10 30622-Tarr 1400541-3580057

Turizmin Arazi Kullanımı Üzerindeki Etkileri ve Arazi Kullanım Senaryoları:
Bodrum-Datça Örneği**
Effects of Tourism on Land Use and Land Use Scenarios: The Case of Bodrum-Datça
Zekeriya Konurhan1*- Mehmet Akif Ceylan2
1 Arş. Gör., Munzur Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Tunceli/Türkiye https://ror.org/05v0p1f11, https://orcid.org/0000-0002-
9750-5907, zkonurhan@munzur.edu.tr
Res. Ass., Munzur University, Faculty of Literature, Department of Geography, Tunceli/Türkiye https://ror.org/05v0p1f11,
https://orcid.org/0000-0002-9750-5907, zkonurhan@munzur.edu.tr
2 Prof. Dr., Marmara Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul/Türkiye https://ror.org/02kswqa67,
https://orcid.org/:0000-0002-1195-7436, maceylan@marmara.edu.tr
Prof. Dr., Marmara University, Faculty of Humanities and Social Sciences, Department of Geography, Istanbul/Turkey
https://ror.org/02kswqa67, https://orcid.org/:0000-0002-1195-7436, maceylan@marmara.edu.tr
* Corresponding author
Araştırma Makalesi Öz
Bu çalışma, turizmin Bodrum ve Datça'da arazi kullanımı üzerindeki kapsamlı ve karmaşık
Süreç etkilerini incelemekte ve gelecekteki arazi kullanım senaryolarının oluşturulmasına ilişkin
Geliş Tarihi: 05.12.2023 ayrıntılı bir analiz sunmaktadır. Çalışma, turizmin bu bölgelerdeki arazi kullanımı üzerindeki
Kabul Tarihi: 25.03.2024 etkisinin kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını ve zaman içinde meydana gelmiş olabilecek
Yayım Tarihi: 31.03.2024 değişikliklerin tespit edilmesini amaçlamaktadır. Çalışma, turizmin arazi kullanımı üzerindeki
mekânsal etkilerinin kapsamlı bir analizini sağlamak için uydu görüntüleri, istatistiksel veriler
Benzerlik ve görüşmeler gibi çeşitli veri kaynaklarından yararlanmaktadır. Çalışma, turizm
Bu makale, en az iki hakem tarafından hareketlerinin arazi kullanımı üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olduğunu ve
incelenmiş ve intihal yazılımı ile taranmıştır. olumsuz etkilerin genellikle olumlu etkilerden daha ağır bastığını belirtmektedir. Bodrum'da
1980'lerden bu yana artan turizm hareketleri, arazi kullanımı için yapay alanların
Değerlendirme geliştirilmesine, tarım ve ormanlık alanların tahrip edilmesine yol açmıştır. Yapay alanların
Ön İnceleme: İç hakem (editörler). yarımadanın neredeyse tamamını ele geçirdiği Bodrum Yarımadası bu eğilimin en iyi
İçerik İnceleme: İki dış hakem/Çift taraflı örneğidir. Buna karşılık Datça Yarımadası, turizm hareketlerinde daha yeni bir ivme yaşamış
körleme. ve turizmin arazi kullanımı üzerindeki etkisi daha az şiddetli olmuştur. Çalışmanın yöntemi
doğrultusunda öncelikle literatür taraması ile araştırma konusu ile ilgili kaynaklar; coğrafya,
Telif Hakkı & Lisans şehir planlama, mimarlık, mühendislik gibi farklı bilim alanları çerçevesinde taranan kitaplar,
Yazarlar dergide yayınlanan çalışmalarının tezler, makaleler, çeşitli kurum ve kuruluşlardan alınan rapor ve planlar derlenmiştir. Buna
telif hakkına sahiptirler ve çalışmaları CC BY- göre; turizm ve turizmin mekânsal etkileri, turizmin Bodrum ve Datça’da gelişimi, turizmin
NC 4.0 lisansı altında yayımlanmaktadır. mekânsal büyüme etkileri, simülasyon modellerinde kullanılan Yapay Sinir Ağları (YSA)
modeli ile Uzaktan Algılama (UA) gibi araştırma konularına ilişkin kaynaklar incelenmiştir.
Etik Beyan Arazi kullanımının belirlenmesi ve gelecek arazi tahminlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla
Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel farklı yıllara ait Landsat uydu görüntüleri, topoğrafya haritaları, Sayısal Yükselti Modeli
ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm (SYM) gibi birçok farklı öznitelik bilgisine sahip vektör ve istatistiki veriler kullanılmıştır. Bu
çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan doğrultuda çalışma alanındaki arazi kullanımının belirlenmesi ve değişim analizlerinin
olunur. Zekeriya Konurhan – Mehmet Akif yapılabilmesi için Landsat uydu görüntüleri, ABD Jeoloji Servisi (USGS) üzerinden temin
Ceylan edilmiştir. Bu bağlamda 1990, 2000, 2006, 2012, 2018 ve 2022 yılına ait uydu görüntülerinden
yararlanılmıştır. Çalışmada ayrıca GeoSOS-FLUS paket programı kullanılarak 2026, 2030 ve
Etik Bildirim 2034 yılları için arazi kullanım senaryoları oluşturulmuştur. Senaryolar, mekansal analiz ve
turkisharr@gmail.com modelleme de dahil olmak üzere bir dizi yöntem kullanılarak oluşturulmuş ve turizmin arazi
kullanımı üzerindeki mekansal etkilerinin ayrıntılı bir analizini içermiştir. Çalışma hem
Çıkar Çatışması Bodrum hem de Datça'da tarımsal ve ormanlık alanlar pahasına yapay alanların gelişmeye
Çıkar çatışması beyan edilmemiştir. devam edeceğini öngörmektedir. Çalışma, Bodrum’da 2022 yılında 102 km2 olan yapay
alanların 2034 yılına kadar yaklaşık 140 km2’ye, Datça'da ise 2022 yılında 33 km2 olan yapay
Finansman alanların 2034 yılında 61 km2'ye çıkacağını tahmin etmektedir. Çalışma, yapay alanların düşük
Bu araştırmayı desteklemek için dış fon yükseklik ve eğim değerlerine sahip kentsel alanlar ve yol ağları çevresinde gelişme
kullanılmamıştır. olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışmanın bulguları, turizmin doğal
kaynaklar üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için sürdürülebilir turizm uygulamalarının
Yayıncı önemini vurgulamaktadır. Çalışma politika yapıcıların ve paydaşların, turizm endüstrisinin
Published by Mehmet ŞAHİN Since 2016- ihtiyaçları ile doğal kaynakların korunması arasında denge kuran sürdürülebilir arazi kullanım
Akdeniz University, Faculty of Theology, uygulamalarına öncelik vermelerini önermektedir. Çalışma, Bodrum ve Datça’da turizmin
Antalya, 07058 Turkey. arazi kullanımı üzerindeki mekânsal etkilerine ilişkin önemli bilgiler sunmakta ve gelecek
nesiller için çevrenin korunması amacıyla sürdürülebilir turizm uygulamalarına ve sorumlu
Atıf arazi kullanım planlamasına duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır. Ayrıca gelecek araştırmacılar
Konurhan, E.- Ceylan, M. A. (2024). Turizmin için Bodrum ve Datça gibi önemli turistik bölgelerde turizmin arazi kullanımı üzerindeki
Arazi Kullanımı Üzerindeki Etkileri ve Arazi etkilerini ve gelecek arazi kullanım senaryolarını inceleyen kapsamlı bir araştırma önerilebilir.
Kullanım Senaryoları: Bodrum-Datça Örneği. Nitekim yapılacak çalışma, turizm faaliyetlerinin bölgedeki arazi kullanımı üzerindeki
Turkish Academic Research Review, 9/1,1-32. etkilerini belirlemek ve sürdürülebilir arazi kullanımı senaryoları geliştirmek için daha geniş
https://doi.org/10.30622/tarr.1400541 yıl aralıklı olarak çalışılabilir.
** Bu makale “Güneybatı Anadolu Kıyılarında Anahtar Kelimeler: Turizm, Arazi Kullanım Senaryoları, Bodrum, Datça.
(Bodrum-Fethiye Arası) Turizmin Mekânsal
Etkileri ve Arazi Kullanım Senaryoları”
başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.
2024, 9/1: 1-32 e-ISSN: 2602-2923 Est.: 2016 Pub.: Mehmet Sahin
Zekeriya Konurhan - Mehmet Akif Ceylan
Research Article
Abstract
History
Recieved: 05.12.2023 This study delves into the extensive and complex effects of tourism on land use in
Accepted: 25.03.2024 Bodrum and Datça, offering a detailed analysis of the creation of future land use
Date Published: 31.03.2024 scenarios. The study aims to provide a comprehensive understanding of the impact of
tourism on land use in these areas and to identify any changes that may have occurred
Plagiarism Checks over time. The study draws on various data sources, including satellite images,
This article has been reviewed by at least two statistical data, and interviews, to thoroughly analyze the spatial impacts of tourism on
referees and scanned via a plagiarism software. land use. The study notes that tourism movements have positive and negative impacts
on land use, and the adverse effects often outweigh the positive ones. In Bodrum,
Peer-Review tourism movements have surged since the 1980s, leading to the development of
Single anonnymized-One internal (Editorial artificial areas for land use and the destruction of agricultural and forested areas. The
Board). Double anonymized-Two extarnal. Bodrum Peninsula is a prime example of this trend, where artificial areas have taken
over almost the entire peninsula. In contrast, Datça has experienced a more recent
Copyright & License acceleration in tourism movements, and the impact of tourism on land use has been
Authors publishing with the journal retain the
less severe. In line with the methodology of the study, first, the sources related to the
copyright to their work licensed under the CC
research subject were compiled by literature review; books, theses, articles, reports,
BY-NC 4.0.
and plans from various institutions and organizations scanned within the framework of
Ethical Statement different scientific fields such as geography, urban planning, architecture, and
It is declared that scientific and ethical principles engineering. Accordingly, sources related to research topics such as tourism and spatial
have been followed while carrying out and effects, tourism development in Bodrum and Datça, spatial growth effects of tourism,
writing this study and that all the sources used Artificial Neural Networks (ANN) model used in simulation models, and Remote
have been properly cited. Zekeriya Konurhan- Sensing (RS) were analyzed. Vector and statistical data with many different attribute
Mehmet Akif Ceylan information, such as Landsat satellite images of different years, topography maps, and
the Digital Elevation Model (DEM), was used to determine land use and realize future
Complaints land forecasts. In this direction, Landsat satellite images were obtained from the US
turkisharr@gmail.com Geological Service (USGS) to determine the land use in the study area and make
change analyses. In this context, satellite images from 1990, 2000, 2006, 2012, 2018,
Conflicts of Interest and 2022 were used. The study also explores the creation of land use scenarios for the
The author(s) has no conflict of interest to years 2026, 2030, and 2034 using the GeoSOS-FLUS package program. The scenarios
declare.
were generated using a range of methods, including spatial analysis and modeling, and
involved a detailed analysis of the spatial impacts of tourism on land use. The study
Grant Support
The author(s) acknowledge that they received no
predicts that Bodrum and Datça will continue to develop artificial areas at the expense
external funding in support of this research. of agricultural and forested areas. By 2034, the study estimates that the artificial areas
in Bodrum will cover approximately 140 km2, up from 102 km2 in 2022, while in Datça,
Published the artificial areas will increase from 33 km2 in 2022 to 61 km2 in 2034. The study finds
Published by Mehmet ŞAHİN Since 2016- that artificial areas are more likely to develop around urban areas and road networks
Akdeniz University, Faculty of Theology, with low elevation and slope values. The study's findings highlight the importance of
Antalya, 07058 Turkey. sustainable tourism practices to mitigate the adverse effects of tourism on natural
resources. The study suggests that policymakers and stakeholders should prioritize
Cite as sustainable land use practices that balance the needs of the tourism industry with the
Konurhan, E. – Ceylan, M. A. (2024). Effects of protection of natural resources. The study provides crucial insights into the spatial
Tourism on Land Use and Land Use Scenarios: impacts of tourism on land use in Bodrum and Datça, emphasizing the need for
The Case of Bodrum-Datça. Turkish Academic sustainable tourism practices and responsible land use planning to preserve the
Research Review, 9/1, 1-32. environment for future generations. In addition, a comprehensive study examining the
https://doi.org/10.30622/tarr.1400541
impacts of tourism on land use and future land use scenarios in important touristic
regions such as Bodrum and Datça can be recommended for future researchers. The
study can be conducted in a broader range of years to determine the impacts of tourism
activities on land use in the region and to develop sustainable land use scenarios.
Keywords: Tourism, Land Use Scenarios, Bodrum, Datça.
Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 2

Turizmin Arazi Kullanımı Üzerindeki Etkileri ve Arazi Kullanım Senaryoları: Bodrum-Datça Örneği
1. G1r1ş
Tur?zm faal?yetler? dünyanın farklı yerler?nde çek?c?l?k alanlarına yönel?k seyahatler olarak
gerçekleşmekted?r. Örneğ?n bu çek?c?l?kler arasında kış tur?zm? ?ç?n dağlık alanlar, kültür tur?zm? ?ç?n tar?h?
şeh?rler, den?z tur?zm? ?ç?n kıyılar vardır. Üç tarafı den?zlerle çevr?l? olan Türk?ye’n?n kıyıları da tur?zm açısından
öneml? b?r potans?yel? barındırmaktadır. Bu anlamda özel?kle Ege ve Akden?z kıyıları yaz sezonunda Türk?ye’n?n
en fazla tur?st çeken bölgeler? arasındadır.
Tur?zm ekonom?k, sosyal ve çevresel boyutlarıyla modern toplumların öneml? b?r faal?yet? hal?ne
gelm?şt?r. Küreselleşme ve teknoloj?k ?lerlemelerle b?rl?kte tur?zm, dünya genel?nde hızla büyümekte ve g?derek
daha karmaşık hale gelmekted?r. Bu büyüme ve gel?şme, tur?zm?n araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler?n? de
artırmaktadır. Tur?st?k dest?nasyonlarda, oteller?n, tat?l köyler?n?n, alışver?ş merkezler?n?n ve eğlence tes?sler?n?n
?nşası, doğal ve kentsel alanların dönüşümüne ve araz? kullanımında değ?ş?kl?klere yol açmaktadır. Bu bağlamda,
tur?zm?n araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler?n? anlamak ve yönetmek, sürdürüleb?l?r tur?zm gel?ş?m? açısından kr?t?k
öneme sah?pt?r.
Tur?zm?n hareketler?n?n mekânsal etk?leş?mler? çevresel, sosyo-kültürel ve ekonom?k boyutlarda

değ?ş?mler? ve dönüşümler? beraber?nde get?rmekted?r. Tur?zm hareketler?n?n mekânsal etk?leş?mler? varış
alanlarının f?z?k?, sosyo-kültürel ve ekonom?k yönler? üzer?nde olumlu ve olumsuz etk?lere sah?p olab?l?r. Olumlu
etk?lerden bazıları altyapının gel?şt?r?lmes?, kültürel m?rasın korunması, yerel k?ml?ğ?n desteklenmes?, gel?r ve
?st?hdam yaratılması, bölgesel entegrasyon ve ?ş b?rl?ğ?n?n teşv?k ed?lmes?d?r. Olumsuz etk?lerden bazıları ?se doğal
kaynakların bozulması, şeh?r alanların tıkanması ve aşırı kalabalıklaşması, özgünlüğün ve çeş?tl?l?ğ?n kaybolması,
araz? kullanımındak? değ?ş?mler, sosyal çatışmaların ve eş?ts?zl?kler?n artmasıdır. N?tek?m tur?zm?n olumsuz
etk?ler?nden b?r?s? araz? kullanımındak? olumsuz değ?ş?m ve dönüşümdür. Bu nedenle tur?zm hareketler?n?n
mekânsal örüntüler?n?, davranışlarını ve tur?zm dest?nasyonlarının sürdürüleb?l?r kalkınması ?ç?n araz?
kullanımının dengel? b?r şek?lde yönet?lmes? gerekmekted?r. Gerçekten tur?zm?n mekânsal etk?ler? arasında
araz?n?n kullanımı, değ?ş?m? ve dönüşümü öneml? b?r yere sah?pt?r.
Bu çalışmada, tur?zm?n araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler?n? ve araz? kullanım senaryolarını ?ncelemek
amacı ?le Bodrum ve Datça g?b? öneml? tur?st?k dest?nasyonlar ele alınmaktadır. Bodrum ve Datça, Türk?ye’n?n
Ege Bölges?’nde bulunan ve tur?zm açısından öneml? potans?yele sah?p kıyı bölgeler?nde yer almaktadır. Bu
bölgeler doğal güzell?kler?, tar?h? zeng?nl?kler? ve kültürel m?rasıyla tanınmakta ve her yıl b?nlerce yerl?-yabancı
tur?st? ağırlamaktadır. Ancak bu tur?st?k dest?nasyonlardak? hızlı tur?zm gel?ş?m? araz? kullanımı üzer?nde bel?rg?n
etk?lere yol açmaktadır.
Çalışmanın odak noktası Bodrum ve Datça'nın tur?zm gel?ş?m?yle b?rl?kte araz? kullanımındak?
değ?ş?mler? anlamak ve gelecektek? araz? kullanım senaryolarını değerlend?rmekt?r. Bu bağlamda çalışmamızda
tur?zm?n araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler? detaylı b?r şek?lde ?ncelenecek ve araz? kullanım senaryoları
oluşturulacaktır. Bodrum ve Datça’nın benzers?z özell?kler?n?n yanı sıra tur?zm endüstr?s?n?n d?nam?kler? ve araz?
kullanımının mevcut durumu üzer?ne kapsamlı b?r l?teratür taraması yapılarak, çalışmanın teor?k çerçeves?
oluşturulacaktır. Ayrıca ver? anal?z? yolu ?le elde ed?len bulgular, tur?zm?n araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler?n? ve
gelecektek? araz? kullanım senaryolarını bel?rlemek ?ç?n kullanılacaktır. Sonuç olarak bu çalışma tur?zm?n araz?
kullanımı üzer?ndek? etk?ler?n? ve araz? kullanım senaryolarını anlamak amacıyla Bodrum ve Datça g?b? öneml?
Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 3

tur?st?k dest?nasyonları ele almaktadır. Çalışmanın bulguları sürdürüleb?l?r tur?zm pol?t?kalarının gel?şt?r?lmes?ne,
uygulanmasına ve tur?zm endüstr?s?n?n gelecektek? yönlend?r?lmes?ne katkıda bulunacağı düşünülmekted?r.
2. L1teratür Araştırması
2.1. Tur1zm1n Araz1 Kullanımı Üzer1ndek1 Etk1ler1
Herhang? b?r tur?zm olayı mekanlarda yan? dest?nasyon alanlarında gerçekleşmekted?r. Bu mekanlar,
dest?nasyonlar; doğal (dağ, akarsu, jeoloj?k ve jeomorfoloj?k oluşumlar vb.), kültürel (gelenek ve görenekler, oraya
özgü yemekler vb.), toplumsal (yönet?m şekl?, yaşayış şek?ller? vb.), tar?hsel (ören yerler?, anıtlar vb.) ve beşerî
faal?yetler (tema parkları, alışver?ş merkezler?, su parkları vb.) g?b? yerlerden oluşmaktadır. Tur?zm, tur?stt?n
özell?kler?ne göre bu mekanlar arasında gerçekleşmekted?r. N?tek?m buraları bel?rl? b?r araz? üzer?nde yer
almaktadır Dolayısıyla tüm tur?zm faal?yetler? araz? üzer?nde gerçekleşmekte olup araz? kullanımına olumlu veya
olumsuz etk?ler? mevcuttur.
Tur?zm ?le araz? kullanımı arasındak? ?l?şk? oldukça karmaşıktır ve çeş?tl? faktörler?n etk?leş?m?yle
şek?llen?r. Tur?zm, b?r dest?nasyonun doğal ve kültürel özell?kler?n? kapsayan b?r d?z? h?zmet ve akt?v?te sunar. Bu
akt?v?teler oteller, tat?l köyler?, restoranlar, alışver?ş merkezler?, golf sahaları, plajlar, m?ll? parklar ve doğal
rezervler g?b? tur?st?k yapıları ?çer?r. Bu tur?st?k altyapının ?nşası ve gel?ş?m?, araz? kullanımında bel?rg?n
değ?ş?kl?klere neden olab?l?r. Özell?kle popüler tur?st?k dest?nasyonlarda tur?st?k yapılar ?ç?n araz? kullanımının
artmasıyla b?rl?kte, tarım araz?ler?, yeş?l alanlar ve doğal hab?tatlar g?b? doğal alanlar kaybed?leb?l?r veya ?mara
açılab?l?r. Bunun sonucunda kırsal alanlar ve doğal peyzajlar tur?st?k tes?sler?n yer?ne betonlaşab?l?r ve tur?zm?n
çevresel etk?ler? artab?l?r.
Araz? kullanımı ve dönüşümü, tur?zm?n merkez?nded?r. Dünya çapında, örneğ?n Alpler, Akden?z veya
trop?k kıyı bölgeler?nde tur?zm?n altyapısını oluşturmak adına b?rçok çalışma yapılmış ve bu alanlar öneml?
değ?ş?kl?klere sahne olmuştur. Tur?zm sektörü; havaalanları, yollar, dem?ryolları, pat?kalar, yaya yürüyüşler?,
alışver?ş alanları, park yerler?, p?kn?k alanları, kamp alanları, yazlıklar, tat?l evler?, golf sahaları, l?manlar,
mar?nalar, kayak alanları g?b? b?rçok yapının ?nşa ed?lmes?yle araz? kullanımını değ?şt?rmekted?r. Dolaylı olarak
da otel ve restoranlara gıda, ?let?ş?m, ulaşım, tem?zl?k g?b? unsurların tedar?k? ?ç?n ?ht?yaç duyulan ek yapılarla, katı
atık ve tem?z su ?ç?n ek merkezler?n ?nşasıyla etk?lemekted?r. N?tek?m tur?zm?n araz? üzer?ndek? doğrudan
etk?ler?n?n yanı sıra dolaylı etk?ler? de fazladır. Ancak hem dünyada hem de Türk?ye’de araz?n?n tamamen tur?zm
kaynaklı kullanımı veya dönüştürüldüğünün tesp?t? oldukça zordur. Örneğ?n, her yıl yüz m?lyonlarca z?yaretç?y?
çeken ormanlar ve kıyı bölgeler? öneml? ekos?stemlerd?r ve bu faal?yetler?nden etk?lenen alanın hesaplanması
neredeyse ?mkânsızdır. Çünkü ormanlardak? açık hava etk?nl?kler? arasında mantar, ç?lek, ç?çek ve b?tk? toplama,
p?kn?k yapmak, balıkçılık faal?yetler?, her türlü araz? aracı, b?s?klet sürüşü, yürüyüş g?b? çeş?tl? etk?nl?kler
yapılmakta ve bu faal?yetler?n tamamının araz? üzer?ndek? etk?s?n?n bel?rlenmes? mümkün değ?ld?r. Bu nedenle
tur?zm faal?yetler?n?n tamamından z?yade tur?stlere h?zmet veren konaklama tes?sler?, ulaşım altyapısı
(havaalanları, dem?ryolları, yollar, l?manlar ve mar?nalar), tur?st?k merkezler (lunaparklar, tema parklar vb.) g?b?
tes?sler?n araz? kullanımındak? etk?s?n?n bel?rlenmes? mümkündür (Gössl?ng, 2002, s.284).
Tur?zm?n araz? kullanımının değ?ş?m? üzer?ndek? etk?ler? özell?kle havaalanları, otoyollar, dem?ryolları,
park alanları, l?manlar, mar?nalar g?b? ulaşım altyapıları ?le büyük boyutlu olmaktadır. Aynı şek?lde öneml? tur?st
hareketlere sahne olan golf, kayak merkezler?, eğlence parkları g?b? tur?st?k mekanların ?nşa ed?ld?kler? yerlerde
gen?ş alan kaplamalarından dolayı araz? kullanımındak? etk?ler? büyüktür. Örneğ?n Avrupa’dak? en öneml? kış

sporları merkez? olan Alplerde yüzlerce km²’l?k alan orman, kayak p?stler?, telefer?kler, b?na ve yol yapımı ?ç?n
ortadan kaldırılmıştır. Avustralya’da dem?ryolu ağı 5 b?n km ?ken Alplerde yapılan kayak p?stler? 6 b?n km’y? (tüm
Alplerde 40 b?n km’y?) geçm?şt?r. D?ğer b?r örnek ?se, 1992 yılında Fransız Alpler?nde Albertv?lle’de (Savoy
bölges?) yapılan kış ol?mp?yatlarıdır. Bu ol?mp?yatlar ?ç?n yüzlerce k?lometrel?k yol yapımı, b?r m?lyon
metreküplük toprağın bulunduğu yerden alınıp taşınması, 30 ha alanda ağaçların kes?lmes?, 320.000 m³’den fazla
beton dökülerek b?r alanın yapılaştırılması -yan? “şeh?rleşt?r?lmes? söz konusu olmuştur (Özgüç, 2013, s. 174).
Öte yandan tur?zm yoluyla mekânda yan? araz? üzer?nde yaratılan f?z?k? değ?ş?kl?klere ek olarak öneml?
“görsel” değ?ş?kl?kler de meydana geleb?lmekted?r. Bozulmanın yanında tur?zm?n mekan üzer?nde “aynılaştırıcı”
b?r etk?s? vardır. Çağdaş gel?şme tarzı, b?r zamanlar farklılıkları neden?yle ?nsanları kend?ne çeken b?rçok yer?n
b?rb?r?ne benzemes?ne yol açarak tur?zm?n b?r?nc? derecede var oluş neden?n?, yan? “mekânsal farklılığı” ortadan
kaldırmaya başlamıştır. Tyler’a göre 1960 ve 1970’lerde gel?şen tur?zm kend?s?n? tahr?p eden türde olmuş; tur?stler
b?r yere ne ?ç?n gel?yorlarsa onu tahr?p etm?şler, b?r bakıma klas?k “altın yumurtlayan tavuğu kesme” örneğ?
gerçekleşm?şt?r. Ne yazık k? özell?kle son yıllarda Türk?ye’de de aynı olay gerçekleşmekte, öneml? tur?st
çek?c?l?kler? yok ed?lmekted?r (Özgüç, 2013, s. 176). Sonuç olarak tur?zm ?le araz? kullanımı arasındak? ?l?şk?, b?r
d?z? farklı etken?n etk?leş?m?yle şek?llenen karmaşık b?r süreçt?r. Bu ?l?şk?y? anlamak ve yönetmek ?ç?n
sürdürüleb?l?r tur?zm pol?t?kaları, çevresel koruma önlemler?, uygun araz? kullanımlarının oluşturulması ve
toplumsal katılım g?b? stratej?ler ben?msenmel?d?r. Bu tur?zm?n ekonom?k faydalarını korurken doğal ve kültürel
kaynakların sürdürüleb?l?rl?ğ?n? sağlamak ?ç?n öneml?d?r.
2.2. Araz1 Kullanımı ve Senaryoları
Araz? kullanımı, ?nsanların araz? ve kaynaklarını (şeh?r alanı, tarım, otlatma, ağaç kes?m? g?b?) kullanması
olarak tanımlanmaktadır. Araz? örtüsü ?se araz? yüzey?n?n ekoloj?k durumu ve f?z?k? (sürekl? ormanlar, ormanlık
alanlar veya otlaklar g?b?) görünümüdür (Melese, 2016; Meyer, 1995; Mwavu ve W?tkowsk?, 2008). Kısaca araz?
kullanımı, araz?n?n ?nsan ?st?hdamıdır (Meyer ve Turner, 1994). Araz? kullanımında araz? örtüsü ?le ?nsanların
çevreler?ndek? eylemler? arasında doğrudan b?r ?l?şk? bulunmaktadır (D? Gregor?o, 2005). Özell?kle araz?
kullanımında ve örtüsünde meydana gelen değ?ş?mlerde ?nsanların etk?s? fazladır.
Araz? kullanımında değ?ş?me neden olan süreçler karmaşık ve d?nam?kt?r. Değ?ş?m hem doğal hem de
sosyo-ekonom?k faktörler tarafından gerçekleşeb?l?r. Bazı araştırmacılar, demograf?k d?nam?kler?n araz?
örtüsündek? değ?ş?kl?kler?ne d?ğer süreçlerden daha fazla katkıda bulunduğunu savunurken (Mather ve Needle,
2000), d?ğerler? ekonom?k faal?yetler?n etk?nl?ğ?ne d?kkat çeker (Lamb?n vd., 2003; Wub?e vd., 2016). İnsan
geçm?şten günümüze kadar araz?y? ?ht?yaçları doğrultusunda değ?şt?r?p dönüştürmekted?r. Bu anlamda beşerî b?r
faal?yet olan tur?zm etk?ler? de araz?y? değ?şt?r?p dönüştürmekted?r. N?tek?m tur?zm, şeh?rleşmey? tet?kleyen ve
araz? kullanımında değ?ş?m ve dönüşümü başlatan en öneml? faktörlerden b?r? olarak tüm araz? sınıflarına etk?
etmekted?r.
Tur?zm?n araz? kullanımı üzer?nde hem plansız b?r şek?lde mekânsal gel?şme hem de yanlış araz? kullanımı
g?b? çeş?tl? olumsuz etk?ler? olmaktadır. Dolayısıyla araz? kullanımın planlaması ?le değ?ş?m?n önceden
bel?rlenmes? veya tahm?n ed?lmes? oldukça öneml?d?r. Bu tür uygulamalarla araz? kullanım üzer?nde oluşab?lecek
yanlış araz? kullanımı, çarpık şeh?rleşme g?b? olumsuz sonuçların önüne geç?leb?lmekted?r. Coğraf? B?lg? S?stemler?
(CBS) ve b?lg?sayar teknoloj?s?ndek? son gel?şmelerle b?rl?kte, araz? kullanımı/araz? örtüsü değ?ş?kl?kler?n? çoklu
mekânsal ve zamansal ölçeklerde değerlend?rmek ve ?zlemek artık mümkün hale gelm?şt?r (Hansen ve De Fr?es,

2004). Bu anlamda araz? kullanım senaryoları, araz?n?n gelecekte farklı koşullar veya pol?t?ka terc?hler? altında
nasıl kullanılab?leceğ?ne da?r makul ve tutarlı açıklamalar sunmaktadır. Araz? kullanım senaryolarının amacı,
b?l?nçl? karar vermey? kolaylaştırmak, potans?yel r?skler? ve fırsatları bel?rlemek ve paydaşların sağlam ve
uyarlanab?l?r araz? kullanım planları gel?şt?rmeler?ne yardımcı olmaktır.
Araz? kullanım senaryoları, araz?n?n gelecekte farklı koşullar veya pol?t?ka terc?hler? altında nasıl
kullanılab?leceğ?ne da?r makul ve tutarlı açıklamalardır. Bu senaryolar, çeş?tl? araz? kullanım kararlarının ve
gel?şt?rme modeller?n?n potans?yel etk?ler?n? araştırmak ve anal?z etmek ?ç?n kullanılmaktadır. Araz? kullanım
senaryolarının amacı b?l?nçl? karar vermey? kolaylaştırmak, potans?yel r?skler? ve fırsatları bel?rlemek ve
paydaşların sağlam ve uyarlanab?l?r araz? kullanım planları gel?şt?rmeler?ne yardımcı olmaktır. Daha sürdürüleb?l?r
ve esnek araz? kullanımı planlama uygulamalarını destekleyerek farklı kalkınma stratej?ler?n?n etk?ler?ne ?l?şk?n
değerl? b?lg?ler sağlarlar. Kentsel ve bölgesel planlama, çevre yönet?m? ve sürdürüleb?l?rl?k değerlend?rmeler?nde
öneml? b?r araç olup çeş?tl? şek?lde kullanılab?lmekted?r.
Araz? kullanımında değ?ş?m ve dönüşümün tesp?t ed?lmes?, gelecek tahm?nler?n oluşturulması ?ç?n çeş?tl?
yöntemler, modeller kullanılmaktadır. Araz? kullanım modeller? araz? kullanım d?nam?kler?n?n nedenler?n? ve
sonuçlarını anlamayı amaçlamaktadır (L?u, vd., 2017 s. 4). 1960’larla b?rl?kte kentsel modelleme yaygınlaşmıştır.
Uzaktan algılama (UA) ?le CBS’n?n gel?ş?m? de dünya yüzey?n?n gelecektek? süreçler?n? s?müle edeb?lecek
karmaşık yaklaşımlar hızlanmasına olanak sağlamıştır (Berberoğlu, vd., 2016, s. 12). Günümüzde Markov
Z?nc?rler?, Hücresel Otomat (HO), SLEUTH (eğ?m, araz? kullanımı, har?ç tutulan katman, kentsel alan, ulaşım,
z?rve), Yapay S?n?r Ağları (YSA) Loj?st?k Regresyon (LR) g?b? modeller yaygın olarak kullanılmaktadır (Azar?,
vd., 2016; Canpolat ve Dağlı, 2020). Türk?ye’de de özell?kle 2000’l? yıllardan sonra uydu görüntüler?yle sağlanan
ver?lerle b?rl?kte gel?şen CBS ve UA teknoloj?ler? araz? kullanımı/örtüsü değ?ş?m? çalışmalarına öneml? katkılar
sağlamıştır (Dağlı, 2021, s. 17-18).
Çalışma kapsamında araz? kullanım senaryoları ?ç?n Markov Z?nc?r? ve Yapay S?n?r Ağları temell? çalışan
GeoSOS-FLUS model? kullanılmıştır. Model s?stem d?nam?ğ? ve hücresel otomat model? temel alınarak
oluşturulmuştur. Araz? kullanımı değ?ş?kl?ğ? s?mülasyonunun doğruluğunu artırmak ?ç?n de Yapay S?n?r Ağları
algor?tmasını ve rastgele seç?m mekan?zmasını entegre etmekted?r (L?n, vd., 2020; Wang, vd., 2021).
3. Çalışmanın Amacı
Türk?ye’de tur?zm 12 Mart 1982’de Tur?zm Teşv?k Kanunu’nun yürürlüğe g?rmes?yle b?rl?kte ?vme
kazanmıştır. Bu anlamda Güneybatı Anadolu kıyıları öneml? tur?zm hareketler?ne sahne olmaya başlamıştır.
Özell?kle Bodrum, tur?stler?n ?lk uğrak yerler?nden b?r?s? hal?ne gelerek Türk?ye tur?zm? ?ç?n öneml? b?r çek?m
merkez?ne dönüşmüştür. Güneybatı Anadolu kıyılarındak? tur?st akışı beraber?nde değ?ş?m, dönüşüm ve gel?şmey?
de get?rm?şt?r. N?tek?m Bodrum tur?zm hareketler?nden önce küçük b?r balıkçı kasabası ?ken günümüzde tur?zm
merkeze dönüşerek kentsel gel?ş?m adına öneml? b?r dönüşüm yaşamıştır. Bu kentsel dönüşüm ve gel?ş?m
Bodrum’da büyük b?r gel?şme göster?rken Datça şehr?nde ?se daha küçük ölçekl? olmuştur. Dolayısıyla çalışma
alanında uzun zamandır süre gelen tur?zm faal?yetler? bölgen?n gerek ekonom?k ve sosyal gerekse mekânsal olarak
gel?ş?m?ne büyük katkı sağlamıştır.
Bu çalışmanın temel amacı, Bodrum ve Datça’da tur?zm?n gel?ş?m?, tur?zm?n mekânsal etk?s?, araz? örtüsü
ve araz? kullanımındak? değ?ş?m, gelecektek? olası araz? örtüsü ve kullanımı senaryolarının gel?şt?r?lmes? ?le söz

konusu süreçte mekânsal örüntünün karşılaştırılmasıdır. Çalışma alanında özell?kle Bodrum’un tur?zmle b?rl?kte
kentleşt?ğ? ve kıyıların b?rer yerleşme alanlarına dönüştüğü b?l?nmekted?r. Dolayısıyla tur?zm kentleşmes?ne örnek
oluşturan çalışma alanında kentsel gel?ş?m? ve gel?ş?m yönünün ?ncelenmes? de çalışmanın amaçları arasındadır.
Aynı şek?lde Datça şehr? özel?nde yapay alanlar adına mevcut araz? kullanım durumu, yapay alanların gel?ş?m yönü
ve gelecektek? olası yapay alanların gel?ş?m model?n?n oluşturulması da amaçlanmıştır.
4. Materyal ve Yöntem
4.1. Ver1 Toplama
Tur?zm?n araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler? ve gelecek dönemlerdek? olası araz? kullanımını senaryolarını
konu ed?len bu çalışmada, tur?zm?n mekânsal etk?ler? ?le zamana bağlı araz? kullanım değ?ş?mler? üzer?nde
durulmuştur. Çalışmada metot olarak hem n?tel hem de n?cel araştırma metotları kullanılmıştır. Bu kapsamda
l?teratür taraması, ver? tem?n? ve anal?z? ?le doğruluk anal?z aşamaları gerçekleşt?r?lm?şt?r. L?teratür taramasında
araştırma konusu ?le ?lg?l? kaynaklar; coğrafya, şeh?r planlama, m?marlık, mühend?sl?k g?b? farklı b?l?m alanları
çerçeves?nde taranan k?taplar, tezler, makaleler, çeş?tl? kurum ve kuruluşlardan alınan rapor ve planlar kapsamında
derlenm?şt?r. Buna göre; tur?zm ve tur?zm?n mekânsal etk?ler?, tur?zm?n Bodrum ve Datça’da gel?ş?m?, tur?zm?n
mekânsal büyüme etk?ler?, s?mülasyon modeller?nde kullanılan Yapay S?n?r Ağları (YSA) model? ?le UA g?b?
araştırma konularına ?l?şk?n kaynaklar ?ncelenm?şt?r.
4.2. Ver1 Değerlend1rme
Çalışma kapsamında araz? kullanımının bel?rlenmes? ve gelecek araz? tahm?nler?n?n gerçekleşt?r?lmes?

amacıyla farklı yıllara a?t Landsat uydu görüntüler?, topoğrafya har?taları, Sayısal Yükselt? Model? (SYM) g?b?
b?rçok farklı özn?tel?k b?lg?s?ne sah?p vektör ve ?stat?st?k? ver?ler kullanılmıştır. Bu doğrultuda çalışma alanındak?
araz? kullanımının bel?rlenmes? ve değ?ş?m anal?zler?n?n yapılab?lmes? ?ç?n Landsat uydu görüntüler?, ABD Jeoloj?
Serv?s? (USGS) üzer?nden tem?n ed?lm?şt?r. Bu bağlamda 1990, 2000, 2006, 2012, 2018 ve 2022 yılına a?t uydu
görüntüler? ?nd?r?lm?ş, çalışma alanına göre kesme, b?rleşt?rme g?b? ?şlemler uygulanarak ArcGIS program
araçlarından b?r? olan “Max?mum L?kel?hood” aracı ?le sınıflandırma ?şlem? gerçekleşt?r?lm?şt?r. Araz? kullanım
har?taları ?le araz? kullanımının n?cel?ksel ve mekânsal olarak değ?ş?m tesp?t?n?n gerçekleşt?r?lmes? sağlanmıştır.
Daha sonra söz konusu değ?ş?m bet?msel olarak açıklanmıştır. S?mülasyon yapmak ?ç?n 2012 ve 2018 yıllarına a?t
araz? kullanım har?tası eğ?t?m ver?s? olarak kullanılmış, 2022 yılına a?t araz? kullanım har?tası ?se test ver?s? olarak
kullanılmıştır. Böylece 2026, 2030 ve 2034 yılları projeks?yon har?taları oluşturulmuştur. Bu süreçte kullanılan
bağımsız değ?şkenlerden yol ve akarsu ağı, elektr?k hatları ?le yerleş?m merkezler? ve baraj ve göllere a?t vektör
ver?ler Open Street Map (OSM) açık er?ş?ml? ver? kaynağından tem?n ed?lm?şt?r (Geofabr?k, 2023). Bu ver?ler?n
s?mülasyon anal?zler?nde kullanılab?lmes? ?ç?n Ökl?d mesafes? hesaplanarak altılık har?talar oluşturulmuştur. USGS
(Un?ted States Geolog?cal Survey, 2023) ver? tabanından elde ed?len sayısal yükselt? model?yle (SYM) yükselt?,
eğ?m ve b?tk? örtüsü değ?şkenler? oluşturulmuştur. Tüm mekânsal ver?ler aynı p?ksel (30*30) ve projeks?yon
(TUREF 27) ayarlanarak hesaplamalar gerçekleşt?r?lm?şt?r. Söz konusu har?taların ve anal?zler?n yapılması ?ç?n
QGIS, GEOSOS-FLUS 2.4, ArcGIS 10.8 ve ArcGIS Pro yazılımları kullanılmıştır.
4.3. Araz1 Değ1ş1m Model1
Araz? değ?ş?m modeller?, araz? kullanım s?stem?n?n ?şley?ş?n? daha ?y? anlamak ve araz? kullanım
planlaması ve pol?t?kasını desteklemek amacıyla araz? kullanımındak? değ?ş?kl?kler?n neden ve sonuçlarının
anal?z?n? destekleyen araçlardır. Araz? kullanım modeller? kapsamında uygulanan b?rçok esk? ve yen?-karmaşık

modeller bulunmaktadır. Araz? kullanımın gel?ş?m?n? ve karmaşık yapısını açıklamak ?ç?n farklı teor?ler ve bu
teor?ler? açıklayan modeller gel?şt?r?lm?şt?r (Dağlı, 2021, s. 21). Günümüzde kullanılan araz? kullanım modeller?
arasında Hücresel Otomata, Markov Z?nc?r?, Loj?st?k Regresyon, SLEUTH ve Yapay S?n?r Ağları yer almaktadır.
Araz? kullanımı modellemeler? ?ç?nde, l?teratürde en yaygın olarak kullanılan yazılımlardan b?r?
TerrSet’t?r. TerrSet yazılımı sayes?nde araz? kullanımın değ?ş?m? ve araz? sınıfları arasındak? geç?şler tesp?t
ed?leb?lmekted?r. (Canpolat ve Dağlı, 2020, s. 707). Çalışma kapsamında araz? kullanımın değ?ş?m ve geç?ş
matr?sler? ?ç?n TerrSet ?le QGIS yazılımı kullanılmıştır.
Geleceğe yönel?k s?mülasyon har?taları ?ç?n Markov Z?nc?r? ve Yapay S?n?r Ağları temell? çalışan
GeoSOS-FLUS (met?n ?çer?s?nde FLUS olarak ?s?mlend?r?lecekt?r) paket programından yararlanılmıştır. FLUS
model? L?u X?aop?ng’?n ek?b? tarafından 2017 yılında gel?şt?r?lm?şt?r (L?u, vd., 2017). Öncel?kle model s?stem
d?nam?ğ? ve hücresel otomat model? temel alınarak oluşturulmuştur. Araz? kullanımı değ?ş?kl?ğ? s?mülasyonunun
doğruluğunu artırmak ?ç?n de YSA algor?tmasını ve rastgele seç?m mekan?zmasını entegre etmekted?r (L?n, vd.,
2020; Wang, vd., 2021). Bu kapsamda FLUS yazılımı, öncel?kle markov z?nc?r? ?le geç?ş olasılıklarını tahm?n
etmekte, daha sonra yapay s?n?r ağları algor?tmasıyla markov z?nc?r? sonuçlarını kullanarak geç?ş olasılık
model?/har?tası oluşturmaktadır. Son aşamada ?se kend?nden uyarlamalı süredurum ve rekabet mekan?zması
algor?tmalarını kullanarak Hücresel Otomat tekn?ğ?n? uygulamakta ve s?mülasyonu gerçekleşt?rmekted?r (Canpolat
ve Dağlı, 2020, s. 707).
Araz? kullanım s?mülasyonları ?ç?n 2012, 2018 ve 2022 har?talarından yararlanılmıştır. 2012 ve 2018
yılına a?t araz? kullanım har?taları model?n doğruluk değerlend?r?lmes?nde kullanılmıştır. Söz konusu ?k? har?ta
kullanılarak 2022 yılı araz? kullanımı s?müle ed?lm?ş ve kontrol model? olan 2022 yılı gerçek araz? kullanım
ver?s?yle kıyaslanmıştır. Devamında doğruluğu ve geçerl?l?ğ? tey?t ed?len araz? kullanım har?taları kullanılarak
s?mülasyon har?taları oluşturulmuştur. Araz? kullanım senaryolarının doğruluk anal?z? sıklıkla kullanılan Kappa
katsayısı ?le hesaplanmıştır. İlg?l? hesaplama yöntem? s?mülasyon model programının ?çer?s?nde yer almaktadır
(Rahnama, 2021; Talukdar, vd., 2020).
5. Çalışma Alanının Konumu ve Coğraf1 Özell1kler1
Araştırma alanı olarak ?dar? açıdan Muğla ?l?ne bağlı Bodrum ve Datça ?lçes? seç?lm?şt?r. Muğla ?l?ne bağlı
olan Bodrum ?lçes? Güllük ve Gökova körfezler? arasında, kend? adını taşıyan yarımada üzer?nde yer almaktadır
(Har?ta 1). Konum olarak 36º 37'-37º 11' kuzey paraleller? ?le 27º 14'-27º 47' doğu mer?dyenler? arasında yer alır.
Kuzeybatı, batı ve güneyden Ege Den?z? ?le çevr?l? bulunan Bodrum’un doğu ve kuzeydoğusunda ?se M?las
bulunmaktadır. Bodrum Yarımadası, 638 km2 alana ve 174 km kıyı uzunluğuna sah?pt?r. Çalışma alanının d?ğer
kısmını Datça ?lçes? oluşturmaktadır. Datça, Gökova ve H?sarönü körfezler? arasında kalan ve kend? adını taşıyan
Datça (Reşad?ye) Yarımadası üzer?nde yer almaktadır. Yarımada doğu-batı yönünde yaklaşık 70 km uzunluğa ve
431 km2 yüzölçümüne sah?pt?r.
Bodrum ve Datça’nın araştırma konusu olarak seç?lmes?nde bu ?lçelerdek? tur?zm hareketler?n?n farklı
gel?ş?m sev?yeler?nde bulunması etk?l? olmuştur. Bodrum, Türk?ye'dek? tur?zm açısından gel?şm?ş b?r şeh?rken
Datça ?se tur?zm?n henüz yen? gel?şmeye başladığı b?r durumdadır. Bu nedenle çalışma alanı olarak bu ?k? farklı
gel?ş?m sev?yes?ne sah?p ?lçeler seç?lm?ş, tur?zm?n gel?ş?m? ?le araz? kullanımındak? farklılıklar ortaya konulmuş
ve karşılaştırmalar yapılmıştır.

Har1ta 1. Çalışma Alanının Konum Har?tası
Bodrum Yarımadası’nın batısı volkan?k kayaçlardan oluşurken doğusu çoğunlukla kalkerlerden meydana
gelmekted?r. Yarımadada yükselt? değerler? doğuya doğru artış göstermekted?r. Yaran Dağı 870 m ?le en yüksek
yerd?r. Kuzeydoğudak? Karaova ve batısında bulunan Etr?m Ovası ?se yarımadanın en gen?ş düzlükler?n? teşk?l
etmekted?r. Yarımadada 50 kadar koy bulunmaktadır. Yarımadanın baş kısmındak? küçük koylar, burunlar,
yarımadalar ve adalar doğudak? Gökova Körfez?’n?n b?r ç?zg? g?b? uzayan düz ve d?k kıyıları ?le zıtlık meydana
get?r?r. Yarımadanın güney?nde önü Karaada ?le korunmuş Bodrum L?manı (koyu) yer alır (Darkot ve Tuncel, 1988,
s. 70-73).
Engebel? b?r topograf?k yapıya sah?p olan Datça Yarımadası’nın en? en gen?ş yer?nde 20 km’ye yaklaşan,
en dar yer?nde 0.6 km’y? geçmeyen, buna karşılık boyu 70 km’ye varan ?nce uzun b?r yarımadadır. Kuzey?nde Ege
den?z?, güney?nde Akden?z ?le çevr?l? bulunan bu yarımada, doğuda Karadağ (627 m), Kırzeyt?n dağı (705 m),
Balan Dağı (999 m) ve Marmar?s ?le sınırlanır. Yarımadanın en öneml? yerleş?m merkez? Datça’dır. Engebel?
topograftata sah?p olan yarımadada yükselt?ler yer yer 1000 m’y? aşmaktadır. En yüksek noktalarını sırasıyla
Bozdağ (1174 m), Kalec?k Dağı (881 m), Karadağ (786 m), Emec?k Dağı (704 m) ve Yarık Dağı (615 m) oluşturur.
L?toloj?k yapının farklı olması neden?yle yarımadanın batısı doğuya nazaran daha arızalı b?r karakter göster?r.
Datça Yarımadasında Karaköy, Kızlan, Mesud?ye ve Palamutbükü ovaları yer alır. Akden?z ?kl?m?n?n hâk?m olduğu
Bodrum ve Datça’da bu ?kl?m?n t?p?k b?tk? örtüsü olan kızılçam ormanları ve mak? topluluğu gen?ş alanlar
kaplamaktadır. Mak? topluluğunun tahr?p olduğu alanlarda fr?gana (gar?g) türler? de yaygındır (Mater, 1977, s. 189-
191; Gülç?n, 2020, s. 409).
Bodrum ve Datça Yarımadası’nın coğraf? özell?kler? tur?zm? öneml? ölçüde etk?lemekted?r. Bu

yarımadalar sığ koylar, kumsallar, yüksek tepeler ve d?k kayalıklar g?b? çeş?tl? jeomorfoloj?k yapılarla karakter?ze

olur. Bu özell?kler bölgey? plaj tat?ller?, den?z sporları ve doğa tur?zm? ?ç?n ?deal b?r dest?nasyon hal?ne get?r?r.
Özell?kle Bodrum’da bulunan tepe ve dağlık alanlar ?le Datça’dak? sığ koylar, z?yaretç?lere eşs?z manzaralar sunar
ve trekk?ng, yürüyüş ve dağ b?s?klet? g?b? doğa akt?v?teler? ?ç?n ?deal b?r ortam sağlar.
Her ?k? yarımada sah?p olduğu kıyı ve karst topoğrafyası, yer altı mağaraları ve doğal kaynaklar g?b?
tur?stler?n ?lg?s?n? çeken özell?klere ev sah?pl?ğ? yapar. D?ğer taraftan Datça Yarımadası Bodrum Yarımadası’na
göre daha engebel? ve ulaşım açısından sorunlu b?r yarımadadır. Özell?kle tek ulaşım yolu olan Marmar?s-Datça
kara yolu uzun b?r yol olup yakın zamana kadar da (2023 yılında daha konforlu yen? yol h?zmete açıldı) dar ve çok
kıvrımlı b?r yoldu. Keza Datça’dan öneml? b?r kültür noktası olan Kn?dos ant?k kent?ne de ulaşım çok kötü yolla
sağlanır. Bu da Datça’da tur?zm?n gel?ş?m?n? olumsuz yönde etk?lem?şt?r. Bununla b?rl?kte genel anlamda Bodrum
ve Datça Yarımadası’nın coğraf? özell?kler? tur?zm ?ç?n öneml? b?r avantaj oluşturur.
Araz? kullanımı açısından Bodrum Yarımadası’nın kıyı bölges? neredeyse tamamen yapay alanlar ?le kaplı
durumdadır. Güneyde B?tez ve Akyarlar, batıda Turgutre?s ve Gümüşlük, kuzeybatıda Yalıkavak ve kuzeyde
Göltürkbükü ve Torba en öneml? yerleş?m b?r?mler?n? oluşturmaktadır. Yarımadanın az da olsa ?ç kısımlarının
bel?rl? yerler?nde tarım alanları varken kuzeydoğu kısımlarında orman varlığı hâk?md?r. Datça Yarımadası’nda ?se
yapay alanlar oldukça kısıtlıdır. Yerleş?m üç mahalle (Reşad?ye, Esk? Datça ve İskele mahalleler?) çevres?nde
gel?şm?şt?r. Bunun dışında Palamutbükü ve Ovabükü çevres?nde de küçük yerleş?m b?r?mler? hâk?md?r.
Yarımadanın genel?n? orman alanları oluşturmaktadır. Özell?kle Datça-Marmar?s karayolu arasında kalan,
yarımadanın berzah kısmını oluşturan alanın neredeyse tamamı orman alanları ?le kaplıdır. Tarım alanları ?se Datça
Ovası çevres? ?le Cumalı, Yaka çevres?ndek? düzlüklerde toplanmıştır.
Bodrum’un en bel?rg?n özell?ğ?, ülkem?z?n öneml? ve gel?şm?ş tur?zm yöreler?nden b?r?s? olmasıdır. Datça
?se tur?zm potans?yel? adına öneml? b?r değere sah?pt?r. N?tek?m Datça son dönemde alternat?f b?r dest?nasyon
olarak ön plana çıkmakta ve bu durum artan tur?st sayılarına da açıkça yansımaktadır. Güllük Körfez? kuzey?nden
H?sarönü Körfez?’ne kadar b?rçok koy ve körfez bulunduran ve yaklaşık 300 km kıyı şer?d?ne sah?p olan yörede,
tur?zm faal?yetler? ?ç?n elver?şl? ?kl?m şartları, doğal güzell?kler? ve tar?h? eserler?n bulunması tur?zm açısından
aranan, talep ed?len b?r dest?nasyon durumuna gelmes?n? sağlamıştır. Özell?kle 1980’l? yıllardan ?t?baren başlayan
tur?zm hareketler? artarak devam etm?şt?r. Bu anlamda Bodrum’da bu dönemden ?t?baren neredeyse her dönem
tur?st sayılarında artış yaşanmıştır.
6. Çalışma Alanında Tur1zm1n Gel1ş1m Sürec1
Dünyada b?l?nçl? olarak tur?zm hareketler?n?n başlaması II. Dünya Savaşı’ndan sonra gerçekleşm?şt?r
(Doğanay, 2001, s. 24). Özell?kle başta havayolları olmak üzere gel?şen ulaşım yolları küresel anlamda tur?zm
hareketl?l?ğ?n?n artmasına ?mkân tanımıştır. Yanı sıra tur?zmle b?rl?kte tur?stlere yönel?k konaklama tes?sler?n?n
yaygınlaşması, özell?kle tur?st?k dest?nasyona yakın yerlere konaklama tes?sler?n?n yapılışı tur?zm hareket?n?
arttırmıştır (Sezer, 2011, s. 440). Dolayısıyla savaş yıllarından sonra küresel anlamda tur?st hareketler?nde sürekl?
olarak b?r artış yaşanmıştır. N?tek?m dünya genel?nde tur?zm gel?rler? ve tur?st sayısındak? artış üzer?ne yapılan
tahm?nler 2008 yılına kadar hep doğru çıkmıştır. 2008 yılında küresel çapta gerçekleşen kr?zden dolayı tur?st
akışında düşüşler yaşansa da 2012 yılında tekrar düzelerek 1 m?lyar sınırını aşmıştır (Özgüç, 2013, s. 1). 2019
yılına kadar da tur?st sayılarında öneml? artışlar yaşanmıştır. Ancak 2019 yılında dünyayı etk?leyen COVID-19
salgını neden?yle tur?st hareketler? dramat?k b?r şek?lde düşmüştür. 2021 yılında uluslararası tur?st sayısı 415

m?lyon sev?yes?nde gerçekleşm?şt?r. 2022 yılında ?se bu sayı yaklaşık 963 m?lyona yükselm?şt?r. Pandem? önces?ne
göre ?se 2022 yılı ?t?bar?yle yaklaşık %63’lük b?r toparlanma olmuştur (“World Tour?sm Organ?zat?on”, 2023).
Türk?ye tur?zm?nde en öneml? tur?zm türler?nden b?r? kıyı tur?zm?d?r. Akden?z ve Ege kıyıları ülkede en
fazla tur?st çeken ve en popüler tur?st?k dest?nasyon alanlarına sah?pt?r. Çalışma alanı olan Bodrum-Datça kıyı
kuşağı da ülke tur?zm?nde en öneml? alanların başında gelmekted?r. Türk?ye tur?zm?nde özell?kle 12 Mart 1982’de
yürürlüğe g?ren “Tur?zm Teşv?k Kanunu” ?le b?rçok tur?zm bölges? desteklenm?ş ve tur?zm anlamında söz konusu
yerler hızlı b?r şek?lde gel?ş?m gösterm?şt?r. Kanun kapsamında desteklenen ve hızla gel?şen Bodrum, bu dönemden
?t?baren gerek ülke ?ç?nde gerekse uluslararası mecrada kend?s?n? göstermeye başlamıştır.
Bodrum’a ?lk tur?st gel?şler? ?lk yıllarda halk tarafından gar?psenm?şt?r. Tur?stler? ?lk kabul edenler
Kumbahçe Mahalles?’nde oturan G?r?tl?ler olmuştur. Bu dönemde Bodrumda tek d?l b?len k?ş? Cevat Şak?r
Kabaağaçlı (Hal?karnas Balıkçısı)’dır. Dolayısıyla tur?stlerle halk arasında ?let?ş?m? sağlayan k?ş? olmuştur.
N?tek?m Bodrum’un esk? esnaflarından Al? Yen?lmez Cevat Şak?r’?n tur?stlerle halk arasında köprü oluşturduğunu,
l?san b?lmes?yle Bodrum’a öneml? katkılar sağladığını bel?rtm?şt?r. Bununla b?rl?kte b?ld?ğ? yabancı d?ller
dolayısıyla Bodrumda rehberl?k yapmış, yan? Bodrum’un ?lk rehber? olmuştur. Bodrum’un doğal ve arkeoloj?k
güzell?kler?ne hayran olan Cevat Şak?r rehberl?k yaptığı ve Bodrum’da tur?zm?n başladığı dönemlerde ?ler?de
tur?zm?n Bodrum’u ne kadar değ?şt?reb?leceğ?n? tahm?n ederek yerl? halkın bu durumdan p?şman olacağını
bel?rtm?şt?r (Zenc?r ve Ç?çek, 2014: 316). Bodrum tur?zm?nde Cevat Şak?r’?n en öneml? etk?ler?nden b?r? de 1940’lı
yıllarda başlatılan Mav? Yolculuktur. Mav? Yolculuk yen? yerler keşfetmek, tar?hsel ve kültürel gez?ler yapmak,
eşs?z den?z manzarasının tadını çıkarmak, ed?len kazanımları key?fl? sohbetlerde paylaşmak amacıyla Hal?karnas
Balıkçısı Cevat Şak?r ve yakın çevres? tarafından başlatılmıştır.
Mav? Yolculuk, zaman ?ç?nde g?derek büyüyen b?r sektör hal?ne gelm?ş, ünü ülkem?z?n sınırlarını aşarak
tüm dünyaya yayılmıştır. Gerek başlangıç felsefes? gerek bu eşs?z gez?lerde kullanılan, Bodrum ve çevres?n?n
tar?hsel ve kültürel b?rer s?mges? hal?ne gelen Bodrum Guletler? gerekse Ege kıyılarının den?z tur?zm?ne elver?şl?
doğal koylarının varlığı sayes?nde Mav? Yolculuk, tur?stler ?ç?n oldukça öneml? b?r tur?zm akt?v?tes?d?r (Turan ve
Özcan, 2020: 54). Bodrum tur?zm? ?ç?n Cevat Şak?r’den sonra Türk sanat müz?ğ?n?n öneml? ?s?mler?nden Zek?
Müren’?n de etk?s? öneml?d?r. Zek? Müren’?n tur?zm sezonunda Bodrum’u terc?h etmes? ve burada zaman
geç?rmes?, Bodrum’un sanat ve kültür tur?zm? açısından caz?be merkez? hal?ne gelmes?ne yardımcı olmuştur.
Müren'?n Bodrum'u z?yaret etmes? hem yerel halkın hem de tur?stler?n ?lg?s?n? çekm?ş ve Bodrum’un tanıtımına
büyük katkı sağlamıştır. Ayrıca Zek? Müren’?n Bodrum’da verd?ğ? konserler ve etk?nl?klere olan ?lg?, bölgeye tur?st
akınına neden olmuş ve Bodrum’un popülerl?ğ?n? artırmıştır.
Bodrum ?lçes?nde bugünkü anlamıyla tur?zm?n ?lk temeller?, 1960’lı yılların başlarına rastlayan tur?st
hareketler? ?le atılmıştır. Dönem?n val?s? Şer?f Tüten 1962 yılında Bodrum’dak? sualtı zeng?nl?kler?n? yurt dışına
tanıtmak amacıyla Brüksel’e g?tm?ş ve ?lg?l? k?ş?ler? dalış yapmaları ve sualtı zeng?nl?kler?n? görmeler? ?ç?n
Bodrum’a davet etm?şt?r. 1963 yılında da bu davet gerçekleşm?ş ve Brüksel’den sualtı dalış yapmak ?ç?n Bodrum’a
gelen tur?stler Artem?s otel?nde konaklamışlardır. İk?-üç hafta süren sualtı dalış seferler?, S?de’ye kadar g?den
turlarla gerçekleşm?şt?r. Bu dönemde Bodrum özel?nde sualtı belgeseller?n?n çek?lmes? Bodrum’un dünya çapında
tanınmasını sağlamıştır. İlg?n?n artmasıyla da 1965-66 yılında Tavşanburnu’nda özel b?r dalış alanı yapılmıştır
(Zenc?r ve Ç?çek, 2014, s. 317). Tur?zm?n ?lk olarak başladığı bu dönemde, Bodrum’da 2 otel, 3 pans?yon ve 3 ev

pans?yonundan oluşan 8 adet konaklama tes?s? bulunmakta olup toplam yatak sayısı yalnızca 100’dü (K?per, 2004,
s. 226).
Türk?ye’de 12 Mart 1982’de yürürlüğe g?ren Tur?zm Teşv?k Kanunu ?le tur?zme önem ver?lmeye
başlanmıştır. N?tek?m 1985/90 yıllarından sonra Bodrum ?lçes?ne yönel?k teşv?k ve yatırımlarla bölge tur?zm?n
gerek dünyada gerekse Türk?ye’de tanınırlığını arttırmış ve b?r tur?zm şehr? olma yönündek? temeller? bu dönemde
atılmıştır. ). Türk?ye’de tur?st?k konaklama tes?sler? Tur?zm Bakanlığı ?şletme belgel? ve beled?ye ?şletme belgel?
olmak üzere ?k? ana grupta toplanmaktadır (Ceylan ve Yakut, 2021, s. 702). Çalışmadak? tur?st ?stat?st?kler? de
bakanlık ve beled?ye ?şletme ver?ler? göre değerlend?r?lm?şt?r. Bu anlamda Bodrum’da 1971 yılında yaklaşık
40.000 tur?st z?yaret etm?şken, 1997 yılında açılan ve öneml? b?r yatırım olan M?las-Bodrum Haval?manı
aracılığıyla Bodrum’a gelen tur?st sayısı 110 b?n?n üzer?nde gerçekleşm?şt?r (Akduman, 2018, s. 17, 43). Aynı
dönemde sadece bakanlık belgel? tes?slerde konaklayan tur?st sayısı ?se yaklaşık 500 b?n? bulmuştur. Bodrum’da
tur?zm hareketler? özell?kle 1980’l? yıllardan ?t?baren her dönem artarak devam etm?şt?r. Buna göre Bodrum’da
beled?ye ve bakanlık belgel? tes?slerde konaklayan-geceleyen tur?st sayısı 2000 yılında yaklaşık 3 m?lyon, 2005
yılında yaklaşık 7,7 m?lyon, 2010 yılında yaklaşık 8 m?lyon, 2015 yılında 10,3 m?lyona ulaşmıştır. 2022 yılında
?se öncek? dönemlere göre bel?rl? b?r oranda düşüş yaşanmış olup yaklaşık 7,7 m?lyon olarak gerçekleşm?şt?r (Tablo
1). Bu düşüşün temel neden? küresel b?r salgın hal?ne gelen COVID-19 salgını ve devamındak? ekonom?k
durgunluk olarak değerlend?r?lmekted?r.
Tablo 1. Çalışma Alanında Bakanlık ve Beled?ye Belgel? Tes?slerde Geceleyen Tur?st İstat?st?kler?
Belgesi Bakanlık Belgeli Konaklama Tesisleri Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri
Yılı 2000 2005 2010 2015 2019 2022 2005 2010 2015 2019 2022
Bodrum 2.764.670 6.077,487 5.802,601 8.069,567 5.771,865 5.178,160 1.676,990 2.100,707 2.265,423 1.463,685 2.559,201
Datça 167.170 60.841 453 186.432 172.933 141.664 89.251 204.737 11.906 485.288 376.930
Kaynak: Kültür ve TurWzm Bakanlığı, 2023.
Datça’da tur?zm hareketler? Bodrum’dan sonra başlamıştır. Bölgede 1970’l? yıllara kadar tur?zmden
bahsetmek söz konusu değ?ld?r (Taşçı, 2013, s. 121). 1970’l? yıllarda kısmen başlayan tur?zm hareketler? de
oldukça kısıtlı kalmıştır. Bölge tur?zm hareketler? 1980’l? yıllardan ?t?baren 1980’l? yıllarda tur?zm teşv?k kanunu
?le Datça’nın çevres?ndek? bölgelerde tur?zm?n hareketlenmeye başlaması Datça’nın tanınmasına ?mkân verm?şt?r.
N?tek?m bu dönemde çeş?tl? otel ve tat?l köyler?n?n açılması Datça’nın tanınırlığında etk?l? olmuştur. Bununla
b?rl?kte tur?zm hareketler?nde her ne kadar komşu ?lçeler?ndek? kadar olmasa da devam eden gel?şmelerle b?rl?kte
tur?zm hareketler?nde artışlar yaşanmıştır. Buna göre Datça’da bakanlık ve beled?ye belgel? konaklama tes?sler?nde
konaklayan-geceleyen yaklaşık tur?st sayısı, 2000 yılında 200 b?n, 2005 yılında 150 b?n, 2010 ve 2015 yıllarında
?se 200 b?n, 2022 yılında ?se yaklaşık 520 b?ne ulaşmıştır (Tablo 1). Ver?lerden de anlaşılacağı üzere Datça tur?zmde
henüz başlangıç aşamasında olup tur?zm hareketler? son dönemlerde artmaya başlamıştır. Datça’nın Bodrum’a
göre tur?zm hareketler?n?n geç başlamasının temel sebepler?nden b?r? ?lçedek? ulaşımın yeters?z olmasıdır. Datça
Yarımadası’na ulaşım sadece Marmar?s tarafından sağlanmakta olup bu güzergâh oldukça engebel? b?r topografya
üzer?nden geçmekted?r. Yakın zamana kadar da ulaşım sağlanan karayolu yeters?z ve güvenl?ks?zd?. Dolayısıyla
ulaşım güçlüğü ?lçedek? tur?zm?n gel?şmes?n? engelleyen öneml? b?r etken olmuştur.

Tur?zm?n artış gösterd?ğ? bölgelerde genell?kle yapay alanların büyümes? ve gel?şmes?yle b?rl?kte araz?
kullanımında öneml? değ?ş?kl?kler meydana gelmekted?r. Bu da bu bölgeler?n “tur?zm kentleşmes?” sürec?ne
g?rd?ğ?n? göstermekted?r. Özell?kle 1980 sonrasında Antalya ve Muğla g?b? kıyı bölgeler?nde gözlenen kentleşme
sürec?, bu bağlamda ele alınab?l?r. Mull?ns (1990; 1991; 1992; 2003), tur?zm kentleşmes?n? Avustralya’da yer alan
“Gold Coast” ve “Sunsh?ne Coast” örnek kentler üzer?nde b?rtakım ölçütler bel?rleyerek açıklamıştır. Bu
ölçütlerden ?lk?, kentler arasındak? mekânsal kullanım farklılıklarıdır. Bu kentler, karşılaştırma yapılan d?ğer
Avustralya kentler?nde olmayan yoğun b?r tur?zm tes?s? yapılanmasına sah?pt?r ve ?k? kentte de geleneksel merkez?
t?caret bölges? yoktur. Tur?zm kentler?nde, tur?st?k amaçlarla ?nşa ed?lm?ş b?rçok sembol (oteller, eğlence mekânları
vb.) bulunur. Kullanılan d?ğer b?r ölçüt, nüfus artış hızı ve ?şgücü oranlarıdır. Üçüncü ölçüt, çalışan nüfusun ?ş
kollarına göre dağılımıdır. Her ?k? kenttek? çalışan nüfus, büyük oranda tur?zm h?zmetler? ve ?nşaat sektöründe
yoğunlaşmıştır. Özel sektör ?st?hdamı da tur?zm kentler? ?ç?n daha öneml?d?r. Dördüncü ölçüt, devlet teşv?k ve
yatırımlarının durumu ?le ?lg?l?d?r. Tur?zm?n gel?şt?r?lmes? adına yapılan devlet teşv?k ve yatırımları d?ğer kentlere
kıyasla, tur?zm kentler?nde bel?rg?n b?r farklılığa sah?pt?r (Işık ve Zoğal, 2017: 72-75). Bu anlamda Bodrum’da da
özell?kle 1980’l? yıllardan sonra b?r anlamda tur?zm kentleşmes? cereyan etm?şt?r. Tur?zm kentleşme ölçütler?
olarak değerlend?r?len tur?st?k amaçlarla ?nşa ed?len yapılar (oteller, eğlence mekânları vb.), nüfus artış hızı ?le
?şgücü oranlarındak? artış ve ?ş gücünün tur?zm h?zmetler? ve ?nşaat sektöründe yoğunlaşması g?b? etkenler
özell?kle Bodrum’da yaşanmıştır. Datça’nın ?se bu sürec?n daha başında olduğu gerek araz? kullanımında şeh?r
alanlarının oranı gerekse tur?st ver?ler?nden anlaşılmaktadır.
7. Bulgular
7.1. Çalışma Alanındak1 Araz1 Kullanımı
Çalışmanın bu bölümünde 1990 yılından 2022 yılına uzanan 32 yıllık dönemde araz? kullanımı ve araz?
örtüsündek? değ?ş?kl?kler?n bel?rlenmes?ne odaklanılmıştır. Bu kapsamda 1990, 2000, 2006, 2012, 2018 ve 2022
yılları olmak üzere bel?rlenen yıllar ?ç?n gerekl? anal?zler yapılmıştır. Söz konusu anal?zlerde araz? kullanım
har?taları CORINE (Coord?nat?on of Informat?on on the Env?ronment) ayrımı gözet?lerek beş sınıfta (yapay alanlar,
tarım alanları, orman alanları, yarı doğal alanlar ve su kütleler?) ?ncelenm?şt?r (Tablo 2).
Tablo 2. Arazi Kullanımı/Örtüsü Sınıfları ve Temsil Ettikleri Alanlar
Örtü Sınıfı Tems.l Ed.len Alanlar
Yapay Alanlar Yerleş,m b,r,mler,, t,car, ve endüstr,yel alanlar, yollar ve ulaşım b,r,mler,/tes,sler,
Tarım Alanları Ek,leb,l,r alanlar, kuru ve sulu tarım alanları, bağ, bahçe ve tarlalar, zeyt,nl,kler
Orman Alanları Gen,ş ve ,ğne yapraklı ormanlar, karışık ormanlar
Yarı Doğal Alanlar Mak, ve otsu b,tk,ler, sah,l ve kumsal alanlar, çıplak kayalıklar
Su Kütleler, Den,z, neh,r, göl ve lagünler

Kaynak: CORINE (CoordWnatWon of InformatWon on the EnvWronment), 2023
Her b?r dönem ?ç?n araz? kullanım sınıfları km2 olarak hesaplanmıştır. Çalışma alanında özell?kle 1980-
85’lerden sonra kend?n? göstermeye ve artmaya başlayan tur?zm hareketler? araz? kullanımı ve örtüsü üzer?nde de
etk?s?n? göstermeye başlamıştır. Bu nedenle araz? kullanım ve örtüsü anal?zler?nde etk?ler?n?n daha net b?r şek?lde
görülmeye başlandığı 1990 başlangıç olarak bel?rlenm?şt?r.

Bodrum’un araz? kullanım ver?ler? ?ncelend?ğ?nde, genell?kle yapay alanlar ve yarı doğal alanların artış
eğ?l?m?nde olduğu, tarım ve orman alanlarının ?se azalma eğ?l?m?nde olduğu gözlemlenmekted?r. Bodrum’un 1990
yılı araz? kullanım ver?ler?ne göre, toplam alanın dörtte üçlük kısmını tarım ve orman alanları (yaklaşık 506 km2)
oluşturmaktadır. Söz konusu dönemde yapay alanlar yaklaşık 25 km2, yarı doğal alanlar yaklaşık 100 km2 ve su
kütleler? ?se yaklaşık 7 km2’l?k yer kaplamaktadır (Tablo 3). 1990 Bodrum’unda özell?kle orman alanları, yarı doğal
alanlar ve tarım alanlarının baskın olması, bölgen?n doğal b?r ortama sah?p olduğunu göstermekted?r (Har?ta 2).
1990 yılında Bodrum’un çalışma alanının büyük b?r çoğunluğu orman ve yarı doğal alanlarla kaplıdır. Ormanlık
alanlar yarımadanın ?ç kısımları ?le kuzeydoğu ve güneydoğu çevres?nde kısm? boşluklarla devam etmekted?r. Yarı
doğal alanlar ?se çoğunlukla yarımadanın batı kes?m?nded?r. Yapay alanlar ?se ?lçe merkez? ve çevres?nde
yoğunlaşmıştır.
Har1ta 2. Bodrum ve Datça İlçes?n?n 1990-2022 Yılları Arası Araz? Kullanım Har?taları
2000 yılına gel?nd?ğ?nde orman ve tarım alanları azalmış olsa da halen baskın durumdadır. Buna göre
toplam alanın yaklaşık 54 km2’s?n? yapay alanlar, yaklaşık 130 km2’s?n? tarım alanları, yaklaşık 330 km2’s?n? orman
alanları, yaklaşık 110 km2’s?n? yarı doğal alanlar ve yaklaşık 6 km2’s?n? su kütleler? oluşturmaktadır. 1990-2000
yılı arasında yapay alanlar ve yarı doğal alanlar alan kazanmışken tarım ve orman alanları alan kaybetm?şt?r. 2006
yılında ?se yapay alanlar ve yarı doğal alanların artış eğ?l?m? devam etm?şt?r. Yapay alanlar öncek? döneme göre
yaklaşık %2’l?k b?r artışla 68 km2’ye ulaşırken yarı doğal alanlar da yaklaşık %1’l?k b?r artışla 113 km2’ye
ulaşmıştır. D?ğer taraftan tarım alanlarında yaklaşık %2, orman alanlarında ?se yaklaşık %1’l?k b?r kayıp
yaşanmıştır. Su kütleler?nde ?se kayda değer b?r değ?ş?m meydana gelmem?şt?r (Tablo 3).

Tablo 3. Bodrum’un 1990-2022 Yılları Arası Araz? Kullanım Ver?ler? (km2 ve %)
1990 2000 2006 2012 2018 2022

ArazB Sınıfları
2 2 2 2 2 2
km % km % km % km % km % km %
Yapay alanlar 26,78 8,59 54,88 10,72 68,48 13,01 83,11 14,95 95,46 16,07 102,61 8,59
Tarım Alanları 152,76 20,79 132,76 18,75 119,76 17,03 108,76 15,46 98,76 14,69 93,81 20,79
Orman Alanları 353,73 51,94 331,73 50,53 322,73 47,19 301,36 45,62 291,37 44,09 281,57 51,94
Yarı Doğal Alanlar 98,71 17,72 113,18 19,13 122,18 21,65 138,28 22,91 146,32 24,18 154,48 17,72
Su KütlelerB 6,69 0,96 6,12 0,86 5,52 1,12 7,16 1,06 6,76 0,97 6,2 0,96
Toplam 638,67 100 638,67 100 638,67 100 638,67 100 638,67 100 638,67 100
Bodrum’da 2012 yılına gel?nd?ğ?nde yarımadanın neredeyse tüm kıyı şer?d? yapay alanlarla dolmuştur.
Özell?kle kıyı şer?d?n? “den?ze sıfır” tab?r?yle ?fade ed?len lüks oteller ve v?llalar çev?rm?şt?r. Bu anlamda
Bodrum’un kuzey kıyısında yer alan Göltürkbükü ve Yalıkavak’tan başlayarak batı kıyısında Gümüşlük ve
Turgutre?s ?le en güneybatı ucunda Akyarlar ve güney kıyılarında B?tez ve Bodrum’a kadar neredeyse kes?nt?s?z
b?r yerleşme hâk?m olmuştur. Hatta bel?rl? bölgelerde (Turgutre?s, Yalıkavak, Gümüşlük g?b?) yerleş?m alanları kıyı
ger?s?nde de öneml? b?r mesafeye kadar devam etmekted?r. Söz konusu kıyılarda 1980/1990’lı yıllarda küçük
balıkçı kasabaları har?ç neredeyse h?çb?r yerleş?m b?r?m? yokken tur?zm?nde etk?s?yle yaklaşık 25 yıl g?b? b?r süre
?ç?nde kıyıların çoğunluğu tur?zm tes?sler?, v?llalar ve yerleş?m b?r?mler?yle kaplanmıştır (Har?ta 3). 2012 yılında
araz? kullanım dağılımında şeh?r alanı yaklaşık 83 km2’ye ulaşmıştır. Şeh?r alanı büyürken çoğunlukla olduğu g?b?
tarım ve orman alanlarını yok ederek büyümüştür. Orman alanları yaklaşık 20 km2 alan kaybederek toplam alanın
%45,52’ye, tarım alanları ?se yaklaşık 11 km2’l?k b?r alan kaybederek %15,46’ya ger?lem?şt?r. Yarı doğal alanlar
da alan kazanan (yaklaşık 8 km2) araz? sınıfı konumundadır (Tablo 3).
Çalışma alanında 2018 yılı araz? kullanımında artış hızı azalmış olsa da y?ne yapay alanların leh?ne b?r
gel?şme söz konusudur. Buna göre toplam alanın %16,07’s?n? (95,46 km2) yapay alanlar, %14,69’unu (98,76 km2)
tarım alanları, %44,09’unu (291,37 km2) orman alanları, %24,18’?n? (146,32 km2) yarı doğal alanlar ve %0,97’s?n?
(6,76 km2) su kütleler? oluşturmaktadır. 2022 yılına gel?nd?ğ?nde Bodrum şehr?n?n gerek yakın çevres? gerekse
yarımadanın kıyıları ?le kıyı ger?s?nde şeh?r karakterl? yerleş?m alanlarının gel?ş?m? artmıştır. Bodrum’dak? şeh?rsel
gel?ş?m?n bu dönemden sonra da artacağı mevcut ?nşaat faal?yetler?nden de öngörülmekted?r. 1990 yılında yaklaşık
25 km2 olan yapay alanlar 2022 yılında yaklaşık %75 oranında b?r artışla 102 km2’ye çıkmıştır. Yapay alanların
gel?ş?m? genell?kle tarım ve orman alanlarının azalmasına yol açmıştır. Bu dönemde orman alanları yaklaşık 281
km2’ye, tarım alanları ?se 93 km2’ye ger?lem?şt?r (Tablo 3).

Harita 3. 1990-2012 Yılları Arasında Yapay (Şehir) Alanlarla Dolan Bodrum Yarımadası Kıyıları (“HGM”,
2012)
Datça, adını verd?ğ? Datça Yarımadası’nın merkez? kes?m?nde yer alan Datça Ovası kıyılarında kurulmuş
esk? b?r şeh?rd?r. Datça Yarımadası yaklaşık 430 km2’l?k b?r alana sah?pt?r. Datça’nın araz? kullanım ver?ler?
?ncelend?ğ?nde, orman alanları ve yarı doğal alanların baskın olduğu görülmekted?r. 1990 yılında yaklaşık 240
km2'l?k b?r alan ?le en gen?ş araz? sınıfı orman alanlarıdır. Orman alanlarını sırası ?le yaklaşık 110 km² ?le yarı doğal
alanlar, yaklaşık 68 km2 ?l tarım alanları, yaklaşık 7 km2 su kütleler? ve yaklaşık 5 km2 ?le yapay alanları tak?p
etmekted?r (Tablo 4). 2000 yılına gel?nd?ğ?nde toplam araz? varlığının yarısından fazlası (yaklaşık 230 km2) y?ne
orman alanlarından oluşmaktadır. Orman alanlarını yarı doğal alanlar (yaklaşık 120 km2), tarım alanları (yaklaşık
64 km2), su kütleler? (yaklaşık 7 km2) ve yapay alanları (yaklaşık 6 km2) tak?p etmekted?r (Tablo 4, Har?ta 2).
1990-2000 dönem? arasında Datça araz? kullanımında çok fazla b?r değ?ş?m yaşanmamıştır. 10 yılda yarı doğal
alanlar yaklaşık 10 km2 artarken yapay alanlar sadece 1 km2 gen?şlem?şt?r. Bu süreçte orman ve tarım alanları ?se
sadece 5 km2’l?k b?r alan kaybetm?şt?r. Su kütleler?nde ?se bel?rg?n b?r değ?ş?kl?k gözlenmem?şt?r.
Tablo 4. Datça’nın 1990-2022 Yılları Arası Araz? Kullanım Ver?ler? (km2 ve %)
1990 2000 2006 2012 2018 2022

ArazB Sınıfları
km2 % km2 % km2 % km2 % km2 % km2 %
Yapay alanlar 4,93 1,14 6,02 1,40 10,62 2,46 16,37 3,80 24,88 5,77 33,41 7,75
Tarım Alanları 68,23 15,82 64,08 14,86 61,32 14,22 55,19 12,80 48,47 11,24 41,13 9,54
Orman Alanları 238,45 55,29 233,45 54,13 228,45 52,97 218,07 50,56 213,29 49,46 204,42 47,40

Yarı Doğal Alanlar 112,54 26,10 120,20 27,87 123,75 28,69 134,75 31,24 137,21 31,82 145,17 33,66
Su KütlelerB 7,12 1,65 7,53 1,75 7,13 1,65 6,89 1,60 7,42 1,72 7,14 1,66
Toplam 431,27 100 431,27 100 431,27 100 431,27 100 431,27 100 431,27 100
Datça’nın 2012-2022 yılları arası araz? kullanımları değerlend?r?ld?ğ?nde, yapay alanlarında bel?rl? b?r
artış yaşandığı görülmekted?r. Buna göre 2012 yılı araz? kullanım ver?ler?ne göre orman alanları 220 yaklaşık km²,
yarı doğal alanları yaklaşık 135 km2, tarım alanları yaklaşık 55 km2, yapay alanlar yaklaşık 15 km2 ve su kütleler?
yaklaşık 7 km2’d?r. 2022 yılında ?se orman alanları yaklaşık 205 km2, yarı doğal alanlar yaklaşık 145 km2, tarım
alanları yaklaşık 40 km2, yapay alanlar yaklaşık 33 km2 ve su kütleler? yaklaşık 7 km2’d?r. Söz konusu dönem
aralığında en fazla artış yarı doğal alanlar ve yapay alanlarında yaşanmıştır. Özell?kle yapay alanlar yaklaşık 17
km2’l?k b?r artışla en fazla değ?ş?m?n yaşandığı araz? sınıfı konumundadır. Tarım alanları ?se tam ters? b?r konumda
en fazla azalışın yaşandığı (yaklaşık 14 km2) araz? sınıfını teşk?l etmekted?r (Har?ta 2, Tablo 5).
Çalışma sahasında araz? kullanım ver?ler?ne göre yapay alanların artışı 2006’lı yıllardan sonra kademel?
olarak artmaya başlamış olup 2022 yılında 35 km2’ye yaklaşmıştır. Datça’da yapay alanların gel?ş?m? Bodrum’la
karşılaştırıldığında artışın çok fazla olmadığı olduğu ayırt ed?lmekted?r. N?tek?m Bodrum söz konusu dönemler
?ç?nde yapay alanlarını üçe katlamış durumdadır. Bodrum’da yapay alanların gel?ş?m?ndek? en etk?l? faktör tur?zm
hareketler? olmuştur. Datça’da ?se tur?zm hareketler?n?n yakın b?r zamanda ve yen? sayılab?lecek b?r durumda
bulunması, yapay alanların gel?ş?m sev?yeler?nden de anlaşılmaktadır.
7.2. Çalışma Sahasında Araz1 Kullanımı Değ1ş1m Anal1z1
Çalışma sahasında araz? kullanımının dönem bazlı değ?ş?m ve dönüşüm tesp?t? yapılmıştır. Değ?ş?m ve
dönüşüm tesp?t? 1990-2000, 2000-2012, 2012-2022 ve 1990-2022 dönemler? olmak üzere dört dönemde
?ncelenm?şt?r (Tablo 5). Değ?ş?m ve dönüşüm tesp?t?nde d?kkat? çeken durum yapay alanların poz?t?f yönde en fazla
değ?ş?m ve dönüşüm sürec?n? yaşamasıdır. Söz konusu alan ?ncelenen dönem ?ç?ndek? yapay alanların değ?ş?m?
yaklaşık %+12, Datça’nın ?se yaklaşık %+7’d?r. Yerleş?m alanlarının değ?ş?m ve dönüşüm yaşamasındak? en büyük
etken tur?zm hareketler?d?r. N?tek?m tur?zm hareketler?nden önce çalışma alanının büyük b?r çoğunluğu köy ve
kasaba görünümünded?r. Yapay alanları poz?t?f yönde b?r değ?ş?m ve dönüşüm yaşarken tarım ve orman alanları
negat?f yönde b?r değ?ş?m yaşamıştır. Bodrum’da tarım alanlarında yaklaşık %-9 ve orman alanlarında yaklaşık
%-11’l?k b?r değ?ş?m olmuştur. Datça’da da tarım alanları (yaklaşık %-6) ve orman alanlarında (yaklaşık %-7)
negat?f b?r değ?ş?m meydana gelm?şt?r. Tarım ve orman alanlarının negat?f yöndek? değ?ş?m?nde şeh?rleşmen?n
artması en büyük etkend?r. Yarı doğal alanlarda ?se poz?t?f yönde b?r değ?ş?m söz konusudur. Son olarak su kütleler?
dönemler ?t?bar?yle bazı değ?ş?mler yaşasa da genell?kle mevcut durumunu da korumuştur (Tablo 5).
Tablo 5. Bodrum’da Araz? Örtüsü Sınıflarının Dönemler İt?bar?yle Araz? Değ?ş?m? (km2 ve %)
Toplam Değ.ş.m ve Dönüşüm
Araz. Sınıfları 1990-2000 2000-2012 2012-2022 1990-2022
km2 % km2 % km2 % km2 %
Yapay alanlar 28,10 4,40 28,23 4,42 19,50 3,05 75,83 11,87
Tarım Alanları -20,00 -3,13 -24,00 -3,76 -14,95 -2,34 -58,95 -9,23

Orman Alanları -22,00 -3,44 -30,37 -4,76 -19,79 -3,10 -72,16 -11,30
Yarı Doğal Alanlar 14,47 2,27 25,10 3,93 16,20 2,54 55,77 8,73
Su Kütleler. -0,57 -0,09 1,04 0,16 -0,96 -0,15 -0,49 -0,08
Çalışma alanında araz? kullanımındak? değ?ş?m ve dönüşümden yapay alanlar büyük oranda etk?lenm?şt?r.
Bu etk?lenme yapay alanlar adına poz?t?f yönde gerçekleşm?şt?r. Yapay alanlar ?ncelenen dönemler ?ç?nde
neredeyse her dönem öneml? ölçüde alan kazanan tek araz? sınıfı konumundadır. Özell?kle k?tle tur?zm
hareketler?n?n başlamadığı 1980’l? yıllardan önce çalışma alanında bulunan ?dar? merkezler genell?kle küçük
kasaba görünümünded?r. İdar? merkezler dışında neredeyse tüm bölge; küçük köyler, tarım alanları ve orman
alanları doğal b?r görünüm teşk?l etmekted?r. Ancak tur?zmle b?rl?kte özell?kle Bodrum kasabası öneml? b?r değ?ş?m
ve dönüşüm sürec?ne g?rm?ş ve şeh?r hal?ne gelm?şt?r. Datça ?se Bodrum’a nazaran daha geç b?r dönemde tur?zm
faal?yetler? başlasa da araz? kullanımda bazı değ?ş?m ve dönüşümler yaşanmıştır. Son dönemde şeh?r alanın değ?ş?m
ve dönüşümde artış gösterd?ğ? bel?rlenmekted?r (Tablo 6).
Tablo 6. Datça’da Araz? Örtüsü Sınıflarının Dönemler İt?bar?yle Araz? Değ?ş?m? (km2 ve %)
Toplam Değ.ş.m ve Dönüşüm
Araz. Sınıfları 1990-2000 2000-2012 2012-2022 1990-2022
km2 % km2 % km2 % km2 %
Yapay alanlar 1,09 0,25 10,35 2,40 17,04 3,95 28,48 6,60
Tarım Alanları -4,15 -0,96 -8,89 -2,06 -14,06 -3,26 -27,1 -6,28
Orman Alanları -5 -1,16 -15,38 -3,57 -13,65 -3,17 -34,03 -7,89
Yarı Doğal Alanlar 7,66 1,78 14,55 3,37 10,42 2,42 32,63 7,57
Su Kütleler. 0,41 0,10 -0,64 -0,15 0,25 0,06 0,02 0,00
Bu bölümde, çalışma alanında gerçekleşen araz? kullanımı, d?ğer b?r ?fadeyle araz? örtüsündek? değ?ş?m
ve dönüşüm sürec? tesp?t ed?lm?şt?r. Değ?ş?m sürec?nde bel?rl? bölgelerde tur?zm?n de etk?s?yle yapay alanlar poz?t?f
yönde gel?ş?m göster?rken, tarım ve orman alanları sürekl? olarak alan kaybetm?şt?r. Bodrum ve Datça ?ç?n anal?z
ed?len araz? değ?ş?m matr?s?nde de bu durum açıkça görülmekted?r. Özell?kle tarım ve orman alanları yapay
alanlarına dönüşmüştür (Tablo 7).
Tablo 7. Bodrum ve Datça’nın 1990-2022 Yılları Arası Araz? Değ?ş?m Matr?s? (km2)
BODRUM
Araz. Sınıfı Yapay alanlar Tarım Alanları Orman Alanları Yarı Doğal Alanlar Su Kütleler. Toplam
Yapay alanlar 15 6,25 0,55 4,24 0,23 26,58
Tarım Alanları 45,18 159,26 28,28 55,55 0,69 288,97
Orman Alanları 15,01 12,83 198,22 84,34 0,86 311,28
Yarı Doğal Al. 0,79 0,64 0,74 3,13 0,2 5,53
Su Kütleler. 0,61 0,006 0,008 0 4,36 4,98
Toplam 76,89 179,01 227,82 147,28 6,37 638,36
DATÇA
Araz. Sınıf Yapay alanlar Tarım Alanları Orman Alanları Yarı Doğal Alanlar Su Kütleler. Toplam

Yapay alanlar 1,42 0,63 0,71 0,44 0,027 3,25

Tarım Alanları 15,93 58,6 21,05 31,65 0,38 127,62
Orman Alanları 3,16 8,12 205,48 64,2 2,06 283,03
Yarı Doğal Al. 0,82 1,39 1,94 6,82 0,23 11,22
Su Kütleler. 0,43 0,003 0,02 0,02 5,26 5,73
Toplam 21,78 68,75 229,21 103,14 7,97 431,28
Çalışma esasen tur?zm?n etk?s?yle alan kazanan yapay alanlarına odaklanmaktadır. Yapay alanlarında
yaşanan uzun döneml? değ?ş?m ve dönüşüm sürec? özell?kle tur?zm hareketler?n?n yen? başladığı Datça’da
gelecekte de artamaya devam edecekt?r. N?tek?m mevcut nüfus ve tur?st sayılarındak? artış bunu açıkça
göstermekted?r. Aynı şek?lde mevcut değ?ş?m ve dönüşüm, nüfus artışı ve tur?st sayılarındak? artış Bodrum şeh?r
alanının gelecekte de büyüceğ?n? göstermekted?r. Dolayısıyla bu doğrultuda çalışmanın d?ğer öneml? konusu olan
araz? kullanım s?mülasyon modeller? oluşturulmuştur.
8. Araz1 Kullanım Senaryoları
Bu bölümde çalışma alanı ?ç?n araz? kullanım senaryoları oluşturulmuştur. Geleceğe yönel?k senaryo
har?taları ?ç?n Markov Z?nc?r? ve Yapay S?n?r Ağları temell? çalışan GeoSOS-FLUS (met?n ?ç?nde FLUS olarak
?s?mlend?r?lecekt?r) paket programından yararlanılmıştır. FLUS model? L?u X?aop?ng’?n ek?b? tarafından 2017
yılında gel?şt?r?lm?şt?r (L?u, vd., 2017). Öncel?kle model s?stem d?nam?ğ? ve hücresel otomat model? temel alınarak
oluşturulmuştur. Araz? kullanımı değ?ş?kl?ğ? senaryolarının doğruluğunu artırmak ?ç?n de YSA algor?tmasını ve
rastgele seç?m mekan?zmasını entegre etmekted?r (L?n, vd., 2020; Wang, vd., 2021). Bu mekan?zma, doğal, sosyal
ve ekonom?k faktörler de dah?l olmak üzere çeş?tl? faktörler?n karşılıklı etk?leş?m?n?n yanı sıra çeş?tl? araz? kullanım
türler? arasındak? karşılıklı dönüşümle ?l?şk?l? karmaşıklık ve bel?rs?zl?ğ? etk?n b?r şek?lde ele almaktadır (Zhu, vd.,
2023).
FLUS model?, çeş?tl? araz? kullanım türler?n? entegre etmek ve başlangıçtak? araz? kullanım ver?ler?nden
doğal, sosyal ve ekonom?k faktörler g?b? b?rden fazla değ?şken faktörü seçmek ?ç?n çok katmanlı b?r ?ler? beslemel?
s?n?r ağı algor?tması kullanmaktadır (J?ang, vd., 2022). Farklı araz? kullanım türler?n? çeş?tl? değ?şken faktörlerle
?l?şk?lend?rerek bu model, her tür ?ç?n araz? uygunluğuna ?l?şk?n b?r olasılık dağılım har?tası oluşturur. Geleneksel
Hücresel Otomat (HO) model?ne dayanan modelde araz? kullanımındak? gerçek dünyadak? değ?ş?kl?kler? s?müle
etme konusunda sınırlılıkları bulunmaktadır. Bunun neden?, geleneksel HO modeller?n?n sıklıkla araz? değ?ş?m?n?
yönlend?ren süreçler?n stat?k olduğunu varsayması ve şeh?rleşme ?le kalkınma g?b? zaman ?ç?nde araz?
kullanımında değ?ş?kl?klere yol açab?lecek d?nam?k süreçler? hesaba katmamasıdır (Chen, vd., 2021; Zhu, vd.,
2023). Bu sorunu g?dermek ve s?mülasyonun doğruluğunu gel?şt?rmek ?ç?n FLUS model?, geleneksel HO model?ne
değ?şkenler?nde hesaba katıldığı b?r YSA ?le desteklenmekted?r. Dolayısıyla bu, değ?şkenlerle b?rl?kte doğal ve
?nsan? faal?yetler?n etk?s? altındak? araz? kullanım türü dönüşümler?n?n karmaşıklığı ve bel?rs?zl?ğ?n?n daha ?y? ele
alınmasını sağlamaktadır.
Araz? kullanım s?mülasyonları ?ç?n 2012, 2018 ve 2022 har?talarından yararlanılmıştır. 2012 ve 2018
yılına a?t araz? kullanım har?taları model?n doğruluk değerlend?r?lmes?nde kullanılmıştır. Söz konusu ?k? har?ta
kullanılarak 2022 yılı araz? kullanımı s?müle ed?lm?ş ve kontrol model? olan 2022 yılı gerçek araz? kullanım
ver?s?yle kıyaslanmıştır.

8.1. Araz1 Kullanım Senaryolarında Kullanılan Değ1şkenler
FLUS programında s?mülasyon anal?zler?ne g?rd? ver?s? olarak b?rtakım değ?şkenler?n bel?rlenmes?
gerekmekted?r. Bu anlamda çalışma alanında araz? kullanım değ?ş?kl?ğ?ne etk? eden hem doğal hem de beşerî olmak
üzere toplam 10 değ?şken bel?rlenm?şt?r. Bu değ?şkenler şunlardır; yükselt?, eğ?m, b?tk? örtüsü, akarsuya uzaklık,
yollara uzaklık, elektr?k hatlarına uzaklık, fay hatlarına uzaklık, şeh?r merkezler?ne uzaklık, mevcut nüfus
yoğunluğu, göl/barajlara uzaklıktır. Değ?şkenler çalışma alanı özell?kler?ne ve l?teratüre göre değerlend?r?l?p
bel?rlenm?şt?r. Bel?rlenen değ?şkenler normal?ze ed?lerek 1 (yüksek) ?le 0 (düşük) değer? arasında göster?lm?şt?r
(Har?ta 4).
Araz? kullanımı/örtüsünün gel?ş?m sürec? doğal faktörler ?le sosyo-ekonom?k faktörler?n, stat?k ve
d?nam?k etk?s?n?n b?r sonucudur. Doğal faktörler araz? kullanımı değ?ş?kl?kler?n?n yönünü, şekl?n? ve eğ?l?m?n?
bel?rlemekted?r (Chen, vd., 2021; Zhu, vd., 2023). Çalışma alanında da özell?kle yükselt? ve eğ?m değ?şken? araz?
kullanımı değ?ş?m? ve gel?ş?m?nde en etk?l? ?k? değ?şken olmuştur. N?tek?m çalışma alanının bel?rl? bölgeler?nde
şeh?rsel gel?ş?m d?rekt olarak bölgen?n topografyası, yan? yükselt? ve eğ?me bağlı olarak gel?ş?m göstermek
durumundadır. Özell?kle topografya şartlarından dolayı ova ?çler?ne kurulmak zorunda kalan Datça’da yerleş?m
b?r?mler? gerek şeh?rsel gel?ş?m? gerekse tarım ve orman alanlarının gel?ş?m sürec? topografya şartlarına bağlıdır.
N?tek?m söz konusu özell?ğe sah?p bölgeler?n geçm?şten günümüze kadar şeh?rsel gel?ş?mler? ?ncelend?ğ?nde
genell?kle yükselt? ve eğ?m?n az olduğu ova ?çler?ne doğru gel?ş?m gösterm?şlerd?r. Dolayısıyla bu durum gelecek
s?mülasyonlarda d?kkate alınmış ve araz? kullanım sınıflarının gel?ş?mler? ve dönüşümler?n? etk?lem?şt?r.
Harita 4. Arazi Kullanım Senaryolarında Kullanılan Değişkenler

Araz? kullanımının gel?ş?m ve değ?ş?m süreçler?nde konum b?lg?s? oldukça öneml?d?r. İster şeh?rsel
gel?ş?m olsun ?ster yen? b?r tarım alanı bel?rlenecek olsun öncel?kl? olarak bel?rl? faktörler?n konum b?lg?ler?
gerekmekted?r. Bu anlamda herhang? b?r araz? sınıfının gel?ş?m? ve dönüşümü mevcut yol ağına, su kaynaklarına,
elektr?k ?mkanlarına ve fay hatlarına olan uzaklıkları ?le yakından ?l?şk?l?d?r. Örnek olarak mevcut b?r “yol”
değ?şken? araz? değ?ş?m?nde b?r n?reng? noktası şekl?nde bel?rlen?p gelecek s?mülasyon ?ç?n kullanılab?lmekted?r.
8.2. Model Doğruluğunun Bel1rlenmes1
Araz? kullanım s?mülasyonlarında bel?rs?zl?k kaçınılmazdır ve s?mülasyon ?ç?n kullanılan ?lk araz?
kullanım ver?ler?n?n doğruluğunun bel?rlenmes? gerekmekted?r. Bu nedenle öncel?kle mevcut olan b?r araz?
kullanım har?tasının s?mülasyonu yapılarak gerçek har?ta ?le s?mülasyon har?tasının karşılaştırılması sağlanmalıdır.
Bu kapsamda 2012 ve 2018 yılı araz? kullanım har?taları kullanılarak 2022 ?ç?n s?mülasyon har?tası
oluşturulmuştur. Har?ta 5 ve 8 tablo tahm?n ed?len sonuçlar ?le gerçek 2022 araz? kullanım modeller? arasındak?
karşılaştırmayı sunmaktadır. Tablo 9 ?se s?mülasyon aşamasında elde ed?len sonuçların sayısal değerler?n?
sunmaktadır.
Harita 5. Bodrum ve Datça’nın 2022 Yılı Gerçek ve Simülasyon Haritaları
Tablo 8. Bodrum ve Datça’nın 2022 Gerçek ve Simülasyon Arazi Sınıflarının Alan Bazlı Karşılaştırması (Km2)
Bodrum Datça
Araz. Sınıfı 2022 Gerçek 2022 S.mülasyon 2022 Gerçek 2022 S.mülasyon
(km2) (km2) (km2) (km2)
Yapay alanlar 102,61 112,33 33,41 38,64
Tarım Alanları 93,81 84,65 41,13 39,13

Orman Alanları 281,57 271,95 204,42 194,18

Yarı Doğal Alanlar 154,48 163,42 145,17 152,23
Su Kütleler. 6,2 6,32 7,14 7,09
Toplam 638,67 638,67 431,27 431,27
Gerçek ve s?mülasyon har?taları karşılaştırıldığında, yapay alanlar ve yarı doğal alanlar s?mülasyon
sonuçlarında gerçeğ?nden daha fazla hesaplanmıştır. Tarım ve orman alanlarında ?se s?mülasyon sonuçları gerçek
araz? kullanım ver?s?ne göre daha az b?r alan olarak hesaplanmıştır. Bu s?mülasyon sonuçlarına g?rd? ver?s? olarak
g?r?len araz? kullanım har?talarında özell?kle şeh?r ve yarı doğal alanlarının fazla alan kazanmış olması, s?mülasyon
sonuçlarını da bu yönde etk?lemes?ne neden olmuştur. Tarım ve orman alanlarında ?se tam ters? b?r durum
gerçekleşm?şt?r. Su kütleler?nde ?se b?rb?r?ne çok yakın b?r sonuçlar çıkmıştır.
Tablo 9. 2022 Simülasyon Analizinde Yer Alan Doğrulama Sonuçları

Kom.syon Hatası İhmal Hatası Üret.c. Doğruluğu Kullanıcı Doğruluğu
Araz. Sınıfı
(Commission Error) (Omission Error) (Producer's Accuracy) (User's Accuracy)
Yapay alanlar 0.145134 0.0616899 0.91831 0.874866
Tarım Alanları 0.0461628 0.0749053 0.875095 0.893837
Orman Alanları 0.013683 0.0191056 0.900894 0.886317
Yarı Doğal Alanlar 0.0890246 0.0862899 0.76371 0.780975
Su Kütleler. 0.0289474 0.0304857 0.899514 0.911053
S?mülasyon anal?z?n?n doğruluğu ?lk olarak Kappa katsayı ?ndeks?ne göre denetlenm?şt?r. Kappa katsayısı
FLUS programı ?ç?nde yer alan doğrulama araçları kullanılarak tesp?t ed?lm?şt?r. Burada Kappa katsayısının
hesaplanması har?talar üzer?nden rastgele örneklemler alınarak gerçekleşt?r?lmekted?r. Buna göre Kappa katsayısı
0.84 olarak hesaplanmıştır (Tablo 10). Kappa katsayısının 0,8’den büyük olması, model s?mülasyon doğruluğunun
tatm?n ed?c? b?r ?stat?st?k anlamlılık düzey?ne ulaştığını göstermekted?r (Rahnama, 2021; Talukdar, vd., 2020).
Tablo 10. FLUS Modelinde Yer Alan Doğrulama Sonuçları
Kappa FoM Genel Doğruluk (Overall Accuracy)
0.848103 0.834998 0.842777
S?mülasyon sonuçlarının doğruluğunun değerlend?r?ld?ğ? b?r d?ğer yaklaşım F?gure of Mer?t (FoM)
?ndeks?d?r. Bu yaklaşım, sadece s?mülasyonu yapılan alanların gerçek konumuna göre karşılaştırılması usulüne
göre hesaplamalar yapmaktadır. Daha büyük b?r FoM değer?, daha ?y? s?mülasyon sonuçlarını ve daha yüksek
doğruluğu göstermekted?r (Zhu, vd., 2023). Çalışma kapsamında hesaplanan FoM değer? (0.83) yeterl? düzeyded?r
(Tablo 10).
8.3. Senaryo Sonuçları
Araz? kullanım s?mülasyon ?şlemler?n?n tamamı FLUS programı üzer?nden yapılmıştır. Program
doğrultusunda değ?şkenler bel?rlenm?ş ve geçerl?l?ğ? test ed?len araz? kullanım har?taları ?le gelecek s?mülasyonları
yapılmıştır. Buna göre öncel?kle s?mülasyonu yapılacak yılın öncek? dönem?ne a?t (örneğ?n 2026 yılı ?ç?n 2022 yılı
har?tası) araz? kullanım har?tasına bel?rlenen değ?şkenler?n tanımlanması ve YSA yöntem? ?le değ?şkenler ?le araz?
kullanım değ?ş?m yönünün program tarafından öğren?lmes? gerekmekted?r (Şek?l 1). Devamında ?se s?mülasyonu

yapılacak yılın araz? değ?ş?m m?ktarlarının hesaplanab?lmes? ?ç?n bel?rlenen öncek? dönem har?talarından (2026
s?mülasyonu ?ç?n 2018 ve 2022 yılı har?taları) yola çıkılarak, Markov-Z?nc?r? hesaplama yöntem? ?le her b?r araz?
sınıfı ?ç?n tahm?n ed?len yıla yönel?k p?ksel değerler?n?n hesaplanması gerekmekted?r (Şek?l 2). Söz konusu
öğrenme ?şlem? ve hesaplamalar yapılmıştır.
Şekil 1. FLUS Programında Yer Alan Değişken Belirleme (A) ve Markov-Zinciri (B) Ayarlamalarından
Görünüm
FLUS programı araz? s?mülasyonları ?ç?n farklı senaryoların oluşturulmasına ?mkân tanımaktadır.
Örneğ?n bel?rl? b?r bölgede orman alanlarının öncel?ğ? gözet?lerek ekoloj?k b?r senaryo oluşturulab?l?r. Başka b?r
örneğe göre ekonom?k öncel?k göz önünde bulundurularak buna yönel?k araz? kullanım senaryoları
oluşturulab?lmekted?r (Zhu, vd., 2023). Bu çalışmanın kapsamı Bodrum-Datça’da tur?zm?n mekânsal etk?ler?n?
bel?rlemekt?r. Buna göre özell?kle yapay alanların öneml? ölçüde arttığı, tarım ve orman alanlarının ?se azaldığı
gözlemlenm?şt?r. Bu kapsamda gelecek s?mülasyonları ?ç?n öncel?kle yapay alanlar ?le tarım ve orman alanlarına
önem ver?lm?şt?r. Araz? kullanım anal?zler?nde su kütleler?nde de çok fazla b?r değ?ş?m yaşanmadığı tesp?t
ed?lm?şt?r. Bu nedenle gelecek s?mülasyonları ?ç?n su kütleler?n?n d?ğer araz? sınıfları arasındak? geç?ş
sınırlandırılmış ve gel?ş?m göstermes? engellenm?şt?r.

Şekil 2. FLUS Programında Senaryo Ayarlama Sekmesinden Görünüm
Tüm bu ayarlamalar program ?ç?nde yer alan “mal?yet matr?s? (cost matr?x)” ve “komşuluğun ağırlığı
(we?ght of ne?ghborhood)” sekmes?nde yapılmıştır (Şek?l 2, Tablo 11). “Mal?yet Matr?s? (Cost Matr?x)” araz?
kullanım sınıfları arasındak? geç?şler?n ne kadar olacağını göstermekted?r. Burada b?r araz? sınıflarına atanan değer
“1” yaklaştıkça b?rb?rler? arasındak? geç?ş? olab?leceğ?, “0”a yaklaşıkta b?rb?rler? arasında geç?şler?n olmayacağı
anlamına gelmekted?r. Örnek olarak tablo 11’de göster?len değerlere göre yapay alanların d?ğer sınıflara geç?şler?
engellenm?şt?r. Aynı şek?lde d?ğer tüm araz? sınıflarının su kütleler?ne geç?şler? engellenm?şt?r. Komşuluğun
Ağırlığı (We?ght of Ne?ghborhood)” s?mülasyon esnasında araz? sınıflarının ne derece de etk?l? olacağı yan? ne
derecede gel?şeceğ? veya gel?şmeyeceğ? bel?rlenmekted?r. Burada da değer “1”e yaklaştıkça araz? sınıfının gel?ş?p
gel?şmeyeceğ? o derecede artarken, değer “0”a yaklaştıkça o araz? sınıfının s?mülasyon ?şlemler?n de devre dışı
bırakılacağı anlamına gelmekted?r. Örnek olarak çalışmada su kütleler?ne “0” değer? g?r?lerek s?mülasyon
sonuçlarında devre dışı kalması sağlanmıştır.
Tablo 11. FLUS Programı Doğrultusunda Hazırlanan “Cost Matrix” ve “Weight of Neighborhood” Matrisleri
Araz. Sınıfları Yapay alanlar Tarım Alanları Orman Alanları Yarı Doğal Alanlar Su Kütleler.
Yapay alanlar 1 0 0 0 0
Tarım Alanları 1 1 0 1 0
Orman Alanları 1 1 1 1 0
Yarı Doğal Alanlar 1 1 1 1 0
Su Kütleler. 1 1 0 1 1
Weight of Neighborhood 1 1 1 1 0
FLUS program kapsamında geçerl?l?ğ? tesp?t ed?len araz? kullanım har?taları ?le gerekl? ayarlamaların
yapılmasıyla b?rl?kte s?mülasyon aşamasına geç?lm?şt?r. Bel?rlenen yıl aralıkları olan 2026, 2030 ve 2034 yılı ?ç?n
ayrı ayrı s?mülasyon har?tası oluşturulmuştur (Har?ta 6).

Har1ta 6. 2026, 2030 ve 2034 Yılına A?t S?mülasyon Sonuçları
S?mülasyon sonuçlarına göre Bodrum Yarımadası’nda yapay alanların genell?kle yüksek ve eğ?ml?
araz?lerden z?yade daha düz ve yol ağı çevres?nde gel?ş?m gösterm?şt?r. Bu anlamda 2034 yılına göre yarımadanın
kuzey? ?le güney? arasındak? şeh?r bağlantısı yükselt? ve eğ?m değerler?n?n az olduğu genell?kle yol güzergâhlarının
bulunduğu bölgelerden bağlanmıştır. Bodrum ?lçe merkez?n?n hemen kuzey?nde yüksek ve eğ?ml? olan ormanlık
alanlara doğru çok fazla b?r şeh?rsel gel?ş?m yaşanmamıştır. Buralarda sadece yükselt?n?n az olduğu ulaşılab?l?r
olan vad? ?çler?ne doğru b?r gel?şme mevcuttur (Har?ta 7). Bunun temel neden? mevcut yapay alanların da kısmen
yüksek ve eğ?ml? alanlardan z?yade ova ?çler? g?b? daha düz b?r alanda gel?şme göstermes?d?r. N?tek?m bu durum,
bel?rlenen değ?şkenler?n YSA aracılığıyla programa öğret?lmes? ve buna yönel?k b?r ?şlem yapılmasından
kaynaklanmaktadır.

Harita 7. 2034 Simülasyonuna Göre Bodrum Yarımadası’nın Kuzey Kesimleri ve Torba-Güvercinlik

Çevresinde Gelişen Yapay Alanlar
Yarımadada en fazla şeh?rsel gel?ş?m?n yarımadanın batı kes?m?nde gerçekleş?rken kuzey kıyılarında yer
alan Torba ve Güverc?nl?k kıyı boyunca da şeh?rsel gel?ş?mler yaşanmıştır. Bu bölgede de yükselt? ve eğ?mden
dolayı şeh?rsel gel?ş?m çoğunlukla kıyı bölgeler? ?le sınırlı kalmıştır. Devamında ?se daha Güverc?nl?k’?n ger?s?nde
kalan ovalık alana doğru b?r şeh?rsel gel?ş?m kend?n? gösterm?şt?r. Buradak? şeh?rsel gel?ş?m daha düz ve ulaşılab?l?r
olmasında dolayı Meşel?k ve Mumcular arası ?le Mumcular Ovası’nın ?çler?ne doğru yayılmış durumdadır (Har?ta
7).
Bodrum Yarımadası’nda yapay alanların gel?ş?m? öncel?kle tarım ve orman alanlarını etk?lemekted?r. 2026
yılında yaklaşık 85 km2 olacağı tahm?n ed?len tarım alanlarının 2034 yılında yaklaşık 68 km2’ye düşeceğ? tahm?n
ed?lmekted?r. Orman alanları ?se en fazla alan kaybed?leceğ? tahm?n ed?len araz? sınıfıdır. Buna göre 2026 yılında
yaklaşık 270 km2 olacağı tahm?n ed?len alanın 2034 yılında yaklaşık 27 km2 alan kaybederek 243 km2’ye düşeceğ?
tahm?n ed?lmekted?r. Yarı doğal alanlar ?se artış gösteren (yaklaşık 17 km2) d?ğer b?r araz? sınıfı konumundadır. Su
kütleler?nde s?mülasyon aşamasındak? ayarlamalardan dolayı kayda değer b?r değ?ş?m yaşanmamıştır (Tablo 12).
Tablo 12. Arazi Kullanımı Simülasyon Verileri (km2)

2026 2030 2034
Araz. Sınıfları
Bodrum Datça Bodrum Datça Bodrum Datça
Yapay alanlar 112,70 40,82 128,67 53,08 140,62 61,18
Tarım Alanları 85,81 43,31 77,1 39,15 68,41 31,32
Orman Alanları 270,79 200,42 254,69 190,12 243,69 185,06
Yarı Doğal Alanlar 162,71 138,84 172,08 141,12 179,52 145,87
Su Kütleler, 6,66 7,88 6,13 7,80 6,43 7,84
Toplam 638,67 431,27 638,67 431,27 638,67 431,27
Datça’da araz? kullanım s?mülasyon sonuçlarına göre yapay alanların büyüdüğü görülmekted?r. 2026
s?mülasyon sonuçlarına göre toplam alanın yaklaşık 40 km2’s? yapay alanlar, yaklaşık 43 km2’s? tarım alanları,
yaklaşık 200 km2’s? orman alanları, yaklaşık 138 km2’s? yarı doğal alanlar ve yaklaşık 7 km2’s? su kütleler?d?r.
2034 yılı s?mülasyon sonuçlarında ?se yapay alanlar 20 km2 artarak yaklaşık 61 km2’ye ulaşmıştır. Artış gösteren
d?ğer b?r araz? kullanım sınıfı ?se yarı doğal alanlardır (yaklaşık 7 km2). Tarım ve orman alanları ?se sürekl? olarak
alan kaybeden araz? sınıfları konumundadır (Tablo 12).
Datça’da yapay alanların genell?kle kuzey ve doğuya doğru gen?şled?ğ? görülmekted?r. 2034
s?mülasyonunda kuzey ?le güney arasında şeh?r bağlantısı oluşmuş durumdadır. Buradak? şeh?r gel?ş?m? d?rekt
olarak tarım alanları üzer?ne gel?şm?ş durumdadır. Kuzey-güney arasındak? şeh?r bağlantısı mevcut yol ağı ve
yükselt?n?n daha az olduğu alanları tak?p ederek gen?şlem?şt?r. Doğuya doğru gel?şen yapay alanlar ?se y?ne mevcut
yol güzergâhını tak?p ederek, yükselt?n?n daha az olduğu vad? ?çler?ne doğru gerçekleşm?şt?r. Şeh?r gel?ş?m?n?n
batıya doğru gel?ş?m? kıyı boyunca Kara?nc?r - Emec?k mevk??ne kadar ulaşmaktadır. Buradak? şeh?r gel?ş?m?
Marmar?s-Datça yol güzergâhı boyunca gerçekleşm?şt?r. Datça Ovası çevres?nde gel?şen yapay alanlar tarım
alanlarının büyük b?r bölümünü ?şgal ederek gel?şmekted?r (Har?ta 8).

S?mülasyon sonuçlarına göre tarım alanları ?ncelend?ğ?nde, sürekl? olarak alan kaybı yaşandığı
görülmekted?r. 2026 yılında yaklaşık 43 km2 olan tarım alanları 2034 s?mülasyon sonuçlarına göre yaklaşık 10
km2’l?k b?r alan kaybı ?le 31 km2’ye düşmüştür. S?mülasyon sonuçlarında orman alanları alan kaybeden d?ğer araz?
sınıfıdır. Orman alanları 2026 yılında yaklaşık 200 km2 ?ken 2034 yılında yaklaşık 15 km2’l?k b?r düşüşle 185
km2’ye ger?lem?şt?r. Yarı doğal alanlar sınıfı ?se yapay alanlarıyla b?rl?kte alan kazanan d?ğer b?r araz? sınıfıdır.
2026 yılında yaklaşık 138 km2 olan yarı doğal alanlar 2034 yılında 145 km2’ye çıkmıştır. Su kütleler? araz?
sınıfında ?se s?mülasyon ayarlamalarından dolayı herhang? b?r değ?ş?kl?k yaşanmamıştır (Tablo 12, Har?ta 8).
Harita 8. Datça Çevresinde 2034 Yılına Göre Gelişen Yapay Alanlar Reşadiye Mah. Gösterelim.
Bodrum ve Datça’da araz? kullanım senaryolarına göre yapay alanların gen?şleyeceğ? öngörülmekted?r.
Bodrum Yarımadası’nın büyük b?r kısmının yapay alanlarıyla kaplanması beklen?rken, Datça'da ?se özell?kle ova
çevres?n?n neredeyse tamamen yapay alanlar tarafından ?şgal ed?leceğ? tahm?n ed?lmekted?r. Bu şeh?r gel?ş?m?,
büyük ölçüde gelecektek? tur?zm hareketler?ne bağlıdır. Tur?zm hareketler?n?n yapay alanların gel?ş?m?ne olumlu
yönde etk? etmes?, tur?st akışının devam etmes?yle b?rl?kte büyük ölçüde sürdürülecekt?r. Bu durum, tur?zm?n
kısmen yen? başladığı Datça’da daha bel?rg?n olacaktır. Ancak Bodrum'da böyles?ne b?r şeh?r gel?ş?m?, f?z?k?, sosyal
ve ps?koloj?k kapas?ten?n aşılmasına neden olab?l?r.
Çalışmada Bodrum ve Datça g?b? öneml? tur?st?k bölgelerde, tur?zm?n olumlu ve olumsuz etk?ler?n?n yanı
sıra dönüştürücü gücünün de önem? üzer?nde durulmuştur. Gerçekten özell?kle 1980’lerden ?t?baren tur?zm?n teşv?k
ed?lmes?yle b?rl?kte bu bölgelerdek? araz? kullanımında öneml? değ?ş?mler yaşanmıştır. Önceden tarım ve
balıkçılığın hak?m olduğu yerleş?m b?r?mler? tur?zm merkezler?ne dönüşmüş ve tur?zm tes?sler?n?n sayısında ve
çeş?tl?l?ğ?nde öneml? artışlar yaşanmıştır.
Bodrum’da yapay alanların ve tur?zm tes?sler?n?n hızla artışı, tarım ve orman alanlarının azalmasına yol
açmıştır. Benzer şek?lde Datça’da da tur?zm?n etk?s?yle yapay alanların gel?ş?m? özell?kle tarım araz?ler?ne doğru
yayılmaya başlamıştır. Araz? kullanım senaryolarının anal?z?, Bodrum ve Datça’da gelecekte yapay alanların ve

tur?zm tes?sler?n?n daha da artacağını göstermekted?r. Bu durum özell?kle tarım ve orman alanlarının zarar
görmes?ne ve doğal çevren?n tahr?p olmasına yol açab?lecekt?r. Bu nedenle koruma-kullanma denges?n? gözeterek
planlı b?r araz? kullanımı pol?t?kasının ben?msenmes? gerekmekted?r.
9. Sonuç ve Öner1ler
Çalışmada Bodrum ve Datça’da tur?zm?n araz? kullanımındak? etk?s? ?le gelecek araz? kullanım
senaryoları üzer?ne durulmuştur. Günümüzde Güneybatı Anadolu kıyıları, Türk?ye tur?zm?n?n büyük b?r bölümünü
?ç?nde barındıran öneml? tur?zm merkezler?ne sah?pt?r. Bodrum’dan Datça’ya kadar uzanan kıyı boyunca b?rçok
tur?zm türünü gerçekleşt?rme ?mkânı mevcuttur. N?tek?m yaz tur?zm?nden kültür tur?zm?ne, dalış tur?zm?nden
trekk?ng tur?zm?ne kadar varan gen?ş b?r alternat?f bulunur. Bu büyüklükte tur?zm faal?yetler?, gerek sosyo-
ekonom?k gerekse mekânsal ve araz? üzer?nde b?rçok etk?y? de beraber?nde get?rmekted?r.
Tur?zm hareketler?n?n tam anlamıyla başlamadığı 1960-1970’l? yıllarda çalışma alanının b?rçok yer?nde
kıyı yerleşmeler? küçük kasaba görünümündeyd?. Kıyı kes?m?nde hâk?m sektör tarımla b?rl?kte sünger
balıkçılığıydı. Nüfusun genell?kle ?lçe merkezler?nde toplandığı, ?lçe merkezler? dışında ?se küçük köyler?n
bulunduğu b?r yerleşme yapısı hâk?md?. Bu durum özell?kle 1980’l? yıllarda genel anlamda tur?zm?n teşv?k
ed?lmes?, tur?zm yatırımlarının hem özel hem de devlet el?yle arttırılması, yen? tur?zm merkezler?n?n oluşturulması
g?b? tur?zm? gel?şt?rmey? amaçlayan Tur?zm Teşv?k Kanunu (1982) yürürlüğe g?rmes?yle b?rl?kte değ?şmeye
başlamıştır. N?tek?m bu kanunun yürürlüğe g?rmes? ?le ülke genel?nde tur?zm endüstr?s?n?n çeş?tl? sektörler?nde
yatırımlar artmış ve büyüme hızlanmıştır. Özell?kle otel, tat?l köyü ve konaklama tes?sler?n?n gel?ş?m? teşv?k
ed?lerek konaklama sektörü canlanmıştır. Tur?zm? teşv?k sürec?yle b?rl?kte yatırımlar ve tur?zm hareketler? artmış
olup çalışma alanı ülken?n en öneml? tur?zm dest?nasyonlarından b?r? hal?ne gelm?şt?r.
Tur?zm her ne kadar “tem?z endüstr?”; “bacasız sanay?” olarak anılıyorsa da rekreasyon ve tur?zm
faal?yetler?n?n çevre ve mekân unsurlarının hemen heps? üzer?nde bazen olumlu ama daha çok olumsuz etk?ler?
söz konusudur. Bu anlamda tur?zm?n araz? kullanımı üzer?nde değ?ş?me ve dönüşüme neden olmasıyla çeş?tl? ve
kapsamlı etk?ler? olmaktadır. N?tek?m tur?zm hareketler? çalışma alanında da tarım alanlarının tahr?batından orman
alanlarının yok ed?lmes?ne, plansız şek?lde büyüyen yerleşme alanlarının gel?ş?m?ne yol açmıştır.
Çalışma alanında tur?zm?n gel?şmes?yle b?rl?kte önceden b?rer balıkçı kasabası olan yerleşmeler
günümüzde çevres?n? de etk?leyen öneml? tur?zm merkezler? hal?ne gelm?şled?r. Bu süreçle Bodrum ?lçe merkez?
kasaba görünümünden şehre, günümüzde yarımadanın hemen tüm kıyı kes?mler? yapay alanlarına dönüşmüş, esk?
kıyı köyler? ayrı b?rer merkez hal?ne gelm?şt?r. Tur?zm sürec?n?n daha geç başladığı Datça’da ?se yapay alanların
gel?ş?m? özell?kle son yıllarda artarak ova ?çer?s?ne doğru yayılmaya başlamıştır. Böylece tur?zm hareketler?
Bodrum ve Datça çevres?nde araz? kullanımını öneml? ölçüde değ?şt?rm?şt?r.
Bodrum’un 1990 yılı araz? kullanım ver?ler?ne göre toplam alanın dörtte üçlük kısmını tarım ve orman
alanları (yaklaşık 506 km2) oluşturmaktadır. Söz konusu dönemde yapay alanlar yaklaşık 25 km2, yarı doğal
alanları yaklaşık 100 km2 ve su kütleler? ?se yaklaşık 7 km2’d?r. 2022 yılına gel?nd?ğ?nde ?se Bodrum şehr?n?n gerek
şeh?r merkez? gerekse yarımadanın kıyıları ?le kıyı ger?s?nde yerleşmelerde gel?ş?m artmıştır. 1990 yılında yaklaşık
25 km2 olan yapay alanlar 2022 yılında yaklaşık %75 oranında b?r artışla 102 km2’ye çıkmıştır. Yapay alanların
gel?ş?m? genell?kle tarım ve orman alanlarının azalmasına yol açmıştır. Bu dönemde orman alanları yaklaşık 281
km2’ye, tarım alanları da 93 km2’ye ger?lem?şt?r. Datça’da da şeh?r gel?ş?m? adına her ne kadar daha az olsa da

benzer durum yaşanmıştır. Buna göre 1990 yılında yaklaşık 240 km2’l?k b?r alan ?le en fazla alana sah?p araz? sınıfı
orman alanlarıdır. Orman alanlarını sırası ?le yaklaşık 110 km2 ?le yarı doğal alanlar, yaklaşık 68 km2 ?le tarım
alanları, yaklaşık 7 km2 ?le su kütleler? ve yaklaşık 5 km2 ?le yapay alanları tak?p etmekted?r. Araz? kullanım
ver?ler?ne göre yapay alanların artışı 2006’lı yıllardan sonra kademel? olarak artmaya başlamış olup 2022 yılında
35 km2’ye yaklaşmıştır. D?ğer araz? sınıflarında ?se bel?rl? oranda düşüşler yaşanmıştır. Datça’da yapay alanların
gel?ş?m? Bodrum’la karşılaştırıldığında artışın çok fazla olmadığı olduğu görülmekted?r. N?tek?m Bodrum söz
konusu dönemler ?ç?nde yapay alanlarını üçe katlamış durumdadır. Bodrum’da yapay alanların gel?ş?m?ndek? en
etk?l? faktör tur?zm hareketler? olmuştur. Datça’da ?se tur?zm hareketler?n?n n?speten yen? sayılab?lecek dönemde
gel?şmeye başlaması, yapay alanların gel?ş?m sev?yeler?nden de anlaşılmaktadır.
Çalışmanın son bölümünde Bodrum ve Datça ?ç?n FLUS paket programı aracılığıyla 2026, 2030, 2034
yılına a?t araz? kullanım senaryoları oluşturulmuştur. Araz? kullanım senaryolarında her ?k? bölgede de yapay
alanların öneml? ölçüde artacağı tahm?n ed?lmekted?r. Bodrum’da 2022 yılında yaklaşık 102 km2 olan yapay
alanlar 2034 yılında yaklaşık 140 km2 olacaktır. Datça’da benzer b?r artışla 2022’de 33 km2 olan yapay alanlar
2034 yılında 61 km2 olacağı tahm?n ed?lmekted?r. Yapay alanların gel?ş?m? genell?kle yükselt?s? ve eğ?m değerler?
az olan mevcut şeh?r alanı ve yol ağı çevres?nde gerçekleşmekted?r. D?ğer taraftan s?mülasyon sonuçlarında da
yapay alanlar büyürken tarım ve orman alanlarının alan kaybedeceğ? öngörülmekted?r.
Çalışmanın çıktıları göz önüne alınarak aşağıdak? öner?ler bel?rt?lm?şt?r:
• Kıyı bölgeler? ülken?n en öneml? tur?zm merkezler?n? barındırmaktadır. Özell?kle yaz aylarında yoğun
b?r tur?st akınına uğramaktadır. Bu bağlamda Bodrum ve son zamanlarda Datça, tur?stler?n en fazla ?lg? gösterd?ğ?
dest?nasyonlar arasında öne çıkmaktadır. Ancak bu tur?st yoğunluğu çeş?tl? mekansal etk?ler? beraber?nde
get?rmekted?r. Kıyı tur?zm?n?n çalışma alanında özell?kle sosyo-kültürel ve araz? kullanımı üzer?nde öneml?
etk?ler? bulunmakta olup taşıma kapas?tes?n?n aşılması g?b? sorunlar yaşanmaktadır. Bu nedenle kıyı alanlarında
koruma ve kullanma denges?n? gözeterek alternat?f tur?zm bölgeler?n?n oluşturulması gerekmekted?r. Bu anlamda
gerek kamu gerekse d?ğer tur?zm paydaşları gerekl? önlemler? alması gerekmekted?r
• Çalışma sonuçlarına göre bölgeye yakın en öneml? alternat?f alan Datça olarak bel?rlenm?şt?r. Ancak
Datça’da da tur?zm hareketler?n?n ve mekansal etk?ler?n d?kkatle yönet?lerek planlı b?r tur?zm yapılanmasının
gerçekleşt?r?lmes? gerekmekted?r. N?tek?m burada son zamanlarda tur?st sayılarında öneml? artışlar yaşanmıştır. Bu
anlamda Datça’da tur?zm?n gel?ş?m? gerek yerel ve merkez? yönet?m gerekse d?ğer tur?zm paydaşları gerekl?
tedb?rler? alarak koruma-kullanma denges? ?çer?s?nde yönet?lmel?d?r.
• Çalışma alanında araz? kullanımının b?r bölümünü ormanlık alanlar oluşturmaktadır. Bu alanlar genell?kle
Bodrum Yarımadası’nın kuzey kıyıları ?le Datça Yarımadası’nın batı ve doğu bölgeler?nde yer almaktadır. Bu
ormanlık alanlar ?ç?nde çalışma kapsamında yürütülen çeş?tl? ekotur?zm faal?yetler? düzenlenmekted?r. Bunlar
arasında yürüyüş parkurları, dağcılık ve p?kn?k g?b? akt?v?teler bulunmaktadır. Ancak son dönemde artan orman
yangınları göz önüne alındığında ekotur?zm faal?yetler?n?n daha planlı ve kontrollü b?r şek?lde yürütülmes?
gerekmekted?r. Bu konuda yerel ve tur?zm paydaşlarının ?ş b?rl?ğ? ?ç?nde hareket etmeler? öneml?d?r.
• Çalışma alanda yerleşmeler?n çevres?nde yapay alanların oluşumu özell?kle tur?zm faal?yetler?n? tak?ben
bel?rg?n b?r şek?lde artmıştır. Bu yapay alanların artışı tarım ve orman alanlarının zarar görmes?ne yol açmış ve
yapılan s?mülasyon anal?zler? de bu zararın artarak devam edeceğ?n? öngörmüştür. Bu nedenle yapay alanların
gel?ş?m? planlı ve kontrollü b?r şek?lde gerçekleşt?r?lmel?, tarım ve orman alanlarının zarar görmes? en aza

?nd?r?lmel?d?r. Yapay alanların gel?ş?m? koruma ve kullanma denges? gözet?lerek yapılmalıdır. Bu anlamda yerel
yönet?mler?n ?mar ?z?nler?n? uygun b?r şek?lde bel?rlemes? gerekmekted?r.
• Datça’da tur?zm hareketler? yen? başladığından yapay alanların gel?ş?m? henüz başlangıç sev?yes?nded?r.
Ancak mevcut yapay alanların büyüme eğ?l?m? özell?kle Datça Ovası’ndak? tarım araz?ler?ne yönel?kt?r. Yapılan
araz? kullanım anal?zler? ve s?mülasyon çalışmaları, yapay alanların tarım araz?ler?n?n zarar görmes?ne neden
olduğunu göstermekted?r. Dolayısıyla henüz erken aşamada olan yapay alanların gel?ş?m? ?ç?n koruma-kullanma
denges? gözet?lerek planlar oluşturulmalıdır. Bu bağlamda, Datça’da yapay alanların gel?ş?m? ?ç?n alternat?f
bölgeler?n bel?rlenmes? öneml?d?r. Söz konusu alternat?f bölgeler yapay alanların gel?ş?m? ?ç?n uygun b?rer seçenek
olarak değerlend?r?leb?l?r.
• Bodrum ve Datça g?b? öneml? tur?st?k bölgelerde tur?zm?n araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler?n? ve gelecek
araz? kullanım senaryolarını ?nceleyen kapsamlı b?r araştırma öner?leb?l?r. Bu çalışma, tur?zm faal?yetler?n?n
bölgedek? araz? kullanımı üzer?ndek? etk?ler?n? bel?rlemek ve sürdürüleb?l?r araz? kullanımı senaryoları gel?şt?rmek
?ç?n daha gen?ş yıl aralıklı olarak çalışılab?l?r. Ayrıca, Bodrum ve Datça’nın doğal ve kültürel kaynaklarının
korunması ve tur?zm?n sürdürüleb?l?rl?ğ? ?ç?n stratej?ler sunarak bel?rl? projeler oluşturulab?l?r.
Kaynakça | References
Akduman, B. (2018). 1972-2018 yılları arası bodrum tur?zm?n?n tar?hsel gel?ş?m?n?n yerel gazetelerle ?ncelenmes?.
Süleyman Dem?rel Ün?vers?tes?, Sosyal B?l?mler Enst?tüsü, Isparta.
Azar?, M., Tayyeb?, A., Helb?ch, M., Reveshty, M. A. (2016). Integrat?ng cellular automata, art?f?c?al neural
network, and fuzzy set theory to s?mulate threatened orchards: Appl?cat?on to Maragheh, Iran. GISc?ence
& Remote Sens?ng, 53(2), 183–205.
Berberoğlu, S., Akın, A., Clarke, K. C. (2016). Cellular automata model?ng approaches to forecast urban growth
for Adana, Turkey: A comparat?ve approach. Landscape and Urban Plann?ng, 153, 11–27.
Canpolat, A. F. Dağlı, D. (2020). Elâzığ İl’?nde Araz? Kullanımı Değ?ş?m? (2006-2018) ve S?mülasyonu (2030),
Internat?onal Journal of Geography and Geography Educat?on (IGGE), 42, 702-723.
Ceylan, M. A., Yakut, M. E. (2021). Türk?ye’de Tur?st?k Konaklama Türler?ne ve Dağılışına Coğraf? B?r Bakış.
Turk?sh Academ?c Research Rev?ew, 6 (2), 697-724.
Chen, B., Xu, B., Gong, P. (2021). Mapp?ng essent?al urban land use categor?es (EULUC) us?ng geospat?al b?g
data: Progress, challenges, and opportun?t?es. B?g Earth Data, 5(3):410-441. https:// do?. org/ 10.1080/
20964471. 2021.1939243
Dağlı, D. (2021). D?yarbakır Kent? ve Çevres?nde Araz? Kullanımı/Araz? Örtüsü Değ?ş?m? ve Kentsel Büyümen?n
Modellenmes?. Doktora Tez?, Elâzığ: Fırat Ün?vers?tes? Sosyal B?l?mler Enst?tüsü.
Darkot, B., Tuncel, M. (1988). Ege Bölges? Coğrafyası, İstanbul: İstanbul Ün?vers?tes? Coğrafya Enst?tüsü
Yayınları.
D? Gregor?o, A. (2005). Land cover class?f?cat?on system: Class?f?cat?on concepts and user manual: LCCS (Vol.
2). Food & Agr?culture Org.
Doğan, S., Ö. (2003). Datça Yarımadasında Tur?zm Faal?yetler? ve Gel?şt?rme Olanakları. Coğrafya Derg?s?,
(11):119-130
Doğanay, H. (2001). Türk?ye Tur?zm Coğrafyası, Konya: Ç?zg? K?tabev?.
Geofabr?k, (2023). OpenStreetMap Ver? Çıkarmaları, Er?ş?m adres?: https://download.geofabr?k.de/
Gössl?ng, S. (2002), “Global Env?ronmental Consequences Of Tour?sm. Global Env?ronmental Change”, 12/4:
283-302.
Gülç?n, D. (2020). Kültürel ekos?stem h?zmetler?n?n sosyal medya ver?ler? kullanılarak har?talanması: Datça
yarımadası örneğ?. Türk%ye Ormancılık Derg%s%, 21(4): 407-416

Hansen, M.C. and DeFr?es, R.S. (2004). Detect?ng long-term global forest change us?ng cont?nuous f?elds of
treecover maps from 8-km advanced very h?gh resolut?on rad?ometer (AVHRR) data for the years 1982–
99. Ecosystems, 7, 695–716. https://do?.org/10.1007/s10021-004-0243-3
HGM, (2012). Har?ta Genel Müdürlüğü, Er?ş?m adres?: https://www.har?ta.gov.tr/
Işık, Ş., Zoğal, V. (2017), “Tur?zm Kentleşmes? Kavramı: Antalya Örneğ?”, Ege Coğrafya Derg?s?, 26/2: 71-94.
J?ang, X., Zha?, S., L?u, H., Chen, J., Zhu, Y., Wang, Z. (2022). Mult?-scenar?o s?mulat?on of product?on-l?v?ng-
ecolog?cal space and ecolog?cal effects based on shared soc?oeconom?c pathways ?n Zhengzhou, Ch?na.
Ecolog?cal Ind?cators, 137: 108750. https://do?.org/10.1016/j.ecol?nd.2022.108750
K?per, H., P. (2004). Küreselleşme sürec?nde kentler?n tar?hsel-kültürel değerler?n?n korunması. Türk?ye - Bodrum
örneğ?. Yayımlanmamış Doktora Tez?, Sosyal B?l?mler Enst?tüsü, Kamu Yönet?m? ve S?yaset B?l?m? (Kent
ve Çevre B?l?mler?) Anab?l?m Dalı Ankara
Kültür ve Tur?zm Bakanlığı, (2023). Tur?zm İstat?st?kler?, Er?ş?m adres?: https://y?gm.ktb.gov.tr/TR-9851/tur?zm-
?stat?st?kler?.html
Lamb?n, E. F., Ge?st, H. J., Lepers, E. (2003). Dynam?cs of land-use and land-cover change ?n trop?cal reg?ons.
Annual Rev?ew of Env?ronment and Resources, 28(1), 205–241.
L?n, W., Sun, Y., N?jhu?s, S., Wang, Z. (2020). Scenar?o-based flood r?sk assessment for urban?z?ng deltas us?ng
future land-use s?mulat?on (FLUS): Guangzhou Metropol?tan Area as a case study. Sc?ence of the Total
Env?ronment, 739, 139899. https://do?.org/10.1016/j.sc?totenv.2020.139899
L?u, B., Huang, B., Zhang, W. (2017). Spat?o-temporal analys?s and opt?m?zat?on of land use/cover change:
Shenzhen as a case study. CRC Press.
L?u, B., Huang, B., Zhang, W. (2017). Spat?o-Temporal Analys?s and Opt?m?zat?on of Land Use/Cover Change.
London: Taylor & Franc?s Group.
Mater, B. (1977). Datça Yarımadasının Araz? Sınıflandırılması (B?r Envanter Çalışması). İstanbul Ün?vers?tes?
Coğrafya Enst?tüsü Derg?s?, 221, 189-210.
Mather, A. S., Needle, C. L. (2000). The relat?onsh?ps of populat?on and forest trends. Geograph?cal Journal,
166(1), 2–13.
Melese, S. M. (2016). Effect of Land Use Land Cover Changes on the Forest Resources of Eth?op?a. Internat%onal
Journal of Natural Resource Ecology and Management, 1(2): 51-57. DOI: 10.11648/j.?jnrem.20160102.16
Meyer, W. B. (1995). Past and Present Land Use and Land Cover ?n the U. S. A. Consequences: The natüre and
?mpl?cat?ons of env?ronmental change, 1(1).
Meyer, W.B. and Turner, B.L. (1994). Changes ?n Land Use and Land Cover: A Global Perspect?ve: Papers Ar?s?ng
from the 1991 OIES Global Change Inst?tute. Cambr?dge; New York: Cambr?dge Un?vers?ty Press.
Mull?ns, P. (1990). Tour?st c?t?es as new c?t?es: Austral?a’s Gold Coast and Sunsh?ne Coast. Austral?an Planner, 28
(3), 37-41.
Mull?ns, P. (1991). Tour?sm urban?zat?on. Internat?onal Journal of Urban and Reg?onal Research, 15 (3), 591-597.
Mull?ns, P. (1992). C?t?es for pleasure: the emergence of tour?sm urban?zat?on ?n Austral?a. Bu?lt Env?ronment,
18(3), 187-198.
Mull?ns, P. (2003). The evolut?on of Austral?an tour?sm urban?zat?on. E. L. Hoffman, S. S. Fa?nste?n, & D. R. Judd
(Ed.) ?ç?nde, C?t?es and v?s?tors: Regulat?ng people, markets and c?ty space (s. 126-142). Blackwell
Publ?sh?ng.
Mwavu, E. N., Wıtkowskı, E. T. F. (2008). Land-Use and Cover Changes (1988–2002) Around Budongo Forest
Reserve, Nw Uganda: Implıcatıons For Forest And Woodland Sustaınabılıty. Land Degrad. Develop, 19:
606–622. DOI: 10.1002/ldr.869
Özgüç, N. (2013). Tur?zm coğrafyası. İstanbul: Çantay K?tabev?.

Rahnama, M. R. (2021). Forecast?ng land-use changes ?n Mashhad Metropol?tan area us?ng Cellular Automata and
Markov cha?n model for 2016-2030. Susta?nable C?t?es and Soc?ety, 64, 102548.

Sezer, İ. (2011). D?d?m-M?las Kıyı Kuşağında Tur?zm ve Mekânsal Etk?ler?. Doktora Tez?, Erzurum: Atatürk
Ün?vers?tes?, Sosyal B?l?mler Enst?tüsü.
Talukdar, S., S?ngha, P., Mahato, S., Pal, S., L?ou, Y. A., Rahman, A. (2020). Land-use land-cover class?f?cat?on
by mach?ne learn?ng class?f?ers for satell?te observat?ons-A rev?ew. Remote Sens?ng, 12(7), 1135.
Taşçı, R., (2013). Sosyal, s?yasal ve ekonom?k yönüyle Datça (1923-1960), Yayımlanmamış Yüksek l?sans tez?,
Sosyal B?l?mler Enst?tüsü, Tar?h Ana B?l?m Dalı / Cumhur?yet Tar?h? B?l?m Dalı Muğla.
Turan, B. İ., & Özcan, A. (2023). Mav? Yolculuk Sırasında Bodrum Guletler?nde Kullanım Dağılımının
Araştırılması. Dokuz Eylül Ün?vers?tes? Den?zc?l?k Fakültes? Derg?s?, 15(1), 52-73.
https://do?.org/10.18613/deudfd.740229
Turner II, BL., Meyer BL. (1994). Global land use and land cover change: an overv?ew. In Changes ?n Land Use
and Land Cover: A Global Perspect?ve, Meyer WB, Turner II BL (Eds). Cambr?dge Un?vers?ty Press:
Cambr?dge; 3–10.
Un?ted States Geolog?cal Survey, (2023). Earth Explorer, Er?ş?m adres?: https://earthexplorer.usgs.gov/
Wang, Q., Guan, Q., L?n, J., Luo, H., Tan, Z., Ma, Y. (2021). S?mulat?ng land use/land cover change ?n an ar?d
reg?on w?th the coupl?ng models. Ecolog?cal Ind?cators, 122, 107231.
https://do?.org/10.1016/j.ecol?nd.2020.107231
Wang, Q., Guan, Q., L?n, J., Luo, H., Tan, Z., Ma, Y. (2021). S?mulat?ng land use/land cover change ?n an ar?d
reg?on w?th the coupl?ng models. Ecolog?cal Ind?cators, 122, 107231.
https://do?.org/10.1016/j.ecol?nd.2020.107231
World Tour?sm Organ?zat?on, (2023). UNWTO Tourısm Data Dashboard, Er?ş?m adres?: https://www.unwto.org/
Wub?e, M. A., Assen, M., N?colau, M. D. (2016). Patterns, causes and consequences of land use/cover dynam?cs
?n the Gumara watershed of lake Tana bas?n, Northwestern Eth?op?a. Env?ronmental Systems Research,
5(1), 1–12.
Zenc?r, E., & Ç?çek, D., (2014). Bodrum da Tur?zm?n Gel?ş?m? (1960 -2000) . III. D?s?pl?nlerarası Tur?zm
Araştırmaları Kongres?. (ss.312-323). Türk?ye
Zhu K, Cheng Y, Zang W, Zhou Q, El Arch? Y, Mousazadeh H, Kab?l M, Csobán K, Dáv?d LD. (2023).
Mult?scenar?o S?mulat?on of Land-Use Change ?n Hube? Prov?nce, Ch?na Based on the Markov-FLUS
Model. Land. 12(4): 744. https://do?.org/10.3390/land12040744.

10 30622-Tarr 1400541-3580057

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

10 30622-Tarr 1400541-3580057

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Turizmin Arazi Kullanımı Üzerindeki Etkileri ve Arazi Kullanım Senaryoları:

Keywords: Tourism, Land Use Scenarios, Bodrum, Datça.

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 2

Tur?zm?n hareketler?n?n mekânsal etk?leş?mler? çevresel, sosyo-kültürel ve ekonom?k boyutlarda

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 3

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 4

2.2. Araz1 Kullanımı ve Senaryoları

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 5

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 6

4.2. Ver1 Değerlend1rme

Çalışma kapsamında araz? kullanımının bel?rlenmes? ve gelecek araz? tahm?nler?n?n gerçekleşt?r?lmes?

4.3. Araz1 Değ1ş1m Model1

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 7

5. Çalışma Alanının Konumu ve Coğraf1 Özell1kler1

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 8

Har1ta 1. Çalışma Alanının Konum Har?tası

Bodrum ve Datça Yarımadası’nın coğraf? özell?kler? tur?zm? öneml? ölçüde etk?lemekted?r. Bu

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 9

6. Çalışma Alanında Tur1zm1n Gel1ş1m Sürec1

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 10

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 11

Belgesi Bakanlık Belgeli Konaklama Tesisleri Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri

Kaynak: Kültür ve TurWzm Bakanlığı, 2023.

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 12

Tablo 2. Arazi Kullanımı/Örtüsü Sınıfları ve Temsil Ettikleri Alanlar

Örtü Sınıfı Tems.l Ed.len Alanlar

Orman Alanları Gen,ş ve ,ğne yapraklı ormanlar, karışık ormanlar

Su Kütleler, Den,z, neh,r, göl ve lagünler

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 13

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 14

Tablo 3. Bodrum’un 1990-2022 Yılları Arası Araz? Kullanım Ver?ler? (km2 ve %)

1990 2000 2006 2012 2018 2022

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 15

Tablo 4. Datça’nın 1990-2022 Yılları Arası Araz? Kullanım Ver?ler? (km2 ve %)

1990 2000 2006 2012 2018 2022

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 16

7.2. Çalışma Sahasında Araz1 Kullanımı Değ1ş1m Anal1z1

Toplam Değ.ş.m ve Dönüşüm

Araz. Sınıfları 1990-2000 2000-2012 2012-2022 1990-2022

km2 % km2 % km2 % km2 %

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 17

Su Kütleler. -0,57 -0,09 1,04 0,16 -0,96 -0,15 -0,49 -0,08

Toplam Değ.ş.m ve Dönüşüm

Araz. Sınıfları 1990-2000 2000-2012 2012-2022 1990-2022

km2 % km2 % km2 % km2 %

Orman Alanları -5 -1,16 -15,38 -3,57 -13,65 -3,17 -34,03 -7,89

Su Kütleler. 0,41 0,10 -0,64 -0,15 0,25 0,06 0,02 0,00

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 18

Yapay alanlar 1,42 0,63 0,71 0,44 0,027 3,25

8. Araz1 Kullanım Senaryoları

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 19

8.1. Araz1 Kullanım Senaryolarında Kullanılan Değ1şkenler

Harita 4. Arazi Kullanım Senaryolarında Kullanılan Değişkenler

Turkish Academic Research Review 2024, 9/1 20

8.2. Model Doğruluğunun Bel1rlenmes1

Harita 5. Bodrum ve Datça’nın 2022 Yılı Gerçek ve Simülasyon Haritaları

Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 2024, 9/1 21

Orman Alanları 281,57 271,95 204,42 194,18

Tablo 9. 2022 Simülasyon Analizinde Yer Alan Doğrulama Sonuçları

Tablo 10. FLUS Modelinde Yer Alan Doğrulama Sonuçları

Kappa FoM Genel Doğruluk (Overall Accuracy)

0.848103 0.834998 0.842777

8.3. Senaryo Sonuçları