The Journal of Academic Social Science Studies

International Journal of Social Science

Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3038
Number: 39 , p. 293-306, Autumn III 2015
Yayın Süreci
Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi
05.08.2015 25.10.2015

MCHARG’IN DOĞAYLA TASARIM KURAMI VE

GEOTASARIM
THE THEORY OF MCHARG: DESIGN WITH NATURE AND GEODESIGN
Yrd. Doç. Dr. Mehmet DEĞERLİYURT
Mehmet “kif Ersoy Üniversitesi Fen Edebiyat Fak(ltesi Coğrafya ”öl(m(
Yrd. Doç. Dr. Saye Nihan Ç“”UK
“nadolu Üniversitei Yer ve Uzay ”ilimleri Enstit(s(
Özet
End(stri Devrimi ile yaşanan gelişmeler, kentlerde yaşayan n(fusun artmasına
ve kentleşme faaliyetlerinin hız kazanmasına neden olmuştur. Temel ihtiyaçlar ve
koruma-kullanma dengeleri göz ön(ne alınmadan hızlı bir şekilde yapılanan kentlerde
ortaya çıkan sorunlar, yaşam kalitesinin d(şmesi ve kent içi açık-yeşil alanlara duyulan
ihtiyacın belirgin şekilde artmasıyla sonuçlanmıştır. “ncak, g(n(m(z kentlerinde
mevcut yapılaşmada doğal koşullara uyum konusunda yeterli çalışmaların yapılmadığı,
bu y(zden de bir takım çevre sorunları ve afetlerin yaşandığı dikkati çekmektedir.
”u çalışmada, Ian McHarg ın çığır açan ve ilk basımı yılında yapılan De-
sign with Nature Doğayla Tasarım adlı kitabında, insanların planlama ve tasarım s(-
reçlerini doğa ile uyumlu şekilde gerçekleştirmelerinin yaratacağı sinerjinin, çevresel ve
sosyal sorunların önlemesine yardımcı olacağı d(ş(ncesi (zerinde durulmuştur.
McHarg ın, bu sayede, geotasarım kuramının d(ş(nsel altyapısını oluşturduğu ve Jack
Dangermond un daha sonra bu kuramı C”S ile birleştirdiği ve d(nyaya tanıttığı belir-
tilmiştir. “ynı zamanda geotasarımın g(n(m(zdeki uygulama alanlarının her geçen
g(n artarak sadece kentsel planlama çalışmalarında değil, doğal hayatın korunması,
k(resel ısınma, kıyı ve havza planlaması, s(rd(r(lebilir kentsel ve kırsal planlama,
ulaşım ve trafik uygulamaları, taşkın riski ve afet yönetimi gibi birçok alanda
kullanıldığı (zerinde de durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Geotasarım, Ian McHarg, Coğrafi ”ilgi Sistemleri, Doğayla
Tasarım, Planlama

Abstract
The advancements since the Industrial Revolution have resulted in increase in
urban population and urbanization activities. Problems, which have occurred as a result
of rapidly expanding cities without considering the basic needs and protection-use bal-
ances, have given rise to decrease in life quality and distinctive increase in urban open
and green areas requirements. However, there are only very limited activi-
294

Mehmet DEĞERLİYURT & Saye Nihan ÇU”UK

ties/interventions for adaptation to the natural systems and characteristics during the
formation of most of today s cities. Therefore environmental problems and disasters are
faced.
The major issue adopted in this paper is Ian McHarg s approach presented in
his masterpiece Design with Nature first published in 1969, which highlights that the
synergy rising from the planning and design processes in accordance with the nature
will help prevent environmental and social problems. It is remarked that with this ap-
proach McHarg also formed the intellectual basis of geodesgin theory, which later com-
bined with GIS and represented to the World by Jack Dangermond. Besides, it has been
emphasized that the application fields of geodesign today increase rapidly, and it is
adopted not only for urban planning works, but also many other fields such as conserva-
tion of wildlife, global warming, coastal and catchment area planning, sustainable urban
and rural planning, transportation and traffic applications, flood and disaster manage-
ment.
Keywords: Geodesign, Ian McHarg, Geographical Information Systems, Design
With Nature, Planning

1. Giriş kaldırılması, d(nyadaki enerji dolaşımını

End(stri Devrimi ile yaşanan ge-
lişmeler, kentlerde yaşayan n(fusun artma-
sına ve kentleşme faaliyetlerinin hız ka-
zanmasına neden olmuştur. “ncak temel
ihtiyaçlar ve koruma-kullanma dengeleri
göz ön(ne alınmadan hızlı bir şekilde yapı-
lanan kentlerde ortaya çıkan sorunlar ya-
şam kalitesinin d(şmesine, kent içi açık-
yeşil alanlara duyulan ihtiyacın belirgin
şekilde artmasıyla sonuçlanmıştır. Diğer
yandan “talay , kentsel gelişmelerin
hız kazandığı bu dönemlerde teknolojik
olanaklar, bilgi ve ekonomik kaynaklardaki
yetersizliğinin fiziksel planlamanın doğru
ve etkili yapılamamasına neden olduğunu
belirtmektedir. Planlama ve tasarım s(reç-
lerinde doğal ve k(lt(rel özellikler ile sis-
temler arasındaki ilişkinin iyi analiz edile-
memesi ve devamlılığının sağlanamaması,
doğal dengenin bozulmasına ve ihtiyaçların
karşılanamamasına neden olmaktadır. 5r-
neğin, yerleşim alanları oluşturmak ama-
cıyla ormanların tahrip edilmesi, biyolojik
çeşitlilikte azalma, hava kirliliği, iklim ko-
şullarında olumsuz değişiklikler, erozyon,
verim kaybı, artan y(zey akışı, taşkınlar ve
çamur akıntıları gibi birçok soruna, bunun
beraberinde can ve mal kayıplarına neden
olabilir. Diğer yandan besin zincirinin ana
halkasını oluşturan bitki ört(s(n(n ortadan
aksatmaktadır. Ç(nk( bitkiler, fotosentez
sırasında aldıkları enerjiyi dokularında
kimyasal olarak tutmakta, ayrıştıklarında
veya yandıklarında geri vermektedirler.
Diğer canlılar tarafından besin maddesi
olarak t(ketildiklerinde bu enerji tekrar
açığa çıkmakta ve canlıların hareket enerji-
sini oluşturmaktadır. ”ir yerdeki bitki ört(-
s(n(n ortadan kaldırılması, g(neşten gelen
enerjinin boşa harcanarak atmosfere geri
dönmesine neden olmaktadır “talay,
. Dolayısıyla, ister insan kaynaklı ol-
sun, ister doğal s(recin bir parçası şeklinde
gelişsin, meydana gelen her olayın kısa
veya uzun vadede yery(z(ne bir etkisi söz
konusudur. “yrıca canlı veya cansız t(m
varlıklar bir sistem dâhilinde birbiriyle
ilişkilidir birinin etkilenmesi t(m sistemi
etkilemektedir. 5rneğin, yılında Ja-
ponya da meydana gelen deprem ve tsu-
nami sonrasında zarar gören Fukuşima
N(kleer Santrali nden atmosfere yayılan
radyasyon, d(nyanın farklı yerinde yaşa-
yan t(m insanları etkilemiştir. ”enzer şe-
kilde, İzlanda da meydana gelen volkanik
patlama sonucu atmosfere yayılan gaz ve
toz bulutu, birçok (lkede havayolu seferle-
rinin iptal edilmesine ya da hava trafiğinin
yön değiştirmesine neden olmuştur.
İnsanın d(nya (zerine yayılması ve
Mcharg ın Doğayla Tasarım Kuramı Ve Geotasarım
yerleşim alanları kurması yery(z(n(n an-
lamını değiştirmiştir. Gereksinimleri artan
insanların doğayla ilişkileri zaman ilerle-
dikçe doğaya h(kmetme şeklinde kendini
göstermiş, ancak insanoğlu bu yaklaşımıyla
uzun vadede başarıdan ziyade b(y(k ye-
nilgiler almıştır. Hâlbuki, (zerinde yaşanı-
lan saha, bir yandan konum, topografya,
jeolojik yapı ve litolojik karakterler, iklim,
toprak, vejetasyon, hidrolojik özellikler bir
yandan da tarih, n(fus, sosyal karakterler,
idari ve hukuki sorunların etki ve izleri gibi
birbirine sıkı sebep ve sonuç ilişkileriyle
bağlı fiziki ve beşeri faktörlerden oluşan
karmaşık bir yapıdır Erinç, . ”u yapı-
nın iyi anlaşılamaması ve tek taraflı ele
alınması başta planlama ve tasarım olmak
(zere insan gereksinimlerinin karşılanma-
sına yönelik gerçekleştirilen birçok s(reçte,
arzu edilen sonuçlara ulaşılamamasına,
yaşam kalitesinin d(şmesine, kaynakların
yitirilmesine ve doğal dengenin bozulması-
na neden olmaktadır. Dolayısıyla, kendi
varlıklarının da s(rekliliği ve yaşam kalitesi
için, insanların kendilerini doğanın bir par-
çası olarak gör(p, doğayla uyumlu çöz(m-
ler (retmeye odaklanmaları bir zorunluluk-
tur.
2. McHarg ve Doğa ile Tasarım
Kuramı
Eski çağlardan itibaren insanoğlu,
yaşadığı çevreye uyum sağlayamaya yöne-
lik tedbirler almış ve doğal şartlara uygun
d(zenler kurmaya gayret etmiştir. ”unu
yaparken önceleri içg(d(leri ve zaman
ilerledikçe edindiği tecr(belerin ışığında
kararlar vermeye çalışmış, doğaya uyum
sağlamanın hayatta kalmanın önemli bir
anahtarı olduğu gerçeğini kabul etmiştir.
”u y(zden, antik kentlerin çoğunda yerle-
şim, ticaret ve tarım alanlarının g(n(m(ze
kıyasla çok daha doğru seçilmiş olduğunu
görmek pek de şaşırtıcı değildir Çabuk,
2014).
”enzer şekilde Steiner a , eski
295
k(lt(rlerin doğal ve k(lt(rel özelliklere
önem verdiklerini belirtmektedir. 5zellikle
İtalya da ve Çin de mutfak k(lt(rlerinin ve
yapı tiplerinin bölgeden bölgeye farklılık
göstermesi bunun bir örneğidir. Ünl( Ro-
ma lı mimar Vitruvius un çalışmalarında,
alana özg( özelliklerin peyzaj karakteris-
tiklerinin ne denli önemli olduğu ve iyi bir
mimarın çok geniş yelpazede entelekt(el
yeteneklere sahip olması gerektiği belirtil-
mektedir. Dzionara ise, . y(zyıl
İngiltere sinde, dönemin (nl( peyzaj mi-
marları tarafından (lkede pastoral bir
morfoloji geliştirme yaklaşımına vurgu
yapıldığını, bu dönemdeki peyzaj planlama
ve tasarım çalışmalarında doğaya uyum
sağlamaya gayret edildiğini açıklamaktadır.
”u gelenekle, doğa ve ekoloji sadece fonk-
siyon için değil, estetik sağlamak için de
kullanılmıştır Çabuk ve Değerliyurt, .
“ncak özellikle End(stri Devrimi
ile birlikte yaşanan gelişmelerin bu s(reci
tersine çevirmeye başladığı gör(lmektedir.
Teknolojik gelişmelere paralel olarak daha
konforlu bir yaşam s(rmek için insanoğlu,
hem kendisini hem de çevresini s(rekli
geliştirmiş ve değiştirmiştir. Teknolojik
gelişmeler, olumlu etkilerinin yanında çev-
re kirliliği, doğal kaynakların hızla t(ketil-
mesi, insanların çevreleri ile olan iletişimle-
rinin azalması ve fiziksel çevrenin bozul-
ması gibi olumsuzlukları da beraberinde
getirmiştir Meml(k, . 5zg(ner ,
bu dönemde baş gösteren hızlı kentleşme-
nin doğal alanların kentlerden kaybolması-
na ve doğanın g(nl(k yaşamdaki yerini
kaybetmeye başlamasına neden olduğunu
belirtmektedir. Hatta bunun neticesinde,
özellikle . y(zyılda, kentlerin kırsal alan-
ları ve tarım topraklarını işgal etmesi sonu-
cu doğa koruma hareketleri de baş göster-
miştir.
T(m teknolojik gelişmelere rağ-
men, insanların doğayı zapt edemediği ve
bozulan doğal çevre ve sistemlerin yine
296
insan yaşamını tehdit ettiği gör(lmektedir.
5rneğin, sadece 2011 yılında yaşanan
doğal afet sonrasında milyonun (ze-
rinde insan doğrudan etkilenmiş ve
milyar dolarlık bir ekonomik hasar meyda-
na gelmiştir Çabuk vd., . “slında
doğal s(reçler olan afetlerin bu denli zarara
yol açmasının temel nedeni, insanların do-
ğanın dinamiklerini görmezden gelen uy-
gulamalarıdır. Dolayısıyla, yapılması gere-
ken şey, insanoğlunun doğayı kendisine
rakip olarak görmek yerine kendi yaşam
kalitesini arttırmak ve s(rd(rmek için do-
ğadan nasıl faydalanabileceği ve ona uyum
sağlayabileceğine odaklanmasıdır.
Eski çağlardaki insanlar ile . y(z-
yılın modern insanının doğadan yararlan-
ma d(ş(ncesi arasında çok az fark vardır.
D(ş(ncelerdeki benzerliğe rağmen, doğayı
kullanma şekilleri oldukça farklılık göster-
miş ve bu fark beraberinde önemli sorunlar
getirmiştir. Sorunların aşılabilmesinin te-
melinde insan-doğa ilişkisinin yararlan-
koru-uyum sağla yaklaşımına göre s(rd(-
r(lmesi yatmaktadır. 5rneğin, eski dönem-
lerdeki tarım toplumlarında, çevrenin do-
ğal ve k(lt(rel özelliklerine dair edinilen
bilgiler ve tecr(beler sayesinde, tohumun
doğru ekim zamanından hasat dönemine,
ilk ve son donlardan yağış olasılıklarına
kadar pek çok kıstas göz ön(ne alınarak
tarımsal faaliyetler gerçekleştirilmiştir. ”u
bilgi ve tecr(beler, toplumların entelekt(el
birikimini ve k(lt(rel mirasını oluşturmuş-
tur. “yrıca, bilge kişilerin o yörenin geçmi-
şine yönelik önemli olayları sel, kuraklık,
deprem, kasırga vb. yeni nesillere aktar-
ması/öğretmesi sayesinde toplulukların
doğaya uyum sağlaması ve varlıklarını
s(rd(rmesi m(mk(n olmuştur. “ncak aşırı
n(fus artışı, kalabalıklaşan kentler ve eko-
nomide tarım bileşenin azalmasıyla birlikte
insanların doğayla olan ilişkileri zayıflamış
ve doğaya dair bilgileri giderek azalmıştır
McHarg, . Doğa hakkında bilinmesi
gereken bilgiler artık sadece belirli konu-
larda çalışan uzmanların görevi haline gel-
Mehmet DEĞERLİYURT & Saye Nihan ÇU”UK
miştir. Kentlerde doğadan uzak ortamlarda
yetişen insanlar, geçmiş zamanlarda hayat-
ta kalmanın anahtarı olarak kabul edilen bu
k(lt(rel mirası ve bilgiyi giderek unutmuş
ve önemsiz görmeye başlamıştır.
End(stri Devrimi sonrasında deva-
sa fabrikaların sebep olduğu çevre felaket-
leri ve sağlıksız yerleşim alanlarının ku-
rulması yeni arayışların ortaya çıkmasına
neden olmuştur. Ian McHarg, ş(phesiz, bu
arayışların olduğu döneme damgasını vu-
ran en önemli kişilerden birisidir. Ortaya
koyduğu d(ş(nce g(n(m(zde geotasarım
fikrinin de temellerini oluşturmuştur. Stei-
ner b da, planlama s(reçlerinde do-
ğanın ele alınmasına yönelik ilk kayda de-
ğer çalışmaların McHarg ve öğrencileri
tarafından ortaya konduğunu belirtmekte-
dir.
“slında benzer konularda
McHarg dan önce de çalışanlar olmuştur.
5rneğin, Organik Mimari d(ş(ncesini
ortaya atan Frank Lloyd Wright, bu isim-
lerden birisidir. Wright, bu d(ş(ncesini,
kırsal kesimde bir ev inşa ederken uygula-
ma olanağı bulmuştur. ”u evin tasarımın-
da alanın coğrafi durumunu, topoğrafyası-
nı, jeolojik yapısını, su baskınlarından etki-
lenebileceği d(ş(ncesiyle tasarım alanının
yakınındaki nehre olan uzaklığını, manzara
olanaklarını, mevsime göre g(neşten ve
r(zgârdan yararlanma olanakları gibi et-
menleri dikkate alarak gerçekleştirmiştir
Miller . Diğer bir isim ise li yıl-
larda Wright ile çalışmış olan “vusturyalı
mimar Richard Neutra dır. Neutra, doğa ile
tasarımın önemini vurgulayan Survival
Through Design adlı eserinde, yapılacak
tasarımlarda b(t(nc(l bir yaklaşımın ge-
rektiğini, doğa ve çevre koşullarını dikkate
alarak ve kullanıcıların da gör(şleri doğrul-
tusunda tasarımların geliştirilmesinin
önemli olduğunu savunmuştur Danger-
mond, Miller Şenöz, . ”u
çalışmadan on beş yıl sonra, bir peyzaj mi-
marı olan Ian McHarg, t(m d(nyada çığır
açan ve ilk basımı yılında yapılan Do-
Mcharg ın Doğayla Tasarım Kuramı Ve Geotasarım
ğayla Tasarım adlı kitabında, insanların
planlama ve tasarım s(reçlerini doğa ile
uyumlu şekilde gerçekleştirmeleri sayesin-
de, çevresel ve sosyal sorunların önlenebi-
leceği, kaynakların etkili, dengeli ve s(rd(-
r(lebilir şekilde kullanılabileceği ve böyle-
likle t(m insanlar için daha iyi bir gelecek
yaratılabileceğini belirtmiştir Danger-
mond, 2010).
Uluslararası çapta çok iyi tanınan
peyzaj mimarı Ian L. McHarg -2001),
Glasgow, İskoçya da doğmuştur. McHarg,
Harvard Tasarım Okulu ndan hem Peyzaj
Mimarlığı hem de Şehir ve ”ölge Planlama
eğitimi alarak mezun olmuştur. McHarg,
doğal yaşam s(reçleri ve bu s(reçlerin alan
kullanım planlarındaki belirleyici etkileri
(zerine yoğunlaşmıştır. McHarg tarafından
ortaya koyulan s(reç, kullanımlar için uy-
gun yer seçimi ve formun planlanmasında,
doğal bilimler sayesinde elde edilen bilgile-
rin analiz edilmesini, yorumlanmasını ve
uygulamaya dön(şt(r(lmesini kapsamak-
tadır. ”u çalışma, doğal s(reçlerin gösterge-
leri olan doğal özelliklerin kapsamlı ve
sistematik envanterleri olmaksızın yapıla-
maz. McHarg bu aşamayı "ekosistem en-
vanteri" olarak açıklamaktadır. McHarg,
m(hendisleri "şehirleri ve çevreyi, içg(d(-
leri ve eğitimleri ile pişmanlık duymadan
tasarlayacak bireyler" olarak tanımlamıştır.
McHarg "sağlığı" mevcut çevrenin en iyi
göstergesi olarak değerlendirmiştir. Sağ-
lıklı olma derecesini tanımlayabilecek
uygun katsayılar/değerler ortaya konulma-
sı durumunda, n(fus yoğunluğunun sınır-
landırılması ya da su ve hava kirliliğinin
kontrol( için gerekli eşik değerlerin ve ön-
leyici uygulamaların daha kolay tespit edi-
lebileceğini belirtmiştir ”elknap ve Furta-
do, 1967). Ayrıca kontrols(z b(y(yen şehir-
lerin modern şehircilik adı altında milyon-
larca hektar araziyi geri dönd(r(lemeyecek
duruma getirdiğini, buna karşılık doğayla
iç içe daha sağlıklı ve daha estetik yerleşim
297
alanlarının kurulabileceği d(ş(ncesini sa-
vunmuştur McHarg, 2006).
yılında Pensilvanya Üniversi-
tesinden çalışma arkadaşı David “. Walla-
ce la kurduğu Wallace and McHarg “sso-
ciates şirketi daha sonra Wallace McHarg
Roberts & Todd WMRT ismiyle, “”D ve
diğer (lkelerde dan fazla planlama ve
kentsel tasarım projelerini y(r(tm(ş ve
kentsel gelişmeyi yönlendirmiştir Spirn,
. McHarg, Doğa ile Tasarım da ekolo-
jik planlama kavramına önc(l(k etmiştir.
”u kitapta McHarg, planlama çalışmaların-
da en iyi ve doğru sonuçlara ulaşmak için
m(mk(n olduğunca çok veriyi göz ön(ne
alarak değerlendirme ve analiz yapılmasını
sağlayacak bir katmanlama harita çakış-
tırma mantığını anlatmıştır. “yrıca böyle
bir çalışma için insan yeteneklerinin ötesin-
de hassasiyet ve doğrulukta değerlendir-
meler sağlayacak bir teknolojiye ihtiyaç
duyulduğu yaklaşımı ile Coğrafi ”ilgi Sis-
temleri C”S nin de temelini oluşturmuş-
tur Miller, . McHarg çalışmasında,
alanı tarih, hidroloji, topografya, bitki ört(-
s( gibi niteliksel açılardan değerlendirebi-
leceği çeşitli katmanlara ayırmıştır. On yedi
böl(mden oluşan bu kitabın her böl(m(n-
de, insanların doğaya uyumlu yerleşim
alanları oluşturması gerekliliğine vurgu
yapmış ve geotasarım fikrinin d(ş(nsel
altyapısını oluşturmuştur. Kitapta yer alan
böl(mlerde bahsedilen konular kısaca aşa-
ğıdaki gibi özetlenebilir:
1. Böl(m City and Countryside):
”u böl(mde McHarg, çocukluğunun geçtiği
sanayi kenti Glasgow daki olumsuz koşul-
lardan bahsetmekte ve bu koşulların kendi
bakış açısı ve fikirlerinin oluşmasına olan
etkisinden söz etmektedir. McHarg,, doğal
s(reçlerin anlaşılması ve insan aktiviteleri-
nin doğa ile uyum içinde b(t(nleştirilmesi
gerektiğine dikkatleri çekmiştir.
2. Böl(m Sea and Survival : Bu
böl(mde doğaya yapılacak olumsuz m(-
298
dahaleler sonucunda yerleşim alanlarının
ve insan yaşamının olumsuz etkilenebilece-
ği vurgulanmıştır.
3. Böl(m The Plight : Kitabın bu
böl(m(nde McHarg, çevresel yıkıma neden
olabilecek etkilerin saptanması ve insan-
doğa ilişkisinin teknik gözle algılanması
gerekliliği (zerinde durmuştur.
4. Böl(m A Step Forward : Kita-
bın dörd(nc( böl(m(nde trafik altyapısı-
nın ve işleyişinin g(venli hale getirilmesi,
su, hava ve biyotik kaynakların korunması
ve iyileştirilmesi, kentsel dön(ş(m uygu-
laması ile end(strinin, ticaretin, rekreasyo-
nun ve halk sağlığının iyileştirilmesi, yeni
nesil verimli alan kullanımlarının ve kara-
yollarının geliştirilmesinin öneminden bah-
sedilmiştir.
5. Böl(m The Cast and The Cap-
sule): ”u böl(m biyosferde gerçekleşen
s(rekli dön(ş(mlere odaklanmıştır.
6. Böl(m Nature in the Metropo-
lis): ”u böl(m, doğada basit bir d(zenle-
meyi gerçekleştirebilmek için öncelikle
doğal s(reçlerin neler olduğunun ve nasıl
korunması gerektiğinin anlaşılmasına
odaklanmaktadır.
7. Böl(m On Values : Geçmiş
y(zyıllarda toplumlarda gör(len peyzaj
anlayışı, bu anlayışın ve bu anlayıştan kay-
naklı davranışların etkileri, diğer toplum-
lardan farklı olarak Kuzey “merika Kızıl-
derililerinin doğaya dengeli yaklaşımları bu
böl(m(n temel konularını oluşturmaktadır.
8. Böl(m A Response to Values):
Kamu çıkarları gözetilerek estetik ve doğal
değerlerin korunmasının ve böylelikle plan-
lı b(y(menin/şehirleşmenin, plansız b(-
y(meye göre daha kârlı olduğu, bu böl(m-
de (zerinde durulan ana konudur.
9. Böl(m The World is a Capsu-
le): ”u böl(mde, doğayı yönetmeden önce
ekosistemdeki fiziksel ve biyolojik s(reçler
hakkında bilgi edinmenin gerekliliğinden
bahsedilmiştir.
10. Böl(m Processes of Values : Ki-
tabın onuncu böl(m(nde, ideal bir yer se-
Mehmet DEĞERLİYURT & Saye Nihan ÇU”UK
çimi çalışmasında, coğrafi konum ve topog-
rafik yapı gibi faktörlerin göz ön(ne alına-
rak ekolojik planlama ilkelerinin uygulan-
masıyla doğal ve k(lt(rel özelliklerin koru-
nabileceği vurgulanmıştır.
11. Böl(m The Naturalists):
.yy da doğanın tamamıyla kontrol altına
alınmasının yanlış olduğuna inanılmasıyla
ortaya çıkan nat(ralizm akımı bu böl(mde
ele alınmıştır. Çevre sorunlarının çöz(m-
lenmesi konusunda bu akımın pozitif yön-
deki etkilerinden bahsedilmiştir.
12. Böl(m The River Basin : Bu bö-
l(mde bölge planlamadaki temel hususlar
(zerinde durulmuştur. ”u hususlar jeoloji,
hidroloji, bitki toplulukları, yaban hayatı,
su problemleri ve kaynakları, maden kay-
nakları, tarım, ormancılık, rekreasyon ve
kent başlıkları altında toplanmıştır.
13. Böl(m The Metropolitan Re-
gion): Metropolitan bölgelerin oluşumunda
imar planlama s(reçlerinde etkili olan idari
yapıdan, insanların maruz kaldığı olumsuz
şehir koşullarından ve doğal yaşamın göz
ön(ne alınması gerekliliğinden bahsedil-
miştir.
14. Böl(m Process and Form : Bu
böl(mde ekosistemlerden ve ekosistem
s(reçlerinden bahsedilmiştir. Ekosistemle-
rin, birbirine bağlı b(t(nc(l sistemin bir
parçası olduğu, h(crelerin bir araya gelerek
doku ve organları oluşturması gibi ekosis-
temlerin de birbiriyle uyum içerisinde çalı-
şan bileşenlerden meydana geldiği anlatıl-
mıştır.
15. Böl(m The City: Process and
Form): Yerleşim alanlarının planlanmasın-
da arazinin jeolojik ve hidrografik yapıları-
nın göz ön(ne alınması gerekliliğine vurgu-
lar yapılmıştır.
16. Böl(m The City: Health and
Pathology): ”u böl(mde kapalı toplumların
çevre ile ilişkilerini şekillendiren unsurların
ortak normlar, değerler ve k(lt(r olduğu
belirtilmektedir. Ancak göçler sonucu, fark-
lı coğrafyalarda edinilen alışkanlıklar ve
değerler yeni yaşama alanlarına da taşın-
Mcharg ın Doğayla Tasarım Kuramı Ve Geotasarım
mış bu eski alışkanlıkların farklı coğrafya-
larda s(rd(r(lmek istenmesi çevreyle ku-
rulan yeni ilişkilerde ve sorunların çöz(l-
mesine yönelik yaklaşımlarda bazı sorunla-
rın ortaya çıkmasına neden olmuştur. ”u
kapsamda, McHarg bu böl(mde göç, çevre
ve sağlık ilişkisini ele almıştır.
17. Böl(m Prospect : İnsanın do-
ğayla olan ilişkisi/etkileşimi esnasında or-
taya çıkan çevresel etkiler göz ön(ne alına-
rak s(rd(r(lebilir bir tasarım s(reci için
insan-doğa ilişkisinin nasıl olması gerektiği
ve mevcut durum tartışılmıştır.
McHarg , benzer d(ş(ncele-
rini diğer bir kitabı olan To Heal the
Earth te de anlatmaya devam etmiştir. ”u
kitap McHarg ın makaleleri ve yazılarının
derlenmesinden oluşan bir kitap olup, pey-
zaj mimarlığı tarihinden şehir planlamaya,
ekolojiden yönetim konularına kadar birçok
yazıyı içermektedir. McHarg, bu kitabında,
"Ekolojik Determinizm e karşı yeni şehir
morfolojisi fikrini ileri s(rm(şt(r. Yirminci
y(zyılın başında coğrafyacılar ve diğer
sosyal bilimciler tarafından geliştirilen eko-
lojik determinizmin, çevre determinizmin-
den farklı olduğunu, bu fikri geliştirenlerin
biyolojik fikirlerden etkilendiğini ve insan
yapısı olan sentetik (r(nlere karşı bir d(-
ş(nce yapısı geliştirdiklerini belirtmiştir.
McHarg ın olaylara bakış açısı biraz daha
farklı olmakla birlikte daha çok ekolojik
determinizm etkileşimlerinin önemine ve
özel çevre rol( (zerine odaklanmıştır. ”u
konuda yazmış olduğu makaleler İngilte-
re de peyzaj hareketinin de iyileştirilmesine
katkı sağlamıştır. McHarg, ekolojinin pey-
zaj mimarlarına özg(rl(k sunduğunu ve
299
peyzaj mimarlarının planlama-tasarım mes-
lek disiplinleri ile doğal bilimler arasında
köpr( oluşturduğunu belirtmiştir Meml(k,
. McHarg ın d(nyanın gidişatı konu-
sundaki endişeleri ve bu durum karşısında
yapılması gerekenler onun d(ş(nce yapısı-
nın felsefi temellerini oluşturmuştur
Thompson, . ”u y(zden zaman za-
man doğayı koruma konusunda insanları
uyarmış, doğaya yapılan her m(dahalede
mutlaka insanın sorumluluğu olduğunu
belirtmiştir. ”unu şu sözlerinden anlamak
m(mk(nd(r
”iyosferde doğayı değiştirme ve d(-
zenleme yeteneğine sahip s(perorganizma ola-
rak bir tek insanı görebilirsiniz. O zaman doğacı
kişinin doğa (zerinde yapılan ve t(retilen her
t(rl( işten sorumluluğu vardır. McHarg,
1992:124).
Yine benzer d(ş(ncelerini yı-
lında ortaya koyduğu "Planlamada Doğal
Faktörler" adlı çalışmada daha da ileriye
göt(rm(ş ve önemli s(reçleri korumak için
bir katalizör görevi gören insanı "k(resel
bir patojen" olamaması konusunda uyar-
mıştır McHarg, . “yrıca, McHarg
etkili bir ekolojik planlama yapmanın zor
olduğunu, bunun için de mutlaka multidi-
sipliner bir çalışma gerektiği (zerinde
durmuştur. ”unun nedenini ise s(recin
geniş bir yelpazede bilgi ve uzmanlık ge-
rektirmesi, dolayısıyla farklı meslek grupla-
rı arasında entegrasyon sağlayarak bu bilgi
ve uzmanlığın verimli bir çıktı oluşturmak
(zere bir araya getirilmesi ihtiyacı olarak
belirtmiştir McHarg, Miller, .
Şekil de McHarg ın çalışmalarında kul-
landığı s(reçler gösterilmektedir.
300
Şekil . McHarg ın kullandığı s(reçler Meml(k,
McHarg ın planlamada doğal s(-
reçlerin kullanılması yön(ndeki yaklaşım-
ları ilk başlarda prestijli akademik kurum-
lar ve devlet kurumları tarafından ilgi gör-
memiştir. Yine de onun döneminde doğal
afetlerle m(cadele, mesafe alınan tek alan-
dır. Geçmişte doğal afetler ilahi bir ceza-
landırma yöntemi ve koşulsuz boyun eğil-
mesi gereken bir durum olarak gör(l(rken,
bu anlayış zamanla değişmiş ve doğal afet
yönetimi yaklaşımları geliştirilmiştir. ”u
konuda yapılan önleyici çalışmalar, tekto-
nik ve meteorolojik s(reçlerin gelişmiş yön-
temlerle izlenmesi, doğal afetlerin olumsuz
sonuçlarını azaltmıştır.
T(m kullanımlar için uygun alanla-
rın bulunduğunu, bu alanları tespit etmek
için farklı veri gruplarının amaca uygun
şekilde analiz edilmesi gerektiğini belirten
McHarg ın g(n(m(z C”S teknolojisine
Mehmet DEĞERLİYURT & Saye Nihan ÇU”UK
kazandırdığı en önemli yöntemlerden birisi
de bindirme ya da çakıştırma overlay
analizidir. McHarg, Doğa ile Tasarım da
sadece doğanın tasarım (zerindeki etkisini
vurgulamamış, aynı zamanda belirli bir
arazide en uygun konumun belirlemesinde
coğrafya temeline dayanan tematik harita-
ların kullanılması ve (st (ste bindirilerek
çakıştırılması gerektiğine değinmiştir. G(-
n(m(zde yaygın olarak kullanılan bu ana-
liz bug(n neredeyse b(t(n C”S kitaplarının
kapaklarında yer alan bilimsel, objektif bir
temele dayanan ve tekrarlanabilir bir yön-
tem olmasından dolayı zamanla C”S nin
g(çl( arg(manlarından birisi haline gel-
miştir Goodchild, . Çabuk ve Değer-
liyurt , çakıştırma modelinin planla-
mada ele alınacak faktörlerin sınıflandırıl-
masında başvurulan yöntemlerden biri
olduğunu belirtmekte ve Steiner ve Butler
Mcharg ın Doğayla Tasarım Kuramı Ve Geotasarım 301

tarafından ortaya konulan tedir Çizelge 1).

McHarg ın Katman Modeli ne işaret etmek-

Çizelge . McHarg ın Katman Modeli Steiner ve ”utler,

Toplumsal ihtiyaçlar
Ekonomi
Toplumsal organizasyon
İnsan Yapımı İnsanlar
Nüfus
Alan Kullanımları
İnsanlık tarihi
Memeliler
Kuşlar
Yaban hayatı
S(r(ngenler
Biyotik
”alıklar
Habitatlar
Vejetasyon
”itki T(rleri
Toprak erozyonu
Toprak
Toprak drenajı
Y(zey suyu
Hidroloji
Yeraltı suyu
Eğim
Abiyotik Fiziki coğrafya
Y(kseklik
Y(zey jeolojisi
Jeoloji
Ana kaya jeolojisi
Mikroklima
İklim
Makroklima

”u yöntem önceki dönemlerde de tarafından ortaya konulan manuel çakış-

dönemlerinin teknolojik olanaklarıyla kul-
lanılmaya çalışılmıştır. 5rneğin, Warren H.
Manning (1860- alttan aydınlatmalı
cam çizim masaları (zerinde saydamlara
basılı farklı haritaları (st (ste bindirerek
te t(m (lkeyi kapsayan bir peyzaj
planı hazırlamışlardır Steinitz Miller
. li yıllarda Jacqueline Tyrwhitt
tırma manuel map overlay yöntemi de
çeşitli çalışmalarda uygulanma olanağı
olmuştur Chrisman, . McHarg bu
birikimi de kullanarak yeni bir boyut ka-
zandırmıştır Şekil . ”u boyut zaman içe-
risinde C”S nin de temel taşlarından birisi
haline gelmiştir Miller, .

Şekil . Ian McHarg ın Doğa ile Tasarım isimli çalışmasında bahsedilen harita çakıştırma tek-
niği Her bir katmandaki siyah bölgeler uygun olmayan alanları temsil etmektedir).
302
3. Geotasarımın Kavramsallaşma-
sı ve CBS ile Kullanımı
McHarg ın önc(l(k ettiği fikirler
sadece yakın gelecekte yapılacak çevresel
planlama çalışmalarına etki etmemiş, aynı
zamanda hen(z genç aşamada olan
C”S nin temel kavramlarının da somutlaş-
masını sağlamıştır Dangermond . Zamanımızı daha çok harita (retmek ye-
İlerleyen zaman içerisinde McHarg ın do-
ğayla tasarım kuramı, Environmental Sys-
tems Research Institute ESRI nin kurucu-
su ve başkanı olan Jack Dangermond un
önc(l(ğ(n( yaptığı geotasarım fikrinin
d(ş(nsel altyapısının oluşmasında önemli
bir role sahiptir. Harvard Üniversite-
si ndeyken Steinitz in öğrencisi olan Jack
Dangermond, peyzaj mimarlığı eğitimi
almış ve ”ilgisayar Grafikleri ve Mekânsal
“nalizi Laboratuvarı'nda da çalışmıştır.
yılında mezun olduktan sonra, g(n(-
m(zde C”S yazılım teknolojisinde d(nya
lideri olan şirketini kurarak SYM“P yazı-
lımıyla çalışmalara başlamıştır Miller,
. Jack Dangermond, ESRI firmasını
kurarak geliştirdiği vizyon ile bilgisayar
tabanlı haritalama, analiz, coğrafi planlama
ve çevre bilimleri alanlarında önemli katkı-
larda bulunmuştur. Dangermond un kur-
duğu firmanın en önemli (r(n( olan
ArcGIS/“rcMap, g(n(m(zde C”S piyasa-
sının vazgeçilmez bir yazılımı haline gel-
miştir.
Dangermond un geotasarım keli-
mesini ilk kullanan ve bu konuda çalışma-
lar yapan kişi olması, çalışma açısından
ayrıca bir önem taşımaktadır. Dangermond
McHarg ın fikirlerini ve buna benzer diğer
fikirleri zihninde harmanlamış, g(n(m(z
teknolojisinin tasarım sorunlarının çöz(-
m(nde vazgeçilmezi olan C”S ile birleştire-
rek . y(zyıla uygun bir konsepte ulaştır-
mıştır. Dangermond a , Japonya daki
konutlarla ilgili dikkatini çeken bir konuyu
şöyle açıklamıştır
Japonya, araziyle uyumlu binalar ge-
liştiren usta tasarımcılarıyla (nl(d(r. ”u tasa-
Mehmet DEĞERLİYURT & Saye Nihan ÇU”UK
rımcılar doğa ile binalar arasındaki doğru den-
geyi çok g(zel kurarlar. ”unun zıttı olarak
yayılan monoton banliyöler doğaya karşı işlen-
miş bir çeşit suçtur. (Dangermond 2009a)
Jack Dangermond yılında
ESRI kamp(s(nde d(zenlenen Geodesign
Zirvesi nin açılış oturumunda sarf ettiği
rine haritaları tasarlamaya ayırmalıyız.
söz(yle geotasarım kapsamında yapılacak
çalışmaların şekilsellikten çok içerdiği bilgi
açısından ön plana çıkması gerektiğini vur-
gulamıştır. “şağıdaki açıklama Danger-
mond un McHarg ın d(ş(ncelerinden ne
kadar etkilendiğini de göstermektedir
Şehirler çoğumuzun hayatlarının b(-
y(k çoğunluğunu geçirdiği yerlerdir. Onlar
insan yapımı olan, birincil derecede insanın
yaşama alanı olan, canlı ve cansız bileşenleri
olan ekosistemler haline gelmişlerdir. Modern
insan için bir yaşam alanı olarak kentlerin ta-
nınması, onların yönetimi ve tasarımı için yeni
yaklaşımlara ihtiyaç vardır. C”S teknolojisi,
harita çizimi ve analizleri içeren s(reç boyunca
ve doğal ekosistemleri yönetmek için kullanıl-
maktadır. Dangermond :
Dangermond, Geotasarımı Doğayı
göz ön(nde bulundurarak tasarım yap-
mak şeklinde tanımlamış “rtz,
yaptığı çalışmaların başlıca amacının doğal
çevre (zerindeki kısa ve uzun vadeli etkile-
ri en aza indirerek topluma maksimum
fayda sağlayacak insan yapımı ekosistemle-
ri tasarlamak olduğunu bunu yapmak için
de mekânsal verileri analiz eden ve yönet-
meye yarayan C”S teknolojisinin en önemli
araç olduğunu belirtmektedir Danger-
mond, . Ç(nk( d(nya değiştikçe ve
teknolojik olanaklar ilerledikçe insanoğlu-
nun yaşadığı problemler karmaşıklaşmak-
tadır. ”u karmaşık problemlerin çöz(m(n-
de kullanılan en etkili araçlardan birisi de
nesneler ve o nesnelere ait coğrafi bilgileri
nerede, ne t(r özellikler birbirine bağla-
yan C”S dir ESRİ, . C”S nin veri ha-
zırlama, veri yönetimi depolama ve g(n-
Mcharg ın Doğayla Tasarım Kuramı Ve Geotasarım
celleme , veriyi yönlendirme ve sunum
amaçlı çıktı elde etme fonksiyonunun ol-
ması, geotasarımın en çok yararlandığı
konulardır Huisman ve de ”y, . kartografik desteği sağlamaktadır Go-
C”S nin görselleştirme özelliği, geotasarı-
mın vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Za-
ten C”S nin en önemli başarılarından birisi
de D(nya'nın y(zeyini ve y(zeye yakın
dağılmış olan unsurların modellemesini
yapabilmesi ve bunları coğrafi verilerle
entegre edebilmesidir Şekil . C”S ile yer-
y(z(ndeki coğrafi unsurlar noktalar, çizgi-
ler, poligonlar şeklinde gösterilebilmekte,
bu unsurların birbiriyle olan konumsal
ilişkileri ve zaman içindeki değişiklikler
veri tabanlarına kaydedebilmektedir Go-
odchild vd., . D(z bir kâğıt (st(nde
çalışmaktan farklı olarak C”S, aynı anda
birçok katmanla çalışma olanağı sunmak-
tadır ESRI, . 5zellikle planlama işle-
minin her aşamasında planlama kapsamın-
daki verilerin depolanması ve yönetiminde
bilgisayar destekli programlar kullanılmak-
tadır. “ncak geotasarım yaygın olarak bili-
nen bilgisayar destekli tasarım C“D ile
karşılaştırılsa da ondan tamamen ayrılmış-
tır. Hatta C”S kendisine ait coğrafi referans
sistemi, zengin öznitelik tablolarına eklene-
bilen çok sayıda veriyle sık sık C“D den
ayrı tutulur. C“D in tasarım yeteneklerine
karşılık C”S nin analiz ve modelleme fonk-
siyonları ön plandadır. C”S, geotasarım
çalışmaları için hazırlanan taslakları coğrafi
referanslarla ve bu verilere eklenen öznite-
lik bilgileriyle ilişkilendirerek depolama
Şekil . Gerçek d(nyaya ait verilerin C”S ortamına aktarılması Huisman ve de ”y,
303
olanağı sağlar. Daha geniş anlamda, C”S
tabanlı haritacılık, geotasarımın yararlı bir
parçası olup, geotasarımın ihtiyaç duyduğu
odchild, . “yrıca uzaktan algılama
uyduları yery(z( hakkında önemli verile-
rin temin edilmesini sağlamaktadır. ”u
verileri gör(nt(lemek ve analiz etmek için
en önemli araç C”S dir. Diğer yandan
C”S nin multidisipliner yaklaşımların ihti-
yaçlarına cevap vermedeki (st(nl(ğ(, ge-
otasarım çalışmaları için de kaçınılmaz bir
araç olmasının en önemli nedenidir ESRİ,
2012).
Geotasarım, C”S alanında tarihi bir
adımdır ve her ne kadar arazi kullanımı ve
çevre planlama konularında ön plana çık-
mış olsa da hemen hemen t(m meslekler
için geçerlidir. 5rneğin, geotasarımla oluş-
turulacak metodoloji, mağaza açmak iste-
yen perakendecilerden, yol yapımında g(-
zergahı doğru yerden geçirmek isteyen
m(hendislere kadar, çiftçiler, ormancılar,
emniyet birimleri, enerji şirketleri ve aske-
riye gibi yapılan işlerde coğrafi d(ş(nmeyi
gerektiren, geleceğe yönelik fikir oluşturma
ihtiyacı olan ve C”S altyapısı gerektiren
t(m işlerde ön plana çıkmaktadır Dan-
germond, 2009b).
.
304
Geotasarım kavramının d(nya ge-
nelinde duyurulması çalışmaları, ESRI fir-
ması tarafından ilki yılında yapılan ve
kişinin katıldığı ESRI Kullanıcılar Top-
lantısı nın devamı niteliğinde olan ve ilk
defa yılında yapılan Geotasarım Zir-
vesi toplantılarıyla başlamıştır. Sonrasında
, , , ve yılında da
devam eden bu toplantılar, “vrupa ve
Uzak Doğu da olmak (zere d(nyanın deği-
şik yerlerinde de yapılmaya başlamıştır. ”u
toplantılara d(nyanın değişik yerlerinden
gelen katılımcılar geotasarımla ilgili çalış-
malarını sunmaktadırlar. 5rneğin,
yılında yapılan “ltıncı Geotasarım Zirvesi
toplantısına “merika ”irleşik Devletle-
ri nden ve diğer (lkelerden gelen kent ve
ulaşım plancıları, mimarlar, eğitimciler,
C”S kullanıcıları, çevre ve tasarım konu-
sunda çalışma yapan birçok bilim insanı
katılmıştır.
4. Tartışma ve Sonuçlar
Yerleşim alanlarının belirlenmesi
sağlıklı bir planlama s(recini gerektirmek-
tedir. ”u planlama çalışmaları, b(t(nc(l bir
bakış açısını gerekli kıldığından multidisip-
liner bir yaklaşımın uygulanmasına ihtiyaç
vardır. Geotasarım kuramı, multidisipliner
şekilde gerçekleştirilen ve b(t(nc(l bir
bakış açısıyla y(r(t(len bir planlama ve
tasarım yöntemidir.
Doğaya uyum sağlamak sadece
ondan en (st seviyede yararlanmak demek
değildir. Doğaya uyum sağlamak, doğaya
uyumlu ve s(rd(r(lebilir planlama ve tasa-
rımlar gerçekleştirerek hem doğal sistemle-
rin hem de insan yaşamının s(rd(r(lebilir-
liğini sağlamaktır. ”u çerçevede doğayı ve
doğal s(reçleri geniş bir bakış açısıyla ve
b(t(nsel olarak ele almak, onu anlamak ve
ihtiyaçları karşılamak için en uygun analiz-
leri yapmak çok önemlidir. ”u yaklaşım
aynı zamanda doğal olaylar olan afetlerin,
insanlar için felakete dön(şmesini önleme-
nin de ön koşuludur. ”ahsedilen bu s(reç-
ler çok sayıda ve karmaşık verilerin aynı
Mehmet DEĞERLİYURT & Saye Nihan ÇU”UK
anda ele alınmasını gerekli kılmaktadır.
G(n(m(zde C”S, ş(phesiz, bu s(reci en
etkili, hızlı ve verimli yönetmek için başvu-
rulan yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.
“ncak doğayla b(t(nleşme ve doğaya
uyumlu çalışmalar gerçekleştirme s(reci,
C”S nin geliştirildiği ilk dönemden bu yana
olduğu gibi sadece planlama aşamasını
içeren bir s(reç değildir. Çok uzun s(redir
tasarım çalışmaları C“D yetenekleri ve
tasarımcının yetkinliklerine bağlı olarak
gerçekleştirilmiş de olsa, tasarımın da do-
ğayla uyumlu olmasını sağlayacak daha
etkili araçların kullanılması bug(nk( şart-
larda yadsınamayacak bir ihtiyaçtır. ”ug(n,
doğa ile tasarım anlayışının geniş kitlelerce
kabul gören yeni uygulama alanı olan ge-
otasarım fikri, tasarım s(recinin planlamay-
la ve C”S ile olan ilişkisini açıkça ortaya
koymaktadır.
Geotasarım kuramı geçmiş yıllar-
daki birçok insanın deneyiminden beslen-
miş bir kuramdır. ”u kuramın g(n(m(z-
deki formuna ulaşmasında Ian McHarg ve
Jack Dangermond un payı b(y(kt(r. ”u
bağlamda, McHarg ın geotasarım kuramı-
nın d(ş(nsel altyapısının oluşturduğunu,
Dangermond un ise bu kuramın adını koy-
duğu ve C”S ile birleştirerek aynı zamanda
d(nyaya tanıtan kişi olduğu söylenebilir.
”u çerçevede, geotasarımın g(n(-
m(zdeki uygulama alanları her geçen g(n
artmaktadır. Zaten her yıl yapılan geotasa-
rım toplantılarına katılan kişi ve meslek
grupları sayısının artması bu durumu ka-
nıtlamaktadır. ”u çerçevede C”S olanakla-
rının geotasarım s(recinde gerektiğinde
C“D yeteneklerini de içerecek şekilde geliş-
tirilmesi, geotasarıma yönelik çalışmaların
önemli sacayaklarından birini oluşturmak-
tadır.
KAYNAKÇA
“talay, İ., , T(rkiye Vejetasyon Coğ-
rafyası, Ege Üniversitesi ”asımevi,
İzmir
Mcharg ın Doğayla Tasarım Kuramı Ve Geotasarım
“talay, İ., (2008), Ekosistem Ekolojisi ve
Coğrafyası Cilt- , Meta ”asım ve
Matbaacılık Hizmetleri, İzmir.
Belknap, R. K., Furtado, J.G. (1967). Three
Approaches to Environmental Re-
source Analysis. USA, Washington
D.C: The Conservation Foundation.
Chrisman, N.R., (2005), Communities of
Scholars: Places of Leverage in the
History of Automated Cartog-
raphy, Cartography and Geograp-
hic Information Science, Vol. 32,
No. 4, pp. 425-433
Çabuk, S. N., , Coğrafi ”ilgi Sistemleri
İle Tasarlamak Geotasarım Kav-
ramı. Harita Teknolojileri Elektro-
nik Dergisi, 6(1), 37-54.
Çabuk, S. N., Değerliyurt, M., , De-
ğişen Gezegenimizde Yaşanabilir
ve Sağlıklı Çevreler İçin Peyzaj
Mimarlığı , Kent Çalışmaları I
Editör “rif Keçeli, Şaban Çelikoğ-
lu , Detay Yayıncılık, “nkara.
Çabuk, S.N., Çabuk S.5, Çabuk, “., , Huisman, O., de By, R. A., (2001), Principles
sayılı Kanun Kapsamında
Peyzaj Mimarlığının Yeri ve 5nemi.
Peyzaj Mimarlığı V. Kongresi, ,
1042-1050.
Dangermond, J., (2009b). "The Vision of a
Purposefully Designed Future." Ar-
cUser, Fall 2009. es-
ri.com/news/arcuser/1009/geodesig
nuc.html
Dangermond, J. (2009a),"GIS: Designing
Our Future." ArcNews, Summer,
http://www.esri.com/news/arcnews
/summer09articles/gis-designing-
our-future.html Erişim . .
Dangermond, J., (2010), GeoDesign and GIS
– Designing our Futures,
http://www.esri.com/news/arcnews
/summer09articles/gis-designing-
our-future.html, Erişim
08.04.2015)
Dangermond, J., (2013), GIS and The City
305
2.0, İçinde Geodesign Past, Pre-
sent, and Future), ESRI Press, USA
Dzionara, K., , Eski Mısır da ”ahçe ,
”ahçelerin ve Parkların Tarihi Ed
Sarkowich, H.) pp. 22-32, Dost Ki-
tabevi Yayınları, “nkara.
Erinç, S., , İstanbul ”oğazı ve Çevresi
Doğal Ortam: Etkiler ve Olanaklar
Uygulamalı Coğrafya Et(d( , İs-
tanbul Üniversitesi Coğrafya Ensti-
t(s( Dergisi,, Sayı. ~ , -23.
ESRI, (2012), What is GIS?, ESRI Press Book
, USA
Goodchild, M. F., (2010), Towards Geode-
sign: Repurposing Cartography
and GIS?, Cartographic Perspecti-
ves, Number 66, Fall 2010
Goodchild, M.F., Yuan, M., Cova,. T.J.,
(2007), Towards a general theory of
geographic representation in GIS.
International Journal of Geographi-
cal Information Science 21(3): 239–
260.
of Geographic Information Systems
An introductory textbook Editors,
The International Institute for Geo-
Information Science and Earth Ob-
servation (ITC), Netherlands
McHarg, I., (1992), Design with Nature,
John Wiley & Sons, USA
McHarg, Ian L., (1997), To Heal the Earth
Selected Writings of Ian L.
McHarg, (Edited by Frederick R.
Steiner), Island Press, USA
McHarg, I., (2006), The Essential Ian
McHarg, (Ed: Frederick R. Steiner),
Island Press, USA
Meml(k, M. Z., , Kentsel Mekânda
Doğayla Tasarım “nkara–
”ademlilere 5rneği, Doktora Tezi
Yayınlanmamış , “nkara Üniversi-
tesi Fen ”ilimleri Enstit(s( Peyzaj
Mimarlığı “nabilim Dalı, “nkara
Artz, M., (2010), Changing Geography by
306
Design: Selected Readings in Geo-
Design. Redlands, CA: ESRI Press,
USA
Miller, W.R., (2012), Introducing Geode-
sign: The Concept, ESRI Press, USA
5zg(ner, H., , İnsan – Doğa İlişkileri-
nin Gelişimi ve Peyzaj Tasarımında
Doğal Stilin . Y(zyılda 5nem
Kazanmasının Nedenleri, S(ley-
man Demirel Üniversitesi Orman
Fak(ltesi Dergisi, Seri “, Sayı ,
Sayfa: 43-54
Spirn, A.W., (2000), Ian McHarg, Landscape
Architecture, and EnlJironrnenta-
lisrn: Ideas and Methods in Con-
text, (Ed. Michel Conan), Dumbar-
ton Oaks Research Library and Col-
lection Washington, D.C., USA
Steiner, F., (2011a), Design For A Vulnerab-
le Planet. University of Texas Press,
Austin.
Mehmet DEĞERLİYURT & Saye Nihan ÇU”UK
Steiner F (2011b). Landscape ecological
urbanism: origins and trajectories. J.
Landscape. Urban Plan. 100:333-
337.
Steiner, F.R. and ”utler, K., . Plan-
ning and Urban Design Standards ,
Steinitz, C., 2012, A Framework for Geode-
sign: Changing Geography by De-
sign, ESRI Press Book, USA
Şenöz, E., , Kaynak Envanter ve “na-
lizinde C”S Desteği Geotasarım
Kuramının Deneyimlenmesi, “na-
dolu Üniversitesi Fen ”ilimleri Ens-
tit(s( Uzaktan “lgılama ve Coğrafi
”ilgi Sistemleri “nabilim Dalı,
Y(ksek Lisans Tezi Yayınlanma-
mış , Eskişehir.
Thompson, I.H., (2000), Ecology, Commu-
nity and Delight Sources of values
in landscape architecture, & FN
Spon Taylor & Francis Group, USA