Professional Documents
Culture Documents
.=re ud¾f.damfoaYh
6 fYa%Ksh
^2015 isg ls%hd;aul flf¾'&
i
6 fYa%Ksh
.=re ud¾f.damfoaYh
m%:u uqøKh 2015
C cd;sl wOHdmk wdh;kh
ISBN : .....................................
uqøKh (
uqøKd,h
i
wOHlaI ckrd,a;=udf.a mKsúvh
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska ks¾foaY lrk ,o cd;sl uÜgfï ksmqK;d ixj¾Okh
lsÍfï uQ,sl wruqK iys; j tjlg mej;s wka;¾.;h mokï jq wOHdmkh fjkqjg j¾I wglska
hq;= pl%hlska iukaú; kj ksmqK;d mdol úIhud,dfjys m<uq wÈhr" j¾I 2007 § YS% ,xldfõ
oaú;SSshsl wOHdmk fCIa;%hg y÷kajd fok ,os'
fuu ;d¾lSlrK ls%hdj,sfha § ish¨ u úIhhkaf.a ksmqK;d uÜgï" mokï uÜgfï isg
Wiia uÜgu olajd l%udkql+, j f.dv ke.Su i|yd my< isg by<g .uka lrk isria ixl,kh
Ndú; lrk ,os' úúO úIhhkays § tl u úIh lreKq kej; kej; bÈßm;aùu yels;dla wju lsÍu"
jeä nr megùï j,ska hqla; úIh wka;¾.;hka wvq lsÍu" iy ls%hd;aul l< yels YsIH ñ;=re
úIhud,djla ieliSu i|yd ;sria ixl,kh Ndú; lr we;'
.=re Nj;=ka i|yd mdvï ie,iqï lsÍu" b.ekaùu" ls%hdldrlï lrf.k hEu" uekSï yd
we.hSï hkd § wxYhka i|yd wjYH jkakd jQ ud¾f.damfoaYhka ,nd§fï wruqKska fuu kj .=re
ud¾f.damfoaYh y÷kajd § we;' mx;s ldurh ;=< § jvd;a M,odhS .=rejrfhl= f,i lghq;= lsÍug
fuu ud¾f.damfoaYhka Wmldr jkq we;' isiqkaf.a ksmqK;djka j¾Okh lsÍu i|yd .=Kd;aul
fhojqï yd ls%hdldrlï f;dard .ekSug .=rejrekag wjYH ksoyi fuu.ska ,nd § ;sfí' tfuka u
ks¾foaY;
s mdG .%k:a j, we;=<;a jk úIh lreKq ms<n
s | j jeä nr ;eîula fuu .=re ud¾f.damfoaYj,
wka;¾.; fkdfõ' tu ksid fuu .=re ud¾f.damfoaYh jvd;a M,odhS ùug kï wOHdmk m%ldYk
fomd¾;fïka;=j úiska ilid we;s wod< mdG .%ka: iu. iu.dó j Ndú; lsÍu w;HjYH fõ'
fuu .=re ud¾f.damfoaYh iïmdokh lsÍfï § cd;sl wOHdmk wdh;kfha Ydia;S%h lghq;=
uKav,h o wdh;kfha iNdj o kka whqßka odhl;ajh ,nd ÿka ish¨ u iïm;aodhlhka yd wksl=;a
md¾Yjhkaf.a buy;a lemùu we.ehSug o fuh wjia:djla lr .kq leue;af;ñ'
wOHlaI ckrd,a
iii
ksfhdacH wOHlaI ckrd,a ysñf.a mKsúvh
bf.kqu" mq¿,a lafIa;%hl úyso hkakls' th Ôú; w;suy;a njg o" b;d u ir, njg o
m;alrhs' ukqIHhd bf.kqï l=i,;dfjka W;alDIag h' udkj iudc ixj¾Okh flakaø fldg .;a
rgla" iudchla nqoaêh úiska y`ÿkd.;a wiïu;hka neyer lsÍug o iqNdú;hka ;=<ska kj f,djla
ks¾udKh lr .ekSug o fuj,u lr.kq ,nkafka bf.kquhs'
bf.kqu i`oyd jákd hula o" bf.kqï l%ufõohka yd myiqlï o wOHdmkh jgd ks¾udKh
úh hq;= h' úIh ud,dj" úIh ks¾foaY" ud¾f.damfoaY" iqidOHlrejka bf.kqï lafIa;%hg tlajkqfha
fï wdldrfhks'
kQ;k Y%S ,xldj f.da,Sh m%jK;djka fuka u mqrd;k Wreuhka o iïñY%Kh lr .ksñka
iaùh wOHdmk rgdjla ysñ lrf.k we;' ld,Sk wjYH;d u; m%;sixialrKhka ;=<ska jir wglg
jrla hdj;ald,Sk jk úIh ud,dfõ bf.kqï iïm;la f,i fuu .=re ud¾f.damfoaY ks¾udKh fõ'
iv
úIhud,d lñgqj
f,aLl uKav,h
wNHka;r - tia.j¾Kisxy uy;d - fcHIaG l:sldpd¾h,
- nqoaê l,HdKs uq;=l=udrK uy;añh - lÓldpd¾h,
- î.tï.tia.o fidhsid uy;añh - lÓldpd¾h,
fi!kao¾h wOHdmk fomd¾;fïka;=j,
cd;sl wOHdmk wdh;kh.
v
NdId ixialrKh - wdpd¾h udÿreTfha Oïñiair ysñ
fcHIaG lÓldpd¾h"
.ïmy úl%udrÉÑ wdhq¾fõo úoHdh;kh"
le,Ksh úYajúoHd,h" hlal,'
tia'´' m%kdkaÿ uy;d - wOHlaI ^úY%dñl&
B'wd¾' ksu,a fma%ul=udr uy;d
isxy, NdId fomd¾;fïka;=j" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
vi
.=re ud¾f.damfoaYh mrsYS,kh i|yd Wmfoia
06 fY%aKsh k¾;k úIh ks¾foaYh ksmqK;d 07 lska iukaú; h' Bg wod< ksmqK;d uÜgï
27 la hgf;a l%shdldrlï 32 la fm< .iajd we;' ksmqK;d" ksmqK;d uÜgï yd ine¢ ls%hdldrlïj,
wka;¾.; úIh ikaOdrfhka ,nk ±kqñka muKla fmdaIs; j úNd.j,ska by< idu¾:h ,nd.;a;
o hym;a Ôú;hla .; lsÍug th m%udKj;a fkdfõ' ±kqu" l=i,;d yd wdl,am ixj¾Okfhka ysi"
yoj; yd oE;a o fmdaIKh l< hq;= fõ' tlS fmdaIKfhka ;ud o iudch o hym;a udj;la lrd
fhduq lrùug .e<fmk Ôú;h kxjd,Su woH;k hq.fha m%n, iudc wjYH;djls'
ksmqK;d mdol wOHdmkfha § YsIH ld¾hhka m%n, ia:dkhla .kakd w;r mx;sfha iEu
<uhl= u ta ta ksmqK;dj iïnkaO j wdikak m%ùK;djg f.k taug .=rejrhd iïm;a odhlhl= fõ'
wfmalaIs; bf.kqï m, idlaId;alrKh yd isiqkaf.a m%ùK;d uÜgï ms<sn| j .=re isiq fomlaIh u
±kqj;a úh hq;= h' we.hSu yd ;lafiarelrK Wmfoia hgf;a bf.kqï m, b,lal fldg .ksñka iEu
ls%hdldrlula wjidkfha § fyda iqÿiq wjia:dj, § we.hSug ,la lsÍug wjYH m%Yak i|yka lr we;'
ta i|yd iqÿiq we.hSï ks¾Kdhl ilia lr.ekSu bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sfha iqúfYaI wx.hls'
we.hSï yd ;lafiarelrK ls%hdj,sh ksu lr isiqkaf.a ±kqu ;yjqre lsÍu i|yd m%;sfmdaIK yd bÈß
fmdaIK lghq;= ie,iqï lsÍfï Wla; .=re ld¾hNdrh weiqre fldg.;a kQ;k .=re N+ñldj" mßKduk
.=re N+ñldj ^Transformation Role& f,i kï lr ;sfí'
ks¾udKYS,S .=rejrhl= f,i ls%hdldrlï ie,iqï lr.ekSu i|yd ir, u. fmkaùula f,i
bÈßm;a lr we;s fuu .=re ud¾f.damfoaYh bf.kqï b.ekaùï yd we.hSfï ld¾hh id¾:l lr
.ekSug ukd msájy,la fõjd hs m;uq'
vii
mgqk
msgqj
úIhud,d lñgqj v
úúO iydh 53
viii
úIh ks¾foaYfha wka;¾.;h
ix
úIh ye¢ka ù u
wfma ud;DN+ñhg;a" ixialD;shg;a" fidndoyu yd iuia; Ôj" wÔj úYaj Od;=jg;a ys;ldó
mqrjeishl= ks¾udKh lsÍfï mq¿,a cd;sl mrud¾:fhka mdi,a moaO;sh ;=< orejkag bf.kSug
,efnk iqúfYaI;u úIhh fi!kao¾h úIhhs' th cd;sl wOHdmk wdh;kfha fi!kao¾h
wOHdmk fomd¾;fïka;=j f,i wm úiska y÷kd.kakd ,o my; ±lafjk fi!kao¾h úIhfha
cd;sl oelau lsheùfuka Tng uekúka wjfndaO jkq we;'
fi!kao¾hfhka ixialD;sluh ,eoshd mqnqÿjd" tu.ska ks¾udKYS,S nj" ixfõ§;dj" ord .ekSu"
YS% ,dxflah wkkH;dj yd foaYdkqrd.h jvjd ud;D N+ñh flfrys ixfõ§ jQ ore le,la yd iudchla
ìys lsÍu'
(“To sensitize students and the community through aesthetics to the Mother Land, endowed with
culturalpride,creativity,sensitivity, tolerance, partriotism and a sense of national identity”)
i i i - i i i - ß ß ß - ß ß ß -
fyd | foa s ys ; ó s ys ;= foa s ls h ó s
i ßi ß i i ß - ß i ß i i i i -
ls hq foa s l r ó s l r ñ ka ye fo ó s
fuu m%fõYh;a iu. werfUk fi!kao¾hfha úkaokd;aul bf.kqu cd;sl" ixialD;sl wkkH;d
yd úúO iïm%odhhka iam¾Y lrñka úYaj Ñka;khla lrd orejdf.a ±kqu" yelshd yd wdl,am mq¿,a
lr.ekSug yels jk mßÈ úIh lreKq fuys § wOHdmksl yd ufkda úoHd;aul mokñka hq;= j
l%ñl j fm< .iajd we;'
x
tys § kdhl;ajh" iyNd.s;ajh" bÈßm;a ùu" iqyo;ajh" iduQysl;ajh" we.ehSu" ijka§u"
ms<s.ekSu" fnodyod .ekSu" wkHhkag .re lsÍu wd§ wdl,am iEu isiqjl= ;=< u j¾Okhg wjia:dj
ie,fik mßÈ wm úiska fhdað; ls%hdldrlï ;jÿrg;a ixj¾Okh lrñka bf.kqï b.ekaùï
mßirh ilid .ekSug .=rejrhd jYfhka Tng o bvlv we;'
;jo ffoksl Ôú;fha § uqyqK fok úúO .eg¨j,g id¾:l j uqyqK § ;¾ldkql+, j yd
ks¾udKd;aul j Ñka;kh fufyhjd tajd úi|d.ekSug wjYH mqoa., YlH;d j¾Okh lsÍug o wm
úiska j;auka mrmqrg odhl;ajh iemhsh hq;= j we;'
tneúka .=re Nj;=ka f,i Tn fuu .=re ud¾f.damfoaYh fmrg jvd fyd¢ka mßYS,kh
lrkafka kï Tnf.a o Ñ;a;khg w¨;a wdf,dalhla yd m%fndaOhla ,efnkq we;' ta wdf,dal lsrK
cd;sfha ore le, u; m;s; j Tjqka o buy;a m%fndaOfhka fuu úIhh bf.kSug fhduq jkq fkd
wkqudk h'
tfia u ldhsl yd udkisl iunr;dfjka fyì fi!LH iïmkak fuka u kSfrda.S Èúfmj;la
.; lsÍug wjYH mqoa., YlH;d ixj¾Okh lsÍu yd hym;a wka;¾ mqoa., iïnkaO;d f.dvkxjd
.ksñka cd;sl yd cd;Hka;r ;,fha fkdie,S lghq;= lsÍug úpdrYS,S ukilska fyì mqoa.,hl=
ìys lsÍug j.ùu fi!kao¾h wOHdmk úIh Ndr j lghq;= lrk Tn wm ieuf.a j.lSu fõ'
ta i|yd 2015 jif¾ isg 6 fY%aKsfhka werö l%shd;aul jk fuu kj m%;sixialrKh orejka
yryd wms ieu kjuq f,djlg msúiSfï jeo.;a wjia:djla f,i olsñka wêIaGdkfhka jvd;a
M,odhs fiajdjla ie,iSug lem fjuq'
wOHlaI ^fi!kao¾h&
cd;sl wOHdmk wdh;kh
xi
cd;sl wOHdmk moaO;sh i|yd wruqKq
cd;sl wruqKq
ffoksl cSú;h iudchg wod< jk m%Odk cd;sl wruqKq lrd <Õdùu i|yd mqoa.,hkag iy
lKavdhïj,g cd;sl wOHdmk moaO;sh iydh úh hq;= h' jir .Kkdjla uq¿,af,a YS% ,xldfõ
m%Odk wOHdmk jd¾;d iy f,aLk u.ska mqoa., yd cd;sl wjYH;djka imqrd,Su i|yd wruqKq kshu
lrkq ,eî h' iuld,Sk wOHdmk jHQyhka yd ls%hdj,Ska ;=< ±lsh yels ÿ¾j,;d ksid OrKSh udkj
ixj¾Ok ixl,am rduqj we;=<; wOHdmkh ;=<ska <Õd lr.; hq;= my; ±lafjk wruqKq cd;sl
wOHdmk fldñIka iNdj úiska y÷kdf.k we;' fuu wruqKq imqrd .ekSu wOHdmk moaO;sh i|yd
jQ ;u bÈß ±lau f,ig cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska m%;HlaI fldg f.k we;'
1' udkj wNsudkhg .re lsÍfï ixla,mh u; msysgd YS% ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl
úúO;ajh wjfndaO lr .ksñka" cd;sl taldnoaO;dj" cd;sl iDcq .=Kh" cd;sl iu.sh" tluq;=lu
y iduh m%j¾Okh lsÍu ;=<ska cd;sh f.dvke.Su iy ,dxflah wkkH;dj ;yjqre lsÍu'
2' fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkg m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye.s odhdohka
y÷kd.ekSu iy ixrlaIKh lsÍu'
3' udkj whs;sjdislïj,g .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn| ±kqj;a ùu" yDohx.u ne£ulska hq;=
j tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu hk .=Kdx. j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc idOdrK;aj
iïu;hka iy m%cd;dka;s%l Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udKh lsÍu iy mj;ajdf.k
hdug iydh ùu'
4' mqoa.,hkaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm; iy udkj w.hkag .re lsÍu u; mokï jQ ;sridr
Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu'
5' iqiudys; jQ iunr fm!reIhla i|yd ks¾udK yelshdj" wdrïNl Yla;sh" úpdrYS,S Ñka;kh"
j.lSu yd j.ùu we;=¿ fjk;a Okd;aul wx. ,laIK ixj¾Okh lsÍu'
6' mqoa.,hdf.a iy cd;sfha Ôj .=Kh jeä ÈhqKq flfrk iy YS% ,xldfõ wd¾Ól ixj¾Okh i|yd
odhl jk M,odhS ld¾hhka i|yd wOHdmkh ;=<ska udkj iïm;a ixj¾Okh lsÍu'
7' iS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh
lr.ekSug mqoa.,hka iQodkï lsÍu iy ixlS¾K yd wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:l j uqyqK
§fï yelshdj j¾Okh lsÍu'
8' cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjKSh ia:dkhla ysñ lr.ekSug odhl jk hqla;sh" iudk;ajh iy
wfkHdakH .re;ajh u; mokï jQ wdl,am yd l=i,;d" fmdaIKh lsÍu'
xii
uQ,sl ksmqK;d
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; ±lafjk uQ,sl ksmqK;d by; i|yka cd;sl wruqKq
uqÿkam;a lr.ekSug odhl jkq we;'
1' ikakf
s õok ksmK
q ;d (
idlaIr;dj" ixLHd ms<sn| ±kqu" rEml Ndú;h iy f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh hk wkq
ldKav 4la u; ikaksfõok ksmqK;d mokï fõ'
idlaIr;dj ( idjOdk j weyqïlka §u" meyeÈ,s j l:d lsÍu" f;areï .ekSu i|yd
lshùu" ksjerÈ j iy ksrjq,a j ,sùu" M,dohS whqßka woyia yqjudre
lr.ekSu
ixLHd ms<sn| ±kqu ( NdKav" wjldYh iy ld,h" .Kka lsÍu" .Kkh iy ñkqï i|yd
l%udkql+, b,lalï Ndú;h
rEml Ndú;h ( f¾Ld iy wdlD;s Ndú;fhka woyia ms<sìUq lsÍu iy f¾Ld" wdlD;s yd
j¾K .<mñka úia;r" Wmfoia yd woyia m%ldYkh yd jd¾;d lsÍu'
f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh ( mß.Kl ±kqu iy bf.kSfï § o" fiajd mßY%hka ;=< § o"
fm!oa.,sl Ôú;fha § o f;dr;=re iy ikaksfõok ;dlaIKh
Wmfhda.S lr.ekSu'
ffcj mßirh ( iÔù f,dalh" ck;dj iy ffcj moaO;sh" .ia je,a" jkdka;r" uqyqÿ"
c,h" jd;h iy Ôj - Ydl" i;a;aj yd ñksia Ôú;hg iïnkaO jQ
wjfndaOh" ixfõ§ nj yd l=i,;d
fN!;sl mßirh ( wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav iy ñksia Ôú;hg tajdfha
we;s iïnkaO;d" wdydr" we÷ï" ksjdi" fi!LH" iem myiqj" Yajikh"
kskao" ksial,xlh" úfõlh" wmøjH iy u< neyer lsÍu hkdÈh yd
iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõ§;dj yd l=i,;dj b.ekSu" jev lsÍu
iy Ôj;aùu i|yd fuj,ï yd ;dlaIKh m%fhdackhg .ekSfï l=i,;d
fuys wvx.= fõ'
xiii
4' jev f,dalhg iQodkï ùfï ksmqK;d (
wd¾Ól ixj¾Okhg odhl ùu' ;u jD;a;hS ,eÈhd iy wNsfhda.H;d y÷kd.ekSu' yelshdjkag
iß,k whqßka /lshdjla f;dard .ekSu iy jdisodhl yd ;sridr Ôjfkdamdhl ksr; ùu hk
yelshdjka Wmß u lsÍug yd Odß;dj jeä lsÍug wod< fiajd kshqla;sh yd iïnkaO l=i,;d'
^by; cd;sl wruqKq yd uq,sl ksmqK;d YS% ,xldfõ idudkH wOHdmkh ms<sn| m%;sm;a;s
rduqjla i|yd fhdackd we;=<;a cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ 2003 foieïn¾ jd¾;dfjka Wmqgd
.eksK'&
xiv
k¾;k úIhfha wruqKq
• mßir ksÍlaIKfhka ,nk w;a±lSï weiqre lr.ksñka Wiia ksudjlska hq;a l,d lD;s ìys
lsÍu fuka u Ôú;fha § uqyqKmdk úúO .eg¨ ks¾udKYS,S j úi|d .ekSu i|yd wjYH
Ñka;kh yd ks¾udK l=i,;d m%j¾Okh lsÍu'
• k¾;k úIh yd ne¢ ls%hdldrlï u.ska wkd.; jev f,dalhg uqyqK Èh yels ls%hdldß;ajh
fuka u iudcfhys Wiia Ôjk ;;a;ajhla f.dv kÕd.ekSu i|yd wjYH idudÔh yd
fm!oa.,sl YlH;d j¾Okh lsÍu'
• ikaksfõok udOH Tiafia m%pdrh lrk jevigyka w;ßka yrj;a yd fhda.H jevigyka
f;dard .ekSu i|yd wjYH úpdr Yla;s j¾Okh" ri{;d j¾Okh yd ksjerÈ ;SrK .ekSfï
yelshdj ,nd §u'
• foaYSh" úfoaYSh k¾;k yd ine¢ ixialD;sl ,laIK wOHhkh u.ska úúO ixialD;s w.h
lsÍu fuka u cd;Hka;r iudcfha § foaYSh wkkH;dj wdrlaId jk mßÈ lghq;= lsÍu i|yd
wjYH Wodr yeÕSï" wdl,am ixj¾Okh lsÍu'
• k¾;k úIh yd ne¢ ixialD;sl miqìu yd fiiq ixialD;s i;= yrhka y÷kd.ksñka mqoa.,
wNsudkhg .re lrk udkj iïm;a m%j¾Okh lsÍu'
• id¾:l Èú fmfj;la .; lsÍug wjYH ldhsl yd udkisl iqj iïm;a j¾Okh i|yd k¾;k
úIh yd ine¢ ls%hdldrlï Ndú;hg .ekSfï yelshdj ixj¾Okh lsÍu'
xv
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
1'0 mßir ksÍlaIKfhka 1'1 mßirfha iajdNdúl;ajh • mßir ridiajdoh • mßirfha iqúfYaI;d 04
,nk w;aoelSï w.hñka úúO ^.iaje,a" Èhwe,s" y÷kd.ksñka úúO
weiqrelr .ksñka ks¾udK bÈßm;a lrhss' uqyqo" .x.d& ks¾udK bÈßm;a lrhs'
k¾;k ks¾udK lrhs' • Yío" kdo" p,k"
yev;," j¾K" rgd"
ms<sn| wjfndaOh
• Ñ;%" lú" .S; yd p,k
ks¾udK
• mßirfha iajNdúl
1'3 Ndj m%ldY jk mßÈ • Ndj m%ldYkh- i;=g • mßirfha wisßh Ndj 02
pß; ksrEmK lrhs' ^isoaêhla weiqfrka& m%ldYkh iys; j
k¾;k udOHfhka
bÈßm;a lrñka tajd
w.h lrhs'
1'4 .eñ kegqï yd ine¢ • l<f.ä kegqu yd ine|s • foaYSh .eñ kegqïj,
iqúfYaI ,laIK y÷kd - iqúfYaI ,laIK wka;¾.; iqúfYaI 04
.ksñka k¾;k y÷kd.ksñka k¾;k ,laIK y÷kd.ksñka
ks¾udK lrhs' ks¾udKh iuQyhla f,i k¾;k
2'0 k¾;k yd ine|s uQ,O¾u 2'1 YdÍrsl kuH;dj i|yd • kuH;d wNHdi lsßfï • YdÍßl iunr;dj yd 02
wkq.ukh lrñka m%dfhda.sl kuH;d wNHdi bÈßm;a jeo.;alu idïm%odhsl k¾;k
l=i,;d m%o¾Ykh lrhs' lrhss' wx.hkays ksjerÈ bßhõ
• kuH;d wNHdi y;rla m%o¾Ykh i|yd kuH;d
wNHdi m%o¾Ykh lrhs
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
3'0 idïm%odhsl jdoH NdKav 3'1 idïm%odhsl jdoH NdKav yd • idïm%odhsl jdoH NdKav • idïm%odhsl jdoH NdKav 02
yd úl,am jdoH úl,am jdoH WmlrK ms<sn| yd úl,am jdoH WmlrK yd úl,am jdoH WmlrK
WmlrK y÷kd.ksñka f;dr;=re bÈßm;a lrhs' y÷kd.ekSu ksÍlaIKh lr ta ms<n
s |
jdok l=i,;d m%o¾Ykh woyia olajhs'
lrhs'
4'0 YS% ,dxflah ixialD;sh yd 4'1 kshñ; .dhkj, • ,S fl<s" l<f.ä" ke<ú,s • wod< ck .dhkhkays 02
ine|s .dhkj, miqìu ixialD;sl miqìu úia;r yd jkakï .dhkj, ixialD;sl yd idudÔh
wOHhkh lrñka .dhk lrhs' ixialD;sl miqìu miqìu y÷kd.ksñka ta
l=i,;d m%o¾Ykh lrhs' ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a
lrhs'
4'2 kshñ; ;s;a rEm yd • ,S fl<s" l<f.ä lú" • ksjerÈ kdo" y÷kd.ksñka 04
kdoud,d wkq.ukh ke<ú,s lú" ykqud ck .dhk bÈßm;a lrhs'
5'0 YS% ,dxflah k¾;k iïm%odh 5'1 YS% ,dxflah k¾;k • idrO¾u • .=re f.or yd ine¢ pdß;% 02
yd ine¢ ft;sydisl yd iïm%odh yd ine¢ idrO¾u .=re f.or yd ine¢ pdß;% úê" .=rejkaok .dhk
ixialD;sl miqìu wOHhkh w.hñka woyia olajhs' úê" .=rejkaok .dhk ms<sn| ;u woyia bÈßm;a
lrñka cd;sl Wreu lrhs'
/l.ekSu ioyd l%shd lrhs'
5'2 YS% ,dxflah k¾;k • YS% ,dxflah k¾;k • YS% ,dxflah k¾;k 02
iïm%odhj, f;dr;=re idïm%odh iïm%odhj, f;dr;=re
bÈßm;a lrhs' m%p,s; m%foaY" jdoH wOHhkh lr tys uQ,sl
NdKav ,rx. jia;%dNrK lreKq bÈßm;a lrhs'
^kdñl jYfhka
y÷kd.ekSu&
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
úpdrhg ,la lrhs' wOHhkh lrñka tys iqúfYaI fmryr& mejE;aùug fya;= ms<sn| j úpdrh lrhs'
,laIK úpdrh lrhs' mqo mQcd" mj;ajk ld,
iSudj' fmryr yd ine|s
k¾;k" .dhk" jdok"
ieris,s" rx. jia;%dNrK
• wd.ñl yd iudchSh
6'4 úúO ckj¾. yd ine¢ • fjila W;aijh W;aijh yd ine¢ 06
ixialD;sl W;aij ms<sn| • ff;hsfmdka.,aa W;aijh ixialD;sl jákdlï
woyia bÈßm;a lrhs' • k;a;,a W;aijh w.hñka woyia olajhs'
• f.dmafld< ieris,s
7'3 ir, ieris,s wx.hla • mrsirfhka imhd .; yels wx.hla ks¾udKh lsÍfï 04
ks¾udKh lrhs' wuqøjH Ndú; lr ieris,s § ksis Ys,am l%u
wx.hl fldgila ^f;davq Ndú;hg .kshs'
lÜgfld<h f.dma
fld<fhka&
84
1- jdrh
ls%hdldrlï ld,Éfþo
wxl
2'1'1 - kuH;d wNHdifha fhfouq 02
1'1'1 - mßir iqkaor;ajh w.huq 04
1'2'1 - úúO p,k ks¾udKh lruq 04
4'2'1 - ke<ú,s lú .hd ri ú¢uq 01
5'1'1 - .=re f.or yd ne¢ idrO¾u iqrlsuq 02
2'2'1 - kegqug wjir f.k mdo ;nuq 04
6'4'1 - ff;hsfmdx.,a W;aijh ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a lruq 02
4'1'1 - YS% ,dxflah ck .dhkd y÷kd.ksuq 02
4'1'2 - ,S fl<s yd l<f.ä lú .huq 02
23
11- jdrh
ls%hdldrlï ld,Éfþo
wxl
1'4'1 - l<f.ä kegqu ks¾udKhg tla fjuq 04
2'3'1 - idïm%odhsl k¾;khg yqre fjuq 04
1'3'1 - pß; ksrEmKfha È i;=g m%o¾Ykh lruq 02
3'1'1 - idïm%odhsl jdµ NdKav yd úl,am jdµ WmlrK y÷kd.ksuq 02
3'2'1 - úl,am jdµ WmlrK ks¾udKh lruq 03
5'2'1 - YS% ,dxflah k¾;k iïm%odhka y÷kd.ksuq 02
4'2'2 - jkakï .dhkh bÈßm;a lruq 01
6'4'2 - fjila W;aijh ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a lruq 02
7'1'1 - .S; wiuq" ri ú¢uq 02
7'2'1 - tla ù .S;hg kguq 03
6'2'1 - fiïnq" flda,dÜgï k¾;k wx. y÷kd.ksuq 03
6'3'1 - fpïnq" flda,dÜgï k¾;k wx.hla ks¾udKh lr bÈßm;a lruq 03
2'5'1 - fnr y~ ueoafoa kguq mo is;a fia 02
33
111- jdrh
ls%hdldrlï ld,Éfþo
wxl
1'4'2 - ,S fl<s kegqula ks¾udKh lruq 04
2'4'1 - k¾;kfha § isrer flfia yiqrejkafka± hs úuiuq 02
2'6'1 - jkakï .hñka kguq 04
2'7'1 - m%ia;drlrKfha fhfouq 03
3'3'1 - jdokfhka Yío yd kdo ksmojuq 02
3'4'1 - Yío kdo uqiq lrñka ujuq ÿïßhla 02
5'3'1 - k¾;kfha m%j¾Okhg odhl jQjka w.huq 02
6'1'1 - iuka foajd, fmryr wisßh mjiuq 03
7'3'1 - f.dmal,d wx.hla ks¾udKh lruq 04
6'4'3 - k;a;,a W;aijh ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a lruq 02
28
xxiv
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
bf.kqï - b.ekaùï
ls%hdj,sh i|yd Wmfoia
1
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;dj 1'0 ( mßir ksÍlaIKfhka ,nk w;a o elS ï weiq r e lr.ks ñka k¾;k
ks ¾ udK lrhs .
ksmqK;d uÜgu 1'1 ( mßirfha iajdNdúl;ajh w.hñka úúO ks¾udK bosßm;a lrhs.
bf.kqï m, 1'1'2 ( • mßirfha wefik úúO Yío yd kdo ms<sn`o woyia bÈßm;a lrhs.
• mßirfha olakg ,efnk .ia je,a" osh we,s" uqyqo" .x.dj, úúO
p,k" yev;," j¾K yd rgd ms<sn`o ksÍlaIKh lr ta ms<sn`o j
woyia olajhs.
• mßir wisßh is;+jï lrhss.
• mßir ksÍlaIKfhka ,o w;aoelSï weiqre lr.ksñka p,k ks¾udK
lrhss.
• mßir wisßh ms<sn`o lú,.S; rpkd lrhss.
• iajdNdúl mßirh iq/lSfï wjYH;dj úia;r lrñka mßirh
iq/lSug fhdackd bosßm;a lrhs.
.=Kd;aul fhojqï ( Y%jH oDYHmg $ leiÜ hka;%h $ VCD o¾Yk hka;%h $ wod<
mska;+r $ ksÍlaIK m;%sldj.
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i|yd Wmfoia ( • mßir wisßh ms<sn`o lú,.S; fyda is;=jï ks¾udKh lrkak.
• mßir ksÍlAIKfhka ,o w;aoelSï weiqßka ir, k¾;khla
ks¾udKh lr m%o¾Ykh lrkak.
• mßirh iq/lSfï jeo.;alu ms<sn`o j woyia olajkak.
2
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 1'2 ( mrsirfhka ,nk w;aoelSï weiqrska p,k ks¾udKh lrhs'
3
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( YsIH YlH;d ie,ls,a,g .ksñka we.hSug ,la lrkak'
• msïîfï iy yels,Sfï p,k ks¾udK bÈßm;a lrkak'
• nrla Tijdf.k hk .uka ú,dihla m%o¾Ykh lrkak'
• bínd" w,shd yd wYajhdf.a .uka ú,dihla m%o¾Ykh lrkak'
4
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
mshjr 2 ( • ld¾h m;s%ld wxl 03 lKavdhï 3lg fnod § tys i|yka isoaêh
ks¾udKh lsÍug u. fmkaùu'
5
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • mßirfha wisßh ms<n
s | .S;hla fyda lúhla wkqj k¾;k ks¾udK
bÈßm;a lrkak'
• mßir iqkaor;ajh m%ldY jk mßÈ pß; ksrEmKfha fhfokak'
• fiiq ks¾udK ms<sn| woyia bÈßm;a lrkak'
ld¾h m;s%ld 03 (
• .x.djla" Èh mdrla .,d niS' ta wi, Èh îug meñfKk uqj fmdõfjda;a yd megjq;a
Èh î Tn fudn i;=áka ÿj mks;s" kg;s
pß; - .x.dj" uqj fmdõjka" yd megjqka
by; isoaêh i;=g m%ldY jk mßÈ bÈßm;a lrkak'
• u,aj;a;l msmqKq u,a i;=áka kghs' ó ueiafida" iuk,fhda" l=re,af,da u,afrdka Wrd
î i;=áka kg;s'
pß; - u,a" ó ueiaika" iuk,hka
by; isoaêh i;=g m%ldY jk mßÈ bÈßm;a lrkak'
6
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;dj 1'0 ( mßir ksÍlaIKfhka ,nk w;aoelSï weiqre lr.ksñka k¾;k ks¾udK
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 1'4 ( .eñ kegqï yd ine`È iqúfYaI ,laIK y`ÿkd.ksñka k¾;k
ks¾udK lrhs'
mshjr 4 ( • ks¾udK ms<sn| isiq woyia úuiñka" kegqug WÑ; ir, mo ^ud;%d&
ks¾udKh" wjldY Ndú;h yd rx. rgd" lKavdhï yeÕSfuka hq;=
j lghq;= lsÍu" .dhkh" jdokh yd rx. WmlrKh ks¾udKd;aul
j yeisrùu" ksudjla iys; l<f.ä kegqula m%dix.sl j bÈßm;a
lsÍug n,mdk wdldrh ms<sn| úia;r lsÍu'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( ls%hdldrlug wod< bf.kqï m, lsysmhla YsIH ls%hdldrlï
bÈßm;a lsÍfï § ;lafiare l< yels h'
• l<f.ä kegqfuys ±lsh yels ,laIK ms<sn| flá ye¢kaùula
lrkak'
• ksudjlska hq;= l<f.ä kegqula bÈßm;a lrkak'
7
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 1'4 ( .eñ kegqï yd ine`È iqúfYaI ,laIK y`ÿkd.ksñka k¾;k ks¾udK
lrhs'
8
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( isiqka ks¾udKh lrk ,o ,S fl<s kegqu ;jÿrg;a ixj¾Okh
lr .ekSug wjia:dj yd Wmfoia §fuka wk;=re j wNHdi l<
miq we.hSu lrkak'
• ,S fl<s kegqfï iqúfYaI ,laIK úia;r lrkak'
• m%dix.sl j bÈßm;a l< yels ksudjla iys; ,S fl<s
kegqula ks¾udKh lrkak'
• lKavdhï jYfhka ,S fl<s k¾;kh bÈßm;a lrkak'
9
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 2'1 ( YdÍßl kuH;dj i`oyd kuH;d wNHdi bÈßm;a lrhs'
.=Kd;aul fhojqï ( YdÍßl wNHdi PdhdrEm" ix.S; LKav iys; leiÜ mg $ CD,
DVD ;eá $leiÜ hka;%hla $ CD, DVD hka;%hla
mshjr 1 ( • ix.S; LKav iys; leiÜ mg $ CD, DVD ;eá fyda fnr
jdokh lr ir, kuH;d wNHdihla m%o¾Ykh lr kuH;d
wNHdi y÷kajd §u'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • kuH;d wNHdi lsÍfï jeo.;alu ms<n
s | woyia bÈßm;a lrkak'
• kuH;d wNHdifha iqúfYaI ,laIK kï lrkak'
• kuH;d wNHdifha ksr; ùfuka ldhsl yd udkisl m%fndaOhla
,efnk wdldrh úia;r lrkak'
• ix.S;uh ßoauhlg ,efnk úOdk wkqj flaj, j yd iduQysl
j kuH;d wNHdi bÈßm;a lrkak'
10
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
kuH;d wNHdifhka
,efnk m%fhdack ( • k¾;kfha § YdÍßl w`. mi`. kuHYS,S j yd w,xldr j p,kh
lsÍug yelsùu'
• ysi" l`o" oE;a" fomd hk YÍr bkaøshka i`oyd fjk fjk u yd
ta tlsfkl ifudaOdks; jk mßÈ kuH;d wNHdi ks¾udKh
lr.; yels ùu'
• mqoa., yd fmdÿ wjldYh iunr j Ndú;hg .ksñka ksoyia j
p,k l%shdldrlï l< yels ùu'
• wNHdi lsÍfï § udkisl yd ldhsl Yla;Ska j¾Okh ùu'
• ;u YÍr bkaøshka ieye,a¨fjka yeisrùug wjYH m%dfhda.sl
l=i,;d ixj¾Okh ùu'
• iunr;dj mj;ajd .ksñka úúO ;d, wkqj wx. m%;Hdx.
yeisrùug yels ùu'
11
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 2'2 ( mdo p,k yqre lr.ekSu i`oyd uQ,sl irU bÈßm;a lrhs'
.=Kd;aul fhojqï ( ;d,ïmg" rEmigyka" DVD mg" VCD mg" kuialdrh" irU
uKaä mo ,shQ igyk
12
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( k¾;k wdrïN lrk wjia:dfõ § fuka u wjika lrk wjia:dfõ
§;a isiqka wkq.ukh lrk pdß;% ms<sn| we.hSug ,la l< yels h'
• kuialdrh yd ne¢ iqúfYaI ,laIK úia;r lrkak'
• k¾;kfha uQ,l s wx.ydrfhys ^uKaäfhys& iqúfYaI ,laIK úia;r
lrkak'
• md irUhla $ uKaä mohla iu. yudr moh ;d, ;nñka y~
k.d lshkak'
• leu;s md irUhla $ uKaä mohla ú,ïN" uOH ,hg k¾;kh
lr yudr moh bÈßm;a lrkak'
kuialdr irUh ( .;a Èßlsg .=ka Èßlsg .;a;;a .;;a fodx ''''''' $$$
13
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
14
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
15
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSï yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • f.dv irU yd lia;srï $b,x.ï irU yd brÜá$fodôk mo yd
yudr moh wNHdifha jeo.;alu ms<sn| lreKq 04la fláfhka
olajkak'
• f.dv irU$b,x.ï irU$fodôk mo$ ú,ïN" uOH ,h wkqj
;d,a ;nd lshkak'
• irU yd fodôk moj,g wod< lia;srï$brÜá$ yudr moh ;d,
;nd lshkak'
• ksjerÈ wx.ydr wkq.ukh lrñka f.dv irU yd lia;r
s ï$b,x.ï
irU yd brÜá$fodôk mo yd yudr moh fnr jdokhg wkqj
ú,ïN" uOH ,h wkqj k¾;kh lrkak'
1' wäh
moh - fodñ lsg lsg fodï
lia;rs u - ;;a ð;a f;dx kx ;d
2' oEäh
moh - fodñ lsg lsg fodï
lia;rs u - ;;a ð;a ;l ð;a ;;a ð;a f;dx kx ;d
16
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( ld¾h m;s%ldj 2 g imhk ms<s;=re o we.hSug ,la lrkak'
• wx." m%;Hdx." Wmdx.j,g wh;a fldgia fjka lr olajkak'
• wx." m%;Hdx." Wmdx. ksis f,i yiqrejñka k¾;k wx.hla
bÈßm;a lrkak'
17
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
B lKavdhu
• Tn bf.k.;a irU$fodôk mo weiqfrka w,xldr ud;%hla
ks¾udKh lr bÈßm;a lrkak'
C lKavdhu
• .S;hlg wkqj k¾;khla ks¾udKh lr bÈßm;a lrkak'
18
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 2'5 ( idïm%odhsl p,k Ndú; lrñka w,xldr mo ^ud;%d& ks¾udKh
lrhs'
bf.kqï m, 2'5'2 ( • iq¿ ^ud;%d 2& ;ks ;s;g w,xldr mo ^ud;%d& folla ks¾udKh
lrhs'
• w,xldr mo ^ud;%d& ks¾udKfha § ksjerÈ wx.ydr iy
wjldYh ukd j Ndú; lrhs'
• ;u ks¾udK ms<sn| wka wh olajk úpdrd;aul woyiaj,g
ijka § ;u ks¾udK ixj¾Okh lr.kshs'
• ks¾udKh lrk ,o w,xldr mo ^ud;%d& iduqysl;ajfhka hq;=
j m%o¾Ykh lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • idïm%odhsl p,k fhdod .ksñka iq¿ ^ud;%d 2& ;ks ;s;g w,xldr
mo folla ^ud;%d 02 la& ks¾udKh lrkak'
• fnr jdokhg wkqj w,xldr mo folla ^ud;%d 2 la& bÈßm;a
lrkak'
• úúO k¾;k ks¾udK i|yd w,xldr mo ^ud;%d& fhdod .ekSfï
§ ie,ls,su;a úh hq;= lreKq ms<sn| ir, j woyia olajkak'
19
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 2'6 ( ksjerÈ wx.ydr wkq.ukh lrñka idïm%odhsl k¾;k wx.
m%o¾Ykh lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( jkaku" k¾;kh yd .dhkh we.hSfï § tla tla isiqjdf.a YlH;d
ms<sn| wjOdkh fhduq lsÍu jeo.;a h'
• ykqud jkaku$ykquka;d ;d,h iskaÿ jkaku$ wks,d jkakug
wod< fnr moh lia;r s u$brÜáh$l,diu ;d, ;nñka lshkak'
• fnr jdokhg wkqj kshñ; wx.ydr wkq.ukh lrñka jkaku
bÈßm;a lrkak'
m%dfhda.l
s l=i,;d j¾Okh i|yd i;;dNHdi lsÍfï jeo.;alu
úia;r lrkak'
• kshñ; wx.ydr iys; j jkaku iduQysl j bÈßm;a lrkak'
20
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
mshjr 2 ( • ud;%d 2 ;ks ;s;g wod< lúhla m%ia;dr lsÍug fhduq lrùu
isiqka m%ia;drlrKfhys fhfok úg ksÍlaIKh lsÍu yd wjYH
Wmfoia ,nd§u'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( isiqka ;u wNHdi fmd;aj, bÈßm;a lrk m%ia;dr we.hSug ,la lsÍu
b;d jeo.;a nj i,lkak'
• ;ks ;sf;ys m%fNao kï lrkak'
• iq`: ^ud;%d 2& ;ks ;s;g W.;a .dhk" jdok yd k¾;k fldgia
m%ia;dr lrkak'
21
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 3'1 ( idïm%odhsl jdoH NdKav yd úl,am jdoH WmlrK ms<sn|
f;dr;=re bÈßm;a lrhs'
.=Kd;aul fhojqï ( • .eg fnrh" my;rg fnrh" ojq," ;ïueÜgu" w;a rndk"
Wvelalsh" ;d,ïmg yd úl,am jdµ WmlrK lsysmhla
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • idïm%odhsl jdoH NdKav 03 la kï lrkak'
• idïm%odhsl jdoH NdKav ks¾udKhg fhdod f.k we;s øjH 02la
kï lrkak'
• úl,am jdµ WmlrK ks¾udKh lrkak'
miq jev ( úl,am jdµ WmlrK ks¾udKh lsÍug wjYH wuqøjH /f.k taug
Wmfoia fokak'
22
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
bf.kqï m, 3'2'2 ( • úl,am jdoH WmlrK ks¾udKh i`oyd iqÿiq øjH f;darhs'
• úúO Yío yd kdo ksmoúh yels úl,am jdoH WmlrK
ks¾udKh lrhs'
• wka whf.a ks¾udK w.hñka woyia olajhs'
• ;u ks¾udK ms<sn`o j wka wh olajk woyiaj,g .re lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • úúO Yío yd kdo ksmoúh yels úl,am jdoH WmlrK ks¾udKh
lrkak'
• úl,am jdoH WmlrKj, oelsh yels iqúfYaI ,laIK úia;r
lrkak'
• úl,am jdoH WmlrK jdokh l< yels wjia:d kï lrkak'
23
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 3'3 ( úl,am jdoH WmlrK Ndú; lrñka Yío yd kdo ksmojhs'
mshjr 2 ( • ;ks ;sf;a ;d, rEm wkqj ksmoúh yels úúO Yío yd kdo
ms<sn`o idlÉPd lr iq`: ^ud;%d 2& ;ks ;s;g fnr mohla jdokh
lr" ta wkqj Yío yd kdo ksmoùug ie,eiaùu'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • idïm%odhsl jdµ NdKav yd úl,am jdµ WmlrK Ndú; lrñka
;ks ;sf;a ;d, rEm wkqj úúO kdo yd Yío bÈßm;a lrkak'
24
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
.=Kd;aul fhojqï ( idïm%odhsl jdoH NdKav" úl,am jdoH WmlrK" ÿïßfha Yío yd
kdo we;=<;a ixhqla; mghla" fldaÉÑh yd ne¢ .S;hla" weuqKqu 1
25
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( isiq ls%hdldrlï ksÍlaIKh lrñka ;lafiare lrkak' wjYH u.
fmkaùï lr we.hSu ie,iqï lrkak'
• f;audjg wod< j fm< .iajk ,o wjia:d Yío yd kdo
weiqßka iuQy jdokhla ks¾udKh lrkak'
• iduqyl s ;ajfhka hq;= j m%dix.sl j iuqy jdokh bÈßm;a lrkak'
26
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;dj 4'0 ( YS% ,dxflah ixialD;sh yd ine¢ .dhkj, miqìu wOHhkh lrñka
.dhk l=i,;d m%o¾Ykh lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( .dhk ls%hdldrlï ish,a, wjidkfha § wod< lú yd jkakï ms<sn|
we.hSu ie,iqï lsÍfï wjldYh Tng we;'
• ke<ú,s lú .dhkh ms<sn| w.hñka jdlH 02 la ,shkak'
• ,S fl<s yd l<f.ä kegqfï lú wikakg ,efnk wjia:d
folla kï lrkak'
• tu .dhkj, iqúfYaI ,laIK folla bÈßm;a lrkak'
• ck .dhk ixrlaIKh lsÍu i|yd iqÿiq fhdackd folla bÈßm;a
lrkak'
27
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
úúO Ôjk jD;a;Skays ksr; jq .eñ ckhd" tu jD;a;Skays ksr; jk wjia:dj, § we;s jk
úvdj ldkaish ÿre lr.ekSug;a" wd.ñl yd idudÔh W;aij wjia:dj, § Nla;sh i;=g yd úfkdaoh
Wfoid;a lú .dhkh lr we;' fuu lúj, NdIdj" kdo rgdj" w¾:h yd ;d, ir, h' lúj,
wka;¾.;h úuiSfï § .eñ weoys,s" úYajdi" iyÔjkh fuka u jD;a;shg wod< fuj,ï ms<sn| ir,
j úia;r lr we;' we;eï lú u.ska jD;a;Shuh ls%hdldrlï f;dr;=re yd Bg ieriqKq wdldrh;a
ms<sìUq flf¾' .eñ .dhkdjkays kdo rgd m%dfoaYSh fjkialïj,ska hqla; w;r foaYSh wkkH;dj
ms<sìUq flf¾'
foaYSh jkakï uq,a hq.fha § .dhkh i|yd rpkd ù ;snq nj tu jkakï rpkd ms<sn| úuiSfï
§ y÷kd.; yels h' tla tla iïm%odhg wh;a jkakï rpkd ù we;s hq. yd mrud¾: w;r fjkialï
mj;S' miq ld,fha § jkakï k¾;k i|yd fhdodf.k we;s w;r tajd idïm%odhsl k¾;kdx. njg
úldYkh ù we;'
28
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;dj 4'0 ( YS% ,dxflah ixialD;sh yd ine¢ .dhkj, miqìu wOHhkh lrñka
.dhk l=i,;d m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 4'2 ( kshñ; ;s;arEm yd kdoud,d wkq.ukh lrñka .dhkd bÈßm;a
lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( ke<ú,s lú lsysmhla w;ßka f;dard .kakd ,o fuka u W.kajd we;s
lú we.hSug ,la lrkak'
• ke<ú,s lú .dhkh lsÍfï wjia:djla úia;r lrkak'
• kshñ; kdo ud,d wkq.ukh lrñka leu;s ke<ú,s lúhla
.dhkh lrkak'
29
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ke<ú,s lú
30
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;dj 4'0 ( YS% ,dxflah ixialD;sh yd ine¢ .dhkdj, miqìu wOHhkh lrñka
.dhk l=i,;d m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 4'2 ( kshñ; ;s;arEm yd kdoud,d wkq.ukh lrñka .dhkd bÈßm;a
lrhs'
bf.kqï m, 4'2'2 ( • ksjerÈ kdo rgd wkq.ukh lrñka ,S fl<s lú ;d, ;nd
.dhkh lrhs'
• ksjerÈ kdo rgd wkq.ukh lrñka l<f.ä lú .dhkh
lrhs'
• ksjerÈ wlaIr WÉpdrKh lrñka" fnr jdokhg wkq j wod<
lú .dhkh lrhs'
• y`v md,kh lr .ksñka talSh y`v ;,hl msysgd iduQysl j
.dhkh lrhs'
• iajlSh y`v;,h y÷kd.ksñka tal, .dhkfha fhfohs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • ,S fl<s lúhla yd l<f.ä kegqfï lúhla .dhkh lrkak'
• ,S fl<s iy l< f.ä lú .dhkj, iqúfYaI ,laIK fláfhka
olajkak'
• fuu lú .dhkd ixrlaIKh lsÍug iqÿiq fhdackd bÈßm;a
lrkak'
31
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
,S fl<s lú
l<f.ä lú
32
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;dj 4'0 ( YS% ,dxflah ixialD;sh yd ine¢ .dhkdj, miqìu wOHhkh lrñka
.dhk l=i,;d m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 4'3 ( kshñ; ;s;arEm yd kdoud,d wkq.ukh lrñka .dhk bÈßm;a
lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • W.;a jkakfuys ;d, rEmh kï lrkak'
• ;d, ;nñka jkaku .dhkh lrkak'
33
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
lia;r
s u ( rex;l ðx;l ;rslsg l=xo;a
;d.a . ðx;l ;ßlsg l=xo;a
rex;l ðx;l ;ßlsg l=xo;a ;d
34
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
35
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 5'1 ( YS% ,dxflah k¾;k iïm%odhka yd ne`È idrO¾u w.hñka woyia
olajhs'
bf.kqï m, 5'1'2 ( • .=re f.or k¾;k wOHdmkh ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a lrhs'
• .=re f.or wOHdmkfha § wkq.ukh lrk pdß;% úia;r lrhs'
• .=re f.or wOHdmkfha olakg ,efnk pdß;% yd ine¢ idrO¾u
ms<sn| woyia olajhs'
• idrO¾u wkq.ukh lrñka Ôj;aùug yd hym;a iudchla
f.dvk.d .ekSug k¾;k ls%hdldrlï bjy,a jk nj m%ldY
lrhs'
• k¾;k wOHdmkfhka j¾Okh lr.;a idrO¾u wkq . ukh
lrñka cd;sl wkkH;dj m%o¾Ykh lrhs'
mshjr 1 ( • idïm%odhsl kdo ud,djg wkqj .hk .=re jkaokd lúhla Y%jKh
lsÍug ie,eiaùu'$.dhkh lrùu'
• .dhkh lrk ,o lúfhys wka;¾.;h yd .=re f.or k¾;k
wOHdmkh yd ne¢ iqúfYaI idrO¾u" k¾;k wOHdmkh yd
ne¢ ls%hdldrlï ;=<ska YS% ,dxflah wkkH;dj m%o¾Ykh l<
yels nj idlÉPd lsÍu'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • k¾;kh bf.k .kakd mka;s ldurh ;=< § wkq.ukh lrk
pdß;% úê folla úia;r lrkak'
• idrO¾u Ôú;hg mqreÿ mqyqKq lr.ekSfï jeo.;alu úia;r
lrkak'
36
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 5'2 ( YS% ,dxflah k¾;k iïm%odhj, f;dr;=re bÈßm;a lrhs'
mshjr 3 ( • rEm igyka" oDYH mg" jdoH NdKav Ndú; lrñka k¾;k
iïm%odh ;%s;ajh ms<sn`o lreKq oelaùu'
• Y%S ,dxflah wkkH;dj m%o¾Ykh flfrk k¾;k iïm%odhka
/l.ekSfï jeo.;alu idlÉPd lsÍu'
• wjYH lreKq igyka lr.ekSug fhduq lsÍu'
37
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • ,xld is;shul YS% ,dxflah k¾;k iïm%odh ;%s;ajh m%Njh ,;a
m%foaY ,l=Kq lrkak'
• tla tla iïm%odhg wod< m%Odk jdoH NdKav kï lrkak'
• Tng nyq, j olakg ,efnk k¾;k wx. kï lr tajd l=uk
k¾;k iïm%odhg wh;a oehs ,shkak'
• fuu k¾;k iïm%odhka /l.ekSfï jeo.;alu ms<sn`o woyia
olajñka mdi,a ì;a;s mqjrejg flá ,smshla bÈßm;a lrkak'
weuqKqu 1
tu iïm%odhj,g wh;a
m%Odk jdµ NdKav kï
lrkak'
tu iïm%odhj,g wh;a
rx. jia;%dNrK lÜg, kï
lrkak'
38
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 5'3 ( YS% ,dxflah k¾;k iïm%odh m%j¾Okhg odhl Ys,amSka w.hñka
f;dr;=re bÈßm;a lrhs'
iqúfYaI bf.kqï m, 5'3'2 ( • k¾;kfha m%j¾Okhg Tjqka odhl ù we;s wdldrh úia;r
lrhs'
• Tjqkaf.a fiajh w.hñka woyia m%ldY lrhs'
• mrmqfrka mrmqrg foaYSh k¾;k iïm%odhka iq/lSug fhdackd
bÈßm;a lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • k¾;k Ys,amSka ;sfokd wh;a jk k¾;k iïm%odhka kï
lrkak'
• YS% ,dxflah k¾;kfha m%.ukhg ks;a;fj, .=Khd uy;d"
tia'tÉ' iõßia is,ajd uy;d" tka'ta' isßfndaydñ uy;d úiska
bgq l< fiajdjka fláfhka i|yka lrkak'
39
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 6'1 ( inr.uq iuka foajd, fmryr yd ine`È miqìu wOHhkh
lrñka iqúfYaI ,laIK úpdrhg ,la lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( ld¾h m;s%ldj, wid we;s m%Yakj,g isiqka ,nd § we;s ms<s;=re
i,ld ne,Su b;d jeo.;a h'
40
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
weuqKqu 1
jd¾Isl j mj;ajkq ,nk fmryrj,a w;r" r;akmqr uy iuka foajd,h uq,sl;ajfha ,d isÿ
lrk wei< fmryr m%Odk ia:dkhla .kS' oUfoKsfha rcl< I jeks merl=ïnd rcqf.a weu;shl= jk
zzwd¾h ldufoajZZ kue;a;d úiska l%s( j( 1228 § muK fuu foajd,h lrjk ,o nj mejfia'
mD;=.Sis wdl%uKj,ska miq j fuu foajd,h m%;sixialrKh lrk ,oafoa II jk rdcisxy rcq
úisks' fuu foajd,fha jd¾Isl pdß;% w;r m%uqLia:dkhla .kq ,nkafka wei< fmryr ux.,Hh hs'
wf.daia;= udifha mj;ajkq ,nk fuu pdß;%h i|yd foajd,fha ish¨ u ks,mx.=lrefjda iyNd.s
fj;s' we;=,a lÜg, yd msg lÜg, ks,OdÍka" fiajd Ndrlrejka úiska fuu fmryr pdß;% mj;ajkq
,efí' foajd,fha mßmd,k ks,OdÍka jk niakdhl ks,fï" fudfydÜgd, f,alï" úodfka" lxldku
hk msßia fmryr ixúOdkh lr;s'
fmryf¾ m<uq pdß;%h lma isgqùu hs' fuys § l=U,a l=,hg wh;a mqoa.,hl= j,x lola f.k
tau úfYaI pdß;%h fõ' lma isgqùu isÿlrk Èk isg Èk 5la Wvu`:fõ meje;afjk l=U,a fmryf¾
fuu mqoa.,hd ^nvye, noaod& .uka lrkq ,nkafka Tyqf.a uqyqK wdjrKh lrf.k h'
l=U,a fmryr Èk 5la meje;a jQ miq ùÈ fmryr fyj;a fofõf,a fmryr Èk 5la mj;ajkq
,nhs' th iuka foajd, N+ñfha ùÈ mfya u .uka lrkq ,efí' bkamiq wjika Èk mfya rkafoda,s
fmryr meje;afõ' tu fmryr o foajd, N+ñfha ùÈ mfya u ixpdrh lrkq ,nk m%Odk fmryr
ux.,Hh f,i ye¢kaúh yels h' foajd,fha ùÈ my f,i
1' Wv ùÈh
2' l=U,a ùÈh
3' .ïmy ùÈh
4' yqKqj, ùÈh
5' ixysfoa ùÈh f,i ye¢kafõ'
rkafoda,s fmryrg fmr meje;afjk ;j;a iqúfYaI pdß;%hla f,i foajdNrK kdkquqr
lsÍfï pdß;%h jk kdkquqr ux.,Hh ye¢kaúh yels h' tys § fndaêkd., khsfo kñka ye¢kafjk
mqoa.,hd úiska ilia lrkq ,nk kdkqj,ska foajdNrK kdkquqr lsÍu isÿ flf¾'
inr.uq k¾;kfha ud;%d mfya kegqï" fmryr k¾;kh i|yd fhdod .efka' foajd, fmryr
i|yd ^ìfida fmryr" l=udr fmryr" iuka foajd, fmryr& ldka;djka k¾;kfhkaa iyNd.s jkafka
ke;' m;a;sks fmryr yd o<od fmryr i|yd inr.uq" Wvrg" my;rg k¾;k" isxy," øúv .eñ
kegqï wdÈh fhdod .kakd w;r fuu k¾;khka i|yd ldka;d iyNd.s;ajh oel.; yels h' uynUd
flda<u" wd,;a;s f;ajh" rf;a kegqu wdÈh fmryf¾ ks, mx.=lrejka iyNd.s jk wjia:djka h'
41
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
Èh lemSfï fmryßka miq .rdhl=u Ydka;s l¾ufhka fi;a m;d wjika flfrk fuu iuka
foajd, fmryr" inr.uq k¾;kh jvd;a biau;= jk wjia:djla nj lsj yels h'
42
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 6'2 ( fjk;a ixialD;sj,g wh;a k¾;k wx.j, wkkH;d ,laIK bÈßm;a
lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • øúv .eñ kegqï folla kï lrkak'
• tu .eñ kegqïj,g iudklï olajk is x y, .eñ kegq ï
folla kï lrkak'
• øúv .eñ kegqï kerôh yels wjia:d i`oyka lrkak'
• isxy, yd øúv .eñ kegqïj, oelsh yels iudk;d yd wiudk;d
,shkak'
43
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 6'3 ( fjk;a ixialD;s yd ne`È k¾;k wx.hla m%o¾Ykh lrhs'
.=Kd;aul fhojqï ( f;dard .;a .S;hla $ix.S; LKavhla iys; leiÜ mghla$C D
;eáhla leiÜ hka;%hla$CD hka;%hla
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • ks¾udKh lrk ,o ksudjla iys; fpïnq$flda,dÜgï k¾;k
wx.hla bÈßm;a lrkak'
44
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 6'4 ( úúO ck j¾. yd ine`È ixialD;sl W;aij ms<sn`o woyia bÈßm;a
lrhs'
mshjr 2 ( • isik
q a bÈßm;a l< f;dr;=re o ie,ls,,
a g .ksñka ff;hsfmdx.,a
W;aijh yd ine¢ wd.ñl miqìu" pdß;%" ieris,s yd k¾;k
wx. ms<sn| f;dr;=re idlÉPd lr wjYH igyka ,nd§u'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • ff;hsfmdx.,a W;aijh meje;afjk udih kï lrkak'
• zzff;hsfmdx.,a ZZ hk jpkh w¾: olajkak'
• W;aijh meje;aùfï fya;= úia;r lrkak'
• ff;hsfmdx.,a W;aijh yd ineÈ pdß;% kï lrkak'
• Tn leu;s flda,ï rgdjla Ñ;%hg k.kak'
45
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 6'4 ( úúO ck j¾. yd ine`È ixialD;sl W;aij ms<sn`o woyia bÈßm;a
lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • fjila W;aijh ksñ;af;ka bÈßm;a lrk k¾;k" .dhk" jdok
wx. yd fjk;a iduqysl ls%hdldrlï úia;r lrkak'
• iudc iyÔjkh i|yd fjila W;aijh jeo.;a jk wdldrh
fláfhka úia;r lrkak'
• fjila W;aijh yd ine¢ ieris,s wx.hla ks¾udKh lrkak'
46
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 6'4 ( úúO ck j¾. yd ine`È ixialD;sl W;aij ms<sn`o woyia bÈßm;a
lrhs'
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( ir, ieris,s wx. ks¾udKh lKavdhï ls%hdldrlula f,i
we.hsh yels h'
47
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
k;a;,a W;aijh
k;a;, hk jpkfha w¾:h Wm; hkak hs' fhaiqia ls%ia;=ia jykafiaf.a Wm; isÿ jq Èkh jk
foieïn¾ ui 25 jeks Èkh uq,a lrf.k fuu W;aijh mj;ajkq ,nhs' fuh lf;da,sl ne;su;=kag
úfYaI jq ux.,Hhls'
ls%ia;=ia jykafia fÊiq;=ud kñka o y÷kajk w;r t;=udf.a mshd cqfia;=ud h' fÊiq;=ud Wm;
,enqfõ fn;af,fyfï mqxÑ .juvqjl § h'
fÊiq;=udf.a wfmalaIdj jQfha mdmhg nr jQ ñksiqka bka uqojd Tjqkg úuqla;s ud¾.h
fmkajd §u hs' k;a;, ieuÍu jYfhka ie,flkafka ls%ia;shdks oyu ta wdldrfhka y÷kdf.k tajd
uq¿ yÈka u ls%hd;aul lsÍu hs'
48
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
ksmqK;d uÜgu 7'1 ( .S;hg ijka § tys iqúfYaI;d idlÉPd lrñka woyia bÈßm;a
lrhs'
.=Kd;aul fhojqï ( CD /DVD Y%jH mg" leiÜ mg" .S; ,shk ,o m;s%ld' weuqKqu 1
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • f;dard .;a .S;fhka lshefjk woyi fláfhka olajkak'
• f;dard .;a .S;fha moud,dj yd ix.S; ks¾udKlrejka kï
lrkak'
• mdkaoßka iafldaf,g yd uf.a fmdä hd¿ hk .S; fol .dhkh
lrkak'
mdkaoßka iafldaf,g
49
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • lKavdhï jYfhka f;dard .;a .S;h .dhkh lrkak'
• ks¾udKh lrk ,o lKavdhï k¾;k wx. bÈßm;a
lrkak'
• ks¾udKh lrk ,o k¾;k wx. ms<sn| Tfí woyia
olajkak'
weuqKqu 1
• mdkaoßka iafldaf,g'''''''''''
50
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
.=Kd;aul fhojqï ( f.dma fld<$m%foaYh wkqj imhd .; yels øjH$ msyshla$ fmam
lg¾$ flfi,a nvhla'
51
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
we.hSu yd ;lafiarelrKh
i`oyd Wmfoia ( • wd.ñl W;aijj, § olakg ,efnk f.dma ieris,s folla kï
lrkak'
• idudÔh W;aijj, § olakg ,efnk f.dma ieris,s ms<sn| fláfhka
úia;r lrkak'
• mdif,a W;aijhla i|yd Tn leu;s f.dma ieris,a,la ks¾udKh
lrkak'
52
6 fY%aKsh - k¾;kh .=re ud¾f.damfoaYh
úúO iydh
53