1

Corruptie op het hoogste niveau

2
Teh yu mati barba bron, yu musu nati di fu yu
Voorkomen is beter dan genezen

3
 Corruptie
op het
hoogste niveau
Zakendoen in Suriname

Gerard van den Bergh

4
Corruptie op het hoogste niveau | Zakendoen in Suriname

Auteur: Gerard van den Bergh (met medewerking van een

ghostwriter)

Uitgever: Invest-International B.V.

Eerste druk: december 2023

ISBN: 9789090378145
Nur: 600

Copyright © 2023 G. van den Bergh

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag

worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm of op
enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën,
opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor het overnemen
van gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en
andere compilatiewerken dient men zich tot de uitgever te
wenden.

5
6
7
Voorwoord

S
uriname zit anno 2021 midden in één van de grootste
economische crises in haar jonge geschiedenis.
Armoede is het land niet vreemd, maar het is
waarschijnlijk niet eerder voorgekomen dat bijna drie
kwart van het land onder de armoedegrens leeft.
Met regelmaat worden oproepen gedaan om voedsel te doneren
voor scholieren die met honger naar school gaan. Dat komt
onder meer doordat voedsel steeds minder betaalbaar wordt.

De voorwaarden om uit deze crisis te komen, zijn niet

ruim voorhanden. De leiding is zwak. De president wordt
gegijzeld door een vicepresident met een zwaar strafblad die
volgens buitenlandse bronnen banden zou hebben met de
georganiseerde criminaliteit, en steeds weer laat merken dat hij
weet dat het kabinet zonder hem zal sneuvelen. Partijgenoten
noemen hem ‘de échte president’, de rest van de bevolking
spreekt hen niet tegen.

Ministers negeren de president openlijk en gaan hun eigen

gang, subalternen tonen dat zij dankzij familiebanden of
sponsoren sterker zijn dan ministers. Adviseurs stellen zich
op als halve criminelen en storten het kabinet keer op keer in
onwettige avonturen.

Het grootste deel van de bevolking is laagopgeleid. De

productiesector verkeert in embryonaal stadium, onder meer
doordat er nauwelijks toegang is tot kapitaal. Banken lijken
slechts geïnteresseerd in het maken van winst en het besef
lijkt bijna niet aanwezig dat een goedontwikkeld midden- en
kleinbedrijf de motor kan zijn voor een bloeiende economie.
Suriname is dan ook een van de landen waar de drempel

8
voor bankieren een van de hoogste ter wereld is. De corruptie
is spreekwoordelijk en een van de hoogste in de wereld.
Na de begrippen ‘regelen’ en ‘accommoderen’, zoals het
patronagesysteem eufemerend wordt genoemd, is ‘family and
friends’ het nieuwste gevleugelde gezegde.

Bij het aantreden van het kabinet-Santokhi in 2020 was

de allereerste beleidsdaad: alle echtgenoten, minnaressen,
kinderen, buitenechtelijk kroost en andere verwanten, een hoge
functie geven met ditto salaris. Dat leidt tot familie die zich
onkwetsbaar waant, zoals, om maar een enkel voorbeeld te
noemen, een presidentszoon die racistische taal uitslaat zonder
dat hij teruggefloten wordt door minimaal zijn vader.

Vrienden, partijgenoten en personen die men een gunst of

tegenprestatie verschuldigd was, werden gebombardeerd tot
beleidsadviseur, eveneens met forse salarissen. Naar kennis
en ervaring werd niet gekeken, enkele weken basisschool was
voldoende om op papier de regering te mogen adviseren.

En ook de partijloyalisten werden ruim bedacht. De bevriende

kapitaalkrachtige elite kon rekenen op politieke bijstand
en bescherming. Bijvoorbeeld tegen concurrenten die nog
ouderwets zaken doen, niet gemakzuchtig via een old boys
network. Of met vrijwaring tegen alsmaar hogere belastingen
die het gewone volk continu worden opgelegd, of van
vervolging wanneer een scheve schaats per ongeluk aan het
licht kwam.

Dan verbaast het niet dat de regeertop de financiële belangen van

individuen plaatst boven die van een hongerende bevolking. Zoals het
evenmin verbazing wekt dat geen enkel buitenlands bedrijf gehoor gaf

9
 aan de oproepen van president Santokhi om in Suriname te komen
investeren.
Het buitenland ziet namelijk hoe het kabinet omgaat met degenen die
wél hebben geïnvesteerd. Een Surinaams spreekwoord zegt: Teh yu
mati barba bron, yu musu nati di fu yu. Voorkomen is ook in de
zakenwereld beter dan genezen.

10
 Inhoud
Voorwoord 7
Inleiding 13
Hoofdstuk 1 De SuriMaffia 17
Hoofdstuk 2 De aanslag 21
Hoofdstuk 3 Eenden 29
Hoofdstuk 4 Het Kippie-project 35
Hoofdstuk 5 De CARICOM 41
Hoofdstuk 6 Krabbenmentaliteit 49
Hoofdstuk 7 Vijay 55
Hoofdstuk 8 Santokhi en vogelgriep 71
Hoofdstuk 9 Geen gevaar 81
Hoofdstuk 10 Willekeur 87
Hoofdstuk 11 De Rechter 95
Bijlage 1: Voer 113
Bijlage 2: Steun aan buitenland 123
Bijlage 3: Subsidie 127
Bijlage 4: Mediacampagne 133
Bijlage 5: Zorgplicht 141
Bijlage 6: Ease of doing business 145
Bijlage 7: Voer en de rol van LVV 151
Bijlage 8: Transparantie 157
Bijlage 9: ‘Het mislukte Kippie-project‘ 175
Epiloog 207

11
 De hoofdrolspelers:
Vijay Kirpalani

Chan Santokhi Prahlad Sewdien

Anand Chotkan Faizal Wilnis

Ivan Bos Steve Letwin

12
Onze woning in aanbouw

13
Inleiding
In 2008 verhuisden wij, Gerard van den Bergh en Asha Badal,
naar Suriname, het geboorteland van Asha. Korte tijd daarna
begonnen wij een professionele kwekerij van muskuseenden,
doksen, zoals zij in Suriname worden genoemd. Dat ging
bijzonder goed en ons bedrijf, De Doksenclub, werd in
Suriname en de regio geroemd als voorbeeldbedrijf.

De neergang van de Surinaamse economie werd een jaar

of vijf later ook in ons bedrijf voelbaar: consumenten
konden zich steeds minder luxeproducten als bijvoorbeeld
eendenvlees permitteren. Wij besloten daarom onze focus te
verleggen naar de kweek van vleeskuikens. Wat wij op dat
moment onvoldoende beseften, was hoe gepolitiseerd ook de
pluimveesector is, met name de verkoop van kipproducten.
In de sector maakt een handjevol personen en grote bedrijven

Luchtfoto van de farm met de hokken

14
de dienst uit. Kleine bedrijven worden met list en bedrog uit
de markt gewerkt, zodat de grote ondernemers een zo groot
mogelijk deel van de koek kunnen blijven verdelen.

Na marktonderzoek en gesprekken met de zogenoemde kleine

kwekers, ontwikkelden wij een plan dat deze groep meer
macht zou geven en de prijs van pluimveeproducten omlaag
zou brengen. Die zou namelijk, als wij waren geslaagd in onze
opzet, niet meer kunstmatig steeds weer omhoog gestuwd
kunnen worden.

En dat hebben wij geweten. De sector, althans de megabedrijven

in handen van een kleine, kapitaalkrachtige en politiek machtige
elite, sloeg de handen ineen om ons uit de markt te verdrijven.
Alles werd ingezet, tot op het hoogste niveau.
Er kwam een officieel overheidsverbod op de invoer van
broedeieren en kippenvoer, waarmee de basis voor een
goedkoop eindproduct werd weggeslagen.

15
Tegelijkertijd werden de media overspoeld met antipropaganda,
met als dieptepunt een tiendelige artikelenserie in het dagblad
de Ware Tijd. Een serie artikelen bol van vaagheden, insinuaties
die nergens hard worden gemaakt, halve waarheden en hele
leugens, die samengevat kan worden als pure propaganda, met
als doel de publieke opinie te beïnvloeden.
Wij overwegen daarom nog steeds om de auteur te laten
vervolgen voor laster en smaad.

In dit boek vertellen wij onze kant van het verhaal. Een
verhaal over corruptie, over regeerders die het belang van hun
kapitaalkrachtige vrienden hoger stellen dan het belang van
kinderen die met een lege maag naar bed gaan, en boven dat
van consumenten die een week nadat zij hun salaris ontvingen,
geen idee hebben hoe zij hun gezin zullen voeden.
Het is een verhaal van ondergeschikten die machtiger zijn dan
degenen die boven hun gesteld zijn, van mensen die zo machtig
zijn dat zij wetten en gerechtelijke vonnissen opzij kunnen
schuiven. In een land dat de voorkeur geeft aan consumptie
boven productie, zodat politieke vrienden en familie meer geld
kunnen verdienen.

Dit is het land, waar het staatshoofd probeert buitenlandse

producenten naar toe te lokken, maar tegelijkertijd toestaat dat
investeerders tegen zijn instructies in het werken onmogelijk
wordt gemaakt. Welkom in Suriname.

16
17
Hoofdstuk 1 De SuriMaffia
Najaar 2022. Ik sta met mijn vrouw in een Nederlands
tuincentrum bij de kassa. Vlak bij ons staat een ander echtpaar.
De man spreekt mij aan: “Bent u niet Gerard van den Bergh,
van de Doksenclub?” Het echtpaar blijkt Surinaams, is
vertrokken uit het land omdat zij de politieke, economische en
sociale wantoestanden niet meer konden aanzien.

De man vertelt dat hij jarenlang het gevecht heeft gevolgd

van De Doksenclub om te overleven in de jungle die het
Surinaamse bedrijfsleven heet: “Ik vind het een schande, zoals
men met u is omgegaan,” zegt hij verontwaardigd.

Wat maak jij je druk

om die bakra?

Zijn reactie is die van veel Surinamers. Het afzetten tegen alles
dat en iedereen die Nederlands is of uit Nederland komt, is
bijna een Pavlovreactie in Suriname, en toch lijkt het land als
één man achter ons te staan.
Wie remigreert naar Suriname of zich vanuit Nederland hier
wil vestigen, doet er verstandig aan zich low-key te gedragen.
Kernbegrippen zijn ‘We kunnen het zelf’ en ‘Wat denkt die
bakra dat hij ons gaat komen leren?’ Zoals zakelijke contacten
van mij op een ministerie moesten aanhoren: ‘Wat maak jij je
druk om die bakra? Heb je aandelen in zijn bedrijf of zo?’

Het ‘afzetten tegen de bakra’ is niet per se iets racistisch, want

een witte Amerikaan zal zelden tegen de aversie aanlopen waar

18
een witte Nederlander mee te maken krijgt. Het is volgens mij
meer het gedrag van een jonge, opgroeiende natie, die in een
soort van nationalisme aan de voormalige kolonisator wil laten
zien: wij zijn zelfstandig, wij hebben jou niet meer nodig, want
wij kunnen het zelf.

De ervaring in het tuincentrum staat niet op zich. Enkele jaren

terug publiceerde een website als eerste een bericht over het
beslag dat De Doksenclub had laten leggen bij filialen van het
warenhuis Kirpalani.
Er kwamen honderden reacties, waarvan het overgrote deel
pro-Doksenclub. Opmerkelijk: binnen een kwartier lag de
website plat...
In een land waar velen een ingebakken aversie lijken te hebben
tegen Nederlanders, blijken velen hoogst verontwaardigd over
de manier waarop zakelijke tegenstanders probeerden het
bedrijf De Doksenclub en diens eigenaar – zelfs letterlijk – de
nek om te draaien.

19
20
Aanslagplegers verschanst op ons balkon

21
Hoofdstuk 2 De aanslag
Zaterdagavond, 25 januari 2020. Zes gewapende mannen
komen tussen 10 en 11 uur ‘s avonds het terrein op van onze
woning aan de Libanonweg. Op beveiligingsbeelden is te zien
dat één man inbreekt in de woning; hij weet precies waar hij
moet zijn en loopt rechtstreeks naar de slaapkamer. Daar zal hij
minstens een half uur staan met een wapen in de aanslag.
Een tweede man blijft buiten de wacht houden, vier zijn in de
woning. Deze vier zijn ongeveer een half uur continu aan het
bellen, het lijkt alsof zij met iemand overleggen.
Opmerkelijk: er wordt geen kastje, geen lade geopend, niets
wordt doorzocht. Het enige wat zij doen is continu telefonisch
overleggen.

Na een half uur lopen de vijf eveneens naar de slaapkamer.

Zij proberen de deur in te trappen. Ik reageer met een salvo
pistoolschoten, dwars door de deur. De indringers schieten
terug en vluchten vervolgens.
Het eerste wat opvalt is dat zij, hoewel zij alles bij elkaar een
klein uur rond en in de woning waren, niets meenamen. Er werd
niets gestolen, niets klaargezet om mee te nemen. Het enige wat
zij deden, was proberen onze slaapkamer binnen te dringen.
De politie van Nieuwe Grond begint een onderzoek. De
Nieuwe Grond is een van de zeven ressorten waaruit het
district Wanica bestaat. Onze farm ligt noordelijk, in het
verzorgingsgebied van dit ressort.

Wanneer het onderzoek één, hooguit anderhalve week loopt,

komt van hogerhand de opdracht dat het dossier naar het
Bureau Nieuwe Haven moet, naar de afdeling die zware
delicten onderzoekt. Vanaf dat moment slaat alles om. Het lukt
nog maar nauwelijks om contact te krijgen met de politie: de

22
 Aanslagplegers voor de slaapkamer

communicatie verloopt stroever, en er komt geen informatie

meer van de recherche.

Terwijl de recherche van Nieuwe Haven zwijgt als het graf, krijg
ik informatie dat op de dag na de inval twee personen uit Suriname
zich in Frans-Guyana hebben laten opnemen met schotwonden.
De politie vraagt uitlevering, maar uiteindelijk wordt slechts
één persoon uitgeleverd. Dat hoor ik wanneer ik twee maanden

23
later informeer hoe het zit met de uitlevering. De andere
persoon zou eerder uit het ziekenhuis zijn ontslagen. De
uitgeleverde man weigert te praten en beroept zich op zijn
zwijgrecht. Dat is voor de politie voldoende om hem te laten
lopen zonder ons vooraf hierover te informeren. Er komt
geen onderzoek naar de oorzaak van zijn verwondingen.
Een voorbeeld van de haperende communicatie: tot viermaal
toe worden filmpjes van de inval naar Bureau Nieuwe Haven
gestuurd. Het materiaal wordt echter schijnbaar nooit ontvangen.
Wij willen via de politie een beloning uitloven van
15.000 US‑dollar voor informatie over de aanslag. De politie
weigert daar op in te gaan.

De indringers hebben alleen al rond en in onze woning

minstens een uur getelefoneerd. Wij doen bij de politie de
suggestie dat zij via de zendmast van telecombedrijf Telesur bij
ons terrein belgegevens zou kunnen opvragen: zo kan duidelijk
worden wie er rond het tijdstip van de overval heeft gebeld, en
met wie. Daar wil de politie niets van weten.
Dat is jammer, om het eufemistisch uit te drukken. Want zo
wordt het nog moeilijker om te achterhalen wie de gewetenloze
lafbek is die misbruik maakte van de zwakke financiële positie
van deze jonge Surinamers en hen hun leven in gevaar liet
brengen met een grijpstuiver in het vooruitzicht.

24
Terwijl dit wat lijkt op een moordaanslag speelt, komt er
schokkende informatie binnen: zes maanden vóór de aanslag
activeerde Vijay Kirpalani een verzekering op mijn leven. Hij
is de enige begunstigde, en zou een half miljoen US-dollar
ontvangen als ik om het leven zou komen.

Het meest verbijsterende is de timing. De bekende zakenman

Vijay Kirpalani en ik begonnen in 2018 aan een samenwerking.
In 2019 gingen wij uit elkaar. Kirpalani activeerde de
verzekering in augustus 2019 – nadat hij na een reeks van
conflicten had besloten om niet met mij verder te gaan...

25
Ook hiervan doe ik aangifte, maar Vijay Kirpalani wordt
nimmer opgeroepen voor verhoor.

Na de schietpartij verzamelen wij alle hulzen en ingeslagen

kogels. Vier kogels blijken onvindbaar. Wij trekken de
conclusie dat die mogelijk in de lichamen van de overvallers
zouden kunnen zitten. Wij vragen daarom aan de politie om
een ballistisch onderzoek te doen: vergelijk de kogels uit het
lichaam van de gewonden met de kogels uit mijn wapen. Dat
hoeft niet, vindt de politie, en de kogels in de lichamen van
de verdachten worden niet vergeleken met munitie uit mijn

26
wapen. Het lijkt er steeds meer op dat de politie niet wí­l weten
wat de gewonden is overkomen.

Twee dagen na de overval wordt een stoffelijk overschot

gevonden aan de Zwampweg, op hemelsbreed ongeveer
zeven en een halve kilometer van onze woning, praktisch op
loopafstand. De eerste conclusie is dat het gaat om een van
de slachtoffers van de schietpartij tijdens de inval. Dat zou
heel simpel kunnen worden geverifieerd met een ballistisch
onderzoek dat de kogels in het lichaam vergelijkt met kogels uit
mijn wapen.

Hoefde niet, zei de politie: de man zou zijn doodgeschoten met een
jachtgeweer. Zo werd dat ook weergegeven in de media. Uit het
onderzoek blijkt echter dat niet met een jachtgeweer is geschoten.

16 mei 2022. Het gezin Van den Bergh vliegt terug naar
Nederland. Het Surinaamse avontuur is voorbij, maar Guyana
wil dolgraag dat wij het plan daar komen uitvoeren. Daar
heeft het SEAF (het Small Enterprise Assistance Funds) een
70 procent-belang in een lokaal bedrijf met 17 vestigingen.
Het SEAF wil graag dat het Kippie-project in Guyana wordt
uitgevoerd. Wordt vervolgd, dus.

27
28
29
Hoofdstuk 3 Eenden
Het begon in 2008. Na mijn carrière als directielid bij een
groot internationaal oliebedrijf, verhuis ik met mijn vrouw
naar Suriname. Aan de Libanonweg kopen wij 23 hectare
oerwoud en vormen de verwilderde grond om tot een moderne
eendenfarm. Of doksenfarm, zoals men dat in Suriname zegt.
Jarenlang zijn wij er bezig het wiel opnieuw uit te vinden.
Doksen – het woord is afgeleid van het Engelse duck – kweek
je namelijk niet zomaar. Alleen al het vinden van geschikte
eieren in Suriname, en het uitbroeden van duizenden daarvan,
bleek reeds een probleem.
Dat werd opgelost door kwaliteitseieren te importeren uit
Frankrijk. Die werden in Suriname in de broedmachine gestopt.

Vervolgens moest de Surinaamse markt kennis maken met de

‘nieuwe’ doksa. Want de verschillen tussen de traditionele,
thuis gekweekte en de op professionele wijze grootgebrachte
doks zijn groot. Maar ondanks de waarschuwingen van
doemdenkers sloeg het product aan en ging het steeds harder
met het bedrijf.

Financiële struikrover

Export was de volgende uitdaging. Hoewel daar afspraken

over zijn, was het niet eenvoudig om het Surinaamse product
te exporteren naar de CARICOM. Er waren onderhandelingen
op regeringsniveau nodig om de partnerlanden zover te krijgen
dat zij zich gewoon aan de afspraken binnen de Caribische
Gemeenschap gingen houden.
Ook die hobbel werd genomen, en De Doksenclub draaide
steeds beter. De kentering kwam toen de Surinaamse munt
steeds minder waard werd, waardoor het anno 2016 voor de

30
bevolking moeilijker werd doksenvlees te kopen. Wij zagen
aankomen dat wij hier veel omzet zouden verliezen, en stelden
een plan op om het accent te verleggen naar het kweken van
kippen.

Via een wederzijdse vriend kwamen wij in contact met een

bekende kapitaalkrachtige zakenman: Vijay Narain Jhamatmal
Kirpalani, die eigener beweging voorstelde het plan te
financieren. Het was het begin van een lijdensweg, die bij de
rechter uitgevochten zou worden. Kirpalani wijzigde namelijk
eenzijdig steeds weer de gemaakte afspraken.

Het gevolg was, dat het bedrijf stukje bij beetje werd
uitgekleed en ontmanteld. De bedoeling werd gauw duidelijk:
Kirpalani wilde het bedrijf goedkoop opkopen en had daarvoor
reeds een koper – lees: stroman – op het oog. Dat was
toevallig iemand met wie de man samen in een internationale
onderneming zat. Kirpalani zou mede-eigenaar worden van De
Doksenclub.

En toen wij weigerden het bedrijf, waar wij persoonlijk miljoenen

euro’s in hadden gestoken, voor een habbekrats van de hand te
doen, trok Kirpalani de strop om onze nek aan: hij eiste onmiddellijke
terugbetaling van zijn investering.

Een slimme zet. Want doordat hij geruime tijd bezig was
geweest het bedrijf uit te kleden, werd er nog maar nauwelijks
geld verdiend. Terugbetalen ging dan ook niet zomaar. In een
volgende slimme zet besloot Kirpalani het bedrijf te veilen.
Slim, want zo kon het bedrijf via de koper die hij zelf had
aangebracht, voor een fractie van de werkelijke waarde worden
opgekocht. Bovendien zou hij dan nog altijd het grootste deel
van zijn investering kunnen terugvorderen.

31
Back to Business

De Doksenclub liet zich niet willoos naar de slachtbank

voeren. Wij vroegen in kort geding om de dreigende veiling
te verbieden. Rechter Suzanne Chu was het met ons eens. Zij
oordeelde dat Kirpalani nodeloos bezwarende eisen had gesteld
en dat hij had kunnen weten dat De Doksenclub onder zulke
omstandigheden onmogelijk aan zijn betalingsverplichtingen
zou kunnen voldoen.

Bovendien was er volgens rechter Chu geen sprake van een

gewone financiering, maar van een investeringsfinanciering.
Dat bleek uit de overeenkomsten tussen Kirpalani en De
Doksenclub. En een investeringsfinanciering kan niet zomaar
teruggevorderd worden, zei de rechter.

Een investerings-
financiering kan
niet zomaar terug-
gevorderd worden

De uitspraak maakte de weg vrij om de draad weer op te

pakken. Een moeizaam traject, omdat het bedrijf bijna
compleet was uitgekleed en weer opgebouwd moest worden.
Maar het lukte. Nadat de broederij was geactiveerd, kwamen
de klanten terug. Dankzij mond-tot-mondreclame werden
steeds meer kuikens verkocht die lokaal waren uitgebroed uit
geïmporteerde kwaliteitseieren.
De Doksenclub wilde ook inspelen op strengere productie-
eisen vanuit de overheid. Enkele jaren eerder bepaalde de

32
overheid namelijk dat net als koeien en varkens ook kippen niet
zomaar meer mochten worden geslacht voor de verkoop. Daar
moest iemand van de Veterinaire Dienst bij zijn.
De Doksenclub wilde hierop inspelen door haar professionele
slachtlijn ter beschikking te stellen van kwekers. Die zouden
hun kippen tegen een geringe vergoeding kunnen laten
slachten in een volautomatische, ISO-gecertificeerde slachtlijn.
Bovendien zouden de kwekers per geslachte kip een bedragje
betalen, dat aan de overheid zou worden afgedragen. De kleine
kwekers betalen immers geen belasting over de tienduizenden
kippen die zij dagelijks op de markt brengen. LVV vond dat
een serieus probleem. Als wij een fee per geslachte kip zouden
inhouden en afdragen, zou daarmee de verschuldigde belasting
voldaan zijn.

Er was ook een plan om kippenvlees centraal te distribueren.

Dat zou inhouden dat de kippen hygiënisch zouden worden
geslacht voor de kwekers, uniform professioneel zouden
worden verpakt en als één merk zouden worden verkocht.
Dat zou maken dat je een A-merk krijgt, dat gemakkelijker zou
kunnen worden verkocht aan niet alleen Surinaamse winkeliers,
maar ook geëxporteerd zou kunnen worden naar de klanten
van De Doksenclub in de CARICOM. De kwekers zouden dan
gebruik maken van de exportvergunning van De Doksenclub.

Het waren allemaal plannen die er uiteindelijk toe moesten

leiden dat Suriname buitenlandse valuta ging besparen én
verdienen, omdat de import van kippenvlees niet meer nodig zou
zijn en de overproductie zou worden geëxporteerd. Het moest er
ook toe leiden dat kip goedkoper werd voor de consument.
Het mocht niet zo zijn. Hoe kwam dat? We gaan stap voor stap
door het verhaal van de slachting van een bedrijf.

33
34
Impressie van de mobiele verkoopunit

35
Hoofdstuk 4 Het Kippie-project
Anno 2022 worden in Suriname wekelijks 200.000 kippen
geslacht. Dat levert werkgelegenheid voor misschien wel
vijfduizend mensen. Het is namelijk niet helemaal duidelijk
hoeveel mensen in de pluimveesector zitten. Het gaat immers
niet alleen om slachtkippen, maar je hebt ook de legkippen.
Dan heb je verder nog de broederijen, de kwekerijen, de
voerfabrieken. Een hele kolom dus, en dat werkt door. Het gaat
in Suriname om een heel grote markt waar veel mensen hun
brood verdienen.
Dat zal alles bij elkaar toch wel gaan om een paar duizend
personen. Maar wat als we van 200.000 naar 400.000 kippen
eigen lokale kweek zouden gaan?

Dan zouden min-

der steekpenningen
worden betaald

Dan zou de sector zo groot worden, voor zoveel

werkgelegenheid zorgen, dat iedereen erbij gebaat zou zijn. Ook
de Staat Suriname. De druk op de deviezenvoorraad zou minder
worden. Er zou meer geld worden uitgegeven. En ook al zou het
gaan om kleine druppeltjes op een gloeiende plaat, het zou zeker
meewerken aan het terugkeren tot een normale maatschappij.
Er was natuurlijk één groot nadeel: de importeurs zouden
minder kippenvlees gaan importeren, dus zouden er minder
steekpenningen betaald worden.

36
Het zijn de ondernemers die het geld moeten verdienen
om de problemen die het land heeft, op te lossen. Daar heb
je projecten voor nodig zoals het Kippie-project, dat wij
ontwikkelden.

Onderdeel van het Kippie-project was een slachthuis. De

apparatuur stond er al, waarmee 6000 kippen per uur zouden
kunnen worden geslacht en in kipdelen konden worden gesneden.
Er is momenteel geen slachthuis in Suriname dat volledig
geautomatiseerd kan werken: de ingewanden uit de kip halen,
machinaal snijden van kipdelen, dat is hier nog niet mogelijk.
Nu gebeurt dat nog allemaal handmatig, waardoor de prijs van
de kip onnodig hoog wordt. Dat kan goedkoper.

Wij zouden niet kunnen opboksen tegen bijvoorbeeld Brazilië,

Polen, of de Europese landen. Daar doet men 25.000 kippen
per uur. Maar als wij zouden beginnen met 6.000 kippen per
uur, die meteen worden gesneden in negen kipdelen, zou dat
voor Suriname wel een unicum zijn.
Immers, de andere slachterijen konden destijds maar 900
kippen per uur verwerken. Maar dat waren alleen heel
geslachte kippen. Die moesten dan nog steeds handmatig
worden versneden tot kipdelen.

Een ander uitgangspunt was dat wij de sector ook moesten

beschermen. Het zou namelijk geen zin hebben dat wij zo
goedkoop zouden worden dat de overlevingskansen voor
anderen minimaal zouden worden. Wij wilden ook bereiken
dat kwekers veel professioneler zouden gaan werken. De open
hokken die nu gangbaar zijn in Suriname, zorgen in de warme
maanden september en oktober voor 12 tot 15 procent uitval,
en dat mag eigenlijk niet. Dat heeft echter zijn tijd nodig.
Het Kippie-project leek enorm. Maar als wij naar Europa

37
of Brazilië zouden gaan met een plan voor een slachthuis
van 6000 kippen per uur, dan kom je daar niet binnen. Voor
Suriname was dat echter ideaal. Er is weleens gesproken
over het importeren van 400.000 kippen per week. Bij een
gemiddeld gewicht per kip van twee kilo, zou het gaan om 800
ton. Dat leek mij wat overtrokken.

Maar ook al zou het gaan om maar 400.000 kilo, dan heb je het
toch over 31 miljoen US-dollar per jaar die Suriname aan het
buitenland betaalt om hun kip te importeren. Dat geld heeft
Suriname nodig. Die valuta moest in Suriname worden gehouden.
Dan zou de druk voor aankoop van valuta minder worden, je zou
rust krijgen in de markt. En er zou werkgelegenheid ontstaan.

De meeste mensen weten dat ons bedrijf, de Doksenclub, in

2017 een exportvergunning kreeg om pluimveeproducten
te exporteren binnen de CARICOM. Destijds hebben wij
collega’s gevraagd of die ook mee wilden doen in het
vooronderzoek.
Er moesten namelijk een heleboel kosten worden betaald, en
die kosten wilden wij natuurlijk delen.
Daar is negatief op gereageerd, de collega’s zagen er geen
brood in. Dat heeft erin geresulteerd dat wij de enige waren met
die vergunning. Het betekende in ieder geval dat ons bedrijf
de kip van de kleine kwekers voor hen zou kunnen exporteren.
Volgens een voorzichtige schatting zou het eenvoudig mogelijk
moeten zijn om 400.000 kippen per week naar 13 CARICOM-
landen te exporteren. Dat zou geweldig zijn voor kleine
kwekers, dat ook hun kip geëxporteerd zou kunnen worden.
En natuurlijk wisten wij dat kip bij het ene bedrijf perfect werd
gekweekt, maar dat het bij het andere bedrijf wat minder was.
Dat was belangrijk om op te letten bij het exporteren, dus daar
zouden wij zeker aandacht aan besteden.

38
Wij wilden op een verantwoorde wijze de prijs naar beneden
brengen met minimaal 25 procent van de toenmalige
winkelprijs. Bij zulke projecten heb je altijd de medewerking
nodig van de overheid. De IDB is bij ons op de farm
geweest, de SEAF1 is bij ons op de farm geweest. Er zou
een vervolggesprek komen, maar dat ging vanwege alle
verwikkelingen niet door.
Wij waren absoluut niet van plan om een financiële bijdrage
te vragen aan de overheid, ook al omdat de financiering zou
worden gedaan door de SEAF en de IDB. Maar wij hadden wel
medewerking van de Staat nodig, en die kwam niet.
Want al in een vroeg stadium wilden de SEAF en de IDB-
bank dat er een voorspelbare garantie zou komen van hoe te
handelen bij vogelgriep. Het mocht namelijk niet zo zijn dat
wij afhankelijk zouden zijn van de grillen van één man.

Het enige wat SEAF en IDB wilden was transparantie – de

banken wilden geen geld op tafel leggen als wij afhankelijk
zouden zijn van de luimen van alleen de minister van LVV. Het
moest vooraf voorspelbaar zijn hoe gehandeld moest worden
bij vogelgriep.
Dit is diverse malen besproken met president Santokhi en
is ook opgenomen in de overeenkomst die wij op 1 juli
sloten met LVV. Hierna kreeg men op het ministerie last
van geheugenverlies. LVV wilde niet meer reageren op deze
afspraak, hield mij aan het lijntje en ten tijde van de vogelgriep
wist men opeens niets meer van de afspraak.

Er lag een businessplan van 135 pagina’s. Dat was geschreven

in samenwerking met BDO Accountants. Daar was goed
over nagedacht: kan het wel, kan het niet, en is het goed voor
Suriname? Het plan was helemaal doorgerekend, er is maanden

1 SEAF: Small Enterprise Assistance Funds; https://bit.ly/idb-seaf

39
gewerkt om tot een goed plan te komen.
Wij hebben dit plan besproken met president Santokhi. Vooraf
hadden wij het bedrijfsplan opgestuurd naar een adviseur van
de president. Beiden waren er vol lof over, en Santokhi stond er
zeer positief tegenover.

Gilbert van Dijk noemde De Doksenclub een ‘testcase’2.

Dat was in 2017, hij was destijds directeur van de Suriname
Business Development Center, een werkarm van het Suriname
Business Forum.
Suriname ontdekte het belang van export, schrijft Dagblad
Suriname in juni 2017: “In de huidige minder gunstige
economische omstandigheden is export superbelangrijk
geworden voor niet alleen exporteurs, maar ook voor de hele
economie van het land.”

De Doksenclub probeerde toen al drie jaar op de markt van

Trinidad & Tobago te komen. De toestemming was er al, alleen
bleek het een hele toer om de Trinidadianen aan hun woord te
houden, blijkt uit het artikel in Dagblad Suriname.

“Toevallig is Doksenclub nu de testcase. Er zijn veel meer

Surinaamse bedrijven en meer exporteurs, die bezig zijn op
buitenlandse markten te komen. Deze case zal ons leren hoe
om te gaan met Trinidad,” zei Van Dijk.
Hij stelde vast dat Suriname een ‘bai-seri economie’3 heeft. De
economie moest worden omgebogen ‘naar een investment-
productie-export economie’, en dat vergt volgens Van Dijk “een
complete attitudeverandering.
Misschien hadden wij eerder veel meer van de mogelijkheden
gebruik moeten maken, maar er is nu ook geen tijd meer om een
schuldvraag te stellen”, aldus Gilbert van Dijk op 18 juni 2017.

2 Gilbert van Dijk: “Toevallig is Doksenclub de testcase”; https://bit.ly/doks-testcase

3 Bai-seri: Importeren en verkopen

40
Op uitnodiging van de CARICOM in Belize

41
Hoofdstuk 5 De CARICOM
Het is in het Caribisch Gebied, en zeker in Suriname, niet
altijd gewenst dat je een eigen mening hebt – en al helemaal
niet dat je die uit, vooral niet tegen mensen met al dan niet
vermeende macht. Daar werd ik gedurende mijn gehele verblijf
in Suriname hardhandig op gewezen.
Het probleem is dat ik een eigenwijze bakra ben, die zich niet
met een kluitje in het riet laat sturen. Ik vind dat de mening van
eenieder gerespecteerd moet worden, maar zo werkt dat niet
overal.

Een voorbeeld.
De basis van alles behoort te zijn dat er altijd op
democratische wijze besluiten worden genomen en dat de
denkwijze van eenieder moet worden gerespecteerd. Civilisatie
kan alleen bestaan wanneer ook andersdenkenden gebruik
mogen maken van hun fundamenteel verworven rechten,
waaronder het recht van een vrije mening.
Dit schreef ik in mei 2017 in een brief aan de APSS, een van de
belangenorganisaties van pluimveehouders, en enkele ministeries.

Van den Bergh moest

eerst gedumpt worden

Als Europeaan verbaasde het mij namelijk dat organisaties zoals

de Associatie Pluimveesector Suriname (APSS) en de Caribbean
Poultry Association (CPA), de Surinaamse en Caribische
vertegenwoordigers van pluimveeboeren, ook leden kunnen
hebben die toeleverancier zijn van de pluimvee-industrie. Dat

42
zou in mijn beleving kunnen leiden tot belangenverstrengeling.
Ik vond dat de kippenindustrie beschermd zou moeten worden
omdat het gaat om een ‘eerste levensbehoefte’ en omdat
andere landen anders onze pluimveesector kapot zouden
kunnen maken. Dat zou een ernstige bedreiging zijn voor de
voedselvoorziening in eigen land.

De voerindustrie is een multi-million dollar sector. De Jamaica

Broilers Group, goed vertegenwoordigd in de CPA, had in 2016
een nettoresultaat van bijna een half miljard dollar: niet bepaald
een bedrijfje dat beschermd moet worden door de CARICOM.
Men zou zich kunnen afvragen waarom zij voer niet goedkoper
kunnen maken, zodat de consumentenprijs voor kip zou dalen.
Mijn visie op het lidmaatschap van toeleveranciers bij de
Caribische pluimveeorganisatie werd helaas niet gerespecteerd. In
2017 liet de CPA weten aan de APSS dat Gerard van den Bergh

43
niet meer welkom was op vergaderingen van de Caribische
organisatie. Met andere woorden: als de APSS nog deel wilde
uitmaken van de Caribische organisatie, zou Van den Bergh
eerst gedumpt moeten worden. Wat de Surinaamse organisatie
dan ook gehoorzaam deed: Van den Bergh werd ontslagen als
directeur van de APSS, opdat Suriname weer toegang zou
krijgen tot de Caribische pluimveeorganisatie.
En dat is het algemene beeld in het Caribisch Gebied: wie
niet in de pas loopt, wordt zakelijk kapot gemaakt. Dat was
mijn ervaring met de CPA, met de APSS – zelfs de Guyana
Livestock Development Authority, de GLDA, blokkeerde mijn
producten. Leuk detail: Patrick DeGroot, president van de
GLDA in Guyana, was destijds ook een CPA Board Member...

44
 Op bezoek in Belize
Medio augustus 2019 nodigde Shaun Baugh van het secretariaat van de CARICOM
ons uit om voor de Caribische organisatie een lezing te houden. De lezing was op 30
september in Belize op een CARICOM-vergadering inzake landbouwaangelegenheden.
De CARICOM had ons uitgenodigd omdat zij ons bedrijf, De Vliegende Eend BV,
toonaangevend vonden in de gehele regio.

45
46
Ontvangst door Mia Mottley, premier van Barbados

Gerard van den Bergh en Mia Mottley, premier van Barbados

47
Op bezoek bij Mia Mottley, premier van Barbados

48
49
Hoofdstuk 6 Krabbenmentaliteit
“Houd er zeker ook rekening mee dat de mentaliteit volstrekt
anders is dan in Nederland. Waar ze in Nederland direct zijn,
draaien ze er in Suriname omheen.

Als ze hier drie keer de telefoon niet opnemen, is dat een hint
dat ze je niet kunnen helpen. Daar moet je leren mee omgaan,
en doorheen kijken. Op dat vlak heeft een lokale ondernemer
het makkelijker dan een buitenlander.

Toch heb ik besloten om niet met een Surinaamse partij in zee te

gaan. Ik ben altijd eigen baas geweest en ik wil dat ook blijven.” 4

Een citaat van mij in de brochure Zakendoen in Suriname, een

uitgave van de website ‘Nederland en u’ waarin Nederlandse
ambassades, consulaten en handelskantoren laten zien hoe
Nederland samenwerkt met verschillende landen.

“Toch heb ik besloten om niet met een Surinaamse partij in

zee te gaan. Ik ben altijd eigen baas geweest en ik wil dat ook
blijven,” zei ik destijds. En precies daar ging het mis.

In 2008 arriveerden wij in Suriname. Twee jaren later was onze

woning aan de Libanonweg af. Dat werd gevierd met een groot
feest, met alle familie uit het buitenland.
Een jaar later begonnen wij met de kweek van doksen. Al bijna
vanaf het begin begon de tegenwerking. Het woord ‘doks’ is
de gesurinamiseerde vorm van het Engelse ‘ducks’, eenden
dus. En het vlees van eenden was in Suriname vrijgesteld van
omzetbelasting. Als het eruit ziet als een eend, loopt als een
eend en kwaakt als een eend, dan is het een eend, gaat het
grootste deel van de wereld van uit. Niet in Suriname.
4 Brochure Zakendoen In Suriname; bit.ly/brochure-sur

50
Een doks is geen eend, oordeelde de Belastingdienst. En
het begrip ‘doksen’ kwam niet voor in de wet, dus kreeg De
Doksenclub geen OB-vrijstelling. Dat de directeur van het
ministerie van Financiën, de heer Van Dijk, opdracht gaf de
aanslag op te heffen, mocht niet baten. Radjis (Shyam) Sardjoe,
inspecteur Omzetbelasting (zoon van voormalig vicepresident
Ramdien Sardjoe), bleef van mening dat er gewoon
omzetbelasting betaald moest worden.

Pas nadat Sardjoe volgens een spoedpersbericht op vrijdag

7 september 2012 ‘per direct’ uit zijn functie was ontheven5,
werden de aanslagen door zijn opvolger verwijderd.

Twee jaren later, in 2014, kwam de Doksenclub in aanvaring

met energiebedrijf EBS. De afstand van de transformator naar

5 Inspecteur Omzetbelasting per direct ontheven uit functie; https://bit.ly/Inspecteur_OB

51
de woning en productiepanden was te groot. Hierdoor ging veel
voltage verloren.

Nadat De Doksenclub enkele malen hierover aan de bel had

getrokken, plaatste de EBS de transformator 100 meter dichter
bij de stroomkast. Een jaar later rapporteerden wij opnieuw
voltageverlies.
Ditmaal constateerde de EBS dat de hoofdzekering die zij zelf
had geplaatst en verzegeld, te zwaar was. Omdat dit niet zo
stond in hun administratie, kregen wij vanaf toen voor straf 70
procent minder stroom.

Het energiebedrijf ging er namelijk vanuit dat wij zelf de

transformator 100 meter hadden verplaatst en dat wij zelf een
te zware hoofdzekering hadden geplaatst.
Om toch te kunnen produceren, moesten wij de stroom afhalen
van alle bedrijfsgebouwen en de privéwoning. Dat moest,
omdat anders de broederij te weinig stroom zou krijgen. Als
dat zou gebeuren, zou het bedrijf moeten sluiten. Er was een
rechtszaak nodig om de EBS te laten inzien dat hun opstelling
tamelijk dwaas was.

Dan was er ook nog een akkefietje met de export naar de

CARICOM. De CAHFSA, dat is de Caribbean Agricultural
Health and Food Safety Agency, was akkoord gegaan met de
export van doksenvlees naar de Caribische regio. Echter: het
ministerie van LVV weigerde het vlees te keuren voor de export.
Edmund Rozenblad, Chief Veterinary Officer en toenmalig
onderdirecteur op LVV, maar ook Ferdinand Welzijn, die in
die periode minister was op Handel en Industrie, vertelden
onafhankelijk van elkaar wat tegen hen was gezegd: “Waarom
maak jij je druk om die bakra? Heb je aandelen in zijn bedrijf?
Laat hem gaan!”

52
Van dr. Rozenblad hoorde ik dat de grote concurrenten klachten
hadden ingediend bij het ministerie van Handel en Industrie

53
 Onze woning aan de Libanonweg
(meer hierover in het kader: De Voertest). Te midden van alle
uitingen van een zware krabbenmentaliteit ontmoet ik medio
2018 de steenrijke en invloedrijke zakenman Vijay N.J.
Kirpalani. Hij biedt uit zichzelf aan om te investeren in het
bedrijf.

Er volgen besprekingen, en Kirpalani zegt toe 2 miljoen US-

dollar in het bedrijf te zullen investeren. Het is het begin van
een lijdensweg die enkele jaren zal duren, totdat ik tot de
conclusie kom dat het weinig nut heeft door te vechten: ‘Tegen
corruptie kan ik niet knokken,’ zeg ik in juni 2022 in Suriname
Herald.6

6 Suriname Herald - Doksenclub weg uit Suriname; start opnieuw in Guyana | https://bit.ly/
herald-guy

54
55
Hoofdstuk 7 Vijay
Het ging heel simpel: wij ontmoeten Vijay Kirpalani op een
party bij wederzijdse vrienden. Vijay komt naar ons toe en begint
een gesprek over ons bedrijf. Binnen 10 minuten komt hij met
een voorstel: hij wil twee miljoen US-dollar in ons investeren.
Twee miljoen, nog voor hij een plan op papier heeft gezien.

Het idee dat wij hadden ontwikkeld, moest worden aangepast

aan de denkbeelden die Vijay op tafel gooide. Zoals kon
worden verwacht van een van de rijkste mannen van het land,
waren dat grootse plannen.
Shyam Ganga was directeur bij Kirpalani NV. Hij verbaast zich
over de opzet, die in zijn woorden “schrikbarend groot” is.

De Doksenclub was een kwekerij en exporteur van doksen. Na

de zoveelste devaluatie werd doksenvlees voor de gemiddelde
Surinamer te duur, met name toen de Amerikaanse dollar
in 2016 steeg van 3,35 naar 7 SRD voor de dollar. Ik wilde
daarom uitbreiden met een volledig geïntegreerde boerderij
voor vleeskuikens (in Suriname spreekt men van slachtkippen).

Er moet van alles worden geregeld: districtscommissarissen

moeten vergunningen geven voor de verkoop op straat, er
komen mensen opdraven van de overheid, de commissariaten,
de vicepresident – het valt op hoeveel relaties Vijay heeft, en
hoe eenvoudig hij die naar zijn pijpen laat dansen. Maar al heel
gauw valt ook op dat het woord van Vijay in zand is gegrift: de
man is totaal onbetrouwbaar.

Kirpalani wilde een groot aantal aanpassingen in het plan.

De bestaande slachtruimte bijvoorbeeld, moest worden
gesloopt. Daar moest een splinternieuwe voor in de plaats

56
komen, naast diverse nieuwe investeringen. Dit leidde tot
een hogere financieringsbehoefte en daarmee tot nieuwe
financieringsafspraken.

Daarmee werd tevens de grondslag gelegd voor het

onderhavige conflict: de basisovereenkomst met
Kirpalani bleek namelijk een wurgcontract. Bij elke
nieuwe financieringsafspraak werden nieuwe eisen
gesteld voor bijvoorbeeld de rente en randvoorwaarden.
Deze eisen waren op basis van slikken of stikken: als
zij niet werden geaccepteerd, zou dat het einde van de
samenwerkingsovereenkomst betekenen.

Zo pikte mijnheer Kirpalani mijn merknaam in. Hij registreerde

het merk Kippie op zijn eigen naam bij het ministerie van
Handel en Industrie, tegen de afspraken in.
Wij hadden aangegeven dat het noodzakelijk was om een
broederij te bouwen, omdat we lokaal geen kuikens konden
kopen: de concurrenten verkochten namelijk niet aan mij.

Om de houding van de concullega’s te begrijpen, moeten

wij terug naar 2017. In mei van dat jaar begon de Faculteit
der Technologische Wetenschappen van de Anton de Kom
Universiteit met een test van kippenvoer. Dat zou eerst
gebeuren onder de paraplu van de APSS, de Surinaamse
belangenvereniging van pluimveeboeren.

De APSS trok zich echter terug. Er zouden namelijk drie lokale en

twee buitenlandse voersoorten worden getest. APSS-voorzitter
Nemchand Kanhai zei in Dagblad Suriname7 dat het om een
gevoelige zaak ging: “Er wordt ook buitenlands voer getest. Wat
als mocht blijken dat er een tekortkoming is? Zo maken wij het

7 FTW start voertest met kippen; https://bit.ly/voertest

57
 alleen maar moeilijk voor onze ondernemers,” zei hij.

De test werd uiteindelijk gefinancierd door De Doksenclub. Niet

alle lokale voerproducenten durfden met de billen bloot: “Wat
als het resultaat een bepaald veevoerbedrijf gunstig uitkomt?
Dit soort van zaken moeten goed uitgesproken worden. Wij
willen corrigerend optreden, maar wij willen niets kapot maken,”
zei Kanhai. Vrij vertaald: als zou blijken dat het lokale voer niet
deugt, zouden voerfabrikanten hun klanten kunnen kwijtraken.

58
 De APSS wilde dus de voerfabrieken beschermen ten koste
van de kwekerijen.
Het eerste resultaat van de voertest was dat de toenmalig
directeur van de APSS, Gerard van den Bergh, werd ontslagen.
Een deel van de APSS was het namelijk niet eens met zijn
besluit om de voertest toch te laten uitvoeren.
Toen vervolgens uit de test bleek dat het buitenlandse voer met
kop en schouders uitstak boven het voer dat de Surinaamse
fabrikanten leverden, ontstond de vendetta die tot op heden
tegen het bedrijf De Doksenclub en Gerard van den Bergh,
wordt uitgevochten.

En wanneer De Doksenclub besluit het voer te importeren dat

het beste scoorde in de test, zijn de rapen gaar. Tot zelfs het
ministerie van LVV wordt in stelling gebracht om te voorkomen
dat het voer op de Surinaamse markt komt...

Vijay wilde ook een nieuwe slachtlijn, het mocht van hem
absoluut geen tweedehandse zijn.
Wanneer dit allemaal is besteld, weigert Kirpalani te betalen,
want hij eist nu dat eerst distributievergunningen worden
aangevraagd voor de verkooppunten. Dat was eerder niet
afgesproken, maar Vijay komt steeds weer met nieuwe
voorwaarden en er is elke keer weer een reden waarom hij niet
wil betalen. Ook deze keer: zolang de vergunningen er niet
waren, zou hij niets betalen, liet hij weten.
En opeens moest ik invoerrechten betalen over voer. Er lagen
spullen op de haven die niet konden worden ingeklaard omdat
er geen geld kwam. Dat spelletje ging máánden door, tot in
december 2018 de aap uit de mouw komt.
Wij hadden met Vijay afspraken over het gewenste rendement
over zijn investeringen. Hij zou korting krijgen op vlees dat hij
bij ons zou afnemen én hij zou royalty’s ontvangen over alles
wat wij zouden verkopen.
De afspraak was dat wij geld tegen een lager tarief zouden

59
 krijgen dan wat de banken aanbieden. Maar opeens wilde
Vijay Kirpalani dat de afgesproken rente van 5 procent
omhoog moest naar 12 procent. Hij stelde ook voor om
nog eens 1,2 miljoen US-dollar te investeren, tegen een
rente van maar liefst 14,5%.

Om zijn wil door te drukken, wordt een complete trukendoos

leeggegooid. Onze inschrijving bij de Kamer van Koophandel

60
wordt compleet verwijderd. Dat betekent dat ik niet kan
importeren, want zonder inschrijving kan ik ook geen uittreksel
aanvragen voor de invoer. Ik probeer een bedrijf in te schrijven,

61
maar de Kamer weigert elke nieuwe naam die wij aanbrengen.
Vanwege de uitschrijving kan ik ook geen rekening-courant
krijgen, en van Vijay krijg ik geen cent. Ik kan dus financieel
geen kant op. Het ministerie van Handel en Industrie en de Kamer
van Koophandel torpederen elke inschrijving van mij voor nieuwe
vennootschappen, misschien omdat zij denken – ingefluisterd door
de concurrentie – dat wij kip onder de kostprijs zullen verkopen.

In november 2018 wil ik deviezen uitvoeren. Ik heb al een

aantal malen volkomen legaal euro’s contant naar Nederland
gebracht. Daar had ik alle vergunningen en stempels voor.
Maar Vijay is ertegen, dus krijg ik opeens geen vergunning
meer van de Deviezencommissie om geld mee te nemen naar
Nederland. En dan, op 1 augustus 2019, in bijzijn van de
president, zegt Vijay dat hij minister (Gillmore) Hoefdraad en
Centrale Bank-governor (Robert) Van Trikt zover heeft: ik mag
valuta kopen, hij regelt het wel met de vicepresident. En met
de EBS en het waterleidingbedrijf maakt hij ook alles in orde,
belooft hij. Je ziet dat Vijay Kirpalani alles gedaan krijgt wat
hij wil, want hij heeft de macht om alles te regelen.

Onderdeel van de overeenkomst met Kirpalani was dat hij

vlees van mij zou afnemen met een fikse korting. Daarnaast
zou hij royalty’s ontvangen voor elke kilo die wij verkochten
De percentages worden in onze overeenkomst vastgelegd.
Maar opeens eist Vijay steeds hogere royalty’s en kortingen
dan afgesproken. Daar is geen ruimte voor, laat ik zijn directeur
Shyam Ganga weten. ‘Oh nee?”, zegt Vijay: als hij geen hogere
marges ontvangt dan afgesproken, trekt hij de stekker eruit.

Hij draait er niet omheen: als de royalty’s en kortingen niet

omhooggaan, komt er ook geen geld. En hij wil nog twee van
zijn mensen in de raad van commissarissen van ons bedrijf,

62
want hij wil meer grip op de zaak, zegt Edward Naarendorp, de
advocaat van Kirpalani, tegen mij. Je moet op je knikkers letten
bij Vijay Kirpalani, waarschuwt Naarendorp.

De stroomvoorziening is medio maart 2019 nog steeds niet

geregeld. Dat maakt dat technici van het Nederlandse bedrijf
Stork onverrichter zake naar huis moeten: zij zouden onder
andere een boiler installeren, die heet water zou leveren
voor het slachthuis. Maar de boiler en de machines van het
slachthuis kunnen niet worden aangesloten, omdat er geen
stroom is.
De EBS wil pas een week na hun vertrek komen aansluiten.

In 2018 hebben wij veelvuldig overleg met het energiebedrijf

over de aanleg van krachtstroom. In februari 2019 is hier nog
een gesprek over met de EBS. De directie spreekt met ons af
dat de 440 volt-aansluiting in de derde week van februari zal
worden aangesloten, maar een maand later herinneren wij het
energiebedrijf nog eens aan de aanvraag. Het personeel van
Stork is dan al vertrokken en de EBS maakt zelf wel uit of en
zo ja, wanneer zij terugkomen om de installatie af te ronden.

Andy Rusland, president-commissaris van de EBS, stelt ons op

17 maart 2019 gerust: de aanvraag staat op de prioriteitenlijst,
heeft zelfs het predicaat ‘High Priority’. Er zijn dan al diverse
bedragen betaald aan de EBS: 38.304 SRD voor arbeidskosten
en de waarborgsom, plus 45.900 US-dollar voor materiaal en
transport. Maar uit de mailwisseling tussen de EBS en Kirpalani
NV, die de betalingen moest uitvoeren, blijkt dat de investeerder
zich niet hield aan instructies van het energiebedrijf waardoor
de installatie keer op keer nodeloze vertraging oploopt.

Wat Vijay wil, gebeurt. Dus als hij bepaalt dat ik geen zaken
mag doen, dan zal ik geen zaken doen, zelfs al stap ik naar de
rechter en zelfs al bepaalt de rechter dat ik gelijk heb.

63
Dat blijkt uit de situatie die ontstaat nadat ik heb gebroken met
Vijay, de keizer van de Domineestraat.

In juli 2019 besluit Kirpalani dat hij De Doksenclub wil

overnemen. Hij trekt zich financieel terug en eist dat het bedrijf
aan hem wordt verkocht. De overdracht moet op 1 oktober van
dat jaar plaatsvinden.
Eerder zijn alle levende doksen verkocht, de export is
stilgelegd, de nieuwe slachtlijn is nog niet opgezet. Dat
betekent dat De Doksenclub vanwege de eisen van Kirpalani in
het geheel geen inkomsten meer had.
Terwijl er nog helemaal geen formele afspraak ligt dat het bedrijf
daadwerkelijk zal worden overgedragen, vertelt Vijay Kirpalani
alvast aan alle leveranciers dat het bedrijf niet meer van mij is.
Wij krijgen van Gielissen Technische Bedrijven BV bericht dat
zij in gesprek zijn met Ivan Bos, die zich presenteert als een van
de nieuwe eigenaren. Ivan Bos had destijds naar eigen zeggen
samen met zijn broer het bedrijf Bos Bros Poultry.

Ivan Bos lijkt zijn expertise in de pluimveesector zorgvuldig geheim

te houden. De website Vetster8 vermeldt dat Dr. Ivan Bos zijn
undergraduate studies deed aan de McMaster University in Hamilton
en dat hij cum laude is afgestudeerd aan het Ontario Veterinary
College.
Hij exploiteert het Balfour Animal Hospital en geniet in zijn vrije
tijd van het rijden op zijn geliefde Yamaha FJR-motorfiets.
Nergens op het internet is informatie te vinden over Ivan Bos als
consultant dan wel pluimveeboer. Saillant: wij worden in juli 2023
geïnterviewd door Dave van Aerde9. Ook bij Dave deed Ivan Bos
zich voor als geïnteresseerde investeerder, maar ook daar bleek
hij slechts uit op bedrijfsspionage. Eén keer raden voor wie...

8 Vetster: Ivan Bos | https://rebrand.ly/vetster

9 De Dave Podcast: Ik ben nog lang niet klaar met deze zaak - Gerard van den Bergh |
https://youtu.be/uil_BJA7VFQ

64
Bos was in gesprek met Gielissen over de aankoop van een
elektrische boiler. “Wij zijn bezig met de overname van De
Doksenclub in Suriname van mijnheer Gerard van den Bergh,”
schrijft hij op 26 september 2019 aan Gielissen. Bos zegt dat
hij samenwerkt met Marel Stork Poultry Processing voor het
opzetten van de verwerkingsfabriek.
Er ontstaat enige discussie over de betaling, omdat de groep-
Bos niet over de brug komt met de afgesproken 160.000 euro
voor de boiler. Dat ligt niet aan Bos c.s., laat de Canadese
dierenarts weten: ‘Wat mij betreft gaat het allemaal door
en zullen wij de boiler aanschaffen. Maar de uiteindelijke
beslissing zal genomen moeten worden door mijnheer
Kirpalani, want hij is degene die de cheques uitschrijft,’ mailt
Bos aan Gielissen.

Wat blijkt? De gebroeders Bos en Steve Letwin doen zich voor

als kopers van De Doksenclub. Stephen J.J. Letwin was tot en met
begin 2020 CEO van goudbedrijf IAMGOLD. Vijay Kirpalani
was in dezelfde periode president-commissaris bij diverse
goudbedrijven10, waaronder ook IAMGOLD. Uit de documentatie
blijkt dat niet de gebroeders Bos en Letwin De Doksenclub zullen
overnemen: zij treden slechts op als stroman. De werkelijke koper
is Vijay N.J. Kirpalani, die met allerlei machinaties probeert de
overnameprijs zo laag mogelijk te krijgen.

Letwin en Kirpalani zijn geen vreemden voor elkaar. Vijay zit

diep in diverse goudbedrijven. Hij is sinds de oprichting in 2003
directeur van Reunion Gold, was lid van de raad van bestuur
van Hope Bay Gold Corporation en Ariane Gold Corporation.
In 2002 werd hij lid van de Raad van Commissarissen van
Gross Rosebel Mine. Steve Letwin, de voormalig directeur van
IAMGOLD, werkte samen met Kirpalani toen die in de raad

10 Reunion Gold | Board of Directors; https://bit.ly/k-vijay-1

Business Leaders | Vijay N. J. Kirpalani; https://bit.ly/k-vijay-2

65
 van commissarissen van het goudbedrijf zat. Letwin vertrok bij
IAMGOLD in maart 2020, dus kort nadat hij met of namens
Kirpalani de Doksenclub probeerde over te nemen.

Wij kregen forse tegenstand van de Kamer van Koophandel.

Daar zaten ook bekende namen, die zeer waarschijnlijk ook in
het netwerk van Kirpalani zitten. NPS’er Rudie Chin Jen Sem
bijvoorbeeld. Hij was bestuurder bij de Kamer, penningmeester
van de Stichting Behoud Bananensector, deed een vergeefse
gooi naar het voorzitterschap van de afdeling Paramaribo van de
Nationale Partij Suriname, was ook bekend als bestuurder van
de goudbedrijven Diversified Natural Resources NV en Tricee
NV. en had functies in diverse andere organisaties, naast zijn
eigen bedrijven.

Ivan Bos: ‘Mijnheer

Kirpalani schrijft
de cheques uit’

Henk Naarendorp van goudbedrijf Nana Resources, met

grote exploitatie- en exploratieconcessies ten westen van de
Lawarivier, zat eveneens in de Kamer. En het is natuurlijk
niet onwaarschijnlijk dat zij als bestuurders van de Kamer
van Koophandel goed bekend waren met een van de rijkste
en meest invloedrijke ondernemers in Suriname. Want in
Suriname geldt heel sterk: je kennissen zijn belangrijker dan
je kennis.

Kort vóór de geplande overname stelt Kirpalani de overdracht

uit naar 31 maart 2020, toevallig in de periode dat hij in
opspraak raakte bij de Centrale Bank. Kirpalani zou namelijk
hebben gefaald als president-commissaris van de Centrale

66
Bank tijdens het kasreserveschandaal. Hij wil voor de
overname van De Doksenclub minder betalen dan afgesproken.
En een paar maanden vóór de nieuwe datum van overdracht
laat Kirpalani weten dat hij zelfs nòg minder wil overmaken.
Het bedrag is nu zo laag, dat wij weigeren. Kirpalani kondigt
daarop aan dat hij De Doksenclub dan naar de veiling brengt.
Wij proberen de veiling met een kort geding te voorkomen.

Het kasreserveschandaal

Centrale Bank in Suriname pleegt de grootste bankroof

aller tijden, kopte het Nederlandse dagblad Trouw op de
economiepagina. In het voorjaar van 2020 werd ontdekt dat
de Centrale Bank van Suriname 100 miljoen dollar van de
kasreserves van de commerciële banken, dus particulier geld,
heeft gebruikt voor overheidsuitgaven, zonder dat de banken
hiervan afwisten.

Critici spreken van ‘gestolen kasreserves’ en de ‘grootste

bankroof aller tijden’. Het vertrouwen in de Centrale Bank, dat
al niet groot was, is ‘behoorlijk geschaad’, zegt Eblein Frangie,
voorzitter van de bankiersvereniging.

De ‘bankroof’ vond plaats onder de neus van Vijay Kirpalani

en zijn commissarissen: die zagen niets en hoorden niets.
Regeringscommissaris Vijay Kirpalani verdedigde de
‘bankrovers’ tijdens een persconferentie op 7 februari 2020: er
was geen sprake van fraude, bezwoer hij.
Trouw: Centrale Bank in Suriname pleegt ‘de grootste
bankroof aller tijden’; https://rebrand.ly/kasreserve

Rechter Suzanne Chu bepaalt op 26 maart 2020 in dit kort

geding dat Kirpalani de situatie zelf had laten ontstaan, en
dat het daarom niet redelijk zou zijn om de vordering via een
veiling terug te halen. Rechter Chu vond de afgedwongen

67
overeenkomsten onredelijk bezwarend voor het bedrijf
De Vliegende Eend BV annex De Doksenclub. De rechter
oordeelde zelfs dat Kirpalani “misbruik maakte van het recht
op parate executie” .

Rechter Alida Johanns bevestigde enkele maanden later

het vonnis van haar collega Chu. Er zou pas anders beslist
kunnen worden wanneer Kirpalani met nieuwe feiten zou
komen, benadrukte zij. Duidelijke taal voor gewone mensen,
maar Vijay Kirpalani is geen gewoon mens. Hij is een van de
machtigste mannen van Suriname, de Surinaamse wetgeving
geldt daarom niet voor hem en hij hoeft zich dan ook niets aan
te trekken van uitspraken van de rechterlijke macht.
En dus ontvangt De Doksenclub op vrijdag 14 augustus
2020 een deurwaardersexploot: Vijay Kirpalani zal, ondanks
een verbod door twee rechters, toch De Doksenclub laten
veilen. Vijay Kirpalani lijkt hiermee de rechtbank te willen
desavoueren en lijkt te willen aangeven dat hij zo machtig is
dat hij onaanraakbaar is, dat hij boven wet en recht staat.
Hij lijkt hiermee het beeld dat in de samenleving bestaat te
willen bevestigen, namelijk dat voor de rijken in het land
andere wetten gelden dan voor de financieel minder bedeelden.

Geen belasting voor fanatieke VHP’er

In maart 2019 wordt Vijay Kirpalani, volgens toenmalig

president Bouterse een “fanatieke VHP’er”, voorgedragen als
president-commissaris bij de Centrale Bank. Kort hierna duikt
een document op waaruit blijkt dat het bedrijf van Kirpalani sinds
medio 2014 geen invoerrechten hoeft te betalen over bepaalde
artikelen. Het bedrijf kreeg ook een gedeeltelijke vrijstelling van
statistiekrecht voor goederen bestemd voor toeristen. Het gaat
om huishoudelijke artikelen, elektronica, consumptiegoederen
en overige verbruiksgoederen.

68
 Kirpalani zegt in Starnieuws dat het doel van deze vrijstellingen
is om Cubaanse toeristen naar Suriname te lokken met ‘duty
free shopping’. De vrijstellingen berusten volgens hem op
een wettelijke bepaling waar alle ondernemers een beroep op
kunnen doen, mits zij voldoen aan bepaalde criteria.
Niets aan de hand dus, zegt Kirpalani.

De constructie leek overigens op een omslachtige manier om

vliegmaatschappij Fly Allways te subsidiëren. Fly Allways was
een project gestart om toerisme uit Cuba te ontwikkelen. De
regering deed afstand van belastinginkomsten om het project
van Fly Allways te stimuleren, waarbij Kirpalani een graantje
meepikte door als enige ‘duty free shopping’ aan te bieden.
Voor de transparantie is het van belang om te weten dat Vijay
Kirpalani op zijn minst grote belangen heeft in Fly Allways.
Times Mall, Kirpalani en Fly Allways waren volgens Dagblad
Suriname een samenwerkingsverband aangegaan.
Handelswaar van 30 importeurs van voornamelijk kleding uit
China zou via de groot- en kleinhandel afgezet worden.

• De West: ‘Beschikking Kirpalani rechtmatig verkregen’; https://rebrand.ly/duty-free-1

• Starnieuws: Kirpalani: Niks mis met invoerrechtenvrije
importen; https://rebrand.ly/duty-free-2
• Dagblad Suriname: Het martelaarschap van Cubanen; https://rebrand.ly/duty-free-3

Vervolgens verspreidt Vijay Kirpalani het gerucht dat De

Doksenclub een groot bedrag heeft verduisterd. De Doksenclub
daagt hem met een grote krantenadvertentie publiekelijk uit om
een registeraccountant van zijn keus naar het bedrijf te sturen.
Indien wij inderdaad geld hebben verduisterd, doen wij vrijwillig
afstand van het bedrijf, maken wij bekend. “Wij zijn zelfs bereid
daar vooraf voor te tekenen bij een notaris,” zei Asha Badal als
eigenaar van de Doksenclub.

69
70
Prahlad Sewdien, minister van Landbouw, Veeteelt en Visserij

71
Hoofdstuk 8 Santokhi en vogelgriep
De journalisten Ivan Cairo en Gerold Rozenblad interviewen
op zondag 17 juli 2022 de president van de Republiek
Suriname in het programma Retrospectie op LIM FM11.
“En wat is gebeurd met de Doksenclub. Waarom moest de
man weg? Willen we op deze manier andere investeerders naar
Suriname aantrekken?” vraagt Ivan Cairo aan Chandrikapersad
Santokhi.

Santokhi: “Doksenclub? We hebben alle ondersteuning

gegeven aan de Doksenclub. Ik heb ze een paar keer ontvangen
op het kabinet. Ze wilden investeren, ze wilden uitbreiden.
Ze wilden dat doen door middel van import van eieren. Z’n
projecten zijn allemaal goeie projecten geweest. We zouden
zelfs exporteren naar het buitenland.

‘Zijn projecten wa-

ren goeie projecten’

De minister van LVV is belast geworden met verdere

coördinatie. Ik heb zelfs schriftelijk de instructie gegeven
aan de minister: ‘Dit project moeten we ondersteunen.’ Maar
uiteraard heeft de minister ook wetten daarzo. En die wetten
eisen ook namelijk, en internationale verdragen eisen ook
namelijk dat als er die eieren binnenkomen dat ze allemaal met
een officiële verklaring moeten komen van die autoriteiten dat
deze eieren wel helemaal virusvrij zijn.
Daar is het in feite begonnen met de hele discussie, een

11 LIM FM https://youtu.be/HYcYH-YNbo8

72
hele rechtszaak van geworden. Dan werkt men in zones in
Nederland. Ik heb gevraagd: ga je nu onderhandelen? Ik
heb zelf mediation aangeboden vanuit mijn Kabinet om het
probleem goed op te lossen. Uhm, helaas zijn het allemaal
rechtszaken geworden.

Helaas heeft hij (het) besluit moeten nemen om zich terug te

trekken. Dat zijn allemaal ontwikkelingen die we niet willen.
Maar nogmaals, het zijn allemaal zaken die gestuit zijn, niet
zozeer op investeringen of uitbreiden van investeringen, maar
meer uit oogpunt van veiligheid van ons pluimvee, veiligheid
van ook de toekomst van ons pluimvee.”

Zo vatte president Santokhi de affaire samen, met nadruk op de

rol van het ministerie van LVV dat destijds geleid werd door
Prahlad Sewdien. Deze samenvatting strookt echter niet met

Willen we op deze
manier investeer-
ders aantrekken?

wat zich daadwerkelijk afspeelde. Bovendien komen enkele

belangrijke zaken niet aan de orde.

Maar uiteraard heeft de minister ook wetten daarzo,” zei

president Santokhi. Als minister Prahlad Sewdien zich
inderdaad aan de Surinaamse en internationale wetgeving had
gehouden, zat u nu niet dit boek te lezen.
De plannen die wij aan de regering voorlegden, hoefden namelijk
helemaal geen bijzondere behandeling te krijgen. Het Kippie-
project moest vanuit de overheid niet op een andere wijze worden

73
behandeld dan welk ander productieproject. LVV moest slechts
één ding doen: gewoon de Surinaamse wetgeving toepassen op
alles wat de Doksenclub wilde doen. En daar ging het fout.
Er waren destijds in Suriname twee groepen ondernemers die
pluimveeproducten importeerden: de Doksenclub en de rest, zo
zullen we het maar samenvatten.
De Doksenclub importeerde broedeieren uit Europa, de rest
haalde die uit de VS. In beide regio’s heerst regelmatig de
zeer besmettelijke vogelgriep. Mensen kunnen ook vogelgriep
krijgen. Maar de kans dat mensen besmet raken is klein. Als er
toch een besmetting plaatsvindt, zijn de klachten meestal mild.
Het gaat dan om klachten als koorts, hoofdpijn, spierpijn en
hoesten.

Bij pluimvee is het een geheel ander verhaal. Wanneer vogels

besmet raken met vogelgriep, kunnen de gevolgen heel ernstig zijn.

Als minister Sew-

dien zich aan de wet
had gehouden...

Pluimveehouders kunnen heel snel hun volledige inzet kwijtraken.

Op besmette bedrijven worden daarom alle vogels, besmet of niet,
uit voorzorg gedood. Transport van pluimvee is verboden binnen
een besmette zone. Daar zijn internationale afspraken voor.
En broedeieren mogen alleen worden uitgevoerd dan wel
worden geïmporteerd wanneer de exporteur of importeur
gedocumenteerd kan laten zien dat het materiaal niet afkomstig
is uit besmet gebied. Om het nog duidelijker te zeggen:
zonder toestemming van de controlerende instanties mogen
pluimveeproducten niet worden geëxporteerd.

74
En zonder een gezondheidsverklaring komen deze producten
geen enkel land binnen. Ook Suriname niet. Nogmaals: zonder
gezondheidsverklaring gaan de producten het exporterende
land niet eens uit! Uitvoeren zonder gezondheidsverklaring is
niet mogelijk.

En daar ging het fout. Want Nederland gaf wél

gezondheidscertificaten af aan de Doksenclub. De bestelde
broedeieren waren afkomstig uit een gebied waar binnen een
straal van 10 kilometer geen vogelgriep was waargenomen.

Het is onmogelijk om
vogelgriep via broed-
eieren in te voeren

Maar om de Doksenclub toch een hak te kunnen zetten, maakte

Suriname een eigen variant op de internationale regels: de
internationaal gebruikelijke 10 kilometerzone werd door LVV
uitgebreid naar 90 kilometer rond een besmet bedrijf.

Wie Google Maps erop naslaat, ziet meteen dat daarmee

geheel Nederland afgesloten wordt voor Surinaamse bedrijven.
Opmerkelijk: Guyana Stockfeeds Incorporated, Guyanese
collega’s van Van den Bergh, die ook voorzichtig moeten zijn
met het binnenhalen van vogelgriep, kocht broedeieren voor,
tijdens en na het gevecht met LVV bij dezelfde leverancier in
Nederland waar De Doksenclub geen eieren mocht halen.

Broedeieren
Het is in dit verhaal belangrijk om feiten en verzinsels uit elkaar
te houden. Een voorbeeld.

75
 De broedeieren voor De Doksenclub mochten Suriname niet
in, want stel je voor dat die besmet zouden zijn met vogelgriep!
Pure propaganda.
Propaganda is een vorm van communicatie waarbij
door de belanghebbende partij wordt getracht
aanhangers voor haar gedachtegoed te winnen.
Door het bewust verspreiden van eenzijdige en/of
verzonnen informatie wordt geprobeerd de publieke
opinie te bespelen.
[Wikipedia; https://bit.ly/wiki-prop]

Een besmet ei
kán niet wor-
den uitgebroed

Wij importeerden jarenlang dokseneieren uit Europa, terwijl

daar elk jaar vogelgriep heerste. Dat was nooit een probleem.
Het werd pas een probleem toen wij kippeneieren wilden
importeren, want daarmee zouden wij een stukje marktaandeel
weghalen bij de gevestigde orde.
Bovendien is het praktisch onmogelijk om vogelgriep via
broedeieren het land in te voeren. Het exporterende bedrijf
moet met een gezondheidscertificaat aantonen dat de eieren
niet zijn besmet. Maar stel dat er vogelgriep wordt ontdekt
nadát de eieren zijn verscheept? Dan is er nog ruim voldoende
tijd om te voorkomen dat ze worden uitgeladen, want de eieren
zijn een paar weken op de boot onderweg.
En als ze toch in de broederij terecht komen, is het uitgesloten
dat er een besmet kuiken uit komt. Want uit een besmet ei
komt geen kuiken: bij kippen die zijn besmet met de ernstige
vorm (HPAI, hoogpathogene aviaire influenza, vogelpest) is
de mortaliteit 100 procent: ze gaan allemaal dood. Volwassen

76
 kippen worden binnen enkele uren tot drie dagen na besmetting
ziek en overlijden kort daarna; een embryo of een kuiken
heeft dus geen enkele kans. Een besmet ei kán niet worden
uitgebroed. In het theoretische geval dat een besmet ei toch
zou uitkomen, zouden alle kuikens in de broederij binnen een
paar uur dood zijn. Maar nogmaals voor alle duidelijkheid: een
besmet ei zal nooit een kuiken kunnen leveren.

De 10 kilometer
werd 90 kilometer

De Wageningen Universiteit12 ziet dan ook geen gevaar: de

kans dat vogelgriep via de import van pluimvee, broedeieren en
pluimveeproducten naar Nederland komt is klein, concludeert
Wageningen Bioveterinary Research.
Dan is er nog iets interessants. Vogelgriep ontstaat niet in een
kippenhok. De ziekte wordt verspreid door trekvogels en kan
dus overal zomaar opduiken.
Internationaal is daarom afgesproken dat niets wat van een kip
komt, buiten een straal van 10 kilometer rond de besmetting
mag worden gebracht. LVV maakte daarvan dat als er in
één Europees land vogelgriep heerst, dat dan heel Europa
verboden gebied is.

Bedrijven die importeerden uit de VS, waar op dat moment de

ergste uitbraak sinds jaren woedde, mochten echter gewoon
blijven invoeren – zelfs nadat de ernstige vorm van vogelgriep
was aangetroffen in de staten van waaruit werd geëxporteerd
naar Suriname..

12 Wageningen University & Research: Wat is vogelgriep?; https://bit.ly/wageningen-hpai

77
78
Saillant: minister Sewdien zei op 14 maart 2022 dat de
CARICOM had afgesproken dat geen broedeieren mochten
worden geïmporteerd13 uit Europa. ‘Een pertinente leugen,’
schreef Suriname Herald. Want op de 53ste CARICOM-
vergadering werd meegedeeld dat de CARICOM geen
besluiten had genomen ten aanzien van de pluimveesector..

13 Suriname Herald: Inzake Doksenclub: leugens en drogredenen van Sewdien

ontmaskerd | https://rebrand.ly/cari-ei

79
80
81
Hoofdstuk 9 Geen gevaar
Terwijl LVV zich dodelijk ongerust maakte over de vogelgriep
in Europa, woedde in de Verenigde Staten de ergste uitbraak
van vogelgriep sinds 2015. “Since early 2022, more than 49
million birds in 46 states have either died as a result of bird flu
virus infection or have been culled (killed) due to exposure to
infected birds. This number is nearing the 50.5 million birds
in 21 states that were affected by the largest bird flu outbreak
that occurred in 2015. Even so, the number of states affected
in 2022 is already more than double the number of states that
were affected in 2015” schreef het Amerikaanse Centers for
Disease Control and Prevention (CDC)14.

The number of states

affected in 2022 is more
than double ... that
were affected in 2015

Maar terwijl in Amerika de paniek groeide, bleef LVV

opmerkelijk kalm: op geen enkele manier werd gereageerd
op de uitbraak in de VS en, belangrijker: er kwam geen
importverbod voor pluimvee en pluimveegerelateerde
producten uit de Verenigde Staten.

Op 25 februari 2022 vraagt Iraida Simpson van Radio

Immanuel aan Erik Hilversum van Hilly’s Farms of de

14 U.S. Approaches Record Number of Avian Influenza Outbreaks in Wild Birds and
Poultry; https://bit.ly/avian-usa

82
samenleving zich zorgen moet maken over een tekort aan
kippenvlees, gezien de uitbraak van vogelgriep in Amerika.
Dat hoeft niet, zegt Hilversum: “De eieren die naar Suriname
komen, zijn hoofdzakelijk uit de staat Georgia. En die uitbraak
is als ik het goed heb in Kentucky en Pennsylvania en die
staten zijn honderden kilometers verwijderd van Georgia. Dus
Georgia is nog erg veilig,” zegt Hilversum.

Dat was natuurlijk niet helemaal waar. Want vogelgriep wordt

vooral verspreid door wilde vogels, die zich weinig aantrekken
van grenzen. Dat betekent dat een besmetting zich binnen
enkele dagen honderden kilometers kan verspreiden.
En dat is precies wat gebeurde: enkele dagen later werd ook

Europa is een land

Georgia toegevoegd aan het lijstje van staten met vogelgriep.

Maar ook wanneer de vogelgriep opduikt in Georgia, is er wat
betreft Hilversum nog steeds weinig aan de hand, geeft hij aan
in Keynews. Op 10 april, anderhalve maand na het gesprek met
Radio Immanuel, zegt Hilversum dat er slechts twee gevallen
van vogelgriep zijn in de staat Georgia. “Die twee gevallen zijn
niet genoteerd in een pluimveebedrijf, maar bij twee vogels in
het wild,” zou Hilversum volgens Keynews15 verklaard hebben.
Een vreemde uitspraak. Want, zoals we eerder zagen:
vogelgriep wordt verspreid door wilde vogels die zich niet
aan grenzen houden. Bij de broedeieren die uit Europa
moesten komen, hield LVV hier wel rekening mee: het hele
continent werd afgesloten. De vogelgriep was bij 534 Europese

15 LVV verscherpt importmaatregelen pluimveegerelateerde producten; https://bit.ly/hilv-

georgia

83
pluimveebedrijven geconstateerd, schrijft de Associatie
Pluimveesector Suriname in januari 2022 in een aangeboden
artikel in Keynews.16 En hoewel in Nederland, waar Van den
Bergh zijn broedeieren vandaan haalde, de situatie onder
controle was, werd geen onderscheid gemaakt tussen landen:
allen zijn gelijk aan één, was het devies van LVV. Nederland
besmet? Dan verbieden wij de import uit geheel Europa, aldus
het departement van Sewdien. Besmette vogels in de VS
zijn minder gevaarlijk dan in Europa, blijkt bovendien uit de
woorden van Hilversum.
Ook opmerkelijk: de vogelgriep kwam vrijwel tegelijkertijd
voor in Europa, de Verenigde Staten en Azië. U snapt inmiddels
natuurlijk dat dit niet vreemd is: vogels vragen geen visum om
te mogen vliegen van A naar B.
Dus is het opmerkelijk dat er bij besmetting in B, andere regels
gelden dan bij besmettingen in A.

Voer

Op 11 december 2020 schrijft Virginia Popken-Telting van het

Directoraat Veeteelt alle importeurs van veevoer aan. Vanwege
de hoogpathogene aviaire influenza (HPAI, vogelgriep) mag
alleen veevoer worden gehaald bij bedrijven waar in een straal
van 10 kilometer geen vogelgriep is. Bedrijven moeten met een
veterinaire verklaring aantonen dat hun voer veilig is.
Het Nederlandse ministerie van Economische Zaken legt op
pagina 78 van het Beleidsdraaiboek Aviaire Influenza17 uit
dat het praktisch onmogelijk is om virussen mee te nemen in
veevoer. Dat wordt immers zodanig verhit dat er geen enkel
risico overblijft voor verspreiding van bijvoorbeeld vogelgriep.

16 Surinaamse pluimveesector in gevaar door willekeur; https://bit.ly/apss-willekeur

17 Beleidsdraaiboek Aviaire Influenza - versie 2.0 - september 2013; https://bit.ly/ez-
draaiboek

84
Toch krijgen wij in januari 2021 een waarschuwend mailtje van
Gianna Karg, onderdirecteur Veterinaire Diensten bij LVV.
Iemand heeft bij het ministerie de klacht gedeponeerd dat wij
van plan zijn pluimveevoer te importeren en door te verkopen
aan eindgebruikers. Dat mag niet van LVV en daarom zal het
departement binnen een week onder meer controleren hoeveel
voer bij ons opgeslagen ligt.

85
En dat is de zoveelste opmerkelijke stap van het ministerie.
Zelfs voor wie het eerst niet wilde geloven, wordt het steeds
duidelijker: LVV laat zich voor het karretje spannen van
ondernemers die een probleem hebben met concurrentie.

Voer werd in vijf jaren bijna 800 procent duurder, tussen 2017
en 2023 steeg de prijs met bijna 1000 procent. Dat had onder
meer te maken met de hoge koers van de euro. Maar de prijs
steeg ook omdat LVV besloot om de keuringstarieven van
voer per kilogram in plaats van per ton te berekenen. Hierdoor
moesten voerimporteurs per lading zo’n 35.000 SRD méér
betalen.

Ook de vrijstelling van invoerrechten op voer werd steeds

moeilijker. De kostprijs van kippen en doksen ging hierdoor
steeds meer omhoog. Kwekers stonden met de rug tegen de
muur omdat zij door LVV verplicht werden hun voer lokaal te
kopen.
Zo beschermde het ministerie de voerproducenten ten koste van
de lokale kwekers, noteerde Starnieuws18 in 2017. Kippenvlees
kon toen al veel goedkoper, mits de overheid de import van
voer vrijmaakte van invoerrechten – precies zoals de overheid
dat had gedaan ten behoeve van Cubaanse toeristen die werden
ingevlogen om bij mijnheer Kirpalani goedkoop spulletjes te
komen kopen.

18 Starnieuws - Lokale kippenteelt wordt kapotgemaakt; https://bit.ly/voer-import

86
Pertab Bissumbhar

87
Hoofdstuk 10 Willekeur
Wanneer wij wat concreter ingaan op wat zich de afgelopen
jaren afspeelde tussen De Doksenclub, het ministerie van LVV,
Vijay Kirpalani en president Santokhi, ontstaat een onthutsend
beeld van willekeur en machtswellust.

In april 2021 spraken wij op het Kabinet van de President

met president Santokhi en onder meer zijn adviseur Pertab
Bissumbhar. Wij wilden dat er een duidelijk en transparant
beleid kwam met betrekking tot de invoer van broedeieren uit
een land waar vogelgriep heerst.
In deze context vroeg de president zich af waarom De
Doksenclub geen eieren mocht importeren uit Nederland,
terwijl er wel gewoon eieren mochten komen uit de Verenigde
Staten waar ook vogelgriep heerste.

Het antwoord van presidentieel adviseur Pertab Bissumbhar

was ontstellend: in Europa heerste vogelgriep dus daarom
mochten daar geen eieren gehaald worden. In de VS heerste
vogelgriep, maar daar mochten wel eieren gehaald worden,
anders zou Suriname geen kip hebben...
Het lijkt op een scene uit een slechte Britse comedy, maar het
was bloedserieus.

In juni vroegen wij dan ook schriftelijk aan de minister van

LVV met een kopie naar de president, om de importregels
eindelijk eens een keer transparant te maken.
Op 1 juli 2021 werd hier opnieuw over vergaderd. Bij dit
gesprek waren aanwezig:
• Dr. Chotkan, directeur LVV
• Dr. Wilnis, hoofd Veterinaire Dienst LVV
• Dr. Rozenblad, bemiddelaar/adviseur

88
• Mr. Preshand Baldew, advocaat, Kabinet van de President
• Van den Bergh, namens De Vliegende Eend BV

Belangrijkste discussiepunt: er zouden afspraken moeten

komen voor import van broedeieren uit een land waar
vogelgriep heerst. Op de meeting werd het volgende
afgesproken:
1. Bij de importvergunning moeten alle documenten aanwezig
zijn;
• Het gezondheidscertificaat van de NVWA mag tijdens de
aanvraag een gescand document zijn;
• De aanvraag zal hiermee worden gehonoreerd (de
broedeieren zijn dan inmiddels al op transport),
• Het originele gezondheidscertificaat zal na aankomst van
de broedeieren alsnog worden overhandigd aan LVV en
dient 100% overeen te komen met het eerder afgegeven,
gescande document.

89
2. LVV zal op redelijke termijn aan de NVWA kenbaar maken
wat de Surinaamse eisen zijn, met name voor de vrije zone
in kilometers van een besmette farm, indien er vogelgriep
in het land van herkomst heerst.

Een maand later belt mr. Preshand Baldew, advocaat op het

Kabinet van de President, met LVV: hij wil weten wanneer de
afspraken van 1 juli op papier worden gezet. Ook deze keer komt
LVV de afspraken niet na, want er wordt niets op papier gezet.

Dat brengt De Doksenclub in een vervelend parket. Er

lopen immers gesprekken met de Inter-Amerikaanse
Ontwikkelingsbank, de IDB. Die wil enkele miljoenen
investeren in het Kippie-project, maar dan moet het
wel duidelijk zijn wat de Surinaamse regels zijn voor
broedeieren uit een land waar vogelgriep heerst.

Alleen al om een principeafspraak met de president te

concretiseren, zijn wij een maand bezig met brieven,
telefoontjes en apps. Op 14 oktober 2021 lukt het eindelijk
president Santokhi te ontmoeten. Bij het gesprek zijn ook
adviseur Prenobe Bissessur en Asha Badal aanwezig.
Prenobe Bissessur krijgt huiswerk van de president: hij moet
binnen een week een meeting arrangeren met de ministers van
Financiën en van Buitenlandse Zaken.
Verder moet hij LVV zover krijgen dat die alsnog aangeven
wat de stand van zaken is inzake de afspraak met de NVWA:
wat is de vrije zone bij de import van broedeieren indien er in
Nederland vogelgriep heerst?

Bissessur zou dus regelen dat er vóór 21 oktober 2021 een

gesprek komt met de twee ministers. De realiteit is anders:
op 14 november krijgen wij na ontelbare herinneringen de
zoveelste toezegging van president Santokhi dat hij zijn

90
personeel aan het werk zal zetten en dat wij uitgenodigd zullen
worden door één van de ministers...
Dat betekent dat enerzijds de Inter-Amerikaanse
Ontwikkelingsbank enkele miljoenen wil investeren om
minstens 100 Surinamers aan werk te helpen, om de prijs van
kippenvlees te laten dalen tot ongeveer 22 SRD per kilo (bij
een koers van 7,50 dus ongeveer 2,39 USD, situatie 2019), om
meer belastinginkomsten te genereren door lokale productie,
om valuta te verdienen door export naar de CARICOM en nog
veel meer – maar dat enkele Surinaamse ministers dit allemaal
negeren, omdat een klein groepje machtige zakenlieden niet wil
dat mijn bedrijf dit van de grond krijgt.
En het betekent ook dat de hoogste man in het land als een
schooljongen aan de kant kan worden geschoven door zijn
ondergeschikten, zonder dat hij met de vuist op tafel durft te
slaan.

Een voorbeeld:

Op 3 januari 2022 schrijft president Santokhi aan mij dat hij de

minister van LVV heeft gevraagd hem per direct te informeren
omtrent de regelgeving voor de invoer van broedeieren uit
gebieden waar vogelgriep heerst.

De president zegt verder dat hij de minister heeft gevraagd,

indien deze regelgeving er niet is dan wel niet transparant is,
om deze regelgeving binnen een week te ontwikkelen. De
nieuwe dan wel aangepaste regels dienen binnen een week op
het bureau van de president te liggen.
Verder draagt hij de minister op om rekening te houden met
de proportionaliteit en noodzakelijkheid van op te leggen
beperkingen, en: de minister moet een deugdelijke afweging
maken tussen het belang van de gezondheid van de

91
pluimveesector in Suriname enerzijds, en anderzijds het in
stand houden en bevorderen van ondernemerschap in de
pluimveesector. Bij deze laatste opdracht verwijst de president
nadrukkelijk naar het belang van De Doksenclub. De president
gaat nòg verder: zolang deze regelgeving niet bestaat, wil hij
graag dat broedeieren worden toegelaten indien de Nederlandse
Voedsel- en Warenautoriteit hiervoor een gezondheidscertificaat
heeft afgegeven.

92
Wij maken een lang verhaal kort: deze zelfde verzoeken dan
wel opdrachten dan wel instructies had de president een half
jaar eerder ook al gestuurd naar minister Prahlad Sewdien van
LVV. Die negeerde echter consequent elk van deze opdrachten
dan wel verzoeken dan wel instructies, en ging zelfs dwars in
tegen de instructies van de president. De rechters in de diverse
kort gedingen die wij tegen de Staat aanspanden, vielen steil
achterover: waarom wijst de minister de invoer van eieren
af wanneer er, zoals in de hele wereld geaccepteerd, een

93
certificaat bij zit? ‘Omdat ik dat mag doen,’ daar komt het
antwoord van minister Sewdien op neer.
Rechter Sandra Bradley is verbijsterd dat de overheid zó met
ondernemers omgaat.

“Waar ze in Nederland direct zijn, draaien ze er in Suriname

omheen. Als ze hier drie keer de telefoon niet opnemen, is dat
een hint dat ze je niet kunnen helpen,” zei ik in 2016 in de
brochure Zakendoen in Suriname. Lang voor ik met ministeries
in de clinch zou liggen dus.

Dan begrijpt de lezer mijn noodkreet van 10 november

2021: ik wijs president Santokhi er dan op dat hij de enige
is die reageert op mijn brieven en telefoontjes. Wonderlijk,
want hierdoor loopt de deal met de IDB gevaar. Een deal
die zou zorgen voor een groot aantal arbeidsplaatsen en
forse inkomsten in buitenlandse valuta voor de Staat.
En dat, omdat de belangen van enkele individuen zwaarder
lijken te wegen dan die van de Surinaamse consument.

94
95
Hoofdstuk 11 De Rechter
“Het is een schande hoe u omgaat met ondernemers in dit
land... er is iets wezenlijk mis op uw ministerie...
Ik heb hier een brief van de President gericht aan u waarin hij
duidelijk aangeeft om het bedrijf te faciliteren [...] Erkent u het
gezondheidscertificaat van de Nederlandse overheid, van de
NVWA19, dat de broedeieren vrij van vogelgriep zijn?”
Aan het woord: rechter Sandra Bradley. De rechter wond
zich zichtbaar op over de arrogante manier waarop minister
Parmanand Sewdien van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV)
de handelwijze van zijn departement afdeed als ‘niets aan de
hand, zo doen wij dat’.

Ook rechter Chatterpal wil weten of LVV het gezondheidscertificaat,

afgegeven door de Nederlandse overheid, i.c. de NVWA erkent.
Minister Sewdien, op nonchalante toon: “Ja, wij erkennen dat.”
Maar wanneer de rechter vraagt: “Waarom geeft u dan geen
importvergunning af?” zegt de bewindsman: “Ik heb dat recht...”
Dat gaat er bij de rechter niet in: “Maar u geeft wel een
importvergunning af aan concurrenten voor broedeieren die
ook uit landen komen waar vogelgriep is.”
De minister: “Dat klopt. Wij mogen producten toch afkeuren,
ook als er een gezondheidscertificaat bij zit? Dat doet
Nederland ook met onze groente.”
De rechter buigt zich voorover, naar de minister: “ Wat ik
nu ga zeggen, is wat ik zelf heb gezien op de luchthaven van
19 NVWA: De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit; heeft als kerntaak het toezicht
houden op de naleving van wetten en voorschriften. Valt onder de verantwoordelijkheid
van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De opdrachtgevers
zijn LNV en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

De NVWA werkt volgens internationale regels van de Wereldorganisatie voor

Diergezondheid, de OIE. Deze regels zijn in 2017 overgenomen in de Surinaamse
wetgeving.

96
Suriname: dat groentehandelaren keurmeesters betalen voor
een gezondheidscertificaat zonder dat een keuring plaatsvindt.
Ik heb het zelf gezien dus praat geen onzin tegen mij dat we iets
zomaar kunnen afkeuren!”

En dan blijkt opnieuw dat minister Sewdien zich hoger waant

dan een rechter. De magistraat vraagt aan drs. Anand Chotkan
DVMZ, de waarnemend directeur Veeteelt, wat die van de zaak
vindt. Chotkan kijkt schichtig in de richting van Sewdien en
antwoordt dan: “Ik kan en mag niets zeggen van de minister.”
Probeerde minister Sewdien met censuur te voorkomen dat
aan het licht zou komen hoe schimmig de werkwijze van zijn
departement is?

En ook Faizel Wilnis, hoofd veterinaire dienst van het

ministerie en als waarnemend onderdirecteur Veterinaire
Diensten het aanspreekpunt nationaal en internationaal voor dit
soort zaken, lijkt veel minder te weten dan wat je van iemand
in zijn functie zou mogen verwachten. Op de vraag van de
rechter wat hij vindt van de hele gang van zaken reageert hij:
“Ik ben pas twee jaar dierenarts en ben deze materie nog niet
machtig!”

Merkwaardig

Er waren veel rechtszaken nodig om een klein beetje te kunnen

ondernemen in Suriname. Zolang wij in ons eigen tuintje
bleven wieden, was er niets aan de hand. De Doksenclub
als eendenfarm was zo’n beetje het vlaggenschip van de
pluimveesector, een bedrijf waar menig Surinamer trots op
was. Dat bleek bijvoorbeeld uit de enorme steun die wij kregen
van kleine kwekers, toen de gevechten met LVV en de grote
jongens in de sector uit de hand liepen.

97
Het begon pas de verkeerde kant op te gaan toen wij ons
begaven op het terrein van de gevestigde orde, de grote
kippenkwekers, de leveranciers van eendagskuikens en
voerfabrikanten. Vanaf dat moment waren wij meer bezig met
rechtszaken dan met ondernemen.
Want de gevestigde orde duldt geen concurrentie, en leek zelfs
de politieke top voor haar karretje te kunnen spannen.

Niemand durft de
minister van LVV tot
de orde te roepen

De zeer besmettelijke vorm van vogelgriep duikt bijna ieder

jaar op, in een groot aantal landen op vrijwel elk continent.
Maar nadat wij, ondanks deze situatie, jarenlang ongehinderd
eendeneieren konden importeren, mochten wij opeens geen
kippeneieren invoeren. Dat zou gevaarlijk zijn voor de
pluimveesector in Suriname, was het argument. Want hoewel
een onafhankelijke Nederlandse overheidsinstantie schriftelijk
garandeerde dat er met de eieren niets aan de hand was,
verbood LVV de invoer uit Nederland omdat ergens in Europa
vogelgriep heerste.

En hoewel zowel de onafhankelijke rechter als de allerhoogste

instantie in Suriname opdracht gaven de eieren toe te laten,
bleek voor de zoveelste keer dat niemand – niet de rechter, niet
de president – de minister van LVV tot de orde kan roepen.
LVV leek bovendien bewust aan te sturen op een faillissement
van ons bedrijf. De Doksenclub liet zich uiteraard niet als een

98
mak lammetje naar de slachtbank leiden en de rechtszaken
tegen de overheid, met name het ministerie van LVV, stapelden
zich op. Opmerkelijk hierbij is de wijze waarop het departement
de rechterlijke macht steeds weer denigreerde en schoffeerde.

Rechter Sandra Bradley noemde de opstelling van LVV

schandelijk. Zij kon zich bijvoorbeeld niet voorstellen dat de
president als hoogste orgaan een instructie geeft, en dat het

In Suriname beslist
een minister dat die
boven de rechter staat

ministerie deze instructie negeert. Saillant: minister Sewdien

negeerde zelfs een oproep om voor de rechter te verschijnen.
Kantonrechter Sandra Bradley bepaalde in januari 2022 dat
LVV een boete zou krijgen van 20.000,- euro voor elke dag dat
de eieren niet werden vrijgegeven. Zelfs die dreiging werkte
niet: “Leiding LVV negeert rechtelijk vonnis in kort geding
Doksenclub”, kopt Key News20 op 29 januari 2022. Minister
Parmanand Sewdien van LVV laat, ondanks een vonnis van de
kortgedingrechter, andermaal een lading eieren tegenhouden op
de haven. Er zou namelijk volgens het ministerie kans zijn op
insleep van vogelgriep.
President Chandrikapersad Santokhi himself bemoeit zich
met de kwestie: hij vraagt zijn minister schriftelijk om de
import voortgang te laten vinden als de eieren voorzien zijn

20 KEY NEWS: Leiding LVV negeert rechtelijk vonnis in kortgeding Doksenclub; https://
rebrand.ly/lvv-1

99
van een gezondheidscertificaat. In de rest van de wereld is de
certificering het bewijs dat de eieren zijn gecontroleerd door de
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en dus veilig zijn.

Enkele dagen later zitten partijen weer tegenover elkaar

in de rechtszaal. Deze keer gaat het over het vonnis van
rechter Bradley: hoe moest haar uitspraak eigenlijk worden
geïnterpreteerd?
De Doksenclub meende dat de rechter had gevonnist dat
iets binnen een bepaalde tijd moest gebeuren en als dat niet
gebeurde, zou LVV een boete moeten betalen – simpel, niet
waar? Niet in de rechtsstaat Suriname.

Want in Suriname beslist een minister dat die boven de rechter

staat en een vonnis niet hoeft uit te voeren als dat hem niet
zint. Wat doet vervolgens een andere rechter in een rechtsstaat,
wanneer die om een oordeel wordt gevraagd over de weigering
om een vonnis uit te voeren?

Uitvoerbaar bij voorraad

Sewdien roept onmiddellijk de rechtbank te hulp. De rechter

doet dan een uitzonderlijke uitspraak. In het vonnis overweegt
de rechter dat zijn collega “bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard
vonnis” heeft veroordeeld. Uitvoerbaar bij voorraad – wat
betekent dat?

Uitvoerbaar bij voorraad is de mogelijkheid om een uitspraak meteen uit

te voeren, ook als hoger beroep wordt ingesteld of de hoofdprocedure
nog doorloopt, legt de juridische website Rechtspraak.nl uit. Wijst een
rechter een geldvordering uitvoerbaar bij voorraad toe? Dan betekent
dit dat de deurwaarder op basis van de uitspraak van de rechter direct

100
 executoriaal beslag kan leggen. “Ook als u het er niet mee eens bent
en hoger beroep wilt”, zegt Rechtspraak21.
Een leek zou denken dat dit betekent dat LVV de veroordeling
van 26 januari 2022 onmiddellijk moest uitvoeren. Dat
de vergunningen voor de ladingen die op 19 januari 2022
zouden arriveren, meteen moesten worden afgegeven aan
De Doksenclub. Dat is immers wat uitvoerbaar bij voorraad
betekent.
Dus zou de veroordeling tot het betalen van een dwangsom
van 20.000 euro voor iedere dag waarop LVV in gebreke blijft,
ook meteen in werking moeten treden, denkt de leek. Niet
kantonrechter Ishwarpersad Sonai.

Het vonnis was dan wel uitvoerbaar bij voorraad, maar er

stond nergens in het vonnis wanneer dat inging, zegt de
magistraat:”Geconstateerd wordt dat ... niet is bepaald binnen
welke termijn (LVV) de vergunningen diende af te geven aan
gedaagde”, zegt rechter Sonai. Het verweer dat (LVV) pas na
12 dagen de vergunningen heeft verstrekt, gaat derhalve niet
op, is zijn oordeel.

Dus nogmaals in gewonemensentaal: de ene rechter zegt

‘Afgeven die vergunningen, en wel meteen. En als je dat niet
meteen doet, moet je een dwangsom van 20.000 euro betalen
voor elke dag dat je het niet doet.’ U bent rechter Sonai niet, dus
u denkt: een vonnis gaat in op het moment dat het geslagen is.
Rechter Sonai begrijpt dat als: okay, ‘meteen’ afgeven –
maar wanneer gaat ‘meteen’ in? Als LVV pas na 12 dagen
het vonnis uitvoert, is het vonnis toch uitgevoerd – wat is
dan het probleem?’ Aldus rechter Ishwarpersad Sonai. Laten
we zijn uitspraak in een ander licht plaatsen: een rechter
veroordeelt een moordenaar en beveelt diens onmiddellijke

21 De Rechtspraak: Wat is uitvoerbaar bij voorraad? | https://rebrand.ly/uitvoerbaar

101
gevangenneming, uitvoerbaar bij voorraad. Volgens de Leer
van Sonai betekent dit: onmiddellijk, dat is anytime wanneer de
politie op de stoep staat om de moordenaar gevangen te nemen.
Dus een maand na het vonnis kan conform de Leer van Sonai
ook ‘onmiddellijk’ betekenen.

Staat heeft geen geld

Het vonnis van de kortgedingrechter hoefde dus niet uitgevoerd

te worden, het beslag dat De Doksenclub had gelegd op
goederen van LVV werd door rechter Sonai binnen vijf minuten
opgeheven en de dwangsom ging van tafel. Want hoewel
LVV bewust en opzettelijk de afgifte van de broedeieren had
getraineerd, ging de rechter toch mee met de redenering van
het ministerie dat De Doksenclub misbruik maakte van het
executierecht.

Bovendien had de Staat geen geld, en als de dwangsom zou

worden betaald, zou daarmee de Staat in problemen komen,
vond de rechter. Terwijl LVV de dwangsom toch echt zelf over
zich had afgeroepen door een vonnis te negeren.
Ook opmerkelijk: de rechter bepaalde dat er eerst een uitspraak
moest komen in ‘het bodemgeschil tussen partijen’ – terwijl er
helemaal geen bodemgeschil liep.
Nog iets opmerkelijks: in december 2020 oordeelt rechter Chu dat
‘rechters van gelijke orde’ niet mogen oordelen over elkaars zaken.
Toch verwierp rechter Sonai het vonnis van zijn collega van gelijke orde.
De Doksenclub reageerde verbijsterd. Als de overheid een
rechterlijk vonnis mocht negeren, en wanneer een partij die door
de overheid wordt benadeeld geen correctie mag afdwingen,
betekent dit het einde van de rechtsstaat, redeneerde het bedrijf.
De Staat kan dan maken en breken wat zij wil. Tevergeefs: het
vonnis tegen LVV ging van tafel en het ministerie was voortaan

102
vrij naar willekeur internationale afspraken en regels te negeren.
De Doksenclub gaat in hoger beroep tegen het vonnis dat
het bedrijf opdraagt om het beslag op voertuigen en andere
goederen van het ministerie van LVV terug te geven.
Advocaat Chas Mijnals van De Doksenclub snapt niet dat het
mogelijk is dat een rechter een vonnis van een andere rechter
nietig verklaart: “Als het ministerie in hoger beroep wilde gaan
tegen het vonnis moest het naar het Hof van Justitie, maar dat
is niet gebeurd.
Het ministerie heeft bezwaar aangetekend en de rechter heeft
een vonnis geveld in het voordeel van het ministerie. Er zijn nu
twee vonnissen: één in het voordeel van De Doksenclub en een
ander in het voordeel van het ministerie. Dat is tegenstrijdig.”
Mr. Mijnals zegt dat De Doksenclub nu wel in hoger beroep
gaat bij het Hof van Justitie. De stukken zijn volgens hem al
ingediend bij het Hof en het hangt nu van haar af wanneer deze
zaak voor zal gaan.

Chatterpal

Rechter Rewita Chatterpal roept in mei 2022 als

kortgedingrechter De Doksenclub en het ministerie van
Landbouw, Veeteelt en Visserij op ter comparitie. De rechter

103
wil onder meer Faizel Wilnis horen (de directeur van de
Veterinaire Dienst), Anand Chotkan (directeur LVV) en
minister Prahlad Sewdien dient ook aanwezig te zijn. Verder
nog Prenobe Bissessur als adviseur van de president en zelfs
het staatshoofd zou mogelijk ook gehoord worden.
Sewdien weigert in eerste instantie te gehoorzamen aan de
oproep van de rechter. De magistraat moet zich in allerlei
bochten wringen om de minister toch nog in de getuigenbank te
krijgen.

Rechter Chatterpal wil alle correspondentie tussen partijen

zien, vanaf de brief die president Chan Santokhi op 3 januari
schreef. In die brief zegt de president aan de Doksenclub dat
hij de minister heeft gevraagd binnen een week regelgeving te
ontwikkelen, waarbij rekening gehouden dient te worden met
de “proportionaliteit van de op te leggen beperkingen” .
Ook dient de minister daarbij erop te letten dat het
ondernemerschap zoveel als mogelijk in stand wordt gehouden
en bevorderd.
De presidentiële brief haalde niets uit, omdat minister Sewdien
de wens van de president naast zich neerlegde.

90 kilometer

De Doksenclub meent dat het gesteggel het resultaat is van

simpele tegenwerking door LVV. Daarmee wil het ministerie
andere importeurs bevoordelen, die hun product uit de VS halen.
De ruzie loopt terug tot de uitbraak in Nederland van de
vogelgriep. LVV verbood vanwege deze uitbraak de import van
broedeieren uit Nederland. De Doksenclub toonde de rechtbank
aan dat dit was gebeurd op onjuiste gronden.

Op 26 januari vonniste de rechter dat LVV een lading

104
eieren die al op de haven lag en alle nog zeilende ladingen
broedeieren moest vrijgeven. Het vonnis werd te laat
uitgevoerd en daarom eiste De Doksenclub de dwangsom van
240.000 euro op die rechter had opgelegd.
Omdat LVV de dwangsom niet betaalde, liet De Doksenclub
beslag leggen op goederen van LVV. Omdat ook dit het
ministerie niet in beweging bracht, besloot het bedrijf de
goederen te veilen. Echter: kort vóór de veiling daagde LVV
de Doksenclub voor het gerecht. Ditmaal besloot een andere
rechter dat de veiling bij LVV geen voortgang mocht vinden.
De rechter nam namelijk het standpunt van LVV over dat de
Doksenclub “misbruik maakte van het executierecht” .

Gezondheidscertificaat

Ondertussen liep een ander proces, waarbij het

pluimveebedrijf van de rechter wilde weten welke waarde
een gezondheidscertificaat van de Nederlandse Voedsel- en
Warenautoriteit (NVWA) heeft. De Doksenclub wilde ook
weten of LVV de import mag weigeren als de NVWA een
gezondheidscertificaat meegeeft.
De onderneming bracht dit ter tafel omdat LVV stelde dat geen
broedeieren mochten worden ingevoerd die afkomstig waren van
een bedrijf dat lag binnen een straal van negentig kilometer van
een besmette locatie. Een uniek standpunt, want in de rest van
de wereld wordt een straal van tien kilometer gehanteerd. Zelfs
Suriname werkte altijd al met de internationale standaard van 10
kilometer – tot De Doksenclub op de kippenmarkt kwam.
De Doksenclub meende dat de verscherping voortvloeide uit
een simpele tegenwerking van LVV: die wilde op deze manier
andere importeurs bevoordelen. Die haalden hun product
namelijk uit de VS, hoewel daar ook vogelgriep heerste.

105
De 90 kilometer-regeling was een unicum in de wereld. Het
ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij had weer eens
nieuwe richtlijnen bedacht voor de sector. Europa werd voor­
taan gezien als één land, de Verenigde Staten bleef echter een
verzameling van individuele staten.
Daarom mochten geen eieren gehaald worden uit België: dat
land was vrij van vogelgriep, maar ligt in Europa. En ergens in
‘het land’ Europa heerste vogelgriep, dus mochten geen eieren
uit België slash Europa gehaald worden.

In de Amerikaanse staat Georgia heerste ook vogelgriep.

De concurrenten van De Doksenclub mochten echter uit
die staat wél Amerikaanse eieren importeren. Daar werd de
internationale regel van de 10 kilometer-zone gehanteerd: als
op een boerderij een besmetting is, mag vanuit een straal van
10 kilometer rond die boerderij niet geëxporteerd worden.

LVV verzon voor Europa echter de eis van een zone van
90 kilometer. Zo kon het gebeuren dat voor bedrijven in
Suriname de import uit Nederland of andere Europese landen
stilviel, terwijl op dat moment op slechts één boerderij in heel
Nederland vogelgriep was. Tegelijkertijd woedde in de VS de
ergste episode van vogelgriep in jaren, en werd de situatie met
de dag grimmiger. Toch mochten pluimveeproducten uit de VS
ongehinderd Suriname binnenkomen. Saillant is dat buurland
Guyana eveneens broedeieren uit Nederland importeert, en
wel van dezelfde leverancier als De Doksenclub. Guyana en de
rest van de wereld houden zich namelijk nog altijd aan de 10
kilometer-regel. En terwijl wij wekelijks in de rechtbank waren
om eieren vrij te krijgen, mochten kwekers uit de rest van de
wereld ongehinderd importeren uit hetzelfde gebied dat voor
ons verboden was.
Binnen LVV was niet iedereen het eens met dit beleid. Eind

106
januari 2021 zou er een managementwisseling plaatsvinden
op het ministerie. Wij spraken met de beoogde nieuwe
functionarissen. Die snapten helemaal niets van het beleid van
het zittende management en waren het met ons eens dat de
beperkende maatregelen op geen enkele wetenschappelijke
basis stoelden.
De nieuwe directeuren verzekerden dat puur op basis van
wetenschap en regelgeving niets de invoer van goedgekeurde
eieren en voer zou tegenhouden wanneer zij zouden zijn
geïnstalleerd.
Toen minister Sewdien ontdekte dat wij op basis van die verzekering
waren begonnen met importeren, ontstak hij in hevige woede: “Nu ga je
mij in problemen brengen. Ik zeg het je eerlijk. Je hebt je kwaliteiten, maar
je gaat nu mij in problemen brengen!” briest hij in een telefoongesprek.

Merkwaardig: hoezo zou de minister van LVV in problemen

komen wanneer zijn departement de wet zou naleven? In
problemen met wie? De president, als hoogste ambtenaar van
het land, had hem immers geïnstrueerd om de invoer mogelijk

107
te maken. Ook de onafhankelijke rechter had hem gevonnist
om de import toe te laten.
Van wie was Sewdien dan zo bang? Wie zou de minister van
LVV een haar kunnen krenken wanneer zou uitkomen dat hij
feitelijk de opdrachten van de president van de natie én die van
de rechter had uitgevoerd? Wie was zo machtig, dat Sewdien
diens toorn meer vreesde dan die van de hoogste instanties in
het land?

Vijay Kirpalani

Zelfs de advocaat die in eerste instantie De Doksenclub moest

vertegenwoordigen in de rechtszaal, moest voor de rechter gesleept
worden. Op 27 april 2023 stelde de kantonrechter De Doksenclub
in het gelijk in een proces tegen advocate Oetra Biharie.

Biharie was ingehuurd om juridische bijstand te verlenen

in een rechtszaak tegen investeerder Vijay Kirpalani. De
advocate was echter op cruciale momenten niet bereikbaar,

108
stelde De Doksenclub in een kort geding. Door de slechte
vertegenwoordiging werd De Doksenclub in een zaak tegen
Kirpalani in het ongelijk gesteld. Bovendien stelde advocate
Biharie haar cliënt, De Doksenclub, niet in kennis dat in die
zaak vonnis was gewezen.
Daardoor kwam een eventueel hoger beroep in gevaar.
Biharie weigerde ook om de processtukken af te staan aan De
Doksenclub. Er was een veroordeling door de kantonrechter
nodig om de advocaat te bewegen de processtukken af te staan.

In Suriname, waar persoonlijke en zakelijke relaties vaak worden

beïnvloed door wie je kent, is het interessant om te kijken naar het
netwerk van advocate Oetra Biharie.
Mr. Biharie is een goede vriendin van mr. Anne-Marel Linger. Linger is een
van de advocaten van Vijay Kirpalani en liep stage bij Edward Naarendorp.
En mr. Naarendorp was toevallig óók een van de advocaten van Kirpalani.
Hij zat tevens in de raad van commissarissen van de Doksenclub, en om
die reden zijn alle rechtszaken gevoerd door mr. Linger.

Met Vijay Kirpalani moesten wij veelvuldig de degens kruisen

voor de groene tafel. Bijvoorbeeld toen hij in oktober 2020
probeerde het bedrijf te laten veilen. De poging tot veiling was
het dieptepunt van het scenario om het bedrijf De Doksenclub
in handen te krijgen. Het plan om via zijn stromannen –
Steve Letwin en de gebroeders Bos – de controle over de
onderneming te krijgen, was gestrand. Kirpalani deed een
laatste poging om de zaak over te nemen: hij wilde zich
terugtrekken als investeerder en bood aan ons uit te kopen. Dat
wilde ik niet, ik wilde afmaken waar ik aan begonnen was.

Na veel praten besloten wij in te gaan op zijn bod van vier

miljoen US-dollar. Vijay had namelijk het bedrijf stelselmatig
uitgekleed, wij konden niet meer produceren maar de
bedrijfskosten liepen gewoon door.

109
Nadat echter de deal afgerond was, kwam hij erop terug: hij had
erover nagedacht, zei hij, en de zaak was hem vier miljoen dollar
niet waard. Ik kon twee en een half miljoen krijgen, zei Kirpalani.

Daarna kwam Vijay Kirpalani voor de zoveelste keer terug op

zijn gegeven woord. Nu moest het heten dat wij geen rente en
aflossing betaalden. Wij vroegen hem: ‘Vertel jij ons maar hoe
wij rente en aflossing moeten betalen, wanneer je het bedrijf
volledig hebt uitgekleed en wij geen cent kunnen verdienen?’
Kirpalani reageerde door de afgesproken koopsom nogmaals
te verlagen: hij wilde nu nog maar één miljoen geven. En
die zou hij nota bene in drie termijnen uitkeren. Als wij niet
accepteerden, zou hij het bedrijf laten veilen.

Hij werd echter door kortgedingrechter Suzanne Chu

teruggefloten. Die vond de overeenkomsten tussen partijen
onredelijk bezwarend voor De Doksenclub. Maar Kirpalani
negeerde dit verbod, legde het vonnis naast zich neer en
probeerde toch te veilen. Er was een tweede vonnis en een
hoge dwangsom nodig om Kirpalani pas op de plaats te doen
maken.
Kantonrechter Alida Johanns verbood namelijk ook deze
openbare veiling en bepaalde dat Kirpalani zich moest
onthouden van executiemaatregelen totdat een uitspraak was
gekomen in een lopende bodemprocedure. Op overtreding van
dit verbod stelde zij een dwangsom van 1 miljoen SRD per dag.
Vijay Kirpalani ging tot het uiterste om ons financieel uit te
kleden. Daarbij negeerde hij, net als minister Sewdien van
LVV, gerechtelijke vonnissen alsof rechters voor hem gelijk
stonden aan het personeel van één van zijn warenhuizen.

110
111
 Bijlagen

112
Tijdens de ernstigste schaarste ooit aan kippenvoer in Suriname,
lagen onze loodsen vol met Europees kwaliteitsvoer.

Maar terwijl boeren hun kuikens moesten slachten omdat

de Surinaamse voerfabrieken niet konden leveren, kregen
wij een verbod om dit voer aan hun te verkopen.

113
Bijlage 1: Voer
De prijs van kippenvlees wordt overal in de wereld bepaald
door voornamelijk de voerprijs. Hoe duurder het voer, des te
duurder het vlees. Daar is Suriname dus niet uniek in.
Waar wij wel uniek in zijn, is het feit dat wij bewust
kiezen voor de duurste manier om aan voer te komen. Alle
kippenvoerfabrieken in Suriname halen de componenten voor
het voer uit het buitenland.
De componenten worden vervolgens hier gemengd tot voer.

Wij produceren voer voor enkele honderdduizenden

kippen. De Nederlandse pluimveehouderij is met een totale
productiewaarde van ruim € 1,6 miljard een relatief kleinere
economische sector in dat land, en erg divers van aard. In 2015
is de bruto-productiewaarde van pluimveevlees € 756 miljoen
en van eieren € 845 miljoen.
In 2015 heeft Nederland 2.135 pluimveebedrijven die in totaal
108,6 miljoen stuks pluimvee houden22. Daarvan houden
1.500 gespecialiseerde pluimveebedrijven het grootste deel
(90%) van de pluimveestapel. De groep gespecialiseerde
pluimveebedrijven bestaat vooral uit 460 vleeskuikenbedrijven
en 670 leghennenbedrijven.

De totale Surinaamse pluimveesector is even groot als één

enkel pluimveebedrijf in de relatief kleine pluimveesector
van Nederland. Dat betekent in de praktijk bijvoorbeeld dat
individuele Nederlandse bedrijven zich kunnen veroorloven
om voer op maat te laten maken: de kweker geeft aan hoe het
voer voor zijn kwekerij samengesteld moet worden. Dat kan,
vanwege de omvang van deze bedrijven.

22 Kort overzicht economisch belang Nederlandse pluimveesector; https://bit.ly/eco-belang-nl

114
Onze sector is zo klein, dat het verbazing wekt dat er
zoveel voerfabrieken zijn. Het komt er eigenlijk op neer dat
Surinaamse pluimveehouders de fabrikanten subsidiëren om de
werkgelegenheid bij hen in stand te houden.
Dat doet de sector ten koste van zichzelf. Want door deze
werkwijze is het voer te duur, en dan hebben wij het nog niet
eens over de kwaliteit.

Want elke Surinaamse kippenboer kan vertellen over de

wisselende en vaak lage kwaliteit van het voer. Vandaar dat
de voerfabrikanten in paniek raakten toen De Doksenclub
aandrong op een onafhankelijk vergelijkend onderzoek naar de
kwaliteit van diverse voeren.
Voorzitter Nemchand Kanhai van de APSS, de associatie
van Surinaamse pluimveehouders, sprak van een gevoelige
zaak: “Zo maken wij het alleen maar moeilijk voor onze
ondernemers,” zei hij23.

De voertest toonde aan wat wij al die tijd riepen: de kwaliteit

van het voer was laag, niet consistent en de prijs was te hoog.
Voor een kleine speler als Suriname zou het veel voordeliger
zijn als het voer kant-en-klaar zou worden geïmporteerd.
Doordat het op grote schaal zou zijn geproduceerd, zou de prijs
veel lager zijn dan het lokale voer. En de grote buitenlandse
voerfabrieken hebben alles in huis om de kwaliteit van het voer
te garanderen.
Dat weten onze voerfabrikanten ook wel. Vandaar dat zij van
alles deden om de invoer van buitenlands kwaliteitsvoer te
saboteren. Met als gevolg dat de Surinaamse kippenkweker in
2023 bijna 10 maal meer betaalt voor voer dan een jaar of zes,
zeven geleden.
Een kilo kip kostte destijds hooguit 23 SRD per kilo (3,07 US$,

23 FTW start voertest met kippen; https://bit.ly/voertest

115
koers 2017) , vandaag krijg je voor dat bedrag een paar stukjes
satévlees. Kreeg je enkele jaren terug een ei nog voor 17 cent
(0,02 US$), anno 2022 betaalde je daar minimaal bijna 50 keer
meer voor: van ruim vijf SRD (US$ 0,67, 2017) per rek naar
acht SRD per ei in 2022.
Dus van US$ 0,67 per rek in 2017 naar US$ 7,55 per rek in 2022...

Wapen

Voer kan bovendien ook als economisch wapen worden

gebruikt. Dat bevestigde drs. Anand Chotkan van LVV in een
telefoongesprek dat wij met hem voerden over de problematiek
van het invoeren van broedeieren en pluimveevoer. Chotkan
komt uit de visserijsector; hij herkende veel in de pluimvee-
industrie wat ook in de visserij gebeurde. Ook die sector had
sleutelpersonen met veel invloed op het ministerie. Personen
die de macht hadden om beslissingen op het hoogste niveau
te beïnvloeden. Chotkan vertelde dat er personen op het
ministerie rondlopen die eigenlijk daar alleen zijn om een
bepaalde groep mensen te beschermen.

Vandaar dat hij het beeld herkende van de voerlobby. Die deed
alles om de invoer van voer door De Doksenclub te stoppen.
Daarbij werd niet geschroomd om iedereen kapot te maken die
dwars lag. Zoals legkippenboer Gilbert Graham.

Graham was voorzitter van een kwekerscollectief. Hij zat

namens het collectief in een commissie die door president
Santokhi was ingesteld om het toenmalige probleem van
voertekorten te elimineren. Graham had een grote farm
met duizenden legkippen. Hij kreeg binnen de commissie
te horen dat hij pas voer zou krijgen als hij ervoor zorgde
dat Van den Bergh, die ook in de commissie zat, eruit
werd gegooid. En anders moest hij eraan meewerken

116
 dat er geen voer meer werd geïmporteerd. Omdat hij niet
gehoorzaamde, kreeg hij inderdaad geen voer meer.
Graham overleed korte tijd later, in februari 2022, in
Nederland. Hij werd slechts 51 jaar.

Kleine kippenkwekers werden geconfronteerd met perioden

dat zij om vier uur in de ochtend in de rij moesten staan bij een
voerfabriek om één zak voer van 40 kilo te kunnen bemachtigen.
Daar heb je niet veel aan wanneer je 100 of 1000 kippen hebt.
Wie pech had en niets kreeg, kon altijd nog terecht bij
wederverkopers die zakjes van 10 kilo acht maal duurder
verkochten.

Het wantrouwen in de sector is groot, kleine kwekers

vermoeden dat er een spelletje gespeeld wordt door de
grote bedrijven. Starnieuws schrijft in november 2020: “In
een verklaring zegt de pluimvee-coöperatie (Coöperatieve
Vereniging Pluimveeboeren in Suriname, CVPS) dat de grote
kippenkwekers niet klagen, waardoor vele kippenboeren
voet bij stuk houden dat deze grote boys altijd voer krijgen
van de voerfabrikanten en waarschijnlijk ook nog tegen
een voordeligere prijs. De kippenkwekers maken op allerlei
manieren duidelijk dat zij gebelgd zijn door de situatie. Het
water zit aan de lippen van de meeste kleine ondernemers.
Wij kunnen geen dag langer wachten. Verslechtering binnen
deze sector betekent dat meer dan duizend arbeidsplaatsen
in gevaar zijn. De coöperatie waarschuwt ervoor dat als de
overheid niet spoedig in samenspraak met de totale sector tot
de juiste oplossingen komt, de samenleving straks ook nog
hogere prijzen voor kip en eieren moet betalen.
” [https://rebrand.ly/voer]

In een ander artikel komt het hoge woord eruit en wordt het
vermoeden openlijk uitgesproken: “Een deel van de kleine en
middelgrote kippenboeren kan dan niet over die hoeveelheid

117
kuikens beschikken om de prijs van kip stabiel te kunnen
houden dus om te voorkomen dat er een schaarste ontstaat.
Evenwel verneemt CVPS dat de grote en megagrote kwekers
nimmer klagen en vraagt zich af of er geen kartelvorming is.”
[https://rebrand.ly/kartel]

De afgelopen jaren waren er meerdere perioden van schaarste.

De oorlog in Oekraïne bestond nog niet, maar voer werd toen
al gerantsoeneerd.
Kwekers moesten dus noodgedwongen hun have duurder
verkopen. Maar tegelijkertijd boden andere leveranciers hun
vlees juist goedkoper aan. Dat zorgde voor een shake out onder
de kippenboeren: velen stopten ermee en deden hun kippen
voor een habbekrats van de hand.
Waarna uiteraard de prijs van het vlees weer omhoog ging.

Ook nu opnieuw. Toen de boeren waarschuwden voor een

dreigende prijsverhoging, kostte een kilo kippenvlees nog
slechts enkele tientjes. Maar anno maart 2023 waarschuwt
parlementariër/arts Mohammad Mohab-Ali voor een dreigend
eiwittekort: eiwitten zijn namelijk steeds minder betaalbaar.
Hij somt op in het parlement: een kilogram rundvlees kost
ongeveer 300 SRD (US$ 8,79 in 2023), mogelijk omdat voor
gras in euro’s of US-dollars moet worden betaald, schampert
hij tijdens een openbare vergadering van de Nationale
Assemblee.
Kippenvlees kost in maart 2023 minimaal 150 SRD (US$ 4,39)
per kilogram, voor één ei moet minstens een tientje worden
betaald. [https://rebrand.ly/eiwit]

LVV-minister Sewdien dreigt dan ook de geschiedenis in te gaan

als de man die er persoonlijk voor zorgde dat voedsel onbetaalbaar
werd, mogelijk omdat belangen gediend moesten worden.

118
De voertest in beeld:

119
120
NB: voermerk B is het merk Dommelsche Watermolen, het voer
dat in Suriname door mij niet mocht worden verkocht op last
van het ministerie van LVV...

121
122
Chandrikapersad Santokhi, president van de Republiek Suriname

123
Bijlage 2: Steun aan buitenland
Uitnodiging
“Als het aan hem ligt, komen bijvoorbeeld de Nederlandse
boeren die problemen hebben met hun stikstofhuishouding
gewoon naar Suriname.”
De Volkskrant: Surinaamse president roept Nederlandse
boeren op: kom hierheen, wij hebben ruimte genoeg;
https://bit.ly/kom-boer

LR Group
“’Er is geen enkele transparantie geweest vanuit de regering
bij het sluiten van de deal met het Israëlische bedrijf LR-Group
voor het opzetten van een agro-industriepark.’ Dit zegt VHP-
parlementariër Chan Santokhi. Er is volgens Santokhi nooit
een openbare inschrijving geweest en het parlement is nooit
geïnformeerd hierover.”
ABC Radio: Regering niet transparant bij deal met LR Group; https://bit.ly/lr-group-opp

In oktober 2019 beklaagde de VHP-parlementariër Chan

Santokhi zich over de wijze waarop met staatsgelden werd
gesmeten door het toenmalige kabinet. Er was een duistere
deal gesloten met het Israëlische bedrijf LR Group, waar het
parlement niet over was geïnformeerd.

En terwijl Surinaamse agrariërs niet of nauwelijks in

aanmerking kwamen voor regeringssteun, konden de Israëliërs
rekenen op tientallen miljoenen Amerikaanse dollars aan
Surinaamse staatshulp. Daarmee zou een modelbedrijf worden
opgezet waar alles zou worden geproduceerd wat Surinaamse
boeren al sinds mensenheugenis produceren.
Zonder overheidssteun, benadrukte Santokhi.

‘In plaats van de agrarische sector te stimuleren met incentives,

met inputs, met goedkoop kapitaal - want heel veel bedrijven

124
 in de agrarische sector hebben hele hoge leningen met rentes
van meer dan 25 procent, en ze kunnen niet surviven. Veel
bedrijven zijn zo kapot gemaakt,’ zei het oppositielid Santokhi
in 2019.

Hij beklaagde zich bij ABC Radio dat de regering een buitenlands
bedrijf faciliteert, dat buitenlanders zonder eigen risico hier
mogen ondernemen en daarbij de lokale producenten zullen
kapotmaken en wegconcurreren.

Er ontstaat een enorme ophef over het plan van de regering-

Bouterse om voor bijna 70 miljoen Amerikaanse dollars steun
te geven aan een buitenlands bedrijf. Uiteindelijk, wanneer
het voormalige oppositielid president is geworden, gaat hij
toch akkoord met een slankere versie van het plan. Het enige
wat verandert is de Surinaamse investering, maar wat blijft
is dat de Surinaamse overheid buitenlanders betaalt om te
concurreren met Surinaamse boeren.

Ook andere buitenlanders worden binnengelokt door hen

vette worsten voor te houden. Honderden hectaren grond voor
Barbadiaanse Black Belly-schapen (mislukt project, Barbados
week uit naar Guyana: daar hoefde men niet jarenlang te
wachten op een beslissing van de overheid), duizenden
hectaren voor cacao (mislukt, de Israëlische LR Group
maakte er een potje van), vergunningen aan Guyanese vissers
(mislukt, vanwege onbetrouwbare bewindslieden: de Guyanese
vicepresident Bharrat Jagdeo schaarde zich achter de grote
groep mensen die LVV-minister Sewdien en zijn team corrupt
noemen), binnenhalen van CARICOM-boeren - Suriname is de
mislukte Sinterklaas van de regio.

Naar binnen is het een totaal ander verhaal. Waar buitenlanders

tientallen, honderden, of zelfs duizenden hectaren grond

125
aangeboden krijgen (zie het mislukte cacaoproject van de
LR Group in Phedra en Victoria in Brokopondo), moeten
Surinaamse boeren diep in de tyukubuidel tasten om aan twee
hectaren te komen. Wachttijden bij grondaanvragen kunnen
rustig oplopen tot decennia. En dan nog bestaat het gevaar
dat eenmaal toegewezen grond wordt afgepakt omdat een
partijgenoot, friend dan wel family een nyang moet maken.
Zelfs VHP-topper Asiskumar Gajadien zegt het in april 2023
ronduit in het parlement: zijn partijgenoot Mahinder Jogi is
volgens hem goed in het inpikken van gronden. En Jogi wordt
in september 2023 publiekelijk beschuldigd door de moeder van
een gearresteerde grondinspecteur: haar zoon zou door Jogi zijn
aangezet tot fraude, met als doel gronden naar zich toe te trekken.

En dit zou dus de ideale omgeving zijn voor Nederlandse

boeren die problemen hebben met hun stikstofhuishouding?
In een land waar je als ondernemer overgeleverd bent aan de
luimen van banken, energie- en andere staatsbedrijven en de
banden van je concurrenten met de overheid? De 162e plek op
de Ease of Doning Business Index24 voor Suriname is echt niet
uit de lucht komen vallen.

24 Ease of doing business rank - Suriname; https://bit.ly/ease-index

126
127
Bijlage 3: Subsidie
Caribische kippenkwekers verzetten zich in het eerste
decennium van de 21e eeuw tegen het Amerikaanse initiatief
om te komen tot een Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone
(FTAA). Als de vrijhandelszone van kracht zou worden,
zouden landen in het Caribisch Gebied geen beperkingen meer
kunnen opleggen aan de import van goedkoop pluimvee uit de
VS of Brazilië. Dat zou de dood betekenen voor de Caribische
pluimveesector, vreesden zij.

De Caribische kwekers vroegen om een uitzondering op de

vrijhandelsafspraken, dan wel een heel lange overgangsperiode
zodat zij de tijd zouden hebben efficiënter te gaan produceren.
Het belangrijkste bezwaar van het Caribisch Gebied was de
verkapte overheidssteun die landen als Brazilië en Amerika
geven aan hun boeren: dat leverde oneerlijke concurrentie op,
vonden de boeren.25
Steun aan – in dit geval – pluimveeboeren is in veel landen
de normaalste zaak van de wereld. Een heel klein greepje, ter
illustratie:
Nederlandse pluimveehouders konden in 2021 subsidie krijgen
voor salmonellavaccinatie bij kippen (NieuweOogst.nl, 2021). Voor
het diervriendelijk mechanisch vangen van pluimvee is subsidie
mogelijk voor een vangmachine (Landbouwleven, 2020).
En in het Amerikaanse ‘Actieplan voor de dierlijke keten’
wordt aangekondigd dat een miljard US-dollar uit het
American Rescue Fund beschikbaar wordt gesteld voor de
uitbreiding van de capaciteit van onafhankelijke vlees- en
pluimveevleesverwerkers.

Eerder heeft het Amerikaanse Ministerie van Landbouw 32

25 Kippen zijn van nationaal belang; https://bit.ly/car-vrijhandel

128
miljoen dollar aan subsidies beschikbaar gesteld aan 167 vlees-
en pluimveevleesverwerkende bedrijven om hen te helpen om
federaal te worden geïnspecteerd.26

In Suriname doet zich het bijzondere fenomeen voor dat

kippenkwekers geen enkele steun krijgen tegen oneerlijke
concurrentie vanuit het buitenland. Het Caribisch Gebied
doet dit wel, en legt bijvoorbeeld forse heffingen op aan
importkippenvlees.

Het magazine MO is een uitgave van het Wereldmediahuis. In

het Wereldmediahuis zitten organisaties als Oxfam, Triodos
Bank, Memisa, Unicef, Caritas en vele andere gezaghebbende
voorvechters van de rechten van ontwikkelingslanden.
MO schreef in 2003 over de pogingen om te komen tot
een Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone: “Kansloos zijn de
Caribische kippenkwekers niet. De FTAA-onderhandelaars
raakten het er vorig jaar al over eens dat de Caribische landen
een ‘speciale en gedifferentieerde behandeling’ verdienen
omdat ze zo’n kleine economieën hebben en kwetsbaar zijn
voor natuurrampen, in de eerste plaats voor tropische stormen.

De Caribische regeringen lijken de zaak van de pluimveesector

zeker genegen. Guyana, Belize, Jamaica, Trinidad en Barbados
hebben de voorbije twee jaar de importtarieven op kippenvlees
fors opgetrokken.
Exporteurs naar Jamaica en Barbados betalen nu meer dan
twee keer de waarde van hun kippenvlees aan heffingen. In
Guyana, Trinidad en Belize liggen de heffingen intussen ook al
hoger dan 100 procent.”

26 Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit: Problemen in Amerikaanse

voedingsmiddelenketen blijven groot: het Witte Huis kondigt Actieplan aan voor de
dierlijke keten | https://bit.ly/actieplan-usa

129
Heffingen van 100 tot 200 procent, om de eigen boeren te
beschermen. Hoe zit dat in Suriname?
Suriname was heel lang zelfvoorzienend op het gebied van
kippenvlees. In de jaren 90 werden voer, medicamenten en andere
inputs opeens enorm duur. Hierdoor kelderde de lokale productie.

De overheid gaf in dezelfde periode toestemming om goedkope

buitenlandse kip te importeren. Vanaf toen, omstreeks 1993,
bleef de import stijgen. Tussen 1997 en 2007 kwam van elke
10 kilo kippenvlees zes en een halve kilo uit het buitenland.
Importkip was toen nog 2,61 SRD per kilo goedkoper dan
lokaal geproduceerd vlees. 27

Hoge invoerrechten
voor Surinaamse boe-
ren, lage invoerrech-
ten voor importkip

Kipproducenten wezen bij herhaling op de ongezonde situatie

die was ontstaan: hoge invoerrechten voor Surinaamse boeren,
lage invoerrechten voor importkip.
Het zou tot 2018 duren voor na veel gesteggel de heffing voor
buitenlandse kip werd gebracht van 20 naar 40 procent. Dat
ging niet van harte. Parlementariër Krishna Mathoera van
de VHP was er niet van overtuigd dat lokale kip gezonder
was dan importvlees (United News, 2018), voor toenmalig
NDP-minister Tsang van Handel was het niet mogelijk dat

27 Stichting Planbureau Suriname: Productie in Suriname 4 | https://bit.ly/plan-productie

130
Surinaamse kip concurrerend zou worden, en parlementariër
Celsius Waterberg (BEP) vond dat door de verhoging kip
onbereikbaar zou worden voor de gemeenschap.
Een jaar eerder (februari 2017) leek ook minister Soeresh
Algoe (NDP) te pleiten voor import: ‘Importkip uit massa­
kwekerijen is veel goedkoper. Volgens Algoe wordt er bewust
gebruik gemaakt van de lage prijs. Consumenten worden zo
beschermd’, schreef de website Waterkant.28
Zelfs van Dagblad Suriname29 kregen de kwekers een draai om
de oren – onze producenten zijn erop gericht om alleen winst
te maken, niet om te voorzien in een behoefte, schreef de krant:
‘De verhoging van de importheffing zal blijken slechts in het
voordeel te zijn van rijke kippentelers [...] de bedoeling van de
telers was om met dure kip snel en veel geld te maken.’

Want het was ook deze krant, net als velen in de samenleving,
opgevallen dat er een soort golfbeweging bestaat in het aanbod
van kippenvlees – een onverklaarbare schaarste, die wordt
gevolgd door een periode met hogere prijzen: ‘De voorzitter
van de Consumentenkring Suriname heeft eerder aangegeven
dat de schaarste van kip wordt gecreëerd door de grote
kwekerijen’, schreef Dagblad Suriname op 13 april 2018.

Sindsdien is weinig veranderd. De Surinaamse importheffingen

zijn nog steeds de laagste van de regio, Surinaamse kwekers
betalen nog steeds hoge heffingen op alles wat zij nodig hebben
om te produceren, voor het binnenhalen van voer moet fors
worden betaald aan de overheid, en elke vorm van steun is nog
steeds een utopie.

In 2021 wordt de Matching Grant Facility (MGF)

28 Waterkant: Import moet kipprijs laag houden in Suriname | https://rebrand.ly/algoe

29 Dagblad Suriname: Een stuk kip in de mond; https://bit.ly/dagblad-kip

131
geïntroduceerd. Dit is een fonds van het Suriname Agriculture
Market Access Project (SAMAP) om kleine landbouwers te
ondersteunen. Zo kunnen zij de kwantiteit en kwaliteit van
hun productie verbeteren en uiteindelijk hun markttoegang
vergroten.

De Matching Grant Facility ondersteunt echter alleen land-

en tuinbouwers. Alles wat een link heeft met pluimvee, vee,
veevoer, visserij enzovoorts is nadrukkelijk uitgesloten van
deelname.
Kleine kwekers klagen dan ook al jaren dat zij nergens terecht
kunnen voor steun: niet bij het ministerie van LVV, noch bij
hun belangenvereniging.

132
133
Bijlage 4: Mediacampagne
Enkele leden van de APSS, de associatie van pluimveehouders,
voerden jarenlang een felle, intensieve mediaoorlog tegen
De Doksenclub. We moeten meteen de vraag stellen wie de
APSS vertegenwoordigde: verdedigen zij de belangen van de
pluimveekwekers, of van de voerfabrieken?
De pers werd misbruikt om verdachtmakingen en leugens
over ons te verspreiden. Het publiek moest de indruk krijgen
dat alles wat verkeerd ging in de sector, de schuld was van De
Doksenclub.

De Coöperatieve Vereniging Pluimveeboeren (CVPS)

concludeert in 2020 dat de prijs van eieren voorlopig een hele
poos onder de kostprijs zal blijven. Kwekers van legkippen
zullen voor een langere tijd met een overschot aan eieren
opgescheept zitten. De CVPS verwijt tijdens de bijeenkomst de
APPS dat zij deze situatie heeft gecreëerd.

‘Tijdens het onderhoud bleek echter dat een nieuwe broederij

op de markt de oorzaak hiervan is. Deze werkt niet samen met
de andere broedbedrijven aangesloten bij de APSS waardoor de
controle op het broeden van de benodigde legkuikens niet goed
gemonitord kon worden,’ schrijft Starnieuws in maart 2020.30
De Doksenclub kreeg het verwijt dat wij niet bekendmaakten
hoeveel eieren wij lieten uitbroeden. Hierdoor konden de
andere broederijen niet goed bepalen hoeveel kuikens zij
moesten produceren zonder de markt te verzadigen. Onzin
natuurlijk.

Er heeft in Suriname nooit een systeem bestaan waarbij kwekers

centraal registreren hoeveel eieren hun kippen leggen en
30 Starnieuws: Pluimveesector wil oplossing overschot eieren | https://rebrand.ly/broederij

134
hoeveel kuikens zij zullen inzetten. En dat is volkomen normaal.
In een vrije markt spreken producenten niet af hoeveel een
ieder zal produceren. Doen zij dat wel, dan gaan zij in de
richting van kartelvorming, en dat is in de meeste landen
verboden. Echte ondernemers doen marktonderzoek en bepalen
aan de hand daarvan hun productie.

Bovendien is het redelijk simpel om de cijfers op te vragen van

het aantal broedeieren dat iedere broederij importeert. Toen het
artikel in Starnieuws verscheen, had iedereen die deze cijfers
wilde, die dan ook op het bureau liggen.
Bij bestudering van de cijfers uit de periode 2015 – 2020 blijkt
in één oogopslag dat tegen de krant was gelogen: De Vliegende
Eend BV, zoals De Doksenclub officieel heet, was al die jaren
één van de kleinere importeurs. Dat houdt dus ook in dat wij
nimmer een overschot hadden kunnen veroorzaken.

Marktaandeel
Het marktaandeel van De Doksenclub was van 2015 tot en met
2020 als volgt:
2015 1,4%
2016 1,1%
2017 0,8%
2018 0,8%
2019 16,7%
2020 16,3%

Wie bracht dus de meeste kuikens op de markt? De top twee

in dezelfde periode:
2015
Circle T’ Chicks 23,3%
Suribreed 60,2%

2016
Circle T’ Chicks 2,8%

135
 Suribreed 94,5%
2017
Circle T’ Chicks 3,5%
Suribreed 95,3%

2018
Hilly’s Chicks 7,0%
Suribreed 89,4%

2019
Hilly’s Chicks 39,6%
Suribreed 40,8%

2020
Hilly’s Chicks 38,3%
Suribreed 45%

Starnieuws zondigde met het artikel dus tegen les 1 in de

journalistiek: check, double-check, re-check – than check
again.

In maart 2021 komt er een tijdelijke importstop van broedeieren

en levende vogels uit Nederland. De Veterinaire Inspectie
van het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij zegt in
Starnieuws dat dit verbod niet geldt voor de Verenigde Staten en
Brazilië, waar enkele bedrijven hun broedeieren vandaan halen.

“90% van de import vindt plaats buiten Europa. Er zal geen

schaarste ontstaan,” schrijft de krant. Dus hoezo veroorzaakte
De Doksenclub een overschot?

Overigens kampte Amerika destijds met de grootste uitbraak

van vogelgriep ooit. Desgevraagd verklaarde de waarnemend

136
directeur Veeteelt, Anand Chotkan, waarom de import uit de
besmette Amerikaanse gebieden toch mocht: er zou anders
geen kippenvlees zijn in Suriname, zei Chotkan...31
Ook LVV deed mee aan de mediacampagne. “Pluimvee
ondernemer speelt met volksgezondheid” kopt

31 Starnieuws: LVV: Importverbod broedeieren uit Nederland (EU); https://bit.ly/starnieuws-verbod

137
overheidswebsite De Boodschap in januari 2022. ‘Men beseft
het gevaar van vogelgriep niet!’, roept het ministerie bijna
hysterisch.
Waarna waarschijnlijk voor het eerst in de geschiedenis van het
ministerie uitgebreid wordt ingegaan op de rechtszaken tegen
het departement.32

Echter: nergens maakt het ministerie de kop van het artikel

hard, dat ‘een pluimveeondernemer’ zou spelen met de
volksgezondheid. Clickbait, dus: veel geschreeuw, weinig wol.

In het artikel komt een sterk staaltje propaganda voor. Lees en

huiver:
‘Het risico voor menselijke besmetting en overdracht van het
virus van mens op dier en omgekeerd bestaat nu ook al. De
World Health Organization (WHO) geeft aan in een rapport
dat de kans op sterfte bij mensen door hoge [sic] pathogene
vogelgriep 56 % is [...]33

Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

(RIVM) is een kennis- en onderzoeksinstituut, gericht op de
bevordering van de volksgezondheid en een gezond en veilig
leefmilieu. De kerntaken van het RIVM, die zowel in nationale
als internationale context worden uitgevoerd, dienen als
ondersteuning van het beleid van de Nederlandse overheid. 34

Het instituut schrijft over de kans dat mensen worden besmet

met vogelgriep:
‘Heel soms kunnen sommige virustypen overgaan van dier naar
mens. Dit gebeurt alleen bij contact tussen besmette vogels en
mensen. Maar de kans dat mensen besmet raken is klein. Als
er toch een besmetting plaatsvindt, zijn de klachten meestal

32 LVV: Pluimvee ondernemer speelt met volksgezondheid | https://rebrand.ly/govsr

33 LVV: Pluimvee ondernemer speelt met volksgezondheid | https://rebrand.ly/govsr
34 Over RIVM | https://rebrand.ly/rivm

138
 mild, zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn en hoesten.
Vogelgriep bij mensen komt bijna nooit voor. Mensen die ziek
worden van vogelgriep krijgen dezelfde klachten als bij een
gewone griep.
De ziekte verloopt meestal mild, maar vooral in Azië zijn er
verschillende typen vogelgriepvirus die bij mensen heel ernstig
kunnen verlopen met klachten zoals een zware longontsteking
of benauwdheid.’35

Een totaal ander verhaal dus dan de paniekerige 56

procent sterftekans bij LVV. Het ministerie onderschat het
denkvermogen van de Surinaamse burger:
‘In totaal zijn er in de afgelopen 20 jaar 863 geconfirmeerde
besmettingen bij mensen genoteerd waarvan [sic] 455 zijn
gestorven.’
Gemiddeld 43 besmettingen per jaar dus, met 22,7 overlijdens
op jaarbasis. Let wel: wereldwijd. Dat zijn internationaal
minder dan 900 besmettingen op een wereldbevolking van
acht miljard mensen. Bijna 53 procent van de 863 besmette
personen overleed in 20 jaren; daar maakt het ministerie van:
‘De World Health Organization (WHO) geeft aan in een rapport
dat de kans op sterfte bij mensen door hoge [sic] pathogene
vogelgriep 56 % is’. Creatief boekhouden op hoog niveau bij
LVV, om de bevolking de stuipen op het lijf te jagen.
Elk overlijden is er één te veel, dus wij gaan het aantal
overlijdens niet bagatelliseren. Maar het is goed om in het
achterhoofd te houden dat het aantal overledenen door
vogelgriep bijna evenveel is als het sterftecijfer aan influenza,
zonder dat hierdoor wereldwijde paniek ontstaat.

Opmerkelijk: “De huidige uitbraak van vogelgriep in Europa

c.q. Nederland wordt door de gezondheidsautoriteiten aldaar,
omschreven als de ergste ooit, waarvan het einde nog niet in
zicht is,” waarschuwt het ministerie. Opmerkelijk, omdat de

35 RIVM: Vogelgriep | https://www.rivm.nl/aviare-influenza

139
Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention eveneens
de uitbraak in de USA de ergste aller tijden noemt. ‘Worst Avian Flu
in U.S. History Is Hitting Poultry, Wild Birds, Even Bears’, schrijft
de Wall Street Journal eveneens in januari 2022.36
Maar uit dat gebied mogen wel pluimveeproducten worden
gehaald (u weet nog: anders zou Suriname zonder kippenvlees
zitten, aldus LVV).

36 Wall Street Journal: Worst Avian Flu in U.S. History Is Hitting Poultry, Wild Birds, Even
Bears | https://rebrand.ly/flu-usa

140
141
Bijlage 5: Zorgplicht
Een bank is geen filantropische instelling, is een veelgehoorde
uitspraak. De bank verstrekt je meestal niet een krediet omdat
je zulke mooie bruine ogen hebt.
In dat opzicht hebben de bank en het bedrijf dat een krediet neemt
bij de bank, dezelfde doelen: zij willen allebei winst maken.
Winst maken is immers van belang om als bedrijf te overleven.
Tot zover enkele open deuren die wij toch wel even moesten
intrappen.

Dezelfde doelen, en toch komen banken en lenende bedrijven

regelmatig tegenover elkaar te staan. Bijvoorbeeld wanneer
de onderneming in een zodanige positie komt te verkeren, dat
de bank in de positie komt om te kunnen beslissen over het lot
van het bedrijf. De bank heeft dan een sterke machtspositie,
want die beslist over het voortbestaan van de onderneming:
dichtdraaien van de geldkraan zou namelijk kunnen betekenen
dat de ondernemer failliet gaat. Een groot aantal personen en
andere bedrijven zouden daarvan de dupe kunnen worden,
waardoor nog veel meer slachtoffers zouden kunnen vallen.

De bank moet in zulke gevallen een gedegen afweging maken:

doorgaan met het verlenen van krediet, of de kredietverlening
stopzetten? Doorgaan kan immers voor de bank betekenen dat
zij een groter verlies lijdt dan wanneer zij meteen de stekker
eruit had getrokken. Stoppen kan betekenen dat de bank minder
of geen winst maakt, maar wel haar schade beperkt.

Die tegengestelde belangen worden al meteen duidelijk op het

moment dat de ondernemer een krediet aanvraagt. De bank
wil immers zo veel mogelijk verdienen, de ondernemer wil zo
min mogelijk uitgeven: veel groter kunnen de tegenstellingen

142
in de belangen niet worden. Hopelijk vinden bank en
ondernemer uiteindelijk elkaar, en wordt een leenvergoeding
overeengekomen. Het belangrijkste principe van een
overeenkomst is: een man een man, een woord een woord –
afspraak is afspraak.
Precies zoals de ondernemer niet na een paar weken eenzijdig
kan beslissen dat die minder rente zal betalen, net zo is het
onfatsoenlijk wanneer de bank zomaar opeens beslist om meer
rente te vragen voor het afgesproken krediet.

Toch komt het weleens voor dat banken eenzijdig zo’n besluit
nemen. In Nederland oordeelde het Gerechtshof Arnhem-
Leeuwarden37 dat dit niet zomaar gaat. Wanneer de bank
overweegt de afgesproken vergoeding voor het lenen te
verhogen, is zij verplicht om dat deugdelijk te motiveren.
Daarbij dient de bank rekening te houden met recente cijfers
van de kredietnemer en de actuele waarde van het onderpand,
oordeelde het Gerechtshof.

Het ging hier om een noodkrediet aan een klant van de

Rabobank en de voorwaarden die de bank daaraan verbond. De
Rabobank legde haar noodlijdende klant steeds verdergaande
voorwaarden op voor het verstrekken van krediet.
Het Hof oordeelde dat de Rabobank daarmee haar bancaire
zorgplicht had geschonden. De bank diende bij haar
dienstverlening de nodige zorgvuldigheid in acht te nemen
en daarbij naar beste vermogen rekening te houden met de
belangen van de cliënt.
Doordat de Rabobank hierin ernstig tekort was geschoten, leed
de cliënt schade. Het Hof veroordeelde de Rabobank tot het
vergoeden van deze schade.

37 Rabobank handelt in strijd met haar (contractuele) bancaire zorgplicht; https://rebrand.ly/

zorgplicht

143
 Wij noemen deze casus, omdat de overeenkomsten met het zakelijke
conflict tussen De Doksenclub en Vijay Kirpalani als geldschieter
frappant zijn. Kirpalani ging een overeenkomst aan met De Doksenclub,
en verhoogde vervolgens diverse malen eenzijdig, zonder overleg, de
rente die hij wilde ontvangen voor zijn investering.

Daarmee bracht hij de continuïteit van de onderneming in gevaar.

Toen het bedrijf door zijn handelingen op omvallen stond, wilde hij het
voor een habbekrats overnemen. Sterker nog: ook hier verlaagde hij
steeds weer het bedrag dat hij wilde betalen voor de overname.

En toen dit allemaal mislukte, negeerde hij gerechtelijke uitspraken

en probeerde hij het bedrijf te veilen, ondanks een verbod van een
rechter. Het zou dan ook voor elke rechtbank duidelijk moeten zijn dat
Kirpalani bewust tekort is geschoten in zijn zorgplicht als geldschieter.

144
145
Bijlage 6: Ease of doing business
In de jaren 80 deden ondernemers een tussensprint: om de een
of andere reden hadden zij het idee dat er een gunstiger klimaat
was ontstaan om een bedrijf op te zetten. Vaak ging het om
mensen uit de diaspora, die met het vertrek van de zogenoemde
‘oude politiek’ de kans schoon zagen om nu eindelijk hun
droombedrijf van de grond te tillen.
Binnen enkele jaren na de start waren de meeste van deze
bedrijven alweer verdwenen. Ondernemers krijgen namelijk
te maken met onvoorstelbaar veel regels die door banken en
overheden bedacht lijken om het ondernemen te ontmoedigen.
In de tachtiger jaren bijvoorbeeld, toen er een ernstig gebrek
was aan buitenlandse valuta, was het vrij simpel om dollars
te kopen voor vakantie over de grens. Maar om zogenoemd
‘vreemd geld’ te kopen voor grondstoffen, machines en
onderdelen, was een probleem.
Met het gevolg dat slimme ondernemers de vakantiewisseltruc
bedachten: burgers mochten op vakantie die voor hen werd
betaald, maar moesten een deel van de (voor hen gekochte)
dollars afstaan. Kon de ondernemer weer wat grondstoffen
inkopen.

Vandaag, meer dan 40 jaren verder, is de situatie niet veel beter

en niet veel anders. De regelgeving over het opstarten van een
bedrijf dateert van soms ver vóór de Onafhankelijkheid, zoals
de Handelsregisterwet en het Wetboek van Koophandel (beide
uit 1936). De deviezenhandel is in Suriname nog steeds een
gigantische puinhoop. Buitenlandse investeerders mogen euro’s
en dollars het land binnenbrengen, maar valuta-export is een
probleem.
‘Kom hierheen, wij hebben ruimte genoeg,’ riep de Surinaamse
president Santokhi naar Nederlandse boeren, in een wanhopige

146
poging om toch nog buitenlandse investeerders naar Paramaribo
te trekken. Vóór de verkiezingen van 2020, toen hij stad en land
afliep om burgers te overtuigen op hem te stemmen, verklapte
hij namelijk hoe hij de miljarden binnen zou halen om Suriname
te redden: er stonden zeker 150 ondernemers uit de diaspora te
trappelen om af te reizen, om hier een bedrijf op te zetten. En er
lag voor honderden miljoenen euro’s gereed om overgemaakt te
worden naar de Surinaamse banken, vertelde Santokhi.

De realiteit was spreekwoordelijk weerbarstig. “Daar de

vorige regering een samenwerking met het Internationaal
Monetair Fonds aanging die nadelig uitkwam voor land en
volk, besloot deze regering om te heronderhandelen. Tijdens
een onderhoud heeft het IMF het inzetten van diasporakapitaal
niet goedgekeurd”, zei president Chandrikapersad Santokhi in
september 2022.

Een jaar eerder had hij een ander verhaal. In juli 2021 zei
hij in het tv-programma To the Point, dat het uitblijven van
diasporakapitaal te maken had met vertrouwen: “Het eerste
wat speelt als je zoveel geld wilt hebben, is het hebben
van vertrouwen,” zei hij. Want ook de diaspora zag de
verwikkelingen rond onder meer Robert van Trikt (ex-governor
Centrale Bank), Gillmore Hoefdraad (ex-governor, voormalig
minister Financiën) en Ginmardo Kromosoeto (voormalig
directeur van de Surinaamse Postspaarbank). Die zaten
allemaal in een gevangeniscel, en dat wekt geen vertrouwen,
wist Santokhi.

Bovendien, zei Santokhi, klopte het niet dat er geen

diasporakapitaal binnenkwam. Tijdens de covidpandemie waren
toch zeker honderd personen uit Nederland gekomen om de
ziekenhuizen te ondersteunen bij de zorg voor covid-patiënten.

147
En veel mensen ontvangen vanwege de groeiende armoede
dagelijks geld uit het buitenland: ‘Kijk maar naar de rijen bij
de geldwisselkantoren, dat is ook diasporakapitaal,’ sprak het
staatshoofd optimistisch.38
Maar hoezeer president Santokhi zichzelf en de rest van
Suriname probeert te overtuigen dat het voor buitenlandse
ondernemers in het land goed toeven is, zijn er weinigen die in
het verhaal trappen. Want zoals gezegd: de obstakels zijn veel en
hoog.

“De rijen bij de geld-

wisselkantoren, dat is
ook diasporakapitaal”

Probeer maar eens een bankrekening te openen. Surinaamse

ondernemers weten uit ervaring dat een verhoor op de afdeling
Zware Delicten van de politie vriendelijker verloopt dan een
intakegesprek op een bank voor het openen van een rekening.
Voor de bank is de ondernemer een money launderer tot het
tegendeel is bewezen. Investeren met in Suriname geleend
kapitaal is eveneens iets waar grondig over moet worden
nagedacht. De rentetarieven zijn namelijk moordend. Er zijn
af en toe pogingen van de overheid om fondsen met lage
rentes voor ondernemers op te zetten, maar de bedragen die
daarin worden gestopt zijn lachwekkend. Ter illustratie: de
Surinaamse overheid geeft per maand tientallen malen meer uit
aan sociale uitkeringen dan zij per jaar stopt in kredietfondsen
voor productiebedrijven.
38 De West: Uitblijven diasporakapitaal heeft te maken met vertrouwen | https://rebrand.ly/
dia-kap

148
De Kamer van Koophandel en Fabrieken (KKF) is evenmin
een instantie waar je gewoon even naar binnen loopt. Voor
importeren of exporteren moet tijd gemaakt worden, om de
kluwen red tape af te werken.

En we zouden het bijna vergeten, maar er is natuurlijk ook nog

de onvoorstelbare corruptie. Suriname is volgens de Corruption
Perceptions Index 202239 even corrupt als Tunesië, India en
Guyana.
Voor simpele zaken als een telefoon- of internetaansluiting,
water of elektriciteit aanleggen, kunnen hier zomaar
wachttijden van jaren gelden. Dat kan veel sneller, mits de
cliënt bereid is ‘een lekkers te schuiven’. Een lekkers, een soft,
tyuku, mazzel, kleinigheid, het zijn allemaal synoniemen voor
smeergeld.

De smeerolie beperkt zich niet tot de nutsbedrijven: praktisch

overal waar je een dienst moet afnemen, moet rekening worden
gehouden met wat glijmiddel. Vooral wanneer je zaken moet
doen met de overheid, helpt het wanneer je iemand kent die
iemand kent op het departement of in een politieke partij.

“Suriname is klein en dan ken je vaak al heel snel de ‘juiste’

mensen. Dat is hier ontzettend belangrijk. Het gaat in Suriname
vaak niet om wat je weet, maar wie je kent. Leer als ondernemer
dus geduld te hebben, anders word je gek. Ik heb daar in het
begin zeker last van gehad. Wij Nederlanders hebben een heel
hoog verwachtingspatroon. We hebben de neiging om ergens
naar binnen te wandelen en te zeggen hoe ze het moeten
doen. Zo werkt het in Suriname niet.”

“Wie naar Suriname komt, doet er zeker goed aan een lokale
partner te hebben.

39 2022 Corruption Perceptions Index; https://rebrand.ly/corr-index

149
 Heb je die niet, dan heb je het als Nederlands bedrijf best lastig
om vergunningen en alle andere regelingen in orde te maken.
Veel liever laat jij je adviseren door collega-ondernemers die
alles al veel vaker hebben gedaan. Probeer zeker niet het wiel
weer uit te vinden. Dat levert alleen onnodige frustraties op.”
Alphonso Cikot, directeur van Offshore callcenter Webhelp Suriname:
Brochure Zakendoen In Suriname | bit.ly/brochure-sur

Suriname is dan ook een van de minst plezierige landen om er

zaken te doen, concludeert de Ease of Doing Business Index40.
Onder de 190 gemeten economieën komt Suriname niet verder
dan plek nummer 162. Voor het starten van een bedrijf haalt het
land de 182e plek, met bankieren zijn er maar negen landen in
de wereld waar het nog erger is.

En mocht u denken dat hier een gefrustreerde buitenlander zijn

gram probeert te halen: de ervaringen die hierboven werden
geschetst, zijn die van Surinaamse ondernemers, zoals zij die
aan ons vertelden.

40 Doing Business 2020 Indicators; https://rebrand.ly/ease-index

150
 P. Sewdien
Minister

Virginia Popken Anand Chotkan

Directeur tot 2021 Wnd. directeur vanaf 2021

Gianna Karg Faizel Wilnis

Onderdirecteur tot 2021 CVO vanaf 2021

De hoofdrolspelers bij LVV

151
Bijlage 7: Voer en de rol van LVV
In december 2019 kostte een zak kuikenvoer 145 SRD (US$
19,95). Een jaar later moesten kwekers tussen 300 (bijna 40
US$) en meer dan 800 SRD (ruim 106 US$) op de toonbank
leggen voor hetzelfde. In 2022 werd de grens van 1000 SRD
(US$ 31,45) gepasseerd en medio 2023 wees de kassabon meer
dan 1300 SRD aan.
Wie tijdens de voercrisis van 2020 geluk had, kon ‘goedkoop’
bij de voerfabrieken terecht. Pechvogels moesten uitwijken
naar de wederverkopers, waar zij voor een zakje van 10 kilo
voer bijna evenveel moesten betalen als bij de fabrikant voor
40 kilo voer. Fabrikanten kon namelijk onvoldoende leveren,
maar de wederverkoper had altijd nog wel een zakje liggen.

Het schijnt dat voer al-

leen wordt verkocht
aan grote kwekers

Kwekers herinneren het zich als de dag van gisteren. Om 4 uur in

de ochtend aanschuiven in de rij bij de fabriek. De hele ochtend
wachten tot een vrachtwagen was gearriveerd met grondstoffen,
zodat de productie kon beginnen. Laat in de middag eindelijk
kunnen vertrekken met één of twee zakken voer.
Pluimveehouder Glenn Swamipersad spreekt anno november
2020 in Dagblad Suriname van “een ondraaglijke situatie, waar
LVV-minister Prahlad Sewdien onmiddellijk zou moeten ingrijpen.
Het gaat namelijk niet alleen om de hoge voerprijs; het lijkt erop
alsof voer alleen verkocht wordt aan de grote kwekers.
De prijs van voer gaat met de dag omhoog. Wat ik heel erg
vind, is dat de kleine pluimveehouders niet in aanmerking

152
kunnen komen voor voer, maar de grote pluimveehouders wel.
Dit is al maanden gaande”, legt Swamipersad uit.
Hij maakt zich ook zorgen over de kwaliteit: “Doorgaans duurt
het 5 tot 5,5 weken voordat de kippen een goed gewicht hebben
bereikt en verkocht kunnen worden. Nu duurt het tussen de 7 en
9 weken. Ligt dit aan de kuikens of aan het voer?” 41

Kippenvoer was schaars en duur. Romeo Brunings, destijds

onderdirecteur bij voerfabrikant Vitalo, vertelt in december
2020 bij Apintie TV hoe het komt dat Surinaams voer zo duur
is: Surinaamse rijst is duurder dan andere, uit het buitenland
gehaalde grondstoffen, buitenlandse valuta is nauwelijks
beschikbaar en duur, en ook de buitenlandse grondstoffen
worden alsmaar duurder [https://rebrand.ly/brunings].

Surinaamse fabrikan-
ten leveren geen kui-
kenvoer, Sewdien wei-
gert buitenlands voer

Veel kwekers gingen over de kop, moesten stoppen met

hun bedrijf, verkochten hun kippen voor afbraakprijzen
omdat zij het niet konden aanzien dat hun dieren de een na
de ander doodgingen van de honger. De voerleveranciers,
kuikenverkopers en opkopers van kip sloegen de handen
ineen om de kleine kweker om zeep te helpen. Want terwijl
de prijs van kuikens en voer steeg, ging de opkoopprijs voor
kippen met minimaal 30 procent omlaag. Een kweker die

41 Dagblad Suriname: Kippenvoer onbetaalbaar en ‘schaars’ | https://rebrand.ly/

dagblad-schaars

153
dagelijks 20 zakken nodig heeft, vertelde aan Kippie Magazine
hoe hij met moeite af en toe 10 zakken kon bemachtigen.
Anderen vertelden dat zij hun kippen ‘op dieet’ zetten omdat
zij simpelweg niet voldoende voer hadden voor hun dieren
[https://kippie.info/crisis/].
Omdat de overheid op haar handen blijft zitten, komt De
Doksenclub in actie. Het bedrijf bestelt 800 ton kwaliteitsvoer
in het buitenland. Het gaat om hetzelfde voer dat bij een
voertest (zie kader: Voertest) beter scoorde dan alle andere
merken. Van hogere kwaliteit en goedkoper in gebruik, omdat
met dit voer veel eerder geslacht kan worden. En hoe eerder je
kunt slachten, des te lager je kostprijs.

De voedselvoorzie-
ning is in gevaar, maar
Sewdien werkt voed-
selproductie tegen

Er worden afname-afspraken gemaakt met boeren, om te

zorgen dat iedereen erop kan rekenen dat die te allen tijde zal
kunnen beschikken over de gebruikelijke hoeveelheid voer. De
vraag is namelijk groter dan het aanbod.
En dan laten minister Prahlad Sewdien en zijn ministerie van
LVV op een afschuwelijke, kafkaiaanse manier hun maskers
vallen. Surinaamse fabrikanten kunnen geen kuikenvoer leveren,
de pluimveesector stort in, de volksgezondheid komt in gevaar.
Maar Sewdien c.s. weigeren het buitenlandse voer toe te
laten. De voedselvoorziening is in acuut gevaar, maar Sewdien
werkt de voedselproductie tegen.
Een of meer personen, waarschijnlijk uit de sector, hebben bij

154
het ministerie geklaagd dat wij van plan zijn buitenlands voer
door te verkopen.
Het directoraat Veeteelt van LVV stuurt ons namelijk op 5
januari 2021 de volgende brief:

Geachte meneer Van den Bergh,

Het ministerie van LVV heeft de klacht ontvangen dat u van plan bent
ingevoerd pluimveevoer onmiddellijk na ontvangst in Suriname door
te verkopen aan eindgebruikers.
Hierbij wordt u herinnerd aan de additionele voorwaarden opgenomen
in uw veterinaire vergunningen voor de invoer van pluimveevoer van
december 2020.

Er zal deze week een controle moment worden ingebouwd, waarbij

er vooraf contact met u zal worden gemaakt. Tijdens de controle zal
er gelet worden op:
- De opslagcondities; ongekoelde ruimte, geen toegang mogelijk
voor pluimvee en in het wild levende vogels.
- Overeenstemming tussen de aanwezige hoeveelheid en de
hoeveelheid vermeld in uw vergunning.

Met vriendelijke groet,

G.M. Karg, DMVZ

Onderdirecteur Veterinaire Diensten
Directoraat Veeteelt
Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij
Eerder, in december 2020, ontvingen wij van LVV een lijst met
voorwaarden voor invoer van onder meer kuikenvoer. Aan al
deze voorwaarden werd voldaan, dus moest LVV wel toestaan
dat het voer werd geïmporteerd. Maar om de klagers toch hun
zin te geven, ging LVV een stap verder: importeren, okay,
maar verkoop aan Surinaamse boeren mag niet. Wat de vraag
oproept: wiens belangen werden hiermee gediend?

155
156
157
Bijlage 8: Transparantie
‘Transparantie is een pijler van goed bestuur en een
voorwaarde om het vertrouwen, zowel nationaal als
internationaal, te herstellen. Transparant bestuur steunt op
integere bestuurders, goede gebruiken en op wetten en regels.’
Woorden van Armand Achaibersing, toenmalig minister van
Financiën en Planning, in oktober 2021 op een workshop
voor transparant bestuur van het Surinaamse parlement, de
Nationale Assemblée.

Transparantie is het beste wapen in de strijd tegen corruptie, zei

politicus Rabindre Tewari Parmessar (NDP) in dezelfde workshop.42

‘Derhalve is naleving van de financiële regels en wetgeving

essentieel om een voorspelbaar, transparant en consistent
economisch beleid te voeren’ (ministerie van Financiën en
Planning).43

Transparantie is belangrijk voor regeerders. Als je wil dat de

kiezer, de buitenlandse investeerder, de internationale partner
jou vertrouwt, moet je transparant, voorspelbaar en consistent
zijn. Dat vindt zelfs de Surinaamse overheid, zoals blijkt uit het
citaat hierboven.
Diezelfde overheid ging op al deze punten de fout in, toen
wij vanaf 2018 probeerden werkgelegenheid te creëren, de
pluimveesector overeind te houden, de beschikbaarheid van
betaalbaar voedsel te helpen garanderen en voedselschaarste op
te heffen met ons Kippie-project. Idealistische motieven en niet
noodzakelijk de taak van een commercieel bedrijf, die echter de
grond werden ingeboord door een overheid – misschien omdat

42 DNA organiseert workshop voor een transparant bestuur; https://rebrand.ly/trans-shop

43 Ministerie van Financiën en Planning: Over ons; https://rebrand.ly/min-fin-trans

158
die zich van alles liet influisteren door personen of bedrijven
die bang waren een stukje marktaandeel kwijt te raken?

Utopie

Want Europa, waar wij onze broedeieren vandaan haalden,

had bijna jaarlijks te kampen met vogelgriep. Toch haalden
wij daar 12 jaren lang eendeneieren vandaan, zonder dat er een
vuiltje aan de lucht was. Pas toen wij in 2020 de grote spelers
op de Surinaamse markt gingen beconcurreren, werd opeens
alles uit de kast gehaald om ons te bestrijden als het meest
onverantwoordelijke bedrijf in het land, en werden wij op hoog
niveau omschreven als een gevaar voor de pluimveesector én de
volksgezondheid.
Nadat wij in de clinch waren geraakt met Vijay Kirpalani,
die beschouwd wordt als één van de machtigste mannen
in Suriname, een man van wie sommigen fluisteren dat hij
machtiger is dan het staatshoofd en van wie wordt beweerd
dat hij het gehele landsbestuur kan dirigeren, bleek dat
transparantie, voorspelbaarheid en consistentie van beleid
momenteel in Suriname een utopie zijn.
Minister Prahlad Sewdien hing een bijna larmoyant verhaal op
over het gevaar dat De Doksenclub volgens hem zou betekenen
voor de Surinaamse pluimveesector: “Als het bedrijf zich niet
aan de Surinaamse regelgeving wenst te houden en daarmee
de hele pluimveesector in gevaar brengt, mag het zeker naar
andere alternatieven zoeken,” zegt Sewdien44 in juni 2022.

Wat waren die Surinaamse regels?

Overal in de wereld geldt tijdens een uitbraak van vogelgriep

44 GFC Nieuws: Vertrek Doksenclub uit Suriname bezorgt minister LVV geen slapeloze
nachten; https://bit.ly/suriregels

159
 een zogenoemd bewakingsgebied. De zone heeft doorgaans
een straal van 5 tot 10 kilometer.

Nederland:
Bij een uitbraak van hoogpathogene vogelgriep op een
pluimveebedrijf wordt er een beschermings- of bewakingsgebied
ingesteld. Binnen een gebied geldt een vervoersverbod voor
o.a. het vervoer van pluimvee, eieren, pluimveemest, strooisel
e.d.
In principe wordt een beperkingsgebied weer vrijgegeven na
30 dagen vanaf de dag dat de besmetting is vastgesteld of de
regeling is ingesteld en de eerste R&O heeft plaatsgevonden.
De regelgeving stelt dat een beschermingsgebied (3 km) na
21 dagen kan worden ingetrokken, waardoor er alleen een
bewakingsgebied (10 km) overblijft.
AVINED: Procedures vervoer pluimvee of producten
binnen 10-kilometerzones; https://bit.ly/vzone-1

Thailand:
Because HPAI45 is an emerging disease in Thailand, the policy
is to contain and eradicate the disease as fast as possible.
During the initial phase, HPAI-infected premises were stamped-
out and disinfected, and preemptive culling was done on
premises in the 5-kilometer-radius zone. In the second phase,
infected premises and poultry within a 1-kilometer radius were
depopulated, followed by disinfection.
National Library of Medicine: The Threat of Pandemic Influenza:
Are We Ready? Workshop Summary; https://bit.ly/vzone-2

Ethiopië:
Ethiopia being a country with diversified ecology, water
resources situated along East Africa, West Asia, Black Sea
Mediterranean flyways, it is considered as one of the high-risk
countries for HPAI.

45 HPAI: highly pathogenic avian influenza, hoogpathogene vogelgriep, zeer besmettelijke

vorm van vogelgriep

160
 Ring vaccination of poultry around a stamping out zone (5 km
radius from the outer skirt of the culling zone limit) is stipulated
in the National AI Preparedness and Response plan. Targeted
surveillance in AI outbreak containment zone within the
vaccination and around vaccination zone must be undertaken.

All the poultry and their products markets in the infected zones,
and the live poultry markets with the 10 km around the infected
zones must be closed.
Humanitarian Response: Policy For Highly Pathogenic Avian
Influenza (HPAI) Surveillance; https://bit.ly/vzone-3

Europese Unie:
To prevent further spread of disease the competent authorities
are required to immediately put in place movement restrictions
on the affected establishment and on the establishments
located in the restricted zone which consists in a protection
zone and a surveillance zone with a radius of at least 3 and
10 kilometres respectively around the affected establishment.
If necessary, stamping-out measures can also be extended to
poultry farms in the vicinity or to farms that have had dangerous
contacts with infected farm.
European Commission: About Avian Influenza (AI); https://bit.ly/vzone-4

Consistentie

Op 11 december 2020 hield Suriname nog een bewakingsgebied

van 10 kilometer aan, blijkt uit een brief aan importeurs van de
directeur Veeteelt, Virginia Popken - Telting. In de ‘Way2Trade
Nieuwsbrief Veterinaire Issues’ van 30 oktober 2020 staat dat
alle landen waar Nederland op dat moment zaken mee doet, dus
ook Suriname, dan een veiligheidszone met een straal van 10
kilometer rond een besmet bedrijf hanteren.
Op 1 januari 2022 legt LVV een totaalverbod op voor de import
van broedeieren en levende vogelsoorten vanuit Europa. De

161
import uit Amerika, waar dan al maanden de ergste uitbraak ooit
van vogelgriep heerst, blijft zonder beperkingen toegestaan.
De Boodschap: Tijdelijke Importstop Broedeieren En Levende
Vogelsoorten Vanuit Europa; https://bit.ly/vzone-5

Drie weken later komt er een importstop voor

pluimveeproducten uit de VS – maar alleen voor de staat South
Carolina (inclusief een straal van 90 kilometer rond deze staat).
In de praktijk bleek echter dat ondanks het verbod, er toch
werd geïmporteerd uit South Carolina.
De Boodschap: Tijdelijke Stop Import Broedeieren En Andere
Pluimvee Producten Uit South Carolina-VS; bit.ly/vzone-6

De staten waar Surinaamse bedrijven hun producten haalden,

en waar inmiddels een enorme uitbraak van vogelgriep
heerste, werden ontzien en de collega’s mochten onbeperkt
blijven importeren uit de risicogebieden. En dat is de zoveelste
opmerkelijke beslissing van het ministerie van LVV. Want in
de VS, waar de collega’s van De Doksenclub hun producten
vandaan halen, geldt voor Surinaamse bedrijven alleen het
besmette gebied als isolatiezone. Maar als er in Nederland
een enkele uitbraak is, wordt geheel Europa afgesloten voor
De Doksenclub – met als enige land ter wereld de eis van een
veiligheidszone met een straal van 90 kilometer, bijna 10 maal
strenger dan in de rest van de wereld, zonder wetenschappelijke
onderbouwing en zonder uitleg waarom wordt afgeweken van
een internationale norm: consistentie van beleid...

Tegenstrijdig

Op 24 december 2020 hebben wij een afspraak met de minister

van LVV over de weigering van Gianna Karg DVMZ voor
de import van broedeieren. Karg was destijds onderdirecteur
Veterinaire Diensten op het Directoraat Veeteelt bij het

162
ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij. De minister
vertelt ons dat de directieleden Virginia Popken en Gianna
Karg zullen worden ontheven. Wij worden doorgestuurd naar

163
de opvolger, Anand Chotkan DVMZ46, om verdere afspraken
te maken voor de import van broedeieren, en minister Sewdien
belt Chotkan met de instructie dat die ons moet ontvangen.

Een paar dagen later, op 28 december, bezoeken wij Chotkan.

Hij spreekt met ons af dat wanneer hij mevrouw Karg heeft
vervangen, hij zal meewerken dat wij weer broedeieren uit
Nederland kunnen importeren, uiteraard onder acceptabele
voorwaarden.

Minister Sewdien
wekte de indruk dat
hij zijn personeel niet
kon dwingen zich aan
de wet te houden

Let wel: mevrouw Karg zou dus de facto door haar opvolger
worden teruggefloten. Door zijn handelwijze wekte minister
Sewdien bovendien de indruk dat hij niet in staat was om zijn
personeel te dwingen zich aan de Surinaamse regelgeving te
houden.
Immers: als Chotkan wel toestemming kon geven voor wat
Karg verbood, is de conclusie dat één van hen de regelgeving
opzij schoof – voorspelbaarheid en consistentie?

In de eerste week van januari 2021 stuur ik Chotkan een

app: de eieren die ik wil afnemen komen van een producent

46 DVM: Doctor of Veterinary Medicine

164
die ver buiten de 10-kilometerzone rond besmette farms
ligt. Wat Chotkan betreft, mag ik de eieren importeren. Ik
zal de importvergunning echter pas aanvragen nadat hij is
geïnstalleerd, spreken wij af.
Anderhalve week later blijkt echter dat mevrouw Karg wel is
ontslagen maar nog niet is vervangen. En ondanks aandringen
van Chotkan bij Karg wil zij niet wijken van haar standpunt:
ik mag wat haar betreft geen broedeieren importeren uit
Nederland – de onderdirecteur blijkt zelfs na haar ontslag
machtiger dan de minister.
Ik stuur Chotkan meteen een overzicht van actieve gebieden:
locaties waarvan de Nederlandse overheid aangeeft dat er
vogelgriep is waargenomen. Chotkan reageert met een app:
“Okay, ik ben bezig te kijken hoe we het kunnen klaarspelen” .
In zijn volgende app zegt Chotkan dat het hem niet is gelukt
om Karg mee te krijgen.

Wij mogen in december 2020 geen broedeieren importeren

uit Nederland, omdat ergens in het land vogelgriep is
waargenomen. Let wel: wij mogen niet importeren uit geheel
Nederland. Het verbod geldt dus voor eieren uit het hele land,
niet slechts uit besmette gebieden. Echter:

Op 11 december van datzelfde jaar stuurt hetzelfde ministerie

een bericht “Aan alle importeurs van volledig veevoer en
veevoerconcentraat”:
“Ten einde zoveel als mogelijk de garantie te hebben dat het te
importeren product vrij is van contaminatie met aviaire influenza
virussen, wordt u hierbij gevraagd uitsluitend zaken te doen
met veevoerbedrijven waar er zich in de omliggende gebieden,
binnen een straal van 10 km om de productiefaciliteit heen, geen
gevallen van besmetting met aviaire influenza virussen hebben
voorgedaan in pluimvee en vogels niet zijnde pluimvee.”

165
Met andere woorden: terwijl een functionaris bij LVV het te
gevaarlijk vindt om te importeren uit Europa, vindt een andere
functionaris bij hetzelfde ministerie dat er onder voorwaarden
wél mag worden geïmporteerd uit Nederland. Dat zou later
overigens gecorrigeerd worden: LVV bepaalde dat heel
Europa verboden gebied werd als er in één Europees land één
besmetting was.
Sewdien beweert dat wij ons niet wilden houden aan de
Surinaamse regelgeving, maar juist zí­jn medewerkers
leggen zwart op wit vast dat het ministerie van LVV werkt
met verschillende versies van de Surinaamse regelgeving:
transparantie? Voorspelbaarheid? Consistentie van beleid?

Alive and kicking

Op 17 mei 2022 vertrekken wij uit Suriname. Precies 70
dagen later, op 26 juli, maakt drs. F. Wilnis DVMZ namens
het onderdirectoraat Veterinaire Diensten van het directoraat
Veeteelt van het ministerie van LVV bekend dat “naar
aanleiding van veranderde ontwikkelingen binnen de voorheen
geaffecteerde gebieden” het ingestelde embargo – lees: het
invoerverbod – wordt opgeheven.
Was dat omdat het gevaar was geweken? Welnee: pas sinds 6
juli 2023, 415 dagen later, is er geen ophok- en afschermplicht
meer47 voor pluimvee in het grootste deel van Nederland!
Vanaf 21 januari 2022 zou voor Suriname tot nader
order een importstop gelden op broedeieren en andere
pluimveegerelateerde producten vanuit de Amerikaanse staat
South Carolina, meldden Surinaamse media. Het verbod was
inclusief een straal van 90 kilometer rond deze staat.

47 Stand van zaken vogelgriep | Vogelgriep | Rijksoverheid.nl | https://rebrand.ly/ophokplicht

166
Hiermee wilde het ministerie ‘dierziekten voorkomen’, en
de maatregel was ingesteld ‘als voorzorg tegen ongewilde
insleep van het hoog pathogene aviaire influenza’[sic]. Op het
eerste gezicht is het dan alsof voor Nederland en de VS gelijk
gehandeld wordt, maar dat is natuurlijk maar gezichtsbedrog.
Want met een straal van 90 kilometer valt geheel Nederland
binnen het isolatiegebied, in de VS daarentegen is 90 kilometer
bij wijze van spreken de afstand tussen twee buren – een
volkomen ongelijke behandeling, dus.
In april herhaalde LVV de mededeling; “Het is niet helemaal
duidelijk waarom LVV het nodig heeft geacht om opnieuw een
bekendmaking te doen uitgaan”, schreef Dagblad Suriname op
9 april 2022.

Het verbod op import uit de VS kwam pas geruime tijd

nadat voor Europa een invoerverbod was ingesteld. Dat was
opmerkelijk. Want in Amerika was toen al maanden eerder

167
groot alarm geslagen voor de ergste uitbraak van vogelgriep in
de geschiedenis van de Verenigde Staten. Nog opmerkelijker:
het importverbod uit de VS werd opgeheven kort nadat De
Doksenclub was vertrokken uit Suriname.

In Amerika was al
maanden eerder groot
alarm geslagen

En hoewel drs. Wilnis het heeft over “... voorheen

geaffecteerde gebieden” is op dat moment de uitbraak in
de VS nog steeds alive and kicking, meldden Amerikaanse
autoriteiten:
• CDC: H5N1 Bird Flu Detections across the United States
(Backyard and Commercial); https://bit.ly/vs-hpai-1
• Animal and Plant Health Inspection Service – US Department of Agriculture: 2022-2023
Detections of Highly Pathogenic Avian Influenza in Wild Birds; https://bit.ly/vs-hpai-2
• Animal and Plant Health Inspection Service - US Department of Agriculture: 2022-2023
Confirmations of Highly Pathogenic Avian Influenza in Commercial and Backyard
• Flocks; https://bit.ly/vs-hpai-3

Indien wij de eerdere motiveringen van LVV overnemen,

bracht het ministerie dus op die 26e juli in 2022 de Surinaamse
pluimvee-industrie bewust en opzettelijk in gevaar, door import
toe te staan uit een gebied waar op dat moment de meest
ernstige uitbraak van vogelgriep ooit heerst.

Brazilië

Bovendien: het importverbod was bedoeld ‘als voorzorg tegen

ongewilde insleep van het hoog pathogene aviaire influenza’

168
[sic], had het ministerie gezegd. Maar in november 2022 haalde
VESU, een van de grote voerfabrikanten, ‘de eerste ladingen van
sojameel binnen’, schreef Keynews [https://bit.ly/vesu-soja].
Het meel werd aangevoerd met vrachtwagens die hiervoor
dwars door Brazilië en Guyana reden.

‘Emergency in Brazil as avian flu outbreak reported in

neighboring Bolivia; poultry exports total US$ 9,7 billion’,
meldde MercoPress48 op 7 februari 2023.
De vogelgriep was “een reële bedreiging” geworden voor
Brazilië, nadat negen landen in Midden- en Zuid-Amerika
“de afgelopen maanden 75 uitbraken van de ziekte (hebben)
bevestigd.”
Valor Economico, het belangrijkste financiële dagblad van
het land, schreef dat de intrede van het virus de Braziliaanse
kippenexport zwaar zou treffen. Brazilië exporteerde in 2022
een record van 4,8 miljoen ton, of 9,7 miljard dollar, aan
pluimveeproducten.

De dreiging van een uitbraak van vogelgriep bij wilde vogels

en pluimvee in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied
is zo groot, dat medio maart 2023 volksgezondheids- en
dierendeskundigen uit de regio en de VS bijeenkomen49 in Rio
de Janeiro voor spoedoverleg met de PAHO, om de regio voor
te bereiden op de bijna onvermijdelijke uitbraak.

Drie landen

In alle werelddelen die het zwaarst werden getroffen door

vogelgriep was één ding duidelijk: de ziekte trekt zich niets

48 MercoPress: Emergency in Brazil; https://rebrand.ly/hpai-braz-1

49 CDC: Human and Animal Health Experts Meet in South America to Prepare for Bird Flu;
https://rebrand.ly/hpai-braz-2

169
aan van landsgrenzen. Het is dan ook enigszins verwonderlijk
dat er officieel nog geen vogelgriep is gemeld in Brazilië, maar
dat de ziekte wel is geconstateerd in bijna alle landen op het
continent, waaronder meerdere landen die grenzen aan Brazilië.

Nan-Dirk Mulder, Senior Global Animal Protein Analyst bij de

Rabobank, zegt volgens pluimveemagazine Watt Poultry dat
de wereld echt aandacht moet besteden aan de HPAI-situatie
in Zuid-Amerika50. Hij wees erop dat de aanwezigheid van
HPAI is bevestigd in verschillende Zuid-Amerikaanse landen,
waaronder Venezuela, Colombia, Peru, Chili en Ecuador,
evenals in andere Latijns-Amerikaanse landen, waaronder
Mexico, Honduras en Panama. Er zijn slechts drie landen
in geheel Zuid-Amerika waar formeel geen vogelgriep
voorkomt: Suriname, Guyana en Brazilië.
[Poultry World: All countries in South America have confirmed
cases of avian influenza, with the exception of Brazil,
Guyana and Suriname; https://bit.ly/hpai-braz-6]

Europa is een land

“Maar wat het meest schadelijk zou kunnen zijn voor de

wereldwijde pluimvee-industrie, zou zijn als het virus ooit zou
worden bevestigd in het grootste pluimveeproducerende land
van Zuid-Amerika: Brazilië,” schrijft Watt Poultry.
“Als Brazilië zou worden getroffen, zou dat een grote impact
hebben op de lokale productie, maar ook op de wereldmarkten,
omdat Brazilië ‘s werelds grootste exporteur van kip is,” aldus
Mulder.
Gezien de enorme belangen is het niet raar wanneer jij je
afvraagt: is er werkelijk in praktisch heel Zuid-Amerika
vogelgriep, behalve in Brazilië? Of wordt in het belang van de
50 Watt Poultry: Impact will be huge if avian flu reaches Brazil; https://rebrand.ly/hpai-
braz-3

170
nationale economie de andere kant op gekeken? En zou jij als
kwetsbare economie die zich zorgen maakt over de insleep van
het virus uit alle andere risicogebieden, gewoon moeten doen
alsof er vanuit Brazilië geen enkel gevaar dreigt?
Ook hier blijkt weer de gespleten norm: Europa wordt bij
besmetting beschouwd als één land, maar wat betreft de VS
– en nu dus ook Zuid-Amerika – wordt de situatie per staat
bekeken.

Kunnen exportmarkten het zich echt veroorloven om Brazili-

aans pluimvee buiten te sluiten als de vogelgriep uitbreekt?’
De vogelgriep begon zich in oktober 2022 over heel Zuid-
Amerika te verspreiden, en met name Brazilië, dat momenteel
vrij van infectie is, wordt bedreigd. De Braziliaanse sector heeft
sterke beschermende maatregelen genomen, maar het is nu
zeer waarschijnlijk dat HPAI in Brazilië zal worden bevestigd.
De vraag is slechts: wanneer?
Het zuiden van Brazilië is het belangrijkste producerende en
exporterende gebied en ligt dichtbij Uruguay en Argentinië, die
beide al getroffen zijn door vogelgriep.

De verspreiding van vogelgriep in Brazilië zou grote gevolgen

hebben voor de binnenlandse productievolumes en prijzen van
pluimveevlees, maar ook voor andere grondstoffenmarkten,
zoals ingrediënten voor voer (maïs en soja) en ander vlees. De
ernst van deze situatie zou afhangen van de ernst en snelheid
van de verspreiding van een uitbraak, evenals van hoe de
Braziliaanse pers omgaat met de berichtgeving in de media.

Weinig alternatieven

Brazilië is de grootste exporteur van pluimveevlees ter wereld,

met 34% van het totale exportvolume en 5% van de totale
wereldwijde consumptie. Andere belangrijke exporteurs (zoals

171
de VS, EU, Thailand) zouden kunnen profiteren van de situatie,
maar ze hebben allemaal een beperkt aanbod, verschillende
productgamma’s en sommigen worstelen al met HPAI-
uitbraken.

Kunnen exportmarkten het zich echt veroorloven om

Braziliaans pluimvee buiten te sluiten? Zullen ze overgaan op
regionalisering in plaats van een totaalverbod? Wie zouden de
winnaars en verliezers zijn? Er is dringend behoefte aan een
herevaluatie van het HPAI-beleid, aangezien een groot deel
van de wereldpluimveemarkt en -industrieën het risico lopen te
worden verstoord door HPAI.
[Gí­ra Consultancy & Research: Highly Pathogenic Avian Influenza
(HPAI) is getting closer than ever to Brazil; https://bit.ly/hpai-braz-4]

Oefening

Guyana hield van 14 tot en met 16 maart 2023 een

veldsimulatie van een uitbraak van vogelgriep met hoge
pathogeniteit onder de titel Vogelgrieppreventietest.51 De
oefening was georganiseerd door het Guyanese ministerie van
Landbouw, in samenwerking met andere instanties.
Het doel van de oefening was om na te gaan in hoeverre
Guyana een uitbraak van vogelgriep met hoge pathogeniteit of
een andere zoönose-uitbraak in Guyana aan zou kunnen, meldt
de World Organisation for Animal Health. Guyana houdt dus
rekening met het concrete gevaar dat daar vogelgriep uitbreekt,
nu bijna heel Zuid-Amerika getroffen is.

51 WOAH: Simulation exercise: High Pathogenicity Avian Influenza in Guyana; https://

rebrand.ly/hpai-braz-5

172
 Pinokkio in de Cul

Dat maakt het vreemd, dat Suriname de import uit een actief
vogelgriepgebied weer toelaat, en vervolgens actief van alles doet
om ons land bloot te stellen aan de insleep van het vogelgriepvirus
uit een verdacht gebied. Wat dan weer vragen oproept over
de oprechtheid van het kabinet, met name het ministerie in de
Cultuurtuin, dat maatregelen trof om uitsluitend één bedrijf te
raken.

173
174
Ivan Cairo

175
Bijlage 9: ‘Het mislukte Kippie-project‘
Het dieptepunt in de mediacampagne tegen De Doksenclub
was de matroesjka die journalist Ivan Cairo publiceerde in
de Ware Tijd. Van 11 tot en met 30 juni 2023 plaatst de krant
een serie artikelen bol van vaagheden, insinuaties die nergens
hard worden gemaakt, halve waarheden en hele leugens, die
samengevat kunnen worden als pure propaganda.
Volgens Van Dale betekent propaganda ‘alles wat wordt
gedaan om aanhangers te winnen voor bepaalde (politieke)
ideeën’.

Pure propaganda

In zijn artikelenserie probeerde Ivan Cairo overduidelijk de

publieke opinie te buigen naar Vijay Kirpalani: die was de
afgelopen jaren rond het Kippie-project, maar ook bij andere
incidenten ontmaskerd als onbekwaam en onbetrouwbaar. En
toen wij aankondigden dat wij de hele in’bere van Kirpalani
naar buiten zouden brengen, althans zijn zakelijk handelen bij
dit project, moest de geloofwaardigheid van de initiatiefnemers
van het Kippie-project om zeep worden geholpen. Dat is het
beeld dat in elke aflevering van de tiendelige serie het meest in
het oog springt.
Iedereen die op welke manier dan ook De Doksenclub
heeft geholpen zich staande te houden, wordt in de wilde
vergeldingsdrang van Vijay Kirpalani neergesabeld als
frauduleus: de deviezencommissie, de bank, de taxateur, de
accountant, en natuurlijk de ondernemers achter De Doksenclub.
Zonder onderbouwing, zonder een snippertje bewijs, dan wel op

176
basis van verdraaiingen en loze verdachtmakingen.
De titel was veelbelovend: Het mislukte Kippie-
pluimveeproject. De intro maakt meteen duidelijk waar het
over zal gaan:
Kippie, een nieuw merk in Suriname geprobeerde
kip, zou hét betaalbaar alternatief moeten worden
voor het alsmaar duurder wordende stukje vlees
dat vrijwel elke Surinamer graag op zijn bord heeft.
Het project, een initiatief van de eigenaar van De
Doksenclub gefinancierd door Kirpalani’s, heeft ruim
vijf jaar later niet één kippenboutje geproduceerd. De
zakenpartners raakten met elkaar gebrouilleerd en
rechtszaak op rechtszaak volgde. Daarnaast heeft
Kirpalani een strafklacht ingediend tegen de eigena-

Cairo’s matroesjka

ren van De Doksenclub waar het Openbaar Ministerie

geruime tijd mee bezig is en vorderingen maakt. In
een serie artikelen leest u de feiten op een rij.

In een aantal afleveringen wordt de matroesjka steeds kleiner.

Want door het verhaal te spreiden over een (voor Suriname)
ongewoon groot aantal afleveringen, met vooraf de belofte dat De
Doksenclub c.q. Gerard van den Bergh gefileerd zullen worden,
ontstaat de indruk dat journalist Ivan Cairo met enorm veel en
grote onthullingen zal komen.
Hij zal in een aantal edities verklappen hoe de gewiekste
buitenlander het naïeve startende Surinaamse ondernemertje Vijay
Kirpalani op sluwe wijze enkele miljoenen ontfutselde.
‘Daarnaast heeft Kirpalani een strafklacht ingediend tegen de
eigenaren van De Doksenclub waar het Openbaar Ministerie
geruime tijd mee bezig is en vorderingen maakt’: het blijft bij deze

177
aankondiging in de intro, want nergens maakt Cairo dit hard.
Reeds de eerste aflevering vindt weerklank bij Cliff
Limburg, eigenaar van omroep LIM FM, waar Cairo het
actualiteitenprogramma Retrospectie bij LIM FM verzorgt.
Limburg gaat in de talkshow Baka’na Tori verder waar Cairo
zich nog inhield: hij heeft het over oplichting, fraude, en
schreeuwt dreigend dat hij mij in de uitzending zal halen
om tekst en uitleg te geven over mijn ‘bedrog’. Want ook
Cliff Limburg kreeg op niet nader verklaarde wijze naar hij
beweerde een compleet dossier in handen met, naar eigen

De verwachting
sloeg als een boe-
merang terug

zeggen, vernietigende onthullingen over ons. Eigenlijk niet

eens zo onverklaarbaar: Limburg en Kirpalani kennen elkaar
waarschijnlijk al veel langer. Limburg was de man die het
beleid van de NDP moest verkopen, dezelfde partij waar Vijay
Kirpalani (volgens DA’91 topvrouw Angelic del Castilho)
prominent lid van was [https://rebrand.ly/Kirpa-DA91]. Het
zou niet raar zijn als de twee (voormalige?) NDP’ers elkaar
balletjes toespelen. Want ook Limburg voelt zich door mij
belazerd, nadat hij bijna in tranen uitbarstte (zegt hij) toen
hij mij enkele maanden eerder interviewde, vertelt hij in zijn
uitzending52 van 12 juni 2023. ‘Wanneer iemand mij heeft
bereden, dan baal ik daarvan’, zei Limburg. Hij zou na ons
gesprek een tip hebben gekregen van een van mijn collega’s in
de pluimveesector.

52 BAKANA TORI MA 12 JUNI 2023 | By LIM FM SU - Face | https://rebrand.ly/lim-fm

178
Dat wilde hij in zijn talkshow bespreken, maar – toeval
bestaat – máánden nadat wij uit Suriname waren vertrokken
en eigenlijk alleen de rechtszaken tegen LVV en Kirpalani
nog liepen, kwamen opeens – toevallig – twee journalisten
tegelijkertijd en onafhankelijk van elkaar op het idee nog
maar eens in de zogenoemde Kippie-affaire te duiken. Als het
niet zo triest was, zou je er eigenlijk smakelijk om moeten
lachen. Het was natuurlijk allemaal net iets té doorzichtig. Beide
mediawerkers zetten elk journalistiek trucje in om het beoogde
effect te bereiken: de geloofwaardigheid van de eigenaren van

‘Wanneer iemand mij

heeft bereden, dan
baal ik daarvan’

De Doksenclub met de grond gelijk te maken. Limburg gaat daar

heel ver in. Waar Cairo het nog beschaafd houdt en een façade
van objectiviteit probeert op te houden, heeft Limburg het in zijn
eerste commentaren zonder wederhoor of bewijs meteen over
oplichting, oplichterij, de buitenlander et cetera.

Vooral Limburg past elk psychologisch en demagogisch trucje

toe waar een zeker slag ‘journalisten’ zich graag van bedient
om een bepaald effect te bereiken. Later draait hij ietwat bij
en probeert hij de geloofwaardigheid van Cairo te vergroten
door te benadrukken dat die een buitenlandse opleiding
onderzoeksjournalistiek heeft gevolgd, en dat de Kippie-serie
daarvan een van de eerste resultaten is.

Cairo en Limburg zijn natuurlijk niet de eersten de besten,

en dat verklaart ook waarom zij kennelijk gekozen zijn om

179
na de mislukte aanslag met wapens, het nu met woorden te
proberen. ‘Ivan Cairo53 behoort tot de crème de la crème van de
Surinaamse journalisten,’ schrijft Parbode in februari 2022.

‘Hij staat bekend om zijn exclusieve journalistieke primeurs

en als de journalist die moeilijke vragen durft te stellen tijdens
persconferenties,’ aldus Parbode. En dat maakt het juist zo
pijnlijk: dat iemand die hoort tot de crème de la crème van de
Surinaamse journalistiek zich op deze wijze encanailleert.

Dat doet vermoe-

den dat de twee een
missie uitvoerden

Clifton Limburg, Limbo voor vriend en vijand, is bij het

publiek niet onbekend. Hij maakte na zijn loopbaan bij diverse
radiostations carrière als woordvoerder en propagandist
van eerst voormalig president Jules Wijdenbosch en daarna
toenmalig president Desi Bouterse slash de NDP, de partij die
hem in 1996 op de kandidatenlijst plaatste. Politieke partijen
noemden in het maandblad Parbode in januari 2020 zijn
werkwijze ‘de puurste vorm van staatspropaganda’.54 Zijn
aanval op Gerard van den Bergh is het zoveelste wapenfeit
van de propagandist die in december 2013 een zekere
Chandrikapersad Santokhi een ‘lafbek’ noemde. Limburg heeft
“het tot zijn handelsmerk gemaakt om ongenuanceerd kritiek
te leveren met een stemvolume alsof hij zonder microfoon de

53 Parbode: Ivan Cairo - ‘Geen enkele journalist is eigenlijk objectief’ | https://rebrand.ly/

ivancairo
54 Parbode: Over Clifton Limburg - van boutist naar boutaris | https://rebrand.ly/cliff-limbo

180
luisteraars moet bereiken”, schreef Parbode. Dat kunstje is hij
niet verleerd, want dat is precies wat hij in juni 2023 deed met
De Doksenclub en diens leidinggevenden als lijdend voorwerp.

Cairo en Limburg blie-

zen eerst heel hoog
van de toren, maar
eindigden met niets

Een beproefde methode die bij een deel van het publiek zeer
goed aanslaat. Hoeveel zin heeft het dan om je te onderwerpen
aan een verwachtbaar derdegraads verhoor waar hij mee
dreigde? Zijn vonnis was immers al geveld: Van den Bergh
is een oplichter, brieste hij wekenlang door de microfoon van
LIM FM – zonder ook maar een enkele keer daar een greintje
bewijs voor aan te dragen.

En ook dat draagt bij aan het vermoeden dat de heren niet bezig
waren met onderzoeksjournalistiek, maar slechts een opdracht
uitvoerden: de publicitaire executie van Gerard van den Bergh
en Asha Badal, in de hoop dat hun verhaal over manipulatie,
machtsmisbruik en moordaanslagen al op voorhand ontkracht zou
worden.
De doorzichtige poging mislukte grandioos: Ivan Cairo en
Vijay Kirpalani werden door het publiek onthaald op hoon.
Velen analyseerden de artikelenserie vlijmscherp en trokken
keiharde conclusies.
Een groot aantal media die tot dan weinig aandacht hadden
besteed aan onze ervaringen vanaf 2018, gaf ons de

181
gelegenheid om te reageren op de propaganda in de Ware Tijd.
De verwachting dat wij in de media afgemaakt zouden worden,
sloeg daarmee als een boemerang terug in het gezicht van het

Omdat zij geen hard

verhaal hadden, na-
men zij hun toevlucht
tot de matroesjka

propagandateam van Kirpalani. De aanval kwam niet

onverwacht. Wij waren namelijk enkele maanden eerder gestart
met een publiciteitscampagne.
Met een serie professionele filmpjes waren wij begonnen stukje
bij beetje te onthullen welk smerig spel achter de schermen
was gespeeld door Vijay Kirpalani en het ministerie van LVV.
Wij lieten zien hoe wij bewust kapot gemaakt werden, hoe
men zelfs niet terugdeinsde voor een poging tot moord, hoe
corruptie hoogtij viert in Suriname, en kondigden aan dat
haarfijn uit de doeken te zullen doen.

Bijna logisch, dat de tegenstander dan komt met een poging om

onze geloofwaardigheid om zeep te helpen. Vandaar de vele
afleveringen van de Kippie-saga in de Ware Tijd, vandaar het
geblèr op LIM FM over oplichterij.
En omdat noch Ivan Cairo, noch Cliff Limburg een hard verhaal
hadden, namen zij hun toevlucht tot de matroesjka: heel hoog
van de toren blazen, en uiteindelijk eindigen met praktisch niets.

Verspreid over een aantal afleveringen schrijft Ivan Cairo,

182
kennelijk gesouffleerd door Vijay Kirpalani en anderen,
samengevat het volgende:
• Er zou meer dan een miljoen US-dollar onrechtmatig
onttrokken zijn aan het investeringskapitaal
• Gerard van den Bergh zou de investeerder hebben opgelicht
door te verzwijgen dat hij handelingsonbekwaam was
vanwege een zakelijk geschil in Nederland
• Het businessplan deugde niet, en Van den Bergh was niet
voldoende capabel om het uit te voeren.

Kirpalani had con-

tinu inzage in alle
geldstromen

Praktisch alle aantijgingen die in de artikelenserie worden

aangevoerd, zijn eerder in dit boek weerlegd. In dit hoofdstuk
gaan wij heel kort in op de zwaarste beschuldigingen, en
lichten wij slechts enkele van de verdachtmakingen uit de tien
krantenartikelen, om te laten zien op welk een gluiperige wijze
is geprobeerd een taart te bakken van lucht.

Miljoen dollar

Dat meer dan een miljoen dollar onrechtmatig aan de

investering is onttrokken, is een broodjeaapverhaal. Kirpalani
zat met zijn mensen, die verplicht in het bedrijf aanwezig
waren om over onze schouders mee te kijken, praktisch op de
eerste rij. Hij had continu inzage in alle geldstromen, liet vaak
betalingen via zijn kantoor aan de Domineestraat lopen.
Kirpalani sleepte ons voor elke vermiste paperclip voor de rechter:

183
zou hij ons dan niet onmiddellijk aan de hoogste boom hebben
opgehangen als wij echt een miljoen hadden weggesluisd?
Wij boden hem destijds aan al onze privébezittingen aan hem
over te dragen, als hij deze beschuldiging hard kon maken.
Daar ging hij nooit op in, maar liet het verhaal in de Ware Tijd
weer afstoffen. Ivan Cairo, die eerder berichtte over het conflict,
had kunnen weten dat wij Kirpalani hebben uitgedaagd deze
aantijging te bewijzen.

The final decision will

be made by Mr Kir-
pilani: he is the one
writing the checks

Heel Suriname wist hierdoor dat Kirpalani niet in staat was met
bewijs te komen. In zijn artikel gaat hij ook niet onderbouwd in op
de beschuldiging. Waarom zou een gerenommeerde journalist zijn
geloofwaardigheid zo te grabbel gooien?

Ivan Cairo en Cliff Limburg concluderen beide dat ik

onbetrouwbaar ben, omdat ik het nooit zou hebben gehad
over een zakelijk geschil in Nederland. Volgens Cairo zou ik
vanwege dit geschil handelingsonbekwaam zijn. Dat betekent
dat Cairo zich of op het verkeerde been heeft laten zetten,
dan wel van toeten noch blazen weet. Een simpel Google-
onderzoekje had de ‘onderzoeksjournalist’ in 30 seconden
kunnen bijpraten over het begrip ‘handelingsonbekwaamheid’.

184
 Consultant

Ivan Cairo voert in zijn verhaal de zogenoemde consultant Ivan

Bos op. Die had helemaal in Canada en puur toevallig gehoord
dat Vijay Kirpalani bezig was met De Doksenclub, vertelt
Cairo. Over Ivan Bos kunnen wij veel vertellen, maar wij laten
de man zelf aan het woord.

Van: Dr Ivan Bos <bxxxxxxxh@gmail.com>

Verzonden: donderdag 26 september 2019 22:15
Aan: Rob Gxxxxxxxx <xxxxxxxxxx@xxxxxxxxxxx.nl>
Onderwerp: Doksenclub Suriname

Hello Mr Gxxxxxxxx,

I just wanted to touch base with you and let you know that we are
planning on taking over the Doksenclub poultry operation in Suriname
from Mr Gerard van den Bergh.
We are working with Stork/Marel on planning the completion of the
processing plant and will need to order the boiler that you had specified
for the project.
We are traveling to Amsterdam on October 20 and meeting with Arie
Tulp and Peter Snoyenbos and their team on October 21.
I was wondering if you would be able to attend to ensure that everything
can be tied into the project.

Please advise as to how to proceed.

Thanks in advance,

Dr Ivan Bos
Bos Bros Poultry
Niks consultant dus, maar koper. Met deze mail verraadt de
zogenoemde consultant Ivan Bos dat hij als ondernemer van
plan was De Doksenclub over te nemen.
Maar... was dat wel zo? Wilde Ivan Bos De Doksenclub

185
overnemen, of was hij slechts een stroman?
De volgende e-mail werpt een interessant licht op de beoogde
transactie:

Van: Dr Ivan Bos <bxxxxxxxh@gmail.com>

Verzonden: dinsdag 11 februari 2020 21:42
Aan: Sylvie van Exxxx <xxxxxxxxxx@xxxxxxxxxxx.nl>; Rob Gxxxxxxxx
<xxxxxxxxxx@xxxxxxxxxxx.nl>
Onderwerp: Follow up on appointment

Hello Rob,

I just wanted to follow up with you and thank you for your time last
week. [... privé-informatie is door ons verwijderd]

He is quite focused on his family currently and I do not want to bother

him too much.

I know that we agreed to have a definitive plan in 2 weeks but wanted to

ask for an extension on this date in light of Mr Kirpilani’s family situation.
As far as I am concerned the project is a go and we will want to
purchase your boiler but the final decision will need to be made by
Mr Kirpilani as he is the one writing the checks. (NB: onze nadruk)

I also respect your position and understand if you do not want to wait

186
 for our project any longer as you have been more than patient.

Anyway, I appreciate your understanding and I just wanted to give you

the heads up for full transparency.

Please let me know what your decision is.

Thanks again,
Dr Ivan Bos

Ivan Bos was dus niet een willekeurige, toevallige

voorbijganger. Hij had niet, zoals Ivan Cairo het brengt,
toevallig van De Doksenclub gehoord. Steve Letwin en de
gebroeders Dave en Ivan Bos (van pluimveebedrijf Bos Bros
Poultry) waren kennelijk door Kirpalani ingezet als stroman,
zodat Kirpalani als investeerder niet beticht kon worden
van vals spel, wanneer hij het bedrijf overnam. Hij zou dan
immers door de mand vallen en het zou overduidelijk zijn dat
hij het bedrijf bewust en opzettelijk had uitgekleed om het zo
goedkoop mogelijk te kunnen overnemen.

Vijay Kirpalani wordt

afgeschilderd als een
naïeve ondernemer

Vijay Kirpalani wordt in het verhaal van Cairo en Limburg

afgeschilderd als een naïeve ondernemer, te goed van
vertrouwen, die enkel op grond van ‘de gladde praatjes van
een oplichter’ besloot enkele miljoenen aan ons over te maken.
De superondernemer met zijn tentakels in een enorm aantal

187
bedrijven, een van de machtigste mannen in Suriname die
politici en de rest in zijn zak heeft, zou niet in staat geweest
zijn ‘de gladde praatjes van die bakra’ door te prikken.

Ivan Cairo en Cliff Limburg geloven duidelijk nog in de

ooievaar. Want is Vijay Kirpalani echt zo’n naïef ondernemertje
als Cairo en Limburg ons willen doen geloven? Hoe
geloofwaardig is het verhaal dat wij Vijay Kirpalani om de tuin
hebben geleid? Laten wij kort kijken naar een heel klein deel
van zijn track record.

Kirpalani is niet op de hoogte van zaken die hij uit hoofde

van zijn functie had moeten weten: beweert als president-
commissaris van de Centrale Bank dat hij niet op de hoogte
was dat royalty’s al gepledged waren. Eist vrijwaring dat hij niet
voor de rechter gesleept wordt.

Starnieuws: Royalty’s IAMGOLD ook aan banken aangeboden als

dekking | https://rebrand.ly/roygold

Angelic del Castilho roept op tot waakzaamheid bij de aanstelling

van Kirpalani als voorzitter van de Raad van Toezicht bij de
Centrale Bank (CBvS).

De West: Kirpalani moet Surinaams belang niet ondergeschikt maken

| https://rebrand.ly/Kirpa-DA91

Kirpalani blijkt toestemming te hebben om goederen te

importeren zonder daar invoerrechten over te betalen. Hij
kreeg ook een gedeeltelijke vrijstelling van statistiekrecht.

Starnieuws: Kirpalani - Niks mis met invoerrechtenvrije importen |

https://rebrand.ly/Kirp-import

Suriname Herald vraagt zich af waarom niet wordt gekeken

naar de rol van Vijay Kirpalani bij een schandaal rond de

188
Centrale Bank. “Wij vonden het nodig om een column aan
de toenmalige president-commissaris bij de CBvS, Kirpalani,
te wijden omdat wij niet kunnen begrijpen hoe er zoveel geld
verdwenen is onder zijn neus”, zegt een van de columnisten.

Suriname Herald: Vijay Kirpalani mogelijk medeschuldig | https://

rebrand.ly/Kirpa-schuldig

Vijay Kirpalani stapt op als regeringscommissaris bij de door

schandalen achtervolgde Centrale Bank. Om persoonlijke
redenen, zegt hij zelf.

Waterkant: Vijay Kirpalani stapt op als regeringscommissaris bij

Centrale Bank | https://rebrand.ly/Kirpa-vertrekt

Surinaamse bankiers roemen ‘de ruime nationale en

internationale ervaring’ van Vijay Kirpalani op financieel-
economisch gebied.

Waterkant: Bankiersvereniging Suriname steunt Van Trikt en

Kirpalani bij CBvS | https://rebrand.ly/Kirpa-bankier

Wie gaf opdracht om interventies te plegen met

kasreservemiddelen? Regeringscommissaris bij de Centrale
Bank, Vijay Kirpalani, heeft ‘geen idee’.

De West: Opdrachtgever interventie uit kasreserve niet bekend |

https://rebrand.ly/Kirpa-opdracht

Er is voor 100 miljoen US-dollar verdwenen aan vreemde

valuta kasreserve van de handelsbanken, plus 97 miljoen
aan termijndeposito. Maar er is géén sprake van fraude, zegt
regeringscommissaris Vijay Kirpalani.

Starnieuws: Kirpalani - In totaal US$ 197 miljoen gebruikt van banken

| https://rebrand.ly/Kirpa-fraude

189
Vijay Kirpalani blijkt dus één van de machtigste Surinamers op
financieel gebied. Zijn tentakels reiken ver, hij zit aan tafel met
de machtigste politici, hij moest toezien op de portemonnee
van de Staat, waar hij vaker last lijkt te hebben van selectieve
anterograde amnesie.

Dat werpt een heel ander licht op de zielige excuusjes die

hij en zijn entourage verzinnen om hun falen, alsmede hun
bedenkelijke handelingen in de Kippie-affaire, van zich af te
schuiven: a no mi, zingen Kirpalani & Co. in koor.

Aanklager, rechter en beul

Ivan Cairo maakte de klassieke fout van bijna elke beginnende

journalist: hij liet zich inpakken door één van de partijen in zijn
onderzoek en verzuimde daardoor kritisch te kijken naar de
informatie die hem werd aangereikt. Hij liet zich meeslepen als
aanklager, rechter en beul, nam blind aantijgingen en conclusies
over, en deed geen enkele moeite zijn vooringenomenheid te
maskeren. Want lees het a no mi in de tiendelige thriller van
Cairo, met tussen haakjes het citaat uit de krant:

• Deel 1
[Kirpalani: “Ik luisterde naar hem en heb gewoon uit interesse het een en ander
besproken over zijn doksenbusiness. Ongeveer een maand daarna kwam ik hem
weer tegen en vroeg ik hem hoe het vorderde met zijn kippenproject. Hij gaf aan dat
het verkrijgen van kapitaal erg moeilijk was in Suriname.” ]
Vijay Kirpalani vergeet dat wij beschikken over een enorme
database van telefoongesprekken die door ons zijn opgenomen.
Uit deze gesprekken is eenvoudig te herleiden dat Kirpalani
jokt. De pajongwaaiers van Kirpalani zijn dan ook woedend dat
de gesprekken zijn opgenomen.
Achteraf zijn wij heel blij met de opnamen. Wij wisten immers
toen nog niet wie wanneer zou jokken...

190
[Hij heeft nimmer verteld tijdens de gesprekken, dat hij op dat moment in staat van
faillissement verkeerde. Omdat wij dit niet wisten en ervan uitgingen dat hij en zijn
partner eerlijke ondernemers waren is er uiteindelijk een overeenkomst gemaakt.” ]
Team Kirpalani suggereert hier dat een failliete ondernemer
per definitie een oneerlijke ondernemer is. Natuurlijk weet
team-K dat dit onzin is. Maar de classificatie past in de
propagandistische intentie, net als vele andere trucjes die in de
artikelen worden toegepast.

Kirpalani verbaast zich nu pas, na jaren, dat ik nooit

documenten ondertekende. Dat was simpel omdat mijn
vrouw en ik al ruim voor de samenwerking met Kirpalani
de zakelijke risico’s op deze manier afschermden. Een
normaal zakelijk gebruik: Vijay Kirpalani bijvoorbeeld, heeft
geen eenmanszaak maar schermt zakelijke risico af door te
ondernemen binnen een rechtspersoon.
Wij nemen het Cairo niet kwalijk dat hij niet op de hoogte is
van hoe het toegaat in de zakenwereld, maar Kirpalani weet dit
echter wel – zie de wijze waarop hij stromannen naar voren
schoof om De Doksenclub in handen te krijgen – maar doet
nu alsof hij water ziet branden. Helaas werd hem niet de vraag
gesteld, althans wij lezen niet waarom hij met ons doorging,
toen vanaf Dag 1 duidelijk werd wie bij het ondertekenen van
de eerste overeenkomsten hiertoe bevoegd was.

Bovendien doet de man die door de president was aangewezen

om de portemonnee van de Staat te bewaken, alsof het hem niet
eerder was opgevallen wie bij de Kamer van Koophandel staat
ingeschreven als eigenaar van De Doksenclub. Belachelijk,
incompetent en ongeloofwaardig.

• Deel 2
[De cijfers voor de investering en rendement waren van Van den Bergh. ]
Dat is vrij logisch. Wanneer iemand financiering zoekt, maakt

191
die zelf bekend hoeveel die nodig heeft aan investeringskapitaal,
en hoeveel die denkt te gaan verdienen. Dat is nergens in de
wereld anders, tenzij je in team-Kirpalani zit.
Maar dan: deze projecties zijn vóór de financiering volledig
doorgerekend door team-Kirpalani zélf! Dat doet elke financier
overal in de wereld die zichzelf serieus neemt, voor die een
cent investeert. Dat kan iedereen beamen die ooit met een bank
of andere financieringsinstelling zaken heeft gedaan en ook
Cairo tekende dit op uit de mond van Team-Kirpalani.
Om dan achteraf te beweren dat alleen Van den Bergh
aangesproken kan worden voor de cijfers van investeringen
en rendement, is laf en leugenachtig. Of neemt team-Kirpalani
zichzélf niet serieus?

[Alle verbintenissen zijn getekend door Badal, op wiens naam de twee bedrijven van
Van den Bergh staan.]
Een van de trucjes van Cairo is om consequent te spreken over
‘de bedrijven van Van den Bergh’, zelfs wanneer zwart op wit
staat wie de eigenaar van de bedrijven is. Daarmee wil hij hard
maken hoe sluw en onbetrouwbaar wij zouden zijn.

[Van den Bergh heeft nimmer aangegeven dat hij handelingsonbekwaam was
vanwege het feit dat hij in faillissement verkeerde ten tijde van de ondertekening
van de overeenkomsten. Dit feit hebben hij en Badal angstvallig voor Kirpalani
verzwegen.]
Vijay Kirpalani is niet de eerste de beste. De man zit in raden
van commissarissen van grote, kapitaalkrachtige bedrijven.
Leidt een zakelijk imperium dat waarschijnlijk in de top vijf
grootste bedrijven in Suriname zit. Vijay Kirpalani is geen
onnozele hals die het niet onmiddellijk in de gaten zou hebben
wanneer een potentiële zakenpartner probeert hem een rad voor
de ogen te draaien. Of wel?

[Ook merkte hij op dat van meet af aan het duidelijk was dat de bedrijven op naam
van zijn vrouw staan en dat zij de directeur is. Kirpalani heeft nimmer gevraagd

192
waarom dat zo was. Indien dat was gevraagd, zou hij hebben verteld waarom voor
die constructie was gekozen.]
Er is niets geheimzinnigs aan deze constructie. Uit
correspondentie die wij in handen kregen, blijkt dat Kirpalani
hetzelfde deed om De Doksenclub in handen te krijgen. Verder
is de constructie niet bedacht om Kirpalani een hak te zetten
– wij werkten al jarenlang op deze manier, nog vóór ik kennis
maakte met Vijay Kirpalani. Een onderzoeksjournalist die niet
meer nat is achter de oren was hier vanzelf achtergekomen.

[Om het project uit te voeren verschafte Kirpalani’s een krediet van 2,25 miljoen
Amerikaanse dollar, die zou worden gebruikt om een schuld van De Doksenclub bij
De Surinaamsche Bank van ruim SRD 3,2 miljoen volledig af te betalen.

Daarnaast zouden investeringen worden gepleegd in het opzetten van een volledig
geïntegreerd pluimveeboerderij die uiteindelijk marktleider in de kipsector zou
moeten worden.]

193
Cairo schrijft het hier zelf op, maar doet later alsof dit onderdeel
is van een scam: Vijay Kirpalani wilde zélf de kredieten bij DSB
aflossen zodat hij een eerste hypotheek kon krijgen.
Verderop in zijn verhaal doet team-Kirpalani echter alsof wij
stiekem de kredieten hebben afgelost met het investeringskapitaal.

[Kirpalani is naderhand erachter gekomen dat een deel van het geld is gebruikt voor
de kweek en verwerking van doksen wat nimmer de bedoeling was]
Aantoonbaar onjuiste onzin. Kirpalani had immers het recht
om te allen tijde te controleren of de gelden conform de
overeenkomst werden aangewend. Tijdens al deze controles is

194
nooit geconstateerd dat wij doksen kweekten. Dit is dan ook
nimmer ter sprake gekomen.

Overigens was Kirpalani al op voorhand akkoord

gegaan met het kweken van doksen; in artikel 7.3 van de
investeringsovereenkomst is bepaald dat wij eend en kip
op de markt zouden brengen met vermelding van de namen
Duckfarm en Kirpalani.
Ondanks deze bepaling hebben wij ons altijd beperkt tot het
kweken van kippen.

[In de samenwerking verwierf Kirpalani’s ook het recht om gedurende de looptijd van
het contract periodiek de kippenboerderij te bezoeken om zich ervan te verzekeren
dat de investering conform het door Van den Bergh gepresenteerde businessplan
werd uitgevoerd. Indien werd geconstateerd dat het anders werd besteed dan was
afgesproken, was de financier gerechtigd de overeenkomst onmiddellijk op te zeggen.]
En zo geschiedde. Niet alleen werd de overeenkomst na alle
controles niet opgezegd, maar Kirpalani bood zelfs eigener
beweging extra kapitaal aan.

• Deel 3
[De uitvoering ging evenwel niet zoals was voorgenomen. Mismanagement en
oneigenlijke onttrekking van het beschikbaar gesteld investeringskapitaal zouden
volgens onafhankelijke onderzoekingen daaraan ten grondslag hebben gelegen.]
Tot heden is met geen enkel onderzoek aangetoond dat kapitaal
oneigenlijk is gebruikt. Kirpalani kennende, zou hij dan
onmiddellijk naar de rechter zijn gestapt.

[De ondernemer beweert zodanig te zijn tegengewerkt, ook door de overheid, met
name het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV), dat het project is
vastgelopen. ]
Het werkwoord beweren betekent: iets met stelligheid
verklaren zonder enige bewijsgrond. Volgens Cairo verklaren
wij dus tegengewerkt te zijn door LVV zonder dat wij
daar bewijzen voor hebben. Maar in tegenstelling tot wat

195
Cairo beweert, is er een groot aantal veroordelingen door
de onafhankelijke rechter die het tegendeel bewijzen. Wij
verwijzen bijvoorbeeld naar de uitval van rechter Sandra
Bradley, die zich afvroeg of dit de wijze was waarop het
ministerie met ondernemers omging.

[Drie externe consultants hebben, onafhankelijk van elkaar, onderzoek gedaan

naar de uitvoering, geldstromen en bestedingen, management en het bedrijfsplan.
Alle drie kwamen in hun rapporten tot ontluisterende conclusies: ruim een derde
van het investeringskapitaal kan niet worden verantwoord door de uitvoerders van
De Doksenclub.]
De mythe van de drie consultants is een van de meest
benadrukte in de Cairo-serie. Heel kort: consultant 1 was een
mevrouw die cijfers controleerde die Kirpalani had verstrekt.
Deze mevrouw heeft nimmer bij ons een boekenonderzoek
gedaan. Bovendien had de mevrouw destijds geen enkele
boekhoudkundige opleiding en was dan ook geen accountant-
administratieconsulent.

Consultant 2 – Ivan Bos – moest in opdracht van Vijay

Kirpalani het bedrijf zo goedkoop mogelijk overnemen. In het
kader van de voorgenomen overname kwam hij zich oriënteren
op het bedrijf. Hij heeft nimmer een boekenonderzoek gedaan,
althans een onderzoek naar al dan niet onrechtmatige uitgaven.

Consultant 3, de accountants van Ernst & Young, kwamen in beeld

nadat accountantsbureau BDO had geweigerd mee te doen aan de
praktijken van Kirpalani. Ook Ernst & Young heeft nimmer onze
boeken ingezien, hoewel wij wel onze volledige administratie ter
beschikking hadden gesteld. Saillant: E&Y schrijft zelf in haar
rapport dat zij geen boekenonderzoek heeft gedaan!

En de gerechtsdeurwaarder, die namens Kirpalani aanwezig

was om toezicht te houden op de audit, noteerde eveneens in

196
haar verslag dat er geen boekenonderzoek is gedaan. En last
but not least: iedereen kan zich consultant noemen, maar om
je accountant te mogen noemen moet je heel lang studeren.
Ivan Cairo en Vijay Kirpalani doen interessant met het begrip
‘consultant’, maar in gewoon Nederlands heet zo iemand
gewoon ‘adviseur’.

[Het feit dat De Vliegende Eend meerdere malen om een verhoging van de lening heeft
gevraagd zonder verantwoording af te leggen over eerdere bestedingen is een zorgpunt” ]
Je moet wel heel naïef zijn om dit te geloven. Want als dat zo
zou zijn, wat zegt dit dan over de geldschieter? Welke vragen

197
dien je als onderzoeksjournalist te stellen wanneer je zo’n
stelling wordt voorgehouden?

*[Op grond van haar advies werd Bos aangetrokken om een beoordeling te maken
van het businessplan van Badal en Van den Bergh.]
Nog meer onzin. Hoe logisch is het om een businessplan pas
te beoordelen nadat je reeds diverse malen miljoenen hebt
gestoken in het plan?

[Bij het aanbieden van het voorlopig verslag op 5 november 2021 had Ernst &
Young een aantal relevante documenten die bij De Doksenclub waren aangevraagd
om de audit uit te voeren nog niet gekregen. ]
De documenten zijn wel degelijk aangeleverd. Alleen wenste
E&Y dat wij de omvangrijke boekhouding voor hun gingen
presenteren zodat zij daarmee aan de slag konden. Wij zeiden
tegen E&Y: ‘Wij zijn niet bij u in loondienst. U wilde de

198
boekhouding, hier heeft u hem.’ Dat wilde E&Y niet, dus
vertrokken zij onverrichter zake. Ernst & Young heeft dus
nooit het boekhoudkundig onderzoek uitgevoerd. Dat hebben
wij ook aangetoond bij de rechter, en de rechter heeft op grond
hiervan een vordering van Kirpalani afgewezen. Simpel
gezegd: de Rechtbank besliste dat het accountantsrapport in
de vuilnisbak mocht.

[‘Van den Bergh heeft de gelden van Kirpalani’s gebruikt om eerdere verliezen te
financieren en ten eigen bate aan te wenden. Dat is regelrechte fraude.’]
De boeken zijn niet gecontroleerd. Hoe komt E&Y dan tot deze
conclusie? En als E&Y ‘regelrechte fraude’ constateert, wat
houdt Kirpalani dan tegen om daar een strafklacht voor in te
dienen?
Nogmaals: Kirpalani heeft zélf besloten de eerdere verliezen
te financieren omdat hij eerste hypotheek wilde. Met andere
woorden: als het fout ging, wilde hij niet delen met andere
schuldeisers.

[Verder wordt aangegeven dat de auditors bij gebrek aan de juiste ondersteunende
documentatie niet konden verifiëren of het investeringsbedrag van totaal 3,66
miljoen US dollar is gebruikt voor investeringsuitgaven in overeenstemming met het
tussen partijen overeengekomen ondernemingsplan.]
Vrij vertaald: E&Y weet niet of het geld van Kirpalani op de
juiste manier is gebruikt. Daarmee spreekt E&Y iedereen tegen
die beweert dat wij geld hebben weggemoffeld.
Want, simpel gezegd: indien je stelt dat het boek is gesloten
waardoor je er niet in kunt lezen, kun je niet beweren dat je weet
wat erin staat.

[‘Het feit dat De Vliegende Eend meerdere malen om een verhoging van de lening heeft
gevraagd zonder verantwoording af te leggen over eerdere bestedingen is een zorgpunt.’]
Hier wordt Vijay Kirpalani volkomen belachelijk gemaakt door
Cairo. Als naïeve ondernemer die maar smijt met miljoenen
zonder zich te vergewissen of dat wel verantwoord is. Zou een

199
man van de statuur van Kirpalani steeds opnieuw geld in een
project stoppen zonder na te gaan of de voorgaande betalingen
goed waren besteed? Kirpalani had toch in de overeenkomsten
vast laten leggen dat hij alles mocht onderzoeken (zie
bijvoorbeeld de mail Project Libanon)? Zou hij dat echt niet
hebben gedaan?

[Hij stelde ook vast dat de groeifaciliteiten ondeskundig en slecht gebouwd waren. ]
De bouw is uitgevoerd door een aannemer die door Kirpalani
was aanbevolen. Kirpalani’s eigen aannemer was vol lof over
de wijze waarop de bouw was uitgevoerd.

• Deel 5
[Kippenboer Ivan Bos noemt een groot aantal zaken die niet kloppen aan de
kippenfarm van De Doksenclub. Het zou miljoenen kosten om alles op orde te
krijgen.]
Ivan en Dave Bos zouden samen met Steve Letwin De
Doksenclub overnemen. Dat blijkt uit correspondentie
met leveranciers. Uit de correspondentie blijkt ook dat de
gebroeders Bos en Letwin formeel de zaak zouden overnemen,
maar dat alles betaald zou worden door Kirpalani.

Hoe is het te verklaren dat Bos een bedrijf wilde overnemen

waar volgens hem te veel geld naartoe zou moeten om het
veilig en rendabel te maken? En is hier geen sprake van
belangenverstrengeling: een bedrijf controleren als adviseur en
hetzelfde bedrijf overnemen als boer?

[Hierover stelt de deskundige: “Het (plan) zou zeker nooit de goedkeuring en

certificatie hebben gekregen van de gezondheidsautoriteiten in Suriname vanwege
de enorme milieuschade, stank en ziekte die het zou veroorzaken.” ]
Heeft Ivan Bos wel enig benul van hoe alle andere
pluimveebedrijven in Suriname werken? Hoe hebben die
‘goedkeuring en certificatie’ gekregen als zij op dezelfde
manier werken als De Doksenclub ook zou doen? Of: waarom

200
zou De Doksenclub geen ‘goedkeuring en certificatie’ moeten
krijgen waar alle concurrenten die wel kregen voor hetzelfde?

[Dat er ter plekke ook een doksenverwerkingsfabriek gedraaid zou worden zou ook
voor extra problemen en risico’s zorgen.]
Het blijft een raadsel waar het verhaal over gelijktijdig kweken
van doksen vandaan komt. Wij zijn met doksen gestopt omdat
dit vanwege de devaluaties niet meer rendabel was en Kirpalani
die niet wilde. Dus vanaf het begin van het Kippie-project
was er geen sprake meer van doksen. Toch wordt dit keer op
keer aangehaald, terwijl er al die jaren nog geen doksenveertje
meer op het terrein was. Bovendien heeft Kirpalani tijdens de
samenwerking nimmer gerept van doksen op het terrein: dit
verhaal komt pas in de serie van Cairo ter sprake.

[Van den Bergh zou een speciale boiler hebben laten maken, waarvan de levering,
door betalingsperikelen niet plaatsvond. ]
Ivan Cairo vergeet erbij te vermelden, dat Vijay Kirpalani
niet wilde betalen voor de boiler – vandaar dat die niet naar
Suriname kon komen. Kirpalani zou echter wél geld op tafel
leggen om dezelfde boiler naar Suriname te halen voor Ivan
Bos, zoals uit diens e-mails blijkt.

[[In de samenvatting zegt de deskundige: “Concluderend kan ik stellen dat de

financiële projecties gedaan aan Kirpalani als verschaffer van de schuldfinanciering,
niet haalbaar waren en dat Kirpalani grof misleid werd door deze verklaringen”.]
In zijn mail van 6 mei 2018 geeft Kirpalani opdracht om de
financiële projecties te controleren. Het is ongeloofwaardig dat
deze opdracht nooit is uitgevoerd.
Vijay Kirpalani wordt hier opnieuw opgevoerd als de naïeve
ondernemer die van toeten noch blazen weet. Kirpalani
zou in het verhaal van Cairo met zijn enorme backing van
deskundigen die de cijfers vóór de financiering hadden
doorgerekend, niet in staat zijn geweest onze financiële
projecties op haalbaarheid te toetsen vóór hij ook maar één

201
dollarcent in De Doksenclub stak. Kirpalani heeft vóór hij de
portemonnee trok, eerst onze plannen laten bekijken door zijn
deskundigen, schreef Cairo zelf. Om dan achteraf te beweren dat
hij misleid is, is laf en leugenachtig.
Het geeft te denken dat wij in staat zouden zijn geweest om
Vijay Kirpalani, ooit president-commissaris bij de Centrale
Bank van Suriname, ‘grof’ te misleiden met onze projecties.
Cairo en Kirpalani gaan tot het belachelijke in hun pogingen
ons af te schilderen als Boris Boef.

[Kirpalani vermoedt dat het SEAF mogelijk informatie had ingewonnen [sic] dat Van
den Bergh en Badal ondeskundig en onbetrouwbaar zijn.]
Het verhaal van het team Cairo-Kirpalani is inderdaad
grotendeels gebaseerd op vermoedens. Hoe verklaart dit team
eigenlijk dat nadat Kirpalani er de stekker uit had getrokken,
de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank en de SEAF ons
benaderden om hetzelfde plan in Guyana uit te voeren?

• Deel 7
[De directie van het pluimveebedrijf had informatie en documenten die cruciaal
waren voor het onderzoek niet beschikbaar gesteld, hoewel dit door de
kortgedingrechter was opgedragen.]
E&Y speelt hier met woorden om recht te praten wat krom is.
Wij hebben alle informatie en documenten beschikbaar gesteld,
53 dozen vol. E&Y vond het echter te veel werk om dit alles
uit te spitten: dat moesten wij voor hun doen. Toen wij dat
weigerden en hun erop wezen dat zij hun werk zelf moesten
doen, vertrokken de accountants en rapporteerden dat wij geen
informatie wilden geven.

[… kwam de navolgende zorgwekkende informatie naar voren. Het bleek dat Asha
Badal, directeur van De Vliegende Eend NV tevens levenspartner van Van den Bergh,
grote sommen contant geld vanuit Suriname naar Nederland had meegenomen …]
Het is alleen al praktisch onmogelijk om miljoenen euro’s mee
te nemen naar het buitenland zonder dat er bij beide grenzen

202
alle seinen op rood gaan. Een miljoen euro, dat zijn immers
enkele koffers vol geld. Die smokkel je niet onder je jas het
vliegveld uit.
Allereerst moet je die euro’s in handen krijgen: daar is een
vergunning van de Deviezencommissie voor nodig. Om het
geld uit te voeren, is een stapel papierwerk vereist. Zowel op
Zanderij als op Schiphol klopte alles. Het is dan ook lariekoek
dat wie dan ook opeens verontrust was. Dit verhaal is het
zoveelste schrijnende voorbeeld van hoe alles uit de kast wordt
getrokken om onze integriteit in twijfel te trekken.

[Ook wordt vermoed dat het geld is verduisterd en dat mogelijk privéschulden van
Van den Bergh, de initiatiefnemer van het project, in Nederland ermee zijn afgelost.]
Zoals eerder gezegd: het verhaal van Cairo steunt grotendeels
op vermoedens en insinuaties. Nergens één snippertje bewijs
of zelfs maar een harde aanwijzing dat privéschulden met geld
van Kirpalani zouden zijn betaald. Voor zover die bewijzen of
zelfs maar indicaties er al zouden zijn, worden die in de Ware
Tijd niet aangetoond.

[... omdat hij daar niet aan zijn schuldverplichtingen kon voldoen]
Er was geen enkele sprake van een schuldverplichting. De
zaak ging over twee partijen die een geschil hadden over het
wel of niet uitbetalen van commissies. Wij waren van mening
dat commissies ons toebehoorden, de tegenpartij zag dat
anders. Geen enkele sprake dus van schulden die niet zouden
zijn betaald, zoals Cairo suggereert.

Vervolgens gaat Kirpalani er vanuit dat wij geen zaken met

hem hadden mogen doen omdat wij handelingsonbekwaam
zouden zijn. Ook hier nam Cairo niet de moeite om te
onderzoeken wat het begrip ‘handelingsonbekwaam’ inhoudt.

Wij dagen Ivan Cairo dan wel Vijay Kirpalani uit om voor een

203
rechtbank hard te maken dat wij handelingsonbekwaam zouden zijn.
Wij dagen hem tevens uit om voor een rechtbank hard te maken dat
sprake zou zijn van ‘ oplichting, fraude en kwade trouw’.

En, ter overdenking: het zou best zo kunnen zijn dat wanneer je
iemand beschuldigt van kwade trouw op grond van een al dan
niet opzettelijk verkeerde interpretatie van wetgeving, dat je
zélf schuldig wordt bevonden aan kwade trouw.

[“Hij kon zijn schulden daar niet betalen. Dat zou een ander licht hebben geworpen
op de voorgenomen samenwerking”, zegt Diran.]
Ook hier: karaktermoord. Er wás geen sprake van schulden
die niet konden worden betaald. En dat staat nog los van de
vraag welk bedrijf, waar ook ter wereld, volledig schuldvrij is?
Er was – is – sprake van wederzijdse vorderingen, waar een
geschil over is dat nog steeds bij de rechtbank in Nederland
ligt. Dus niks schulden die niet konden worden betaald.

[Met vrijwel iedereen heeft hij ruzie gemaakt, inclusief minister Parmanand Sewdien
van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV) en diens staf. Tussen de ondernemer en
LVV zijn er ook over en weer rechtszaken gevoerd.]
Hier wordt de saka fasi-mentaliteit getoond die er bij sommigen
niet uit geramd kan worden. Over en weer zijn rechtszaken
gevoerd, inderdaad. Daarbij oordeelde de onafhankelijke rechter
keer op keer dat zowel de heren Kirpalani en Sewdien, c.q. het
ministerie van LVV, de fout in waren gegaan. Een bepaald slag
mensen zou, waar het om hooggeplaatste figuren gaat, het hoofd
hebben gebogen en morrend het onrecht hebben geaccepteerd.
Wie dat niet doet en vecht voor zijn recht, is in de perceptie van
de Cairo’s van deze wereld een ruziemaker.

204
205
Dit is maar een korte opsomming van de aannames, leugens,
verdachtmakingen en insinuaties in de tiendelige poging van
Ivan Cairo en Vijay Kirpalani om onze geloofwaardigheid
om zeep te helpen. De partijdigheid van de schrijver ligt er zo
duimendik bovenop, dat dit hem hoongelach opleverde bij het
publiek dat de serie online volgde.

Er is nog veel meer beweerd waar wij nu niet op ingaan. Wij

wilden alleen maar schetsen hoe ver men bereid was te gaan
om zichzelf te beschermen, toen duidelijk werd dat onthuld zou
worden wie de ware Vijay Kirpalani is.

206
207
Epiloog
Het leek een aprilgrap, maar het was heel serieus. In
Paramaribo weerklonk nog de echo van het oproer van 17
februari, toen plunderaars urenlang hun slag konden slaan en
winkels leeghaalden, ondernemers mishandelden en brand
stichtten in het historische hart van de stad, zonder dat de
politie of andere ordediensten tussenbeide kwamen.
De economische crisis was op zijn hoogtepunt, bijna dagelijks
werd een nieuwe staking aangekondigd van werknemers die
niet langer wensten te wachten op hun geld, activisten hadden
opnieuw protestdemonstraties aangekondigd: crisis in Suriname.

Midden in deze crisis komt opeens het bericht dat president

Santokhi voor enkele dagen naar Nederland zal afreizen voor
medisch onderzoek. Niet dat het staatshoofd ernstig ziek is: hij
verkeert ‘in optimale conditie’, laten zijn voorlichters weten.
Het gaat slechts om aanvullend onderzoek na een medische
screening in Suriname, meldt de nieuwssite Waterkant.
Santokhi reist eind maart 2023 af naar Nederland op advies
van zijn medisch team, dat volgens de berichtgeving bestaat uit
Surinaamse en buitenlandse artsen. Op advies van zijn medisch
team wordt er in Nederland aanvullend onderzoek gedaan. Het
betreft “gespecialiseerde functionele testen die in Suriname nog
niet beschikbaar zijn.”

De conclusie van de artsen is dat het staatshoofd in goede

conditie is en er geen reden is voor zorg inzake zijn
gezondheid: de president is ‘fit for the job’, zo luidt de
conclusie van het team.

Na het ‘aanvullende onderzoek’ heeft Santokhi nog wat tijd

over, zo blijkt uit foto’s die viraal gaan op sociale media. De

208
president van het zieltogende Suriname is volgens de beelden
aan het shoppen in chique warenhuizen in Nederland. Omdat
hij toch wat tijd over lijkt te hebben, proberen wij via WhatsApp
contact met hem te krijgen. Wij geven aan dat wij willen praten
over een verzoening. Met z’n allen om de tafel, alle pijnpunten
bespreken, en kijken waar wij elkaar kunnen vinden.
De internationale geldschieters zijn nog steeds geïnteresseerd
in het Kippie-project, en dat is goed nieuws in een periode dat
kippenvlees richting de 200 SRD (US$ 5,20) per kilo gaat. Een
grote groep mensen wil, maar kan niet aan de slag, werkgevers
worstelen met alsmaar stijgende kosten, Lanti55 geeft maandelijks
honderden miljoenen uit aan sociale steun aan mensen die de
krankzinnige prijzen voor voedsel niet meer kunnen opbrengen.
Dan zou het toch interessant moeten zijn voor een overheid om
te praten over een prijsverlaging van minimaal 25 procent voor
de belangrijkste eiwitbron.

Op 1 april 2023 vragen wij in een app-bericht aan president

Santokhi of die wil praten over de mogelijkheden voor een
herstart. Een week later zegt de president dat een gesprek altijd
kan. Het gesprek komt echter niet.

Debt for equity swap

In dezelfde periode neemt een vertegenwoordiger van IDB/

SEAF contact met ons op:
‘Lucas van de IDB en ik gaan naar Paramaribo eerste week
van juni om intensief na te gaan wat wij samen kunnen doen in
Suriname. Er is ook een mogelijkheid voor een debt for equity
swap met de regering om groei te bevorderen voor ondernemers.
In die zin is een herstart heel interessant’, schrijft IDB/SEAF.
Ondanks alles zijn de grote banken dus nog steeds

55 Lanti: de overheid

209
geïnteresseerd om het Kippie-project uit te voeren. Helaas
lukt het niet in gesprek te komen met de enige persoon die kan
zorgen dat dit van de grond komt.

Het lijkt erop dat mijn relaties uiteindelijk gelijk krijgen: ‘Zij
wilden jou weg hebben omdat de voorkeur wordt gegeven aan
een Surinamer en geen bakra’ – het Kippie-project zou pas
een kans krijgen als het werd getrokken door een Surinamer, en
niet door een eigenwijze bakra: it is what it is.

210
211
212
213