౬. పాసాదికసుత్తవణ్ణనా
Pāsādikasuttavaṇṇanā
నిగణ్ఠనాటపుత్తకాలఙ్కి రియవణ్ణనా
౧౬౪. ఏవం మే సుతన్తి పాసాదికసుత్తం.
తత్రాయమనుత్తా నపదవణ్ణనా – వేధఞ్ఞా నామ సక్యా తి ధనుమ్హి
కతసిక్ఖా వేధఞ్ఞనామకా ఏకే సక్యా . తేసం అమ్బ వనే పాసాదేతి తేసం
అమ్బ వనే సిప్పం ఉగ్గణ్హత్థా య కతో దీఘపాసాదో అత్థి, తత్థ
విహరతి. అధునా కాలఙ్క తోతి సమ్ప తి కాలఙ్క తో. ద్వే ధికజాతాతి
ద్వే జ్ఝజాతా, ద్వే భాగా జాతా. భణ్డనాదీసు భణ్డనం పుబ్బ భాగకలహో, paṇṇattivītikkamavasena ca vaḍḍhitaṃ kalaho. ‘‘Na tvaṃ im
తం దణ్డా దానాదివసేన పణ్ణత్తివీతిక్క మవసేన చ
డ్ఢి
వ తం కలహో. ‘‘న త్వం ఇమం ధమ్మ వినయం
ఆజానాసీ’’తిఆదినా నయేన విరుద్ధవచనం వివాదో. వితుదన్తా తి
విజ్ఝన్తా . సహితం మేతి మమ వచనం అత్థసఞ్హి తం. అధిచిణ్ణం తే
విపరావత్తన్తి యం తవ అధిచిణ్ణం చిరకాలాసేవనవసేన పగుణం,
తం మమ వాదం ఆగమ్మ నివత్తం. ఆరోపితో తే వాదోతి తుయ్హం ఉపరి pariyesamāno vicara. Nibbeṭhehi vāti atha vā mayā āropitado
మయా దోసో ఆరోపితో. చర వాదప్ప మోక్ఖా యాతి భత్తపుటం ఆదాయ mocehi. Sace pahosīti sace sakkosi. Vadhoyevāti
తం తం ఉపసఙ్క మిత్వా వాదప్ప మోక్ఖత్థా య ఉత్తరి పరియేసమానో maraṇameva. Nāṭaputtiyesūti nāṭaputtassa antevāsikesu. Nibb
విచర. నిబ్బే ఠేహి వాతి అథ వా మయా ఆరోపితదోసతో అత్తా నం
మోచేహి. సచే పహోసీతి సచే సక్కో సి. వధోయేవాతి
మరణమేవ. నాటపుత్తియేసూతి నాటపుత్తస్స
అన్తేవాసికేసు. నిబ్బి న్న రూపాతి ఉక్క ణ్ఠితసభావా అభివాదనాదీనిపి న attho. Durakkhāteti dukkathite. Duppavediteti
కరోన్తి. విరత్తరూపాతి విగతపేమా. పటివానరూపాతి తేసం
సక్క చ్చ కిరియతో నివత్తనసభావా. యథా తన్తి యథా
దురక్ఖా తాదిసభావే ధమ్మ వినయే నిబ్బి న్న విరత్తప్ప టివానరూపేహి
భవితబ్బం, తథేవ జాతాతి అత్థో . దురక్ఖా తేతి
దుక్క థితే. దుప్ప వేదితేతి దువిఞ్ఞా పితే. అనుపసమసంవత్తనికేతి
రాగాదీనం ఉపసమం కాతుం అసమత్థే. భిన్న థూపేతి భిన్దప్ప తిట్ఠే.
ఏత్థ హి నాటపుత్తో వ నేసం పతిట్ఠట్ఠేన థూపో. సో పన భిన్నో మతో.
తేన వుత్తం ‘‘భిన్న థూపే’’తి. అప్ప టిసరణేతి తస్సే వ అభావేన
పటిసరణవిరహితే.
నను చాయం నాటపుత్తో నాళన్దవాసికో, సో కస్మా పావాయం
కాలఙ్క తోతి? సో కిర ఉపాలినా గహపతినా పటివిద్ధసచ్చే న దసహి
గాథాహి భాసితే బుద్ధగుణే సుత్వా ఉణ్హం లోహితం ఛడ్డేసి. అథ నం
అఫాసుకం గహేత్వా పావం అగమంసు. సో తత్థ కాలమకాసి. కాలం
కురుమానో చ చిన్తేసి – ‘‘మమ లద్ధి అనియ్యా నికా సారవిరహితా,
మయం తావ నట్ఠా , అవసేసజనోపి మా అపాయపూరకో అహోసి,
సచే పనాహం ‘మమ సాసనం అనియ్యా నిక’న్తి వక్ఖామి, న సద్దహిస్స న్తి,
యంనూనాహం ద్వే పి జనే న ఏకనీహారేన ఉగ్గణ్హా పేయ్యం, తే
మమచ్చ యేన అఞ్ఞమఞ్ఞం వివదిస్స న్తి, సత్థా తం వివాదం పటిచ్చ
ఏకం ధమ్మ కథం కథేస్స తి, తతో తే సాసనస్స మహన్తభావం
జానిస్స న్తీ’’తి.
అథ నం ఏకో అన్తేవాసికో ఉపసఙ్క మిత్వా ఆహ – ‘‘భన్తే తుమ్హే
దుబ్బ లా, మయ్హ మ్పి ఇమస్మిం ధమ్మే సారం ఆచిక్ఖథ,
ఆచరియప్ప మాణ’’న్తి. ‘‘ఆవుసో, త్వం మమచ్చ యేన సస్స తన్తి
6.
Nigaṇṭhanāṭaputtakālaṅkiriyavaṇṇ
164.Evaṃme sutanti pāsādikasuttaṃ. Tatrāyamanuttānapadav
vedhaññā nāma sakyāti dhanumhi katasikkhā vedhaññanāma
sakyā. Tesaṃ ambavane pāsādeti tesaṃ ambavane sippaṃ ug
dīghapāsādo atthi, tattha viharati. Adhunā kālaṅkatoti sampat
kālaṅkato. Dvedhikajātāti dvejjhajātā, dvebhāgā
jātā. Bhaṇḍanādīsu bhaṇḍanaṃ pubbabhāgakalaho, taṃ daṇḍ
dhammavinayaṃ ājānāsī’’tiādinā nayena viruddhavacanaṃ v
Vitudantāti vijjhantā. Sahitaṃ meti mama vacanaṃ
atthasañhitaṃ. Adhiciṇṇaṃ te viparāvattanti yaṃ tava adhici
cirakālāsevanavasena paguṇaṃ, taṃ mama vādaṃ āgamma n
te vādoti tuyhaṃ upari mayā doso āropito. Cara vādappamok
bhattapuṭaṃ ādāya taṃ taṃ upasaṅkamitvā vādappamokkhat
ukkaṇṭhitasabhāvā abhivādanādīnipi na karonti. Virattarūpāti
vigatapemā. Paṭivānarūpāti tesaṃ sakkaccakiriyato nivattana
tanti yathā durakkhātādisabhāve dhammavinaye
nibbinnavirattappaṭivānarūpehi bhavitabbaṃ, tatheva jātāti
duviññāpite. Anupasamasaṃvattaniketi rāgādīnaṃ upasamaṃ
asamatthe. Bhinnathūpeti bhindappatiṭṭhe. Ettha hi nāṭaputto
patiṭṭhaṭṭhena thūpo. So pana bhinno mato. Tena vuttaṃ
‘‘bhinnathūpe’’ti. Appaṭisaraṇeti tasseva abhāvena paṭisaraṇa
Nanu cāyaṃ nāṭaputto nāḷandavāsiko, so kasmā pāvāyaṃ kāl
upālinā gahapatinā paṭividdhasaccena dasahi gāthāhi bhāsite
sutvā uṇhaṃ lohitaṃ chaḍḍesi. Atha naṃ aphāsukaṃ gahetvā
agamaṃsu. So tattha kālamakāsi. Kālaṃ kurumāno ca cintes
aniyyānikā sāravirahitā, mayaṃ tāva naṭṭhā, avasesajanopi m
ahosi, sace panāhaṃ ‘mama sāsanaṃ aniyyānika’nti vakkhām
saddahissanti, yaṃnūnāhaṃ dvepi jane na ekanīhārena uggaṇ
mamaccayena aññamaññaṃ vivadissanti, satthā taṃ vivādaṃ
dhammakathaṃ kathessati, tato te sāsanassa mahantabhāvaṃ
Atha naṃ eko antevāsiko upasaṅkamitvā āha – ‘‘bhante tumh
mayhampi imasmiṃ dhamme sāraṃ ācikkhatha, ācariyappam
‘‘Āvuso, tvaṃ mamaccayena sassatanti gaṇheyyāsī’’ti. Aparo
taṃ ucchedaṃ gaṇhāpesi. Evaṃ dvepi jane ekaladdhike akat
గణ్హేయ్యా సీ’’తి. అపరోపి ఉపసఙ్క మి, తం ఉచ్ఛే దం గణ్హా పేసి. ఏవం nānānīhārena uggaṇhāpetvā kālamakāsi. Te tassa sarīrakiccaṃ
ద్వే పి జనే ఏకలద్ధికే అకత్వా బహూ నానానీహారేన ఉగ్గణ్హా పేత్వా
కాలమకాసి. తే తస్స సరీరకిచ్చం కత్వా సన్ని పతిత్వా అఞ్ఞమఞ్ఞం
పుచ్ఛింసు – ‘‘కస్సా వుసో, ఆచరియో సారం ఆచిక్ఖీ’’తి? ఏకో ఉట్ఠహిత్వా
మయ్హ న్తి ఆహ. కిం ఆచిక్ఖీతి? సస్స తన్తి. అపరో తం పటిబాహిత్వా
‘‘మయ్హం సారం ఆచిక్ఖీ’’తి ఆహ. ఏవం సబ్బే ‘‘మయ్హం సారం ఆచిక్ఖి, nānādisāsu pakkamiṃsu.
అహం జేట్ఠకో’’తి అఞ్ఞమఞ్ఞం వివాదం వడ్ఢేత్వా అక్కో సే చేవ పరిభాసే
చ హత్థపాదప్ప హారాదీని చ పవత్తేత్వా ఏకమగ్గేన ద్వే అగచ్ఛ న్తా
నానాదిసాసు పక్క మింసు.
౧౬౫. అథ ఖో చున్దో సమణుద్దేసోతి అయం థేరో ధమ్మ సేనాపతిస్స
కనిట్ఠభాతికో. తం భిక్ఖూ అనుపసమ్ప న్న కాలే ‘‘చున్దో సమణుద్దేసో’’తి
సముదాచరిత్వా థేరకాలేపి తథేవ సముదాచరింసు. తేన వుత్తం –
‘‘చున్దో సమణుద్దేసో’’తి.
‘‘పావాయం వస్సంవుట్ఠో యేన సామగామో, యేనాయస్మా ఆనన్దో
తేనుపసఙ్క మీ’’తి కస్మా ఉపసఙ్క మి? నాటపుత్తే కిర కాలఙ్క తే
జమ్బు దీపే మనుస్సా తత్థ తత్థ కథం పవత్తయింసు ‘‘నిగణ్ఠో
నాటపుత్తో ఏకో సత్థా తి పఞ్ఞా యిత్థ, తస్స కాలఙ్కి రియాయ సావకానం
ఏవరూపో వివాదో జాతో. సమణో పన గోతమో జమ్బు దీపే చన్దో వియ
సూరియో వియ చ పాకటో, సావకాపిస్స పాకటాయేవ. కీదిసో ను ఖో
సమణే గోతమే పరినిబ్బు తే సావకానం వివాదో భవిస్స తీ’’తి . థేరో తం
కథం సుత్వా చిన్తేసి – ‘‘ఇమం కథం గహేత్వా దసబలస్స
ఆరోచేస్సా మి, సత్థా ఏతం అట్ఠుప్ప త్తిం కత్వా ఏకం దేసనం
కథేస్స తీ’’తి. సో నిక్ఖమిత్వా యేన సామగామో, యేనాయస్మా ఆనన్దో
తేనుపసఙ్క మి.
సామగామోతి సామాకానం ఉస్స న్న త్తా తస్స గామస్స
నామం. యేనాయస్మా ఆనన్దో తి ఉజుమేవ భగవతో సన్తికం అగన్త్వా
యేనస్స ఉపజ్ఝా యో ఆయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్క మి.
బుద్ధకాలే కిర సారిపుత్తత్థేరో చ ఆనన్దత్థేరో చ అఞ్ఞమఞ్ఞం
మమాయింసు. సారిపుత్తత్థేరో ‘‘మయా కాతబ్బం సత్థు ఉపట్ఠా నం
కరోతీ’’తి ఆనన్దత్థేరం మమాయి. ఆనన్దత్థేరో ‘‘భగవతో సావకానం
అగ్గో’’తి సారిపుత్తత్థేరం మమాయి. కులదారకే చ పబ్బా జేత్వా
సారిపుత్తత్థేరస్స సన్తికే ఉపజ్ఝం గణ్హా పేసి. సారిపుత్తత్థేరోపి తథేవ
అకాసి. ఏవం ఏకమేకేన అత్తనో పత్తచీవరం దత్వా పబ్బా జేత్వా
ఉపజ్ఝం గణ్హా పితాని పఞ్చ పఞ్చ భిక్ఖు సతాని అహేసుం. ఆయస్మా
ఆనన్దో పణీతాని చీవరాదీనిపి లభిత్వా థేరస్స అదాసి.
ధమ్మ రతనపూజా
ఏకో కిర బ్రాహ్మ ణో చిన్తేసి – ‘‘బుద్ధరతనస్స చ సఙ్ఘరతనస్స చ పూజా
పఞ్ఞా యతి, కథం ను ఖో ధమ్మ రతనం పూజితం హోతీ’’తి? సో
భగవన్తం ఉపసఙ్క మిత్వా ఏతమత్థం పుచ్ఛి . భగవా ఆహ – ‘‘సచేపి
బ్రాహ్మ ణ ధమ్మ రతనం పూజేతుకామో, ఏకం బహుస్సు తం
పూజేహీ’’తి. బహుస్సు తం, భన్తే, ఆచిక్ఖథాతి. భిక్ఖు సఙ్ఘం పుచ్ఛా తి. సో
భిక్ఖు సఙ్ఘం ఉపసఙ్క మిత్వా ‘‘బహుస్సు తం, భన్తే, ఆచిక్ఖథా’’తి ఆహ.
sannipatitvā aññamaññaṃ pucchiṃsu – ‘‘kassāvuso, ācariyo
ācikkhī’’ti? Eko uṭṭhahitvā mayhanti āha. Kiṃ ācikkhīti? Sas
taṃ paṭibāhitvā ‘‘mayhaṃ sāraṃ ācikkhī’’ti āha. Evaṃ sabbe
ācikkhi, ahaṃ jeṭṭhako’’ti aññamaññaṃ vivādaṃ vaḍḍhetvā a
paribhāse ca hatthapādappahārādīni ca pavattetvā ekamaggen
165.Atha kho cundo samaṇuddesoti ayaṃ thero dhammasenā
kaniṭṭhabhātiko. Taṃ bhikkhū anupasampannakāle ‘‘cundo s
samudācaritvā therakālepi tatheva samudācariṃsu. Tena vutt
samaṇuddeso’’ti.
‘‘Pāvāyaṃ vassaṃvuṭṭho yena sāmagāmo, yenāyasmā ānand
tenupasaṅkamī’’ti kasmā upasaṅkami? Nāṭaputte kira kālaṅk
manussā tattha tattha kathaṃ pavattayiṃsu ‘‘nigaṇṭho nāṭapu
paññāyittha, tassa kālaṅkiriyāya sāvakānaṃ evarūpo vivādo j
pana gotamo jambudīpe cando viya sūriyo viya ca pākaṭo, sā
pākaṭāyeva. Kīdiso nu kho samaṇe gotame parinibbute sāvak
bhavissatī’’ti . Thero taṃ kathaṃ sutvā cintesi – ‘‘imaṃ kath
dasabalassa ārocessāmi, satthā etaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā ekaṃ
kathessatī’’ti. So nikkhamitvā yena sāmagāmo, yenāyasmā ān
tenupasaṅkami.
Sāmagāmoti sāmākānaṃ ussannattā tassa gāmassa nāmaṃ. Y
ānandoti ujumeva bhagavato santikaṃ agantvā yenassa upajj
ānando tenupasaṅkami.
Buddhakāle kira sāriputtatthero ca ānandatthero ca aññamaññ
Sāriputtatthero ‘‘mayā kātabbaṃ satthu upaṭṭhānaṃ karotī’’ti
mamāyi. Ānandatthero ‘‘bhagavato sāvakānaṃ aggo’’ti sārip
mamāyi. Kuladārake ca pabbājetvā sāriputtattherassa santike
gaṇhāpesi. Sāriputtattheropi tatheva akāsi. Evaṃ ekamekena
pattacīvaraṃ datvā pabbājetvā upajjhaṃ gaṇhāpitāni pañca p
bhikkhusatāni ahesuṃ. Āyasmā ānando paṇītāni cīvarādīnipi
adāsi.
Dhammaratanapūjā
Eko kira brāhmaṇo cintesi – ‘‘buddharatanassa ca saṅgharata
paññāyati, kathaṃ nu kho dhammaratanaṃ pūjitaṃ hotī’’ti? S
upasaṅkamitvā etamatthaṃ pucchi. Bhagavā āha – ‘‘sacepi b
dhammaratanaṃ pūjetukāmo, ekaṃ bahussutaṃ pūjehī’’ti. B
bhante, ācikkhathāti. Bhikkhusaṅghaṃ pucchāti. So bhikkhu
upasaṅkamitvā ‘‘bahussutaṃ, bhante, ācikkhathā’’ti āha. Āna
brāhmaṇāti. Brāhmaṇo theraṃ sahassagghanikena ticīvarena
ఆనన్దత్థేరో బ్రాహ్మ ణాతి. బ్రాహ్మ ణో థేరం సహస్స గ్ఘనికేన తిచీవరేన taṃ gahetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Bhagavā ‘‘kuto, ān
పూజేసి. థేరో తం గహేత్వా భగవతో సన్తికం అగమాసి. భగవా ‘‘కుతో, āha? Ekena, bhante, brāhmaṇena dinnaṃ, idaṃ panāhaṃ āya
sāriputtassa dātukāmoti. Dehi, ānandāti. Cārikaṃ pakkanto b
ఆనన్ద, లద్ధ’’న్తి ఆహ? ఏకేన, భన్తే, బ్రాహ్మ ణేన దిన్నం, ఇదం పనాహం
Āgatakāle dehīti, sikkhāpadaṃ bhante, paññattanti. Kadā pan
ఆయస్మ తో సారిపుత్తస్స దాతుకామోతి. దేహి, ఆనన్దా తి. చారికం
āgamissatīti? Dasāhamattena bhanteti. ‘‘Anujānāmi, ānanda,
పక్క న్తో భన్తేతి. ఆగతకాలే దేహీతి, సిక్ఖాపదం భన్తే, పఞ్ఞత్తన్తి. కదా పన atirekacīvaraṃ nikkhipitu’’nti sikkhāpadaṃ paññāpesi.
సారిపుత్తో ఆగమిస్స తీతి? దసాహమత్తేన భన్తేతి. ‘‘అనుజానామి,
ఆనన్ద, దసాహపరమం అతిరేకచీవరం నిక్ఖిపితు’’న్తి సిక్ఖాపదం
పఞ్ఞా పేసి.

సారిపుత్తత్థేరోపి తథేవ యంకిఞ్చి మనాపం లభతి, తం ఆనన్దత్థేరస్స
దేతి. సో ఇమమ్పి అత్తనో కనిట్ఠభాతికం థేరస్సే వ సద్ధివిహారికం
అదాసి. తేన వుత్తం – ‘‘యేనస్స ఉపజ్ఝా యో ఆయస్మా ఆనన్దో
తేనుపసఙ్క మీ’’తి. ఏవం కిరస్స అహోసి – ‘‘ఉపజ్ఝా యో మే
మహాపఞ్ఞో , సో ఇమం కథం సత్థు ఆరోచేస్స తి, అథ సత్థా
తదనురూపం ధమ్మం దేసేస్స తీ’’తి. కథాపాభతన్తి కథాయ మూలం.
మూలఞ్హి ‘‘పాభత’’న్తి వుచ్చ తి. యథాహ –
Sāriputtattheropi tatheva yaṃkiñci manāpaṃ labhati, taṃ āna
deti. So imampi attano kaniṭṭhabhātikaṃ therasseva saddhivi
Tena vuttaṃ – ‘‘yenassa upajjhāyo āyasmā ānando tenupasaṅ
kirassa ahosi – ‘‘upajjhāyo me mahāpañño, so imaṃ kathaṃ
atha satthā tadanurūpaṃ dhammaṃ desessatī’’ti. Kathāpābha
mūlaṃ. Mūlañhi ‘‘pābhata’’nti vuccati. Yathāha –

‘‘అప్ప కేనాపి మేధావీ, పాభతేన విచక్ఖణో; ‘‘Appakenāpi medhāvī, pābhatena vicakkhaṇo;

సముట్ఠా పేతి అత్తా నం, అణుం అగ్గింవ సన్ధమ’’న్తి. (జా॰ ౧.౧.౪); Samuṭṭhāpeti attānaṃ, aṇuṃ aggiṃva sandhama’’nti. (jā

భగవన్తం దస్స నాయాతి భగవన్తం దస్స నత్థా య. కిం పనానేన భగవా
న దిట్ఠపుబ్బో తి? నో న దిట్ఠపుబ్బో . అయఞ్హి ఆయస్మా దివా నవ వారే,
రత్తిం నవ వారేతి ఏకాహం అట్ఠా రస వారే ఉపట్ఠా నమేవ గచ్ఛ తి.
దివసస్స పన సతవారం వా సహస్స వారం వా గన్తుకామో సమానోపి న
అకారణా గచ్ఛ తి, ఏకం పఞ్హు ద్ధా రం గహేత్వా వ గచ్ఛ తి. సో తం
దివసం తేన కథాపాభతేన గన్తుకామో ఏవమాహ.
Bhagavantaṃ dassanāyāti bhagavantaṃ dassanatthāya. Kiṃ
bhagavā na diṭṭhapubboti? No na diṭṭhapubbo. Ayañhi āyasm
rattiṃ nava vāreti ekāhaṃ aṭṭhārasa vāre upaṭṭhānameva gacc
pana satavāraṃ vā sahassavāraṃ vā gantukāmo samānopi na
gacchati, ekaṃ pañhuddhāraṃ gahetvāva gacchati. So taṃ di
kathāpābhatena gantukāmo evamāha.

అసమ్మా సమ్బు ద్ధప్ప వేదితధమ్మ వినయవణ్ణనా Asammāsambuddhappaveditadhammavin

౧౬౬. ఏవఞ్హే తం, చున్ద, హోతీతి భగవా ఆనన్దత్థేరేన ఆరోచితేపి
యస్మా న ఆనన్దత్థేరో ఇమిస్సా కథాయ సామికో, చున్దత్థేరో పన
సామికో. సోవ తస్సా ఆదిమజ్ఝపరియోసానం జానాతి. తస్మా భగవా తేన
సద్ధిం కథేన్తో ‘‘ఏవఞ్హే తం, చున్ద, హోతీ’’తిఆదిమాహ . తస్స త్థో –
చున్ద ఏవఞ్హే తం హోతి దురక్ఖా తాదిసభావే ధమ్మ వినయే సావకా
ద్వే ధికజాతా భణ్డనాదీని కత్వా ముఖసత్తీహి వితుదన్తా విహరన్తి.
166.Evañhetaṃ, cunda, hotīti bhagavā ānandattherena ārocite
ānandatthero imissā kathāya sāmiko, cundatthero pana sāmik
ādimajjhapariyosānaṃ jānāti. Tasmā bhagavā tena saddhiṃ k
‘‘evañhetaṃ, cunda, hotī’’tiādimāha . Tassattho – cunda evañ
durakkhātādisabhāve dhammavinaye sāvakā dvedhikajātā bh
mukhasattīhi vitudantā viharanti.

ఇదాని యస్మా అనియ్యా నికసాసనేనేవ నియ్యా నికసాసనం పాకటం
హోతి, తస్మా ఆదితో అనియ్యా నికసాసనమేవ దస్సే న్తో ఇధ చున్ద
సత్థా చ హోతి అసమ్మా సమ్బు ద్ధోతిఆదిమాహ. తత్థ వోక్క మ్మ చ
తమ్హా ధమ్మా వత్తతీతి న నిరన్తరం పూరేతి, ఓక్క మిత్వా ఓక్క మిత్వా
అన్తరన్తరం కత్వా వత్తతీతి అత్థో . తస్స తే, ఆవుసో, లాభాతి తస్స
తుయ్హం ఏతే ధమ్మా నుధమ్మ ప్ప టిపత్తిఆదయో లాభా. సులద్ధన్తి
మనుస్స త్తమ్పి తే సులద్ధం. తథా పటిపజ్జతూతి ఏవం
పటిపజ్జతు. యథా తే సత్థా రా ధమ్మో దేసితోతి యేన తే ఆకారేన
సత్థా రా ధమ్మో కథితో. యో చ సమాదపేతీతి యో చ ఆచరియో
సమాదపేతి. యఞ్చ సమాదపేతీతి యం అన్తేవాసిం
సమాదపేతి. యో చ సమాదపితోతి యో చ ఏవం సమాదపితో
అన్తేవాసికో. యథా ఆచరియేన సమాదపితం, తథత్థా య
Idāni yasmā aniyyānikasāsaneneva niyyānikasāsanaṃ pākaṭa
ādito aniyyānikasāsanameva dassento idha cunda satthā ca ho
asammāsambuddhotiādimāha. Tattha vokkamma ca tamhā dh
na nirantaraṃ pūreti, okkamitvā okkamitvā antarantaraṃ kat
attho. Tassa te, āvuso, lābhāti tassa tuyhaṃ ete
dhammānudhammappaṭipattiādayo lābhā. Suladdhanti manu
suladdhaṃ. Tathā paṭipajjatūti evaṃ paṭipajjatu. Yathā te satt
desitoti yena te ākārena satthārā dhammo kathito. Yo ca samā
ācariyo samādapeti. Yañca samādapetīti yaṃ antevāsiṃ samā
samādapitoti yo ca evaṃ samādapito antevāsiko. Yathā ācariy
samādapitaṃ, tathatthāya paṭipajjati. Sabbe teti tayopi te. Ett
samādapitattā apuññaṃ pasavati, samādinnantevāsiko samād
పటిపజ్జతి. సబ్బే తేతి తయోపి తే. ఏత్థ హి ఆచరియో సమాదపితత్తా paṭipannako paṭipannattā. Tena vuttaṃ – ‘‘sabbe te bahuṃ ap
అపుఞ్ఞం పసవతి, సమాదిన్న న్తేవాసికో సమాదిన్న త్తా , పటిపన్న కో pasavantī’’ti. Etenupāyena sabbavāresu attho veditabbo.

పటిపన్న త్తా . తేన వుత్తం – ‘‘సబ్బే తే బహుం అపుఞ్ఞం పసవన్తీ’’తి.

ఏతేనుపాయేన సబ్బ వారేసు అత్థో వేదితబ్బో .

౧౬౭. అపిచేత్థ ఞాయప్ప టిపన్నో తి 167. Apicettha ñāyappaṭipannoti kāraṇappaṭipanno. Ñāyamār

కారణప్ప టిపన్నో . ఞాయమారాధేస్స తీతి కారణం kāraṇaṃ nipphādessati. Vīriyaṃ ārabhatīti attano dukkhanibb
karoti. Vuttañhetaṃ ‘‘durakkhāte, bhikkhave, dhammavinaye
నిప్ఫా దేస్స తి. వీరియం ఆరభతీతి అత్తనో దుక్ఖనిబ్బ త్తకం వీరియం
āraddhavīriyo, so dukkhaṃ viharati. Yo kusīto, so sukhaṃ vi
కరోతి. వుత్తఞ్హే తం ‘‘దురక్ఖా తే, భిక్ఖవే, ధమ్మ వినయే యో ఆరద్ధవీరియో,
1.318).
సో దుక్ఖం విహరతి. యో కుసీతో, సో సుఖం విహరతీ’’తి (అ॰ ని॰
౧.౩౧౮).

సమ్మా సమ్బు ద్ధప్ప వేదితధమ్మ వినయాదివణ్ణనాSammāsambuddhappaveditadhammavinay

౧౬౮. ఏవం అనియ్యా నికసాసనం దస్సే త్వా ఇదాని 168. Evaṃ aniyyānikasāsanaṃ dassetvā idāni niyyānikasāsan
నియ్యా నికసాసనం దస్సే న్తో ఇధ పన, చున్ద, సత్థా చ హోతి dassento idha pana, cunda, satthā ca hoti sammāsambuddhoti
సమ్మా సమ్బు ద్ధోతిఆదిమాహ. తత్థ నియ్యా నికోతి మగ్గత్థా య ఫలత్థా య Tattha niyyānikoti maggatthāya phalatthāya ca niyyāti.
చ నియ్యా తి.

౧౬౯. వీరియం ఆరభతీతి అత్తనో సుఖనిప్ఫా దకం వీరియం 169.Vīriyaṃ ārabhatīti attano sukhanipphādakaṃ vīriyaṃ āra
ఆరభతి. వుత్తఞ్హే తం ‘‘స్వా క్ఖా తే, భిక్ఖవే, ధమ్మ వినయే యో కుసీతో, సో Vuttañhetaṃ ‘‘svākkhāte, bhikkhave, dhammavinaye yo kusī
దుక్ఖం విహరతి. యో ఆరద్ధవీరియో, సో సుఖం విహరతీ’’తి (అ॰ ని॰ viharati. Yo āraddhavīriyo, so sukhaṃ viharatī’’ti (a. ni. 1.319
౧.౩౧౯).