‫نکات کلیدی در صادرات و واردات‬

‫‪ ‬ژ ـ سامانه (سیستم) هماهنگ شده‪ :‬توصیف و كد گذاري كاال براساس كنوانسیون بینالمللي سامانه هماهنگ شده‬

‫توصیف و نشانه گذاري (كدگذاري) كاال مورخ ‪ ۱۴‬ژوئن ‪ ۱۹۸۳‬میالدي كه به تصویب شوراي همكاري گمركي‬

‫رسیده و جمهوري اسالمي ایران براساس ماده واحده قانون الحاق دولت جمهوري اسالمي ایران به كنوانسیون یاد‬

‫شده مصوب ‪ ۱۳۷۳ / ۶ / ۲۰‬هجري شمسي‪ ،‬به آن پیوسته است‪.‬‬

 )HS( ‫سیستم هماهنگ شده کد گذاری کاال‬

Harmonized Commodity Description & Coding System

 ‫سامانه (سیستم) هماهنگ شده‬

‫‪ ‬توصيف و كد گذاري كاال براساس كنوانسيون بينالمللي سامانه هماهنگ شده توصيف و نشانه گذاري‬
‫(كدگذاري) كاال مورخ ‪ ۱۴‬ژوئن ‪ ۱۹۸۳‬ميالدي كه به تصويب شوراي همكاري گمركي رسيده و جمهوري‬
‫اسالمي ايران براساس ماده واحده قانون الحاق دولت جمهوري اسالمي ايران به كنوانسيون ياد شده مصوب‬
‫‪ ۱۳۷۳ / ۶ / ۲۰‬هجري شمسي‪ ،‬به آن پيوسته است‪.‬‬

‫‪ ‬در گمرک برای دستيابی به کاال و اطالع از تعرفه آن (حقوق ورودی ) کاالها را با اصول خاصی طبقه بندی و‬
‫فهرست بندی کرده اند که آن را نمانکالتور می نامند و معروفترين آنها نمانکالتور سيستم هماهنگ شده و کد‬
‫گذاری کاال است که به اختصار آن را سيستم هماهنگ شده ‪ Hamonized System‬يا به صورت مخفف ”‬
‫‪ “HS‬می نامند ‪ HS .‬از اول ژانويه ‪ ۱۹۸۸‬در سطح جهان به مورد اجرا گذاشته شده است ‪.‬‬
 ‫خصوصیات بارز نمانکالتور‪:‬‬

‫نمانکالتور ‪ HS‬ثمره تالش یک قرن بوده و در حال حاضر در بیشتر کشورها مورد استفاده قرار می گیرد ‪.‬‬
‫در تدوین آن کوشش شده است ‪.‬‬

‫‪-1‬جنبه بین المللی و همچنین قابلیت تطبیق با نیازهای متنوع کشورهای مختلف در نظر گرفته شده است ‪.‬‬

‫‪-2‬ساده و قابل اجرا در همه دنیا می باشد (قابل فهم و درک)‬

‫‪-3‬با شرایط متحول زمان و اختراعات جدید هماهنگ می باشد ‪ ،‬یعنی هر کاالیی اعم از اینکه تولید آن به‬
‫گذشته ‪ ،‬حال یا آینده تعلق داشته باشد مشخصا بتواند در یکی از ردیف های جدول جایی پیدا بکند ‪.‬‬
 ‫الزام وجود تعرفه های گمرکی (نمانکالتورها)‬

‫‪-1‬ایجاد وحدت رویه در طبقه بندی کاالها و تعریف یکسان از آن‬

‫‪-2‬شناسایی سریع انواع کاالها به نحوی که از یک کد بخصوص ‪ ،‬کلیه طرف های ذینفع یک مفهوم مشخص‬
‫را استنباط کنند ‪.‬‬

‫‪-3‬اخذ حقوق ورودی متناسب با نوع کاال و جلوگیری از اختالف فی مابین گمرک و بازرگانان از سوی دیگر‬

‫‪-4‬ایجاد زبان واحد بین المللی در زمینه سیاست بازرگانی و در هنگام عقد قراردادهای بازرگانی‬
 ‫‪:‬‬ ‫ساختار ‪HS‬‬

‫سیستم ‪ HS‬دارای ‪ 21‬قسمت و ‪ 99‬فصل می باشد ‪ .‬دو فصل ‪ 77‬و ‪ 99‬در حال حاضر سفید و برای احتیاجات‬
‫آینده در نظر گرفته شده است ‪ .‬در این سیستم شماره های اصلی با ‪ 4‬رقم و کاالها با کدهای ‪ 6‬رقمی مشخص‬
‫شده که به آن کدهای ‪ HS‬می گویند‪.‬‬

‫نکته ‪:‬‬
‫دراین سیستم ‪ ،‬دولت ها اجازه دارند که برای نیازهای داخلی خود دو رقم به عنوان کد داخلی به کدهای ‪HS‬‬
‫اضافه نمایند‪.‬‬
‫در این سیستم ‪ ،‬دو شماره اول شماره فصل ‪ ،‬دو شماره دوم شماره ردیف در فصل دو شماره سوم‬
‫شماره فرعی در داخل شماره ردیف و دو شماره آخر شماره داخلی کشورهای عضو سازمان‬
‫جهانی گمرک است که برای نیازهای خود می توانند ایجاد کنند‪.‬‬

‫‪00‬‬ ‫‪00‬‬ ‫‪00‬‬ ‫‪00‬‬

‫شماره فصل‬ ‫ردیف تعرفه‬ ‫شماره داخلی شماره فرعی‬

 ‫مثال‪ :‬تعرفه ‪ 4‬رقمی و کد ‪ 6‬رقمی‬ ‫و شماره های داخلی‪HS‬‬
‫‪SUQ‬‬ ‫حقوق ورودی‬ ‫نوع کاال‬ ‫شماره تعرفه‬
‫پارچه استخوان بندی الستیک چرخ تهیه شده از نخ های نایلمن یا سایر پلی آمیدها ‪،‬‬
‫‪--‬‬ ‫‪--‬‬ ‫‪5902‬‬
‫پلی استرها یا ریون و ویسکوز با مقاومت باال‬

‫‪Kg‬‬ ‫‪ -‬از نایلون یا از سایر پلی آمیدها‬ ‫‪590210‬‬

‫‪۳۰‬‬ ‫‪ ---‬از پلی آمید ‪ ۶‬آغشته شده‬ ‫‪59021010‬‬

‫‪۲5‬‬ ‫‪ ---‬از پلی آمید ‪ ۶‬آغشته نشده‬ ‫‪59021020‬‬

‫‪۳۰‬‬ ‫‪ ---‬از پلی آمید ‪ ۶‬و ‪ ۶‬آغشته شده‬ ‫‪59021030‬‬

‫‪۲5‬‬ ‫‪ ---‬از پلی آمید ‪ ۶‬و ‪ ۶‬آغشته نشده‬ ‫‪59021040‬‬

‫‪۴‬‬ ‫‪ ---‬شیفر ‪Chiefer‬‬ ‫‪59021050‬‬

‫‪۴‬‬ ‫‪---‬سایر‬ ‫‪59021090‬‬

‫‪Kg‬‬ ‫‪ -‬از پلی آسترها‬ ‫‪590220‬‬

‫‪۴‬‬ ‫‪ ---‬آغشته شده‬ ‫‪59022010‬‬

‫‪۴‬‬ ‫‪ ---‬آغشته نشده‬ ‫‪59022020‬‬

‫‪kg‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫سایر‬ ‫‪59029000‬‬

 ‫حقوق ورودی‪Import Duty‬‬

‫حقوق گمركي‪ Customs Duty‬معادل چهار درصد (‪ )۴%‬ارزش گمركي كاال‬

‫به اضافه سود بازرگاني ‪ Customs Benefit taxes‬كه توسط هیأت وزیران‬
‫تعیین ميگردد بهعالوه وجوهي (ماليات بر ارزش افزوده ‪ +Value Added Taxes‬عوارض‬

‫هالل احمر‪ )Red Crescent Society Taxes‬كه بهموجب قانون‪ ،‬گمرك مسؤول وصول‬
‫آن است و به واردات قطعي كاال تعلق ميگیرد ولي شامل هزینههاي انجام خدمات‬
‫نميشود‪.‬‬
‫‪Customs Charges‬‬ ‫هزينه های گمرکی‬

‫وجوهی است که در قبال انجام خدمات‬

‫از قبيل‪:‬‬
‫هزينه های ‪،X RAY‬پلمپ‪ ،‬باربری‪ ،‬انبارداری‪ ،‬آزمايش‪ ،‬تعرفه بندی‪ ،‬مراقبت‪ ،‬بدرقه‪ ،‬توزين کاال و خدمات فوق العاده دريافت‬
‫ميشود‪.‬‬

‫بند ل ماده ‪۱‬‬

‫‪ ‬الف ـ اظهار كاال‪ :‬بیانیهاي كتبي یا شفاهي است كه براساس مقررات این قانون اظهاركننده‪ ،‬رویه گمركي مورد نظر‬

‫خود را درباره كاال مشخص ميكند و اطالعات مورد نیاز براي اجراي مقررات گمركي را ارائه ميدهد‪.‬‬

‫‪ ‬ب ـ اظهاركننده‪ :‬صاحب كاال یا نماینده قانوني او است كه كاال را برابر مقررات این قانون به گمرك اظهار ميكند‪ .‬در‬

‫اظهار الكترونیكي صاحب كاال یا نماینده قانوني وي به استناد گواهي رقومي (دیجیتالي) تأیید شده از مراكز مجاز‬

‫صدور گواهي مذكور بهعنوان صاحب كاال یا نماینده قانوني اظهاركننده شناخته ميشود‪.‬‬

‫روز اظهار روزی است که اظهارنامه امضا شده به ضمیمه اسناد مربوطه توسط اظهارکننده به صورت دستی یا رایانه‬

‫ای به گمرک ارائه می شود و شماره کوتاژ (دفتر ثبت اظهارنامه) به آن اختصاص می یابد‪.‬‬

‫آن قسمت از قلمرو جغرافیایی کشور است که در آن قانون امور گمرکی ‪ Customs Territory‬اعمال می شود‪.‬به‬
‫جز مناطق آزاد و ویژه‬

‫‪ ‬ت ـ اماكن گمركي‪ :‬انبارها‪ ،‬باراندازها‪ ،‬اسكلهها‪ ،‬فرودگاهها‪ ،‬ایستگاههاي راهآهن‪ ،‬محوطهها و هر محل یا مكاني‬

‫است كه تحت نظارت گمرك است و براي انباشتن و نگهداري كاالها بهمنظور انجام تشریفات گمركي استفاده‬

‫ميشود‪ .‬این اماكن میتواند انبارهاي گمركي‪ ،‬انبارهاي اختصاصي و سردخانههاي عمومي باشد‪.‬‬

‫‪ ‬ث ـ ترخيص‪ :‬خروج كاال از اماكن گمركي پس از انجام تشريفات گمركي مربوط است‪.‬‬

‫‪ ‬ج ـ ترخیصیه‪ :‬سندي است كه به موجب آن شركت حمل و نقل (كریر و فورواردر) پس از احراز هویت‪ ،‬بالمانع‬

‫بودن انجام تشریفات گمركي توسط گیرنده كاال را به گمرك اعالم مينماید‪.‬‬
 ‫‪ ‬چ ـ تشریفات گمركي‪ :‬كلیه عملیاتي است كه در اجراي مقررات گمركي انجام ميشود‪.‬‬

‫‪ ‬ح ـ تضمین‪ :‬وجه نقد‪ ،‬ضمانتنامه بانكي و بیمهنامه معتبري است كه براي اجراي الزامات مندرج در مقررات گمركي‬

‫نزد گمرك سپرده ميشود‪.‬‬

‫‪ ‬خ ـ تعهد‪ :‬قبول الزام كتبي یا الكترونیكي كه شخص را در برابر گمرك براي انجام یا عدم انجام عملي ملزم ميكند‪.‬‬
 ‫کاالی مجاز‬

‫بند ع ماده ‪ ۱‬قانون جدید‬ ‫بند ‪ ۱‬ماده ‪ ۲‬قانون صادرات و واردات‬

‫کاالی مجاز‬ ‫کاالی مجاز‬

‫کاالیی که صدور یا‬
‫کاالیی است که صدور یا ورود آن‬
‫ورود آن با رعایت‬
‫با رعایت ضوابط به کسب مجوز‬
‫ضوابط به کسب‬
‫نیازی ندارد‪.‬‬
‫مجوز نیازی ندارد‪.‬‬
 ‫کاالی مجاز مشروط‬

‫بند غ ماده ‪ 1‬قانون جدید‬ ‫بند‪ ۲‬ماده‪ ۲‬قانون صادرات و واردات‬

‫کاالی مجاز مشروط‪:‬‬ ‫کاالی مشروط •‬

‫کاالیی است که صدور یا‬

‫کاالیی است که صدور‬
‫یا ورود آن به کسب موافقت قبلی‬
‫ورود آن با کسب‬
‫یک یا چند سازمان دولتی نیاز دارد‪.‬‬ ‫مجوز امکان پذیر است‪.‬‬
 ‫کاالی ممنوع‬

‫بند ف ماده‪ ۱‬قانون جدید‬ ‫بند‪ ۳‬ماده‪ ۲‬قانون صادرات و واردات‬

‫کاالی ممنوع‪:‬‬ ‫کاالی ممنوع‪:‬‬

‫کاالیی که صدور یا ورود آن‬ ‫کاالیی است که صدور یا ورود آن به‬

‫بنا به مصالح ملی یا شرع‬ ‫موجب شرع مقدس اسالم‬
‫مقدس اسالم به موجب‬ ‫(به اعتبار خرید یا فروش یا مصرف)‬
‫قانون ممنوع است‬ ‫و یا بموجب قانون ممنوع گردد‬
‫ر ـ روز اظهار‪ :‬زماني كه اظهارنامه امضاء شده به ضميمه اسناد مربوطه توسط اظهاركننده به صورت دستي يا رايانهاي به گمرك ارائه‬
‫ميشود و شماره دفتر ثبت اظهارنامه به آن اختصاص مييابد‪.‬‬

‫بند ق ‪-‬ارزيابی ‪/‬کنترل های گمرکی‪: Customs Control‬‬

‫اقداماتی که توسط گمرک به منظور اطمينان يافتن از رعايت مقررات گمرکی انجام می گيرد‪.‬‬

‫بند چ ‪ -‬تشريفات گمرکی ‪:‬تمامی عملياتی است که در اجرای مقررات گمرکی انجام می شود‪.‬‬

‫تشريفات گمرکی کاالی ورودی در اولين گمرک مجاز انجام می شود‪.‬گمرکات مجاز برای انجام تشريفات مختلف گمرکی توسط گمرک ايران‬
‫اعالم می شود‪.‬‬

‫بند ض‪ -‬کاالی تجاری ‪:‬کااليی که به تشخيص گمرک ايران برای فروش صادر يا وارد می گردد‪ .‬اعم از اينکه به همان شکل يا پس از انجام‬
‫عمليات اعم از توليدی‪ ،‬تفکيک و بسته بندی به فروش برسد‬

‫ش ـ صاحب کاالی تجاری‪ :‬شخصی است که نسخ اصلی اسناد خرید و حمل به نام او صادر شده (و در مورد کاالی خریداری شده با تعهد‬
‫سامانه بانکی‪ ،‬آن اسناد از طرف بانک مهر شده) و ترخیصیه نیز به نام او باشد یا اسناد مزبور به نام وی ظهرنویسی و صحت امضاء‬
‫واگذارنده از طرف مقام صالحیتدار گواهی شده باشد‬
‫کاالی داخلی‪:‬‬
‫کااليی است که در قلمرو گمرکی کشور توليد يا ساخته شده يا کاالی خارجی است که ورود قطعی شده است‪.‬‬
 ‫‪ ‬انوانتر‬

‫صاحبان کاال یا نمایندگان قانونی (کارگزار رسمی گمرک ) می توانند قبل از تسليم اظهارنامه مربوطه‬
‫گمرکی ‪ ،‬از گمرک اجرائی تقاضا کنند که کاالی خود را رویت و در صورت نياز توزین و بررسی محتویات‬
‫کاال را انجام دهند ‪.‬‬

‫‪ ‬این اقدام طی تقاضای کتبی و با موافقت گمرک امکان پذیر خواهد بود ‪.‬در زمان رویت بسته‬
‫ها اگر خسارتی به کاال وارد شود گمرک متحمل خسارت نخواهد بود و در صورت بروز خسارت ‪ ،‬از‬
‫این خسارت وارده گمرکی تخفيف در سود حقوق بازر گانی قائل نخواهد شد‪.‬‬

‫در صورتيکه صاحب کاال بخواهد تغييراتی در بسته بندی و یا تغيير لفاف کاال و یا خشک کردن کاال انجام‬
‫دهد باید مراتب را صراحتا به گمرک و زیر نظر مامورین گمرک انجام دهد و مامور مربوطه باید قبل از هر‬
‫گونه تغير مراتب را صورتجلسه و بازدید نمایند‪.‬‬

‫انوانتر به بارگانان کمک می کند که در پروسه ترخیص کاال از گمرکات ‪ ،‬نسبت به بازدید کاالی‬
‫وارداتی اقدام ‪ ،‬و در صورت لزوم نسبت به تعيين تعرفه ای دقيق تر اقدام نمایند‪.‬‬
‫قانون امورگمرکی و رويه های آن‬
 ‫ماده ‪ ۴۷‬قانون امورگمرکی‬

‫‪ ‬ماده ‪۴۷‬ـ كاالي وارده به قلمرو گمركي را ميتوان براي یكي از منظورهاي زیر اظهار كرد‪:‬‬
‫الف ـ ورود قطعي‬
‫ب ـ ورود موقت‬
‫پ ـ ورود موقت براي پردازش‬
‫ت ـ مرجوعي (اعاده به خارج از كشور)‬
‫ث ـ عبور خارجي‬
‫ج ـ عبور داخلي‬
 ‫‪‬‬

‫ورود قطعی‬
‫‪ ‬ماده ‪ ۴۸‬ـ ورود قطعي‪ ،‬رويه گمركي است كه براساس آن كاالهاي وارده براي استفاده در داخل قلمرو گمركي با پرداخت حقوق‬
‫ورودي و هزينههاي انجام خدمات و با انجام كليه تشريفات‪ ،‬ترخيص ميشود‪.‬‬

‫ورود موقت‬
‫‪ ‬ماده ‪ ۵۰‬ـ ورود موقت‪ ،‬رويه گمركي است كه براساس آن كاالهاي معيني ميتواند تحت شرايطي به طور موقت به قلمرو گمركي‬
‫وارد شود‪ .‬اين كاالها بايد ظرف مهلت معيني كه گمرك ايران تعيين مينمايد بدون اين كه تغييري در آن ايجاد شود خارج گردد‪.‬‬
‫تغييرات ناشي از استهالك از اين حكم مستثني است‬

‫ورود موقت جهت پردازش‬

‫‪ ۵۱‬ـ ورود موقت براي پردازش‪ ،‬رويه گمركي است كه براساس آن كاال ميتواند به طور موقت به قلمرو گمركي وارد شود‪ ،‬تا ساخته‪،‬‬
‫تكميل‪ ،‬تعمير يا فرآوري شده و سپس صادر شود‪.‬‬
 ‫مرجوعی‬
‫‪ ‬مرجوعي رويهاي است كه براساس آن كاالي وارده موجود در گمرك را تا هنگامي كه با اجراي مقررات متروكه به فروش نرسيده است‬
‫ميتوان به عنوان اعاده به خارج به گمرك اظهار و ترخيص نمود‪.‬‬

‫عبورداخلی‪/‬ترانزيت داخلی‪:‬‬
‫عبور داخلی‪ ،‬رويه گمرکی است که براساس آن کاالی گمرک نشده از يک گمرک مجاز به گمرک مجاز ديگر و ياساير اماکن تحت نظارت‬
‫گمرک منتقل می گردد تا تشريفات قطعی گمرکی آن در مقصد انجام شود‪ .‬حسب آنکه عبور داخلی کاال بنابر درخواست متقاضی يا تصميم‬
‫گمرک باشد به ترتيب عبور داخلی شخصی و يا عبور داخلی اداری ناميده می شود ‪.‬‬

‫عبور خارجی‪/‬ترانزيت خارجی‪:‬‬

‫ماده‪ 5۳‬ـ عبور خارجی کاال رويه گمرکی است که براساس آن کااليی به منظور عبور از قلمرو گمرکی از يک گمرک مجاز وارد و از‬
‫گمرک مجاز ديگری‪ ،‬تحت نظارت گمرک خارج شود ‪.‬‬
‫ماده ‪۱‬ق ح ‪ -‬ترانزيت خارجی کاال عبارت از سلسله مراحلی است که طی آن کااليی از مبادی خارجی به مقصد کشور ثالث و يا‬
‫نگهداری آن در مناطقحراست شده و ترتيب حمل تدريجی آن به تقاضای صاحب کاال از قلمرو جمهوری اسالمی ايران از يک نقطه‬
‫مرزی کشور وارد و مآال از همان نقطه يا ازديگر نقاط مرزی کشور خارج میگردد‪.‬‬
‫اسناد بازرگانی و حمل‬
‫اسناد بازرگانی خارجی‬

‫‪ -۱ ‬پیشفاكتور‪ /‬پروفرما اینویس‬

‫‪ -۲ ‬سیاههی تجاري‪ /‬فاکتور‬
‫‪ - ۳ ‬فهرست بستهبندي‬
‫‪ -4 ‬بارنامه‬
‫‪ -5 ‬فاکتور كرایهی حمل‬
‫‪ -6 ‬گواهي مبدأ‬
‫‪ -۷ ‬گواهي بازرسي كاال‬
‫‪ -۸ ‬گواهي بهداشت‬
‫‪ -۹ ‬گواهي تجزیهی كاال‬
‫‪ -۱۰ ‬گواهی بازرسی کیفی کاال‬
‫‪ -۱۱ ‬اسناد ضروری دیگر‬
‫‪ ‬پيشفاكتور يا پروفرما اينويس‪ ، Proforma Invoice‬سندي است كه فروشندگان كاال پس از ارائه دادن معیار‬
‫(مظنه) و نهایي شدن قیمت و شرایط دیگر به درخواست خریدار برای اخذ مجوزهاي ورود و افتتاح اعتبار اسنادي و یا‬
‫پرداخت وجه صادر میکند‪. .‬‬
‫سياههی تجاري ‪ Commercial Invoice‬یكي از اسناد مهمی است كه فروشندهی كاال به نام خریدار و به همراه دیگر‬
‫اسناد‪ ،‬طبق قرارداد براي خریدار ارسال ميکند‪.‬‬
‫فهرست بستهبندي‪ Packing List‬این سند‪ ،‬نشاندهندهی تعداد كاالهاي موجود در هر كارتن‪ ،‬پالت و یا هر نوع بستهبندي‬
‫توافقشدهی خریدار و فروشنده است‪ .‬این نوع از سند هنگام ترخیص كاال در گمرك فروشنده و خریدار بسیار اهمیت دارد‪.‬‬
‫بارنامه‪Bill of Lading‬‬
‫«بارنامه» عبارت است از‪ :‬سندي است كه حملكننده یا نمایندهی وي پس از وصول كاال صادر ميکند و حاكي از حمل كاالي‬
‫معیني از یك منطقه (مبدأ حمل) به منطقهی دیگر (مقصد حمل) با وسیلهی حمل مورد توافق (كشتي‪ ،‬قطار‪ ،‬كامیون‪ ،‬هواپیما و یا‬
‫تركیبي از آنها) در مقابل كرایهی حمل معیني‪.‬‬
‫‪Certificate of Origin‬‬ ‫گواهي مبدأ‬
‫«گواهي مبدأ» سندي است كه باید نام كشور سازندهی كاال در آن مشخص باشد و این فرم را اتاق بازرگاني محل در‬
‫کشور فروشنده تكمیل و گواهي ميکند‪.‬‬
‫‪Certificate Inspection‬‬ ‫گواهي بازرسي كاال‬
‫این نوع گواهي بازرسي را مؤسسههای بازرسي بینالمللی که آنها را بانک مرکزی تأیید میکند‪ ،‬صادر ميکنند‪ .‬به‬
‫طور معمول‪ ،‬این نوع از گواهي براي تطابق كمیّت‪ ،‬كیفیّت و نوع بستهبندي كاال طبق موارد مندرج در پیشفاكتور‪،‬‬
‫قرارداد‪ ،‬اعتبار اسنادي و یا نمونهی كاالست‪.‬‬
‫بارنامه حمل مرکب فیاتا )‪(FBL‬‬
 ‫روشهای پرداخت در تجارت بین الملل‬

‫‪Methods of Payment in International‬‬

‫‪Trade‬‬
‫روش های پرداخت بين المللی ‪ :‬در معامالت تجاری بين المللی وجهی كه فروشنده در مقابل دریافت آن‬
‫مالكيت كاال را به خریدار انتقال می دهد‪ ،‬به شيوه های مختلفی پرداخت می گردد‪.‬‬
 ‫عوامل موثر درانتخاب روش مناسب‬
‫پرداخت ‪:‬‬

‫مدت زمان همکاری بين طرفين معامله و ميزان اعتماد بين آن ها‬ ‫‪-1 ‬‬
‫‪-2 ‬موقعيت سياسی‪ ،‬اقتصادی و قانونی در کشورهای خریدار و فروشنده (ميزان‬
‫ریسک کشورها)‬
‫‪-3 ‬موقعيت مالی طرفين و به ویژه خریدار‬
‫‪-4 ‬فاصله جغرافيایی بين خریدار و فروشنده‬
‫‪-5 ‬تعداد دفعات معامله و مهلت پرداخت و مبلغ معامله‬
‫‪-6 ‬فرصت کسب اعتبار و هزینه های مربوطه‬
‫انواع روش های پرداخت بین المللی ) ‪)terms of payment‬‬

‫) ‪)Cash in advance‬‬ ‫‪ ‬پيش پرداخت نقدی‬

‫‪ ‬حساب باز – ) ‪ )Open Account‬پرداخت در آینده‬
‫‪ ‬وصولی – ) ‪) Collection‬برات‬
‫‪ ‬اعتبار اسنادی ) ‪L/C) ( Documentary Credit‬‬
 ‫) ‪)Cash in advance‬‬ ‫پیش پرداخت نقدی‬

‫‪ ‬خریدار قبل از حمل کاال یا ارائه خدمات وجه را در اختيار فروشنده قرار می دهد ‪.‬‬

‫‪ ‬در این حالت خریدار كاال ‪ ،‬تمام وجه آن را همراه با سفارش كاال در اختيار فروشنده قرار‬
‫می دهد‪ .‬بعد فروشنده كاال را برای وی ارسال می نماید كه در این روش عمده ریسك‬
‫متوجه خریدار به نفع فروشنده است‪ ( .‬كه از معایب عمده آن نيز می باشد)‬
‫‪‬روشهایی که ریسک فروشنده باالست‬
 ‫حساب باز – ) ‪ -Open Account‬پرداخت در آینده(‬

‫‪ ‬ترتيباتی است بين خریدار و فروشنده که به موجب آن توليد و تحویل کاال قبل از در خواست وجه انجام می‬
‫گيرد‬

‫‪ ‬این روش از نظر ریسك و اعتماد‪ ،‬درست در مقابل روش پیش پرداخت نقدی قرار دارد‪ .‬در اینجا‬
‫فروشنده بر اساس تفاهمی كه با خریدار نموده است اقدام به ارسال كاال نموده و مالكيت خویش را با ارسال‬
‫كاال در اختيار خریدار قرار می دهد‪.‬‬

‫‪ ‬خریدار نيز بر اساس تفاهم اقدام به پرداخت مطابق شرایط قرارداد می نماید‪ .‬در این حالت فروشنده اطمينان‬
‫كامل به خریدار داشته و نيز دولت محدودیت هایی بر صادرات و واردات كاال ایجاد نمی نماید‪ .‬با این‬
‫حال ریسك این روش پرداخت بر دوش فروشنده می باشد كه برای كاهش ریسك می تواند كاال را‬
‫در چند مرحله ارسال نماید و پس از دریافت وجه مقدار كاالی حمل شده مابقی كاال را ارسال‬
‫نماید‪.‬‬

‫‪ ‬حساب باز ‪ ،‬بدون ارائه هيچ نوع سند قابل معامله از سوی خریدار‪ ،‬که برای او تعهد قانونی ایجاد نماید‪،‬‬
 ‫سيکل روش حساب باز‬
‫‪-1 ‬سفارش کتبی یا شفاهی خریدار به فروش‬

‫‪-2 ‬تحویل کاال توسط فروشنده به شرکت حمل‬

‫‪-3 ‬دریافت بارنامه از شرکت حمل توسط خریدار‬

‫‪-4 ‬ارسال کاال توسط شرکت حمل‬

‫‪-5 ‬دریافت اسناد از فروسنده توسط خریدار‬

‫‪-6 ‬تحویل اسناد حمل دریافتی به گمرک‬

‫‪-7 ‬دریافت کاال از گمرک توسط خریدار‬

‫‪-8 ‬پرداخت وجه از طرف خریدار به فروشنده‬

 ‫– ) ‪) Collection‬برات‬ ‫وصولی‬

‫ترتيباتی است که به موجب آن فروشنده پس ازحمل کاال برات مربوطه را به عهده خریدار می کشد و یا‬
‫اسناد را با دستور مشخص برای وصول از طریق یکی از بانک های کارگزار محل اقامت خریدار به بانک‬
‫خودش ارسال می کند ‪.‬‬
‫معموال ‪ ،‬حق مالکيت بر کاال تا زمانی که برات از طرف خریدار پرداخت و یا قبولی نویسی نشود به خریدار‬
‫تعلق نمی گيرد ( مگر این که در سند حمل نام خریدار به عنوان گيرنده ذکر شده باشد )‪.‬‬
‫وصولی ها ترتيبات دیگری غير از ” حساب باز ” یا “ پيش پرداخت ” را برای طرفين معامله امکان پذیر می‬
‫سازد ‪.‬‬
‫وصولی ها معموال در ارتباط با فروش کاال ‪ ،‬و نه ارائه خدمات ‪ ،‬مورد استفاده قرار می گيرند ‪.‬‬
‫نکته‪ :1‬فروشنده ‪،‬کاال را ‪ ،‬بدون توافق قبلی با بانک خریدار ‪ ،‬برای خریدار و یا بانک وی ( بانک وصول کننده )‬
‫نفرستد‬
‫نکته ‪ :2‬فروشنده ‪ ،‬روش هایی را برای فروش مجدد‪ ،‬حمل مجدد یا انبار کردن کاال ‪ ،‬در صورت عدم پرداخت‬
‫وجه از طرف خریدار‪ ،‬در نظر داشته باشد ‪.‬‬
‫الف‪ :‬بروات وصولی اسنادی‪DOCUMENTARY COLLECTION‬‬

‫در وصولي بر خالف حساب باز‪ ،‬بانك نقش دارد‪،‬‬ ‫‪‬‬

‫واز ريسك فروشنده كسر ميشود ‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫در اين روش فروشنده كاال را براي خريدار می فرستد و يكسری اسناد تنظيم می كند به‬ ‫‪‬‬
‫بانك خودش می دهد ‪،‬‬
‫روش كار را به او اعالم می كند و بانك فروشنده اسناد را بهمراه متن روش كار (دستور‬ ‫‪‬‬
‫وصول) به بانك خريدار ارسال میكند و بانك خريدار اسناد را با (روش كار) كنترل میكند‬
‫بانك خريدار هيچگونه تعهدی ندارد‪.‬‬ ‫‪‬‬
 ‫ب‪ :‬روش برات وصولي ساده ‪Clean Collection‬‬

‫‪ ‬ترتيباتی که به موجب آن فروشنده فقط براتی به ارزش کاال ‪ /‬خدمات به عهده خریدارمی کشد و آن را به بانک‬
‫خودش ارائه می دهد ‪.‬‬

‫‪ ‬بانک فروشنده ( بانک ارسال کننده ) برات را به همراه نامه دستور وصول به بانک کارگزار ( بانک وصل کننده )‪،‬‬
‫که معموال بانکی در شهر محل اقامت خریدار است‪ ،‬می فرستد ‪.‬‬

‫‪ ‬برات وصولی ساده معرف موارد زیر است ‪:‬‬

‫‪ ‬معامله ای اساسا بازرگانی‬

‫‪ ‬معامله ای اساسا مالی‬

‫‪** ‬در روش وصوليها برعكس روش اعتبار اسنادي مسئوليت بانكها در كنترل و رسيدگي اسناد از يك طرف و‬
‫پرداخت وجه از طرف ديگر محدود ميباشد‬
 ‫سيکل برات ساده‬

‫‪-1 ‬سفارش کتبی یا شفاهی خریدار به فروش‬

‫‪-2 ‬تحویل کاال توسط فروشنده به شرکت حمل‬
‫‪-3 ‬دریافت بارنامه از شرکت حمل توسط خریدار‬
‫‪-4 ‬ارسال کاال توسط شرکت حمل‬
‫‪-5 ‬دریافت اسناد از فروسنده توسط خریدار‬
‫‪-6 ‬تحویل اسناد حمل دریافتی به گمرک‬
‫‪-7 ‬دریافت کاال از گمرک توسط خریدار‬
‫‪-8 ‬تحویل برات توسط فروشنده به بانک طرف قرارداد فروشنده‬
‫‪-9 ‬ارسال برات توسط بانک فروشنده به بانک خریدار‬
‫‪-10 ‬اعالم برات توسط بانک خریدار به خریدار‬
‫‪-11 ‬قبولی برات توسط خریدار‬
‫‪-12 ‬پرداخت وجه از طریق بانک خریدار به بانک فروشنده‬
 ‫اعتباراسنادی ) ‪)Documentary Credit‬‬

‫‪ ‬اعتبار اسنادی قراردادی است كه به موجب آن وارد كننده كاال به بانك گشاینده اعتبار دستور می‬
‫دهد وجه كاال را به صادر كننده بپردازد‪ .‬بانك گشاینده اعتبار به محض ارائه اسناد مقرر مستقيماً یا با‬
‫واسطه بانك دیگر (معرفی شده) كه در كشور صادركننده واقع است وجه كاال را به صادر كننده می‬
‫پردازد‬
 ‫طرفین اعتبار اسنادي‬

Applicant–Buyer- ‫ خريدار يا متقاضي گشايش اعتبار‬-1


Beneficiary – Seller - Exporter ‫ فروشنده يا ذينفع‬-2
Opening Bank –Issuing Bank ‫ بانك گشايشكننده‬-3
Advising Bank - ‫ بانك ابالغ كننده‬-4
Reimbursing Bank-covering bank ‫ بانك پوشش دهنده‬-5
Negotiation Bank ‫ بانك معامله كننده‬-6
Confirming ‫بانک تایيد کننده‬7-
 ‫‪‬انواع اعتبارات اسنادی از نظر تعهدی ‪:‬‬

‫‪ ‬الف)اعتبار اسنادی برگشت پذیر ‪ : REVOCABLE LETTER OF CREDIT‬كه بدون اطالع قبلی ذینفع‬
‫قابل اصالح یا ابطال می باشد كه ریسك فروشنده در آن زیاد است‪.‬‬

‫‪ ‬در اين نوع اعتبار بانك بازكننده اعتبار ميتواند به طور يك جانبه اعتبار را باطل نموده و يا در شرايط آن تغيير‬
‫بدهد‪ .‬اين كار در صورتي مورد قبول و پذيرفته خواهد بود كه ابطال اعتبار يا تغيير شرايط در آن قبل از معامله‬
‫يا پرداخت اسناد توسط بانك تعيين شده انجام شده باشد‪.‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬
 ‫ب) اعتبار اسنادي برگشت ناپذير يا غير قابل برگشت‪Irrevocable L/C‬‬

‫‪ ‬اعتبار اسنادي برگشت ناپذير يا غیرقابل برگشت تعهد قطعي مشروط بانك گشاينده در قبال‬
‫ذينفع ميباشد در اين نوع اعتبار بانك شخصا در مقابل ذينفع متعهد ميگردد اعتبار غیرقابل‬
‫برگشت تعهدي است غیرقابل فسخ بر عهده بانك گشايش كننده اعتبار مشروط برآنكه‬
‫اسناد معین شده در اعتبار به بانك مشخص شده يا بانك گشايش كننده طبق شرايط اعتبار‬
‫ارائه شوند‪.‬‬

‫‪ ‬نکته‪ :‬در ‪ UCP600‬کلیه اعتبارات برگشت ناپذیر می باشند و اعتباربرگشت پذیر حذف شده‬
‫است‪.‬‬
 ‫ج) اعتبار اسنادي تأييد شده)‪(Confirmed L/C‬‬

‫‪ ‬بانك گشايش كننده از بانك ديگري درخواست نمايد او را تأييدكند در مواردي كه ذينفع از ناحيه بانك‬
‫گشايش كننده اعتبار اسنادي در خصوص تمايل يا توانايي پرداخت احساس ناامني نمايد يا پيشبيني‬
‫مينمايد كه به واسطه وقوع تحوالت و تغييرات مثال ً برقراري نظام كنترل ارزي‪ ،‬بانك گشايش كننده‬
‫نميتواند نسبت به انتقال ارز اقدام نمايد درخواست اعتبار اسنادي برگشتناپذير تأييد شده مينمايد‪.‬‬

‫‪ ‬نکته‪ :‬اعتبار اسنادی تایيد شده الزاما برگشت ناپذیر ميباشد و هزینه افتتاح آنهم معموال بيش از هزینه‬
‫اعتبارات دیگر است‬
‫انواع اعتبار اسنادی از لحاظ مدت و زمان پرداخت وجه ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬اعتبار اسنادی دیداری‪ :At Sight L/C‬بعد از ارسال كاال و اسناد طی مراحل وجه كاال ردوبدل می شود‪.‬‬
‫‪ ‬اعتبار اسنادی مدت دار‪ :Defered Payment L/C‬در مدتی مشخص در اعتبار وجه كاال رد و بدل می شود‪.‬‬
‫‪ ‬اعتبار اسنادی ریفانیانس ‪/‬یوزانس داخلی‪ :Refinance‬بانك وجه را پرداخت می كند و در مدت مشخص‬
‫شده وجه و بهره را از خریدار ميگيرد‪ .‬در ایرن بنک مرکزی درصدی از قيمت کاال را بعنوان کارمزد ریفاینانس از وارد‬
‫کنندگان اخذ می کند‪.‬‬
‫‪ ‬اعتبار اسنادی یوزانس‪ :Usance L/C‬بانك با گرفتن وثيقه از خریدار وجه را پرداخت می كند و بعد در‬
‫سررسيد مشخص وجه و بهره را از خریدار می گيرد‪.‬‬
 ‫مراحل انجام كار در اعتبار اسنادي بشرح زير ميباشد‪:‬‬

‫‪ ‬گشایش ‪LC‬به بیان ساده از چهار مرحله تشکیل شده است ‪:‬‬
‫‪-1 ‬اعتبار در بانک گشاینده باز ميشود قبل از اینکه خریدار و فروشنده برای گشایش اعتبار اقدام کنند باید بر‬
‫سر معامله توافق کرده باشند و اسناد مربوط به این معامله را در اختيار بانک گشاینده قرار داده تا ثابت کند‬
‫معاملهای در راه است و بعد از ارائه این اسناد و مدارک درخواست خود را برای گشایش اعتبار اعالم نمایند‬
‫‪.‬‬
‫‪-2 ‬بعد از اینکه خریدار اسناد مربوط به کاالی مورد نظر خود را به بانک گشاینده ارائه کرد این اسناد در اختيار‬
‫فروشنده قرار گرفته تا به توليد و ساخت و بسته بندی کاالی درخواستی اقدام نماید و مطمئن باشد که‬
‫کاالی درخواستی خریدار دارد و این اطمينان را بانک گشاینده با ارائه اسناد خریدار به وی میدهد‪.‬‬
‫‪-3 ‬بعد از اینکه کاالی درخواستی ساخته شد از طریق بانک گشاینده به خریدار تحویل داده شده و مبلغ آن‬
‫هم از طریق همان بانک گشاینده به فروشنده پرداخت ميشود ‪.‬‬
‫‪-4 ‬در مرحله اخر هم خریدار کاالیی را که سفارش داده بود از گمرک کشور خودش و بنادر مربوطه دریافت‬
‫کرده و اسناد دریافت را امضاء و در اختيار رابط قرار میدهد ‪.‬‬
 ‫مزایای اعتبارات اسنادی چه مواردی است؟‬
‫‪‬‬
‫‪ -1 ‬اطمينان فروشنده از اینکه پس از ارایه اسناد حمل وجه اعتبار را مطابق شرایط اعتبار از بانک کارگزار یا‬
‫تایيد کننده دریافت ميکند‪.‬‬
‫‪ -2 ‬امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کاال‪.‬‬
‫‪ -3 ‬تحصيل اسناد حمل مطابق با مفاد موافقت اوليه تحت شرایط قرارداد ميان طرفين‬
‫‪ -4 ‬اطمينان از اینکه پرداخت وجه اعتبار به فروشنده فقط بعد از انتقال و فک مالکيت کاال از وی صورت‬
‫ميگيرد ‪.‬‬
‫‪ -5 ‬امکان کسب تسهيالت بيشتر برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهيه کاالی سفارش‬
‫شده‬
‫‪ -6 ‬تعهد بانک برای پرداخت بها در معامالت بجای فرد فروشنده‬
 ‫‪International Commercial Terms‬‬
‫‪INCOTERMS‬‬

‫اصطالحات بين المللی تجاری‬

‫‪ ‬قوانين اينکو ترمز يا اصطالحات بين المللی تجاری مجموعه ای از اصطالحات‪/‬ضوابط از پيش‬
‫تعريف شده هستند که اتاق بازرگانی بين المللی (‪ )ICC‬در سال ‪ ۱۹۳6‬برای اولين بار آنرا منتشر‬
‫کرد و بصورت گستردهای در معامالت تجاری و فرايند تامين کاال مورد استفاده قرار میگيرد‪.‬‬
‫‪ First published by ICC in 1936, then revised in 1953 , 1967 , 1976 ,‬‬
‫‪1980 , 1990 , 2000 , 2010 & 2020‬‬
 ‫قواعد اینکوترمز چه کاربردی دارند؟‬

‫‪ ‬قواعد اینکوترمز این موارد را روشن میکنند‪:‬‬

‫‪ ‬مسئوليتها ‪ :‬خریدار و فروشنده هرکدام چهکاری را باید انجام دهند‪ ،‬مثالً‪ ،‬چه کسی برای حمل و‬
‫نقل و بيمه کاال باید اقدام کند یا چه کسی اسناد حمل و نقل و پروانه واردات و صادرات را فراهم‬
‫میکند‪.‬‬

‫‪ ‬ریسک‪ :‬کجا و چگونه فروشنده کاال را تحویل میدهد‪ ،‬به عبارت دیگر‪ ،‬در کجا ریسک از فروشنده به‬
‫خریدار منتقل میشود‪.‬‬

‫‪ ‬هزینهها‪ :‬کدامیک از طرفين مسئول چه هزینه هایی است‪ ،‬برای مثال‪ ،‬هزینه حمل و نقل‪،‬‬
‫بستهبندی‪ ،‬بارگيری یا تخليه‪ ،‬و یا هزینههای مربوط به ایمنی‪.‬‬
 ‫تقسیم بندی دوگانه‬

‫حمل دریایی‬ ‫هر نوع حملی‬

‫(زمینی‪ ،‬دریایی‪،‬هوایی‪،‬ریلی)‬
‫‪FAS‬‬
‫‪FOB‬‬ ‫‪EXW - FCA - CPT- CIP‬‬
‫‪CFR‬‬ ‫‪DAP - DPU - DDP‬‬
‫‪CIF‬‬
EXW | Ex Works


 ‫‪ .۱‬تحویل و ریسک ــــ " "‪Ex Works‬یعنی فروشنده وقتی کاال را به خریدار تحویل داده است که‪:‬‬

‫در یک محل نامبرده شده (مانند کارخانه یا انبار) در اختيار خریدار قرار دهد‪،‬‬

‫فروشنده هيچ الزامی برای بارگيری کاال روی هيچ وسيله نقليهای ندارد‪،‬‬

‫و همچنين هيچ الزامی برای انجام تشریفات گمرکی صادرات کاال ندارد (اگر نياز به چنين تشریفاتی‬

‫باشد)‪.‬مشارکت فروشنده در فرآیند تشریفات صادرات فقط به تهيه اسنادی که خریدار برای صادرات کاال از محل‬

‫مبدأ نياز دارد محدود میشود‪.‬‬

‫‪-2‬شيوه حمل‪ :‬تمامی شيوه های حمل مورد استفاده قرار ميگيرد‪.‬‬
FCA | Free Carrier
‫‪ .1‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Free Carrier‬یعنی فروشنده کاال را دریکی از دو حالت زیر به خریدار تحویل‬
‫میدهد‪:‬‬
‫اول‪ ،‬وقتیکه محل نامبرده شده برای تحویل انبار فروشنده است‪ ،‬کاال وقتی تحویلشده قلمداد‬
‫میشود که‪:‬‬
‫کاال روی وسيله حمل مهيا شده توسط خریدار بارگيری شده باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
 ‫‪ -2‬وقتی محل نامبرده شده محلی غير از انبار فروشنده باشد‪ ،‬کاال وقتی تحویلشده‬
‫قلمداد میشود که‪:‬‬
‫درحالیکه کاال روی وسيله حمل تهيهشده توسط فروشنده‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫به محل نامبرده شده برسد‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫و برای تخليه از روی وسيله حمل فروشنده آماده باشد‪ ،‬و‬ ‫‪-‬‬
‫در اختيار متصدی حمل یا هر شخص دیگری که توسط خریدار معينشده است‬ ‫‪-‬‬
‫قرار بگيرد‪.‬‬
‫هرکدام از این دو حالت بهعنوان محل تحویل در نظر گرفته شود‪ ،‬در آن محل ریسک از فروشنده به خریدار منتقل‬ ‫‪‬‬
‫است‪.‬‬ ‫خریدار‬ ‫عهده‬ ‫بر‬ ‫هزینهها‬ ‫بعد‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫میشود‬
‫‪ .۲‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده میتواند برای هر شيوه حمل و حمل مرکب مورد استفاده قرار بگيرد‪.‬‬

‫‪ .3 ‬محل یا نقطه دقیق تحویل ــــ محل میتواند انبار فروشنده یا هر محل دیگری باشد‪،‬‬

‫‪ ‬درواقع وقتی نقطه دقيق مکانی در قرارداد مشخص نشده است‪ ،‬یعنی طرفين توافق کردهاند که انتخاب این محل با‬
‫نظر فروشنده صورت پذیرد‪.‬‬

‫‪.4 ‬بارنامه با درج عبارت ( ‪On-Board‬کاال بارگیری شد) درفروش بر اساس ‪FCA‬ــــ‬

‫‪ ‬اگر طرفين در این خصوص در قرارداد توافق کرده باشند‪ ،‬خریدار متعهد است که به متصدی حمل تعيينشده توسط‬
‫خودش دستورالعمل صدور بارنامه ‪On-Board‬و ارائه آن به فروشنده را صادر نماید‪ .‬البته متصدی حمل میتواند که‬
‫این درخواست پاسخ مثبت ندهد چراکه متصدی حمل تنها وقتی ملزم به صدور چنين بارنامهای است که کاال بارگيری‬
‫شده باشند‪.‬‬

‫‪‬‬
CPT | Carriage Paid To
 ‫‪.‬‬
‫‪.1‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Carriage Paid To‬یعنی فروشنده کاال را وقتی تحویل داده است و ریسک از فروشنده به خریدار منتقل‬
‫ميشود که‪:‬‬

‫محموله را در اختيار متصدی حملی قرار دهد‪.‬‬

‫که قرارداد حملونقل آن توسط خود فروشنده بستهشده است‪.‬‬

‫بهمحض تحویل کاال به خریدار از طریق تحویل کاال به متصدی حمل‪ ،‬ریسک از فروشنده به خریدار منتقل میشود‪ .‬بااینوجود‪،‬‬
‫فروشنده بایست قرارداد حمل را با متصدی حمل از محل تحویل کاال به متصدی حمل تا مقصد توافق شده با خریدار منعقد نماید‪.‬‬

‫‪ .۲‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده میتواند برای هر شيوه حمل و همچنين جایی که بيش از یک شيوه حمل بکار گرفته ميشود‪،‬‬
‫استفاده شود‪.‬‬

‫‪ .3 ‬محل یا نقطه دقیق تحویل ــــ در ‪ ،CPT‬دو موقعيت مکانی اهميت ویژهای دارد‪:‬‬

‫‪ ‬الف‪-‬محل یا نقطه مکانی که در آنجا تحویل صورت ميگيرد (ریسک منتقل ميشود)‪،‬‬

‫‪ ‬ب‪ -‬محل یا نقطه مکانی که بهعنوان مقصد کاال تعریف ميشود (محلی که فروشنده متعهد به بستن قرارداد حملونقل تا آنجا‬
‫ميباشد)‪.‬‬

‫‪ ‬اگر چنانچه طرفين بخواهند که ریسک در مرحله بعدتری (مثال ً در یک بندرگاه دریایی یا فرودگاه) یا حتی در مرحله قبلتری (مثال ً‬
‫در یک ترمينال زمينی که قبل از بندرگاه دریایی قرارداد)‪ ،‬الزم است که این موضوع را در قرارداد فروش خود مشخص نمایند‬
CIP | Carriage and Insurance Paid To
‫‪ .1 ‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Carriage and Insurance Paid To‬یعنی فروشنده کاال را وقتی تحویل‬
‫داده است و ریسک از فروشنده به خریدار منتقل میشود که‪:‬‬

‫محموله را در اختيار متصدی حملی قرار دهد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫که قرارداد حملونقل آن توسط خود فروشنده بستهشده است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬با تحویل محموله به خریدار به این نحو‪ ،‬فروشنده هيچگونه مسئوليتی بر عهده فروشنده در خصوص‬
‫رسيدن سالم محموله به مقصد یا حتی رسيدن یا نرسيدن آن به مقصد نخواهد بود‪.‬‬
 ‫‪ .۲ ‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده میتواند برای هر شيوه حمل و همچنين حمل مرکب در نظر گرفته شود‬

‫‪ .3 ‬محل یا نقطه دقیق تحویل ــــ در ‪ ،CIP‬دو موقعيت مکانی اهميت ویژهای دارد‪ :‬محل یا نقطه مکانی که در آنجا تحویل‬

‫صورت میگيرد (ریسک منتقل میشود)‪ ،‬و دیگری محل یا نقطه مکانی که بهعنوان مقصد کاال تعریف میشود (محلی که‬

‫فروشنده متعهد به بستن قرارداد حملونقل تا آنجا میباشد)‪.‬‬

‫‪ .4 ‬بیمه ـــ فروشنده همچنين میبایست قرارداد پوشش بيمهای مربوط به ریسک از بين رفتن یا ورود خسارت به کاال را که‬

‫بر عهده خریدار است از نقطه تحویل کاال حداقل تا نقطه مقصد کاال منعقد نماید‪ .‬خریدار الزم است بداند که در قاعده ‪CIP‬‬

‫اینکوترمز ‪ ،2020‬فروشنده ملزم به تهيه پوشش بيمهای جامعی نظير کالس ‪A‬یا شرایط مشابه آن میباشد و نمیبایست‬

‫برای پوشش بيمهای محدود تری نظير کالس ‪C‬اقدام کند‪ .‬درهرصورت‪ ،‬طرفين میتوانند توافقی در خصوص پوشش بيمهای‬

‫محدودتری داشته باشند‪.‬‬

‫‪‬‬
DAP | Delivered at Place
‫‪ .1 ‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Delivered At Place‬یعنی فروشنده کاال را وقتی تحویل داده است و‬
‫ریسک از فروشنده به خریدار منتقل میشود که‪:‬‬

‫‪ ‬محموله در اختيار خریدار قرار میگيرد‬

‫‪ ‬روی وسيله حمل آورنده کاال‪ ،‬آماده برای تخليه‬

‫‪ ‬در محل مقصد نامبرده شده‪ ،‬یا‬

‫‪ ‬در نقطه دقيق مکانی توافق شده در محل مقصد‪ ،‬البته اگر چنين نقطهای موردتوافق قرارگرفته باشد‬

‫‪ ‬در این قاعده اینکوترمز محل تحویل و محل مقصد یکی هستند‪.‬‬

‫‪ .۲ ‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده میتواند برای هر شيوه حمل وهم چنين حمل مرکب انجام شود‬

‫‪‬‬
 ‫‪ .3 ‬تعیین محل تحویل و مقصد بهصورت دقیق ــــ‬

‫‪ ‬اولين دليل این است که ریسک از بين رفتن یا ورود خسارت به کاال در آن نقطه از فروشنده به خریدار‬
‫منتقل میشود‬

‫‪ ‬دومين دليل‪ ،‬تمامی هزینهها تا قبل از این نقطه بر عهده فروشنده است‪.‬‬

‫‪ ‬سوم اینکه‪ ،‬فروشنده میبایست قرارداد یا ترتيبات حملونقل کاال را تا آن نقطه منعقد نموده و انجام‬
‫دهد‪.‬‬

‫‪.4 ‬هزینههای تخلیه کاال ــــ فروشنده مسئول تخليه کاال در مقصد از وسيله حمل آورنده کاال تا‬
‫مقصد نيست‪.‬‬

‫‪.5 ‬ترخیص برای صادرات و واردات ــــ در ‪ ،DAP‬فروشنده باید کاال را برای صادرات ترخيص کند‪ .‬با‬
‫این وجود‪ ،‬فروشنده هيچ مسئوليتی در قبال انجام و پرداخت هزینههای واردات کاال در کشور مقصد‬
‫ندارد‪.‬‬
DPU | Delivered at Place Unloaded
 ‫‪ .1 ‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Delivered At Place Unloaded‬یعنی فروشنده کاال را وقتی تحویل داده است و‬

‫ریسک از فروشنده به خریدار منتقل میشود که‪:‬‬

‫وقتی که کاال‪،‬تخليه شده از روی وسيله حمل آورنده کاال‪،‬در اختيار خریدار قرار میگيرد‪،‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬در محل مقصد نامبرده شده‪ ،‬یادر نقطه دقيق مکانی توافق شده در محل مقصد‪ ،‬البته اگر چنين نقطهای موردتوافق‬

‫قرارگرفته باشد‪.‬‬

‫فروشنده مسئول تمامی ریسکهای مربوط به انتقال کاال به محل مقصد نامبرده شده و تخليه کاال در آن محل‬

‫میباشد‪ .‬بنابراین‪ ،‬در این قاعده اینکوترمز محل تحویل و محل مقصد یکی هستند‪.‬‬

‫محل نامبرده شده به همراه قاعده اینکوترمز استفادهشده حتی اهميت بيشتری نيز دارد‪:‬‬
‫‪ ‬در تمامی قواعد اینکوترمز بهجز قواعد ‪ ،C‬درج محل و مکان‪ ،‬مشخص میکند که کجا محموله‬
‫تحویل میشود‪ ،‬یعنی‪ ،‬در کجا ریسک از فروشنده به خریدار منتقل میشود‪.‬‬

‫‪ ‬در ترمهای ‪ ،C‬محل نامبرده شده مقصدی را که فروشنده باید ترتيبات حمل تا آنجا را انجام دهد‬
‫و هزینههای حمل را بپردازد مشخص میکند‪ ،‬اما بااینوجود‪ ،‬این محل‪ ،‬محل تحویل کاال یا به‬
‫عبارت دیگر‪ ،‬همانجایی که ریسک از فروشنده به خریدار منتقل میشود نيست‪.‬‬

‫‪ ‬درترم ‪ ،D‬محل نامبرده شده همان محل تحویل کاالست (محل انتقال ریسک از فروشنده به‬
‫خریدار) و همچنين همان مقصد کاالست (همان محلی که فروشنده باید کاال را تا آن نقطه حمل‬
‫کند و هزینههای حمل آن را بپردازد)‪.‬‬
‫‪ ‬درواقع‪ ،‬توجه به این نکته ضروری است که محل تحویل کاال (جایی که ریسک از فروشنده به‬

‫خریدار منتقل میشود) و مقصد کاال (جایی که فروشنده باید هزینههای حملونقل کاال تا آن‬

‫محل را بپردازد) لزوماً همان محل نامبرده شده به همراه قاعده اینکوترمز مورداستفاده نيست و‬

‫این به ترم یا قاعده مورداستفاده بستگی دارد‪.‬‬

‫‪ .۲ ‬تعیین محل تحویل و مقصد بهصورت دقیق ــــ مطابق با ترم ‪DAP‬‬
DDP | Delivered Duty Paid
‫‪ .1 ‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Delivered Duty Paid‬یعنی فروشنده کاال را به خریدار تحویل‬
‫داده است‪:‬‬

‫‪ ‬وقتی که کاال در اختيار خریدار قراربگيرد‪،‬‬

‫‪ ‬ترخيص شده‪،‬‬

‫‪ ‬روی وسيله نقليه آوردنده کاال‪،‬‬

‫‪ ‬آماده برای تخليه‪،‬‬

‫‪ ‬در محل مقصد نامبرده شده‬

‫‪ ‬در این قاعده اینکوترمز محل تحویل و محل مقصد یکی هستند‪.‬‬
‫‪ .۲ ‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده میتواند برای هر شيوه حمل و همچنين جایی‬
‫که بيش از یک شيوه حمل بکار گرفته میشود‪ ،‬استفاده شود‪.‬‬

‫‪ .3 ‬نکته قابل توجه برای فروشندگان‪ :‬حداکثر مسئولیت ــــ ‪ ،DDP‬با قراردادن‬
‫محل تحویل در مقصد کاال و همچنين مسئول دانستن فروشنده درخصوص پرداخت‬
‫حقوق و عوارض و ماليات های گمرکی‪ ،‬در ميان ‪ 11‬ترم اینکوترمز ‪ 2020‬بيشترین‬
‫مسئوليت را برعهده فروشنده میگذارد‪.‬‬

‫‪ .4 ‬تعیین محل تحویل و مقصد بهصورت دقیق مانند دو ترم دیگر از گروه ‪D‬‬
‫قواعد مربوط به شیوه حمل‬
‫دریایی و آبراهها‪:‬‬
FAS | Free Alongside Ship
 ‫‪ .1‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Free Alongside Ship‬یعنی فروشنده کاال را به خریدار تحویل میدهد‪:‬‬
‫وقتی که کاال کنار کشتی ای قرار بگيرد (مثال ً در اسکله یا روی دوبه)‪،‬‬
‫که توسط خریدار تعيين شده است‪،‬‬
‫در بندر نام برده شده برای حمل‪،‬‬
‫یا وقتی که فروشنده کاالیی را که به این صورت تحویل شده است را تأمين نماید‪.‬‬
‫ریسک از بين رفتن یا ورود خسارت به کاال وقتی به خریدار منتقل میشود که کاال در کنار کشتی قرار بگيرد‬
‫و ریسک آن لحظه به بعد برعهده خریدار است‪.‬‬
‫‪ .۲ ‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده فقط برای شيوه حمل دریایی یا آبراههای داخلی‬
‫استفاده میشود‬

‫‪ .3 ‬تعیین محل تحویل و مقصد بهصورت دقیق ــــ به طرفين اکيداً توصيه میشود که‬
‫محل بارگيری در بندر نام برده شده برای حمل را که در آنجا قرار است کاال از اسکله یا دوبه‬
‫به کشتی منتقل شود را تا حد امکان دقيق مشخص کنند چرا که ریسک و هزینه ها تا آن‬
‫نقطه برعهده فروشنده است و این هزینه های اجرایی مربوطه میتواند بر اساس رویه های‬
‫هر بندر متفاوت باشد‪.‬‬
FOB | Free On board
‫‪ .1 ‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Free Onboard‬یعنی فروشنده کاال را به خریدار تحویل میدهد‪:‬‬

‫‪ ‬قرارگرفته روی کشتیای که‪،‬‬

‫‪ ‬توسط خریدار تعيين شده است‪،‬‬

‫‪ ‬در بندر نام برده شده برای حمل‪،‬‬

‫‪ ‬یا وقتی که فروشنده کاالیی را که به این صورت تحویل شده است را تأمين نماید‪.‬‬

‫‪ ‬ریسک از بين رفتن یا ورود خسارت به کاال وقتی به خریدار منتقل میشود که کاال روی‬
‫کشتی قرار بگيرد و ریسک از آن لحظه به بعد برعهده خریدار است‪.‬‬

‫‪ .۲ ‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده فقط برای شيوه حمل دریایی یا آبراههای داخلی‬
‫استفاده میشود‬
CFR | Cost and Freight
 ‫‪ .1‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Cost and Freight‬یعنی فروشنده کاال را به‬
‫خریدار‬
‫تحویل میدهد‪:‬‬
‫قرارگرفته روی کشتی‪،‬‬
‫یا وقتی که کاالیی را که به این صورت تحویل شده است را تامين نماید‪.‬‬
‫ریسک از بين رفتن یا ورود خسارت به کاال وقتی به خریدار منتقل میشود‬
‫که کاال روی کشتی قرار بگيرد‬
 ‫‪ .۲ ‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده فقط برای شيوه حمل دریایی یا آبراههای داخلی‬

‫‪ .3 ‬بنادر تحویل و مقصد ــــ در ‪ ،CFR‬دو بندر اهميت ویژهای دارند‪ :‬بندری که در آنجا تحویل‬
‫کاال روی کشتی صورت میگيرد و بندری که بعنوان بندر مقصد مورد توافق قرار گرفته است‪.‬‬
‫وقتی که کاال در بندر حمل روی کشتی قرار میگيرد ریسک از فروشنده به خریدار منتقل‬
‫میشود‪ ،‬استفاده میشود‪.‬‬

‫‪ .4 ‬مشخص کردن نقطه مقصد در بندر تخلیه ــــ به طرفين اکيداً توصيه میشود که نقطه‬
‫مقصد در بندر مقصد را تا حد امکان دقيق مشخص کنند‪ ،‬چرا که هزینه ها تا آن نقطه برعهده‬
‫فروشنده است‪.‬‬

‫‪ .۷ ‬چند متصدی حمل ــپيش فرض این است که ریسک زمانی منتقل میشود که محموله در‬
‫اختيار اولين حمل کننده قرار بگيرد‪،‬‬
CIF | Cost Insurance and Freight
 ‫‪ .1‬تحویل و ریسک ــــ “ ”‪Cost, Insurance and Freight‬یعنی فروشنده کاال را به خریدار تحویل میدهد‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫قرارگرفته روی کشتی‪،‬‬

‫یا وقتی که کاالیی را که به این صورت تحویل شده است را تأمين نماید‪.‬‬

‫ریسک از بين رفتن یا ورود خسارت به کاال وقتی به خریدار منتقل میشود که کاال روی کشتی قرار بگيرد‬

‫‪ .۲‬شیوه حملونقل ــــ این قاعده فقط برای شيوه حمل دریایی یا آبراههای داخلی استفاده میشود‪.‬‬

‫‪ .3‬بنادر تحویل و مقصد ــــ در ‪ ،CIF‬دو بندر اهميت ویژهای دارند‪ :‬بندری که در آنجا تحویل کاال روی کشتی صورت میگيرد و‬

‫بندری که بعنوان بندر مقصد مورد توافق قرار گرفته است‪ .‬وقتی که کاال در بندر حمل روی کشتی قرار میگيرد ریسک از فروشنده‬

‫به خریدار منتقل میشود‬

‫‪ .4‬بنادر تحویل و مقصد ــــ در ‪ ،CIF‬دو بندر اهميت ویژهای دارند‪ :‬بندری که در آنجا تحویل کاال روی کشتی صورت میگيرد و‬ ‫‪‬‬
‫بندری که بعنوان بندر مقصد مورد توافق قرار گرفته است‪ .‬وقتی که کاال در بندر حمل روی کشتی قرار میگيرد ریسک از فروشنده‬
‫به خریدار منتقل میشود‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬
‫فرض این است که ریسک زمانی منتقل میشود که محموله در اختيار‬ ‫‪.5‬چند متصدی حمل ـــپیش‬ ‫‪‬‬

‫اولين حمل کننده قرار بگيرد‪،‬‬

‫فروشنده همچنين میبایست قرارداد پوشش بيمهای مربوط به ریسک از بين رفتن یا ورود‬ ‫‪..6‬بیمه ــــ‬ ‫‪‬‬

‫خسارت به کاال را که بر عهده خریدار است از نقطه تحویل کاال حداقل تا نقطه مقصد کاال منعقد‬
‫نماید‪ .‬خریدار الزم است بداند که در قاعده ‪CIF‬اینکوترمز ‪ ،2020‬فروشنده ملزم به تهيه پوشش‬
‫بيمهای حداقلی نظير کالس ‪A‬یا شرایط مشابه آن میباشد و الزامی برای تهيه بيمه با پوشش‬
‫جامع تری نظير کالس ‪C‬ندارد‪ .‬درهرصورت‪ ،‬طرفين میتوانند توافقی در خصوص پوشش بيمهای‬
‫جامعتری داشته باشند‪.‬‬
‫انواع حمل و نقل‪:‬‬
‫‪-۱‬داخلی‬
‫‪-۲‬بين المللی‬
‫‪ ۲-۱‬حمل و نقل دريايی‬
‫‪ ۲-۲‬زمينی ‪ :‬جاده ای ‪ ،‬ريلی‬
‫‪ ۲-۳‬هوايی‬
 ‫حمل داخلی‬

‫‪ ‬در این رابطه ماده ‪ ۳۸۶‬قانون تجارت بیان می دارد "اگر مال التجاره تلف یا گم شود متصدی حمل و نقل مسئول قیمت آن خواهد‬
‫بود مگر اینکه ثابت نماید تلف یا گم شدن مربوط به جنس خود مال التجاره یا مستند به تقصیر ارسال کننده و یا مرسل الیه و یا‬
‫ناشی از تعلیماتی بوده که یکی از آن ها داده اند و یا مربوط به حوادثی بوده که هیچ متصدی مواظبی نیز نمی توانست از آن‬
‫جلوگیری نماید‪ .‬قرارداد طرفین می تواند برای میزان خسارات مبلغی کمتر یا زیادتر از قیمت کامل مال التجاره معین نماید"‪.‬‬
 ‫‪ ‬بارنامه حمل داخلی سندی است که توسط حمل کننده یا نماینده او امضا می شود و بیانگر این است که کاالهایی که نوع‪،‬‬
‫کمیت و شرایط آن ذکر شده است‪ ،‬برای حمل دریافت شده اند و یا بر روی وسیله حمل که عازم مقصد مشخصی است‬
‫بارگیری شده اند‪ .‬بارنامه رسید کاال می باشد و بیانگر شرایط و مفادی است که تحت آن کاال حمل می شود‪.‬‬

‫‪ ‬این نوع بارنامه توسط دولت چاپ و طی مقررات از طریق سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای در اختیار موسسات و‬
‫شرکتهای حمل ونقل قرار داده میشود‪ .‬بارنامه جاده ای داخلی دارای ‪ 5‬نسخه می باشد‪.‬‬

‫‪ ‬مخصوص گیرنده کاال (نسخه تمبردار)‬

‫‪ ‬مخصوص سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای‬

‫‪ ‬مخصوص راننده‬

‫‪ ‬مخصوص فرستنده کاال‬

‫‪ ‬مخصوص شرکت حمل و نقل‬

‫انواع حمل و نقل بین المللی کاال‬
 ‫اتحادیه بین المللي حمل ونقل جاده اي(ایرو)‬
‫‪IRU=Internetional Road Transport Union‬‬
‫‪-۱ ‬سازمان ایرو سازمانی است که حمل و نقل جاده ای بین المللی را نمایندگی می کند‪،‬‬

‫‪-۲ ‬در بخش های حمل بار و حمل مسافر‬

‫‪-۳ ‬اتاق بازرگانی ایران به نمایندگی از ایران عضو فعال سازمان ایرو است‪.‬‬

‫‪-۴ ‬یکی از مهم ترین فعالیت های ایرو تسهیل حمل و نقل و ترانزیت است‬

‫‪-5 ‬سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای ایران به عنوان سازمانی که متولی اصلی امر حمل و نقل جادهای است در‬
‫حال فعالیت در کشور میباشد‬
 ‫کنوانسيون حمل جاده ای ‪CMR‬‬
‫‪Convention on the contract for the International carriage of Goods by Road‬‬

‫‪ -۱‬جهت تأمین منافع و حقوق دست اندرکاران حمل و نقل جاده ای‬

‫‪ -۲‬یکنواخت کردن شرایط حاکم بر قرارداد حمل و نقل بین المللی جاده ای ایجاد‬

‫‪-۳‬قرارداد حمل کاال از طریق جاده ‪cmr‬‬

‫‪ -۴‬واقع بارنامه نیست‬

‫‪ -5‬وظایف فرستنده گیرنده و شرکت حامل را معین می کند‪.‬‬

 ‫‪- ۶ ‬پذیرش شرایط قرارداد‬

‫‪-۷ ‬رسید دریافت محموله توسط حمل کننده (کریر )‬

‫‪-۸ ‬حدود مسئولیت های متصدیان حمل جاده ای را مشخص می نماید ‪.‬‬

‫‪ -۹ ‬این سند غیر قابل انتقال می باشد‬

‫‪-۱۰ ‬یران در سال ‪ ۱۳۷6‬به آن ملحق شده‬

‫‪-۱۱ ‬حداقل یكي از طرفین عضو كنوانسیون باشد‪.‬‬

‫‪ .-۱۲ ‬در مواردی که بخشی از این سفر از طریق دریا باشد ‪ ،‬باز هم حمل و نقل تابع مقررات حمل جاده ای یعنی‬
‫‪CMR‬خواهد بود مشروط بر اینکه کاال از وسیله نقلیه جاده ای تخلیه نشود ‪ ،‬به عبارت دیگر وسیله نقلیه جاده ای یا بار‬
‫خود وارد کشتی گردد‪.‬‬
‫‪-۱۳‬ماده ‪ ۳۳‬خود اشارهای دارد به اینكه میتوان اختالفات ناشی از قرارداد حمل را در صالحیت دیوان دا وری قرار داد‪.‬‬

‫‪ -۱۴‬عدم وجود این سند یا هرگونه بی قاعدگی در آن تأثیری در اعتبار قراردای کنوانسیون نخواهد داشت‬

‫‪ -۱5‬سند حمل جاده ای باید در سه نسخه اصلی و به امضای فرستنده و حمل کننده ‪ ،‬صادر گردد‬

‫الف‪:‬صادر کننده‬

‫ب‪-‬حمل کننده‬

‫ج‪-‬گیرنده‬

‫‪-۱۶‬برای هر کاميون حداقل يک راهنامه ‪ CMR‬صادر ميشود و چنانچه در داخل يک کاميون کاال متنوع باشد (از نظر‬
‫صاحب کاال = گروپاژ باشد) ممکن است يک يا چند ‪ CMR‬صادر شود‪.‬‬
‫‪ ‬میزان غرامت پرداختی بابت مفقود شدن یا اسیب دیدن به کاال به میزان ‪ SDR ۸/۳۳‬وزن ناخالص کاال مگر انکه ارزش‬
‫کاال از این مبلغ کمتر باشد‪.‬‬

‫‪ ‬و در مورد خسارت تاخیر ‪ ،‬مبلغ غرامت حداکثر معادل کرایه حمل دریافتی می باشد‬

‫‪ ‬در مورد خسارت آشکار به محض دریافت و تحویل یادداشت کتبی مبنی بر آسیب دیدن کاال تسلیم حمل کننده شده باشد‪.‬‬

‫‪ ‬اگر از میان رفتن یا آسیب دیدن کاال هنگام تحویل کاال آشکار نباشد قبول آن نشانه مطلوب بودن کاالست مگر اینکه ظرف‬
‫مدت ‪۷‬روز پس از تحویل باستثنای تعطیالت رسمی یادداشت کتبی در خصوص تلف شدن یا آسیب دیدن کاال به حمل کننده‬
‫ارسال نماید‪.‬‬

‫‪ ‬در خصوص تاخیر در تحویل کاال می باید ظرف مدت ‪ ۲۱‬روز پس از تحویل واقعی‪ ،‬مکتوب به حمل کننده اعالم نماید‪.‬‬
 ‫کنوانسيون ‪TIR‬‬
‫‪Transport International Road‬‬
‫‪-۱‬بعد از جنگ دوم جهانی بوسیله دستاندرکاران حمل و نقل‪ ،‬کنوانسيون تير‪ ،‬کنوانسیون حمل و نقل جادهایی ‪TIR‬در سال‬
‫‪ ۱۹۴۹‬بین چند کشور اروپایی ایجاد شد‬

‫‪-۲‬کنوانسیون اصالح شده از سال ‪ ۱۹۷۷‬جانشین کنوانسیون تیر ‪ ۱۹5۹‬شده و الزماالجرا گردیده است‪.‬‬

‫‪-۳‬براساس این کنوانسیون حمل و نقل کاال از یک نقطه در گمرک مبدا به یک نقطه در گمرک مقصد از طریق قلمرو و سایر‬
‫کشورهایی که الزم است عبور نماید‪ ،‬بدون بازرسی گمرکی در طول مسیر مجاز میباشد‪ .‬البته این عبور بدون بازرسی نیاز‬
‫به اقدامات تعیین شده از قبل به شرح زیر دارد‪:‬‬
 ‫الف‪-‬پلمپ وسیله نقلیه حامل کاال در گمرک مبدا‬

‫ب‪-‬اجرای دستورالعملهای حفاظتی برای انواع محفظه و یا کانتینر‪ ،‬بمنظور جلوگیری از هرگونه قاچاق‬

‫ج‪-‬تامین پوشش هرگونه ریسکی درحقوق و عوارض گمرکی در طول سفر‪.‬‬

‫**بدین منظور یک سلسله ضمانتهای بینالمللی تحت پوشش این کنوانسیون ایجاد گردیده‪ ،‬که مهمترین و معتبرترین این‬
‫ضمانتها توسط سازمان ایرو (‪ ) IRU‬در ژنو می باشد‬

‫‪ -۴‬در جمهوری اسالمی ایران موسسه ضامن‪ ،‬اتاق بازرگانی و صنایع و معادن است ‪. .‬‬
 ‫کارنه تیر‬
‫(دفترچه تیر ‪) TIR‬‬
‫‪TIR carnet‬‬
 ‫حمل دريايی‬

‫انواع روش های حمل و نقل دريايی‪:‬‬

‫‪ - ‬حمل و نقل دريايی کاال به روش حمل کراس استافينگ ‪Cross Stuffing‬‬

‫‪ - ‬حمل و نقل دريايی کاال به روش حمل ترانسشيپ ‪Transshipment‬‬

‫‪ - ‬حمل و نقل دريايی کاال به روش حمل چارترينگ ‪Chartering‬‬

‫‪ - ‬حمل و نقل دريايی کاال به روش گروپاژ ‪LCL‬‬

‫‪ - ‬حمل و نقل دريايی کاالهای فله ‪BULK‬‬

‫حمل بار )‪FULL CONTAINER LOAD (FCL‬‬
‫چيست ؟‬
‫‪-۱‬فرستندهی کاال‪ ،‬به اندازهی یک کانتینر کامل‪ ،‬کاالی قابل حمل دارد‪.‬‬

‫‪ -۲‬دراین حالت‪ ،‬یک کانتینر (بارگنج)‪ ،‬از خط کشتیرانی گرفته‪ ،‬آنرا با کاالی خود پرکرده‪ ،‬و برای حمل‪ ،‬در اختیار‬

‫شرکت کشتیرانی میگذارد‪.‬‬

‫‪-۳‬توسط فرستندهی کاال‪ ،‬بارگیری و بارچینی شده باشد‪ ،‬نه توسط حملکننده‪ ،‬یا پیمانکاران او‪FCL ،‬نامیده میشود‪.‬‬

‫‪SHIPPER’S‬‬ ‫‪-۴‬در بارنامههای صادره به صورت ‪ ،FCL‬جملهی «توسط فرستنده بارچینی و بارشماری شده است»‬

‫‪ ،LOAD, STOWED AND COUNT‬درج میگردد‪ .‬این جمله‪ ،‬دارای اهمیت و توجه است‪.‬‬
 ‫حمل بار ‪LCL‬کانتينر اشتراکی چيست ؟‬
‫‪Less Than Container Load‬‬
‫‪-۱‬به حالتی که بارچینی‪ ،‬یا بهاصطالح‪ ،‬پرسازی کانتینر‪ ،‬توسط حملکننده انجام میگیرد‪.‬‬

‫‪-۲‬حمل بار ‪LCL‬یک راه حل مقرون به صرفه برای حمل و نقل کوچک است زیرا شما فقط نیاز به پرداخت هزینه‬
‫فضای استفاده شده دارید‪.‬‬

‫‪-۳‬استفاده از حمل و نقل به صورت کانتینر اشتراکی مناسب بارهایی است که به صورت خرده بار از انها یاد می شود‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪-۴‬در این روش حمل بار ‪LCL‬کاالی شما به کاالی دیگر تجار و شرکت ها به صورت مشترک در یک کانتینر برای‬
‫بارگیری قرار می گیرند‪.‬‬

‫‪-5‬باید هزینه حجم مورد استفاده بر اساس متر مکعب یا وزن ناخالص هرکدام که بیشتر بود‬
 ‫مسولیت مدنی متصدیان حمل دریایی‬

‫‪ ‬حمل و نقل دریایی کاال در حقوق بینالمللی را مقررات ‪ ۴‬کنوانسیون عمده مختلف تنظیم میکند‪:‬‬

‫‪ -۱‬کنوانسیون الهه‪ -‬هیگ ‪Hague Rules۱۹۲۴‬‬

‫‪-۲‬کنوانسیون الهه ویزبی ‪ /‬هیگ ویزبی ‪Hague-Visby Rules۱۹۶۸‬‬

‫‪ -۳‬کنوانسیون هامبورگ ‪Hamburg RulesHamburg Rules‬‬

‫لذا کشورهای مختلف بسته به اینکه به کدامیک از این کنوانسیونها ملحق شده باشند یا مقررات آن را وارد حقوق داخلی‬
‫خود نموده باشند‪ ،‬حمل و نقل بینالمللی کاال از طریق دریا را بر ساختارهای متفاوتی بنا نهادهاند‪.‬‬
 ‫کنوانسیون الهه ‪ /‬هیگ‬
‫‪-۱‬اولین مجموعه مقررات بینالمللی جهت یکسان نمودن قوانین حاکم بر بارنامه های دریایي‬

‫‪ -۲‬دولت ایران در سال ‪ ۱۳4۳‬به موجب مصوبه مجلس شورای ملی‪ ،‬به آن ملحق شده است‪.‬‬

‫‪ -۳‬ظهر بارنامه های صادره کشتیرانی جمهوری اسالمی ایران صریحا شرایط آن قید گردیده است‪.‬‬

‫‪ -۴‬در صورت خسارت يا فقدان کاال اگر ارزش در بارنامه ذکر نشده باشد ‪،‬برای هر بسته يا واحد کاال ‪ ۱۰۰‬ليره استرلينگ‬

‫‪ -۵‬هيچ گونه مسئوليتی در قبال تاخير در تحويل کاال ندارد‬

‫‪ Full Set-۶‬بارنامه در ‪ ۴‬نسخه‬

‫‪-۷‬مرور زمان يکسال از تاريخ تحويل يا زمانی که کاال می بايست تحويل ميشد وجود دارد‬

‫‪-۸‬هم چنين در صورتيکه متصدی حمل غفلت يا تقصيری در ارتباط با خسارت نداشته باشد مسئول نيست‪.‬‬

‫‪-۹‬بايد در ظهر بارنامه مربوطه به حمل کاالی فله ذکر شود که منظور از واحد کاال چيست (مثال ا هر تن)‬
‫حمل هوایی‬
 ‫حمل و نقل بين المللی از طريق هوا‬

‫‪-۱‬در‪ ۱۲‬اکتبر ‪ " ۱۹۲۹‬کنوانسیون مربوط به یکسان سازس برخی مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی" در ورشو به تصویب برسد‪.‬‬

‫‪-۲‬در تاریخ ‪ ۳۱/۲/۱۳5۴‬مجلس سنای ایران نیز اجازه الحاق دولت ایران را به این کنوانسیون صادر نمود‪.‬‬
‫‪-۳‬سند حمل‪ ،‬یادداشت ارسال هوایی ‪ACN =AIR CONSIGNMENT NOTE‬نامیده می شود‪ .‬این واژه در کنوانسیون اصالحی ‪۱۹55‬‬
‫الهه به واژه ‪AIR WAYBILL‬تغییر یافت‬

‫‪AWB-۴‬در سه نسخه صادر میشود‬

‫الف نسخه اول" برای متصدی حمل "‬

‫ب‪ -‬نسخه دوم " برای گیرنده کاالها "‬

‫ج‪-‬نسخه سوم " فرستنده کاالها"‬

 ‫‪ -۵‬كنوانسيون ورشو‪ ،‬پس از اصالحاتي كه در سال ‪ ۱۹۷۱‬در گواتماال به وجود آمده است‬

‫‪ -۶‬دولت جمهوري اسالمي ايران به اين اصالحيه ملحق نگرديده است‪.‬‬

‫‪ -۷‬در موارد خسارت وارده بر کاال يا مفقود شده و يا تاخير در تحويل کاال شرکت حمل و نقل را مسئول جبران خسارت ميداند‪،‬‬

‫‪ -۸‬ميزان غرامت برای هر کيلوگرم کاال حداکثر ‪۲۵۰‬فرانک طال حدودا ‪ ۲۲‬دالر پيش بينی شده است‪.‬‬

‫‪ -۹‬بديهی است که مشتری ميتواند با شرکت حمل هوائی مبلغ ديگری را برای جبران خسارت توافق نمايد‪.‬‬

‫‪-۱۰‬البته کرايه کاالئی که به مقصد تحويل نگردد نيز قابل استرداد ميباشد‪.‬‬

‫حمل ریلی‬
 ‫حمل و نقل بين المللی از طريق ريل‬
‫حمل و نقل بين المللي بار به وسيله راه آهن از مبادي ورودي ميرجاوه (مرز ايران و پاكستان)‪ ،‬سرخس (مرز ايران و تركمنستان) جلفا (مرز‬
‫ايران و نخجوان)‪ ،‬رازي (مرز ايران و تركيه) و نيز در مرزهاي آبي كشور بنادر امام خميني‪ ،‬خرمشهر‪ ،‬عباس و اميرآباد به مقاصد‬
‫داخلي و بالعكس انجام مي گيرد ‪.‬‬

‫در بيشتر موارد از راهنامه متحد الشکلی استفاده ميگردد که ‪ CIM‬پيشنهاد گرديده است و البته در مورد حمل با راه آهن مقاوله نامه جديدی‬
‫به نام ‪ COTIF‬در سال ‪ ۱۹۸۰‬در برن توافق شده است‪.‬‬

‫اين راه نامه در ايران هنگامی مورد استفاده قرار می گيرد کهکاالهای حمل شده از اروپا و از طريق ترکيه به مقصد ايران حمل شود‪.‬‬

‫در زمان آسيب ديدن کاال شرکت حمل فقط به اندازه بهای کاالی از بين رفته يا مشابه آن به شرطی که از ‪ ۱۷‬واحد ‪ SDR‬برای هر کيلو‬
‫ناخالص بيشتر نباشد‪ ،‬به عالوه کرايه حمل دريافتی بابت آن قسمت از کاالئی که از بين رفته است پرداخت می نمايد‪..‬‬

‫مسئوليت راه آهن در مورد تاخير تا سه برابر کرايه حمل مشروط برآنکه از ارزش کاالتجاوز نکند‪.‬‬
 ‫موافقت نامه حمل بار توسط راه آهن ‪SMGS‬‬

‫موافقت نامه بين کشورهای آلبانی‪ ،‬بلغارستان‪ ،‬ويتنام‪،‬چين ‪ ،‬جمهوری خلق کره‪ ،‬مغولستان‪ ،‬لهستان‪ ،‬رومانی و‬
‫کشورهای مستقل مشترک المنافع برای حمل و نقل بار از طريق راه آهن و حمل ونقل باربين کشور ما و کشورهای‬
‫مشترک المنافع براساس اين مقررات انجام ميشود‪.‬‬

‫حمل کننده از زمان بارگيری تا زمان تخليه کاال مسئوليت دارد و تعهدات وی بشرح زير است‪:‬‬

‫مفقودی‪،‬کسری يا آسيب ديدگی کاال‪ :‬سقف غرامت معادل ارزش کاالی مفقود شده يا کسری يا آسيب ديده می‬ ‫•‬
‫باشد که براساس فاکتور فرستنده کاال محاسبه می شود‪.‬‬

‫در صورتيکه ارزش کاال در سند قيد شده باشد‪،‬غرامت براساس آن پرداخت ميشود‪.‬‬ ‫•‬

‫عالوه بر ارزش کاال‪ ،‬کرايه حمل ‪ ،‬هزينه های گمرکی و ساير هزينه ها نيز بايد مسترد شود‬ ‫•‬
 ‫حمل و نقل ترکیبی) ‪(Multimodal‬‬
‫هرگاه در جریان حمل تحت قرارداد واحدي از دو یا بیشتر از دو وسیله نقلیه مختلف استفاده شود به چنین شیوه حملي‪ ،‬حمل‬
‫چندوجهي یا تركیبي یا مركب اطالق میشود ‪.‬‬

‫متصدي حمل مركب یا چندوجهي یا تركیبي به معناي هر شخصي است كه قرارداد حمل را منعقد مي كند و مسئولیت اجراي‬
‫آن را به عنوان متصدي حمل بر عهده مي گیرد ‪.‬‬

‫‪Multimodal transport contract: means a single contract for the carriage of goods by at‬‬
‫‪least two different modes of transport.‬‬
 ‫بارنامه حمل مركب فياتا ‪FBL‬‬
‫فدراسيون بين المللي اتحاديه کارگزاران بار(فياتا)‬

‫فدراسيون بين المللي اتحاديه شرکت هاي حمل ونقل بين المللي فورواردر‬

‫‪FIATA= International Federation Of Freight Forwarder Association‬‬

‫‪121‬‬
 ‫فدراسيون بين المللي اتحاديه کارگزاران بار(فياتا)‪:‬‬

‫اين فدراسيون در تاريخ ‪ ۳۱/5/۱۹۲6‬به وسيله ‪ ۱6‬شرکت حملل ونقلل بلين‬

‫المللي فورواردر در وين اتلريش پايله گلذاري شلد ودرحلال حاضلر مقلراين‬
‫سازمان در زوريخ سوييس مي باشد‪.‬‬

‫‪122‬‬
123
124