‫جمهوری اسالمی افغانستان‬ ‫دافغانستان اسالمی جمهوريت‬

‫د ما ليی وزارت‬
‫وزارت مالیه ریاس‬
‫معینیت عواید وگمرکات‬ ‫د ګمرکاتو او عوايدو معينيت‬
‫ریاست عمومی عواید‬ ‫دعوايدو لوی رياست‬

‫‪Islamic Republic of Afghanistan‬‬

‫‪Ministry of Finance‬‬
‫‪Afghanistan Revenue Department‬‬

‫ریاست خدمات حقوقی و پالیسی عواید‬

‫طرزالعمل مالیه موضوعی برکرایه‬

‫‪----- /1397‬‬ ‫تاریخ‪:‬‬ ‫منرب [__]‬

 ‫طرز العمل مالیات موضوعی بر کرایه‬
‫مقدمه‪:‬‬
‫موضوع اطاعت پذیری و تادیه مالیه به وقت معینه آن یکی از اساسی ترین اهداف است که ریاست عمومی‬
‫عواید روی آن تأکید داشته و همواره کوشش مینامید از طریق سهل مالیات ذمت اشخاص را جمع آوری منوده‬
‫تا روند عواید در خزانه دولت در طول سال مالی جریان داشته باشد‪ .‬به این منظور در قانون مالیات برعایدات‬
‫جمع آوری مالیات از منابع مشخص را به شکل موضوعی پیشبینی منوده است که مالیه موضوعی بر کرایه نیز‬
‫در آن شامل می باشد‪ .‬مطابق به احکام قانون و طرزالعمل های مربوطه وضع و تحویل این مالیه از مکلفیت‬
‫های مستأجر ( کرایه گیرنده) می باشد‪.‬‬
‫دلیل مهم دیگری که در تطبیق مالیه موضوعی برکرایه وجود دارد اینست که تعداد زیاد از مالکین منازل و‬
‫ساختامنهای که برای ادارات‪ ،‬نهاد های انتفاعی و غیر انتفاعی به کرایه داده شده است‪ ،‬در خارج از کشور‬
‫بوده وتعداد هم اطاعت پذیر نبوده تا مالیه ذمت خویش را مطابق به احکام قانون تادیه مناید‪ ،‬ازیرنو آسان ترین‬
‫راه ممکن جمع آوری مالیات ازین منبع طریقه جمع آوری به شکل موضوعی میباشد‪.‬‬
‫قابل تذکر است مالیه موضوعی برکرایه مبلغ است که از رسجمع کرایه منازل جایداد کرایوی وضع شده و کرایه‬
‫تادیه شده به مالک جایداد پنداشته شده و منحیث پیش پرداخت مالیات برعایدات مالک جایداد حین ارائه‬
‫اظهار نامه مالیاتی ساالنه در مقابل مالیات ساالنه وی مجرائی می گردد‪.‬‬
‫مبنی‪:‬‬
‫این طرزالعمل به تأسی از حکم ماده یک صد و هشتم و فقره (‪ )2‬ماده پنجاونهم قانون مالیات بر عایدات‬
‫منترشه جریده رسمی (‪ )976‬مؤرخ ‪ 1387/12/28‬و ماده شصت و دوم قانون اداره امور مالیات منترشه جریده‬
‫رسمی شامره (‪ )1198‬مورخ ‪ 27‬عقرب ‪ 1394‬وضع گردیده است‪.‬‬
‫اهداف‪:‬‬
‫اهداف این طرز العمل عبارت اند از‪:‬‬
‫تنظیم امور مربوط به مالیه موضوعی برکرایه منازل وساختامنهای که به منظور فعالیت های تجارتی و دفاتر‬
‫کاری به کرایه داده می شود‪. .‬‬
‫تنظیم همکاری ادارات ذیربط در تطبیق احکام قانون در زمینه تحصیل مالیه موضوعی برکرایه منازل و‬
‫ساختامنها‪.‬‬

‫‪Page 2 of 16‬‬
‫رهنامئی ادارات مالیاتی و مالیه دهندگان در تطبیق قانون پیرامون وضع و تحصیل مالیه موضوعی بر کرایه‬
‫منازل و ساختامنها‪.‬‬
‫منازل و ساختامنهای تابع مالیه موضوعی برکرایه‪:‬‬
‫مطابق به احکام مندرج ماده پنجاه و نهم قانون مالیات برعایدات منازل و ساختامنهای که به منظور استفاده‬
‫در فعالیت های اقتصادی و دفاتر کاری از طرف اشخاص انتفاعی و غیر انتفاعی‪ ،‬حقیقی و حکمی به کرایه‬
‫گرفته می شود‪ ،‬تابع وضع مالیه موضوعی بوده و مستأجرین چنین جایداد ها مکلف اند حین پرداخت کرایه‬
‫جایداد های کرایه گرفته شده به مالک آن‪ ،‬مالیه موضوعی را مطابق به حکم ماده فوق قانون‪ ،‬توضیحات‬
‫تعلیامت نامه‪ ،‬این طرزالعمل و رهنمود های مربوطه وضع‪ ،‬سنجش و به حساب که از طرف اداره مالیاتی‬
‫مربوطه معرفی می گردد‪ ،‬تحویل بانک مناید‪.‬‬
‫منازل و ساختامنهای که به منظور رهایش اشخاص به کرایه گرفته میشود تابع حکم ماده پنجاونهم قانون‬
‫مالیات برعایدات نبوده‪ ،‬مالکین چنین جایداد ها مکلف اند در اخیر سال مالی‪ ،‬ذمت مالیاتی خویش بابت‬
‫عواید کرایوی و سایر منابع را از طریق ارائه اظهار نامه مطابق به احکام قوانین نافذه مالیاتی ادا منایند‪.‬‬
‫مثال اول‪:‬‬
‫رشکت میر انصاری یک ساختامن را غرض استفاده دفرت کاری ویک مکان رهایشی متصل به آن را از نزد‬
‫محمد صابر به کرایه میگیرد واز این مکان رهایشی به منظور سکونت کارگران آن رشکت استفاده میکند‪ .‬کرایه‬
‫مجموعی پرداخت شده ازبابت هردو ساختامن ازطرف رشکت برای محمد صابر بیشرت ازمبلغ (‪ )50000‬هزار‬
‫افغانی درماه میگردد‪ .‬بناًٌ کرایه خانه ودفرت کاری‪ ،‬هردو تابع مالیه برکرایه میگردد‪.‬‬
‫مثال دوم‪:‬‬
‫محمد نواب یک باب دکان ومتصل به آن یک دربند منزل رهایشی را از نزد محمد بشیر به کرایه میگیرد که از‬
‫دکان به منظور فروش لباس و از منزل جهت سکونت فامیلش استفاده مینامید‪ .‬کرایه دکان ( در صورت مبلغ‬
‫ده هزار افغانی ویا بیشرت ازآن در یک ماه باشد) تابع مالیه موضوعی کرایه قرارگرفته ولی کرایه منزل رهایشی‬
‫وی تحت مالیه موضوعی برکرایه قرارمنی گیرد‪.‬‬

‫مثال سوم‪:‬‬

‫‪Page 3 of 16‬‬
‫عزيز يک باب اپارمتان را در ساحه شهرنو کابل به کرايه گرفته در عوض مبلغ ‪ 30000‬افغانی ماهانه کرايه می‬
‫پردازد ‪.‬چونکه تاديات کرايوی مبنظور استفاده شخصی تعمري تاديه گرديده و به منظور پيش برد فعاليت های‬
‫اقتصادی استفاده منی گردد‪ ،‬بناء عزيز مکلف به وضع هيچگونه ماليه از درک تاديات کرايوی منی باشد‪.‬‬
‫نورم های مالیه موضوعی منازل و ساختامنها‪:‬‬
‫نورم مالیه و حد (سقف) کرایه تابع مالیه در فقره (‪ )1‬ماده پنجا و نهم قانون مالیات برعایدات ذیال پیشبینی‬
‫شده است‪:‬‬
‫در صورتیکه کرایۀ ماهوار از ده هزار الی یکصد هزار افغانی باشد‪ ،‬ده فیصد؛‬
‫درصورتیکه کرایۀ ماهوار بیشرت از یکصد هزار افغانی باشد‪ ،‬پانزده فیصد‪.‬‬
‫با در نظرداشت نورم پیشبینی شده فوق الذکر‪ ،‬مالیه موضوعی باالی مجموع مبلغ کرایه ماهوار طور ذیل‬
‫تطبیق می گردد‪:‬‬
‫در صورت کرایۀ ماهوار کمرت از ده هزار افغانی باشد‪ ،‬تابع مالیه موضوعی منی باشد؛‬
‫در صورت کرایۀ ماهوار ده هزار الی یکصد هزار افغانی باشد‪ ،‬مجموع کرایۀ ماهوار بدون اینکه ده هزار افغانی از‬
‫آن منفی شود‪ ،‬تابع (‪ )%10‬مالیه موضوعی قرار می گیرد؛‬
‫در صورت کرایۀ ماهورا بیشرت از یکصد هزار افغانی باشد‪ ،‬مجموع کرایۀ ماهورا بدون اینکه مبلغی از آن منفی‬
‫شود‪ ،‬تابع (‪ )%15‬مالیه موضوعی قرار می گیرد‪.‬‬
‫طریقه سنجش و تادیه مالیه موضوعی بر کرایه‪:‬‬
‫در فقره (‪ )2‬ماده پنجا ونهم قانون مالیات برعایدات‪ ،‬به مستأجرین جایداد های کرایوی وظیفه سپرده شده‬
‫است تا مالیه موضوعی را منحیث یک مسؤلیت اداری حین تادیه کرایه به مالک جایداد از رسجمع کرایه ماهوار‬
‫قابل تادیه‪ ،‬وضع مناید‪.‬‬
‫مطابق به رصاحت حکم ماده پنجاونهم قانون مالیات برعایدات‪ ،‬سنجش مالیه موضوعی بر کرایه طوری‬
‫ماهوار صورت گرفته‪ ،‬اما پرداخت مالیه بستگی به پرداخت کرایه منازل و ساختامنها توسط مستأجر به مالک‬
‫جایداد دارد‪ ،‬بدین معنی که هرگاه مطابق به قرارداد استجاره جایداد‪ ،‬زمانیکه مستأجر پول کرایه را به مالک‬
‫جایداد تادیه مینامید‪ ،‬مکلف است حین تادیه کرایه‪ ،‬مطابق به حکم ماده پنجاونهم قانون مالیات برعایدات‪،‬‬
‫تعلیامت نامه قانون مالیات برعایدات و این طرزالعمل مالیه موضوعی آن را سنجش‪ ،‬تعیین و به حساب معینه‬
‫آن که از طرف اداره مالیاتی مربوطه معرفی می گردد‪ ،‬تحویل بانک مناید‪.‬‬

‫‪Page 4 of 16‬‬
‫هرگاه برویت توافق که در قرارداد بین کرایه گیرنده و کرایه دهنده توافق صورت گرفته باشد که کرایه جایداد‬
‫طور پیشکی‪ ،‬در هرسه ماه یک بار‪ ،‬در هرشش ماه یک بار‪ ،‬سال یک بار یا طور دیگری پول کرایه تادیه گردد‪،‬‬
‫کرایه گیرنده مکلف است حین تادیه کرایه‪ ،‬مالیه( مجموع کرایه تادیه شده را با نظرداشت زمان توافق شده در‬
‫قرارداد) آن را بطور ماهوار سنجش و ازتاریخ پرداخت کرایه به مالک جایداد‪ ،‬الی تاریخ پانزدهم ماه بعدی به‬
‫حساب معینه ادارۀ مالیاتی مربوطه تحویل بانک مناید‪.‬‬
‫مثال اول‪:‬‬
‫نجيب الله یک در بند حویلی واقع وزیر اکرب خان را برای استفاده دفرتکاری خويش در برابر کرایه ماهوار‬
‫مبلغ ‪ 20000‬افغانی به کرايه گرفته است‪ .‬نجيب الله مکلف است به اندازه ده فیصد )‪ ( 10 %‬مجموع کرايه راکه‬
‫مبلغ ‪ 2000‬افغانی ميشود ازکرايه متذکره حین تادیه کرایه به مالک حویلی وضع و طبق احکام قانون الی‬
‫پانزدهم ماه بعدی به حساب معينه اداره مالیاتی مربوطه انتقال منايد‪.‬‬
‫مثال دوم‪:‬‬
‫مؤسسه ناران يک دربند حويلی واقع رسک ‪ 15‬وزير اکرب خان را ماهوار در بدل مبلغ ‪ 150,000‬افغانی به کرايه‬
‫ميگريد‪ .‬مؤسسه ناران مکلف است حین پرداخت کرایه به مالک جایداد‪ ،‬به اندازه پانزده فیصد (‪ )%15‬مجموع‬
‫کرایه را که مبلغ ‪ 22500‬افغانی میشود از کرایه متذکره وضع و طبق احکام قانون الی پانزدهم ماه بعدی به‬
‫حساب معینه ادارۀ مالیاتی مربوطه انتقال مناید‪.‬‬

‫مالیات موضوعی بر کرایه منازل و ساختامنها طبق قراردادهای جداگانه‪:‬‬

‫هرگاه بخشهای مختلف از منازل ویا ساختامنها به مستأجرین مختلف طبق قرارداد های جداگانه به کرایه داده‬
‫شده باشد‪ ،‬در صورتیکه مبلغ کرایه هر یک از قرارداد ها به طور جداگانه ده هزار افغانی یا بیشرت از آن باشد‪،‬‬
‫طبق حکم ماده ‪ 59‬قانون مالیات برعایدات‪ ،‬هریک از قرارداد بطور جداگانه تابع مالیه موضوعی قرار می گیرد‪.‬‬
‫هرگاه منازل ویا ساختامنهای مختلف که مالکیت یک شخص بوده به یک مستأجر طی چندین قرارداد به کرایه‬
‫داده شده باشد‪ ،‬در این صورت متام قراردادها‪ ،‬قرارداد واحد پنداشته شده مجموع کرایه متام منازل و‬
‫ساختامنها محاسبه و طبق حکم ماده ‪ 59‬قانون مالیات بر عایدات‪ ،‬تابع مالیه موضوعی قرار می گیرد‪.‬‬

‫مثال اول‪:‬‬

‫‪Page 5 of 16‬‬
‫یک مؤجر تعمیر ی را که دارای هفده دکان جداگانه بوده وهردکان به مبلغ (‪ )8000‬افغانی کرایه ماهوار به‬
‫مستاجرین مختلف به کرایه داده است‪ .‬از اینکه کرایه هر مستاجر کمرت ازحد معین (‪ )10000‬افغانی میگردد‪،‬‬
‫بنا تابع مالیه موضوعی ماده (‪ )59‬قرار منیگیرد‪.‬‬

‫مثال دوم‪:‬‬
‫یک رشکت سیاحتی منزل رهایشی شش اتاقه را از نزد هامیون به کرایه گرفته است‪ .‬هامیون ورشکت مذکور‬
‫در رابطه به تعمیر چندین قرارداد کرایوی را عقد منوده که هراطاق تحت قرارداد جداگانه به کرایه داده شده‬
‫کرایه ماهوار هر اطاق مبلغ (‪ )3500‬افغانی میباشد‪ .‬ماده (‪ )59‬باالی کرایه منازل قابل اجرا بوده‪ ،‬کرایه‬
‫مجموعی (‪ )21000‬افغانی طبق حکم جز (‪ )1‬فقره (‪ )1‬ماده (‪ )59‬قانون مالیات برعایدات‪ ،‬تابع مالیه موضوعی‬
‫قرار میگیرد‪.‬‬

‫مثال سوم‪:‬‬
‫رشکت بابا ملتد چهار دکان را از نزد دوست محمد به کرایه میگیرد‪ .‬دکانها در جاده ونقاط مختلف شهر کابل‬
‫واقع شده اند‪ ،‬کرایه ماهوار دو دکان بزرگ آن هریک مبلغ ‪ 5000‬افغانی وکرایه ماهوار دو دکان کوچک آن‬
‫هریک مبلغ ‪ 3000‬افغانی میباشد‪ .‬در این صورت مبلغ مجموعی کرایه ای ماهوار دکانها که ازطرف رشکت با‬
‫با ملتد به دوست محمد پرداخت میگردد بیشرت از ده هزار افغانی بوده‪ ،‬تابع مالیه موضوعی قرارمیگیرد‪.‬‬

‫مثال چهارم‪:‬‬
‫مؤسسه خیریه روز یک حویلی که در شهر نو واقع است برای پیشربد به منظور دفرت کاری برای مدت یک سال‬
‫به کرایه گرفته است‪ ،‬کرایه ماهوار حویلی متذکره مبلغ ‪ 25000 /‬افغانی در ماه بوده و درقرار داد توافق صورت‬
‫گرفته تا مؤسسه کرایه سه ماه اول را در آغاز عقد قرار داد تادیه مناید‪ .‬مؤسسه مکلف است تا کرایه سه ماه اول‬
‫مطابق به نورم مندرج ماده پنجاونهم قانون مالیات برعایدات ماهوار سنجش و مالیه هرسه ماه را از تاریخ تادیه‬
‫کرایه الی پانزدهم ماه بعدی به حساب مربوطه مالیاتی تحویل بانک مناید‪.‬‬

‫چه نوع تأدیات کرایه پنداشته می شود؟‬

‫مطابق حکم فقره (‪ )4‬ماده (‪ ) 59‬قانون مالیات برعایدات‪ ،‬هر نوع تأدیات پولی‪ ،‬ارائه خدمات و تغیرات را که‬
‫مستأجر به جایداد کرایوی وارد منوده باشد که استفاده دوامدار داشته و ارزش کرایوی جایداد را باال بربد‪،‬‬
‫تأدیات کرایوی پنداشته شده‪ ،‬تابع مالیه موضوعی قرار گرفته و شامل موارد ذیل میباشد‪:‬‬
‫‪Page 6 of 16‬‬
 ‫انواع واحـد پـولی؛‬
‫امـوال؛‬
‫خدمات (که توسط مستأجر فراهم شده باشد)؛‬
‫هر گونه نفعی که مؤجر از طریق به کرايه دادن منازل وساختامنها بدست مي آورند؛‬
‫مصارف ترميامت وبازسازی که به مرصف مستأجر‪ ،‬در ملکيت صورت گرفته باشد‪.‬‬
‫هرگاه مصارف ترمیامت وباز سازی منازل وساختامنها ذریعه مستأجر پرداخت گردد‪ ،‬مطابق حکم ماده (‪)59‬‬
‫طوری پنداشته میشود که موجر کرایه را ازمستأجر اخذ وآنرا به شخصیکه ترمیامت ر ا انجام داده پرداخته اند‪.‬‬
‫چنین مصارف وترمیامت در جمع کرایه محسوب گردیده به قیمت روز محاسبه میشود‪ .‬مصارف که در فوق ذکر‬
‫گردیده در مصارف مؤجر محسوب گردیده قابل مجرایی میباشد‪.‬‬
‫مصارف ترمیامت ویا بازسازی منحیث کرایه پنداشته میشوند حتی اگر هیچگونه کرایه قابل تادیه نباشد ویا‬
‫مصارف متذکره ازکرایه معمول قابل تادیه بیشرت باشد‪.‬‬

‫مثال اول‪:‬‬
‫رشکت آسیا منزل رهایشی را از فریدون به کرایه ماهوار (‪ )60000‬افغانی گرفته ودر رشوع هرماه پرداخت‬
‫میگردد‪ .‬بعد ازآغاز قرارداد واترپمپ منزل تخریب میگردد که قابل ترمیم نبوده باید تعویض گردد‪.‬‬
‫رشکت آسیا مبلغ(‪ )20000‬افغانی را برای تعویض آن به مرصف میرساند و در بدل آن توافق میکند که کرایه ماه‬
‫بعدی به دلیل تعویض واتر پمپ به (‪ )40000‬افغانی کاهش یابد‪ .‬دراین حالت قیمت مصارف (تعویض واتر‬
‫پمپ) به مثابه خدمات کرایه پنداشته شده تابع مالیات موضوعی قرار می گیرد‪.‬‬
‫آقای فریدون مبلغ ‪ 20000‬افغانی را به عنوان خدمات کرایه عالوه از ‪ 40000‬افغانی پول نقد را حاصل منوده‬
‫است‪ ،‬لذا مجموع عواید که تابع وضع مالیه میشود مبلغ ‪ 60000‬افغانی بوده ومستأجر مکلف به وضع و پرداخت‬
‫‪ 6000‬افغانی مالیه موضوعی در معیاد معینه قانونی میباشد‪.‬‬
‫در نتیجه رشکت آسیا باید رصف مبلغ ‪ 34000‬افغانی را به اقای فریدون به منظور رفع مکلفیت کرایه جایداد‬
‫مطابق به قرارداد اجاره ( محاسبه آن طوریست که مبلغ ‪ 40000‬افغانی پول نقدی که باید تادیه گردد منفی‬
‫مبلغ ‪ 6000‬افغانی مالیه وضع شده میباشد) تادیه مناید‪.‬‬

‫‪Page 7 of 16‬‬
‫نوت‪ :‬با اقای فریدون مالک جایداد طوری برخورد میگردد که مبلغ ‪ 20000‬افغانی را که برای خرید واترپمپ‬
‫تادیه شده اخذ کرده وآنرا به مرصف رسانیده است ودرنتیجه‪ ،‬اقای فریدون جهت تعیین مسولیت مالیاتی‬
‫معمول خویش قادر به ادعای وضع کرسات ازاستهالک واترپمپ درطول مدت دوام آن خواهد بود‪.‬‬

‫مثال دوم‪:‬‬
‫موسسه حامیت از زنان میخواهد منزل محمد صابر را به کرایه بگیرد‪ .‬منزل مذکور به بازسازی نیاز داشته ونیاز‬
‫است یک باب آشپز خانه وتشناب جدید نیز در تعمیر موجود اعامر گردد ‪.‬‬

‫مؤسسه متذکره به مالک منزل توافق مینامیند که مصارف بازسازی را رشکت پرداخت و در مقابل اقای محمد‬
‫صابر برای مدت ‪ 14‬ماه تعمیر خویش را بدون کرایه در اختیار موسسه قرار میدهد ‪.‬‬

‫مؤسسه حامیت از زنان مبلغ(‪ )700000‬افغانی را غرض بازسازی منزل میپردازد که این مبلغ منحیث کرایه ‪14‬‬
‫ماه محسوب میگردد‪ .‬در این صورت طوری برخورد صورت میگیرد که مؤسسه متذکره مبلغ (‪ )50000‬افغانی را به‬
‫قسم کرایه ماهوار به مالک جایداد میپردازد‪ ،‬بنا مؤسسه متذکره ازبابت کرایه ماهوار( ‪ ) 50000‬افغانی مکلف به‬
‫وضع مالیه موضوعی میباشد‪.‬‬

‫درطول موعد قرارداد‪ ،‬مؤسسه حامیت از زنان مبلغ (‪) 700000‬افغانی را جهت بازسازی به مرصف رسانیده است‬
‫وعالوتا موسسه متذکره مکلف به وضع مالیه برکرایه از درک عواید که به مالک تعلق میگیرد نیز میباشد ‪.‬‬

‫ویا درصورتیکه کرایه جایداد مطابق به مبلغ قرارداد نقدا به مالک تادیه میگردد ومالیه موضوعی برکرایه را‬
‫مستاجر ازحساب شخصی خود برعالوه مبلغ که به مالک تادیه منوده ‪ ،‬باید سنجش وبه حساب دولت تادیه‬
‫مناید طور ی که اگرکرایه جایداد ساالنه (‪ )700000‬باشد ‪ ،‬کرایه نشین (‪)700000‬افغانی را برای مالک ومالیه‬
‫موضوعی برکرایه را برعالوه ازمبلغ (‪ )700000‬افغانی که به مالک تادیه منوده ‪ ،‬مطابق به قانون مالیات‬
‫برعایدات سنجش وبه حساب دولت تادیه مناید ‪.‬‬

‫درحاالت فوق نخست باید مبلغ مجموعی عواید یا ارزش کرایوی مالک جایداد که چی مبلغ خواهد بود برطبق‬
‫فورم ذیل تثبیت گردیده ومطابق به آن مالیه موضوعی سنجش وتادیه گردد‪.‬‬

‫درفورم ذیل (‪ ) X‬مبلغ مرصف شده دربازسازی یا مبلغ نقدا تادیه شده به مالک رانشان میدهد‪.‬‬

‫‪Page 8 of 16‬‬
‫درصورتیکه مبلغ مرصف شده دربازسازی ملکیت یا مبلغ نقدا تادیه شده به مالک جایداد (‪) 700,000‬افغانی‬
‫که تحت نورم ‪ 10‬فیصد قرار میگیرد ‪،‬باشد ‪ ،‬مجموع عواید یا ارزش کرایوی مطابق فورمول(‪ ) X/0.9‬سنجش ورقم‬
‫حاصله که عواید یا ارزش مجموعی کرایوی را نشان میدهد ‪ ،‬رضب در فیصدی مالیه (‪ )%10‬میگردد‪.‬‬

‫مجموع عوایدیا ارزش کرایوی = ‪700,000/0.9=777,777.77‬‬

‫‪777,777.77‬‬ ‫‪*10%=77,777.77‬‬ ‫مالیه موضوعی برکرایه =‬

‫درصورتیکه مبلغ مرصف شده دربازسازی ملکیت یا مبلغ نقدا تادیه شده به مالک جایداد (‪ ) 1,500,000‬که‬
‫تحت نورم ‪ 15‬فیصد مالیه قرارمیگیرد ‪،‬باشد ‪ ،‬مجموع عواید یا ارزش کرایوی مطابق فورمول(‪ ) X/0.85‬سنجش‬
‫ورقم حاصله که عواید یا ارزش مجموعی کرایوی را نشان میدهد ‪ ،‬رضب در فیصدی مالیه (‪ )%15‬میگردد‪.‬‬

‫مجموع عوایدیا ارزش کرایوی = ‪1,500,000/0.85=1,764,705.88‬‬

‫‪1,764,705.88‬‬ ‫‪*15%= 264,705.88‬‬ ‫مالیه موضوعی برکرایه =‬

‫چه هنگام یک تأدیه منحیث کرایه محسوب می گردد؟‬

‫عواید کرایوی عبارت ازمبلغی است که برای تدارک زمین یا منزل وساختامن مطابق به قرارداد ذریعه مستأجر‬
‫تادیه میگردد‪ ،‬خواه این قرارداد تهیه یک قطعه زمین خالی‪ ،‬یک منزل وساختامن خالی یا توام با خدمات ویا‬
‫با اثاثیه ثابت وملحقاتی را چون فرش ها وقالین ها ویاهم یک منزل وساختامن کامال مجهز را مشخص ساخته‬
‫باشد‪ .‬به این معنی که یک قرارداد رشایطی تهیه منزل وساختامن را که در فوق ذکر گردیده مشخص میسازد‪.‬‬
‫در قراردادهای عادی ‪ ،‬مؤجر یک منزل وساختامن خالی را بدون کدام خدمات وملحقاتی در ترصف مستأجر‬
‫میدهد‪ .‬همچنان قرارداد بین مؤجر و مستأجر مشخص میسازد که مؤجر مکلف به تهیه منزل وساختامن توام با‬
‫خدمات ویا هم ساختامن کامال مجهز باشد یا خیر؟‬
‫هرگاه مؤجر منزل وساختامن را که حاوی خدمات و ملحقات باشد ویا هم کامال مجهز باشد‪ ،‬طبق یک قرارداد‬
‫ویا قراردادهای متنوع به مستأجر به کرایه داده باشد‪ ،‬متام قراردادها و اسناد مربوطه مطالعه و مبلغ عواید‬
‫کرایوی مشخص می گردد‪.‬‬

‫‪Page 9 of 16‬‬
‫هرگاه اجناس و تجهیزات (که در منزل وساختامن از طرف مؤجر به خاطر استفاده مستأجر فراهم منوده باشد)‬
‫مطابق به قرارداد های جداگانه صورت گرفته باشد‪ ،‬در جمع عواید کرایه منزل وساختامن محاسبه منیشود و‬
‫تابع مالیه موضوعی قرار منی گیرد‪.‬‬

‫مثال‪:‬‬
‫خانم شهال با رشکت مشاورتی رشق میانه جهت استفاده از منزل وموترش درکابل قرارداد های مختلف را عقد‬
‫می مناید‪ .‬این قرارداد ها اثاثیه‪ ،‬ملحقات و تجهیزات منزل را نیز فراهم وبه مستأجر اجازه میدهد تا مصارف‬
‫آب وبرق را باالی رشکت ‪ ،‬درطول مدت قرارداد تحمیل مناید‪.‬‬
‫قرار دادها قرار ذیل عقد شده اند‪:‬‬
‫کرایه منزل‪ -‬مبلغ (‪ )40000‬افغانی ماهانه‬
‫مصارف آب مبلغ (‪ )5000‬افغانی ماهانه‬
‫مصارف برق مبلغ (‪ )5000‬افغانی ماهانه ( قابل بحث است)‬
‫مصارف تجهیزات منزل( فرش ها وقالین ها) مبلغ (‪ )1000‬افغانی ماهانه‬
‫مصارف اثاثیه مبلغ (‪ )10000‬افغانی ماهانه‬
‫مصارف موتر – مبلغ (‪ )20000‬افغانی ماهانه‬
‫در این صورت مجموع عواید کرایه مبلغ (‪ )61000‬افغانی میشود‪ .‬خانم شهال منزل را کرایه داده که حاوی‬
‫خدمات واثاثیه بوده ولی موتر که در منزل از آن استفاده منیشود شامل کرایه منزل نگردیده از آنرو متام‬
‫قراردادها باید باهم یکجا مطالعه و معلوم گردد که کدام قرارداد ها تابع مالیه موضوعی قرار می گیرد و کدام‬
‫قراردادها تابع مالیه موضوعی منازل و ساختامنها قرار منیگیرد‪ .‬از این طریق مبلغ مجموعی کرایه منزل تعیین‬
‫می گردد‪.‬‬
‫یادداشت‪ :‬خانم شهال زمانیکه اظهار نامه مالیاتی هامن سال خویش را تکمیل میکند ‪،‬مستحق مجرایی‬
‫مصارف آب وبرقی که وی پرداخت می مناید‪ ،‬میگردد‪.‬‬

‫مالیات موضوعی بر کرایه منازل و ساختامنها کمرت از حد معین ‪:‬‬

‫هرگاه مالیه بر کرایه منازل وساختامنهای که به منظور استفاده دفاتر کاری و فعالیت های اقتصادی به کرایه‬
‫داده شده باشد‪ ،‬اما کرایه ماهوار آن کمرت از حد معین(کمرت ده هزار افغانی) باشد‪ ،‬این کرایه تابع مالیه‬

‫‪Page 10 of 16‬‬
‫موضوعی نبوده و مستأجر مکلف به وضع مالیه از بابت تادیه این کرایه منی باشد‪ .‬اما مالک جایداد بابت‬
‫دریافت کرایه جایداد تابع مالیه بوده مانند جایداد های کرایوی برای رهایش‪ ،‬مکلف است تا ازطریق ارائه اظهار‬
‫نامه ساالنه مالیه ذمت خویش را مطابق به احکام قانون به اداره مالیاتی مربوطه تادیه مناید‪.‬‬

‫مکلفیت درخواست منرب تشخیصیه‪:‬‬

‫مطابق به حکم ماده بیست و هشتم قانون ادرۀ امورمالیات و حکم ماده هشتاد و ششم قانون مالیات‬
‫برعایدات‪ ،‬اشخاص حقیقی وحکمی تابع مالیه مطابق قوانین مالیاتی مکلف به درخواست اخذ منرب تشخیصیه‬
‫مالیه دهنده می باشند‪ .‬این حکم بر اشخاص حقیقی وحکمی دارای هرگونه مکلفیت مالیاتی به شمول‬
‫مکلفیت وضع مالیه موضوعی تطبیق می گردد‪.‬‬
‫شخصیکه منزل وساختامن را به کرایه داده مکلف است درخواست اخذ منرب تشخصیه را درفورمه منظور شده‬
‫به اداره مالیات ارایه مناید‪ .‬فورمه های درخواستی را می توان از دفاتر ریاست عمومی عواید یا از صفحه‬
‫انرتنیتی این ریاست به دست آورد‪.‬‬
‫در صورتی که اداره مالیات کشف مناید که شخص مکلف به اخذ منرب تشخیصیه بوده اما درخواست برای منرب‬
‫تشخیصیه را ارائه نه منوده باشد‪ ،‬مالیه اضافی مطابق به ماده چهل ودوم قانون اداره امور مالیات تطبیق می‬
‫گردد‪.‬‬

‫انتقال حق حصول پول مؤقتاً به اداره مالیات‪:‬‬

‫ماده ‪ 59‬قانون مالیات برعایدات مکلفیت وضع مالیه را باالی مستأجرین که منازل وساختامنها را به منظور‬
‫تجارت استفاده می منایند‪ ،‬حکم منوده است‪ ،‬مستأجر مکلف است مبلغ تجویز شده را از کرایه ماهوار وضع و‬
‫الی پانزدهم ماه بعدی به حساب معینه ادارۀ مالیاتی مربوطه تحویل بانک منایند‪.‬‬
‫در صورتی که مالیه موضوعی در زمان معین پرداخت نگردد‪ ،‬قانون اداره امور مالیات صالحیتهای تطبیقی را‬
‫قرار ذیل به اداره مالیاتی تفویض مینامید‪:‬‬
‫‪ .‬صدور اطالعیه کتبی مبنی بر انتقال حق دریافت کرایه از مالک جایداد به اداره مالیاتی مربوطه‪.‬‬
‫مستأجر از تاریخ دریافت اطالعیه مندرج فقره ‪ 1‬ماده بیست ویکم قانون اداره امور مالیات‪ ،‬مکلف است در‬
‫خالل سی روز مبلغ قابل پرداخت مالیه موضوعی را به حساب مربوطه که ذریعه اطالعیه معرفی می گردد‪،‬‬
‫بپردازد‪.‬‬

‫‪Page 11 of 16‬‬
‫در صورت که مستأجر نتواند مالیه قابل تادیه رادر خالل سی روز بعد از دریافت اطالعیه اداره مالیاتی تادیه‬
‫مناید‪ ،‬حق مالک جایداد از مستأجر برای عدم پرداخت مالیه به اداره مالیاتی به حیث مناینده دولت افغانستان‬
‫منتقل می گردد‪ .‬این حالت تا زمانی دوام می مناید که اداره مالیات‪ ،‬مالیه قابل تادیه را به شمول هر نوع مالیه‬
‫اضافی حصول مناید‪.‬‬
‫هرگاه مستأجر به اداره مالیاتی بیشرت از مالیه موضوعی قابل پرداخت تادیه منوده باشد‪ ،‬اداره مالیاتی مبلغ‬
‫اضافه پرداخت را مطابق به طرزالعمل مربوطه‪ ،‬باز پرداخت می مناید‪.‬‬
‫تثبیت وتعدیل کرایه تعیین شده کمرت از نرخ مارکیت‪:‬‬
‫مطابق حکم فقره (‪ )5‬ماده (‪ )59‬قانون مالیات بر عایدات‪ ،‬هرگاه نزد وزارت ماليه ثابت گرددکه کرايه جايداد‬
‫بیش از ‪ %20‬کمرت ازنرخ مارکيت تعيین شده است‪ ،‬اداره مالیات ميتواند کرايه تعیني شده را مطابق به نرخ‬
‫مارکيت توسط هیئت با صالحیت تثبیت و تعديل منايند‪.‬‬
‫در صورتیکه مؤجر نرخ تثبیت و تعیین شده توسط وزارت مالیه را قبول نداشته باشد‪ ،‬مؤدی مکلف است ثابت‬
‫مناید که نرخ تعیین شده توسط وزارت مالیه درست منیباشد‪.‬‬

‫مثال اول‪:‬‬

‫نثاراحمد یک دربند حویلی واقع کارته چهار شهرکابل خویش را برای مؤسسه حامیه اطفال ماهواردربدل مبلغ‪/‬‬
‫‪ 80,000‬افغانی به کرایه میدهد‪ .‬طرفین معامله مبنظورگریزازمالیه قرارداد جعلی دومی رابه ارزش کرایه‬
‫افغانی تهیه وبه دفرتمالیاتی مربوطه مبنظوروضع مالیه ارائه منوده است ‪ ،‬هم چنان‬ ‫ماهوارمبلغ‪40,000/‬‬
‫مستأجرمتذکره مالیه موضوعی رابه از مبلغ‪ 40,000/‬افغانی به نورم (‪ )%10‬که مبلغ‪ 4,000/‬افغانی وضع و به‬
‫حساب معینه دولت پرداخت منوده است ‪ .‬وزارت مالیه دراثربررسی کرایه مندرج قرارداد اصلی رادرمیابد‪ ،‬هم‬
‫چنان مالک جایداد دالیل ردادعای وزارت مالیه راارائیه کرده منیتواند ‪ ،‬بنا درنتیجه مستأجر مکلف به پرداخت‬
‫مبلغ‪ 8,000/‬افغانی‪ ،‬دوچند مبلغ ‪ 4,000‬افغانی کرایه کتامن شده درقرارداد منحیث مالیه اضافی میباشد‬

‫وظایف ومکلفیت های دفاتر رهنامی معامالت‪:‬‬

‫‪Page 12 of 16‬‬
‫رهنامی معامالت زمان درج معامله میان طرفین( مؤجر و مستأجر و یا مناینده های قانونی آن) در همکاری با‬
‫ادارات مالیاتی‪ ،‬معلومات و رهنمود ها تهیه شده از سوی ادارات مالیاتی پیرامون مکلفیت های مالیاتی را به‬
‫طرفین تفهیم و توزیع و همچنان مؤجر را برای اخذ منرب تشخیصیه رهنامیی می مناید‪.‬‬
‫دفاتر رهنامی معامالت همچنان مکلف اند یک کاپی از قرارداد منعقده بین طرفین را حین عقد قرارداد با سایر‬
‫اسناد مربوطه دیگر به وزارت مالیه(اداره مالیاتی مربوطه) تسلیم منایند‪.‬‬
‫درصورت تاخیردر تسلیمی اسناد به وزارت مالیه (اداره مالیاتی مربوطه) ویا تزویر دراسناد توسط رهنامی‬
‫معامالت‪ ،‬احکام تطبیقی مندرج قوانین مالیاتی و سایر قوانین نافذه عملی می گردد‪.‬‬

‫میکانیزم دریافت معلومات در مورد منازل وساختامن های کرایوی‪:‬‬

‫اداره مالیاتی جهت تحصیل مالیه از منازل وساختامن های کرایوی‪ ،‬در همکاری با مراجع مربوطه چون نواحی‬
‫شاروالی‪ ،‬دفاتر رهنامی معامالت‪ ،‬وکالی گذر و در صورت نیاز به همکاری مراجع امنیتی در مورد جمع آوری‬
‫معلومات ذیل اقدام منایند‪:‬‬
‫جمع آوری احصاییه دقیق در هر ناحیه از جایداد های که به کرایه داده شده است؛‬
‫توزیع منرب تشخیصیه برای متام اشخاص که منازل وساختامن های خویش را به کرایه داده است؛‬
‫مکلف منودن مالکین منازل وساختامن ها به ارایه اظهارنامه ساالنه‪.‬‬
‫جهت تطبیق نقاط فوق و تحصیل مالیات منازل وساختامن های کرایوی همکاری نهاد های امنیتی ‪ ،‬نواحی‬
‫شاروالی‪ ،‬دفاتر رهنامی معامالت و وکالی گذر یک امر رضوری میباشد‪ .‬بنا ادارات مالیاتی باید اطمینان‬
‫حاصل منایند که در زمینه همکاری الزم جلب گردیده و وظایف که در فوق ذکر گردیده به وجه احسن انجام‬
‫یافته است‪.‬‬

‫دریافت معلومات طور مستقیم در مورد منازل وساختانهای کرایوی‪:‬‬

‫معلومات مبنی بر اینکه آیا در منازل وساختامنها خود شخص مالک زندگی مینامید و یا آنرا به اشخاص دیگر‬
‫جهت رهایش و یا دفاتر کاری به کرایه داده است نزد حوزه های امنیتی‪ ،‬نواحی شاروالی و وکالی گذر موجود‬
‫میباشد‪ .‬بنا ادارات مالیاتی‪ ،‬در همکاری با ادارات متذکره از طریق وکالی گذر فورمه های ترتیب شده وزارت‬
‫مالیه را که ضمیمه طرزالعمل هذا میباشد توسط مؤجر ومستأجر خانه پری با کاپی قرارداد جایداد اخذ وثبت‬
‫منایند‪.‬‬

‫‪Page 13 of 16‬‬
‫همچنان ادارات مالیاتی مکلف اند طور مستقیم موضوع را با حوزه های امنیتی‪ ،‬نواحی شاروالی ها و وکالی‬
‫گذر پیگیری منوده و همکاری همه جانبه آنها را در زمینه ثبت و راجسرت جایدادهای کرایوی جلب مناید‪.‬‬
‫ضمنا اداره مالیات معلومات و راپورهای ماهوار وربعوار در مورد شناسایی منازل و ساختامنها که از طرف‬
‫مالکین به کرایه داده شده اند‪ ،‬از حوزه های امنیتی‪ ،‬نواحی شاروالی‪ ،‬رهنامی معامالت موجود در ساحه و‬
‫وکالی گذر جمع آوری و طبق آن اجراآت مورد نظر را انجام دهد‪.‬‬

‫مکلفیت سایر ادارات ‪:‬‬

‫تطبیق احکام قوانین مالیاتی برای جمع آوری مالیات از وظایف اصلی وزارت مالیه بوده اما سایر ادارات نیز در‬
‫تطبیق احکام قوانین مالیاتی مکلف می باشند‪ ،‬ماده چهارم قانون اداره امور مالیات در زمینه تحت عنوان مرجع‬
‫تطبیق چنین رصاحت دارد" وزارت مالیه مرجع اساسی تطبیق این قانون می باشد‪ .‬سایر وزارت ها‪ ،‬ادارت‬
‫دولتی و غیر دولتی عند املطالبه در تطبیق احکام این قانون به وزارت مالیه همکاری می منایند‪".‬‬

‫احکام تطبیقی‪:‬‬
‫در صورت عدم اطاعت پذیری از احکام قوانین مالیاتی‪ ،‬وزارت مالیه (ریاست عمومی عواید) صالحیت دارد تا‬
‫احکام تطبیقی مندرج قانون اداره امور مالیات که شامل مالیات اضافی ( جرایم مالیاتی) می باشد‪ ،‬به منظور‬
‫تحصیل مالیه استفاده مناید‪ .‬در صورت که عدم اطاعت پذیری به مقصد فرار از مالیه صورت گیرد‪ ،‬مالیه‬
‫دهنده جهت پیگرد قانونی به نهاد های عدلی و قضائی معرفی خواهد شد‪.‬‬
‫تاریخ انفاذ‪:‬‬
‫این طرز العمل از تاریخ منظوری نافذ ومتام ادارات مالیاتی به تطبیق آن مکلف میباشد‪.‬‬
‫در صورت مغایرت این طرز العمل با سایر طرز العمل ها در مورد مالیه بر کرایه منازل و ساختامنها‪ ،‬این‬
‫طرزالعمل قابل تطبیق میباشد‪.‬‬

‫عبد الحبیب‬ ‫عبد الولی "نوری"‬ ‫نرص الله "درانی"‬

‫"ځدران"‬
‫رئیس عمومی عواید‬ ‫رئیس حقوقی عواید‬ ‫آمر طرح پالیسی عواید‬

‫‪Page 14 of 16‬‬
 ‫مالحظه شد‬
‫منظور است‬

‫عبدالله رقیبی‬
‫معین عواید و گمرکات‬

‫فورمه ثبت معلومات مؤجر‬

‫‪Page 15 of 16‬‬
‫فورمه ثبت معلومات مستأجر‬

‫‪Page 16 of 16‬‬