‫دانشگاه خاتم النبیین (ص)‬

‫مرکز آموزش های کاربردی‬

‫دیپلوم در اداره و تجارت‬

‫مضمون‪ :‬اساسات اداره و مدیریت‬

‫)‪Business management (Principle of management‬‬

‫استاد‪ :‬اسداهلل باتوری‬

‫‪Asadullah.Batory@gmail.com‬‬
‫‪WhatsApp #: +93792 79 79 70‬‬
‫اساسات اداره ومدیریت‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫?‪Who is Manager‬‬ ‫مدیرکی ست؟‬

‫مدیردرلغت به معنی اداره کننده وکارگردان میباشد ودر اصطالح مدیرشخصی است که مسئولیت تنظیم‬
‫نمودن عملکرد تیم خود را بعهده دارد‪.‬‬

‫مدیریت علم است یا ر‬

‫هن؟؟؟‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫مدیریت علم است یا هنر؟؟؟‬

‫?‪Management is Knowledge or Art‬‬

‫جنبه علمی مدیریت‪:‬‬

‫• علم عـبارت از کلیه معلومات جمع آ وری شده است که قابل تحلیل و تجز یه بوده و از آ‬
‫ن نتیجه بدست اید ‪.‬‬
‫ومدیریت نیز به معلومات ‪ ،‬قضاوت ‪ ،‬اصول و خرد نیاز دارد ‪.‬‬

‫جنبه هنری مدیریت‪:‬‬

‫• هنر عـبارت از طرق و روشی است که میتوان توسط آن کار را به وجه احسن انجام داد‪.‬‬
‫و مدیریت نیز به مهارت تخنیکی و تکتیک نیاز دارد که باعث درک و انتقال معلومات‬
‫میگردد‪.‬‬
 ‫اس اس ات اداره ومدیریت‬

‫مدیریت چیست ؟ )‪(What is Management‬‬

‫منجمنت از دو کلمه ‪ Manage‬به معنی تنظیم نمودن و ‪ Men‬به معنی افراد گرفته شده که‬
‫مفهوم کلی آن تنظیم و اداره نمودن افراد میباشد‪.‬‬

‫یکی از دانشمندان مشهور مدیریت در قرن بیستم بنام (ماری پارکر فولیت) مدیریت را به مفهوم "‬
‫هنر انجام دادن کارها توسط دیگران " تعریف نموده است‪.‬‬

‫ویابه عبارت دیگر مدیریت‪ ،‬فرایند به کارگیری موثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی ‪،‬‬
‫سازماندهی‪ ،‬بسیج منابع و امکانات‪ ،‬هدایت وکنترول است که دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام‬
‫ارزشی مورد قبول صورت میگرد‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫به قول دیگر!‬

‫"مدیریت" ازیک کلمهء قدیمی فرانسوی ‪ménagement‬که به معنی راه اندازی ‪ ،‬هدایت و نظارت‬
‫میباشد ‪ ،‬گرفته شده که این کلمه خود از دو کلمه التینی ‪ manu agere‬که به معنی هدایت نمودن‬
‫توسط دست میباشد ‪ ،‬اقتباس گردیده است که مفهوم کنونی آن رهنمائی‪ ،‬رهبری وهدایت نمودن تمام‬
‫پروسه های کاری یک اداره از طریق توسعهء نیروی کار و تنظیم منابع مختلف مانند ( منابع بشری ‪،‬‬
‫مالی ‪ ،‬محسوس وغیرمحسوس) میباشد‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫سیستم چیست ؟)‪(What is System‬‬

‫سیستم عبارت است ازیک مجموعهء است که ازچندین جز مرتبط بهم تشکیل یافته که مشرتکا با هم کار‬
‫میکنند‪ ،‬طوریکه با ایجاد نقیصه دریک جز‪ ،‬متام سیستم متاثرمیگردد‪.‬‬

‫اما از نقطه نظر اداره و منجمنت; سیستم عبارت ازمجموعهء ارگان ها و دیپارتمنت های مختلف داخلی یک‬
‫اداره میباشد که بخاطر رسیدن به اهداف مشخص و مشترک‪ ،‬از یک سلسله قواعد ومقررات مشخص پیروی‬
‫نموده و مشترکا با هم فعالیت مینمایند‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫انواع سیستم‬

‫بسته‬ ‫باز‬

‫با محیط خارجی ارتباط ندارد‬ ‫با محیط خارجی ارتباط دارد‬

‫اکنون موجودیت سیستم بسته محتمل به نظر نمی رسد‪.‬‬

 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫‪.‬‬

‫محصول‬ ‫عامل‬
‫پروسه تولید‬
‫صنعت‬ ‫کارکنان‬
‫محصوالت‬ ‫مواد خام‬
‫یکجا سازی‬
‫و‬ ‫ماشین آالت‬
‫و غیره‬
‫خدمات‬ ‫منابع مالی و غیره‬

‫محیط خارجی‬

‫مودل اداره منحیث سیستم باز‬

 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫استراتیژی چیست؟ )‪(What is Strategy‬‬

‫‪ -‬ستراتیژی عبارت از برنامهء جامع‪،‬واحد وکاملی است که برمبنای آن نیل به اهداف اساسی اداره تعیین‬
‫میگردد‪.‬‬
‫بعبارهء دیگر ستراتیژی عبارت از پالن جامع پالیسی ها وفعالیت ها جهت نیل به هدف کلی اداره میباشد‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫پالن چیست؟ ‪What is Plan‬‬

‫پال ن طرح قبلی ا ست برا ی رسیدن به هد ف به شکل منظم وسییتما تیک‪.‬‬
‫پالن ازلحاظ مدت زمان به سه نوع است‪:‬‬
‫• پالن کوتاه مدت ‪Short term plan‬‬
‫• پالن میان مدت ‪Medium term plan‬‬
‫• پالن درازمدت ‪Long term plan‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫تشکیل اداری چیست ؟ ‪What is Organization Design‬‬

‫عبارت از تقسیم بندی وظایف ‪ ،‬تعیین حدود صالحیت ومسولیت ‪ ،‬تعیین روابط منطقی واحد ها‬
‫وسلسلهء مراتب در یک اداره میباشد‪ .‬سه نکتهء ذیل درتشکیل حایزاهمیت میباشد‪:‬‬
‫تقسیم وظایف‪.‬‬ ‫•‬
‫تعیین و تثبیت حدود صالحیت ها ومسولیت ها ‪.‬‬ ‫•‬
‫ایجاد روابط منطقی بین واحد ها‪.‬‬ ‫•‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫اداره چیست ؟ ‪Administration‬‬

‫اداره عبارت ازیک نظام اجتماعی است که به اساس روشها وشالوده های خاصی بنانهاده شده ودر‬
‫آن عدهء کثیری از افراد به منظور رسیدن به یک سلسله اهداف نسبتا مشخص به انجام وظایف‬
‫متنوع ودقیق مشغول اند‪.‬‬

‫دراداره‪ ،‬پروسهء قرار دادن اشخاص در کنار هم‪ ،‬بخاطرایجاد سهولت در کارها و رسیدن به اهداف‬
‫مشخص مورد نظراست تا درآن از منابع مختلف بشکل موثر و مثمر استفاده بعمل آید و در نتیجه‬
‫قناعت و رضایت جوانب ذیدخل برآورده میگردد ‪.‬‬
‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫عناصر مهم اداره ‪: Management‬‬

‫• اهداف ‪Goals‬‬
‫• منابع ‪Resources‬‬
‫• موثریت یا ‪Effectiveness‬‬
‫• مثمریت یا ‪Efficiency‬‬
‫• جوانب ذیدخل )‪(Stakeholders‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫تعریف هدف ازنقطهء نظرمدیریت ‪:‬‬

‫هدف عبارت از نتیجه ء مطلوب است که تمام فعالیت های اداره به استقامت آن سوق داده میشود‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫مشخصات هدف ‪:‬‬

‫هدف باید داری مشخصات ذیل باشد‪:‬‬
‫‪Goal must be SMART:‬‬
‫واضح و مشخص باشد‪Specific .‬‬ ‫•‬
‫قابل سنجش باشد‪Measurable .‬‬ ‫•‬
‫قابل حصول باشد‪Achievable .‬‬ ‫•‬
‫واقع بینانه باشد‪Realistic (Relevant) .‬‬ ‫•‬
‫دارای محدودهء زمانی باشد‪Time Boundary .‬‬ ‫•‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫منابع ‪Resources‬‬
‫منابع عبارت از سرمایهء مادی ومعنوی اداره میباشد که به انواع ذیل تقسیم میگردد ‪:‬‬
‫منابع مالی ‪Financial Resources‬‬
‫منابع فزیکی ‪Non-Financial/Physical Resources‬‬
‫منابع انسانی ‪Human Resources‬‬
‫منابع غیرمحسوس )…‪intangible Resources (knowledge, skills, experiences, expert‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫موثریت در اداره چیست ؟)‪(Effectiveness‬‬

‫موثریت عبارت از اجرای فعالیت های درست است که در جهت دستیابی به اهداف اداره ‪ ،‬کمک کننده‬
‫میباشد‪.‬‬
‫مثمریت در اداره چیست ؟ )‪(Efficiency‬‬

‫عبارت از اجرای درست فعالیت ها است که در نتیجه آن از سرمایهء کم محصول ویا نتیجه زیاد بدست‬
‫بیآید یعنی نسبت محصول برسرمایه بیشتر باشد‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫جوانب ذیدخل در اداره و منجمنت‪(Stakeholders):‬‬

‫عبارت از اشخاصی اند که دراداره ویا فعالیت های آن سهم ‪ ,‬منفعت ویا تمایلی داشته باشند ویا اینکه‬
‫فعالیت های اداره به نحو ازانحا باالی شان هم درنفع وهم درضرر اثرگذارباشد‪.‬‬
‫جوانب ذیدخل شامل کتگوری های ذیل میشود ‪:‬‬
‫• سهم گیرندگان‬
‫• کارمندان یا مامورین‬
‫• مشتریان‪/‬تمویل کنندگان‬
‫• عرضه کنندگان‬
‫• افراد محل‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫مشخصات یک ادارهء سالم‬

‫در اداره باید از تمام اصول ‪ ،‬قواعد و مقررات اداری پیروی الزم صورت گیرد‪.‬‬ ‫•‬
‫تشکیل اداره باید با ضروریات اصلی آن سازگار باشد و با اهداف و وظایف اصلی اداره همآهنگ و از تورم‬ ‫•‬
‫تشکیالتی جلوگیری بعمل آمده باشد‪.‬‬
‫در انتصاب ‪ ،‬انتخاب ‪ ،‬تغییر ‪ ،‬تبدیل و تادیات کارکنان باید اصول مهم اداری مانند اصل تعادل ‪ ،‬تخصص‬ ‫•‬
‫‪ ،‬موثریت و مثمریت ‪ ،‬روابط انسانی و سلسلهء مراتب اداری مراعات گردد‪.‬‬
‫اداره باید از تقلب کاری ‪ ،‬استفاده جوئی ‪ ،‬رشوه ستانی ‪ ،‬و کاغذ پرانی عاری باشد ‪.‬‬ ‫•‬
‫کاربه اهل کار سپرده شود‪.‬‬ ‫•‬
‫در اداره باید همآهنگی ‪ ،‬سیستم خوب کنترول و رهبری فعال وجود داشته باشد و از اصول مدیریت‬ ‫•‬
‫پیروی صورت گیرد‪.‬‬
‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫اصول اساسی اداره‬

‫اصل همآهنگی و وحدت هدف‬ ‫•‬
‫اصل سلسلهء مراتب‬ ‫•‬
‫اصل تخصص‬ ‫•‬
‫اصل وحدت دستور دهی‬ ‫•‬
‫اصل حیطه نظارت‬ ‫•‬
‫اصل صالحیت و مسئولیت‬ ‫•‬
‫اصل تعادل‬ ‫•‬
‫اصل انعطاف پذیری و مداومت‬ ‫•‬
‫اصل کار آئی‬ ‫•‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫چوکات کاری مدیریت‬

‫سازماندیه ‪ ،‬پالنگذاری ‪ ،‬استخدام ‪ ،‬رهنی و ر‬

‫کننول‬ ‫ر‬ ‫انجام میدهد‬ ‫وظایف مشخص را‬
‫ر‬
‫انساب ‪ ،‬فزییک و مایل‬ ‫استفاده میکند‬ ‫منابع مشخص را‬
‫غنه‬ ‫ر‬
‫ارزیاب ها‪ ،‬کننول و ر‬
‫ر‬ ‫ستندرد ها ‪،‬‬ ‫میداند‬ ‫روش های مشخص را‬
‫رهنی ‪ ،‬تشویق و تحرک ‪ ،‬حل منازعات‬
‫افهام و تفهیم ‪ ،‬ر‬ ‫بکارمیند‬ ‫مهارتهای مشخص را‬
‫ر‬
‫انفرادی ‪ ،‬اداری ‪ ،‬ر‬
‫مشنک‬ ‫دنبال مینماید‬ ‫اهداف مشخص را‬
‫همکاری ر‬
‫مشنک‬ ‫زمینه سازی میکند‬ ‫رشد و ارتقا را‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫‪ Controlling‬کنترول‬

‫‪Planning‬پالنگذاری‬

‫‪Leading‬رهبری‬ ‫وظایف عمدهء‬

‫مدیریت‬

‫‪Staffing‬استخدام‬
‫‪Organizing‬سازماندهی‬
 ‫ا سا سا ت اداره ومدیری ت‬
‫وظایف مدیران سطوح مختلف‬

‫مدیر سطح عالی‪Top Level Manager‬‬

‫• پالن ها و ستراتیِژی های طویل المدت را بررسی نموده و انکشاف میدهد‪.‬‬
‫• وظایف و پروسه کاری دیپارتمنت های مختلف را ارزیابی نموده وبا آنها همکاری مینماید‪.‬‬
‫• حق انتخاب کارمندان و اشخاص کلیدی را در اداره میداشته باشد‪.‬‬
‫• برای مدیران سطح متوسط در رابطه به مشکالت عمومی مشوره میدهد‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬
‫وظایف مدیران سطوح مختلف‬

‫مدیر سطح متوسط ‪Meddle Level Manager‬‬

‫• پالن های متوسط المدت را ساخته و پالن های طویل المدت را بخاطر بررسی و کنترول توسط مدیر‬
‫سطح عالی تنظیم و ترتیب مینماید‪.‬‬
‫• برای دیپارتمنت های مختلف پالیسی ترتیب مینماید‪.‬‬
‫• راپور های روزانه و هفته وار کارها را کنترول و ارزیابی مینماید‪.‬‬
‫• برای مدیران سطح پائین در رابطه به مشکالت مشوره میدهد‪.‬‬
‫• انتخاب و استخدام کارمندان را به عهده دارد‪.‬‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬
‫وظایف مدیران سطوح مختلف‬

‫مدیرسطح پائین ‪Low Level Manager‬‬

‫• پالن های کاری و کوتاه مدت را ساخته وبرای مدیران سطح متوسط جزئیات بیشتردر رابطه به آن ارائه‬
‫مینماید‪.‬‬
‫• ازطرزعملکرد و پروسه کاری تیم خود بررسی و نظارت مینماید‪.‬‬
‫• کارها و عملکرد های روزمره را تنظیم مینماید‪.‬‬
‫• الیحه وظایف را بصورت مشخص ترتیب مینماید‪.‬‬
‫• با کارمندان تماس همیشگی و نزدیک میداشته باشد‪.‬‬
‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫مدیر‬
‫سطح عالی‬

‫مدیران سطح متوسط‬

‫مدیران سطح پائین‬

 ‫اساسات اداره ومدیریت‬
‫مودل مهارت های مدیریت‬

‫‪50‬‬
‫‪45‬‬
‫‪40‬‬
‫‪35‬‬
‫‪30‬‬ ‫تخنیک ی‬
‫‪25‬‬
‫بشری‬
‫‪20‬‬
‫ادارک ی‬
‫‪15‬‬
‫‪10‬‬
‫‪5‬‬
‫‪0‬‬
‫مدیرسطح عالی‬ ‫مدیرسطح متوسط‬ ‫مدیرسطح پائین‬
 ‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫‪Technical Skills‬مهارت های تخنیکی‬

‫‪Conceptual Skills‬مهارت های ادراکی‬ ‫‪Human Skills‬مهارت های انسانی‬

‫اساسات اداره ومدیریت‬
‫مسئولیت های مدیر‬

‫• مسئولیت در قبال شخص خود‬

‫• مسئولیت در قبال تیم خود‬

‫• مسئولیت در قبال ادارهء خود‬

‫اساسات اداره ومدیریت‬

‫؟‬