‫مقدمه‬

‫محاسبه همزمان با ایجاد داد و ستد در جهان بوجود آمده که با به میان آمدن پول انکشاف‬
‫‪pestayouvi‬‬
‫‪ Lokax‬تجار ایتالیوی در سال )‪1544‬م(‬ ‫بیشتر نمود‪ ،‬با انتشار کتاب لوکس پستایوی‬
‫فن دفترداری دو جانبه )محسبه مضاعف( ایجاد‪ ،‬رایج و گسترش یافت‪ .‬محاسبه یا حسابداری در‬
‫قرن )‪ (11‬در انگلستان و آمریکا مورد استفاده قرار گرفت‪.‬‬
‫در افغانستان از سال ‪ 1262‬هجری شمسی سیستم های مختلف محاسبه از قبیل ‪ (1‬اصول‬
‫سیاق و رقوم )اعداد و ارقام(‪ (2 ،‬اصول دفترداری ‪ (3،‬اصول شهریه )ماهانه(‪ (4 ،‬سیستم‬
‫مانچولی ‪ (5،‬اصول ژپستون طرح و تطبیق می گردید‪ ،‬آخرین سیستم محاسبه در افغانستان‬
‫اصول ژپستون بود بنابر نواقص که داشت در سال )‪ (1336‬از بین رفت و جایگزین آن محاسبه‬
‫مضاعف یا دفترداری دو جانبه گردید‪.‬‬
‫محاسبه دولتی که در صنف سوم‪ ،‬رشته امور مالی و بانکی تدریس میگردد در مطابقت با‬
‫کریکولم تحصیلی پوهنحئی اقتصاد‪ ،‬پوهنتون کابل در سال ‪ 1392‬تجدید نظر کلی شده در طی‬
‫ده فصل تهیه و تنظیم گردیده است که‪:‬‬

‫در فصل اول آن‪ :‬ماهیت و ضرورت محاسبه‪ ،‬تعریف محاسبه و محاسب‪ ،‬تعریف انتخابی‬
‫محاسبه‪ ،‬مقایسه محاسبه دولتی با محاسبه تجارتی )دولتی و خصوصی(‪ ،‬وظایف و موارد‬
‫استفاده از محاسبه دولتی‪ ،‬اهمیت و توسعه روز افزون محاسبه دولتی‪ ،‬محاسبه دولتی افغانستان‬
‫در تعلیمات نامه محاسبه و تصنیف مصارف‪.‬‬

‫در فصل دوم آن‪ :‬قوانین و قواعد کلی محاسبه‪ ،‬اصول و موازین عمومی محاسبه‪ ،‬اصول‬
‫و موازین محاسبه دولتی بطور خصوصی‪.‬‬

‫در فصل سوم آن‪ :‬سازمانهای محاسبه دولتی افغانستان‪ ،‬ادارات دولتی امور مالی به سویه‬
‫مملکت‪ ،‬ادارات امور مالی به سویه وزارتخانه ها‪ ،‬ساختار تشکیالتی وزارت مالیه‪.‬‬

‫در فصل چهارم‪ :‬مقاصد و اهداف طبقه بندی حسابها‪ ،‬طبقه بندی انواع مخارج دوایر‬
‫دولتی‪ ،‬شماره گذاری حسابهای در موسسات دولتی‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫در فصل پنجم‪ :‬اسناد حسابی و طرزالعمل آنها‪ ،‬فورم )م‪ ،(42-‬فورم )م‪ ،(41-‬فورم )م‪-‬‬
‫‪ ،(16‬طرزالعمل اصل منظوری ساالنه و توزیع تخصیصات‪ ،‬طرزالعمل اسناد مصرف‪،‬‬
‫طرزالعمل تادیه معاشات‪ ،‬وجه سردستی‪.‬‬

‫در فصل ششم‪ :‬مفهوم بودجه و محاسبه دولتی‪ ،‬اصطالحات اساسی بودجه به اساس‬
‫برنامه‪ ،‬منظوری و دوران کلی بودجه‪.‬‬
‫در فصل هفتم‪ :‬گزارشهای مالی و انواع صورت حسابها‪ ،‬موارد استفاده از صورت‬
‫حسابها در موسسات دولتی‪ ،‬مهمترین انواع صورت حسابها در موسسات دولتی‪.‬‬

‫در فصل هشتم‪ :‬محاسبه جنسی‪ ،‬اساسات علمی تنظیم و اداره اجناس و فن خریداری‪،‬‬
‫اساسات‪ ،‬اهداف ‪،‬محاسبه و قیمت گذاری اجناس‪ ،‬تعریف و انواع خریداریها‪ ،‬فورمه جات‪،‬‬
‫پروسیجر خریداریها‪ ،‬پروسیجر خارجی دوران و اجراآت اسناد‪ ،‬پروسیجر جنسی‪.‬‬

‫در فصل نهم‪ :‬سیر و تکامل تاریخی بودجه در افغانستان‪ ،‬چگونگی و طرزالعمل ترتیب‬
‫بودجه‪ ،‬فورم ها و کودهای بودجوی‪.‬‬

‫در فصل دهم‪ :‬اهداف عمده اقتصادی‪ ،‬سیاست های اقتصادی‪ ،‬مفهوم و ماهیت سیاست‬
‫مالی‪ ،‬اهداف سیاست مالی‪ ،‬وسایل سیاست مالی و همچنان در آخر هر فصل سواالت تمرینی‬
‫نیز گنجانیده شده است‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫فصل اول‬
‫عمومیات‬

‫‪-1‬تعریف و وظایف محاسبه‬

‫سازمانهای خصوصی و دولتی دارای شعبات متعددیست که اداره امور مالی از مهمترین و‬
‫اساسی ترین آنها محسوب می شود‪ .‬هر موسسه دولتی یا تجارتی مجبور است که سیستم صحیح برای‬
‫اداره امور مالی خود بر قرار سازد‪ ،‬بدون ایجاد چنین سیستم انجام امور موسسه مورد نظر دچار‬
‫اختالل و بی نظمی خواهد شد‪.‬‬
‫ایجاد یک سیستم مطلوب برای اداره امور مالی مستلزم استفاده کامل از روش های محاسبه و‬
‫پیروی از اصول فن محاسبه و حسابرسی است‪ ،‬منظور اصلی از برقراری سیستم محاسبه عبارت‬
‫است از تهیه و تنظیم اطالعات مالی مربوط به یک زمان که مورد احتیاج و بررسی عاملین موسسه‪،‬‬
‫صاحبان سرمایه و فرمانداران آن سازمان‪ ،‬دولت و عموم مردم میباشد‪.‬‬
‫اتخاذ روشهای صحیح برای رسیدن به این منظور و تهیه گزارشهای مالی دقیق و قابل اطمینان‬
‫برای موسسات مختلف‪ ،‬صرف نظر از وسعت‪ ،‬طرز اداره‪ ،‬حدود فعالیت و انتفاعی بودن و یا غیر‬
‫انتفاعی بودن آنها حایز اهمیت است‪.‬‬
‫در سازمانهای دولتی این مسئله با پستی مورد توجه خاص قرار گیرد‪ ،‬زیرا نتایج حاصله از‬
‫عملیات محاسبه در این قبیل موسسات یکی از مفید ترین وسایل سنجش کاردانی‪ ،‬لیاقت و صداقت‬
‫افرادیست که اداره امور دولتی یک ملت بدست آنان سپرده شده است‪ .‬با در نظر داشت توضیح فوق‬
‫میتوان محاسبه مضاعف و محاسبه دولتی را چنین تعریف کرد‪:‬‬
‫سیستم دبل انتری ‪( Double Entry‬محاسبه دو جانبه) یا معامله دو طرفه توسط یک تجار ایتالیوی‬
‫بنام لوکس پستایوی (‪ )Lokax Pestayouvi‬ایجاد و در سال ‪ 1544‬به طبع رسید‪ ،‬علت اساسی مسمی‬
‫نمودن این سستم بنام دبل انتری اینست که ثبت معامله در عین دفتر و فورمه دو مرتبه در دو جا نظر‬
‫به دو دلیل ذیل درج می گردد‪.‬‬
‫‪ .1‬از اینکه یک طرف معامله حصول مفیدیت را نشان می دهد‪.‬‬
‫‪ .2‬از جانب دیگر طرف دیگری معامله تادیه یا پرداخت مفیدیت را نشان میدهد‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫از این رو در این سیستم هر معامله ایجاب حداقل یک کریدت و یک دبیت را مینماید‪.‬‬
‫تعریف محاسبه‪ :‬محاسبه عبارت از فن تشخیص‪ ،‬ثبت‪ ،‬تصنیف و توحید معامالت مالی یک‬
‫اداره‪ ،‬تهیه راپورهای مالی‪ ،‬تحلیل و نتیجه گیری معامالت مالی و گزارش برای مراجع و اشخاص‬
‫ذیعالقه میباشد‪ .‬یا به عبارت دیگر حسابداری یک صنعت ثبت و ریکارد کردن‪ ،‬تصنیف نمودن و‬
‫تخصیص نمودن معامالت پولی و اسناد مالی و توضیح نتایج آنها می باشد‪ .‬بنابر این وظایف‬
‫حسابداری قرار ذیل است‪:‬‬
‫الف( ثبت یا ریکارد کردن معامالت‬
‫حسابات معامالت پولی را در کتاب یا دفاتر حسابی بصورت منظم تحریر‪ ،‬ثبت یا ریکارد‬
‫مینماید‪ ،‬که کتاب یا دفتر آن ژورنال نامیده شده و به ژورنال های فرعی از قبیل ژورنال نقدی‪،‬‬
‫ژورنال خریداری‪ ،‬ژورنال فروش و غیره مطابق نیاز تقسیم میگردد‪.‬‬
‫ب( تصنیف نمودن معامالت‬
‫در حسابداری معامالت پولی در ژورنال‪ ،‬لیجر و دفاتر حسابی به اساس دبیت و کریدت مطابق‬
‫به چوکات حسابی ‪ Chart of Accounting‬دبیت و کریدت می گردد‪.‬‬
‫ج( تخلیص یا خالصه کردن معامالت‬
‫یکی از مراحل و وظایف حسابداری خالصه معامالت حسابی بوده که در دفاتر حسابی خالصه‬
‫میگردد‪.‬‬

‫‪ 2-‬توضیح‪ ،‬تعبیر معامالت حسابی‬

‫وظایف نهائی و پیشرفته حسابداری توضیح دادن و تعبیر نمودن ارقام حسابی بوده که اکثرًا‬

‫متکی به سفارشات برای تصمیم گیری منجمنت و در طرح ستراتیژی از آن استفاده بعمل میآید‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫دوران حسابداری‬

‫معامالت پولی‬

‫حسابات نهائی‬
‫( بیالنس شیت نفع و‬ ‫ژورنال یا روزنامچه‬
‫ضرر و‪)...‬‬

‫بیالنس آزمایشی‬ ‫دفتر کل یا لیجر‬

‫طوریکه در گراف متذکره بمشاهده میرسد‪ ،‬معامالت حسابی بصورت عمومی در مرحله طور‬
‫متعاقب و مسلسل دوران یا جریان پیدا می کند‪.‬‬
‫‪ .1‬ژورنال یا روزنامچه‬
‫ژورنال یا روزنامچه از کلمه فرانسوی ‪ Jour‬ژور به معنی روز گرفته شده که در آن معامالت‬
‫پولی روزمره درج میگردد و به حیث دفتر اصلی یاد شده و به اساس تاریخ وار در آن معامالت‬
‫مذکور ثبت میگردد‪ .‬ژورنال به حیث ممد یا معاون لیجر یا دفتر رول دارد و دارای پنج ستون ذیل‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪ .1‬تاریخ‪ :‬در این ستون معامالت طور تاریخ وار بصورت مسلسل درج میگردد‪.‬‬
‫‪ .2‬تشریحات‪ :‬در این ستون معامالت حسابی طور مختصر تحریر می گردد‪.‬‬
‫‪ .3‬موخذ دفتر‪ :‬این ستون ارتباط ژورنال را با لیجر نشان می دهد‪.‬‬
‫‪ .4‬مبلغ دبت‪ :‬در این ستون تنها مبلغ دبت ذکر میشود که معامله طرف دیگر آن در ستون کریدت‬
‫درج میشود‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ .5‬مبلغ کریدت‪ :‬در این ستون تنها مبلغ کریدت معامالت ذکر میشود که معامله طرف دیگر‬
‫آن در ستون دبت درج میشود‪.‬‬

‫ستون ‪5‬‬ ‫ستون ‪4‬‬ ‫ستون ‪3‬‬ ‫ستون ‪2‬‬ ‫ستون ‪1‬‬

‫مبلغ کریدت‬ ‫مبلغ دبت‬ ‫موخذ‬ ‫تشریحات‬ ‫تاریخ‬

‫دفتر‬
‫‪250000‬‬ ‫‪0001‬‬ ‫خرید یک عراده موتر‬ ‫‪1/1/1403‬‬
‫‪0002‬‬ ‫کسه‬ ‫‪1/1/1403‬‬
‫‪250000‬‬
‫‪21/11/11‬‬
‫‪ .2‬دفتر کل یا لیجر‬
‫کتاب یا دفتریکه در آن معامالت مشابه پولی در یک دوره معین تصنیف شده و از ژورنال‬
‫انتقال شده بنام دفتر کل یا لیجر یاد میشود‪.‬‬
‫لیجر دارای دو قسمت طرف راست و طرف چپ میباشد‪ ،‬که طرف راست آن کریدت‬
‫معامالت و طرف چپ آن دبت معامالت درج میگردد در صورتیکه مجموعه طرف دبت از مجموعه‬
‫طرف کریدت اضافه باشد در آن صورت بیالنس دبتی و در عکس آن بیالنس کریدتی را نشان میدهد‬
‫و در صورت تساوی طرفین بیالنس صفر می باشد‪ .‬معموًال این بیالنس ها در اخیر سال یا در اخیر‬
‫یک دوره معینه نشان داده میشود‪ .‬این بیالنس که بیالنس اختتامیه سال جاری یا دوره معین یاد میشود‬
‫از آن به حیث بیالنس افتتاحیه سال آینده یا دوره آینده استفاده و نقل میگردد‪ .‬قسمت کریدت و قسمت‬
‫دبت لیجر هر کدام دارای چهار ستون (تاریخ‪ ،‬تشریحات‪ ،‬موخذ ژورنال و مبلغ) میباشد‪.‬‬
‫لیجر یا دفتر‬
‫دبت‬ ‫کریدت‬

‫مبلغ‬ ‫موخذ‬ ‫تشریحات‬ ‫تاریخ‬ ‫مبلغ‬ ‫موخذ‬ ‫تشریحات‬ ‫تاریخ‬

‫ژورنال‬ ‫ژورنال‬

‫نوت‪ :‬ژورنال و لیجر دارای دو فرق عمده و اساسی ذیل میباشد‪:‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ .1‬ژورنال کتاب اصلی و روزمره بوده و لیجر کتاب دومی بوده که در آن معلومات ژورنال داخل‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ .2‬ژورنال کتاب درج معامالت به اساس روز بوده ولی لیجر کتاب درج معامالت غرض تعادل‬
‫میباشد‪.‬‬

‫‪ .3‬بیالنس آزمایشی‬
‫عبارت از لست بیالنس ها بوده که از حساب لیجر یا دفاتر برداشته و کشیده شده است‪ .‬در این‬
‫بیالنس تمامی حسابات واقعی اسمی و شخصی شامل میباشد‪ ،‬این بیالنس قبل از ترتیب حساب نفع و‬
‫ضرر و بیالنس شیت ترتیب شده و در آن ارزش نهایی اجناس موجود (ذخایر)شامل نمی باشد‪ .‬که‬
‫باید پرداخت شده ولی پرداخت نشده و عواید که باید حصول شود ولی حصول نشده در بیالنس‬
‫آزمایشی درج نمی شود‪ .‬ولی همچو معامالت در حسابات نهایی که بعدًا ذکر میگردد ثبت میگردد‪.‬‬
‫بیالنس آزمایشی غرض چک و کنترول کردن مبلغ مجموعی ستون های دبتی و کریدتی استفاده‬
‫میشود‪ ،‬در صورتیکه مبالغ مجموعی دبت و کریدت مساوی باشد در آن صورت اطمینان درج اقالم‬
‫را در روزنامچه و لیجر نشان می دهد‪.‬‬
‫‪ .4‬حسابات نهایی‬
‫بعد از بیالنس آزمایشی یک ورق کاری ‪ Work Sheet‬ترتیب میشود که در آن بر عالوه‬
‫بیالنس آزمایشی بعضی معامالت اعیاری یا تعادلی در ستون دبت و کریدت به آن جمع می گردد‪.‬‬
‫ستون های بیالنس آزمایشی اعیار شده یا تعدیل شده از جمع کردن بیالنس آزمایی و معامالت‬
‫اضافی اعیاری بدست آمده که از آن حسابات نفع و ضرر و بیالنس شیت ترتیب میشود‪.‬‬
‫‪ .3‬تعریفات انتخابی محاسبه (حسابداری)‬

‫واقعه (حادثه)‪ :‬وقوع یک نتیجه است‪ ،‬واقعه یک منبع یا علت تغییر در دارائی‪ ،‬دیون و‬ ‫‪)1‬‬

‫سرمایه است که میتواند خارجی یا داخلی باشد‪.‬‬

‫معامله‪ :‬یک حادثه یا واقعه خارجی است که بین دو یا بیشتر از دو نهاد صورت میگیرد‪.‬‬ ‫‪)2‬‬

‫حساب‪ :‬یک ترتیب منظم و سیستماتیک است که تاثیر معامالت واقعات را باالی یک‬ ‫‪)3‬‬

‫دارائی یا سرمایه مخصوص نشان میدهد که برای هر یک از اقالم دارائی‪ ،‬سرمایه و‬

‫دیون‪ ،‬عواید و مصارف حسابات جداگانه وجود دارد‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫حساب واقعی (دایمی) و حساب موقتی (اسمی)‪ :‬حسابات واقعی یا دایمی عبارت از حسابات‬ ‫‪)4‬‬

‫دارائی‪ ،‬دیون و سرمایه است که در بیالنس نشان داده میشود‪ .‬بر خالف حسابات موقتی یا‬ ‫‪)5‬‬

‫اسمی (جاری) عبارت از حسابات عواید‪ ،‬مصارف و مفاد توزیع شده به استثنائی مفاد توزیع‬
‫ناشده که در حساب مفاد و ضررنشان داده می شود‪ .‬این حسابات (حسابات موقتی) دوره به‬
‫دوره بسته شده و تصفیه میگردد‪.‬‬
‫انتقال معامالت از ژورنال به لیجر ‪ :Posting‬عملیه انتقال اعداد و ارقام مشخص از ژورنال‬ ‫‪)6‬‬

‫به لیجر است‪.‬‬

‫حسابات مالی یا شرح مالی یا بیان مالی‪ :‬حسابات است که جمع آوری‪ ،‬جدول بندی و خالصه‬ ‫‪)7‬‬

‫اخیر اعداد و ارقام محاسبوی را انعکاس میدهد و بنام ‪ Financial statement‬هم یاد می‬ ‫‪)8‬‬

‫گردد‪ .‬که معموًال چهار حساب مالی ذیل وجود دارد‪:‬‬

‫بیالنس شیت‪ :‬وضع مالی یک تصدی را در اخیر دوره نشان می دهد‪.‬‬ ‫‪)9‬‬

‫حساب مفاد و ضرر‪ :‬نتیجه یک تصدی را نشان می دهد‪.‬‬ ‫‪)10‬‬

‫حساب نقد‪ :‬جریان نقده که توسط عملیات سرمایه گذاری و فعالیت های مالی تهیه میشود و یا‬ ‫‪)11‬‬

‫به مصرف میرسد بیان می دارد‪.‬‬

‫حساب مفاد توزیع نا شده‪ :‬موازنه مفاد توزیع ناشده را از آغاز دوره الی ختم دوره بیان می‬ ‫‪)12‬‬
‫کند‪.‬‬

‫معامالت اختتامیه ‪ :Closing entries‬پروسس است که توسط آن تمام حسابات بسته شده و به‬ ‫‪)13‬‬

‫مصرف تقرب داده می شود و بعدًا نتیجه تصدی تشخیص شده و به حسابات سرمایه شخصی‬
‫انتقال داده میشود که بنام بستن لیجر یا بستن کتاب و یا تنها بنام بستن یا تصفیه کردن یاد می‬
‫گردد‪.‬‬

‫حسابداری‪ :‬ثبت‪ ،‬تقسیم بندی و راپور دهی سیستماتیک و تحلیل معامالت مالی یک ارگان را‬ ‫‪)14‬‬

‫حسابداری گویند‪.‬‬

‫حسابات قابل پرداخت‪ :‬به حسابات اطالق میگردد که تحت شرایط خاص در مقابل مفاد‬ ‫‪)15‬‬

‫اقتصادی قابل پرداخت باشد‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫حساب طلبات‪ :‬به حسابات گفته میشود که تحت شرایط خاص در مقابل ارایه خدمات یا اجناس‬ ‫‪)16‬‬

‫یا سایر انواع تعهدات قابل دریافت باشد‪.‬‬

‫محسوبی‪ :‬تصفیه پیشکی دریافت شده را محسوبی گویند‪.‬‬ ‫‪)17‬‬

‫پیشکی‪ :‬عبارت از پرداخت قبل از اجرای کاریا دریافت خدمات می باشد‪( .‬پیش پرداخت‬ ‫‪)18‬‬

‫برای خریداری اجناس و یا هم پرداخت قبل از تکمیل میعاد قرار داد به قراردادی است‪).‬‬
‫تخصیص‪ :‬تخصیص عبارت از صالحیت اجرای مصارف از مبلغ ثابت در مطابقت به‬ ‫‪)19‬‬

‫بودجه منظور شده می باشد‪.‬‬

‫مساوات اساسی (معادله اساسی)‪ :‬در سیستم محاسبه مضاعف برای هر معامله که دبت می‬ ‫‪)20‬‬

‫گردد باید یک کریدت هم وجود داشته باشد و برعکس که این ادعا نشان دهنده مساوات‬
‫اساسی محاسبه است مانند شکل ذیل‪.‬‬
‫سرمایه سهم داران یا سرمایه شخصی ‪ +‬دیون = دارائی ها‬ ‫‪)21‬‬

‫‪Asset = Liabilities + Stock holders Equity‬‬

‫پول نقد‪ :‬سکه یا بانک نوت که متفاوت از چک و کریدت باشد بنام پول نقد یاد میشود‪.‬‬ ‫‪)22‬‬

‫جدول حسابات‪ :‬عبارت از لست مکمل حسابات در سیستم حسابداری که توسط یک ارگان‬ ‫‪)23‬‬

‫مورد استفاده قرار میگیرد میباشد‪.‬‬

‫کود حسابی‪ :‬بسته از کودهای بوده که شرح کننده مکمل یک حساب از لحاظ جدول حسابات‬ ‫‪)24‬‬

‫میباشد‪.‬‬

‫تحصیل یا جمع آوری‪ :‬اجرای پروسه تحصیل عواید را تحصیل یا جمع آوری می گویند‪.‬‬ ‫‪)25‬‬

‫اعانه‪ :‬عبارت از مبلغ است که از طرف یک ارگان چ جهت انجام هدف مشخص تادیه‬ ‫‪)26‬‬

‫میگردد‪.‬‬

‫بل‪ :‬سند تجارتی که از طرف فروشنده به خریدار ارایه میگردد و شامل معلومات درباره‬ ‫‪)27‬‬

‫جنس‪ ،‬تعدد و قیمت ثابت آن باشد‪ ،‬همچنان بل نمایانگر تادیه پول از خریدار به فروشنده به‬
‫اساس امر خریداری است‪.‬‬
‫سند اصالح سهویات‪ :‬عبارت از فورم است که تعدیالت ناشی از کریدت و دبت یک حساب‬ ‫‪)28‬‬

‫خاص در آن ثبت می گردد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫تعهد یا تعهد صورت گرفته‪ :‬هر معامله که پرداخت در قبال آن الزم بنام تعهد یاد میشود که‬ ‫‪)29‬‬

‫بعد از تحقق چنین معامالت مالی آنرا بنام تعهد صورت گرفته می نامند‪.‬‬

‫تعهد تصفیه شده‪ :‬تعهد تصفیه شده عبارت از روند پرداخت در مقابل تعهد صورت گرفته یا‬ ‫‪)30‬‬

‫فسخ تعهد صورت گرفته میباشد‪.‬‬

‫استحقاق کارمندان‪ :‬مجموع حساب معاشاتی کارمندان مانند‪ :‬معاش‪ ،‬مزد‪ ،‬امتیازات و کسرات‬ ‫‪)31‬‬

‫را استحقاق کارمندان گویند‪.‬‬

‫واحد اول بودجوی‪ :‬واحد اول بودجوی عبارت از واحد رسمی دولت بوده که دارای بودجه‬ ‫‪)32‬‬

‫منظور شده از طرف شورای ملی باشد‪.‬‬

‫اعاده‪ :‬عبارت از پول است که دوباره به دولت پرداخت می گردد‪.‬‬ ‫‪)33‬‬

‫درخواست‪ :‬عبارت از سند رسمی است جهت درخواست خریداری اجناس و خدمات‪.‬‬ ‫‪)34‬‬

‫معاشات‪ :‬عبارت از تادیات ثابت بوده که در مقابل خدمات کارمند تادیه میگردد‪.‬‬ ‫‪)35‬‬

‫تقسیم وظایف‪ :‬عبارت از واگذاری وظایف مشخص در یک روند یا پروسه به اشخاص‬ ‫‪)36‬‬

‫مختلف بوده تا از فساد جلوگیری گردد‪ ،‬تقسیم وظایف بطور احسن نشان دهنده مهارت یک‬
‫مدیر میباشد‪.‬‬

‫واحد دوم بودجوی‪ :‬عبارت از دفاتر والیتی واحدهای اول بودجوی یا به عبارت دیگر ریاست‬ ‫‪)37‬‬

‫میباشد‪.‬‬

‫دوایر دولتی‪ :‬هر آن اداره که به اساس قوانین و در چهارچوب دولت در داخل و خارج‬ ‫‪)38‬‬

‫افغانستان تاسیس شده باشد‪.‬‬

‫تخصیص فرعی‪ :‬قسمت از تخصیص عمومی بوده که توسط واحد اول بودجوی به واحدهای‬ ‫‪)39‬‬

‫دوم بودجوی واگذار میگردد‪.‬‬

‫شماره هویت مالیه یا مالیه دهنده‪ :‬شماره هویت مالیه دهنده در افغانستان به مقصد تادیه مالیات‬ ‫‪)40‬‬

‫مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬

‫تامینات‪ :‬عبارت از مبلغ تضمین بوده که توسط ریاست عمومی خزاین از تمام‬ ‫‪)41‬‬

‫قراردادی ها اخذ میگردد‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫آویز انتقالی‪ :‬عبارت از سند است که توسط د افغانستان بانک بعد از انتقال عواید از سایر‬ ‫‪)42‬‬

‫حسابات رسمی ادارت به حساب واحد خزاین ترتیب میگردد‪.‬‬

‫حساب واحد خزاین‪ :‬حساب واحد خزاین بسته از حسابات رسمی در د افغانستان بانک و یا هم‬ ‫‪)43‬‬

‫سایر ادارات مالی بوده که توسط وزارت مالیه جهت مرکزی ساختن پول عامه‪ ،‬سایر دریافتی‬
‫ها و اداره تادیات منظور شده کنترول و نظارت میگردد‪.‬‬

‫دارائی ها‪ :‬عبارت اند از کلیه اموال و حقوق قابل محسوس و غیر قابل محسوس که دارای‬ ‫‪)44‬‬

‫ارزش پولی بوده و مالک آن اشخاص و یا نهاد باشد‪ .‬طور مثال‪ :‬دارائی قابل‬
‫محسوس )زمین‪ ،‬ساختمان‪ ،‬پول نقد و غیره( و دارائی غیر قابل محسوس )سر قفلی‪ ،‬طلبات و‬
‫غیره(‬
‫بدهی ها‪ :‬عبارت از مطالبات اشخاص از واحد تجارتی میباشد‪.‬‬ ‫‪)45‬‬

‫سرمایه‪ :‬عبارت از نشان دهنده صاحبان واحد تجارتی میباشد که پس از کسر کل بدهی ها از‬ ‫‪)46‬‬

‫اصل دارائی واحد تجارتی بدست آمده باشد‪.‬‬

‫عواید‪ :‬عبارت از پولی است که توسط یک شخص یا نهاد از نتیجه اجرا کار و فعالیت بدست‬ ‫‪)47‬‬

‫آمده باشد‪.‬‬

‫مصارف‪ :‬عبارت از پرداختهای ایجاد شده برای پیشبرد و حفاظت کار و فعالیت یک نهاد‬ ‫‪)48‬‬
‫میباشد‪.‬‬

‫نفع یا ضرر‪ :‬در صورتیکه عواید یک نهاد بیشتر از مصارف آن باشد در آنصورت نفع و در‬ ‫‪)49‬‬

‫غیر آن میباشد‪.‬‬

‫وجوه توحیدی‪ :‬عبارت از تمام وجوه است که توسط دولت دریافت میگردد‪.‬‬ ‫‪)50‬‬

‫فورم تخصیصات‪ :‬عبارت از فورم رسمی است که از طرف وزارت مالیه صادر و به ادارات‬ ‫‪)51‬‬

‫دولتی اجازه مصرف مبلغ منظور شده را طبقق صالحیت بودجوی می دهد‪.‬‬

‫وجوه خاص‪ :‬عبارت از وجوه است به طور بالعوض بدولت داده شده و حصول و یا مصرف‬ ‫‪)52‬‬

‫آن تابع شرایط مندرج در قوانین مالی و سایر قوانین به منظور یک هدف مشخص باشد‪.‬‬

‫حساب واحد خزاین‪ :‬عبارت از حساب های رسمی بانکی در د افغانستان بانک و یا‬ ‫‪)53‬‬

‫سایر نهادهای مالی است‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫واحد تدارکات‪ :‬عبارت از وزارت‪ ،‬شعبه‪ ،‬موسسه‪ ،‬دفتر یا کدام واحد دیگر اداری میباشد‪.‬‬ ‫‪)54‬‬
‫داوطلبی‪ :‬در خواست پیشنهاد یا قیمت دهی که توسط یک داوطلب به جواب یک دعوت برای‬ ‫‪)55‬‬

‫تهیه اجناس امور ساختمانی و خدماتی صورت می گیرد‪.‬‬

‫‪-4‬وظایف و موارد استفاده از محاسبه دولتی‬

‫محاسبه موسسات دولتی باید تمام عملیات مالی آن موسسات را ثبت‪ ،‬طبقه بندی و تشخیص‬
‫نموده نتیجه آنرا به صراحت طور کامل و دقیق به انضمام سایر اطالعات مالی مورد نیاز در دسترس‬
‫آمرین و روسا سازمانهای مذکور قوای حاکمه مملکت و عموم مردم قرار دهد‪ .‬بسیاری از قبیل‬
‫اطالعات دولت میتواند پروگرام عملیات بعدی خود را تنظیم کند‪ ،‬در اجرای صحیح پیش بینی های‬
‫مندرج درست بودجه بکوشد‪ .‬حصول عاید و مصرف و نحوه اداره و استفاده از وجوه دولتی و اموال‬
‫را تحت کنترول قرار دهد‪ .‬بطور خالصه موارد استفاده وظایف محاسبه دولتی عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ 4-1‬تهیه و انتشار نتایج اقدامات مالی موسسات دولتی بطور دقیق و کامل‬
‫این اطالعات باید شامل ارقام عواید و مصارف‪ ،‬فعالیت ها و پروگرام های دولتی باشد وضع‬
‫مالی‬
‫سازمانهای مربوطه را به وضاحت به اطالع افراد و مقامات ذیعالقه و عموم مردم برساند زیرا‬
‫اطالعات مذکور غالبًا مورد عالقه و احتیاج طبقات مختلف افراد میباشد‪ .‬اکثر مردم عالقمند اند تا‬
‫اطالع کافی راجع به وضع مالی کشور داشته باشند‪ .‬اهالی یک شهر مایل اند تا از حدود عملیات مالی‬
‫شاروالی و سایر موسسات دولتی مطلع شوند‪ .‬هر فرد که مالیات‪ ،‬محصول و یا سهمیه میپردازد و یا‬
‫اوراق قرضه از موسسات دولتی خریداری میکند ‪،‬حق دارد که نحوه صرف وجوه دولتی و طرز‬
‫فعالیت‪ ،‬وفا داری و صحت عمل منسوبین دولتی را در دخل و خرچ آن کنترول و بازرسی نمایند و‬
‫بالخره محققان علوم اجتماعی‪ ،‬سیاسی و مالی نیز از آگاهی به نتایج فعالیت های مالی دولت بی نیاز‬
‫نیستند و از این اطالعات در مطالعات و تحقیقات علمی خود استفاده میکنند‪.‬‬
‫‪2-4‬نظارت در انجام عملیات مالی دولتی بر اساس مقررات قانونی‬
‫همان طوریکه قبًال اشاره شد‪ ،‬اجرای سیستم محاسبه دولتی یکی از موثر ترین وسایل و‬
‫روشهای است که درست انجام شدن عملیات مالی دولت و مطابقت آنرا با مقررات و قوانین‬
‫موضوعه تضمین میکند‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫‪3-4‬تطبیق عواید و مصارف ادارات دولتی با پیش بینی های مندرج در بودجه مصوبه‬
‫مخارج سازمانهای دولتی نباید از آنچه در قانون بودجه دولتی تعیین شده است تجاوز کند و‬
‫مسولین امور در صرف وجوه دولتی باید حداکر صرفه جویی و مراقبت را معمول دارند‪ .‬سیستم‬
‫محاسبه عملیات این موسسات را با بودجه مصوبه تطبیق و نحوه دخل و خرچ وجوه دولتی را کنترول‬
‫میکند‪ .‬هم چنین بر اساس صورت حسابهای که تهیه میشود قوه مققنه و سازمانهای مربوط به آن‬
‫اقدامات مالی و فعالیت های موسسات مذکور را رسیده گی و آنها را با مقررات قانونی پیش بین های‬
‫بودجه مقایسه کند‪.‬‬

‫‪4-4‬بررسی و کنترول صحت و کفایت کار مأمورین اداره امور مالی دولتی‬
‫سیستم محاسبه دولتی باید با ایجاد وسایل الزم و اتخاذ رویه های مناسب یک کنترول داخلی و‬
‫مجری قبلی حسابها را بر قرار سازد‪.‬‬
‫‪5-4‬تهیه و تنظیم مدارک و اوراق‪ ،‬صورت حسابها و گزارش های الزم‬
‫تهیه و تنظیم مدارک و اوراق‪ ،‬صورت حسابها و گزارش های الزم برای انجام مجری بعدی‬
‫حسابها بوسیله ادارات مربوط قوه اجرایه و هم چنین قانون گذار یا نماینده او بسهولت انجام پذیرد‪.‬‬
‫‪6-4‬تهیه اطالعات مالی و تنظیم گزاش ها و صورت حسابها به منظور رهنمائی آمرین‬
‫سازمان های دولتی‬
‫آمرین و روئسای ادارات دولتی در تمام مراحل سلسله مراتب اداری به منظور طرح پرورگرام‬
‫های مفید و اجرای صحیح وظایف خود نیازمند استفاده از اطالعات مالی میباشند‪ .‬تجربه حاصله از‬
‫فعالیت های مالی گذشته میتواند بهترین و موثر ترین رهمایی اقدامات آینده باشد‪ .‬بر اساس این تجربه‬
‫میتوان مصارف طرح های جدید را بدقت بیشتری تخمین زد‪ .‬و پروگرامهای تنظیم کرد که در عمل‬
‫کمتر دچار مشکالت میشود و نتایج بیشتری از آنها بدست آید‪ .‬هم چنین در طول دوره مالی روئسا و‬
‫آمرین باید از وضع تعهدات‪ ،‬پرداخت ها و باقیات اعتبارات اداره خود (تخصیص) اطالع کافی داشته‬
‫باشد تا بتوانند حدود فعالیت های خود را در زمان پیش بینی های بودجه تطبیق نماید‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫‪ 7-4‬نگهداری حسابها به طریقی که اطالعات ساالنه به منظور تجزیه و تحلیل اقتصادی و‬
‫طرح پروگرام های کلی دولت در دسترس باشد‬
‫یکی از حسابهای ملی که در مطالعات اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد حساب‬
‫عواید و مصارف دولت است‪ .‬محاسبه دولتی باید اطالعاتی را که در این زمینه مورد نیاز است در‬
‫دسترس مقامات مروبط ‪،‬محققان و علمای اقتصادی قرار دهد‪.‬‬
‫‪8-4‬تهیه اسناد دقیق و کامل راجع به مالیه و اداره امور مالی‬
‫اسناد مربوط به امور مالی سازمان های دولتی باید مانند سایر اسناد دولتی بدقت تنظیم و پس از‬
‫بررسی های الزم مقداری از آنها که دارای اهمیت بیشتری است در آرشیف مرکزی (اوراق)کشور‬
‫حفظ و نگهداری شود‪.‬‬
‫بطور کلی سیستم محاسبه دولتی باید طوری برقرار شود که همه مقاصد فوق و هم چنین‬
‫احتیاجات مراحل مختلفه اداره امور مالی موسسات دولتی را تامین کند‪.‬‬

‫‪ .6‬مقایسه محاسبه دولتی با محاسبه تجارتی )دولتی و خصوصی(‬

‫الف) اداره امور دولتی شامل فعالیت های وسیع و گوناگون بوده هر روز بر تعداد و حجم این وظایف‬
‫و فعالیت های افزوده میشود‪ .‬قرن بیست شاهد گسترش بی سابقه این وظایف و مسولیت ها بوده است‪.‬‬
‫در دهه اول این قرن تعداد و حدود فعالیت موسسات و پروگرام های اقتصادی‪ ،‬رفاه اجتماعی در‬
‫صحی که توسط دولت ها اداره میشد چندان زیاد نبوده ولی بعد از جنگ جهانی اول و بحران های‬
‫اقتصادی و اجتماعی سال های ‪ 1929‬الی ‪ 1933‬و جنگ جهنی دوم انتظار و توقعات مردم از دولت‬
‫ها فزونی یافت و دولت ها به منظور تأمین آسایش مردم و مقابله با بیکاری و رکود اقتصادی عهده‬
‫دار اجرای پروگرام های وسیع میباشد‪.‬‬
‫بسیاری از کارخانه های تولیدی‪ ،‬خطوط کشتی رانی و راه آهن‪ ،‬موسسات عام المنفعه مانند‬
‫تأسیسات برق‪ ،‬گاز‪ ،‬آب‪ ،‬تیلفون‪ ،‬هوتل ها‪ ،‬فروشگاه ها و نظایر آنها با بودجه دولت اداره میشود‪.‬‬
‫شاروالی ها مسول انجام تکالیف سنگین تعمیراتی و توسعه شهرها و انجام امور شهری میباشد و‬
‫پروگرام های بیمه های اجتماعی در کشورها هر روز وسعت بیشتری می یابد توسعه قابل توجه‬
‫موسسات دولتی در سالهای اخیر با افزایش شگرف در وظایف دولت ها با موسسات تجارتی قابل‬
‫مقایسه نیستند‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫ب) تأمین وسایل پولی و منابع مالی کافی مهمترین ضامن اجرای پروگرام های وسیع دولت ها است‪.‬‬
‫بنابراین اتخاذ روش صحیح و مناسب برای اداره امور مالی موسسات دولتی و محابه مربوط به آن‬
‫مسئله است در خور توجه و اهمیت و اطالعات حاصله از صورت حساب ها و گزارش های مالی‬
‫بهترین وسیله کنترول عملیات و سنجش محصول کار این موسسات میباشند‪ .‬با وجود اینکه اداره امور‬
‫مالی سازمانهای تجارتی و صنعتی نیز دارای اهمیت فراوان است‪ .‬ولی در مقایسه با امور مالی دولت‬
‫فاقد داشتن اهمیت حیاتی است‪.‬‬
‫«در بی نظمی و فساد در اداره امور مالی یک سازمان انتفاعی خصوصی منافع یک فرد یا تعداد‬
‫محدودی از افراد اجتماع را به مخاطره می اندازد اما اختالل و بی نظمی در اداره امور مالی دولت‬
‫موجب ضیاع حقوق یک ملت و یک اجتماع و هم چنین باعث ایجاد تزلزل در پایه های اقتصاد مملکت‬
‫میشود»‪.‬‬
‫ج) سرمایه موسسات خصوصی معموًال متعلق به یک نفر‪ ،‬چند شرکت یا تعداد سهمداران‬
‫میباشند‪ ،‬یکی از خصوصیات این قبیل موسسات وجود یک مالکیت و عالقه شخصی در آنهاست که‬
‫نظیر آن در سازمانهای دولتی وجود ندارد (موسسات دولتی متعلق به یک یا چند نفر نیست)‪.‬‬
‫سازمانهای دولتی به منظور انجام خدمات یا تولید اجناس مورد نیاز عموم مردم تشکیل شده و تمام افراد‬
‫اجتماع‪ ،‬سهم داران و صاحبان این سرمایه و سازمان ها میباشند‪ ،‬بدون اینکه بتوانند سهم خویش را‬
‫تصاحب نمایند‪ ،‬بفروشند‪ ،‬یا سود حاصله از آن را مطالبه کنند‪.‬‬
‫د) شکل و ترکیب سازمانی و حدود مسولیت در موسسات دولتی و موسسات خصوصی با یکدیگر‬
‫تفاوت کلی دارد‪ .‬حدود وظایف‪ ،‬اختیارات و مسولیت ها در سازمان های دولتی بوسیله قانون و‬
‫مقررات تعیین میشوند و آمرین این قبیل موسسات در مقابل عموم مردم قوه مقننه‪ ،‬قوه قضایه باالخره‬
‫روئسای مستقیم خود را در داخل قوه اجرائیه مسئول عملیات خود میباشد‪ .‬در حالیکه در شرکت های‬
‫خصوصی کارمندان شرکت در مقابل روسای خود و روسا در مقابل هیئت مدیره و علت قصور یا سوء‬
‫نیت در انجام وظایف اداری خود توسط روئسا خود به محاکم‪ ،‬قوه مققنه و بالخره در اثر اعالن بوسیله‬
‫یکی از افراد مردم مورد تحقیق قرار گیرد ولی در موسسات خصوصی و شرکتها تنها شکایت صاحبان‬
‫سرمایه میتواند موجب رسیده گی به تخلفات و سوء استفاده آمرین موسسات مذکور تعقیب و مجازات‬
‫آنان شوند‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫ذ) معموًال نخستین و بزرگترین هدف یک موسسه خصوصی عبارت از تحصیل سود و مفاد از‬
‫طریق انجام عملیات انتفاعی است این انگیزه سود جویی در موسسات دولتی وجود ندارد‪ .‬گرچه‬
‫گاهی استثناء برخی از موسسات دولتی به منظور کسب منفعت انجام عملیات را به عهده میگیرند‪ ،‬اما‬
‫منظور اصلی دولت تحصیل سود نیست و منافع حاصله از این عملیات نیز متعلق به عموم مردم و‬
‫برای استفاده اجتماع می باشد‪.‬‬
‫در حقیقت سازمان های دولتی را میتوان نوعی از شرکت تعاونی تلقی کرد که در این شرکت‬
‫الزم نیستحتمًا در آمد حاصله تناسب با خدمات که شرکت انجام میدهد داشته باشد‪.‬‬
‫هدف اساسی موسسات دولتی عبارت از انجام خدمات خاص یا خدمات دولتی برای استفاده‬
‫عموم مردم یا رهایی یک نقطه معین است‪.‬‬
‫در محاسبه تجارتی تعین سود و زیان دوره مالی‪ ،‬عملیات محاسبه مربوط به آن و تشخیص علل‬
‫و عوامل مومثر در مفاد و ضرر حایز اهمیت است‪ .‬ولی در محاسبه دولتی بنابر آنچه که در باال گفته‬
‫شد تهیه صورت حسابات مفاد و ضرر و استفاده از روشهای محاسبه مربوط آن مورد نیاز نیست‬
‫مگر در برخی از موارد خاص از قبیل حساب بعضی از تاسیسات علم المنفعه مانند‪ ،‬برق‪ ،‬آب‪ ،‬گاز‪،‬‬
‫مخابرات و سازمانهای دولتی که کارهای شان جنبه تجارتی دارد در محاسبه دولتی به حساب نفع و‬
‫ضرر محاسبه عواید و مصارف مورد توجه خاص میباشد‪.‬‬
‫منظور از محاسبه عواید و مصارف نگهداری حساب مبالغی است که از منابع مختلف عاید و‬
‫از محل عواید حاصله تعهد و پرداخت میشود‪ .‬با استفاده از محاسبه عواید و مصارف میتوان مازاد یا‬
‫کسر عواید موسات دولتی را در یکدوره مالی بر مصارف آنها در همان دوره محاسبه و تعیین کرد‪.‬‬
‫ر) میکانیزم تعیین قیمت و تعیین تمام شد که در موسسات انتفاعی نقش مهمی را دارا است در محاسبه‬
‫دولتی وجود ندارد (مگر در موارد استثنائی که فوقًا ذکر شد)‪ .‬تعیین قیمت تمام شد در موسسات‬
‫خصوصی ضروری میباشد زیرا خدمات و قیمت اجناس تولید شده در این قبیل موسسات بر اساس آن‬
‫و با توجه به وضع بازار و سطح عرضه و تقاضا تعیین میشوند‪ .‬در سازمان های دولتی این محاسبه‬
‫الزم نیست زیرا منظور اساسی دولت انجام خدمات است‪ .‬معموًال وجوهیکه دولت دریافت میدارد مزد‬
‫کار یا قیمت معین نبوده بلکه مبالغی است که به موجب مقررات و قوانین موضوع بصورت مالیات و‬

‫‪16‬‬
‫یا به عناوین دیگر حصول میشود و کلیه افراد یک اجتماع صرف نظر از خدمت میتوان استفاده آنان‬
‫از خدمات دولت در پرداخت آن سهیم باشند‪.‬‬
‫ز) یکی از خصوصیات محاسبه دولتی لزوم تابعیت آن از مقررات و پیش بینی های قانون است‪.‬‬
‫قانون و مقررات به منظور حفظ منافع اجتماع‪ ،‬سیستم محاسبه موسسات دولتی را نظارت و کنترول‬
‫میکند این کنترول در تمام مراحل اداره امور مالی دولت و سازمانهای دولتی مشهود است‪ .‬حصول‬
‫عواید دولت‪ ،‬پرداخت مصارف ‪،‬رسیده گی به حساب‪ ،‬تهیه گزارش های مالی‪ ،‬تشریفات مربوط به‬
‫نگهداری وجوه دوتی و سپردن آنها در بانک ‪،‬وظایف و مسولیت های آخرین محاسبه و ذریعه حساب‬
‫و تشریفات خرید و فروش اموال دولتی و نظایر آن هر کدام کم و بیش تابع مقررات و قوانین‬
‫موضوعه میباشد‪.‬‬
‫اصول و روش های محاسبه در موسسات تجارتی نیز در برخی از موارد تابع قوانین است ولی‬
‫حدودوضاحت مقررات در این قبیل موسسات از نظر اهمیت و وسعت قابل مقایسه با نظارت قوانین‬
‫در اداره امور مالی سازمانهای دولتی نیست‪ .‬در نتیجه لزوم تابعیت محاسبه دولتی از مقررات و‬
‫قوانین مملکت این رشته از محاسبه دارای خصایصی است که نحوه عمل آنها را با حدودی از رویه‬
‫معمول در محاسبه تجارتی متمایز میسازد‪ .‬استفاده از بودجه به عنوان وسیله کنترول عملیات حسابی و‬
‫ترجیح سیستم محاسبه تعهدی نسبت به سیستم محاسبه نقدی از اهم این نقایص به شمار می رود‪.‬‬

‫اهمیت و توسعه روز افزون محاسبه دولتی‬ ‫‪.3‬‬

‫با توسعه روز افزون وظایف دولت ها و اهمیت اداره امور مالی موسسات دولتی‪ ،‬محاسبه‬
‫دولتی نیز هر روز مورد توجه بیشتری قرار میگیرد‪ .‬امروز همه سازمانهای دولتی اعم از سازمانهای‬
‫حکومت مرکزی‪ ،‬ایالتی و شاروالی ها موسسات وابسته به دولت ناگزیر در بکار بستن اصول و‬
‫پیروی از موازین این رشته محاسبه می باشد‪ .‬در برخی از این سازمانها فقط سیستم شماره برای‬
‫نگهداری حسابها وجود دارد‪ ،‬در بعضی دیگر محاسبه دولتی توسعه و انکشاف بیشتری یافته که از‬
‫پیشرفته ترین وسایل و ماشین های محاسبه استفاده نموده و گزارشهای مای بسیار دقیق و کامل تهیه‬
‫میشوند‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫طی قرن ‪20‬در اکثر ممالک جهان محاسبه دولتی و روش های جدید آن مورد توجه شایانی‬
‫قرار گرفته است‪ .‬که محققان و استادان فن در توسعه و تکمیل اصول و روشهای آن کوشش بسیار‬
‫نموده اند‪.‬‬
‫مهمترین وقایعی که شاهد گسترش محاسبه دولتی‪ ،‬اصول و فن آن میباشد به شرح ذیل اند‪.‬‬
‫‪ .1-1‬تاسیس کمیته ها و کانون های محاسبه دولتی و شاروالی ها در برخی از ممالک این قبیل‬
‫سازمانها نقش موثری در توسعه و تدوین اصول اساسی محاسبه‪ ،‬تهیه اصطالحات مورد نیاز و فورم‬
‫های الزم برای گزارش های مالی شاروالی ها و سایر موسسات دولتی داشته اند‪.‬‬
‫‪ .2-1‬تخصیص قسمتی از مباحثات حساب انجمن های محاسبه‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬مالیه و علوم اداری دنیا به‬
‫اصولو میتودهای محاسبه دولتی‪.‬‬
‫‪ .3-1‬ایجاد کالس ها دولتی برای محاسبه دولتی در پروگرام بسیاری از پوهنتون ها در سراسر‬
‫جهان‪.‬‬
‫‪ .4-1‬انتشار کتب متعدد درباره محاسبه دولتی و مسایل مربوط به آن‪.‬‬
‫‪ .5-1‬عالقه بی سابقه محاسبین و متصدیان امور دولتی به اصالح روشهای محاسبه معمول در‬
‫موسسات دولتی و تنظیم صورت حسابهای دقیق و کامل برای نشان دادن نتیجه عملیات مالی این قبیل‬
‫موسسات‪.‬‬

‫‪ .11‬اساسات محاسبه دولتی‬

‫‪ A.‬محاسبه دولتی به اساس محاسبه دو جانبه یا مضاعف ترتیب و تنظیم گردیده‪ ،‬سیستم محاسبه‬
‫مضاعف دارای مزایای آتی میباشد‪.‬‬
‫الف‪ .‬از صحت ثبت معامالت اطمینان حال میگردد و هم چنان قابلیت چک و کنترول نمودن را‬
‫دارا میباشد‪.‬‬
‫ب‪ .‬در هر وقت و زمان میتواند هر گونه ارقام در معامالت مالی مورد نیاز را ارایه کند‪.‬‬
‫مقصد از سیستم مضاعف این است که یک معامله در دو حساب به ثبت برسد‪ .‬طور مثال یک‬
‫تادیه نقدی جهت پرداخت مصارف‪ ،‬حساب نقدی را کاهش و حساب مصارف را تزئید مینماید‪ .‬یعنی‬
‫در یک حساب عین معامله دبت و در حساب دیگر همین معامله کریدت میشود‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫‪ B.‬محاسبه دولتی به اساس سیستم تعهدی‪ ،‬وصول‪ ،‬پرداخت و اساس قیمت تنظیم شده میتواند‪.‬‬
‫الف‪ .‬تعهد‪ :‬بیانگر آنست که فرمایش اموال و خدمات بدون در نظر داشت وقت تسلیمی‪ ،‬استهالک یا‬
‫مصرف و پرداخت قیمت داده می شود‪ ،‬به عبارت دیگر اموال و خدماتیکه از طرف یک اداره‬
‫فرمایش دادهمیشود‪ ،‬پرداخت قیمت آن اموال یا خدمات از طرف اداره موصوف در آینده برای‬
‫عرضه کننده مال و یا خدمتتعهد میشود و این به منظور ریزرف کردن وجوه استفاده میشود‪.‬‬
‫ب‪.‬وصول‪ :‬درین مرحله اموال و خدمات بدون در نظر داشت اینکه اموال یا خدمات مورد بحث چه‬
‫وقت فرمایش داده شده و یا مصرف پرداخته شده است وصول میگردد‪ .‬مرحله موجودی و معامله‬
‫حسابی از همین جا آغاز میگردد‪.‬‬
‫ج‪.‬پرداخت‪ :‬مرحله است که قیمت جنس یا خدمات بدون در نظر داشت اینکه اجناس و خدمات‬
‫فرمایش ‪،‬تسلیم و یا مصرف شده است پرداخت میگردد‪ ،‬این مرحله جهت پرداخت ها به ارتباط‬
‫اسناد و رسید اموال دارای اهمیت میباشد‪.‬‬
‫د‪ .‬قیمت‪ :‬مرحله است که اموال و خدمات به مصرف رسیده‪ ،‬بدون در نظر داشت اینکه چه وقت‬
‫فرمایش و چه وقت تسلیم داده شده این مرحله جهت کنترول پروگرام ها نهایت دارای اهمیت میباشد‪،‬‬
‫زیرا انعکاس دهنده وجوه مالی مصرف شده و امور پروگرام ها میباشد‪ .‬انتخاب یکی از چهار اساس‬
‫یا سیستم فوق مربوط به نقاط عمده ذیل میباشد‪.‬‬
‫‪ -‬صحیح و جامعه بودن ارقام مالی و استفاده از آن‪.‬‬
‫‪ -‬سطح انکشاف علمی محاسبه‪.‬‬
‫‪ -‬اهلیت محاسبین مالی‪.‬‬

‫‪ .11‬محاسبه دولتی افغانستان در تعلیمات نامه محاسبه‬

‫‪ .1-11‬تمرکز حسابات در ریاست محاسبه وزارت مالیه‪.‬‬
‫این اداره مسول ترتیب‪ ،‬نگهداری و کنترول دفتر کبیر برای حسابات و امور مربوط به اصل‬
‫منظوری ساالنه و تخصیصات به مصارف‪ ،‬تعهدات‪ ،‬تادیات و پیشکی ها میباشد‪.‬‬
‫‪ .2-11‬عدم مرکزیت حسابات در نماینده گی والیات‪ ،‬واحدهای که به رهنمائی واحد اولی و‬
‫محاسبین مستوفیت ها ایفای وظیفه میدارند به این معنی که مسولیت های تفتیش قبلی‪ ،‬ثبت معامالت‬

‫‪19‬‬
‫مالی‪ ،‬کنترول تخصیصات‪ ،‬ترتیب دفتر مصرف از حواله تخصیصات و ترتیب دفاتر کبیر محلی به‬
‫عهده خودشان تحت رهنمایی مستوفیت و واحد اولی گذاشته میشود‪.‬‬
‫‪ .3-11‬سیستم راپور دهی ذریعه نمایندگی ها‪ ،‬محاسبه مستوفیتها‪ ،‬ریاست عواید و ریاست‬
‫خزاین بهریاست محاسبات به شکل معلومات توحیدی در یک فورمه مناسب که به اساس آن بصورت‬
‫متداوم ارقام درج فتر کبیر شده میتواند و نیز زمینه کنترول حسابی برای ریاست محاسبه میسر‬
‫میگرد‪.‬‬
‫‪ .4-11‬استفاده از سیستم مضاعف نه تنها برای حساباتیکه در ریاست محاسبات ترتیب‬
‫میگردد بلکه برای ثبت معامالت حسابی نمایندگی ها در والیات نیز حتمی میباشد‪.‬‬
‫‪ .5-11‬مراقبت و کنترول به تعهدات و مصارف در حدود تخصیصات بودجوی از طریق‬
‫کنترول قبلی نماینده گی ها‪ ،‬والیات واحدهای دومی و سومی‪.‬‬
‫‪ .6-11‬موجودیت سیستم راپور دهی ماهوار توسط نمایندگی و مستوفیت ها به ریاست‬
‫محاسبات که وضعیت تخصیص را در مورد تادیات قبلی‪ ،‬تادیات بعدی‪ ،‬تعهدات و تخصیصات‬
‫تعهد ناشده نشان بدهد‪.‬‬
‫‪ .7-11‬تهیه راپور ماهوار بیالنس امتحانی دفاتر کبیر منطقوی ذریعه محاسبه نماینده گی‬
‫ها و مستوفیت ها بریاست محاسبات‪.‬‬
‫‪ .1-11‬تهیه راپور ماهوار از عواید حقیقی و غیر حقیقی ذریعه‬
‫ریاست عواید‪.‬‬
‫‪ .9-11‬تهیه راپور مالی توسط ریاست محاسبات که نشان دهنده وضعیت اصل منظوری‬
‫با در نظر داشت تناسب تخصیصات تعهدات‪ ،‬مصارف و تخصیصات تعهد نا شده باشد‪.‬‬
‫‪ .12-11‬تهیه بیالنس ثبت ماهوار برای هر مدرک‪.‬‬
‫‪ .11-11‬تهیه یک بیالنس توحیدی‪ ،‬یک راپور جامع مالی که وضعیت مالی دولت را‬
‫نشان داده میتواند در پروسه ثبت معامالت مهمترین نکاتیکه در محاسبه باید در نظر گرفته‬
‫شوند قرار ذیل اند‪.‬‬
‫معامالت محاسبه باید واضح و عام فهم درج گردد‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫اوراق و دفاتر باید بصورت منظم ترتیب و مسلسل نمره زده شود‪.‬‬ ‫‪.2‬‬

‫‪20‬‬
‫موضوعاتیکه در آن امکانات جعلکاری و یا اشتباه میسر شده میتواند باید قید گردیده و‬ ‫‪.3‬‬
‫سفید گذاشته نشود و در ثبت معامالت از قلم خورده گی و از ثبت با پنسل خوداری گردد‪.‬‬
‫در ثبت معامالت حسابی باید از تراش‪ ،‬گل و رنگ پاک جدًا اجتناب گردد‪ .‬اگر در‬ ‫‪.4‬‬
‫کدام مورد سهوه و یا اشتباه رخ دهد باید ارقام سهوه شده توسط خط بطالن خفیف باطل گردد‪.‬‬
‫)خط های درش زده شود( اما خط زدگی باید نوشته های تایپ را‬
‫ناخوان نسازد‪.‬‬
‫مطابق به تعلیماتنامه فورمه های ذیل در محاسبه دولتی معمول بوده و مورد استعمال قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫اطالعیه حواله تخصیصات‬ ‫‪ .1‬فورمه م ‪1-‬‬

‫امر خریداری نقدی‬ ‫‪ .2‬فورمه م‪2-‬‬

‫امر خریداری‬ ‫‪ .3‬فورمه م ‪3-‬‬
‫بارنامه‬ ‫‪ .4‬فورمه م‪4-‬‬
‫راپور استمالک‬ ‫‪ .5‬فورمه م‪7-‬‬
‫امر ترانسپورت‬ ‫‪ .6‬فورمه م‪1-‬‬
‫‪ .7‬فورمه م‪ 9-‬درخواست و منظوری مسافرت‬
‫‪ .1‬فورمه م‪ 12-‬درخواست و ثبت پیشکی وجوه‬
‫سند تعهدات متفرقه‬ ‫‪ .9‬فورمه م‪11-‬‬
‫امر تادیه‬ ‫‪ .12‬فورمه‬
‫م‪12-‬‬
‫درخواست و امر تادیه مصارف‬ ‫‪ .11‬فورمه‬
‫سفر‬ ‫م‪13-‬‬
‫سند اصالح اشتباهات‬ ‫‪ .12‬فورمه‬
‫م‪15-‬‬
‫جدول تادیات )توحید استحصال معاش(‬ ‫‪ .13‬فورمه‬
‫م‪14-‬‬
‫جدول تادیات )توحید استحقاق معاش(‬ ‫‪ .14‬فورمه‬
‫م‪16-‬‬
‫دفتر )کبیر مرکزی‪ ،‬کبیر محلی‪ ،‬کبیر عواید و‬ ‫‪ .15‬فورمه‬
‫فرعی(‬ ‫م‪17-‬‬

‫‪21‬‬
 ‫دفتر مصارف از حواله‬ ‫‪ -16‬فورم‬
‫تخصیصات‬ ‫م‪22 -‬‬
‫راپور ماهانه‬ ‫‪ -17‬فورم‬
‫م‪22-‬‬
‫بیالنس امتحان دفتر کبیر‬ ‫‪ -11‬فورم م‬
‫– ‪23‬‬
‫تحصیل عواید متفرقه‬ ‫‪ -19‬فورم م‬
‫‪25-‬‬
‫سند ژورنال تحصیالت‬ ‫‪ -22‬فورم‬
‫م‪27-‬‬
‫سند ژورنال‬ ‫‪ -21‬فورم‬
‫م‪33-‬‬
‫توحیدات روزانه عواید‬ ‫‪ -22‬فورم‬
‫م‪34-‬‬
‫توحیدات روزانه معامالت‬ ‫‪ -23‬فورم‬
‫م‪35-‬‬
‫درک ثبت م‪ 35-‬یعنی توحیدات روزانه‬ ‫‪ -24‬فورم‬
‫معامالت‬ ‫م‪36-‬‬
‫کنترول و حواله تخصیصات نماینده گی ها‬ ‫‪ -25‬فورم‬
‫م‪31-‬‬
‫‪ -26‬فورمه اطالعیه حواله تخصیصات نماینده گی‬
‫م‪39-‬‬
‫‪ -27‬فورمه دفتر معاش و کسرات انفرادی‬
‫م‪42-‬‬
‫استحقاق معاش‬ ‫‪ -21‬فورمه‬
‫م‪41-‬‬
‫راپور ماهانه وضعیت اصل منظوری ساالنه و حواله‬ ‫‪ -29‬فورمه‬
‫تخصیصات‬ ‫م‪61-‬‬
‫‪ -32‬فورمه دفتر لیترآف کریدت‬
‫م‪62-‬‬
‫دفتر وضعیت قرضه‬ ‫‪ -31‬فورمه‬
‫م‪63-‬‬
‫دفتر قرضیه و تکت‬ ‫‪ -32‬فورمه‬
‫پولی‬ ‫م‪64-‬‬
‫توحید قرضه و تکت‬ ‫‪ -33‬فورمه‬
‫پولی‬ ‫م‪65-‬‬

‫‪22‬‬
 ‫لست اشیا‬ ‫‪ -34‬فورمه‬
‫م‪66-‬‬
‫انتقال عواید‬ ‫‪ -35‬فورمه‬
‫م‪67-‬‬
‫وضعیت مقروضی‬ ‫‪ -36‬فورمه‬
‫دولت‬ ‫م‪61-‬‬
‫در خواست و منظوری قرضه‬ ‫‪ -37‬فورمه‬
‫مامورین‬ ‫م‪72-‬‬
‫سند انتقال پیشکی معاش مامورین‬ ‫‪ -31‬فورمه‬
‫م‪71-‬‬
‫دفتر کنترول وجهه سردستی‬ ‫‪ -39‬فورمه‬
‫م‪76-‬‬
‫در خواست تاسیس مدرک وجه سردستی و مصرف خزانه‬ ‫‪ -42‬فورمه‬
‫دار‬ ‫م‪75-‬‬
‫بیان نامه پرداخت وضعیت مدرک وجه‬ ‫‪ -41‬فورمه‬
‫سردستی‬ ‫م‪77-‬‬
‫دفتر ثبت اسناد‬ ‫‪ -42‬فورمه‬
‫م‪79-‬‬
‫دفتر کنترول حواله تخصیصات قرض‬ ‫‪ -43‬فورمه‬
‫موقت‬ ‫م‪12-‬‬
‫دفتر پیشکی های محسوب نشده سالهای گذشته‬ ‫‪ -44‬فرمه‬
‫م‪92-‬‬
‫راپور قطعیه‬ ‫‪ -45‬فورمه‬
‫م‪91-‬‬
‫‪ (12‬تصنیف مصارف دولت‬
‫‪ 12.1‬اهمیت تصنیف مصارف‬
‫طوریکه در بحث اول گفته شد تصنیف معامالت مالی دولت ارتباط میگیرد به اداره و‬
‫تنظیم مصارف دولت روی اهداف آتی تصنیف میگردد‪.‬‬
‫‪ .1‬فعالیت های دولتی برعکس سکتور خصوصی زیاد و متنوع است‪ ،‬خواسته های روز‬
‫افزون عامه و انکشاف اقتصادی و ترقی های اجتماعی است که یک سیستم مالی نهایت وسیع و‬
‫گسترده را بوجود آورده است‪.‬‬
‫روی این اساس الزم است تا اندازه و مقصد وجوه یکه مصرف میشود درک گردد‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫‪ .2‬ادارات و واحدهای که خدمات مختلف را تهیه و انجام میدهد و مسئولیت ایفا خدمات‬
‫مشخص را بعهده دارند ایجاب مینمایند تا بمنظور کنترول و مراقبت فعالیت های این اداره‬
‫تشکیالت اداری تصنیف گردد‪.‬‬
‫‪ .3‬مصارف دولت باید طوری تصنیف گردد تا ارقام الزم و موثق را غرض تحلیل‬
‫اقتصادی‪ ،‬محاسبات و تأثیر آن را در اقتصاد ملی ارایه کرده بتواند‪ .‬بطور مثال معلومات آتی‬
‫ارایه شده بتواند‪.‬‬
‫الف‪ .‬قیمت تمام شد خدمات مجانبی )تعلیم و تربیه‪ ،‬صحت عامه‪ ،‬دفاتر ملی‬
‫و غیره(‪.‬‬
‫ب‪ .‬تثبیت قیمت اموال و خدماتیکه از طرف دولت طوری سبسایدی به سکتورهای‬
‫خصوصی و خدمات مشخص دیگر مانند )پطرول‪ ،‬ترانسپورت و شکر در افغانستان(‪.‬‬
‫ج‪ .‬انتقال مستقیم وجوه به سکتورهای خصوصی به منظور تأمین امنیت و رفاه اجتماعی و‬
‫سایر انتقاالت‪.‬‬
‫د‪ .‬تادیه قرضه از طرف دولت و مفاد یا ربح قرضه و غیره و همچنان باید اندازه وجوه که‬
‫منحیث مصارف سرمایوی و مصرف جاری صورت میگیرد‪ .‬جداگانه فهمیده شود تا به موجب‬
‫آن رول دولت را تشکیل سرمایه تعیین و مشخص سازد‪.‬‬
‫‪ .4‬از آنجائیکه اهداف دولت به ذرایع مختلف پروژه ها و پالن های انکشافی براآورده‬
‫میشود بنًا الزم است تا مصارف دولت نیز تصنیف گردد‪.‬‬
‫‪ .5‬در بعضی ساحات مشخص مقتضی است تا قیمت فعالیت های دولتی تشخیص گردد با‬
‫این ملحوظ تصنیف هدف با مرام نیز مطلوب یعنی تصنیف مصارف نوع مصرف از قبیل‬
‫تجهیزات و غیره که در پروگرام ها و فعالیت های دولت صورت می گیرد‪ ،‬این امر قادر‬
‫میسازد تا ارزشهای مشخص و کنترول بودجه را صحیح تر پیشبینی و کارها را از نگاه‬
‫موثریت ارزیابی نمود‪.‬‬
‫‪ 12.2‬اجراآت موجوده در مورد تصنیف مصارف‬
‫تخصیصات مصارف بودجه عادی و انکشاف واحدهای بودجوی بصورت جداگانه‬
‫ترتیب میشود‪ ،‬در صورت مصارف عادی تخصیصات بودجوی به هدف یا مرام به ابواب و‬

‫‪24‬‬
 ‫فصول تصنیف شده اند‪ .‬در صورت مصارف انکشافی ابتدا تخصیصات به پروژه داده میشود و‬
‫بعدًا تخصیص هر پروژه به اواب و فصول تقسیم می گردد‪.‬‬
‫عنوان‬ ‫فصل‬ ‫باب‬

‫خدمات اشخاص‬ ‫‪111‬‬

‫معاش اصلی کارکنان ملکی‬ ‫‪112‬‬
‫معاش اصلی کارکنان نظامی‬ ‫‪122‬‬
‫تادیات اضافی و امتیازات‬ ‫‪132‬‬
‫تادیات نقدی مازاد معاش‬ ‫‪142‬‬

‫دیگر خدمات‬ ‫‪211‬‬

‫مخابرات‬ ‫‪212‬‬
‫طباعت و طبع اعالنات‬ ‫‪222‬‬
‫خدمات عام المنفعه‬ ‫‪232‬‬
‫کرایه زمین‪ ،‬تعمیر و تجهیزات‬ ‫‪242‬‬
‫حفظ مراقبت و ترمیم اموال‬ ‫‪252‬‬
‫مسافرت و معیشت‬ ‫‪262‬‬
‫مصارف حمل و نقل و بارچاالنی‬ ‫‪272‬‬
‫مصارف دیگر‬ ‫‪212‬‬

‫تقسیمات تخصیصات از طریق وزارت خانه ها به مستوفیت ها و از آنجا به ماموریت‬

‫های مالیه نیز به ابواب و فصول که )‪ (9‬باب وجود دارد هر باب )‪ (9‬فصل و هر فصل دارای )‬
‫‪ (9‬ماده میباشد صورت میگیرد‪ .‬حسابات مصرفی در سطوح مختلف در مقابل تخصیصات‬
‫مواد‪ ،‬لوازم و پروژه جات‬ ‫‪311‬‬ ‫بودجوی‬
‫مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات عمومی‬ ‫‪312‬‬
‫می‬ ‫موجود‬
‫مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات وسایل حمل و نقل‬ ‫‪322‬‬
‫در‬ ‫باشد‪.‬‬
‫مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات زراعتی‬ ‫‪332‬‬ ‫ریاست‬
‫مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات ساختمانی‬ ‫‪342‬‬
‫مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات دفتر‬ ‫‪35225‬‬
‫مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات ساینس و تخنیک‬ ‫‪362‬‬
‫محاسبات وزارت مالیه دفاتر جداگانه به ابواب و فصول ترتیب میشود‪ .‬به این معنی در‬
‫صورتیکه مصارف انکشافی باشد برای هر پروژه و در صورتیکه مصارف عادی باشد برای‬
‫هر واحد دفاتر جداگانه ابواب و فصول ترتیب میشود‪ .‬ابواب و فصول مصارف که در تعلیمات‬
‫نامه محاسبه و تعلیمات نامه بودجه تصریح گردیده قرار ذیل میباشد‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪Governmentally Accounting‬‬
‫‪ 372‬مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات مخابراتی‪ ،‬تولید و توزیع قوه‬

‫مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات رندویحا‬ ‫‪312‬‬

‫‪ 392‬مواد‪ ،‬لوازم و پرزه جات ماشین ها و تجهیزات مقاصد‬
‫مخصوص‬

‫تجهیزات‬ ‫‪411‬‬
‫تجهیزات حمل و نقل‬ ‫‪412‬‬
‫تجهیزات‬ ‫‪422‬‬
‫تجهیزات ساختمانی‬ ‫‪432‬‬
‫تجهیزات دفتر محاسبه دوپلیکیت و عکاسی‬ ‫‪442‬‬
‫تجهیزات ساینس و تخنیک‬ ‫‪452‬‬
‫تجهیزات مخابراتی‪ ،‬تولید و توزیع قوه‬ ‫‪462‬‬
‫تجهیزات و ماشین های مقاصد مخصوص‬ ‫‪472‬‬
‫تجهیزات رندویحا نظامی‬ ‫‪412‬‬
‫اناثیه و دیگر تجهیزات‬ ‫‪492‬‬

‫ملکیت‬ ‫‪511‬‬
‫زمین و اصالحات زمین‬ ‫‪512‬‬

‫ساختمانها و اصالحات‬ ‫‪522‬‬

‫معاونت ها و تبرعات ‪،‬سهمیه ها و تقاعد‬ ‫‪611‬‬

‫معاونت ها تبرعات موسسات و تصدی‬ ‫‪612‬‬

‫های‬

‫دولتی‬
‫مساعدت مالی و بهبود اجتماعی‬ ‫‪622‬‬

‫تادیات تقاعد‬ ‫‪632‬‬

‫‪27‬‬
 ‫سهمیه ها به پروژه های امداد تخنیکی‬ ‫‪642‬‬
‫معاونت ها با اشخاص انفرادی‪ ،‬تجارتخانه ها‬ ‫‪652‬‬

‫استرداد قرضه و تادیه تکت پولی‬ ‫‪711‬‬

‫تادیات اصلی قرضه‬ ‫‪712‬‬
‫تادیات تکت پولی‬ ‫‪722‬‬

‫سهمیه ها به کارکنان بی بضاعت‬ ‫‪811‬‬

‫قرضه به مامورین‬ ‫‪112‬‬

‫‪28‬‬
 ‫فصل دوم‬
‫فورمه های محاسبه دولتی‬

‫این فصل به منظور رهنمایی بخش های اداری ) خریداری‪ ،‬مالی‪ ،‬محاسبه وغیره(وزارت ها و والیات‬
‫دولت امارت اسالمی افغانستان با ضروریات خاص طرزالعمل های پرداختی که از طرف وزارت‬
‫مالیه صادر می گردد و به منظور قابل قبول نمودن مصارف دولت امارت اسالمی افغانستان تهیه شده‬
‫است ‪.‬این دستور العمل با تاکید بر دالیل اساسی عدم مطلوبیت مصارف ناشی از عدم رعایت قوانین و‬
‫مقررات ترتیب گردیده است‪.‬‬

‫بعضی از قوانین و مقررات قابل اجرای دولت امارت اسالمی افغانستان عبارتند از‪:‬‬

‫قانون یا الیحه بودجه‬ ‫‪‬‬

‫فرمان بودجه‬ ‫‪‬‬
‫قانون ادراه مالی و مصارف عامه‬ ‫‪‬‬
‫قانون تدارکات‬ ‫‪‬‬
‫متحد المال های وزارت مالیه‬ ‫‪‬‬

‫بودجه‬ ‫‪‬‬
‫بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش بینی در‬
‫آمد ها و سایر منابع تامین اعتبار و بر آورد هزینه ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاستها‬
‫و به هدفهای قانونی میشود ‪،‬میباشد‪.‬‬

‫فرمان بودجه‬ ‫‪‬‬

‫تمام مصارف زمانی مطلوب تلقی میشوند‪ ،‬که در بودجه ساالنه منظور شده باشند‪ .‬بودجه‬
‫ساالنه توسط دولت ترتیب و پیشنهاد شده توسط پارلمان منظور میگردد‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫قانون اداره مالی و مصارف عامه‬ ‫‪‬‬
‫این قانون روشها و مقررات اضافی را در خصوص مدیریت عواید و مصارف دولت فراهم‬
‫آورده است‪.‬‬

‫‪73‬‬

‫قانون تدارکات‬ ‫‪‬‬

‫کلیه اجناس و خدمات باید مطابق با قانون و مقررات تدارکات افغانستان خریداری گردند‪.‬‬

‫متحدالمال های وزارت مالیه‬ ‫‪‬‬

‫وزارت مالیه همواره متحدالمال های را با مقررات اضافی در زمینه مصارف مطلوب صادر می‬
‫نماید ‪.‬این متحدالمال ها به طور منظم در وزارت ها و مستوفیت ها در والیات مربوطه توزیع میشود‬
‫و شامل ضروریات بر مبنای قوانین جدید از جمله اداره وجوه نقد و پیش پرداختها میباشد‪.‬‬

‫‪-1‬انواع فورم های مالی‬

‫در نظام مالی افغانستان فورم های مالی به سه نوع میباشد‪:‬‬

‫الف – فورم های (ب) یا بودجوی از شماره ‪ 1‬الی شماره‪27‬‬

‫ب_ فورم های (م)یا محاسبوی که ازشماره یک ‪ 1‬الی شماره ‪91‬‬

‫ج_ فورم های (ف‪ -‬س ) یا فورم های جنسی که از شماره یک‪ 1‬الی شماره بیست ‪20‬میباشد‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫‪-2‬فورم های اجرای بودجه‬
‫‪1-2‬فورم های تخصیصات‬
‫عبارت است از فورمه های که به منظور تخصیصات بودجه های عادی و انکشافی مورد استفاده‬
‫قرار میگیرند‪.‬‬
‫بودجه عادی‬

‫فورم ب ‪ 10‬پالن بودجه عادی‬ ‫‪‬‬

‫فورم ب ‪ 20‬تخصیصات والیتی‬ ‫‪‬‬
‫فورم ب‪ 23‬در خواست انتقال بودجه‬ ‫‪‬‬
‫فورم ب ‪ 27‬تخصیصات مرکزی بودجه عادی‬ ‫‪‬‬

‫بودجه انکشافی‬
‫فورم ب ‪ 3‬پالن بودجه انکشافی‬ ‫‪‬‬
‫فورم ب ‪ 27‬تخصیصات مرکزی بودجه انکشافی‬ ‫‪‬‬
‫پی سی اس فورم کود گذاری پروژه‬ ‫‪‬‬

‫‪-3‬فورمه های (م –‪)M‬‬

‫فورمه های م –‪ M‬در اجرای بودجه و تخصیصات از این فورمه ها استفاده میشود‪ .‬که مهمترین‬
‫آنها قرار ذیل میباشد‪:‬‬

‫م‪ :2-‬خریداری نقدی‬

‫م‪ :3-‬امر خریداری‬

‫م‪ :7-‬تسلیمی جنس ( راپور رسیدات)‬

‫م‪ :8-‬معاینه جنس‬

‫م‪ :9-‬در خواست و منظوری مسافرت‬

‫م‪ :10-‬درخواست و ثبت پیشکی وجوه (پول نقد مثل معاش)‬

‫‪31‬‬
 ‫م‪ :11-‬سند تعهدات متفرقه _(حواله)‬

‫م‪ :12-‬محسوبی پیشکی (حسابدهی)‬

‫م‪ :13-‬سفر خرج مامورین‬

‫م‪ :16-‬حواله جات معاشاتی و مصارفاتی (جدول تادیات‪ ،‬تادیات نقدی)‬

‫‪27‬‬
‫م‪ :20-‬جز کتاب های مهم ادارات دولتی است (کتاب تخصیصات ادارات دولتی)‬

‫م‪ :29-‬راپور ماهوار عواید در ادارات دولتی‬

‫م‪ :38-‬کنترول تخصیصات مرکزی‬

‫م‪ :83-‬کنترول تخصیصات والیتی‬

‫م‪ :40-‬استحقاق معاشات( راپور معاشات و امتیازات ‪)..‬‬

‫م‪ :41-‬توحید استحقاق معاشات (اجرای معاشات کارمندان و کارکنان)‬

‫م‪ :70-‬درخواست پیشکی معاشات‬

‫م‪ :72-‬محسوبی پیشکی معاشات‬

‫م‪ :90-‬انتقال مالیات از سال مالی به سال بودجوی‬

‫م‪ :91-‬راپور سال تمام ( قطعیه)‬

‫‪32‬‬
 ‫راپوررسیدات‬ ‫فورمه م – ‪7‬‬

‫اداره ‪:‬‬ ‫نمبر راپور ‪:‬‬

‫محل تسلیمي ‪:‬‬ ‫تاریخ ‪:‬‬

‫اخذ گردیده از‬ ‫نمبر سند فرمایش ‪:‬‬

‫مالحظات‬ ‫مبلغ‬ ‫فیات‬ ‫تشریحات‬ ‫واحد‬ ‫مقدار‬

‫مجموع‬

‫درسند فرمایش ثبت گردد‬ ‫تسلیم به صورت كامل‬

‫امضآ ‪:‬‬

‫‪33‬‬
 ‫‪29‬‬
‫نمونه فورم م – ‪10‬‬

‫امارت اسالمی افغانستان‬

‫‪16‬‬ ‫نمبر مسلسل درخواستی‬ ‫درخواست ثبت پیشکی وجوه‬

‫تاریخ منظوری‬ ‫فورم م – ‪10‬‬

‫اسم و هویت درخواست کننده ‪:‬‬ ‫اداره کمیسیون مستقل اصالحات اداری و‬
‫خدمات ملکی‬
‫نوع پیشکی ‪:‬‬

‫ج ‪ :‬خریداری‬ ‫ب‪ :‬مسافرت‬ ‫الف‪ :‬معاش‬ ‫در خواست هذا جهت پیشکی مبلغ‬

‫تادیه یا محسوبی پیش««کی ط««ور آنی م««وافقت دارم ‪ :‬ب««ه اس««اس پیش««نهاد کمیس««یون مس««تقل اص««الحات اداری و حکم مق««ام‬
‫محترم عموم ریاست خریداری‬

‫ضرورت پیشکی قرار ذیل است‪:‬‬

‫عنوان‬ ‫نمبر خصوصی‪22900‬‬

‫نمبر خصوصی عنوان تخصیصات مربوطه ‪220‬‬

‫باقی مانده پیشکی سابقه‪:‬‬ ‫تاریخ‪:‬‬ ‫امضا درخواست کننده‪:‬‬

‫تاریخ‪:‬‬ ‫امضا‪:‬‬ ‫تصدیق موجودیت دارایی ذریعه شعبه محاسبه‬

‫تاریخ‪:‬‬ ‫مبلغ منظور شده‪:‬‬ ‫منظور شد از طریق اداره‬

‫فورم م ‪9-‬‬
‫امارت اسالمی افغانستان‬

‫درخواست و منظوری مسافرت‬

‫‪34‬‬
 ‫نمبر درخواستی‬
‫‪6‬‬
‫تاریخ‬
‫‪0‬‬
‫‪ .4‬اسم و هویت سفرکننده‬ ‫‪ .3‬اداره صادر کننده ‪:‬‬

‫‪ .1‬محل منسوبه سفرکننده‬ ‫‪ .5‬شعبه محاسبه‬

‫سفر میکند‬ ‫‪ .8‬الی‬ ‫‪ .7‬که از‬

‫‪ .9‬منظور مسافرت‬

‫‪ .66‬الی تاریخ تخمینی‬ ‫‪ .61‬از تاریخ تخمینی‬

‫‪ .60‬مصارف قابل مجرایی‬

‫‪ .63‬وسیله حمل و نقل‬

‫‪ . 64‬مصارف تخمینی‬

‫الف‪ :‬کرایه حمل و نقل‬

‫‪ .65‬تصدیق میدارم که در تخمینات متذکره وجوه کافی برای تامین‬
‫مصارف تخمینی وجود دارد امضا آمر محاسبه‬ ‫ب‪ :‬دیگر مصارف‬

‫ج‪ :‬مجموع‬

‫‪ .61‬امضا‬

‫آمر منظور کننده ‪:‬‬ ‫امر سفرکننده‪:‬‬ ‫سفرکننده‪:‬‬

‫محاسبه‬

‫امر تادیه‬ ‫تخصصات‬

‫مبلغ تعهد‬ ‫دیگر‬ ‫ماده مصرف‬ ‫عنوان‬ ‫نمره‬

‫مبلغ‬ ‫تاریخ‬ ‫نمبر‬
‫شده‬ ‫حسابات‬ ‫خصوصی‬
‫‪04‬‬ ‫‪03‬‬ ‫‪00‬‬ ‫‪06‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪68‬‬

‫امارت اسالمی افغانستان‬

‫جدول تادیات‬

‫فورم م ‪16 -‬‬

‫‪35‬‬
 ‫‪ .6‬نمبر جدول‬

‫‪ .0‬تاریخ صدور‬

‫‪ 4‬اداره مرسله‪:‬‬ ‫‪ .3‬به آمر تادیات‬

‫نمره چک آمر تادیات‬ ‫مبلغ‬ ‫اسم و آدرس گیرنده‬ ‫امر تادیه‬

‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪ .61‬مجموع جدول‬ ‫‪ .9‬امضا و ماموریت آمر منظور کننده‪:‬‬

‫‪ .66‬تقسیمات معاش استحقاق معاش به حسابات مربوط تخصیصات‬

‫محاسبه‬

‫مبلغ‬ ‫عنوان‬ ‫ماده مصرف‬ ‫مبلغ‬ ‫عنوان‬ ‫مصرف‬

‫ج‬ ‫ب‬ ‫الف‬ ‫ج‬ ‫ب‬ ‫الف‬

‫‪ .64‬نمبر جدول آمر‬ ‫‪ .63‬تاریخ‬ ‫بر حسب فوق تادیه شده ‪:‬‬
‫امضا آمر تادیات‪:‬‬

‫فورم م ‪ 61‬فورمی است برای پیشنهاد پول به وزارت مالیه ارسال میگردد ‪.‬‬

‫مکتوب برای ریاست خزاین با جزئیات کامل پیرامون پیشکی پیشنهاد مگیردد ‪.‬‬

‫فورم م ‪3 -‬‬
‫امر خریداری‬
‫تاریخ ‪6‬‬

‫نمبر‪0 :‬‬

‫نمبر‬

‫درخواست ‪3‬‬
‫هویت تهیه کننده ‪4:‬‬

‫مجموع‬

‫فیات‬ ‫واحد‬ ‫تعداد‬ ‫تشریحات‬ ‫شماره‬

‫‪61‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪36‬‬
 ‫مجموع قیمت‬ ‫تصدیق شده مدیر محاسبه‬ ‫امضا آمر صادر کننده‪66 :‬‬

‫مبلغ پیشکی‬

‫امضا آمر تهیه کننده ‪:‬‬

‫محاسبه‬
‫تخصیصات‬
‫امر تادیه‬ ‫دگر‬ ‫نمبر‬ ‫عنوان‬ ‫عالمه‬
‫مبلغ تعهد‬ ‫حسابات‬ ‫خصوصی‬
‫نمبر‬ ‫مبلغ‬
‫تاریخ‬
‫شده‬
‫‪07‬‬

‫‪01‬‬ ‫‪05‬‬ ‫‪04‬‬ ‫‪03‬‬ ‫‪00‬‬ ‫‪06‬‬ ‫‪01‬‬

‫ثبت راپور رسیدات‬

‫تاریخ‬ ‫نمبر‬ ‫تحویلی‬ ‫تاریخ‬ ‫نمبر‬ ‫تحویلی‬ ‫تاریخ‬ ‫نمبر‬ ‫تحویلی‬ ‫تاریخ‬ ‫نمبر‬ ‫تحویلی‬ ‫تاریخ‬ ‫نمبر‬
‫تحویلی‬

‫فصل سوم‬
‫اسناد حسابی و طرز العمل آنها‬
‫‪-1‬اسناد مصرف‬
‫اسنادی اند که بصورت مصرف بخرچ مجرا میگردد از قییل تادیات معاش و تادیات در مقابل‬
‫بل هایکه از طرف فروشنده تقدیم می گردد‪.‬‬
‫اسناد مصرف معموًال دو نوع اند‪.‬‬
‫اسنادی که مستقیمًا بحیث سند مصرف بوده و تعهدی را تصفیه نمی نماید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪37‬‬
 ‫اسنادی که مستقیمًا بحیث سند مصرف نبوده و تعهدی را تصفیه می نماید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫عمًال اسناد مصرف عبارت اند از‪:‬‬

‫‪ 1-1‬امر تادیه (فورم م‪)12-‬‬

‫موجودیت فورمه (م‪ )12-‬در مدیریت عمومی محاسبه مرکز و والیات آمریت حوزه که‬
‫توسط آن هر گونه تادیات نقدی‪ ،‬تادیات پیشکی تادیات جهت خریداری و سایر موضوعات‬
‫صورت میگیرد این فورمه ذریعه شعبه محاسبه بدو نقل ترتیب میشود که یک نقل آن غرض‬
‫اخذ پول و ثبت هویت مشخص به شخص مستحق داده میشود و نقل دیگر آن به مدیریت محاسبه‬
‫حفظ میگردد این فورمه در حاالت آتی مورد استفاده قرار می گیرد‪:‬‬
‫‪‬تادیه فوری برای خریداری اصوًال در انجام خدمات فورمه ایکه برای این منظور استفاده‬
‫میشود‪ .‬عبارت اند از فورمه های (م‪ ،3-‬م‪ ،4-‬م‪ 7-‬و بل فروش)‪.‬‬
‫تادیات پیشکی که در این حالت فورمه های (م‪ ،3 -‬م‪ ،9-‬م‪ 12-‬و م‪ )11-‬مورد استفاده‬ ‫‪‬‬
‫قرار می گیرد‪.‬‬
‫جریان وجه سردستی‪ :‬در این حالت از فورمه های (م‪ )2-‬و (م‪ ]77-‬استفاده میشود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫تادیات متفرقه در صورتیکه (م‪)41-‬و (م‪)13-‬ترتیب نشده باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .2-1‬دفتر معاش و کسرات انفرادی )فورم م‪-‬‬
‫‪ (41‬فورم‬
‫رهنمود دفتر معاش و کسرات انفرادی )فورم م‪(41-‬‬
‫مرام‪ :‬این فورم برای ترتیب جدول معاشات و یادداشت ساالنه انفرادی هر کارمند دولت‬
‫استفاده می گردد‪ .‬در صورت استفاده از سیستم کمپیوتری معاشات الزم نیست این دفتر‬
‫رانگهداری نمائید چون این سیستم توانایی تهیه این دفتر را بطور خودکار دارد‪.‬‬
‫دو کاپی را قرار ذیل ترتیب نماید‪:‬‬
‫بخش الف‪) :‬این بخش باید توسط دفتر معاشات خانه پری گردد(‬
‫‪ (1‬وزارت ‪ /‬ارگان‪ :‬اسم وزارت یا ارگان را تذکر دهید کارمند در آن ایفای‬
‫وظیفه مینماید‪.‬‬
‫‪ (2‬اسم )تخلص( ولد‪ :‬اسم مکمل کارمند همرای تخلص و اسم پدران در انیجا ذکر‬
‫میگردد‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫‪ (3‬وظیفه‪ :‬وظیفه کارمند را در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫‪ (4‬نمبر (‪ :)APIN‬نمبر تشخیصیه پرسونل افغان را در اینجا بنویسید که بخش پالن تائید‬
‫شده معاشات در زمان راجستر نمودن کارمند در سیستم فراهم میسازد‪.‬‬
‫‪ (5‬سال مالی‪ :‬سال مالی که دفتر م‪ 42-‬برای آن ترتیب گردیده در اینجا ذکر‬
‫نمائید‪.‬‬
‫‪ (6‬رتبه‪ :‬در صورت تطبیق رتبه کارمند را در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫‪ (7‬بست‪ :‬بتس کارمند را در این ستون بنویسید‪.‬‬
‫‪ (1‬اجراآت متعلقه کارمند‪ :‬تحت این ستون امتیازات و کسرات قابل تطبیق هر ماه را در‬
‫مقابل آن بنویسید‪.‬‬
‫الف الی ح‪ :‬در فوق این ستون در مقابل هر کارمند امتیازات و در ستون تحتانی آن کسرات‬
‫را بنویسید‪.‬‬
‫سایر امتیازات‪ :‬امتیازات که در کتگوری های )الف و ح( شده نمیتواند در این‬
‫ستون بنویسید‪.‬‬
‫سایر کسرات‪ :‬کسرات که در کتگوری های )الف و ح( تصنیف شده نمیتواند در این ستون‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫جمله‪ :‬مجموع امتیازات را در باال و از کسرات را در پائین آن برای هر‬
‫ماه بنویسید‪.‬‬
‫قابل پرداخت‪ :‬جمله کسرات را از جمله امتیازات وضع ساخته و مبلغ خالص قابل تادیه‬
‫آنرا در این ستون بنویسید‪.‬‬
‫مالحظات‪ :‬در صورت داشتن هر نوع نظریات درباره تادیات هر ماه میتوانید در این‬
‫ستون ابراز نماید‪.‬‬
‫‪ (9‬مجموع‪ :‬امتیازات و کسرات مجموعی ساالنه هر ستون را در اینجا بنویسید‪ .‬این‬
‫ستون نشان دهنده مجموع امتیازات و کسرات انفرادی برای یک سال میباشد‪.‬‬

‫اجراآت در برنامه افمس‪:‬‬

‫ندا‬
‫رد‬

‫‪39‬‬
 ‫تو‬
‫زی‬
‫ع‪:‬‬
‫اصل‪ -‬دفتر معاشات‬
‫کاپی‪ -‬ریاست خزاین‪ -‬پالن تائید‬
‫شده معاشات ‪ 1.3‬فورم استحقاق‬
‫معاش )فورم م‪ (41-‬فورم‬

‫رهنمود استحقاق معاشات فورم )م‪(41-‬‬

‫مرام‪ :‬این فورم امتیازات‪ ،‬کسرات و بالثر آن معاش خالص ماهنوارهر کارمند را تثبیت‬
‫ساخته و طبق آن معاشات ماهوار پرداخت میشود‪ .‬در صورت استفاده از سیستم کمپیوتری‬
‫معاشات الزم نیست این فورم را نگهداری نمائید‪ .‬چون این سیستم توانایی تهیه این فورم را‬
‫بطور خودکار دارد‪.‬‬
‫یک اصل و یک کاپی را قرار ذیل ترتیب نمائید‪.‬‬
‫بخش الف‪) :‬این بخش باید توسط دفتر معاشات خانه پری گردد(‬
‫‪ .1‬شماره استحقاق معاش‪ :‬شماره مسلسل استحقاق معاش را در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫‪ .2‬وزارت ‪ /‬ارگان‪ :‬اسم وزارت یا ارگان را تذکر دهید که فورم استحقاق معاش‬
‫در آن ترتیب میشود‪.‬‬
‫‪ .3‬اسم ریاست‪ :‬اسم ریاست یا واحد تشکیالتی را در اینجا بنویسید که کارمندان‬
‫آن در لست استحقاق معاشات شامل باشند‪.‬‬
‫‪ .4‬کود حسابی‪ :‬برای هر فورم استحقاق معاشات کود حسابی آنرا قرار ذیل ذکر‬
‫نمائید‪.‬‬
‫کود برنامه )‪ :(5‬کود پنج رقمی برنامه را در اینجا تذکر دهید‪.‬‬
‫کود محل )‪ :(4‬کود چهار رقمی محل را در اینجا تذکر دهید‪.‬‬
‫‪ (5‬مدت استحقاق‪ :‬سال و ماه را تذکر دهید که فورم استحقاق معاشات برای آن ترتیب‬
‫گردیده است‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫‪ (6‬شماره صفحه‪ :‬تعداد مجموعه صفحه و شماره صفحه را در اینجا‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫‪ (7‬شماره مسلسل‪ :‬شماره مسلسل کارمندان را در این ستون بالترتیب از )‪ (1‬شروع‬
‫بالترتی به )‪ (2.3.4‬بنویسید‪.‬‬
‫‪ (1‬نمبر (‪ :)APIN‬نمبر تشخیصه پرسونل افغان را در اینجا بنویسید که پالن تائید شده‬
‫معاشات یا سیستم معاشات در زمان راجستر نمودن کارمند در سیستم فراهم می سازد‪.‬‬
‫‪ (9‬اسم )تخلص( ولد‪ :‬اسم مکمل کارمند همرای تخلص اسم پرد آن را در اینجا ذکر‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪ (12‬رتبه‪ :‬در صورت تطبیق رتبه هر کارمند را در فوق این ستون وبست آنرا در پائین این‬
‫ستون بنویسید‪.‬‬
‫‪ (11‬امتیازات و کسرات‪:‬‬
‫الف الی ح‪ :‬در فوق این ستون در مقابل هرکارمند امتیازات و در ستون تحتانی ان کسرات‬
‫را بنویسید‪.‬‬
‫سایر امتیازات‪ :‬امتیازات که در کتگوری های )الف الی ح( تصنیف شده نمیتواند در این‬
‫ستون بنویسید‪.‬‬
‫سایر کسرات‪ :‬کسرات که در کتگوری های )الف الی ح( تصنیف شده نمیتواند در این‬
‫ستون بنویسید‪.‬‬
‫جمله‪ :‬مجموع امتیازات را در باال و از کسرات را در پائین آن برای هر‬
‫ماه بنویسید‪.‬‬
‫‪ (12‬قابل پرداخت‪ :‬جمله کسرات را از جمله امتیازات وضع ساخته و مبلغ خالص تادیه‬
‫آنرا در این ستون بنویسید‪.‬‬
‫‪ (13‬امضای کارمندان یا شماره حساب بانکی‪ :‬در صورت پرداخت نقدی در این ستون‬
‫هر کارمند امضا مینماید و در صورت انتقال بانکی حساب نمبر هرکارمند را در این ستون ذکر‬
‫نمائید‪.‬‬
‫‪ (14‬مالحظات‪ :‬در صورت داشتن هر نوع نظریات درباره تادیات هر ماه میتواندی در این‬
‫ستون ابراز نماید‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫‪ (15‬مجموع‪ :‬امتیازات و کسرات مجموعی است هر صفحه کارمندان را در این ستون‬
‫بنویسید این ستون نشان دهنده مجموع امتیازات و کسرات انفرادی کارمندان مجموعی هستند که‬
‫شامل یک صفحه استحقاق معاشات میباشد‪.‬‬
‫بخش ب‪) :‬این بخش باید توسط مرجع با صالحیت خانه پری‬
‫گردد(‬
‫ترتیب کننده )امضای و تاریخ(‪ :‬ترتیب کننده فورم جهت تصدیق موثقیت آن در این ستون‬
‫امضای کرده و تاریخ آنرا بنویسید‪.‬‬
‫تصدیق کننده )امضای و تاریخ(‪ :‬بر این تصدیق فورم استحقاق معشا )م‪ (41-‬تصدیق‬
‫کننده در اینجا امضا نموده و تاریخ آنرا بنویسید‪.‬‬
‫مرجع با صالحیت )امضای و تاریخ(‪ :‬باری منظوری نهائی مرجع با صالحیت در اینجا‬
‫امضا نموده و تاریخ آنرا بنویسید‪.‬‬

‫بخش ج‪) :‬این بخش باید توسط کنترولر مالی خانه پری گردد(‬
‫کنترولر مالی )امضای و تاریخ(‪ :‬برای تصدیق صحت ارقام و منظوری کنترولر مالی در‬
‫اینجا امضا نموده و تاریخ آن را بنویسید‪.‬‬
‫مالحظات‪ :‬کنترولر مالی میتواند نظریات و مالحظات اضافی خویش را در اینجا‬
‫ابراز نماید‪.‬‬
‫اجراآت در برنامه افمس‪:‬‬
‫دارد‪.‬‬
‫توزیع‪:‬‬
‫اصل‪ -‬دفتر معاشات‬
‫کاپی‪ -‬ریاست عمومی خزاین بخش پالن تائید شده معاشات‪ /‬مستوفیت‬
‫‪ 1.4‬امر تادیه )فورم‬
‫م‪ (16-‬فورم‬
‫رهنمود امر تادیه فورم )م‪(16-‬‬

‫‪42‬‬
‫مرام‪ :‬این فورم جهت منظوری تادیات و برای تشخیص هدف مصارف و انتقال وجوه به‬
‫سایر واحدهای بودجوی و عملیاتی مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬
‫یک اصل و دو کاپی را قرار ذیل ترتیب و تهیه نمائید‪.‬‬
‫بخش اول‪) :‬این بخش باید توسط مدیریت حواله جات خانه پری‬
‫گردد(‬
‫‪ .1‬شماره م‪ :16-‬شماره مسلسل امر تادیه را در اینجا بنویسید‪ ،‬شماره مسلسل باید از )‬
‫‪ (1‬شروع بالترتیب به )‪ (4.3.2‬تنظیم گردیده و برای هر سال مالی از )‪ (1‬آغاز میگردد‪.‬‬
‫تسلسل شماره امر تادیات باید منظم باشد تا در صورت کمبود شماره آنرا خوبتر‬
‫دریافت نمائیم‪.‬‬
‫‪ .2‬وزارت ‪/‬ارگان‪ :‬اسم وزارت یا ارگان را تذکر دهید که برای ان امر تادیه ترتیب‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪ .3‬تاریخ صدور‪ :‬تاریخ صدور فورم )م‪ (16-‬را در اینجا تذکر دهید‪.‬‬
‫‪ .4‬تعداد صفحه‪ :‬شماره اوراق اسناد حمایوی مصارف و یا هم تعداد اوراق کود حسابی را‬
‫که در صفحه اول این فورم درج شده نمیتواند در اینجا تذکر دهید‪.‬‬
‫‪ .5‬نوع بودجه‪ :‬جهت تشخیص نوعیت بودجه یکی از خانه های مقابل را عالمت گذاری‬
‫نمائید )مانند بودجه عادی و انکشافی( اگر بودجه عادی باشد از بخش تادیات عادی و اگر‬
‫انکشافی باشد از بخش واحد تادیات خاص )اس‪ ،‬دی‪ ،‬یو( اجرا میگردد‪.‬‬
‫‪ .6‬تصنیف تادیات‪ :‬جهت تشخیص نوعیت تادیات برای مصارف یکی از خانه های مقابل‬
‫عالمت گذاری نمائید )مانند تادیات پیشکی‪ ،‬تادیات قطعی(‪.‬‬
‫‪ .7‬شماره آویز الکترونیکی‪ :‬شماره آوی زالکترونیکی مربوط فورم )م‪ (16-‬رابرویت‬
‫برنامه افمس در اینجا ذکر نمائوید‪ .‬در صورت تعدیل فورم )م‪ (16-‬برنامه افمس شماره های‬
‫متعدد آویز الکترونیکی را برای این فورم تهیه مینمکاید که باید درج فورم گردد‪.‬‬
‫‪ .1‬اسم و شماره اعانه‪ /‬قرضه‪ :‬جهت تشخیص اعانه یا قرضه شماره و یا اسم ان را در‬
‫اینجا تذکر دهید‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫‪ .9‬اسم تعهدات‪ /‬مکلفیت‪ :‬اگر این فورم منحیث تعهد برای مصارف صادر شده باشد در‬
‫این صورت شماره تعهد را در اینجا ذکر نمائید‪ .‬البته این معلومات فقط برای پروژه انکشافی‬
‫مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬
‫‪ .12‬نوع تادیات‪ :‬جهت تشخیص نوعیت تادیات یکی از خانه های مقابل را عالمت‬
‫گذاری نمائید‪) .‬مانند لیترآف کریدت‪ ،‬بانک( در صورتیکه نوع تادیات )بانک( انتخاب شود لطفًا‬

‫معلومات حساب بانکی را نیز بنویسید تاپول در آن اضافه گردد‪.‬‬

‫‪ .11‬شرح خریداری‪ :‬جزیات خریداری لوازم یا خدمات را که مربوط این امر تادیات می‬
‫گردد در اینجا ذکر نمائید‪ .‬شرح خریداری باید حاوی معلومات ذیل باشد‪.‬‬
‫الف( مقدار‪ -‬مجموع‪ :‬برای هر قلم واحد پیمایش را بنویسید )مانند کیلوگرام‪ ،‬لیتر‬
‫و غیره(‪.‬‬
‫ب( مقدار‪ -‬واحد‪ :‬برای هر قلم تعداد واحد آن را بنویسید‪.‬‬
‫ج( قیمت‪ -‬مجموع‪ :‬قیمت مجموعی هر قلم را بنویسید که معموًال )مجموع مقدار ضرب‬
‫قیمت واحد( میباشد‪ .‬د( قیمت‪ -‬واحد‪ :‬در صورت امکان قیمت فی واحد هر قلم را بنویسید‪.‬‬
‫‪ .12‬تشریح مصارف‪ :‬شماره و تاریخ فورم )م‪ (3-‬و شرح خریداری که ماخذ درست برای‬
‫تشریح مصارف است را در اینجا ذکر نمائید‪.‬‬
‫‪ .13‬کود حسابی )مصارفات(ک کود حسابی ذیل را طبق امر تادیه برای مصارف خانه پری‬
‫نمائید‪.‬‬
‫کود ارگان )‪ :(5‬کودشش رقمی پروژه را ذکر نمائید‪.‬‬
‫کود برنامه )‪ .(5‬کود پنج رقمی برنامه را ذکر نمائید‪.‬‬
‫کود وجه )‪ :(5‬کود پنج رقمی وجه را ذکر نمائید‪.‬‬
‫کود محل )‪ .(4‬کود چهار رقمی محل را در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫کود تصنیف )‪ (5‬کود پنج رقمی تصنیف مصارف را ذکر نمائیذد‪.‬‬
‫‪ .14‬کودکتگوری‪ :‬کودکتگوری که در اعانه جهت تشخیص مصارف مورد استفاده قرار‬
‫میگیرد در اینجا تذکر دهید )البته این ستون صرف برای پروژه های انکشافی در صورت‬
‫ضرورت استفاده میگردد(‪.‬‬
‫‪ .15‬مبلغ‪ :‬مبلغ مصارفاتی را طبق کودهای حسابی در اینجا بنویسید‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫‪ .16‬مجموع به )حروف(‪ :‬مجموع مصارف فورم )م‪ (16-‬را به حروف در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫‪ .17‬مجموع به )ارقام(‪ :‬مجموع مصارف فورم )م‪ (16-‬را به ارقام در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫‪ .11‬شرح تادیات‪.‬‬
‫الف( مبلغ مجموعی سند خریداری‪ :‬مبلغ سند خریداری را قبل از هر نوع کسرات طور‬
‫مجموع در اینجا ذکر نمائید‪ .‬این مبلغ مساوی به مبلغ مجموعی به حروف )شماره ‪ (16‬میباشد‪،‬‬
‫البته در این ستون تذکر کود تصنیف و شماره حساب بانکی ضروری پنداشته نمیشود‪.‬‬
‫ب( منفی‪ -‬مالیه شرکت‪ :‬شرکت های که اجناس و خدمات را عرضه نموده مالیه شرکتی‬
‫آنها را طبق مقرره تنظیم امور مالیات بر عایدات وضع نمائید‪ .‬حین درج مبلغ مالیه کود تصنیف‬
‫عواید و شماره حساب بانکی که مالیه به آن انتقال میگردد را در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫ج( منفی‪ -‬مالیه انفرادی‪ :‬مالیه انفرادی را از معاشات کارمندان در اینجا وضع نمائید‪.‬‬
‫حین درج مبلغ مالیه کود تصنیف عواید و شماره حساب بانکی که مالیه به آن انتقال میگردد را‬
‫در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫د( منفی‪ -‬تأمینات‪ :‬مبلغ تامینات را که در این تادیه فورم )م‪ (16-‬وضع میگردد درج‬
‫گردد‪ .‬این مبلغ از پروژه های بزرگ منحیث تضمین به قیمت ثابت ) ‪ (%12‬وضع گردیده و در‬
‫حساب بانکی تامینات تحت کود دارای )‪ (42124‬الی زمان پرداخحت آن طق قرار داد توسط‬
‫وزرات مالیه نگهداری میشود‪ .‬لطف نموده در ستون شماره حساب بانکی تامینات را ذکر‬
‫نمائید‪.‬‬
‫هـ( فقط برای بودجه عادی منفی‪ -‬مبلغ بازپرداخت‪ :‬مبلغ وجوه را در اینجا بنویسید که‬
‫بنابر اشتباه در تادیات به وزارت بازپرداخت گردد‪ .‬این مبلغ تحت کود تصنیف دارایی )‬
‫‪ (41212‬برگشت معاشات و مصارف ثبت گردد‪ .‬لطف نموده شماره حساب بانکی که این مبلغ‬
‫در آن انتقال میابد در اینجا ذکر نمائید‪.‬‬
‫و( منفی سایر کسرات‪ :‬سایر کسرات که در فوق ذکر نگردیده در اینجا وضع میگردد‪ .‬این‬
‫مبلغ تحت کود تصنیف دیون )‪ (41212‬سایر کسرات در ستون اول ثبت گردد‪ ،‬دو ستون بدون‬
‫کود تصنیف ترتیب گردیده است‪.‬‬
‫لطف نموده شماره حساب بانکی که این مبلغ در آن انتقال میابد در اینجا ذکر نمائید‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫‪ .19‬کود تصنیف‪ :‬به )شماره‪ (17-‬فوق مراجعه شود‪.‬‬
‫‪ .22‬شماره تصنیف‪ :‬به )شماره‪ (17-‬فوق مراجعه شود‪.‬‬
‫‪ .21‬مبلغ‪ :‬به )شماره‪ (17-‬فوق مراجعه شود‪.‬‬
‫‪ .22‬مبلغ خالص )حروف(‪ :‬مبالغ کسرات را از مبلغ سند خریداری وضع نموده و مبلغ‬
‫باقیمانده را به حروف در اینجا ذکر نمائید‪.‬‬
‫‪ .23‬مبلغ خالص )به ارقام(‪ :‬مبالغ کسرات را از مبلغ مجموعی سند خریداری وضع نموده و‬
‫مبلغ باقیمانده را به ارقام در اینجا ذکر نمائید‪.‬‬
‫‪ .24‬معلومات گیرنده‪ :‬برای هر نوع تادیات معلومات گیرنده را قرار ذیل خانه پری نمائید‪.‬‬
‫الف( اسم گیرنده‪ :‬اسم شخص‪ ،‬شرکت یا نهاد دریافت کننده وجه را در اینجا‬
‫بنویسید‪.‬‬
‫ب( شماره تشخصیصه مایه دهنده‪ :‬شماره تشخیصیه مالیه دهنده را برای شخص‪ ،‬شرکت‬
‫یا نهاد مالیه دریافت کننده و جه در اینجا ذکر نمائید‪.‬‬
‫ج( شماره هویت افس‪ :‬شماره هویت افمس را برای شخص‪ ،‬شرکت یا نهاد دریافت کننده‬
‫وجه در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫‪ .25‬معلومات بانکی گیرنده‪ :‬اگر نوع تادیات انتقالی وجه به حساب بانکی یا هم لیترآف‬
‫کریدت باشد معلومات ذیل باید خانه پری گردد‪.‬‬
‫الف( نام حساب بانکی گیرنده‪ :‬اسم حساب بانکی گیرنده وجه را در اینجا‬
‫ذکر نمائید‪.‬‬
‫ب( شماره حساب بانکی گیرنده‪ :‬شماره حساب بانکی گیرنده وجه را در اینجا‬
‫ذکر نمائید‪.‬‬
‫ت( شماره سند خریداری‪ /‬شماره حساب‪ :‬شماره سند خریداری قراردادی یا شخص‬
‫درخواست کننده را در اینجا بنویسید‪.‬‬
‫ث( اسم بانک‪ :‬اسم بانک را در اینجا تذکر دهید که مبلغ به آن انتقال‬
‫میگردد‪.‬‬
‫ج( آدرس بانک‪ :‬آدرس بانک را در اینجا تذکر دهید که بملغ به آن انقال‬
‫می گردد‪.‬‬

‫‪46‬‬
‫ح( شماره آی بی ای ان‪ :‬در صورت انتقال به یورویاسایر اسعار خارجی شماره‬
‫مخصوص بانک بین المللی را برای همان نوع اسعار رد اینجا بنویسید‪.‬‬
‫خ( کود سویفت بانک‪ :‬کود مخصوص سویفت برای انتقال وجوه در اینجا ذکر نمائید این‬
‫شمارهخ مخصوص در جریان انتقال وجوه بانک را مشخص میسازد‪.‬‬
‫د( نام بانک و ساطت کننده‪ :‬نام بانک و سلطنت کننده را در اینجا بنویسید که به نماینده‬
‫گی بانک گیرنده در تادیات سهم میگیرد معموًال بانک بین المللی بوده که پشتیبان بانک های‬
‫محلی میباشد‪.‬‬
‫ذ( آدرس بانک وساطت کننده‪ :‬آدرس بانک و ساطت کننده را در اینجا بنویسید که به‬
‫نماینده گی بانک گیرنده در تادیات سهم میگیرد‪.‬‬
‫ر( شماره حساب بانک وساطت کننده‪ :‬شماره حساب بانک وساطت کننده را در اینجا‬
‫بنوسید که به نماینده گی بانک گیرنده در تادیات سهم میگیرد‪.‬‬
‫ز( سویفت کود بانک وساطت کننده‪ :‬سویفت کود بانک و ساطت کننده را در این محل‬
‫ذکر نمائید‪ .‬که به نماینده گی از بانک گیرنده در تادیات سهم میگیرد‪.‬‬
‫‪ (26‬شرح اعانه‪ /‬قرضه و قرارداد‪ :‬در این حصله معلومات بیشتر پیرامون پروژه ارایه‬
‫میگردد این معلومات برای بودجه عادی مورد ضرورت پنداشته نمیشود‪.‬‬
‫الف( شماره قرارداد‪ :‬شماره قرارداد را در اینجا بنویسید که با پروژه مطابقت‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫ب( نوع خریداری‪ :‬نوع روند تدارکات را برای اجناس و یا خدمات خریداری شده‬
‫شرح نمائید‪.‬‬
‫ت( بررسی بعدی یا قبلی‪ :‬وضعیت بررسی مصارف فورم )م‪ (16-‬را نشان میدهد که آیا‬
‫قبًال بررسی گردیده یا حاال بررسی میگردد‪.‬‬
‫ث( مبلغ قراردادی‪ .‬مبلغ مکمل قراردادی را در اینجا درج نمائید این مبلغ معادل مبلغ‬
‫تادیه توسط این فورم )م‪ (16-‬نمیباشد‪.‬‬
‫ج( اسعار‪ :‬نوع اسعار را مشخص نمائید که تادیات پروژه توسط آن‬
‫صورت میگیرد‪.‬‬

‫‪47‬‬
‫ح( شماره راپور رسیدات‪ :‬شماره مسلسل فورم )م‪ (7-‬را در این حصه درج نمائید تا از‬
‫تسلیمی اجناس و خدمات درست و سالم اطمینان حاصل گردد‪.‬‬
‫خ( تاریخ وعدم اعتراض‪ :‬تاریخ و عدم اعتراض دونر را در این حصه تذکر داده و یک‬
‫کاپی مکتوب عدم اعتراض را برای مصارف مشخص ضمیمه این فورم نمائید‪.‬‬
‫بخش ب‪) :‬این بخش باید توسط مرجع با صالحیت خانه پری‬
‫گردد(‬
‫‪ (27‬مدیر دفتر داری‪ :‬جهت بررسی و ثبت این فورم در دفتر )م‪ (22-‬مدیر دفتر داری‬
‫وزارت ‪ /‬ارگان امضا نموده و تاریخ آنرا بنویسید‪.‬‬
‫‪ (21‬مدیر حواله جات‪ :‬جهت تصدیق نهائی ترتیب مدیر حواله جات وزارت ‪ /‬ارگان‬
‫امضا نموده و تاریخ آن را می نویسید‪.‬‬
‫‪ (29‬رئیس مالی و اداری‪ :‬جهت منظوری و بررسی رئیس مالی واحد بودجوی در اینجا‬
‫امضا کرده تاریخآن را می نویسید‪.‬‬
‫‪ (32‬مرجع با صالحیت‪ :‬جهت منظوری مرجع با صالحیت وزارت یا ارگان امضا نموده‬
‫و تاریخ آن را مینویسید‪ .‬صالحیت های پولی نظر به مقامات تفاوت دارد که قرار ذیل شرح‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪ (31‬مهر ریاست‪ :‬وزارت ‪ /‬ارگان جهت منظوری نهائی این حصه‬
‫را مهر میزند‪.‬‬
‫بخش ج‪) :‬این بخش باید توسط کنترولر مالی خانه پری گردد(‬
‫‪ (32‬کنترولر مالی‪ :‬کنترولر مالی جهت منظوری در اینجا امضا و تاریخ منظوری خویش را‬
‫مینویسد‪.‬‬
‫‪ (33‬مالحظات‪ :‬در اینجا کنترولر مالی میتواند نظریات خویش را پیرامون حالت سفر و‬
‫سایر موارد مربوطه ابراز نمائید‪.‬‬
‫اجراآت در سیستم افمس‬
‫مصارف که در شماره )‪ (15‬ذکر گردیده باید در حساب مصارف برنامه افمس تحت‬
‫کودحسابی شماره )‪ (13‬کریدت گردد‪.‬‬

‫‪48‬‬
‫کسرات که در شماره )‪ (21‬ذکر گردیده باید در حساب عواید بارنامه افمس تحت کود‬
‫تصنیف عواید شماره )‪ (19‬کریدت گردد‪.‬‬
‫توزیع فورم‪:‬‬
‫عمومی‬ ‫ریاست‬ ‫اصل‪-‬‬
‫کاپی‪-‬‬ ‫خزاین‪ /‬مستوفیت‬
‫ریاست عمومی خزاین‪/‬‬
‫مستوفیت کاپی‪ -‬دفتر حواله‬
‫جات‬
‫‪ .5-1‬در خواستی و امر تادیه مصارف برای مسافرت که فورمه )م‪ (13-‬به این منظور‬
‫استعمال میشود‪.‬‬
‫‪ .6-1‬آویز دبت به مقابل لیتراف کریدت‪.‬‬
‫اسناد مکلمه اسناد مصرف عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ -‬راپور رسید )م‪(7-‬‬
‫‪ -‬فورمه در خواست )م‪(9-‬‬
‫‪ -‬ثبت پیشکی وجوه )م‪2(12-‬‬
‫‪ -‬جدول تادیات )م‪(16-‬‬
‫‪ .2‬اسناد تعهد‬
‫عبارت از اسنادی اند که بوسیله آن تعهدات یک مقدار معین مصرف جهت حصول‬
‫خدمات اشخاص و تعهد شده و تجهیز آن صورت میگیرد‪.‬‬
‫اسناد تعهد عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ -‬امر خریداری فورمه )م‪(3-‬‬
‫‪ -‬بارنامه فورمه )م‪(4-‬‬
‫‪ -‬درخواست مسافرت )م‪(9-‬‬
‫‪ -‬اسناد تعهد متفرقه )م‪(11-‬‬
‫‪ -‬امر ترانسپورت کارکنان )م‪(1-‬‬

‫‪49‬‬
 ‫‪ .3‬اسناد عواید‬
‫عبارت از اسناد است که به غرض آگاهی از انتقال عواید و تحصیلی ها به ریاست عواید‬
‫و توحید روز عواید که از ریاست عواید به ریاست محاسبات ابالغ میگردد‪.‬‬
‫اسناد عواید عمدتًا عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ -‬م‪) 25-‬حواله تحصیلی(‬
‫‪ -‬م‪) 26 -‬رسید نقدی(‬
‫‪ -‬م‪) 27-‬سند انتقال نقدی(‬
‫‪ -‬م‪) 29 -‬راپور تحصیالت(‬
‫‪ -‬م‪) 32 -‬سند تحویلی بانک( و غیره‬

‫‪ .4‬طرزالعمل اصل منظوری ساالنه و توزیع تخصیصات‬

‫بعد از آنکه بودجه دولت بصورت توحیدی ترتیب گردید در ماه عقرب هر سال از طریق‬
‫وزارت مالیه به مجلس وزرا تقدیم میگردد که بعد از آن به پارلمان کشور غرض تصویب‬
‫ارجاع میشود‪.‬‬
‫معموًال در ماه جدی صدور حئاله تخصیصات ربع اول سال جاری از طرف ریاست‬
‫محاسبات صورت میگیرد‪ ،‬در ضمن بعد از منظوری شورای وزیران و تصویب هر دو مجلس‬
‫پارلمان و توشیح آن توسط رئیس جمهور بودجه ملی مرعی االجرا بوده که ریاست بودجه‬
‫وزارت مالی ارقام جدید بودجه منظور شده یک نماینده گی را بروی یک نقل فورمه )‬
‫‪ (12‬توحید تخمینات و مصارف نماینده گی بروی واحدهای دومی و باب طوری درج مینماید که‬
‫هر مبلغ پیشنهاد شده باب محض خط کشیده و عوض آن مبلغ مجموعی منظور شده آن بابرا‬
‫مینویسند‪ ،‬بعد از تصحیح فورمه )‪ (12‬به نماینده گی مربوط ارسال و توسط مکتوب علیحده از‬
‫ایشان خواهیش میشود تا با در نظر گرفتن ارقام جدید منظور شده فورمه )‪ 19‬ب جدول توزیع‬
‫تخصیصات( از طرف واحد دومی یا نماینده گی ترتیب و بریاست بودجه تقدیم نماید‪ .‬ریاست‬
‫بودجه وزارت مالیه به هر یک از نماینده گی ها از تعداد بودجه منظور شده شان به تفکیک باب‬
‫مصارف اطالع داده و برای شان هدایت میدهد تا مصارف مجوزه هر ربع سال بودجوی خود‬
‫را بتاریخ ایکه از طرف ریاست بودجه تعیین می گردد به ریاست بودجه ارسال نمایند هم چنان‬

‫‪50‬‬
‫بودجه نمایندگی واحد دومی به تفریق باب و فصل مصارف بریاست بودجه تقدیم داشته و دو‬
‫حالت ذیل را اختیار مینمایند‪.‬‬
‫‪ a.‬اگر بودجه پیشنهاد شده و بودجه تصویب شده یک نماینده گی با هم یک چیز باشد‪ .‬در‬
‫آنصورت ارقام بودجه تجویز شده از طریق ریاست بودجه واحدهای دومی بودجه منظور شده‬
‫تلقی گردیده و حیقیت اصل منظوری ساالنه واحد دومی را خواهد داشت‪.‬‬
‫‪ b.‬هرگاه بودجه پیشنهاد شده و بودجه منظور شده یک نمایندگی از هم فرق داشته باشد‬
‫اولتر از همه نماینده گی رقم منظور شده را در بین واحدهای دومی حوزه توزیع مینماید اگر‬
‫واحد دوم مستقل باشد یعنی تحت بودجه نمایندگی رقم داشته باشد رقم منظور شده ساالنه باب‬
‫مربوط کل نماینده گی میباشد‪.‬‬
‫بودجه نمایندگی باید ضرورت هر امه را بدقت تام در نظر گرفته و هم سایر فصول و‬
‫ابواب ربع به ربع دیگر به اندازه قابل مالحظه تغییر نماید و توزیع بالک منظور شده بصورت‬
‫مساوی به هر ربع سال مالی کافی و قناعتا بخش نمیباشد به هر صورت الزم است تا یک‬
‫محاسبه از صورت جریان تخصیصات و وجوه بودجه پیشنهاد شده و منظور شده اطالع حاصل‬
‫نماید اگر منظوری و تخصیص وجود نداشته باشد واضیح است که محاسب هیچ نوع حواله را‬
‫اجرا کرده نمی تواند و برای اینکه حواله را اجرا کرده بتواند الزم است از منظوری و‬
‫تخصیص بودجه معلومات کافی داشته باشد و احدهای اول اداری تمام وزارت خانه ها و‬
‫ریاست های مستقل و واحدهای دوم اداری فورمه )م‪ (19-‬جدول تخصیصات خود را بعد از‬
‫آگاهی از بودجه منظور شده توسط فورمه ) ‪ (12‬که از ریاست بودجه اخذ نموده برای باب و‬
‫فصل در چهار نقل ترتیب و به ریاست بودجه ارسال میدارد فعًال فورمه )م‪ (12 -‬به فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (16‬یکجا گردیده‪ .‬ریاست بودجه فورمه )‪ (19‬مالی را منحیث توزیع تخصیصات در ربع اول‬
‫بطور قطعی و در سه ربع متباقی بطور موقت منظور نموده بعد از چک و مالحظه ریاست‬
‫محاسبات به مراجع ارسال میدارد‪ .‬منظوری قطعی تخمینات از باب متباقی بروی فورمه )‬
‫‪ (21‬یعنی اطالعیه توزیع تخصیصات منظور شده از طرف ریاست بودجه وزارت مالیه در )‬
‫‪ (4‬نقل ترتیب گردیده و بعد از مالحظه و چک ریاست محاسبات به مرجع مربوط ارسال میشود‬

‫‪51‬‬
‫که یک نقل آن بریاست محاسبات )‪ (2‬و یک نقل آن به بودجهنماینده گی مربوطه فرستاده شده و‬
‫نقل دیگر آن در خود ریاست بودجه حفظ میشود‪.‬‬
‫شعبات مسئول بودجه‪ ،‬واحدهای تحت توزیع تخصیصات را بوسیله فورمه ) ‪ (21‬از‬
‫واحدهای فوق در خواست مینمایند‪.‬‬
‫فورمه )ب‪ (22-‬به منظور تغییر مبالغ مندرج و توزیع تخصیصات استعمال میشود که‬
‫شعبه بودجه واحد ما تحت و یا واحد اولی آنرا ترتیب نموده و بریاست بودجه ارسال می گردد‪،‬‬
‫توسط این فورمه میتوان‪:‬‬
‫‪ a.‬در خواست تغییر توزیع تخصیصات یک ربع و یا مبالغ منظور شده موقع ارباع‬
‫متعاقب را میتوان تقدیم نمود‪.‬‬
‫‪ b.‬بول را از عین باب یک ربع و یا ارباع متعاقب به ربع مالیه بطور پیشکی میتوان در‬
‫خواست نمود‪.‬‬
‫‪ c.‬در عین ربع میتوان پول را از یک باب به باب دیگر در خواست و مصرف نمود که‬
‫برای انجام این عمل فورمه )ب‪ (23-‬و برای تصحیح آن فورمه )ب‪ (19-‬استعمال میشود‪.‬‬
‫ولی در خواست تغییر در هر موقع در ظرف مدت یک ربع صورت گرفته میتواند اما در‬
‫ربع اخیر بعدی تغییرات در شش ماه آخر سال جاری در خواست میشود‪ ،‬انتقال وجوه تابع‬
‫مقررات آتی میباشد‪:‬‬
‫‪ a.‬در صورتیکه بودجه یک نماینده گی به اساس واحد دومی‬
‫اجرا گردد‪.‬‬
‫‪ .1‬انتقال وجوه از یک فصل به فصل دیگر در عین باب مصارف یک واحد دومی از‬
‫صالحیت آمر نماینده گی مربوط است بشرطیکه انتقاالت اصل منظوری ساالنه پنج فیصد‬
‫بیشتر از )‪ (%52‬در ظرف سال مالی تنزید و یا تنقیض نمایند‪.‬‬
‫‪ .2‬انتقال وجوه از یک فصل به صل دیگر در عین باب مصارف بودجه واحد دومی را از )‬
‫‪ (52‬فیصد محدودیت فرق یابد‪ .‬قبًال توسط ریاست بودجه وزارت مالیه منظور شود‪.‬‬
‫‪ .3‬انتقال وجوه بین ابواب مصارف واحد دومی از صالحیت آمر نماینده گی مربوطه است‬
‫بشرطیکه چنان انتقاالت اصل منظوری ساالنه باب مصارف را بیشتر از )‪ (25‬فیصد در ظرف‬

‫‪52‬‬
‫سال مالی تزئید و یا تنقیض نه نماید‪ .‬و اجراآت و انتقال بیشتر از ) ‪ (25‬فیصد باید قبًال توسط‬
‫ریاست بودجه وزارت مالیه منظوری حاصل گردیده باشد‪.‬‬
‫‪ b.‬در صورتیکه بودجه نماینده گی به اساس کل نماینده گی اجرا و تعمیل‬
‫گردد‪:‬‬
‫‪ .1‬آمر یک نماینده گی بدون منظوری قبلی ریاست ودجه میتواند وجوه را از یک ماده به‬
‫ماده دیگر در عین فصل انتقال دهد‪.‬‬
‫‪ .2‬آمر نماینده گی میتواند تا )‪ (15‬فیصد تزیید و یا تنقیض را از یک فصل به فصل دیگر‬
‫در عین باببدون منظوری قبلی ریاست بودجه انتقال دهد‪.‬‬
‫‪ .3‬اضافه از )‪ (%15‬منظوری ساالنه یک فصل به فصل دیگر در عین باب از صالحیت و‬
‫منظوری ریاست بودجه وزارت مالیه میباشد‪.‬‬
‫‪ .4‬انتقال بین ابواب بودجه یک نماینده گی تا )‪ (%15‬اصل منظوری ساالنه از صالحیت‬
‫ریاست بودجه وزارت مالیه بوده و بیش از )‪ (%15‬تزئید و یا تنقیص از طریق ریاست بودجه‬
‫ایجاب منظوری ریاست شورای وزیران را مینماید‪.‬‬
‫‪ c.‬صرف نظر از ترتیب اجرا و تعمیل بودجه‪:‬‬
‫‪ .1‬هر انتقال وجوه بین نماینده گی ها باید بعد از مشوره با آمر نماینده گی های مربوط قبًال‬

‫توسط رئیس شورای وزیران منظور گردد‪.‬‬

‫‪ .2‬جمیع انتقاالت باید در اخیر هر ماه بروی فورمه )ب‪ (21-‬توحید و به ریاست بودجه‬
‫ارسال شود‪.‬‬
‫‪ d.‬تمام وجوه فوق العاده و احتیاطی غیر شخصی در بودجه دولت در ریاست بودجه‬
‫گرفته میشود نه در بودجه نماینده گی ها بنابر این هر نماینده گی که به وجوه خارج از بودجه‬
‫منظور شده خود ضرورت پیدا میکند بوسیله فورمه )ب‪ (24-‬در خواست انتقال وجوه فوق‬
‫العاده بریاست بودجه تقدیم که بعد از سفارش و نظر رئیس بودجه و وزیر مالیه از شورای‬
‫وزیران منظوری و یا عدم منظوری آن حاصل میشود‪.‬‬

‫‪ .5‬طرزالعمل اسناد مصارف برای مواد و خدمات‬

‫‪53‬‬
‫زمانیکه یکی از ادارات مربوط یک نماینده گی در خواست جنس را میدهد اوًال مالحظه‬
‫میشود که آیا جنس مورد ضرورت در تحویل خانه موجود است یا خیر‪ ،‬اگر موجود باشد طب‬
‫طرزالعمل مربوط آن جنس از تحویلخانه کشیده میشود و اگر موجود نباشد برای تهیه و تدارک‬
‫آن از طریق مدیریت خدمات مطابق احکام آمر اعطا اقدام به عمل می آید‪ .‬برای تهیه و تدارک‬
‫جنس مورد ضرورت الوًا فورمه امر خریداری یعنی فورمه )م‪ (3-‬که از جمله اسناد و تعهد‬
‫است در چهار کاپی از طرف شعبه تهیه مدیریت خدمات ترتیب میشود‪ .‬این چهار کاپی‬
‫فورمه )م‪ (3-‬و یا )م‪ (4-‬همراه با پیشنهادیه که دارای امریه آمر اعطا میباشد به مدیریت دفتر‬
‫داری ارسال میشود‪ .‬مدیریت دفتر داری اوًال از موجودیت وجوه در فورمه )م‪ (3-‬و یا )م‪-‬‬
‫‪ (4‬تصدیق مینماید )ستون ‪ ،(12‬ثانیًا ستون )‪ (22‬و یا )‪ (24‬فورمه )م‪ (3-‬و یا ستون )‪ 21‬و‬
‫‪ (32‬فورمه )م‪ (4-‬را خانه پری مینماید‪ .‬ثانیًا در دفتر )م‪ (22 -‬مبلغ تعهد شده را با پنسل تحت‬
‫ستون )‪ (12‬تعهدات صورت گرفته شامل میسازد‪.‬‬
‫بعد از آن اسناد غرض چک به مدیریت کنترول قبلی و از آن جا واپس به مدیریت خدمات‬
‫میرود بعدًا‬

‫قرارداد خریداری و یا تدارک اموال و یا خدمات امضا میشود‪ .‬در این وقت یک کاپی از‬
‫فورمه )م‪ (3-‬دوباره به مدیریت دفتر داری ارسال میشود‪ .‬مدیریت دفتر داری ملغ تعهد شده را‬
‫که قبًال در دفتر )م‪ (22-‬تحریر نموده بود باالی آن رنگ میکشد‪.‬‬
‫توزیع فورمه )م‪ (3-‬به فورمه )م‪ (3-‬به مراجع آتی توزیع میشود‪:‬‬
‫یک کاپی به مدیریت تهیه خدمات‪.‬‬ ‫(‪a‬‬

‫یک کاپی به مدیریت دفتر داری‪.‬‬ ‫(‪b‬‬

‫یک کاپی به تحویلخانه‪.‬‬ ‫(‪c‬‬

‫یک کاپی به قراردادی یا تهیه کننده اموال‬ ‫(‪d‬‬

‫‪ .1-5‬تادیات پیشکی برای اموال و خدمات‬

‫هرگاه طوری موافقه شده باشد که قبل از رسیدن یا تهیه مواد و یا ایفای خدمت یک مقدار‬
‫پول طوری پیشکی تادیه شود‪ .‬مدیریت عمومی خدمات یک کاپی از فورم )م‪ (3-‬را با‬
‫درخاوستی پول پیشکی و امریه آمر اعطا به مدیریت حواله جات ارسال مینماید‪ .‬مدیریت حواله‬

‫‪54‬‬
‫جات فورمه )م‪ (12-‬و )م‪ (12-‬را در دو کاپی ترتیب مینماید‪ .‬تمامی این اسناد به مدیریت دفتر‬
‫داری ارسال میشود‪ ،‬مدیریت دفتر داری اوًال از عدم موجودیت باقیمات تصدیق میکند و ثانیًا از‬
‫موجودیت وجوه بودجوی در فورمه )م‪ (12-‬در )ستون ‪ (13‬تصدیق مینماید‪.‬‬
‫بعدًا تصنیف مصارف را به ارتباط فصول و ابواب در ستون های )‪ 22‬و ‪ (24‬مربوط به‬
‫فورم )م‪ (12-‬می نیوسد ‪،‬بعد از اینکه این عمل را انجام داد چک می نماید که مبالغ قابل تادیه‬
‫بصورت پیشکی به اسناد مربوطه معامله شده و اسناد از هر حیث مکمل باشد‪ .‬بالخره مبلغ قابل‬
‫تادیه را در دفتر )م‪ (22-‬در ستون تادیه پیشکی )ستون ‪ (12‬ثبت مینماید‪ .‬بعدًا تمامی اسناد به‬
‫مدیریت کنترول میرود‪ ،‬بعد از اینکه در اینجا چک شد واپس به مدیریت حواله جات می آید‪،‬‬
‫مدیریت حواله جات فورمه )م‪ (16-‬یعنی جدول تادیه را در سه کاپی تادیه مینماید و اسناد را‬
‫دوباره به مدیریت دفتر داری ارسال میدارد‪ .‬مدیریت دفتر داری تمامی اسناد را چک و از‬
‫صورت صحت بودن فورمه )م‪ (16-‬اطمینان حاصل میکند بعدًا مبلغ پیشکی را در ستون تادیه‬
‫پیشکی دفتر )م‪ (22-‬به رنگ مینویسد‪ ،‬یک کاپی فورم )م‪ (12-‬رانزد خود نگهمیدارد و مبلغ‬
‫پیشکی را در ان درج مینماید اسناد به مدیریت کنترول و از آنجا واپس به حواله جات میرود‪،‬‬
‫مدیریت حواله جات یک کاپی از )م‪ (12-‬و دو کاپی از )م‪ (16-‬را غرض صدور چک به‬
‫مدیریت تادبایت خزاین ارسال میدارد و یک کاپی از فورمه )م‪ (3-‬را واپس به مدیریت خدمات‬
‫گسیل میدارد‪ .‬مدیریت تادیات بعد از تحریر چک‪ ،‬نمبر چک را در فورمه )م‪ (16 -‬داخل کرده‬
‫دوباره آنرابه مدیرت دفتر داری میفرستد و مدیریت دفتر داری آنرا با کاپی )م‪ (16-‬و )م‪-‬‬
‫‪ (12‬در دوسیه میگذارد‪.‬‬

‫‪ .2-5‬محسوبی پیشکی‬
‫بعد از اینکه مواد تهیه شده و یا خدمتی انجام یافت قیمت اموال و خدمات از سه حالت ذیل‬
‫خالی نخواهد بود‪.‬‬
‫الف‪ .‬قیمت مواد و خدمات مساوی با مبلغ تادیه پیشکی باشد‪.‬‬
‫قیمت مواد و خدمات کمتر از مبلغ تادیه پیشکی باشد‪.‬‬ ‫ب‪.‬‬
‫قیمت مواد و خدمات بیشتر از مبلغ تادیه پیشکی باشد‪.‬‬ ‫ج‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫الف‪ .‬در صورتیکه قیمت مواد و خدمت مساوی با مبلغ تادیه شده پیشکی‬
‫باشد‪.‬‬
‫زمانیکه مواد تهیه شده و یا خدمت انجام گردیده مدیریت خدمات اسناد آتی را به مدیریت‬
‫حواله جات ارسال میدارد‪:‬‬
‫‪ .1‬کاپی فورمه )م‪ (3-‬و یا فورمه )م‪(4-‬‬
‫‪ .2‬فورمه )م‪) (7-‬راپور رسید( که مصدق وصول اموال و انجام خدمت و همچنان دارای مشخصات‬
‫مواد میباشد‪.‬‬
‫‪ .3‬بل فروش‪.‬‬
‫مدیریت حواله جات برای اسناد متذکره فورمه )م‪ (12-‬را در دو کاچپی ترتیب و آنرا به‬
‫مدیریت دفتر داری گسیل مینماید‪ .‬مدیریت دفتر داری عملیه های آتی را انجام میدهد‪.‬‬
‫‪ a.‬ستون های )‪ 22‬و ‪ (27‬فورمه )م‪ (12-‬را مطابق طرزالعمل که در تعلیمات نامه‬
‫محاسبه داده شده است خانه پری می کند‪.‬‬
‫‪ b.‬مبلغ محسوبی پیشکی را که در ستون محسوبی تادیه پیشکی فورمه )م‪ (12-‬ستون )‪25‬‬
‫و ‪ (12‬نوشته شده در فورمه )م ‪ (22‬ستون اول محسوبی پیشکی و همچنان در فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (12‬ثبت میکند‪.‬‬
‫‪ c.‬مبلغ تعهدات تصفیه شده را از ستون تعهد تصفیه شده ستون )‪ (27‬فورمه )م‪ (12-‬در دفتر )م‪-‬‬
‫‪(22‬‬
‫)ستون ‪ 13‬تعهدات تصفیه شده( یاد داشت میکند‪.‬‬
‫‪ d.‬یک کاپی از فورمه )م‪ (12-‬را با فورمه )م‪ (12-‬نزد خود نگهداری می کند‪ .‬اسناد بعدًا‬

‫به مدیریت کنترول و از آنجا واپس به مدیریت حواله جات گسیل میگردد‪ .‬مدیریت حواله جات‬
‫مبلغ محسوبی پیشکی یا مبلغ ستون )‪ (22‬فورمه )م‪ (12-‬را با کاپی فورمه )م‪ (12-‬خود ثبت‬
‫کرده اسناد باقی مانده را به مدیریت دفترداری ارسال میدارد تات در دوسیه مربوط نگهداری‬
‫شود‪.‬‬

‫ب‪ .‬در صورتیکه قیمت مواد و یا خدمت بیشتر از تادیه پیشکی‬

‫باشد‬

‫‪56‬‬
 ‫بعد از وصول اموال و یا انجام خدمت مدیریت خدمات کاپی فورم )م‪ (3-‬و یا فورم )م‪-‬‬
‫‪ (4‬را با فورم )م‪ (7-‬و بل فروش را به مدیریت حواله جات ارسال میدارد‪ ،‬مدیریت حواله جات‬
‫به مالحظه اسناد متذکره فورمه )م‪ (12-‬را در دو کاپی ترتیب مینماید و به تمام اسناد به مدیریت‬
‫دفتر داری ارسال میدارد‪ .‬مدیریت دفتر داری مانند تشریحات باال عملیه های آتی را انجام‬
‫میدهد‪.‬‬
‫‪ .1‬ستون ها )‪ 22‬و ‪ (27‬فورمه )م‪ (12-‬را خانه پری می کنند‪.‬‬
‫‪ .2‬مبلغ محسوبی پیشکی را در ستون محسوبی پیشکی دفتر )م‪ (22-‬معامله میدارد‪.‬‬
‫‪ .3‬مبلغ تعهدات تصفیه شده را نیز در ستون تعهدات تصفیه شده دفتر )م‪ (22-‬درج‬
‫مینماید‪.‬‬
‫‪ .4‬مبلغ قابل تادیه را بعد از اطمینان در مورد موجودیت وجوه با پنسل در دفتر )م‪-‬‬
‫‪ (22‬یاد داشت میکند‪.‬‬
‫‪ .5‬یک کاپی فورمه )م‪ (12-‬را نزد خود نگهداری مینماید‪.‬‬
‫‪ .6‬مبلغ محسوبی پیشکی را در فورمه )م‪ (12-‬که در نزد خود دارد درج مینماید‪.‬‬
‫مدیریت دفتر داری بعد از انجام عملیه های فوق تمامی اسناد را به مدیریت کنترول‬
‫غرض چک کردن گسیل میدارد‪ .‬این شعبه به نوبه خود اسناد را چک و اپس به مدیریت حواله‬
‫جات می فرستد‪ .‬مدیریت حواله جات در این مرحله عملیات آتی را انجام میدهد‪.‬‬
‫‪ .1‬مبلغ محسوبی پیشکی )ستون ‪) (25‬فورمه م‪ (12-‬رادو کاپی که نزد خود دارد یاد داشت میکند‪.‬‬
‫‪ .2‬فورمه )م‪ (16-‬را در سه کاپی ترتیب میکند‪.‬‬
‫‪ .3‬تمامی اسناد را به مدیریت دفترداری ارسال میدارد‪.‬‬
‫مدیریت دفترداری عملیه اتی را انجام می دهد‪:‬‬
‫فورمه )م‪ (16-‬را از نظر صحت بودن آن چک می نماید‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫مبلغ تادیه قطعی )تادیه بعدی( را که قبًال با پنسل به دفتر )م‪ (22-‬یاد داشت کرده بود‬ ‫‪.2‬‬
‫برنگ می رساند‪ .‬بعدًا اسناد به مدیریت کنترول و از آنجا به مدیریت حواله جات واپس میرود‪.‬‬
‫مدیریت حواله جات اسناد را به مراجع مربوطه آن توزیع می دارد‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫‪ .3-5‬تادیه قطعی یا تادیه بعدی‬
‫تادیه بعدی برای اموال و خدمات زمانی مورد بحث است که پول مذکور پیشکی تادیه نشده‬
‫باشد‪ .‬زمایکه‬
‫اموال رسیده و یا خدمت انجام شده باشد‪ ،‬مدیریت خدمات کاپی فورم )م‪ (3 -‬و فورم )م‪ (4-‬را با‬
‫فورمه )م‪) (7-‬راپور رسید( و بل فروش به مدیریت حواله جات میفرستد‪ ،‬مدیریت حواله جات‬
‫فورمه )م‪ (12-‬را در دو کاپی ترتیب و اسناد را به دفتر داری گسیل میدارد مدیریت دفتر داری‬
‫عملیه های اتی را انجام میدهد‪.‬‬
‫‪ .1‬ستون های )‪ (27 ،22‬فورمه )م‪ (12-‬را خانه پری می نماید‪.‬‬
‫‪ .2‬مبلغ بابل تادیه ستون )‪ (24‬فورم )م‪ (12-‬را به ستون تادئیه بعدی ستون )‪ (9‬دفتر )م‪-‬‬
‫‪ (22‬با پنسل یاد داشت میکند‪.‬‬
‫‪ .3‬مبلغ تعهدات تصفیه شده ستون )‪ (27‬فورمه )م‪ (12-‬را در دفتر )م‪ (22-‬ستون تعهدات‬
‫تصفیه شده درج مینماید‪.‬‬
‫اسناد غرض چک به مدیریت کنترول میرود و از آنجا دوباره به حواله جات گسیل‬
‫میشود‪ .‬حواله جات فورمه )م‪ (16-‬را در سه کاپی ترتیب میدارد و به مدیریت دفتر داری ارسال‬
‫میدارد‪ ،‬مدیریت دفتر داری اسناد را چک و مبلغ تادیه بعدی و مبلغ تعهدات تصفیه شده را به‬
‫ستون های مربوط دفتر )م‪ (22-‬به رنگ می نویسد‪.‬‬
‫اسناد بعدًا به کنترول و از آنجا واپس به حواله جات میرود‪ .‬حواله جات دو کاپی فورم )م‪-‬‬
‫‪ (16‬و سه کاپی فورم )م‪ (12-‬را غرض تحریر چک به تادیات ریاست خزاین میفرستد‪ .‬یک‬
‫کاپی فورمه )م‪ ،(16-‬فورمه )م‪ (12-‬یا فورمه )م‪ (7-‬وبل فروش را به مدیریت دفتر داری و یک‬
‫کاپی فورمه )م‪ (3-‬و یا فورمه )م‪ (4-‬را به خدمات ارسال میدارد‪.‬‬
‫مدیریت تادیات بعد از صدور چک‪ ،‬نمبر چک را در هر دو کاپی فورمه )م‪ (16 -‬داخل و‬
‫یک کاپی آنرا به دفتر داری می فرستد و دفتر داری آنرا با یک کاپی فورمه )م‪ (16-‬و‬
‫فورمه )م‪ (12-‬در دوسیه می گذارد‪.‬‬

‫یاد داشت‪ :‬موضوعات آتی قابل دقت است‪.‬‬

‫‪58‬‬
‫‪ .1‬در صورتیکه تعهد در سال جاری صورت گرفته باشد مبلغ تعهدات تصفیه شده در دفتر‬
‫فورمه )م‪ (22-‬شامل میگردد ولی اگر تعهد در سال گذشته صورت گرفته باشد تعهدات تصفیه‬
‫شده بکدام دفتر ثبت نمی شود‪.‬‬
‫‪ .2‬در صورتیکه تادیه پیشکی در سال جاری پرداخته شده باشد مبلغ محسوبی پیشکی باید‬
‫در دفتر )م‪-‬‬
‫‪ (22‬ثبت گردد در حالیکه تادیه پیشکی در سال گذشته صورت گرفته باشد محسوبی پیشکی‬
‫شامل دفتر )م‪-‬‬
‫‪ (92‬میگردد‪.‬‬
‫‪ .3‬حساب تادیه پیشکی و تحصیل و تصفیه آن اصًال با تمام اسناد مربوطه آن به مدیریت‬
‫دفترداری نگهدار میشود همچنان الزم است فورمه )م‪ (22-‬نیز در مدیریت دفتر داری نگهداری‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪ .4‬تطبیق حسابات بین دفتر داری و حواله جات در ختم سال قبل از بسته شدن حسابات‬
‫حتمی و ضروری است‪.‬‬
‫‪ .5‬در تمام حاالت مقایسه و تطبیق تمام فورمه )م‪ (16-‬در ختم هر ماه ضروری است تا‬
‫اطمینان حاصل شود که در هیچ حالتی بدون امر تادیه ترتیب فورمه های )م‪) ،(12-‬م‪-‬‬
‫‪ (13‬یا )م‪ (41-‬صورت نگرفته است‪.‬‬
‫توضیح چند اصطالح به ارتباط اسناد حسابی‬
‫‪ a.‬تعهدات صورت گرفته‬
‫عبارت از اتخحاذ تصمیم یک اداره دولتی برای مصارف وجوئه از تخصیصات‬
‫بودجویی به اساس فصل و باب معینه آن به عباره دیگر با استفاده از سیستم تعهدات اداره‬
‫پرداخت قیمت اموال و خدمات را در هر یک از اوقات بعدی که مطالبه شود تعهد مینماید باید به‬
‫خاطر داشت که در اسناد تعهد هیچگونه پرداخت پول نقد و مصرف صورت نمیگیرد‪.‬‬
‫‪ b.‬تادیه پیشکی‬
‫منظور از تادیه پیشکی آنست که از طرف اداره قبل از اینکه اموال به تحویلخانه برسد و یا‬
‫خدمتی انجام‬

‫‪59‬‬
‫شود به تهیه کننده اموال و یا ایفا کننده خدمت‪ ،‬پول طور پیشکی تایده میشود‪ .‬تادیه پیشکی‬
‫عمومًا در مقابل اسناد و تعهد صورت میگیرد‪.‬‬
‫‪ c.‬محسوبی پیشکی‬
‫عبارت از تصفیه پول پیشکی است برای تهیه کننده اموال و یا ایفا کننده خدمت قبل از‬
‫رسیدن اموال و انجام خدمت طور پیشکی تادیه شده‪ .‬محسوبی پیشکی زمانی صورت میگیرد‬
‫که اموال رسیده باشد یا خدمت انجام شده باشد‪.‬‬
‫‪ d.‬تادیه بعدی‬
‫زمانیکه اموال از طرف تهیه کننده مواصلت کرده و یا خدمت انجام گردیده در آنصورت‬
‫قیمت مالی و یا خدمت بروی بل تادیه میشود این نوع تادیه را تادیه بعدی یاد می کنند مشروط‬
‫بر اینکه پولی پیشکی تادیه نشده باشد و یا اینکه قیمت حقیقی اموال یا خدمت بیشتر از پولی‬
‫پیشکی باشد در این صورت تفاوت قیمت که پرداخته میشود یک تادیه بعدی است‪.‬‬

‫‪ e.‬تعهدات تصفیه شده‬

‫عبارت از تصفیه قیمت حقیقی اموال و خدمات است که رسیده و یا انجام شده است و قبًال‬

‫در این موردتعهد صورت گرفته است‪.‬‬

‫‪ (6‬طرزالعمل ترتیب اسناد و مصارف برای مسافرت‬

‫مسافرت حوزه داخلی یا خارجی باشد باید در مورد تاریخ‪ ،‬هدف و مدت مسافرت از‬
‫طرف اداره که مامور از طرف آن به سفر موظف میشود به مدیریت مامورین و حواله جات‬
‫معلومات داده شود‪ ،‬مدیریت مامورین بعد از حصول معلومات فورمه )م‪) (9-‬درخواست و امر‬
‫مسافرت( را در دو کاپی ترتیب مینماید و از طریق مدیریت حواله جات به دفتر داری میرود‪.‬‬
‫دفترداری در هر دو کاپی اوًال از موجودیت وجوه تصدیق می کند )در ستون ‪ 14‬فورمه‬
‫م‪ (9-‬ثانیًا ستونهای )‪ 16‬و ‪ (22‬فورمه )م‪ (9-‬را خانه پری میکند‪ ،‬ثالثًا مبلغ تعهد شده را با پنسل‬
‫در ستون )‪ (12‬دفتر )م‪ (22-‬یاد داشت می نماید‪ .‬اسناد دوباره به مدیریت مامورین میرود و‬
‫مدیریت موصوف منظوری مسافرت را در ستون )‪ (5‬فورمه )م‪ (9-‬از آمر اعطا اخذ مینماید‪،‬‬
‫یک کاپی از فورمه )م‪ (9-‬دوباره به دفتر داری فرستاده میشود‪ .‬مدیریت موصوف مبلغی را که‬

‫‪60‬‬
‫در ستون )‪ (12‬دفتر )م‪ (22-‬به پنسل یاد داشت کرده بود به صفت تعهدات صورت گرفته به‬
‫رنگ مینویسد‪ ،‬کاپی دوم فورمه )م‪ (9-‬غرض حواله پولی به حواله جات میرود‪.‬‬
‫در صورتیکه مسافرت توسط طیاره مطرح باشد مدیریت مامورین فورمه )م‪ (1-‬را دو یا‬
‫سه کاپی عالوه ب فورمه )م‪ (9-‬ترتیب میکند و یک کاپی از فورمه )م‪ (1-‬در شعبه مامورین‬
‫نگهداری میشود و کاپی دیگر آن به دفتر هواپیما ارسال میگردد‪.‬‬
‫دفتر هواپیما تکت را به شخص که سفر مینماید میدهد و ستون های )‪ 14‬و‪ (17‬هر دو‬
‫کاپی )م‪ (1-‬را خانه پری کرده یکی آنرا به مدیریت حواله جات اداره مربوطه مامور غرض‬
‫حواله قیمت تکت می فرستد‪ ،‬حواله جات آنرا به دفترداری ارسال میکند‪ ،‬مدیریت موصوف‬
‫اوًال ستون های )‪ 11‬و ‪ (22‬لیسنس فورمه را خانه پری میکند ثانیًا مبلغ تعهد شده را به پنسل‬
‫تحت ستون )‪ (12‬دفتر )م‪ (22-‬تحریر میدارد‪ .‬بعدًا فورمه )م‪ (1-‬را به حواله جات گسیل میدارد‪.‬‬
‫حواله جات فورمه های )م‪ (12-‬و )م‪ (16-‬را ترتیب و اجراآت بعدی را که در حالت تادیه بعدی‬
‫برای موارد خدمات انجام میدارد در این قسمت نیز انجام میدهد‪.‬‬

‫‪ 6.1‬تادیه پیشکی برای مسافرت داخلی‬

‫هرگاه ماموریکه به مسافرت میرود خواسته باشد پول پیشکی اخذ نماید در زمینه در خواستی به‬
‫آمر اعطا‬
‫تقدیم و امر اجرای پول پیشکی را حاصل می نماید‪ .‬در خواستی پیشکی با فورم )م‪ (9-‬از طرف‬
‫مدیریت مامورین سایر و معلومات مورد ضرورت که قبًال از آن یادآوری شد به مدیریت حواله‬
‫جات ارسال میگردد و حواله جات به اسناد آن فورم )م‪ (12-‬و فورم )م‪ (12-‬را در دو کاپی‬
‫ترتیب مینماید‪ .‬اجراآت بعدی مانند طرزالعمل است که در مورد تادیه مبلغ پیشکی اموال و‬
‫خدمات تذکر داده شد‪.‬‬
‫الف‪ .‬محسوبی پیشکی‬
‫برای اینکه پول حواله شده پیشکی بخرچ مامور محسوب شود باید مامور بعد از اکمال‬
‫وظیفه سپردهش ده از محلی که در ان جا سفر کرده ست مکتوبی در مورد ایفای خدمت و مدت‬

‫‪61‬‬
 ‫خدمت با خود بیاآورد‪ .‬این مکتبو از طریق مدیریت مامورین به مدیریت حواله جات ارسال می‬
‫گردد‪ ،‬مدیریت حواله جات درین وقت فورمه )م‪-‬‬
‫‪) (13‬تادیه مصارف سفر( را در دو کاپی ترتیب میکند در این مرحله سه امکان ذیل موجود است‪.‬‬
‫‪ a.‬هرگاه پول پیشکی با استحقاق حقیقی مامور یک چیز باشد و تفاوت نداشته باشد‬
‫مدیریت حواله جات فورمه )م‪ (13-‬و مکتوب واصله را به دفتر داری راجع میسازد‪ .‬تاجراآت‬
‫بعدی در این زمینه عینًا مانند اجراآتی است که قبًال در مورئد محسوبی پیشکی مواد و خدمت‬
‫توضع گردید‪.‬‬
‫‪ b.‬اگر استحقاق واقعی مامور )ستون ‪ (13‬بیشت راز منبلغ پیشکی )ستون ‪ (14‬فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (13‬باشد و پول باقیمانده استحقاق ماخمور قابال تادیه باشد در این دو کاپی حالت فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (3‬با مکتوب واصله از طریق مدیریت حواله جات به مدیریت دفتر داری میرود‪ .‬اجراآت بعدی‬
‫عینًا مانند اجراآت است که قبًال در مورد محسوبی پیشکی مواد و خدمات از آن تذکر رفت یگانه‬
‫فرقی که موجود است و فوقًا هم گفته شد اینست که به عوض فورمه )م ‪ (12 -‬فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (13‬استعمال میشود‪.‬‬
‫‪ c.‬اگر استحقاق واقعی مامور )ستون ‪ (134‬کمتر از پول پیشکی )ستون ‪ (14‬فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (13‬باشد مامور مکلف به تادیه پول اضافه بورده گی میشود‪ .‬مدیریت حواله جات پول اضافه‬
‫بورده گی را توسط مامور به بانک تحویل و بعدًا فورمه )م‪ (13-‬را در دو کاپی ترتیب مینماید‪،‬‬
‫فورمه )م‪ (13-‬و مکتوب واصله را با رسید بانک به مدیریت دفتر داری راجع مینماید باقی‬
‫اجراآت عینًا مانند اجرا است که در حالت اول ذ کر شد‪.‬‬

‫ب‪ .‬تادیه بعدی‬

‫هرگاه پیشکی صورت نگرفته باشد و یا اینکه استحقاق واقعی مامور بیشتر از پول‬
‫پیشکی باشد دراینصورت تادیه بعدی موضوع بحث میشود مامور مکتوب اجرای خدمت خود‬
‫را از طریق مدیریت مامورین بهمدیریت حواله جات سپرده و حواله جات به اساس آن‬

‫‪62‬‬
‫فورمه )م‪ (13-‬را در دو کاپی که در حالت تادیه پیشکی برای مواد و خدمات قبًال تشریح شده‪ ،‬با‬
‫این تفاوت که بعرض فورمه )م‪ (12-‬فورمه )م‪ (13-‬مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬
‫‪ 6.2‬مسافرت در خارج‬
‫مملکت الف‪ .‬تادیه پیشکی‬
‫هرگاه چون پیشکی برای مسافرت در خارج ضرورت احساس شود امر آمر اعطا به‬
‫درخواستی مامور اخذ و از طریق مدیریت مامورین ضم فورمه )م‪ (9-‬به حواله جات ارسال‬
‫میشود‪ .‬حواله جات اسعار خارجی را محاسبه کرده و فورمه متحدالشکل را که برای درخواست‬
‫تمام انواع اسعار مورد استعمال قرار میگیرد تررتیب مینماید ‪،‬بعدًا تمام اسناد بمدیریت اسعار‬
‫ریاست خزاین راجع میشود‪ .‬مدیریت موصوف حواله اسعار را ترتیب و آنرا دوباره به مدیریت‬
‫حواله جات به استثنای فورمه اسعاری ارسال میدارد‪ .‬فورمه اسعاری مانند چک دارای کنده‬
‫میباشد که در آن امضا مامور گرفته میشود البته در سایر اسناد به عقب آنها امضا گرفته میشود‪.‬‬
‫حواله جات بعد از حصول اسناد فورمه )م‪ (12-‬و فورمه )م‪ (12-‬و در مرحله بعدی فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (16‬را ترتیب مینماید طرزالعمل بعدی مانند اجراآتیست که برای تادیه پیشکی مواد و خدمات‬
‫قبًال توضیح شد‪ .‬دو کاپی از فورم )م‪ (16-‬و یک کاپی هم از فورمه )م‪ (12-‬همراه حواله اسناد‬
‫از مدیریت حواله جات به ریاست خزاین ارسال میگردد‪ .‬ریاست خزاین چک و حواله اسعاری‬
‫را به مامور میدهد و مامور آنرا به د افغانستان بانک برده و پول را اخذ میدارد و معلومات‬
‫تادیه پول را طی فورمه اسعاری به مدیریت اسعار ریاست خزاین و مدیریت حواله جات ارسال‬
‫میدارد‪.‬‬
‫ب‪ .‬محسوبی پیشکی و تادیه بعدی‬
‫بعد از تکمیل مسافرت مدیریت حواله جات بعد از اخذ معلومات در مورد مدت مسافرت‬
‫فورمه )م‪ (12-‬را در دو کاپی ترتیب مینماید و متباقی طرزالعمل مانند محسوب پیشکی است که‬
‫در مورد مسافرت داخلی قبًال گفته شده است‪.‬‬

‫‪ .7‬طرزالعمل تادیه معاشات‬

‫‪63‬‬
 ‫‪ 7.1‬معاش پیشکی‬
‫ماموریکه خواهش اخذ معاش پیشکی را داشته باشد در خواتس ترتیب و بعد از اخذ امر‬
‫آمر اعطا )عمومًا امر رئیس اداری در مرکز و در والیات مستوفی( به مدیریت حواله جات‬
‫غرض حواله تقدیم میدارد‪ ،‬در امر منظوری معاش پیشکی باید مبلغ پیشکی و مدت قط آن‬
‫توضیح گردد‪ .‬پیشکی در همان سال مالی باید تحصیل و تصفیه گردد‪ .‬مدیریت حواله جات‬
‫فورمه )م‪ (11-‬و فورمه )م‪) (12-‬یک کاپی از هر یک( و فورمه )م‪) (12-‬دوکاپی( را طوریکه‬
‫در تعلیمات نامه محاسبه توضیح شده است ترتیب میدارد مبلغ معاش پیشکی و مدت قسط که از‬
‫خمعاش وضع میشود در ستون )‪ (7‬فورمه )م‪ (42-‬یعنی دفتر معاش و کسرات انفرادی یاد‬
‫داشت میشود‪ .‬فورمه های مرتبه به مدیریت دفتر داری ارسال میشود‪ .‬مدیریت دفتر داری روی‬
‫اسناد متذکره عین اجراآت حالت تادیه پیشکی را که در قسمت مواد و خدمات تذکر داده شده‬
‫عملی مینماید عالوه بر آن اجراآت آتی را نیز مرعی میدارد‪.‬‬
‫‪ a.‬از موجودیت وجوه در ستون )‪ (1‬فورمه )م‪ (11-‬تصدیق میدارد‪.‬‬
‫‪ b.‬ستون حسابی )‪ 9‬تا ‪ (15‬فورمه )م‪ (11-‬را خانه پری میکند‪.‬‬
‫‪ c.‬مبلغ حواله شده را در ستون )‪) (12‬تعهدات صورت گرفته( دفتر مصرف از حواله‬
‫تخصیصات )م‪ (22-‬یاد داشت می نماید‪.‬‬

‫‪ 7.2‬محسوبی معاش پیشکی‬

‫معاش پیشکی در هر ماه از معاش ماهوار در فورمه )م‪ (41 -‬یعنی جدول استحقاق معاش‬
‫وضع میگردد‪ .‬بعد از وضع معاش پیشکی مدیریت حواله جات دو کاپی فورمه )م‪ (16 -‬را به‬
‫ریاست خزاین وزارت مالیه غرض تادیه معاش )تادیه بعدی( ارسال میدارد‪ .‬مبلغ وضع شده از‬
‫ستون کسرات فورمه )م‪ (41-‬بدفتر معاش کسرات انفرادی )م‪ (42-‬یاد داشت مینماید‪ .‬عمومًا‬

‫وضع مبلغ پیشکی معاش تحت دوستون کسران نشان داده میشود یکی کسرات حساب معاش‬
‫پیشکی که در سال جاری تادیه شده‪ ،‬دوم کسرات حساب معاش پیشکی که در سال گذشته یا‬
‫سالهای قبل تادیه شده است‪.‬‬
‫مبلغ تحصیل بابت معاش پیشکی که در دفتر معاش و کسرات انفرادی نشان داده میشود‬
‫مجموع هر دوستون کسران میباشد‪ .‬دفتر معاش و کسرات انفرادی )م‪ (42-‬توسط مدیریت حواله‬

‫‪64‬‬
‫جات برای هر مامور طور جداگانه ترتیب و نگهداری میشود‪ .‬بعد از اینکه مدیریت تادیات‬
‫ریاست خزاین وزارت مالیه تایده را توسط صدور چک انجام داده نمرات چک را در هر دو‬
‫کاپی )م‪ (16-‬درج مینماید و یک کاپی آنرا به مدیریت دفتر داریارسال میدارد‪ .‬با رسیدن‬
‫فورمه )م‪ (16-‬مدیریت دفتر داری مبلغ وضع معاش پیشکی را به اساس کسراتیکه‬
‫درفورمه )م‪ (41-‬نشان داده شده است در فورمه )م‪ (12-‬مربوطه یاد داشت میکند‪ .‬باید گفت که‬
‫مدیریت دفترداری مجموعًا مبلغ کسرات پیشکی را که در سال جاری تادیه شده است از‬
‫فورم )م‪ (41-‬در تحت ستون محسوبی پیشکی )ستون ‪ (11‬و تحت ستون تعهدات تصفیه‬
‫شده )ستون ‪ (13‬دفتر )م‪ (22-‬یاد داشت میکند حساب کسرات معاش پیشکی که در سال گذشته‬
‫تادیه شده در دفتر )م‪ (92-‬نشان داده میشود‪.‬‬

‫‪ 7.3‬تادیه بعدی یا قطعی معاشات‬

‫در آغاز سال مالی مدیریت مامورین برای هر واحد مربوط که تخصیصات بودجوی‬
‫بصورت جداگانه برای آن ساخته میشود باید یک چارت تشکیل برای آن نیز بسازد‪ .‬این چارت‬
‫شامل اسم‪ ،‬رتبه اصلی و اصل بست ‪،‬معاش اصلی و معاش بست هر مامور بوده و به مدیریت‬
‫حواله جات ارسال میگردد مدیریت حواله جات با اسناد این جدول دفتر معاش و کسرات‬
‫انفرادی را برای هر مامور ترتیب مینماید‪ .‬مدیریت مامورین تمام حواله را که در جدول تشکیل‬
‫بوجود می آید از قبیل تبدیلی ها و ترفیعات و امثال ان به مدیریت حواله جات و قتا فوقتًا اطالع‬
‫میده د و مدیریت حواله جات آنرا در دفتر )م‪ (42-‬یاد داشت مینماید‪ .‬اسناد مصرف برای تادیه‬
‫معاش عبارت از جدول استحقاق معاش فورمه )م‪ (41-‬میباشد‪ ،‬این اسناد از طرف مدیریت‬
‫حواله جات ترتیب میگردد‪.‬‬
‫‪ a.‬کاپی فورمه )م‪ (41-‬ماه گذشته‪.‬‬
‫‪ b.‬دفتر )م‪ (42-‬یا دفتر معاش و کسرات انفرادی که برای هر مامور ترتیب‬
‫می گردد‪.‬‬
‫‪ c.‬راپور حاضری که از طرف مدیریت مامورین به مدریت حواله جات در هر ماه ارسال‬
‫می گردد‪.‬‬
‫استحقاق ماه جاری همراه با کاپی استحقاق ماه گذشته و راپور حاضری غرض چک و‬
‫کنترول به مدیریت کنترول فرستاده میشود‪ ،‬مدیریت کنترول بعد از آنکه اسناد مذکور را‬

‫‪65‬‬
‫مالحظه و چک نمود واپس به مدیریت حواله جات ارسال میدارد‪ .‬مدیریت حواله جات‬
‫فورمه )م‪ (16-‬را در سه کاپی ترتیب و آنرا با اسناد قبلی یک جا به مدیریت دفتر داری می‬
‫فرستد‪ .‬مدیریت دفتر داری عملیه های ذیل را انجام میدهد‪.‬‬
‫‪ a.‬مالحظه مینماید تا تمام اسناد مربوطه از هر حیث مکمل باشد و هم اطمینان خود را در‬
‫مورد اینکه استحقاق معاش ماه جاری بروی استحقاق ماه گذشته و راپور حاضری ترتیب‬
‫گردیده حاصل می نماید‪.‬‬
‫‪ b.‬اطمینان خود را در مورد اینکه فورم )م‪ (16-‬بروی فورم )م‪ (41-‬بصورت درست و‬
‫صحیح ترتیب شده است حاصل می نماید‪.‬‬
‫‪ c.‬مبالغی که در فورمه )م‪ (41-‬در ستون های مختلف آن درج شده است و ایجاب تحریر‬
‫چک را مینمایدتحت فصول و ابواب مربوط در فورمه )م‪ (16 -‬تحت ستون را )تقسیمات‬
‫استحقاق معاش( تصنیف مینماید‪.‬‬
‫‪ d.‬مبالغی که در ستون )‪ (11‬فورمه )م‪ (16-‬نشان داده شده به صفت تادیه بعدی تحت ستون دفتر‬
‫)م‪-‬‬
‫‪ (22‬به فصول و ابواب معینه بعد از حصول اطمینان از موجودیت وجوه درج مینماید‪.‬‬
‫‪ e.‬همچنان طوریکه قبًال تذکر رفت مبالعغی که بابت پیشکی معاش در سال جاری تادیه‬
‫شده و در جدول استحقاق معاش از معشا مامور ورضع شده است در ستون محسوبی پیشکی و‬
‫ستون تعهدات تصفیه شده دفتر )م‪ (22-‬یاد داشت مینماید‪.‬‬
‫بعد از اینکه مدیریت دفتر داری اجراآت فوق را عملی کرد اسناد را به مدیریت حواله‬
‫جات دوباره اعاده میدارد‪.‬‬
‫مدیریت حواله جات در حصه خود این اجراآت را مرعی میدارد‪:‬‬
‫‪ a.‬دو کاپی فورمه )م‪ (16-‬را غرض صدور چک به مدیریت تادیات وزارت مالیه‬
‫ارسال میدارد‪.‬‬
‫‪ b.‬در مورد چک هایکه از طرف مدیریت تادیات به عنوان کریدت دولت صادر شده و‬
‫قسمتی از عواید دولت را تشکیل میدهد اجراآت میدارد‪.‬‬
‫‪ c.‬کاپی فورمه )م‪ (41-‬و کاپی سوم فورم )م‪ (16-‬را به مدیریت دفتر داری ارسال میدارد‪.‬‬
‫مدیریت تادیات با صدور چک تادیه را انجام داده و نمره چک را در هر دو کاپی )م‪ (16 -‬شامل‬

‫‪66‬‬
‫و یک کاپی آنرا به مدیریت دفتر داری ارسال میدارد‪ .‬دفتر داری این کاپی را همراه کاپی )م‪-‬‬
‫‪ (16‬و )م‪ (41-‬که نزد خود دارد در دوسیه میگذارد‪ .‬بصورت عموم فورمه )م‪ (42 -‬در مدیریت‬
‫حواله جات و فورمه های )م‪ 12-‬و م‪ (41-‬در دفتر داری نگهداری میگردد‪.‬‬
‫برای اینکه اسناد مربوطه به تادیات معاشات بصورت صحیح ترتیب شده باشد و در این‬
‫زمینه اطمینان از صحت آن حاصل گردد باید به نکات ذیل توجه صورت گیرد‪.‬‬
‫‪ -‬ستون های استحقاق معاش )م‪ (41-‬باید به ترتیب فصل یعنی )‪ ...(132 ،122 ،119‬و‬
‫امثال آن نوشته شود و در صورت لزوم برای فصل )‪ (132‬بیشتر از یک ستون استفاده شود‪.‬‬
‫‪ -‬کسرات برای تقاعد‪ ،‬قرضه صدارت‪ ،‬وضع معاش پیشکی که در سال جاری تادیه شده‬
‫و وضع معاش پیشکی که در سال گذشته تادیه گردیده باید در ستون های جداگانه نشان داده شود‬
‫و برای اضافه بورده گی سال جاری و سال گذشته نیز ستون های جداگانه تخصیص داده شود‪.‬‬
‫‪ -‬در سه حالت آتی چک ترتیب نمیشود‪.‬‬
‫‪ -‬برای کسرات سه فیصد حقوق تقاعد‪ ،‬زیرا پول تقاعد قبًال از سر جمع فصل مربوطه به‬
‫ریاست تقاعدانتقال میگردد‪.‬‬
‫‪ -‬وضع معاش پیشکی که در سال جاری تادیه شده و در همین سال وضع میشود‪ .‬اضافه‬
‫برده گی که درسال جاری حواله شده باشد هم در همین سال وضع میشود‪.‬‬
‫‪ -‬حقوق تقاعد باید بصورت صحیح سنجش و محاسبه گردد‪ .‬باید بخاطر داشت که مطابق‬
‫قانون مامورین ‪،‬مامور در خزینه تقاعد به ترتیب آتی سهم میگیرد‪.‬‬
‫‪ -‬سه فیصد از مجموع معاش ماهوار‪.‬‬
‫‪ (25) -‬فیصد از معاش مامور جدید الشمول در ماه اول‪.‬‬
‫‪ -‬تفاوت معاش و تبوی در وقت ترفیع از یک رتبه به رتبه باالتر صرف در ماه اول‪.‬‬
‫‪ (52) -‬فیصد افزون معاش در ماه اول‪.‬‬
‫‪ -‬مبلغی که در تحت فصول و ابواب در ستون )‪ (11‬فورمه )م‪ (16-‬تصنیف میشود باید‬
‫مساوی به مجموع مبلغی باشد که برای آن چک صادر میشود‪.‬‬

‫‪67‬‬
‫‪ -‬برای بدست آوردن مبالغی که در مقابل فصول مختلف که در ستون ) ‪ (11‬استحقاق‬
‫تصنیف گردیده باید سه قلم که برای آنها چک نوشته نمیشود از مجموع استحقاق معاش مامور‬
‫که به فصول مختلف فورم )م‪ (41-‬حواله شده وضع گردد‪.‬‬

‫‪ .8‬محاسبه وجه سر دستی‬

‫به منظور فراهم کردن تسهیالت جهت خریداری های عاجل از طرف وزارت مالیه در‬
‫ابتدای سال یک مقدار پول بنام وجه سردستی بدسترس دوایر گذاشته میشود‪.‬‬
‫فورمه هائیکه در این قسمت مورد استفاده قرار می گیرد عبارت اند از فورمه های )م‪-‬‬
‫‪) (75‬درخواست‬
‫تاسیس مدرک وجه سردستی و معرفی خزانه دار(‪) ،‬م‪) (76 -‬دفتر کنترول وجه سردستی(‪) ،‬م‪-‬‬
‫‪) (77‬بیان نامه پرداخت امر خریداری نقدی(‪) ،‬م‪) (2-‬امر خریداری نقدی( و )م‪) (11-‬سند‬
‫تعهدهای متفرقه(‪.‬‬
‫‪ .1-8‬افتتاح و تادیه وجه سردستی‬
‫فورمه )م‪ (75-‬توسط مدیریت حواله جات ریاست اداری نماینده گی مربوط جهت در‬
‫خواست و افتتاح وجه سردستی ترتیب میشود‪ ،‬در این فورمه مقدار پول مورد ضرورت در‬
‫خواست میشود‪ ،‬جزئیات چون تضمین خزانه دار‪ ،‬اسم خزانه دار نیز در آن توضیح میگردد‪.‬‬
‫این فورمه به ریاست خزاین وزارت مالیه ارسال میشود ‪،‬ریتاست خزاین افتتاح وجه سردستی‬
‫را منظور و مقدار پولی را که باید به صفت وجه سردستی تادیه شود معینمیسازد‪.‬‬
‫معموًال این فورمه در سه کاپی ترتیب میشود‪ ،‬دو کاپی به ریاست خزاین ارسال و یک‬
‫کاپی به مدیریت حواله جات باقی می ماند‪ ،‬ریاست خزاین بعد از اجرای وجه سردستی یک‬
‫کاپی آنرا واپس به مدیریت حواله جات اعاده میدارد‪ ،‬ریاست خزاین بعد از منظوری و تعیین‬
‫مبلغ‪ ،‬چک به اسم خزانه دار صادر میکند این پول نه بصورت تادیه پیشکی و ه هم در مقابل‬
‫تخصیصات بودجوی نماینده گی معامله میشود‪.‬‬
‫‪ .2-8‬اجراآت وجه سردستی‬

‫‪68‬‬
‫فورمه )م‪ (76-‬یعنی دفتر کنترول وجه سردستی جهت مراقبت و کنترول وجه سردستی‬
‫مورد استفاده قرار می گیرد‪ ،‬این فورمه شکل یک دفتر را داشته و توسط خزانه دار یا معاون‬
‫خزانه دار یا شخصیکه این وظیفه را پیش می برد ترتیب و تنظیم می گردد‪.‬‬
‫این فورمه شامل دو قسمت ذیل میباشد‪:‬‬
‫‪ -‬قسمت اول عبارت از دفتر نقدی است که در ان مبلغ وجه سردستی که خزانه‬
‫دار اخذ نموده و پولیکه خزانه دار طور پیشکی به حیث خریداری میدهد وی ا پولیکه‬
‫جبران میشود‪ ،‬یا پولیکه استفاده نشده مسترد میگردد‪ ،‬بالخره بیالنس یا پول باقیمانده‬
‫نقده نزد خزانه دار به ثبت میرسد‪.‬‬
‫‪ -‬قسمت دوم این دفتر که بنام فصول مصارف یاد میشود معلومات آتی را ارایه‬
‫میدارد‪:‬‬
‫‪ a.‬مبلغی که از وجه سردستی به فصول متفرقه تعهد شده است‪.‬‬
‫‪ b.‬مصارفی که به فصول مختلف صورت گرفته است‪.‬‬
‫‪ c.‬بیالنس موجود مصارف که به فصول مختلفه باقیمانده است‪.‬‬
‫به مجردیکه وجه سردستی برای خزانه دار رسید این مبلغ در قسمت دفتر نقدی‬
‫فورمه )م‪ (76-‬ثبت میشود بعد از آن سند تعهدات متفرقه فورمه )م‪ (11-‬ذریعه حواله جات با در‬
‫نظر داشت فصول مصارف بودجوی ترتیب میشود‪ ،‬یک کاپی فورمه )م‪ (11 -‬به مدیریت‬
‫دفترداری میرود تا مبلغ مندرجه آن به دفتر )م‪ (22-‬به ستون تعهداتت صورت گرفته معامله‬
‫گردد‪ ،‬بعد از آنکه فورمه )م‪ (11-‬مراحل خود را طی کرد مبالغ تعهد شده توسط خزانه دار در‬
‫دفتر )م‪ (76-‬در قسمت فصول مصارف به ثبت میرسد‪ .‬در مورد خریداری های عاجل که از‬
‫وجه سر دستی استفاده میشود فورمه )م‪ (2-‬بکار میرود ولی فورمه )م‪ (3-‬در مورد ان‬
‫خریداری های استعمال میشود که قیمت اجناس یا خدمات از تخصیصات بودجوی کشیده‬
‫میشود‪ .‬فرق فورمه )م‪ (2-‬از فورمه )م‪ (3-‬صرف در همین جا است مدیریت خدمات فورمه )م‪-‬‬
‫‪ (2‬را در چهار کاپی ترتیب و به خزانه دار می سپارد‪ ،‬خزانه دار پول را که قیمت تخمینی‬
‫جنس میباشد بصورت پیشکی به هیئت خریداری داده و آنرا در فورم )م‪ (11 -‬شامل میسازد‪.‬‬
‫پویکه به این ترتیب طور پیشکی تادیه میشود باید در قسمت دفتر نقدی )م‪ (76 -‬نشان داده شود‬

‫‪69‬‬
‫که بدین اساس پول باقیمانده نقده کاهش می یابد‪ .‬عالوه بر آن این مبلغ به صفت مصرف به‬
‫مقابل فصول قابل اجرا مبلغ باقیمانده تعهد ناشده را نشان میدهد و پیشکی های بعدی با در نظر‬
‫داشت این پول قابل تادیه میباشد‪ .‬بعد از اینکه خزانه دار مبلغ را به دفتر )م‪ (76 -‬معامله کرد سه‬
‫کاپی فورمه )م‪ (2-‬را به هیئت خریداری مسترد و یک کاپی آنرا نزد خود نگهمیدارد و فروشنده‬
‫ستون )‪ (11‬هر سه کاپی )م‪ (2-‬را امضا میکد و نشان میدهد که قیمت جنس یا خدمت برایش‬
‫رسیده است‪ .‬هیئت خریداری بعد از اینکه جنس را به تحویلی آورد تحویلدار ستون )‪ (17‬هر‬
‫کاپی باقیمانده را امضا و یک کاپی آنرا نزد خود نگهمیدارد و دو کاپی دیگر توسط هیئت‬
‫خریداری به خزانه دار سپرده میشود خزانه دار معامالت را در کاپی که نزد خود دارد انجام‬
‫میدهد‪.‬‬
‫اگر مقدار پولیکه که به تهیه کننده تادیه شده )سقت ‪ (12‬کمتر از پولی باشد که هیئت خریداری‬
‫از خزانه‬
‫دار طور پیشکی اخذ کرده )سقت ‪ (14‬در آنصورت خزانه دار مبلغ باقیمانده )ستون ‪ (15‬را در‬
‫سه کاپی )م‪ (2-‬رسانیده و هیئت خریداری آنرا به خزانه دار مسترد مینماید‪ .‬خزانه دار بعد از‬
‫حصول آن در فورمه امضا مینماید و یک کاپی را به هیئت خریداری میدهد‪ .‬به همین منوال اگر‬
‫مبلغ تادیه شده ستون )‪ (15‬بیشتر از مبلغ پیشکی باشد )ستون ‪ (14‬خزانه دار تفاوت مبلغ را در‬
‫ستون )‪ (16‬در هر سه کاپی یاد داشت مینماید و تفاوت پول را خزانه دار به هیئت خریداری‬
‫داده و امضا هیئت موصوف را در ستون )‪ (16‬هر کاپی اخذ میدارد‪ ،‬این پول اضافه تادیه شده‬
‫توسط خزانه دار در دفتر )م‪ (76-‬به ثبت میرسد و از بیالنس فصل مربوط تنقیض میگردد‪ .‬هم‬
‫چنان هر مقدار پولیکه نزد هیئت خریداری باقی مانده به خزانه دار مسترد میشود و در دفتر )م‪-‬‬
‫‪ (76‬ثبت شده با نتیجه بیالنس فصول مربوط را از یک طرف و بیالنس دفتر نقدی را از طرف‬
‫دیگر بلند می برد‪.‬‬
‫‪ 8.3‬جبران وجه سردستی‬
‫بیان نامه پرداخت واقعیت مدرک وجه سردستی و فورمه )م‪ (77-‬به دو کاپی غرض‬
‫جبران وجه سردستی توسط خزانه دار ترتیب میشود کاپی های مکمل حواله خریداری های نقده‬
‫فورمه )م‪ (2-‬ضمیمه آن گردیده و به مدیریت حواله جات سپرده میشود‪ .‬حواله جات به اساس آن‬

‫‪70‬‬
‫فورمه )م‪ (12-‬و فورمه )م‪ (16-‬را طوریکه در سایر حواله ها مالحظه کردیم جهت حواله پول‬
‫بابت جبران وجه سردستی ترتیب مینماید‪ ،‬به این ترتیب خزانه دار پول های را که از مدرک‬
‫وجه سردستی قبًال به مصرف رسانیده بود دوباره اخذ مینماید‪ .‬این پول از فصول معینه بودجه‬
‫به صورت مصرف قطعی حواله شده و به دفتر )م‪ (22-‬به صفت تعهد تصفیه شده معامله‬
‫میگردد‪ .‬در ختم سال خزانه دار باید تمامی معامالت خود را بسته کرده و پولی را که در ابتدای‬
‫سال به نام وجه سردستی اخذ نموده است دوباره تحول بانک نماید‪ ،‬و یک کاپی از رسید بانک‬
‫را به ریاست خزاین قبل از ختم آخرین روز سال مالی به منظور خاتمه دادن و بسته کردن‬
‫حساب وجه سردستی ارایه و تسلیم بدارد‪.‬‬

‫‪71‬‬
 ‫تمرین فصل پنجم‬
‫سوال اول( اسناد مصرف را تعریف نموده‪ ،‬انواع اسناد مصرف را صرف نام بگیرید؟‬
‫سوال دوم( درباره رهنمود دفتر معاش و کسرات انفرادی )فورم م‪ (42-‬معلومات‬
‫مفصل ارایه نماید؟ سوال سوم( درباره رهنمود دفتر استحقاق معاش )فورم م‪-‬‬
‫‪ (41‬معلومات ارائه نماید؟ سوال چهارم( در مورد رهنمود امر تادیه )فورم م‪-‬‬
‫‪ (16‬معلومات مختصر ارائه بدارید؟‬
‫سوال پنجم( چگونه طرزالعمل اصل منظوری ساالنه و توزیع تخصیصات در عمل‬
‫استفاده میگردد؟ سوال ششم( تادیات پیشکی برای اموال و خدمات چگونه صورت‬
‫میگیرد معلومات دهید؟ سوال هفتم( در مورد طرز ترتیب اسناد و مصارف برای‬
‫مسافرت معلومات مختصر ارائه نماید؟ سوال هشتم( محاسبه وجه سردستی چیست‬
‫واضیح سازید؟‬
‫سوال نهم( اسناد تعهد را تعریف نموده انواع آنرا صرف نام ببرید؟ سوال‬
‫دهم( اسناد عواید را تعریف نماید اسناد عمده عواید کدام ها اند نام‬
‫بگیرید؟‬

‫‪72‬‬
 ‫فصل دوم‬
‫قوانین و قواعد کلی‬

‫محاسبه‬

‫اصول و موازین محاسبه‬

‫‪73‬‬
‫اصول و موازین محاسبه قوانین و قواعد کلی است که مورد قبول گروه بیشتری از اهل‬
‫فن میباشد و عمًال سر مشق و رهنمایی آنان قرار میگرد‪ ،‬بدون پیروی ازین قواعد عملیات‬
‫محاسبه و نتایج حاصله از آن دارای مفهوم مشترک برای عموم مردم نخواهد بود چنانچه هر‬
‫محاسبه بر اساس ذوق و سلیقه شخصی خود مبادرت به نگهداری حسابها و تنظیم صورت‬
‫حساب کند حال کار او برای دیگران فایده کافی نخواهد داشت‪ .‬اصول و موازین محاسبه قابل‬
‫مقایسه با قوانین طبیعی مانند آنچه در کیمیا و فزیک و یا قوانین ریاضی وجود دارد‬
‫نمیباشد ‪،‬قواعد کلی محاسبه محصول فکر انسانها بوده و همیشه قابل تغییر و تصحیح است‪.‬‬
‫قوانین و مقررات مملکیت‪ ،‬احتیاجات جدید افراد که از نتایج عملیات محاسبه بهره مند‬
‫میشوند‪ ،‬عقاید اتحادیه های صنعتی و سازمانهای حرفوی و علمی‪ ،‬تجارب تازه محاسبین‪،‬‬
‫استدالل و عقل و منطق عوامل است که در هر زمان ممکن موجب تجدید نظر در اصول و‬
‫موازین محاسبه شود‪ .‬بطور کلی این اصول مانند اصول طبیعی حاصل تجزیه علمی و یا نظیر‬
‫اصول حقوقی نتیجه عمل قانونگذار نیست‪ .‬اصول و موازنی محابه نظریاتیست که توسط‬
‫کارشناسان محاسبه‪ ،‬استادان فن و یا انجمن های حرفوی محاسبه اظهار میشود و معقولیت عامه‬
‫می یابد‪ .‬قوانین که مجالس مقننه راجع به اداره امور محاسبه دولتی و محابه تجارتی وضع‬
‫میکنند معموًال تائید قوانین است که قبًال توسط محاسبین پذیرفته شده‪ ،‬آنچه در حال حاضر مورد‬
‫قبول و اجرا است اکثرًا یا از طرزالعمل محاسبین کشورهای خارجی اقتباس شده و یا اینکه‬
‫نتیجه تجربه محاسبین در طی سالهای متمادی میباشد‪ .‬تدوین مجموعه از قواعد و اصول‬
‫محاسبه در افغانستان یکی از نخستین وظایف محاسبین خبره‪ ،‬استادان محابه و عالقمندان این‬
‫فن در کشور ما می باشد‪.‬‬
‫اصولی را که در این فصل از آن یاد خواهد شد میتوان بدو گروپ تقسیم کرد‪ .‬تعدادی از‬
‫این اصول ‪،‬موازین و قواعد است که در شعبات مختلفه محاسبه اعم از محاسبه تجارتی و دولتی‬
‫مالک عمل قرار میگیرد و گروه دیگر اصولی میباشد که مخصوصًا در محاسبه دولتی و از‬
‫نظر موضوع مورد بحث ما قابل توجه است‪.‬‬

‫‪74‬‬
 ‫‪ (1‬اصول و موازین عمومی محاسبه‬
‫‪ 1.1‬واقعیت‬
‫برخالف تصور عده ای که می پندارند عقاید شخصی‪ ،‬تخمینی و تقریبی را در محاسبه و‬
‫گزارشهای آن نقشی نیست در عمل مواردی بسیاری میتوان یافت که عقاید و بر آوردهای‬
‫محاسبین در حاصل کار آنان موثر واقع میشود‪.‬‬
‫اصل کلی اینست که قضاوت و عقاید شخصی‪ ،‬تقریبی و تخمین باید حتی االمکان تاثیری‬
‫در محاسبه و نتایج حاصل از آن نداشته باشد‪ .‬باید کوشید تا عملیات محاسبه و صورت حسابها و‬
‫گزارش های مالی مبتنی بر حقایق و واقعیات باشد تا عمًال معامله واقع نشده‪ ،‬انتقال یا معاوضه‬
‫صورت نگرفته‪ ،‬قرار داد و موافقتنامه تنظیم و تسجیل نشده یا اقالم دارائی و بدهی یک موسه‬
‫تغییر نیافته است نباید رقمی در دفاتر ثبت گردد هنگام ثبت ارقام نیز آنچه مورد عمل است‬
‫واقعیت قضایا است‪.‬‬
‫طور مثال جنسی به مبلغ )‪ (1222‬افغانی خریداری میشود باید به همین مبلغ در دفاتر و‬
‫اوراق حساب محاسبه منعکس شود ولو اینکه قیمت آن در بازار )‪ (922‬افغانی باشد یا اینکه بعد‬
‫از انجام معامله شخصی دیگری بخواهد آنرا به مبلغ )‪ (1122‬افغانی بخرد و یا حتی قیمت آن‬
‫توسط یک مقام رسمی بیشتر از آن یا کمتر تعین شده باشد‪.‬‬
‫‪ 1.2‬ثبات رویه‬
‫محاسب باید از مهمترین روشهای موجود برای انجام محاسبات‪ ،‬ثبت‪ ،‬طبقه بندی‪ ،‬تخلیص و‬
‫نتیجه گیری‬
‫از ارقام استفاده کند‪ ،‬هنگامیکه روش الزم برای هر مرحله از مراحل کار او تعیین شد باید‬
‫کوشش کافی بعمل آورد تا از همان رویه در سنوات مالی بعدی نیز پیروی کند چنانچه محاسب‬
‫در هر زمان و هر دوره مالی جدید نحوه عمل و روش کار خود را تغیر دهد‪ ،‬صورت حسابهای‬
‫ادوار مختلفه را نمیتوان با یکدیگر مقایسه کرد‪ .‬در نتیجه افرادیکه از نتایج عملیات محاسبه و‬
‫گزارش های مالی استفاده میکنند گمراه و کنترول حسابها نیز دچار مشکالت فراوان خواهد شد‪.‬‬
‫مثًال در محاسبه تجارتی با تغییر میتود محاسبه موجودی جنسی ممکن است مبلغ مفاد‬
‫حاصله را نهایت بیشتر یا کمتر از واقعیت امر نشان دهد‪ .‬به این ترتیب کسیکه صورت حسابها‬

‫‪75‬‬
‫را مطالعه میکند به حقیقت موضوع واقف نخواهد شد و این اضافه یا کسر در درآمد غیر واقعی‬
‫را محصول تغییراتی در وضع‪ ،‬لیاقت و کفایت آمرین موسسه مربوط خواهد پنداشت‪ .‬قضاوت‬
‫های چنین شخص و تصامیم وی در مورد رابطه خود یا فعالیت های سازمان مذکور نمی توان‬
‫بر اساس صحیح مبتنی باشد‪ .‬چه بسا این قبیل تصامیم نتایج نا مطلوبی به بار میآورد‪) .‬در برخی‬
‫از کشورها‪ ،‬حساب رسان رسمی حساب موظف اند که عالوه بر تحقیق در صحت و سقم‬
‫حسابها ‪،‬ثبات عمل را نیز بررسی نماید( بعضی از محاسبین خبره نصیحه میکنند که آخرین‬
‫قسمت گزارش حساب رسان رسمی حساب به شرح زیر تنظیم شود‪.‬‬
‫‪ -‬به عقیده ما بیالنس و صورت حسابهای عواید و مازادیکه ضم این گزارش است وضع‬
‫مای شرکت )الف ‪،‬ب‪ ،‬ج‪ ،‬د( را در ‪ 29‬حوت سال ‪ 1311‬و نتایج عملیات آنرا در سال مالی‬
‫مورد نظر ختم شده بتاریخ مذکور بررسی نشان میدهد صورت حسابهای مورد بحث بر اساس‬
‫اصول و موازین قبول شده و معمول در محاسبه تنظیم و اصول و موازنی مذور به نحوه مشابه‬
‫با سال مالی گذشته پیروی و اجرا شده است‪.‬‬
‫‪ 1.3‬افشای حقایق‬
‫در صورتیکه به حکم ضرورت یا آشنایی با رویه مناسبتر محاسب تغیری در روش کار‬
‫خود بدهد‪ ،‬این تغیر باید به صراحت در صورت حساب های بعدی ذکر شود‪ .‬بطور کلی‬
‫توضیح و یاد آوری کلیه اطالعاتیکه آمرین یک سازمان و سایر افراد ذیعالقه در مالعه و‬
‫استفاده از نتایج عملیات محاسبه یاری میکند و آنرا با حقایق و واقعیات آشنا میسازد الزم و حایز‬
‫اهمیت شایان است‪ .‬حوزه در موسسات انتفاعی خصوصی و حوزه در سازمانهای دولتی‬
‫محاسب موظف است که حقایق را بطور کامل آشکار سازد‪ ،‬در غیر این صورت حاصل کار او‬
‫و گزارش های مالی مفید و کافی نخواهد بود و حتی در مواردی نیز زیان بخش و گمراه کننده‬
‫میباشد‪ .‬تنها هویدا ساختن حقایق مربوط به دوره مای در صورت حسابهای کافی نیست‪ ،‬بلکه به‬
‫عقیده بعضی از نویسنده گان چنانچه در فاصله بین تاریخ گزارش مالی و تاریخ انتشار آن در‬
‫این مدت معموًال زمانیست که صرف تهیه صورت حساب و ممیزی بعدی آن میشود‪.‬‬
‫واقعه استثنایی و مهمی رخ بدهد که تاثیر قابل توجه در وضع مالی موسسه مربوط داشته‬
‫باشد‪ ،‬این واقعه نیز باید در حاشیه گزارش ملی مذکور ذکر شود‪ .‬مثال بارز این مورد هنگامی‬

‫‪76‬‬
‫است که قسمت از اعظم تاسیسات متعلق به یک موسسه بالفاصله پس از تاریخ صورت حسابها‬
‫دچار حریق و نابودی شود‪ .‬تذکر چنین حادثه خواننده صورت حسابها را با چگونگی امکانات‬
‫مالی سازمان در حقیقت امر آشنا خواهد ساخت‪.‬‬
‫افشا حقایق مربوط به وضع مالی موسسات در صورت حسابها در سال های اخیر مورد توجه‬
‫بیشتری قرار‬
‫گرفته است‪ .‬این امر بیشتر محصول افزایش بی سابقه اهمیت بعضی از جنبه های فعالیت‬
‫سازمانهای دولتی و خصوصی از قبیل پروگرام های بیمه و تقاعد کارگران و کارمندان‪ ،‬قرار‬
‫داد آنها ایکه جهت سهیم ساختن موسسات انتفاعی در مفاد تنظیم میشود لزوم تطبیق حداقل مزد‬
‫با برخی مقررات دولتی‪ ،‬کمک به محققان و مجامع علمی که در شعبات مختلفه علوم اجتماعی‪،‬‬
‫سیاسی‪ ،‬اقتصادی و تجارتی مطالعات میکنند و نظایر آنمیباشد‪.‬‬

‫‪ 1.4‬وضع عواید یک دوره از مصارف همان دوره‬

‫در تعیین مفاید یک دوره مالی باید کلیه اقالم عواید و مصارف همان دوره منظور‬
‫محاسبه شود‪ .‬بنابر این چنانچه قسمتی از عواید دوره مالی هنوز حصول نشده باشد نمیتوان‬
‫مصارف مربوط به کسب آن عواید را به حساب آورد بدون آنکه خود عواید مذکور در محاسبه‬
‫مفاد منظور شود‪ .‬اگر بخواهیم این نوع عواید را به حساب مفاد دوره مالی بودجه منظور کنیم‬
‫باید مخارج مربوط به آنرا نیز به حساب مفاد و ضرر دوره مالی بودجه انتقال دهیم برای‬
‫اجرای کامل این اصل باید سیستم محاسبه تعهدی نیز مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ 1.5‬محاسبه تعهدی‬
‫برای نگهداری حساب در موسسات اعم از خصوصی و دولتی دو رویه اصلی ذیل‬
‫معمول است‪.‬‬
‫‪ -‬محاسبه نقدی‬
‫‪ -‬محاسبه تعهدی‬
‫در محاسیه نقدی عاید وقتی در حسب ها ثبت میشود که نقدًا دریافت و مخارج هنگامی به‬
‫حساب منظور میشود که عمًال پرداخت شده باشد‪.‬‬
‫در محاسبه تعهدی به مجرد اینکه پرداخت مبلغ قطعیت می یابد و یا تاثیر عاید محقق‬
‫میشود‪ ،‬جریان امر در دفتاتر ثبت میشود و لو اینکه هنوز پول حصول و یا پرداخت نشده باشد‪.‬‬

‫‪77‬‬
‫بسیاری از کارشناسان محاسبه و انجمن های حرفوی محاسبین استفاده از رویه محاسبه تعهدی‬
‫را برای محاسبه موسسات دولتی توصیه کرده اند‪.‬‬
‫با بکار بردن این رویه واقعیت وضع مالی سازمان های دولتی و عواید‪ ،‬مصارف حقیقی‬
‫آنها اشکار میشود‪ .‬صورت حسابهای و گزارش های مالی‪ ،‬اطالعات دقیق تر در اختیار آمرین‬
‫موسسات‪ ،‬مقامات قوه مقننه و عمومی مردم میگذارد‪.‬‬
‫‪ 1.6‬اصل اصطالحات‬
‫برقراری سیستم مفید ارتباطات در یک سازمان و انتقال معلومات و اطالعات به سایر‬
‫قسمت های مختلف در داخل و خارج آن سازمان مستلزم وجود اشتراک تفاهم کافی بین‬
‫افرادیست که از یکطرف آنها را تهیه و از طرف دیگر از آنها استفاده میکنند‪ .‬کلمات و‬
‫اصطالحاتیکه که در سیستم ارتباطات بکار میرود باید برای اشخاصیکه با آنها تماس دارند‬
‫دارای مفهوم مشابه باشد‪.‬‬
‫در غیر این صورت منظور هر شخص برای دیگری قابل درک و استنباط نخواهد بود‪ ،‬چون‬
‫عملیات‬
‫محاسبه و نتایج حاصله از آن نیز نقش موثری در سیتسم ارتباطات سازمانهای خصوصی و‬
‫دولتی دارد‪ ،‬لذا محاسب باید بکوشد تا اصطالحاتیکه به کار می برد مخصوصًا آنهائیکه در‬
‫صورت حساب ها و گزارش ها ذکر میکند به اندازه کافی ساده‪ ،‬مروج و قابل فهم باشد‪،‬‬
‫همچنین اصطالحات محاسبه نباید در هر دوره جدید به معنی و مفهوم تازه بکار برود‪.‬‬
‫کلیه حساب های که در سیستم محاسبه نگهداری می شوند‪ ،‬رابطه نزدیک و دایمی با‬
‫گزارش های مالی و سند بودجه دارد و هر یک از آنها مکمل یکدیگر محسوب می شوند‪ ،‬بنابر‬
‫این اصطالحات و کلمات نیز باید در همه آنها بطور همانند و یا مفهوم و معنی مشترک بکار‬
‫برود‪.‬‬
‫به این ترتیب سیستم محاسبه بهتر میتواند در سازمانهای دولتی و خصوصی مورد استفاده‬
‫قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ 1.7‬طبقه بندی متحدالشکل‬
‫حسابها این اصل شامل دو قسمت‬
‫ذیل میباشد‪:‬‬

‫‪78‬‬
‫‪ a.‬طبقه بندی حسابها در دفاتر حساب باید با طبقه بندی مذکور صورت حسابها همانند‬
‫باشد‪ .‬در محاسبه دولتی و سند بودجه باید این طبقه بندی حتی االمکان رعایت شود‪ .‬با پیروی از‬
‫این اصل عملیات محاسبه و مطالعه صورت حسابها و تطبیق نتیجه فعالیت های مالی موسسات‬
‫دولتی با پیش بینی های بودجه آسان میشود‪.‬‬
‫‪ b.‬باید سعی بعمل آید که حساب ها در همه سازمانهائیکه فعالیت های مشابه انجام میدهند‬
‫بطور متحدالشکل طبقه بندی شوند در برخی از تاسیسات متعلق به موسسات دولتی که رویه‬
‫عمل تجارتی برای اداره امور پذیرفته شده است باید حسابهای نظیر آنهایکه در سازمانهای‬
‫انتفاعی خصوصی وجود دارد نگهداری شود‪.‬‬
‫‪ 1.8‬اصل احتیاط )محافظه کاری(‬
‫باید کوشش الزم بعمل آید که در آمد حاصله بیش از آنچه واقعیت دارد در حساب ها‬
‫منظور نشود‪ .‬مراعات این اصل در محاسبه تجارتی حایز اهمیت بیشتر است زیرا با استفاده از‬
‫روش های مختلف برای محاسبه استهالک و تعیین ارزش موجودی جنسی و حساب کلیات‬
‫ممکن است مفاد حاصل از عملیات تجارتی در یکدوره مالی مبالعغ بیشتر یا کمتر از واقعیت‬
‫نشان داده شود‪.‬‬

‫‪ 1.9‬دفتر داری مضاعف یا دو طرفه‬

‫سیستم محاسبه باید بر اساس اصول دفتر داری مضاعف بنا شود‪ ،‬نگهداری حسابها به‬
‫ترتیب دفتر داری دو طرفه و وجود دفتر بنام دفتر کل یا روزنامچه یا ژورنال که خالصه کلیه‬
‫عملیات مالی در آن ثبت میشود از مهمترین موضوعات یک سیستم صحیح محاسبوی است‪ .‬با‬
‫استفاده از روش دفتر داری مضاعف میتوان توازن حساب ها و نظم سیستم ثبت معامالت را‬
‫همواره حفظ کرد‪ .‬در این روش اثر دو جانبه معامالت بطور واضح معلوم میشود و به سهولت‬
‫میتوان به علل اافزایش یا کاهش حاصل در هر یک از حسابها پی برد‪ .‬در اینجا نیز دفتر اصول‬
‫محاسبه دولتی بر اساس سیستم دفتر داری مضاعف مورد بحث و مطالعه قرار می گیرد‪.‬‬
‫سیستم محاسبه مضاعف دارای مزایای آتی میباشد‪:‬‬

‫‪79‬‬
‫‪ a.‬از صبحت ثبت معامالت اطمینان حاصل میگردد و هم چنان قابلیت چک و کنترول‬
‫نمودن را دارا میباشد‪.‬‬
‫‪ b.‬در هر وقت و زمان میتوان هر گونه ارقام و معامالت مالی مورد نیاز‬
‫را ارایه نماید‪.‬‬
‫مقصد از سیستم محاسبه مضاعف اینست که یک معامله در دو حساب به ثبت میرسد‪،‬‬
‫طور مثال یک تادیه نقدی جهت پرداخت مصارف‪ ،‬حساب نقدی را کاهش و حساب مصارف را‬
‫تزئید مینماثید‪ .‬یعنی در یک حساب عین معامله دبت و در حساب دیگر کریدت میشود‪.‬‬
‫ولی متأسفانه در اکثر ممالک رو به انکشاف منجمله کشور ما این اصل کمتر مورد عمل قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫‪ 1.11‬گزارش نویسی‬
‫هر سازمان دولتی یا خصوصی باید الاقل یکبار در سال ضمن صورت حساب ها جامع‬
‫خالصه فعالیت های مالی گذشته و وضع موجود خود را گزارش بدهد‪ ،‬در محاسبه دولتی بهتر‬
‫است بطور ماهانه و یا حتی در فواصل نزدیکتر وضع مالی سازمانها مطابق حسابهای بودجوی‬
‫و سایر اطالعات مربوط ضمن گزارش ها مرتبًا در دسترس مقامات و افراد ذیعالقه گذاشته‬
‫شود‪ .‬باید کوشش الزم به عمل آید که فورم صورت حسابها در موسساتیکه از نظر وسعت‪،‬‬
‫حدود فعالیت و نوع کار با یکدیگر مشابه است یکنواخت باشد‪ .‬در تهیه گزارش ها مالی رعایت‬
‫تمام اصول و موازین محاسبه ضروریست‪.‬‬
‫سیستم محاسبه باید طوری مجهز گردد که بتواند بهترین و کاملترین صورت حسابها و‬
‫گزرارش ها را تهیه و تنظیم کند‪ .‬در صورتیکه انجام این امر به نحو احسن از عهده سیستم‬
‫محاسبه برنیاید سیستم مذکور کامل و ارزنده نیست و هر چه زودتر باید نسبت به رفع نقایص‬
‫موجود در آن اقدام شود‪ .‬معموًال محاسبین هر سازمان ناچار از تهیه چند نوع صورت حساب‬
‫میباشند‪.‬‬
‫بعضی از این صورت حسابها عملیات مالی موسسه مذکور را بطور خالصه و بشکل بیالنس‬
‫نشان میدهد‪.‬‬
‫برخی دیگر از آنها به ذکر جزئیات بیشتر میپردازد و بالخره تعدا دیگر فقط حاوی قسمتی از‬
‫فعالیت های سازمان میباشد و بروی منظور خاص یا استفاده فرد یا افراد معین تهیه میشود‪ .‬مثًال‬

‫‪80‬‬
 ‫در محاسبه دولتی‪ ،‬تنظیم صورت حساب های جداگانه برای هر یک از حساب های مستقل‬
‫برای وجوه دولتی در بسیاری از موارد مفید و الزم است‪ .‬گزارش های حساب ممکن است‬
‫عالوه بر اعداد و ارقام شامل توضیحات بسیاری نیز باشد‪ ،‬همچنین این صورت حساب ها‬
‫ممکن است وقوع مالی یا نتیجه عملیات موسسات را در زمان های مختلف با یکدیگر مقایسه‬
‫کند‪ ،‬هنگامیکه این قبیل صورت حساب های مقایسوی تهیه شود باید تغییراتی را که در فاصله‬
‫زمانی بین دو صورت حساب در روش محاسبه طبقه بندی حسابها و نحوه فعالیت سازمان مورد‬
‫نظر داده شده است به طور کامل در صورت حساب توضیح نمود‪.‬‬
‫‪ 1.11‬اصل حسابرسی‬
‫عملیات محاسبه و صورت حسابها باید اقًال سال یکبار مورد رسیده گی قرار گیرد و این‬
‫حساب باید توسط یک مقام صالحیت دار که عضو سازمان که حساب های آن رسیده گی میشود‬
‫نباشد بعمل آید‪ .‬امروز در بسیاری از کشورها صورت حساب سازمان های دولتی و خصوصی‬
‫بوسیله حساب رسان رسمی حساب بررسی میشود و قبل از تائید حساب رسان مذکور گزارش‬
‫های مالی این موسسات از نظر دولت‪ ،‬صاحبان سرمایه و سهمداران ‪،‬بانکها و سایر مقامات‬
‫ذیعالقه رسمیتی ندارند‪ ،‬حساب های سازمان های دولتی معمو‪ً.‬ال توسط نماینده قوه مقننه یا‬
‫ادارات و محاکم که به این منظور تشکیل شده است حساب رسی میشود‪ .‬در محاسبه د ولتی‪،‬‬
‫حساب رسی عالوه بر تحقیق در صحت عملیات محاسبه شامل رسیده گی به قانون بودن فعالیت‬
‫های موسسات دولت و تطبیق این فعالیت ها با مقررات بودجه هم میباشد‪.‬‬
‫‪ 1.12‬سازمان محاسبه‬
‫در هر موسسه تمام حسابها باید زیر نظر یک نفر اداره شود که وی مسئول نگهداری این حسابها و‬
‫نظارت در انجام عملیات محاسبوی است با تمرکز امرو محاسبه مراحل مختلفه محسابه به وقت‬
‫بیشتری کنترول میشود‪.‬‬
‫حداکثر استفاده از نیروکار محاسبین و وسایل موجود بعمل می آید و مسولیت ها ممکن است‬
‫کمتر ایجاد شود‪.‬‬
‫البته تمرکز امور محاسبه به تنهایی نمیتواند کنترول کامل حسابها و حداکثر کارائی سیستم‬
‫محاسبه را تعین کند‪ ،‬بلکه باید به موازات آن سعی الزم بعمل آید تا شخصیکه مسئولین و اداره‬

‫‪81‬‬
‫امور محاسبه به عهده اوست آشنایی کامل با وظایف خود و هدف های اصلی سیستم محاسبه‬
‫داشته باشد‪ .‬لزوم تمرکز امور محاسبه زیر نظر شخص واحد امروز مورد توجه بیشتری قرار‬
‫گرفته است‪ .‬محاسبین خبره توصیه میکنند که این اصل به عنوان یکی از اساسی ترین اصول‬
‫محاسبه در شاروالی ها و سایر موسسات دولتی پذیرفته شود‪.‬‬

‫‪ (2‬اصول و موازین محاسبه دولتی بطور خصوصی‬

‫‪ 2.1‬محاسبه بودجوی‬
‫بودجه عبارت از پروگرام کامل عملیات یک سازمان که بصورت ارقام و اعداد نمایش‬
‫داده شده و مربوط به یک مدت معین از زمان میباشد‪ .‬وجود بودجه شرط الزم برای اداره‬
‫صحصح امور مالی یک سازمان دولتی است و بهترین وسیله برای کنترول عملیات مذکور‬
‫بشمار میرود‪ .‬منظور اصلی از حساب های بودجوی ثبت عواید پیشبینی شده از منابع مختلف و‬
‫مصارف مجاز در یکدوره مالی میباشد‪.‬‬
‫به تدریج که عواید حصول میشود و مخارج انجام میابد‪ ،‬عملیات واقعی مذکو ر نیز در‬
‫حساب های بودجوی ثبت میشودب ه این ترتیب این حسابها مراقبت اجرای صحیح پیش بینی‬
‫های بودجه یمباشد‪.‬‬
‫البته حسابهایکه در محاسبه دولتی نگهداری میشود منحصر به حسابهای بودجوی نیست‪،‬‬
‫در محاسبه دولتی نیز مانند محاسبه تجارتی حساب های برای ثبت دارائی‪ ،‬قروض‪ ،‬عواید و‬
‫مصارف وجود دارد‪.‬‬
‫‪ 2.2‬تقدم رویه محاسبه تعهدی در سطح ارقام مصارف‬
‫در محاسبه دولتی استفاده از رویه محاسبه تعهدی در مورد ثبت ارقام مصارف مهمتر از‬
‫بکار بردن این رویه در مورد ثبت عواید است‪ .‬زیرا کنترول مصارف و کوشش در اینکه‬
‫مختارج از پیش بینی های بودجه تجاوز نکند از اساسی ترین وظایف اداره امور مالی در‬
‫سازمانهای دولتی است و مجاز نیست که آمرین موسسات دولتی مبلغ بیش از آنچه در قانون‬
‫پیش بینی کرده به صمرف براسند در صورتیکه عواید در بودجه این سازمانها بر آورد میشود‬
‫غالبًا بصورت تخمینی و تقریبی میباشد و با واقعیت تطبیق نمی گردد و عمًال نیز ضمانت و‬

‫‪82‬‬
‫اجرا برای تطبیق آنها نیست‪ .‬بنابر اصل فوق گروهی از محاسبین معتقد به استفاده از رویه‬
‫محاسبه نیمه تعهدی یا رویه محاسبه تعهدی تعدیل شده میباشد‪.‬‬
‫در این رویه برای ثبت مصارف از سیستم محاسبه تعهدی و برای ثبت عواید از سیستم‬
‫محاسبه نقدی استفاده میشود‪ .‬امروز از این رویه در بسیاری از موسسات دولتی استفاده بعمل‬
‫میآید‪.‬و بهر حال بهتر است با توجه به حدود و نوع فعالیت های سازمان های ولتی یکی از دو‬
‫روش محاسبه تعهدی یا محاسبه تعهدی تعدیل شده مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫‪ 2.3‬تامین اعتبار و ایجاد تعهد‬

‫در نتیجه استفاده از سیستم محاسبه موجود در موسسات دولتی پرداخت کلیه مخارج این‬
‫موسسات باید قبًال تعهد شود‪ ،‬انجام این تعهد به نام تامین اعتبار و در عرف اداری افغانستان به‬
‫نام تصدیق دارایی یک موجودیت تخصیص نامیده میشود‪.‬‬
‫تأمین اعتبار معموًال به وسیله حسابدار )شعبه دفتر داری( و آمر محاسبه یا کسی که به‬
‫نماینده گی از طرف او متصدی نگهداری حسابهای موسسه مربوطه است بعمل می آید در‬
‫مورد هر یک از مصارف وی دفاتر موجود را مالحظه و بررسی میکند تا ببیند که‪:‬‬
‫‪ a.‬انجام چنین خرچی در بودجه بیشر بینی شده است و یا خیر؟‬
‫‪ b.‬وجوه کافی در حساب مربوط برای انجام مصرف مذکور وجود‬
‫دارد یا نه؟‬
‫چنانچه پاسخ هر دوی این سواالت مثبت بوده دو اعتبار الزم برای آن خرچ را تامین‪،‬‬
‫پرداخت آنرا تعهد و مراتب آنرا در دفاتر خود ثبت میکند‪.‬‬
‫‪ 2.4‬فقدان محاسبه نفع و ضرر‬
‫طوریکه قبًال گفته شد سازمانهای دولتی به منظور کسب مفاد تاسیس نشده اند‪ ،‬بنابر آن‬
‫محاسبه نفع و ضرر نیز در این قبیل موسسات وجود ندارد‪ ،‬مگر در برخی ت اسیسات عام‬
‫المنفعه از قبیل تاسیسات برق‪ ،‬آب ‪،‬گاز‪ ،‬مخابرات و غیره‪..‬‬
‫بطور کلی در سازمانهای دولتی محاسبه عواید و مصارف عوض محاسبه نفع و ضرر‬
‫مورد استفاده قرار میگیرد‪ .‬در نتیجه فقدان محاسبه نفع و ضرر در موسسات دولتی است که‬
‫میتواند از اجرا کامل رویه محاسبه تعهدی در این موسسات چشم پوشید و رویه محاسبه تعهدی‬

‫‪83‬‬
‫تعدیل شده را که فوقًا ذکر شد بکار برد‪ .‬همچنین به همین سبب است که غالبًا در محاسبه دولتی‬
‫مصارف مربوط به دارائی ثابت به حساب مخارج منظور میشود و بسیاری از محاسبین محاسبه‬
‫ثبت استهالک اموال دولتی را ضروری نمی دانند‪.‬‬
‫‪ 2.5‬فقدان حسابهای سرمایه‬
‫در محاسبه دولتی حساب های حاکی از عالقه مالکیت افراد نسبت به اموال دولتی باشد‬
‫وجود ندارد‪ ،‬در این سیستم حسابهای نظیر حسابهای شرکا‪ ،‬اسهام سرمایه‪ ،‬اسهام مجاز‪ ،‬اسهام‬
‫عادی و ممتاز و امثال آنرا که در محاسبه موسسات تجارتی وجود دارد نمیتوان یافت‪ .‬حسابهای‬
‫که مصرف حق مالکیت در سازمانهای دولتی میباشد حسابهای مازاد و یا عناوین شبه آن نامیده‬
‫میشود‪ .‬این حسابها مازاد اقالم دارائی را بر اقالمب دهی و اقالم ذخیره نشان میدهد و غالبًا از‬
‫تراکم مازاد در امد جاری دوره های مالی گذشته بر مصارف جاری ادوار مذکور بوجود میآید‪.‬‬
‫از آنجا یکه در موسسات دولتی حسابهای مستقل متعدد برای وجوه دولتی نگهداری میشود هر‬
‫یک از حسابهای مذکور ممک است دارای حساب مازاد جداگانه باشد موجودی بعضی از این‬
‫حسابهای مازاد را میتوان به مصرف رساند ولی برخی دیگر از آنها قابل مصرف برای‬
‫مصارف جاری نمیباشد‪.‬‬

‫‪ 2.6‬تقدم مقررات و قوانین‬

‫در تمامی مراحل ثبت‪ ،‬طقه بندی‪ ،‬تخلیص حسابها و تفسیر نتایج حاصله تابعیت از اصول‬
‫و موازین فن محاسبه‪ ،‬مقررات و قوانین هر دو ضروریست‪ .‬اما محاسبه دولتی چنانچه نظر‬
‫قانون گذار وی ا مقررات اجرائیوی سازمانها به اصول و موازین و روش های قبول شده‬
‫محاسبه‪ ،‬تناقص و مغایرت داشته باشد‪ .‬قوانین و مقررات ترجیح داده میشود‪.‬‬
‫‪ 2.7‬اصل تفکیک اقالم ثابت‬
‫در محاسبه دولتی باید اقالم ثبات مانند دارائی ثابت و بدهی طویل المدت در حساب های‬
‫مستقل و متمایز از اقالم جاری )دارائی حجاری و بدهی جاری( نگهداری شود‪ .‬علت اساسی‬
‫این امر اینست که اقالم دارائی ثابت معموًال قابل مصرف برای مصارف جاری نیست و هم‬
‫چنین قروض طویل المدت از محل عواید جاری پرداخت نمی شود‪ ،‬چنانچه اقالم ثابت و جاری‬
‫در یک حساب نگهداری شود این مشکل پیش می آید که باید تمام بدهی ها اعم از کوتاه مدت و‬

‫‪84‬‬
‫طویل المدت از جمع دارائی جاری کسر و باقیمانده به مصرف در دوره مالی برسد‪ .‬در‬
‫صورتیکه حقیقت امر این طور نیست و عمًال برای پرداخت قروضیکه موعد آنها در آینده دور‬
‫باشد به موقع خود عایدات مخصوص پیش بینی میشود‪ ،‬و وجوه الزم تخصیص می یابد و یا‬
‫اینکه مبالغی در طی چندین سال برای آن ذخیره میشود‪ .‬برخی از حساب های مستقل دولتی از‬
‫جمله حساب وجوه امانتی و حساب مربوط به تاسیساتیکه نظیر موسسات تجارتی اداره میشوند‬
‫از قاعده فوق مستثنی است‪ .‬در حساب تاسیستاتیکه مانند سازمان های انتفاعی خصوصی اداره‬
‫میشوند تمام دارائی ها اعم از جاری و ثابت وسیله پرداخت انواع قروض موسسات مذکور‬
‫میباشد و لذا نگهداری اقالم جاری و ثابت در یکجا مشکل یندارد‪.‬‬
‫‪ 2.8‬لزوم پیروی از اصول و موازین محاسبه تجارتی در سازمانهائیکه از طریق‬
‫موسسات انتفاعی خصوصی اداره میشوند‪.‬‬
‫تعدادی از سازمانهای وابسته به دولت و شاروالی ها به شکل موسسات تجارتی‬
‫خصوصی اداره میشوند‪ .‬این سازمانها شامل تمام محدو‪.‬دیت های سیاسی‪ ،‬خصوصیات و‬
‫طرزاداره و کنترول مالی که در ادارات دولتی وجود دارد نیستند‪ .‬سرمایه این موسسات کال یا‬
‫بعضًا متعلق به دولت است و یا اینکه دولت بزرگترین سهمدار ان بشمار میرود‪ .‬اهداف این قبیل‬
‫سازمانها غالبًا توسط مقامات دولتی تعین میشود وفعالیت اکثر آنها عبارت است از انجام خدمات‬
‫عام المنفعه یا تولید و فروش اجناس مورد نیاز مردم‪.‬‬
‫در سازمان های فوق باید سیستم محاسبه طرز نگهداری و طبقه بندی حسابها تا جائیکه‬
‫قوانین و مقررات مربوط اجازه میدهد تابع اصول و موازین محاسبه تجارتی میباشد‪.‬‬

‫‪85‬‬
 ‫تمرین فصل دوم‬
‫سوال اول( درباره اصول و موازین محاسبه معلومات مختصر ارائه داشته‪ ،‬در کل‬
‫اصول و موازین محاسبه بهچند گروپ تقسیم گردیده صرف نام بگیرید؟‬
‫سوال دوم( اصول و موازین عمومی محاسبه را نام ببرید؟‬
‫سوال سوم( اصل واقعیت و اصل افشای حقایق را مختصرًا‬

‫تشریح نماید؟ سوال چهارم( اصل اصطالحات و اصل گزارش‬

‫نویسی را توضیح دهید؟‬
‫سوال پنجم( اصول و موازین محاسبه دولتی بطور خصوصی را صرف نام‬
‫بگیرید؟ سوال ششم( اصل محاسبه بودجوی و اصل تفکیک اقدام ثابت را‬
‫توضیح دهید؟ سوال هفتم( اصل نقدی رویه محاسبه تعهدی در سطح ارقام‬
‫مصارف را توضیح نماید؟‬
‫سوال هشتم( اصول لزوم پیروی از اصول و موازین محاسبه تجارتی در سازمانیکه از‬
‫طریق مو‪.‬سسات انتفاعی خصوصی اداره میشود را شرح دهید؟‬

‫‪86‬‬
 ‫فصل سوم‬
‫سازمان های محاسبه در موسسات دولتی‬

‫وظایف ادارات امور مالی بسویه مملکت و وزارت خانه ها‬ ‫افغانستان‬

‫برای اداره امور مالی در موسسات خصوصی و وزه در ادارات دولتی وجود سازمان‬
‫صحیح و مناسب شرط اصلی و اساسی است بدون ایجاد چنین سازمان ها انجام وظایف مربوطه‬
‫دشوار و بلکه غیر ممکن است‪ ،‬مسولیت ها مشخص نمیشود‪ ،‬پرهیز از اختالل و بی نظمی در‬
‫اداره امور آسان نیست‪ ،‬کفایت نیروی انسانی و فعالیت های افراد و واحدهای تقلیل می یابد‪.‬‬
‫نظر به اهمیت این امر در این فصل به اختصار راجع به سازمانهای مالی بسویه مملکت و هم‬
‫به سویه وزارت بحث میکنم‪.‬‬

‫‪ .1‬ادارات دولتی امور مالی بسویه مملکت‬

‫سازمانهای مالی یکه بسویه مملکت در افغانستان اجرای فعالیت میدارند جز تشکیل‬
‫وزارت مالیه بوده و قرار ذیل اند‪:‬‬
‫‪ 1.1‬ریاست بودجه‬
‫ریاست مذکور دارای یک بست اول و سه بست دو میباشد که در راس بست اول رئیس‬
‫عمومی و در بست ها دوم رئیس اداره و انسجام کمک های خارجی‪ ،‬رئیس اجرائیوی بودجه و‬
‫رئیس ریفورم و هماهنگی بودجه قرار دارد‪.‬‬
‫وظایف عمده و کلیدی آتی را عهده دار میباشد‪.‬‬
‫مطالبه طرح بودجه مصارفاتی ادارات دولتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ترتیب طرح بودجه دولت با تفاهم با ادارات مذکور‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫طی مراحل و اجرای بودجه دولت و توزیع تخصیصات مطابق تقسیمات بودجه‬ ‫‪-‬‬
‫ربعوار‪.‬و‬
‫پیشبرد ریفورم بودجوی )اجرای بودجه به اساس برنامه(‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جذب کمک های خارجی و گنجانیدن آن در بودجه خارجی دولت منحیث‬ ‫‪-‬‬
‫بودجه )اختیاری و غیر اختیاری(‪.‬‬

‫‪87‬‬
 ‫اجرای تعدیالت بودجوی بعد از ارزیابی در جریان سال نظریه ضرورت ادارات‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪ 1.2‬ریاست عواید‬
‫ریاست مذکور دارای یک بست اول و پنج بست دو میباشد‪ .‬در راس بست اول رئیس عمومی و‬
‫در بست‬
‫های دوم رئیس پالن عواید‪ ،‬رئیس خدمات حقوقی و پالیسی عواید‪ ،‬رئیس مالیه دهنده گان‬
‫بزرگ‪ ،‬رئیس عواید کابل و رئیس مالیه دهنده گان متوسط و ریاست ارتباط والیات قرار دارد‪.‬‬
‫و‪.‬ظایف عمده این ریاست عبارتند از‪:‬‬
‫جمع آوری انواع مالیات )مالیات ا نتفاعی‪ ،‬مالیات بر عایدات‪ ،‬مالیات بر معاش‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫مالیات سهم و کرایه و غیره(‪.‬‬
‫رشد عواید دولت از طریق جستجوی و دریافت چشمه های جدید عایداتی‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ایجاد راه های معقول و مناسب قانونی بادرنظرداشت هماهنگی الزم با مراجع ذیربط‬ ‫‪-‬‬
‫جهت حصول عواید سالم بادرنظر داشت شرایط عینی جامعه‪.‬‬
‫جلوگیریا ز کسرات و اتالف عواید دولت‬ ‫‪-‬‬
‫رشد و حمایه صنعت داخلی‪ ،‬تولید کننده گان داخلی و سرمایه گذاری موثر از طریق‬ ‫‪-‬‬
‫وضع مالیات عادالنه و مناسب‪.‬‬
‫‪ 1.3‬ریاست خزاین‬
‫ریاست مذکور دارای یک بست اول و سه بست دو میباشد‪ .‬که در راس بست اول رئیس‬
‫عمومی و در بست های دوم رئیس انکشاف و توسعه امور مالی‪ ،‬رئیس محاسبات و رئیس‬
‫تادیات قرار دارد‪.‬‬
‫وظایف کلیدی آن قرار ذیل میباشد‪.‬‬
‫اجرای عمومی تادیات )حواله های مصارفاتی و معاشات دولت(‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثبت عواید دولت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ترتیب قطعیه دولت )بیالنس عواید و مصارف(‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تادیه تامینات و قروض دولت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جمع آوری راپورهای مصارفاتی از طریق سیستم افمس‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪88‬‬
 ‫ثبت و درج ارقام احصائیوی معامالت حسابی صکوک‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثبت و درج معلومات تعداد معاش خور از طریق ترتیب کارت های هویت و کودمنمبر‬ ‫‪-‬‬
‫حسابی‪.‬‬
‫تهیه و توزیع اسناد بهادار‪ ،‬عرایض پاسپورت ها‪ ،‬قباله جات‪ ،‬انواع و ثیقه ها و سایر‬ ‫‪-‬‬
‫اوراق در سراسر کشور‪.‬‬
‫‪ 1.4‬ریاست محاسبات‬
‫این ریاست از جمله ریاست های‪ ،‬بست دوم ریاست عمومی خزاین‪ ،‬وزارت مایه میباشد‬
‫که وظایف آتی رابه عهده دارد‪.‬‬
‫ترتیب و نگهداری حسابات دفتر کبیر‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ترتیب و نگهداری حسابات کنترول اصل منظوری ساالنه‪ ،‬حواله تخصیصات‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫تادیات‪ ،‬قبلی‪ ،‬تعهدات و مصارف‪.‬‬
‫جمع آوری راپور های وجوه مصرف شده بودجه های منظور شده و توحید این‬ ‫‪-‬‬
‫راپورها به مراجع ذیربط‪.‬‬
‫جمع آوری راپورهای عواید کلیه پشمه های عایداتی و ارسال آن به ریاست بودجه‬ ‫‪-‬‬
‫تهیه حساب قطعیه عواید و مصارف افغانستان در هر سال مالی‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪ .2‬ادارات امور مالی به سویه وزارت خانه ها‬

‫هر وزارت یا ریاست مستقل که بحیث واحد اول بودجوی اجرای وظیفه میدارد دارای‬
‫شعبات حسابی و مالی ذیل بوده تحت نظر روسای اداری و یا مدیران عمومی اداری ا یفای‬
‫وظیفه مینماید این شعبات عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ .1‬مدیریت های محاسبه‬
‫‪ .2‬مدیریت های بودجه‬
‫‪ .3‬مدیریت های خدمات‬
‫‪ .4‬مدیریت های واردات و تحصیلی‬
‫‪ 1.2‬مدیریت های محاسبه‬

‫‪89‬‬
‫این مدیریت که مسول کلیه امور حسابی و نقدی بوده اجراآت آن متکی به قوانین نافذ و‬
‫مقرراتی میباشد که از طرف وزارت مالیه وضع گردیده مهمترین وظایفی که به عهده دارد‬
‫قرار ذیل اند‪:‬‬
‫‪ -‬حصول اطمینان از تنظیم دفاتر‪ ،‬جدول‪ ،‬اوراق‪ ،‬اسناد و غیره اوراق مالی و حسابی‪.‬‬
‫‪ -‬وارسی از حفاظت کاپی قرار دادهها و تعهدات و تطبیق آن بر وفق قوانین و مقررات‬
‫تعلیمات نامه های مربوطه‪.‬‬
‫‪ -‬کنترول و مراقبت متداوم از امور حسابی و بودجوی‪.‬‬
‫‪ -‬مراقبت از حسابات معتمدین به وقت و زمان معین‪.‬‬
‫‪ -‬ترتیب و تهیه راپورهای مصارف و عواید‪ ،‬تعهدات در اوقات معین و تسلیم آن به دوایر‬
‫ذیعالقه‪.‬‬
‫= اجرای استحقاق معاش‪ ،‬ماکوالت و سفریه پرسونل مربوط در وقت و زمان معین آن با‬
‫در نظر داشتکسرات از قبیل پول تقاعد‪ ،‬پیشکی‪ ،‬باقیداری‪.‬‬
‫مدیریت های محاسبه اکثرًا دارای شعبات ذیل اند‪:‬‬
‫‪ 2.1.1‬شعبه حواله جات‬
‫آمر این شعبه به رهبری وظایف آتی مکلفیت دارد‪:‬‬
‫‪ -‬ترتیب دفتر )م‪) (42-‬دفتر معاش( پرسونل برویت تشکیل‪.‬‬
‫‪ -‬ثبت اسامی پرسونل با شهرت مکلمه و رتبه و درجه شان برویت تعینات و قا مقدمه )پی‬
‫‪) (2‬مقدمه مقرری( به دفتر )م‪(4-‬‬
‫‪ -‬ثبت باقیمات نقدی و قرضه های پرسونل به دفتر )م‪ (42-‬برویت علم و خبر‪.‬‬
‫‪ -‬رهبری معاش و ماکوالت برویت راپور حاضری با در نظر گرفتن‬
‫کسرات )قروض( صکوک‪ ،‬تقاعد؛ کوپراتیف‪ ،‬مالیات و امثال آن و ترتیب مقدمه )م‪-‬‬
‫‪) (41‬استحقاق معاش(‪.‬‬
‫‪ -‬اجرای مصارف برویت اسناد اصولی‪ ،‬ترتیب فورمه های )م‪) (2-‬عقد سفریه یا‬
‫پیشکی(‪) ،‬م‪(12-‬‬
‫)درخواست معاش پیشکی یا سفریه(‪) ،‬م‪) (11-‬تعهد تادیات پیشکی(‪) ،‬م‪) (12-‬امر تادیه(‪) ،‬م‪-‬‬
‫‪) (13‬محسوبی یا حواله سفریه( مطابق تقسیمات نامه محاسبه‪.‬‬

‫‪90‬‬
 ‫‪ 2.1.2‬شعبه دفترداری‬
‫آمر این شعبه وظایف آتی را به عهده دارد‪:‬‬
‫‪ -‬وراثی از امرو شعبه در غیابت مدیر محاسبه‪.‬‬
‫‪ -‬ترتیب و حفاظت دفتر کنترول تحقیقات و نگهداری اوراق مربوطه بودجه منظرو شده و‬
‫تصنیف حواله های نقدی و پولی و ثبت آن به دفتر )م‪) (22 -‬دفتر مصرف( و مقایسه راپور‬
‫واصله تادیات به دفتر مصرف و اخذ اطمینان از صحت معامالت‪.‬‬
‫‪ -‬ارسال چک های انتقالی به مراجع مربوطه‪.‬‬
‫‪ -‬ترتیب و تنظیم راپور مصارف ماهوار بداخل فورمه )م‪) (22-‬راپور ماهوار(‬
‫‪ -‬ترتیب حساب قطیه مصرف و تقدیم آن به وزارت مالیه‬

‫‪ 2.1.3‬شعبه تحصیلی‬
‫آمریت شعبه وظایف آتنی را انجام میدهد‪.‬‬
‫‪ -‬ترتیب فورمه های م‪) 26-‬رسید تحویلی پول(‪ ،‬م‪) 27-‬تعرفه تحویلی پول(‪.‬‬
‫‪ -‬راپور باقیات ماهوار بداخل فورمه )م‪) (29-‬راپور ماهوار تحصیلی( به وزارت مالیه‪.‬‬
‫‪ -‬تطبیق عواید در اخیر هر ماه با شعبه واردات وزارت مالیه و ترتیب راپور ماهوار‬
‫عواید و تقدیم آن بریاست های عواید و خزائین وزارت مالیه بوقت و زمانش‪.‬‬
‫‪ -‬ترتیب حساب قطعیه عواید و تقدیم آن به وزارت مایه‪.‬‬
‫‪ 2.2‬مدیریت های بودجه‬
‫مدیر بودجه که مستقیمًا نزد رئیس اداری مسئولیت دارد‪ ،‬وظایف عمده ـآتی را به‬
‫عهده دارد‪:‬‬
‫‪ -‬تطبیق احکام قانون و مقرره بودجه‪.‬‬
‫‪ -‬جمع آوری و ارزیابی تخمیمانت عواید و مصارف پیشنهاد شده هر یک از واحدهای‬
‫اداری به اتفاق آمر اداره و آمریت شعبات مربوطه مطابق به مرام و پرو‪.‬گرام موجوده اداره‪.‬‬
‫‪ -‬جمع آوری جز ارقام مورد ضرورت مقدماتی نسبت ترتیب بودجه سال ما بعد از عموم‬
‫شعبات مرکزی و والیتی از باب )‪ (622-122‬بودجه عادی و انکشافی‪.‬‬
‫‪ -‬ترتیب فورمه های تخصیصات هر ربع طبق تصنیف بودجوی‪.‬‬

‫‪91‬‬
 ‫‪ -‬ترتیب فورمه های تعدیل‪ ،‬تنقیص و تزئید بعد از خذ منظور مقام ذیصالح‪.‬‬
‫‪ -‬کنترو‪.‬ل قبلی مصارف که با پروگرام بودجوی اداره موافقت داشه باشد‪.‬‬
‫‪ -‬جمع آوری راپور مصرف به تفکیک باب و فصل از عمومش عبات مرکز و والیات‪.‬‬
‫‪ -‬داشتن احصائیه مکمل پرسونل مرکزی و والیتی‪.‬‬
‫‪ -‬کنترول و تصدیق استخدام هر مامور و اجرا مطابق بست های منظور شده در‬
‫مربوطات آن سازمان‪.‬‬
‫‪ 2.3‬مدیریت های خدمات‬
‫این دفتر مکلف است که خدمات مختلف را نظر به نوع فعالیت و اهداف سازمان خود انجام‬
‫دهد‪.‬‬
‫مهمترین وظایف که در هر سازمان دولتی نسبت متحد الشکل اند قرار ذیل‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪ -‬خرید مواد‪ ،‬لوازم تجهیزات ملکیت ها و غیره برای اداره در مطابق به قوانین و لوایح‬
‫وضع شده‪.‬‬
‫‪ -‬برقراری سیستم ذخیره و دیپوها مطابق به شرایط و ایجابات‪.‬‬
‫‪ -‬بیمه نمودن اموال‪ ،‬اثاثیه و ملکیت ها ادره‪.‬‬
‫‪ -‬فراهم نمودن وسایط نقلیه جهت حمل و نقل اموال و منسوبین ادره‪.‬‬
‫‪ -‬تهیه طعام در مواقع الزمه نظر به هدایت مقامات ذیصالح‪.‬‬
‫‪ -‬عقد قرارداد خریداری اجناس و امکئال مورد ضرورت از داخل و خارج و نگهداری‬
‫اسناد آن‪.‬‬
‫‪ -‬توزیع مواد‪ ،‬لوزام تجهیزات و سایر ضروریات به شعبات مربوطه نظر به الیحه‬
‫رسمی و منظور شده دیپوها‪.‬‬
‫‪ -‬موجودی تحویلی ها و دیپولها در اوقات الزمه مطابق به موازین قانون‪.‬‬
‫‪ -‬لیالم اموال داغمه یا حریق و انتقال آنها نظر به احکام مقامات ذیصالح‪.‬‬
‫‪ 2.4‬مدیریت های کنترول قبلی‬
‫کنترول و رسیده گی قبلی عبارت است از تنظیم امور دفاتر و اسناد حسابی به نحویکه انجام و‬
‫ثبت مفاهم‬

‫‪92‬‬
 ‫توسط دو نفر یا بیشتر از آن بعمل آید و اقالم مربوطه حداقل در دو دفتر باشند منعکس شود تا‬
‫صحت عمل هر یک توسط دیگری مورد بررسی و کنترول قرار گیرد‪.‬‬
‫منظور از مدیریت کنترول های قبلی عبارت است از‪:‬‬
‫‪ .1‬جلوگیری از سوء استفاده‪ ،‬حیف و میل در اموال دولتی‪.‬‬
‫‪ .2‬انجام دقیق و صحیح وظایف حسابی و تصحیح اشتباهاتیکه در ثبت ارقام ممکن است پیش آید‪.‬‬
‫‪ .3‬افزایش دقت و قابلیت اعتماد اطالعات حاصله از عملیات حسابی‪.‬‬
‫‪ .4‬اطمینان از رعایت کامل مقررات و قوانین عمومی در محاسبه دولتی‪.‬‬
‫شرط اساسی در بر قراری سیستم کنترول قبلی وجود سازمانیست که در آن مسئولیت ها‬
‫مشخص و معین و مراحل مختلفه انجام معامالت و تثبیت آنها بین دو نفر یا بیشتر تقسیم شود‪.‬‬
‫تعداد کافی کارمندان برای تقسیم وظایف فوق بین آنها وجود داشته باشد‪.‬‬
‫آمر این شعبه مکلف به انجام وظایف ذیل میباشد‪.‬‬
‫‪ -‬اداره‪ ،‬انسجام‪ ،‬نظارت و ارزیابی فعالیت های پرسونل مربوطه‪.‬‬
‫‪ -‬کنترول قبلی تمام اسناد حسابی و مالی‪.‬‬
‫‪ -‬اخذ امضا های الزمه و مطابقت اسناد با مقررات‪.‬‬
‫‪ -‬حصول اطمینان از صحت و سرعت اجراآت امور مربوطه‪.‬‬
‫‪ -‬مسترد کردن اوراق ناقص به شعبات مربوطه و رهنمائی غرض اصالح آن‪.‬‬
‫‪ -‬حصول اطمینان از تطبیق مقررات و لوایح نافذه در خریداری ها و حصول اطمینان از موجودیت‬
‫دارائی در فصل و باب مربوطه برای خریداری های مورد ضرورت و سایر تعهدات‪.‬‬
‫‪ (3‬ساختار تشکالتی وزارت‬
‫مالیه‬

‫‪93‬‬
 ‫تمرین فصل سوم‬

‫‪94‬‬
 ‫سوال اول( ادارات امور مالی به سویه مملکت را صرف نام ببرید؟‬
‫سوال دو‪.‬م( وظایف عمده و کلیدی ریاست بوجه‪ ،‬وزارت مالیه را بیان‬
‫نماید؟ سوال سوم( وظایف کلیدی رو اساسی ریاست عواید‪ ،‬وزارت‬
‫مالیه را بیان نماید؟‬
‫سوال چهارم( مهمترین و کلیدی ترین مسوئلین ریاست خزاین وزارت مالیه‬
‫چیستواضیح سازید؟ سوال پنجم( ادارات امور مالی به سویه وزارت خانه ها را صرف‬
‫نام بگیرید؟ سوال ششم( مدیریت های محاسبه دارای چند شعبات میباشد نام بگیرید؟‬
‫سوال هفتم( آمر شعبه دفتر داری مکلف به انجام کدام وظایف میباشد شرح دهعید؟‬
‫سوال هشتم( وظایف مدیریت های خدمات را توضیح دهید؟ سوال نهم( منظور از‬
‫مدیریت های کنترول قبلی چیست واضیح سازید؟‬

‫‪95‬‬
 ‫فصل چهارم‬
‫طبقه بندی حسابها در موسسات دولتی‬
‫‪ .1‬مقاصد و اهداف طبقه بندی حسابها‬
‫تعیین و تشخیص حسابهایکه باید در سازمان های دولتی نگهداری شوند و طبقه بندی‬
‫صحیح این حسابهای ضروری و حایز اهمیت خاص است‪ ،‬مهمترین مقاصد طبقه بندی‬
‫حسابهای موسسات دولتی عبارت است از‪:‬‬
‫‪ .1-1‬برقراری سیستم واحد محاسبه در موسسات وابسته به دولت واحد اصل ثبات رویه‬
‫اصل اصطالحات در محاسبه ادارات دولتی‪.‬‬
‫‪ .2-1‬کمک در تهیه واحد بودجه و تعیین قیمت تمام شد در سازمان های که سیستم‬
‫محاسبه قیمت تمام شد مورد استفاده قرار میگردد‪.‬‬
‫‪ .3-1‬سهولت در تهیه گزارش های صورت حسابهای و نمایش نتیجه فعالیت های مالی و‬
‫انتقادات‪.‬‬
‫‪ .4-1‬تهیه و تنظیم احصایه های مالی‪ ،‬حسابی و اقتصادی‪.‬‬
‫‪ .5-1‬انجام مطالعات و بررسی های مقایسوی در عملکرد‬
‫موسسات دولتی‪.‬‬
‫طبقه بندی حسابهای در هر سازمان باید به ترتیب ذیل باشد که‪:‬‬
‫‪ a.‬با حجم فعالیت های آن سازمان تطبیق گردد و شامل تمام حسابهای مورد‬
‫لزوم باشد‪.‬‬
‫‪ b.‬وضع هر رشته از فعالیت های مذکور را بوضاحت نشان دهد‪.‬‬
‫‪ c.‬حسابهای قبلی و کنترول قبلی عملیات حسابی و رسیده گی بودجوی حسابهای را تسهیل‬
‫سازند‪.‬‬
‫‪ d.‬انجام مراحل مختلفه حسابی بخصوص تنظیم حسابها در دفتر سال )دفتر مصرف از‬
‫حواله تخصیصات باب( به نحوه ساده و آسان ممکن سازد‪.‬‬
‫‪ e.‬تا حدودی دارای قابلیت انعطاف باشد‪.‬‬
‫انواع حساب را میتوان به اقسام مختلف طبقه بندی کرد‪ .‬روشی که در این فصل برای‬
‫طبقه بندی حسابهای دولتی به کار خواهد رفت عبارت از طبقه بندی حسابهای عواید و‬

‫‪96‬‬
‫مصارف و هم چنین معرفی مهمترین حسابهای یک سازمان در دفاتر دولتی افغانستان وجود‬
‫داشته باشد‪ .‬در افغانستان موسسات ادارات دولتی بسیاری از حسابهای مربوط به بیالنس در این‬
‫موسسات وجود ندارد‪ ،‬ولی در یک سیستم صحیح محاسبه دولتی وجود حسابهای مربوط به‬
‫بیالنس و تهیه بیالنس در پایان هر دوره مالی با مواقع دیگر مفید و الزم است زیرا اوًال تعیین و‬
‫تشخیص دارایی‪ ،‬بدهی و تمام امکانات و تدابیر امور مالی دولتی و سازمان های دولت جهت‬
‫اطالع عموم مردم در یک سیستم اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی نهایت ضرور است‪ ،‬و‬
‫ثانیًا تجزیه و تجلیل دقیق این گونه اطالعات از نظر اداره امور دولتی مورد نیاز آمرین و‬
‫مسولین امور سازمان دولتی است‪.‬‬
‫طبقه بندی کگه در این فصل مورد مطالعه قرار می گیرد مختص به حسابهای که فعًال در‬
‫تمام دوایر دولتی طوری متحدالشکل مروج میباشد و این طبقه بندی حسابهای عواید و مصارف‬
‫مطابق به مقاصد که فوقًا تذکر رفت با در نظر داشت شرایط محیطی و اصطالحات مروجه‬
‫مملکت ما صورت گرفته است‪.‬‬

‫‪ .2‬اهداف طبقه بندی مصارف‬

‫طبقه بندی مصارف در گروپ های مشخص باالی انجام مقاصد ذیل‬
‫صورت میگیرد‪.‬‬
‫‪ .1-2‬کنترول بودجه و تطبیق مخارج جاری یا اعتباریکه در بودجه‬
‫تخصیص می یابد‪.‬‬
‫‪ .2-2‬تحصیل اطالعات الزم برای پیش بینی مخارج در دوره‬
‫مالی آینده‪.‬‬
‫‪ .3-2‬اطمینان از صحت عمل و انجام صرفه جویی الزم در صرف‬
‫وجوه دولتی‪.‬‬
‫‪ .4-2‬تهیه و تنظیم صورت حسابهای و گزارش دقیق‪.‬‬
‫‪ .5-2‬تهیه احصائیه و صورت حسابهای مقایسوی برای انواع مصارف یا مخارج‬
‫چند دوره مالی‪.‬‬

‫‪ .3‬طبقه بندی انواع مخارج دوایر دولتی‬

‫اصوًال انواع مخارج دوایر دولتی بر حسب ذیل طبقه بندی میشوند‪.‬‬

‫‪97‬‬
 ‫‪ 3.1‬طبقه بندی بر حسب نوع پروگرام ها و پروژه ها‬
‫این نوع طبقه بندی ها که در یک سازمان دولتی اجرا میشود در درجه اول از نظر اخذ‬
‫احصائیه و اطالعات مربوط هر یک از این پروژه ها اهمیت دارد و قابل توجه است‪ .‬از آنجا که‬
‫اقسام پروگرام های موسسات مختلف دولتی با یکدیگر تفاوت کلی دارند‪ ،‬ادره یک طبقه بندی‬
‫نمونه که بتواند در همه موسسات بکار دارد مقدور نیست مثال طبقه بندی چنین است‪:‬‬
‫‪ -‬اداره امور حکومت‬
‫‪ -‬تعلیم و تربیه‬
‫‪ -‬رفاه عامه‬
‫‪ -‬صحت عامه و اداره امور شفاخانه ها و غیره‬

‫‪ 3.2‬طبقه بندی بر حسب رشته های فعالیت‬

‫هر یک از پروگرام ها و پروژه های دولت و سازمانهای دولتی شامل چندین رشته‬
‫فعالیت میباشد‪ .‬مثًال اجرای پروگرام های تعلیم و تربیه ممکن است متضمن فعالیت های ذیل‬
‫باشد تدریسات ابتدائی‪ ،‬تدریسات مسلکی‪ ،‬تدریسات ثانوی‪ ،‬تالیف و ترجمه و غیره طبقه بندی‬
‫مصارف بر حسب رشته های فعالیت به منظور تحصیل اطالعات الزم برای مطالعات مقایسوی‬
‫و هم چنین جهت تنظیم بودجه مورد نیازی میباشد با مقایسه مصارف با نتیجه حاصله میتوان‬
‫تصمیم عاقالنه و صحیح نسبت به توسعه یا تقلیل فعالیت مذکور اتخاذ کرد ‪،‬طبقه بندی مصارف‬
‫بر حسب نوع فعالیت ها باید متناسب به انواع فعالیت پروگرام باشد به منظور انجام این طبقه‬
‫بندی به نکات ذیل باید توجه داشت‪.‬‬
‫‪ a.‬چه قسمت های از یک پروگرام یا پروژه دارای اهمیت بیشتر است‪.‬‬
‫‪ b.‬اعتبار ازینکه برای هر یک از قیمت ها پروگرام مذکور در بودجه پیش بینی شده است‬
‫چه مبلغ میباشد‪.‬‬
‫‪ c.‬چه عوارض ممکن است در طبقه بندی مصارف بر حسب فعالیت ها‬
‫موثر باشد‪.‬‬
‫‪ d.‬بر حسب چه اصول و موازین باید این طبقه بندی را انجام داد‪.‬‬

‫‪98‬‬
 ‫‪ e.‬آیا تمام وظایف مربوط به یک پروگرام یا یک رشته از فعالیت ها توسط سازمان واحدی‬
‫انجام شود‪.‬‬
‫‪ f.‬آیا محل اجرای عملیات مربوط بیک پروگرام یک نقطه معین است یا نقاط مختلف و امثال‬
‫آن‪.‬‬
‫‪ 3.3‬طبقه بندی برحسب واحدهای سازمانی‬
‫طبقه بندی مصارف بر حسب واحدهای سازمانی هم بمنظور تهیه بودجه و هم جهت‬
‫کنترول دقیق بودجه الزم است‪ ،‬بدون این طبقه بندی کنترول دقیق مصارف‪ ،‬تطبیق و اعتبارات‬
‫در بودجه پیش بینی شده یا مخارج واحدهای مختلف سازمانی ممکن نخواهد بود‪ .‬رئیس هر‬
‫سازمان و اداره مسول نظارت در مصارف و دقت در اجرای صحیح بودجه مخارج میباشد‬
‫برای اینکه وی این وظیفه را به نحوی احسن انجام د هد باید مصارف بر حسب واحدهای‬
‫سازمانی طبقه بندی شود‪.‬‬
‫از آنجایکه شکل و ترکیب سازمانی موسسات مختلفه دولتی همانند نیستند از این طبقه‬
‫بندی در هر یک از موساست مذکور شکل خاص را بخود میگیرد بنابر این نمیتوان یک طبقه‬
‫بندی نمونه بر حسب واحدهای سازمانی برای موئسسات دولتی تهیه نمود‪ .‬بطور خالصه باید‬
‫گفت که مصارف مربوط به هر یک از ادارات به قسمت های یک موسسه دولتی باید در یک‬
‫حساب جداگانه نگهداری شود‪.‬‬
‫‪ 3.4‬طبقه بندی بر حسب ماهیت مخارج‬
‫مصارف را از لحاظ اینکه مصارف جاری اختصاصی هستند نیز میتوان طبقه بندی کرد‪،‬‬
‫طبقه بندی حسابات مصارف در ادارات دولتی افغانستان به همین اساس بوده و به )‪ (9‬باب قرار‬
‫شرح ذیل طبقه بندی گردیده است‪:‬‬
‫‪ .1‬خدمات اشخاص‪.‬‬
‫‪ .2‬دیگر خدمات‪.‬‬
‫‪ .3‬مواد لوازم و پرزه جات‪.‬‬
‫‪ .4‬تجهیزات‪.‬‬
‫‪ .5‬ملکیت ها‪.‬‬
‫‪ .6‬معاونتها‪ ،‬تبرعات‪ ،‬سهیمه ها و تقاعد‪.‬‬

‫‪99‬‬
 ‫‪ .7‬استرداد قرضه و تادیه تکت پوی‪.‬‬
‫‪ .1‬قرضه مامورین‪.‬‬
‫‪ .9‬احتیاط‪.‬‬
‫‪ 3.5‬طبقه بندی بر حسب مواد مصرف‬
‫در این طبقه بندی نیز ماهیت خدمات یا اشیا و لوازم یکه با خرید آنها مبالغ به مصرف‬
‫رسیده در نظر گرفته میشود در این طبقه بندی مصارف جاری و اختصاصی خود به چند گروه‬
‫و هر یک از این گروه ها نیز به چند طبقه دیگر تقسیم میشود‪.‬‬
‫در دوایر دولتی افغانستان باب بندی فوق از این اساس به فصول و مواد کوچکتر طبقه‬
‫بندی گردیده است یعنی هر باب به )‪ (9‬فصل و هر فصل به )‪ (9‬ماده تقسیم گردیده است‪.‬‬

‫‪ .4‬شماره گذاری حسابها در موسسات دولتی‬

‫چنانچه تعداد حسابها در یک سازمان دولتی بالغ بر )‪ 42‬یا ‪ (52‬حساب میباشد‪ ،‬باید حسابها را‬
‫بوسیله‬
‫عالیم معینی مشخص کرد‪ .‬با بر قراری و تعین این عالیم برای مراجعه و استفاده از حسابها‬
‫نیاز به ذکر کامل عنوان حساب نخواهد بود این روش دارای سهولت و مزایای بشرح ذیل‬
‫میباشد‪.‬‬

‫‪ a.‬سهولت در تشخیص و غیره حسابها‪ :‬با استفاده از روش عمالت گذاری انواع حساب‬
‫و طبقات مختلفه آن به د قت مشخص و متمایز میشود که به کار بردن این روش مخصوصًا در‬
‫موسسات ایکه تعداد حساب های آن بسیاری باشد و عنوان بسیاری ازین حسابها فقط فعالیت‬
‫جرمی یا عنوان برخی حسابهای دیگر دارد مقید و الزم میباشد‪.‬‬

‫‪ b.‬تسهیل در انجام عملیات محاسبه‪ :‬با وجود عالیم مخصوص برای حسابها محاسب با‬
‫یک نظر تعیین مینماید که مثًال هر یک از اقدام مصرف مربوط به چه پروژه واحد سازمانی و‬
‫ماده مصرفی میباشد و ماهیت آن چیست با استفاده از این روش ثبت عملیات در دفاتر حساب و‬
‫تهیه خدمات حسابها و احصائیه های مالی بقدر کافی احساس میشود‪.‬‬

‫‪ c.‬صرفه جوئی در وقت و وسایل کار‪ :‬عالمه گذاری موجب میشود قدر و قیمت وقت‬
‫محاسبین و نوشتن ایکه برای تهیه درک محاسبه و صورت حسابها بکار میرود صرفه جویی‬

‫‪100‬‬
‫زیاد بعمل آید به منظور هر یک از حسابهای مذکور عالیم مشخص تعیین شود فهرست حسابها‬
‫باید شامل توضیحات الزم درباره معنی و مفهوم عناوین حساب و عالمات مربوط به هر یک از‬
‫آنها باشد تا بتوان به شکل همیشه آنرا به عنوان رهنمای کار محاسبین مورد استفاده کامل و‬
‫صحیح قرار داد‪.‬‬
‫وجود ترتیب و تنظیم و رابطه منطقی بین عالیم شرط اول و الزم استفاده از این روش‬
‫میباشد بهترین و عملی ترین ترتیب عالمه گذاری استفاده از عالیم است که در دوایر دولتی‬
‫افغانستان نیز معمول میباشد‪ .‬تصنیف عواید و مصارف در دوایر دولتی افغانستان بطور متحد‬
‫الشکل بوده در ابواب اصول و مواد الزمه تعداد الزمه موجود پیش بینی نموده بعد از منظوری‬
‫بودجه به مصرف آن می پردازد‪.‬‬

‫تمرین فصل چهارم‬

‫سوال اول( مهم ترین مقاصد طبقه بندی حسابهای موسسات دولتی را نام بگیرید؟ سوال‬
‫دوم( اهداف طبقه بندی مصارف باالی کدام مقاصد استوار است نام ببرید؟ سوال سوم( طبقه‬
‫بندی بر حسب نوع پروگرام ها و پروژه ها را توضیح دهید؟ سوال چهارم( طبقه بندی بر‬
‫حسب رشته های فعالیت را شرح دهید؟ سوال پنجم( طبقه بندی بر حسب واحدهای سازمان‬
‫را وضاحت دهید؟ سوال ششم( طبقه بندی بر حسب ماهیت مخارج را واضیح سازید؟ سوال‬
‫هفتم( طبقه بندی بر حسب مواد مصرف را مختصرًا بیان نماید؟ سوال هشتم( مزایای شماره‬
‫گذاری حسابها در موسسات دولتی را نام گرفته هر کدام آنرا توضیح دهید؟‬

‫‪101‬‬
102
 ‫فصل ششم‬
‫بودجه و محاسبه بودجوی‬
‫‪ .1‬مفهوم بودجه‬
‫‌ساز‬‫‌در‬
‫‌مالی‬‫‌امور‬‫‌اداره‬‫‌مهم‬
‫‌شعب‬‫‌از‬
‫‌آن‬
‫‌اداره‬‫‌و‬
‫‌دولتی‬‫‌محاسبه‬‫در‬
‫‌محاسبه‬‫‌اهداف‬
‫‌است‪،‬‬‫‌دولتی‬‫مانهای‬
‫‌م‬‫‌موارد‬‫‌بعضی‬
‫‌در‬
‫‌و‬‫‌بودجه‬‫‌اهداف‬
‫‌با‬‫‌مشابه‬‫‌موارد‬‫‌از‬
‫‌بسیاری‬‫‌در‬
‫‌دولتی‬
‫‌اصول‬
‫‌‬ ‫‌از‬‫‌استفاده‬‫‌بدون‬
‫‌سازمان‬‫‌یک‬‫‌بودجه‬‫‌اجرای‬‫‌میباشد‪.‬‬
‫‌خود‬‫‌به‬‫ختص‬
‫‌نیا‬‫‌دولتی‬‫‌محاسبه‬‫‌عملیات‬‫‌صحیح‬‫‌انجام‬‫‌و‬
‫‌ممکن‬
‫‌غیر‬‫‌محاسبه‬‫‌روشهای‬‫و‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌بودجه‬
‫‌در‬
‫‌مندرج‬
‫‌های‬
‫‌بینی‬
‫‌پیش‬
‫‌از‬
‫‌پیروی‬
‫زمند‬
‫‌مرب‬ ‫‌های‬ ‫‌ستد‬
‫‌و‬‫‌داد‬‫‌‪،‬‬
‫‌دولتی‬ ‫‌سازمان‬ ‫‌یک‬
‫‌در‬‫‌بودجه‬ ‫‌اجرای‬‫‌موازات‬ ‫به‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌ثبت‬‫‌شود‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌نگهداری‬ ‫‌مذکور‬ ‫‌های‬‫‌سازمان‬‫‌در‬‫‌که‬‫‌های‬‫‌حساب‬‫‌در‬‫‌باید‬‫وطه‬
‫‌نشان‬
‫‌‬ ‫‌زمان‬‫‌هر‬‫‌در‬‫‌که‬
‫‌ارقامیست‬ ‫‌ثبت‬‫‌این‬‫‌از‬
‫‌حاصل‬ ‫‌نتیجه‬‫‌شود‪.‬‬ ‫نگهداری‬
‫‌از‬
‫‌‬ ‫‌استفاده‬ ‫‌با‬‫‌فقط‬
‫‌است‬ ‫‌شده‬‫‌اجرا‬ ‫‌حدودی‬‫‌چه‬‫‌تا‬‫‌مصوبه‬‫‌بودجه‬ ‫‌که‬
‫‌دهد‬‫می‬
‫‌میتوان‌کن‪MM‬ترول‌بودج‪MM‬وی‌را‌برق‪MM‬رار‌و‌از‬ ‫‌محاسبه‬ ‫‌های‬‫روش‬
‫‪M‬انیکه‬ ‫‌کس‪M‬‬‫‌همه‬‫‌کرد‪.‬‬‫‪M‬یری‬ ‫‪M‬ه‌جلوگ‪M‬‬ ‫‌بودج‪M‬‬‫‌های‬‫‌بینی‬‫‌پیش‬‫‪M‬راف‌در‬ ‫‌انح‪M‬‬
‫‌وجو‬‫‌پرداخت‬ ‫‌و‬
‫‌دریافت‬ ‫‌امر‬‫‌به‬ ‫‌آنها‬‫‌از‬
‫‌نحوه‬ ‫‌به‬‫‌دولتی‬‫‌سازمان‬ ‫‌در‬‫‌یک‬
‫‌در‬
‫‌که‬
‫‌‬ ‫‌هستند‬ ‫‌قوانین‬ ‫‌و‬
‫‌مقررات‬ ‫‌مطابقت‬ ‫‌از‬‫‌ناچار‬ ‫‌دارند‬‫‌کار‬‫‌و‬
‫‌سر‬‫‌دولتی‬ ‫ه‬
‫‌امکا‬ ‫‌و‬‫‌تسهیل‬‫‌منظور‬ ‫‌به‬‫‌باشند‪.‬‬ ‫‌می‬‫‌مربوطه‬ ‫‌موسسه‬‫‌مالی‬‫‌امور‬ ‫‌بر‬‫ناظر‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌معیین‬ ‫‌زمان‬‫‌هر‬‫‌در‬
‫‌دولتی‬ ‫‌سازمان‬‫‌یک‬‫‌خرچ‬‫‌و‬
‫‌دخل‬‫‌مبلغ‬ ‫‌محاسبه‬ ‫ن‬
‫‌س‬‫‌یک‬
‫‌حسابهای‬ ‫‌و‬‫‌مخارج‬‫‌پرداخت‬ ‫‌و‬
‫‌درآمد‬ ‫‌تحصیل‬ ‫‌برای‬‫‌است‬
‫‌وسیله‬ ‫بودجه‬
‫‌نشا‬‫‌را‬ ‫‌شده‬
‫‌بینی‬ ‫‌پیش‬‫‌و‬
‫‌واقعی‬ ‫‌مصارف‬‫‌و‬
‫‌عواید‬ ‫‌بین‬‫‌رابطه‬‫‌دولتی‬ ‫ازمان‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌بررسی‬ ‫‌را‬
‫‌جاری‬ ‫‌اعمال‬ ‫‌این‬‫‌میتوان‬
‫‌‬ ‫‌حسابها‬ ‫‌این‬
‫‌‬ ‫‌از‬‫‌بسیاری‬ ‫‌دهد‪.‬‬‫‌می‬‫ن‬
‫‌کرد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌گیری‬‫‌اندازه‬ ‫‌را‬
‫‌گذشته‬ ‫‌های‬‫فعالیت‬
‫‌شود‌و‬‫‌ها‌در‌بودجه‌منعکس‌می‬ ‫سیاست‌مالی‌دولت‬
‫‌ب‬‫‌و‬
‫‌محاسبه‬‫‌اهمیت‬ ‫‌باشد‪،‬‬‫‌می‬‫‌ها‬‫‌سیاست‬
‫‌این‬‫‌اجرا‬‫‌مطابق‬‫‌محاسبه‬ ‫‌سیستم‬
‫‌ادا‬‫‌شعبه‬‫‌دو‬‫‌این‬‫‌امروز‬
‫‌نیست‪.‬‬ ‫‌انکار‬
‫‌قابل‬‫‌دولتی‬‫‌موسسه‬ ‫‌هیچ‬
‫‌در‬‫ودجه‬
‫‌ا‬‫‌برای‬‫‌وسایل‬‫‌ترین‬‫‌مقدم‬‫‌و‬
‫‌مهمترین‬ ‫‌از‬‫‌یکدیگر‬‫‌اتفاق‬‫‌و‬
‫‌مالی‬‫‌امور‬‫ره‬
‫‌اس‬‫‌با‬
‫‌اجرایه‬ ‫‌و‬
‫‌مقننه‬‫‌قوه‬‫‌مقامات‬ ‫‌رود‪.‬‬‫‌می‬
‫‌شمار‬‫‌به‬
‫‌دولتی‬ ‫‌امور‬‫داره‬
‫‌دولت‬‫‌های‬‫‌پروگرام‬ ‫‌محاسبه‬ ‫‌و‬
‫‌بودجه‬‫‌سیستم‬‫‌از‬
‫‌حاصله‬ ‫‌نتایج‬‫‌از‬‫تفاده‬
‫‌م‬‫‌عملیات‬‫‌و‬
‫‌رهبری‬ ‫‌و‬
‫‌هدایت‬‫‌را‬‫‌ها‬‫‌پروگرام‬‫‌این‬
‫‌اجرا‬‫‌و‬‫‌تنظیم‬‫‌و‬
‫‌طرح‬‫‌را‬
‫ی‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌بررسی‬ ‫‌و‬
‫‌کنترول‬ ‫‌را‬‫‌مربوطه‬‫امورین‬

‫‪103‬‬
‫‌سا‬‫‌در‬‫‌محاسبه‬ ‫‌سیستم‬
‫‌و‬‫‌بودجه‬‫‌سیستم‬‫‌بین‬
‫‌نزدیک‬‫‌رابطه‬ ‫‌مناسبت‬‫به‬
‫‌ت‬‫‌در‬
‫‌موثری‬ ‫‌نقش‬‫‌حسابی‬‫‌ادارات‬‫‌غالبًا‬
‫‌اینکه‬‫‌لحاظ‬
‫‌به‬‫‌دولتی‬‫‌های‬‫زمان‬
‫‌ضرور‬ ‫‌جا‬‫‌این‬
‫‌در‬‫‌مطالب‬‫‌این‬
‫‌توضیح‬ ‫‌دارند‪.‬‬‫‌عهده‬
‫‌به‬
‫‌بودجه‬ ‫‌اجرای‬‫‌و‬‫هیه‬
‫‌ا‬‫‌اداره‬ ‫‌نظر‬
‫‌از‬‫‌که‬
‫‌همانقدر‬ ‫‌اینجا‬‫‌در‬
‫‌مذکور‬‫‌مسایل‬‫‌و‬
‫‌رسد‪.‬‬‫‌می‬
‫‌نظر‬ ‫‌به‬
‫ی‬
‫‌م‬‫‌اهمیت‬ ‫‌حایز‬‫‌نیز‬
‫‌دولتی‬‫‌محاسبه‬ ‫‌نظر‬
‫‌از‬
‫‌است‬‫‌اهمیت‬‫‌دارای‬‫‌دولتی‬ ‫مور‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫ی‬
‫‪ .2‬بودجه‬
‫‌نگه‬‫‌آن‬‫‌در‬‫‌دولت‬ ‫‌های‬‫‌حصول‬‫‌که‬‫‌بکس‬‫‌یا‬
‫‌کیف‬ ‫‌معنی‬‫‌به‬‫‌نخست‬‫‌بودجه‬ ‫کلمه‬
‫‌در‬‫‌رفت‪.‬‬ ‫‌بکار‌می‬ ‫‌شود‬
‫‌می‬‫‌پرداخت‬ ‫‌آن‬ ‫‌محتویات‬ ‫‌از‬
‫‌عمومی‬ ‫‌مخارج‬ ‫‌و‬
‫داری‬
‫‌انگلستان‌کیف‌یا‌بکس‌چرمی‌که‬
‫‌نا‬‫‌بودجه‬ ‫‌داشت‬ ‫‌جای‬‫‌آن‬
‫‌در‬‫‌دولت‬‫‌عواید‬ ‫‌منابع‬‫‌و‬‫‌مالی‬‫‌احتیاجات‬ ‫‌فهرست‬
‫‌پروگ‬ ‫‌حاوی‬ ‫‌که‬
‫‌فهرست‬ ‫‌مفهوم‬ ‫‌به‬
‫‌اصطالح‬ ‫‌این‬‫‌بتدریج‬‫‌آنکه‬ ‫‌تا‬‫‌شد‬
‫‌می‬‫میده‬
‫‌اطال‬
‫‌شد‬‫‌می‬‫‌تقدیم‬ ‫‌مقننه‬ ‫‌قوه‬‫‌به‬
‫‌تصویب‬ ‫‌برای‬‫‌و‬
‫‌بوده‬‫‌دولت‬ ‫‌مالی‬‫‌های‬‫رام‬
‫‌کالسیک‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬ ‫‌نگاه‬ ‫‌از‬
‫‌شد‪.‬‬‫ق‬
‫‌م‬‫‌یک‬
‫‌برای‬ ‫‌دولت‬ ‫‌مصارف‬‫‌و‬‫‌عواید‬‫‌آن‬‫‌در‬ ‫‌که‬
‫‌است‬‫‌سندی‬‫‌از‬‫‌عبارت‬ ‫بودجه‬
‫‌یگردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌م‬
‫‌تصویب‬ ‫‌و‬‫‌بینی‬‫‌پیش‬‫‌معمواًل‌یکسال‬‫دت‬
‫‌ا‬‫‌نموده‬ ‫‌اقتباس‬ ‫‌را‬‫‌تعریف‬‫‌این‬‫‌نیز‬‫‌افغانستان‬ ‫‌بودجه‬ ‫‌نامه‬‫اصول‬
‫‌کل‬
‫‌‬ ‫‌اقتصاد‬ ‫‌با‬
‫‌بودجه‬ ‫‌ارتباط‬ ‫‌از‬‫‌عبارت‬ ‫‌مهم‬‫‌مسئله‬‫‌بودجه‬ ‫‌خصوص‬ ‫‌در‬
‫ست‪.‬‬
‫‌وار‬‫‌ملی‬ ‫‌اقتصاد‬ ‫‌باالی‬‫‌را‬
‫‌تاثیرات‬ ‫‌نوع‬ ‫‌چه‬‫‌بودجه‬‫‌که‬‫‌معنی‬‫‌این‬‫‌به‬‫است‪،‬‬
‫‌با‬
‫‌‬ ‫لو‬
‫‌ک‌‬‫‌اقتصاد‬ ‫‌باالی‬
‫‌بودجه‬ ‫‌تاثیرات‬ ‫‌این‬‫‌اندازه‬ ‫‌و‬
‫‌حدود‬‫‌نماید‪.‬‬ ‫‌می‬
‫د‬
‫‌بیش‬‫‌قید‬ ‫‌یک‬‫‌بودجه‬ ‫‌حجم‬
‫‌قدر‬‫‌هر‬‫‌زیرا‬‫‌دارد‬ ‫‌مستقیم‬‫‌رابطه‬ ‫‌یک‬‫‌بودجه‬‫حجم‬
‫‌اقتص‬ ‫‌باالی‬‫‌آن‬
‫‌تاثیرات‬ ‫‌اندازه‬ ‫‌همان‬ ‫‌به‬‫‌نماید‬‫‌احتوا‬ ‫‌را‬
‫‌ملی‬‫‌عاید‬ ‫تر‬
‫‌ب‬‫‌که‬
‫‌گفت‬ ‫‌توان‬‫‌می‬‫‌کل‬‫‌بصورت‬‫‌باشد‪.‬‬ ‫‌می‬ ‫‌کمتر‬‫‌آن‬
‫‌عکس‬‫‌در‬‫‌و‬
‫‌بیشتر‬ ‫‌جامعه‬ ‫اد‬
‫‌از‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌است‬ ‫‌عبارت‬ ‫ودجه‬
‫‌دولتی‪.‬‬
‫‌موسسات‬
‫‌و‬‫‌دولت‬
‫‌برای‬
‫‌مالی‬ ‫‪(a‬یک‬
‫‌پروگرام‬
‫‌مقننه‪.‬‬
‫‌قوه‬
‫‌توسط‬
‫‌مالی‬
‫‌امور‬
‫‌کنترول‬
‫‌برای‬ ‫‪(b‬وسیله‬
‫‌اگاهی‬
‫‌س‬
‫‌مالی‬
‫‌امور‬
‫‌اداره‬
‫‌در‬
‫‌اجرایه‬
‫‌قوه‬
‫‌کارکنان‬
‫‌و‬ ‫‪(c‬راهنمایی‬
‫‌روسا‬
‫‌دولتی‪.‬‬
‫‌های‬
‫ازمان‬
‫‌دولتی‪.‬‬
‫‌موسسات‬
‫‌حسابات‬‫‌سیستم‬
‫‌راهنمایی‬
‫‌و‬‫‪(d‬اساس‬
‫‌مصرف‬
‫‌‬ ‫‌محل‬
‫‌و‬‫‌دولتی‬
‫‌های‬
‫‌سازمان‬
‫‌خرچ‬
‫‌و‬‫‌دخل‬
‫‌از‬
‫‌مردم‬ ‫‪(e‬وسیله‬
‫‌آگاهی‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌حصول‬
‫‌افراد‬
‫‌از‬
‫‌مختلف‬
‫‌عناوین‬
‫‌به‬
‫‌که‬
‫وجوه‬

‫‪104‬‬
 ‫‌باشد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌دارا‬
‫‌را‬
‫‌ذیل‬
‫‌انواع‬ ‫عمدتًا‬
‫‌بودجه‬
‫‌منظم‪.‬‬
‫‌غیر‬
‫‌بودجه‬
‫‌و‬‫‌منظم‬
‫بودجه‬ ‫‪‬‬
‫‌سرمایویم‪.‬‬
‫‌بودجه‬
‫‌و‬‫‌استهالکی‬
‫بودجه‬ ‫‪‬‬
‫‌اضافی‪.‬‬
‫‌بودجه‬
‫‌یا‬
‫‌بعدی‬
‫بودجه‬ ‫‪‬‬
‫‌انکشافی‪.‬‬
‫‌بودجه‬
‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌عادی‬
‫بودجه‬ ‫‪‬‬
‫‌باشد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌ذیل‬
‫‌حالت‬
‫‌سه‬
‫‌دارای‬
‫‌بودجه‬
‫‌کل‬
‫بصورت‬
‫‌بودجه‪.‬‬
‫‌تعادل‬
‫حالت‬
‫‌بودجه‬
‫‌مازاد‬
‫حالت‬ ‫‪‬‬
‫‌بودجه‬
‫‌کسر‬‫حالت‬ ‫‪‬‬
‫‌پیماید‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌اصواًل‌آنرا‬
‫‌که‬
‫‌است‬
‫‌ذیل‬
‫‌مراحل‬
‫‌دارای‬‫بودجه‬
‫‌بودجه‪.‬‬
‫‌نمودن‬
‫ترتیب‬
‫‌بودجه‪.‬‬
‫‌شدن‬
‫تصویب‬ ‫‪‬‬
‫‌بودجه‪.‬‬
‫‌تطبیق‬
‫‌و‬‫اجراء‬ ‫‪‬‬
‫‌بودجه(‪.‬‬
‫‌بعدی‬
‫‌کنترول‬
‫‌و‬‫‌قبلی‬
‫‌)کنترول‬
‫‌بودجه‬
‫کنترول‬ ‫‪‬‬

‫‪ .5‬نقش محاسبه در انجام کنترول‬

‫بودجوی‬
‫‌ام‬‫‌صحیح‬‫‌اداره‬ ‫‌جهت‬‫‌دولتی‬ ‫‌های‬‫‌سازمان‬ ‫‌برای‬‫‌بودجه‬ ‫‌تصویب‬ ‫‌و‬
‫تهیه‬
‫‌به‬
‫‌‬ ‫‌که‬
‫‌است‬ ‫‌این‬‫‌به‬
‫‌مربوط‬ ‫‌بودجه‬ ‫‌نقش‬‫‌و‬
‫‌ارزش‬ ‫‌نیست‬‫‌کافی‬‫‌موسسات‬ ‫‌مالی‬‫ور‬
‫‌مال‬‫‌های‬‫‌پروگرام‬ ‫‌اجرای‬ ‫‌شود‪،‬‬‫‌می‬‫‌اجرا‬‫‌اندازه‬ ‫‌چه‬
‫‌به‬‫‌و‬
‫‌تهیه‬ ‫‌ترتیب‬ ‫چه‬
‫‌در‬
‫‌‬ ‫‌بودجه‬ ‫‌دقیق‬‫‌کنترول‬ ‫‌انجام‬ ‫‌و‬
‫‌بودجه‬ ‫‌سند‬‫‌در‬
‫‌مندرج‬ ‫‌مصارف‬ ‫‌انجام‬ ‫‌و‬
‫ی‬
‫‌سبب‬
‫‌‬ ‫‌این‬‫‌به‬‫‌است‪.‬‬‫‌محاسبه‬ ‫‌مناسب‬‫‌سیستم‬ ‫‌یک‬‫‌برقراری‬ ‫‌مستلزم‬ ‫‌اول‬‫درجه‬
‫‌ص‬‫‌تهیه‬‫‌و‬
‫‌نیاز‬ ‫‌مورد‬‫‌اطالعات‬‫‌تحصیل‬ ‫‌برای‬‫‌حسابهای‬ ‫‌از‬‫‌برخی‬ ‫‌که‬‫‌است‬
‫الزم‬
‫‌مالی‌که‬ ‫‌های‬‫‌گزارش‬ ‫‌و‬
‫ورت‌حسابها‬
‫‌قرا‬‫‌بررسی‬ ‫‌و‬
‫‌مطالعه‬ ‫‌مورد‬ ‫‌سازمانها‬ ‫‌اجرائیوی‬ ‫‌آمرین‬ ‫‌و‬
‫‌روئسا‬ ‫‌توسط‬
‫‌فعا‬‫‌پیشرفت‬ ‫‌توان‬ ‫‌می‬
‫‌حسابها‬ ‫‌این‬ ‫‌کمک‬‫‌به‬
‫‌شود‪.‬‬‫‌می‬‫‌واقع‬‫‌مفید‬ ‫‌گیرد‬‫‌می‬‫ر‬
‫‌‬
‫‌نمود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌دریافت‬ ‫‌زمان‬‫‌هر‬‫‌در‬‫‌را‬
‫‌دولتی‬ ‫‌موسسات‬ ‫‌مالی‬‫‌های‬‫لیت‬

‫‪ .4‬اصطالحات اساسی بودجه به اساس‬

‫برنامه‬

‫‪105‬‬
‫‌چوکات‬
‫‌‬ ‫‌در‬
‫‌برنامه‬‫‌اساس‬
‫‌به‬
‫‌بودجه‬‫‌اساسی‬
‫‌و‬‫‌مهم‬
‫‌اصطالحات‬
‫‌و‬‫مفاهیم‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌توضیح‬
‫‌ذیل‬
‫‌قرار‬‫‌افغانستان‬
‫‌اسالمی‬‫‌جمهوری‬
‫‌مالیه‬‫وزارت‬
‫‌میکا‬ ‫‌‪،‬‬
‫‌بودجوی‬ ‫‌های‬
‫‌العمل‬‫‌طرز‬
‫‌از‬
‫‌مجموعه‬ ‫‌محاسبه‪:‬‬ ‫‌سیستم‬‫‪. 1.4‬‬
‫‌پالن‌و‬‫‌کتب‌محاس‪MMMMM‬به‪،‬‬ ‫‌ه‪MMMMM‬ای‌کن‪MMMMM‬ترول‌داخلی‪،‬‬ ‫نیزم‬
‫‌اس‬‫‌مورد‬‫‌مالی‬‫‌معامالت‬
‫‌‬ ‫‌دهی‬‫‌گزارش‬‫‌و‬
‫‌ثبت‬‫‌تنظیم‪،‬‬ ‫‌جهت‬‫‌که‬
‫‌محاسبات‬‫‌جدول‬
‫‌دوجانبه‪،‬‬
‫‌‬ ‫‌داری‬ ‫‌دفتر‬
‫‌بر‬‫‌مشتمل‬
‫‌باید‬ ‫‌ها‬
‫‌سیستم‬ ‫‌گیرد‪.‬‬‫‌می‬
‫‌قرار‬‫تفاده‬
‫‌ما‬‫‌معامالت‬
‫‌درک‬ ‫‌جهت‬
‫‌که‬
‫‌پول‬‫‌رسید‬
‫‌های‬ ‫‌پروسه‬‫‌و‬
‫‌پرداخت‬ ‫‌مراحل‬‫‌تمام‬
‫ثبت‬
‫‌ح‬‫‌و‬
‫‌عادی‬‫‌بودجه‬ ‫‌حسابات‬‫‌با‬
‫‌توام‬
‫‌قروض‬ ‫‌محاسبه‬ ‫‌و‬
‫‌ها‬
‫‌دارایی‬ ‫‌ادغام‬
‫لی‪،‬‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌ضروری‬‫‌باشد‬‫‌تفتیش‬ ‫‌قابل‬‫‌که‬
‫‌شکل‬‫‌یک‬
‫‌در‬‫‌اسناد‬‫فظ‬
‫‌شد‌‬
‫ه‬ ‫‌پیشنهاد‬ ‫‌معمواًل‌مخارج‬
‫‌اجرائیوی‬ ‫‌بودجه‬‫‌یک‬‫‌فعالیت‪:‬‬ ‫‪. 1.4‬‬
‫‌را‬
‫‌‬ ‫‌کار‬‫‌حجم‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌نماید‬ ‫‌می‬
‫‌تقسیم‬‫‌مربوطه‬‫‌ریاست‬ ‫‌هر‬
‫‌در‬‫‌ها‬
‫‌فعالیت‬ ‫‌به‬‫را‬
‫‌قی‬
‫‌به‬‫‌مطابق‬‫‌ها‬
‫‌فعالیت‬ ‫‌اینکه‬‫‌نمودن‬‫‌درک‬
‫‌منظور‬ ‫‌به‬‫‌نماید‬‫‌می‬‫اندازه‬
‫‌کوچکترین‬
‫‌‬ ‫‌از‬‫‌معمواًل‌عبارت‬
‫‌فعالیت‬‫‌یک‬‫‌خیر‪،‬‬‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌است‬‫‌شده‬‫‌اجرا‬‫‌خود‬‫مت‬
‫‌داده‬
‫‌‬ ‫‌تخصیص‬‫‌مصارف‬
‫‌و‬‫‌شده‬ ‫‌توضیح‬‫‌هدف‬
‫‌دارای‬ ‫‌که‬
‫‌بوده‬ ‫‌برنامه‬‫‌یک‬‫‌در‬
‫بخش‬
‫‌اول‬
‫‌حصول‬‫‌بمنظور‬‫‌شما‬ ‫‌که‬
‫‌است‬
‫‌وظایف‬‫‌از‬‫‌عبارت‬‫‌این‬‫‌باشد‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌مشخص‬‫شده‬
‫‌دهید‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌انجام‬
‫‌فرعی‬
‫‌برنامه‬
‫‌یک‬
‫‌تحت‬
‫‌در‬
‫‌پالیسی‬
‫‌های‬
‫ویت‬
‫‪ 1.4‬سیستم‌اداره‌مالی‌و‌معلوماتی‬
‫‌معمواًل‌‬‫‌)‪(AFMIS‬‬ ‫‌افغانستان‬ ‫‌معلوماتی‬‫‌و‬‫‌اداره‬ ‫‌سیستم‬
‫‌افغانستان‪:‬‬
‫‌اب‬ ‫‌معلومات‬ ‫‌های‬‫‌نیازمندی‬ ‫‌ساختن‬‫‌برآورده‬ ‫‌جهت‬‫‌را‬
‫‌حسابداری‬‫سیستم‬
‫‌د‬ ‫‌و‬
‫‌حصول‬ ‫‌قابل‬
‫‌وجوه‬‫‌پرداخت‪،‬‬ ‫‌قابل‬‫‌وجوه‬
‫‌های‬ ‫‌بخش‬‫‌ساختن‬
‫‌شامل‬‫‌و‬
‫تدائی‬
‫‌بین‬ ‫‌پیش‬ ‫‌سیستم‬‫‌همچو‬‫‌نماید‪.‬‬‫‌می‬
‫‌ادغام‬‫‌هم‬‫‌با‬‫‌را‬‫‌حسابداری‬
‫‌عمومی‬‫فتر‬
‫‌اجرا‬ ‫‌و‬
‫‌استراتژیک‬ ‫‌سطح‬‫‌در‬‫‌تصویب‬‫‌و‬
‫‌بودجه‬‫‌ترتیب‬ ‫‌وسیع‪،‬‬
‫‌سطح‬‫‌در‬
‫‌را‬
‫‌ها‬
‫ی‬
‫‌تقوی‬ ‫‌عملیاتی‬ ‫‌سطح‬
‫‌در‬‫‌را‬
‫‌مالی‬‫‌دهی‬‫‌گزارش‬‫‌و‬
‫‌اصلی‬ ‫‌حسابداری‬‫‌بودجه‪،‬‬
‫ی‬
‫‌به‬
‫‌نیز‬ ‫‌احتمالی‬‫‌متمم‬‫‌های‬‫‌سیستم‬‫‌نماید‪.‬‬‫‌می‬‫ت‬
‫‌سیس‬ ‫‌و‬‫‌قروض‬‫‌نقدی‪،‬‬‫‌وجوه‬‫‌عامه‪،‬‬‫‌سکتور‬‫‌های‬‫‌پرداخت‬ ‫‌بهتر‬
‫‌اجرای‬‫‌منظور‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌ضروری‬
‫‌تفتیش‬
‫‌و‬‫‌عواید‬
‫‌تنظیم‬
‫‌ملکی‪،‬‬
‫‌خدمات‬
‫‌منجمنت‬
‫‌های‬
‫تم‬
‫‌ها‬
‫‌مقدار‌وجوه‌برای‌برنامه‬ ‫‪ 1.1‬بودجه‌ابتدائی‪:‬‬
‫‌تن‬‫‌پولی‬
‫‌تورم‬‫‌اساس‬‫‌بر‬
‫‌که‬
‫‌ها‬‫‌برنامه‬‫‌فعلی‬ ‫‌مصارف‬
‫‌‪،‬‬‫‌فعلی‬
‫‌های‬
‫‌پالیسی‬‫‌و‬
‫‌شرایط‬
‫‌‬ ‫‌تحت‬‫‌در‬
‫‌قانونی‬‫‌های‬‫‌نیازمندی‬ ‫‌یکبارگی‪،‬‬‫‌مخارج‬‫‌گردیده‪،‬‬‫ظیم‬
‫‌حی‬‫تو‬
‫‌یاف‌‬‫‌ازدیاد‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌کاهش‬‫‌مصارف‬
‫‌آن‬ ‫‌باالتر‬
‫‌که‬
‫‌نفوس‬‫‌احصائیه‬‫تغییر‬
‫‌ه‬‫‌بر‬
‫‌مشتمل‬‫‌ابتدائی‬‫‌بودجه‬‫‌گیرند‪.‬‬‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌قرار‬‫‌بحت‬
‫‌مورد‬‫‌بودجه‬‫‌ترتیب‬
‫ن‬

‫‪106‬‬
‫‌ک‬
‫‌ها‬
‫‌برنامه‬‫‌موجود‬
‫‌های‬‫‌هزینه‬
‫‌از‬
‫‌بعارت‬
‫‌که‬
‫‌ها‬
‫‌فعالیت‬
‫‌فعلی‬‫‌سطح‬
‫زینه‬
‫‌تصام‬‫‌روی‬
‫‌تاثیرات‬
‫‌و‬‫‌یکبارگی‬
‫‌مخارج‬
‫‌گردند‪،‬‬
‫‌می‬
‫‌تنظیم‬‫‌تورم‬
‫‌طبق‬‫‌بر‬
‫ه‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌گردیده‬
‫‌اتخاد‬
‫‌فعلی‬
‫‌سال‬
‫‌در‬
‫‌که‬
‫یم‬
‫‪1.4‬‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌دولتی‬
‫‌اداره‬
‫‌یا‬
‫‌وزارت‬
‫‌یک‬
‫‌از‬
‫‌عبارت‬
‫‌‪:‬‬‫‌بودجوی‬
‫واحد‬
‫‌است‬
‫‌پولی‬
‫‌هزینه‬
‫‌از‬
‫‌‪:‬عبارت‬
‫‌انکشافی‬‫‪ 1.4‬مصارف‬
‫‌قرار‬
‫‌‬ ‫‌استفاده‬
‫‌مورد‬
‫‌سرمایوی‬‫‌های‬
‫‌دارایی‬
‫‌انکشاف‬‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌تحصیل‬
‫‌جهت‬
‫‌که‬
‫‌تجهیزات‪.‬‬
‫‌و‬‫‌تعمیرات‬
‫‌مانند‬
‫‌گیرند‪،‬‬
‫می‬
‫‌ده‬‫‌گزارش‬
‫‌و‬‫‌ثبت‬
‫‌جهت‬‫‌ساختاری‬ ‫‌حسابات‬‫‌جدول‬‫‌حسابات‪:‬‬‫‌جدول‬
‫‪. 1.4‬‬
‫‌معامالت‌م‪MMMMMMMMMMMMMMM‬الی‌ب‪MMMMMMMMMMMMMMM‬رای‬ ‫‌تمام‬
‫ی‬
‫‌ا‬‫‌اهداف‬
‫‌جهت‬‫‌مالی‬‫‌معامالت‬
‫‌کدام‬‫‌اینکه‬‫‌و‬
‫‌نموده‬ ‫‌تامین‬
‫‌دولتی‬
‫‌ادارات‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌تقسیم‬
‫‌را‬‫‌شود‪،‬‬
‫‌داده‬ ‫‌گزارش‬‫‌مالی‬
‫‌گزارش‬ ‫‌در‬
‫‌و‬‫‌بوده‬
‫‌پیگری‬
‫‌قابل‬‫داره‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌می‬
‫تعیین‬
‫‌مخار‌‬
‫ج‬ ‫‌و‬‫‌عواید‬
‫‌تمام‬‫‌برگیرنده‬‫‌در‬
‫‌اصلی‪:‬‬‫‌بودجه‬
‫‪. 1.4‬‬
‫‌تن‬
‫‌مالیه‬‫‌وزارت‬‫‌خزائن‬
‫‌ریاست‬
‫‌طریق‬ ‫‌از‬
‫‌که‬
‫‌است‬
‫‌دونرها(‬‫‌وجوه‬
‫)بشمول‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌توزیع‬
‫‌و‬‫ظیم‬
‫‌ت‬
‫‌منظور‬
‫‌به‬
‫‌که‬‫‌است‬
‫‌اداری‬‫‌وسیله‬
‫‌یک‬‫‌از‬‫‌عبارت‬
‫‌گذاری‪:‬‬‫‌قیمت‬
‫‪. 1.4‬‬
‫‌ع‬
‫‌به‬
‫‌بمتعهد‬‫‌برنامه‬
‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌فعالیت‬‫‌یک‬
‫‌تطبیق‬‫‌جهت‬
‫‌الزم‬
‫‌منابع‬
‫‌تمام‬‫خمین‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌عادی‬
‫‌های‬
‫ملیات‬
‫‪1.44‬‬
‫‌گ‬
‫‌می‬
‫‌تمویل‬
‫‌دونرها‬
‫‌توسط‬
‫‌که‬
‫‌اصلی‬
‫‌بودجه‬
‫‌از‬
‫‌قسمت‬
‫‌یک‬
‫‌انکشافی‪:‬‬
‫‌‬ ‫بودجه‬
‫ردد‪.‬‬
‫‌کمی‬‫‌نتیجه‬
‫‌واحد‬
‫‌هر‬
‫‌در‬
‫‌که‬
‫‌عوامل‬‫‌نسبی‬‫‌ارزیابی‬
‫‪ 1.44‬مثمریت‪:‬‬
‫‌مق‪MMM‬دار‌من‪MMM‬ابع‌موج‪MMM‬ود‬
‫‌باش‪MMM‬د‪،‬‬
‫‌تهی‪MMM‬ه‌ش‪MMM‬ده‌الزم‌می‬
‫‌اینک‬‫‌واکسین‪،‬‬
‫‌برنامه‬
‫‌هزینه‬‫‌مثال‪:‬‬‫‌طور‬
‫‌نظر‬
‫‌مورد‬‫‌ها‬
‫‌فعالیت‬
‫‌تطبیق‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌شده‬
‫‌واکسین‬
‫‌افراد‬
‫‌تعداد‬
‫‌چه‬
‫ه‬
‫‪1.44‬‬
‫‌کمی‬
‫‌‬ ‫‌نتایج‬
‫‌تامین‬
‫‌جهت‬‫‌که‬
‫‌)منابع‬
‫‌کمی‬
‫‌نتایج‬
‫‌نسبی‬
‫‌ارزیابی‬
‫موثریت‪:‬‬
‫‌مث‬
‫‌طور‬
‫‌پروژه‬
‫‌تاثیر‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌کیفی‬
‫‌نتیجه‬
‫‌هر‬
‫‌گیرد(‬
‫‌می‬
‫‌قرار‬
‫‌استفاد‬
‫مورد‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌میر‬
‫‌و‬‫‌مرگ‬
‫‌رقم‬
‫‌کاهش‬
‫‌موجب‬
‫‌که‬
‫‌واکسین‬
‫‌هر‬
‫‌هزینه‬
‫ال‪:‬‬

‫‪107‬‬
‫‪1.44‬‬
‫‌مستقیم‬
‫‌که‬‫‌بوده‬‫‌فعالیت‬
‫‌یا‬
‫‌فرعی‬
‫‌برنامه‬‫‌یک‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬
‫‌خارجی‪:‬‬‫بودجه‬
‫‌ما‬
‫‌وزارت‬
‫‌‬ ‫‌طریق‬
‫‌از‬‫‌آن‬
‫‌تمویل‬
‫‌امور‬
‫‌و‬‫‌یگردد‬
‫‌م‬‫‌تمویل‬
‫‌دونر‬‫‌مراجع‬ ‫ًا‬
‫‌توسط‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌اصلی‬
‫‌بودجه‬
‫‌از‬
‫‌خارج‬
‫‌و‬‫‌نگردیده‬
‫‌اجرا‬
‫لیه‬
‫‌های‌حق‪MMM‬وقی‌و‌اداری‬ ‫‌سیس‪MMM‬تم‬‫منجمنت‌م‪MMM‬الی‪:‬‬ ‫‪1.41‬‬
‫‌فعا‬‫‌که‬
‫‌دهد‬
‫‌می‬‫‌اجازه‬‫‌دولتی‬‫‌ادارات‬‫‌و‬
‫‌ها‬
‫‌وزارت‬‫‌به‬
‫‌که‬‫‌های‬‫‌طرزالعمل‬‫‌و‬
‫‌وجوه‌ی‪MM‬ا‬‫‌درست‬ ‫‌استفاده‬‫‌از‬
‫‌تا‬
‫‌داده‬‫‌انجام‬‫‌آن‬
‫‌طبق‬‫‌بر‬
‫‌را‬‫‌شان‬
‫‌های‬‫لیت‬
‫‌من‪MMMMM‬ابع‌ب‪MMMMM‬ه‌منظ‪MMMMM‬ور‌ب‪MMMMM‬رآورده‌س‪MMMMM‬اختن‬
‫‌گ‬
‫‌حاصل‬‫‌اطمینان‬ ‫‌موثریت‬
‫‌و‬‫‌مثمریت‬‫‌اعتماد‪،‬‬‫‌داری‪،‬‬‫‌امانت‬‫‌های‬‫‌معیار‬
‫‌کن‬‫‌و‬
‫‌)تنظیم‬‫‌مانند‬‫‌دارد‪.‬‬‫‌بر‬
‫‌در‬
‫‌را‬‫‌عواید‬‫‌افزایش‬
‫‌مالی‬ ‫‌منجمنت‬‫ردد‪.‬‬
‫‌ن‬
‫‌امور‬‫‌تنظیم‬‫‌و‬
‫‌اداره‬‫‌مالی‪،‬‬‫‌دهی‬‫‌گزارش‬
‫‌و‬‫‌محاسبه‬
‫‌عامه‪،‬‬ ‫‌مخارج‬‫ترول‬
‫‌ها(‪.‬‬
‫‌دارایی‬
‫‌تنظیم‬
‫‌و‬‫‌اداره‬
‫‌حاالت‬
‫‌بعضی‬
‫‌در‬
‫‌و‬‫قدی‬
‫‪1.44‬‬
‫‌مص‬‫‌باب‬‫‌اساس‬
‫‌به‬
‫‌بعدی‬ ‫‌سال‬
‫‌مخارج‬ ‫‌مصرفی‪،‬‬ ‫‌اقالم‬
‫‌سیستم‬‫‌در‬
‫‌مصرفی‪:‬‬ ‫اقالم‬
‫‌ا‬
‫‌را‬‫‌کامل‬‫‌جزئیات‬‫ًا‬
‫‌اکثر‌‬‫‌مصرفی‬ ‫‌اقالم‬‫‌گردد‪.‬‬‫‌می‬‫‌لست‬
‫‌مصرفی‬‫‌اقالم‬
‫‌یا‬‫رف‬
‫‌د‬
‫‌را‬‫‌پول‬‫‌مقدار‬
‫‌چه‬‫‌واحد‬‫‌یک‬‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌اداره‬ ‫‌یک‬
‫‌اینکه‬ ‫‌چگونگی‬
‫‌و‬‫‌داشته‬‫رایه‬
‫‌ا‬
‫‌از‬‫‌و‬
‫‌تجهیزات‬‫‌ها‪،‬‬ ‫‌مسافرت‬‫‌نقدی‪،‬‬ ‫‌غیر‬‫‌‪،‬امتیازات‬ ‫‌کارمندان‬ ‫‌قسمت‬‫ر‬
‫‌اق‬‫‌سقف‬‫‌تعین‬
‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‌بودجه‬‫‌اساسی‬ ‫‌نکته‬ ‫‌نماید‪.‬‬‫‌می‬
‫‌مصرف‬‫‌را‬‫‌قبیل‬‫ین‬
‫‌اد‬‫‌مصارف‬‫‌اینکه‬‫‌از‬‫‌اطمینان‬‫‌حصول‬ ‫‌و‬
‫‌بودجه‬ ‫‌تخصیص‬‫‌پروسه‬‫‌در‬
‫‌مصرفی‬ ‫الم‬
‫‌نکند‪.‬‬
‫‌تجاوز‬
‫‌شده‬
‫‌تعیین‬
‫‌حد‬
‫‌از‬
‫ارات‬
‫‪1.44‬‬
‫‌چن‬‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌یک‬
‫‌ختم‬‫‌الی‬‫‌باید‬‫‌چیز‬‫‌چه‬
‫‌اینکه‬‫‌توضیح‬‫‌منظور‬‫‌م‬
‫‌به‬‫‌کیفی‪:‬‬
‫نتیجه‬
‫‌ر‬‫‌تاثیرات‬ ‫‌کیفی‬
‫‌نتایج‬ ‫‌گیرد‪.‬‬‫‌می‬‫‌قرار‬‫‌استفاده‬
‫‌مورد‬ ‫‌گردد‬
‫‌حصول‬‫دین‬
‫‌کیفی‬
‫‌‬ ‫‌نتایج‬‫‌دارد‪.‬‬‫‌می‬
‫‌توضیح‬ ‫‌نماییم‬‫‌کسب‬‫‌جامعه‬
‫‌در‬‫‌خواهیم‬‫‌می‬
‫‌چه‬‫‌که‬
‫ا‬
‫‌حاال‬
‫‌بهبود‬ ‫‌به‬
‫‌رابطه‬‫‌در‬‫‌ما‬
‫‌برای‬ ‫‌باید‬
‫‌و‬‫‌باشد‬
‫‌حصول‬‫‌قابل‬‫‌و‬
‫‌معقول‬‫باید‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌ارائه‬
‫‌معلومات‬
‫‌فعلی‬
‫ت‬
‫‪1.44‬‬
‫‌طو‬
‫‌گردد‬
‫‌می‬
‫‌تامین‬
‫‌فعالیت‬
‫‌یک‬
‫‌بوسیله‬
‫‌که‬
‫‌خدمات‬
‫‌یا‬
‫‌اجناس‬
‫‌کمی‪:‬‬
‫نتایج‬
‫‌ها‪.‬‬
‫‌واکسین‬
‫‌تعداد‬
‫‌مثال‪،‬‬
‫ر‬
‫‪1.44‬‬
‫‌سای‬
‫‌و‬‫‌دولت‬
‫‌عواید‬
‫‌از‬
‫‌که‬
‫‌بوده‬
‫‌اصلی‬
‫‌بودجه‬
‫‌جز‬
‫‌بودجه‬
‫‌این‬
‫‌عادی‪:‬‬
‫بودجه‬

‫‪108‬‬
‫‌ا‬‫‌از‬
‫‌معمول‬
‫‌طور‬
‫‌گردد‪.‬‬‫‌می‬‫‌تامین‬
‫‌دارد‬‫‌آنرا‬‫‌مسئولیت‬
‫‌دولت‬
‫‌که‬‫‌منابع‬‫ر‬
‫‌ها‬
‫‌‬ ‫‌دارایی‬
‫‌کسب‬
‫‌و‬‫‌خدمات‬
‫‌و‬‫‌‪،‬اجناس‬‫‌معاشات‬
‫‌و‬‫‌مزد‬
‫‌پرداخت‬
‫‌جهت‬‫‌بودجه‬
‫ین‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌استفاده‬
‫‌سرمایه‬
‫و‬
‫‌یک‌هدف‌استراتژیک‌عبارت‌از‌ارایه‬ ‫‪ 1.44‬هدف‪:‬‬
‫‌منحی‬‫‌اکثرا‬
‫‌)که‬‫‌برنامه‬
‫‌یک‬‫‌هدف‬
‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌وزارت‬‫‌یک‬
‫‌موجودیت‬ ‫‌چگونگی‬
‫‌دقیق‬
‫‌اهد‬
‫‌و‬‫‌وزارت‬
‫‌یک‬
‫‌متعدد‬‫‌های‬‫‌مسئولیت‬‫‌که‬
‫‌بوده‬‫‌گردد(‬‫‌می‬
‫‌توضیح‬‫‌هدف‬‫‌یک‬
‫ت‬
‫‌تو‬
‫‌برنامه(‬‫‌اهداف‬‫‌حصول‬
‫‌)جهت‬‫‌ویژه‬‫‌فرعی‬
‫‌برنامه‬‫‌یک‬‫‌در‬‫‌آنرا‬
‫‌کاری‬‫اف‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌می‬
‫ضیح‬
‫‌‌–‬
‫‌دوم‬
‫‌س‪MM‬تون‬ ‫‌–‬
‫‌ام‪MM‬نیت‪،‬‬‫‌اول‬
‫‌)س‪MM‬تون‬
‫‌س‪MM‬تون‬
‫‌سه‬
‫‌ها‪:‬‬
‫‌‬ ‫‪ 1.44‬س‪MM‬تون‬
‫‌س‪MMMMMMMMMMM‬وم‌–‬‫‌ستون‬
‫‌بش‪MMMMMMMMMMM‬ر‪،‬‬‫‌حقوق‬‫‌و‬
‫‌قانون‬
‫حاکمیت‬
‫‌آم‬
‫‌افغانستان‬
‫‌ملی‬
‫‌انکشاف‬‫‌استراتیژی‬‫‌در‬
‫‌اجتماعی(‬‫‌و‬
‫‌اقتصادی‬‫‌رشد‬
‫‌ریفو‬
‫‌جهت‬
‫‌در‬
‫‌را‬
‫‌افغانستان‬‫‌اسالمی‬
‫‌جمهوری‬
‫‌دیدگاه‬
‫‌و‬‫‌چارچوب‬
‫‌و‬‫‌است‬
‫ده‬
‫‌دارد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌ارایه‬
‫رم‬
‫‪1.44‬‬
‫‌ا‬
‫‌طبق‬‫‌بر‬
‫‌که‬‫‌بوده‬
‫‌اداره‬‫‌یا‬
‫‌وزارت‬‫‌وظایف‬ ‫‌سلسله‬
‫‌یک‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫برنامه‪:‬‬
‫‌ار‬‫‌اداره‬‫‌یا‬
‫‌وزارت‬
‫‌توسط‬‫‌که‬‫‌خدمات‬
‫‌و‬‫‌اصلی‬ ‫‌وظایف‬‫‌اساس‬‫‌به‬
‫‌کلیدی‬‫هداف‬
‫‌ب‬
‫‌پنج‬‫‌از‬
‫‌بیشتر‬‫‌اداره‬
‫‌یا‬‫‌وزارت‬‫‌هر‬
‫‌)معمواًل‌در‬
‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌اجرا‬ ‫‌گردد‬
‫‌می‬
‫ئه‬
‫‌باشد(‪.‬‬
‫‌نمی‬
‫رنامه‬
‫‪M‬اس‬‫‪M‬ه‌اس‪M‬‬ ‫‪M‬ه‌ب‪M‬‬ ‫‌بودج‪M‬‬‫‪M‬ه‪:‬‬‫‪M‬اس‌برنام‪M‬‬ ‫‪M‬ه‌اس‪M‬‬ ‫‪M‬ه‌ب‪M‬‬‫‪ 1.44‬بودج‪M‬‬
‫‌ا‬‫‌با‬
‫‌توام‬ ‫‌را‬
‫‌عامه‬‫‌پالیسی‬
‫‌‬ ‫‌اهداف‬‫‌منابع‪،‬‬ ‫‌سایر‬‫‌و‬‫‌دولت‬‫‌بودجه‬‫‌برنامه‬
‫‌ه‬‫‌برنامه‬ ‫‌اساس‬‫‌به‬
‫‌بودجه‬ ‫‌سازد‪.‬‬‫‌می‬‫‌مرتبط‬‫‌هم‬‫‌با‬
‫‌حصول‬‫‌جهت‬‫‌الزم‬
‫قدامات‬
‫‌پروس‬ ‫‌در‬
‫‌مربوطه‬ ‫‌عوامل‬ ‫‌سایر‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌ادارات‬ ‫‌اساس‬‫‌به‬‫‌نه‬
‫‌گردد‬ ‫‌می‬
‫‌تقسیم‬‫ا‬
‫‌از‬
‫‌‬ ‫‌بیشتر‬ ‫‌به‬
‫‌برنامه‬ ‫‌اهداف‬‫‌تا‬‫‌است‬‫‌الزم‬
‫‌برنامه‬‫‌اساس‬‫‌به‬‫‌سازی‬‫‌بودجه‬ ‫ه‬
‫‌بر‌این‌پروسه‌بودجه‌سازی‌ب‪MM‬ه‬ ‫‌عالوه‬‫‌گردد‪.‬‬‫‌تمدید‬‫‌مالی‬ ‫‌سال‬
‫یک‬
‫‌اس‪MMMMMMMMMMMMMMMMMMMM‬اس‌برنام‪MMMMMMMMMMMMMMMMMMMM‬ه‬
‫‌م‬‫‌کیفی‬‫‌و‬
‫‌کمی‬‫‌نتایج‬ ‫‌ارزیابی‬‫‌از‬‫‌عبارت‬ ‫‌که‬
‫‌مثمر‬‫‌های‬‫‌ارزیابی‬ ‫‌مستلزم‬
‫‌ک‬‫‌است‬‫‌بودجوی‬ ‫‌پروسه‬‫‌از‬‫‌عبارت‬‫‌برنامه‬ ‫‌اساس‬‫‌به‬
‫‌بودجه‬ ‫‌پس‬
‫‌است‪.‬‬ ‫‌باشد‬
‫ی‬
‫‌واضح‬
‫‌‬ ‫‌اهداف‬‫‌دارای‬ ‫‌که‬
‫‌دهد‬‫‌می‬
‫‌اختصاص‬ ‫‌های‬‫‌برنامه‬ ‫‌به‬
‫‌را‬‫‌مالی‬‫‌منابع‬‫ه‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌متصور‬
‫‌دلخواه‬
‫‌منابع‬
‫‌این‬
‫‌مصرف‬
‫‌از‬
‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌بوده‬
‫‌روشن‬
‫و‬
‫‪M‬دت‬‫‪M‬ان‌م‪M‬‬
‫‪M‬ارچوب‌می‪M‬‬‫‌چ‪M‬‬
‫‪M‬الی‪:‬‬‫‪M‬دت‌م‪M‬‬
‫‪ 1.44‬چارچوب‌میان‌م‪M‬‬
‫‌یک‬
‫‌‬ ‫‌طی‬
‫‌در‬
‫‌را‬‫‌سازی‬
‫‌بودجه‬
‫‌و‬‫‌مالی‬
‫‌پالیسی‬‫‌که‬
‫‌است‬
‫‌چارچوب‬
‫‌از‬
‫‌عبارت‬
‫‌مالی‬

‫‪109‬‬
 ‫‌مال‌‬
‫ی‬ ‫‌های‬‫‌بینی‬‫‌پیش‬
‫‌بندی‬‫‌جمع‬
‫‌سیستم‬ ‫‌و‬
‫‌نموده‬
‫‌ادغام‬‫‌المدت‬
‫‌میان‬ ‫دوره‬
‫‌ک‬‫‌مدت‬
‫‌میان‬‫‌بودجه‬‫‌تخمینات‬‫‌جزئیات‬ ‫‌حفظ‬
‫‌جهت‬
‫‌منظم‬
‫‌پروسه‬‫‌یک‬‫‌بصورت‬‫را‬
‫‌های‌فعلی‌دولت‬ ‫‌دهنده‌پالیس‪MM‬ی‬ ‫‌منعکس‬‫‌و‬
‫‌ترتیب‬
‫‌ها‬‫‌وزارت‬‫‌توس‪MM‬ط‬
‫ه‬
‫‌تخمین‪MM‬ات‌مص‪MM‬ارف‌آین‪MM‬ده‬ ‫‌سازد‪.‬‬‫‌می‬
‫‌را‌با‌هم‌مرتبط‬ ‫‌یباشد‪،‬‬‫‌م‬
‫‌اس‪MMMMMMMMMMMM‬اس‌مب‪MMMMMMMMMMMM‬احث‌بودج‪MMMMMMMMMMMM‬ه‬
‫‌ن‬‫‌کیفی‬‫‌نتایج‬
‫‌با‬‫‌آینده‬
‫‌تخمینات‬ ‫‌و‬
‫‌داده‬‫‌تشکیل‬
‫‌را‬
‫‌بعدی‬‫‌سالهای‬ ‫‌برای‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌تطبیق‬
‫‌مالی‬
‫‌کیفی‬
‫‌نتایج‬
‫‌گزارشات‬
‫‌در‬
‫هائی‬
‫‪1.41‬‬
‫‌منابع‬
‫‌‬ ‫‌بسته‬
‫‌شامل‬‫‌بودجه‬‫‌مدت‬‫‌میان‬
‫‌چارچوب‬‫‌بودجه‪:‬‬ ‫‌مدت‬
‫‌میان‬‫چارچوب‬
‫‌موج‬‫‌های‬‫‌پالیسی‬‫‌مدت‬
‫‌میان‬‫‌و‬
‫‌جاری‬‫‌های‬
‫‌هزینه‬‫‌تخمین‬ ‫‌پائین‪،‬‬‫‌به‬
‫‌باال‬
‫از‬
‫‌م‬‫‌موجود‬‫‌منابع‬‫‌با‬
‫‌ها‬
‫‌هزینه‬‫‌این‬‫‌تطابق‬‫‌سرانجام‬‫‌و‬
‫‌باال‬
‫‌به‬‫‌پائین‬‫‌از‬
‫ود‬
‫‌ب‬‫‌ساالنه‬
‫‌پروسه‬‫‌محتوای‬
‫‌در‬‫‌معمول‬‫‌بشکل‬‫‌باید‬
‫‌ها‬
‫‌هزینه‬ ‫‌تطبیق‬‫‌باشد‪.‬‬‫ی‬
‫‌پ‬‫‌تغییر‬‫‌جهت‬
‫‌نیازمندی‬
‫‌‬ ‫‌روی‬‫‌بیشتر‬‫‌توجه‬‫‌مستلزم‬‫‌که‬‫‌گرفته‬‫‌صورت‬‫ودجه‬
‫‌تغیی‬ ‫‌همچنان‬‫‌بزرگ‪،‬‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌تغییر‬
‫‌شرایط‬‫‌انعکاس‬ ‫‌منظور‬‫‌به‬
‫الیسی‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌دولت‬
‫‌استراتژیک‬
‫‌های‬
‫‌اولویت‬
‫‌در‬
‫رات‬
‫‪1.44‬‬
‫‌م‬‫‌میان‬‫‌چارچوب‬‫‌یک‬
‫‌مصارف‬ ‫‌مدت‬
‫‌میان‬‫‌چارچوب‬‫‌‪:‬‬
‫‌مصارف‬ ‫‌مدت‬‫‌میان‬‫چارچوب‬
‫‌ب‬‫‌بیشتر‬‫‌توجه‬
‫‌و‬‫‌ها‬
‫‌برنامه‬ ‫‌شده‬‫‌تخمین‬
‫‌هزینه‬
‫‌‬ ‫‌باالی‬
‫‌تاکید‬ ‫‌با‬‫‌بودجه‬‫دت‬
‫‌اجزای‬
‫‌‬ ‫‌ازدیاد‬‫‌با‬
‫‌مصارف‬ ‫‌مدت‬
‫‌میان‬‫‌چارچوب‬‫‌باشد‪.‬‬‫‌می‬‫‌کیفی‬‫‌نتایج‬ ‫االی‬
‫‌ب‬‫‌مدت‬
‫‌میان‬‫‌چارچوب‬ ‫‌روش‬
‫‌سازی‪،‬‬ ‫‌بودجه‬
‫‌اساس‬‫‌به‬‫‌کمی‬
‫‌نتایج‬ ‫‌و‬
‫‌ها‬‫فعالیت‬
‫‌عامه‬
‫‌‬ ‫‌پول‬‫‌ارزش‬‫‌بهبود‬‫‌منظور‬‫‌به‬‫‌میتودها‬
‫‌این‬ ‫‌دهد‪،‬‬‫‌می‬
‫‌گسترش‬ ‫‌را‬
‫ودجه‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌استراتژیک‬
‫‌بندی‬
‫‌اولویت‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌مالی‬
‫‌دسپلین‬
‫‌تقویت‬
‫‌عالوه‬
‫‌بر‬
‫و‬
‫‪M‬ا‬‫‪M‬وی‌ی‪M‬‬
‫‌های‌اجرائی‪M‬‬‫‪M‬اخص‬‫‌ش‪M‬‬
‫‪M‬وی‪:‬‬
‫‌های‌اجرائی‪M‬‬ ‫‪M‬اخص‬‫‪ 1.44‬ش‪M‬‬
‫‌دوا‬
‫‌با‬
‫‌و‬‫‌اندازه‬
‫‌قابل‬
‫‌بینی‬‫‌)پیش‬
‫‌ای‬‫‌گونه‬‫‌به‬
‫‌اجرائیوی‬ ‫‌های‬‫‌بینی‬
‫‌پیش‬
‫‌تعریف ‌گردیده‬‫‌عامه(‬‫‌سکتور‬
‫‌موثریت‬‫‌و‬
‫‌کیفی‬ ‫‌نتایج‬‫‌کمی‪،‬‬
‫‌نتایج‬‫‌از‬
‫م‬
‫‌دس‪MMMMM‬تیابی‌وس‪MMMMM‬یع‌ب‪MMMMM‬ه‌معلوم‪MMMMM‬ات‬ ‫‌اس‪MMMMM‬ت‪.‬‬
‫‌بود‬
‫‌تخصیصات‬‫‌برای‬
‫‌حسابدهی‬‫‌توسعه‬‫‌منظور‬‫‌به‬‫‌اصلی‬
‫‌وسیله‬‫‌اجرائیوی‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌ها‬
‫‌برنامه‬
‫‌و‬‫جه‬
‫‪1.44‬‬
‫‌به‬
‫‌‬ ‫‌را‬
‫‌عوامل‬
‫‌که‬
‫‌تکراری‬
‫‌و‬‫‌جاری‬
‫‌های‬
‫‌عملیات‬
‫‌از‬
‫‌مجموعه‬
‫‌عادی‪:‬‬
‫‌‬ ‫فعالیت‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌تولید‬
‫‌را‬
‫‌مصرفی‬
‫‌خدمات‬
‫‌یا‬
‫‌اجناس‬
‫‌و‬‫‌رسانیده‬
‫مصرف‬

‫‪110‬‬
‫‪1.44‬‬
‫‌ر‬‫‌مقاصد‪،‬‬‫‌‪،‬اهداف‪،‬‬‫‌ماموریت‬
‫‌برای‬‫‌که‬
‫‌گویند‬‫‌را‬
‫‌پالن‬
‫‌‪:‬‬‫‌استراتژیک‬‫پالن‬
‫‌طرح‬
‫‌‬ ‫‌قبل‬
‫‌از‬‫‌اداره‬
‫‌یک‬‫‌مشخص‬
‫‌زمانی‬
‫‌چوکات‬‫‌یک‬
‫‌در‬‫‌متوقعه‬ ‫‌نتایج‬
‫‌و‬‫‌کار‬
‫اه‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫می‬
‫‌‌منظور‌موثریت‌اداره‌اغلب‬‫‪ 1.44‬برنامه‌فرعی‪:‬‬
‫‌ها‌به‌واحدهای‌کوچکتر‌کاری‌تقسیم‬ ‫‌برنامه‬‫‌اوقات‬
‫‌زما‬
‫‌مدت‬
‫‌و‬‫‌بودجه‬
‫‌اهداف‪،‬‬
‫‌دارای‬
‫‌باید‬
‫‌فرعی‬
‫‌های‬
‫‌‬ ‫‌برنامه‬‫‌این‬
‫‌گردد‪.‬‬‫‌می‬
‫‌باش‬
‫‌داشته‬‫‌ارتباط‬
‫‌برنامه‬
‫‌اهداف‬
‫‌به‬
‫‌آمدن‬
‫‌نایل‬ ‫‌مستقیمًا‬
‫‌در‬ ‫‌و‬
‫‌اجرا‬
‫ن‬
‫د‪.‬‬
‫‪1.44‬‬
‫‌ب‬‫‌معلومات‬‫‌نمودن‬‫‌فراهم‬
‫‌منظور‬‫‌به‬‫‌پالیسی‬‫‌یک‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‌شفافیت‪:‬‬ ‫اصل‬
‫‌پا‬‫‌مقاصد‬‫‌و‬
‫‌اهداف‬‫‌دولت‪،‬‬
‫‌ادارات‬ ‫‌و‬
‫‌ها‬‫‌فعالیت‬‫‌به‬
‫‌ارتباط‬ ‫‌در‬
‫‌مردم‬ ‫رای‬
‫‌مالی‌و‌حسابات‌س‪MM‬کتورهای‬ ‫‌های‬ ‫‌پیشبینی‬‫‌اقتصادی‪،‬‬ ‫‌و‬
‫‌مالی‬‫لیسی‬
‫‌‬
‫‌باش‪MMMMMMMMMMMM‬د‪.‬ک‪MMMMMMMMMMMM‬ه‌در‬ ‫‌عام‪MMMMMMMMMMMM‬ه‌می‬
‫‌درک‬
‫‌‬ ‫‌قابل‬‫‌بموقع‪،‬‬‫‌جامع‪،‬‬
‫‌موثق‪،‬‬‫‌معلومات‬ ‫‌به‬
‫‌ساده‬ ‫‌دسترسی‬‫‌برگیرنده‬
‫‌)شام‬ ‫‌دولت‬
‫‌های‬
‫‌فعالیت‬‫‌از‬‫‌المللی‬‫‌بین‬‫‌جوامع‬‫‌میان‬‫‌در‬
‫‌مقایسه‬ ‫‌قابل‬‫و‬
‫‌ه‪MMM‬ای‌ک‪MMM‬ه‌خ‪MMM‬ارج‌از‌س‪MMM‬کتورهای‌دول‪MMM‬تی‬ ‫ل‌آن‌فعالیت‬
‫‌د‬‫‌به‬
‫‌مالی‬‫‌بازار‬‫‌و‬
‫‌پارلمان‬‫‌گان‬
‫‌نماینده‬ ‫‌پس‬
‫‌باشد‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌گردد(‬ ‫‌می‬
‫‌اجرا‬
‫‌نمایند‪.‬‬
‫‌ارزیابی‬
‫‌را‬
‫‌دولت‬
‫‌وآینده‬
‫‌حال‬
‫‌مالی‪،‬‬
‫‌حالت‬
‫‌توانند‬
‫‌می‬
‫رستی‬

‫‪ (3‬منظوری و دوران کلی بودجه‬

‫‪111‬‬
 ‫‌‬

‫ریاست‬ ‫پارلمان‬ ‫شورای‬ ‫ریاست‬ ‫معینیت‬ ‫ریاست‬ ‫مدیری‬ ‫امریت‬

‫جمهوری‬ ‫وزیران‬ ‫بودجه‬ ‫مربوطه‬ ‫عمومی‬ ‫ت‬ ‫تشکی‬
‫اداری‬ ‫بودجه‬

‫ثبت ‪ ،‬امضا‬ ‫تائید‬ ‫ارزیابی‬ ‫ارزیابی و‬

‫بررسی‬ ‫بررسی‬ ‫بررسی و‬
‫توشیح‬ ‫تشکیل و‬
‫ابراز نظر‬ ‫دایر‬ ‫و منظوری‬ ‫پیشنهاد و‬ ‫بودجه و‬
‫بودجه‬ ‫و‬
‫پیشنهاد و‬ ‫امضا‬ ‫ترتیب‬ ‫ثبت‬
‫و‬ ‫تصوی‬ ‫نمودن‬
‫ارجاع آن‬ ‫درمینوت‬ ‫پیشنهاد‬ ‫دیتابیس‬
‫تصویب‬ ‫ب‬ ‫استماعیه‬
‫(‪)7 – 1‬‬ ‫(‪)3 -1‬‬ ‫(‪)2 -1‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫بودجه‬ ‫(‪– 7‬‬ ‫(‪)15‬بودجه‬
‫روز‬
‫توشیح‬ ‫(‪ )32‬روز‬ ‫روز‬ ‫روز‬ ‫روز‬ ‫روز‬
‫بودجه‬ ‫‪ )15‬روز‬

‫‌‬
‫تمرینات فصل ششم‬
‫‌نمائید؟‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬
‫‌کالسیک‬
‫‌نظر‬
‫‌از‬‫‌را‬
‫‌بودجه‬‫‌اول(‬‫سوال‬
‫‌نم‬
‫‌تعریف‬
‫‌افغانستان‬‫‌بودجه‬‫‌نامه‬‫‌اصول‬
‫‌اساس‬‫‌به‬
‫‌را‬‫‌(بودجه‬
‫‌دوم‬
‫سوال‬
‫ائید؟‬
‫‌‬
‫‌بگیرید؟‬
‫‌‬ ‫‌نام‬
‫‌را‬‫‌بودجه‬‫‌عمده‬‫‌انواع‬
‫‌سوم(‬‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫‌اند‬‫‌کدام‬‫‌بودجه‬‫‌مراحل‬‫‌چهارم(‬
‫سوال‬
‫‌باشد‌صرف‬
‫‌بودجه‌دارای‌چند‌حالت‌می‬‫سوال‌پنجم(‬
‫‌بگیرید؟‬
‫‌‬ ‫‌نام‬
‫‌مختصر‬
‫‌‬ ‫‌بطور‬
‫‌دارد‬
‫‌نقش‬
‫‌چه‬
‫‌محاسبه‬
‫‌بودجوی‪،‬‬
‫‌کنترول‬‫‌(در‬
‫‌ششم‬
‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫واضح‬

‫‪112‬‬
‫‌دهید‬
‫‌توضیح‬
‫‌برنامه‬
‫‌اساس‬
‫‌به‬
‫‌را‬
‫‌ذیل‬
‫‌اساسی‬
‫‌اصطالحات‬
‫‌هفتم(‬
‫سوال‬
‫؟‬
‫‌‬
‫‌محاسبه‪.‬‬
‫‪ .4‬سیستم‬
‫‪ .4‬فعالیت‪.‬‬
‫‌افغانستان‪.‬‬
‫‌مالی‬
‫‌اداره‬
‫‪ .4‬سیستم‬
‫‌ابتدائی‪.‬‬
‫‪ .1‬بودجه‬
‫‌حسابات‪.‬‬
‫‪ .4‬جدول‬
‫‪ .4‬مثمریت‪.‬‬
‫‪ .4‬موثریت‪.‬‬
‫‌مصرفی‪.‬‬
‫‪ .4‬اقالم‬
‫‪ .4‬هدف‪.‬‬
‫‪ .44‬برنامه‪.‬‬
‫‌برنامه‪.‬‬
‫‌اساس‬
‫‌به‬
‫‪ .44‬بودجه‬
‫‌مالی‪.‬‬
‫‌مدت‬
‫‌میان‬
‫‪ .44‬چارچوب‬
‫‌بودجه‪.‬‬
‫‌مدت‬
‫‌میان‬
‫‪ .44‬چارچوب‬
‫‌مصارف‪.‬‬
‫‌مدت‬
‫‌میان‬
‫‪ .41‬چارچوب‬
‫‌شفافیت‪.‬‬
‫‪ .44‬اصل‬
‫‌استراتژیک‪.‬‬
‫‪ .44‬پالن‬

‫‌‬
‫فصل هفتم‬
‫گزارش های مالی و انواع صورت‬
‫حساب ها گزارش های مالی‬
‫‌م‬
‫‌از‬‫‌گروهی‬‫‌حتی‬‫‌و‬
‫‌هستند‬ ‫‌دولتی‬‫‌خدمات‬‫‌مصروف‬‫‌کسانیکه‬‫‌از‬‫بسیاری‬
‫‌ام‬‫‌اداره‬‫‌و‬
‫‌حیات‬ ‫‌در‬
‫‌حسابها‬‫‌صورت‬ ‫‌و‬
‫‌مالی‬‫‌های‬
‫‌گزارش‬‫‌اهمیت‬ ‫‌از‬
‫حاسبین‬
‫‌مور‬‫‌در‬
‫‌آنان‬ ‫‌از‬
‫‌برخی‬ ‫‌حالیکه‬‫‌در‬
‫‌نیستند‪،‬‬ ‫‌آگاه‬
‫‌دولتی‬ ‫‌های‬‫‌سازمان‬‫ور‬
‫‌ت‬
‫‌اخذ‬‫‌در‬‫‌ها‬
‫‌گزارش‬ ‫‌و‬
‫‌حسابها‬‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌قبیل‬
‫‌از‬‫‌حاصله‬‫‌اطالعات‬
‫‌از‬‫‌بسیاری‬‫د‬
‫‌خصوص‬‫‌از‬‫‌اعم‬‫‌ها‬
‫‌سازمان‬ ‫‌اغلب‬‫‌در‬
‫‌هم‬‫‌هنوز‬‫‌جویند‪.‬‬‫‌می‬
‫‌کمک‬‫‌اداری‬ ‫صامیم‬

‫‪113‬‬
 ‫‌اعدا‬ ‫‌و‬
‫‌ارقام‬ ‫‌از‬‫‌فهرست‬ ‫‌فقط‬‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬‫‌و‬
‫‌مالی‬ ‫‌های‬‫‌گزارش‬‫‌دولتی‬ ‫‌و‬
‫ی‬
‫‌گذ‬‫‌عملیات‬ ‫‌چگونگی‬ ‫‌و‬
‫‌وجوه‬‫‌پرداخت‬ ‫‌و‬‫‌دریافت‬ ‫‌از‬‫‌حاکی‬‫‌که‬
‫‌شود‬‫‌می‬‫‌تلقی‬‫د‬
‫‌صح‬‫‌کنترول‬ ‫‌برای‬‫‌وسیله‬ ‫‌صرف‬‫‌مذکور‬‫‌های‬‫‌گزارش‬ ‫‌اینکه‬‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌باشد‬‫‌می‬
‫شته‬
‫‌گ‬‫‌می‬
‫‌قرار‬ ‫‌توجه‬ ‫‌مورد‬‫‌کمتر‬‫‌آنچه‬ ‫‌رود‪،‬‬‫‌می‬‫‌بکار‬ ‫‌مامورین‬‫‌کار‬‫‌صداقت‬ ‫‌و‬
‫ت‬
‫‌این‬‫‌حاص‪MMMMMMMMM‬له‌از‬ ‫‌اطالعات‬‫‌و‬‫‌ها‬
‫‌گزارش‬ ‫‌این‬
‫‌فراوان‬ ‫‌اهمیت‬‫یرد‬
‫‌این‌نکت‪MM‬ه‬ ‫‌باش‪MM‬د‪.‬‬‫‌موسسات‌می‬ ‫‌و‬
‫‌و‌مسئولین‌امور‬ ‫‌آمرین‬‫‌تصامیم‬
‫‌ح‪MMMMMMMMMMMMMMMMM‬تی‌در‌در‌مطالع‪MMMMMMMMMMMMMMMMM‬ات‬
‫‌ا‬‫‌به‬
‫‌نیز‬ ‫‌اداری‬ ‫‌علوم‬‫‌رشته‬‫‌محققان‬ ‫‌و‬‫‌گان‬‫‌نویسنده‬ ‫‌های‬‫‌نوشته‬‫‌تحقیقی‬
‫‌‬
‫‌متعددی‬
‫‌‬ ‫‌مقاالت‬‫‌و‬
‫‌کتب‬‫‌بروز‬‫‌است‪.‬‬ ‫‌نگرفته‬ ‫‌قرار‬ ‫‌توجه‬‫‌مورد‬‫‌کافی‬‫ندازه‬
‫‌دولتی‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌خصوصی‬ ‫‌های‬‫‌سازمان‬ ‫‌در‬
‫‌ارتباطات‬ ‫‌سیستم‬ ‫‌و‬
‫‌تصمیم‬ ‫‌اخذ‬
‫‌به‬‫راجع‬
‫‌که‬
‫‌‬ ‫‌رساالت‬‫‌و‬‫‌کتب‬‫‌مقدار‬ ‫‌ولی‬
‫‌شود‪،‬‬ ‫‌می‬
‫‌منتشر‬ ‫‌آنها‬ ‫‌به‬
‫‌مربوط‬ ‫‌های‬
‫‌تیوری‬ ‫و‬
‫‌سازم‬ ‫‌ارتباطات‬ ‫‌و‬
‫‌گیری‬ ‫‌تصمیم‬‫‌در‬‫‌را‬‫‌ها‬
‫‌حساب‬ ‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌مالی‬‫‌اطالعات‬
‫نقش‬
‫‌اخیر‬ ‫‌که‬‫‌مطالعات‬ ‫‌است‪.‬‬ ‫‌محدود‬‫‌باشد‬ ‫‌داده‬‫‌قرار‬ ‫‌عمیق‬‫‌بررسی‬‫‌مورد‬‫انی‬
‫‌س‬‫‌ارتباطات‬ ‫‌و‬
‫‌تصمیم‬ ‫‌اخذ‬‫‌در‬‫‌حساب‬‫‌های‬‫‌گزارش‬ ‫‌و‬‫‌محاسبه‬‫‌نقش‬‫‌زمینه‬‫‌در‬‫ًا‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌تجاری‬
‫‌امور‬
‫‌اداری‬
‫‌رشته‬
‫‌به‬
‫‌بیشتر‬
‫‌است‬
‫‌شده‬
‫‌شروع‬
‫ازمانی‬

‫‪ .1‬موارد استفاده از صورت حساب ها در موسسات‬

‫دولتی‬
‫‪ .1.1‬جلب توجه آمرین سازمان های عمومی به مسایل‬
‫مهم و قابل توجه‬
‫‌تنظ‬‫‌و‬
‫‌تهیه‬ ‫‌دولتی‬‫‌موسسات‬
‫‌در‬
‫‌که‬
‫‌های‬ ‫‌حساب‬
‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌مالی‬‫‌های‬
‫گزارش‬
‫‌چگو‬‫‌از‬‫‌را‬
‫‌مذکور‬‫‌موسسات‬‫‌آمرین‬
‫‌که‬‫‌است‬‫‌اطالعات‬
‫‌و‬‫‌نکات‬‫‌حاوی‬‫‌شود‬
‫‌می‬‫یم‬
‫‌اطالعات‌مقامات‌قوه‬ ‫‌این‬
‫‌اساس‬‫‌بر‬‫‌سازد‪،‬‬‫‌می‬
‫‌اگاه‬‫‌امور‬‫‌اداره‬ ‫نگی‬
‫‌‬
‫‌های‌بعدی‌و‬ ‫‌پروگرام‬‫‌مقننه‌و‌قوه‌اجرائیه‌در‌تدوین‬
‫‌تسریع‌و‌تغییر‌روش‌کار‌و‬
‫‌دارند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌توجه‬
‫‌عطف‬‫‌آنها‬
‫‌نظایر‬‫‌و‬
‫‌سازمانی‬ ‫‌اصالحات‬

‫‌تامین اطالعات و ارقام الزم برای اخذ تصامیم‬ ‫‪.4.4‬‬

‫‌‬
‫‌ر‬
‫‌و‬‫‌آمرین‬
‫‌توسط‬
‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌گذاری‬
‫‌قانون‬‫‌شوراهای‬
‫‌و‬‫‌مجالس‬
‫‌در‬‫‌که‬‫تصامیم‬
‫‌نیازمند‌به‬‫‌شوند‬‫‌می‬
‫‌عقد‬‫‌دولتی‬
‫‌های‬
‫‌سازمان‬‫‌داخل‬‫‌در‬
‫‌ادارات‬‫وئسا‬
‫‌وجود‌اطالعات‌کافی‌راجع‌به‌مسایل‬

‫‪114‬‬
‫‌قبی‬‫‌این‬‫‌اعظم‬‫‌قسمت‬
‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬
‫‌و‬‫‌مالی‬‫‌های‬
‫‌گزارش‬ ‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬‫‌مربوطه‬
‫‌ا‬‫‌در‬
‫‌مذکور‬‫‌اطالعات‬
‫‌گذارند‬ ‫‌می‬
‫‌مذکور‬‫‌مقامات‬ ‫‌دراختیار‬‫‌را‬‫‌اطالعات‬
‫ل‬
‫‌ی‬‫‌و‬
‫‌کار‬‫‌عمومی‬‫‌سیاست‬‫‌و‬
‫‌مش‬
‫‌خط‬‫‌تنظیم‬‫‌طرح‬
‫‌از‬‫‌اعم‬‫‌اداری‬‫‌تصامیم‬‫‌اکثر‬‫خذ‬
‫‌م‬‫‌حل‬
‫‌و‬‫‌بودجه‬
‫‌الیحه‬
‫‌‪،‬تهیه‬‫‌سازمانها‬ ‫‌روزانه‬‫‌امور‬‫‌به‬‫‌مربوط‬‫‌تصامیم‬‫ا‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌واقع‬‫‌مفید‬
‫‌اداری‬ ‫‌مترقبه‬‫‌غیر‬
‫‌و‬‫‌غامض‬‫سایل‬
‫‪ . 1.5‬تسهیل‪ ،‬کمک و برقراری سیستم کنترول در‬
‫موسسات دولتی‬
‫‌بودجه‌‬
‫‪،‬‬ ‫‌رسی‬
‫‌حساب‬‫‌بودجه‪،‬‬ ‫‌صحیح‬
‫‌اجرا‬ ‫‌در‬
‫‌نظارت‬ ‫‌شامل‬‫‌کنترول‬ ‫این‬
‫‌ک‬‫‌و‬
‫‌عمل‬
‫‌صحت‬‫‌‪،‬کنترول‬ ‫‌مصارف‬‫‌و‬
‫‌عواید‬‫‌به‬‫‌مربوط‬ ‫‌ارقام‬‫‌صحت‬
‫‌به‬‫‌گی‬‫رسیده‬
‫‌افراد‪،‬‬
‫‌‬ ‫‌دولتی‬
‫‌کار‬‫‌میزان‬ ‫‌برآورد‬‫‌عموم‬‫‌بطور‬ ‫‌و‬
‫‌مذکور‬‫‌مامورین‬ ‫فایت‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌حسابها‬‫‌صورت‬
‫‌از‬‫‌حاصله‬‫‌اطالعات‬‫‌کمک‬‫‌به‬
‫‌باشد‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌کار‬‫‌مسایل‬ ‫‌و‬
‫‌ها‬‫روش‬
‫‌ه‬‫‌پروگرام‬‫‌اجرای‬‫‌و‬
‫‌پیشرفت‬ ‫‌نحوه‬‫‌از‬
‫‌امور‬ ‫‌مسئولین‬ ‫‌مالی‪،‬‬‫‌های‬‫گزارش‬
‫‌یابد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌آگاهی‬‫‌دوایر‬‫‌و‬
‫‌ادارات‬ ‫‌از‬
‫‌یک‬‫‌هر‬‫‌به‬
‫‌محوله‬ ‫‌وظایف‬‫‌و‬
‫‌دولتی‬ ‫ای‬
‫‌دولتی ‪a‬‬
‫‌موسسات‬
‫‌های‬
‫‌فعالیت‬
‫‌چگونگی‬
‫‌از‬
‫‌مردم‬ ‫‪ .a.1‬آگاهی‬
‫‌عامه‬
‫‪..4‬‬
‫‌دموک‬‫‌اصول‬‫‌از‬
‫‌پیروی‬‫‌ادعا‬‫‌ها‬‫‌دولت‬ ‫‌جوامع‬‫‌در‬
‫‌حکومت‬ ‫‌الزم‬
‫‌شرایط‬‫‌از‬‫یکی‬
‫‌آگاهی‌جامع‪MMMM‬ه‌از‬ ‫‌برای‬‫‌الزم‬
‫‌وس‪MMMM‬ایل‬‫‌که‬‫‌اینست‬‫‌دارند‬ ‫‌را‬
‫راسی‬
‫‌ه‪MMMMMMMM‬ای‌موسس‪MMMMMMMM‬ات‌دولت‬ ‫‌چگ‪MMMMMMMM‬ونگی‌فعالیت‬
‫‌نماید‬‫‌فراهم‬‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌اجرا‬‫‌مذکور‬ ‫‌های‬‫‌سازمان‬ ‫‌توسط‬‫‌که‬
‫‌های‬‫‌پروگرام‬ ‫‌و‬
‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌دولت‬‫‌اختیار‬‫‌در‬‫‌را‬‫‌خود‬
‫‌عواید‬ ‫‌از‬‫‌مبالغ‬‫‌مختلف‬ ‫‌عنوان‬‫‌به‬
‫‌که‬‫‌مردم‬‫‪.‬‬
‫‌نیز‬
‫‌‬ ‫‌طریق‬‫‌این‬
‫‌از‬
‫‌و‬‫‌شوند‬‫‌مطلع‬‫‌مذکور‬ ‫‌وجوه‬‫‌مصرف‬‫‌نحوه‬‫‌از‬‫‌باید‬‫گذارند‬
‫‌با‬
‫‌داشته‬ ‫‌اختیار‬‫‌در‬
‫‌کارگر‬ ‫‌طبقه‬‫‌شایستگی‬ ‫‌و‬
‫‌لیاقت‬ ‫‌سنجش‬‫‌برای‬‫وسیله‬
‫‌ساز‬‫‌کرد‬
‫‌عمل‬‫‌حسابهای‬ ‫‌صورت‬‫‌و‬
‫‌مالی‬ ‫‌های‬
‫‌گزارش‬ ‫‌باید‬‫‌منظور‬‫‌این‬‫‌به‬
‫شد‪.‬‬
‫‌تمام‬‫‌اختیار‬‫‌در‬
‫‌های‬‫‌گزارش‬ ‫‌که‬‫‌گردد‬‫‌تنظیم‬‫‌طور‬‫‌مرتبًا‬
‫‌دولتی‬ ‫مانهای‬
‫‌گیرد‪.‬‬
‫‌قرار‬
‫‌جامعه‬
‫‌افراد‬
‫ی‬
‫‪ .2‬شرایط الزم در تهیه و تنظیم گزارش های مالی و‬
‫صورت حسابها‬
‫‌سازم‬
‫‌در‬‫‌چه‬
‫‌و‬‫‌دولتی‬
‫‌موسسات‬
‫‌در‬
‫‌چه‬
‫‌مالی‬
‫‌های‬‫‌گزارش‬
‫‌و‬‫‌حسابها‬
‫صورت‬
‫‌باشند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌ذیل‬
‫‌شرایط‬
‫‌دارای‬
‫‌حداقل‬‫‌باید‬
‫‌خصوصی‬‫‌انتفاعی‬
‫انهای‬
‫وضاحت‬ ‫‪.2.1‬‬

‫‪115‬‬
 ‫‌اصول‌و‬ ‫‌در‬
‫همانطوریکه‬
‫‌ارتبا‬ ‫‌سیستم‬ ‫‌در‬‫‌اطالعاتیکه‬ ‫‌و‬
‫‌کلمات‬ ‫‌گردیده‬‫‌توضیح‬ ‫‌محاسبه‬‫‌موازین‬
‫‌داخل‬
‫‌‬ ‫‌در‬
‫‌مختلف‬ ‫‌های‬‫‌قسمت‬ ‫‌به‬
‫‌اطالعات‬ ‫‌انتقال‬‫‌منظور‬ ‫‌به‬
‫‌و‬‫‌سازمانی‬‫طات‬
‫‌قا‬‫هو‬
‫‌ساد‌‬ ‫‌کافی‬‫‌اندازه‬ ‫‌به‬‫‌باید‬ ‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌برده‬‫‌کار‬‫‌به‬‫‌سازمان‬‫‌یک‬
‫‌خارج‬‫و‬
‫‌باش‬‫‌فهم‬‫‌قابل‬ ‫‌و‬
‫‌واضح‬ ‫‌که‬
‫‌رود‬‫‌بکار‬ ‫‌کلمات‬ ‫‌باید‬
‫‌باشدف‬ ‫‌استنباط‬‫‌درک‬
‫‌‬ ‫بل‬
‫‌حت‬‫‌باید‬‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬‫‌در‬‫‌ارقام‬ ‫‌تاخیر‬‫‌و‬‫‌تقدم‬
‫‌و‬‫‌بندی‬‫‌طبقه‬‫‌همچنین‬‫د‪،‬‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌منطقی‬ ‫‌و‬
‫‌ساده‬ ‫‌االمکان‬‫ی‬
‫اختصار‬ ‫‪.2.2‬‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌زیاد‬‫‌توضیحات‬ ‫‌از‬
‫‌باید‬ ‫‌ها‬
‫‌حساب‬ ‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌مالی‬
‫‌های‬‫‌گزارش‬ ‫‌تهیه‬
‫در‬
‫‌ب‬‫‌اشتیاق‬ ‫‌به‬
‫‌جامع‬ ‫‌ولی‬‫‌مختصر‬ ‫‌گزارش‬ ‫‌یک‬
‫‌گردد‬‫‌جلوگیری‬ ‫‌و‬‫‌پرهیز‬
‫اضافی‬
‫‌مف‬‫‌تواند‬ ‫‌می‬
‫‌بالنتیجه‬ ‫‌و‬‫‌گیرد‬‫‌می‬‫‌قرار‬‫‌استفاده‬ ‫‌و‬
‫‌مطالعه‬ ‫‌مورد‬‫یشتر‬
‫‌مورد‬
‫‌‬ ‫‌که‬
‫‌این‬‫‌از‬‫‌پیش‬‫‌غالبًا‬‫‌کن‬‫‌خسته‬ ‫‌و‬
‫‌مفصل‬‫‌های‬
‫‌گزارش‬ ‫‌شود‪.‬‬‫‌واقع‬‫‌تر‬
‫ید‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌حفظ‬‫‌محاسبین‬ ‫‌طرف‬‫‌از‬‫‌گیرد‬ ‫‌قرار‬‫‌کامل‬‫استفاده‬
‫‪ .2.5‬جامعیت‬
‫‌ص‬‫‌آن‬
‫‌به‬‫‌مربوط‬ ‫‌توضیحات‬ ‫‌و‬‫‌اطالعات‬‫‌تمامی‬ ‫‌شامل‬
‫‌باید‬ ‫‌حساب‬‫‌صورت‬
‫هر‬
‫‌مخ‬‫‌های‬‫‌حساب‬‫‌صورت‬ ‫‌تنظیم‬ ‫‌در‬
‫‌فوق‬ ‫‌شرایط‬‫‌که‬‫‌است‬
‫‌بدیهی‬ ‫‌باشد‪،‬‬‫‌حساب‬‫ورت‬
‫‌اینکه‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌به‬‫‌توجه‬ ‫‌با‬
‫تلف‬
‫‌ت‬
‫‌معامالت‬
‫‌کدام‬
‫‌برای‬
‫‌و‬‫‌چه‬
‫‌استفاده‬
‫‌برای‬
‫‌مذکور‬ ‫‪ (a‬صورت‬
‫‌حسابهای‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌می‬
‫هیه‬
‫‌محاس‬
‫‌کار‬
‫‌رویه‬
‫‌و‬‫‌اصطالحات‬
‫‌به‬
‫‌حد‬
‫‌چه‬
‫‌تا‬
‫‌مذکور‬
‫‌مقامات‬
‫‌و‬‫‪ (b‬افراد‬
‫‌هستند‪.‬‬
‫‌آشنا‬
‫‌بودجه‬
‫‌و‬‫‌دولتی‬
‫به‬
‫‌چیست؟‬
‫‌‬ ‫‌حسابها‬
‫‌صورت‬
‫‌از‬ ‫‪ (c‬موارد‬
‫‌استفاده‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌رعایت‬
‫‌و‬‫‌تعبیر‬
‫‌مختلف‬
‫‌اشکال‬
‫به‬
‫حسابها در موسسات‬ ‫‪ .5‬مهمترین انواع صورت‬
‫دولتی‬
‫‌شو‬
‫‌تهیه‬‫‌دولتی‬‫‌سازمان‬‫‌یک‬
‫‌در‬
‫‌باید‬‫‌که‬
‫‌را‬‫‌های‬‫‌گزارش‬
‫‌ها‬
‫‌حساب‬‫صورت‬
‫‌‬
‫‌کرد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌تشریح‬
‫‌ذیل‬‫‌شرح‬
‫‌به‬‫‌گروپ‬
‫‌سه‬
‫‌به‬‫‌توان‬‫‌می‬
‫د‬
‫‌رسی‬‫‌و‬
‫‌ممیزی‬‫‌مقامات‬‫‌اجرائیه‪،‬‬‫‌قوره‬‫‌آمرین‬‫‌استفاده‬‫‌برای‬‫‪.4.4‬‬
‫‌شود‬
‫‌می‬‫‌تهیه‬
‫‌مقننه‬‫‌قوه‬‫‌مقامات‬
‫‌و‬‫‌دولتی‬‫‌های‬‫‌فعالیت‬
‫‌و‬‫‌حسابها‬
‫‌به‬‫دگی‬
‫‪.‬‬
‫‌‬

‫‪116‬‬
‫‌ی‬‫‌ادارات‬ ‫‌روسا‬‫‌استفاده‬ ‫‌برای‬‫‌که‬
‫‌های‬‫‌گزارش‬ ‫‌و‬
‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬‫‪.4.4‬‬
‫‌شوند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌تهیه‬‫‌سازمان‬ ‫ک‬
‫‌تن‬ ‫هو‬
‫‌تهی‌‬ ‫‌مردم‬‫‌عامه‬‫‌اطالع‬‫‌برای‬‫‌که‬‫‌های‬
‫‌گزارش‬ ‫‌و‬‫‌حسابها‬‫‌صورت‬‫‪.4 .4‬‬
‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌کلیه‬
‫‌در‬‫‌ارقامیکه‬ ‫‌و‬‫‌اطالعات‬
‫‌تمامی‬ ‫‌گرچه‬‫‌شوند‪.‬‬‫‌می‬‫ظیم‬
‫‌ت‬‫‌با‬
‫‌‬ ‫‌مذکور‬ ‫‌انواع‬‫‌از‬‫‌یک‬‫‌هر‬‫‌ولی‬‫‌است‪،‬‬‫‌یکسان‬‫‌رود‬ ‫‌می‬
‫‌کار‬‫‌به‬‫‌الذکر‬
‫‌فوق‬‫ی‬
‫‌بنًا‬
‫‌ه‬ ‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌تنظیم‬‫‌و‬‫‌تهیه‬ ‫‌مخصوص‬‫‌آنها‬‫‌از‬‫‌استفاده‬ ‫‌خاص‬
‫‌موارد‬‫‌به‬‫وجه‬
‫‌نماییم‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌مطالعه‬ ‫‌ذیل‬ ‫‌شرح‬
‫‌به‬‫‌را‬‫‌حسابها‬‫‌ت‬‫‌صور‬‫‌انواع‬‫‌از‬‫‌کدام‬
‫ر‬

‫‌م‌‬
‫ی‬ ‫‌تهیه‬‫‌ادارات‬ ‫‌روئسا‬ ‫‌استفاده‬ ‫‌برای‬ ‫‌که‬‫‌حسابهای‬ ‫‌صورت‬‫‪.4.4.4‬‬
‫شود‬
‫‌‬
‫‌سازمان‬
‫‌‬ ‫‌یک‬‫‌ادارات‬ ‫‌روئسا‬ ‫‌استفاده‬ ‫‌برای‬ ‫‌که‬
‫‌حساب‬ ‫‌صورت‬‫مهمترین‬
‫‌باقیم‬ ‫‌و‬
‫‌شده‬‫‌مصرف‬ ‫‌اعتبارات‬ ‫‌که‬‫‌حسابیست‬ ‫‌صورت‬‫‌شود‬‫‌تهیه‬‫‌باید‬‫دولتی‬
‫‌اس‬‫‌ممکن‬‫‌گزارش‬ ‫‌چنین‬ ‫‌دهد‪.‬‬‫‌می‬‫‌نشان‬‫‌را‬‫‌نظر‬ ‫‌مورد‬‫‌دولت‬‫‌اعتبارات‬ ‫انده‬
‫‌تصو‬‫‌گزارش‬ ‫‌از‬‫‌عبارت‬ ‫‌آن‬
‫‌نوع‬ ‫‌ترین‬‫‌‪،‬ساده‬ ‫‌شود‬‫‌تنظیم‬ ‫‌مختلف‬‫‌اشکال‬ ‫‌به‬‫ت‬
‫‌ادا‬‫‌هر‬‫‌اعتبارات‬ ‫‌باقیمانده‬ ‫‌و‬‫‌شده‬
‫‌مصرف‬ ‫‌اعتبارات‬ ‫‌جمیع‬‫‌که‬‫‌است‬‫یری‬
‫‌رسانیده‬
‫‌‬ ‫‌اداری‬‫‌رئیس‬ ‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌معین‬ ‫‌وزیر‪،‬‬ ‫‌اطالع‬
‫‌به‬‫‌ماه‬‫‌هر‬
‫‌پایان‬ ‫‌در‬‫‌را‬‫ره‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌دقیق‬‫‌اطالعات‬‫‌حاوی‬ ‫‌مذکور‬ ‫‌ارقام‬‫‌بر‬‫‌عالوه‬‫‌آن‬‫‌نوع‬‫‌ترین‬‫‌کامل‬‫‌و‬
‫‌شود‬ ‫می‬
‫‌اد‬‫‌یک‬
‫‌اعتبارات‬ ‫‌محل‬ ‫‌از‬
‫‌ماه‬ ‫‌یک‬
‫‌طی‬‫‌که‬
‫‌است‬ ‫‌اقالم‬‫‌یک‬
‫‌هر‬‫‌به‬
‫‌راجع‬‫‌نیز‬ ‫کامل‬
‫‌دولتی‬
‫‌‬ ‫‌سازمان‬ ‫‌یک‬‫‌محاسبه‬ ‫‌سیستم‬ ‫‌در‬
‫‌چنانچه‬ ‫‌است‪.‬‬ ‫‌رسیده‬‫‌مصرف‬‫‌به‬‫اره‬
‫‌که‬
‫‌‬ ‫‌تدریج‬ ‫‌به‬
‫‌ماه‬‫‌طی‬
‫‌‬ ‫‌توان‬ ‫‌می‬‫‌آید‬‫‌عمل‬
‫‌به‬ ‫‌کامل‬‫‌استفاده‬ ‫‌حساب‬‫‌ماشین‬ ‫از‬
‫‌معامال‬‫‌به‬‫‌مربوطه‬ ‫‌ارقام‬ ‫‌لست‬‫‌آن‬‫‌موازات‬ ‫‌به‬‫‌آید‬‫‌می‬‫‌عمل‬
‫‌به‬‫‌ها‬
‫‌ستد‬ ‫‌و‬
‫داد‬
‫‌ب‬‫‌ذیل‬
‫‌شکل‬ ‫‌کرد‪.‬‬‫‌تهیه‬ ‫‌نیز‬‫‌را‬‫‌اخیر‬‫‌نوع‬‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬‫‌دفاتر‬‫‌در‬‫‌مذکور‬ ‫ت‬
‫‌حسابهای‌ماهانه‬ ‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌برای‬ ‫‌جامع‬‫‌نسبتا‬ ‫‌ولی‬‫‌ساده‬‫‌نمونه‬ ‫‌عنوان‬ ‫ه‬
‫‌مخارج‌ادارات‌یک‌سازمان‌دولتی‬
‫‌)‬
‫‌‬ ‫‌اداره‬‫‌دولتی‬ ‫‌سازمان‬ ‫‌گیرد‪.‬‬ ‫‌می‬‫‌قرار‬ ‫‌استفاده‬ ‫‌مورد‬
‫‌شده‬
‫‌‬ ‫‌منظور‬ ‫‌بودجه‬ ‫‌و‬
‫‌مصارف‬ ‫‌حساب‬ ‫‌صورت‬‫(‬

‫‪117‬‬
 ‫ابتدائی ‌‬
‫جم‌‬
‫ع‬
‫‌صو‬
‫‌تعهدات‬
‫جدول‬
‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌تا‬‫‌ها‬
‫پرداخت‬ ‫‌‬

‫‌‬
‫‌گرفته‬
‫‌‬ ‫رت‬

‫طبقه ‌‬
‫‌بعدی‬
‫‌‬ ‫دیات‬

‫مصرفی‬
‫‌‬

‫مواد ‌‬
‫ج‬ ‫‌ها ج‬
‫‌ه ماه‬‫ماه‬
‫‌باباقیم‬‫‌تص بیالنس‬
‫تعهدات‬ ‫‌های‬
‫‌‬ ‫ماه‬ ‫‌‬
‫م ‌‬ ‫‌جار م‬‫‌قب ی‬‫ای‬
‫‌اعتبارات‬‫‌ انده‬‫‌ناشده‬
‫فیه‬ ‫جار‌‬
‫ی‬
‫ع‬
‫‌‬ ‫‌ع‬
‫‌‬ ‫ی‬ ‫ل‬
‫‌‬
‫یا‌‬ ‫‌منظو‬‫اصل‬
‫‌‬
‫حساب‬ ‫‪ 4.‬ری‬
‫‌ساالنه‬
‫‌‬
‫‌‬
‫نام‬
‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫‌ص‌‬
‫‪.4.4‬‬
‫‌‬ ‫‌‬ ‫‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ورت‌‬
‫‌حسابهای‌که‌برای‌استفاده‌آمرین‬

‫‌ق‬‫‌مقامات‬‫‌و‬‫‌حسابها‬‫‌گی‬‫‌رسیده‬‫‌و‬
‫‌کنترول‬‫‌مسئول‬ ‫‌مقامات‬‫‌اجرائیه‪،‬‬ ‫‌قوه‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌تهیه‬‫‌مقننه‬‫وه‬
‫‌بر‬‫‌نیز‬‫‌را‬‫‌آنها‬‫‌توان‬‫‌می‬‫‌که‬
‫‌حسابهای‬‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌انواع‬‫‌از‬
‫‌برخی‬‫‌بر‬‫عالوه‬
‫‌حساب‬‫‌به‬‫‌رسیدگی‬‫‌و‬
‫‌کنترول‬ ‫‌مقامات‬‫‌و‬‫‌اجرائیه‬ ‫‌قوه‬
‫‌آمرین‬‫‌استفاده‬ ‫ای‬
‫‌چن‬‫‌هر‬
‫‌و‬‫‌ماه‬‫‌هر‬
‫‌اخیر‬‫‌در‬‫‌باید‬‫‌دیگری‬
‫‌مالی‬ ‫‌های‬
‫‌گزارش‬ ‫‌کرد‪،‬‬
‫‌تهیه‬ ‫‌نیز‬‫ها‬
‫‌باید‬
‫‌‬ ‫‌ها‬‫‌حساب‬‫‌صورت‬‫‌چنین‬‫‌شود‬‫‌تقسیم‬‫‌مذکور‬‫‌مقامات‬ ‫‌برای‬
‫‌بار‬‫‌یک‬‫‌ماه‬‫ت‬
‫‌و‌عوای‪MM‬د‌و‌مص‪MM‬ارف‌ادارات‌مختل‪MM‬ف‬ ‫‌مربوطه‬ ‫‌سازمان‬‫‌مالی‬ ‫وضع‬
‫‌س‪MMMMMMMMMMMMMMMMMMM‬ازمان‌م‪MMMMMMMMMMMMMMMMMMM‬ذکور‌و‬
‫‌انواع‬
‫‌‬ ‫‌مهمترین‬‫‌دهد‬‫‌می‬‫‌نشان‬‫‌وضاحت‬‫‌به‬
‫‌را‬‫‌دولتی‬‫‌وجوه‬‫‌های‬‫‌حساب‬‫‌تمام‬
‫‌عواید‬
‫‌انواع‬
‫‌های‬
‫‌حساب‬ ‫‌از‪a:‬‬
‫‌( صورت‬ ‫‌اند‬
‫‌عبارت‬
‫‌مذکور‬
‫‌حسابهای‬
‫صورت‬
‫‌تعهدات‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌مخارج‬
‫‌های‬ ‫‪ (b‬صورت‬
‫‌حساب‬
‫‌مربوطه‬‫‌موسسه‬‫‌قرضه‬‫‌اوراق‬ ‫‌و‬‫‌قروض‬‫‌های‬‫‌حساب‬‫‪ (c‬صورت‬
‫‌این‬
‫‌‬ ‫‌شود‬
‫‌می‬‫‌تهیه‬‫‌مردم‬‫‌عموم‬
‫‌اطالع‬
‫‌برای‬ ‫‌حسابهایکه‬ ‫‌صورت‬‫‪.4.4.4‬‬
‫‌نی‬‫‌مورد‬
‫‌و‬‫‌مهم‬
‫‌اطالعات‬‫‌تمامی‬‫‌اواًل‌حاوی‬
‫‌باید‬‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬‫‌و‬
‫‌ها‬‫گزارش‬
‫‌شود‬‫‌تنظیم‬‫‌مردم‬‫‌عامه‬‫‌برای‬
‫‌فهم‬‫‌قابل‬ ‫‌و‬
‫‌ساده‬‫‌زبان‬‫‌به‬‫‌ثانیًا‬
‫‌باشد‪،‬‬‫از‬
‫‌دسترسی‬
‫‌‬ ‫‌در‬‫‌مقننه‬‫‌و‬
‫‌اجرائیه‬ ‫‌قوه‬
‫‌مقامات‬ ‫‌بر‬
‫‌عالوه‬
‫‌مذکور‬ ‫‌های‬
‫‌گزارش‬‫‪،‬‬
‫‌این‌قبیل‬‫‌گیرد‪.‬‬‫‌نیز‌قرار‌می‬ ‫‌کشور‬ ‫‌صالحیکه‬
‫‌ذی‬‫‌افراد‬‫سایر‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌ذیل‬‫‌های‬‫‌قسمت‬‫‌ها‌باید‌حداقل‌شامل‬ ‫‌گزارش‬

‫‪118‬‬
‫‌ر‬
‫‌توضیحات‬
‫‌مسئول‬
‫‌مقام‬ ‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌مالی‬
‫‌امور‬‫‌اداره‬‫‌آن‬
‫‌در‬
‫‌که‬‫‪ (a‬مقدمه‪:‬‬
‫‌مال‬
‫‌عمومی‬
‫‌وضع‬
‫‌‬ ‫‌آن‪،‬‬‫‌در‬
‫‌مندرج‬ ‫‌اعداد‬
‫‌و‬‫‌ارقام‬
‫‌گزارش‪،‬‬ ‫‌محتویات‬
‫‌به‬‫اجع‬
‫‌بدهد‪.‬‬
‫‌آنرا‬
‫‌نظایر‬
‫‌و‬‫‌موسسه‬
‫ی‬
‫‌مح‬‫‌باد‬
‫‌ها‬‫‌گزارش‬‫‌چنین‬‫‌این‬
‫‌انتشار‬ ‫‌از‬
‫‌قبل‬‫‌حساب‪:‬‬ ‫‪ (b‬گزارش‬
‫‌ممیز‬
‫‌ت‬‫‌و‬
‫‌گیرد‬‫‌قرار‬
‫‌کامل‬ ‫‌رسیدگی‬‫‌مورد‬
‫‌رسمی‬ ‫‌خبر‬
‫‌رسان‬‫‌حساب‬
‫‌توسط‬
‫‌آن‬‫تویات‬
‫‌گزارش‬
‫‌‬ ‫‌ابتدای‬ ‫‌در‬
‫‌مذکور‬‫‌رسان‬‫‌حساب‬‫‌نظر‬‫‌اظهار‬
‫‌شود‪.‬‬‫‌تائید‬
‫‌آنان‬‫وسط‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌داده‬
‫‌تذکر‬
‫‌دولتی‬
‫‌موسسات‬
‫‌ساالنه‬
‫مالی‬
‫‌عوا‬
‫‌ارقام‬
‫‌خالصه‬
‫‌ها‬
‫‌حساب‬
‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌چنین‬
‫‌‪:‬‬‫‌مقایسوی‬
‫‌های‬ ‫‪ (c‬صورت‬
‫‌حساب‬
‫‌دهد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌نشان‬
‫‌را‬
‫‌قبل‬
‫‌سالهای‬
‫‌و‬‫‌نظر‬
‫‌مورد‬
‫‌مالی‬
‫‌سال‬
‫‌مصارف‬
‫‌و‬‫ید‬
‫‌بای‬
‫‌احصائیوی‬‫‌ارقام‬‫‌و‬
‫‌جداول‬‫‌این‬
‫‌‪:‬‬‫‌احصائیوی‬
‫‌ارقام‬
‫‌و‬‫‪ (d‬جدول‬
‫‌انعکاس‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬
‫‌و‬‫‌ساده‬
‫‌بصورت‬‫‌و‬
‫‌خلص‬‫‌را‬‫‌گزارش‬
‫‌این‬
‫‌مندرج‬
‫‌ارقام‬‫‌تمامی‬
‫د‬
‫دهد‪.‬‬
‫‌مر‬
‫‌موسسه‬
‫‌های‬
‫‌فعالیت‬
‫‌و‬‫‌مالی‬
‫‌منابع‬
‫‌خصوص‬
‫‌در‬
‫‌الزم‬ ‫‪ (e‬سایر‬
‫‌اطالعات‬
‫بوط‪.‬‬
‫‌‬
‫تمرینات فصل هفتم‬
‫‌دولتی‬
‫‌‬ ‫‌موسسات‬‫‌در‬‫‌را‬
‫‌حسابها‬
‫‌صورت‬
‫‌از‬
‫‌استفاده‬
‫‌موارد‬
‫‌اول(‬
‫سوال‬
‫‌بگیرد؟‬
‫‌‬ ‫‌نام‬
‫‌صرف‬
‫را‬
‫‌کنتر‬ ‫‌سیستم‬‫‌برقراری‬‫‌و‬‫‌کمک‬‫‌تسهیل‪،‬‬‫‌دولتی‬‫‌موسسات‬ ‫‌در‬‫‌دوم(‬
‫سوال‬
‫‌نمائید؟‬
‫‌‬ ‫‌توضیح‬‫‌تواند‬ ‫‌می‬‫‌گرفته‬‫‌صورت‬
‫‌چگونه‬ ‫ول‬
‫‌و‬
‫‌مالی‬‫‌های‬‫‌و‌تنظیم‌گزارش‬ ‫‌تهیه‬
‫‌در‬
‫‌سوم(‬‫سوال‬
‫‌بگیرید؟‬
‫‌‬ ‫‌نام‬‫‌صرف‬
‫‌است‬‫‌ضروری‬ ‫‌شرایط‬‫‌کدام‬‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬
‫‌اخت‬‫‌چگونه‬‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬‫‌و‬‫‌مالی‬‫‌های‬
‫‌گزارش‬‫‌تهیه‬ ‫‌(در‬
‫‌چهارم‬‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫‌تواند‬‫‌می‬‫‌گرفته‬ ‫‌صورت‬
‫صار‬
‫‌ن‬‫‌را‬
‫‌دولتی‬‫‌موسسات‬ ‫‌در‬
‫‌حسابها‬ ‫‌صورت‬
‫‌انواع‬‫‌ترین‬ ‫‌مهم‬
‫‌پنجم(‬‫سوال‬
‫‌بگیرید؟‬
‫‌‬ ‫ام‬
‫‌وضاحت‬ ‫‌چگونه‬‫‌حسابها‬‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌و‬
‫‌مالی‬‫‌های‬
‫‌گزارش‬ ‫‌تهیه‬‫‌(در‬‫‌ششم‬
‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌شود ‌واضح‬ ‫‌می‬ ‫‌داده‬
‫‌دول‬‫‌ادارات‬ ‫‌روئسای‬‫‌استفاده‬ ‫‌مورد‬
‫‌چگونه‬‫‌ها‬‫‌حساب‬‫‌(صورت‬‫‌هفتم‬
‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫‌گیرد‬‫‌می‬
‫‌قرار‬ ‫تی‬
‫‌شود‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌تهیه‬‫‌مردم‬
‫‌عمموم‬ ‫‌اطالع‬
‫‌‬ ‫‌برای‬
‫‌که‬
‫‌ها‬‫‌حساب‬‫‌(صورت‬ ‫‌هشتم‬
‫سوال‬
‫‌نمائید؟‬
‫‌‬ ‫‌تشریح‬‫‌باشد‬‫‌می‬‫‌موضوعات‬ ‫‌کدام‬‫شامل‬

‫‪119‬‬
120
 ‫فصل هشتم‬
‫محاسبه جنسی‬
‫اساسات علمی تنظیم و اداره اجناس و فن‬
‫خریداری‬
‫‪ .1‬مقدمه‬
‫‌سی‬‫‌روش‬‫‌یک‬‫‌در‬‫‌است‬
‫‌اجناس‬ ‫‌و‬‫‌مواد‬‫‌تدارک‬ ‫‌فن‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‌اداره‬ ‫‌و‬
‫تنظیم‬
‫‌م‬‫‌در‬
‫‌مواد‬ ‫‌تهیه‬‫‌از‬‫‌اطمینان‬ ‫‌کسب‬
‫‌منظور‬ ‫‌به‬‫‌شده‬‫‌پالن‬
‫‌و‬‫‌مطلوب‬‫ستماتیک‪،‬‬
‫‌ا‬‫‌تهیه‬‫‌به‬‫‌مربوط‬‫‌ضایعات‬ ‫‌از‬‫‌جلوگیری‬ ‫‌و‬
‫‌علمی‬ ‫‌شکل‬‫‌به‬‫‌مناسب‬‫‌زمان‬ ‫‌و‬
‫وقع‬
‫‌اجن‬‫‌واگذاری‬ ‫‌همچنان‬ ‫‌و‬
‫‌تخریب‬ ‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌مفقودی‬ ‫‌کاهش‪،‬‬ ‫‌سرقت‪،‬‬ ‫‌مواد‪،‬‬ ‫ضافی‬
‫‌آن‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌زمان‬ ‫‌و‬
‫‌وقت‬‫‌به‬‫‌مازاد‬ ‫‌و‬
‫‌داغمه‬ ‫اس‬
‫‌بسیا‬ ‫‌رکن‬‫‌یک‬‫‌تهیه‬‫‌و‬
‫‌خریداری‬ ‫‌اجناس‬ ‫‌اداره‬‫‌و‬‫‌تنظیم‬ ‫‌ساحه‬‫‌در‬‫الف‪.‬‬
‫‌کند‪،‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌افاده‬ ‫‌را‬‫‌خریداری‬ ‫‌مفهوم‬‫‌تهیه‬ ‫‌عمدتا‬‫‌رود‪،‬‬ ‫‌می‬
‫‌شمار‬ ‫‌به‬‫‌مهم‬ ‫ر‬
‫‌خ‬‫‌به‬
‫‌صنایع‬ ‫‌استفاده‬ ‫‌هم‬
‫‌یا‬‫‌و‬‫‌دولت‬‫‌استفاده‬ ‫‌غرض‬‫‌باشیم‬ ‫‌خواسته‬ ‫هرگاه‬
‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌احساس‬ ‫‌ضرورت‬‫‌سیستماتیک‬ ‫‌تخصص‬‫‌معلومات‬ ‫‌به‬
‫‌بپردازیم‬ ‫‌اموال‬ ‫رید‬
‫‌مامورین‌شعبه‌تهیه‌اداره‌و‬ ‫‌توسط‬‫‌خریداری‬ ‫‌وظیفه‬‫نمائیم‪.‬‬
‫‌بتاسی‬‫‌شوند‪.‬‬ ‫‌تنظیم‌می‬
‫‌‪،‬مدی‬ ‫‌شعبه‬‫‌واحد‪،‬‬ ‫‌یک‬‫‌بوسیله‬ ‫‌خریداری‬ ‫‌وظیفه‬ ‫‌نمایندگی‬ ‫‌ضروریات‬ ‫‌از‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌ایفا‬‫‌ریاست‬ ‫‌یا‬‫‌و‬
‫ریت‬
‫‌گرفته‬
‫‌‬ ‫‌صورت‬ ‫‌نیز‬
‫‌مرکزی‬ ‫‌اداره‬ ‫‌یک‬‫‌طریق‬‫‌از‬‫‌دولتی‬ ‫‌های‬‫‌خریداری‬ ‫ب‪.‬‬
‫‌خریداری‬
‫‌‬ ‫‌تا‬‫‌کند‬
‫‌می‬‫‌ایجاب‬ ‫‌مرکزی‬ ‫‌خریداری‬ ‫‌های‬‫‌طرزالعمل‬ ‫‌تواند‪.‬‬ ‫می‬
‫‌‬
‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌واحد‬‫‌اداره‬ ‫‌یک‬‫‌طریق‬‫‌از‬‫‌تجهیزات‬ ‫‌و‬‫‌اجناس‬‫‌اموال‪،‬‬ ‫‌توزیع‬ ‫‌و‬‫تهیه‬
‫‌گ‬‫‌ترتیب‬‫‌مرکزی(‬ ‫‌تهیه‬ ‫‌)سیستم‬ ‫‌عنوان‬ ‫‌تحت‬‫‌مفصل‬‫‌های‬ ‫‌العمل‬‫‌طرز‬‫گیرد‪.‬‬
‫‌ذ‬‫‌عوامل‬‫‌بر‬‫‌بنا‬‫‌مرکزی‬ ‫‌تهیه‬ ‫‌شد‪.‬‬
‫‌خواهد‬ ‫‌توزیع‬ ‫‌جداگانه‬ ‫‌صورت‬ ‫‌و‬
‫ردیده‬
‫‌شود‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌دانسته‬ ‫یل‌مفید‬
‫‌عمده‪.‬‬
‫‌های‬
‫‌خریداری‬ ‫‪ (a‬تخفیف‬
‫‌در‬
‫‪ (b‬خریداری‬
‫‌اقتصادی‪.‬‬
‫‌موجود‪.‬‬
‫‌اموال‬ ‫‪ (c‬کنترول‬
‫‌بهتر‬
‫‪ (d‬تقلیل‬
‫‌مساعی‪.‬‬
‫‌اختصاصی‪.‬‬
‫‌های‬ ‫‪ (e‬انکشاف‬
‫‌مهارت‬

‫‪121‬‬
‫‌شده‬
‫‌‬ ‫‌شروع‬‫‌احتیاج‬ ‫‌که‬
‫‌است‬‫‌دورانی‬ ‫‌یک‬
‫‌به‬‫‌مشابه‬ ‫‌خریداری‬ ‫‌وظیفه‬‫ج‪.‬‬
‫‌عملیه‌خریداری‬ ‫‌یابد‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌خاتمه‬‫‌احتیاج‬ ‫‌رفع‬‫‌آن‬‫‌آوردن‬‫‌بدست‬‫‌با‬‫و‬
‫‌تواند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌در‌مراحل‌تنوع‌اجرآت‌عملی‌تعریف‌شده‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌ایفا‬ ‫‌خود‬‫‌ذات‬‫‌به‬‫‌که‬
‫‌نیست‬‫‌وظیفه‬ ‫‌یک‬
‫‌چنان‬ ‫‌خریداری‬ ‫‌وظیفه‬‫د‪.‬‬
‫‌حم‬‫‌وجوه‬‫‌‪،‬کنترولر‬ ‫‌تحویلخانه‬ ‫‌فروشنده‪،‬‬ ‫‌مستهلک‪،‬‬ ‫‌با‬‫‌خریداری‬ ‫عمل‬
‫‌مقامات‬
‫‌‬ ‫‌با‬‫‌حتی‬‫‌و‬
‫‌گمرکی‬ ‫‌مقامات‬ ‫‌ارسال‬‫‌بیموی‬ ‫‌های‬
‫‌نمایندگی‬ ‫‌نقل‪،‬‬ ‫‌و‬
‫ل‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌داشته‬‫‌ارتباط‬ ‫‌باید‬‫‌کننده‬‫‌تنظیم‬ ‫عالی‬
‫‌و‬‫‌صداقت‪،‬‬‫‌آن‬‫‌در‬‫‌که‬‫‌باریکیست‬ ‫‌نهایت‬‫‌ساحه‬ ‫‌یک‬
‫‌خریداری‬ ‫‌وظیفه‬‫هـ‪.‬‬
‫‌ص‬‫‌و‬
‫‌عدالت‬‫‌اینکه‬ ‫‌برای‬ ‫‌باشد‪.‬‬‫‌می‬‫‌زیادی‬‫‌اهمیت‬ ‫‌هایز‬‫‌همکاری‬‫‌و‬
‫فاداری‬
‫‌ی‬‫‌طریق‬‫‌از‬
‫‌خریداری‬ ‫‌عمل‬‫‌باید‬‫‌بتواند‬ ‫‌شده‬‫‌رعایت‬‫‌رخریداریها‬ ‫‌د‬
‫داقت‬
‫‌استف‬‫‌که‬‫‌است‬‫‌رسانیده‬ ‫‌اثبات‬‫‌به‬‫‌تجربه‬‫‌ولی‬‫‌شود‬‫‌اجرا‬‫‌خریداری‬ ‫‌هیئت‬‫ک‬
‫‌میکش‬‫‌پرده‬ ‫‌ها‬
‫‌خیانت‬ ‫‌بروی‬ ‫‌اندازه‬‫‌تا‬‫‌خود‬‫‌بذات‬‫‌خریداری‬ ‫‌هیئت‬‫‌از‬‫اده‬
‫‌اس‬‫‌سوء‬
‫‌‬ ‫‌بیشتر‬‫‌طرف‬ ‫‌یک‬
‫‌از‬‫‌شوند‬‫‌متحد‬‫‌هم‬‫‌با‬
‫‌هیئت‬ ‫‌عضوی‬‫‌سه‬
‫‌اگر‬‫‌چنانچه‬ ‫د‪.‬‬
‫‌حم‬‫‌هم‬
‫‌دیگر‬ ‫‌جانب‬‫‌از‬‫‌و‬
‫‌نمایند‬ ‫‌می‬‫‌رفع‬
‫‌را‬‫‌خود‬‫‌احتیاجات‬ ‫‌نموده‪،‬‬ ‫تفاده‬
‫‌را‬
‫‌‬ ‫‌اثبات‬‫‌زمینه‬ ‫‌ترتیب‬ ‫‌این‬‫‌به‬
‫‌و‬‫‌پوشانیده‬ ‫‌را‬‫‌خود‬
‫‌خیانت‬ ‫‌نموده‪،‬‬ ‫ایت‬
‫‌ن‬‫‌بروز‬‫‌باعث‬‫‌شود‬‫‌می‬‫‌عملی‬‫‌هیئت‬‫‌طرف‬‫‌از‬‫‌خریدارهایکه‬ ‫‌سازند‪.‬‬‫‌می‬‫مشکل‬
‫‌گردد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌ذیل‬‫قایص‬
‫‌ه‬
‫‌وقفه‬
‫‌به‬
‫‌آن‬‫‌اعضای‬
‫‌بوده‪،‬‬
‫‌تجربه‬
‫‌بی‬‫‌اشخاص‬
‫‌از‬
‫‌مرکب‬ ‫‪ (a‬بعضًا‬
‫‌هیئت‬
‫‌باش‬
‫‌داشته‬‫‌نمی‬
‫‌فنی‬
‫‌معلومات‬
‫‌اشیا‬‫‌خرید‬
‫‌به‬
‫‌راجع‬
‫‌و‬‫‌شده‬
‫‌تبدیل‬‫‌معین‬‫ای‬
‫ند‪.‬‬
‫‌د‬
‫‌قرار‬‫‌دولتی‬
‫‌های‬
‫‌خریداری‬‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌عمده‬‫‌های‬
‫‌خریداری‬‫‪ (b‬معمواًل‌در‬
‫‌ت‬
‫‌چنین‬‫‌اوقات‬
‫‌بعضی‬‫‌نماید‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌اعطا‬‫‌امتیاز‬ ‫‌یا‬
‫‌تنزیل‬‫‌کمیشن‪،‬‬ ‫ادهای‬
‫‌ریزد‬
‫‌می‬‫‌هیئت‬
‫‌اعضای‬‫‌جیب‬
‫‌در‬
‫‌گاهی‬‫‌آن‬
‫‌مبالغ‬ ‫‌ولی‬
‫‌گردد‬
‫‌می‬ ‫‌میسر‬
‫حقیقات‬
‫‪.‬‬
‫‌بش‬
‫‌قوای‬‫‌و‬
‫‌مساعی‬
‫‌باشد‬
‫‌داشته‬‫‌قلیل‬
‫‌ارزش‬
‫‌خرید‬
‫‌معامله‬ ‫‪ (c‬وقتی‬
‫‌که‬
‫‌خ‬
‫‌عمل‬
‫‌اجزای‬‫‌به‬
‫‌نسبت‬
‫‌هیئت‬
‫‌طریق‬‫‌از‬
‫‌خریداری‬
‫‌مصارف‬
‫‌گردد‪،‬‬‫‌می‬
‫‌ضایع‬
‫ری‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌بیشتر‬
‫‌تجربه‬
‫‌با‬
‫‌و‬‫‌فنی‬
‫‌شخص‬
‫‌یک‬
‫‌طرف‬
‫‌از‬
‫ریداری‬
‫‌خ‬‫‌به‬
‫‌تشبث‬
‫‌امکان‬‫‌شوند‪،‬‬‫‌می‬
‫‌توظیف‬
‫‌موقتی‬‫‌طور‬‫‌هیئت‬ ‫‪ (d‬چون‬
‫‌اعضای‬
‫‌اندازه‬
‫‌‬ ‫‌طبعًا‬
‫‌تا‬ ‫‌مدت‬
‫‌این‬‫‌ظرف‬
‫‌در‬
‫‌تواند‪.‬‬‫‌می‬
‫‌شده‬‫‌بینی‬
‫‌پیش‬
‫‌بیشتر‬‫یانت‬
‫‌توانند‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌ترتیب‬
‫‌این‬
‫‌به‬‫‌و‬
‫‌ورزیده‬‫‌انحراف‬
‫‌باشند‬‫‌داشته‬
‫‌توانائی‬‫که‬

‫‪122‬‬
‫‌استف‬
‫‌موقع‬
‫‌از‬
‫‌گیرد‬
‫‌صورت‬
‫‌آنها‬
‫‌به‬
‫‌راجع‬
‫‌خیانت‬
‫‌و‬‫‌اشتباه‬
‫‌اینکه‬
‫‌از‬
‫قبل‬
‫‌کنند‪.‬‬
‫‌می‬
‫اده‬
‫‌آ‬
‫‌از‬
‫‌کدام‬
‫‌هیچ‬
‫‌مسئونیت‬
‫‌شود‬
‫‌هم‬
‫‌بررسی‬
‫‌و‬‫‌تحقیق‬
‫‌موضوع‬
‫‌صورتیکه‬
‫در‬
‫‌‪ .‬اساسات‬
‫‌تواند‪2.‬‬
‫‌نمی‬
‫‌شده‬
‫‌تعین‬
‫‌سهولت‬
‫‌به‬
‫نها‬
‫‌دول‌‬
‫ت‬ ‫‌نمایندگی‬ ‫‌یک‬
‫‌یومیه‬ ‫‌امور‬
‫‌پیشبرد‬ ‫‌منظور‬‫‌به‬
‫‌خریداری‬ ‫الف‪.‬‬
‫‌ا‬‫‌کافی‬
‫‌شناساسی‬ ‫‌ضرورت‪،‬‬‫‌مورد‬‫‌اموال‬ ‫‌دقیق‬
‫‌سنجش‬‫‌صنعتی‪،‬‬ ‫‌موسسه‬‫‌یک‬
‫یا‬
‫‌خر‬‫‌های‬
‫‌العمل‬‫‌طرز‬‫‌به‬‫‌راجع‬‫‌معلومات‬ ‫‌مربوط‪،‬‬‫‌اشخاص‬‫‌با‬
‫‌مذاکره‬ ‫جناس‪،‬‬
‫‌کند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌ایجاب‬
‫‌را‬‫‌تجارتی‬ ‫‌اجرآت‬‫‌و‬
‫‌اصطالحات‬‫‌‌با‬
‫‌معرف‬‫‌و‬‫یداری‬
‫‌گردد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌مراعات‬‫‌باید‬ ‫‌ذیل‬
‫‌عمده‬‫‌اساس‬ ‫‌پنج‬
‫‌باید‬‫‌خریداری‬ ‫‌در‬
‫ب‪.‬‬
‫‌نازلتر‬
‫‌قیمت‬‫‌به‬
‫‌استندرد‬
‫‌جنسیت‬
‫‌قیمت‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‪ (a‬جنسیت‬
‫‌صحیح‪:‬‬
‫‌جنس‬
‫‌معنی‬‫‌خوب‬
‫‌یا‬
‫‌عالی‬
‫‌جنسیت‬
‫‌تواند‪.‬‬
‫‌می‬‫‌ساخته‬
‫‌برآورده‬ ‫‌را‬
‫‌هدف‬
‫‌که‬
‫ین‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌تشریح‬
‫‌را‬
‫‌جنس‬
‫‌مشخصات‬
‫‌صریحا‬
‫‌باید‬
‫‌جنسیت‬
‫‌ندارد‪،‬‬
‫‌را‬
‫‌درست‬
‫یت‬
‫‌کا‬‫‌وظیفه‬‫‌اکمال‬‫‌برای‬‫‌که‬‫‌مقداریست‬‫‌از‬‫‌عبارت‬
‫‌معقول‪:‬‬ ‫‪ (b‬مقدار‬
‫‌ضرورت‬
‫‌‬ ‫‌مورد‬‫‌اندازه‬ ‫‌از‬‫‌باید‬
‫‌صحیح‬‫‌مقدار‬‫‌دیگر‬‫‌عباره‬‫‌به‬‫‌یا‬
‫‌باشد‪،‬‬‫فی‬
‫‌ب‬‫‌هم‬
‫‌نه‬
‫‌و‬‫‌باشد‬‫‌کمتر‬‫‌نه‬
‫‌است‬‫‌گردیده‬‫‌پیشبینی‬‫‌آن‬‫‌برای‬‫‌که‬
‫‌معینه‬ ‫وظیفه‬
‫‌م‬‫‌فراهم‬‫‌گان‬
‫‌کننده‬ ‫‌عرضه‬‫‌بوسیله‬‫‌مقداری‬‫‌تنزیل‬‫‌حاالت‬
‫‌بعضی‬‫‌در‬‫یشتر‪.‬‬
‫‌متراکم‬
‫‌‬ ‫‌بزرگ‬‫‌مبلغ‬‫‌یک‬
‫‌باید‬‫‌نه‬‫‌مقداری‬‫‌تنزیل‬
‫‌از‬‫‌استفاده‬ ‫‌با‬‫‌گردد‪.‬‬
‫ی‬
‫‌ن‬‫‌و‬
‫‌حفاظت‬‫‌مصارف‬‫‌و‬
‫‌تحویلخانه‬ ‫‌مصارف‬
‫‌قبیل‬‫‌از‬
‫‌اداری‬ ‫‌مصارف‬‫‌و‬‫گردیده‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌پرداخته‬
‫‌اجناس‬
‫گهداری‬
‫‌آ‬‫‌‪،‬با‬
‫‌دهد‬‫‌نمی‬
‫‌را‬‫‌کمترین‬ ‫‌قیمت‬
‫‌معنی‬‫‌معقول‬‫‌‪:‬قیمت‬ ‫‌معقول‬‫‪ (c‬قیمت‬
‫‌با‬‫‌فروش‬‫‌از‬
‫‌بعد‬‫‌خدمت‬ ‫‌و‬
‫‌تسلیمی‬‫‌وقت‬‫‌دوام‪،‬‬‫‌جنسیت‪،‬‬ ‫‌قبیل‬
‫‌از‬‫‌عوامل‬‫‌هم‬
‫ن‬
‫‌باربردار‬ ‫‌مثاًل‌مصارف‬
‫‌اضافی‬‫‌مصارف‬ ‫‌عالوتًا‬
‫‌از‬ ‫‌شوند‪.‬‬‫‌گرفته‬‫‌مدنظر‬‫ید‬
‫‌مالی‬‫‌تضمینی‬‫‌مبالغ‬
‫‌‬ ‫‌و‬
‫‌گمرکی‬‫‌محصوالت‬
‫‌تصفیه‪،‬‬ ‫‌و‬
‫‌تسلیمی‬‫‌نقل‪،‬‬‫‌و‬
‫‌حمل‬‫ی‪،‬‬
‫‌خریدا‬ ‫‌شرایط‬
‫‌به‬‫‌راجع‬ ‫‌همچنان‬‫‌بود‪.‬‬‫‌خبر‬‫‌با‬
‫‌باید‬‫‌نیز‬‫‌بیمه‬‫‌مصارف‬‫ات‪،‬‬
‫‌از‬
‫‌‬ ‫‌باید‬‫‌قراردادها‬ ‫‌در‬‫‌ابهامات‬‫‌نیز‬
‫‌و‬‫‌مشخصات‬‫‌و‬
‫‌حدود‬‫‌تخفیفات‪،‬‬ ‫ری‪،‬‬
‫‌گرفت‪.‬‬
‫‌کار‬
‫‌دقت‬
‫‌و‬‫احتیاط‬
‫‌دا‬
‫‌خاصیت‬ ‫‌که‬
‫‌اجناس‬ ‫‌خریداری‬‫‌مورد‬
‫‌در‬‫‌مناسب‬‫‌وقت‬‫‌مناسب‪:‬‬‫‪ (d‬وقت‬
‫‌صح‬
‫‌وقت‬‫‌باشند‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌تطبیق‬‫‌قابل‬‫‌شوند‬‫‌می‬
‫‌استهالک‬
‫‌سرعت‬‫‌به‬‫‌یا‬
‫‌دارند‬‫یمی‬
‫‌هم‬
‫زو‬‫‌بار‌‬‫‌تمایل‬‫‌و‬
‫‌برسد‬‫‌آن‬
‫‌حداقل‬‫‌به‬‫‌دخیره‬‫‌وقتیکه‬‫‌خریداری‬‫‌برای‬‫یح‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌تصور‬ ‫‌مهم‬
‫‌باشد‬‫‌شده‬‫‌گرفته‬
‫‌نظر‬‫‌مورد‬‫‌قیم‬‫‌نزول‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌صعود‬‫چنان‬

‫‪123‬‬
‫‌توان‬
‫‌می‬
‫‌بوده‬
‫‌ذیل‬
‫‌شکل‬
‫‌به‬
‫‌دارند‬
‫‌رابطه‬
‫‌وقت‬
‫‌به‬
‫‌هائیه‬
‫‌خریداری‬
‫‌‬ ‫عمدتا‬
‫ند‪.‬‬
‫‌روزمره‬
‫‌کفایت‬
‫‌اندازه‬
‫‌به‬
‫‌رهن‬
‫‌دست‬
‫هدف‬ ‫‪‬‬
‫‌پیشکی‬
‫خریداری‬ ‫‪‬‬
‫‌ذخیره‬
‫‌منظور‬
‫‌به‬
‫خریداری‬ ‫‪‬‬
‫‪ .5‬اهداف‬
‫‌ی‌‬
‫ا‬ ‫‌پروژه‬
‫‌یک‬‫‌احتیاجات‬‫‌رفع‬
‫‌از‬‫‌عبارت‬
‫‌خریداری‬‫‌اهداف‬‫‌ترین‬
‫عمده‬
‫‌ارتب‬
‫‌بدین‬‫‌که‬
‫‌باشد‬
‫‌می‬
‫‌تبدیل‬ ‫‌یا‬
‫‌فروش‬
‫‌استهالک‪،‬‬
‫‌مقصد‬
‫‌به‬‫‌نمایندگی‬
‫یک‬
‫‌شعبا‬
‫‌های‬
‫‌نیازمندی‬
‫‌بینی‬ ‫‌نمود‪a:‬‬
‫‌( پیش‬ ‫‌مشخص‬
‫‌را‬
‫‌آتی‬
‫‌نقاط‬
‫‌توان‬
‫‌می‬
‫اط‬
‫‌ادارات‪.‬‬
‫‌و‬‫ت‬
‫‌بهتری‬
‫‌از‬
‫‌مناسب‬
‫‌قیمت‬
‫‌به‬
‫‌و‬‫‌معین‬
‫‌وقت‬
‫‌به‬
‫‌الزمه‬ ‫‪ (b‬خریداری‬
‫‌اجناس‬
‫‌مرجع‪.‬‬
‫ن‬
‫‌کننده‪.‬‬
‫‌درخواست‬
‫‌شعبات‬
‫‌های‬
‫‌نیازمندی‬ ‫‪ (c‬جوابگویی‬
‫‌به‬
‫‌ض‬
‫‌مورد‬
‫‌مقدار‬
‫‌نظرداشت‬
‫‌در‬
‫‌با‬
‫‌زمانش‬
‫‌و‬‫‌وقت‬
‫‌به‬ ‫‪ (d‬تهیه‬
‫‌احتیاجات‬
‫‌درست‪.‬‬
‫‌محل‬
‫‌در‬
‫‌آن‬
‫‌کردن‬
‫‌جابجا‬
‫‌و‬‫رورت‬
‫‌ت‌‬
‫ا‬ ‫‌آن‬
‫‌موقع‬‫‌به‬
‫‌ضرورت‬‫‌اضافه‬
‫‌و‬‫‌مازاد‬‫‌کاالهای‬
‫‌و‬ ‫‪ (e‬واگذاری‬
‫‌اجناس‬
‫‌نگهدا‬‫‌دیر‬
‫‌اثر‬‫‌در‬
‫‌مواد‬
‫‌شدن‬
‫‌ناقص‬‫‌و‬
‫‌تخریب‬ ‫‌تغییر‪،‬‬‫‌از‬
‫‌ناشی‬
‫‌خسارات‬‫از‬
‫‌آید‪.‬‬
‫‌عمل‬
‫‌به‬
‫‌جلوگیری‬
‫‌تحویلخانه‬
‫‌در‬
‫‌مواد‬
‫ری‬
‫‪ .4‬محاسبه و قیمت گذاری‬
‫اجناس‬
‫‌ک‬‫‌مراقبت‬ ‫‌و‬
‫‌نگهداری‬ ‫‌به‬‫‌عالقمند‬‫‌اجناس‬‫‌اداره‬‫‌و‬
‫‌تنظیم‬ ‫‌مرحله‬ ‫این‬
‫‌وارد‬
‫‌‬ ‫‌که‬
‫‌اموال‬ ‫‌تمامی‬‫‌توزیع‬ ‫‌و‬
‫‌تهیه‬‫‌رسید‪،‬‬‫‌خرید‪،‬‬ ‫‌معامالت‬‫‌ثبت‬‫‌از‬‫امل‬
‫‌محاسبه‬
‫‌‬ ‫‌به‬‫‌نظر‬‫‌جنسی‬‫‌محاسبه‬ ‫‌باشد‪.‬‬‫‌می‬‫‌گردد‬‫‌می‬
‫‌خرج‬ ‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌شود‬‫‌می‬‫انبار‬
‫‌ذخی‬‫‌ثبت‬‫‌)کارت‬ ‫‌کارت‬‫‌نوع‬‫‌دو‬
‫‌منظور‬ ‫‌این‬‫‌برای‬‫‌است‬‫‌تر‬
‫‌‬ ‫‌ساده‬ ‫‌نسبتا‬‫نقدی‬
‫‌ار‬‫‌که‬‫‌اقالمی‬‫‌جنسی‬
‫‌محاسبه‬ ‫‌در‬‫‌شود‪.‬‬‫‌می‬‫‌نگهداری‬‫‌ملکیت(‬ ‫‌ثبت‬‫‌کارت‬ ‫‌و‬
‫ره‬
‫‌ا‬‫‌هم‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌سال‬ ‫‌یک‬
‫‌الی‬‫‌آن‬
‫‌استفاده‬ ‫‌مدت‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌باشد‬‫‌کمتر‬ ‫‌آن‬‫‌واحد‬‫‌فی‬‫‌فنی‬‫زش‬
‫‌مصرفی‬
‫‌‬ ‫‌جنس‬‫‌دهد‬‫‌می‬
‫‌دست‬‫‌از‬‫‌را‬
‫‌خود‬ ‫‌اصلی‬‫‌ماهیت‬‫‌استعمال‬ ‫‌بار‬‫‌یک‬‫‌با‬
‫ینکه‬
‫‌ز‬‫‌آن‬
‫‌استفاده‬ ‫‌مدت‬
‫‌که‬‫‌است‬‫‌آن‬
‫‌مصرفی‬ ‫‌غیر‬‫‌جنس‬
‫‌عکس‬‫‌بر‬ ‫‌و‬
‫‌شود‪.‬‬ ‫‌می‬
‫پنداشته‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌افغانی(‬ ‫‌)‪444‬‬‫‌از‬‫‌بیشتر‬ ‫‌هم‬
‫‌آن‬‫‌قیمت‬
‫‌و‬‫‌بوده‬ ‫‌یکسال‬ ‫‌از‬
‫یادتر‬

‫‪124‬‬
‫‌مال‌‬
‫ی‬ ‫‌محاسبه‬‫‌باد‬‫‌که‬‫‌اینست‬
‫‌اساسی‬‫‌اصل‬‫‌اجناس‬‫‌محاسبه‬ ‫‌ارتباط‬‫به‬
‫‌دیگر‬
‫‌‬ ‫‌عبارت‬
‫‌به‬‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌شود‬‫‌گرفته‬
‫‌مدنظر‬‫‌اجناس‬ ‫‌معامالت‬‫‌تمامی‬
‫‌در‬‫مقدار‬
‫‌جنس‬
‫‌‬ ‫‌ورود‬
‫‌حین‬‫‌اقالم‬
‫‌از‬‫‌کدام‬
‫‌هم‬
‫‌‬ ‫‌برای‬‫‌ارزش‬‫‌و‬
‫‌مقدار‬ ‫‌مکمل‬‫‌حساب‬‫‌صورت‬
‫یک‬
‫‌معامال‬
‫‌باشد‪.‬‬‫‌موجود‬ ‫‌آن‬
‫‌واگذاری‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌استهالک‬‫‌زمان‬‫‌الی‬‫‌نمایندگی‬‫به‬
‫‌توانند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌شده‬ ‫‌تقسیم‬‫‌ذیل‬
‫‌مراحل‬‫‌به‬
‫‌عمدتا‬ ‫‌اجناس‬‫ت‬
‫رسید‬ ‫‪‬‬
‫‌)توزیع(‬
‫صدور‬ ‫‪‬‬
‫‌اموال‬
‫اعاده‬ ‫‪‬‬
‫‌)بیالنس(‬
‫موازنه‬ ‫‪‬‬
‫ذخیره‬ ‫‪‬‬
‫‌ضرر‬‫‪ ‬تشخیص‬
‫‌شوند‬‫‌می‬
‫‌ثبت‬‫‌محاسبه‬‫‌های‬‫‌کارت‬‫‌در‬
‫‌دقیق‬‫‌بصورت‬‫‌معامالت‬‫‌این‬
‫تمامی‬
‫‌های‬
‫‌ها‌به‌حاالت‌و‌موقعیت‬ ‫‌که‌این‌کارت‬
‫‌به‬
‫‌‬ ‫‌مربوط‬‫‌داشته‬
‫‌دست‬‫‌بیالنس‬
‫‌و‬‫‌مواد‬‫‌توزیع‬
‫‌ذخیره‪،‬‬ ‫‌فرمایشات‪،‬‬ ‫‌حقیقی‬
‫‌‪،‬مقد‬‫‌مالی‬‫‌محاسبه‬
‫‌معامالت‬‫‌تمامی‬ ‫‌مسئولیت‬
‫‌‬ ‫‌دهد‪.‬‬‫‌می‬‫‌انعکاس‬‫‌را‬
‫مواد‬
‫‌پیشب‬‫‌جهت‬‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌دار‬‫‌عهده‬ ‫‌جنسی‬‫‌محاسبه‬‫‌شعبه‬‫‌را‬
‫‌مواد‬‫‌ذخیره‬‫‌و‬‫اری‬
‫‌محا‬‫‌توسط‬‫‌الذکر‬
‫‌فوق‬‫‌حسابی‬‫‌های‬‫‌ریکارد‬‫‌مرکزی‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌اجرآت‬‫رد‬
‫‌الف‪ .‬کارت های ثبت ذخیره‬ ‫‌گردد‪.‬‬‫‌می‬‫‌ترتیب‬‫‌چنین‬‫‌جنسی‬‫سبه‬

‫‌ت‬‫‌به‬
‫‌که‬‫‌استفاده‬ ‫‌قابل‬
‫‌اجناس‬‫‌تمامی‬‫‌برای‬‫‌دخیره‬‫‌ثبت‬‫‌های‬‫‪ (a‬کارت‬
‫‌آنها‬
‫‌‬ ‫‌تصنیف‬‫‌داشت‬‫‌نظر‬
‫‌در‬‫‌بدون‬‫‌شوند‬
‫‌می‬‫‌توزیع‬
‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌رسند‬ ‫‌می‬
‫حویلخانه‬
‫‌ذخی‬‫‌ثبت‬‫‌کارت‬‫‌همچنان‬‫‌گردد‪.‬‬‫‌می‬‫‌ترتیب‬‫‌مصرفی‪،‬‬‫‌غیر‬‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌اند‬‫‌مصرفی‬‫که‬
‫‌اینک‬ ‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌شود‬
‫‌می‬‫‌آورده‬‫‌تحویلخانه‬‫‌به‬‫‌که‬
‫‌ترمیم‬‫‌قابل‬‫‌اجناس‬ ‫‌برای‬‫ره‬
‫‌م‬‫‌انتقال‬ ‫‌ترمیم‬‫‌قابل‬
‫‌اموال‬‫‌زمره‬‫‌از‬‫‌استفاده‬‫‌قابل‬‫‌اموال‬ ‫‌جمله‬
‫‌از‬‫ه‬
‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌ترتیب‬ ‫‌گدام‬‫‌یا‬
‫‌ذخیره‬‫‌حین‬
‫‌در‬‫‌اموال‬‫‌شرایط‬
‫‌و‬‫‌وضع‬‫‌به‬
‫‌مطابق‬ ‫‌یابد‪.‬‬‫ی‬
‫شود‪..‬‬
‫‌‪،‬کار‬
‫‌شود‬ ‫‌می‬
‫‌ترتیب‬
‫‌جنس‬‫‌قلم‬
‫‌هر‬
‫‌برای‬
‫‌ذخیره‬
‫‌ثبت‬‫‌کارت‬‫‪ (b‬همچنان‬
‫‌اموال‬
‫‌‬ ‫‌و‬
‫‌ترمیم‬‫‌قابل‬‫‌اموال‬
‫‌استفاده‪،‬‬
‫‌قابل‬‫‌اموال‬
‫‌برای‬‫‌ذخیره‬‫‌ثبت‬
‫ت‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌آماده‬
‫‌جداگانه‬
‫‌بصورت‬
‫داغمه‬

‫‪125‬‬
‫‌ذخیره‬‫‌در‬
‫‌تغییرات‬
‫‌موقعیت‪،‬‬‫‌موجوده‪،‬‬
‫‌حاالت‬
‫‌ذخیره‬ ‫‪ (c‬کارت‬
‫‌ثبت‬
‫‌گ‪MMM‬دام‌و‌س‪MMM‬ایر‌موض‪MMM‬وعات‌ه‪MMM‬ر‌ک‪MMM‬دام‌از‌اجن‪MMM‬اس‬
‫‌دهد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌نشان‬
‫‌را‬
‫‌تحویلخانه‬
‫‌داخل‬
‫کارت ثبت ملکیت‬ ‫ب‪.‬‬
‫‌غیر‬
‫‪M‬اس‬
‫‌)اجن‪M‬‬‫‪M‬رفی‬
‫‌مص‪M‬‬
‫‌غیر‬
‫‌اجناس‬‫‌برای‬
‫‌تنها‬‫‌ملکیت‬ ‫‪ (a‬کارت‬
‫‌ثبت‬
‫‌س‪MM‬امان‌ورکش‪MM‬اپ‌و‌غ‪MM‬یره‌ک‪MM‬ه‬ ‫‌مص‪MM‬رفی‌توزی‪MM‬ع‌ش‪MM‬ده(‬
‫‌خا‬
‫‌مرجع‬
‫‌هر‬
‫‌تخصیص‬‫‌به‬
‫‌مطابق‬
‫‌و‬‫‌قانونی‬
‫‌حواله‬‫‌درمقابل‬
‫‌تحویلخانه‬
‫‌از‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌ترتیب‬
‫‌گردد‬
‫‌می‬
‫رج‬
‫‌محا‬
‫‌دفتر‬‫‌در‬
‫‌اصل‬‫‌گردد‪،‬‬
‫‌می‬
‫‌ترتیب‬
‫‌کاپی‬
‫‌دو‬
‫‌در‬
‫‌ملکیت‬ ‫‪ (b‬کارت‬
‫‌ثبت‬
‫‌م‬
‫‌ارسال‬
‫‌جنس‬‫‌با‬
‫‌همراه‬‫‌مربوطه‬
‫‌شعبه‬
‫‌به‬
‫‌کاپی‬
‫‌و‬‫‌شده‬
‫‌نگهداری‬‫‌جنسی‬‫سبه‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫ی‬
‫‌د‬‫‌می‬
‫‌نشان‬
‫‌را‬
‫‌مصرفی‬
‫‌غیر‬‫‌اجناس‬
‫‌چگونگی‬
‫‌و‬‫‌حاالت‬
‫‌ملکیت‬ ‫‪ (c‬کارت‬
‫‌ثبت‬
‫‌توزیع‬
‫‌‬ ‫‌مختلفه‬
‫‌شعبات‬
‫‌حقیقی‬‫‌استفاده‬
‫‌مقاصد‬ ‫‌به‬
‫‌تحویلخانه‬
‫‌از‬‫‌که‬
‫هد‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫شده‬
‫ثبت معامالت‬ ‫ج‪.‬‬
‫‌ه‪MM‬ای‌ثبت‌ذخ‪MM‬یره‌ب‪MM‬ه‌مالحظ‪MM‬ه‬ ‫ثبت‌مع‪MM‬امالت‌روی‌کارت‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌گرفته‬ ‫‌صورت‬‫‌اعاده‬ ‫‌فورمه‬‫‌و‬‫‌توزیع‬‫‌تکت‬‫‌رسید‪،‬‬ ‫‌راپور‬‫‌خریداری‪،‬‬ ‫‌امر‬
‫‌ت‬‫‌معمواًل‌کار‬‫‌گردد‪.‬‬‫‌می‬‫‌اجر‬‫‌معامالت‬‫‌ثبت‬‫‌موظف‬‫‌مامور‬‫‌توسط‬ ‫‌ها‬
‫‌ثبت‬ ‫تمام‬
‫‌ترتی‬ ‫‌فهرست‬ ‫‌همچنان‬ ‫‌و‬
‫‌شود‬‫‌می‬‫‌گذاری‬‫‌نمره‬‫‌مسلسل‬ ‫‌بطور‬‫‌ذخیره‬ ‫‌ثبت‬‫های‬
‫‌م‬‫‌افتتاح‬ ‫‌که‬‫‌موقع‬‫‌هر‬‫‌در‬‫‌کارت‬‫‌هر‬
‫‌موقعیت‬ ‫‌و‬
‫‌نمبر‬ ‫‌مالحظه‬
‫‌به‬ ‫‌تا‬
‫‌گردد‬ ‫‌می‬
‫ب‬
‫‌کار‬‫‌آن‬ ‫‌تعقیب‬‫‌به‬‫‌شود‬‫‌پر‬‫‌اصلی‬‫‌کارت‬‫‌هرگاه‬‫‌بتواند‪.‬‬ ‫‌شده‬ ‫‌معلوم‬ ‫‌گردد‬‫ی‬
‫‌با‬‫‌می‬‫‌اصلی‬ ‫‌کارت‬ ‫‌همان‬‫‌نمبر‬‫‌فرعی‬ ‫‌کارت‬‫‌نمبر‬‫‌شود‪،‬‬‫‌می‬‫‌انداخته‬ ‫‌دیگر‬‫ت‬
‫‌د‬‫‌آن‬
‫‌در‬ ‫‌فرعی‬‫‌نمبر‬‫‌یک‬‫‌اصلی‬‫‌کارت‬‫‌از‬‫‌آن‬
‫‌شدن‬‫‌تفکیک‬ ‫‌منظور‬ ‫‌به‬‫‌ضمن‬‫‌در‬‫شد‪.‬‬
‫‌های‬
‫‌‬ ‫‌کارت‬ ‫‌نمبر‬‫‌باشد‬ ‫‌)‪(44‬‬‫‌اصلی‬‫‌کارت‬‫‌نمبر‬ ‫‌اگر‬‫‌مثال‬‫‌بطور‬ ‫‌شود‪.‬‬ ‫‌می‬
‫رج‬
‫‌‪،...،44-44،‬‬ ‫‌‪4-‬‬‫‌‪44،‬‬ ‫‌)‪4-4‬‬ ‫فرعی‬
‫‌هر‬
‫‌‬ ‫‌داخل‬ ‫‌در‬
‫‌مسلسل‬ ‫‌بطور‬ ‫‌حالیکه‬‫‌در‬‫‌ملکیت‬‫‌ثبت‬‫‌های‬‫‌کارت‬ ‫‌بود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌خواهد‬‫(‬
‫‌ب‬‫‌جداگانه‬ ‫‌بطور‬ ‫‌هم‬
‫‌آن‬‫‌نگهداری‬ ‫‌شود‬‫‌می‬‫‌گذاری‬‫‌نمبر‬‫‌اداره‬ ‫‌یا‬‫‌و‬
‫ریاست‬
‫‌متعد‬ ‫‌های‬ ‫‌کارت‬‫‌ترتیب‬
‫‌‬ ‫‌از‬‫‌تا‬
‫‌است‬‫‌الزم‬
‫‌گیرد‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌صورت‬‫‌ریاست‬ ‫‌هر‬‫‌تفکیک‬ ‫ه‬
‫‌ترتی‬ ‫‌جنس‬ ‫‌مشخصات‬ ‫‌به‬‫‌نظر‬‫‌ها‬
‫‌‪،‬کارت‬ ‫‌آید‬‫‌عمل‬‫‌به‬
‫‌جلوگیری‬ ‫‌جنس‬‫‌هر‬‫‌برای‬‫د‬
‫‌م‬‫‌صورت‬ ‫‌جنس‬
‫‌مشخصات‬ ‫‌مالحظه‬‫‌به‬‫‌کار‬‫‌آغاز‬‫‌اساس‬‫‌که‬‫‌معنی‬‫‌این‬ ‫‌به‬
‫‌گردد‬ ‫‌می‬
‫ب‬

‫‪126‬‬
‫‌برای‬
‫‌‬ ‫‌مثال‬
‫‌بطور‬
‫‌کمپنی‪،‬‬
‫‌اسم‬
‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌کننده‬
‫‌تهیه‬
‫‌قیمت‬
‫‌اساس‬
‫‌به‬
‫‌نه‬
‫‌گیرد‬
‫ی‬
‫‪x1‬‬ ‫‪590‬‬ ‫‌)‬
‫‌س‪MMM‬ایز‬
‫‌های‬
‫‌تایر‬
‫‌انواع‬
‫‌تمامی‬
‫‌توزیع‬
‫‌و‬‫‌رسید‬
‫‌گرفتن‬
‫حساب‬
‫‌گرفتن‬ ‫‌نظر‬
‫‌در‬‫‌ب‪MMMMMMMMMMMM‬دون‬ ‫‌ی‪MMMMMMMMMMMM‬ک‌کارت‬ ‫‌تنها‬‫‌‪(5‬‬
‫‌غیر‬‫‌و‬
‫‌گودیر‬ ‫‌مشیالن‪،‬‬‫‌ذیلوب‪،‬‬ ‫‌مانند‬‫‌شود‬
‫‌می‬‫‌انداخته‬ ‫‌مذکور‬ ‫‌جنس‬‫‌ساخت‬
‫‌نظ‬‫‌در‬
‫‌جداگانه‬ ‫‌کارت‬ ‫‌شود‬‫‌تبدیل‬‫‌جنس‬‫‌سایز‬‫‌و‬
‫‌خصوصیت‬ ‫‌صورتیکه‬ ‫ه‪...‬در‬
‫‌کارت‬
‫‌‬ ‫‌دوگانه‬ ‫‌کاپی‬‫‌ترتیب‬ ‫‌با‬‫‌توام‬
‫‌مصرفی‬ ‫‌غیر‬‫‌اجناس‬‫‌شود‪.‬‬‫‌می‬‫‌گرفته‬ ‫ر‬
‫‌شع‬‫‌نمایندگی‬ ‫‌شوند‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌تهیه‬ ‫‌شعبات‬‫‌احتیاج‬ ‫‌رفع‬‫‌منظور‬‫‌به‬
‫‌ملکیت‬ ‫ثبت‬
‫‌م‬‫‌ثبت‬
‫‌کارت‬ ‫‌کاپی‬‫‌در‬
‫‌شود‬‫‌می‬‫‌توزیع‬‫‌او‬‫‌استفاده‬ ‫‌جهت‬‫‌نظر‬
‫‌مورد‬ ‫‌جنس‬‫‌که‬
‫به‬
‫‌ن‬‫‌مسئول‬‫‌شده‬‫‌حواله‬‫‌برایش‬ ‫‌که‬‫‌شخصی‬
‫‌وسیله‬ ‫‌بدین‬‫‌نماید‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌امضا‬ ‫لکیت‬
‫‪M‬زی‬ ‫‪M‬ه‌مرک‪M‬‬‫‪M‬ه‌از‌تحویلخان‪M‬‬ ‫‪M‬رفی‌ک‪M‬‬‫‌مص‪M‬‬‫‌مواد‬ ‫‌باشد‪.‬‬‫‌می‬
‫‌آن‬‫گهداری‬
‫‌گ‪MMMMMMMMMMMMMMMMMM‬ردد‌تحت‬ ‫‌خ‪MMMMMMMMMMMMMMMMMM‬ارج‌می‬
‫‌م‬‫‌نماینده‬ ‫‌ماند‪.‬‬‫‌می‬‫‌باقی‬‫‌نموده‬‫‌اخذ‬‫‌را‬
‫‌جنس‬ ‫‌که‬
‫‌شعبه‬‫‌نماینده‬ ‫‌حفاظت‬
‫‌مجددا‬
‫‌‬ ‫‌را‬
‫‌اجناس‬ ‫‌که‬
‫‌حین‬‫‌را‬‫‌اداره‬‫‌داخل‬‫‌مصرفی‬ ‫‌اجناس‬‫‌ثبت‬‫‌فورمه‬ ‫ذکور‬
‫‌دارا‬
‫‌‬ ‫‌را‬‫‌ثبت‬‫‌دفتر‬‫‌حیثیت‬ ‫‌که‬
‫‌فورمه‬‫‌این‬‫‌دهد‪،‬‬ ‫‌می‬
‫‌ترتیب‬‫‌دارد‬ ‫‌می‬
‫توزیع‬
‫‌آن‬
‫‌تاریخ‬
‫‌و‬‫‌سند‬ ‫‌باشد‪.‬‬
‫‌ نمبر‬ ‫‌می‬
‫‌دارا‬
‫‌را‬
‫‌ذیل‬
‫‌های‬
‫‌ستون‬
‫‌باشد‬
‫می‬
‫‌است‬
‫‌رسیده‬
‫‌که‬
‫‌جنس‬
‫مقدار‬ ‫‪‬‬
‫‌شده‬
‫‌توزیع‬
‫‌جنس‬
‫مقدار‬ ‫‪‬‬
‫‌ذخیره‬
‫بیالنس‬ ‫‪‬‬
‫‌گیرنده‬
‫‌امضا‬
‫‌و‬‫اسم‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬تاریخ‬
‫‌د‪ .‬قیمت‬ ‫‌یابد‪.‬‬‫‌می‬‫‌اختصاص‬‫‌جنس‬‫‌واحد‬‫‌هر‬
‫‌ثبت‬ ‫‌برای‬‫‌علیحده‬ ‫‌صفحه‬
‫یک‬
‫گذاری اجناس‬
‫‌نم‬‫‌تقسیم‬‫‌اثر‬‫‌در‬‫‌است‬
‫‌موجود‬ ‫‌تحویلخانه‬ ‫‌در‬
‫‌که‬‫‌جنسی‬‫‌واحد‬‫‌فی‬‫قیمت‬
‫‌ش‬‫‌شده‬
‫‌تهیه‬‫‌جنس‬‫‌قیمت‬‫‌آید‪.‬‬‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌بدست‬‫‌جنس‬
‫‌تعداد‬ ‫‌باالی‬
‫‌مجموعی‬ ‫‌قیمت‬‫ودن‬
‫‌جنس‬
‫‌‬ ‫‌رسیدن‬‫‌الی‬‫‌نقل‬‫‌و‬
‫‌حمل‬‫‌کرایه‬‫‌شمول‬‫‌به‬‫‌اداری‬‫‌مصارف‬ ‫‌همه‬
‫‌و‬‫‌خرید‬‫امل‬
‫‌ذخیر‬‫‌ثبت‬‫‌کارت‬‫‌اختصاصی‬ ‫‌ستون‬‫‌در‬
‫‌جنس‬‫‌واحد‬‫‌فی‬‫‌قیمت‬‫‌باشد‪.‬‬‫‌می‬‫‌گدام‬‫به‬
‫‌موجو‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌در‬
‫‌جنس‬‫‌عین‬‫‌وقتیکه‬‫‌شود‪،‬‬‫‌می‬‫‌ثبت‬‫‌ملکیت‬‫‌ثبت‬‫‌کارت‬‫‌و‬
‫ه‬
‫‌مت‬‫‌قبلی‬
‫‌جنس‬ ‫‌از‬
‫‌آن‬‫‌قیمت‬‫‌شده‬‫‌وارد‬
‫‌گدام‬‫‌به‬‫‌عمده‬‫‌طور‬‫‌دیگر‬‫‌جنس‬‫‌و‬‫‌باشد‬
‫د‬
‫‌گذا‬ ‫‌مجددًا‬
‫‌قیمت‬ ‫‌جدید‬‫‌نرخ‬
‫‌به‬‫‌مطابق‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌قبلی‬‫‌جنس‬
‫‌باشد‬ ‫فاوت‬
‫‌یشوند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌م‬‫ری‬
‫‌استعمال‬
‫‌‬ ‫‌واحد‬‫‌فی‬‫‌برای‬‫‌مجدد‬‫‌گذاری‬‫‌قیمت‬‫‌در‬‫‌ذیل‬‫فورمول‬

‫‪127‬‬
 ‫قیمت واحد های‬ ‫مجموع قیمت واحد های وارد شده جدید ‪ +‬مجموع‬ ‫‌گردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫می‬
‫موجود در تحویلخانه تحویلخانه‬
‫‌‬
‫قیمت فی واحد =‬
‫تعداد اجناس وارد شده جدید ‪ +‬تعداد جنس که در تحویلخانه موجود بوده است‬ ‫‌‬
‫‌‬ ‫‪:‬‬
‫مثال‌‬
‫‪ :2‬جنس جدید‬ ‫‪ :1‬ذخیره دست داشته ‪ 722‬واحد فی واحد ‪ 22‬افغانی = ‪ 4222‬افغانی‬
‫‪ 522‬واحد فی واحد ‪ 34‬افغانی = ‪ 17222‬افغانی‬

‫‌عبار‌‬
‫ت‬ ‫‌مجموع صورت‪‌722‬واحدفوق‬
‫‌ در‬
‫‌واحد‬
‫‌فی‬
‫‌مجدد‬
‫‌گذاری‬
‫قیمت‬
‫‌از‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌افغانیبود‬
‫=‪ 2122‬خواهد‬
‫‌افغان‌‬
‫ی‬ ‫‌=‪44‬‬
‫‌‬ ‫‌=‪444/44444‬‬
‫‌‬ ‫‌‪444/1444‬‬ ‫‌‪+444‬‬
‫‪/4444‬‬
‫‌ق‬‫‌تنها‬
‫‌نبود‬ ‫‌معلوم‬‫‌بیجک‬
‫‌روی‬‫‌بر‬‫‌اجناس‬
‫‌واحد‬‫‌فی‬‫‌قیمت‬‫‌صورتیکه‬‫در‬
‫‌مط‬‫‌کننده‬‫‌تهیه‬‫‌از‬
‫‌جنس‬‫‌واحد‬‫‌فی‬‫‌قیمت‬
‫‌باشد‬‫‌شده‬
‫‌داده‬ ‫‌تذکر‬
‫‌مجموعی‬ ‫یمت‬
‫‌ک‬‫‌داده‬
‫‌قرار‬ ‫‌دسترس‬‫‌به‬
‫‌آنرا‬‫‌نتواند‬‫‌کننده‬‫‌تهیه‬‫‌هرگاه‬‫‌شود‪،‬‬‫‌می‬
‫البه‬
‫‌دو‬‫‌ادارات‬‫‌در‬‫‌نماید‬‫‌معین‬‫‌را‬
‫‌جنس‬‫‌واحد‬
‫‌فی‬‫‌قیمت‬‫‌تا‬
‫‌گردد‬‫‌می‬‫‌تعین‬
‫میته‬
‫‌واحد‬
‫‌‬ ‫‌فی‬‫‌شد‬
‫‌تمام‬‫‌قیمت‬‫‌شامل‬‫‌اداری‬‫‌مصارف‬‫‌اجناس‬‫‌گذاری‬‫‌قیمت‬‫‌حین‬‫لتی‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫نمی‬
‫‌های‌انتفاعی‌مصارف‌فی‌مواد‬ ‫اما‌در‌تصدی‬
‫‌بر‬‫‌تولید‬‫‌یا‬
‫‌تهیه‬
‫‌امور‬ ‫‌قبیل‬
‫‌از‬‫‌عمومی‬
‫‌مصارف‬‫‌در‬
‫‌(نیز‬
‫‌اداری‬
‫‌)مصارف‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌گرفته‬‫‌نظر‬‫‌در‬
‫‌واحد‬‫‌فی‬‫‌قیمت‬
‫‌تثبیت‬
‫ای‬

‫‪ .3‬تنظیم و اداره تحویلخانه‬

‫‌س‬‫‌مهیا‬‫‌از‬‫‌عبارت‬‫‌یابد‬ ‫‌می‬‫‌انجام‬‫‌ها‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌توسط‬‫‌که‬
‫‌مهمی‬ ‫هدف‬
‫‌عم‬‫‌بصورت‬‫‌باشد‪،‬‬ ‫‌می‬‫‌ذیعالقه‬‫‌شعبات‬‫‌به‬‫‌سکتگی‬‫‌بدون‬
‫‌خدمات‬ ‫‌و‬
‫‌مواد‬‫اختن‬
‫‌این‬
‫‌‬ ‫‌و‬
‫‌باشد‬ ‫‌داشته‬‫‌موقعیت‬ ‫‌کننده‬ ‫‌مصرف‬‫‌شعبات‬‫‌جوار‬‫‌در‬
‫‌تحویلخانه‬ ‫وم‬
‫‌تحویل‬ ‫‌داخل‬‫‌در‬
‫‌شد‪.‬‬ ‫‌خواهد‬‫‌ها‬‫‌فعالیت‬ ‫‌در‬
‫‌امور‬‫‌تسریع‬‫‌باعث‬‫‌واضحًا‬‫عمل‬
‫‌ک‬‫‌جای‬
‫‌اموال‪،‬‬ ‫‌درست‬ ‫‌نگهداری‬ ‫‌سهولت‪،‬‬ ‫‌به‬
‫‌اموال‬‫‌دادن‬‫‌محل‬‫‌تغییر‬‫خانه‬
‫‌آمد‌اشخاص‌و‌حمل‌و‌نقل‌ح‪MM‬د‌اعظم‌اس‪MM‬تفاده‬ ‫‌و‬‫‌رفت‬‫‌برای‬‫افی‬
‫‌از‬
‫‌ا‬‫‌قبیل‬‫‌از‬
‫‌تحویلخانه‬ ‫‌لوازم‬ ‫‌از‬
‫‌معقول‬ ‫‌استفاده‬‫‌تحویلخانه‪،‬‬ ‫‌محوطه‬
‫‌اسا‬‫‌دیگر‬‫‌عناصر‬ ‫‌و‬
‫‌روشنی‬ ‫‌و‬
‫‌باران‬ ‫‌از‬
‫‌درست‬ ‫‌محافظت‬
‫‌و‬‫‌ها‬
‫‌روک‬‫‌ها‪،‬‬‫لماری‬
‫‌اجنا‬‫‌توزیع‬ ‫‌الف‪.‬‬‫‌باشد‪.‬‬ ‫‌می‬‫‌اموال‬‫‌دست‬‫‌نگهداری‬‫‌معقول‬ ‫‌معیارهای‬ ‫‌و‬
‫‌‬ ‫س‬
‫‌حوال‬‫‌ترتیب‬ ‫‌مقابل‬ ‫‌در‬
‫‌مواد‬ ‫‌توزیع‬‫‌با‬‫‌زیاد‬‫‌ارتباط‬‫‌ها‬
‫‌تحویلخانه‬ ‫س‪:‬‬

‫‪128‬‬
 ‫‌درخوا‬‫‌حواله‬
‫‌با‬‫‌توزیع‬‫‌قابل‬
‫‌اجناس‬‫‌که‬‫‌گردد‬
‫‌معلوم‬ ‫‌باید‬‫‌این‬
‫‌و‬‫‌دارد‬
‫ه‬
‫‌ش‪MM‬ده‬
‫‌اجن‪MM‬اس‌حواله‬‫‌باش‪MM‬د‪‌.‬اگر‬ ‫‌داشته‬
‫‌تام‬‫‌و‬‫‌عام‬
‫‌مطابقت‬ ‫‌شده‬
‫ست‬
‫‌آنصور‬‫‌در‬
‫‌باشد‬‫‌موجود‬
‫‌آن‬‫‌مشابه‬‫‌جنس‬
‫‌اما‬‫‌نباشد‬‫‌موجود‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌در‬
‫‌شا‬
‫‌قبولی‬‫‌عرض‬
‫‌به‬‫‌کننده‬‫‌تقاضا‬‫‌مرجع‬
‫‌به‬‫‌مراحل‬‫‌طی‬
‫‌از‬‫‌قبل‬
‫‌موضوع‬ ‫‌باید‬
‫ت‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌رسانیده‬ ‫‌مشابه‬‫‌اجناس‬‫‌مورد‬‫‌در‬
‫ن‬
‫‌ما‬‫‌سال‬‫‌اخیر‬‫‌در‬
‫‌ها‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌اجناس‬ ‫‌موجودی‬ ‫‌اجناس‪:‬‬‫‌موجودی‬‫ب‪.‬‬
‫‌حا‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌بیالنس‬‫‌قسمت‬ ‫‌در‬
‫‌اطمینان‬ ‫‌تا‬‫‌گیرد‬‫‌می‬‫‌صورت‬‫‌مرتبه‬‫‌یک‬
‫لی‬
‫‌آید‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌بدست‬‫‌موجودی‬ ‫‌اثر‬‫‌در‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌در‬‫‌مازادیکه‬ ‫‌اجناس‬‫‌شود‪.‬‬‫صل‬
‫‌ذخ‬‫‌ثبت‬‫‌کارت‬‫‌مالحظه‬
‫‌هرگاه‬ ‫‌گردد‪.‬‬ ‫‌تحویلخانه‬ ‫‌اجناس‬‫‌شامل‬‫‌فورا‬‫باید‬
‫‌تحریری‬
‫‌‬ ‫‌بصورت‬‫‌باید‬ ‫‌گردد‬‫‌محسوس‬ ‫‌تحویلخانه‬ ‫‌در‬
‫‌کمبودی‬ ‫‌اجناس‪،‬‬‫یره‬
‫‌چون‌کارت‌ثبت‌ذخیره‬ ‫‌گردد‪.‬‬‫‌اطالع‬
‫‌ذیصالح‬‫‌مقامات‬ ‫‌به‬
‫موضوع‬
‫‌اجناس‌یک‌سند‌حقیقی‬
‫‌تالفی‬
‫‌‬ ‫‌بدون‬ ‫‌االمکان‬
‫‌حتی‬ ‫‌اجراآت‬ ‫‌لحاظ‬‫‌بدین‬‫‌باشد‬‫‌می‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌امور‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌االجرا‬‫‌مرعی‬ ‫وقت‬
‫‌خ‬‫‌اهمیت‬‫‌از‬‫‌تحویلخانه‬ ‫‌نگهداری‬ ‫‌و‬
‫‌محافظت‬ ‫‌‪:‬‬
‫‌نگهداری‬ ‫‌و‬‫‌محاظت‬
‫ج‪.‬‬
‫‌کنند‬‫‌مصرف‬ ‫‌شعبات‬‫‌به‬‫‌حواله‬ ‫‌اساس‬‫‌به‬‫‌ایکه‬‫‌اجناس‬‫‌است‪.‬‬‫‌برخوردار‬ ‫اصی‬
‫‌معقول‌و‬ ‫‌حالت‌بسیار‬ ‫‌یک‬‫‌به‬
‫‌باید‬ ‫‌شوند‬‫‌می‬
‫‌خارج‬ ‫‌تحویلخانه‬‫‌از‬‫ه‬
‫‌متناسب‌نگهداری‬ ‫‌‬
‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌عمل‬‫‌به‬
‫‌استفاده‬ ‫‌مختلف‬ ‫‌های‬‫‌طریقه‬ ‫‌از‬
‫‌تحویلخانه‬ ‫‌محافظت‬‫‌در‬‫‌شود‪.‬‬
‫‌یگیرد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌م‬
‫‌صورت‬‫‌فوقتا‬ ‫‌وقتًا‬‫‌بررسی‬‫‌ذیل‬‫‌اشکال‬ ‫‌به‬
‫‌و‬‫آید‬
‫‌مع‬‫‌از‬
‫‌یک‬‫‌هر‬‫‌‪:‬‬
‫‌تحویلخانه‬ ‫‌مؤظفین‬‫‌توسط‬‫‌عادی‬‫‌گی‬
‫‌رسیده‬
‫‌و‬‫‪ (a‬تحقیق‬
‫‌باشد‪،‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌است‬ ‫‌شان‬
‫‌مربوط‬‫‌اقالمیکه‬
‫‌تعداد‬‫‌یک‬‫‌از‬
‫‌بررسی‬
‫‌به‬‫‌مکلف‬‫تمدین‬
‫‌اجناس‬
‫‌‬ ‫‌که‬
‫‌شود‬ ‫‌حاصل‬‫‌یقین‬
‫‌تا‬
‫‌داشت‬‫‌خواهد‬‫‌دوام‬‫‌روزه‬
‫‌همه‬‫‌بررسی‬‫البته‬
‫‌ت‬‫‌گردد‬‫‌ترتیب‬ ‫‌طوری‬‫‌باید‬
‫‌بررسی‬‫‌این‬‫‌دارد‪،‬‬
‫‌مطابقت‬‫‌دفاتر‬‫‌با‬
‫مربوطه‬
‫‌یابد‪.‬‬
‫‌انجام‬
‫‌اقالم‬
‫‌تمام‬
‫‌بررسی‬
‫‌ماه‬
‫‌شش‬
‫‌مدت‬
‫‌در‬
‫ا‬
‫‌بطو‌‬
‫ر‬ ‫‌تحویلخانه‬‫‌مدیر‬
‫‌‪:‬‬‫‌تحویلخانه‬‫‌مدیر‬
‫‌توسط‬
‫‌مخصوص‬‫‪ (b‬بررسی‬
‫‌مرتبه ‌انجام‬ ‫‌یک‬
‫‌حداقل‬‫‌ماه‬
‫‌هر‬
‫‌محدود‬‫‌قلم‬
‫‌چند‬
‫‌در‬
‫‌را‬
‫‌بررسی‬‫ناگهانی‬
‫‌ده‪MMMMM‬د‌و‌در‌م‪MMMMM‬ورد‌ص‪MMMMM‬حت‌ب‪MMMMM‬ودن‌اقالم‌ب‪MMMMM‬ا‬
‫‌کند‪.‬‬
‫‌حاصل‬
‫‌اطمینان‬
‫‌دفاتر‬
‫‌عمومی‬
‫‌‬ ‫‌اساسات‬
‫د‪.‬‬

‫‪129‬‬
‫‌باشد‬
‫‌خاک‬
‫‌و‬‫‌گرد‬
‫‌از‬
‫‌مبرا‬
‫‌و‬‫‌شده‬
‫‌نگهداری‬
‫‌پاک‬ ‫‪ (a‬تحویلخانه‬
‫‌همیشه‬
‫‪.‬‬
‫‌ک‬‫‌ترتیب‬
‫‌بدین‬‫‌تا‬
‫‌شود‬
‫‌مراعات‬ ‫‌کار‬
‫‌رسمی‬
‫‌اوقات‬ ‫‪ (b‬در‬
‫‌تحویلخانه‬
‫‌ضرورت‬
‫‌‬ ‫‌مورد‬
‫‌اجناس‬‫‌که‬‫‌کنند‬
‫‌پیدا‬‫‌آنرا‬
‫‌توانایی‬
‫‌تحویلخانه‬
‫ارکنان‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌توزیع‬
‫‌را‬
‫‌ذیعالقه‬
‫شعبات‬
‫‌رفت‬
‫‌‬ ‫‌خانه‬
‫‌تحویل‬
‫‌داخل‬
‫‌به‬
‫‌نباید‬
‫‌دیگری‬
‫‌کسی‬
‫‌موظف‬
‫‌اشخاص‬ ‫‪ (c‬غیر‬
‫‌از‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌آمد‬
‫و‬
‫‪ (d‬اجناس‌بدون‌اسناد‌معتبر‌و‌موجودیت‌حواله‬
‫‌نشود‪.‬‬
‫‌خارج‬
‫‌تحویلخانه‬
‫‌از‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌نگهداری‬
‫‌باز‬
‫‌تحویلخانه‬
‫‌باید‬
‫‌کار‬
‫‌رسمی‬ ‫‪ (e‬در‬
‫‌اوقات‬
‫‌ب‬
‫‌همیشه‬
‫‌باید‬
‫‌دارد‬
‫‌قرار‬
‫‌قیمتی‬
‫‌اجناس‬
‫‌آن‬
‫‌در‬
‫‌که‬ ‫‪ (f‬الماری‬
‫‌هایکه‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌نگهداری‬
‫‌قفل‬
‫‌و‬‫سته‬
‫‌اق‬
‫‌آسانی‬
‫‌به‬
‫‌تا‬
‫‌شوند‬
‫‌گذاری‬
‫‌نمبر‬
‫‌که‬
‫‌است‬
‫‌الزم‬
‫‌ها‬ ‫‪ (g‬موقعیت‬
‫‌غرفه‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌دستیاب‬
‫‌ضرورت‬
‫‌مورد‬
‫الم‬
‫‪ .6‬خریداری ها و مسئولیت شعبه‬
‫خریداری‬
‫خری‌‬
‫د‬
‫‌قصیر‬
‫‌‬ ‫‌خدمات‬‫‌و‬
‫‌کمکی‬‫‌مواد‬‫‌وسایل‪،‬‬‫‌اجناس‪،‬‬ ‫‌وتدارک‬‫‌تهیه‬‫‌از‬‫عبارت‬
‫‌م‬‫‌مفهوم‬‫‌به‬‫‌خریداری‬‫‌باشد‪.‬‬‫‌می‬
‫‌ارگان‬ ‫‌یک‬‫‌امورات‬‫‌پیشبرد‬ ‫‌برای‬‫المدت‬
‫حدود‬
‫‌‬
‫‌ارتبا‬ ‫‌خرید‬‫‌اصلی‬‫‌عملیه‬‫‌اجرای‬ ‫‌مستقیمًا‬
‫‌با‬ ‫‌که‬
‫‌های‬ ‫‌فعالیت‬ ‫تمام‬
‫‌اجرا‬ ‫‌خرید‪،‬‬‫‌قرارداد‬‫‌عقد‬‫‌خرید‪،‬‬‫‌آمادگی‬ ‫‌مانند‬‫‌گیرد‬‫‌می‬‫‌بر‬‫‌در‬
‫‌دارد‬ ‫ط‬
‫‌وسیع‬
‫‌‬ ‫‌مفهوم‬‫‌به‬‫‌خریداری‬‫‌خرید‪.‬‬‫‌عملیه‬‫ی‬
‫‌د‬
‫‌‪،‬گدام‬ ‫‌اموال‬‫‌نقل‬
‫‌و‬‫‌حمل‬
‫‌چون‬
‫‌دیگر‬ ‫‌مسایل‬‫‌فوق‬
‫‌موضوعات‬ ‫‌بر‬‫عالوه‬
‫‌مستقی‬‫‌خریداری‬ ‫‌ها‬
‫‌خریداری‬‫‌انواع‬ ‫‌شده‪.‬‬‫‌داده‬‫‌اموال‬ ‫‌آزمایش‬ ‫‌و‬‫اری‬
‫م‬
‫‌‬
‫‌ت‬‫‌کار‬‫‌محصول‬‫‌آوردن‬‫‌بوجود‬ ‫‌مستقیمًا‬
‫‌باعث‬ ‫‌که‬
‫‌است‬‫‌اقالم‬
‫‌تمام‬ ‫شامل‬
‫‌مستقیم‬
‫‌‬ ‫‌غیر‬‫‌خریداری‬‫‌کار‪...‬‬‫‌وسایل‬ ‫‌کار‪،‬‬‫‌مواد‬‫‌مانند‪:‬‬ ‫‌شود‪،‬‬‫‌می‬‫مام‬
‫‌مستق‬ ‫‌که‬
‫‌شوند‬‫‌می‬‫‌عملیاتی‬‫‌منابع‬‫‌برگیرنده‬ ‫‌در‬
‫‌خریداری‬ ‫‌نوع‬‫این‬
‫‌به‬
‫‌شدن‬‫‌قادر‬‫‌جهت‬‫‌ارگان‬‫‌یک‬
‫‌ولی‬‫‌نداشته‬ ‫‌ارتباط‬‫‌تولید‬‫‌با‬‫یمًا‬

‫‪130‬‬
 ‫‌را‬
‫‌آنها‬‫‌عملیات‬
‫‌ک‬‫‌قلم‪،‬‬‫‌قرطاسیه‪،‬‬ ‫‌اجناس‪،‬‬‫‌و‬‫‌خدمات‬‫‌گوناگون‬ ‫‌انواع‬‫‌کند‪،‬‬ ‫‌می‬
‫‌خریداری‬
‫‌خرید‬
‫‌‬ ‫‌پالنگذاری‬
‫مپیوتر‪...‬‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌تثبیت‬‫‌را‬‫‌ارسالی‬‫‌وقت‬‫‌فرمایش‪،‬‬‫‌مقدار‬ ‫‌که‬
‫‌باشد‬‫‌می‬‫‌پالن‬
‫‌از‬‫عبارت‬
‫‌بوسیله‬
‫‌‬ ‫‌نماید‪،‬‬‫‌می‬‫‌تعین‬‫‌را‬‫‌تهیه‬
‫‌های‬‫‌راه‬‫‌و‬
‫‌گان‬‫‌کننده‬ ‫‌ارسال‬ ‫انتخاب‬
‫‌نازلتر‪،‬‬
‫‌‬ ‫‌قیمت‬‫‌به‬‫‌تهیه‬‫‌آن‬
‫‌هدف‬‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌تثبیت‬ ‫‌گدام‬
‫‌و‬‫‌ذخیره‬ ‫پالنگذاری‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌ارگان‬‫‌یک‬‫‌در‬
‫‌تر‬‫‌مساعد‬‫‌مقدار‬ ‫‌بهتر‪،‬‬‫کیفیت‬

‫‪ (7‬طرزالعمل های معمول خریداری‬

‫‌گردد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌ذیل‬
‫‌موضوع‬
‫‌سه‬
‫‌شامل‬
‫‌ها‬
‫‌طرزالعمل‬
‫این‬
‫‌تسلیمی‬
‫‌موعد‬
‫‪ .4‬مراقبت‬
‫‌امتعه‬
‫‌ورود‬
‫‪ .4‬کنترول‬
‫‌حساب‬
‫‌صورت‬
‫‌بل‬
‫‪ .4‬کنترول‬
‫ه←‬ ‫‌←‌کنترول‬
‫‌امتع‌‬ ‫‌←‌موعد‬
‫‌تسلیمی‬ ‫مراقبت‬
‫‌تادیه‬
‫‌بل‬
‫‌کنترول‬
‫‌ه‌‬
‫ا‬ ‫فورمه‬
‫‌سه ‌‬ ‫‌به‬
‫‌دولت‬
‫‌محاسبه‬
‫‌سیستم‬
‫‌چوکات‬
‫‌در‬
‫‌جات‬
‫‌فورمه‬
‫‌تمام‬
‫‌عموم‬
‫‌صورت‬
‫به‬
‫‌گردد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌بندی‬
‫‌ذیل ‌دسته‬
‫قسمت‬
‫‌(‬
‫‌‬‫‌الی‪44‬‬
‫‌)‪4‬‬
‫‌از‬
‫‌)م(‬
‫‌جات‬
‫‌فورمه‬
‫‪.4‬‬
‫‌(‬
‫‌الی‪44‬‬
‫‌)‪4‬‬
‫‌از‬
‫‌)ب(‬
‫‌جات‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌(‬
‫‌الی‪44‬‬‫‌از)‪4‬‬
‫‌س(‬
‫‌)ف‬‫‌جات‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌اند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌ذیل‬
‫‌قرار‬
‫‌گردد‬
‫‌می‬
‫‌استفاده‬
‫‌ن‬‫‌از‬
‫‌دفاتر‬
‫‌بشکل‬‫‌که‬
‫‌جات‬‫فورمه‬
‫‌محاسبات‬
‫‌(‬
‫‌)م‪44-‬‬
‫‪ .4‬دفتر‬
‫‌تادیات‬
‫‌(‬
‫‌)م‪44-‬‬
‫‪ .4‬دفتر‬
‫‌محاسبات‬
‫‌دفترداری‬
‫‌(‬
‫‌)م‪14-‬‬
‫‪ .4‬دفتر‬
‫‌–‪44‬‬
‫‌(باقیات‬
‫‌‬ ‫‌)م‬
‫‪ .1‬دفتر‬
‫‌تخصیصات‬
‫‌کنترول‬‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬
‫‪ .4‬دفتر‬
‫‌)م(‬
‫‌‬ ‫‌مصرفی‬
‫‌های‬
‫فورمه‬

‫‪131‬‬
 ‫‌خریداری‬
‫‌امر‬‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌رسیدات‬‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌حواله‬
‫‌تادیه‬
‫‌جدول‬‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌عواید‬
‫‌تحصیل‬‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬
‫‪ .1‬فورمه‬
‫‌بانک‬
‫‌تحویلی‬‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌س(‬
‫‌‬ ‫‌)ف‬
‫‌جنسی‬
‫‌جات‬
‫فورمه‬
‫‌واگذاری‬
‫‌و‬‫‌لیالم‬
‫‌(‬
‫‌س‪4‬‬
‫‌)ف‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌خانه‬
‫‌تحویل‬
‫‌توزیع‬
‫‌(تکت‬
‫‌س‪4‬‬
‫‌‬ ‫‌)ف‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌ذخیره‬
‫‌ثبت‬
‫‌کارت‬
‫‌(‬
‫‌س‪4‬‬
‫‌)ف‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌ملکیت‬
‫‌ثبت‬
‫‌کارت‬
‫‌(‬
‫‌س‪4‬‬
‫‌)ف‬
‫‪ .1‬فورمه‬
‫‌جات‬
‫‌داغمه‬
‫‌و‬‫‌اعاده‬
‫‌(‬‫‌س‪4‬‬
‫‌)ف‬
‫‪ .4‬فورمه‬
‫‌دولتی‬
‫‌‬ ‫‌اداره‬‫سیستم‬

‫‌اس‬
‫‌قانون‬
‫‌داشت‬
‫‌نظر‬
‫‌در‬
‫‌با‬
‫‌اداری‬
‫‌تقسیمات‬
‫‌لحاظ‬
‫‌از‬ ‫• اداره‬
‫‌دولتی‬
‫‌اند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌گردیده‬
‫‌تقسیم‬
‫‌بخش‬
‫‌دو‬
‫‌به‬
‫اسی‬
‫‌ها(‬
‫‌خانه‬
‫‌)وزارت‬
‫‌مرکزی‬
‫‌اداری‬
‫‌واحد‬
‫‪.4‬‬
‫‌)والیات(‬
‫‌محلی‬
‫‌اداری‬
‫‌های‬
‫‌واحد‬
‫‪.4‬‬
‫‌قان‬
‫‌داشت‬
‫‌نظر‬
‫‌در‬
‫‌با‬
‫‌قسمت‬
‫‌دو‬
‫‌به‬
‫‌نیز‬
‫‌بودجوی‬
‫‌دوم‬
‫‌های‬ ‫• دفاتر‬
‫‌واحد‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌گردیده‬
‫‌‬ ‫‌تقسیم‬
‫‌اساسی‬
‫ون‬
‫‌مستقل‬
‫‌بودجوی‬
‫‌های‬
‫‪ .4‬واحد‬
‫‌وابسته‬
‫‌بودجوی‬‫‌های‬
‫‪ .4‬واحد‬
‫‌شعبات‬
‫‌‬ ‫‌اسناد‬
‫‌ترتیب‬
‫‌و‬‫‌تهیه‬
‫پروسیجر‬

‫تهیه اسناد در‬ ‫‌‬

‫شعبات‬ ‫‌‬
‫شعبه ک جنس‬ ‫تهیه و تدارکات‬ ‫‌‬
‫اداری )‪(3‬‬ ‫آمریت مالی )‪(4‬‬ ‫ریاست )‪(5‬‬
‫ضرورت ندار (‪)1‬‬ ‫(‪)5‬‬ ‫‌‬
‫پ‬
‫رو‬

‫‪132‬‬
 ‫سی‬
‫جر‬
‫‌‬
‫‌ها‬
‫‌‬ ‫خریداری‬
‫‌تدار‬
‫‌و‬ ‫‌←‬
‫‌تهیه‬ ‫‌←‬
‫‌خدمات‬ ‫‌←‬
‫‌اداری‬ ‫‌کننده‬
‫‌منظور‬ ‫‌←‬
‫‌مقام‬ ‫پیشنهاد‬
‫‌←‬
‫‌نازل‬
‫‌قیمت‬ ‫‌←‬
‫‌تثبیت‬ ‫‌دوکاندار‬ ‫‌←استعالم‬
‫‌از‬ ‫‌خریداری‬ ‫‌←‬
‫‌هیئت‬ ‫کات‬
‫‌محاسبات‬
‫‌شعبه‬
‫‌به‬
‫‌اسناد‬
‫‌تمام‬ ‫‌←‬
‫‌انتقال‬ ‫‌فورمه‬
‫‌در‬
‫‌قیمت‬
‫درج‬
‫‌اسناد‬
‫‌‬ ‫‌اجراآت‬
‫‌و‬‫‌دوران‬
‫‌خارجی‬
‫پروسیجر‬
‫‌مقام‌والیت‬
‫‌‬ ‫‌‌‬‫‌مستوفیت‬
‫‌‬
‫‌بودجو‌‬
‫ی‬ ‫‌دوم‬
‫‌های‬
‫واحد‬ ‫‌‬
‫‌مست‬
‫‌به‬
‫‌مستقیم‬‫‌معاشات‬
‫‌حواله‬
‫‌تمام‬
‫‌و‬‫‌)‪(4444‬‬
‫‌از‬
‫‌کمتر‬
‫‌های‬
‫حواله‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌انتقال‬
‫وفیت‬
‫‌←‬
‫‌کنترول‬
‫‌‬ ‫‌جات‬ ‫‌←‬
‫‌حواله‬ ‫‌داری‬ ‫‌←‬
‫‌دفتر‬ ‫‌←‬
‫‌محاسبات‬ ‫مستوفی‬
‫‌←‬
‫‌بانک‬
‫‌‬ ‫‌←چک‬
‫←تادیات‬
‫‌جنسی‬
‫‌‬ ‫پروسیجر‬
‫ی→‬
‫‌→‌ادار‌‬
‫‌جنسی‬‫‌→‌محاسبات‬
‫‌خانه‬
‫تحویل‬
‫‌کننده‬
‫‌‬ ‫‌→‬
‫‌درخواست‬ ‫‌کننده‬
‫‌منظور‬
‫‌مقام‬
‫اسناد تصفیه‪:‬‬ ‫اسناد حسابی‪:‬‬ ‫‌‬
‫اسناد خریداری‪:‬‬
‫)م – ‪ (12‬آمر تادیه‬ ‫فورمه )م – ‪ (12‬پیشکی‬
‫‌پیشنهاد‬
‫)م – ‪ (7‬راپور رسیدات بل‬ ‫فورمه )م – ‪ (16‬تادیات‬
‫تخصیص )ب – ‪ 22‬و ب – ‪ (27‬های خریداری‬ ‫‌استعالم ها‬
‫منظوری آمرین ذیصالح‬ ‫‌جدول مقایسوی‬

‫‌فورمهه )م – ‪ (3‬امر‬
‫خریداری منظوری آمرین‬
‫ذیصالح‬
‫‌‬
‫تمرین فصل هشتم‬
‫‌نمائید‪:‬؟‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬‫‌را‬
‫‌خدمات‬‫‌فن‬‫‌و‬
‫‌اجناس‬ ‫‌اداره‬‫‌و‬
‫‌تنظیم‬
‫‌اول(‬
‫سوال‬
‫‌بن‬
‫‌مرکزی‬ ‫‌اداره‬
‫‌یک‬‫‌تهیه‬‫‌طریق‬‫‌از‬‫‌دولتی‬‫‌های‬
‫‌خریداری‬‫‌دوم(‬
‫سوال‬
‫‌شود؟‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌دانسته‬‫‌مفید‬ ‫‌عوامل‬
‫‌کدام‬ ‫ابر‬
‫‌نام‬
‫‌‬ ‫‌صرف‬‫‌شود‬‫‌مراعات‬‫‌باید‬‫‌عمده‬‫‌اصل‬‫‌کدام‬‫‌خریداری‬
‫‌‬ ‫‌در‬
‫‌سوم(‬
‫سوال‬
‫بگیرد؟‬
‫‌‬
‫‌نمائید؟‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬
‫‌را‬
‫‌‬ ‫‌معقول‬
‫‌و‌مقدار‬
‫‌صحیح‬
‫‌جنسیت‬
‫‌چهارم(‬
‫سوال‬

‫‪133‬‬
‫‌د‬‫‌تفاوت‬ ‫‌چه‬
‫‌هم‬‫‌از‬
‫‌مالکیت‬ ‫‌ثبت‬‫‌کارت‬ ‫‌و‬
‫‌ذخیره‬ ‫‌ثبت‬‫‌کارت‬
‫‌پنجم(‬‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫ارد‬
‫‌توض‬‫‌چیست‬ ‫‌خانه‬‫‌تحویل‬‫‌اداره‬ ‫‌و‬
‫‌تنظیم‬ ‫‌اساسی‬‫‌و‬
‫‌مهم‬‫‌هدف‬‫‌ششم(‬
‫سوال‬
‫‌دهید؟‬
‫‌‬ ‫یح‬
‫‌چن‬‫‌هم‬
‫‌‬ ‫‌و‬
‫‌نمائید‬ ‫‌تعریف‬‫‌آن‬‫‌وسیع‬‫‌مفهوم‬ ‫‌به‬
‫‌را‬‫‌خریداری‬‫‌هفتم(‬‫سوال‬
‫‌ببرید؟‬
‫‌‬ ‫‌نام‬‫‌صرف‬
‫‌را‬‫‌آنرا‬‫‌انواع‬ ‫ان‬
‫‌آ‬‫‌می‬
‫‌عمل‬ ‫‌به‬
‫‌استفاده‬ ‫‌آن‬‫‌از‬‫‌دفاتر‬‫‌بشکل‬ ‫‌که‬‫‌جات‬
‫‌فورمه‬‫‌(‬‫‌هشتم‬
‫سوال‬
‫‌بگیرید؟‬
‫‌‬ ‫‌نام‬‫‌صرف‬‫‌اند‬
‫‌ها‬‫‌کدام‬‫ید‬
‫‌دهید؟‬
‫‌‬ ‫‌معلومات‬ ‫‌اس‪MM‬ت‬‫‌چگونه‬ ‫‌ها‬‫‌خریداری‬ ‫‌پروسیجر‬‫‌نهم(‬‫س‪MM‬وال‬
‫‌نمائید؟‬
‫‌‬ ‫‌اریه‬‫‌معلومات‬ ‫‌مختصرًا‬‫‌جنسی‬ ‫‌پروسیجر‬ ‫‌(پیرامون‬‫‌دهم‬
‫سوال‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫فصل نهم‬
‫بودجه و مسایل مربوط آن در‬
‫افغانستان‬
‫‪ .1‬سیر و تکامل تاریخی بودجه در‬
‫افغانستان‬
‫‌او‬‫‌با‬‫‌دیگر‬‫‌موارد‬‫‌سایر‬‫‌مانند‬‫‌اداری‬‫‌و‬
‫‌مالی‬ ‫‌مسایل‬‫‌که‬‫‌آنجایی‬‫از‬
‫‌دار‬‫‌نزدیک‬ ‫‌ارتباط‬‫‌کشورها‬‫‌طبیعی‬‫‌و‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌اجتماعی‪،‬‬ ‫‌سیاسی‪،‬‬ ‫ضاع‬
‫‌برا‬‫‌را‬‫‌موثر‬‫‌انگیزه‬‫‌ها‬‫‌عرصه‬
‫‌‬ ‫‌این‬‫‌از‬
‫‌یکی‬ ‫‌در‬‫‌وارده‬‫‌تحوالت‬
‫‌همانگونه‬ ‫د‬
‫‌وا‬‫هو‬
‫‌متذکر‌‬ ‫‌مالحظات‬
‫‌بنابر‬‫‌سازد‬‫‌می‬
‫‌فراهم‬ ‫‌دیگر‬‫‌ریزی‬‫‌پی‬
‫‌و‬‫‌دگرگونی‬‫ی‬
‫‌ک‬‫‌مالی‬‫‌تشکیالت‬
‫‌جامعه‬ ‫‌سیاسی‬
‫‌و‬‫‌اداری‬‫‌نظام‬ ‫‌طرز‬
‫‌به‬‫‌مالی‬‫‌مسایل‬‫بستگی‬
‫‌ادارا‬ ‫‌قوانین‬‫‌و‬‫‌نداشت‬‫‌استقرار‬‫‌اغلبا‬ ‫‌استقالل‬‫‌حصول‬‫‌از‬
‫‌قبل‬‫‌نیز‬‫شور‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌نبوده‬‫‌مفید‬‫‌آن‬
‫‌به‬‫‌مربوط‬‫ت‬

‫‪134‬‬
‫‌تش‬‫‌با‬ ‫‌زمان‬ ‫‌هم‬
‫‌و‬‫‌افغانستان‬ ‫‌در‬
‫‌مالی‬ ‫‌های‬‫‌سیستم‬‫‌تطبیق‬ ‫‌و‬
‫‌طرح‬‫آغاز‬
‫‌مالی‬
‫‌‬ ‫‌امور‬ ‫‌اینکه‬ ‫‌درباره‬ ‫‌ولی‬
‫‌است‪،‬‬ ‫‌گرفته‬‫‌صورت‬‫‌دولت‬ ‫‌های‬‫‌سیستم‬‫کیل‬
‫‌ها‬‫‌سازمان‬ ‫‌از‬
‫‌یک‬‫‌کدام‬ ‫‌جانب‬‫‌از‬
‫‌آن‬‫‌به‬‫‌مربوط‬‫‌مالی‬‫‌های‬ ‫‌سیستم‬‫‌و‬
‫متذکره‬
‫‌عنوان‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌نام‬‫‌چه‬‫‌و‬
‫‌است‬‫‌بوده‬ ‫‌چگونه‬‫‌آن‬‫‌کار‬‫‌طرز‬
‫‌و‬‫‌شده‪،‬‬‫‌می‬‫‌اداره‬‫‌دولتی‬ ‫ی‬
‫‌نشا‬ ‫‌اجتماعی‬ ‫‌تحقیقات‬ ‫‌بعضی‬‫‌اما‬‫‌نیست‬‫‌موجود‬ ‫‌مدلل‬‫‌اسناد‬ ‫‌است‬‫داشته‬
‫‌دخ‬‫‌وظایف‬ ‫‌که‬‫‌است‬‫‌بوده‬ ‫‌موجود‬‫‌اداره‬ ‫‌چنین‬‫‌غزنویان‬ ‫‌عصر‬‫‌در‬‫‌که‬
‫‌دهد‬‫‌می‬‫ن‬
‫‌ب‬‫‌مرجع‬ ‫‌نیز‬ ‫‌بابا‬‫‌شاه‬‫‌احمد‬ ‫‌عصر‬
‫‌در‬‫‌است‪.‬‬‫‌داشته‬ ‫‌عهده‬‫‌به‬‫‌را‬‫‌دولت‬‫‌خرچ‬‫‌و‬
‫ل‬
‫‌ک‬‫‌داد‬ ‫‌می‬‫‌انجام‬ ‫‌را‬‫‌کشور‬‫‌دربار‬‫‌اداری‬ ‫‌و‬
‫‌مالی‬‫‌وظیفه‬ ‫‌اعلی‬ ‫‌دیوان‬‫‌نام‬‫ه‬
‫‌ه‬‫‌متعاقب‬ ‫‌سلسله‬ ‫‌در‬‫‌بود‪.‬‬‫‌موجود‬ ‫‌داشت‪،‬‬‫‌را‬‫‌بیگی‬‫‌دیوان‬ ‫‌لقب‬‫‌آن‬
‫‌مسئول‬ ‫ه‬
‫‌مستوفی‬
‫‌‬ ‫‌و‬
‫‌الملک‬ ‫‌امین‬ ‫‌الرعیا‪،‬‬ ‫‌وکیل‬‫‌های‬‫‌بنام‬‫‌دولتی‬ ‫‌ماموریت‬ ‫‌این‬‫م‬
‫‌مالیه‬
‫‌‬ ‫‌وزیر‬ ‫‌نیز‬‫‌خان‬‫‌علی‬‫‌شیر‬‫‌امیر‬‫‌سلطنت‬ ‫‌عصر‬‫‌در‬
‫‌شد‪،‬‬ ‫‌می‬
‫‌یاد‬‫الممالک‬
‫‌تا‌اینکه‌در‌اواخر‬ ‫‌گردید‪.‬‬ ‫‌الممالک‌یاد‌می‬ ‫‌مستوفی‬ ‫‌نام‬
‫به‬
‫‌‬
‫‌دوران‬
‫‌ا‬‫‌مستوفی‬ ‫‌عنوان‬ ‫‌به‬‫‌مالی‬‫‌منظم‬‫‌نسبتًا‬‫‌اداره‬‫‌یک‬‫‌خان‬‫‌عبدالرحمن‬ ‫‌امیر‬
‫‌دار‬ ‫‌دفتر‬ ‫‌سر‬‫‌نام‬‫‌تحت‬‫‌آن‬‫‌دیگر‬‫‌ادارات‬ ‫‌و‬
‫‌گردید‬ ‫‌ایجاد‬ ‫‌مرکز‬‫‌در‬
‫لممالک‬
‫‌را‬
‫‌‬ ‫‌حسابی‬ ‫‌و‬‫‌مالی‬‫‌امور‬ ‫‌آمد‪،‬‬‫‌میان‬‫‌به‬‫‌ها‬
‫‌داری‬‫‌عالقه‬‫‌و‬
‫‌محالت‬‫‌والیات‪،‬‬‫‌در‬
‫ی‬
‫‌م‬
‫‌‬ ‫‌تشکیل‬ ‫‌مستقیم‬ ‫‌مالیات‬ ‫‌قسمًا‬
‫‌را‬‫‌وقت‬‫‌آن‬‫‌مالی‬‫‌منابع‬ ‫‌و‬
‫‌بود‪،‬‬‫‌دار‬‫عهده‬
‫‌ا‬‫‌استقالل‬ ‫‌حصول‬ ‫‌از‬‫‌قبل‬‫‌یعنی‬‫‌شمسی‬‫‌هجری‬‫‌)‪(4444‬‬ ‫‌سال‬‫‌در‬‫‌باالخره‬‫یداد‪.‬‬
‫‌هللا‌خان‌حسابات‌دولت‌به‌اساس‌دفاتر‬ ‫‌امان‬ ‫‌زمان‬ ‫‌در‬
‫فغانستان‬
‫‌روزنامچه‬
‫‌ع‬‫‌سیاق‬ ‫‌)اصول‬ ‫‌شد‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌ترتیب‬ ‫‌رقوم‬‫‌و‬
‫‌سیاق‬ ‫‌اصول‬‫‌طبق‬‫‌بر‬‫‌که‬
‫‌گرفت‬‫‌می‬‫‌صورت‬
‫‌از‬
‫‌‬ ‫‌بعد‬ ‫‌آن‬‫‌طبق‬‫‌بر‬‫‌که‬‫‌است‬‫‌اعداد‬‫‌شکل‬‫‌از‬‫‌عبارت‬‫‌رقوم‬ ‫‌و‬
‫‌سبک‬‫‌و‬‫‌طرز‬
‫‌از‬‫بارت‬
‫‌ش‬‫‌به‬‫‌بودجه‬ ‫‌نظام‬‫‌شود(‪.‬‬ ‫‌می‬‫‌ساخته‬‫‌دولت‬‫‌حسابات‬ ‫‌خالصه‬‫‌مالی‬‫‌سال‬‫‌هر‬
‫ختم‬
‫‌د‬‫‌عواید‬ ‫‌که‬‫‌که‬
‫‌معنی‬ ‫‌این‬‫‌به‬‫‌نداشت‬‫‌وجود‬‫‌قسمًا‬
‫‌زمان‬ ‫‌آن‬‫‌در‬‫‌فعلی‬‫‌مدرن‬‫کل‬
‫‌ت‬‫‌جریان‬ ‫‌در‬‫‌حسابات‬ ‫‌یا‬‫‌موجود‬‫‌حساب‬‫‌در‬‫‌ماقبل‬‫‌سال‬‫‌حسابات‬ ‫‌اساس‬‫‌به‬
‫ولت‬
‫‌گرد‬ ‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌اجرا‬ ‫‌بینی‬ ‫‌پیش‬‫‌یا‬
‫‌پالنگذاری‬ ‫‌بدون‬‫‌دولت‬‫‌مصارف‬ ‫‌و‬
‫‌گردیده‬ ‫ثبیت‬
‫ید‪.‬‬
‫‌‬
‫‌ج‬‫‌دفتری‬ ‫‌اصول‬‫‌رقوم‬ ‫‌و‬
‫‌سیاق‬ ‫‌اصول‬‫‌عوض‬‫‌در‬
‫‌شمسی‬‫‌هجری‬ ‫‌)‪(4444‬‬ ‫‌سال‬‫در‬
‫‌تما‬ ‫‌حسابی‬ ‫‌اصول‬‫‌این‬‫‌طبق‬‫‌بر‬‫‌بود‬‫‌دفتر‬‫‌پنج‬‫‌از‬
‫‌متشکل‬ ‫‌که‬‫‌گردید‬‫ایگزین‬
‫‌متمر‬ ‫‌و‬
‫‌ارسال‬ ‫‌پایتخت‬ ‫‌در‬
‫‌آن‬‫‌اسناد‬‫‌با‬‫‌تمام‬‫‌سال‬‫‌بصورت‬ ‫‌دولت‬‫‌حسابات‬ ‫م‬
‫‌)‬‫‌سال‬ ‫‌در‬‫‌و‬
‫‌نمود‬ ‫‌دوام‬‫‌)‪(4444‬‬ ‫‌اصول‌تا‌سال‬ ‫‌این‬‫‌گردید‪.‬‬ ‫‌می‬
‫کز‬
‫‌ا‬‫‌از‬‫‌شهریه‬ ‫‌اصول‬‫‌که‬‫‌را‬‫‌تفاوت‬‫‌گردید‪.‬‬ ‫‌تعویض‬‫‌شهریه‬ ‫‌اصول‬ ‫‌توسط‬‫‪(4444‬‬

‫‪135‬‬
‫‌دول‬
‫‌حسابات‬ ‫‌دفتری‬‫‌اصول‬ ‫‌در‬
‫‌که‬‫‌بود‬‫‌این‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬‫‌بود‬‫‌دارا‬‫‌دفتری‬‫صول‬
‫‌ترتی‬‫‌ماهوار‬ ‫‌بصورت‬ ‫‌دولت‬‫‌حسابات‬ ‫‌شهریه‬‫‌اصول‬‫‌در‬
‫‌اما‬‫‌ساالنه‬‫‌بصورت‬‫ت‬
‫‌گردید‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫ب‬
‫‌این‬
‫‌‬ ‫‌از‬‫‌گردید‬ ‫‌می‬‫‌ترتیب‬‫‌ماهانه‬ ‫‌دولت‬‫‌حسابات‬ ‫‌اصول‬‫‌این‬
‫‌به‬‫مطابق‬
‫‌پی‬
‫هو‬‫‌بودج‌‬‫‌سیستم‬ ‫‌است‪.‬‬‫‌گردیده‬ ‫‌مسمی‬‫‌شهریه‬‫‌اصول‬‫‌بنام‬‫‌اصول‬ ‫‌این‬
‫جهت‬
‫‌بوجو‬‫‌)‪(4444‬‬ ‫‌سال‬‫‌در‬‫‌افغانستان‬ ‫‌مالی‬‫‌نظام‬
‫‌در‬‫‌مصارف‬‫‌و‬
‫‌عواید‬ ‫‌بینی‬‫ش‬
‫‌چن‬
‫‌هم‬‫‌افغانستان‬ ‫‌در‬‫‌بودجه‬‫‌نظام‬ ‫‌اولین‬‫‌این‬
‫‌آمدن‬‫‌بوجود‬ ‫‌با‬
‫‌ولی‬‫‌آمد‬‫د‬
‫‌تفکیک‬
‫‌‬ ‫‌دولت‬ ‫‌بودجه‬‫‌و‬‫‌زمان‬‫‌آن‬‫‌در‬
‫‌شاهی‬‫‌خزانه‬‫‌بین‬‫‌تا‬‫‌آمد‬
‫‌عمل‬‫‌به‬‫‌سعی‬‫ان‬
‫‌آم‬
‫‌بوجود‬‫‌اصالحات‬ ‫‌با‬‫‌توام‬‫‌دیگر‬‫‌عدید‬‫‌تغییرات‬ ‫‌باالخره‬
‫‌و‬‫‌آید‪.‬‬‫‌عمل‬‫به‬
‫‌جدید‬
‫‌‬ ‫‌ریفورم‬ ‫‌انتقالی‬ ‫‌دولت‬ ‫‌آمدن‬‫‌بوجود‬‫‌با‬
‫‌اواخر‬ ‫‌این‬
‫‌در‬‫‌اینکه‬‫‌تا‬‫د‬
‫‌افغانستان‬
‫‌‬ ‫‌اسالمی‬
‫‌جمهوری‬ ‫‌توسط‬ ‫‌والیتی‬
‫‌برنامه‬‫‌اساس‬‫‌به‬‫‌سازی‬‫بودجه‬
‫‌گیرد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌صورت‬ ‫‌بحث‬‫‌آن‬ ‫‌بعدًا‬
‫‌باالی‬ ‫‌که‬
‫‌شد‬‫‌گرفته‬‫‌دست‬
‫روی‬

‫‪ .2‬چگونگی و طرزالعمل ترتیب بودجه‬

‫‌چ‬‫‌از‬
‫‌است‬‫‌عبارت‬ ‫‌مرحله‬‫‌اولین‬ ‫‌بودجهه‬ ‫‌چهارگانه‬ ‫‌مراحل‬‫‌نظر‬‫‌در‬
‫با‬
‫‌د‬‫‌که‬
‫‌اصالحات‬ ‫‌سلسله‬ ‫‌یک‬
‫‌با‬‫‌قباًل‌گفتیم‬
‫‌طوریکه‬ ‫‌است‬‫‌بودجه‬‫‌ترتیب‬ ‫گونگی‬
‫‌ترتی‬ ‫‌هم‬
‫‌یکی‬ ‫‌آمده‬ ‫‌وجود‬‫‌به‬
‫‌بودجوی‬ ‫‌طرزالعمل‬ ‫‌چگونگی‬ ‫‌در‬‫‌اواخر‬‫‌این‬‫ر‬
‫‌با‬
‫‌‬ ‫‌مالیه‬ ‫‌قباًل‌وزارت‬
‫‌باشد‬‫‌می‬‫‌والیتی‬‫‌بودجه‬‫‌و‬‫‌برنامه‬‫‌اساس‬ ‫‌به‬
‫‌بودجه‬ ‫ب‬
‫‌ترت‬‫‌انکشافی‬ ‫‌و‬‫‌عادی‬‫‌اشکال‬ ‫‌به‬
‫‌را‬ ‫‌بودجه‬‫‌وزارتی‬ ‫‌پرنسیپ‬ ‫‌داشت‬
‫‌نظر‬‫در‬
‫‌ب‬‫‌جدید‬‫‌ریفورم‬ ‫‌داشت‬‫‌ریزی‬‫‌بودجه‬ ‫‌شکل‬
‫‌چنین‬‫‌که‬‫‌مشکالت‬
‫‌بنابر‬ ‫‌داد‬‫‌می‬
‫یب‬
‫‌بودج‬ ‫‌ترتیب‬ ‫‌مشکالت‬‫‌از‬
‫‌داشت‬ ‫‌ضرورت‬ ‫‌والیتی‬
‫‌برنامه‬ ‫‌اساس‬‫‌به‬‫‌سازی‬‫ودجه‬
‫‌ذ‬‫‌آنرا‬‫‌قسمت‬ ‫‌یک‬‫‌موضوع‬‫‌بیشتر‬ ‫‌فهم‬ ‫‌منظور‬‫‌به‬
‫‌انکشافیب‬ ‫‌و‬
‫‌عادی‬‫‌شکل‬‫‌به‬‫ه‬
‫‌کنیم‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫کر‬
‫الف ‪ :‬ترتیب جداگانه بودجه عادی و‬
‫انکشافی‬
‫‌بود‬‫‌طریق‬‫‌از‬‫‌که‬‫‌شود‬
‫‌می‬‫‌داده‬‫‌انعکاس‬‫‌مصارف‬‫‌آنعده‬ ‫‌عادی‬‫‌بودجه‬‫در‬
‫‌ک‬‫‌شود‬
‫‌می‬
‫‌شامل‬ ‫‌را‬‫‌مصارفی‬‫‌آن‬‫‌انکشافی‬‫‌بودجه‬ ‫‌و‬
‫‌شود‬‫‌می‬‫‌پرداخته‬‫‌ملی‬
‫جه‬
‫‌گردد‬‫‌می‬
‫‌تمویل‬ ‫‌دهنده‬‫‌کمک‬‫‌مختلف‬‫‌موسسات‬‫‌ها(‪،‬‬ ‫‌)دونر‬‫‌ها‬
‫‌کشور‬‫‌توسط‬‫ه‬
‫‪.‬‬
‫‌‬
‫‌هر‬
‫‌‬ ‫‌حالیکه‬ ‫‌در‬
‫‌نماید‬ ‫‌دهی‬
‫‌گزارش‬‫‌جداگانه‬ ‫‌بصورت‬ ‫‌باید‬‫‌اینرو‬‫‌از‬
‫و‬
‫‌مت‬‫‌عاید‬
‫‌جنبه‬ ‫‌از‬‫‌ولی‬‫‌بوده‬‫‌مشابه‬‫‌مصارف‬
‫‌دارای‬ ‫‌ها‬
‫‌بودجه‬‫‌این‬‫‌از‬
‫کدام‬
‫‌ها‬
‫‌‬ ‫‌وزارت‬‫‌توانائی‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌نشده‬‫‌مشخص‬
‫‌ها‬‫‌برنامه‬‫‌هزینه‬
‫‌‬ ‫‌اینجا‬‫‌در‬
‫‌اند‬‫فاوت‬
‫‌بودیجه‬
‫‌‬ ‫‌تخصص‬ ‫‌در‬‫‌شفافیت‬‫‌نبود‬‫‌ب‪.‬‬‫‌سازد‪.‬‬
‫‌می‬‫‌محدود‬ ‫را‬

‫‪136‬‬
‫‌کشو‌‬
‫ر‬ ‫‌های‬‫‌اولویت‬ ‫‌و‬
‫‌اهداف‬ ‫‌میان‬‫‌پیوند‬‫‌و‬
‫‌ارتباط‬ ‫‌موجودیت‬‫‌عدم‬‫ج‪:‬‬
‫‌بودجه‬
‫‌‬ ‫و‬
‫‌انک‬
‫‌استراتیژی‬
‫‌‬ ‫‌با‬‫‌ها‬‫‌وزارت‬‫‌استراتیژی‬ ‫‌اهداف‬‫‌مطابقت‬‫‌نبود‬‫د‪:‬‬
‫‌ملی‬
‫‌‬ ‫شاف‬
‫‌بو‬
‫‌شیوه‬ ‫‌و‬
‫‌شد‬‫‌داده‬‫‌تغییر‬‫‌کشور‬ ‫‌سازی‬‫‌بودجه‬‫‌شیوه‬‫‌مذکور‬
‫‌دالیل‬‫روی‬
‫‌بودج‬‫‌مختصر‬ ‫‌معرفی‬‫‌گرفت‪.‬‬ ‫‌را‬
‫‌آن‬‫‌جای‬‫‌والیتی‬
‫‌برنامه‬‫‌اساس‬‫‌به‬
‫‌سازی‬ ‫دجه‬
‫‌برنامه‬
‫‌‬ ‫‌اساس‬‫‌به‬
‫‌سازی‬ ‫ه‬
‫‌منا‬
‫‌که‬‫‌است‬ ‫‌بودجوی‬‫‌میتود‬ ‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‌برنامه‬‫‌اساس‬‫‌به‬
‫‌سازی‬‫بودجه‬
‫‌روش‬
‫‌و‬‫‌واضح‬ ‫‌اهداف‬‫‌دارای‬‫‌که‬‫‌دهد‬‫‌می‬
‫‌اختصاص‬ ‫‌های‬
‫‌برنامه‬‫‌به‬‫‌را‬
‫‌مالی‬ ‫بع‬
‫‌این‬
‫‌‬ ‫‌باشد‪.‬‬ ‫‌متصور‬‫‌دلخواه‬ ‫‌نتایج‬‫‌مالی‬‫‌منابع‬‫‌این‬‫‌مصرف‬
‫‌از‬‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌بوده‬‫ن‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌فراهم‬‫‌را‬‫‌زیر‬
‫‌های‬‫‌سهولت‬ ‫‌سازی‬‫‌بودجه‬‫شیوه‬

‫‌سازد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌توحید‬
‫‌و‬‫‌یکجا‬
‫‌هم‬
‫‌با‬
‫‌را‬
‫‌مختلف‬
‫‌های‬
‫‌بودجه‬ ‫• این‬
‫‌شیوه‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌تقویت‬
‫‌ها‬
‫‌وزارت‬
‫‌در‬
‫‌را‬
‫‌مالی‬ ‫• اداره‬
‫‌منابع‬
‫‌سازد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌پذیر‬
‫‌امکان‬
‫‌را‬
‫‌بودجه‬
‫‌تصویب‬
‫‌تر‬ ‫• پروسه‬
‫‌شفاف‬
‫‌نماید‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌بیان‬ ‫‌را‬
‫‌بودجه‬ ‫‌مصرف‬‫‌دهی‬‫‌حساب‬‫‌واضح‬ ‫• پروسه‬
‫‌ها‬‫‌وزارت‬‫‌والیتی‬‫‌سازی‬‫‌بودجه‬ ‫‌در‬‫‌والیتی‬‫‌سازی‬‫‌بودجه‬‫‌مختصب‬ ‫معرفی‬
‫‌و‬‫‌تفکیک‬‫‌به‬‫‌معیارها‬ ‫‌داشت‬‫‌نظر‬‫‌در‬‫‌با‬
‫‌را‬ ‫‌خویش‬‫‌بودجوی‬‫‌های‬‫‌سقف‬‫‌مربوط‬ ‫ی‬
‫‌دفا‬‫‌به‬‫‌والیت‬
‫‌هر‬‫‌بودجه‬‫‌سهیمه‬ ‫‌و‬
‫‌نموده‬ ‫‌تقسیمات‬ ‫‌شان‬‫‌احتیاجات‬ ‫‌و‬
‫الیات‬
‫‌به‬
‫‌‬ ‫‌را‬
‫‌سکتوری‬ ‫‌بودجه‬ ‫‌والیتی‬
‫‌دفاتر‬ ‫‌بعدا‬ ‫‌گردد‬‫‌می‬‫‌ارسال‬‫‌شان‬‫‌والیتی‬‫تر‬
‫‌کمیت‬‫‌به‬‫‌مشاوره‬ ‫‌اخذ‬‫‌غرض‬‫‌نموده‬‫‌تنظیم‬ ‫‌شان‬
‫‌مربوطه‬ ‫‌های‬‫‌پروژه‬ ‫تفکیک‬
‫‌ر‬‫‌فرستاده‬ ‫‌بودجه‬‫‌والیتی‬‫‌دفاتر‬‫‌بعدًا‬‫‌دارند‬ ‫‌می‬
‫‌ارسال‬ ‫‌والیت‬
‫‌انکشاف‬ ‫ه‬
‫‌خو‬‫‌های‬‫‌وزارت‬‫‌به‬‫‌دوباره‬ ‫‌والیتی‬‫‌انکشاف‬ ‫‌کمیته‬‫‌پیشنهادات‬ ‫‌با‬‫‌توام‬‫ا‬
‫‌مر‬‫‌والیت‬
‫‌والی‬‫‌از‬‫‌الزم‬
‫‌های‬‫‌مشوره‬ ‫‌اخذ‬
‫‌از‬ ‫‌بعد‬
‫‌البته‬ ‫‌نماید‬‫‌می‬‫‌ارسال‬ ‫یش‬
‫‌تغیی‬‫‌آوردن‬ ‫‌و‬
‫‌نظر‬‫‌تجدید‬ ‫‌از‬
‫‌بعد‬‫‌مربوطه‬ ‫‌های‬‫‌وزارت‬‫‌وی‪،‬‬‫‌امضای‬ ‫‌و‬
‫بوطه‬
‫‌وزار‬‫‌به‬‫‌مراحل‬ ‫‌طی‬
‫‌غرض‬‫‌به‬‫‌آنرا‬‫‌نهایی‬ ‫‌مشوره‬
‫‌‬ ‫‌والیتی‬
‫‌بودجه‬ ‫‌در‬
‫‌الزم‬‫رات‬
‫‌والیتی‬
‫‌‬ ‫‌سازی‬‫‌بودجه‬ ‫‌مزایای‬‫‌و‬‫‌اهداف‬‫‌دارند‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌ارسال‬ ‫‌مالیه‬‫ت‬
‫‪.4‬‬
‫‌بهتر‬
‫‌نحوی‬
‫‌به‬
‫‌والیت‬
‫‌انکشافی‬
‫‌های‬
‫‌نیازمندی‬
‫‌اینکه‬
‫‌از‬
‫‌اطمینان‬
‫حصول‬
‫‌خیر‪.‬‬
‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌گردد‬
‫‌می‬
‫‌منعکس‬
‫‌بودجه‬
‫‌در‬
‫ی‬

‫‪137‬‬
‫‪.4‬‬
‫‌ی‬
‫‌گیرد‬
‫‌می‬
‫‌صورت‬
‫‌عادالنه‬
‫‌بصورت‬
‫‌منابع‬
‫‌تخصیص‬
‫‌اینکه‬
‫‌از‬
‫‌اطمینان‬
‫حصول‬
‫‌نه؟‬
‫ا‬
‫‪.4‬‬
‫‌اقتصادی‬
‫‌‬ ‫‌سیاست‬
‫‌انکشافی‬
‫‌اهداف‬
‫‌به‬
‫‌والیتی‬
‫‌سازی‬
‫‌بودجه‬
‫‌دادن‬
‫ارتباط‬
‫‌یابند‪.‬‬
‫‌تحقق‬
‫‌ملی‬
‫‌انکشاف‬
‫‌استراتیژی‬
‫‌اهداف‬
‫‌اینکه‬
‫تا‬
‫فورم ها و کودهای بودجوی‬
‫‌بو‬‫‌ترتیب‬ ‫‌چگونگی‬‫‌و‬‫‌اصالحات‬‫‌به‬‫‌راجع‬‫‌مزید‬‫‌معلومات‬ ‫‌ازاینکه‬ ‫بعد‬
‫‌گ‬‫‌مختلف‬‫‌مراحل‬ ‫‌از‬
‫‌بودجه‬ ‫‌که‬
‫‌زمانیکه‬ ‫‌است‬
‫‌تذکر‬ ‫‌به‬
‫‌الزم‬‫‌شد‬‫‌فهمیده‬ ‫دجه‬
‫‌گرفته‬
‫‌‬ ‫‌را‬‫‌قانونی‬‫‌سند‬ ‫‌حیث‬‫‌بودجه‬ ‫‌حالت‬‫‌این‬‫‌در‬
‫‌و‬‫‌شد‬
‫‌توشیح‬ ‫‌و‬
‫‌تصویب‬ ‫ذشت‬
‫‌چطور‬
‫‌‬ ‫‌بودجه‬‫‌در‬‫‌مصارف‬ ‫‌و‬
‫‌عواید‬ ‫‌اینکه‬ ‫‌گیرد‪،‬‬‫‌قرار‬‫‌االجرا‬ ‫‌مرعی‬‫‌باید‬‫و‬
‫‌ب‬‫‌می‬
‫‌تخصیصات‬ ‫‌و‬‫‌ها‬
‫‌وزارت‬ ‫‌شده‬‫‌طرح‬‫‌های‬‫‌برنامه‬‫‌به‬‫‌مربوط‬ ‫‌گیرد‬ ‫‌می‬
‫صورت‬
‫‌وزارت‬
‫‌‬ ‫‌گیرد‪.‬‬‫‌می‬‫‌صورت‬ ‫‌شکل‬‫‌چه‬‫‌به‬
‫‌که‬‫‌بینیم‬‫‌می‬
‫‌‬ ‫‌را‬‫‌بودجه‬‫‌تنظیم‬ ‫‌حال‬‫اشد‬
‫‌وزارت‬
‫‌‬ ‫‌سایر‬‫‌در‬‫‌)کود(‬ ‫‌باب‬‫‌سه‬‫‌طی‬
‫‌بودجه‬ ‫‌کنند‪،‬‬‫‌می‬‫‌طرح‬‫‌مصارف‬ ‫‌همیشه‬‫ها‬
‫‌م‬‫‌کودها‬‫‌این‬‫‌شود‬‫‌می‬‫‌تنظیم‬ ‫‌مالیه‬ ‫‌وزارت‬‫‌در‬‫‌باب‬‫‌)‪(4‬‬‫‌و‬
‫‌)‪(44،44،44‬‬ ‫ها‬
‫‌شامل‬
‫‌‬ ‫‌مصارف‬‫‌کدام‬‫‌بدانیم‬ ‫‌اینکه‬ ‫‌برای‬‫‌کند‬‫‌می‬
‫‌ارایه‬ ‫‌را‬‫‌دلخواه‬ ‫صارف‬
‫‌باب‬
‫‌‬ ‫‌شود‬‫‌می‬‫‌ها‬
‫‌باب‬‫این‬
‫‌جد‬‫‌دهیم‪.‬‬ ‫‌می‬‫‌قرار‬‫‌ارزیابی‬ ‫‌مورد‬‫‌نمونه‬ ‫‌بطور‬‫‌را‬
‫‪(44‬‬
‫) ‌‬
‫ول‬
‫‌‬
‫‌ک‬‫‌گیرد‪،‬‬‫‌می‬‫‌قرار‬‫‌استفاده‬ ‫‌مورد‬‫‌هایی‬ ‫‌فورم‬‫‌توسط‬‫‌بودجه‬ ‫‌باالخره‬‫و‬
‫‌باشد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌ذیل‬
‫‌ترتیب‬ ‫‌به‬‫ه‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌تهیه‬ ‫‌آن‬
‫‌توسط‬‫‌بودجه‬ ‫‌که‬‫‌ب(‬‫)فورم‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌مصرف‬‫‌آن‬‫‌توسط‬‫‌بودجه‬ ‫‌م(‬‫)فورم‬
‫‌کند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌ارائه‬ ‫‌را‬
‫‌خود‬ ‫‌فرمایشات‬ ‫‌آن‬
‫‌توسط‬‫‌نهاد‬ ‫‌یک‬
‫‌که‬‫‌س(‬‫‌ف‬‫)فورم‬
‫‌‪-‬‬
‫‌)ب‬
‫‌‌بودجه فورم‬
‫‌)ب(‬
‫‪ .4‬فورم‬
‫‌–‬
‫‌)ب‬
‫‌فورم‬
‫‌بودجه‬
‫‌تقسیمات‬
‫‪(44‬‬
‫‌‬
‫‌ربعوار‬
‫‌‬ ‫‌تخصیص‬
‫‌درخواست‬
‫‪(44‬‬
‫‌–‬
‫‌)ب‬
‫‌فورم‬
‫‌دیگر‬
‫‌کود‬
‫‌به‬
‫‌کود‬
‫‌یک‬
‫‌از‬
‫‌تعدیلی‬
‫‌فورمه‬‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌)ب‬
‫فورم‬
‫‌–‬
‫‌)ب‬
‫‌فورم‬‫‌دومی‬
‫‌به‬
‫‌اولی‬
‫‌واحد‬‫‌از‬
‫‌تخصیص‬
‫‌اطالعیه‬
‫‪(44‬‬
‫‌باشد‬
‫‌‬ ‫‌جمهور‬
‫‌رئیس‬
‫‌حکم‬
‫‌که‬‫‌ضرورت‬
‫‌بنابر‬
‫‌تخصیص‬‫‌درخواست‬
‫‪(41‬‬

‫‪138‬‬
‫‌–‬
‫‌)ب‬
‫فورم‬
‫‌شود‬
‫‌‬ ‫‌استفاده‬
‫‌آن‬
‫‌از‬
‫‌بودجه‬
‫‌جز‬
‫‌ساختار‬
‫‌در‬
‫‌که‬
‫‌تشکیالتی‬
‫‌فورم‬
‫‪(1‬‬
‫‌شود‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌درج‬
‫‌آن‬
‫‌در‬
‫‌)‪(44‬‬
‫‌کود‬
‫‌بودجه‬
‫‌که‬
‫‌است‬
‫‌فورمه‬‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌)ب‬
‫فورم‬
‫‌)‬‫‌کودهای‬
‫‌بودجه‬
‫‌‬ ‫‌که‬‫‌ایست‬‫‌فورمه‬‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌)ب‬
‫فورم‬
‫‌شود‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌آن‬
‫‌در‬
‫‌‪(44،‬‬
‫‌‪44،‬‬‫‪44‬‬
‫مصارف‬ ‫‌)م(‬
‫‌‬ ‫‪ .4‬فورم‬
‫‌–‬
‫‌)م‬‫فورم‬
‫‌اس‬‫‪(14‬‬
‫‌) ‌‬‫‌م‬‫‌فورم‬‫‌معاشات‬‫‌ثبت‬‫‌دفتر‬‫‪(14‬‬
‫‌پی‬‫‌اجرای‬‫‌)‪(44‬‬ ‫‌م‬
‫‌فورم‬‫‌معاشات‬‫تحقاق‬
‫‌م‬
‫‌‬ ‫‌فورم‬‫‌تادیه‬‫‌امر‬‫‌)‪(44‬‬‫‌م‬‫‌فورم‬
‫‌ها‬‫شکی‬
‫‌ح‬‫‌الف(‬‫‌)‪44‬‬‫‌م‬
‫‌فورم‬‫‌سفریه‬ ‫‌تثبیت‬‫)‪(44‬‬
‫‌مص‬‫‌حواله‬‫‌ب(‬‫‌)‪44‬‬‫‌م‬‫‌فورم‬
‫‌معاشات‬ ‫واله‬
‫‌فورم‬
‫‌‬ ‫‌نامه‬ ‫‌صالحیت‬
‫‪(44‬‬
‫‌) ‌‬
‫‌م‬‫‌فورم‬
‫ارفات‬
‫‌را‬‫‌)‪(44‬‬‫‌م‬‫‌فورم‬‫‌مصارفات‬ ‫‌دفتر‬
‫‌)‪(44‬‬‫م‬
‫‌فور‬‫‌تحصیلی‬ ‫‌)‪(44‬‬ ‫‌م‬
‫‌فورم‬‫‌ماهانه‬‫پور‬
‫‌ب‬‫‌)‪(44‬‬‫‌م‬
‫‌فورم‬ ‫‌تخصیصات‬‫‌دفتر‬‫‌)‪(44‬‬‫‌م‬
‫م‬
‫اقیات‬
‫‌‬
‫‌فورم‬
‫‌‬ ‫‌مالیه‬ ‫‌وزارت‬ ‫‌عواید‬ ‫‌راپور‬‫‌)‪(44‬‬
‫‌م‬‫فورم‬
‫‌روزنامچه‬
‫‌‬ ‫‌)‪(44‬‬‫م‬
‫‌فور‬ ‫‌متفرقه‬ ‫‌عواید‬‫‌تحصیل‬‫‌)‪(44‬‬‫‌م‬‫فورم‬
‫‌خ‬‫‌امر‬‫‌)‪(4‬‬‫‌م‬
‫‌فورم‬ ‫‌قطعیه‬‫‌راپور‬‫‌)‪(44‬‬‫‌م‬
‫م‬
‫‌اجناس‪4‬‬
‫‌‬ ‫‌رسید‬ ‫‌راپور‬ ‫‌)‪(4‬‬
‫‌م‬‫‌فورم‬
‫ریدار‬
‫‌)‬‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌)فرمایشات( فورم‬ ‫‌س‬
‫‌‬ ‫‌ف‬
‫‪ .‬فورم‬
‫‌ا‬‫‌ذخیره‬ ‫‌ثبت‬
‫‌)‪(4‬‬ ‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌فورم‬
‫‌توزیع‬‫‌تکت‬‫‪(4‬‬
‫‌)‬‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌فورم‬‫‌ملکیت‬‫‌ثبت‬ ‫‌)‪(4‬‬
‫‌س‬‫‌ف‬
‫‌فورم‬‫جناس‬
‫‌درخواست‬
‫‌‬ ‫‌)‪(4‬‬‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌فورم‬‫‌اجناس‬‫‌اعاده‬‫‪(4‬‬
‫‌چارت‬
‫‌‬ ‫‌)‪(44‬‬‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌فورم‬‫اجناس‬
‫‌پی‬
‫‌)‪(4‬‬ ‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌فورم‬‫‌خانه‬‫‌تحویل‬ ‫‌موجودی‬ ‫‌)‪(1‬‬
‫‌س‬‫‌ف‬
‫فورم‬
‫‌اجن‬‫‌لیالم‬
‫‌)‪(4‬‬ ‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌فورم‬
‫‌لیالم‬‫‌غرض‬‫‌واگذاری‬‫شنهاد‬
‫‌جات‬
‫‌‬ ‫‌عراده‬ ‫‌لیالم‬
‫‌)‪(4‬‬‫‌س‬
‫‌ف‬‫‌فورم‬ ‫‌داغمه‬‫اس‬

‫‪139‬‬
 ‫‌‌‬
‫س‬ ‫‌ف‬
‫‌فورم‬ ‫‌ها‬
‫‌خانه‬
‫‌تحویل‬‫‌درخواستی‬
‫‌امضای‬‫‌نامه‬
‫‌صالحیت‬
‫‌‬ ‫‌)‪(44‬‬
‫‌س‬‫‌ف‬
‫فورم‬
‫‌شود‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌استفاده‬‫‌معدن‬
‫‌وزارت‬‫‌در‬
‫‌که‬
‫‌الیحه‬
‫)‪(44‬‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫تمرین فصل نهم‬

‫‌های‌مالی‬‫‌پیرامون‌طرح‌و‌تطبیق‌سیستم‬ ‫سوال‌اول(‬
‫‌دهید؟‬
‫‌‬ ‫‌معلومات‬ ‫‌مختصرا‬
‫‌افغانستان‬ ‫‌در‬
‫‌صورت‬
‫‌‬ ‫‌شکل‬
‫‌چه‬‫‌به‬
‫‌دولت‬‫‌حسابات‬‫‌خان‬‫‌هللا‬
‫‌امان‬
‫‌غازی‬
‫‌زمان‬‫‌در‬
‫‌دوم(‬‫سوال‬
‫‌فرمائید؟‬
‫‌‬ ‫‌ارئه‬‫‌معلومات‬‫‌گرفت‬
‫می‬
‫‌نماید؟‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬
‫‌را‬‫‌برنامه‬ ‫‌اساس‬
‫‌به‬
‫‌بودجه‬‫‌(‬
‫‌سوم‬‫سوال‬
‫‌بودجه‌سازی‌به‌اساس‌برنامه‌دارای‬ ‫سوال‌چهارم(‬
‫‌دهید؟‬
‫‌‬ ‫‌توضیح‬‫‌باشد‬‫‌می‬
‫‌ها‬‫‌سهولت‬‫‌چه‬
‫‌ن‬‫‌ارئه‬‫‌معلومات‬ ‫‌مختصرا‬‫‌والیتی‬
‫‌سازی‬
‫‌بودجه‬
‫‌درباره‬‫‌پنجم(‬
‫سوال‬
‫مائید؟‬
‫‌‬
‫‌سازید‬ ‫‌واضح‬
‫‌چیست‬ ‫‌والیتی‬
‫‌سازی‬‫‌بودجه‬
‫‌مزایای‬
‫‌و‬‫‌اهداف‬
‫‌ششم(‬
‫سوال‬
‫؟‬
‫‌‬
‫‌گی‬‫‌می‬
‫‌قرار‬‫‌استفاده‬ ‫‌مورد‬‫‌ها‬
‫‌فورم‬‫‌کدام‬
‫‌توسط‬
‫‌بودجه‬‫‌هفتم(‬
‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫رد‬
‫‌دهید؟‬
‫‌‬ ‫‌توضیح‬‫‌را‬‫‌ذیل‬
‫‌(بودجه‬‫‌)ب‬
‫‌های‬
‫‌فورم‬‫‌هشتم(‬
‫سوال‬
‫‌–‪1‬‬
‫‌(‬ ‫‌)ب‬
‫‌فورم‬
‫‪(1‬‬ ‫‌‪(44-‬‬
‫‌‬ ‫‌)ب‬
‫‪ (4‬فورم‬
‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌)ب‬
‫‌فورم‬
‫‪(4‬‬ ‫‌(‬
‫‌‬‫‌)ب‪44-‬‬
‫‪ (4‬فورم‬
‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌)ب‬
‫‌فورم‬
‫‪(4‬‬ ‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬
‫‌‬ ‫‌)ب‬
‫‪ (4‬فورم‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫‌را‬
‫‌ذیل‬
‫‌مصارف‬
‫‌)م(‬
‫‌های‬
‫‌فورمه‬
‫‌نهم(‬
‫سوال‬
‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬
‫‌فورم‬
‫‪(4‬‬ ‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬
‫‌‬ ‫‌)م‬
‫‪ (4‬فورم‬
‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌)م‬
‫‌فورم‬
‫‪(1‬‬ ‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬
‫‌‬ ‫‌)م‬
‫‪ (4‬فورم‬
‫‌دهید؟‬
‫‌‬ ‫‌توضیح‬
‫‌را‬
‫‌ذیل‬‫‌فرسایشات‬
‫‌س(‬‫‌)ف‬
‫‌های‬
‫‌فورمه‬
‫‌دهم(‬‫سوال‬
‫‌–‪1‬‬
‫‌(‬ ‫‌س‬‫‌)ف‬
‫‌فورم‬
‫‪(1‬‬ ‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬
‫‌‬ ‫‌س‬‫‌)ف‬
‫‪ (4‬فورم‬

‫‪140‬‬
 ‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌س‬‫‌)ف‬
‫‌فورم‬
‫‌ ‪(4‬‬‫‌–‪4‬‬
‫‌(‬ ‫‌س‬‫‌)ف‬
‫‪ (4‬فورم‬
‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬ ‫‌س‬‫‌)ف‬
‫‌فورم‬
‫‪(4‬‬ ‫‌–‪44‬‬
‫‌(‬
‫‌‬ ‫‌س‬‫‌)ف‬
‫‪ (4‬فورم‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫فصل دهم‬
‫سیاست های مالی و اهداف عمده‬
‫اقتصادی‬
‫‪ (1‬اهداف عمده اقتصادی‬
‫اگر‌به‌خاطر‌داشته‌باشید‌وجود‌بحران‌اقتصادی‬
‫‌نظری‬ ‫‌رد‬
‫‌باعث‬‫‌جهانی‬‫‌دوم‬‫‌و‬‫‌اول‬
‫‌های‬‫‌جنگ‬‫‌بار‬‫‌فالکت‬
‫‌عواقب‬ ‫‌و‬
‫‌المللی‬ ‫‌بین‬
‫‌بع‬‫‌دانان‬ ‫‌اقتصاد‬
‫‌اغلب‬ ‫‌و‬
‫‌گردیده‬ ‫‌اقتصادی‬ ‫‌امور‬‫‌در‬‫‌دولت‬‫‌دخالت‬ ‫‌عدم‬‫ه‬
‫‌ف‬‫‌بر‬
‫‌خود‬‫‌اقدامات‬‫‌طریق‬ ‫‌از‬‫‌باید‬‫‌دولت‬‫‌که‬
‫‌دارند‬ ‫‌اعتقاد‬ ‫‌ها‬‫‌کالسیک‬
‫‌از‬‫د‬
‫‌ساز‬‫‌و‬‫‌صحیح‬‫‌جهت‬
‫‌در‬
‫‌ها‬‫‌فعالیت‬ ‫‌این‬‫‌گذاشته‬ ‫‌تاثیر‬‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬
‫عالیت‬
‫‌افزا‬ ‫‌جهت‬‫‌حاضر‬
‫‌حال‬‫‌در‬
‫‌ها‬‫‌دولت‬‫‌که‬‫‌را‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌اهداف‬ ‫‌کند‪،‬‬ ‫‌هدایت‬‫نده‬
‫‌ط‬‫‌به‬
‫‌و‬‫‌بوده‬‫‌متعدد‬
‫‌کند‬‫‌می‬‫‌دنبال‬ ‫‌خود‬
‫‌شهروندان‬ ‫‌رفاه‬‫‌و‬
‫‌گی‬‫‌زنده‬‫‌سطح‬ ‫یش‬
‫‌های‌سیاسی‌جوامع‬ ‫‌های‌اقتصادی‌و‌رژیم‬ ‫‌چگونگی‌نظام‬ ‫رز‬
‫‌است‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌ذیل‬‫‌قرار‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌عمده‬‫‌اهداف‬ ‫‌همرفته‬‫‌روی‬ ‫‌باشد‪،‬‬‫‌می‬‫‌مربوط‬
‫‪ .1.1‬تحقیق رشد مداوم اقتصادی به منظور بلند‬
‫رفتن سطح زندگی مردم‬
‫‌ش‬‫‌می‬
‫‌گفته‬‫‌کشور‬‫‌تولیدی‬‫‌ظرفیت‬‫‌افزایش‬‫‌معمواًل‌به‬
‫‌که‬‫‌اقتصادی‬ ‫رشد‬
‫‌قرا‬‫‌ارزیابی‬‫‌مورد‬‫‌متوالی‬‫‌های‬‫‌سال‬‫‌در‬
‫‌ملی‬ ‫‌ناخالص‬‫‌محصول‬‫‌اساس‬‫‌به‬ ‫ود‬
‫‌ر‬‫‌افزایش‬‫‌متوالی‬‫‌سال‬‫‌دو‬
‫‌در‬
‫‌واقعی‬ ‫‌ملی‬
‫‌ناخالص‬ ‫‌محصول‬ ‫‌اگر‬
‫‌گیرد‪،‬‬ ‫‌می‬
‫‌‬ ‫ر‬
‫‌های‬
‫‌‬ ‫‌سیاست‬‫‌اهداف‬‫‌از‬
‫‌یکی‬‫‌است‬‫‌داشته‬‫‌رشد‬‫‌اقتصاد‬ ‫‌گویند‬ ‫‌می‬
‫‌دهد‬‫‌نشان‬ ‫ا‬
‫‌زند‬‫‌سطح‬‫‌طریق‬
‫‌این‬‫‌از‬
‫‌است‬‫‌مداوم‬‫‌و‬
‫‌متعادل‬ ‫‌رشد‬ ‫‌نرخ‬
‫‌به‬‫‌رسیدن‬ ‫اقتصادی‬
‫‌آید‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌عمل‬
‫‌به‬
‫‌سعی‬‫‌جا‬
‫‌این‬‫‌در‬
‫‌داده‬‫‌افزایش‬ ‫‌را‬ ‫‌کشور‬
‫‌یک‬‫‌افراد‬ ‫‌رفاه‬‫‌و‬‫گی‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌داده‬
‫‌توسعه‬‫‌تنوع‬‫‌و‬
‫‌کیفی‬‫‌کمی‪،‬‬‫‌نگاه‬‫‌از‬ ‫‌خدمات‬‫‌و‬
‫‌امتعه‬ ‫‌حجم‬
‫تا‬

‫‪141‬‬
 ‫‪ .1.2‬توزیع عادالنه ثروت و عاید و همچنان تهیه‬
‫خدمات اجتماعی غرض تامین رفاه اجتماعی‬
‫‌عاید‬
‫‌‬ ‫‌و‬
‫‌ثروت‬‫‌عادالنه‬‫‌توزیع‬
‫‌بحث‬‫‌در‬
‫‌و‬‫‌بوده‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌اهداف‬‫‌از‬
‫یکی‬
‫‌ک‬‫‌که‬
‫‌شود‬ ‫‌ساخته‬
‫‌فراهم‬ ‫‌طوری‬
‫‌عاید‬‫‌و‬
‫‌ثروت‬‫‌تقسیم‬‫‌زمینه‬‫‌تا‬
‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌‬ ‫کوشش‬
‫‌نعما‬ ‫‌و‬
‫‌اجتماعی‬ ‫‌تولیدات‬‫‌از‬‫‌جامعه‬‫‌مستهلک‬
‫‌و‬‫‌مولد‬
‫‌طبقات‬ ‫‌افراد‬ ‫لیه‬
‫‌گردند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌مستفید‬‫‌مساویانه‬‫‌طور‬ ‫‌نسبتًا‬
‫‌به‬ ‫‌مادی‬‫ت‬
‫‪ 1.5‬رسیدن به استخدام و جلوگیری از‬
‫‌کام‬‫‌و‬
‫‌مطلوب‬‫‌استفاده‬‫‌معنی‬
‫‌به‬‫‌کامل‬‫‌اشتغال‬‫بیکاری‬
‫‌است‬
‫‌‬ ‫‌جامعه‬
‫‌در‬‫‌کار‬
‫‌نیروی‬‫‌جمله‬‫‌از‬
‫‌و‬‫‌تولید‬‫‌عوامل‬ ‫‌از‬
‫ل‬
‫‌جمعی‬‫‌یعنی‬
‫‌عمده‬‫‌گروه‬‫‌دو‬
‫‌در‬
‫‌را‬‫‌کشور‬‫‌یک‬
‫معمواًل‌جمعیت‬
‫‪–44‬‬
‫‌) ‌‬‫‌از‬
‫‌که‬‫‌فعال‬ ‫ت‬
‫‌فعا‬‫‌غیر‬‫‌جمعیت‬ ‫‌و‬
‫‌اند‬ ‫‌کار‬‫‌آماده‬‫‌و‬‫‌دارند‬‫‌عمر‬‫‌سال‬‫‪(44‬‬
‫‌‬
‫‌گ‬‫‌افتاده‬‫‌کار‬‫‌از‬‫‌گان‪،‬‬ ‫‌بازنشسته‬ ‫‌سال‪،‬‬‫‌)‪(44‬‬‫‌تحت‬‫‌که‬‫ل‬
‫‌افراد‌کهن‌سال‌اند‌تقسیم‬ ‫‌و‬‫‌دار‬‫‌خانه‬‫‌زنان‬‫ان‪،‬‬
‫‌کنند‌بیکاری‌نقطه‬ ‫‌می‬
‫‌صو‬‫‌به‬
‫‌بیکاری‬ ‫‌معمواًل‌نرخ‬‫‌است‬‫‌کامل‬‫‌استخدام‬ ‫‌متقابل‬
‫‌اع‬‫‌کشورها‬‫‌ذیصالح‬ ‫‌مراجع‬ ‫‌توسط‬‫‌ساالنه‬‫‌یا‬
‫‌و‬‫‌ماهانه‬‫رت‬
‫‌آم‬‫‌باید‬‫‌کشور‬‫‌هر‬‫‌در‬ ‫‌بیکاری‬‫‌نرخ‬‫‌تعین‬ ‫‌برای‬‫‌شود‬
‫‌می‬‫الم‬
‫‌فعال‬
‫‌‬ ‫‌نیروی‬‫‌و‬‫‌تهیه‬ ‫‌کشور‬‫‌انسانی‬ ‫‌نیروی‬‫‌به‬‫‌مربوط‬‫ار‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫تشخیص‬
‫‌ر‬‫‌زیادی‬‫‌مشکالت‬
‫‌است‬ ‫‌حاضر‬‫‌قرن‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬‫‌پدیده‬ ‫‌از‬
‫‌یکی‬‫بیکاری‬
‫‌کنن‬‫‌نمی‬‫‌دریافت‬ ‫‌درآمدی‬ ‫‌بیکار‬ ‫‌افراد‬ ‫‌آورد‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌ببار‬ ‫‌کشورها‬‫‌برای‬‫ا‬
‫‌ا‬‫‌مقابل‬‫‌طرف‬‫‌در‬
‫‌شد‪،‬‬ ‫‌خواهد‬‫‌تولیدات‬ ‫‌برای‬‫‌تقاضا‬‫‌کاهش‬ ‫‌باعث‬‫‌امر‬
‫‌این‬‫د‬
‫‌تو‬‫‌سطح‬
‫‌اجبارا‬ ‫‌برساند‬ ‫‌فروش‬‫‌به‬ ‫‌را‬‫‌خود‬‫‌کاالی‬
‫‌نتواند‬ ‫‌کننده‬ ‫‌تولید‬‫گر‬
‫‌از‬
‫‌‬ ‫‌کار‬
‫‌نیروی‬ ‫‌اخراج‬ ‫‌با‬
‫‌همراه‬ ‫‌الزامًا‬ ‫‌امر‬‫‌این‬‫‌دهد‬‫‌می‬‫‌کاهش‬‫‌را‬
‫لیدات‬
‫‌بیکا‬‫‌ورنه‬ ‫‌شود‬
‫‌نه‬‫‌اتخاذ‬ ‫‌سیاستی‬ ‫‌چنان‬ ‫‌لذا‬‫‌و‬
‫‌بود‬‫‌خواهد‬ ‫‌تولیدی‬‫واحد‬
‫‌شد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌خواهد‬ ‫‌بیکاری‬ ‫‌تشدید‬‫‌موجب‬ ‫ری‬
‫‌ما‬‫‌لذا‬
‫‌دارند‬ ‫‌نمی‬‫‌دریافت‬ ‫‌درآمدی‬ ‫‌بیکار‬ ‫‌افراد‬‫‌چون‬‫‌دیگر‬‫‌طرف‬‫از‬
‫‌افراد‌باعث‬ ‫‌توسط‬ ‫‌مالیات‬‫‌پرداخت‬ ‫‌عدم‬‫‌کنند‬‫‌نمی‬‫‌پرداخت‬ ‫‌نیز‬
‫لیات‬
‫‌شود‌که‌درآمدهای‌دولت‌کاهش‌یافته‬ ‫‌می‬
‫‌نیابد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌تحقق‬‫‌عمومی‬ ‫‌های‬‫‌برنامه‬ ‫‌و‬
‫‪ .1.4‬استقرار قیم و جلوگیری از تورم‬

‫‪142‬‬
‫‌گذار‬‫‌سرمایه‬‫‌تشویق‬‫‌مانع‬‫‌که‬
‫‌ترتیبی‬‫‌به‬‫‌ها‬‫‌قیمت‬
‫‌داشتن‬‫‌نگه‬
‫ثابت‬
‫‌ق‬‫‌عمومی‬
‫‌سطح‬‫‌مداوم‬‫‌افزایش‬‫‌از‬‫‌جلوگیری‬‫‌و‬
‫‌شود‬‫‌نه‬
‫‌استخدام‬‫‌و‬
‫‌تولید‬‫ی‪،‬‬
‫‌اقتصاد‬‫‌اهداف‬‫‌از‬‫‌یکی‬‫‌گویند‬
‫‌می‬‫‌انفالسیون‬‫‌آن‬
‫‌به‬
‫‌اقتصاد‬‫‌در‬
‫‌که‬
‫‌ها‬‫یمت‬
‫‌م‬‫‌نامیده‬‫‌تورم‬
‫‌که‬‫‌ها‬
‫‌قیمت‬‫‌صعودی‬‫‌و‬
‫‌رویه‬‫‌بی‬‫‌افزایش‬
‫‌رود‪،‬‬‫‌می‬
‫‌شمار‬‫‌به‬
‫ی‬
‫‌رود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌شمار‬‫‌به‬‫‌کشورها‬‫‌اقتصادی‬‫‌رشد‬‫‌عمده‬‫‌موانع‬
‫‌از‬
‫‌یکی‬‫‌شود‬
‫ی‬
‫‌)‪in‬‬
‫‌التین‬
‫‌کلمه‬
‫‌از‬
‫‌ت‪MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM‬ورم‬
‫کلمه‬
‫‌داخ‬
‫‌جنگ‬
‫‌در‬
‫‌بار‬
‫‌نخستین‬ ‫‌ظاهرًا‬
‫‌برای‬ ‫‌و‬‫‌شده‬
‫‌گرفته‬
‫‌دمیدن‬
‫‌معنی‬ ‫‪(flare‬‬
‫‌به‬
‫‪–4444‬‬
‫‌‬ ‫‌)‬
‫‌س‪MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM‬الهای‬ ‫‌بین‬
‫‌آمریکا‬‫لی‬
‫‌افزای‬‫‌علت‬
‫‌به‬
‫‌ها‬
‫‌قیمت‬‫‌زمان‬
‫‌این‬
‫‌در‬
‫‌گرفت‪.‬‬
‫‌قرار‬‫‌استفاده‬
‫‌مورد‬‫‌(‬
‫‌‬‫‪4444‬‬
‫‌بود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌یافته‬
‫‌توجهی‬
‫‌قابل‬‫‌افزایش‬
‫‌پول‬
‫‌حجم‬‫‌فراوان‬
‫ش‬
‫‌اقتص‬‫‌در‬
‫‌تها‬‫‌قیم‬‫‌عمومی‬
‫‌سطح‬‫‌مداوم‬‫‌افزایش‬ ‫‌یعنی‬ ‫‌تورم‬
‫قباًل‌گفتیم‬
‫‌بع‬‫‌قیمت‬
‫‌نشده‬‫‌محسوب‬‫‌تورم‬‫‌الزاما‬‫‌ها‬
‫‌قیمت‬ ‫‌افزایش‬ ‫‌هر‬
‫‌که‬
‫‌گفت‬ ‫‌باید‬‫اد‬
‫‌افزا‬‫‌است‬‫‌ممکن‬
‫‌سال‬‫‌مختلف‬‫‌فصول‬‫‌به‬
‫‌توجه‬‫‌مثاًل‌با‬
‫‌خاص‬‫‌دلیل‬
‫‌به‬ ‫‌کاالها‬
‫ضی‬
‫‌س‬‫‌ممد‬
‫‌افزایش‬‫‌منظور‬‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌صحبت‬‫‌تورم‬‫‌از‬
‫‌وقتی‬ ‫‌کند‪.‬‬‫‌پیدا‬ ‫‌کاهش‬‫‌یا‬
‫یش‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌ها‬
‫‌قیمت‬‫طح‬
‫‌از‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌تاند‬‫‌عبار‬
‫‌که‬‫‌دارد‬
‫‌وجود‬ ‫‌تورم‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌دالیل‬
‫‌نوع‬
‫معمواًل‌دو‬
‫‌تقاضا‬
‫‌‬ ‫‌فشار‬
‫‌از‬
‫‌ناشی‬
‫‪ .4‬تورم‬
‫‌هزینه‬
‫‌‬ ‫‌از‬
‫‌ناشی‬
‫‌تورم‬‫‪.4‬‬
‫‪ .1.3‬توازن بیالنس تادیات‬
‫‌ب‬‫‌را‬
‫‌مملکت‬ ‫‌یک‬‫‌مجموعی‬‫‌تادیات‬ ‫‌و‬
‫‌انتقاالت‬‫‌و‬
‫‌نقل‬‫‌که‬‫‌تادیات‬‫بیالنس‬
‫‌د‬‫‌کشور‬‫‌داخل‬ ‫‌به‬
‫‌را‬
‫‌خارجی‬ ‫‌ملل‬‫‌تادیات‬‫‌و‬
‫‌انتقاالت‬‫‌مجموع‬‫‌و‬‫‌خارجی‬‫‌ملل‬
‫ه‬
‫‌تاد‬‫‌و‬‫‌انتقاالت‬‫‌این‬‫‌شود‪،‬‬‫‌می‬
‫‌افاده‬ ‫‌پول‬
‫‌به‬‫‌دهد‬
‫‌می‬‫‌نشان‬‫‌معین‬‫‌دوره‬‫‌یک‬
‫ر‬
‫‌ن‬‫‌سرمایه‬ ‫‌انتقاالت‬‫‌و‬
‫‌خدمات‬‫‌و‬‫‌اموال‬‫‌اسعار‪،‬‬‫‌و‬
‫‌طال‬
‫‌گرفت‬‫‌و‬
‫‌داد‬‫‌شامل‬‫یات‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌قروض‬‫‌اقساط‬‫‌و‬
‫‌ربح‬‫‌‪،‬پرداخت‬ ‫‌قروض‬‫‌از‬
‫اشی‬
‫‪ (2‬سیاست های اقتصادی‬
‫‌اقتصا‬ ‫‌های‬
‫‌سیاست‬‫‌شرح‬
‫‌به‬‫‌دولت‬
‫‌اقتصادی‬‫‌اهداف‬ ‫‌از‬
‫‌اطالع‬
‫‌با‬‫اکنون‬
‫‌تحقق‌اهداف‬ ‫‌جهت‬
‫‌در‬
‫‌که‬‫‌اقداماتی‬
‫‌خالصه‬
‫‌طور‬‫‌به‬‫‌پرداخت‬ ‫‌خواهیم‬‫دی‬
‫‌های‬
‫‌شود‌را‌سیاست‬ ‫‌اقتصادی‌اتخاذ‌می‬
‫‌از‬
‫‌‬ ‫‌عبارت‬‫‌اقتصادی‬‫‌های‬‫‌سیاست‬
‫‌دیگر‬
‫‌عباره‬ ‫‌به‬
‫‌یا‬‫‌نامند‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌اقتصادی‬
‫‌تنظی‬‫‌منظور‬ ‫‌به‬
‫‌سازان‬
‫‌پالیسی‬‫‌موسسات‬
‫‌یا‬‫‌و‬‫‌دولت‬‫‌طرف‬‫‌از‬
‫‌که‬‫‌است‬
‫‌مشی‬‫خط‬

‫‪143‬‬
‫‌آنج‬‫‌از‬‫‌اند‬‫‌زیاد‬ ‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬
‫‌سیاست‬ ‫‌شود‪.‬‬ ‫‌می‬‫‌اتخاذ‬‫‌اقتصادی‬ ‫‌امور‬‫م‬
‫‌برد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌نام‬ ‫‌پولی‬ ‫‌و‬
‫‌مالی‬ ‫‌سیاست‬‫‌از‬‫‌توان‬‫‌می‬‫مله‬
‫‪ (2.1‬مفهوم و ماهیت سیاست مالی‬
‫‌مملکت‬
‫‌‬ ‫‌یک‬‫‌در‬‫‌دولت‬ ‫‌عمومی‬‫‌سیاست‬ ‫‌قسمی‬‫‌ساحه‬ ‫‌از‬‫‌عبارت‬‫‌مالی‬ ‫سیاست‬
‫‌نمود‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬ ‫‌آتی‬ ‫‌قرار‬‫‌آنرا‬‫‌میتوان‬ ‫‌و‬‫بوده‬
‫‌ز‬‫‌درآمد‬ ‫‌های‬‫‌فعالیت‬ ‫‌و‬‫‌مخارج‬‫‌استفاده‬ ‫‌از‬‫‌است‬‫‌عبارت‬‫‌مالی‬ ‫سیاست‬
‫‌تنظ‬‫‌برای‬ ‫‌‪...‬‬‫‌بودجه‬ ‫‌مازاد‬ ‫‌بودجه‪،‬‬ ‫‌کسر‬‫‌مثل‬‫‌خاص‬‫‌اهداف‬ ‫‌برای‬‫‌دولت‬‫ای‬
‫‌دو‬‫‌رهنمائی‬ ‫‌و‬
‫‌سوق‬ ‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‌مالی‬‫‌سیاست‬ ‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌اقتصادی‪.‬‬ ‫‌رشد‬‫‌و‬
‫‌ثبات‬‫یم‬
‫‌بودجه‬ ‫‌اجرآت‬ ‫‌طریق‬‫‌از‬‫‌اقتصادی‬ ‫‌جریان‬ ‫لتی‬
‫‌ک‬‫‌اجرا‬‫‌دولتی‬ ‫‌های‬ ‫‌ارگان‬‫‌تمام‬‫‌مالی‬ ‫‌سیاست‬ ‫‌تطبیق‬‫‌در‬‫‌باشد‪.‬‬ ‫‌می‬‫‌دولتی‬
‫‌عرص‬‫‌این‬ ‫‌در‬
‫‌در‬‫‌فعال‬ ‫‌رول‬‫‌گیرند‬‫‌می‬‫‌سهم‬‫‌اند‬ ‫‌کشور‬‫‌اقتصادی‬ ‫‌سیاست‬ ‫ننده‬
‫‌تادیات‬ ‫‌اجرای‌بودجه‪،‬‬ ‫‌ی‌ترتیب‪،‬‬ ‫‌ها‬‫‌میتود‬ ‫‌کمک‬‫‌به‬
‫‌مالی‬ ‫‌سیستم‬ ‫ه‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌بازی‬ ‫‌ها‬‫‌سبسایدی‬ ‫‌بودجه‌و‌کمک‌و‬
‫‌م‬‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬ ‫‌فعالیت‬ ‫‌تا‬‫‌است‬
‫‌این‬ ‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‌و‬‫‌مالی‬‫‌سیاست‬ ‫وظیفه‬
‫‌و‬
‫‌‬ ‫‌تشکیل‬ ‫‌معقول‬ ‫‌صورت‬‫‌به‬‫‌را‬‫‌دولت‬‫‌عایداتی(‬ ‫‌و‬
‫‌مصرفی‬ ‫‌های‬‫‌)فعالیت‬ ‫الی‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌‬ ‫تنظیم‬
‫‌خرو‬‫‌و‬
‫‌ورودی‬ ‫‌های‬‫‌جریان‬ ‫‌مجموعه‬ ‫‌در‬‫‌دولت‬‫‌های‬‫‌پرداخت‬ ‫‌و‬
‫‌ها‬‫دریافت‬
‫‌ا‬‫‌و‬
‫‌جایگاه‬ ‫‌دارای‬ ‫‌آن‬
‫‌های‬‫‌پیامد‬ ‫‌و‬
‫‌حدود‬ ‫‌و‬
‫‌مقدار‬ ‫‌دید‬‫‌از‬
‫‌ملی‬ ‫‌اقتصاد‬‫جی‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌ای‬ ‫‌ویژه‬‫همیت‬
‫‌تقاضا‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌عرضه‬‫‌در‬‫‌چشمگیری‬ ‫‌اثرهای‬ ‫‌گمان‬‫‌بی‬‫‌متغییر‬ ‫‌این‬‫‌در‬‫تغییر‬
‫‌این‌تغییرات‬ ‫‌دارد‬‫‌تعادل‬ ‫‌دیدگاه‬ ‫‌از‬‫‌جامعه‬ ‫‌وضعیت‬‫‌در‬‫‌نتیجه‬ ‫‌در‬
‫‌و‬‫کل‬
‫‌های‌اقتصادی‬ ‫‌موضوع‌نوعی‌از‌سیاست‬
‫‌ای‬‫‌شود‬‫‌می‬‫‌خوانده‬ ‫‌ای‬
‫‌بودجه‬ ‫‌های‬‫‌سیاست‬ ‫‌همچنین‬ ‫‌مالی‬‫‌های‬‫‌سیاست‬ ‫‌است‪.‬‬
‫‌طراحی‬
‫‌‬ ‫‌بودجه‬ ‫‌چارچوب‬ ‫‌در‬
‫‌جامعه‬ ‫‌اقتصادی‬ ‫‌وضعیت‬‫‌تناسب‬ ‫‌با‬‫‌ها‬
‫‌سیاست‬ ‫ن‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫می‬
‫‌کنتر‬‫‌برای‬ ‫‌او‬‫‌داشت‬ ‫‌تاکید‬ ‫‌سیاست‬‫‌این‬‫‌اهمیت‬ ‫‌بر‬‫‌کینز‬‫‌مینارد‬ ‫جان‬
‫‌دخالت‬
‫‌‬ ‫‌ضرورت‬ ‫‌به‬‫‌رونق‬ ‫‌ایجاد‬‫‌و‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬‫‌بحران‬ ‫‌رفع‬‫‌و‬
‫‌نوسانات‬ ‫ول‬
‫‌ا‬‫‌زمینه‬ ‫‌درهمین‬ ‫‌او‬‫‌نظریات‬ ‫‌مهم‬‫‌بخش‬‫‌که‬‫‌کرد‬‫‌می‬‫‌تاکید‬‫‌اقتصاد‬ ‫‌در‬‫دولت‬
‫ست‪.‬‬
‫‌‬
‫‌تقسی‬‫‌انبساطی‬ ‫‌و‬
‫‌انقباضی‬ ‫‌مالی‬‫‌سیاست‬ ‫‌به‬‫‌توان‬‫‌می‬
‫‌را‬‫‌مالی‬ ‫سیاست‬
‫‌نمود‪.‬‬
‫‌‬ ‫م‬
‫‪ .2.1.1‬سیاست مالی انبساطی‬

‫‪144‬‬
 ‫‌)ع‬
‫‌باشد‬‫‌تقاضا‬ ‫‌از‬
‫‌بیش‬‫‌شده‬‫‌عرضه‬‫‌خدمات‬ ‫‌و‬‫‌کاال‬
‫‌اقتصادی‬‫‌رکود‬‫‌وضعیت‬ ‫در‬
‫‌ند‬
‫‌کافی‬‫‌خریدار‬ ‫‌بازار‬ ‫‌در‬
‫‌خدمات‬ ‫‌و‬
‫‌کاال‬
‫‌که‬ ‫‌ای‬
‫‌اندازه‬‫‌به‬
‫‌تقاضا(‬ ‫‌>‬
‫رضه‬
‫‌سیا‬
‫‌جمله‬ ‫‌از‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬‫‌سیاست‬ ‫‌رونق‬‫‌ایجاد‬ ‫‌برای‬
‫‌وضعیت‬ ‫‌این‬‫‌در‬
‫ارد‬
‫‌دول‬
‫‌بودجه‬ ‫‌بنابراین‬ ‫‌یابند‬ ‫‌سامان‬ ‫‌تقاضا‬ ‫‌افزایش‬
‫‌باید‬‫‌مالی‬ ‫‌های‬‫ست‬
‫‌اجر‬
‫‌و‬‫‌تنظیم‬‫‌و‬‫‌تهیه‬‫‌ها‬
‫‌پرداخت‬ ‫‌و‬
‫‌مصارف‬ ‫‌افزایش‬ ‫‌و‬
‫‌عواید‬‫‌کاهش‬‫‌دید‬‫‌با‬‫ت‬
‫‌شود‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫ا‬
‫‌تقاضا‬
‫‌عرضه‬
‫‌‬ ‫‌تا‬‫‌است‬‫‌موجود‬‫‌خدمات‬ ‫‌و‬
‫‌جامعه‬ ‫‌در‬‫‌تقاضا‬ ‫‌افزایش‬
‫‌اقدامات‬ ‫‌این‬‫هدف‬
‫‌مصارف‬
‫‌‬ ‫‌افزایش‬‫‌همچنین‬ ‫‌دولت‬ ‫‌عواید‬‫‌و‬
‫‌مالیات‬ ‫‌کاهش‬‫‌بگرایند‪.‬‬‫‌تعادل‬ ‫‌به‬
‫‌کل‬‫ی‬
‫‌است‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌انبساطی‬ ‫‌پیامد‬‫‌دارای‬ ‫‌آن‬‫‌های‬‫‌گذاری‬‫‌سرمایه‬‫و‬
‫‌انب‬
‫‌های‬‫‌سیاست‬ ‫‌مورد‬‫‌سه‬‫‌توان‬‫‌می‬
‫‌مالی‬ ‫‌سیاست‬ ‫‌استفاده‬‫‌طرز‬‫‌به‬
‫‌توجه‬ ‫با‬
‫‌نمود‪:‬‬
‫‌تفکیک‬
‫‌دیگر‬
‫‌هم‬
‫‌از‬
‫‌را‬
‫ساطی‬
‫‌سیاس‬
‫‌ب‪.‬‬‫‌دولتی‪.‬‬‫‌مخارج‬‫‌افزایش‬
‫‌طریق‬‫‌از‬‫‌انبساطی‬
‫‌مالی‬‫‌سیاست‬
‫الف‪.‬‬
‫‌مالیات‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌کاهش‬‫‌طریق‬
‫‌از‬‫‌انبساطی‬‫‌مالی‬
‫ت‬
‫‌ما‬‫‌کاهش‬
‫‌و‬‫‌دولتی‬‫‌مخارج‬
‫‌افزایش‬‫‌طریق‬‫‌از‬
‫‌انبساطی‬‫‌مالی‬
‫‌سیاست‬‫ج‪.‬‬
‫‌همزمان‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌بطور‬
‫لیات‬
‫‪ .2.1.2‬سیاست مالی انقباضی‬
‫‌گ‬‫‌می‬
‫‌پیش‬‫‌کل‬‫‌عرضه‬‫‌از‬
‫‌کل‬‫‌تقاضای‬ ‫‌که‬‫‌شود‬
‫‌می‬ ‫‌گرفته‬
‫‌‬ ‫‌پیش‬‫‌زمانی‬‫‌سیاست‬ ‫‌این‬
‫‌عرض‬‫‌>‬‫‌‪)،‬تقاضا‬‫‌باشد‬ ‫‌رکود‬‫‌حالت‬‫‌عکس‬‫‌بر‬‫‌مجموعه‬ ‫‌دو‬
‫‌او‬‫‌بین‬‫‌رابطه‬‫‌و‬‫یرد‬
‫‌اس‬‫‌الزم‬
‫‌سیاستی‬‫‌یابد‬ ‫‌می‬
‫‌چشمگیری‬ ‫‌افزایش‬ ‫‌ها‬
‫‌قیمت‬‫‌که‬‫‌وضعیت‬ ‫‌این‬
‫‌در‬‫ه(‬
‫‌ای‬‫‌که‬‫‌باشد‬‫‌جامعه‬‫‌سطح‬‫‌در‬‫‌کل‬
‫‌تقاضا‬ ‫‌کاهش‬ ‫‌و‬‫‌عرضه‬‫‌افزایش‬ ‫‌آن‬
‫‌پیامد‬ ‫‌که‬
‫ت‬
‫‌مال‬‫‌افزایش‬ ‫‌گردند‬‫‌تعادل‬ ‫‌هم‬‫‌به‬
‫‌نسبت‬‫‌ملی‬ ‫‌اقتصاد‬‫‌سطح‬‫‌در‬‫‌متغییر‬ ‫‌دو‬
‫ن‬
‫‌د‬‫‌انقباضی‬ ‫‌اثر‬
‫‌آن‬‫‌های‬‫‌پرداخت‬ ‫‌و‬
‫‌مصارف‬ ‫‌کاهش‬ ‫‌و‬‫‌دولت‬‫‌های‬‫‌دریافت‬‫‌و‬‫یات‬
‫‌ها‬
‫‌‬ ‫‌سیاست‬‫‌گونه‬‫‌این‬‫‌از‬‫‌تقاضا(‬ ‫‌کاهش‬‫‌)برای‬ ‫‌قرضه‬‫‌اوراق‬ ‫‌انتشار‬‫ارد‪.‬‬
‫‌باشد‪:‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌ذیل‬‫‌نوع‬‫‌سه‬‫‌به‬
‫‌انقباضی‬ ‫‌مالی‬‫‌سیاست‬
‫‌‬ ‫‌چنان‬‫‌هم‬
‫‌و‬‫است‬
‫‌سیاس‬‫‌ب‪.‬‬‫‌دولتی‪.‬‬ ‫‌مخارج‬‫‌کاهش‬ ‫‌طریق‬‫‌از‬ ‫‌انقباضی‬ ‫‌مالی‬‫‌سیاست‬‫الف‪.‬‬
‫‌همزما‬ ‫‌مالی‬‫‌سیاست‬‫‌ج‪.‬‬‫‌مالیات‪.‬‬ ‫‌افزایش‬ ‫‌طریق‬‫‌از‬‫‌انقباضی‬ ‫‌مالی‬‫ت‬
‫ن‪.‬‬
‫‪Fiscal policy can be either expasionary or contractionary. It is‬‬
‫‪expansionary or loose when taxation is reduced or public spending is‬‬
‫‪increased with the aim of stimulating total spending in the economy,‬‬
‫‪know as aggregate demand.‬‬
‫‪Expansionary policy might occur when a government feels its economy is‬‬
‫‪not growing fast enough or unemployment is too high. By increasing‬‬

‫‪145‬‬
 ‫‪spending or cutting taxes, the government leaves individuals and‬‬
‫‪businesses with more money to purchase goods or invest in new‬‬
‫‪equipment. When individuals or firms increase their purchases, they raise‬‬
‫‪demand, which requires additional production, creating jobs and‬‬
‫‪generating more spending. The result is higher employment and a‬‬
‫‪growing‬‬ ‫‪economy.‬‬
‫‪Microsoft ® Encarta ® Encyclopedia‬‬
‫‪ (5‬اهداف سیاست مالی‬
‫‌ب‬‫‌رسیدن‬
‫‌برای‬‫‌وسیله‬‫‌بلکه‬
‫‌نبوده‬ ‫‌هدف‬
‫‌خود‬
‫‌بذات‬‫‌وسایل‬‫‌تهیه‬
‫‌یا‬‫تمویل‬
‫‌مالی‬
‫‌‬ ‫‌سیاست‬‫‌اهداف‬
‫‌نماید‪.‬‬ ‫‌می‬
‫‌تعقیب‬‫‌آنرا‬‫‌دولت‬
‫‌که‬‫‌است‬
‫‌مشخص‬‫‌اهداف‬
‫ه‬
‫‌اهداف‬
‫‌‬ ‫‌این‬
‫‌مهمترین‬ ‫‌و‬
‫‌گردیده‬‫‌تحوالت‬
‫‌یا‬
‫‌تغییرات‬ ‫‌تابع‬
‫‌زمان‬‫‌مرور‬
‫به‬
‫‌از‪:‬‬
‫عبارتند‬
‫‪ .5.1‬اهداف مالی‬
‫‌وس‬‫‌تهیه‬‫‌بحیث‬‫‌و‬‫‌گردیده‬ ‫‌مالحظه‬‫‌ساده‬‫‌و‬‫‌سهل‬‫‌بصورت‬‫‌سابق‬‫‌در‬‫‌مالی‬‫اهداف‬
‫‌و‬‫‌این‬
‫‌انداختن‬ ‫‌بکار‬‫‌و‬‫‌دولت‬‫‌وظایف‬ ‫‌دادن‬‫‌انجام‬ ‫‌برای‬‫‌مالی‬‫‌و‬
‫‌پولی‬‫ایل‬
‫‌پرن‬‫‌که‬‫‌گیرد‬‫‌صورت‬ ‫‌طوری‬‫‌باید‬ ‫‌دولت‬‫‌وظایف‬ ‫‌اجرای‬‫‌برای‬‫‌الزم‬
‫‌پولی‬‫سایل‬
‫‌وا‬‫‌دیگر‬‫‌طرف‬‫‌از‬‫‌و‬
‫‌شده‬‫‌داده‬ ‫‌قرار‬‫‌رعایت‬ ‫‌مورد‬‫‌طرف‬‫‌یک‬‫‌از‬
‫‌اقتصادیت‬ ‫سیب‬
‫‌م‬‫‌نماید‬‫‌می‬‫‌تادیه‬ ‫‌دولت‬‫‌برای‬ ‫‌را‬
‫‌وسایل‬ ‫‌این‬‫‌که‬
‫‌خصوصی‬ ‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬
‫حد‬
‫‌انداخ‬ ‫‌بکار‬‫‌مصارف‬ ‫‌جنبه‬ ‫‌در‬
‫‌نگردد‪.‬‬ ‫‌شان‬‫‌اقتصادی‬ ‫‌فعالیت‬ ‫‌تقلیل‬‫وجب‬
‫‌عموم‬
‫‌‬ ‫‌و‬‫‌دولت‬‫‌برای‬ ‫‌که‬
‫‌گیرد‬ ‫‌صورت‬‫‌طوری‬ ‫‌باید‬‫‌مالی‬‫‌و‬
‫‌پولی‬ ‫‌وسایل‬‫‌این‬
‫تن‬
‫‌تذکر‬‫‌از‬‫‌بنابراین‬ ‫‌دهد‬‫‌نتیجه‬ ‫‌را‬‫‌بزرگتر‬ ‫‌مفدیت‬‫‌یک‬‫‌االمکان‬‫‌حتی‬
‫مردم‬
‫‌یک‬
‫‌‬ ‫‌از‬
‫‌قدیم‬ ‫‌در‬
‫‌را‬‫‌مالی‬ ‫‌سیاست‬ ‫‌اساسی‬‫‌هدف‬‫‌که‬‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌گیری‬ ‫‌نتیجه‬‫‌فوق‬
‫ات‬
‫‌طر‬‫‌از‬
‫‌و‬‫‌نسازد‬‫‌متضرر‬ ‫‌را‬‫‌افراد‬ ‫‌آزادی‬ ‫‌که‬
‫‌نحوی‬‫‌پولی‬ ‫‌وسایلی‬‫‌تهیه‬‫طرف‬
‫‌ب‬‫‌االمکان‬
‫‌حتی‬‫‌مفدیت‬ ‫‌یک‬‫‌که‬‫‌طریقی‬ ‫‌به‬
‫‌وسایل‬ ‫‌این‬‫‌انداختن‬ ‫‌بکار‬‫‌دیگر‬‫ف‬
‫‌م‬‫‌علم‬
‫‌ساحه‬ ‫‌افزون‬ ‫‌روز‬‫‌توسعه‬ ‫‌با‬
‫‌داد‬‫‌می‬‫‌تشکیل‬‫‌آورده‬ ‫‌بار‬‫‌را‬
‫زرگترین‬
‫‌آنه‬‫‌مهمترین‬ ‫‌که‬‫‌نمود‬ ‫‌وجود‬‫‌عرض‬‫‌نیز‬‫‌دیگری‬ ‫‌اساسی‬‫‌اهداف‬ ‫‌همچنان‬‫الی‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬
‫‌خالصه‬‫‌آتی‬‫‌طور‬‫ا‬
‫‪ .5.2‬هدف آزادی‬
‫‌برای‬
‫‌‬ ‫‌مشخص‬‫‌تشخیص‬‫‌تاکنون‬ ‫‌و‬
‫‌بوده‬‫‌فلسفه‬‫‌مباحث‬ ‫‌به‬
‫‌متعلق‬
‫‌آزادی‬ ‫کلمه‬
‫‌اقتص‬ ‫‌های‬
‫‌سیستم‬ ‫‌و‬
‫‌سیاسی‬‫‌های‬ ‫‌رژیم‬
‫‌به‬‫‌نظر‬
‫‌آزادی‬ ‫‌زیرا‬
‫‌ندارد‬‫‌وجود‬‫آن‬
‫‌اقتصاد‬
‫‌‬ ‫‌در‬‫‌تولیدی‬ ‫‌وسایل‬‫‌از‬‫‌ملکیت‬‫‌مثاًل‌آزادی‬
‫‌باشد‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌متفاوت‬ ‫ادی‬
‫‌ای‬‫‌طبق‬‫‌بر‬
‫‌پالن‬
‫‌اقتصاد‬ ‫‌در‬
‫‌تولیدی‬ ‫‌وسایل‬‫‌در‬‫‌ملکیت‬ ‫‌آزادی‬
‫‌عدم‬‫‌و‬
‫بازار‬
‫‌ص‬‫‌به‬
‫‌را‬‫‌تصامیم‬ ‫‌االمکان‬
‫‌حتی‬‫‌حیاتی‬‫‌ساحات‬‫‌تمام‬ ‫‌در‬
‫‌افراد‬
‫‌بایست‬ ‫‌هدف‬
‫ن‬

‫‪146‬‬
 ‫‌مج‬‫‌حاالتی‬
‫‌در‬‫‌تنها‬‫‌آزادی‬‫‌این‬
‫‌محدودیت‬
‫‌یک‬‫‌نماید‬‫‌اتخاذ‬
‫‌آزادانه‬ ‫ورت‬
‫‌متضرر‬
‫‌‬ ‫‌را‬
‫‌جامعه‬‫‌خود‬‫‌تصامیم‬‫‌آزادی‬
‫‌توسط‬‫‌افراد‬‫‌که‬
‫‌شود‬
‫‌می‬‫‌دانسته‬‫از‬
‫‌مص‬‫‌هدف‬‫‌این‬‫‌برآوردن‬‫‌برای‬‫‌دولت‬
‫‌تدابیر‬‫‌اتخاذ‬
‫‌چون‬‫‌گفت‬
‫‌باید‬‫‌سازد‬‫می‬
‫‌آ‬‫‌تمویل‬‫‌در‬‫‌افراد‬‫‌باید‬
‫‌بنابراین‬‫‌کند‬
‫‌می‬‫‌ایجاد‬‫‌را‬
‫‌پولی‬‫‌وسایل‬
‫‌و‬‫ارف‬
‫‌شوند‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌سهیم‬‫‌نیز‬
‫ن‬
‫‌غ‬‫‌بصورت‬‫‌دولت‬‫‌مالی‬‫‌اقتصاد‬‫‌های‬
‫‌هدف‬
‫‌که‬
‫‌شود‬‫‌می‬
‫‌دیده‬‫‌اساس‬‫‌این‬
‫روی‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌می‬
‫‌خدمت‬
‫‌آزادی‬
‫‌هدف‬
‫‌ساختن‬
‫‌برآورده‬
‫‌برای‬
‫‌مستقیم‬
‫یر‬
‫‪ .5.5‬هدف رفاه‬
‫‌ن‬‫‌االمکان‬‫‌حتی‬‫‌مردم‬‫‌تمام‬‫‌برای‬‫‌تا‬‫‌نماید‬‫‌سعی‬‫‌دولت‬ ‫‌باید‬‫‌هدف‬‫‌این‬‫طبق‬
‫‌م‬‫‌ارزش‬‫‌تنها‬‫‌رفاه‬‫‌‪،‬مفهوم‬ ‫‌سازد‬‫‌ممکن‬ ‫‌را‬
‫‌رفاه‬‫‌بلند‬ ‫‌سویه‬‫‌یک‬‫‌شدن‬‫ایل‬
‫‌گیر‬‫‌می‬‫‌بر‬‫‌در‬
‫‌نیز‬‫‌را‬‫‌معنوی‬‫‌های‬‫‌ارزش‬ ‫‌بلکه‬‫‌نکرده‬‫‌احتوا‬ ‫‌را‬
‫‌بشری‬ ‫ادی‬
‫‌ه‬‫‌ارزش‬‫‌شدن‬‫‌نایل‬‫‌برای‬‫‌را‬‫‌بنا‬‫‌زیر‬‫‌و‬
‫‌اساس‬‫‌خود‬‫‌بذات‬ ‫‌مادی‬‫‌های‬‫‌ارزش‬‫د‪،‬‬
‫‌ن‬‫‌عالی‬‫‌و‬
‫‌کلتوری‬ ‫‌مدارج‬ ‫‌به‬
‫‌وقتی‬‫‌افراد‬ ‫‌زیرا‬‫‌دهد‬‫‌می‬‫‌تشکیل‬‫‌معنوی‬ ‫ای‬
‫‌ب‬‫‌داشته‬‫‌اختیار‬ ‫‌در‬‫‌را‬
‫‌الزمه‬‫‌مادی‬‫‌وسایل‬‫‌الاقل‬
‫‌که‬‫‌توانند‬ ‫‌می‬‫‌شده‬‫ایل‬
‫‌ب‬‫‌نبوده‬‫‌جانبه‬ ‫‌یک‬
‫‌بصورت‬ ‫‌معنوی‬‫‌و‬‫‌مادی‬‫‌های‬‫‌ارزش‬‫‌بین‬‫‌روابط‬ ‫‌این‬‫اشد‬
‫‌پس‬
‫‌‬ ‫‌دهند‬‫‌می‬‫‌قرار‬‫‌تاثیر‬ ‫‌تحت‬‫‌مادی‬‫‌ارزشهای‬ ‫‌نیز‬‫‌معنوی‬ ‫‌های‬
‫‌ارزش‬ ‫لکه‬
‫‌دا‬‫‌انجام‬ ‫‌معقول‬‫‌بصورت‬ ‫‌طوری‬‫‌باید‬‫‌تولیدی‬ ‫‌یا‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌های‬‫فعالیت‬
‫‌بتوان‬ ‫‌شده‬‫‌نایل‬‫‌رفاه‬‫‌تر‬‫‌بلند‬‫‌سطح‬‫‌یک‬‫‌االمکان‬
‫‌حتی‬ ‫‌آن‬
‫‌توسط‬‫‌که‬‫‌شود‬‫ده‬
‫‌دو‬‫‌اقتصادی‬ ‫‌وسایل‬ ‫‌انداختن‬ ‫‌بکار‬‫‌و‬‫‌وسایل‬‫‌آوری‬‫‌جمع‬‫‌مالی‬‫‌هدف‬‫‌چون‬‫د‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌مراعات‬ ‫‌رفاه‬‫‌هدف‬‫‌شدن‬‫‌نایل‬‫‌به‬‫‌مستقیم‬ ‫‌غیر‬‫‌بصورت‬‫لت‬
‫‌ر‬‫‌اهداف‬‫‌این‬‫‌به‬‫‌تا‬
‫‌باشد‬ ‫‌قادر‬‫‌خودش‬‫‌خصوصی‬ ‫‌اقتصاد‬ ‫‌که‬
‫‌وقتی‬‫بنابراین‬
‫‌مان‬‫‌نمی‬‫‌باقی‬ ‫‌وظیفه‬‫‌کدام‬‫‌مالی‬‫‌سیاست‬ ‫‌برای‬‫‌پس‬‫‌بتواند‬ ‫‌شده‬‫‌نایل‬‫فاه‬
‫‌اما‌طوریکه‌واقعیت‬ ‫د‪،‬‬
‫‌از‬
‫‌‬ ‫‌تا‬‫‌باشد‬‫‌نمی‬‫‌قادر‬‫‌تنهایی‬ ‫‌به‬
‫‌خودش‬ ‫‌خصوصی‬‫‌اقتصاد‬ ‫‌چون‬‫‌دهد‬‫‌می‬‫‌نشان‬
‫‌ب‬‫‌را‬
‫‌زمینه‬ ‫‌و‬
‫‌نموده‬ ‫‌استفاده‬ ‫‌صحیح‬‫‌بصورت‬ ‫‌موجوده‬ ‫‌وسایل‬‫‌و‬
‫ارتفاعات‬
‫‌ا‬‫‌این‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬ ‫‌مالی‬‫‌سیاست‬ ‫‌وظیفه‬‫‌بنابرآن‬ ‫‌سازد‬ ‫‌مهیا‬‫‌استخدام‬ ‫رای‬
‫‌امکانا‬ ‫‌کامل‬ ‫‌استفاده‬ ‫‌برای‬‫‌را‬
‫‌زمینه‬ ‫‌خود‬‫‌تدابیر‬ ‫‌اتخاد‬‫‌توسط‬ ‫‌که‬
‫ست‬
‫‌همک‬‫‌رفاه‬ ‫‌هدف‬‫‌ساختن‬‫‌برآورده‬ ‫‌در‬‫‌ترتیب‬‫‌این‬‫‌به‬‫‌و‬
‫‌ساخته‬ ‫‌ممکن‬‫‌تولید‬ ‫ت‬
‫‌نماید‪.‬‬
‫اری‬
‫‪ .5.4‬هدف عدالت‬
‫‌اکن‬
‫‌باشد‬
‫‌می‬
‫‌مردم‬‫‌تمام‬‫‌برای‬
‫‌رفاه‬‫‌سطح‬
‫‌بردن‬‫‌بلند‬
‫‌رفاه‬‫‌قباًل‌هدف‬
‫طوریکه‬
‫ی‬
‫‌مجموع‌‬
‫‌رفاه‬‫‌این‬
‫‌آیا‬
‫‌که‬‫‌است‬
‫‌این‬
‫‌اساسی‬ ‫‌موضوع‬
‫‌عدالت‬
‫‌هدف‬‫‌ارتباط‬ ‫‌به‬
‫ون‬

‫‪147‬‬
‫‌ا‬‫‌فوق‬‫‌تفاوت‬
‫‌یک‬‫‌یا‬‫‌و‬
‫‌شوند‬ ‫‌می‬
‫‌مستفید‬
‫‌مساوی‬‫‌تقریبًا‬‫‌یا‬
‫‌عادالنه‬
‫‌بصورت‬‫هم‬
‫‌ش‬‫‌می‬
‫‌مطرح‬‫‌که‬
‫‌سوال‬ ‫‌جا‬‫‌درین‬‫‌است‬
‫‌موجود‬‫‌مادی‬
‫‌اشیای‬‫‌توزیع‬‫‌در‬‫‌زیاد‬‫لعاده‬
‫‌چیست؟‬
‫‌‬ ‫‌عدالت‬‫‌که‬
‫‌اینست‬‫ود‬
‫ل‬
‫‌محصو‌‬ ‫‌توزیع‬‫‌یک‬
‫‌که‬‫‌است‬‫‌این‬‫‌از‬
‫‌عبارت‬‫‌عدالت‬‫‌که‬
‫‌بوده‬‫‌عقیده‬‫‌این‬
‫‌به‬‫علما‬
‫‌تولی‬ ‫‌سهم‬
‫‌مطابق‬‫‌فرد‬ ‫‌هر‬
‫‌که‬‫‌تواند‬
‫‌می‬
‫‌بوده‬‫‌عادالنه‬
‫‌بصورت‬‫‌وقتی‬‫اجتماعی‬
‫‌کند‪.‬‬
‫‌دریافت‬ ‫‌پاداش‬‫‌خود‬
‫دی‬
‫‪ ( 4‬وسایل سیاست مالی‬
‫‌مختل‬‫‌منابع‬‫‌از‬
‫‌عواید‬‫‌از‬‫‌است‬‫‌عبارت‬‫‌مالی‬
‫‌سیاست‬ ‫‌وسایل‬‫‌یا‬‫ابزار‬
‫‌بود‬‫‌اشکال‬
‫‌به‬‫‌مالی‬‫‌پروسه‬‫‌باشد‬‫‌می‬
‫‌مختلف‬‫‌های‬‫‌عرصه‬‫‌در‬‫‌دولت‬‫‌مصارف‬‫‌و‬‫ف‬
‫‌مالیا‬‫‌امتیازات‬ ‫‌ذخایر‪،‬‬‫‌انتقالی‬ ‫‌تادیات‬‫‌مالیاتی‪،‬‬ ‫‌های‬‫‌تعرفه‬‫جه‬
‫‌ق‬‫‌استفاده‬
‫‌مورد‬ ‫‌دولت‬
‫‌اجتماعی‬ ‫‌اقتصادی‬‫‌سیاست‬ ‫‌هدف‬
‫‌مطابق‬ ‫‌غیره‬‫‌و‬
‫تی‬
‫‌مال‬‫‌سیاست‬
‫‌در‬‫‌که‬‫‌عمده‬
‫‌وسیله‬ ‫‌بگوییم‬‫‌ساده‬‫‌عبارت‬‫‌به‬
‫‌اگر‬‫‌گیرد‬‫‌می‬‫رار‬
‫‌چنان‬
‫‌‬ ‫‌هم‬
‫‌‪،‬و‬
‫‌دولتی‬ ‫‌بودجه‬‫‌از‬
‫‌است‬‫‌عبارت‬‫‌گیرد‬‫‌می‬
‫‌قرار‬‫‌استفاده‬ ‫‌مورد‬ ‫ی‬
‫‌ع‬‫‌دهیم‪.‬‬
‫‌نشان‬‫‌ذیل‬‫‌چارت‬‫‌بشکل‬‫‌را‬
‫‌دولت‬‫‌بودجه‬‫‌تا‬
‫‌بینیم‬ ‫‌می‬
‫‌تذکر‬‫‌به‬‫الزم‬
‫‌دولت‬
‫‌‬ ‫‌ بودجه‬
‫واید‬
‫‌ها‬
‫‌‬ ‫مخارج‬ ‫‌‬

‫‪ -‬خریداری‌اموال‌و‬
‫‌‬ ‫‪ -‬مالیات‬
‫‌مستقیم‬
‫‌مستقیم خدمات‬ ‫‪ -‬مالیات‬
‫‌غیر‬
‫‪ -‬سرمایه‬
‫‌گذاری‬ ‫‪ -‬محصول‬
‫‌گمرکی‬
‫‌‬
‫‪ -‬امدادهای‌بالعوض‌دولت‬
‫‌‬ ‫‪ -‬اسناد‬
‫‌قرضه‬
‫‌اشخاص‬
‫‌مرکزی برای‬
‫‌بانک‬ ‫‪ -‬قرضه‬
‫‌از‬
‫‪ -‬امداد‬
‫‌های‌بالعوض‌دولت‬
‫‌‬ ‫‪ -‬قروض‬
‫‌داخلی‬

‫‌ها‬
‫‌تصدی‬
‫برای‬ ‫‪ -‬قروض‬
‫‌خارجی‬
‫‌‬
‫‪ -‬اقساط‌قابل‌تادیه‬
‫‌قروض‬
‫‌قروض‬
‫‌‬ ‫‪ -‬تکت‬
‫‌پولی‬

‫‌ب‌‬
‫ه‬ ‫‌کامل‬‫‌وابستگی‬
‫‌اقتصادی‬
‫‌های‬
‫‌سیاست‬‫‌تحقق‬
‫‌کرد‬‫‌کرد‬
‫‌اشاره‬
‫باید‬
‫‌دارد‪.‬‬
‫‌‬ ‫‌سیاستمدران‬‫‌های‬
‫‌عملکرد‬‫‌و‬
‫‌سیاسی‬
‫وضعیت‬
‫‪Fiscal policy: government policy related to taxation and public spending.‬‬
‫‪Fiscal policy and monetary policy, which is concerned with money‬‬
‫‪supply are the two most important components of a government’s overall‬‬

‫‪148‬‬
economic policy, and governments use them in an attempt to maintain
economic growth, high employment, and low inflation.

149
 ‫تمرین فصل دهم‬
‫‌بگیر‬‫‌نام‬
‫‌صرف‬‫‌اند‬‫‌ها‬‫‌کدام‬
‫‌اقتصادی‬ ‫‌مهم‬
‫‌و‬‫‌عمده‬
‫‌اهداف‬‫‌اول(‬‫سوال‬
‫ید؟‬
‫‌‬
‫‌تواند؟‬
‫‌‬ ‫‌می‬‫‌شده‬
‫‌تامین‬ ‫‌چگونه‬‫‌عاید‬
‫‌عادالنه‬‫‌توزیع‬‫‌دوم(‬‫سوال‬
‫‌کنید؟‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬‫‌را‬‫‌اقتصادی‬‫‌سیاست‬‫‌سوم(‬‫سوال‬
‫‌کنید؟‬
‫‌‬ ‫‌تعریف‬‫‌را‬‫‌مالی‬‫‌سیاست‬‫‌چهارم(‬‫سوال‬
‫‌اتخاذ‬
‫‌‬ ‫‌اقتصادی‬ ‫‌حالت‬‫‌کدام‬‫‌در‬
‫‌انبساطی‬‫‌مالی‬‫‌سیاست‬‫‌پنجم(‬‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫‌گردد‬‫می‬
‫‌سازید‬‫‌واضح‬‫‌دارد‬‫‌وجود‬‫‌انبساطی‬‫‌مالی‬‫‌سیاست‬‫‌نوع‬‫‌چند‬
‫‌(‬‫‌ششم‬
‫سوال‬
‫؟‬
‫‌‬
‫‌اتخاذ‬
‫‌‬ ‫‌اقتصادی‬ ‫‌حالت‬‫‌کدام‬‫‌در‬
‫‌انقباضی‬‫‌مالی‬‫‌سیاست‬‫‌هفتم(‬‫سوال‬
‫‌سازید؟‬
‫‌‬ ‫‌واضح‬‫‌گردد‬‫می‬
‫؟‬
‫‌سازید‌‬ ‫‌واضح‬‫‌را‬
‫‌انقباضی‬ ‫‌مالی‬‫‌سیاست‬‫‌انواع‬‫‌هشتم(‬‫سوال‬
‫‌بگی‬
‫‌نام‬‫‌صرف‬‫‌اند‬‫‌ها‬
‫‌کدام‬‫‌مالی‬‫‌سیاسی‬‫‌اهداف‬‫‌ترین‬‫‌مهم‬
‫‌نهم(‬‫سوال‬
‫رید؟‬
‫‌‬
‫‌کنید؟‬
‫‌‬ ‫‌تشریح‬‫‌را‬‫‌مالی‬
‫‌سیاست‬‫‌رفاه‬‫‌هدف‬‫‌دهم(‬‫سوال‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫منابع و ماخذ‬
‫‌حسابداری‬‫‌علی‪.‬‬
‫‌محمد‬‫‌الهی‪،‬‬
‫‪‌.4‬روح‬
‫‌تهران‬
‫‌‬ ‫‌ایران‪.‬‬
‫‌صنعتی‬
‫‌تحقیقات‬‫‌و‬
‫‌آموزش‬‫‌مرکز‬
‫دولتی‪.‬‬
‫‌حسابداری دولتی‬
‫‌آقالو‪.‬‬‫‌یحی‬‫‌و‬
‫‌حسین‬
‫‌سید‬
‫‌عراقی‪،‬‬‫‌حسینی‬
‫‪.4‬‬
‫‌تهران‬
‫‌‬ ‫‌حفیظ‪.‬‬
‫‌انتشارات‬‫نظری و عملی‪.‬‬

‫‪150‬‬
 ‫‌حسابداری در موئسسات غیر انتفاعی و‬ ‫‌فردین‪.‬‬‫‌شورج‪.‬‬
‫‪.4‬‬
‫‌تهران‬
‫‌‬ ‫‌چغا‪.‬‬
‫‌نشر‬
‫دولتی‪.‬‬
‫‌حسابداری دولتی‪ .‬نشر دانشکده امور‬‫‌احمد‪.‬‬
‫‌استکی‪،‬‬‫‪.1‬‬
‫‌تهران‬
‫‌‬ ‫اقتصادی و بازرگان‪.‬‬
‫‌نقدی‪.‬‬‫‌محاسبه‬
‫‌نامه‬
‫‌تعلیمات‬
‫‌خزاین‪.‬‬
‫‌ریاست‬
‫‌مالیه‪.‬‬‫‌وزرات‬‫‪.4‬‬
‫‪4444‬‬
‫‌‬

‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫‌‬

‫‪151‬‬