CHUONG II HANG HOA, TH] TRUONG VA VAI TRO CUA CAC CHU THE THAM GIA THI TRUONG Phan thir nht trong Chuong II trinh bay ly ludn gid trj Jay d6ng cua C. Mac théng qua cdc pham tri. co ban vé hang héa, lag dong san xuat hang hda, tién té, gid ca... Phan thir hai vé thj trudng va vai tro cla cdc chil thé tham gia thj trudng cung cp tri thire cin ban vé thi trudng, co ché thj trudng, kinh té thi trudng va cdc quy luat co ban cuia thi trudng. Day cing 1a phin ndi dung lam sau sic hon mét sé khia canh ly ludn ctia C. Mac vé hang hoa, gid tri hang héa ma théi cua minh, do hoan canh khdch quan, C. Mac chua cé diéu kién dé nghién ctru mét cach sau sic. Trén co sé ly luan vé hang héa, sin xudt hang hda va thi truéng, ngudi hoc van dung vao xem xét cdc hoat d6ng trong nén kinh té thi trudng hién nay, nhin thite duge vai trd ctia minh dé c6 hanh vi kinh té phi hgp véi yéu cau khdch quan. I, LY LUAN CUA C. MAC VE SAN XUAT HANG HOA VA HANG HOA 1. San xuat hang héa Khai niém San xudt hang héa la kiéu t6 chite kinh 16 ma & dé, nhitng ngudi san xudt ra sin phdm khéng nhém muc ye nl Dugc quét bang CamScannercau tiéu ding cia chinh minh ma dé trao doi, mua ban. Diéu kign ra dai cita san xudt hang héa San xuat hang hda ra doi can cé hai diéu kién sau: Diéu kién thit nhdt, phan céng lao déng xa héi. Phan cong lao déng x@ hdi la sy phdn chia lao déng trong xa h@i thanh cdc nganh, cdc _linh vic san xudt khéc nhau, tao nén swe chuyén mén_héa ctia nhitng nguoi san xudt thanh nhitng nganh, nghé khdae nhau, Phan céng lao déng x4 hdi tao nén su chuyén mén ha, tir do lam ting nang sudt lao déng x4_hdi, san phim xd hdi tao ra ting Jén, 1am phat sinh nhu cu trao déi gitta nhing ngudi san xuat. Do cé phan céng lao dong xa hdi nén mdi ngudi san xuat chi n phdm nhét dinh, boi vay dé théa san xuat mOt hoc m6t v: man moi nhu cau cia minh, nhiing ngudi san xuat hang héa phai | trao déi sin-pham-cho nhau. pigu kién thir hai: Sy tach biét vé mat kinh té cia cde chi thé san xuat. | Su tach biét vé mat kinh té lam cho nhiing ngudi san xuat d6c Lap voi nhau trong qué trinh sin xudt va quyét dinh déi voi sin phim cia minh trong vige trao ddi, mua ban. Day chinh la digu kign du dé nén san xudt hang héa ra doi va phat trién. 2. Hang héa a. Khai nigm va thuéc tinh cia hang hoa 15 Dugc quét bang CamScannerKhai nigm hang héa Hang héa la sain phéim cia lao déng, cé thé théa man ng, nhu cau nao dé ciia con ngudi théng qua trao a6i, mua bein, Hing héa cé thé sir dung cho nhu cau cd nhan ho’c nhy cdy san xudt. Hang héa cé thé tdn tai & dang vat thé hoac & dang Phi vat thé, Thugc tinh cia hang héa Gia trj str dung ctta hang héa Gid trj sie dung ctia hang héa la cong dung ciia vat phdm, cé thé théa man mé6t nhu cau nao dé ctia con ngudi Céng dung cia hang héa cé thé thoa man nhu cau vat chit hoc tinh than, trong san xudt hoic trong sinh hoat. Gia tri sir dung ciia hang héa do thuge tinh ty nhign cia yéu 6 tham gia cau thanh nén hang hoa dé quy dinh. Nén san xudt cang phat trién, khoa hoc, cong nghé cang tién tién, cang gitip cho con ngudi phat hién ra nhidu gid tri sir dung khdc nhau cua hang héa. Gid tri cia hang héa Hang héa duge trao ddi theo ti 1 nhat dinh, Vigc trao déi cing tri str dung khac nhau. Ty 1é i nhau goi 1a gid tri trao déi. chi-dién ra gitta cac hang héa c6 gi trao déi gitta cae gid tri sir dung kha C. Mic cho ring, sé di cae hang héa trao déi duge véi nhau la vi ching cé mét diém chung: chting déu 1a két qua cua sy hao Phi site lao déng. Khi 1 hang hoa, dit khac nhau vé gid trj str 16 i Dugc quét bang CamScannerdung, nhung ching déu 1a két qua cla su hao phi sic lao d6ng cia ngudi san xuat ra hang hoa dy, nén hang héa cé gia tri. Thue chat cua trao déi & day 1a trao déi strc lao dong cho nhau. Nhu vay, Gid tri hang héa la lao déng x@ hGi cia ngudi san xudt ra hang héa két tinh trong hang héa ay. Gia tr} hang héa biéu hién mdi quan hé kinh 16 gitra nhimg ngudi san xuat, trao déi hang héa va 1a pham tra lich sir. Néu nhu gid tri sir dung cia hang héa duge thye hién trong tiéu ding thi gid tri cla hang héa duge thyc hign trong qué trinh trao déi. Trong méi quan hé véi gia tri trao déi, gia tri 1a ni dung, la co s6 cia gid trj trao déi. Gid tri khong thé ty biéu hign ra ma biéu j trao di. Gid tri trao aéi Ia hinh thie biéu hién thong qua gia hién ra bén ngodi ctta gid tri; gid tri la ndi dung, Ia co sé ciia gid trj trao déi. b. Tinh hai mit cia lao dong san xuat hang héa Hang héa cé hai thuéc tinh 1a do lao déng cia ngudi san xuat hang héa cé tinh hai mt: lao déng cy thé va lao dng triru tugng. Lao déng cu thé la laa déng c6 ich diréi mét hinh thite cu thé ctia nhitng nghé nghiép chuyén mén nhat dinh. Mai lao déng cu thé cd myc dich, déi tugng, céng cu, phuong phap va két qua lao déng riéng. Lao dong cu thé taora gid tri strdung-cua hang hod. Phan c6ng lao déng x4 héi cang phat trién thi xa hdi cing 17 Duc quét bang CamScannernhigu nganh nghé khéc nhau, do d6 c6 nhiéu gi trj str dung Kha, nhau. Khoa hoc ky thuat, phan cong lao dong cang phat trién thi cAc hinh thitc lao déng cy thé cang phong phi, da dang. Lao dé6ng triru tugng la lao déng xa héi cia ngudi san ud hang héa khong ké dén hinh thite cu thé cia né, dé la se hao bhi stec lao déng néi chung ctia ngudi san xudt hang hod vé co bap, than kinh, tri dc. Lao dong triru tugng tao ra gid tri cla hang hoa. Vi vay, gid tri hang héa la lao d6ng triru tugng cla ngudi san xudt két tinh trong hang hoa. ¢, Luong gid tri va cdc nhan té anh huéng dén lugng gid tri cia hang hoa . : Luong gid trj cla hang héa Luong gid tri cla hang héa 1A Iuong lao dong 4a hao phi dé san xudt. ta hang héa. Luong lao d6ng da hao phi duge tinh bing Gi cain thigt, ian lao déng xa h6i can thiét Id thoi gian cdi n thiétdé San xudt ra m6t gid tri sir dung ndo dé trong nhitng diéu kién binh thuéng cia xa héi véi trinh d6 thanh thao trung binh, cuéng do lao d6ng trung binh. Vay, leong: gid! tri cia mét don vi hang héa la long thoi Sian hao phi lao déng xa héi can thiét dé san xudt ra don vi hang héa do. Duc quét bang CamScannerXét vé mat cdu thanh, lugng gid tri cla mt don vj hang héa duge san xudt ra bao him: Hao phi lao déng qua khi, ky hiéu 1a c (chia trong cac TLSX: vat tu, nguyén nhién ligu da tiéu ding dé sin xuat ra hang héa d6) + Hao phi lao dong séng tao ra gid tri moi, lav +m. Néu goi gia tri hang héa la G th G=c +v +m. Cac nhan té énh hwéng dén legng gid trj cia hang héa C. Mac cho ring, cé nhing nhan t6 sau anh hudng dén long gid tri hang héa: Mot la, nang suat lao déng. Nang sudt lao déng Id la nang luc san xu ctia nguéi lao” d6ng, duoc tinh bang $6 long san phai don vj théi gian, hay sé luong mot don vi sin phim. Khi ting nang sudt lao d6ng, sé lam gidm Iuong théi gian hao phi lao déng can thiét trong mét don vj hang héa. Cho nén, tang nang suat lao déng, sé lam giam lugn id tri trong mét don vi hang héa. Nang sudt lao déng 6 méi quan hé ty 1é nghich voi ene lugng gid tri trong mét don vi hang héa. Vi vay, trong thuc hanh san xuat, kinh doanh cn phai duge chi y, dé c6 thé giém hao phi. lao_déng ca biét, can phai thyc hién cdc bién phap dé gop phan tang nang suat lao dong. Ce nhn té tac dng dén nang suat lao déng gdm: trinh do cia ngudi lao dong; trinh dé tién tién va mite d6 trang bj ky thuat, khoa hoc, cng nghé trong qué trinh san xuat; trinh d6 quan ly; 19 Dugc quét bang CamScannercdc yéu 16 tu nhién. Can phan biét nang sudt lao d6ng va cudng a6 100 dng. Cuéng dé lao dng la mite d6 khan truong, tich eve ; ta hy dong lao déng trong sén xudt. Tang cudng i} 46 lao dong 1a ti, mic dé khan truong, tich cue ciia hoat dng lao dong, Khi cutn n ’ trong ‘ting lp hang ha d6 lao déng tang én lam cho sé lvong san phim san Xuat m6t don vj thoi gian ting lén. Nhung sy hao phi sire luc ¢j lén tuong img lam cho lugng gid tri cua mét don vi kh6ng thay déi. Tuy nhién, trong diéu kién trinh 46 san xudt hang héa cdg thap, viéc tang cudng d6 lao dong cting cé y nghia rat quan trong trong viéc tao ra sé lugng cac gid trj sir dung nhiéu hon, g6p phin théa mn tét hon nhu cau cla xi hdi. Cudng dé lao d6ng chju anh hudng cia cdc yéu t4 site khde, thé chit, tam ly, trinh d6 tay nghé thanh thao cua ngudi lao déng, céng tac té chire, ky luat lao dGng. Hai 1a, tinh chat phitc tap hay gian don ctia lao dOng. Lao dng giin don 1a lao dong khéng ddi hoi c6 qua trinh dao tao, huan luyén chuyén sau vé chuyén mén, ky nang, nghiép vu cting c6 thé thao tac duge. Lao d6ng phitc tap 1a nhiing hoat d6ng lao dong yéu cau phi trai qua m6t qué trinh dao tao vé ky ning, nghiép vy theo yéu ci cia nhimg nghé nghiép chuyén mén nhit dinh, Trong cing m6t don vj thai gian, moi hoat dong lao done 20 Duc quét bang CamScannerphire tap sé {to ra duge nhidu lugng gid tr) hon so véi lao d6ng gidin don. C. Mic ggi lao dong phire tap 1a lao dong gian don duge nhan b@i Ién. Day I co sé ly ludn quan trong dé ca nha quan trj va ngudi lao dong tinh todn, xde dinh mire tht: lao cho phi: hgp véi tinh chat ctia hoat déng lao déng trong qué trinh tham gia vao cdc hoat dong kinh té xi hoi. 3. Tien té a, Ngudn géc va ban chit cia tign C. Mac khang dinh, tién la két qua trinh phat trién san xuat va trao déi hang hda, 1a sin phdm eta sw phat trién qua cdc hinh thai gid trj tir thdp dén cao. Tir hinh thai gin don ngau nhién cho dén hinh thai day di: nhét la tign té. Cu thé: - Hinh thai gia tri gidn don hay ngdu nhién: khi san xuat chua phat trién, viée trao déi hang héa lic dau chi mang tinh don lé, ngdu nhién, ngudi ta trao di tryc tiép hang héa cé gia tri str dung nay dé déi ldy mét hang héa cé gid tr] sir dung khac. - Hinh thai day di hay mé rong: khi trinh d6 phat trién cua san xudt hing héa duge nang lén, mt hang héa co thé trao déi v6i nhiéu hang héa khac. - Hinh thai gid tri chung: cdc hang héa duge déi léy 1 hang héa — hang héa nay tré thanh vat ngang gia chung, biéu thi gid tri cho cdc hang héa con lai. - Hinh thai tién: x4 hdi Iya chon | vat ngang gia chung théng 21 Dugc quét bang CamScanner4 nhat, vang tro thanh vat ngang gia chung cho thé gidi hang by, Vang tré thanh hinh thai tién cua gia tri. Vé ban chat, tién 1a mot loai hang héa\dde biér, ta Rigg ciia quai trink phat trién cia san xudt va trao d6i hang hi, 4g xudt hién la yéuté ngang gid chung cho thé gidi hang héa, Tién la hinh thai biéu hién gid tri cia hang héa. Tién Dhiy anh lao déng xa hoi va méi quan hé gitra nhomg ngudi san xuity trao déi hang héa. b. Chire nang ciia tién Theo C. Mac, tién c6 nam chitc nang sau: - Thudc do gid tri: Khi thye hién chite nang thudc do gid ti, tién duge ding biéu hién va do ludng gia tri cua tat cd cdc hang héa khac nhau. Dé do ludng gia tri cla cdc hang hoa, tién citing phai cé gia tri. Vi vay dé thuc hién chite nang thuée do gia tr ngwdi ta ngam hidu do 1a tin vang. Sé di nhu vay la vi gitta gid ti cua vang va gid tri cla hang héa trong thy té da phan anh lugng lao d6ng x hdi hao phi nhat dinh. Gia tri hang héa duoc biéu hién bang tién goi ta gid ca hang héa. Gia cd hang héa co thé lén xudng do su tac dong cua nhigu nhan t6: Gia tri hang héa; gia tri cia tién; anh hung cia quan hé cung — cau. @ - Phuong tién leu thong: Khi thyc hign chit nang phuons tign Iuu thong, tién duge ding kim méi giéi cho qua trinh trao di 22 Dugc quét bang CamScannerhang héa. Dé thuc hién chirc nang nay, yéu cau phai cé tién mat (tin bing kim loai, tién gidy). Tién gidy ra doi giup trao déi hang hoa dugc tién hanh dé dang, thudn Igi va it tn kém hon tién vang, tién kim loai. Tuy nhién, tién giay ban than khéng co gia tri chi la ky hiéu gid tri duge nha nude in va phat hanh sé lugng theo yéu cau cia quy luat luu thong tién té, khéng thé phat hanh thy tign. Néu in va phat hanh qué nhigu tién gidy sé lam cho gid tri cla déng tién gidm xudng, dan t6i lam phat. - Pincong tién cdt trie: Tién 1a dai dién cho gid tri, dai dign cho cia cai nén khi tién xudt hién, thay vi cét trir hang hoa, ngudi dan cé thé cdt tri bang tién. Luc nay tién duge rat ra khéi luu théng, di vao cét trit dudi hinh thai vang, bac va sin sing tham gia luu thong khi can thiét. - Phuong tién thanh todn: Khi thyc hién chite nang thanh toan, tién duge ding dé tra ng, tra tién mua chiu hang héa. Chire nang phuong tién thanh toan cia tién gan lién voi ché d6 tin dung thuong mai. Khi trao déi hang héa mé r6ng ra ngoai bién gidi quéc gia, tién lam chirc nang tién té thé gidi. Luc nay tién dugc ding lam phuong tién mua ban, thanh toan quéc té gitta cdc nuéc véi nhau, Dé thyc hign chite ning nay, tién phai cé di gid tri, phai la tign vang hodc nhimg ding tién duge céng nhan 1a phuong tién thanh toan quéc té. 23 Dugc quét bang CamScanneroy 4. Dich vy va quan hé trao déi trong trrdng hop Bit y yéu té khac hang héa khic hing héa théng throng trong kign ngay nay a. Dich vu Dich vy la mét loai hing hoa. ahung dé [3 hang héa v8 bins Dé c6 duge cae loai dich vy. nguéi ta cling phai hao phy St lao dng va myc dich cia vige cung tmg dich vy ciing 1a ahi, théa min nhu cdu cia nguéi cé nhu cau vé loai hinh dich we Gia tj str dung cia dich vu khéng phai 18 phuc vu tre tap eh ngudi cung img dich vy. Véi cach tiép cdn nhw vay, dich va hang héa, nhung dé 14 hang héa vé hinh. Hang hoa dich vu cé mét sé dic diém khic véi hang hu thong thuéng: hinh thie tn tai dudi dang phi vat thé, Trong diéu kién ngay nay, do sy phat trién cia phan céng lz d6ng xi hdi, dudi tic dén; cia sw phat trién khoa hoc céng nghi, dich vu ngay cang cé vai tr quan trong trong viée thoa min nhv cau van minh cua con nguui. b. Quan hé trao ddi trong tring hop mét sé yéu té khie hang héa thong thing 6 digu kién hign nay Quan hé trong truéng hop trao aéi quyén sic dung dat Khi thyc hién mua, bin quyén siz dung dat, nhigu ngudi is tudng da la mua ban dit dai. Trén thye té, ho trao déi voi nhs? quyén str dung dat. Dugc quét bang CamScannerQuyén str dung dat, c6 gid trj str dung, c6 gid cd nhung khéng do hao phi lao d6ng tao ra theo cach nhu cdc hang héa théng thudng. Thue té gid cd cia quyén sir dung dat chiu sy tac dong ciia nhigu yéu 16: gid tr] ca tién, quan hé cung - cau, dau co, sur khan hiém, téc d6 46 thi héa, sy gia ting din sb... Quan hé trong trudéng hop trao déi thuong hiéu (danh tiéng) Thuong hiéu ctia mét doanh nghiép (hay danh tiéng cua mét ca nhan) ciing cd thé duge trao déi, mua ban, duge dinh gia, tir ching cé gid ca, tham chi cé gid ca cao. Thuong hiéu hay danh tiéng khéng phai ngay tu nhién ma cé duge, né phai 1a két qua clia su nd lye cua sy hao phi strc lao déng cla ngudi nam gitr thuong hiéu, tham chi la cla nhiéu ngudi. Quan hé trong truréng hop trao d6i, mua ban ching khoan, chitng quyén va mét sé gidy t6c6 gid. Chimg khoan (cé phiéu, trai phiéu) do cdc céng ty, doanh nghiép cé phan phat hanh, chig quyén do cac céng ty kinh doanh chimg khodn ching nhn va mét sé loai gidy to cé gid (ngan phiéu, thuong phiéu) cing c6é thé mua ban, trao déi va dem lai lugng tién 16n hon cho ngudi mua, ban. Chimg khoan, ching quyén, cdc loai gidy ta cé gid khac cing c6 mét sé dic trung nhu hang hdéa, mang lai thu nhaép cho ngudi mua, ban. Sy phat trién cla cdc giao dich mua, ban chtmg khodn, chimg quyén dan dan thic ddy hinh thanh mét loai thi trung hang héa phai sinh, phan biét véi thi trudng hing héa (dich 25 Dugc quét bang CamScanneros” vu thuc) - thi truéng chimg khoan, chimg quyén. C, Mac 20i nhimg loai hang héa nay 1a tu ban gid, dé phan biét v6j tu big tham gia truc tiép vao qué trinh trao déi hang héa thyc trong ni, kinh té. Mac dit thi trudng chimg khodn, chimg quyén 1a mét kénh rat quan trong dé mét sé chi thé lam giau va thiic day cac Biag dich vén cho nén kinh 16, song thuc té cing cho thay, cd nhidy ngudi giau lén, cing cé nhiéu ngudi roi vao tinh trang khanh kiét Khi chimg khoan khéng mua ban duge. Il. TH] TRUONG VA NEN KINH TE TH] TRUONG 1. Khai nigm, phan loai va vai trd cia thj truong a. Khai niém va phan loai thj trong Khai niém thi truéng Thi trucéng la téng hoa cde quan hé kinh té trong dé nhu céu cuia cdc chit thé duge dap img théng qua viée trao d6i, mua bén voi sue xde dinh gid ca va sé luong hang héa, dich vu trong tng V6i trinh dé phat trién nhdt dinh ctia nén sin xudit xa hoi. Thj trudng cé biéu hién dudi hinh thai cy thé la chg, cia hang, quay hang lu dong van phong giao dich hay siéu thi... G cap d6 trim tuong hon, thi trudng cing cé thé duge nhan dién théng qua cdc méi quan hé lién quan dén trao 4éi, mua ban hang hda, dich vu trong xa hdi, duge hinh thanh do nhimg diéu kién lich str, kinh té, xa hi nhat dinh. Theo nghia nay, thj truong 26 Dugc quét bang CamScannerla téng thé cdc méi quan hé kinh té gam cung, cau, gia ca; quan hé hang - tién; quan hé gia tri, gid tri sir dung; quan hé hgp tac, canh tranh; quan hé trong nudéc, ngoai nusc...Day ciing 1a cac yéu t6 cua thi truéng. Phan logi thj trwéng - Cn cir vao déi tugng trao déi mua ban cu thé cé cac loai thj truéng nhu: thi trudng hang hda, thi trudng dich vu. - Cn cir vao cdc pham vi quan hé cé: thi trudng trong nude va thi trudng thé gidi. - C&n ctr vao vai trd ctia cdc déi tugng trao déi mua ban cé: thi trudng tu liéu san xuat, thj trudng hang tiéu ding. - C&n cir vao tinh chat va co ché van hanh cé: thi trudng tu do, thi truéng c6 su diéu tiét, thj trudng canh tranh hoan hao, thi truong canh tranh khéng hoan hao. b. Vai tré cia thi truéng Vai tro cht yéu cua thi trudng cé thé duge khdi quat nhu sau: M6t Ia, thi trudng thyc hién gia tri hang héa, 14 diéu kién, méi trudng cho san xudt phat trién. Thj trudng 1a cau néi gitta san xuat voi tiéu ding. Thj trudng dat ra cdc nhu cau cho san xudt cfing nhu nhu cau tiéu ding. Vi vay, thj trudng cé vai tro thong tin, dinh huéng cho moi nhu cau san xudt kinh doanh, Hai la, thi trudng kich thich sy sang tao cla moi thanh vién trong xa hdi, tao ra cach thre phan bé nguén lyc hiéu qua trong nén kinh té, 27 Dugc quét bang CamScannerThi trxémg thie diy cde quan hé kinh té khong nein p. trién. Do dé, ddi hoi cdc thanh vién trong xa hdi phaj hes, ngimg nd lye, sing tao dé thich img duge “Oi su Pht tién eg & truéng. Thong qua cdc quy luat thi trudng, cde nguén Ive cho % xudt duge diéu tiét, phn bé toi cdc chu thé str dung hiéu qua thé thj trudng tao ra co ché dé Iya chon cac cht thé c6 ning Iye ® dung nguén lye higu qua trong nén san xuat Ba la, thj trudmg gin két nén kinh té thanh mt chinh tha, gb két nén kinh té quéc gia véi nén kinh té thé gidi. Xét trong pham vi quéc gia, thi trudng lam cho cac quan i sin xuat luu théng, phn ph6i, tiéu ding tré thanh mot thé thén: nhat. Xét trong quan hé véi nén kinh té thé gidi, thi trong liz cho kinh té trong nude gin lién véi nén kinh té thé gidi. Co ché thj treéng Co ché thi truréng 1a hé théng cée quan hé kinh té mang tink tue dite chinh tudn theo yéu cau cia cée quy ludt kinh té. "Co ché thi tring la phuong thitc co ban dé phan phdi vat dung cdc nguén vén, tai nguyén, cong nghé, strc lao d6ng, thon: tin, tri tug. Day 1a mt kiéu co ché van hanh nén kinh té mang tit Khéch quan, do ban than nén san xudt hang hoa hinh thanh. C° ché thj trudng duge A. Smith vi nhu 1a mét “ban tay v6 hinh” © kha nang ty dieu chinh cdc quan hé kinh té. 28 i Dugc quét bang CamScanner2. Nén kinh té thj trudng va mét s6 quy luat cha yéu caa nén kinh té thj truong a. Nén kinh té thi trong Nén kinh té thi truéng la nén kinh té dugc van hanh theo co ché thi triréng. Do la nén kinh té hang héa phat trién cao, 6 dé moi quan hé san xudt va trao doi déu diac théng qua thj tricéng, chiu su tac déng, diéu cd ctia cde quy ludt thj trudng. Kinh té thj trudng da phat trién qua nhidu giai doan v6i nhiéu mé6_hinh khdc nhau, song ching déu co nhing dac_trung chung bao gém: Thit nhdt, c6 sw da dang cia cdc chu thé kinh té, nhiéy hinh~ Thit hai, thi trang dong vai tro quyét dinh trong viéc phan bé cdc ngudn Ic xa hdi théng qua hoat déng cla cdc thi truéng b6 phan nhu thj trudng hang héa, thi truéng dich vu, thi trudng stic lao d6ng, thi trudng tai chinh, thi trudng bat d6ng san, thi trudng khoa hoc céng nghé Thit ba, gia ca duge hinh thanh theo nguyén tac thj truéng; canh tranh vira la méi truéng, vira 14 déng lye thiic day kinh té thi trudng phat trién, Thit tw, I nén kinh té mé, thi trudng trong nude gan lién voi thi trudng quéc 16, 4. 7 Uu thé cia nén kinh té thi truéng 29 Duc quét bang CamScannersy Mot 1a, nén kinh té thj trudng luén tao ra dong Ie they sing tao cla céc chi thé kinh té, Hai 1a, nén kinh té thi trudng luén phat huy tét nhét tk ning cha moi chi thé, cdc vung mién cting nhu Igi thé quéc Bia, Ba 1a, nén kinh té thj trrdng ludn tao ra cic phuong thite gj thoa min t6i da nhu cau cia con ngudi, tir 46 thtic day tién 06, vig minh xa hdi, Khuyét tit cia nén kinh té thj trwong Bén canh nhimg uu thé, kinh té thi truéng ciing nhitng Khuyét it vén 06, Nhig khuyét tat chu yéu cia kinh té thi trudn bao gdm: M6t la, nén kinh té thj trudng luén tiém an nhing rai khung hoang. Hai la, nén kinh té thj trudng khéng ty khic phuc duge huong can kiét tai nguyén khdng thé tai tao, suy thodi méi trudnz ty nhién, mdi trudng xi hdi. Ba 1a, nén kinh té thi trudng Khong ty khic phuc duge hiés tuong phin héa siu sic trong xa hdi. Do nhimg khuyét tt ctia kinh té thi trudng nén trong thy Khong tn tai mot nén kinh té thi trudng thudn tay, ma thudng ° sv can thigp cua nha nude dé sia chia hing that bai cia coe ty trvong. Khi do, nén kinh té duge goi la kinh té thj trong cost Gibu tiét cha nhd nude 0 Dugc quét bang CamScannerb. Mot sd quy lugt kinh (6 chi yéu cia thj trong Quy lu(it gid tr Quy Iuft gid tr) 1a quy luat kinh té co ban cia sin xudt hang hoa, 6 dau cé sin xudt va trao déi hang hod thi 6 46 c6 su hoat dong cla quy ludt gid tri. Vé néi dung, quy ludt gid trj yéu cdu viée san-xudt va trao_ déi hang.héa phai duge tién hanh trén ca.sé ctia hao philao déng xd héi can thiét. Tuan theo yéu cau cua quy luat gid tri, ngudi san xudt méi 06 Idi, méi tén tai va phat trién duge, ngugc lai ho sé bj thua 13, pha san. Quy ludt gid tr) hoat déng va phat huy tac dung thong qua su van dong cua gid ca dudi sy tic dng cua quan hé cung cau. Gid ca thj trudng lén xudng xoay quanh gia tr hang héa tré thanh co ché tac dong cla quy luit gid tr. Trong nén kinh té hang héa, quy ludt gid tri cb nhitng tac déng ca ban sau: Thir nhat, digu tiét sin xudt va lu thong hang héa. Thir hai, kich thich cai-tién_ky thudt, hgp ly héa san xudt nhim ting nang suit lao dong Thir ba, phan hoa nhimg ngudi san xudt thanh nhimg ngudi gi4u, ngudi nghéo mot cach ty nhién, Tom lai, quy lugt gid tr) vita ¢6 tée dung dio thi yéu té lac hou, 15) thoi, kich thich sy b§, lim cho lye lugng sin xuit Dugc quét bang CamScanneroT phat trién manh mé, vira c6 téc dung Iya chon, phan hog neu, xuat thinh ngudi gidu - ngudi nghéo. Cac téc dong d6 didn ty cach khach quan trén thi trudng nén can cé su diéu tid ay nude dé han ché tiéu cuc, thuc day tac dong tich cuc. Quy lugit cung - cau Quy luat cung — cau 1 quy lvat kinh té dieu tiét quan hey, cung va cau hang héa trén thi trudng. Trén thi trong cung — dug méi quan hé hiru co voi nhau, thudng xuyén tac d6ng lin hau y anh hudng truc tiép t6i gid cd hang héa. Néu cung lén hon cau gid ca thap hon gid tri, néu cung nho hon cau thi gid ca cao ho gid tri; néu cung = cdu thi gid ca bang voi gid tri. Quy luat cung — cau cé6 tdc dung diéu tiét quan hé gitta sk xuat va lu théng hang héa; lam bién déi co cdu va dung Iuong th truémg, quyét dinh gid ca thi trrdng...6 dau cé thi trudng thi di c6 quy ludt cung — cau tén tai va hoat d6ng mét cach khach quat Néu nhan thite duge ching thi nha nude va cdc doanh nghigp thé van dung dé tac déng dén hoat d6ng san xuét kinh doanh thet hudng cé Igi cho ngwdi sin xudt va cdc chinh sach cé Igi cho nis kinh té quéc dan. Quy lugt heu thong tién @ Theo C. Mac, quy luat luu thong tién té la quy tugequy ét cho lu thong hang héa 6 méi thoi ky ob dinh duge xéc dinh bing céng thite téng quat sau: M=P x QV A ne : ¢ Trong d6, M Ia sé lugng tién can thiét cho Iu thong 6" 32 Dugc quét bang CamScannermot thoi gian nhat dinh; P 14 mic gid cd; Q 1a khdi lugng hang “héa dich vu dua ra luu thong; V la s6 vong luu théng cia déng tién. Nhu vay, khéi lugng tién can thiét cho luu théng ty 1é thuan v6i tang sé gid cd hang héa duge dua ra thi trudng va ty 1é nghich véi téc dé Iuu thong cia tién. Quy luat dy c6 y nghia chung cho moi hinh thai kinh té- xd hdi cé san xuat va luu thong hang hda. Khi luu théng hang héa phat trién, viéc thanh toan khéng ding tién mat tré nén phd bién thi sé long tién cin thiét cho luu théng duge xdc dinh nhu sau: (PQ — (G1 + G2) + G3) M= V Trong dé P.Q 1a tang gia cd hang héa; G1 1a téng gia ca hang | héa ban chju; G2 la téng gid ca hang héa khdu trir cho nhau; G3 1a téng gid ca hang héa dén ky thanh toan; V 1a sé vong quay trung binh cua tién t8. Quy luét canh tranh Quy ludt canh tranh yéu cau, khi d@ tham gia thj truéng, cdc chit thé san xudt kinh doanh, bén canh su hop tae, luén phai chap nhan canh tranh. Canh tranh la se ganh dua giita nhieng chit thé kinh té voi nhau nham c6 dugc nhitng wu thé vé san xudt cing nhue tiéu thu va thong qua dé ma thu diege loi ich ti da. 33 Dugc quét bang CamScanner>) ~ Kinh té thj trudng cang phat trién thi canh tranh trén th trudng cing tré nén thudng xuyén, quyét liét hon. Trong nén kinh té thj trudng, canh tranh c6 thé dién ra gitta cdc chi thé trong ngi b6 nganh, cing cé thé dién ra gitra cac chu thé thuge cdc nganh khdc nhau. Canh tranh trong ngi b6 nganh } Canh tranh trong ngi b6 nganh la canh tranh giita cdc chi thé kinh doanh trong cing mét nganh, cing san xudt m6t loai hang héa nhdm thu dugc'lgi nhudn siéu ngachy Canh tranh ndi b6 nganh dugc thye hién chi yéu thong qua bién phdp gidm gid tri cd biét cla hang hda: doanh nghiép cai tién ky thuat, déi méi céng nghé, hop ly héa san xuét, tng nang suat lao dong dé lam cho gia tri ca biét hang hod cua doanh nghiép san xudt ra thap hon gid trj xa hdi cla no. Két qua cia canh tranh trong ndi bd nganh 1a hinh thanh gia trj thj trudng cua timg loai hang hod... Gid tri thi trudng 1A gid tri trung binh ca nhimng hang héa trong mot khu vuc san xudt nao dé hay 1a gid trj cd bigt cua nhimg hang hoa duge san xuat ra chiém dai bd phan trong tong sé nhimg hang héa cia khu vuc do. Canh tranh giita cdc nganh Canh tranh giita cde nganh la canh tranh giita cdc chit the San xudt kinh doanh gitta céc ngénh khdc nhau nham tim noi atin uc c6 Igi hon, 34 Dugc quét bang CamScannerBign phép canh tranh gitta céc nganh 1a cdc doanh nghiép ty do di chuyén nguén lye cia minh tir nganh nay sang nganh khac. @ cae nganh san xudt khdc nhau cé didu kién san xudt khdc nhau nén ty suat Igi nhufin gidta cdc nganh khéng gidng nhau. Bai vay, cdc nha tu ban canh tranh v6i nhau chon nganh sin xudt nado c6 ty suat Igi nhudn cao hon dé dau tu von. Két qua hinh thanh ty sudt Igi nhuan binh quan va Igi nhuan binh quan. Téic déng ciia canh tranh trong nén kinh té thi trwong Nhitng tac déng tich cuc ctia canh tranh Thir nhat, canh tranh thiic day sy phat trién Ie lung san xudt Tht hai, canh tranh thie day sy phat trién nén kinh té thj trudng ! Thir ba, canh tranh 1a co ché diéu chinh linh hoat viée phan bé cdc nguon luc. Thir tu, canh tranh thic day nang luc thoa man nhu cau cta xa hdi. Nhitng tac dng tiéu cyrc ctia canh tranh Khi thyc hién canh tranh thiéu lanh manh cé thé din téi cdc tac dong tiéu ce nhu: gay ton hai méi trudng kinh doanh, gay | lang phi ngudn luc xd hdi, lam tén hai phtic Igi cla xa hdi. IL VAI TRO CUA MOT SO CHU THE THAM GIA TH] TRUONG 1, Ngwdi sin xudt Ngudi sin xudt hang héa la nhitng nguoi sén xudt va cung 35 Eu. ae Dugc quét bang CamScanner7 cap hang hoa} dich'vu ra thi trong nhim dép ting nhu cau tig, ding ciia xa hdi. an Negurdi sin xudt bao gdm cdc nha san ae dau tu, kinh doanh hang héa, dich vu... Ho la nhimg ngudi truc tiép tao ra cia cai vat chat, san phdm cho x4 hdi dé phye vy tiéu ding. Ngudi sin xudt la nhimg ngudi sir dung cée yéu té dau vio g )sin xudt, kinh doanh va thu Ii nhuan, Nhiém vu clia ho khéng chi Jam théa mn nhu cau hién tai cua x4 hi, ma cOn tao ra va phuc vy cho nhimg nhu cau trong tuong lai voi muc tiéu dat loi nhuan téi da trong diéu kién ngudn Iyc oé han. Vi vay, ngudi sin xudt luén phai quan tam dén viéc Ia chon san xuat hang hda nao, sé lurgng bao nhiéu, san xuat voi cdc yéu t nao sao cho cé loi nhat. Ngoai muc tiéu tim kiém Igi nhuan, ngudi san xudt cén phai cé trich nhiém déi véi con ngudi, trach nhiém cung cap nhimg hang héa dich vu khéng lam tén hai téi strc khée va lgi ich cia con ngudi trong x4 hdi. 2. Ngwoi tiéu ding Nguai tiéu ding la nhiing nguéi mua hang héa, dich vu trén thi truong dé théa man nhu edu tiéu ding. Sure mua cia ngudi tiéu ding li yéu t6 quyét dinh sye thanh bi ctia ngudi sn xuat. Sy phat trién da dang vé nhu cau cia ngudi tig ding 14 déng Iye quan frong cla sy phat trién san xudt, anh huong truc tiép toi san xuat. 36 Dugc quét bang CamScannerSS a iu ding c6 vai tro rat quan trong trong dinh hudng Nguoi san xuat. Do dé, trong diéu kién nén kinh té thj trudng, ngudi tiéu iéc thoa man nhu cdu cua minh, can phai co trach ding ngoa nhiém d6i voi su phat trién bén vimg cua xa hi. Luu y, viée phin chia ngudi san xuat, ngudi tiéu ding chi co tinh chat tuong d6i dé thay duge chire nang chinh cia cac chu thé nay khi tham gia thi trudng. Trén thyc té, doanh nghiép luén déng vai tro vira la ngudi mua ciing via 1a ngudi ban. 3. Cac chi thé trung gian trong thi trwéng Chui thé trung gian la nhitng ca nhén, 16 chite dam nhiém vai tré cdu néi giita cdc chti thé sain xudt, chi thé tiéu ding hang héa dich vu trén thi trudng. Nhé vai tro cia cdc chi thé trung gian nay ma nén kinh té thi trudng tro nén séng dong, linh hoat hon. Hoat d6ng clia cac trung gian trong thj trugng lam ting co hdi thuc hién gid tri cla hang héa cing nhu théa man nhu cu cia ngudi tiéu ding. Cac chii thé trung gian lam ting su két néi gitta san xuat va tiéu ding, lam cho sin xuat va tiéu ding tré nén an khép voi nhau. Trong diéu kién nén kinh té thj truong hién dai ngay nay, cdc chi thé trung gian trong thi trudng khéng phai chi cé cdc trung gian thuong nhan ma cén rat nhiéu cdc chit thé trung gian khdc nhu: trung gian mdi gidi chimg khodn, trung gian mdi gidi nha dat, trung gian méi gidi khoa hoc céng nghé. Cac trung gian trong thi trudng khong nhiing hoat ddng trén pham vj thj trudng trong 37 Duc quét bang CamScannernude ma con trén pham vi quéc té. Bén canh dé cing cé nhiéu loai hinh trung gian khong pha hop véi cdc chun muc dao dic (lira dao, méi gidi bat hop Phip cdn loai trir khoi nén kinh té. 4, Nha née Trong nén kinh té thj trudng, nha nuéc thue hién chite Ring quan ly nha nue vé kinh té, déng thoi thuc hién nhing bién phip dé khdc:phuc nhtng khuyét tat cia thi trudng. Véi trach nhiém nhu vay, nha nudc thyc hién quan tri phat trién nén kinh té thong Ww \ qua vigc tao lap méi trudng kinh té tét nhdt cho cac chu thé kinh 6 phat huy strc sang tao cla ho. Tom lai, trong nén kinh té thi trugng, moi quan hé san xuit > va trao ddi, cdc hoat d6ng ctia cdc chu thé déu chiu sw tac dong cuia céc quy luat kinh té khach quan cua thj truéng; dong thdi chiu su diéu tiét, can thiép cua nha nude qua viéc thyc hién hé thong phap luat va cdc chinh séch kinh té. M6 hinh kinh té thi trudng co sur didu tiét cua nha nuéc & timg nue, ting giai doan cé thé khic nhau tly thugc vao mic 46 can thiép cua chinh phi déi voi thi trudng, song tat cd céc m6 hinh déu c6 diam chung 1a khéng the thiéu vai trd kinh té cta nha nude. BAI TAP Bai tap tw luan Sea Eee sa vA ath ea pe eee 1. Tw ly lun ctia C. Mac vé didu kién ra doi ctia sin xu 38 | Duc quét bang CamScanner