OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ

CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ

I. Toång quaùt veà hoaù höõu cô
I.1. Caùc ñònh nghóa
I.1.1. Hoaù hoïc höõu cô : Nghaønh hoaù hoïc chuyeân nghieân cöùu caùc hôïp chaát höõu
cô
I.1.2. Hôïp chaát höõu cô : laø hôïp chaát cuûa cacbon
- Coù chöùa Cacbon, thöôøng coù Hiñro, Nitô, Oxi vaø moät soá nguyeân toá khaùc
- Neáu chöùa theâm nguyeân toá kim loaïi thì goïi laø hôïp chaát höõu cô kim loaïi hay
hôïp chaát cô kim
- Tuy coù Cacbon, nhöng caùc hôïp chaát Cacbon (II) oxit (CO), Cacbon (IV) oxit (CO2),
caùc muoái Cacbua (nhö Al4C3, CaC2…), caùc muoái Cacbonat trung hoaø vaø
hiñrocacbonat (nhö CaCO3,…), caùc muoái Xianua (nhö KCN,…), axit Xianhiñrit
(HCN),…ñeàu laø caùc hôïp chaát voâ cô.
I.2. Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc hôïp chaát höõu cô : Tuy khoâng bcoù ranh giôùi roõ
reät giöõa caùc chaât höõu cô vaø caùc chaát voâ cô, nhöng caùc chaát höõu cô coù moät soá
ñaëc ñieåm chung :
1- Trong thaønh phaàn hôïp chaát höõu cô coù theå gaëp haàu heát caùc nguyeân toá trong
baûng heä thoáng tuaàn hoaøn, song soá löôïng caùc nguyeân toá thöôøng xuyeân taïo
neân chaát höõu cô thöôøng khoâng nhieàu : nhaát thieát phaûi coù Cacbon, thöôøng coù
H, hay gaëp Oxi, Nitô, sau ñoù ñeán Halogen, S, P,…
2- Lieân keát hoaù hoïc giuõa caùc nguyeân töû trong phaân töû hôïp chaát höõu cô haàu
heát laø lieân keát coäng hoaù trò, vì theá giöõa caùc nguyeân töû C coù khaû naêng lieân
keát vôùi nhau taïo thaønh nhöõng maïch cacbon khaùc nhau (maïch khoâng nhaùnh, coù
nhaùnh, maïch voøng).
3- Caùc phaûn öùng cuûa hôïp chaát höõu cô thöôøng xaûy ra chaäm vaø khoâng hoaøn
toaøn theo moät höôùng nhaát ñònh.
4- Laø hôïp chaát coäng hoaù trò neân löïc lieân keát giöõa caùc phaân töû chaát höõu cô
thöôøng laølöïc huùt phaân töû töông ñoái yeáu, do ñoù cac chaát huõu cô thöôøng deã
bay hôi, deã noùng chaûy, deã chaùy vaø keùm beàn nhieät so vôùi chaát voâ cô.
I.3. Caáu taïo caùc hôïp chaát höõu cô
I.3.1. Phaân loaïi hôïp chaát höõu cô : Ta coù theå phaân chia caùc hôïp chaát höõu cô
thaønh hai loaïi chính : Hiñrocacbon vaø hôïp chaát coù nhoùm chöùc (hay daãn
xuaát cuûa Hiñrocacbon).
1- Hiñrocacbon : laø loaïi hôïp chaát höõu cô ñôn giaûn nhaùt, trong thaønh phaàn phaân
töû chæ chöùa hai nguyeân toá laø Cacbon vaø Hiñro. Döôùi ñaây laø sô ñoà phaân loaïi
Hiñrocacbon
Hiñrocacbon.

Hiñrocacbon maïch Hiñrocacbon maïch voøng

hôû

Ankan Anken Ankañien Ankin Xiclo–Ankan Aren

(Hiñrocacbon (Hiñrocacbon (Hiñrocacbon (Hiñrocacbon (Hiñrocacbon (Hiñrocacbon
no) khoâng no khoâng no khoâng no voøng no ) thôm )
coù 1 noái -1-
coù 2 noái coù 1 noái
CnH2n + 2 CnH2n CnH2n
ñoâi) ñoâi) ba)
CnH2n CnH2n – 2 CnH2n – 2
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ

2- Hôïp chaát coù nhoùm chöùc : laø loaïi hôïp chaát höõu cô coù chöùa nhoùm nguyeân
töû quyeát ñònh caùc tính chaát ñaëc tröng cuûa loaïi hôïp chaát ñoù maø ta goïi laø
nhoùm ñònh chöùc hay nhoùm chöùc. Döôùi ñaây laø sô ñoà phaân loaïi caùc hôïp chaát
coù nhoùm chöùc
Hôïp chaát coù nhoùm
chöùc

Hôïp chaát 1 nhoùm Hôïp chaát nhieàu nhoùm

chöùc chöùc

1. An–col Anñehit Axit Amin Hôïp chaát Hôïp chaát

(röôïu) CxHyCHO Cacboxylic CxHyN coù nhieàu coù nhieàu
CxHyOH CxHyCOOH Anilin nhoùm chöùc nhoùm chöùc
2. Pheânol C6H5NH2 cuøng loaïi. khaùc
C6H5OH loaïi(hôïp
chaát taïp
chöùc)

1. Röôïu ña 1. Aminoaxit
chöùc 2. Glucoâzô ,
CxHy(OH)n Fructôzô
2. Axit ña chöùc 3.Saccarit
CxHy(COOH)n 4. Chaát beùo
3. Anñeâhit ña
chöùc
CxHy(CHO)n

I.3.2. Tính chaát cuûa moät soá chaát höõu cô tieâu bieåu : Noùi chung, taát caû chaát
höõu cô ñeàu chaùy cho CO2, H2O,… Ngoaøi ra moãi loaïi hôïp chaát höõu cô ñeàu
coù nhöõng tính chaát rieâng.
- Hiñrocacbon no : Phaûn öùng theá vôùi Halogen
- Hiñrocacbon chöa no :Phaûn öùng coäng vôùi Halogen (hoaëc theá ôû nhieät ñoä cao)
- Hiñrocacbon thôm : Coù theå coäng hoaëc theá vôùi Halogen ôû ñieàu kieän khaùc nhau

-2-
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ
- Coù chöùa nhoùm – OH : Taùc duïng ñöôïc vôùi kim loaïi kieàm vaø giaûi phoùng H2
- Coù nhoùm – COOH :Theå hieän tính chaát axit
II. Phaân tích caùc hôïp chaát höõu cô :Phaân tích hôïp chaát höõu cô bao goàm
- Phaân tích ñònh tính nguyeân toá : Tìm bieát chaát höõu cô coù chöùa caùc nguyeân toá
naøo.
- Phaân tích ñònh löôïng nguyeân toá : Xaùc ñònh khoái löoïng töøng nguyeân toá coù
trong chaát höõu cô.
- Xaùc ñònh khoái löôïng phaân töû chaát höõu cô.
Töø ñoù giuùp xaùc ñònh döôïc coâng thöùc toång quaùt, coâng thöùc thöïc nghieäm,
coâng thuùc ñôn giaûn nhaát vaø coâng thuùc phaân töû cuûa chaát höõu cô khaûo saùt.
Neáu nghieân cöùu theâm tính chaát lí hoaù hoïc cuûa noù, coøn coù theå aùc ñònh ñöôïc
coâng thuùc caáu taïo cuûa noù.
Ví duï : Khaûo saùt moät chaát höõu cô A
A CxHyOz (CHO)n CTPT CTCT
II.1. Phaân tích ñònh tính vaø ñònh löôïng nguyeân toá
II.1.1. Nguyeân taéc chung : Chuyeån caùc nguyeân toá chöùa trong chaát höõu cô thaønh
caùc chaát voâ cô ñôn giaûn
- Nhaän bieát chuùng (phaân tích ñònh tính)
- Caân ño chuùng (phaân tích ñònh löôïng)
II.1.2. Phöông phaùp thöïc hieän
Nguyeâ Tieán haønh thí Phaân tích ñònh tính Phaân tích ñònh löôïng
n nghieäm (nhaän bieát) (caân, ño, …)
toá
caàn
tìm
(1) (2) (3) (4)
C, H Oxi hoaù hoaøn toaøn : - Cho hoãn hôïp khí laàn löôït Cho hoãn hôïp khí sau
nung qua : thí nghieäm laàn löôït
vôùi CuO, … Binh I chöùa CuSO4 khan ñeå qua :
C CO2 , H H2O nhaän bieát hôi nöôùc, neáu Bình I chöùa caùc
coù : hoaù chaát huùt nöùôc
CuSO4+5H2O=CuSO4.5H2O nhö H2SO4ñaëc, P2O5,
traéng xanh lam CaCl2 khan…
- Bình II chöùa nöôùc voâi H2SO4ñ + nH2O=
trong (d2 Ca(OH)2), hay H2SO4.nH2O
barit (dd Ba(OH)2 ñeå nhaän P2O5 + 3H2O=2H3PO4
bieát khí Cacbonic CaCl2 +6H2O=
CO2+Ca(OH)2=CaCO3+H2O CaCl2.6H2O
vaån ñuïc mbình I =

 =

-3-
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ
Bình II chöùa Bazô
maïnhhay Oxit bazô
maïnh baát kì ñeå haáp
thuï CO2
mbình II =
 =
= .3
N 1. Ñoát chaùy 1. Coù muøi kheùt nhö muøi = = .7
2. Phöông phaùp toùc
Xianua 2. Taïo keát tuûa xanh Prusse
(xem ghi chuù)
3. Phöông phaùp (Khoâng duøng) 3. = = .7
Dumas :
chuyeån nguyeân toá
N thanh khí N2
(C, H, N)

N2 4. = .14
4. Nhaän bieát khí NH3 nhôø
4. Phöông phaùp
- Muøi khai
Kjieldahl :
- Laøm xanh quì tím aåm
chuyeån nguyeân toá
- Taïo khoùi traéng khi gaëp
N thaønh
HCl
khí NH3
daïng hôi
(N) (Thöïc teá phöông phaùp naøy
duøng ñeå ñònh löôïng)
NH3 
O Thöôøng khoâng laøm Döïa treân söï ñònh löôïng Tìm Oxi sau cuøng
thí nghieäm giaùn =mchaát höõu cô–mcaùc
tieáp. nguyeân toá khaùc

II.2. Laäp coâng thöùc cuûa chaát höõu cô

II.2.1. Nguyeân taéc chung : Laäp coâng thöùc cuûa chaát höõu cô baèng phöog phaùp
phaân tích nguyeân toá neâu treân ñoøi hoûi phaûi xaùc ñònh caùc yeáu toá sau
1- Löôïng chaát höõu cô ñaõ phaân tích
2- Löôïng saûn phaåm phaân tích ñöôïc
3- Ñieàu kieän giuùp xaùc ñònh khoái löôïng phaân töû M
Töø 2- seõ tính ñöôïc khoái löôïng (hay % khoái löôïng) cuûa moät soá nguyeân toá.
Keát hôïp vôùi a ñeå tìm khoái löôïng (hay % khoái löôïng) cuûa Oxi (neáu coù).

-4-
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ
- Khi bieát ñöôïc khoái löôïng (hay % khoái löôïng) caùc nguyeân toá seõ laäp ñöôïc coâng
thöùc nguyeân (hay coâng thöùc thöïc nghieäm).
Ví duï :
Chaát höõu cô A : CxHyOzNu
 tæ leä thöùc : = = = =
Vì mC, mH, mO, mN,mA vaø M ñeàu ñaõ bieát, neân xaùc ñònh ñöôïc x, y, z, u ñeå laäp
coâng thöùc phaân töû cuûa A
 Neáu ñaõ coù coâng thöùc nguyeân (hoaëc giaû thieát cho saün, hoaëc ñaõ tìm
tröôùc ñoù) thì :
(CHON)n = M
(12 +  + 16 + 14).n = M
Tìm ñöôïc giaù trò cuûa n, suy ra coâng thöùc phaân töû.
- Khi bieát ñöôïc khoái löôïng (hay % khoái löôïng) caùc nguyeân toá, ñoàng thôøi bieát
khoái löôïng phaân töû M, seõ laäp ñöôïc coâng thöùc phaân töû cuûa chaát aáy.
II.2.2. Thöïc hieän : Baøi toaùn laäp coâng thöùc phaân töû cô baûn
1- Daïng phaân tích : Phaân tích ñònh löôïng caùc nguyeân toá, sau ñoù aùp duïng ñònh
luaät thaønh phaàn khoâng ñoåi cuûa Dalton
- Ñem phaân tích löôïng chaát caàn xaùc ñònh
- Xaùc löôïng chaát phaân tích ñöôïc (khoái löôïng hoaëc % khoái löôïng)
C  CO2 hoaëc muoái cacbonat; H  H2O; N  N2, NO2 hoaëc NH3; tìm O sau cuøng.
- Tìm khoái löôïng phaân töû hoaëc khoái löôïng mol phaân töû.
- Aùp duïng ñònh luaät thaønh phaàn khoâng ñoåi ñeå xaùc ñònh tæ leä keát hôïp veà
khoái löôïng
Ví duï : A coù coâng thöùc phaân töû CxHyOzNu ta coù :
 Neáu bieát khoái löôïng
tæ leä thöùc : = = = =

hay x : y : z : u = = = = =:::

 Neáu bieát % khoái löôïng

tæ leä thöùc : = = = =

hay x : y : z : u = = = = =:::
- Keát hôïp caùc heä soá x, y, z, u (hoaëc tæ leä x : y : z : u =  :  :  : ) ñeå laäp coâng
thöùc phaân töû tröïc tieáp hoaëc thoâng qua coâng thöùc thöïc nghieäm ( (CHON)n)
2- Tính tröïc tieáp töø khoái löôïng saûn phaåm chaùy
Theo sô ñoà CxHyOzNu + (x + – )O2  xCO2 + H 2O + N2
Theo phöông M 44x 9y 14u
trình phaûn öùng
Theo ñeà baøi a

-5-
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ

Laäp tæ soá = = = (a laø khoái löôïng chaát höõu cô bò ñoát chaùy)

Suy ra x, y vaø u roài duøng M = 12x + y + 16z + 14u ñeå tính ra z.
3- Phöông phaùp khí nhieân keá :
Tính theo theå tích caùc chaát tham, gia phaûn öùng hay taïo thaønh ôû traïng thaùi khí hoaëc
hôi trong cuøng ñieàu kieän veà nhieät ñoä vaø aùp suaát (thoâng thöôøng ñeå laäp coâng thöùc
phaân töû caùc Hiñrocacbon ôû theå khí).
Ví duï : Khi ñoát 1 lit khí X, caàn 5 lit Oxi, sau phaûn öùng thu ñöôïc 3 lit CO2 vaø 4 lít hôi
nöôùc. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû X, bieát raèng theå tích caùc khí ño ôû cuøng ñieàu
kieän veà nhieät ñoä vaø aùp suaát.
Giaûi :
ÔÛ cuøng ñieàu kieän veà nhieät ñoä vaø aùp suaát moät mol cuûa baát kì chaát khí naøo cuõng
chieám theå tích baèng nhau. Nhö vaäy tæ leä veà soá mol cuõng laø tæ leä veà theå tích. Do
ñoù ta coù : ñoát 1 mlo khí A caàn 5 mol khí O2, taïo ra 3 mol CO2 vaø 4 mol H2O.
Coâng thöùc phaân töû X : CxHyOz
Phaûn öùng chaùy : CxHyOz + 5O2  3CO2 + 4H2O
Töø phöông trình treân ta suy ra : x= 3, y = 8
So saùnh soá nguyeân töû Oxi ôû hai veá cuûa phöông trình, ta coù :
Z+5x2=3x2+4z=0
Vaäy X coù chöùa C vaø H, coâng thöùc phaân töû C3H8.
II.2.3. Caùc phöông phaùp xaùc ñònh khoái löôïng mol phaân töû hay khoái löôïng
phaân töû
1- Theo ñònh nghóa :
Khoái löôïng mol phaân töû chaát laø khoái löôïng tuyeät ñoái, tính ra gam, cuûa 1 mlo chaát
ñoù :
M=
Trong ñoù : m : khoái löôïng
N : soá mol
Khoái löôïng phaân töû chaát laø khoái löôïng töông ñoái, so saùnh vôùi ñôn vò cacbon, cuûa
moät phaân töû chaát ñoù vaø coù cuøng trò soá vôùi khoái löôïng mol phaân töû.
***Ghi chuù : Khoái löôïng mol phaân töû vaø khoái löôïng phaân töû ñeàu duøng chung kí
hieäu M vaø coù cuøng trò soá chæ khaùc nhau veà ñôn vò.
2- Duøng ñònh luaät Avogañro
- Trong cuøng ñieàu kieän veà nhieät ñoä vaø aùp suaát : Vkhí baèng nhau  soá phaân töû
khí baèng nhau.
- Heäquaû :
 Cuøng T, p : Vkhí baèng nhau  soá mol khí baèng nhau.
 Cuøng T, p : Vmol phaân töû khí laø khoâng ñoåi.
Nhö vaäy : M = 22,4.D vôùi D (g/lít) : khoái löôïng rieâng cuûa khí ñang xeùt ôû ñieàu kieän
tieâu chuaån (00C, 1atm).
3- Tính theo tæ khoái hôi :
Tæ khoái hôi cuûa khí a so vôùi khí B :

-6-
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ

dA/B = = =

(VA = VB) (VA = VB = 1lit)

Neáu d laø tæ khoái cuûa A so vôùi khoâng khí thì : d = (qui öôùc khôùi löông phaân töû
cuûa khoâng khí laø 29)
4- Phöông trình traïng thaùi khí lí töôûng
- Neáu giaû thieát cho khoái löôïng m cuûa moät theå tích khí V ôû T vaø p xaùc ñònh thì :
PV = nRT  pV = M=
- Neáu giaû thieát cho tæ leä theå tích cuûa hai chaát trong cuøng ñieàu kieän T vaø p thì :

VA = k.VB  nA = k.nB  =k

5- Ñònh luaät Raoult : Ñoä taêng nhieät ñoä soâi (hoaëc ñoä giaûm nhieät ñoä ñoâng
ñaëc) cuûa moät chaát khoâng ñieän li khi hoaø tan trong dung moâi ñöôïc bieåu thò
baèng coâng thöùc :
t=k M=k
Trong ñoù :
 t : Ñoä taêng nhieät ñoä soâi hay ñoä giaûm nhieät ñoä ñoâng ñaëc.
k : haèng soá nghieäm soâi hay haèng soá nghieäm ñoâng.
m : löôïng chaát tan coù trong 1000 gam dung moâi.
M : khoái löôïng mol phaân töû chaát tan.
Ví vuï : Hoaø tan 225g chaát A trong 1kg nöôùc thu ñöôïc moät dung dòch ñoâng ñaëc ôû –
5,580C. Tìm MA bieát raèng haèng soá nghieäm ñoâng cuûa nöôùc baèng 1,86.
MA = 1,86. = 75 (g)
III. Caáu taïo phaân töû hôïp chaát höõu cô
III.1. Thuyeát caáu taïo hoaù hoïc (Butlerop – 1861)
1- Trong phaân töû chaát höõu cô, caùc nguyeân töû lieân keát vôùi nhau theo ñuùng
hoaù trò vaø theo moät traät töï nhaát ñònh, goïi laø caáu taïo hoaù hoïc, neáu thay
ñoåi traät töï ñoù seõ taïo thaønh phaân töû chaát môùi coù nhöõng tính chaát môùi.
2- Trong phaân töû chaát höõu cô, Cacbon luoân coù hoaù trò IV. Nhöõng nguyeän töû
Cacbon coù khaû naêng lieân keát khoâng chæ vôùi nhöõng nguyeân töû cuûa caùc
nguyeân toá khaùc maø coøn keát hôïp tröïc tieáp vôùi nhau thaønh nhöõng maïch
Cacbon khaùc nhau (maïch khoâng nhaùn, coù nhaùnh vaø maïch voøng).
3- Tính chaát cuûa caùc chaát phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn phaân töû (baûn chaát vaø
soá löôïng caùc nguyeân töû) vaø thöù töï lieân keát caùc nguyeân töû trong phaân
töû, nghóa laø caáu taïo hoaù hoïc cuûa phaân töû.
III.2. Coâng thöùc caáu taïo
Coâng thöùc caáu taïo cuûa moät chaát khoâng nhöõng cho bieá soá löôïng nguyeân töû cuûa
moãi nguyeân toá (nhö coâng thöùc phaân töû) maø coøn cho bieát caû thöù töï keát hôïp vaø
caùch lieân keát caùc nguyeân töû ñoù.

-7-
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ
Ñeå bieåu thò thò caáu taïo moät caùch ñôn giaûn hôn, ngöôøi ta duøng coâng thöùc caáu taïo
thu goïn, trong ñoù löôïc boû caùc lieân keát ñôn, nhaát laø lieân keát ñôn giöõa H vaø nguyeân
töû khaùc.
III.3. Hieän töôïng ñoàng phaân
Hieän töôøng ñoàng phaân laø hieän töôïng caùc chaát coù cuøng coâng thöùc phaân töû, nhöng
coù caáu taïo khaùc nhau neân tính chaát khaùc nhau.
III.4. Hieän töôïng ñoàng ñaúng
III.4.1. Ñònh nghóa : Laø hieän töôïng caùc chaát coù hoaù tính töông töï nhau (do
caáu taïo hoaù hoïc töông töï nhau), nhöng thaønh phaàn phaân töû hôn keùm
nhau moät hay hieàu nhoùm –CH2– (metilen).
III.4.2. Coâng thöùc chung cuûa daõy ñoàng ñaúng
Do chæ hôn keùm nhau nhau caùc nhoùm metilen (–CH2–) neân caùc chaát coù cuøng daõy
ñoàng ñaúng seõ coù cuøng coâng thöùc chung (hay coâng thöùc toång quaùt).
Coâng thöùc toång quaùt cuûa moät soá daõy ñoàng ñaúng seõ hoïc trong chöông trình :
- Ankan : CnH2n + 2 (n  1)
- Aken : CnH2n (n  2)
- Ankañien : CnH2n - 2 (n  2)
- Ankin : CnH2n - 2 (n  2)
- Daõy ñoàng ñaúng cuûa benzen : CnH2n - 6 (n  6)
- Ankanol (Röôïu no ñôn chöùc) : CnH2n + 1OH (n  1)
- Anñehit no ñôn chöùc : CnH2n + 1CHO (n  1)
- Xeton no ñôn chöùc : CnH2n + 1–CO– CmH2m + 1 (n, m  1)
- Amin no ñôn chöùc : CnH2n + 1NH2 (n  1) hay CnH2n + 3N (n  1)
- Axit Cacboxylic : CnH2n + 1COOH (n  1)
- Ester no (taïo bôûi Axít no ñôn chöùc vaø röôïu no ñôn chöùc) : CnH2n + 1COOCmH2m + 1
(n, m  1)
- Axit Amin no : CnH2n + 2 – 2 k – 2l(COO)k(NH2)l (n  1)
III.4.3. Xaùc ñònh coâng thuùc chung cuûa moät daõy ñoàng ñaúng
1- Caùch 1 : theo ñònh nghóa (duøng khi ñaõ bieát coâng thöùc cuûa moät chaát baát kì
trong daõy ñoàng ñaúng)
Ví duï : Tìm coâng thöùc chung cuûa cuûa daõy ñoàng ñaúng cuûa röôïu Etylic (C2H5OH) hay
Ankanol
Giaûi : Theo ñònh nghóa, coâng thöùc chung cuûa daõy ñoàng ñaúng cuûa röôïu etylic phaûi laø
:
C2H5OH + kCH2 = C2 + kH5 + 2kOH
Ñaët soá nguyeân töû C : 2 + k = n (k = n – 2)
Thì soá nguyeân töû H seõ laø : 5 + 2k = 5 + 2(n – 2) = 2n + 1
Vaäy coâng thöùc chung cuûa daõy ñoàng ñaúng cuûa röôïu Etylic laø : CnH2n + 1OH
2- Caùch 2 : theo ñaëc ñieåm caáu taïo phaân töû (duøng khi chöa bieát coâng thöùc
cuûa chaát naøo trong daõy ñoàng ñaúng)
Ví duï : Tìm coâng thöùc chung cuûa daõy ñoàng ñaúng cuûa Hyñrocacbon no, maïch hôû
(Ankan)
Giaûi : Coâng thöùc cuûa moät Hyñrocacbon baát kì : CxHy
- Toång soá electron hoaù trò töï do ban ñaàu cuûa x nguyeân töû Cacbon laø : 4x

-8-
OÂN TAÄP HOÙA 12 & LTÑ H CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HÖÕU CÔ
- Ñeå taïo maïch hôû, goàm toaøn noái ñôn thì giöõa x nguyeân töû Cacbon phaûi coù (x –
1) noái ñôn vaø söû dung maát 2(x – 1) electron hoaù trò.
- Soá electron hoaù trò coøn laïi seõ keát hôïp vôùi electron hoaù trò cuûa Hiñro : y = 4x –
2(x – 1) = 2x + 2.
Vaäy coâng thöùc toång quaùt cuûa Hiñrocacbon no, maïch hôû laø CxH2x + 2 hay CnH2n + 2
III.5. Lieân keát coâng hoaù trò :
III.5.1. Söï hình thaønh lieân keát coâng hoaù trò :
Theo thuyeát Lewis – Kossel : Lieân keát coäng hoaù trò laø caëp electron chung, hình thaønh
do söï goùp chung electron giöõa hai nguyeân töû ñeå ñaït cô caáu beàn cuûa khí hieám. Caëp
electron naøy ñöôïc bieåu dieãn baèng moät gaïch noái giöõa hai nguyeân töû.
Theo quan nieäm hieän ñaïi : Lieân keát coäng hoaù trò ñöôïc hình thyaønh do söï xen phuû hai
orbitan 1 electron cuûa hai nguyeânh töû.
III.5.2. Phaân loaïi theo quan nieäm hieän ñaïi
1- Lieân keát sigma ()
- Hình thaønh do söï xen phuû truïc cuûa hai orbitan s 1 electron (hai truïc ñoái xöùng
truøng nhau)
- Söï xen phuû xaûy ra nhieàu neân lieân keát  beàn.
- Xen phuû truïc (hai truïc ñoái xöùng truøng nhau) neân nguyeân töû quay ñöôïc deã
daøng quanh truïc noái hai nhaân.
2- Lieân keát pi () :
- Hình thaønh do söï xen phuû beân cuûa hai orbitan p moät electron (hai truïc ñoái xöùng
song song).
- Söï xen phuû xaûy ra ít neân lieân keát  keùm beàn.
- Xen phuû beân (hai truïc ñoái xöùng song song) neân nguyeân töû khoâng quay ñöôïc
quanh truïc noái hai nhaân.

-9-