Professional Documents
Culture Documents
Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
ISSN 2083-8611 Nr 228 · 2015
Tadeusz Sporek
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Wydział Ekonomii
Katedra Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych
tadeusz.sporek@ue.katowice.pl
PERSPEKTYWY I KONSEKWENCJE
WPROWADZENIA EURO W POLSCE
– BILANS KORZYŚCI I KOSZTÓW
Streszczenie: Perspektywy członkostwa Polski w Unii Gospodarczo-Walutowej to nie
nowe zagadnienie. Problem ten po raz pierwszy poruszono w 1998 r. w dokumencie wy-
danym przez Radę Polityki Pieniężnej – w tzw. „Strategii polityki pieniężnej na lata
1999-2003”. Zgodnie z postanowieniami gospodarka polska powinna dokonać odpo-
wiednich zmian i reform w zakresie systemu polityki pieniężnej, by realizacja celu infla-
cyjnego opierała się na płynnym kursie waluty, z którymi Polska powinna wejść do me-
chanizmu ERM II. Data wprowadzenia euro w Polsce nie została jeszcze określona. Jest
ona w dużej mierze uzależniona od postępów uzupełnienia kryteriów konwergencji
przez Polskę, tworzenia pozostałych warunków niezbędnych do przyjęcia euro oraz po-
prawy sytuacji w całej strefie euro.
Wprowadzenie
3. Szanse i korzyści
ście Polski do UGW będzie się wiązać ze zwiększeniem jej stabilności makro-
ekonomicznej. Dzięki przyjęciu nowej międzynarodowej waluty następuje ogra-
niczenie ryzyka związanego z wystąpieniem gwałtownych kapitałowych prze-
pływów, które w sposób destabilizujący wpływają na gospodarkę. Najczęściej
przepływy te są wynikiem spekulacji walutowych i zmian zaufania ze strony in-
westorów, czego skutkiem jest pogorszenie makroekonomicznych wskaźników.
Polska, rezygnując ze złotego na rzecz nowego pieniądza europejskiego, może się
zabezpieczyć przed ryzykiem pojawienia się walutowego lub finansowego kryzysu,
jednocześnie zwiększając swoją makroekonomiczną stabilność w długim okresie.
Wzrost konkurencyjności, a także wzrost przejrzystości cen, w długim okresie,
mogą mieć pozytywny wpływ na stabilność makroekonomiczną Polski po jej akce-
sji do Unii Walutowej, a także znacznie zmniejszy się poziom ryzyka – nastąpi
wzrost ratingu polskiej gospodarki [Konkurencyjność Polski…, 2013].
Stopa procentowa to jeden z podstawowych wskaźników ekonomicznych
dla gospodarek. Jej wysoki poziom stanowi barierę dla inwestycji oraz ogranicza
dostęp kredytów. Wprowadzenie waluty euro daje szansę na spadek nominalnych
stóp procentowych, ponieważ EBC przejął obowiązek ich wyznaczenia i utrzy-
mywania oraz zredukowania premii za ryzyko walutowe. Generalnie w Polsce
stopy procentowe utrzymują się na wyższym poziomie niż w pozostałych kra-
jach strefy euro. Wynikiem tego jest zróżnicowany poziom stóp inflacji oraz
stóp procentowych nominalnych pomiędzy gospodarką Polski a gospodarką strefy
euro. Polska, która jest krajem w fazie konwergencji i stara się „doganiać” roz-
winięte kraje UGW, charakteryzuje się wysoką dynamiką wydajności pracy.
Dzieje się tak poprzez efekt Balassy-Samuelsona (powstaje presja inflacyjna,
która powoduje zróżnicowany poziom inflacji w Polsce i strefie euro), odmienny
sposób percepcji ryzyka w UGW i w Polsce. Zmniejszeniu poziomu stóp pro-
centowych, poprzez wprowadzenie wspólnego pieniądza, towarzyszy obniżenie
kosztów związanych z pozyskaniem kapitału dla państwa, przedsiębiorstw oraz
gospodarstw domowych.
Jedną z szans wynikających z obecności w Unii Monetarnej jest zwiększe-
nie intensywności międzynarodowej wymiany handlowej. Jest to efekt posze-
rzenia pola działania i perspektyw dla podmiotów krajowych, które rozpoczyna-
ją kooperację na skalę rynku całego obszaru walutowego. Dzięki temu, iż waluta
europejska uzyskała dość mocną międzynarodową pozycję, importerzy oraz
eksporterzy z państw Unii Walutowej mają możliwość działania w warunkach
zbliżonych do warunków funkcjonowania amerykańskich przedsiębiorstw. Za
pośrednictwem integracji walutowej producenci z krajów strefy euro mają szan-
Perspektywy i konsekwencje wprowadzenia euro w Polsce… 13
4. Zagrożenia i koszty
przez konwergencję realną oraz większą wydajność pracy. Wzrost płac i cen
w szybkim tempie uważa się za mało prawdopodobny, choć uzależniony od podję-
tych w przyszłości reform strukturalnych. Generalnie cały ten proces będzie prze-
biegał w naturalny i zrównoważony sposób [Konsekwencje z przyjęcia…, 2013].
Mechanizm dostosowawczy ERM II ma moc ograniczania narzędzi polityki
monetarnej, by oddziaływać w ten sposób na poziom inflacji. Jego restrykcyjne
założenia dotyczące możliwych odchyleń waluty przebywającej przez dwa lata
w tym systemie pozwalają sprawdzić, czy dany kraj będzie zdolny do prowa-
dzenia tzw. policy mix, czyli makroekonomicznej, optymalnej polityki. Jeśli
Polsce uda się spełnić to kryterium, to spełni ona równocześnie jeden z warun-
ków uzyskania statusu członkostwa w Unii Monetarnej. Członkostwo w syste-
mie ERM II może być związane z zagrożeniem, jakim jest tzw. trójkąt niemoż-
ności, który oznacza, iż w warunkach, gdzie występuje swobodny przepływ
kapitału, jest utrudniona możliwość jednoczesnej realizacji celu inflacyjnego
i kursowego. Kolejnym negatywnym skutkiem spójności wewnętrznej jest trud-
ność w komunikowaniu polityki monetarnej, co może generować zaburzenia na
finansowym rynku. Innym zagrożeniem jest trudność związana ze stabilizacją
waluty w warunkach, gdzie dość szybko przemieszcza się kapitał. Im w mniej-
szym stopniu rynek walutowy jest płynny, tym silniej przepływy kapitałowe
mogą oddziaływać na poziom kursu. Do tego typu rynków należy także Polska
[Żyżyński, 2011].
Efekty cenowe, które wiążą się z wprowadzeniem do obiegu gotówkowego
nowej wspólnej waluty europejskiej, stanowią jeden z głównych problemów,
które towarzyszą integracji monetarnej. W państwach strefy euro w okresie wy-
miany walut funkcjonowała tzw. iluzja euro, która przejawiała się „niepropor-
cjonalnym wzrostem inflacji, w relacji do zmian oficjalnego wskaźnika dynamiki
cen”. Iluzję pieniądza europejskiego generują mechanizmy psychologiczne oraz
ekonomiczne. Zjawiska psychologiczne są wynikiem trudności przyzwyczajenia
się do nowego poziomu cen po wprowadzeniu nowej waluty, a przejawiają się
one stałym przeliczaniem cen w euro na kwoty w walucie krajowej. Z kolei zja-
wiska ekonomiczne wiążą się z wykorzystywaniem kursu do przeliczania kon-
wersji zamiast kursu oficjalnego, co prowadzi do zawyżania cen. W wyniku
przeprowadzonych już symulacji i badań zostały opracowane cztery modele po-
tencjalnych efektów cenowych, jakie mogą zaistnieć w Polsce po wprowadzeniu
euro do obrotu gotówkowego:
I. Nastąpi zaokrąglenie każdej ceny w górę do najbliższego eurocenta.
Perspektywy i konsekwencje wprowadzenia euro w Polsce… 17
Podsumowanie
dzenia euro w Polsce wymienia się m.in. koszt utracenia niezależnej polityki
pieniężnej i kursowej, zbyt szybki wzrost cen w odniesieniu do możliwości go-
spodarki, ewentualny wzrost cen na skutek ich zaokrągleń, różnego rodzaju
koszty techniczne i administracyjne.
Literatura
Bilans korzyści i kosztów dla Polski z przystąpienia do strefy euro (2013), http://www.esn.pl.
opole.pl.nasdac/nauka/bilans_korzysci_i_kosztow_przystapienia_polski_do_strefy_
euro.pdf (dostęp: 13.03.2013).
Buiter W. (2011), The Terrible Consequence of a Eurozone Collapse, „Financial Times”,
07.10.2011.
Dylematy Polski związane z wejściem do strefy euro (2013), http://orka.sejm.gov.pl/
WydBAS.nsf/0/0449707F07B04F4BC12572D4003E638D/$file/infos_014.pdf
(dostęp: 22.03.2013).
Euro w Polsce – nadzieja czy zagrożenie? (2013), http://www.ekonomia24.pl/artykuły/
60874.html (dostęp: 12.03.2013).
Euro w Polsce – obawy (2013), http://www.instytutobywatelski.pl/13651/komenatrze/
euro-w-polsce-obawy-i-pytania (dostęp: 23.03.2013).
Global Economic Prospects. Crisis, Finance and Growth (2010), World Bank.
Grawe P. de (2000), Unia walutowa, PWE, Warszawa.
Integracja Polski ze strefą euro (2013), http://www.polskawue.com.pl/files/polska_w_ue/
Euro/Uwarunkowania_czlonkostwa_i_strategia_zarzadzania_procesem_2005.pdf
(dostęp: 21.03.2013).
Kaarlejövi J. (2007), Fiscal Policy without a State in EMU? New York.
Kawecka-Wyrzykowska E., Synowiec E. (2004), Polska w Unii Europejskiej. Tom II,
Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa.
Konkurencyjność Polski po jej przystąpieniu do strefy euro (2013), http:/www.mariangory
nia.pl/prasa/ekonomista/Przys%C4%85pienie%20Polski%20do%20strefy%20euro.pdf
(dostęp: 20.02.2013).
Konsekwencje z przyjęcia wspólnej waluty (2013), http://mikroekonomia.net/system/publi
cation_files/49/0riginal/10.odf?131488875677 (dostęp: 20.03.2013).
Lis S. (2008), Akcesja Polski do strefy euro – analiza krytyczna, „Ekonomista”, nr 3.
Lutkowski K. (2004), Od złotego do euro: źródło obaw i nadziei, Twigger, Warszawa.
Łaski K., Osiatyński J. (2013), Konsolidacje finansów publicznych a kryzys strefy euro,
„Ekonomista”, nr 1.
Orenstein M.A. (2014), Poland. From Tragedy to Triumph, „Foreign Affairs”, No 1,
January/February.
20 Tadeusz Sporek
Oręziak L. (2012), Ryzyko rozpadu strefy euro. Rola Banku Centralnego w łagodzeniu
kryzysu zadłużenia publicznego, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 2.
Orłowski W.M. (2009), Kto zyska na euro? [w:] U. Płowiec (red.), Polityka gospodarcza
a rozwój kraju, PTE, Warszawa.
Osiatyński J. (2011), Warunki gotowości Polski do wejścia do strefy euro, „Ekonomista”, nr 5.
Płowiec U. (2000), Polska i Unia Europejska. Stan obecny i wzywania na przyszłość,
Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa.
Polska w strefie euro (2013), http://prportal.pl/2009/04/22/polska-w-strefie-walutowej-euro-
szanse-mozliwosci-zagrozenia-sygnity-zaprasza-na-konferencje/ (dostęp: 16.03.2013).
Potencjalne skutki dla Polski z członkostwa w strefie euro (2013), http://www.exporter.pl/
bazy/Info_obszerne/283.php (dostęp: 17.02.2013).
Raport na temat pełnego uczestnictwa Rzeczpospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii
Gospodarczej i Walutowej, 2009, NBP http://www.nbp.pl/publikacje/oeuro/re.pdf
(dostęp 09.04.2013)
Rosati D. (2009), Przyczyny i mechanizm kryzysu finansowego w USA, „Ekonomista”, nr 5.
Sławiński A. (2009), Znaczenie czynników ryzyka towarzyszących wchodzeniu Polski do
ERM II i do strefy euro [w:] U. Płowiec (red.), Polityka gospodarcza a rozwój
kraju, PTE, Warszawa .
Sporek T. (2013), Globalne konsekwencje kryzysu finansowego w Grecji, „Studia Euro-
pejskie”, nr 3.
Sporek T. (2011a), Perspektywy i konsekwencje wprowadzenia euro w Polsce [w:] J. Schro-
eder, Ł. Puślecki (red.), Gospodarka międzynarodowa – wyzwania i nowe trendy,
Zeszyty Naukowe nr 179, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Poznań.
Sporek T. (2011b), Polska głównym stymulatorem transformacji i integracji Europy
Środkowej ze Wspólnotą Europejską [w:] T. Sporek (red.), Skutki integracji i glo-
balizacji wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, Uniwersytet Ekono-
miczny, Katowice.
Sporek T. (2010), Wpływ kursu finansowego na globalizację gospodarki światowej. Im-
plikacje dla Polski, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice.
Stopień przygotowania Polski do przystąpienia do strefy euro – nr 271 (2013),
http://www.sgh.waw.pl/instytuty/igs/publikacje/working/wp271 (dostęp: 11.02.2013).
Strefa euro – europejska integracja gospodarczo-walutowa (2013), http://piotr.wseip.
edu.pl/pliki/ebook.pdf (dostęp: 16.02.2013).
Sytuacja gospodarcza Polski na drodze do Unii Gospodarczej i Walutowej (2013),
http://www.zie.pg.gda.pl/-kza/pliki/opracowania.17.pdf (dostęp: 08.02.2013).
Szanse i zagrożenia z wejścia do UGW (2013), http://www.uniaeuropejska.org/o-
szansach-i-zagrozeniach-wejscia-do-emu (dostęp: 17.02.2013).
Tokarski P. (2013), Wejście Polski do strefy euro wobec potrzeb modernizacyjnych pol-
skiej gospodarki, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 2.
Perspektywy i konsekwencje wprowadzenia euro w Polsce… 21
Wnioski dla Polski odnośnie polityki fiskalnej w unii walutowej (2013), http://www.nccert.info/
badania/seminaria_bise/jedrzejowiczO.pdf (dostęp: 18.03.2013).
Wpływ przyjęcia euro na gospodarkę Polski (2013), http://polskawue.gov.pl/Wpływ,
przystapienia,do,strefy,euro,na,polska,gospodarke,2268.html (dostęp: 12.02.2013).
Wyjście Polski z geopolitycznej pułapki, J. Reiter (były ambasador w Berlinie i Wa-
szyngtonie), „Newsweek” 2014, nr 1.
Zoellick R., Europe is Distracted by Endless talk of Firewalls, „Financial Times” (dostęp:
17.04.2012).
Żyżyński J. (2011), Układ interesów dotyczących przejścia na euro [w:] St. Lis (red.),
Kontrowersje wokół akcesji Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej, Wydawnictwo
Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków.
Summary: The objective of this article is to identify cost and benefits of introducing the
common currency in Poland. The main issues are: current level of nominal convergence,
balance of cost and benefits which are significant from the Polish economics point of
view, as well as threats and opportunities involved in adoption of the euro. The article
sums up the perspectives and possible consequences of adopting the single currency
which might be expected and taken into consideration before joining the Exchange Rate
Mechanism II.
Keywords: European Monetary Union, euro, Polish balance of cost and benefits, EBC.