Stanisław Ignacy Witkiewicz urodził się 24 lutego 1885 r. w Warszawie.

Był jedynym
synem znanego malarza, krytyka i publicysty Stanisława Witkiewicza oraz nauczycielki
muzyki Marii z Pietrzkiewiczów. Dom rodzinny Witkiewicza charakteryzowały głębokie
tradycje patriotyczne, ojciec i dziadek uczestniczyli w powstaniu styczniowym z tego też
powodu zesłano ich na Syberię. Wkrótce po narodzinach Ignacego stan zdrowia ojca
(zachorował na gruźlicę) był powodem przeniesienia się rodziny do stolicy ówczesnego
życia artystycznego – Zakopanego.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej popełnił samobójstwo 18 września 1939 r.

STRESZCZENIE
Akcja dramatu rozpoczyna się w zakładzie szewskim. Majster Sajetan Tempe i dwaj Cze-
ladnicy wykonują codzienna żmudną pracę i narzekają na krzywdę społeczną, której są ofia-
rami. Sajetan ma syna, który należy do organizacji Dziarskich Chłopców". Zapowiadającej
wielkie i szybkie zmiany społeczne. Nagle w warsztacie zjawia się prokurator Robert Scurvy
a za nim księżna Zbereźnicka-Podberezka, w której prokurator kocha się nieszczęśliwie.
Gardzi przy tym prostymi szewcami. Ci z kolei brzydzą się arystokracją. Posuwają się nawet
do otwartego buntu - atakują księżną. Prokurator wychodzi z warsztatu. W pewnej chwili
wpadają tam, Dziarscy Chłopcy, którzy aresztują szewców. Pierwsza rewolucja staje się
faktem (pucz faszystowski).
W drugim akcie szewcy w więzieniu są torturowani bezczynnością. Przychodzi
do nich Scurvy, użalający się na los niezaspokojonego seksualnie mężczyzny, oraz księżna
Zbereźnicka-Podberezka, która ma tu za karę naprawiać buty. Ostatecznie znudzeni szewcy
rozbijają mury więzienia, wychodzą na wolność i przejmują władzę - dokonuje się druga
rewolucja (komunistyczna).
W trzecim akcie warsztat szewski staje się siedzibą władzy. Sajetan i Czeladnicy
wprowadzili rządy terroru. Wkrótce jednak zaczynają się problemy między nimi, rywalizują o
władzę. Pojawiają się też chłopi niosący Chochoła z Wesela Wyspiańskiego ze swoimi
postulatami uznania ich praw i traktowania ich jak równych z arystokratami. Sajetan zostaje
zabity. Do akcji wkracza Hiper-Robociarz, anarchista, który rzuca na ziemię bombę. Ta
okazuje się być zwykłym termosem, co skłania trupa Sajetana do refleksji. Akcja kończy się
pojawieniem się na scenie Towarzyszy Abramowskiego i X, którzy reprezentują założenia
totalitaryzmu, uniformizacji i unifikacji ludzkości ( zapowiedź trzeciej rewolucji-
technokratycznej)

BOHATEROWIE
W Szewcach brak jednego głównego bohatera, należy mówić o bohaterze zbiorowym.
Reprezentują warstwę robotniczą, Księżna wywodzi się z arystokracji, prokurator zaś to
przedstawiciel burżuazji. Relacje między tymi postaciami oparte są na potrzebie dominacji i
władzy nad pozostałymi klasami. Ważnym zabiegiem zastosowanym przez Witkacego jest
nadanie niektórym postaciom nazwisk znaczących, sugerujących typ bohatera, z jakim
będziemy mieć do czynienia, i wywołujących określone (negatywne) nastawienie, a
jednocześnie zabawnych, mających za zadanie uświadomić widzów, że autor świadomie i z
rozmysłem bawi się materią językową. Takie nazwiska noszą np. Gnębon Puczymorda czy
księżna Zbereźnicka- Podberezka.

Sajetan Tempe - mający ok. 60 lat majster szewski, zna filozofię i psychologię, jest inte-
lektualistą-samoukiem. W pierwszej fazie przewrotów zostaje głównym antagonistą zwycię
skiego Scurvy'ego, a po obaleniu prokuratora- rewolucyjnym dyktatorem. Ambicją i marze
niem Sajetana jest poprowadzenie ludzkości ku dobrobytowi, a więc zrealizowanie ideałów
komunistycznych, w które święcie wierzył. Jest jednak zbyt bezkompromisowy, dodatkowo
naprawdę wierzy w głoszone przez siebie teorie. Dlatego zostaje zamordowany przez swych
podwładnych, którzy przejmą po nim władzę.

Czeladnicy - dwaj około 20-letni Czeladnicy: I (Józek) i II (Jędrek). Obaj nienawidzą

swego dotychczasowego życia, rewolucja daje im możliwość zdobycia władzy i potęgi. Prze-
prowadzają drugą rewolucję (ich bunt wynika z pożądania kobiet i pracy, do których
chcą mieć nieograniczony dostęp). Gdy staną się robotniczą arystokracją, szybko poczują
się marionetkami w rękach przywódców, więc zabiją Sajetana i wprowadzają rządy terroru.
Nie są idealistami - komunistyczna retoryka potrzebna im jest tylko do zdobycia i utrzymania
władzy, tak naprawdę do końca zostaną prymitywnymi szewcami, tchórzliwymi i leniwymi

Księżna Irina Wsiewołodowna Zbereźnicka-Podberezka - piękna i powabna kobieta,

budząca u mężczyzn zwierzęce niemal pożądanie.Jej działanie motywuje popęd płciowy.
Jest przy tym zepsuta moralnie i zdeprawowana. Potrzebuje stałej adoracji, uwielbia też
znęcać się nad mężczyznami, traktując ich jak zwierzęta i prowokując do wyuzdanych
szaleństw.

Prokurator Robert Scurvy - zostaje dyktatorem w państwie, stając na czele faszystow-

skiej bojówki „Dziarskich Chłopców" (pierwsza rewolucja). Jego ideowymi przeciwnikami są
robotnicy i arystokracja - aresztuje Księżną jako ideologa rewolucji seksu-
alno-obyczajowej i Sajetana Tempego jako obrońce indywidualizmu. Szybko jednak utraci
władzę, zajęty zdobywaniem wdzięków Iriny, umożliwi szewcom wyzwolenie się z leniwni,
w wyniku czego sam zostanie uwięziony. Życie skończy marnie - uwiązany na łańcuchu jak
pies, skomlący i czołgający się do księżnej, umrze w męczarniach.
Gnębon Puczymorda - bezwzględny cynik, którego nikt i nic nie obchodzi, stoi na czele
faszystowskiej bojówki ,,Dziarskich Chłopców, której poparcie umożliwia dokonywanie
przewrotów. Gnębon nie uznaje żadnych wartości ani autorytetów.