Ensemble Gong

Besar & Rentak Asli

Tinjauan Muzik Malaysia (AMZ 3513)
1. Umar Muhammad bin Shahrul Nizam (21221141)
2. Mohammad Iman bin Mohd Nizam (21221160)
3. Muhammad Zaim bin Mohd Azryl Shafri
(21221140)
Ensemble Gong Besar

Ensembel gong besar terdapat di seluruh negeri Sarawak dan

Sabah. Ensembel ini terdiri daripada beberapa gong gantung
yang berbusut dan beberapa buah gendang. Kadang-kadang
satu atau dua buah gong kecil diletak mendatar. Gong besar
diperbuat daripada gangsa atau tembaga. la dipukul pada busut
dengan pemukul yang berbalutkan getah atau kayu (kayu yang
lembut digunakan). Alat gong ini diklasifikasikan sebagai alat
idiofon yang dipukul.
 Fungsi ensembel gong besar ialah untuk

Fungsi
menyambut tetamu ke rumah panjang,
dan mengiringi tarian dan perarakan di

Ensemble
majlis-majlis tertentu. Ensembel ini juga
dimainkan untuk tujuan ritual dan
upacara tertentu seperti upacara

Gong
pengebumian. Pada zaman dahulu gong
besar dipukul dengan tujuan
menghantar pesanan atau berita

Besar
daripada satu rumah panjang ke rumah
panjang lain. Tetapi, masakini ensembel
ini dimainkan untuk tujuan sosial atau
sebagai hiburan di pesta atau gawai.
Konsep Ensemble
Gong Besar
Dalam sebuah ensembel setiap pemain memukul
sebuah gong sahaja dengan rentak yang tersendiri.
Pemain memukul gong pada busut atau pada
dindingnya dengan sebatang kayu atau pemukul yang
berbalut untuk membunyikan timbre tertentu. Oleh
sebab setiap pemain memainkan rentak tersendiri
yang bertingkah-tingkah, kesemua rentak itu
digabungkan untuk menghasil rentak dan melodi
terhasil. Kadang-kadang satu atau dua buah gendang
juga dimainkan dalam ensembel ini. Gendang dipukul
dengan batang kayu atau tangan pemain. Gendang
menghasilkan bit berterusan atau rentak asas dalam
lagu tertentu.
 Ensemble Gong Besar
Terbahagi Kepada Dua

Ensemble Ensemble
Gong Besar Gong Besar
Sarawak Sabah
Ensemble Gong
Sarawak
Di Sarawak, ensemble yang tipikal terdiri
daripada beberapa gong gantung dan
gendang:
Tawak atau tawag
Agung atau gong
Bandil atau bandai/selegai
Canang atau gan
Gendang (katoa)
 Muzik
Muzik ensembel gong besar selalu bermula dengan
kemasukan alat-alat muzik secara berperingkat-
peringkat. Alat canang atau gan biasanya memulakan

Ensemble
lagu dan menentukan bit berterusan dan tempo.
Rentak canang dikuti oleh rentak agung, tawak dan
gendang. Sebuah lagu dalam repertoir ensembel gong

Gong
besar merupakan rentak tertentu yang berulang-ulang
sepanjang muzik. Muzik yang dimainkan oleh
ensembel gong besar ini mengutamakan cara

Besar
permainan bertingkah-tingkah. Dalam cara
permainan ini setiap orang pemain memukul sebuah
gong sahaja. Semua pemain dalam ensembel memukul

Sarawak
rentak yang tersendiri pada waktu yang sama, dan
kesemua rentak itu digabungkan untuk menghasilkan
rentak terhasil (resultant rhythmic pattern). Jika gong-
gong dalam ensembel itu mempunyai pic tertentu
melodi terhasil (resultant melody) dibunyikan juga.
Contoh Lagu Ensemble
Gong Besar (Sarawak)
 Di negeri Sabah, ensemble gong besar dimainkan oleh kaum
Kadazan yang masih mengekalkan ciri-ciri tempatan.
Misalnya, kaum Kadazan Dusun di kawasan Penampang

Muzik
biasanya menggunakan enam buah gong besar dan sebuah
gendang. Ensemble ini dinamakan ‘sompogogungan’.
Ensemble gong ini megiringi tarian yang dinamakan

Ensemble
‘sumazau’ dan upacara tertentu seperti upacara berpindah
ke rumah baru, upacara pengebumian dan lain-lain.

Gong
Di kalangan kaum Kadazan Dusun di Tambunan, ensemble
gong besar terdiri daripada lapan buah gong dan sebuah
gendang. Ensemble di Tambunan ini dipanggil

Besar di
‘sopogandangan’. Di antara beberapa kaum di negeri Sabah,
nama setiap gong berlainan dan pic atau tiunan gong-gong
juga berlainan. Biasanya sistem tiunan gong tidak standard

Sabah
seperti yang terdapat di negeri Sarawak.

Sebagai contoh yang tipikal ensemble dari kawasan

Tambunan diterangkan. Di kawasan Tambunan ensemble
gong besar ‘sopogandangan’ menghasilkan muzik
‘magarang’ yang mengiringi tarian dengan nama yang
sama, dan upacara-upacara tertentu
 Ensemble Gong Sabah
Di negeri Sabah, ensemble sopogandangan
terdiri daripada:

1. Sanang
2. Koritikon
3. Tagung
4. Tawag
5. Karatung
Contoh Lagu Ensemble
Gong Besar (Sabah)
Keratan muzik magarang oleh
ensemble sopogandangan
 Muzik Magarang

Katoa, tawak ibu dan tawak anak,

ensemble gong besar, Rumah
Apan di Kaki Menjawa, Sarawak.
RENTAK ASLI
SEJENIS TARIAN DAN LAGU MELAYU YANG HALUS
SEBELUM DAN SELEPAS PERANG DUNIA KE-2 KUMPULAN-KUMPULAN
RONGGENG ASLI MEMPERSEMBAHKAN TARIAN DALAM MAJLIS-
MAJLIS PERKAHWINAN
PENARI-PENARI RONGGENG JUGA MENARI DIPENTAS JOGET DAN
TAMAN-TAMAN HIBURAN
SELAIN IRAMA ASLI, LAGU-LAGU BERENTAK ZAPIN, INANG, MASRI,
JOGET TURUT DIPERSEMBAHKAN OLEH KUMPULAN RONGGENG
AWAL ABAD KE-20 JUGA DIPENTASKAN OLEH TEATER BANGSAWAN
MELALUI RONGGENG, RENTAK ASLI TERSEBAR LUAS SELURUH
MALAYSIA
 ALAT-ALAT MUZIK
ENSEMBEL RONGGENG ASLI ATAU
ENSEMBEL ASLI TERDIRI DARIPADA
BIOLA DAN AKORDIAN YANG
MEMAINKAN MELODI DAN MENGIRINGI
PENYANYI
REBANA MENGHASILKAN RENTAK DAN
GONG SEBAGAI PENANDA MASA
ALAT-ALAT TAMBAHAN LAIN SEPERTI
TAMBORIN, FLUT DAN GITAR
DI ZAMAN KINI, LAGU ASLI DIMAINKAN
OLEH PANCARAGAM POP DAN
ORKESTRA BARAT
 MUZIK ASLI
NAMA UNTUK TARIAN ATAU LAGU LAMBAT DAN SEDIH
MENGGUNAKAN RENTAK LAPAN BIT YANG DIMAINKAN OLEH REBANA
ALAT-ALAT TAMBAHAN LAIN SEPERTI TAMBORIN, FLUT DAN GITAR
DI ZAMAN KINI, LAGU ASLI DIMAINKAN OLEH PANCARAGAM POP DAN ORKESTRA BARAT

RENTAK ASAS ASLI

PETUNJUK:
D = SILIBAL/NIMONIK REBANA ‘DUNG’
T = SILIBAL/NIMONIK REBANAN ‘TAK’
G = GONG
 HUKUM RENTAK ASLI
BIT PERTAMA (BAR PERTAMA) DAN BIT PERTAMA,
KEDUA DAN KETIGA (BAR KEDUA) DITETAPKAN.
BIT LAIN BOLEH DIIMPROVISASI
DUA PEMAIN REBANA MEMUKUL RENTAK SENDIRI
SECARA BERTINGKAH BERASASKAN RENTAK ASAS
INI
 PATAHAN

CONTOH
LAGU
DALAM LAGU ASLI, TERDAPAT
FRASA MELODI ATAU KADEN YANG
UNIK DIPANGGIL PATAHAN LAGU
MERUPAKAN SATU IDENTITI BAGI
LAGU ASLI
PEMAIN ATAU PENYANYI AKAN
MENGIMPROVISASIKAN PATAHAN
LAGU DENGAN KADEN ATAU
BUNGA YANG BERBEZA
 PENGARUH LAGU
ASLI
BEBERAPA LAGU ASLI MENGANDUNGI PATAHAN LAGU YANG
DI DAPATI DALAM MUZIK RAKYAT CINA & TIMUR TENGAH
LAGU MAS MERAH PULA MENGANDUNGI FRASA MELODI
YANG SERUPA DENGAN FRASA MELODI MUZIK RAKYAT CINA
DALAM LAGU SRI MERSING PULA, FRASA MELODI DARI MUZIK
TIMUR TENGAH DIMAINKAN
SEPERTI MANA PELBAGAI RENTAK MELAYU LAIN, LAGU ASLI
DIPANGGIL MUZIK SINKRETIK KERANA MENGABUNGKAN CIRI-
CIRI MUZIK MELAYU, CINA, TIMUR TENGAH DAN BARAT
 SUMBER
RUJUKAN:
HTTPS://WWW.SCRIBD.COM/DOC/2123262
39/RENTAK-ASLI

PENGANTAR MUZIK
MALAYSIA (BUKU 1 & 2)
Thank You!