Professional Documents
Culture Documents
истражувачката работа
Катерина Здравкова
Факултет за информатички науки и компјутерско инженерство
Универзитет „Св. Кирил и Методиј“, Скопје, Македонија
e-mail: katerina.zdravkova@finki.ukim.mk
Содржина
Етичките дилеми на новите технологии
Историјат на компјутерската етика
Етичките кодекси на професионалните здруженија
Личните податоци, права и обврски при нивната
примена
Ризици по приватноста на податоците и техники за
зголемување на приватноста
Безбедноста на информациите и техниките за нејзиното
зголемување
Пристапни технологии
Интелектуалната сопственост и методите за нејзината
заштита
Заклучок
Етичките дилеми на новите
технологии
Bill Joy „Why the future doesn't need us“
GNR = генетското инженерство,
нанотехнологијата и роботиката
Бил Џој изјавил дека „GNR даваат моќ, било за
воени цели, случајно или за намерен
терористички акт - да се создаде Бела Чума“
GNR можат да предизвикаат деградирање и
уништување на човештвото
Напредокот на генетското
инженерство во 21 век
Позитивен пример: синтетичкиот инсулин
Негативен пример: SARS, причина за
респираторни заболувања со висока смртност
Меч со две острици 1: генетски
модифицираната храна
Меч со две острици 2: ДНК компјутери
Напредокот на нанотехнологијата во
21 век
Бил Џој проценува дека: „Нанотехнологијата
има јасна воена и терористичка промена ..., а
изумите можат да бидат направени за
селективна деструкција, која ќе погоди, на
пример, само одредени географски подрачја или
групи луѓе кои се генетски различни.“
Позитивен пример: „умни“ наночестички
програмирани да ги испорачуваат селективно
лековите во клетките на панкреасот
Bloomfield: „нанотехнологијата има целосна
контрола [врз] структурата на материјата“
Напредокот на роботиката во 21 век
Ray Kurzweil „The Age of Spiritual Machines: When
Computers Exceed Human Intelligence“
„Во 2030 ќе се појават интелигентните роботи
способни за саморазмножување, „што е еден
чекор до појавата на роботските видови“.
Позитивни примери: Robocup, Geminoid-DK,
IBM-Watson, роботи на Sony кои танцуваат,
роботи за социјализација на деца со аутизам
BBC, октомври 2011: „Роботите се на добар пат
да навлезат во нашите животи“
Клучните проблеми на GNR
Симбиоза на генетското инженерство,
нанотехнологијата и роботиката = бесмртни
интелигентни организми со моќ на
саморепродукција.
Човекот нема да има контрола врз нив
И најдобронамерните интелигентни организми
можат да му наштетат на човештвото што го
познаваме денес.
Norbert Wiener
1950 година, The Human Use of Human Beings
Винер напишал: „ Така, новата индустриска
револуција е меч со две острици. Таа може да се
искористи за напредок на човештвото, но само
ако човештвото преживее доволно долго за да
влезе во периодот во кој напредокот е
возможен. Таа исто така може да се искористи за
да се уништи човештвото, а ако не се користи
интелигентно, може да се стигне многу далеку
во тој правец.“
Етичка дилема
Дали е целисходно научниците да продолжат со
своите истражувања, доколку нивните
резултати водат кон пропаст на човештвото?
Да, без истражувања, нема напредок
http://crcntr.001webs.com/
Thank you.
The ukim.edu.mk Webmail Management Team.
Невообичаена порака од познат
испраќач
Spoofing
Причина:
пробиена или украдена и-мејл сметка
на порака заразена со црв (warm)
лажна и-мејл адреса во име на друг корисник
Решение:
квалитетен антивирусен софтвер
помага во намалување на ризикот, но не може
целосно да го отклони
Социјален инженеринг
„чин на манипулација со личноста со цел да се ...
добијат информации, овозможи пристап или да
се стигне до целта за да се преземе одредена
акција.“
Напади на безжичните мрежи
Дел од крекувањето на безжичните мрежи
Пример:
Black Hat, август 2011: како на далечина може да
се изврши напад врз инсулинските пумпи
Решение:
софтверски системи што не дозволуваат никакви
безбедносни напади
Техника:
етичко хакирање
Хакерски напади
Kristine Schachinger: „ И еден ден се будите,
одите на својот сајт и упс! Здогледувате дека
вашиот сајт продава виагра, вашиот ранг тоне -
или полошо, вашиот сајт го снемува од Google“
Решение: прочитајте го нејзиниот текст во кој
има ситни технички детали кои можат да бидат
од голема корист
Задолжително користете
Активна и обновена антивирусна програма и
добар огнен ѕид (firewall).
Бесплатно:
ZoneAlarm® Free Firewall 2012
...
Комерцијално:
Symantec
...
Отсуството на малвер ќе ви заштеди време,
нерви, и што е најважно ќе го намалите ризикот
да ви бидат отуѓени значајни податоци.
Кражба на идентитетот
Според ДЗЛП, најчесто се врши за да се стекнат:
„идентификациски информации, број на
социјалното осигурување (кај нас ЕМБГ), број на
кредитна картичка, со цел да се изврши измама
или друг криминал.“
И, не заборавете дека никому не смее да дадете
ни податок што смее само вие да го знаете ниту
ПИН, ниту број на вашата (било каква) картичка
Пристапни технологии
Илјадници проекти наменети за :
лица со оштетен или целосно изгубен вид и слух
лица кои не можат да се движат,
деца со церебрална парализа
деца со аутизам
лица со други проблеми
Stephen William Hawking
50 години боледува од амиотрофна латерална
склероза
до 2009 бил професор на Универитетот во
Кембриџ, Англија
Интелектуална сопственост
Кражбата на туѓ авторски труд и отстапување
на сопствено авторско дело на друго лице
„plagiarius“ = грабнувач, „plagiare“ = краде
Thomas Stearns Eliot: „Immature poets imitate,
mature poets steal“
Примери: William Shakespeare, Oscar Wilde
Современи примери: Karl-Theodor zu Guttenberg,
Jorgo Chatzimarkakis, ...
Писатели – духови: Wolfgang Amadeus Mozart, Ed
Dante, …
Што сè е плагијат?
Препишување или буквално преведување на
зборовите што ги напишал некој друг
Наведувањето на изворот од каде е преземен
препишаниот или преведениот текст не е
доволно
Воопшто не е важно дали текстот е заштитен со
знакот за авторско право © или не
Дури и препишувањето на сопствените
публикации е исто така плагијат, таканаречен
сопствен плагијат (self plagiarism)
Алатки за откривање на
плагијатите
iThenticate
софтверот на МОН
и многу, многу други
дури и обичното користење на Google Search и
Google Translate дава одлични резултати
засега не постои алатка за откривање на
писателите – духови, што не значи дека дејноста
е прифатлива
Пиратство
Dictionary.com : „неавторизирана репродукција
или користење на: книга заштитена со авторско
право, снимка, телевизиска програма,
патентиран изум или производ со заштитен
знак“
Business Software Alliance (BSA): „ украдениот
софтвер во 2010 генерирал годишна загуба од
59 милијарди американски долари“
BSA Македонија: „процентот на софтверска
пиратерија во Македонија е 68%“
BSA Македонија
„Софтверска пиратерија е неовластено копирање или
дистрибуција на софтвер со авторски права. Ова може
да се направи преку копирање, превземање, размена,
продажба или инсталирање на повеќе копии на личен
или пак на компјутер на работа. Она што повеќето од
луѓето не го знаат или пак за што не размислуваат е дека
кога ќе купите софтвер, всушност купувате лиценца да
го користите, а не самиот софтвер. Таа лиценца Ви
кажува колку пати можете да го инсталирате софтверот,
па затоа е важно да ја прочитате. Ако направите повеќе
копии отколку што дозволува лиценцата, Вие
пиратирате.“
Мерки и противмерки за
спречување на пиратството
ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement)
SOPA (Stop Online Piracy Act)
PIPA (Protect Intellectual Property Right)
Компромисни решенија:
слободен софтвер
софтвер со отворен код
Слободен софтвер
Слободниот софтвер (или софтвер либре) и
софтверот со отворен код (open source) масовно
се користат
Тие се развиваат волонтерски, не загрозувајќи
го авторството, но не генерираат приход.
Сепак, и за нив важат лиценци за заштита на
авторството, таканаречен GPL кој е дел од
Creative Commons
Ако сакате сепак да го заштитите авторството,
консултирајте се со правата на Светската
организација за интелектуална сопственост
Пресметување во облак
Постојат: јавни, заеднички, хибридни и
приватни облаци
Сите алатки што ви се неопходни се наоѓаат „во
облакот“, ваше е само да ги користите
Сите ваши податоци исто така се наоѓаат „во
облакот“ и во стојат на располагање да им
пристапите, да ги создавате, менувате и по
потреба да ги отстранувате
Но, проблемите со приватноста и безбедноста
можат да станат уште поголеми
Заклучок
Претставени беа основните елементи сврзани
со компјутерската етика, со посебен акцент на
нивната поврзаност со научно - истражувачката
работа
Оваа област интензивно се развива и
секојдневно отвора нови прашања и дилеми
Се однесува и на оние што ги создаваат
компјутерските системи и на нивните
корисници
Најдоброто решение е да се биде во тек со
најновите настани во областа
Ви благодарам за вниманието