Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 22 p.

Imię ..................................................................................

1 U owadów proces linienia jest regulowany przez wydzieliny dwóch rodzajów struktur znajdujących się w ( ... / 1 p.)
pobliżu mózgu oraz hormon linienia – ekdyzon – wytwarzany przez gruczoły protorakalne zlokalizowane w
tułowiu. W eksperymencie przeprowadzonym na 1200 jednocześnie rozwijających się larwach jednego
gatunku odizolowano głowowe narządy wydzielania wewnętrznego od reszty ciała (nie uśmiercając larw). Te
larwy nie przeszły kolejnej wylinki.
a) Sformułuj problem badawczy odpowiedni do przedstawionego doświadczenia.
b) Określ, co stanowiło próbę kontrolną w opisanym doświadczeniu.
c) Sformułuj wniosek wynikający z opisanego doświadczenia.
2 Wyjaśnij, w jaki sposób hormony działają jedynie na komórki docelowe, skoro krew transportuje ( ... / 1 p.)
hormony do wszystkich części organizmu.
3 Określ, które z podanych stwierdzeń dotyczą tarczycy. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe ( ... / 1 p.)
informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Jest odpowiedzialna za regulację gospodarki wapniowej organizmu. P F
2. Wpływa na tempo metabolizmu. P F
3. Wydzielanie jej hormonów nie jest kontrolowane przez przysadkę. P F
4. Niedobór jodu w organizmie może powodować jej nadczynność. P F

4 Grasica jest gruczołem zlokalizowanym w śródpiersiu. Największą masę osiąga w 2. roku życia człowieka, a ( ... / 1 p.)
po okresie dojrzewania stopniowo się zmniejsza.
Podaj nazwę innego niż hormonalny układu, którego elementem jest grasica.
5 Ze względu na budowę chemiczną hormony dzieli się na dwie grupy: hormony zbudowane z aminokwasów ( ... / 2 p.)
oraz hormony steroidowe.
a) Wyjaśnij zależność między budową chemiczną hormonu białkowego a lokalizacją jego receptora.
b) Podaj nazwę związku, z którego są syntetyzowane hormony steroidowe.
6 Układy hormonalny i nerwowy ściśle ze sobą współpracują. Łącznikiem między nimi jest narząd będący ( ... / 2 p.)
częścią międzymózgowia. Docierają do niego impulsy nerwowe niosące informacje o zmianach środowiska
zewnętrznego i wewnętrznego.
a) Podaj nazwę części mózgowia będącej łącznikiem między układami nerwowym i hormonalnym.
b) Podkreśl nazwy substancji, które są hormonami i jednocześnie pełnią funkcję neuroprzekaźników w
synapsach układu nerwowego.
somatostatyna, dopamina, wazopresyna, noradrenalina, aldosteron, acetylocholina, adrenalina, prolaktyna,
oksytocyna, kortykoliberyna
7 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Hormonem regulującym rytm dobowy jest
A. kalcytonina. B. melatonina. C. adrenalina. D. insulina.
8 Wymień jeden skutek niedoboru hormonów wytwarzanych przez grasicę. ( ... / 1 p.)

9 Wydzielanie niektórych hormonów jest ściśle związane z dobowym cyklem snu i czuwania, regulowanym ( ... / 1 p.)
przez hormon zwany melatoniną. Na przykład prolaktyna jest wydzielana w ostatnich godzinach snu, stężenie
testosteronu również jest większe w drugiej części nocy.
Podaj nazwę hormonu wydzielanego przez przysadkę i działającego na wszystkie komórki organizmu,
którego poziom we krwi również wzrasta w nocy.
10 Przyporządkuj podanym gruczołom (1–3) skutki ich nadczynności (A–D). ( ... / 1 p.)
1. przysadka A. zwiększenie poziomu wapnia we
krwi, odwapnienie kości
2. przytarczyce B. nadmierne pragnienie i częste oddawanie moczu
3. tarczyca C. chudnięcie, nerwowość, wytrzeszcz gałek ocznych
D. rozrost tkanek dłoni, stóp i serca
1. _____ 2. _____ 3. _____

Grupa A | strona 1 z 2
11 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Stres to fizjologiczna i psychologiczna reakcja organizmu na działanie

1. P F
stresorów.
2. Stres krótkotrwały upośledza nasze działanie. P F
3. W wyniku działania stresorów dochodzi do zaburzenia homeostazy. P F

12 Podwzgórze i przysadka pełnią nadrzędną funkcję regulacyjną w układzie dokrewnym. Liberyny i statyny ( ... / 3 p.)
podwzgórza sterują pracą przysadki, która uwalnia hormony tropowe, wazopresynę i oksytocynę.
a) Wyjaśnij, jaką funkcję pełni układ wrotny przysadki.
b) Wyjaśnij, dlaczego wazopresyna i oksytocyna uwalniane przez przysadkę mózgową nie są
klasyfikowane jako hormony przysadki.
c) Porównaj zakres oddziaływania hormonu wzrostu na organizm z zakresem oddziaływania
hormonów tropowych.
13 ( ... / 3 p.)

Na schemacie przedstawiono regulację pracy nadnerczy.

a) Określ, który hormon – kortykoliberyna czy
kortykostatyna – jest wydzielany przez podwzgórze.
Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Podaj nazwę przedstawionego na schemacie
mechanizmu regulacji pracy nadnerczy oraz wyjaśnij,
na czym ten mechanizm polega.
c) Wyjaśnij, dlaczego kortyzol i adrenalina są nazywane
hormonami stresu.

14 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Podwzgórze poprzez impulsy nerwowe reguluje
A. pracę autonomicznego układu nerwowego. C. czynności wydzielnicze trzustki.
B. czynności wydzielnicze nadnerczy. D. pracę tarczycy i gonad.
15 Zaznacz dwa zdania, które właściwie charakteryzują skutki zaburzeń wydzielania hormonu wzrostu. ( ... / 1 p.)
A. Osoby z karłowatością przysadkową mają niski wzrost i smukłą budowę ciała.
B. Karłowatość występuje, gdy w okresie wzrostu organizmu przysadka wydziela za mało hormonu wzrostu.
C. Osoby z gigantyzmem są bardzo wysokie i nie mają zachowanych proporcji ciała.
D. Akromegalia występuje, gdy w okresie wzrostu organizmu przysadka wydziela za dużo hormonu wzrostu.
E. U osób z akromegalią następuje nadmierny wzrost niektórych części ciała, np. nosa czy warg.
16 Hormony regulują czynności komórek, tkanek i narządów w całym organizmie człowieka. Ich nadmiar lub ( ... / 1 p.)
niedobór jest związany z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu gruczołów i powoduje poważne
konsekwencje. Jednym z przykładów jest autoimmunizacyjna choroba Hashimoto, która jest przyczyną
niedoczynności tarczycy.
Wyjaśnij, co to są choroby autoimmunizacyjne.

Grupa A | strona 2 z 2
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 22 p.
Imię ..................................................................................

1 Wyjaśnij, w jaki sposób hormony działają jedynie na komórki docelowe, skoro krew transportuje ( ... / 1 p.)
hormony do wszystkich części organizmu.
2 Określ, które z podanych stwierdzeń dotyczą tarczycy. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe ( ... / 1 p.)
informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Jest odpowiedzialna za regulację gospodarki wapniowej organizmu. P F
2. Wydzielanie jej hormonów nie jest kontrolowane przez przysadkę. P F
3. Niedobór jodu w organizmie może powodować jej nadczynność. P F
4. Wpływa na tempo metabolizmu. P F

3 Grasica jest gruczołem zlokalizowanym w śródpiersiu. Największą masę osiąga w 2. roku życia człowieka, a ( ... / 1 p.)
po okresie dojrzewania stopniowo się zmniejsza.
Podaj nazwę innego niż hormonalny układu, którego elementem jest grasica.
4 Ze względu na budowę chemiczną hormony dzieli się na dwie grupy: hormony zbudowane z aminokwasów ( ... / 2 p.)
oraz hormony steroidowe.
a) Wyjaśnij zależność między budową chemiczną hormonu białkowego a lokalizacją jego receptora.
b) Podaj nazwę związku, z którego są syntetyzowane hormony steroidowe.
5 Układy hormonalny i nerwowy ściśle ze sobą współpracują. Łącznikiem między nimi jest narząd będący ( ... / 2 p.)
częścią międzymózgowia. Docierają do niego impulsy nerwowe niosące informacje o zmianach środowiska
zewnętrznego i wewnętrznego.
a) Podaj nazwę części mózgowia będącej łącznikiem między układami nerwowym i hormonalnym.
b) Podkreśl nazwy substancji, które są hormonami i jednocześnie pełnią funkcję neuroprzekaźników w
synapsach układu nerwowego.
somatostatyna, dopamina, wazopresyna, noradrenalina, aldosteron, acetylocholina, adrenalina, prolaktyna,
oksytocyna, kortykoliberyna
6 ( ... / 3 p.)

Na schemacie przedstawiono regulację pracy nadnerczy.

a) Określ, który hormon – kortykoliberyna czy
kortykostatyna – jest wydzielany przez podwzgórze.
Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Podaj nazwę przedstawionego na schemacie
mechanizmu regulacji pracy nadnerczy oraz wyjaśnij,
na czym ten mechanizm polega.
c) Wyjaśnij, dlaczego kortyzol i adrenalina są nazywane
hormonami stresu.

Grupa B | strona 1 z 2
7 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Hormonem regulującym rytm dobowy jest
A. insulina. B. adrenalina. C. kalcytonina. D. melatonina.
8 Wymień jeden skutek niedoboru hormonów wytwarzanych przez grasicę. ( ... / 1 p.)

9 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Podwzgórze poprzez impulsy nerwowe reguluje
A. pracę tarczycy i gonad. C. czynności wydzielnicze nadnerczy.
B. czynności wydzielnicze trzustki. D. pracę autonomicznego układu nerwowego.
10 Hormony regulują czynności komórek, tkanek i narządów w całym organizmie człowieka. Ich nadmiar lub ( ... / 1 p.)
niedobór jest związany z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu gruczołów i powoduje poważne
konsekwencje. Jednym z przykładów jest autoimmunizacyjna choroba Hashimoto, która jest przyczyną
niedoczynności tarczycy.
Wyjaśnij, co to są choroby autoimmunizacyjne.
11 Przyporządkuj podanym gruczołom (1–3) skutki ich nadczynności (A–D). ( ... / 1 p.)
1. przysadka A. zwiększenie poziomu wapnia we
krwi, odwapnienie kości
2. przytarczyce B. nadmierne pragnienie i częste oddawanie moczu
3. tarczyca C. chudnięcie, nerwowość, wytrzeszcz gałek ocznych
D. rozrost tkanek dłoni, stóp i serca
1. _____ 2. _____ 3. _____
12 Zaznacz dwa zdania, które właściwie charakteryzują skutki zaburzeń wydzielania hormonu wzrostu. ( ... / 1 p.)
A. Osoby z karłowatością przysadkową mają niski wzrost i smukłą budowę ciała.
B. Osoby z gigantyzmem są bardzo wysokie i nie mają zachowanych proporcji ciała.
C. Karłowatość występuje, gdy w okresie wzrostu organizmu przysadka wydziela za mało hormonu wzrostu.
D. U osób z akromegalią następuje nadmierny wzrost niektórych części ciała, np. nosa czy warg.
E. Akromegalia występuje, gdy w okresie wzrostu organizmu przysadka wydziela za dużo hormonu wzrostu.
13 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli ( ... / 1 p.)
fałszywe.

1. Stres krótkotrwały upośledza nasze działanie. P F

Stres to fizjologiczna i psychologiczna reakcja organizmu na działanie
2. P F
stresorów.
3. W wyniku działania stresorów dochodzi do zaburzenia homeostazy. P F

14 Wydzielanie niektórych hormonów jest ściśle związane z dobowym cyklem snu i czuwania, regulowanym ( ... / 1 p.)
przez hormon zwany melatoniną. Na przykład prolaktyna jest wydzielana w ostatnich godzinach snu, stężenie
testosteronu również jest większe w drugiej części nocy.
Podaj nazwę hormonu wydzielanego przez przysadkę i działającego na wszystkie komórki organizmu,
którego poziom we krwi również wzrasta w nocy.
15 Podwzgórze i przysadka pełnią nadrzędną funkcję regulacyjną w układzie dokrewnym. Liberyny i statyny ( ... / 3 p.)
podwzgórza sterują pracą przysadki, która uwalnia hormony tropowe, wazopresynę i oksytocynę.
a) Wyjaśnij, jaką funkcję pełni układ wrotny przysadki.
b) Wyjaśnij, dlaczego wazopresyna i oksytocyna uwalniane przez przysadkę mózgową nie są
klasyfikowane jako hormony przysadki.
c) Porównaj zakres oddziaływania hormonu wzrostu na organizm z zakresem oddziaływania
hormonów tropowych.
16 U owadów proces linienia jest regulowany przez wydzieliny dwóch rodzajów struktur znajdujących się w ( ... / 1 p.)
pobliżu mózgu oraz hormon linienia – ekdyzon – wytwarzany przez gruczoły protorakalne zlokalizowane w
tułowiu. W eksperymencie przeprowadzonym na 1200 jednocześnie rozwijających się larwach jednego
gatunku odizolowano głowowe narządy wydzielania wewnętrznego od reszty ciała (nie uśmiercając larw). Te
larwy nie przeszły kolejnej wylinki.
a) Sformułuj problem badawczy odpowiedni do przedstawionego doświadczenia.
b) Określ, co stanowiło próbę kontrolną w opisanym doświadczeniu.
c) Sformułuj wniosek wynikający z opisanego doświadczenia.

Grupa B | strona 2 z 2