Professional Documents
Culture Documents
Araştırma Projesi Final A.Burcu Haraba
Araştırma Projesi Final A.Burcu Haraba
1
ÖZET
Zübeyde Doğan Çakır’ın hazırlamış olduğu bu yüksek lisans tezinde; Kültür, kültür kodu, kültürlerarası
psikoloji, kültürel psikoloji kavramları doğrultusunda araştırmasını ilerletmiş olup çocuğun başarısını
etkileyen kodları inceleyerek sonuca ulaşmıştır.
Problem
İnsan neslinin kültür oluşumundan sonra her toplumun aynı durum ve olaylar karşısında farklı
tepkiler vermesi “kültür kodu” olarak tanımlanmaktadır.
Çocuğun eğitim yaşantısındaki ilk öğretmeni olan okul öncesi öğretmeninin yaklaşımı sonraki
eğitim sürecinde de büyük rol oynamaktadır. Bu nedenle okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerine göre
kültürümüzde çocuk, başarı, öğretmen ve okul kodlarının bulunması öğretmenlerin ithal edilmiş eğitim
yaklaşımlarının yerine kendi kültürümüzün gereksinimine göre hazırlanacak eğitim yaklaşımına göre
eğitim vermelerini sağlayacaktır.
Amaç
Bu araştırmanın temel amacı, okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak; Türk
kültüründe çocuk, başarı, öğretmen ve okul kavramlarına ilişkin kodları belirlemek; öğretmenlerin
yaklaşımı ile kültürel kodlar arasındaki ilişkiyi incelemektir.
2
Önem
Bu araştırma; okul öncesi öğretmenlerinin çocuk, başarı, öğretmen ve okula ilişkin algılarını
belirlemeye yönelik nitel bir araştırmadır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden ‘olgu bilim
(fenomoloji)’ kullanılarak yürütülmüştür. Olgubilim araştırmalarında veri toplama aracı olarak
görüşmeler kullanılmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 1999). Bu nedenle bu araştırmada katılımcılarla
görüşme yapılarak veriler toplamıştır.
Verilerin Toplanması
Görüşmenin ilk bölümünde katılımcıların çocuk, başarı, öğretmen ve okul algılarını ortaya
çıkarmak için “Çocuk………….. gibidir, çünkü……”,“Öğretmen………….. gibidir, çünkü……”, ……”,
gibi sorular sorularak bu kavramlarla ilgili metafor üretmeleri sağlanmış ve bu metaforları açıklamaları
istenmiştir. Metaforları (mecazları) yanı sıra, bu kavramların kodlarının anlaşılabilmesi için öğretmenlere
“Neden” ya da “Niçin” soruları sorulmuştur.
Görüşmenin ikinci bölümünde bu kavramlara ilişkin kültürel kodları anlayabilmek amacıyla,
metaforlara ek olarak, Rapaille’nin (2011) çalışmasında kullanılan yöntemden yararlanılmıştır.
Rapaille’nin kullandığı yöntem olan “keşif süreci” ile çocuk, başarı, öğretmen ve okul ile ilgili
katılımcıların ilk anıları ve iz bırakan anıları öğrenilmiştir. Bu anılarda tekrar edilen kelimeler ile kültür
kodlarına ulaşılmaya çalışılmıştır (Rapaille, 2011). Araştırmada katılımcılara açık uçlu sorular
sorulmuştur.
Verilerin Çözümlenmesi
3
BULGULAR VE YORUMLAR
Sonuçlar
1. Başarı kavramı ile ilgili olarak ortaya çıkan en çarpıcı bulgu dışsal motivasyonla çaba gösterilince
ortaya çıkan akademik başarı olmuştur. Sosyal ya da kültürel başarılar toplum tarafından daha az
onaylanan başarılar olarak görülmüştür.
2. Kültürümüzde çocukla ilgili metaforlar çocuğun çevresi ve etrafındaki kişiler tarafından
şekillendirildiğine dair hamur, toprak, dokuma gibi metaforlarda sıklık göstermiştir.
3. Araştırma bulgularına göre çocuk kavramının bakıma, ilgiye, şekil verilmeye ve keşfedilmeye
yatkın algısı sebebiyle kültür kodunun “edilgenlik” olduğu düşünülmektedir.Okulun öğrencilerin
var olan portansiyellerini biriktirip geliştirerek daha geniş ve daha faydalı bir hale getiren yapısı
sebebiyle kültür kodunun “baraj” olabileceği düşünülmektedir.
4
bakımından ikiye ayrılmaktadır. Katılımcıların ilk anıları sorulduğunda ilk akıllarına gelenler
çocukken oynadıkları oyunlar olmuştur. İlk deneyimleri ile ilgili paylaşımlarında aynı duygular
dikkat çektiğinden olumlu duygular barındıran ilk deneyimler ve olumsuz duygular barındıran ilk
deneyimler şeklinde iki kategori oluşturulmuştur.
7. Katılımcıların çocuk denilince akıllarına gelen en eski/en güçlü anıları; Katılımcıların çocuk
kavramına ilişkin en eski/en güçlü anılarıyla ilgili verdikleri cevaplarda duyguları dikkat çekmekte
bu duygular da kendilerinde güzel hisler bırakan duygular ile kötü hisler bırakan duygular olarak
ayrılmakta, olumsuz duygu bırakan anıların frekansının daha fazla olduğu görülmektedir.
8. Katılımcıların başarı kavramı için kullandıkları metaforlar; Kategorilerin frekans sıklıklarına
bakıldığında en çok metafor “çaba gösterilince ortaya çıkan başarı” teması altında toplanmıştır.
9. Katılımcıların başarı denilince ilk akıllarına gelen anıları; Temalar “Akademik başarılar” (f = 11),
“Kültürel başarılar” (f = 6) ve “Sosyal başarılardır” (f = 3). Temalar ve frekansları incelendiğinde
akademik başarılara ait frekans sayısı kültürel başarılar ve sosyal başarılara ait frekansların
toplamının neredeyse iki katı daha fazladır.
10. Katılımcıların başarı denilince akıllarına gelen en eski/ en güçlü anıları; Kategoriler incelendiğinde
“dışsal motivasyona bağlı başarılar” temasının frekans sıklığı “içsel motivasyon sağlayan
başarılar” temasının frekans sıklığının iki katından daha fazladır.
11. Katılımcıların öğretmen kavramı için kullandıkları metaforlar; Temalara ilişkin metaforların
sıklığına bakıldığında “yol gösterici olarak öğretmen” teması en fazla frekans sıklığına sahiptir (f =
11).
12. Katılımcıların öğretmen denilince ilk akıllarına gelen anıları; incelendiğinde katılımcıların
öğretmen denilince ilk akıllarına gelenlerle ilgili iki tema altında birleştirilebilecek görüşler
bildirdikleri görülmektedir. Bu temalar “İlk öğretmen deneyimleri” (f = 12) ve “Sonraki öğretmen
5
bakımından okul” (f = 7), “Sevilmeyen bir mekân olarak okul” (f = 3) ve “Sosyal yaşama
hazırlama yeri olarak okul”dur (f = 2).
16. Katılımcıların okul denilince akıllarına gelen en eski/en güçlü anıları; katılımcıların
okul denilince akıllarına gelen en eski anılarla ilgili dört tema altında birleştirilebilecek görüşler
bildirdikleri görülmektedir. Bu temalar “Sosyal yaşama hazırlayıp olgunlaştıran olarak okul” (f =
8), “Ceza yeri olarak algılanan sevgi beslenmeyen okul” (f = 3), “Somut ve şekilsel anılar
bakımından okul” (f = 3) ve “Gelişim ve kazanım yeri olarak okul”dur (f = 6).
17.
Öneriler
1. Bu araştırma sadece kadın öğretmenlerle yapılmıştır. Bu nedenle hem kadın hem erkek
katılımcıların dâhil edildiği ve farklı meslek gruplardan kişilerin olduğu bir çalışma yapılabilir.
2. Araştırma sonrasında çocuk, başarı, öğretmen ve okul kavramlarına ek olarak anne ve baba
kavramlarının da araştırmaya eklenebilir.
3. Araştırma sonucunda öğretmenin otoroite figürü, başarının onaylanma çıkması sebebiyle öğretmen
ve çocuk arasındaki güç mesafesi araştırılabilir.
Öğrencinin Yorumu
Öğretmen süreci olumlu ya da olumsuz yönlendirmedeki gücü sebebi ile kodunun manipülasyon
olabileceğinin düşünülmesi beni çok etkiledi ve sorumluluklarımın önemini daha kuvvetli hissettirdi. Bu
bir sihir gibi bir bireyi şekillendirmeye ve yönlendirmeye bir güç var elimde ve bunu sihrin çıkacağı
sihirli değneği çok verimli kullanmam gerekecek. Ben bu incelemeyi yaparken keyif aldım çünkü;
koskoca kültürümüze ait kodların eğitim sistemimize etkileri ile ilgili ilk yapılan çalışmaydı. Beni çok
heyecanlandırdı. Her insan var olduğu toplumun kültüründen etkilenmektedir diye bir cümle geçiyor
araştırmanın içerisinde ve bu kocaman tiyatro sahnesini andıran dünyada küçük bir figüran olduğumu ve
rolümü en iyi şekilde yapmam gerektiğini de hatırlattı bu cümle bana. Eğitimde ve gelişimde çevrenin
önemli olduğunu düşündüğümüzde kültürel ve toplumsal normların oluşturduğu kodlamalar ve insan
gelişimi ile ilgili çalışmalarda kültürün ele alınması bu çalışmaya verilen önemin de ciddiyetini göstermiş.
Mutlak ki strateji ve hedef belirlemeden önce bu kültürel kodlarının şifrelerinin kırılması uygulanacak
eğitim programının planlanmasında önemli rol oynayacaktır. Ayrıca Çocuğun eğitim yaşantısında ki ilk
öğretmeninin yaklaşımı sonraki eğitim sürecinde de büyük rol oynar.
6
Kaynakça
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?
id=6hk8iyTxfECBU1gi8gVvZw&no=9FmLTqjcBu0fZbewAHfH8Q
Rapille, C. (2011). Kültür Kodu. İstanbul: FGP Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin
Yayıncılık.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. Thousand
Oaks: Sage Publications.