2) Genel Tekni̇k Şartname

MEZİTLİ İÇMESUYU ŞEBEKE PROJESİ (AFD MESKİ_W1_RB)
Belediye Hizmetleri Projesi I CTR 1075 01 K
Hibe No: 7/ Fonlama No: AFD MESKİ W1_RB
İşler İçin Teklif Talebi
MERSİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
SU VE KANALİZASYON İDARESİ
MEZİTLİ İÇMESUYU ŞEBEKE PROJESİ (AFD MESKİ W1_RB)
Teklif Dökümanı
Kısım 2, Bölüm VII
TEKNİK ŞARTNAMELER
KASIM 2023
Teknik Şartname
Sayfa 1X
Sınıflandırma: Genel
İŞLERİ GEREKLİLİKLERİ
Section XXXX. İşlerin Gereklilikleri
Bu Bölüm, tedarik edilecek İşleri tanımlayan Teknik Özellikler, Çizimler ve tamamlayıcı bilgileri
içerir. İşlerin Gereklilikleri, Yüklenici tarafından İşlerin yürütülmesinde yerine getirilmesi gereken
çevresel, sosyal, sağlık ve güvenlik (ÇSSG) gereksinimlerini de içerecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 1
Kısım 2, Bölüm VII ÖZETİ
No Şartname Adı
1 ÖZEL TEKNİK ŞARTNAME (KULLANILMAYACAKTIR)
2 ILBANK GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.1 MEKANİK TEKNİK ŞARTNAME
2.2 SCADA ŞARTNAMESİ
2.3 AFİŞ ŞARTNAMESİ
2.4 İÇMESUYU İNŞAATI TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.6 İÇMESUYU HATTI YAPIM İŞLERİ ŞARTNAMESİ
2.7 BORU VE ÖZEL PARÇALARI TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.8 DEZENFEKSİYON ŞARTNAMESİ
2.9 İÇMESUYU TESİSLERİ MOTOPOMP, VANA VE DİĞER ARMATÜRLER TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.10 KLOR TÜPLERİ TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.11 KLOR EKİPMANLARI TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.12 HİPOKLORİT DOZAJ POMPASI VE TECHİZATI TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.13 SU SUYACI TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.14 DİJİTAL OPERASYONEL ÇİZİM TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.15 ELEKTRİK İŞLERİ TEKNİK ŞARTNAMESİ(2015)
2.16 ELEKTRİK İŞLERİN ÖZELTEKNİK TEKNİK ŞARTNAMESİ
2.17 İLBANK YAPI DENETİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ
2.18 ILBANK İÇMESUYU YAPIM VE MONTAJ İŞLERİ İÇİN ÖZEL KABUL ŞARTNAMESİ (2003)
2.19 YAPIM İŞLERİNİN DENETİM VE KABUL YÖNETMELİĞİ (2010)
2.20 İŞ SAĞLIĞI VE ÇEVRE GÜVENLİĞİ YÜKLENİCİ EL KİTABI
21 ÇİZİMLER
22 ÖLÇÜMLEME ÇALIŞMALARI (TOPGRAPHICAL & GEOTECHNICAL SURVEYS)
Teknik Şartname
Sayfa ii
A. ÖZEL GEREKLİLİKLER
Ek bilgiler (çizimler, anketler vb.) İle birlikte Özel ve Genel Teknik Özellikler Kısım 2, Bölüm
VIII’de yer almaktadır. Yukarıdaki tabloda bahsedilen İlbank Genel Teknik Şartnameleri
İlbank Genel Müdürlüğünden temin edilebilir. İş bu Genel Teknik Şartnamede bahsi
geçmeyen konularda İlbank Genel/Özel Teknik Şartnameleri geçerlidir. İlbank Genel/Özel
Şartnameleri iş bu Genel Teknik Şartname ile uyuşmaması durumunda, bunu farkeden
sözleşme tarafı derhal Müşavir’in Proje Müdürü’ne haber verecek ve Proje Müdürü’nü
uyuşmazlık konusunda bilgilendirecektir. Proje Müdürü, dökümanlarda gerekli incelemeyi
yaptıktan sonra eğer, söz söz konusu dökümanlar arasında uyuşmazlık bulursa gerekli
açıklama ya da talimatı yayınlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa iii
İÇİNDEKİLER
1. GENEL BİLGİ..........................................................................................................................1
1.1 Projenin Amaçları..................................................................................................................1
1.2 Roller ve Sorumluluklar........................................................................................................1
1.3 İşlerin Kapsamı......................................................................................................................1
1.4 Proje Alanına İlişkin Açıklama.............................................................................................3
1.4.1 Lokasyon........................................................................................................................3
1.4.2 Tarih...............................................................................................................................5
1.4.3 Coğrafya.........................................................................................................................5
1.4.4 Nüfus..............................................................................................................................5
1.4.5 Ekonomi.........................................................................................................................7
1.4.6 İklim...............................................................................................................................7
1.4.7 Sismik Koşullar..............................................................................................................8
1.5 Etütler....................................................................................................................................8
1.5.1 Topoğrafik Etütler..........................................................................................................8
1.5.2 Jeoteknik araştırmalar....................................................................................................9
2. Genel Gereklilikler..................................................................................................................10
2.1 Sahadaki Tesisler.................................................................................................................10
2.1.1 Yüklenici Personeli İçin Tesisler.................................................................................10
2.1.2 İşveren ve/veya Müşavir’in Proje Müdürü İçin Tesisler..............................................10
2.1.3 Yapı Standartları..........................................................................................................11
2.1.4 Ofis Mobilyaları ve Demirbaşları................................................................................11
2.1.5 Yollar, Girişler ve Park Alanları..................................................................................11
2.1.6 Sarf Malzemeleri..........................................................................................................12
2.1.7 Güvenlik Ekipmanları..................................................................................................12
2.1.8 Diğer Hizmetler............................................................................................................12
2.1.8.1 Sıhhi Tesisat ve Temizlik......................................................................................12
2.1.9 Yangın Kontrolü...........................................................................................................12
2.1.10 Güç Dağıtımı................................................................................................................12
2.1.11 Telekomünikasyon.......................................................................................................13
2.1.12 Su Tedariki...................................................................................................................13
2.1.13 Sıhhi Hizmetler............................................................................................................13
2.1.14 Tıbbi Tesisler................................................................................................................13
2.1.15 Sağlık Görevlisi............................................................................................................13
Teknik Şartname
Sayfa iv
2.1.16 Şantiye Güvenliği.........................................................................................................14

2.2 Araçlar ve Ekipmanlar.........................................................................................................14
2.3 Afiş ve Reklamlar................................................................................................................15
2.4 Yüklenici Personeli..............................................................................................................16
2.5 Erişim Yolları......................................................................................................................16
2.6 İzinler...................................................................................................................................17
2.6.1 İnşaat Amaçlı Arsa.......................................................................................................17
2.6.2 Özel Mülkiyet...............................................................................................................17
2.7 Çalışma Günleri ve Saatleri.................................................................................................18
2.8 Yerel Makamlar ve Bölge Sakinleriyle İlişkiler..................................................................18
2.9 Halkla İlişkiler.....................................................................................................................18
2.10 Çalışma Programı................................................................................................................18
2.11 Hakediş Raporları................................................................................................................19
2.12 Hakediş Toplantıları............................................................................................................19
2.13 İlerleme Fotoğrafları............................................................................................................19
2.14 İş Günlüğü...........................................................................................................................20
2.15 İnşaat Yöntemleri................................................................................................................20
2.16 Kalite Güvence Gereksinimleri...........................................................................................20
2.16.1 Genel............................................................................................................................20
2.16.2 Standartlar ve Öneriler.................................................................................................21
2.16.3 Kalite Güvence Prosedürü............................................................................................21
2.16.4 Kalite Güvence Planı....................................................................................................21
2.16.5 Kalite Denetimleri........................................................................................................22
2.17 Çevrenin Korunması............................................................................................................22
2.17.1 Genel............................................................................................................................22
2.17.2 İnşaat Esnasında Gürültü Kontrolü..............................................................................22
2.17.3 İnşaat Esnasında Titreşim.............................................................................................23
2.17.4 İnşaat Esnasında Toz Emisyonları...............................................................................23
2.18 Sağlık ve Güvenlik..............................................................................................................23
2.18.1 Genel............................................................................................................................23
2.18.2 Güvenlik Garantisi Planı..............................................................................................26
2.18.3 Tıbbi İlk Yardım...........................................................................................................26
2.18.4 Acil Durum Önlemleri.................................................................................................26
Teknik Şartname
Sayfa v
2.18.5 Acil Durum Hizmetlerine Erişim.................................................................................27

2.18.6 Kazılar..........................................................................................................................27
2.18.7 Yangından Korunma....................................................................................................27
2.18.8 Patlatma........................................................................................................................27
2.18.9 Tehlikeli Maddeler.......................................................................................................28
2.19 Jeolojik, Paleontolojik ve Arkeolojik Kalıntıların Korunması............................................28
2.20 Tasarım İşleri.......................................................................................................................28
2.21 As-Built Dokümanlar..........................................................................................................29
2.22 Tüm (all) Risk Sigortası......................................................................................................30
2.23 Muayene ve Test..................................................................................................................30
2.23.1 Genel............................................................................................................................30
2.23.2 Şantiye Dışı Muayene ve Testler.................................................................................30
2.24 Tamamlama Testleri............................................................................................................31
2.24.1 Genel............................................................................................................................31
2.24.2 İşletmeye Alma Testleri...............................................................................................31
2.25 İşverenin Devralması...........................................................................................................32
2.26 Tamamlama Sonrası Testler................................................................................................33
2.27 Belediye Personelinin Eğitimi.............................................................................................33
3. Şartnameler..............................................................................................................................35
3.1 Standart Şartnameler............................................................................................................35
3.2 Kısaltmalar...........................................................................................................................37
4. Malzemeler ve İşçilik..............................................................................................................40
4.1 Malzemeler İçin Genel Şartlar.............................................................................................40
4.2 Tescilli Ürünler....................................................................................................................40
4.3 Yayınlanmış Standartlar......................................................................................................41
4.4 Eşdeğer Malzemelerin Onayı..............................................................................................41
4.5 Numuneler...........................................................................................................................41
4.6 Malzemelerin Alımı.............................................................................................................41
4.7 İş Sahası Dışındaki İşler......................................................................................................42
4.8 Sertifikalar...........................................................................................................................42
4.9 Taşıma ve Depolama, İşlerin Bakımı..................................................................................42
4.10 İş Sahasında Depolama ve Koruma.....................................................................................43
4.11 Boşaltma, Montaj ve Alıştırma............................................................................................43
4.12 Yedek Parçalar.....................................................................................................................44
Teknik Şartname
Sayfa vi
4.13 Korozyona ve Aşınmaya Dayanıklılık................................................................................45

4.14 Kaynak.................................................................................................................................45
4.15 Gürültü ve Titreşim.............................................................................................................45
4.16 Kurulum...............................................................................................................................45
4.17 Yetersiz Ekipman Kullanımı...............................................................................................45
4.18 İnşaat Makinaları.................................................................................................................45
4.19 İşlerin Korunması................................................................................................................45
4.20 İşgücü ve Kalifiye Teknisyenler..........................................................................................46
5. KAZILAR...............................................................................................................................47
5.1 Kapsam................................................................................................................................47
5.2 Genel Şartlar........................................................................................................................47
5.3 Ön Çalışmalar......................................................................................................................48
5.3.1 İzinler...........................................................................................................................48
5.3.2 Engeller........................................................................................................................49
5.3.3 Kamu Hizmetlerinin Korunması..................................................................................49
5.3.4 Önlemler ve Hasarların Karşılanması..........................................................................51
5.3.5 Bariyerler ve Güvenlik Önlemleri................................................................................51
5.3.6 Asfalt Kesme ve Demontaj İşleri.................................................................................52
5.4 Kazı Çalışmaları..................................................................................................................53
5.4.1 Toprak İşlerine Başlamadan Yapılacak Bildirim.........................................................53
5.4.2 Temizlik.......................................................................................................................53
5.4.3 Yıkma ve Sökme..........................................................................................................53
5.4.4 Trafik Gereksinimleri...................................................................................................54
5.4.4.1 Trafik Yönetimi....................................................................................................54
5.4.4.2 Trafik Güvenliği....................................................................................................54
5.4.5 Kazıların Kapsamı........................................................................................................55
5.5 Üst Toprağın Sıyrılması.......................................................................................................55
5.6 Kayma, Düşme ve Fazla Kazı.............................................................................................56
5.7 Banketlerin ve Yamaçların Kazılması.................................................................................56
5.8 Drenajların Kazılması..........................................................................................................56
5.9 Yol Kazıları.........................................................................................................................57
5.10 Yapılar İçin Yapılacak Kazılar............................................................................................57
5.11 Hendeklerin Kazılması........................................................................................................57
5.12 Destek Sistemi.....................................................................................................................58
Teknik Şartname
Sayfa vii
5.13 Drenaj..................................................................................................................................59
5.14 Kuru Tutulacak Kazılar.......................................................................................................59
5.15 Temelin Hazırlanması..........................................................................................................60
5.16 Fazla Malzemelerin Atılması...............................................................................................60
5.17 Özel (Kanallar, Dereler, Nehir, Yol, DemiryoluGeçişleri).................................................61
5.18 Karayolları, Otoyollar ve Demiryolları ile Kavşaklar.........................................................61
6. DOLGU VE GERİ DOLGU İŞİ.............................................................................................63
6.1 Dolgu Malzemesi - Genel....................................................................................................63
6.2 Yapıların Etrafındaki Sıkıştırılmış Geri Dolgu...................................................................63
6.3 Dolgu ve Geri Dolguların Sıkıştırılması..............................................................................64
6.3.1 Yüzey Hazırlığı............................................................................................................64
6.3.2 Sıkıştırma.....................................................................................................................64
6.4 Boru Döşeme ve Geri Dolgu...............................................................................................65
6.4.1 Dolgu Malzemelerinin Özellikleri...............................................................................65
6.5 Su Altına Yerleştirilecek Dolgu Malzemesi........................................................................68
6.6 Testler..................................................................................................................................69
6.7 Drenajın Korunması............................................................................................................69
6.8 Oturma.................................................................................................................................69
7. BORU İŞLERİ........................................................................................................................70
7.1 Genel....................................................................................................................................70
7.2 Malzemeler..........................................................................................................................70
7.2.1 Yüksek Yoğunluklu Polietilen (HDPE) Borular ve Bağlantı Parçaları.......................71
7.2.2 Plastikleştirilmemiş PVC Boru ve Bağlantı Parçaları..................................................72
7.2.3 Düktil Demir Boru ve Bağlantı Parçaları.....................................................................73
7.2.3.1 Kaplamalar............................................................................................................73
7.2.3.2 Contalar.................................................................................................................74
7.2.3.3 Toleranslar............................................................................................................74
7.2.3.4 Örnekleme, Muayene ve Testler...........................................................................75
7.2.3.5 İşaretler.................................................................................................................76
7.2.3.6 Boruların Kabulü..................................................................................................76
7.2.3.7 Dış Kaplama (Çelik borular).................................................................................77
7.2.3.8 İç Kaplama (Çelik Borular)..................................................................................77
7.2.3.9 Kaynak Sonrası Boru Çıkışlarının Kaplanması....................................................78
7.2.4 Boru İşaretleyicileri......................................................................................................78
Teknik Şartname
Sayfa viii
7.2.5 Boruların Taşınması.....................................................................................................78

7.2.5.1 HDPE Boruların Taşınması..................................................................................78
7.2.5.2 Düktil Demir(DI) Boruları Taşıması....................................................................79
7.2.6 Boruların Depolanması................................................................................................79
7.2.6.1 HDPE Boruların Depolanması..............................................................................79
7.2.6.2 Düktil Demir(DI) Boruların Depolanması............................................................80
7.2.7 Beton Borular ve Bağlantı Parçaların Muayenesi........................................................80
7.2.8 Kurulum.......................................................................................................................81
7.2.8.1 Genel.....................................................................................................................81
7.2.8.2 Toleranslar............................................................................................................81
7.2.8.3 Birleştirme.............................................................................................................81
7.2.8.4 HDPE Boruların Kaynaklanması..........................................................................82
7.2.8.5 Düktil Demir Boruların Ek ve Montajı.................................................................83
7.2.8.6 Eğriler ve Kıvrımlar..............................................................................................84
7.2.8.7 Beton Kaplama......................................................................................................84
7.2.9 Topraktaki Boru Hatlarının Testi.................................................................................85
7.2.9.1 Boru Hatlarının Testinden Önce Alınacak Önlemler............................................85
7.2.9.2 Test Yöntemi Programı ve Bildirimi....................................................................85
7.2.10 HDPE Basınçlı Boruların Test Edilmesi......................................................................85
7.2.11 Düktil Demir Boruların Hidrostatik Basınç Testi........................................................86
7.3 Su Abone Bağlantıları.........................................................................................................89
7.4 Su Temini ve Dağıtım Sisteminin Temizlenmesi ve Dezenfeksiyonu................................90
7.4.1 Genel............................................................................................................................90
7.4.2 Dezenfeksiyon Prosedürü.............................................................................................91
7.4.3 Boru Hattının Yıkanması.............................................................................................92
7.5 Yüzeylerin Yenilenmesi......................................................................................................92
7.5.1 Sınıflandırma................................................................................................................93
7.5.2 Hasar verilecek yüzeyler..............................................................................................93
7.5.3 Yüklenicinin Verdiği Hasar.........................................................................................93
7.5.4 Geçici Yenileme Esnasında Oturma............................................................................93
7.5.5 Geçici Yenileme...........................................................................................................94
7.5.6 Kalıcı Yenileme............................................................................................................94
8. BETON İŞLERİ......................................................................................................................95
8.1 Betonun Sınıflandırılması....................................................................................................95
Teknik Şartname
Sayfa ix
8.2 Beton Karışımların Tasarımı...............................................................................................95

8.2.1 Beton Karışımı Tasarımı - Sualtı Betonu.....................................................................96
8.2.2 Deneme Karışımları.....................................................................................................97
8.3 Betonun Karıştırılması.........................................................................................................97
8.4 Çimento, Su, Katkı ve Depolama........................................................................................98
8.4.1 Çimento........................................................................................................................98
8.4.2 Su..................................................................................................................................99
8.4.3 Katkılar.........................................................................................................................99
8.4.4 Depolama.....................................................................................................................99
8.5 Beton Agregaları..................................................................................................................99
8.5.1 Genel Şartlar.................................................................................................................99
8.5.2 İnce Agrega................................................................................................................100
8.5.3 Kaba Agrega...............................................................................................................100
8.5.4 Beton Karıştırma Tesisi..............................................................................................100
8.5.5 Karışım Oranları.........................................................................................................100
8.5.6 Tartı Aletleri...............................................................................................................101
8.5.7 Betonun Kıvamı.........................................................................................................102
8.5.8 Betonun Taşınması.....................................................................................................102
8.6 Betonun Dökülmesi...........................................................................................................102
8.6.1 Dökülecek Alanın Hazırlanması................................................................................102
8.6.2 Betonun Dökülmesi....................................................................................................103
8.6.3 Beton Dökümü Esnasındaki Sıcaklık.........................................................................104
8.6.4 Betonun Titreşimle Sıkıştırılması...............................................................................105
8.6.5 İnşaat Derzleri............................................................................................................106
8.6.6 Su Tutucular, Derz Dolguları, Derz Örtme Malzemeleri...........................................106
8.6.7 Biçimlendirilmemiş Beton Yüzeylerin Pürüzsüzleştirilmesi.....................................107
8.6.8 Betonun Kürlenmesi...................................................................................................107
8.6.8.1 Genel...................................................................................................................107
8.6.8.2 Suyla Kürleme....................................................................................................108
8.6.8.3 Membran Tipi Kür Malzemesiyle Kürleme........................................................108
8.6.9 Beton Üzerine Yerleştirilen Beton.............................................................................109
8.6.10 Sualtına Yerleştirilen Beton.......................................................................................109
8.6.11 Sıcak Havalarda Beton Dökme..................................................................................110
Teknik Şartname
Sayfa x
8.6.12 Soğuk Havalarda Beton Dökme.................................................................................110

8.7 Beton Testleri....................................................................................................................111
8.7.1 Teze Beton Şartları.....................................................................................................111
8.7.2 Sertleşmiş Beton İçin Şartlar......................................................................................112
8.7.3 Betonun uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri....................................................112
8.7.4 Su Tutucu Yapıların Testi..........................................................................................113
8.7.5 Toleranslar..................................................................................................................114
8.8 Betonun Onarılması...........................................................................................................115
8.9 Yapılardaki Beton İşleri.....................................................................................................115
8.10 Prekast Beton.....................................................................................................................116
8.10.1 Prekast Güçlendirilmiş Kazıklar ve Palplanşlar.........................................................117
8.11 Kaplama ve Ayrı Topping için Kullanılacak Beton..........................................................118
8.12 Mastik Derz Dolgu............................................................................................................118
8.13 Beton Yüzeylerde Kaplama...............................................................................................119
8.13.1 Genel..........................................................................................................................119
8.13.2 Yüzey Hazırlığı..........................................................................................................119
8.13.3 Uygulama...................................................................................................................119
8.13.4 Yapıların Alt Kısmının Kaplanması...........................................................................120
8.14 Mevcut Betonun Onarılması..............................................................................................120
8.14.1 Deşarj ve Temizleme..................................................................................................120
8.14.2 Onarımların Tespiti....................................................................................................120
8.14.3 Malzemeler.................................................................................................................120
8.14.4 Kusur Türleri..............................................................................................................121
8.15 Beton Donatısı...................................................................................................................124
8.15.1 Genel..........................................................................................................................124
8.15.2 Çalışma Çizimleri ve Demir Bükme Tabloları..........................................................124
8.15.3 Ek Donatılar ve Donatı Çeliğinin Beton Örtüsü........................................................125
9. KALIPLAR VE İSKELELER..............................................................................................126
9.1 Genel..................................................................................................................................126
9.2 Kalıp Tipleri......................................................................................................................127
9.3 Kalıp Montajı.....................................................................................................................127
9.4 Kalıpların Çıkarılması.......................................................................................................128
9.5 Yüzey Bitişleri...................................................................................................................128
9.5.1 Normal Yüzey Bitişi...................................................................................................128
Teknik Şartname
Sayfa xi
9.5.2 Pürüzsüz Yüzey Bitişi................................................................................................128

9.5.3 Süpürgeli Bitiş............................................................................................................129
9.5.4 Zemin Yüzeyi Bitişi...................................................................................................129
10. METALLER..........................................................................................................................130
10.1 Muhtelif Metaller...............................................................................................................130
10.2 Malzemeler........................................................................................................................130
10.3 Strüktürel ve Muhtelif Alüminyum...................................................................................130
10.4 Baklava Desenli Saclar ve Kaplamalar.............................................................................131
10.5 Izgara.................................................................................................................................131
10.5.1 Çelik Izgara................................................................................................................131
10.5.2 Dökme Demir Izgara..................................................................................................132
10.6 Metal Merdivenler.............................................................................................................132
10.7 Atölyede Kaplama.............................................................................................................132
10.8 Bağlantı Elemanları...........................................................................................................133
10.9 Kaynak...............................................................................................................................134
10.9.1 Genel..........................................................................................................................134
10.9.2 Kaynağın Yapılması...................................................................................................135
10.10 Kalite Kontrol ve Veriler...............................................................................................136
11. ÇELİK İŞLERİ......................................................................................................................136
11.1 Genel..................................................................................................................................136
11.2 Malzemenin Kalitesi ve Testleri........................................................................................137
11.3 Standartlar..........................................................................................................................137
11.4 Boyutlar ve Ölçüler...........................................................................................................140
11.5 Örnekler ve Test Sertifikaları............................................................................................140
11.6 Çalışma Çizimleri ve Yöntem Beyanı...............................................................................140
11.7 İmalat ve İşçilik.................................................................................................................141
11.7.1 Genel..........................................................................................................................141
11.7.2 İmalat Toleransları.....................................................................................................141
11.7.3 Benzemez Metaller.....................................................................................................141
11.7.4 Hazırlık İşlemleri........................................................................................................142
11.7.5 Kaynak.......................................................................................................................142
11.7.6 Cıvatalı Bağlantılar....................................................................................................143
11.8 Donatı Çeliği......................................................................................................................144
11.8.1 Genel..........................................................................................................................144
Teknik Şartname
Sayfa xii
11.8.2 Donatı İçin Kullanılacak Kaplama Blokları ve Paspayı Elemanları..........................146

12. BOYAMA.............................................................................................................................147
12.1 Standartlar ve Normlar......................................................................................................147
12.2 Kaplanmamış Yüzeyler.....................................................................................................147
12.3 Tesisin Boyanması.............................................................................................................148
12.3.1 A, B ve C Konumlarındaki İşlerin Hazırlanması ve Çeliklerin İlk Koruması...........148
12.3.1.1 İşlenmiş Çelik İşleri............................................................................................148
12.3.1.2 Kaynaklı Çelik İşleri ve Kapalı Bölümler..........................................................148
12.3.2 D Konumlarındaki İşlerin Hazırlanması ve Çeliklerin İlk Koruması........................149
12.3.3 A Konumları, C Bölümündeki İlk Son Kat Boyası Sistemi.......................................150
12.3.4 Betona Gömülü Çeliğin Hazırlanması.......................................................................150
12.3.5 Hasarlı Boya İşlerinin Onarılması..............................................................................150
12.3.6 D Konumundaki Yüzeyler İçin İlk Son Kat Boya Sistemi........................................151
12.3.7 A Konumları, C Bölümündeki Son Kat Boyası Sistemi............................................151
12.3.8 D Konumundaki Yüzeyler İçin Son Kat Boya Sistemi..............................................152
12.3.9 Epoksi Reçine Boya Formülü....................................................................................152
12.3.10 Sistemin Toplam Boya Kalınlığı............................................................................152
12.3.11 Agresif Topraklara döşenenler dışındaki (kaplamasız) borular.............................152
12.3.12 Makine Dökümleri..................................................................................................153
12.3.13 Demir Dışı Metal Parçalar (yalnızca A ve B Konumlarında kullanılacak)............153
12.3.14 Yapısal Alüminyum Alaşımı (sadece A Konumunda kullanılacak)......................153
12.3.15 A ve C Konumlarındaki Takviye Kirişleri, Basamakları, Kolonları ve Destek
Elemanları Dahil Yumuşak Çelik Merdivenler........................................................................153
12.3.16 Tespit Malzemeleri.................................................................................................153
12.3.17 Elektrik Motorları, Yol Vericiler (Starter), Paneller, Muhafazalar ve Yumuşak Çelik
154
12.3.18 Atölye ve Saha Koşulları........................................................................................154
12.3.19 C Konumundaki Boyasız Galvanizli Yüzeyler......................................................154
12.4 Boya Kontrolü...................................................................................................................154
12.4.1 Tipik Çalışma İzni Sistemi.........................................................................................154
12.4.1.1 Elektrikli Ekipmanlarda Çalışma Kontrolü........................................................154
12.4.2 Hazırlık.......................................................................................................................157
12.4.3 Boyama Koşulları.......................................................................................................157
12.5 İşçilik.................................................................................................................................158
Teknik Şartname
Sayfa xiii
12.6 Boya Kalınlığı ve Ölçümü.................................................................................................158

12.7 Toleranslar.........................................................................................................................159
12.8 Cıvatalı Bağlantıların Boyanması ve Korunması..............................................................159
12.9 Hasarlı İşlerin Onarılması..................................................................................................160
12.10 Galvanizleme.................................................................................................................160
12.11 Teslimat ve Montaj........................................................................................................160
12.11.1 Test Montajları.......................................................................................................160
12.11.2 Tanımlama İşaretleri...............................................................................................160
12.11.3 Paketleme ve İşaretleme.........................................................................................161
12.11.4 Yerinde Depolama..................................................................................................161
12.12 Belirli Çelik İşleri..........................................................................................................161
12.12.1 Rögar Kapakları ve Çerçeveleri.............................................................................161
12.12.2 Yüzey Kutuları.......................................................................................................161
12.12.3 Açık Çelik Döşeme.................................................................................................162
12.12.4 Baklava Desenli Kaplamalar (Çelik)......................................................................162
12.12.5 Çelik Merdivenler...................................................................................................162
12.12.6 Basamak Demirleri.................................................................................................163
12.12.7 Çelik Kademeli Merdivenler..................................................................................163
12.12.8 Tırabzan..................................................................................................................163
13. YAPI İŞLERİ........................................................................................................................165
13.1 Malzemeler........................................................................................................................165
13.1.1 Prekast Beton Bloklar.................................................................................................165
13.1.2 Harç............................................................................................................................165
13.1.3 Duvarlardaki Rutubet Geçirmez Tabakalar (DPC)....................................................165
13.2 Kereste...............................................................................................................................165
13.2.1 Sunta ve Kontrplak.....................................................................................................166
13.2.2 Çiviler ve Vidalar.......................................................................................................166
13.2.3 Ahşap Tutkalı.............................................................................................................166
13.2.4 Flush Kapılar..............................................................................................................166
13.2.5 Metal Kapı Kasaları...................................................................................................166
13.2.6 Metal Pencereler ve Kapılar.......................................................................................167
13.2.7 Panjurlu Pencereler....................................................................................................167
13.2.8 Kepenkli Kapılar........................................................................................................167
13.2.9 Asma Tavanlar...........................................................................................................167
Teknik Şartname
Sayfa xiv
13.2.10 Alüminyum Sac Çatı..............................................................................................167

13.2.11 Metal Çatı ve Duvar Kaplamaları...........................................................................167
13.2.12 Şeffaf Cam..............................................................................................................168
13.2.13 Sabit Metal Panjurlar..............................................................................................168
13.2.14 Sandtex Desenli Kaplama.......................................................................................168
13.2.15 Yalıtım Levhası......................................................................................................168
13.2.16 Prekast Karomozaikler...........................................................................................168
13.2.17 Seramik Karolar......................................................................................................168
13.2.18 Sıcak ve Soğuk Su Hizmetleri için Plastik Borular................................................169
13.2.19 Stop Vanaları..........................................................................................................169
13.2.20 Tahliye Muslukları.................................................................................................169
13.2.21 Sıhhi Tesisatlar ve Tesisler.....................................................................................169
13.2.22 PVC Döşeme ve Süpürgelik...................................................................................169
13.3 Blok Duvar........................................................................................................................169
13.3.1 Malzemelerin Depolanması........................................................................................169
13.3.2 Harcın Karıştırılması..................................................................................................170
13.3.3 Blok Döşeme..............................................................................................................170
13.3.4 Koruma ve Kürleme...................................................................................................171
13.3.5 Yük Taşımayan Duvarlar...........................................................................................171
13.3.6 Beton Yüzey Bağlantıları...........................................................................................171
13.3.7 Hareket Derzleri.........................................................................................................171
13.4 Marangozluk ve Doğrama İşleri........................................................................................171
13.4.1 Genel..........................................................................................................................171
13.4.2 Kerestenin Korunması................................................................................................171
13.4.3 Çiviler ve Vidalar.......................................................................................................172
13.4.4 Bitmiş Boylar.............................................................................................................172
13.4.5 İşçilik..........................................................................................................................172
13.4.6 Astarlama Öncesi Kontrol..........................................................................................172
13.4.7 Kusurlar......................................................................................................................173
13.5 Kapılar ve Pencereler.........................................................................................................173
13.5.1 Genel..........................................................................................................................173
13.5.2 Sabit Pencereler..........................................................................................................173
13.5.3 Camlar........................................................................................................................173
Teknik Şartname
Sayfa xv
13.5.4 Kapı ve Pencerelerin Sabitlenmesi.............................................................................173

13.5.5 Hırdavat......................................................................................................................174
13.5.6 Laminasyon................................................................................................................174
13.6 Çatı ve Cephe Kaplamaları................................................................................................174
13.6.1 Metal Çatı ve Duvar Kaplamaları..............................................................................174
13.6.2 Bitümlü Çatı Kaplama................................................................................................175
13.6.3 Alüminyum Sac Çatı..................................................................................................176
13.7 Sıhhi Tesisatlar..................................................................................................................176
13.7.1 Genel..........................................................................................................................176
13.7.2 Bağlantı Rakorları......................................................................................................176
13.7.3 Vanalar.......................................................................................................................176
13.7.4 Taşma Boruları...........................................................................................................176
13.7.5 Toprak, Atık ve Havalandırma Boruları....................................................................177
13.7.6 Sıhhi Tesisatlar ve Tesisler........................................................................................177
13.7.7 Borular ve Ek Parçaları..............................................................................................177
13.7.8 Yağmur Suyu Boruları ve Olukları............................................................................178
13.7.9 Atık ve Pis Su Borularının Test Edilmesi..................................................................178
13.7.10 Su Tedarik Borularının Testi..................................................................................179
13.8 Sıva ve Diğer Kaplamalar..................................................................................................180
13.8.1 Sıva ve Alçı Kaplama İşleri.......................................................................................180
13.8.2 Seramik Zemin ve Süpürgelik Fayansları..................................................................180
13.8.3 Çatı Kiremitleri..........................................................................................................180
13.8.4 Fayansların Korunması..............................................................................................181
13.9 Boyalar ve Diğer Kaplamalar............................................................................................181
13.9.1 Genel..........................................................................................................................181
13.9.2 Boyalar.......................................................................................................................181
13.9.3 Boya Testi..................................................................................................................181
13.9.4 Yüzeylerin Hazırlanması ve Bakımı..........................................................................182
13.9.5 Boya İşçiliği ve Koşulları...........................................................................................182
13.9.6 Yumuşak Kerestelerin Korunması ve Boyanması.....................................................183
13.9.7 Sert Kerestenin Korunması........................................................................................183
13.9.8 Sudaki Ahşabın Korunması........................................................................................183
13.9.9 Betonlar, Sıvalar ve Blokların Korunması ve Boyanması.........................................184
Teknik Şartname
Sayfa xvi
13.9.10 Renkler....................................................................................................................184
13.9.11 Mevcut Boyanın İyileştirilmesi..............................................................................184
14. DİĞER İNŞAAT İŞLERİ......................................................................................................185
14.1 Yollar ve Kaldırımlar.........................................................................................................185
14.1.1 Yol İnşaatı..................................................................................................................185
14.1.2 Kaplama Yapı Tipleri.................................................................................................185
14.1.3 Yollar ve Kaplama Yapılar için Malzemeler ve Tesisler...........................................185
14.1.4 Alt Zemin...................................................................................................................186
14.1.5 Temel Tabakası..........................................................................................................186
14.1.6 Beton Bordürleri.........................................................................................................187
14.2 Kaldırımlar ve Diğer Kaplamalı Alanlar...........................................................................188
14.2.1 Taş Yüzeyli Karo Kaldırım........................................................................................188
14.2.2 Kaldırım Taşlı Kaldırım.............................................................................................188
14.2.3 Yapım Sınırı ve İzin Verilebilir Toleranslar..............................................................188
14.2.4 Gereksinimler.............................................................................................................188
14.3 Çitler ve Kapılar................................................................................................................189
14.3.1 Genel..........................................................................................................................189
14.3.2 Çitler...........................................................................................................................189
14.3.3 Kapılar........................................................................................................................189
15. MEKANİK İŞLER................................................................................................................190
15.1 Genel..................................................................................................................................190
15.1.1 Teslimat, Nakliye ve Kurulum için Zaman Çizelgesi................................................190
15.2 Teknik Dokümanlar...........................................................................................................190
15.2.1 Genel..........................................................................................................................190
15.2.2 Programlar..................................................................................................................191
15.2.3 Hesaplamalar..............................................................................................................192
15.2.4 Standartlar ve İşçilik...................................................................................................193
15.2.5 Malzeme Muayenesi ve Testleri................................................................................193
15.2.6 Atölyede Montaj.........................................................................................................193
15.2.7 Dökümler....................................................................................................................194
15.2.8 Dövme........................................................................................................................194
15.2.9 Yumuşak Çelik Levha ve Çubuklar...........................................................................194
15.2.10 Makine İşleri...........................................................................................................194
15.2.10.1 Genel...................................................................................................................194
Teknik Şartname
Sayfa xvii
15.2.10.2 Bitmiş Yüzeyler..................................................................................................194

15.2.10.3 Bitmemiş Yüzeyler.............................................................................................195
15.2.10.4 Kamalar ve Kama Yuvaları................................................................................195
15.2.10.5 Pimler ve Pim Delikleri......................................................................................195
15.2.10.6 Yağlama..............................................................................................................195
15.2.10.7 Dengeleme (Balans)...........................................................................................195
15.2.10.8 Kaynak................................................................................................................195
15.2.11 Malzeme ve Ekipmanlardaki Değişiklikler............................................................196
15.2.12 Paketleme ve İşaretleme.........................................................................................196
15.2.13 Teslimat..................................................................................................................197
15.2.14 Yedek Parçalar........................................................................................................197
15.2.15 Nakliye ve Depolama.............................................................................................197
15.3 Pompalama Ekipmanları....................................................................................................198
15.3.1 Pompa Seçimi.............................................................................................................198
15.3.2 Tasarım Özellikleri.....................................................................................................201
15.3.2.1 Genel...................................................................................................................201
15.3.3 Pompa Performansı Garantisi.....................................................................................205
15.3.4 İşaretleme ve Boyama................................................................................................205
15.3.5 Sevkiyat Hazırlığı.......................................................................................................205
15.3.6 Pompalar.....................................................................................................................205
15.3.6.1 Santrifüj Pompa..................................................................................................205
15.3.6.2 Dozaj Pompası....................................................................................................207
15.3.6.3 Dalgıç Pompalar..................................................................................................207
15.3.7 Klorlama Sistemi........................................................................................................210
15.3.7.1 Genel...................................................................................................................210
15.3.7.2 Tedarik Kapsamı.................................................................................................210
15.3.7.3 Vakum Regülatörü..............................................................................................210
15.3.7.4 Kontrol Ünitesi....................................................................................................211
15.3.7.5 Enjeksiyon Mekanizması....................................................................................211
15.3.7.6 Bekiye Klor Ölçümü/İzlemesi............................................................................211
15.3.7.7 Klor Gazı Tespit Sistemi.....................................................................................212
15.3.7.8 Güvenlik Ekipmanları.........................................................................................212
15.3.7.9 Kontroller, Aletler ve Alarmlar...........................................................................212
Teknik Şartname
Sayfa xviii
15.3.7.10 Egzoz Fanı..........................................................................................................212

15.4 Borular...............................................................................................................................213
15.4.1 Genel Kurulum Şartları..............................................................................................213
15.4.2 Boru Malzemeleri.......................................................................................................214
15.4.3 Paslanmaz Çelik Borular............................................................................................215
15.4.4 Bakır Borular..............................................................................................................215
15.4.5 PVC Borular...............................................................................................................215
15.4.6 Çelik Borular..............................................................................................................216
15.4.7 Uyarlama Parçaları.....................................................................................................217
15.4.8 Drenler ve Havalandırma Boşlukları..........................................................................217
15.4.9 Saha Testleri...............................................................................................................218
15.4.10 Çelik Borular ve Boru Hatlarının Korunması.........................................................218
15.5 Vanalar ve Cebri Borular...................................................................................................219
15.5.1 Genel..........................................................................................................................219
15.5.2 Vananın Çalışması......................................................................................................220
15.5.3 Kapaklar.....................................................................................................................221
15.5.4 Savak Kapakları.........................................................................................................222
15.5.5 Motorlu Kapaklar.......................................................................................................222
15.5.6 Sürgülü Vanalar..........................................................................................................223
15.5.7 Kelebek Vanalar.........................................................................................................223
15.5.7.1 Manuel Çalıştırılarn Kelebek Vanalar................................................................224
15.5.7.2 Elektrikle Çalıştırılan Kelebek Vanalar..............................................................224
15.5.8 Çek Valfler.................................................................................................................225
15.5.9 Akış Düzenleme Vanası.............................................................................................226
15.5.10 Süzgeçler................................................................................................................226
15.5.11 Hava Tahliye ve Vantuz Vanaları..........................................................................227
15.5.12 Taban Vanaları.......................................................................................................227
15.5.13 Şiber Vanalar..........................................................................................................228
15.5.14 Hızlı Açar Vanalar..................................................................................................228
15.5.15 Geri Akış Vanaları..................................................................................................228
15.5.16 Demontaj Parçası....................................................................................................229
15.5.16.1 Genel...................................................................................................................229
15.5.16.2 Malzeme Şartları.................................................................................................229
Teknik Şartname
Sayfa xix
15.5.17 Boru ve Vanaların Desteklenmesi..........................................................................229

15.6 Kaldırma Ekipmanları.......................................................................................................230
15.6.1 Genel..........................................................................................................................230
15.6.2 Vinçler........................................................................................................................230
15.6.3 Vinç Yürüme Kirişi....................................................................................................231
15.6.4 Ceraskal Vinçler.........................................................................................................231
15.6.5 Monoray Vinçler........................................................................................................231
15.6.6 Bina Tesisatları...........................................................................................................231
16. ELEKTRİK, ENSTRÜMANTASYON VE KONTROL İŞLERİ........................................234
16.1 Genel..................................................................................................................................234
16.2 Teknik Dokümanlar...........................................................................................................234
16.2.1 Genel..........................................................................................................................234
16.2.2 İmalat Çizimleri (Shop Drawings).............................................................................235
16.2.3 Şemalar.......................................................................................................................236
16.2.4 Teknik Özellikler (Spesifikasyonlar).........................................................................239
16.2.5 Listeler ve Çizelgeler.................................................................................................240
16.2.6 Hesaplamalar..............................................................................................................244
16.3 Elektrikli Ekipmanlar........................................................................................................245
16.3.1 Genel..........................................................................................................................245
16.3.2 Standartlar..................................................................................................................246
16.3.3 Renk Kodu..................................................................................................................246
16.3.4 Elektrik Motorları.......................................................................................................246
16.3.4.1 Genel...................................................................................................................246
16.3.4.2 Motor Güç Değerleri...........................................................................................247
16.3.4.3 Başlatma..............................................................................................................247
16.3.4.4 Sargı ve Yalıtım Sınıfı........................................................................................247
16.3.4.5 Havalandırma ve Muhafaza Tipi........................................................................248
16.3.4.6 Rulmanlar............................................................................................................248
16.3.4.7 Şaftlar ve Kaplinler.............................................................................................249
16.3.4.8 Fırça Tutucu ve Komütatörler.............................................................................249
16.3.4.9 Terminal Kutuları ve Topraklama......................................................................249
16.3.4.10 Ölçme ve İzleme.................................................................................................250
16.3.4.11 Gürültü Seviyesi ve Titreşimler..........................................................................250
16.3.4.12 Testler.................................................................................................................250
Teknik Şartname
Sayfa xx
16.3.4.13 Atölye Testleri:...................................................................................................250

16.3.4.14 Saha Testleri:......................................................................................................251
16.3.5 OG ve AG Anahtarlama Düzeni, Hücreler ve Panolar..............................................251
16.3.5.1 Genel Tasarım ve Yapı Özellikleri.....................................................................251
16.3.5.2 Anahtarlama/MCC Besleyicileri ve Yol Vericileri.............................................253
16.3.5.3 Devre Kesiciler...................................................................................................255
16.3.5.4 Sigortalar.............................................................................................................256
16.3.5.5 Yük Ayırıcılar.....................................................................................................256
16.3.5.6 Anahtarlama (Switchgear)/MCC Kontrolü.........................................................256
16.3.5.7 Küçük Kablolama...............................................................................................258
16.3.6 Testler.........................................................................................................................259
16.3.7 Yardımcı Ekipmanlar.................................................................................................259
16.3.7.1 Yardımcı Anahtarlar...........................................................................................259
16.3.7.2 Yoğuşma Önleyici Isıtıcılar................................................................................259
16.3.7.3 Alet Transformatörleri........................................................................................260
16.3.7.4 Elektrik Bağlantıları............................................................................................260
16.3.7.5 Koruma Cihazları................................................................................................260
16.3.8 Kablolar......................................................................................................................261
16.3.8.1 Genel...................................................................................................................261
16.3.8.2 Güç Kabloları......................................................................................................262
16.3.8.3 Kontrol Kabloları................................................................................................263
16.3.8.4 Kablo Döşeme.....................................................................................................263
16.3.8.5 Kablo Sonlandırmaları........................................................................................265
16.3.8.6 Testler.................................................................................................................265
16.3.9 Küçük Güç ve Aydınlatma Tesisatı...........................................................................266
16.3.9.1 Dağıtım Panoları.................................................................................................266
16.3.9.2 Priz Çıkışları.......................................................................................................266
16.3.9.3 Aydınlatma Anahtarları......................................................................................267
16.3.9.4 İç Aydınlatma......................................................................................................267
16.3.9.5 Armatür Çeşitleri................................................................................................267
16.3.9.6 Lambalar.............................................................................................................268
16.3.10 Topraklama Sistemi................................................................................................268
16.3.10.1 Genel Gereklilikler.............................................................................................268
Teknik Şartname
Sayfa xxi
16.3.10.2 Taban Topraklama Sistemi.................................................................................269

16.3.10.3 Testler.................................................................................................................270
16.3.11 Dizel Jeneratör Seti.................................................................................................270
16.3.11.1 Genel...................................................................................................................270
16.3.11.2 Ana Taşıyıcı........................................................................................................271
16.3.11.3 Yakıt Sistemi......................................................................................................271
16.3.11.4 Yakıt Özellikleri.................................................................................................271
16.3.11.5 Yanma Havası.....................................................................................................272
16.3.11.6 Yağlama Sistemi.................................................................................................272
16.3.11.7 Egzoz Sistemi.....................................................................................................272
16.3.11.8 Başlatma Sistemi................................................................................................273
16.3.11.9 Soğutma Sistemi.................................................................................................273
16.3.11.10 Hız Kontrolü.....................................................................................................273
16.3.11.11 Alternatör..........................................................................................................273
16.3.11.12 Otomatik Voltaj Regülatörü.............................................................................274
16.3.11.13 Dizel Jeneratör Setinin Yerleştirilmesi.............................................................274
16.3.12 Etiketler ve Levhalar..............................................................................................274
16.3.12.1 Genel...................................................................................................................274
16.3.12.2 Ekipman Etiketleri ve Talimat Levhaları...........................................................274
16.3.12.3 Uyarı Etiketleri...................................................................................................275
16.3.12.4 Kanallar vb. Için Etiketler..................................................................................275
16.3.12.5 Kabloların Etiketlenmesi....................................................................................275
16.3.12.6 Derecelendirme Levhaları..................................................................................275
16.3.12.7 Tek Hat Şemaları................................................................................................275
16.3.12.8 Kilitleme Tesisleri..............................................................................................276
16.4 Elektrik Bağlantıları..........................................................................................................276
16.5 Kontrol ve Ölçüm Ekipmanları.........................................................................................277
16.5.1 Genel..........................................................................................................................277
16.5.2 Standartlar..................................................................................................................277
16.5.3 Testler.........................................................................................................................277
16.5.4 Ölçüm Sistemleri Göstergeleri ve Kayıt Cihazları.....................................................278
16.5.5 Debimetreler...............................................................................................................278
16.5.5.1 Elektro Manyetik Debimetre...............................................................................278
Teknik Şartname
Sayfa xxii
16.5.6 Sıcaklık Ölçümleri......................................................................................................279

16.5.7 Basınç Ölçümleri........................................................................................................280
16.5.8 Seviye Ölçümleri........................................................................................................281
16.5.9 Elektrik Ölçümleri......................................................................................................281
16.5.10 Pozisyon Ölçümleri................................................................................................282
16.5.11 Limit Anahtarları....................................................................................................282
16.5.12 Kontakt Cihazları....................................................................................................283
16.5.13 Alarm Sistemleri.....................................................................................................283
16.5.14 Mantık Kontrolleri ve Kilitleme.............................................................................283
16.6 SCADA ve Otomatik Kontrol Sistemi..............................................................................284
16.6.1 Genel Tasarım............................................................................................................284
16.6.2 Koruma Sistemleri......................................................................................................285
16.6.3 İşlem Bilgisayarı........................................................................................................285
16.6.4 Alarm Kaydı...............................................................................................................285
16.6.5 Verilerin Toplanması ve Kaydedilmesi......................................................................286
16.6.6 Arıza Kaydı................................................................................................................286
16.6.7 Bakım Protokolü........................................................................................................286
16.6.8 Kontrol Odası Ekipmanları........................................................................................286
16.6.8.1 Genel...................................................................................................................286
16.6.8.2 Masa ve Panellerin Tasarımı ve Yapısı..............................................................286
16.6.8.3 Kontrol Odası......................................................................................................286
16.6.8.4 Yardımcı Elektronik Odası.................................................................................287
16.6.8.5 Lokal Kontrol Panelleri.......................................................................................287
16.6.8.6 Transmiter (Verici) Rafları ve Boruları..............................................................287
16.6.8.7 Yardımcı Güç ve Kontrol Havası Beslemesi......................................................288
16.6.8.8 Kontrol ve Alet Kabloları...................................................................................288
17. YEDEK PARÇALAR, ALETLER VE CİHAZLAR............................................................290
17.1 Yedek Parçalar...................................................................................................................290
17.2 Tavsiye Edilen Yedek Parçalar..........................................................................................290
17.3 Ekipmanların Standardizasyonu........................................................................................290
17.4 Gürültü...............................................................................................................................291
17.5 Tanımlama Plakaları..........................................................................................................291
17.5.1 Genel..........................................................................................................................291
17.5.2 Üreticinin İsim Plakaları............................................................................................292
Teknik Şartname
Sayfa xxiii
17.5.3 Fonksiyonel Plakalar..................................................................................................292

17.5.4 Talimat Plakaları........................................................................................................292
17.6 İş Gücü...............................................................................................................................292
17.7 Tamamlanan Yüzeyler.......................................................................................................293
17.8 Tamamlanmayan Yüzeyler................................................................................................293
17.9 İşenmiş Yüzeylerin Korunması.........................................................................................293
17.10 Yuvarlamalar, Pahlar ve Kenarlar..................................................................................293
18. KOROZYON KORUMASI..................................................................................................294
18.1 İşin Kapsamı......................................................................................................................294
18.2 Boyama Malzemeleri.........................................................................................................294
18.3 İş Gücü...............................................................................................................................295
18.3.1 Yüklenici Ekipmanları...............................................................................................295
18.3.2 Boya Malzemesinin Hazırlanması.............................................................................295
18.3.3 Uygulama...................................................................................................................295
18.3.4 Garanti........................................................................................................................296
18.4 Astarlama...........................................................................................................................296
18.5 Galvanizleme.....................................................................................................................296
18.5.1 Malzeme.....................................................................................................................297
18.5.2 Temizlik.....................................................................................................................297
18.5.3 Plaka ve Şekillerin Galvanizlenmesi..........................................................................297
18.5.4 Donanımların Galvanizlenmesi..................................................................................297
18.5.5 Galvanizleme Sonrası Tesviye...................................................................................297
18.5.6 Galvanizlemenin Onarımı..........................................................................................297
18.6 Boyama..............................................................................................................................298
18.6.1 Yüzeyin Hazırlanması (Astarlı, Galvanizli veya Paslanmaz Çelik Yüzeyler)...........298
18.6.2 Son Kat Kaplama.......................................................................................................298
18.6.3 Boyanmış Yapıların Kesilmesi ve Kaynaklanması....................................................298
18.7 Astar ve Son Kat Kaplamaların Onarımı...........................................................................298
18.7.1 Genel..........................................................................................................................298
18.7.2 Galvanizli ve Boyalı Yapılar......................................................................................298
18.7.3 Yanlızca Boya Hasarı.................................................................................................299
18.7.4 Boyalı Yapılar............................................................................................................299
19. METAL İŞLERİ....................................................................................................................300
19.1 Gömülü Metal İşi...............................................................................................................300
Teknik Şartname
Sayfa xxiv
19.2 Muhtelif Metal İşler...........................................................................................................300
TABLO LİSTESİ
Tablo 1 Mersin İli ve İlçelerinin Sayısal Nüfus Bilgileri.....................................................................5

Tablo 2: Proje Alanının 2019 Yılı Nüfus Bilgileri (TUIK)...................................................................6
Tablo 3 Mardin İli İklim Verileri.........................................................................................................7
Tablo 4: İnşaat Bilgi Levhaları, Trafik İşaretleri ve Işıklı Levhalar.................................................52
Tablo 5: HDPE, PVC ve UPVC Borular için Malzeme Tipi / Kullanımı..........................................67
ŞEKİL LİSTESİ
Şekil 1: Mersin İlinin ve İlçelerinin Konumu.......................................................................................3

Şekil 2: Mezitli, Davultepe, Tece ve Kuyuluk Mahallelerinin Konumları...........................................4
Şekil 3: Mezitli İlçesi Şehir Planı........................................................................................................4
Şekil 4: Yıllara Göre Mezitli'nin Nüfus Artışı......................................................................................6
Şekil 5: Mersin İli Deprem Bölgesi Haritası.......................................................................................8
Teknik Şartname
Sayfa xxv
1. GENEL BİLGİ
Sözleşme kapsamındaki tüm işlerin uygulanması sırasında; Sözleşme şartları ile Sözleşme eki
Projeler, Birim Fiyat Tarifleri, İdari Şartname ve Teknik Şartnamenin tüm bölümleri bir bütün
olarak dikkate alınmalıdır.
Sözleşme ve eki dokümanlarda atıf yapılan, gösterilen veya tanımlanan her hususun Teknik
Şartnamede de ayrıca tekrarlanmış olması şart değildir. Şartnamenin farklı başlıklar altındaki
bölümlerine bakılmaksızın, her bölümün diğer bölümlerin tamamlayıcısı ve destekleyicisi olduğu
kabul edilecektir.
Şartnamede yer aldığı halde Birim Fiyat tariflerinde belirtilmemiş veya ima edilmemiş hususların
(örneğin çevre koruma önlemleri gibi) bedelinin, ait olduğu birim fiyata dâhil olduğu kabul edilecek
ve Yüklenici bu birim fiyatların farklı yorumlanmasından dolayı herhangi bir hak talebinde
bulunamayacaktır.
1.1 Projenin Amaçları

Projenin genel amacı, yeterli ve sürdürülebilir içme suyu şebekesi altyapıları inşa ederek, Mersin
Büyükşehir Belediyesinin, Mezitli, Davultepe, Tece ve Kuyuluk Mahallelerinde (buradan sonra
“Proje Alanı” olarak anılacaktık) sağlık ve yaşam koşullarını iyileştirmektir.
Bu projenin uygulanmasıyla, proje alanında daha iyi yaşam koşulları sağlanacak ve ilde
yaşayanların yaşam kalitesi artacaktır.
1.2 Roller ve Sorumluluklar

Sözleşme Genel Koşullarında bahsedildiği gibidir.
1.3 İşlerin Kapsamı

Bu Sözleşmenin kapsamındaki iş ve işlemler aşağıdaki gibidir:
 Muhtelif çap ve cinste borulardan oluşan, içme suyu şebeke, iletim ve terfi hatları ile
üzerlerinde bulunan sanat yapılarının (vana odası, debi ölçüm odası, basınç kırıcı vana
odası, tahliye, vantuz, yangın hidrantı vb) ve ekipman montajlarının yapılması,
 Abone bağlantılarının yapılması,
 Yeni su deposu inşaatlarının yapılması,
Teknik Şartname
Sayfa 1
KATİ KISIM (A)

N DEPO HACMİ
DEPO
O (m3)
1 DY1 K-1 20 000 m3
ŞARTLI KISIM (B)

1 DY2-K-1A 15000 m3
2 DY10 K-2A 2000 m3
 Mevcut su deposu elektrik, ekipman ve borulama revizyonları ve bunlardan doğacak

yapısal ıslah işlerinin yapılması,
 Klorlama binası ve ekipman montajlarının yapılması,
 Yeni pompa istasyonu ve ekipman montajlarının yapılması,
 Mevcut pompa istasyonu kapasite değişiklikleri için gerekli ekipman ve borulama
revizyonları ve bunlardan doğacak yapısal ıslahların yapılması,
 İş kapsamında olan ve ihtiyaç duyulacak bütün tesislere ait enerji izinlerinin
alınması/yenilenmesi, elektrik işlerinin (güç, aydınlatma, iletişim, vb) tasarla+inşa et
yöntemiyle işletmeye hazır halde yapılması,
 İş kapsamındaki mevcut ve yeni yapılacak tesislerin tamamını kapsayacak şekilde SCADA
Otomasyon sisteminin tasarla+inşa et yöntemiyle işletmeye hazır halde yapılması,
 Söz konusu işlerin kapsamında sökülen/bozulan yol kaplamaları ile tretuvarların ve yeşil
alanların yapılması/eski haline getirilmesi,
 İşin yapımı için gerekli olabilecek her türlü hesap, tasarım, test ve analizlerin
yapılması/yaptırılması
İş ve İşlemlerin tanım ve tarifleri sözleşme eki olan Şartnameler, Tasarım Dosyaları, Mahal
Listeleri ve Birim Fiyat Pozları Tariflerinde belirtilmektedir.
İmalata esas metrajlar Birim Fiyat Teklif Cetvelinde belirtilmiştir. Yüklenici Birim Fiyat Teklif
cetvelindeki metrajları dikkate alacaktır.
Bütün dokümanlarda verilen bilgiler doğrultusunda iş kapsamında yer alan bütün tesislerin tam ve
eksiksiz olarak yapılarak işletmeye hazır hale getirilmesi esastır.
1.4 Proje Alanına İlişkin Açıklama

1.4.1 Lokasyon
Mersin İli, bir metropolitan şehir ve Türkiye'nin güney Akdeniz kıyısında bir limandır. 36 °
48′Kuzey ve 34 ° 38′Doğu koordinatlarında yer almaktadır. İlin yüz ölçümü 16.010 km²'dir.
Adana-Mersin Metropol Bölgesi olan şehirlerarası yığılmanın bir parçasıdır ve coğrafi, ekonomik
ve kültürel bir bölge olan Çukurova'nın batı kesiminde yer alır.
Mersin'in merkezdeki ilçeleri Akdeniz, Mezitli, Yenişehir, Toroslar, diğer ilçeler ise Anamur,
Aydıncık, Bozyazı, Silifke, Tarsus, Çamlıyayla, Erdemli, Gülnar ve Mut'tur.
Teknik Şartname
Sayfa 2
Mersin, Yayladağı Suriye sınır kapısına yaklaşık 300 km uzaklıktadır. Konumu itibari ile
Türkiye'de Suriyelilerin göç etmeyi tercih ettiği illerden biridir.
Şekil 1: Mersin İlinin ve İlçelerinin Konumu

Proje alanı Mezitli merkez, Davultepe, Tece ve Kuyuluk mahalleleri Mersin Büyükşehir
Belediyesinin Mezitli ilçesinde yer almaktadır.
Mezitli, Mersin iline bağlı, yaklaşık 36 ° 45′Kuzey 34 ° 32′Doğu'da yer alan bir ilçedir ve Mersin'in
batı kesimini oluşturur. Mezitli, deniz seviyesinden 16 m yüksekte yer almaktadır. Mezitli ilçesinin
yüz ölçümü 41652 ha'dır. İlçenin toplam planlama yüz ölçümü 3389 hektardır. Bunun 2986 hektarı
kentsel yerleşim alanı, 225 hektarı orman alanı ve 160 hektarı orman alanıdır.
Mezitli ilçesi 40 mahalleden oluşmaktadır. En kalabalık mahalleler Mezitli Merkez, Akdeniz,

Menderes, Yeni, Viranşehir, Atatürk, Fatih mahalleleridir.
Mezitli'nin güney mahalleleri, kalıntılar nedeniyle halk arasında Viranşehir (yıkık şehir) olarak
bilinir. Mersin'in bir diğer belediyesi olan Yenişehir, Mezitli'nin doğusunda, güneyinde Akdeniz,
kuzeyinde Toros Dağları'dır. Mezitli'nin batısında, çoğu narenciye sektöründe uzmanlaşmış yazlık
evler ve sahil köyleri bulunmaktadır.
Teknik Şartname
Sayfa 3
Şekil 2: Mezitli, Davultepe, Tece ve Kuyuluk Mahallelerinin Konumları

Proje yeri Ankara'ya yaklaşık 530 km ve İstanbul 970 km uzaklıktadır. Mersin'in kuzey, doğu ve
batıya karayolu bağlantısı vardır. Mersin aynı zamanda güney demiryoluna da bağlıdır. Adana
havaalanı 69 kilometredir. Mersin limanı, Avrupa ülkelerine giden birçok gemi için uluslararası bir
merkezdir.
Şekil 3: Mezitli İlçesi Şehir Planı
Teknik Şartname
Sayfa 4
1.4.2 Tarih
Roma generali Pompey tarafından Pompeipolis olarak değiştirilen antik Yunan kenti Soli'nin
kalıntıları Mezitli ilçesindedir. Soli; Rodos, Pers İmparatorluğu (Achaemenids), Makedonya
İmparatorluğu, Seleukos İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu ve halefi Bizans İmparatorluğu'nun
egemenliğindeydi. Ancak 528'deki büyük depremin ardından şehir eski ihtişamını kaybetti. Daha
sonraki yıllarda kentin kalıntıları Emevi Halifeliği, Rum Selçuklu Sultanlığı, Haçlı Seferleri,
Kilikya Ermeni Krallığı, Ramadanidler ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçasıydı. 20. yüzyılın
başlarında, Soli'nin hemen kuzeyinde Oğuz aşireti "Mezitoğlu" nun adını taşıyan küçük bir köy
vardı. İlçe belediyesi 1968 yılında kurulmuştur. Ancak hızlı nüfus artışının ardından Mersin
Büyükşehir Belediyesi bünyesinde Mezitli ilçesi kurulmuş ve belediye 2008 yılında Mersin şehir içi
belediyelerinden biri olmuştur.
Mezitli Mahallesi'nde müze ve ören yeri bulunmamaktadır. Ancak Mezitli İlçesi'nde önemli bir
arkeolojik sit alanı olan Soli-Pompeiopolis antik kenti bulunmaktadır. Arkeolojik sit alanı
düzenlenmediği için ziyarete açık olmasa da antik kentin Sütunlu Caddesi boyunca yaya yolu
düzenlemesi ile bölgede bir açık hava müzesi kazanılmıştır.
1.4.3 Coğrafya
Mezitli arazisinin 3 / 4'ünün çoğu dağ, yayla ve engebeli araziden oluşmaktadır. Güneyde Akdeniz
ile çevrili ilçenin eğimi kuzeye doğru ilerledikçe artmaktadır. Dağ ile deniz arasındaki sahil şeridi
batıya doğru daralmaktadır. Toros Dağları'nın doğu-batı güzergahında sürekliliği, kuzey
rüzgarlarına karşı bir bariyer oluşturarak kıyı şeridinde tipik Akdeniz iklimine neden olur.
İlçede ova yoktur ancak Gemrik, Garkın, Kalegediği, Gelin Kayası, Eyüp Kayası, Hazmur,
Karagedik, Gicik Kayası, Hürükızları Kepez, Manıt, Saladağ, Kuşkayası, Durnaz, Peynir, Koca
Ellez adında dağlar vardır. Bu dağların ortalama yüksekliği 1.400-1.800 m'dir.
Nehirlerin su rejimi Bozulmuş Orman Örtüsü nedeniyle düzenli olmamakla birlikte, yüksek oranda
mil taşımalarına rağmen bu nehirler kaliteli bir sulama suyu sağlamaktadır.
Mezitli Deresi (Liparis Çayı) kuzeyden beslediği suları ilçeden geçerek denize ulaşır. Fındıkpınarı
Yaylası'nın sularından beslenen Tece Çayı güneye inerek denize ulaşır.
1.4.4 Nüfus
2019 yılı TÜİK verilerine göre Mersin il / ilçe merkezleri, belde / köylerin il ve ilçelere göre nüfusu
ve yıllık büyüme hızı Tablo 1'de verilmektedir.
Tablo 1 Mersin İli ve İlçelerinin Sayısal Nüfus Bilgileri

İlçenin İl ve İlçe Köy ve Yıllık Nüfus Arış
Toplam
Adı Merkezleri Kasaba Hızı (‰)
1 840 425
Mersin 1 840 425 - 14,2
Tarsus 342 373 342 373 - 7,9
Teknik Şartname
Sayfa 5
Toroslar 303 010 303 010 - 21,4

Yenişehir 266 117 266 117 - 28,3
Akdeniz 262 265 262 265 - -8,9
Mezitli 204 240 204 240 - 51,3
-
Erdemli 141 476 141 476 8,1
-
Silifke 120 873 120 873 13,1
Anamur 66 068 66 068 - 2,2

Mut 62 639 62 639 - -3,4
Bozyazı 26 595 26 595 - -9,2
Gülnar 25 420 25 420 - -17,4
Aydıncık 11 023 11 023 - -5,9
Çamlıyayla 8 326 8 326 - -41,5
Buna göre Mersin İli toplam nüfusun yaklaşık % 11'i 204.240 nüfuslu Mezitli İlçesinde
yaşamaktadır. Yıllara göre Mezitli'nin nüfus artışı Şekil 4'te verilmiştir.
Şekil 4: Yıllara Göre Mezitli'nin Nüfus Artışı
2019 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Mezitli ilçesindeki proje alanı nüfusu
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 2: Proje Alanının 2019 Yılı Nüfus Bilgileri (TUIK)
Mahalle Adi 2019 Nüfusu

Mezitli Merkez 29.060
Davultepe 2.006
Tece 1.318
Kuyuluk 1.287
Teknik Şartname
Sayfa 6
İlçenin batı kesimi büyük ölçüde yazlıktır. Bu nedenle, yaz ayları belediye hizmetlerine yüksek
talep ve yoğun bir nüfus artışına yol açmaktadır.
2020 yılı itibarıyla Mersin'de yaşayan Suriyeli misafir sayısı 217.952 olarak kayıtlara geçerek
mevcut Mersin nüfusunun% 11'inden fazlasına tekabül etmektedir. Ayrıca Mezitli Kaymakamlığı
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'ndan 2016 yılında elde edilen veriler, Mezitli İlçesi
mahallelerinde geçici koruma altında 27.000 kayıtlı ve 50.000 kayıt dışı Suriyeli olduğunu
göstermektedir.
1.4.5 Ekonomi
Liman ve Serbest Bölge Mezitli'nin doğusunda olduğu için üretim ve depolama faaliyetleri şehrin
doğu koridorunda yer almaktadır. Mezitli İlçesi, perakende ticaret ve hizmet sektörünün
yoğunlaştığı alt merkezdir.
Kırsal kuzey bölgelerde tarımsal faaliyetler yapılmaktadır. İlçe çevresi arazileri birinci sınıf tarım
arazisidir. 2010 yılı verilerine göre Mezitli İlçesi'nde 8126 hektar tarım arazisi bulunmaktadır.
Yaklaşık 1.500 hektarlık bir alanda seracılık ve tünel yetiştiriciliği yapılmaktadır. Mezitli iklimi her
türlü meyve ve sebze yetiştiriciliğine uygundur. Narenciye esaslı üretimin yanı sıra zeytin
yetiştiriciliği de dikkat çekmektedir.
İlçede orta ve büyük ölçekli üretim tesisi bulunmamaktadır. İlçede orta ve büyük ölçekli üretim
tesisi bulunmamaktadır. Mezitli ilçesinde Mezitli Küçük Sanayi Sitesi içerisinde 132 işyeri var ve
250 kişi çalışıyor. Yeni Mahalle'de bulunan Mezitli Küçük Sanayi Sitesi'nin, üst ölçekli plan
kararları doğrultusunda şehrin başka bir yerine taşınması planlanmaktadır.
Mezitli'de yaz aylarında deniz ve yayla turizmi yaygındır.
1.4.6 İklim
Mezitli'de tipik Akdeniz iklimi hüküm sürer. Sıcak ve ılıman bir iklim hakimdir; Kış aylarında yaz
aylarından çok daha fazla yağış düşmektedir. Köppen-Geiger iklim sınıflandırması Csa'dır. Yıllık
ortalama sıcaklık 18,8 ° C'dir. Burada yağış yıllık 643 mm civarındadır.
En kurak ay Ağustos'tur. 4 mm yağışla Ağustos yılın en kurak ayıdır. Ortalama 134 mm ile en çok
yağış Aralık ayında düşer.
Ortalama 27,3 ° C ile Ağustos en sıcak aydır. Ocak yılın en düşük ortalama sıcaklığına sahiptir.
10,3 ° C'dir.
Yağış 130 mm, en kurak ay ile en yağış ay arasında değişir. Yıl boyunca ortalama sıcaklık 17,0 ° C
değişmektedir.
Mezitli'nin iklim verileri Tablo 3'te verilmiştir.
Tablo 3 Mardin İli İklim Verileri
Ma
Ay Oca Şub Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
r
Teknik Şartname
Sayfa 7
Ort. Sıcaklık (°C) 10,3 10,9 13,3 17 20,5 24,3 27,1 27,3 25,2 21,4 16,5 12,2
En Düşük Sıcaklık(°C) 6,1 6,6 8,8 12,4 16,2 20,5 23,7 23,7 20,5 16 11,4 7,9
En Yüksek Sıcaklık(°C) 14,5 15,2 17,9 21,6 24,8 28,1 30,5 31 30 26,8 21,6 16,5
Ort. Yağış (mm) 124 88 64 40 29 11 9 4 9 48 83 134
1.4.7 Sismik Koşullar
Proje alanı, 0.1 – 0.2 en büyük yer ivmesi (g) aralığındadır.
Şekil 5: Türkiye Deprem Tehlike Haritası
Teknik Şartname
Sayfa 8
1.5 Etütler
1.5.1 Topoğrafik Etütler
İlbank tarafından hazırlanan ve Kısım 2, Bölüm VIII’de verilen Mersin (Mezitli, Davultepe, Tece
ve Kuyuluk Mahalleleri) İçmesuyu Şebekesi Projesinin Detaylı Tasarımında topografi etüdü
çalışmaları yapılmıştır.
Yüklenici, teklifini sunmadan önce saha koşulları hakkında bilgi sahibi olacaktır. Bu çalışmalar
sadece bilgi amaçlı verilmiştir.
Yüklenicinin, Sözleşmenin ifası için ilave topografi etütlerinin yapılmasını gerekli bulması halinde,
bu maliyetler, Metraj Tablosuna dahil edilmiş sayılacaktır. Bu durumda, Yüklenicinin yaptığı
araştırmanın bulgularının veya mevcut durumun, İşverenin topografi etüdü çalışmalarında
verilenlerden farklı olması halinde, Yüklenici herhangi bir tazminat talep etme hakkına sahip
olmayacaktır.
İşin yapılacağı bölgede haritacılık ile ilgili her türlü iş (her türlü kot, koordinat alınması
gerekiyorsa, her türlü krokisi yüklenici tarafından çizilecektir vb.) Yüklenici tarafından yapılacaktır.
Her türlü işin krokisi ve haritası işverene ilerleme beyanları ile birlikte teslim edilir.
Yüklenici, çizimlerle ilgili her türlü hata / eksik bilgiden sorumludur. Yüklenici, çizimler ve
eskizler için İşverenden herhangi bir ücret talep etmeyecektir.
1.5.2 Jeoteknik araştırmalar
İlbank tarafından hazırlanan ve Kısım 2, Bölüm VIII’de verilen Mersin (Mezitli, Davultepe, Tece
ve Kuyuluk Mahalleleri) İçmesuyu Şebekesi Projesinin Detaylı Tasarımında jeoteknik araştırmaları
yapılmıştır.
Yüklenici, teklifini sunmadan önce saha koşulları hakkında bilgi sahibi olacaktır. Bu çalışmalar
sadece bilgi amaçlı verilmiştir. Yüklenicinin, Sözleşmenin ifası için ilave jeoteknik etütlerin ve saha
araştırmalarının yapılmasını gerekli bulması halinde, bu maliyetler, Metraj Tablosuna dahil edilmiş
sayılacaktır. Bu durumda, Yüklenicinin yaptığı araştırmanın bulgularının veya mevcut durumun,
İşverenin jeoteknik raporunda verilenlerden farklı olması halinde, Yüklenici herhangi bir tazminat
talep etme hakkına sahip olmayacaktır.
Kazı metodolojisi ve koruma yöntemleri veya toprak iyileştirme yöntemleri, Müşavir’in Proje
Müdürünün onayına tabidir.
Teknik Şartname
Sayfa 9
2. GENEL GEREKLİLİKLER
2.1 Sahadaki Tesisler

2.1.1 Yüklenici Personeli İçin Tesisler
Yüklenici, işlerin başladığı tarihten itibaren ve sonrasında, şantiyedeki çalışanlarının kullanması

için sıhhi tesisat tesislerine sahip olacak şekilde komple bir biçimde uygun mobil konaklama
tesislerini sağlayacak, bunların bakımını ve hizmetini temin edecek ve tamamlama testleri belgesi
verildikten sonra aksi belirtilmediği sürece şantiyeden çıkacaktır. Yüklenici, çalışanlarının hiçbir
zaman işlerin yapıldığı şantiyede veya etrafında gezinmemesini veya bitişikteki kamu mülklerine
veya özel mülklere girmemesini veya yasadışı bir şekilde kullanmamasını ve başkaca bir şekilde
üçüncü taraflara rahatsızlık vermemelerini sağlayacaktır. Yüklenici, Türkiye'de yürürlükte olan tüm
sağlık ve güvenlik yönetmeliklerine (bu yönetmelikler kapsamında düzenlenen veya onaylanan tüm
düzenlemeler ve davranış kuralları dahil) ve diğer tüm inşaat yönetmeliklerine ve şantiyede
istihdam edilen tüm personelle ilgili olarak sınai çalışma kurallarına uyacaktır.
Yeni binalar, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından bu tip kullanımlar için özellikle onay verilmediği
sürece, sıhhi tesis, yemekhane veya diğer konaklama ihtiyaçları için kullanılmayacaktır.
Yüklenici, kendi kullanımı için ve masrafları kendisine ait olmak üzere sahada faks, telefon ve
internet bağlantılarını kuracaktır.
İşverenin / Yüklenicinin Ofis Binalarında, gerekli güvenlik önlemleri (tel çit, giriş kontrol binası,
vb.) bulunacaktır. Şantiyede İşveren / Müşavir’in Proje Müdürü için ayrı bir otopark tahsis
edilecektir.
2.1.2 İşveren ve/veya Müşavir’in Proje Müdürü İçin Tesisler
Yüklenici, bu Maddede belirtilen tesisleri Sözleşmenin süresi boyunca sadece İşveren ve/veya
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kullanılmak üzere sağlayacaktır
İşveren ve Müşavir’in Proje Müdürünün Mersin’de proja alanına yakın şantiye ofisi 120m 2 olacak
ve içinde 2 oda, 1 toplantı odası, 1 sekreter odası ve 2 tuvalet bulunacaktır. Bu tesisler, güvenli bir
çitle çevrilecek ve ayrıca otopark tesislerini içerecek olan Yüklenicinin ana yerleşkesinde
bulunacaktır.
Yüklenici, İşe Başlama Bildirimini aldıktan sonra 15 gün içinde, İşverenin ve/veya Müşavir’in
Proje Müdürünün tesislerinin kurulmasına ilişkin genel çizimleri, teklifleri ve bir programı,
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır. Tüm tesisler, Başlama Bildiriminin alınmasından
itibaren en geç 45 takvim günü içinde tamamlanacaktır. Yüklenicinin şantiyede işe başladığı
tarihten İşveren ve Müşavir’in Proje Müdürünün ofis tesislerinin tatmin edici şekilde tamamlandığı
tarihe kadar, Yüklenici tarafından Şartnamelere göre İşveren ve Müşavir’in Proje Müdürünün
kullanımı için geçici ofis tesisleri sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 10
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından talimat verildiğinde, Yüklenici, bu Madde kapsamında

sağlanan ve artık İşverenin veya Müşavir’in Proje Müdürünün ihtiyaç duymadığı tüm binaları ve
ilgili tesisleri sökecek ve şantiyeden çıkaracaktır. Bu tesisler çıkarıldıktan sonra, önceden binaların,
yolların ve park alanlarının bulunduğu zemin alanı, Şartnamelere göre, eski haline getirilecektir.
Yüklenici, İşveren ve Müşavir’in Proje Müdürü için kurulacak şantiye tesisleri için aşağıdaki
yükümlülükleri yerine getirecektir.
2.1.3 Yapı Standartları
İşverenin/Müşavir’in Proje Müdürünün şantiyedeki tesis binaları, tek katlı, sivrisinek geçirmez,
hava şartlarına dayanıklı ve güvenli olacaktır.
İşverenin ve Müşavir’in Proje Müdürünün şantiyedeki ofisi, yalıtkan malzeme ile doldurulmuş ve
içeride Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan ahşap veya başka bir malzeme ile kaplanmış
çift duvarlı prefabrik yapılardan oluşacaktır.
Zemin, en yüksek bitişik dış zemin seviyesinin en az 200 mm yukarısına yükseltilmiş, neme
dayanıklı beton olacaktır. Zeminler, zemini parke desenli PVC zemin kaplama malzemesinden
olacak toplantı odası ve ofisler dışında, genellikle mozaik karolarla kaplanacaktır. Zemin ve tavan
arasındaki minimum net yükseklik 2,6 metre olacaktır.
Binada, her biri en az yüzde 30'luk açıklığa sahip, tam çift camlı pencereler bulunacaktır. Pencereler
eloksallı alüminyumdan olacak ve azami düzeyde çapraz havalandırma sağlayacak şekilde
yerleştirilecektir. Açılan pencerelere sivrisinek önleyici gazlı tel korumalıklar sağlanacaktır. Her
oda için toplam pencere alanı, zemin alanının en az yüzde 20'si olacaktır. Tüm ofislerin, çizim
atölyesinin, konferans odasının ve resepsiyon alanının tüm pencerelerinde güneş filtreli perdeler
sağlanacaktır.
Bina iyi havalandırılacak ve gereken şekilde uygun ısıtma üniteleri ve yalıtması bulunacaktır. Isıtma
ve havalandırma, her zaman 21°C'lik bir sıcaklık sağlanabilecek şekilde ayarlanacaktır. Aydınlatma
floresan lamba tipinde olacaktır. Tüm odalarda, minimum iki priz olmak üzere, 5 m 2 alan başına bir
anahtarlı elektrik prizi olacaktır.
Yüklenici, bina için soğutmalı içme suyu, kesintisiz elektrik ve kanalizasyon sistemi sağlayacaktır.
Yüklenici ayrıca ofisin iletişim cihazlarını ve bilgisayar ağını bağlamak için tüm kanalları,
kablolamayı ve kurulum ihtiyaçlarını sağlayacaktır.
2.1.4 Ofis Mobilyaları ve Demirbaşları
Yüklenici, zemin kaplamaları, güneş filtreli perdeler, tamamen takılmış aydınlatma armatürleri vs.
dahil olmak üzere, yeni temel tefrişatı üreticinin talimatlarına göre ve iyi kalitede sağlayacak ve
temin edecektir.
Yüklenici, İşverenin ve Müşavir’in Proje Müdürünün şantiyedeki ofisinde, telekomünikasyon

(telefon, faks ve internet) imkanlarını yeterli hat bağlantılarıyla birlikte sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 11
Yüklenici aşağıdakileri içerecek şekilde tüm ofis mobilyalarını sağlayacaktır:
5 masa, sandalye, dolap ve misafir sandalyeleri ve masaları
Toplantı masası ve sandalyeleri (12 kişilik)
2.1.5 Yollar, Girişler ve Park Alanları
Otopark, 6 aracın sığabileceği kapasitede olacaktır.
İşverenin/Müşavir’in Proje Müdürünün tesisleri, bir erişim yoluyla genel yol ağına bağlı olacak
olan Yüklenicinin ana yerleşkesinin içinde bulunacaktır.
Tüm yollar, park alanları ve yaya yolları, tüm yağmur sularını ve yüzey sularını güvenli bir şekilde
bertaraf edecek biçimde döşenecek ve uygun drenaj tesisatları sağlanacaktır.
Ofis yerleşkesindeki tüm alanlar için yeterli düzeyde aydınlatma sağlanacaktır.
2.1.6 Sarf Malzemeleri
Yüklenici, normal bina bakımı sarf malzemeleri ve belirtilen şekilde diğer ikame edilebilir
malzemeler dahil olacak şekilde, ofisin verimli ve etkin bir şekilde çalışması için İşverenin ve/veya
Müşavir’in Proje Müdürünün gerektirdiği sarf malzemelerini her daim temin edecektir.
2.1.7 Güvenlik Ekipmanları
Yüklenici İşverene/Müşavir’in Proje Müdürüne koruyucu baretleri, şarj edilebilir el fenerlerini,

lastik çizmeleri, toz maskelerini, kulak koruyucularını ve yağmurlukları sağlayacaktır. Bu
ekipmanlar, Müşavir’in Proje Müdürünün tüm İşler için Geçici Kabul Belgesini düzenlediği
tarihten itibaren geçerli olmak üzere İşverenin malı olacaktır.
Güvenlik ekipmanlarının sayısı ve tipi Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirlenecektir.

Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından ilgili yazılı talimatı aldıktan sonra ekipmanları
mümkün olan en kısa sürede satın alacak ve teslim edecektir.
2.1.8 Diğer Hizmetler
2.1.8.1 Sıhhi Tesisat ve Temizlik
Yüklenici, abdest tesisleri ve sıhhi tesislerin Sözleşme boyunca temiz, düzenli ve hijyenik bir
durumda tutulması için gerekli tüm sıhhi hizmetleri sağlayacaktır.
Yüklenici, tüm binalar dahil olmak üzere İşverenin/Müşavir’in Proje Müdürünün şantiyedeki
alanlarını temiz ve düzenli bir şekilde tutacaktır. Yüklenici, İşverenin ve Müşavir’in Proje
Müdürünün tesislerinde günlük temizlik hizmeti sağlayacak ve tüm çöp ve atıkların çıkarılmasını ve
atılmasını temin edecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 12
2.1.9 Yangın Kontrolü
Yangın söndürücüler Yüklenici tarafından sağlanacaktır. Söndürücülerin her biri en az 2,5 kg

söndürme sıvısı içerecek ve hızlı açma braketleriyle duvarlara uygun konumlarda yerleştirilecektir.
Söndürücüler yeni doldurulmuş olacak, bakımı uygun şekilde yapılacak ve mühürleri kırılmamış
olacaktır. İşverenin ve Müşavir’in Proje Müdürünün ofisinde bu tipte en az iki yangın söndürücü
sağlanacaktır.
2.1.10 Güç Dağıtımı
Yüklenici, Sözleşme kapsamındaki tüm kullanımlar için herhangi bir kaynaktan elektrik
sağlanmasından tek başına sorumlu olacaktır. Yüklenicinin elektriği kamu şebekesinden (eğer
mevcutsa) sağlamayı tercih etmesi durumunda, Yüklenici, en kısa sürede tedarik noktalarının tam
yerlerinin ve elektrik tedariki ihtiyaçlarının teyit edilmesinden ve gerekli elektrik tedarikinin
sağlanması için ilgili makamlara depozito, harç ve ücretler gibi gerekli ödemelerin yapılmasından
sorumlu olacaktır. Ayrıca, Yüklenici, tüketilen elektrik de dahil olmak üzere diğer tüm masrafları
elektrik kurumlarının düzenlemelerine uygun olarak ödeyecektir.
Yüklenici, ilk depozito ücretleri dahil olmak üzere elektrik kurumlarına karşı tüm
yükümlülüklerden sorumlu olacaktır. Yüklenicinin elektrik güç tedarikinin akdi yükümlülükleri
uyarınca ödemesi, birim fiyatlara dahil edilmiş sayılacaktır.
2.1.11 Telekomünikasyon
Yüklenici, sahada internet bağlantısı da dahil olmak üzere yeterli ve kesintisiz bir şekilde
telekomünikasyon sistemi sağlayacaktır.
2.1.12 Su Tedariki
Yüklenici, kendisinin ve İşverenin, Müşavir’in Proje Müdürünün ve Projede muhtelif zamanlarda

görevlendirilen diğer yetkili kişilerin veya kurumların kullanımı için gerekli tüm içme suyu
ihtiyaçlarının sağlanmasından ve dağıtılmasından tamamen sorumlu olacaktır.
2.1.13 Sıhhi Hizmetler
Yüklenici, kendisinin ve İşveren ile Müşavir’in Proje Müdürünün ihtiyaçları için gereken uygun
kanalizasyon tesisatlarını sağlayacaktır.
Yüklenicinin kanalizasyon tesislerinin kalitesi, yerel mevzuatın gereklerine uygun olacaktır.
Yüklenici, şantiyenin her zaman temiz ve sıhhi durumda tutulmasını sağlayacaktır.
2.1.14 Tıbbi Tesisler
Yüklenici, ana şantiye yerleşkesinde bir İlk Yardım İstasyonu sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 13
İlk Yardım tesisleri, özellikle personel seviyesi, teknik ekipmanlar, malzemeler ve yapı standartları
açısından Türkiye Sağlık Bakanlığı'nın tüm gerekliliklerine veya ilgili resmi kurallara veya
yönetmeliklere tam olarak uygun olacaktır.
Yüklenici, İlk Yardım İstasyonunda yetkin İlk Yardımcı tarafından kullanılmak üzere asgari olarak
şu ilk yardım malzemelerini sağlatacaktır: yara temizleyici (500 ml), yara temizleme pamukları,
tampon amaçlı hidrofil pamuk (250 g), steril gazlı bez, 1 çift pens (kıymıklar için), makas
(100 mm), çengelli iğne, 12 tane üçgen sargı, 6 tane silindir sargı (80 mm x 5 m), 6 tane silindir
sargı (100 mm x 5 m), elastik yapışkan (25 mm x 3 m), anti alerjik yapışkan bant (25 mm), yara
bantları, 6 tane büyük sargı (975 mm x 100), 2 tane düz splint.
2.1.15 Sağlık Görevlisi
Yüklenici, uygun yetkinliğe ve inşaat projelerinde deneyime sahip olan, sahadaki İlk Yardım
İstasyonunu kontrol edecek, sahadaki sağlık prosedürlerini belirleyecek ve gerektiğinde hastaneye
yönlendirmeyi önerecek ve rutin konsültasyonlar için her iş günü düzenli saatlerde sahada
bulunacak bir Sağlık Görevlisi atayacaktır.
Sağlık Görevlisinin mevcut olmadığı veya herhangi bir nedenle müsait olmadığı normal mesai
saatlerinin dışındaki zamanlarda, bu kişinin görevleri, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanacak bir Yardımcı Sağlık Görevlisine devredilecektir. Yardımcı Sağlık Görevlisi, tahliye
ve/veya hastaneye yönlendirmeyle ilgili kararlar alınması gereken durumlarda, her zaman acil
durumlarla ilgili olarak Sağlık Görevlisiyle iletişime geçecektir.
2.1.16 Şantiye Güvenliği
Yüklenici, tüm giriş noktalarını kapsayacak şekilde, kendi şantiye yerleşkesinde ve tüm iş
sahalarında 24 saat çalışan bir güvenlik sistemi kuracak ve işletecektir. İşlerin güvenliğiyle ilgili
tüm konularda yerel polisle işbirliği yapacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün şartlarına ve
koşullarına uyacaktır.
Yüklenici, sahaya izinsiz ateşli silah sokulmamasını sağlayacaktır. Şantiyede alkollü içecek veya
yasadışı uyuşturucu tüketimi yasaklanacaktır. Bu gerekliliklere uyulmaması, şantiyeden çıkarılmaya
neden olacaktır.
2.2 Araçlar ve Ekipmanlar

Yüklenici, İşveren / Müşavir’in Proje Müdürü ekibine şantiye ve işyerlerine erişim sağlamakla
yükümlüdür. Sözleşme süresi boyunca Yüklenici, İşverene aşağıdaki özelliklere sahip 3 adet aracı
bakım ve yakıt giderleri ile proje alanındaki ücretli yol geçiş ücretleri dahil, sağlayacaktır:
Yıl : min. 2020

Çekiş : 4x2
Yakıt : Dizel/Benzin
Vites : Otomatik
Teknik Şartname
Sayfa 14
KM : max. 20.000
Motor Gücü : min. 110 hp
Motor Hacmi : min. 1600 cc
Kapı Sayısı : Min 4
Diğer özellikler: Klima, ABS, ASR, ESP, SET, Eco Mod, hava yastıkları, yol bilgisayarı,
MediaNav, Uydu navigasyonu, radyo-CD oynatıcı, MP3 çalar, Bluetooth bağlantısı, AUX girişi,
USB bağlantısı.
Araçlar İşverene anahtar teslimi olarak teslim edilecektir.
Araçlar, şantiyenin Yükleniciye teslimini takip eden 3 iş günü içerisinde İşverene teslim edilecektir.
Aksi takdirde araç kiralama ücreti Yükleniciden tahsil edilecektir.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün talep ettiği her durumda, Müşavir’in Proje Müdürü
personelinin çalışma sahalarına taşınmasından sorumlu olacaktır
Buna ek olarak, sahanın Yükleniciye tesliminden sonraki 3 iş günü içerisinde Yüklenici İşveren için
Sözleşme süresi boyunca kullanılacak, i7 9. Nesil K intel işlemci, 16 GB 3000 MHz, RTX 2080
256 bit, 512 GB SSD ve 7200 RPM, HDD 1 TB özelliklerine sahip 1 (bir) PC sağlayacaktır.
Geçerli bir doğruluk sertifikasına sahip tüm araştırma ve / veya ölçüm ekipmanı ve her bir öğenin
bakım ve testini kapsayan bir kullanıcı kılavuzu, Müşavir’in Proje Müdürünün kullanımı için
Sözleşme kapsamında Yüklenici tarafından sağlanacaktır.
Yüklenici tarafından Sözleşme kapsamında temin edilen güvenlik teçhizatı, güncel tutulacak güncel
bir muayene sertifikası ile birlikte verilecektir.
İşlerin sonunda teçhizat tamamen Yükleniciye teslim edilecektir.
2.3 Afiş ve Reklamlar

Şantiyede, İşverenin ofislerinde ve Yüklenicinin ofislerinde, en az beş farklı yerde olmak üzere
İşveren’in onayına tabi olacak bir tasarımla gerektiği şekilde, tabelalar temin edilecek, takılacak,
korunacak ve gereken şekilde taşınacaktır. Avrupa Birliği belgelerinde, son tadillerinde ve
Yükleniciler ve Diğer Uygulayıcı Taraflar İçin Görsel Tanımlama Yönergelerinde belirlenen
prosedürlere uyulacaktır.
Yüklenici bu belgelere ilişkin kendi kopyalarını almalıdır.
Tüm tabelaların yapımı, büyüklüğü ve üstünde bulunan ifadeler İşveren tarafından onaylanacaktır.
Panolar, operasyonun ölçeğine uygun ve geçen kişiler tarafından görülebilecek boyutta olmalıdır.
Billboardlar Türkçe ve İngilizce (ikinci bir panoda uygun Türkçe tercümesiyle birlikte) olacak ve
aşağıdakileri içerecektir:
- Finansörün adı;
Teknik Şartname
Sayfa 15
- Son Alıcının adı;

- İşverenin adı;
- ILBANK’ın adı;
- Yüklenicinin adı;
- Projenin adı; ve
Müşavir’in Proje Müdürünün eklenmesini istediği diğer bilgiler.
Tabela boyutları ILBANK standartlarına uygun olacaktır.
Tabelanın tasarımı ve tabelada verilen bilgiler üretim ve montajdan önce Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından onaylanmalıdır. Standart boyut ve renk tipi ile tabelaların rengiyle ilgili daha fazla bilgi,
Avrupa Birliği tarafından http://avrupa.info.tr/eu-funding-in-turkey/visibility-guidelines.html
adresinde yayınlanan, Türkiye'de faaliyet gösteren yüklenicilere ve diğer Uygulayıcı Ortaklar
yönelik "Görsel Kimlik Kılavuzu" adlı yayında bulunabilir.
Yüklenici, işleri tamamladıktan sonra veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından talimat verildiği
zaman tabelaları şantiyeden çıkaracaktır.
Billboardlar, işin tamamlanmasından sonra en az iki yıl ömürlü, dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
Sözleşme sırasında billboardlar hasar görürse veya herhangi bir şekilde okunaksız hale gelirse,
Yüklenici tarafından onarılacak veya değiştirilecektir.
Ayrıca şantiyelerde İşverenin talep ettiği formata göre Yüklenici tarafından "Verdiğimiz
rahatsızlıktan dolayı özür dileriz" yazılı tabelalar yerleştirilecektir.
Yüklenici, İşverenin yazılı onayı olmadan, işlerle ilgili herhangi bir afiş veya reklam çalışması
yapmayacak veya yapılmasına izin vermeyecektir.
Yüklenicinin, bahse konu şantiye ve sokak-mahalle girişlerinde güvenlik amaçlı kullanılacak mobil
(ayaklı) tabelalar ve merkez şantiye yerleşkesinde kullanacağı tabela bedellerinin sözleşme diğer
bedelleri içerisinde olduğunu kabul edilecektir ve bu masraflar için ek bir ödeme yapılmayacaktır.
2.4 Yüklenici Personeli

Yüklenici, işin başından sonuna kadar gerekli sayıda ve nitelikte personeli istihdam etmekle
yükümlüdür.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün onayıyla projenin yürütülmesinden sorumlu bir Yüklenici
Temsilcisi atayacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü veya İşveren Yüklenici personelini yeterli veya uygun bulmazsa,
Yüklenici bu personeli mümkün olan en kısa sürede değiştirecektir. Yüklenici, bu değişikliklerle
ilgili olarak hiçbir hak talep etmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 16
Şantiyede çalışan personelin listesi, bordroları ve Sosyal Güvenlik Sigortası beyanları, hakediş
belgesinin ekinde Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır. Bu belgelerin eksik olduğu görülmesi
halinde hiçbir ödeme yapılmayacaktır.
2.5 Erişim Yolları
Yüklenici, daimi yollar ve erişim yollarının yapımından, iyileştirilmesinden ve bakımından sorumlu

olacaktır.
Yüklenici şantiye alanlarına gerekli erişim yollarını inşa edecektir. Ayrıca, sahalara tüm erişim,
belirlenen erişim yolları ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen umumi yollardan
gerçekleştirilecektir.
İnşaat işleri için kullanılan geçici yolların yapılması veya Yüklenici tarafından işlerin ifası için
kullanılabilecek mevcut herhangi bir yol veya yapının geliştirilmesi, onarılması veya bakımının
yapılması karşılığında Yükleniciye herhangi bir doğrudan ödeme yapılmayacaktır. Tüm geçici
yolların maliyeti, Yüklenicinin birim fiyatlarına dahil edilecektir.
Herhangi bir aşamada Yüklenici ek erişime ihtiyaç duyması veya mevcut erişimin kullanımının
kısıtlanması halinde, Yüklenici, gerekirse herhangi bir kamulaştırma işlemi için tüm belgelerin
hazırlanması da dahil olmak üzere ilgili makamların veya arsa sahiplerinin onayını almaktan
sorumlu olacaktır.
Taşıma ve inşaat yollarına artık gerek kalmadığı zaman, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından aksi belirtilmediği sürece, sertleşmiş yüzeyleri kırmak için pulluk sürecek, getirilen tüm
malzemeleri çıkaracak ve bu yolların bozduğu alanların yüzeyini ve üst toprağını eski durumuna
getirecek ve değiştirecek ve doğal bir hale gelecektir.
Yüklenici, umumi yollarının kullanımına ilişkin tüm kural ve yönetmeliklere uyacaktır. Gerekli tüm
güvenlik önlemlerinin ve geçici yapıların sağlanması ve gerekli onarımlar, değişiklikler veya
benzeri işlemlerin yapılmasından kaynaklanan giderler ve söz konusu yolların kullanımı nedeniyle
gerekli olan diğer tüm giderler, Yüklenici tarafından karşılanacaktır ve Yüklenici, söz konusu
faaliyetten veya müdahaleden kaynaklanan tüm hak talepleri, talepler, yasal işlemler, hasarlar,
giderler, cezalar ve masraflarla ilgili olarak İşverenin zarar görmemesini sağlayacak ve İşvereni
tazmin edecektir.
2.6 İzinler
Yüklenici, iş faaliyetleri başlamadan önce ilgili makamlardan gerekli tüm izinleri alacak ve bu
izinleri Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır. İşveren Yükleniciye sadece gerekli izinlerin
alınmasında ve ilgili makamlarla resmi yazışmaların yapılmasında yardımcı olacaktır.
Yüklenicinin herhangi bir yolda veya sokakta bir asfalt kesme veya kazı işi yapmasının gerekmesi
durumunda, bu işe başlamadan en az 1 hafta öncesinden Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı olayını
alacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 17
Yüklenici, İşverenin aldığı izinlerde öngörülen koşullar dahil olmak üzere, üçüncü taraflarca verilen
izinlerde belirtilen tüm şart ve koşullara uyacaktır.
2.6.1 İnşaat Amaçlı Arsa
Yüklenici, kendi kaynaklarıyla inşaat amaçlı arsayı ve malzemelerin ve ekipmanların depolanması

için gereken arsayı sağlayacaktır. Malzemeler veya ekipmanlar İşverenin mülküne
yerleştirilmeyecektir.
2.6.2 Özel Mülkiyet
Özel mülkteki irtifak hakları, Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje Müdürüne gösterilecektir.
Yüklenici, özel mülkiyetin etrafına irtifak haklarının sınırlarını işaretlemek için kazıklar
kullanacaktır. Bu kazıklar, inşaat ve temizlik tamamlanana kadar korunacak ve bulundurulacaktır.
Yüklenici, mülk sahibinin ve kiracısının yazılı izni olmadan, belirlenen inşaat irtifak hakkı
sınırlarının dışındaki özel mülklere, boru teslimatı için girmeyecek veya başka bir amaçla, insanla,
araç gereçlerle, ekipmanlarla, inşaat malzemeleriyle veya boru kanalından kazılan materyallerle bu
mülkleri işgal etmeyecektir.
Sınırın, sulama amacıyla düzenlenen veya set çekilen alanlardan geçtiği yerlerde, Yüklenici,
sulanan alanları tekrar düzeltecek ve tüm setleri, mülk sahibini ve kiracısını tatmin edecek şekilde
ilk durumuna veya daha iyi duruma getirecektir.
Yüklenici, İşler başlamadan önce, iş sahasının bir parçasını oluşturan özel arazilere girmek için izin
başvurusunda bulunacaktır. Yüklenici, her mülkiyet veya kullanım alanında işe başlamadan 14
takvim günü öncesinde bu niyetini yazılı olarak Müşavir’in Proje Müdürüne bildirecektir. İşler, özel
mülk sahibinin izni olmadan başlamayacaktır.
Yüklenici, bu arazilerin sahipleri ve kullanıcılarıyla imzalanan ve bu alanların kullanımına ilişkin

şartları düzenleyen yazılı anlaşmaların suretlerini Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır.
Yüklenici, geçiş esnasında özel mülke zarar vermeyecektir. Yüklenicinin herhangi bir mülke zarar
vermesi halinde, bu zararları en kısa sürede tazmin edecektir. Ayrıca, Yüklenici, bu alanların,
sahiplerini ve kullanıcılarını tatmin edecek şekilde eski durumuna getirilmesinden tek başına
sorumlu olacaktır.
Yüklenici, her bir arazi sahibi ve mesken arazisi için giriş ve çıkış tarihlerinin bir kaydını tutacak ve
bu kayıtların suretlerini Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır.
2.7 Çalışma Günleri ve Saatleri
Bölge sakinlerine asgari düzeyde rahatsızlık verilmesini temin etmek amacıyla, malzeme ve
ekipmanların teslimatı dahil olmak üzere, iş sahasında Türkiye yasalarında öngörülen çalışma saati
sınırlamaları geçerli olacaktır. Normal çalışma günlerinin (yani Pazartesi-Cuma) ve saatlerinin (yani
sabah 8 - akşam 8) dışındaki çalışma izinleri Yüklenici tarafından alınmalıdır. Yüklenici, hafta
Teknik Şartname
Sayfa 18
sonlarında ve gece saatlerinde yapmak istediği işleri, işlerin denetlenmesiyle ilgili düzenlemelerin
yapılabilmesi için, Müşavir’in Proje Müdürüni, alınan izinleri de sunarak 48 saat önceden
bilgilendirecektir.
Sözleşmede aksine hüküm bulunmadıkça, hiçbir iş, burada öngörülenler hariç olmak üzere,
Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan gece saatlerinde veya yerel olarak kabul edilen tatil
gününde gerçekleştirilemez.
2.8 Yerel Makamlar ve Bölge Sakinleriyle İlişkiler
Yüklenici, faaliyetlerinin yerel halk üzerindeki etkisine ilişkin konularda İşveren ve yerel
makamlarla irtibat kuracaktır. Yüklenici tarafından çözülemeyen sorunlar, Müşavir’in Proje
Müdürü aracılığıyla İşverene iletilecektir.
2.9 Halkla İlişkiler

Yüklenici, İşverenin ve Müşavir’in Proje Müdürünün önceden onayı olmadan, hiçbir kişi veya
kuruma İşin ilerleyişi veya mali durumu hakkında herhangi bir bilgi yayınlamayacak veya
vermeyecektir.
2.10 Çalışma Programı

Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 28 gün içinde, Yüklenicinin detaylı zaman programı,
Müşavir’in Proje Müdürüyle birlikte kararlaştırılan şekilde, bir Windows işletim sistemiyle
çalıştırmaya uygun ve endüstride kullanılan standart bir yazılımda, beş (5) basılı kopya ve iki (2)
dijital kopya halinde hazırlanacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır ve bu
program şunları içerecektir:
İşlevleri, faaliyetleri ve görevleri tek tek ve açık bir şekilde detaylandıran ve tasarım, onay, izin
alma, tedarik, imalat, ana inşaat, test, işletmeye alma ve ilgili olabilecek diğer tüm faaliyetlerin
süresini gösteren ve ayrıca önemli tarihlerin de belirtildiği bir Gantt çizelgesi şeklinde detaylı iş
sözleşmesi programı. Yetkili makamların izinlerine veya kararlarına tabi olan faaliyetler için,
gerçekçi süre öngörülmelidir; Sözleşmede gerekli sürenin belirtilmediği durumlarda, Müşavir’in
Proje Müdürünün onayına sunulmalıdır. Tüm görev bağlantılarının ve kritik yolun açık bir şekilde
gösterildiği bir PERT grafiği;
Özellikle iş programında gösterilen faaliyetlerle ilgili olacak ancak bunlarla sınırlı olmayacak
şekilde kaynakların çizelgesi (ekipman, personel) ve verimlilik varsayımları (ekipman ve personel
için).
Çalışma programına göre ödeme programı hazırlanacak ve Müşavir’in Proje Müdürüne

sunulacaktır.
Sunulan ve onaylanan çalışma programı her ay gözden geçirilecek ve güncellenecektir ve Yüklenici

tarafından, varsa gecikmeleri yansıtan revize program ve gerekli kaynaklar dahil olmak üzere bu
Teknik Şartname
Sayfa 19
gecikmelerin nasıl ve ne zaman telafi edileceğine dair öneriler sunan teknik rapor bir (1) basılı
nüsha ve bir (1) dijital kopya halinde tekrar sunulacaktır.
Ayrıca, Müşavir’in Proje Müdürü, başka bilgi çizelgelerinin veya kayıtlarının (yani, işin
tamamlanmış ve tamamlanmamış kısımlarını gösteren çizimler gibi) sunulmasını talep edebilir.
Yüklenici, bunları herhangi bir ek maliyeti olmaksızın hazırlayacak ve sunacaktır.
Yüklenici Sözleşme kapsamındaki hatların güzergah sınırları içinde ve iş programına göre

belirlenen hatlarda çalışmaları gerçekleştirecektir. Yüklenicinin ve taşeronlarının işçileri ve iş
makineleri, iş programı gereğince çalışacakları güzergah sınırları dışında ve belirlenen mesai
saatleri haricinde çalışmayacaklardır. Bu konuda tüm sorumluluk Yükleniciye aittir.
2.11 Hakediş Raporları
Yüklenici, her ayın sonundan itibaren en geç 7 gün içinde Aylık Hakediş Raporlarını Müşavir’in
Proje Müdürüne sunacaktır.
Aylık Hakediş Raporları, Müşavir’in Proje Müdürüne hem elektronik hem de basılı halde 3 kopya
şeklinde sunulacaktır.
Bu raporlar asgari olarak aşağıdaki başlıkları içerecektir:
- Aylık işlerin ayrıntılı açıklaması (inşaat faaliyetleri, malzeme tedariki, montaj işleri, testler,
vb.);
- Sahadaki personel ve ekipmanların listesi;
- Kalite kontrol belgeleri, test sonuçları, sertifikalar;
- Hakediş ayı As-built çizimleri;
- İş güvenliği kayıtları;
- Finansal ilerleme;
- Planlanan ve fiili fiziksel ve finansal ilerlemenin karşılaştırması;
- Projede yaşanan engeller ve alınacak önlemler.
2.12 Hakediş Toplantıları
Müşavir’in Proje Müdürü her hafta başında haftalık hakediş toplantılarını düzenleyecek ve
Yüklenici gerekli katılımı sağlayacaktır. Haftalık toplantılarda, haftalık planlanan işler, sorunlar ve
çözümler değerlendirilecektir. Tutanaklar Müşavir’in Proje Müdürü tarafından hazırlanacak ve
Yükleniciye ve İşverene dağıtılacaktır.
Aylık Toplantılar her ayın sonunda İşverenin katılımıyla yapılacaktır. Aylık işler, planlanan işler,
projede yaşanan engeller ve çözüm önerileri ayrıntılı olarak değerlendirilecektir. Aylık toplantı
tutanakları Müşavir’in Proje Müdürü tarafından hazırlanacak ve dağıtılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 20
2.13 İlerleme Fotoğrafları
Yüklenici, işlerin ilerleme fotoğraflarını periyodik olarak Müşavir’in Proje Müdürüne dijital
formatta sağlayacaktır.
İlerleme fotoğrafları, her menhol aralığında hakediş esasına göre yapılacaktır. Fotoğraflar, işin
aşamalarını açıkça göstermek için, kazı seviyesinde, yataklama-boru döşeme ve geri dolguda
numaralandırılmış her bağlantı noktasından alınacaktır. Fotoğraflar, her hakediş ödemesinin
eklerinde basılı formatta Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır. Fotoğraflarda tespit edilen
uygunsuz boru hatları için herhangi bir ödeme yapılmayacaktır. Bu hatlar Yüklenici tarafından
masrafları kendisine ait olmak üzere yeniden inşa edilecektir.
2.14 İş Günlüğü
Yüklenici bir günlük tutacak, bu günlüğü imzalayacak ve bir suretini Müşavir’in Proje Müdürüne
sunacaktır. Günlük raporu formatı öncelikle onay için Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır.
Günlük raporları aşağıdaki başlıkları içerecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
- Personel sayısı;
- Sahaya teslim edilen malzemeler ve miktarları;
- Makine ve ekipmanlar;
- İş kayıtları.
Yüklenici, İşlerin her bir bölümü için, işlere başlamadan önce Müşavir’in Proje Müdürüne bir yazılı
talep sunacaktır. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı ile işe başlayabilecektir. İzinsiz
yapılan işler, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kabul edilmeyecektir.
İşin çeşitli kısımlarına beton dökülürken, tarih, saat, hava ve sıcaklık koşullarını gösteren düzenli ve
günlük kayıtlar Yüklenici tarafından tutulacak ve her hakediş belgesi öncesinde Müşavir’in Proje
Müdürüne fotokopileri ile birlikte teslim edilecektir. tüm beton karıştırıcı irsaliyeleri. Yüklenici
ayrıca, numunenin temsil ettiği işin bölümlerine göre tüm somut testlerin sonuçlarını kaydedecektir.
2.15 İnşaat Yöntemleri
Yüklenici, Sözleşmenin başlangıç tarihinden itibaren 28 gün içinde, inşaat yöntemlerini detaylı bir
şekilde Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır. İnşaat yöntemleri; ana iş kalemleri (kazı,
dolgu, boru döşeme, testler, beton işleri, vb.) detaylı olarak açıklanacak, ekip sayısı ve kullanılacak
makine ve ekipman listesi her iş kalemi için ayrı ayrı belirtilecektir.
2.16 Kalite Güvence Gereksinimleri
2.16.1 Genel
Yüklenici, Sözleşmenin gereklerini en iyi şekilde karşılamak için bir kalite güvence sistemi
kuracaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 21
Yüklenici, Projenin uygulanması sırasında işlerin kalite kontrolünden sorumlu olacak deneyimli bir
Kalite Kontrol Mühendisi atayacaktır.
2.16.2 Standartlar ve Öneriler
Yüklenici, kalite kontrolün yürürlükteki Türk standartlarına uygun olmasını sağlayacak ve

aşağıdaki uluslararası standartlara danışacaktır:
ISO 9000 Kalite kontrol ve kalite güvencesi standartları - Seçim ve kullanım kılavuzu.
ISO 9001 Kalite sistemi - Konsept geliştirme, üretim, kurulum ve satış sonrası destekte kalite
güvencesi modeli.
ISO 9002 Kalite sistemi - Üretim ve kurulumda kalite güvencesi modeli.
ISO 9003 Kalite sistemi - Kontrol ve son testlerde kalite güvencesi modeli.
ISO 9004 Kalite kontrolü ve kalite sistemleri elemanları - Kılavuzlar.
ISO 8402 Kalite yönetimi ve kalite güvencesi - Sözlük.
2.16.3 Kalite Güvence Prosedürü
Yüklenici, sözleşmenin başlangıç tarihinden itibaren 28 gün içinde, kalite güvence prosedürlerini
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
Yüklenici, inşaat aşamasında, işin ayarlanması, işletmeye alma, eğitim ve teslim aşamalarındaki
kalite kontrolle ilgili olarak kendi kurum içi kontrolünü kullanarak, bir Kalite Güvence
Prosedürünün işletilmesine aktif olarak katılım sağlayacaktır.
2.16.4 Kalite Güvence Planı
Kalite güvence prosedürüne göre, Yüklenici bu Sözleşme için bir kalite güvence planı hazırlayacak
ve Sözleşmenin başlangıç tarihinden itibaren 28 gün içinde Müşavir’in Proje Müdürünün onayına
sunacaktır.
Yüklenici, kalite güvence sisteminin bir parçası olarak kendisinin, altyüklenicilerinin ve

tedarikçilerinin uyacağı bir kalite kontrol planı hazırlayacaktır.
Yüklenici, kalite güvence prosedürünü ve kalite kontrol planını güncel tutmaktan sorumlu olacaktır.
Kalite güvence planı asgari olarak şunları içermelidir:
- Kalite güvence planının uygulama kapsamı

- Organizasyon ve personel
- Dizayn gözden geçirilmesi
- Belge kontrolü - izlenebilirlik
Teknik Şartname
Sayfa 22
- Alımlar
- Performans ve test kontrolü
- Uygunsuzluk kontrolü
2.16.5 Kalite Denetimleri
Müşavir’in Proje Müdürü inşaat aşamasında Yüklenicinin kalite güvence prosedürünü istediği
zaman denetleyebilir.
Denetim, Yüklenicinin kalite güvence planı referans alınarak ve kalite güvence prosedürü esas
alınarak yapılır.
Denetçi, denetimin yapıldığı tarihten itibaren en geç üç hafta içinde tespit edilen eksiklikleri veya
uygunsuzlukları açıklayan bir denetim raporu hazırlar.
Yüklenici, raporun alındığı tarihten itibaren 10 iş günü içerisinde, uygulamak istediği düzeltici
eylemleri, bunların planlamasını ve bu düzeltici faaliyetlerin denetiminden sorumlu kişinin adını
yazılı olarak belirtir.
2.17 Çevrenin Korunması

2.17.1 Genel
Yüklenici, ilgili çevre kurumlarının şart ve koşullarını yerine getirecek ve işin ifası için gerekli
izinleri alacaktır.
Yüklenici, işlerin inşası sırasında yürürlükteki Çevre Mevzuatına uygun olarak çevrenin korunması
için her türlü tedbiri alacaktır.
2.17.2 İnşaat Esnasında Gürültü Kontrolü
Yüklenici, iyi şantiye yönetimi, tesis bakımı ve bitişikteki mülk sahipleriyle iletişim yoluyla inşaat
faaliyetlerinden kaynaklanan gürültünün etkisinin en aza indirilmesini sağlayacaktır. Dolayısıyla,
Yüklenici, tesis bakımı da dahil olmak üzere faaliyetlerinden kaynaklanan gürültüyü en aza
indirmek için en iyi yöntemleri kullanacaktır.
İşlerde kullanılan tüm araçlara ve mekanik tesislere, etkin egzoz susturucuları takılacak ve işlerin
ifası süresince iyi ve verimli bir şekilde çalışır durumda tutulacaktır. Aralıklı olarak kullanılan
makineler, işler arasında geçen dönemlerde kapatılmalı veya minimum seviyeye indirilmelidir.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün kanaatine göre etkisiz bir şekilde susturulan herhangi bir
parçayı işlerden çıkaracaktır. Tüm kompresörler, makineler kullanılırken kapalı tutulması gereken,
uygun kaplamalı ve sızdırmaz akustik kapaklarla donatılmış "sesi azaltılmış" modellerden olacaktır.
Tüm yardımcı darbeli havalı aletler, üreticileri tarafından önerilen tipte susturucular veya ses
emicilerle donatılmalıdır. Pompalar ve mekanik statik tesis, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
talep edilmesi halinde, akustik hangar veya panellerle kapatılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 23
Jeneratörler ve pompalar gibi normal çalışma saatleri dışında çalışması gereken teçhizatlar,
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak, gürültü seviyesini burada belirtilen 5 dB(A) altı
seviyelerden az olmayacak şekilde sınırlayacak bir akustik muhafaza ile çevrelenecektir.
Türkiye'de yürürlükte olan "Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" (4

Haziran 2010, Resmi Gazete: 27601) uyarınca, şantiye faaliyetinden kaynaklanan darbe gürültüsü
LCmax gürültü göstergesinde 100 dBC'yi geçemez.
2.17.3 İnşaat Esnasında Titreşim
Yüklenici, şantiyede kullanılan tesis ve makinelerin neden olduğu titreşimi en aza indirmek için
gerekli tüm önlemleri alacaktır. İster güç destekli isterse yerçekimi yoluyla olsun, bir ağırlık
düşürme sistemi kullanan hiçbir makinenin kullanılmasına izin verilmeyecektir.
Titreşimler, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından talep edilen yerlerde vibrometre ile izlenecektir.
Mekanik teçhizatla ilgili titreşimler, parsel sınırındaki herhangi bir dikey yönde pik parçacık hızı
olarak 2,5 mm/sn'yi geçmeyecektir.
2.17.4 İnşaat Esnasında Toz Emisyonları
İş sahalarında yapılacak işlerin niteliği ve kapsamı nedeniyle, inşaat işlerinden gelen toz, hakim
rüzgarlarla şantiye çalışmalarının yakınındaki bitişik arazilere sürüklenebilir. Yüklenici, iyi şantiye
yönetimi prosedürlerine uygun olarak toz emisyonlarını asgari düzeyde tutacaktır. Şantiyedeki toz
emisyonları sorun teşkil ederse, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Toprak yığınlarında rüzgar bariyerleri;

- Konveyör bantlar, kamyonlar ve diğer taşıyıcıların kapatılması;
- Malzemelerin plastik muhafazayla kapatılması;
- Bağlayıcı malzemeyle sıkıştırma; ve
- Toprağın üst tabakasının sulanması.
Burada bahsi geçen işler için, 28 Mart 2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve 6 Haziran 2008 tarihli ve
26898 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği
geçerli olacaktır.
2.18 Sağlık ve Güvenlik

2.18.1 Genel
Yüklenici tüm işleri, Türkiye'de yürürlükte olan İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına tamamen
uyarak gerçekleştirecektir.
Yüklenici, işin inşası sırasında çalışanlarının, İşverenin ve genel halkın sağlığını ve güvenliğini
sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 24
Aşağıdaki çalışma alanları ciddi tehlikeler içerecektir; bu nedenle riskleri mümkün olduğunca
azaltmak için uygun önlemler alınacaktır:
- Kazılar (örn. toprak hareketini, yer altı/havai tesisatlarla teması önlemek için destek,
damperleri önlemek için kasisler, yayalar için bariyerler/uyarı işaretleri);
- Yüksekte çalışma (örn. düşme, düşen malzemeler);
- Kapalı alanlar (örn. oksijen eksikliği, zehirli gaz/buhar/duman, patlayıcı gaz);
- Kanalizasyon, tanklar, odalar ve boru hatlarındaki çamur (örn. leptospiroz(sıtma)/Weil
hastalığı, boğulma, zehirli gaz);
- Yollardaki işler (örn. trafik, yayalar);
- Ağır kaldırma (örn. uygun ekipman, sağlam zemin, eğitimli sürücü/sapan/işaretçi);
- Titreşimli teçhizat;
- Tehlikeli maddelerin depolanması, taşınması ve kullanımı (örn. kimyasallar, patlayıcılar); ve
- Kontrollü atık maddelerin taşınması.
Yüklenici tarafından yapılan herhangi bir işin yürütülmesi sırasında meydana gelebilecek her türlü
iş kazası Yüklenicinin sorumluluğunda olduğundan, Yüklenici şantiyelerde her türlü güvenlik
önlemini almakla yükümlüdür. Ayrıca proje süresince meydana gelebilecek kaza, ölüm, yaralanma
vb. durumlardan Yüklenici sorumlu olacaktır.
Yüklenicinin çalışanları işe başlamadan önce uygun şekilde eğitilmiş olmalı ve işi yaparken de
yeterli düzeyde denetlenmelidir.
Tüm teçhizat ve ekipmanlar, yapılacak iş için uygun olmalı ve işletmeye alınmadan önce uygun
şekilde test edilmelidir.
Yüklenici, 6331 sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu uyarınca bir Sağlık ve Güvenlik Görevlisi
atayacak ve bu kişinin görevi, şantiyede güvenli çalışma uygulamalarının teşvik edilmesi, takibi ve
uygulanması olacaktır. Sağlık ve Güvenlik Görevlisi, Yüklenici personelinden kıdemli biri
olacaktır.
Yüklenici, 4857 sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu uyarınca, tüm
personeli, işçileri ve altyüklenici personeli için düzenli güvenlik brifingleri düzenleyecek ve
yapacaktır. Ayrıca, Yüklenici ile Müşavir’in Proje Müdürü arasında düzenli olarak güvenlik
toplantılarının yapılmasını sağlayacaktır. Yüklenici, altı ayı geçmeyen aralıklarla Şantiyenin
güvenlik denetimini yapacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü ve Yüklenicinin Sağlık ve Güvenlik
Görevlisi, yönetmeliklerin uygulanmasını sağlamak ve eksik konuları iyileştirmek amacıyla,
Yüklenicinin güvenlik ekipmanlarını ve uygulanan güvenlik prosedürlerini periyodik olarak ve
birlikte denetleyecektir. Müşavir’in Proje Müdürünün talimatları gecikmeksizin yerine
getirilecektir.
Müşavir’in Proje Müdürünün veya Yüklenicinin Sağlık ve Güvenlik Görevlisinin talimatlarına

uymayan Yüklenici personeli veya ziyaretçiler uyarılacak veya Müşavir’in Proje Müdürünün talebi
üzerine iş sahasından çıkarılacaktır. Yüklenici, iş sahasına giren kişilerle ilgili olarak tüm yasal
Teknik Şartname
Sayfa 25
güvenlik yükümlülüklerine uyulmasını sağlayacaktır. Yüklenici, personelinin ve ziyaretçilerin

güvenlik yönetmeliklerine uymasından kati surette ve tek başına sorumlu olacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, Yükleniciden, işler için istihdam edilen ve güvenliğe, sağlığa veya
çevrenin korunmasına zarar veren bir davranışta bulunmakta ısrar eden kişilerin çıkarılmasını (veya
çıkarılmasını sağlamasını) isteyecektir.
Yüklenici, kazaların ayrıntılarını, kaza meydana geldikten sonra en geç 24saat içinde Müşavir’in
Proje Müdürüne gönderecektir. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün makul surette talep
edebileceği şekilde, kişilerin sağlığı, güvenliği ve refahı ve mala verilen zararlar konusunda
kayıtlarını tutacak ve raporlar hazırlayacaktır.
Şantiyedeki "erişime sınırlı alan" olarak belirlenen alanlara, "çalışma izni" olmadan
girilemeyecektir. Aktif, operasyonel, mekanik, elektrikli veya kimyasal ekipmanların ve "aktif"
kanalizasyonların, menhollerin ve bölmelerin yer aldığı tüm yerler genellikle bu şekilde
belirtilecektir. Yüklenici, izin verilinceye kadar hiçbir operatörünün veya altyüklenicisinin bu
alanlara girmesine izin vermeyecektir. Yüklenicinin bu tip bir izne ihtiyaç duyması halinde,
Müşavir’in Proje Müdürüne 7 gün önceden bildirimde bulunacak ve Müşavir’in Proje Müdürü ilgili
makamdan bu iznin alınmasını sağlayacaktır. Yüklenici bu izni aldığında, izinde öngörülebilecek
ihtiyati koşullara uyacak ve izni, sürenin sonuna kadar elinde tutacak ve sonrasında Müşavir’in
Proje Müdürüne iade edecektir. Söz konusu iznin gerekliliklerine uyulması, Yükleniciyi Sözleşme
kapsamındaki sorumluluklarından kurtarmayacaktır.
Acil durumlar için aşağıdakiler de dahil olmak üzere uygun düzenlemeler yapılacaktır:
- İlk yardım ekipmanları (sargılar vb.);

- İlk yardımı yönetecek eğitimli kişiler;
- Acil kaza birimi olan en yakın hastaneyle iletişim ve bu hastaneye sevk;
- Görüntüleme ekipmanları;
- Kurtarma ekipmanları;
- Yangın söndürme ekipmanları; ve
- En yakın itfaiye istasyonuyla iletişim.
Yüklenici, tehlikeli veya potansiyel olarak tehlikeli ortamlara giriş için gerekli izleme ekipmanlarını
sağlayacaktır. Tüm tehlikeli veya potansiyel olarak tehlikeli ortamların izlenmesi Yüklenici
tarafından yapılacak ve bu işlemin uygun bir kaydı tutulacaktır.
Yüklenici, gerekli tüm kurtarma ekipmanlarını temin edecek ve bu ekipmanlar düzenli olarak
kontrol edilecek ve bakımı yapılacaktır. Ekipman kontrollerinin kaydı şantiyede tutulacaktır.
Yüklenici, yeterli sayıda operatörünün solunum cihazı ve kurtarma tekniklerinin kullanımı
konusunda tam olarak eğitilmesini sağlayacaktır.
Aşağıda örneği verilen uygun kişisel koruyucu donanımlar mevcut olmalı ve ilgili durumlarda
çalışanlar tarafından kullanılmalıdır:
Teknik Şartname
Sayfa 26
- Güvenlik kaskları;
- Göz koruması;
- Kulak (işitme) koruması;
- El koruması; ve
- Ayak koruması
Yüklenici, yeterli sayıda bot, tulum, çelik burunlu çizme, eldiven, ışıklı yelek, baret, yağmurluk,
güvenlik gözlüğü, kulaklık, merdiven, el arabası, kepçe, kürek, ekskavatör güvenlik ceketi, çelik tel,
kaynakçı eldiveni bulunduracaktır. işyerinde önlük, maske ve benzeri malzeme ve giysiler (yazlık
ve kışlık) ile gerekli bakımı sağlayacaktır. Yüklenici personelinin saha içindeki kıyafetleri tek tip
olacak ve MESKİ (Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi) amblemi ve metni bulunacaktır. Amblemin
rengi ve yazı tipi ve metni İşveren tarafından belirlenecektir.
Yüklenici personelinin şantiyelerde yukarıda belirtilen iş kıyafetleri, koruyucu güvenlik vb. teçhizat
olmadan çalıştığı tespit edilirse, cezalar İşveren tarafından Yüklenicinin her personeline
uygulanacaktır.
Asgari olarak aşağıdakileri içerecek şekilde şu imkanlar sağlanacaktır:
- İçme suyu;
- Tuvaletler;
- Sıcak su, sabun ve havlulu lavabolar; ve
- Yemek yenilebilecek masa ve sandalyelerle donatılmış temiz/kuru/sıcak alan.
Yüklenici tarafından istihdam edilen herkes, masrafları Yükleniciye ait olmak üzere (işe başlama
tarihinde ve daha sonra üç ayda bir) patojenik ajanlara (tifo ateşi, hepatit vb.) karşı test edilmelidir.
İşçiler, yapmaları gereken işlerin teşkil ettiği kontaminasyon tehlikesi hakkında bilgilendirilecektir.
Yüklenici, Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan su tedariki işlerine yönelik sıhhi koruma
standartlarına uyacaktır. Yüklenici, ilişkili bir hastalığı olan ve bu hastalığı doktor tarafından
onaylanan her kişiyi derhal Müşavir’in Proje Müdürüne bildirecektir.
2.18.2 Güvenlik Garantisi Planı
Yüklenici, bu Sözleşme çerçevesinde yapılan işler için Güvenlik Garantisi Planını hazırlayacak ve
yönetecektir. Güvenlik garantisi planı aşağıdakileri içerecektir:
- sahada bulunan güvenlik cihazları ve eğitimli personel;

- Yüklenicinin güvenlik garantisinden sorumlu personelinin isimleri ve irtibat telefonlarının
listesi;
- sahadaki tüm proje aşamaları için personel seviyeleri ve makinelerin özel parçaları ile
çalışan personeller;
- personelin yürütülen faaliyetlere ilişkin yetkinlikleri;
- kaza sonrası düzeni ve sorumluluğu; ve
- yangın güvenliği ve yanıcı/kimyasal sızıntılarının önlenmesi.
Teknik Şartname
Sayfa 27
Yüklenici, tüm ulusal ve yerel yönetmeliklere ve uygulama esaslarına uymalıdır. Güvenlik

Garantisi Planı, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacaktır.
Yüklenici, sahadaki çalışmalara başlamadan önce Güvenlik Garantisi Planının bir suretini
Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır.
Kimyasal maddelerin depolanması durumunda, reaktiflerle çalışma sırasında acil durumlarda

kullanılmak üzere acil durum duşu ve acil yardım kutusu bulundurulmalıdır.
2.18.3 Tıbbi İlk Yardım
Yüklenici, kazalar veya diğer acil durumlarda ilk yardımın yapılması için gerekli tüm ekipmanları
sağlayacak ve bunların çalışır durumda olmasını temin edecektir. Bu ekipmanlar, iş sahasında ve
Yüklenici personelinin düzenli olarak çalıştığı diğer yerlerde hazır bulundurulacaktır. Yüklenici, bu
tür her yerde, temel ilk yardım prosedürü hakkında ilgili bilgiye sahip olan ve yaralanma
durumunda yardım sağlayabilecek bir kişinin bulunmasını sağlayacaktır.
Yüklenici, İşlere başlamadan önce, ilk yardım verilmesi konusunda eğitilen çalışanların listesini
2.18.4 Acil Durum Önlemleri
Yüklenici, işlerle ilgili acil durum önlemlerin gerekmesi durumunda, normal çalışma saatleri
dışında personeli hızlı bir şekilde çağırabilecek şekilde tüm formaliteleri organize edecektir.
Yüklenicinin ilgili durumda acil işlerin organizasyonundan sorumlu olan personelinin adreslerinin
ve telefon numaralarının bulunduğu bir liste her zaman Müşavir’in Proje Müdürü için hazır
bulundurulacaktır.
Yüklenici, acil durumlarda yürürlükte olan ilgili yerel düzenlemelerden haberdar olacak ve
personelinin de haberdar olmasını sağlayacaktır.
2.18.5 Acil Durum Hizmetlerine Erişim
Yüklenici, iş sahasının veya kendi bölümünün sınırları dışındaki herhangi bir sokağı kapatmadan
önce itfaiyeyi ve polisi bilgilendirecektir ve bu tür her türlü işlem için İşverenin onayını alacaktır.
Acil durum hizmetlerinin sağlanması için sokaklar tekrar açıldığında itfaiye ve polis
bilgilendirilecektir. İnşaat işlerinde uygulanan yöntem, itfaiye ve polis hizmetleri için erişim
sorununu mümkün olduğunca azaltacak ve bu erişim hiçbir durumda engellenmeyecektir.
Yüklenici, inşaat işlerinin yapılmakta olan bölgedeki polis karakoluna gece kullanılan irtibat
numarasını bırakacaktır.
2.18.6 Kazılar
İnsanların kazaya maruz kalmasını ve mülklere gelebilecek hasarları önlemek amacıyla, geçici
bariyerler, uyarı levhaları, koniler ve sinyal ışıklarıyla tüm kazıların korunması sağlanacaktır. Bu
Teknik Şartname
Sayfa 28
tür tüm levhalar Türkçe ve Arapça dilinde yazılacak ve yerel makamların gerekliliklerine uygun
olacaktır.
Yüklenici, açık hendeklerden kaynaklanan insan yaralanmalarını önlemek için ihtiyati önlemleri
alacaktır. İnsanlar için tehlikeli olabilecek tüm hendekler, hafriyat malzemeleri, ekipmanlar ve diğer
engeller, gün batımından yarım saat öncesinden güneşin doğuşundan yarım saat öncesine kadar ve
diğer düşük görünürlük koşullarında iyi düzeyde aydınlatılacaktır. Işıkların sayısı ve konumu,
yapıların ve konumun açıkça anlaşılabilir olmasını sağlayacak düzeyde yeterli olacaktır.
2.18.7 Yangından Korunma
Yüklenici, işlerin ve binaların yakınında yangın çıkmasını önlemek için tüm ihtiyati önlemleri
alacak ve yangın çıkması durumunda ilgili yangın söndürme ekipmanlarını sağlayacaktır. Şantiyede
atık veya inşaat atığı yakılmasına izin verilmeyecektir.
Yanıcı tankların veya benzeri tehlikeli tesis veya ekipmanların bulunduğu yerlerde işlerin yakınında
yangın veya patlama riski varsa, Yüklenici bu riski derhal yerel makamlara ve Müşavir’in Proje
Müdürüne bildirecektir. Yüklenici, yangın veya patlamayı önlemek için tüm önlemleri alacak ve
yerel makamlar ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından verilen tüm talimatları yerine getirecektir.
Yüklenici, yangının çıkış nedenine bakılmaksızın yangını söndürmek amacıyla, yangın söndürme
konusunda eğitimli personeli ve ilgili ekipmanları her zaman tasarrufunda bulunduracaktır.
2.18.8 Patlatma
Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı izni olmadan patlatma çalışmaları yapılmayacaktır.
Büyük kayalar ve/veya taş parçalarının temizlenmesi için patlatma yapılması gerekiyorsa, bu işleme
ancak Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı onayı alındıktan ve insanlar, yapılar, özel mülkler ve
kamu mülklerinin korunması için gerekli ihtiyati tedbirler alındıktan sonra izin verilecektir.
Patlatma işlemi, sadece bu işi yapmak için gerekli sertifikalara sahip deneyimli personel tarafından
yapılacaktır. Patlatma işlemi, bu alanda Türkiye'de yürürlükte olan yönetmeliklere göre yapılacak
ve Yüklenici, patlatmanın yapılması için Türk makamlarından gerekli tüm izinleri alacaktır.
Patlatma işlemi, kontrollü bir şekilde, gerekli derinlikte, miktarda ve hacimde ve sadece söz konusu
miktar ve güçte patlatma sağlayacak patlatıcılar kullanılarak ve belirlenen patlatma alanı sınırlarının
dışındaki objelere önemli bir hasar vermeyecek yerlerde yapılacaktır. Yüklenici, patlatma
sonucunda yapılarda ve mülklerde meydana gelen tüm hasarları onaracak ve asıl durumuna uygun
hale getirecektir.
Yüklenici, patlatma işlemini yapmadan önce, insanların ve mülklerin güvenliği ve yaralanmaların

veya hasarların engellenmesi için gerekli olan ilgili tüm önlemlerin alınmasını ve Müşavir’in Proje
Müdürü ve güvenlik ve kamu politikasıyla ilişkili diğer makamların kabul edebileceği düzeyde
uyarı levhalarının ve işaretlerinin yerleştirilmesini sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 29
2.18.9 Tehlikeli Maddeler
Yüklenici Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı onayını ve gerekli izinleri önceden almadığı sürece,
iş sahasına hiçbir tehlikeli madde getirilmeyecek veya herhangi bir amaçla tehlikeli madde
kullanılmayacaktır.
Yüklenici, iş sahasında tehlikeli maddeler depolamadan ve yerleştirmeden önce Müşavir’in Proje

Müdürünün yazılı onayını alacaktır.
Yüklenici, örneğin yakıtlar ve yanıcı maddelerin ve patlayıcıların depolanması ile ilgili olanlar
olmak üzere, belirli yerel veya ulusal yasa ve kurallara uyacaktır.
Genel olarak tüm sıvı/yakıt depolama tankları, tank hacminin en az %110'unu 200 mm'lik bir
freeboard ile tutabilen, sızdırmaz bir koruyucu bir bendin (bund) içine yerleştirilmelidir.
Doldurma/boşaltma boruları, bendin içine dökülmeyi hapsedecek şekilde yerleştirilmeli ve tüm
vanalar kilitlenebilir olmalıdır.
2.19 Jeolojik, Paleontolojik ve Arkeolojik Kalıntıların Korunması
Saha bulunan tüm fosiller, madeni paralar, değerli veya antika eşyalar ve diğer kalıntılar veya
jeolojik, paleontolojik ve arkeolojik kalıntılar, İşverenin himayesi ve yetkisi altında olacaktır.
Yüklenici, Yüklenicinin Personelinin veya diğer kişilerin bu bulguların herhangi birini çıkarmasını
veya zarar vermesini önlemek için makul önlemleri alacaktır.
Sahalarda eski eserlere rastlanmasının muhtemel olması durumunda, İşlere başlamadan önce
Yüklenici tarafından ilgili makamlara yazılı bildirimler yapılacaktır.
Yüklenici, böyle bir bulgunun ortaya çıkması üzerine, bir kopyası ile birlikte İşverene derhal sözlü
ve yazılı bildirimde bulunacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, Yükleniciye İşlere nasıl devam edileceği konusunda gerekli önlemleri
içeren talimatlar verecektir.
Yüklenici jeolojik, paleontolojik ve arkeolojik kalıntıların korunmasına ilişkin tüm Türk

kanunlarına uymakla yükümlüdür.
2.20 Tasarım İşleri

İşlerin tasarımı İşveren tarafından hazırlanacak ve Kısım 2, Bölüm VIII’deki tüm şartnameleri ve
tüm ek bilgilerle birlikte Sözleşme Çizimleri halinde Yükleniciye sağlanacaktır. Müşavir’in Proje
Müdürünün önceden onayı olmadan tasarım gerekliliklerinde ve çizimlerde değişiklik yapılmasına
izin verilmemektedir.
Diğer yandan, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün önceden onayıyla, işleri tamamlamak için
gerekli olan hallerde ilave detaylı çizimleri ve saha çizimlerini (shop drawings) hazırlayacaktır.
Yüklenici, şunların tasarımından sorumlu olacaktır:
Teknik Şartname
Sayfa 30
- Geçici işler,
- uygulama sırasında Sözleşme Çizimlerinde gerekli olan değişiklikler,
- uygulama çizimleri (as-built çizimler).
Tüm yapılar için, toprak altı ve toprak üstü döşeme ve duvar detay açılımları ve merdiven, kapak
detayları için İller Bankası tip detaylarının kullanılacaktır.
İşlerin tamamlanması için gereken tüm tasarım değişiklikleri (İşveren/Müşavir’in Proje Müdürünün
onayıyla zorunlu güzergah değişiklikleri, zemin koşulları, deprem yönetmeliği, en son geçerli
standartlar, mevcut tesislerle çakışmalar vs.) işler başlamadan önce ve uygulama esnasında
belirlenecek ve Müşavir’in Proje Müdürüne bildirilecektir. Bu tür dizayn değişiklikleri Yüklenici
tarafından yapılacak ve İşveren/Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacaktır. Bu bağlamda
gerekli tüm ek zemin etütleri ve haritalama çalışmaları Yüklenici tarafından yapılacaktır.
Sözleşme ekinde yer alan tip projesine göre, zemin emniyet gerilmesi ve deprem bölgesi
belirlenerek “18.03.2018 tarih 30364 sayı ile Resmi Gazete’de yayınlanan ve 01.01.2019 tarihi ile
yürürlüğe giren yeni Deprem Yönetmeliği” esaslarına uygun olarak gerekli tahkiklerin yapılması,
farklılık olması halinde tadilat projesinin bila bedel hazırlanarak İşveren’e tasdik ettirilmesine
müteakip uygulamanın bu doğrultuda yaptırılması Yükleniciye aittir.
Benzer şekilde elektrik dağıtım kurumlarının uygulamaları gereği, yapım işleri başlamadan önce,
enerji müsaadeleri güncel olarak verilmekte ve sözleşmeye bağlanmaktadır. Bu nedenle ihale
sonrasında Yüklenici tarafından ilgili işlemlerin yapılarak enerji temini projelerinin yenilenmesi
gerekebilecektir. Söz konusu enerji temin projelerinin yenileme ve onay masrafları Yüklenici’ye ait
olacaktır.
Yüklenici, İşlerin tasarımlarındaki değişiklikler veya modifikasyonlar nedeniyle herhangi bir hak
talebinde bulunmayacaktır.
Modifikasyon/değişim tasarımları, en güncel iyi uygulamalar kullanılarak gerçekleştirilecek ve

yükler, depreme dayanıklılık, rüzgar hızları, iklim gibi konular açısından Şartnamelere ve
halihazırda yürürlükte olan Türkiye tasarım yönetmeliklerine ve tüm inşaat standartlarına ve
kurallarına uygun olacaktır.
Yüklenici, kendisinin hazırladığı tüm hesaplamaların ve çizimlerin eksiksizliği, doğruluğu ve

netliğinden tamamen sorumlu olacaktır ve Müşavir’in Proje Müdürünün söz konusu hesaplar ve
çizimlere ilişkin onayı, Yükleniciyi hiçbir şekilde bu sorumluluğundan kurtarmayacaktır.
Yüklenici, kendisinin hazırladığı tasarımlara ilişkin tüm gerekli onayları, ilgili makamların
gerektirdiği şekilde, giderleri kendisine ait olacak şekilde sağlamaktan sorumlu olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 31
2.21 As-Built Dokümanlar

Yüklenici, çizimler, hesaplamalar ve raporlar vs. dahil olmak üzere as-built dokümanları, Geçici
Kabul Tarihinden 28 gün önce, birer as-built doküman halinde 6 kopya şeklinde ve dijital formatta
Müşavir’in Proje Müdürüne ibraz edecektir.
Yüklenici, as-built dokümanların son hallerini aşağıda detaylı olarak açıklanan şekilde Müşavir’in
Proje Müdürüne sunacaktır:
- Türkçe dilinde, 4 tane tam boyutlu, ciltsiz, basılı kopya;

- Türkçe dilinde, AutoCAD dosyası (en son sürümü) olarak sabit diskte elektronik ortamda 4
kopya;
- Türkçe dilinde, onaylı tarama dosya olarak sabit diskte elektronik ortamda 4 kopya.
Ayrıca, İlbank Dijital Operasyonel Çizimler Teknik Şartnamesi uyarınca, İşlerin dijital operasyonel
çizimleri, as-built dokümanlarla birlikte Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edilecektir.
Çizimlerin telif hakkı İşverene aittir ve bunlardan örnek alınması veya benzer projelerde
kullanılması yasaktır.
As-built çizimlerin hazırlanması, çoğaltılması, gözden geçirilmesi ve Müşavir’in Proje Müdürünün

onayının alınmasıyla ilgili tüm giderler, Yüklenicinin fiyatlarına dahil edilmiş sayılacaktır.
2.22 Tüm (all) Risk Sigortası

Yüklenici, tüm (all) risk sigortasını Sözleşme koşullarına göre sağlayacaktır.
Ayrıca Yüklenici, işin geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçen süreye ilişkin 43
üncü maddesinin Türkiye İnşaat İşleri Genel Şartları hükümlerine göre bakım aşamasında doğar ve
uğranılan zararlardan sorumludur. Eksiklik ve kusurların giderilmesi amacıyla yapılan çalışmalarda
sigortalı malvarlığı tarafından, herhangi bir nedenle meydana gelen hasara karşı genişletilmiş bakım
devresi teminatı dahil olmak üzere sigorta yaptırmakla yükümlüdür.
Sözleşme şartlarında aksi yazmadıkça işler için 15 iş günü içerisinde sözleşme imzalandıktan sonra
düzenlenecek sigorta poliçesi ile sigorta priminin bir defa ödendiğine dair makbuz verilecektir, aksi
takdirde; İşveren, sigorta priminin tamamının avans veya ilk ilerlemeden alıkonulacağını ve fişin
Yüklenici adına sigorta şirketine ödenmek suretiyle ödeneceğini kabul edecektir.
2.23 Muayene ve Test
2.23.1 Genel
Yüklenicinin kalite güvence sistemi, inşaat aşamasında hem şantiye içindeki hem de dışındaki
çalışmaların denetlenmesi ve test edilmesine yönelik prosedürleri içerecektir. Yüklenicinin proje
planı, söz konusu muayeneler ve testlerin koordineli bir şekilde ve Sözleşmenin gereklerine uygun
olarak tamamlanmasına ilişkin bir program içerecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 32
Yüklenici, işlerin test ve muayenesi için gerekli tüm işgücünü, tesisleri, malzemeleri ve hizmetleri
sağlayacaktır.
İşveren, gerekli gördüğü veya istediği her zaman her türlü malzemeyle ilgili her türlü deney ve testi
isteme hakkına sahiptir.
Yüklenici, yapılacak muayene ve test işlemlerinin ayrıntılarını en az 21 gün önceden Müşavir’in

Proje Müdürüne sunacaktır. İşlerin daha sonradan Sözleşmelerin gereklerine uymaması durumunda,
işlerin testlerine ve muayenelerine katılım ve kabul, Müşavir’in Proje Müdürünün işlerin herhangi
bir bölümünü reddetme hakkına halel getirmeyecektir.
Yüklenici, Sözleşmeye uygunluğu kanıtlayıp kanıtlamadığına bakılmaksızın, tüm testlerin ve

muayenelerin bir kaydını tutacak ve her bir test ve muayene işlemi tamamlandıktan sonra bu kaydı
2.23.2 Şantiye Dışı Muayene ve Testler
Tüm önemli malzeme ve ekipman kalemleri, sevkiyattan önce çalışma koşullarına uygun olarak bir
fabrika kabul testinden (FAT) geçmelidir. Yüklenici, malların şartnamelere uygunluğunu temin
etmek için rutin ve fonksiyonel çalışma testlerini tamamlayacaktır. Yüklenici, Müşavir’in Proje
Müdürüne zamanında bildirimde bulunarak bu tür testlere katılma ve tanıklık etme imkanı
verecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü, yazılı olarak, ilgili muayene, test ve/veya belgelendirmenin gerekli
olmadığını teyit etmediği sürece, mümkün olan durumlarda, önceden muayene, test ve
belgelendirme yapılmadan hiçbir malzeme veya ekipmanın tesise teslimatı yapılmayacaktır.
İşveren / Müşavir’in Proje Müdürü, masrafları Yükleniciye ait olmak üzere, her türlü malzemenin
her türlü test ve testini gerekli veya istenen her zaman yaptırmaya yetkilidir.
2.24 Tamamlama Testleri
2.24.1 Genel
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürüne tamamlama testlerine başlama niyetini en az yirmi bir (21)
günden önceden bildirecektir.
Tüm testler Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda yapılmalıdır. Testler, Müşavir’in Proje
Müdürüni tatmin edecek şekilde yapılacaktır. Test belgelerinde, Yüklenici tarafından düzeltilecek
eksiklikler bir kusurlar listesi halinde belirtilecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü, şartnamelere uygunluğun kanıtlanması için ilave testler yapılmasını
isteyebilir. Tüm bu testler, giderleri Yükleniciye ait olacak şekilde yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 33
2.24.2 İşletmeye Alma Testleri
İşletmeye alma öncesi ve işletmeye alma testleri, tüm prosedürleri ve fonksiyonları, güvenlik, acil
durum prosedürlerini ve normal prosedürleri içerecektir.
Yüklenici, inşaat belgelerinde, Teknik Şartnamelere uygunluğu kanıtlamak için Sözleşme

kapsamında yapılacak işletmeye alma testlerinin bir tam listesini hazırlayacaktır. Bu testler
aşağıdakileri içerecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
Yapıların ve boruların testi
- Sızıntı ve basınç testleri; ve
- Yapı malzemeleri testi.
Mekanik ekipman testleri
- Motorların doğru dönüş yönü testleri;
- Otomatik çalışma testleri;
- Manuel çalışma testleri;
- Tek tek ve tüm tesisin bir parçası olarak tüm makinelerin kapasite testleri; ve
- Malzemelerin kalite testleri.
Elektrikli ekipman testleri
- Alarm sistemlerinin testleri;
- Acil durum şalter sisteminin testleri;
- Manuel çalışma testleri;
- Tüm kilitleme sistemlerinin testleri;
- Göstergelerin testleri;
- Tüm panel fonksiyonlarının testleri;
- Güvenlik sistemlerinin testleri;
- SCADA PLC'ye giden tüm sinyallerin testleri;
- Kontrol sistemlerindeki değişiklik testleri (yeni başlatma ve durdurma seviyesi vb.); ve
- PLC'lere, cihazlara ve sinyal dönüştürücülere giden ve giden tüm sinyallerin tam testi.
Teknik Şartname
Sayfa 34
Geçici kabul ve kesin kabul için gerekli su kalitesi analizi Yüklenici tarafından yapılacak olup,
masrafları kendisine aittir.
Tüm testler, test programına uygun olacak, Müşavir’in Proje Müdürüni tatmin edecek şekilde
tamamlanacaktır.
2.25 İşverenin Devralması
Yüklenici, İşverenin gereklerine uygunluğu kanıtlamak için gerekli performans testlerinin

tamamlandığından emin olduktan sonra, Müşavir’in Proje Müdürüne test sonuçlarını özetleyen bir
nihai test raporu sunacaktır. Bu rapora şunlar eklenecektir:
- Yüklenicinin, kendi kanaatine göre, işlerin tamamlama testlerini geçtiğine dair beyanı; ve
- Devralma belgesi başvurusu.
İşveren söz konusu devralma belgesini, bunlara ilave olarak, aşağıdaki talepler Müşavir’in Proje
Müdürüni tatmin edecek şekilde yerine getirildikten sonra düzenleyecektir:
- İşletme ve bakım kılavuzunun nihai sürüm şeklinde Müşavir’in Proje Müdürüne teslim
edilmesi;
- As-built çizimlerin İşverene teslim edilmesi;
- İşlerin tamamının, Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje Müdürüni tatmin edecek şekilde,
tüm işlevler ve performans açısından sahada test edilmesi ve kalite güvence ve test
raporunda belgelenmesi; ve kalite güvence ve test raporunun Müşavir’in Proje Müdürüne
teslim edilmesi.
- Kalite güvence ve test raporları Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edilecektir.
2.26 Tamamlama Sonrası Testler
Tamamlama sonrası testler, tüm performans gereklerinin nihai olarak doğrulanması amacıyla, kusur
bildirme dönemi süresince veya kusur bildirme dönemi bitmeden önce, Müşavir’in Proje
Müdürünün /İşverenin inisiyatifinde yapılan testlerdir.
Tüm testler Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda yapılmalıdır.
2.27 Belediye Personelinin Eğitimi
Yüklenici, işletme ve bakım personelinin, bu sözleşme kapsamında kurulan tesislerdeki tüm

ekipmanı çalıştırmak, bakımını yapmak ve onarmak için gerekli becerileri edinmesini sağlamaktan
sorumludur. Yüklenici ayrıca işletme ve bakım personelinin İşletme ve Bakım Kılavuzlarının
kullanımı hakkında tam bilgi sahibi olmasını sağlamaktan da sorumludur.
Teknik Şartname
Sayfa 35
Yüklenici, bir Eğitim Planı hazırlayacak ve planlanan ilk eğitim kursu/tesislerin devreye alınması
başlamadan en az bir ay önce Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır. Bu plan, dersler,
eğitimin süresi, öğretilecek konular, verilecek belgeler, eğitmenlerin adları ve nitelikleri gibi
bilgileri içerecektir.
Eğitimin genel amacı personelin:
- Tesislerin işlevlerini anlamasını sağlamak
- Mekanik ve elektrikli ekipmanların kurulumunu yapabilmelerini sağlamak
- Ekipmanı en uygun şekilde kullanmalarını sağlamak
- Gerekli ayarlamaları ve düzeltmeleri yapabilmelerini sağlamak
- Doğru önleyici ve normal bakım işlemlerini yapabilmelerini sağlamak
- Kurulu tüm ekipmanlar ve yardımcı donanımların sorun giderme ve onarım işlemlerini

yapabilmelerini sağlamak
- Tüm ekipmanları tesislerin işlevini optimize edecek şekilde ayarlayabilmelerini sağlamak
- Kontrol sistemini çalıştırabilmelerini ve anlamalarını sağlamak
- Kontrol sistemini programlayabilmelerini sağlamak
- Gerekli yedek parçaları seçebilmelerini sağlamak
- Bozulmalara müdahale edebilmelerini sağlamak, ve
- Güvenlik, ergonomik çalışma pozisyonları vb. ile ilgili çevresel konuları anlamalarını
sağlamaktır.
Eğitim için gerekli tüm materyaller ve kılavuzlar Yüklenici tarafından Türkçe olarak sağlanacak ve
eğitim başlamadan önce Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edilecektir.
Konuyla ilgili uzmanlık bilgisine sahip olan ve yetişkinlere eğitim verme konusunda deneyime
sahip olan personel eğitimi verecektir. Eğitim ve gösterimler (demo), kalifiye ve ara personel için
ve operatörler ile şefleri için uygun seviyelerde verilecektir. Eğitilecek personel sayısına bağlı
olarak farklı personel kategorileri için ayrı kurslar gerekebilir.
Gerçekleştirilen eğitimin belgeleri, Tamamlanma Testlerinden hemen sonra Müşavir’in Proje

Müdürüne sunulacaktır.
Yüklenici, çalışanların özeğitim kurslarına başlamalarını ve vardiyalı çalışanları sağlayabilmek

adına, eğitim notları, çizelgeleri, filmleri ve diğer eğitim materyallerine ek olarak, gerekli tüm
eğitim materyallerini ve sesli ve görsel materyalleri temin edecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 36
Taslak eğitim programı, materyal içeriğinin kısa özeti ve eğitim materyali örnekleri ile öngörülen
eğitmenlerin özgeçmişleri başvuru formuna dahil edilecektir. Başvuru formunda sunulan program,
bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıdakileri içerecektir:
Eğitimlerin süresi en az üç (3) gün olacaktır. Eğitim Yüklenicinin şantiye tesislerinde yapılacaktır.
Kursiyer sayısı İşveren/Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirlenecektir. Ancak bu sayının 10-
15 kişi arasında olması değerlendirilmektedir.
Teknik Şartname
Sayfa 37
3. ŞARTNAMELER
3.1 Standart Şartnameler

Bu Şartnamede, ulusal veya diğer geniş çapta tanınan kuruluşlar tarafından yayınlanan bazı
şartnamelere atıfta bulunulmaktadır. Bu şartnameler bundan sonra Standart Şartnameler olarak
anılacak ve söz konusu Standart Şartnamelerin İhale Dokümanlarının verildiği tarihte yürürlükte
olan en son baskıları geçerli olacaktır.
Standart Şartnamelere atıfta bulunulurken aşağıdaki kısaltmalar kullanılacaktır:
AASHTO - Amerikan Devlet Karayolu ve Ulaştırma Yetkilileri Birliği;
ACI - Amerikan Beton Enstitüsü;
ADA - Alüminyum Geliştirme Derneği;
AFNOR - Fransız Standardizasyon Derneği, Fransa;
AISC - Amerikan Çelik Yapı Enstitüsü;
ANSI - Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü;
APAVE - Groupement des Associations de Propriétaires d'Appareil à Vapeur et Electriques,

Fransa ;
API - Amerikan Petrol Enstitüsü;
ASA - Amerikan Standartlar Birliği;
ASME - Amerikan Makine Mühendisleri Birliği;
ASTM - Amerikan Test ve Malzemeler Derneği;
AWS - Amerikan Kaynak Derneği;
AWWA - Amerika Su İşleri Derneği;
BS - İngiliz Standardı;
BSCP - İngiliz Standart Uygulama Kodu;
CEE - Uluslararası Elektrikli Teçhizat Onay Kuralları Komisyonu;
DIN - Alman Standartlar Enstitüsü, Almanya;
DTU - Document Technique Unifie, Fransa;
FEM - Federation Europeenne de la Manutention, Fransa;
Teknik Şartname
Sayfa 38
IEC - Uluslararası Elektroteknik Komisyonu;
IEE - Elektrik Mühendisleri Enstitüsü, İngiltere;
IEEE - Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü, Amerika;
ISO - Uluslararası Standardizasyon Örgütü, İsviçre;
LIBNOR - Lübnan Standartları Enstitüsü
NEMA - Ulusal Elektrik Üreticileri Birliği;
NF - Norme Francaise, Fransa;
RAL - RAL Deutsches Institut für Gütesicherung und Kennzeichnung e.V., Almanya;
SIS - İsveç Standardizasyon Komisyonu, İsveç;
TS - Türk Standardı;
USBR - Amerika Birleşik Devletleri Islah Bürosu.
Yüklenici, malzemelerin ve işçiliğin, diğer şartnamelerin gereklerine göre belirlenmesini teklif

edebilir ve Yüklenici, İşleri, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak söz konusu başka
şartnamelere göre gerçekleştirebilir. Bu belgeler iki (2) takım halinde, eksiksiz, kısaltılmamış ve
İngilizce ve/veya Türkçe dilinde yazılmış şekilde, söz konusu taleple birlikte Müşavir’in Proje
Müdürüne sunulacaktır.
Ayrıca, ILBANK'ın şartnameleri, Sözleşme Belgelerinin ve Kısım 2 Bölüm 7'nın ayrılmaz bir
parçası olup, Yüklenici, İşlerin uygulanması sırasında ILBANK Şartnamelerinin gereklerini de
yerine getirecektir.
Yüklenici, Şartnamede bahsi geçen gerekli tüm Standart Şartnamelerin ve diğer onaylı tüm
şartnamelerin en az bir tane eksiksiz halini iş sahasındaki ana ofisinde temin edecek ve
bulunduracaktır. Bu belge takımı, talebi üzerine Müşavir’in Proje Müdürünün kullanımına
sunulacaktır.
Yüklenicinin alternatif bir Ulusal veya Uluslararası Spesifikasyona göre malzeme tedarik etmek
veya iş yapmak istemesi durumunda, söz konusu öngörülen Spesifikasyonla ilgili olarak
önerilerinin tam detaylarını Müşavir’in Proje Müdürüne yazılı halde sunacaktır. Yüklenici
tarafından önerilecek alternatif şartnameler, Sözleşme Belgelerinde belirtilen orijinal teknik
şartnamelerde belirtilen koşulları sağlayacaktır.
Tüm Standartlar, bu Sözleşmenin teknik şartnamelerinde belirtilen şartlara tam olarak uyacaktır.
Malzemelerin ve ekipmanların yerel piyasada mevcut olmaması veya işlerin uluslararası
standartlara veya spesifikasyonlara göre yapılamaması durumunda, Müşavir’in Proje Müdürünün
onayıyla yerel standartlar veya spesifikasyonlar geçerli olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 39
Belirli bir üreticinin ürününe atıf yapılan yerlerde, bu atıf, aksi belirtilmedikçe, sadece tasarım ve
kalitenin bir göstergesi olarak dikkate alınacaktır.
Bu Şartnamede ve İLBANK'ın Teknik Şartnamesinde belirtilen standartlar yürürlükten kaldırılmış

olabilir, bu nedenle yürürlükten kaldırılan standartların yerini alan en güncel standartlar geçerli
olacaktır.
İşlerde kullanılması öngörülen malzemelerin üreticilerinin adları ve aynı zamanda performans

özellikleri, kapasiteleri, onaylı test raporları ve öngörülen tesise ilişkin benzer bilgiler Müşavir’in
Proje Müdürünün onayına sunulacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün kanaatine göre, bu tür
malzemelerin sağlanması, Şartnamede listelenen standartlara ve kurallara uygun olmadıkları için
tatmin edici değilse, Müşavir’in Proje Müdürü önerilen ilgili üreticileri reddetme hakkına sahip
olacaktır.
3.2 Kısaltmalar
Aşağıdaki kısaltmalar, burada kendilerine verilen anlamlara gelmektedir:
kg/m3 anlamı metreküp başına kilogram
°C anlamı santigrat derece
% anlamı yüzde
‰ anlamı binde
m3/s anlamı metreküp/sn
MPa anlamı Megapascal
m/s anlamı Metre/saniye
m/m.oC anlamı Derece Santigrat başına metre başına metre
maks. anlamı Maksimum
min anlamı Dakika veya minimum
OD anlamı Dış Çap
PE anlamı Polietilen veya eşdeğer nüfus
PE - HD anlamı Polietilen Yüksek Yoğunluklu
PN anlamı Nominal Basınç derecesi
PTS anlamı Özel Teknik Şartnameler
Teknik Şartname
Sayfa 40
PVC anlamı Polivinil Klorür
S anlamı Saniye
N anlamı Newton
N/mm2 anlamı Milimetre kare başına Newton
No. anlamı Numara
PVC anlamı Polivinil Klorür
RL anlamı Azaltılmış Seviye
req'd anlamı Gerekli
lWL anlamı En Yüksek Su Seviyesi
typ anlamı Tipik
Standart Çap Oranı = (Borunun Dış Çapı) I

SDR anlamı (Borunun Kalınlığı)
Vana ve Ek Parçaları Endüstrisi Üreticileri

MSS anlamı Standardizasyon Derneği
BB anlamı Cıvatalı Bonnet
BC anlamı Cıvatalı Kapak
BE anlamı Konik Uç
BW anlamı Alın Kaynağı
ERW anlamı Elektrik Direnç Kaynağı
FF anlamı Düz Yüzlü
FLGD anlamı Flanşlı
GALV anlamı Galvanize
ISS anlamı İç Vidalı ve Buharlı Tip
LJ anlamı Bindirme Bağlantı
NPSH anlamı Net Pozitif Emme Basıncı
Teknik Şartname
Sayfa 41
OS&Y anlamı Dış Vidalı ve Yoke Tipi
PE anlamı Düz Uç
rpm anlamı Dakikadaki devir sayısı
RF anlamı Faturalı Tip
RJ anlamı Bilezikli Bağlantı
SCRD anlamı Vidalı
SMLS anlamı Dikişsiz
SCH anlamı Program
SW anlamı Soket Kaynağı
SO anlamı Slip-On
WN anlamı Kaynak Boyunlu
ST anlamı Stelit Tip
TFS anlamı Taylor Force Standardı
UB anlamı Union Bonnet
LB anlamı Long Bonnet
PSB anlamı Pressure Seal Bonnet
DI anlamı Duktil Demir
Teknik Şartname
Sayfa 42
4. MALZEMELER VE İŞÇİLİK
4.1 Malzemeler İçin Genel Şartlar

Yüklenici, tüm işlerin yayımlanan tebliğler, yönetmelikler, işbu Teknik Şartname, ILBANK Özel
Teknik Şartnameleri (ihale belgesi kapsamında verilmiş olsun olmasın), ihale eki birim fiyat tarifi
açıklamaları ve resmi koşullara uygun olarak yapmakla yükümlüdür.
İşveren tarafından aksine izin verilmediği sürece, İşlerde kullanılacak tüm malzemeler, ekipmanlar
ve bağlantı parçaları, İşlerde kullanıldığı an itibariyle yeni ve kullanılmamış olacak ve bu
Şartnameye uygun olacaktır. İşlerin inşası, tamamlanması ve bakımında kullanılacak tüm
malzemeler, ekipmanlar ve bağlantı parçaları, Yüklenici tarafından tedarik edilecektir. Dolayısıyla,
daha sonra tadil edilebileceği üzere, bir Standart Kodunun veya Şartnamesinin konusunu oluşturan
tüm malzemeler, Standart Kodunun veya Şartnamesinin Sözleşmenin imzalandığı tarihteki
baskısına uygun olacaktır.
Üretilen tesis ve ekipmanın tüm bileşen parçaları yeni, kullanılmamış, güncel üretim olmalı ve en
güncel ilgili Standarda uygun olmalıdır. Halihazırda ülkeye ithal edilen ürünlerle ilgili olarak,
ithalat tarihi, İşlerde kullanılma tarihinden bir yıldan fazla olmamalıdır. Tüm bileşen parçaları kesin
limit sistemlerine göre imal edilecek ve benzer parçaların tamamen birbiriyle değiştirilebilir
(interchangeability) olması sağlanacaktır. Tanınan bir Uluslararası Standart Spesifikasyonu
bulunmadığı durumlarda, kullanılan malzemeler ve işçilik öngörülen amaç için tamamen yeterli
olacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı onayı olmadan kurulmayacaktır. İşlerin farklı
bölümlerinde ortak olarak kullanılan mekanik ve elektrikli parçalar ve aksesuarların yeknesaklığı ve
birbiriyle değiştirilebilirliği de mümkün olduğunca sağlanacaktır.
Yüklenici, ekipmanlar (mekanik, elektrik, otomasyon, v.b.), borular ve bağlantı parçaları ile vana ve
yangın muslukları, döküm malzemeler başta olmak üzere, temin edeceği Malzemeler için teknik
şartnamelere uygun en az üç firmayı, ilgili teknik şartnameleri ve kataloglarıyla birlikte, iş akışını
aksatmayacak şekilde (Bkz. Madde 4.6 Malzemelerin Alımı), Proje Müdürü’ne sunacaktır. Proje
Müdürü, İşveren’in uygun görüşünü alarak, seçim yapacak ve gerekli onayları verecektir.
Yüklenici, İşverenin veya Proje Müdürü’nün talep ettiği hallerde, malzemelerden numuneler temin
edecek ve bu numuneler üzerinde Proje Müdürü’nün isteyeceği deneyleri, şantiyede veya
malzemeyi temin eden firmanın işyerinde veya İşverenin uygun gördüğü bir başka laboratuarda
masrafları kendine ait olmak üzere yapacaktır.
Proje Müdürü’nün onayı olmaksızın hiçbir Malzemenin şantiyede teslimatına ve kullanılmasına izin
verilmeyecek ve bunlarla ilgili herhangi bir ödeme yapılmayacaktır. Yüklenici’nin önerdiği
malzemelere Proje Müdürü’nün onay vermesi, Yüklenici’yi sorumluluklarından kurtarmayacaktır.
1
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi yazılı olarak belirtilmediği veya kabul edilmediği sürece,
Kalıcı İşlerde kullanılacak malzemeler, daha önce Geçici İşlerde kullanılmamış olacaktır.
İşlerde kullanılacak malzemeler, makineler ve teçhizatların yerel veya AB pazarından sağlanması

zorunludur.
Teknik Şartname
Sayfa 43
Yüklenici tarafından işler için ilgili standart ve şartnamelere uygun olarak temin edilecek
malzemelerin yerleri, tedarikçileri ve üreticileri teklifinde Yüklenici tarafından dikkate
alınacaktır.
Yüklenici işler için su (boruların testi, dolguların sıkıştırılması, yolların ıslatılması, beton katkı
suyu, beton sulama vb.) temin edecek ve masrafları Yüklenici tarafından karşılanacaktır.
Yüklenici, bu su temini ve ilgili işleri için herhangi bir ödeme talep edemez.
4.2 Tescilli Ürünler

Çizimlerde veya Şartnamede bir tescilli ad veya marka adı veya bir tedarikçinin veya üreticinin adı
belirtilmişse, bu, tanınmış Standartlarda başka şekilde yeterince belirtilmeyen ürünler için
geçerlidir. Müşavir’in Proje Müdürünün onayına önceden yeterli düzeyde ve önerilen alternatif
ürünün belirtilen ürüne eşdeğer veya yüksek kalite ve performansta olduğunu gösteren belgeli kanıt
sunulması şartıyla, menşe ülkesinin tanınmış ulusal Standardına dayalı olarak alternatif ürünler
kabul edilebilecektir.
4.3 Yayınlanmış Standartlar

Sözleşmede tedarik edilecek ürün ve malzemelerin ve yapılacak veya test edilecek işlerin uygun
olması gereken spesifik standartlara veya kodlara atıf yapılan yerlerde, Sözleşmede aksi açıkça
belirtilmediği sürece, yürürlükteki ilgili standartların ve kodların en güncel baskısı veya revizyonu
geçerli olacaktır. Söz konusu standartların ve kodların ulusal standart ve kodlar olması veya belirli
bir ülke veya bölgeyle ilgili olması durumunda, belirtilen standart ve kodlara eşdeğer veya daha
yüksek kaliteyi temin eden diğer geçerli standartlar Müşavir’in Proje Müdürünün önceden
incelemesine ve yazılı onayına tabi olarak kabul edilecektir. Belirtilen standartlar ile önerilen
alternatif standartlar arasındaki farklılıklar, Yüklenicinin Müşavir’in Proje Müdürünün onayını
talep ettiği tarihten en az 28 gün önce Yüklenici tarafından yazılı olarak tam bir şekilde açıklanmalı
ve Müşavir’in Proje Müdürüne sunulmalıdır. Müşavir’in Proje Müdürünün bu tür önerilen
sapmaların eşit veya daha yüksek kaliteyi sağlamadığını belirlemesi durumunda, Yüklenici
belgelerde belirtilen standartlara uyacaktır.
4.4 Eşdeğer Malzemelerin Onayı

Çizimlerde veya şartnamede gerekli malzemelere eşdeğer olarak belirtilen malzemeler için
Yüklenicinin eşdeğer malzeme kullanmak istediği durumlarda, Yüklenici bu talebini tüm
malzemeler için yazılı olarak Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır. Yüklenici eşdeğer
malzemeleri yalnızca onay alındıktan sonra kullanacaktır. Malzemelerin onay olmadan
kullanılmasına izin verilmeyecektir. İkame malzeme giderlerinin belirtilen malzemelerden düşük
olması halinde, Sözleşme Bedeli, fiyat farkına eşit tutarda düşülecektir. İkame malzeme giderlerinin
belirtilen malzemelerden daha yüksek olması halinde, Sözleşme Bedeli artırılmayacaktır. İkame
edilen malzemenin kalitesinin belirtilen malzemenin kalitesinden düşük olmaması durumunda,
ikame malzeme eşdeğer kabul edilecektir. Test yapılması gerekiyorsa, test Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından onaylanmış güvenilir bir kurum tarafından yapılacaktır. Yüklenici, testin
düzenlenmesinden ve tüm masraflarından sorumlu olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 44
4.5 Numuneler
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde, İşlerde kullanılacak malzemelerin
örneklerini sağlayacaktır. Onay için gerekli olan numuneler Yüklenici tarafından depolamaya
uygun etiketli kutularda ve test için yeterli sürede teslim edilecektir ve numunelerin reddedilmesi
durumunda, ayrıca numune ve test gerekeceği dikkate alınarak söz konusu yeterli süre temin
edilecektir. Onaylanan numuneler Müşavir’in Proje Müdürü tarafından saklanacak ve Müşavir’in
Proje Müdürü, onaylanmış numunelere özellikle ve kalite bakımından uygun olmayan malzemeleri
reddedecektir.
4.6 Malzemelerin Alımı

Yüklenici, İşlerde kullanılacak her bir malzeme partisinin satın alınmasından en az otuz (30) gün
önce, mevcut üreticilerin tam adresi dahil olmak üzere, kullanmak istediği malzemeye ilişkin
üreticinin spesifikasyonlarını ve önerilerini Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylandıktan sonra sipariş verebilecek ve verilen
tüm siparişlerin üç nüshasını Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır.
4.7 İş Sahası Dışındaki İşler

Yüklenici, İşlerde kullanılacak ve önceden imal edilmiş malzeme veya donanımların iş sahası
dışındaki bir yerde hazırlanmasını veya imalatını, Müşavir’in Proje Müdürüne önceden yazılı olarak
bildirecektir. Söz konusu bildirimde yapılacak hazırlık veya imalatın, kazı veya kuyu açma
işleminin yeri ve zamanı belirtilecek ve bu bildirim, söz konusu malzemeler veya parçalar
tamamlandığında değil, Müşavir’in Proje Müdürünün işin herhangi bir aşamasında yapacağı
denetim için gerekli görebileceği düzenlemeleri yapabilmesini sağlayacak şekilde yeterli süre
önceden gönderilecektir.
İş sahası dışındaki işler, Müşavir’in Proje Müdürünün önceden onayı olmadan başlatılmayacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürüne önceden bildirimde bulunulmadan hazırlanan veya imalatı yapılan
malzemeler veya parçalar, Müşavir’in Proje Müdürünün hazırlık veya imalat esnasında muayenenin
gerekli olduğuna kanaat getirmesi halinde reddedilebilir.
4.8 Sertifikalar
Malzemelerin ilgili Standardın veya başka bir onaylı standardın veya bu Şartnamenin gereklerine
uygun olarak test edildiğini gösteren tüm üretici test sertifikaları, kanıt belgeleri, test raporları vs.
Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje Müdürüne İngilizce ve/veya Türkçe dilinde sunulacaktır.
4.9 Taşıma ve Depolama, İşlerin Bakımı

Yüklenici, Geçic Kabul Belgesi verilene kadar, iş sahasına teslim edilen ve kurulumu yapılan tüm
malzemelerin ve yapılan tüm işlerin depolanmasından ve güvenliğinden sorumlu olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 45
Teslimatlar mümkün olan en az sayıda tutulacak ve gecikmelerden kaçınmak için yapıların içine
inşa edilmesi veya altına döşenmesi gereken tüm malzemeler geniş süre ayıracak şekilde iş sahasına
teslim edilecektir.
Tüm malzemeler ve ekipmanlar, Üreticinin işlerinden sevk edilmeden önce, tüm taşıma, depolama
ve montaj süresince korozyona ve kazara hasara karşı boyayla veya onaylanmış diğer yöntemlerle
yeterli düzeyde korunacaktır. Yüklenici, malzemelerin ve ekipmanların iş sahasına sağlam ve
hasarsız ulaşmasını sağlayacak şekilde paketlenmiş ve/veya korunan malzeme ve ekipmanlardan
sorumlu tutulacaktır. Gerekli olan tüm malzeme ve ekipmanlar, birinci kalite kaplara veya
ambalajlara konulmalıdır; ikinci el tahta malzeme kullanılmayacaktır. Malzemeler ve ekipmanlar
nakliye sırasında özensiz taşımaya dayanacak şekilde paketlenecek ve tüm paketler, deniz veya
hava taşımacılığı, yurtiçi taşımacılık ve sahada hareket gibi taşımanın muhtelif aşamaları için ve
teslimatta olası gecikmeler de dahil olmak üzere depolama için uygun olacaktır. Paketleme kutuları
tam kaplı tipte olacaktır, arduvazlı kutulara izin verilmeyecektir.
Malzemelerin nem içerebilecek ahşap veya diğer tipte desteklere dayandığı şaftları ve eşit
korumasız yüzeyleri korumak için önlemler alınacaktır. Bu noktalarda, taşıma esnasında meydana
gelebilecek hareketler nedeniyle kırılmaya ve girintilere karşı korumak için, pas önleyici bileşim
veya buhar fazı inhibitörleri ile emprenye edilmiş sargı malzemeleri yeterli dayanıklılığa sahip
olacaktır. Koruyucu sargıların şekli ve emprenye işlemi, en az on iki aylık bir süre için uygun
olacaktır.
Tüm ambalaj kutularının kapakları ve iç çapraz çıtaları çiviyle değil, vidalarla sabitlenmelidir.
Kutuların kasnak metal bağları, uçların buluştuğu yerlerde kapatılacak ve korozyona dayanıklı
malzemeden olmasa da boyanacaktır.
Kutuların kenarlarına cıvatalama yapılması gereken yerlerde, basıncı dağıtmak için büyük
rondelalar kullanılmalı ve tahta malzeme bir tamponla güçlendirilmelidir.
Yüklenici, malzemelerin ve ekipmanların nakliyesi ve depolanması konusunda üreticilerin

talimatlarına uyacaktır.
4.10 İş Sahasında Depolama ve Koruma

Müşavir’in Proje Müdürü, Sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren 60 gün içinde Yükleniciyle
malzeme teslimat programını kararlaştıracaktır ve bu işlemler Sözleşmeye göre yapılacaktır. İnşaat
İşleri programında gecikme olması halinde, malzeme ve ekipmanların tesliminde gecikmeyi veya iş
sahasında depolanan malzeme ve ekipmanların bozulmasını önlemek için Yüklenici aşağıdakilerden
birini yapacaktır:
Malzeme ve ekipmanların herhangi bir bozulma olmadan iş sahasında açık alanda depolanmasını
sağlamak için tüm malzemeleri ve ekipmanları uygun şekilde ambalajlayacaktır.
Malzeme ve ekipmanların bozulmasını da önleyecek şekilde, iş sahasındaki aşağıdaki asgari

koşullara uygun bir onaylı depo sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 46
Elektrikli donanımlar: kapalı, klimalı, toz geçirmez ve haşarat korumalı alan.
Mekanik ekipmanlar: kapalı alan.
Borular, vanalar, çelik malzemeler vs.: sert yüzeyli, açık, kaplanmış alan.
Kullanılacak kaplama, ultraviyole ışıkta bozulmayacak tipte olacaktır.
Yüklenici, montaj işlemine kadar geçen sürede, iş sahasında depolanan tüm malzemelerin ve
ekipmanların güvenliği için sigorta sağlayacak ve malzemeler ve ekipmanların güvenliğinden tek
başına ve tamamen sorumlu olacaktır.
Yüklenici, depolamadan önce tüm ekipmanın denetlenmesinden sorumlu olacak ve depoya teslim
edilmeden önce hasarlı ekipmanların düzeltilmesini temin edecektir.
Yüklenici, Geçici Kabul Belgesi düzenlenene kadar, montaj esnasında ve sonrasında iş sahasında
bulunan ekipmanların işletilmesi, korunması ve bakımından sorumlu olacaktır.
4.11 Boşaltma, Montaj ve Alıştırma

Yüklenici, iş sahasına veya depoya tedarik edilen malzemelerin ve ekipmanların boşaltılması için
kendi düzenlemelerini yapacak ve ortaya çıkan hasarlardan sorumlu olacaktır. Yüklenici,
malzemelerin ve ekipmanların tam olarak kurulabilmesi ve çalışır durumda bırakılabilmesi için,
malzeme ve ekipmanların tüm montaj süresi boyunca gerekli olan tüm teçhizatı, araç gereci,
metreleri, göstergeleri, geçici konaklamayı, kalifiye işçileri ve niteliksiz işgücünü, masrafları
kendisine ait olmak üzere sağlayacaktır.
Yüklenici, işe başlamadan önce, malzemelerin ve ekipmanların inşaat esnasında işlere müdahale
etmeden kurulabilmesi için yapıyı inceleyecek ve Müşavir’in Proje Müdürüyle birlikte gerekli
düzenlemeleri yapacaktır ve "built-in" olması gereken malzemeleri, ana tesise teslimattan önce
teslim edecektir.
Yüklenici, sahadaki montaj işleminin süreksiz olmasını beklemelidir ve Yüklenici buna uygun bir
ihtiyat payını dikkate almış sayılacaktır.
Gerekli özel montaj takımları Yüklenici tarafından sağlanacak ve Sözleşmenin tamamlanmasından

sonra iş sahasında bırakılacaktır.
Yüklenici, malzeme ve ekipmanların iş sahasına teslim edildiği andan Operasyonel Kabul

Belgesinin verildiği ana kadar malzeme ve ekipmanlar için yeterli düzeyde koruma sağlayacaktır.
Özellikle, Yüklenici, hem montaj esnasında hem de montajdan sonra yapılardaki bitiş işlemleri
yapılırken toz ve kir girmesini önlemek için yeterli düzeyde örtü ve kaplamayı sağlayacak ve
sabitleyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 47
Tüm malzemelerin ve ekipmanların ve yardımcı donanımların montajı tamamen bittikten sonra,

Yüklenici, söz konusu malzeme ve ekipmanları, Müşavir’in Proje Müdürüyle yapılacak
düzenlemelerle birlikte çalışacak şekilde ayarlayacaktır.
Yüklenici, Sözleşmenin kapsadığı süre boyunca çeşitli altyüklenicilerin faaliyetlerini koordine

etmek için uygun bir kalifiye ve yetkili Şantiye Şefi temin edecektir.
Ayrıca, Yüklenici, malzemelerin ve ekipmanların montajı ve kontrolü için uygun şekilde kalifiye ve
yetkin uzman personel temin edecektir.
Yüklenici, programın sonunda, Müşavir’in Proje Müdürüni tatmin edecek şekilde ekipmanları
işletmeye alacak ve Müşavir’in Proje Müdürü de daha sonra Operasyonel Kabul Belgesini
düzenleyecektir. Söz konusu belge verilene kadar, Yüklenici, nasıl ortaya çıktığına bakılmaksızın
meydana gelen hasarların onarılmasından sorumlu olacaktır.
İşletmeye alma esnasında işletme ve bakım talimatları Müşavir’in Proje Müdürüne ibraz edilecek ve
gerekli yedek parçalar ve araç gereçler Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edilecektir. Bunun
yapılmaması, Geçici Kabul Belgesinin verilmesini gecikecektir.
4.12 Yedek Parçalar

Yedek parçalar, parçaları uzun depolama sürelerinde hasar ve korozyona karşı korumak için ayrı
kutularda paketlenecek ve mühürlenecektir. Her paket, çizim numarası, parça numarası ve üretici
adı ve adresini içerecek şekilde içeriğini belirtmek için Türkçe ve İngilizce olarak açıkça
tanımlanacaktır.
Yüklenici, Eklerde belirtilen tüm ürün kalemlerinin, Kusur Sorumluluğu Döneminin bitiminden
sonra on (10) yıl boyunca bulunabileceğine dair güvence sağlayacaktır.
Saha Testleri ve İşletme ve Devreye Alma Dönemi Yedek Parçaları.
İlgili bölüm kapsamında sağlanacak yedek parçalara ek olarak, İşveren tarafından teslim alma
esnasında önerilen tüm yedek parçaların tesisin işletilmesi için hazır bulunmasını temin etmek
amacıyla, saha testleri ve İşletmeye Alma Dönemi boyunca değiştirilen sigortalar vs. dikkate
alınacaktır.
Yüklenici, tesisatların işletmeye alınması ve devredilmesinden sonra bir yıl süreyle ücretsiz olarak
yedek parça kılavuzlarının güncellenen sayfalarını sağlayacaktır.
Tüm boru, ek parça, mekanik ve elektrik teçhizatın garanti süresi işletmeye alınmasından itibaren 2
yıldır.
4.13 Korozyona ve Aşınmaya Dayanıklılık

Suyla veya tortularla temas sonucunda veya başka bir nedenle malzemelerde korozyon veya aşınma
meydana gelebilecek durumlarda, Yüklenici uygun dayanıklı malzemeleri sağlayacaktır. Kusur
Teknik Şartname
Sayfa 48
Sorumluluğu Dönemi sona ermeden önce aşınma veya korozyon belirtisi gösteren malzemeler,
Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje Müdürünün onayladığı malzemeyle değiştirilecektir.
4.14 Kaynak
Şartnameden açıklanan diğer koşullara tabi olarak, kaynak işlemlerinde aşağıdaki koşullar geçerli
olacaktır.
Yüklenici, imalat başlamadan önce kaynak prosedürünü ve kaynakçıların belgelerini Müşavir’in

Proje Müdürüne sunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü tarafından yazılı olarak onaylanmadan hiçbir
kaynak işlemi yapılmayacaktır.
4.15 Gürültü ve Titreşim

Yüklenici, gürültüyü ve titreşimi en aza indirmek için tüm makul çabayı gösterecektir.
Ekipmanların tüm dönen parçaları, gereksiz titreşim olmadan belirtilen tüm koşullarda
çalışabilmeleri için statik ve dinamik olarak dengelenmelidir.
4.16 Kurulum
Yüklenici, iş sahasındaki malzemelerin ve ekipmanların alınması, indirilmesi, depolanması ve
montajı için gerekli tüm işgücünü, denetimi ve malzemeleri sağlayacaktır.
Malzemeler ve ekipmanlar, üreticinin önerilerine göre kurulacak ve gerekli paketleme parçaları

kullanılarak doğru ve düz bir pozisyonda ayarlanacak ve sabitlenecektir.
4.17 Yetersiz Ekipman Kullanımı

Malzeme veya ekipmanların işletiminin veya kullanımının Müşavir’in Proje Müdürü için yetersiz
olması durumunda, Müşavir’in Proje Müdürü, söz konusu malzemeler Yüklenici tarafından ilgili
gizli kusurlar, hatalar veya eksikliklerin düzeltilmesi ve düzeltme işlemi başarısız veya imkansız ise
tamamen veya kısmen değiştirilmesi için hizmet dışı duruma getirilene kadar, bu malzemeleri veya
ekipmanları işletme ve kullanma hakkına sahip olacaktır.
4.18 İnşaat Makinaları

İşlerde kullanılacak inşaat makinaları ve araç gereçleri, iyi ve çalıştırılabilir durumda olacaktır.
Yüklenici, söz konusu malzeme ve ekipmanları yeterli miktarda ve zamanında sağlayacaktır.
4.19 İşlerin Korunması

Yüklenici, işlerde kullanılan malzemelerin hasar görmemesini ve doğru pozisyon ve hizalarının
değişmemesini sağlayacaktır.
Yağmur, sel, ısı, hava kaynaklı toz, nem veya diğer iklim koşullarından olumsuz etkilenebilecek
işler ve malzemeler dikkatli bir şekilde korunacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 49
4.20 İşgücü ve Kalifiye Teknisyenler

Yüklenici, İşlerin zamanında tamamlanması için, her bir işte kalifiye ve deneyimli olan yeterli
sayıda işgücünü ve kalifiye teknisyenleri sağlayacaktır. İşverenin/Müşavir’in Proje Müdürünün
veya temsilcisinin, Yüklenicinin bir çalışanının yetkin olmadığını veya uygunsuz davrandığını
tespit etmesi durumunda, İşveren, Yükleniciye söz konusu çalışanı değiştirme talimatı verme
hakkına sahip olacaktır. Yüklenici bu değişikliği derhal yapacaktır. Bu değişiklikten kaynaklanan iş
düzeltmesi veya gecikmeler, herhangi bir hak talebi gerekçesi veya sözleşmenin uzatılması için
Teknik Şartname
Sayfa 50
5. KAZILAR
Yüklenici, kazı çalışmalarında aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili ILBANK Şartnamelerine ve

Sözleşme Çizimlerine uyacaktır.
5.1 Kapsam
Kazı işlemleri, her türlü zeminde ve koşullarda, el aletleri, makineler ve patlayıcılarla veya bunlar
olmaksızın yapılan kazıları kapsar.
Ayrıca aşağıdaki işlemler de bu sürece dahildir:
- Kazı sırasında kazı yüzeylerinin korunması ve desteklenmesi,
- Kazı alanının kuru tutulması,
- Kazı materyallerinin çıkarılması,
- Malzemenin kazıdan korunması,
- Kazı alanında alınacak her türlü güvenlik önlemi.
Yüklenici, herhangi bir alanda kazıya başlamadan önce Müşavir’in Proje Müdürünün onayını
alacaktır. Yüklenici, arazi drenajı, güvenlik önlemleri, kullanılacak ekipmanların listesini ve işle
ilgili diğer konuları içeren bir çalışma programını Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
5.2 Genel Şartlar

Kazı işlemi, işlerin çeşitli bölümleri için yapılacak kazma ve çıkan materyalden bağımsız olarak
materyallerin çıkarılması ve tatmin edici şekilde bertaraf edilmesinden oluşacaktır. Yüklenicinin
kazı yöntemi Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır.
Kazıdan çıkan tüm materyaller İşverenin malı olacaktır.
5 Ekim 2013 tarihli ve 28786 sayılı Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği uyarınca,
Yüklenici, hendeklerin yan duvarlarının çökmesini önlemek için 1,50 m'den daha derin olan tüm
kazı işleri için tüm önlemleri alacaktır. Kazı desteğine ilişkin tüm çalışmalar (levha kazıkları, destek
levhaları, destek, takviye, ankraj vb. dahil) kazıların fiyatına dahil edilmelidir. Gerekli destekler,
yeraltı suyu kontrol işleri, trafik düzenlemesi vb. gibi konular için Yükleniciye ek ödeme
yapılmayacaktır.
Bir seferde yapılan açık hendek kazısı uzunluğunun sınırı, şehir merkezindeki güvenlik gerekçesiyle
150 metreden fazla olmayacaktır.
Ayrıca, birim fiyat eksiksiz bir tesisat için gerekli olacak şekilde tüm bağlantı parçalarıyla birlikte,
teknik şartnamelere göre ve çizimlerde belirtilen biçimde boru hattı boyunca mevcut olan herhangi
bir çaptaki mevcut tesisat bağlantılarının ana borusuna bağlantı yapılması için gereken tüm
tedarikleri ve işleri de içerecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 51
Kazılan malzemeler, Yüklenici tarafından hiçbir zaman şehir merkezinde ve mahallelerinde

hendeklerin etrafında tutulmayacaktır. Tüm kazı materyalleri, kazının yapıldığı gün İnşaat ve
Hafriyat Atıkları Depolama Alanına veya İşveren/Müşavir’in Proje Müdürü tarafından gösterilen
döküm sahası ise Mezitli ilçe merkezine 10 km uzaklıktaki Karahacılı mahallesindedir ve Google
koordinatları 36°48'25.9"K 34°28'49.2"D (36.807205, 34.480320) taşınacak ve bertaraf edilecektir.
Kazılan malzemelerin çıkarılmasıyla ilgili tüm maliyetler (nakliye, depolama ücretleri, yükleme,
boşaltma, vb.) birim fiyatlara dahil edilecektir.
İşlerle ilgili tüm nakliye masrafları ve ücretleri birim fiyatlara dahil edilecektir ve Yüklenici
herhangi bir nakliye işlemi için ek ücret talep etmeyecektir.
Ağaçların, köklerin ve benzeri yerlerin kesilmesi gerekiyorsa, ilgili işler Yüklenici tarafından kendi
birim fiyatlarıyla ve Müşavir’in Proje Müdürü ile İşverenin denetimi altında gerçekleştirilecektir.
Yüklenicinin kazılarının belirlenen genişlikleri ve çapları geçmesi durumunda, Yüklenici, söz

konusu işlere ek olarak zemin iyileştirmesi kapsamında tüm ekstra yataklama ve geri dolgu
işlemlerini yapmakla sorumlu olacaktır ve Yüklenicinin, bu ilave işler için herhangi bir ek ödeme
almaya hakkı olmayacaktır.
İşveren tarafından her türlü yapıda kullanılacak malzemelerin (tuvenan kum-çakıl, stabilize,
granülometrik kum-çakıl, kırmataş, taş vb.) temini için taş ocağı yeri gösterilmeyecektir. Yüklenici
bu konularda İşverenden herhangi bir talepte bulunmayacaktır. Ayrıca, Yüklenici tarafından
belirtilen ocak sahası, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan inşaatta kullanılmayacaktır. Taş
ocağı yerinin değişmesi durumunda, Yüklenici, inşaattaki yeni ocak yerini kullanmadan Müşavir’in
Proje Müdürünün onayını alacaktır. Onaylanmadan kullanılan ocaktan temin edilen malzemeler
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kabul edilmeyecektir.
Yüklenici teklifini sunarken, işlerde kullanılacak ve İşverenin uygun gördüğü ilgili standartlara
uyacak her türlü malzemeyi tedarik edeceği tedarikçileri dikkate alarak teklifini sunacaktır.
Boru döşenmesi için açılan hendekler, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan
kapatılmayacaktır. Aksi takdirde Yüklenicinin hakediş ödemelerinde bu işler dikkate
alınmayacaktır.
Sınırlı çalışma alanı, trafik veya başka bir nedenle kazı makinelerinin kazı alanlarına girişi mümkün
değilse, kazı işlemi el ile yapılacaktır.
5.3 Ön Çalışmalar
5.3.1 İzinler
Mersin Altyapı Koordinasyon Merkezi (AYKOME) Genel Kurul Kararı gereği kazı, altyapı işleri
izinleri Yüklenici tarafından AYKOME'den alınacaktır. Yüklenicinin, işlerin uygulanması sırasında
AYKOME ile koordineli çalışması ve işlerle ilgili AYKOME ile tüm yazışmaları yapması
Teknik Şartname
Sayfa 52
gerekmektedir. Yüklenicinin AYKOME Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe uygun

çalışması gerekmektedir.
Kazı çalışmalarına başlamadan önce Yüklenici ilgili makamlarla (AYKOME, İl Trafik Müdürlüğü,
DSİ, Karayolları, TEDAŞ, Elektrik Dağıtım Yetkilisi, Doğalgaz Dağıtım Yetkilisi, Telekom vb.)
iletişime geçecek ve izin almak için tüm yazışmaları yapacaktır.
Yüklenici, AYKOME ve diğer ilgili makamların izni olmadan hafriyat çalışmaları yaparsa, cezaları
Yüklenici karşılayacaktır.
Yüklenici, İşveren ve / veya ilgili mercilerden alınacak izin ücreti, vergi vb. izin işlemleri için hiçbir
şekilde ödeme talep etmeyecektir. Kazı izni, ruhsat, yıkım bedeli, masrafları Yüklenici tarafından
karşılanacaktır.
İşveren ve / veya başka bir makam, yaptığı işlerden dolayı Yükleniciye herhangi bir ceza verirse,
Yüklenici cezaları karşılamakla yükümlüdür.
Yetkili makamların elektrik hatları, telefon hatları, su ve atık su hatları, doğalgaz hatları vb. iş
sahasında Mevcut altyapıya sahip olması durumunda, yerlerinin tespiti Yüklenicinin
sorumluluğundadır. Yüklenici mevcut altyapılara zarar verirse, zararları karşılayacaktır. Mevcut
altyapıların zarar görmesinden doğacak her türlü ceza Yüklenicinin hak ediş ücretinden mahsup
edilecektir.
5.3.2 Engeller
Boru hatlarının döşenmesinde idari, yasal ve fiziksel engeller olabilir. Bu tür engellerin tespit
edilmesi halinde, Yüklenici, kazı işlerine başlamadan önce İşverenle/Müşavir’in Proje Müdürüyle
koordineli bir şekilde bu engelleri kaldıracaktır.
5.3.3 Kamu Hizmetlerinin Korunması
Bu Şartname kapsamında kamu hizmetleri (bundan böyle "kamu hizmetleri" olarak anılacaktır)
aşağıdakileri ifade edecektir:
- Tüm su hatları ((su sayacı kutuları, vana kutuları, yangın muslukları vb. dahil).
- Tüm telli hatlar (telefon telleri, direkler vb.).
- Hem yüksek hem de düşük voltaj olmak üzere güç hatları (direkler vb.).
- Kablo yolları.
- Sokak aydınlatması.
- Trafik işaretleri.
- Tüm kanalizasyon hatları (rögarlar, aşmalar, sifonlar vb.).
- Drenler, su yolu geçişleri.
- Fiber optik hatlar.
Teknik Şartname
Sayfa 53
Öngörülen inşaat işlerinin sınırları kapsamındaki diğer tüm (ilişkili) kamu hizmeti müştemilatı ve
tesisatı.
Yüklenici, Sözleşmenin süresi boyunca karşılaşılan, halihazırda kurulmuş olan veya kurulacak olan
tüm drenleri, boruları, kabloları ve benzeri hizmetleri iyi ve çalışır durumda tutmak amacıyla
korumak ve gözetmek için gerekli olan tüm önlemleri, maliyeti kendisine ait olmak üzere alacaktır.
Mevcut yapıların, yolların, dolguların ve benzeri yapıların mevcut durumu ve niteliği ve mevcut
yapıların muhtelif bölümlerinin boyutları ve drenlerin, kabloların ve benzeri yapıların pozisyonu,
kapsamı ve özellikleri ile ilgili olarak Sözleşmede verilebilecek olan bilgiler, herhangi bir kesinlik
garantisi olmadan verilmektedir ve İşveren veya Müşavir’in Proje Müdürü bu konudaki herhangi
bir farklılıktan sorumlu olmayacaktır.
Yüklenici, Kamu Hizmetleri Kurumlarıyla iletişime geçmekten, koordineli çalışmaktan ve

şebekelerin ve tesisatların yerleri ve/veya yer değişiklikleri hakkındaki mevcut olan tüm bilgileri
takip etmekten ve edinmekten sorumlu olacak ve bu bilgileri edindikten sonra en kısa sürede
Müşavir’in Proje Müdürüne sağlayacaktır.
Yüklenici, bu tür faaliyetlerin makul bir şekilde ilerlemesini ve yeniden düzenleme işlerinin asgari
düzeye indirilmesini ve bu kurumların sağladığı hizmetlerin gereksiz bir şekilde kesintiye
uğramamasını temin etmek amacıyla, yeraltı veya yerüstü kamu hizmeti hatlarının kaldırılması ve
yeniden düzenlenmesi faaliyetleri konusunda bu hatların sahipleri veya yetkili makamları
(TELEKOM, Su, TEDAŞ, vs.) ile işbirliği yapacaktır.
Kazı çalışmaları sırasında yangın hidrantları, vana odası kapakları, rögar kapakları, PTT menholleri
ve diğer tesisler vb. korunacak ve üzeri kapatılmayacaktır.
Yüklenici, şebeke ve hizmetlerin yerinin belirlenmesi için Kamu Hizmetleri Yetkililerinden temin
edilebilecek tüm bilgi ve yardımı alacak ve bu yerleri teyit etmek veya kurmak için gerekli
olabilecek her türlü deneme kazılarını Müşavir’in Proje Müdürü ile mutabık kılacaktır. Deneme
çukurlarının yürütülmesi ile ilgili tüm maliyetler, Yüklenicinin hafriyat fiyatlarına dahil edilmiş
sayılacaktır.
Mevcut tesisler hakkında bu tür bir bilginin bulunmaması, Yükleniciyi, çalışması sırasında bu tür
şebeke ve hizmetlere verdiği hasarın gerektirdiği herhangi bir onarım işinin maliyetinden muaf
tutmayacaktır.
Proje alanı sınırları dahilinde ve herhangi bir ilgili inşaat işine başlamadan önce mevcut tüm
hizmetlerin tam olarak konumlandırılması Yüklenicinin kendi sorumluluğunda ve tam
sorumluluğunda olacaktır. Yüklenicinin mevcut tesisler hakkında eksik bilgilerden kaynaklanan
hiçbir iddiası İşveren / Müşavir’in Proje Müdürü tarafından dikkate alınmayacaktır. Yüklenici, tüm
sorumluluğu kabul edecek ve herhangi bir soruşturma, herhangi bir hasar veya bu tür hizmet
hizmetlerine müdahale dahil olmak üzere bu Maddede belirtilen tüm işleri sözleşme bedelinde
dikkate alacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 54
Yüklenicinin faaliyetlerinin fiber optik hat, telefon ve elektrik kurumlarının mülklerinin bitişiğinde
olduğu veya verilebilecek bir hasar sonucunda önemli gider, zarar veya sakıncaların ortaya
çıkabilecek başka bir mülkün bitişiğinde olduğu yerlerde, yapılacak işler, bu mülklerin korunması
için gerekli olan tüm düzenlemeler yapılana kadar başlatılmayacaktır. Altyapıya verilen zararlardan
kaynaklanan ve bu tesislerinin sahiplerine veya yetkili makamlarına ödenecek olan tüm cezalar,
Yüklenici tarafından karşılanacaktır.
Yeraltı yapılarının ve yüzeylerinin konumu ve kapsamı kesin bir şekilde öngörülemez ve garanti
edilemez. Mekanik teçhizat ile mevcut tesislerin yakınında kazı yapılmadan önce, Yüklenici, el
kazma deneme çukurları gibi farklı bir yöntem kullanarak, araştırma kazıları yapacak ve / veya
GPR (Ground Penetrating Radar), GMT (Geoelectric Tomography) ve Elektromanyetik
araştırmalar vb. gibi jeofizik etüt çalışmaları yapacaktır.
Yüklenici, İşleri etkileyen yer altı yapılarının ve hizmet hizmetlerinin yerinin belirlenmesi
amacıyla, Müşavir’in Proje Müdürünün memnuniyeti için İşlerin önünde yeterli keşif (kılavuz)
hendeğini kazacak ve dolduracaktır. Yüklenici, gerekirse yeraltındaki mevcut yapıların ve hizmet
hatlarının etrafını elle kazacaktır.
Sözleşmedeki fiyatlara bu tür bir el kazısı dahildir. Keşif hendekleri, gerektiğinde, amaçları yerine
getirildikten hemen sonra doldurulacak ve Yüklenici, yüzeyi tatmin edici bir duruma geri
getirecektir.
Yüklenici daha sonra bu yeraltı yapılarını ve altyapı hizmetlerini inceleyecek ve inşaat çizimleri
üzerindeki plan ve bölümlerdeki kayıtları çizecektir. İnşaat resimleri makul bir süre içerisinde
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü, ilgili Kalıcı İşlerin
konumunu kontrol etmek ve / veya yeniden konumlandırmak ve makul bir süre içinde ilgili inşaat
çizimlerini her koşulda yayınlamak için inşaat çizimlerini bir yardımcı olarak kullanacaktır.
Yüklenicinin detay çizimlerini zamanında vermemesi veya verememesi nedeniyle herhangi bir
gecikme dikkate alınmayacaktır.
Şebeke ve hizmetlerin herhangi bir geçici veya kalıcı yön değiştirmesine ve / veya yerinin
değiştirilmesine yalnızca uygun Kamu Hizmeti Kurumu ile anlaşma yapıldıktan ve Müşavir’in
Proje Müdürünün onayından sonra izin verilecektir.
Mümkün olan en kısa sürede tüm kamu hizmeti şirketlerini veya yetkilileri veya etkilenen diğer
tarafları bilgilendirmek ve inşaat sınırları dahilinde veya bitişiğindeki kamu hizmeti armatürleri,
boru hatları ve diğer aksamların gerekli tüm ayarlamalarının yapılması için çaba göstermek
Yüklenicinin görevidir.
Yüklenici, Saha içindeki trafik ışığı tesisatlarına bağlı her türlü kablo veya diğer ekipmanın güvenli
bir şekilde saklanması ve korunmasından sorumlu olacaktır.
Kazara kırılma sonucu su veya kamu hizmetlerinde kesinti olması veya maruz kalmanın veya
desteklenmemesinin bir sonucu olarak, Yüklenici derhal uygun makamı veya mal sahiplerini
Teknik Şartname
Sayfa 55
bilgilendirecektir. Söz konusu makamla, hizmetin restorasyonunda olabildiğince çabuk işbirliği

yapacaktır. Su hizmetinde hiçbir durumda mesai saatleri dışında kesinti olmasına izin
verilmeyecektir.
Yangın hidrantları her zaman İtfaiye tarafından erişilebilir tutulacak ve herhangi bir yangın
musluğunun 5 metre yakınında hiçbir malzeme tutulmayacak veya stoklanmayacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün kanaatine göre İşlerin, İşlerden etkilenen herhangi bir yapı üzerinde
fazla veya dengesiz yerleşmeye, hasara veya rahatsızlığa neden olması halinde Müşavir’in Proje
Müdürü, İşverene herhangi bir maliyeti olmaksızın, İşleri durdurma hakkına sahip olacaktır ve
Yüklenici, kendisinin eylemlerinden veya kusurundan kaynaklanan onarımların, eski haline getirme
çalışmalarının, geçici desteklerin ve benzeri işlemlerin giderlerini karşılayacaktır.
5.3.4 Önlemler ve Hasarların Karşılanması
Yüklenici, kazı esnasında her türlü güvenlik önlemini almaktan sorumludur. Yüklenici, kazı
sırasında meydana gelen can veya mal hasarlarından ve bunların tazmin edilmesinden sorumlu
olacaktır. Ayrıca, Yüklenici, işle ilgili üçüncü taraflara verilen tüm zararlardan da sorumludur.
5.3.5 Bariyerler ve Güvenlik Önlemleri
Yüklenici, yapıların temelleri ve boru kuyuları kazılırken, borular döşenirken ve hendekler

doldurulurken her türlü güvenlik önlemini alacaktır. Kazı alanını bariyerlerle donatacak ve geceleri
en az 100 m mesafeden görülebilen ışıklı tabelalar koyacaktır. Kazı alanında, gerekli uyarı işaretleri
ve ışıklı tabelalar en az 500 m mesafeye yerleştirecektir.
Yerleşim bölgesinde yapılan kazılarda, yayaların kazı nedeniyle zarar görmesini önlemek için
gerekli önlemler alınacak, bariyerler yerleştirilecek ve geçişleri sağlamak için güvenli geçiş yolları
temin edilecektir.
Ayrıca Yüklenici, trafik akışını sağlamak için çalışmalar sırasında gerekli işaret ve uyarıları
sağlayacaktır.
MERSİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ amblemi ile "Verdiğimiz rahatsızlıktan dolayı özür

dileriz" yazılı bilgilendirme levhaları, İşveren tarafından talep edilen formata göre şantiyelerde
Yüklenici tarafından yerleştirilecektir.
Yüklenici, masrafları kendisine ait olmak üzere yeterli sayıda işaret sağlayacaktır ve bu işaretler
için Yükleniciye hiçbir ek ücret ödenmeyecektir.
İşaretlerin numaraları ve özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir:
Tablo 4: İnşaat Bilgi Levhaları, Trafik İşaretleri ve Işıklı Levhalar

Tipi Özellikleri Adedi
Bilgi levhası Betonla sabitlenmelidir (min. 4x3 m.). Her iki Yeterli miktarda
tarafı yazılı
Teknik Şartname
Sayfa 56
Bilgi levhası Taşınabilir, çalışma sahalarına yerleştirilecektir Yeterli miktarda

(min. 2x1,5 m). Her iki tarafı yazılı
Bariyer Taşınabilir, çalışma sahalarına yerleştirilecektir Yeterli miktarda
(min. 2x0.80 m)
Zorunlu yön levhası Devlet Karayolları standardına göre, çalışma Yeterli miktarda
sahalarına yerleştirilecek
Yol kapalı levhası Taşınabilir, çalışma sahalarına yerleştirilecektir Yeterli miktarda
(min. 1,20x0.80 m)
Plastik koniler (Kırmızı Taşınabilir, çalışma sahalarına yerleştirilecektir Yeterli miktarda
ve beyaz)
Kırmızı-beyaz şerit Yol boyunca yerleştirilecek Yeterli miktarda
Yaya geçidi kirişleri Gerekli yerlere kurulacak Yeterli miktarda
Flaşörlü uyarı lambaları Hendeklere paralel bir şekilde yerleştirilecek 4 m mesafeyle
Sac veya Izgara Panel İş sahalarında güvenliği sağlamak için Yeterli miktarda
5.3.6 Asfalt Kesme ve Demontaj İşleri
Kaplama malzemelerinden ekonomik değeri olan sıradan kaldırım taşı, kesme kaldırım taşı, beton
plakalar, mermer plakalar, traverten vb. boru hattı boyunca yollardan çıkarılacaktır. Kaplama
malzemeleri yolun kenarında dikkatlice muhafaza edilecek veya zarar vermeden Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından belirtilen yere taşınacaktır. İşler tamamlandıktan sonra, yol eski durumuna geri
getirilecektir.
Asfalt kesme işlemi çizimlere uygun olarak her iki tarafta asfalt kesme makineleriyle yapılacaktır.
İş makinelerinin bom ve kovasına özel bıçaklar takarak asfaltın kesilmesi yasaktır. Testere kesim
sırasında aplike çizgilerini takip etmelidir. Asla içeri veya dışarı kaçarak geniş veya dar kesim
yapılmayacaktır. Dar kesilen bölüm düzeltilecektir. Yüklenici, düzgün kesilmemesi nedeniyle
yanlış uygulamadan kaynaklanan geniş kesilmiş veya ayrılmış asfalttan kaynaklanan tüm hasar ve
zararlardan sorumlu olacaktır. Kompresörle kesim yapılmayacaktır.
Boru döşeme işleri tamamlandıktan sonra, eğer işler yerleşim bölgesinde ve yol güzergahındaysa,
alt temel malzemesi Yüklenici tarafından döşenecek ve sıkıştırılacak ve asfaltla kaplanacaktır.
Eğer işler yerleşim bölgesinin dışındaysa, güzergah restore edilecek ve sahip olunan araziye teslim
edilecektir. Boş arsalarda, boru hendeği gelecekteki yerleşimler dikkate alınarak bombeli bir şekilde
bırakılacaktır.
5.4 Kazı Çalışmaları

5.4.1 Toprak İşlerine Başlamadan Yapılacak Bildirim
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün tüm zemin seviyelerini ve ölçüm amacıyla ihtiyaç
duyabileceği diğer tüm bilgileri edinebilmesini sağlamak için, iş sahasının herhangi bir bölümünde
toprak işlerine başlama niyetini en az yedi gün önceden yazılı olarak Müşavir’in Proje Müdürüne
Teknik Şartname
Sayfa 57
bildirecektir. Toprak işleri, Yüklenici Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı onayını alana kadar
başlatılmayacaktır.
5.4.2 Temizlik
Temizlik işlemi, Çizimlerde belirtilen sınırlar dahilinde veya Müşavir’in Proje Müdürünün
belirteceği şekilde tüm alanların, malzemelerin bertaraf edilmesi dahil olmak üzere temizleme ve
kök ayıklama (grubbing) işlemlerinden oluşacaktır. Söz konusu temizlik ve kök ayıklama işlemi,
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır. İlgili kazı öncesi etütler tamamlanmadığı
sürece, temizlik ve kök ayıklama işlemlerine başlanmayacaktır.
Temizlik ve kök ayıklama işlemlerinin yapılacağı alanlarda, zemin yüzeyi, Müşavir’in Proje
Müdürünün kanaatine göre toprak setlerin temeli veya diğer gerekli yapılar için uygun olmayan,
ağaç köklerinin ve dolaşmış köklerin ayıklanması dahil olmak üzere tüm ağaçlar, kökler, düşen
ağaçlar, kütükler, çalılıklar, ağaç altındaki çalılıklar, fazla büyüyen çimler veya otlar, çitler, küçük
yapılar, molozlar ve her türlü çöpler, doğal engeller veya söz konusu materyallerden
temizlenecektir.
İşveren tarafından korunması talep edilen ağaç ve bitkiler temizlenmeyecek ve işlerin yürütülmesi
sırasında herhangi bir zararın önüne geçilecektir.
Tüm uygunsuz materyaller Yüklenicinin mülkiyetinde olacaktır ve Müşavir’in Proje Müdürünün

onayladığı şekilde tatmin edici bir biçimde bertaraf edilecektir.
Gelecekte yapılacak setler ve yapı temellerinin bulunduğu yerlerdeki kökler, bitmiş zemin
seviyesinin 0,5 m'den daha az olmayan bir derinliğe kadar çıkarılacaktır. Temizlik işleminden
kaynaklanan delikler, kabul edilebilir malzemelerle doldurulacak, nemlendirilecek ve uygun şekilde
sıkıştırılacak ve Şartnameye uygun olacaktır.
5.4.3 Yıkma ve Sökme
Yüklenici, Kalıcı İşleri işgal eden veya engelleyen muhtelif mevcut yapıları, binaları veya bunların
ilgili bölümlerini Müşavir’in Proje Müdürünün talimatına göre yıkacak, demonte edecek ve/veya
çıkaracaktır. Yıkma ve sökme işlemlerinden kaynaklanan uygunsuz malzemeler, Yüklenicinin
mülkiyetinde olacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün onayına uygun bir şekilde ve Müşavir’in
Proje Müdürünün onayladığı yere atılacaktır.
Yapıların kısmen yıkılmasının gerektiği yerlerde, Yüklenici, yerinde kalacak yapıların herhangi bir
bölümüne zarar vermemeye azami dikkati gösterecektir. Bu tip bir zararın meydana gelmesi
durumunda, Yüklenici maliyeti kendisine ait olacak şekilde bu hasarı onaracak ve düzeltecektir.
5.4.4 Trafik Gereksinimleri
5.4.4.1 Trafik Yönetimi
Yüklenici, bu madde ile ilgili olarak ulusal yasalara ve uygulama kurallarına uyacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 58
Şehiriçi yollarda veya karayollarında yapılacak veya söz konusu yolları etkileyen işlere başlamadan
önce, Yüklenicinin öngörülen çalışma yöntemi, Müşavir’in Proje Müdürü, Karayolları ve Polis
Kurumlarıyla kararlaştırılacak ve yazılı olarak teyit edilecektir.
Yüklenici, yollarda yapılan veya yollara giriş yapılan işlerde Sözleşme boyunca yol ve Polis
Kurumlarıyla işbirliği yapacaktır. Yüklenici, Karayolları ve Polis Kurumlarının şartlarını veya bu
kurumlarla yapılan işlemleri Müşavir’in Proje Müdürüne bildirecektir.
Yüklenici, işlerin yürütülmesi sırasında kapatılması gereken yolların adreslerini ve çalışma

alanlarında içme suyunun kesilmesi gerekip gerekmediğini ilgili makam ve personele önceden
bildirecektir.
İşlerin mevcut taşıt yolları, yaya yolları veya kamu geçiş hakkının geçici olarak başka yere
yönlendirmesini gerektirdiği durumlarda, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürüne kabul edilebilir bir
alternatif sunacaktır ve mevcut yollara herhangi bir müdahalede bulunmadan önce bu alternatif
devreye alınacaktır.
Rampa gereken yerlerde, rampalar, kullanılacak trafik veya yaya türüne göre her açıdan uygun bir
standartta yapılacak ve temin edilecektir.
Yüklenici, tüm mülklere her zaman acil durum aracı girişlerini sağlayacaktır.
Trafiğin tek şeritli işletilmesinin kaçınılmaz olduğu durumlarda, Yüklenici, Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından kabul edilen şekilde uygun bir trafik kontrol sistemi sağlayacaktır.
Yüklenici, yollardaki çalışmalarına başlamadan önce Trafik Yönetim Planını Müşavir’in Proje
Müdürünün onayına sunacaktır.
Onaylanan Trafik Yönetimi Planı uyarınca, Yüklenici, işlerini gerçekleştirmek için ilgili kurumların
gerektirdiği tüm trafik / yaya kontrol önlemlerinin organizasyonundan, bu önlemlerin alınmasından
ve sürdürülmesinden sorumlu olacaktır. İşlerin yapılması amacıyla izinlerin alınması için ilgili
kurumlarla yapılacak tüm irtibatlar da buna dahil olacaktır. İşlerden etkilenebilecek diğer karayolu
kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli önlemler alınacaktır.
5.4.4.2 Trafik Güvenliği
Yüklenici, gündüz ve gece saatlerinde şehirde yapılacak işler için alınacak emniyet önlemleri
konusunda TS 12254 sayılı Türk Standardına ve ILBANK Şartnamelerine uygun bir şekilde her
türlü trafik önlemini (Levhalar, Aydınlatmalı Uyarılar, Trafik Uyarıları ve Yön Levhaları vs.)
almalıdır.
Yüklenici, yolların yaya ve araç trafiğine açık olmasını ve çevreye zarar vermemesini sağlamak için
gerekli tüm onayları ve tüm önlemleri almakla yükümlüdür. Yüklenici, bu önlemlerin alınmaması
durumunda ortaya çıkabilecek her türlü zarar ve ziyandan (mali, idari ve yasal) sorumludur.
Teknik Şartname
Sayfa 59
Yüklenici, kaldırımlarda yaya trafiğini ve işin yapıldığı evlere giriş ve çıkışı sağlamakla yükümlü
olup, bu konuda gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Bu amaçla cadde üzerinde işin yapılacağı
her on (10) daire veya ev için ahşap veya çelik kalaslar (120cmx 40cm x 5cm.) Veya köprüler
sağlanacak ve kontrol edildiğinde görünür olacaktır.
Taşıt trafiğine açık yollarda, Yüklenici tarafından yapılacak işin yan tarafındaki kaldırıma, yaya
trafiğine en az 125 cm genişliğinde boşluk bırakılmak ve kaldırımın muhafaza edilmesi gerekli
güvenlik önlemlerini almak şartıyla sadece borular konulabilir. açık ve sırayla. Boruların kaldırım
üzerine yerleştirilmesinden dolayı kaplama kapakları ve bordürlerinde meydana gelen her türlü
hasar Yüklenici tarafından eski haline getirilecektir.
5.4.5 Kazıların Kapsamı
Kazıların kapsamı, Müşavir’in Proje Müdürünün kanaatine göre Kalıcı İşlerin inşası için mümkün
olan asgari düzeyde veya Çizimlerde gösterilen boyutlara ve seviyelere veya Müşavir’in Proje
Müdürünün talep edebileceği başka boyutlara ve seviyelere uygun olacaktır.
İşin ilerlemesi esnasında, kazıların eğimlerinin veya boyutlarının Çizimlerde gösterilenlerden farklı
olması gerekebilir. Müşavir’in Proje Müdürü, kazıların eğimlerinde veya boyutlarında değişiklikler
yapma hakkını saklı tutar. Yüklenici, bu değişiklikler nedeniyle kazı için ek ödeme alma hakkına
sahip olmayacaktır.
5.5 Üst Toprağın Sıyrılması
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi belirtilmedikçe, bu iş kalemi, asıl yüzeyin üstündeki
toprağın 200 mm tam derinlikte sıyrılmasından oluşacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından gerekli görülmesi halinde, toprak sıyırma işlemi, kazıdan çıkan
materyallerin doldurulması için kullanılabilecek kazı alanları, Geçici İşlerin bulunacağı alanlar veya
Müşavir’in Proje Müdürünün belirttiği diğer alanlar dahil olmak üzere, İşlerin bulunduğu alanların
hemen yakınında gerçekleştirilecektir. Sıyrılan üst toprak onaylı çöplük alanlarına atılacaktır.
Dolgu setlerinin, kesimlerin eğimlerinin, drenlerin ve benzeri yapıların kaplanması için tekrar
kullanılacak olan üst toprak kazılacak ve onaylı çöplük alanlarında bir kenara ayrılacaktır. Temeli
oluşturacak veya dolgu malzemesi olarak kullanılacak malzemelerin doğal nem içeriğini ve genel
özelliklerini korumak amacıyla, sıyırma işlemi, ilgili kazıdan veya dolgu veya yapıların
değiştirilmesinden önce malzemelerin ilgili kazı öncesinde bozulabilecekleri ölçüde maruz
kalmayacakları şekilde dikkatlice programlanacaktır. Bu tür bozulan alanlar, giderleri Yükleniciye
ait olmak üzere Müşavir’in Proje Müdürünün talimatlarına uygun olarak eski durumuna
getirilmelidir.
5.6 Kayma, Düşme ve Fazla Kazı
Yüklenici, Sözleşmenin sınırları dahilinde her zaman kazıların stabilitesinden sorumlu olacaktır.
Yüklenici, kaymalar, düşmeler, fazla kazılar, rüzgar veya suyun neden olduğu erozyonlardan
Teknik Şartname
Sayfa 60
kaynaklanan ve İşlerde meydana gelen hasarlardan veya diğer sonuçsal zararlardan veya diğer zarar
verici olaylardan sorumlu olacaktır.
Yüklenici, açık kazıların herhangi bir bölümünün destek kullanılmadan güvenli kazıya imkan
vermesi konusunda Müşavir’in Proje Müdürüni tatmin edecektir veya maliyeti kendisine ait olmak
üzere, kazının güvenli bir şekilde yapılmasına imkan verecek şekilde geçici destekleri sağlayacaktır.
Yüklenici, kazılarda kaymaları önlemek ve İşlerin tehlike altında olabilecek bölümlerini korumak
ve desteklemek için mümkün olan tüm önlemleri alacaktır. Yüklenici tarafından yapılacak herhangi
bir işte oluşacak heyelan, çökme ve her türlü iş kazası Yüklenicinin sorumluluğunda olduğundan
her türlü güvenlik önlemini almakla yükümlüdür.
Yüklenici, kazıları düzenli olarak denetleyecek ve Sözleşmenin süresi boyunca zarar verici
olaylardan kaynaklanan her türlü düzeltici işi maliyeti kendisine ait olmak üzere gerçekleştirecektir
ve kazılan tüm yüzeylerin, stabil ve güvenli bir durumda sağlanmasını temin edecektir.
Belirlenen kazının sınırları dışındaki fazla kazılar, kesit dışı kazılar veya kaymalar, maliyeti
Yükleniciye ait olmak üzere, Müşavir’in Proje Müdürünün belirteceği malzemeyle ve Müşavir’in
Proje Müdürünün belirteceği şekilde düzeltilecek ve onarılacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün
kanaatine göre bu tür boşluklar işin desteklenmesi açısından zeminin stabilitesini ve bitişikteki
yapıları ve servisleri etkileyebilecekse, Yüklenici bu boşlukları C15 tipi betonla dolduracaktır.
5.7 Banketlerin ve Yamaçların Kazılması
Bu bölüm kapsamındaki iş, hepsi Şartnamelere uygun olacak şekilde uygunsuz malzemelerin
trimming, nakiye ve bertaraf işlemleri dahil olmak üzere Çizimlerde gösterilen biçimde banketlerin
ve yamaçların doğru kesitlerde ve derecelerde kazılmasını içermektedir.
Kazılan yüzeyler düzgün ve düzenli bir yüzey sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Kazılan kaya
yüzeyleri, Müşavir’in Proje Müdürünün kanaatine göre kaya kazısı için kullanılması onaylanmış
ekipmanların yetkin bir biçimde kullanılarak sağlanabilecek mümkün olan en iyi sonlandırma
yapılarak düzeltilecektir.
Fazla kazılar Şartnameye göre düzeltilecek ve bunun maliyeti tamamen Yükleniciye ait olacaktır.
Fazla kazılar için ödeme hesaplanmayacak ve ödeme yapılmayacaktır.
5.8 Drenajların Kazılması
Yüklenici, Çizimlerde gösterilen veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen yarıçaplara ve
boyutlara göre drenajları düz hat ve düzgün eğriler şeklinde kazacaktır.
Drenajların şevleri ve altı, Müşavir’in Proje Müdürünün kanaatine göre kazı işleri için kullanılması
onaylanmış ekipmanların yetkin bir biçimde kullanılarak sağlanabilecek mümkün olan en iyi
sonlandırma yapılarak düzenlenecek ve düzgün bir şekilde bitiş yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 61
5.9 Yol Kazıları
Bu bölüm kapsamındaki iş, tesviye ve malzemelerin taşınması dahil olmak üzere Çizimlerde
gösterilen boyutlarda yolların kazılmasını kapsamaktadır.
Yüklenici, yapılan işin yapılacağı bölgede asfaltların kazılmamış kısımlarının inşaat makineleri ile
işgaline ve tahrip edilmesine karşı gerekli önlemleri alacak ve hasarlı kaplama orijinal malzeme
temini ile restore edilecektir. Bu nedenle, herhangi bir çalışma sırasında, eğimi lastik tekerlekli
makinelerin çalışmasına uygun olmayan yollar dışında paletli makineler kullanılmayacaktır.
Yüklenici, kazılan yüzeyin iyi düzeyde drene edilmesine ve Çizimlerde gösterilen şekilde uygun
enine eğimlere sahip olmasına özen gösterecektir.
Yüklenici, kazıdan önce ve sonra yolun drenajının her zaman uygun şekilde korunmasını ve yol
boyunca bulunan daha yüksek eğimlerin kazılan yüzeylere zarar vermemesini sağlayacak şekilde
kazı yapacaktır.
Yüklenici, kazılan yüzeylerin bitişini düzgün ve düzenli bir yüzey sağlayacak şekilde yapacak ve
Çizimlere göre enine eğimler temin edilmesine özellikle itina gösterilecektir.
Fazla kazılar Yüklenici tarafından masrafları kendisine ait olmak üzere düzeltilecek ve her açıdan
Şartnamelere uygun olacaktır. Fazla kazılar için ödeme hesaplanmayacak ve ödeme
yapılmayacaktır.
5.10 Yapılar İçin Yapılacak Kazılar
Yapıların kazı işlemine, tüm yapısal kazılarda materyallerin çıkarılması ve bertarafı da dahil
olacaktır. Yüklenici her zaman kazılan şevlerin stabilitesinden sorumlu olacaktır. Nakliye için
ödeme hesaplanmayacak ve ödeme yapılmayacaktır.
Betonun yerleştirileceği topraktaki kazıların altı ve yan eğimleri, Çizimlerde belirtilen

yüksekliklere, boyutlara, seviyelere ve eğimlere göre doğru bir şekilde elle kazılacaktır. Yapıların
temeli Şartnameye uygun olarak hazırlanacaktır. Fazla kazıların geri dolgusu, maliyeti Yükleniciye
ait olmak üzere gereken seviyelerde ve C15 tip beton kullanılarak yapılacaktır.
Temel seviyesindeki kazıların yüzeyi herhangi bir sebepten ötürü kötüleşirse, Yüklenici, Müşavir’in
Proje Müdürünün kanaatine göre uygunsuz hale gelen tüm materyalleri tekrar kazacak ve maliyeti
kendisine ait olmak üzere, Müşavir’in Proje Müdürünün belirteceği malzemeyle ve belirteceği
şekilde değiştirecektir.
Yapı kazılarının kaya kazısı olması durumunda, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün onayından
sonra, kazıyı Çizimlerde belirtilen temel ve temel derinliğinin 250 mm ötesine genişletecektir. Daha
sonra Yüklenici, genişletilen kazıyı C15 tipi betonla gerekli temel seviyelerine kadar geri
dolduracaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 62
5.11 Hendeklerin Kazılması
Boru hatları için yapılacak hendek kazıları, her zaman Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı olarak
onayladığı uzunluklarla sınırlı tutulacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı onayı haricinde,
herhangi bir yeni uzunluk üzerinde çalışmaya başlamadan önce, onaylanan her uzunluktaki
çalışmalar Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edeceği şekilde tamamlanacaktır. Başlamadan önce
boru hattının güzergahı kazıklarla işaretlenecek ve onaylanacaktır.
Hendek kazısı sonrasında hendek tabanı iyice tesviye edilerek boru döşeme ve teknik şartnamelere
uygun hale getirilecektir. Çalışma hattı etrafına güvenlik şeridi çekilecektir.
Borular için yapılacak dolgu ve koruma işlemi, kazının etrafını tamamen kapsamalıdır. Tüm
kaplamalar ve destekler çizimlerde gösterilen genişliklerde olacaktır. Hendek genişliklerinin
belirtilen genişlikleri aşması durumunda, Müşavir’in Proje Müdürü değiştirilen yükleme koşulları
nedeniyle borularda gerekli ek güçlendirme ve koruma talep etme hakkına sahip olacaktır ve
Yüklenici, maliyeti kendisine ait olmak üzere, Müşavir’in Proje Müdürünün bu konudaki
talimatlarına uyacaktır.
Yüklenici, ortaya çıkan zeminin muhafaza edilmesi için yeterli düzeyde bir destek sistemi
sağlayacak ve bulunduracak ve bitişikteki yapıların, binaların veya tesisatların güvenliği
etkilenmeyecektir.
Yüklenici, tatil günleri ve gece boyunca her sahada gerekli ekipman, kompresörler, motor
pompaları vb. ile özel bir koruma ekibi bulunduracaktır.
5.12 Destek Sistemi
Ortaya çıkan çevreleyen zemini muhafaza etmeye yönelik destek sistemi, destekleme, çelik, tahta
palplanş veya beton kullanımı veya Müşavir’in Proje Müdürünün onaylayabileceği diğer
malzemelerin kullanımı dahil olmak üzere tüm normal geçici destek yöntemlerini içerecek ancak
bunlarla sınırlı olmayacaktır.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü talep ettiği takdirde destek sistemleri monte edilmeden önce
statik hesaplarını çeşitli derinlik ve zemin sınıfları için hazırlayarak Müşavir’in Proje Müdürü’nün
onayına sunacaktır.
Çökmeden etkilenebilecek bir mevcut yapı veya işin yakınında veya altında kazı işlemleri
yapılırken, Yüklenici, maliyeti kendisine ait olmak üzere, yapacağı iş sonucunda meydana
gelebilecek hasarları önleyecektir.
Tüm destek sistemleri, Kalıcı İş kaldırılmasına imkan verecek kadar ilerleyene kadar uygun şekilde
korunacaktır. Yüklenici, destek sisteminin kaldırılmasıyla veya kaldırılması sonucunda İşlere
verilecek zararlar ve sonuçsal hasarlardan sorumlu olacaktır ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
söz konusu sistemlerin kaldırılmasına ilişkin verilen öneriler, izinler veya onaylar, Yükleniciyi
Sözleşme kapsamındaki sorumluluklarından kurtarmayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 63
Destek sisteminin kaldırılması sonucunda herhangi bir boşluk veya açıklık bulunmasına izin
verilmeyecektir. Boşluklar ve açıklıklar, Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edeceği uygun bir
şekilde, onaylı kum-çimento, toprakla veya diğer onaylı yöntemlerle doldurulacaktır. Zeminin
korunmasına ilişkin herhangi bir ayrı ödeme veya ödeme için ölçüm yapılmayacaktır. Ortaya çıkan
zeminin korunması, kazı işleminin beraberinde kabul edilecektir ve Yüklenici tarafından herhangi
bir ek maliyet çıkarılmadan gerçekleştirilecektir.
5.13 Drenaj
Yüklenici, Kalıcı İşler inşa edilene ve geri dolgusu yapılana kadar, mevcut yeraltı suyu tabakasını
öngörülen temel seviyesinin altına indirmek ve kazıyı kuru tutmak için yeterli bir drenaj sistemi
sağlayacaktır. Kazı kuruda yapılmalıdır. Yeraltı suyu seviyesi altında yapılacak inşa işlerinde,
dökülen betona priz alıncaya kadar yeraltı suyunun karışması önlenmelidir.
Hafriyat çalışmaları sırasında yer altı sularının tahliyesi için gerekli her türlü Motopomp vb.
çalıştırma ile ilgili tüm masraflar Yüklenici tarafından karşılanacaktır. İşverenden yer altı sularının
uzaklaştırılması adı altında herhangi bir ücret talep edilemez.
Yer altı suyunun basıncı nedeniyle bir yapıda yükseltme ihtimali olduğu zaman, Yüklenici, yapının
tüm inşa süresi boyunca stabil olmasını sağlamak için yeraltı suyu basınçlarını azaltacaktır.
Eğer işin ilerlemesi esnasında kazıda kısmen veya tamamen su basması durumunda, Yüklenici, kazı
kuruyana kadar ilgili tüm işleri derhal durduracaktır.
Yüklenici, su basmasından kaynaklanan ve Geçici ve Kalıcı İşlerde meydana gelen tüm zararları
maliyeti kendisine ait olacak şekilde düzeltecektir.
Deşarj ve suyla ilgili işler, kazı işlemine dahil kabul edilecektir ve Yüklenici tarafından herhangi bir
ek maliyet çıkarılmadan gerçekleştirilecektir. Sürekli deşarj işleminde herhangi bir kesinti
olmamasını sağlamak amacıyla, Yüklenici, iş sahasında her zaman yeterli düzeyde bir yedek tesis
bulunmasını temin edecektir.
Yüklenici, işlerin kuru şartlarda inşa edilmesini sağlamak amacıyla, yapılar ve boru hatları için
yapılan tüm kazıları kaynağına bakılmaksızın her türlü sudan ari tutacaktır.
Kazıları sudan koruma, deşarj ve suyun bertaraf edilmesi işlemlerine ilişkin yöntem, Müşavir’in
Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır. Sürekli deşarj işleminde herhangi bir kesinti olmamasını
sağlamak amacıyla, Yüklenici, pompalama için gerekli tüm ekipmanları sağlayacak ve iş sahasında
her zaman yeterli düzeyde bir yedek tesis bulunmasını temin edecektir.
Kazıların susuzlaştırılması için örnek olarak aşağıdaki tekniklerden biri kullanılabilir:
- Kuyulardan pompalanarak deşarj;
- Doğrudan kazıdan pompalama;
Teknik Şartname
Sayfa 64
- Delinen ve filtrelenen kuyulardan pompalama; ve
- Asiküler filtre sistemlerinden pompalama.
Yukarıdaki yöntemlerin kullanımı, sahada belirlenen toprak özelliklerine bağlı olacaktır ve

Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır.
5.14 Kuru Tutulacak Kazılar
Aksi onaylanmadıkça (söz konusu onay sadece istisnai durumlarda verilecektir), Yüklenici, işlerin
kuru şartlarda inşa edilmesini sağlamak amacıyla, yapılar ve boru hatları için yapılan tüm kazılarda
kaynağına bakılmaksızın su olmamasını temin edecektir.
Suyun kazılardan bertaraf edilmesine ilişkin yöntem ve yer Müşavir’in Proje Müdürünün onayına
tabi olacaktır.
5.15 Temelin Hazırlanması
Bu bölüm kapsamındaki işler, sıkıştırılmış toprak dolgu yollarını veya yapılarını alacak veya
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilecek şekilde diğer amaçlar için hazırlık gerektiren
temelin hazırlanmasından oluşacaktır.
Temellerin tamamında, Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde, hiçbir gevşek
malzeme, çıkarılan moloz veya diğer istenmeyen malzemeler bulunmayacaktır. Temel alanlarında
uygun drenaj için tesviye yapılacak ve söz konusu tesviye her zaman sağlanacaktır. Yapıların
sınırlandırdığı yerler hariç olmak üzere doldu veya yapıların yerleştirileceği temeller, Müşavir’in
Proje Müdürünün kanaatine göre gevşetme gerekmediği sürece, 200 mm'den fazla olmayan bir
derinliğe kadar bir diskli tırmıkla veya pullukla veya onaylanan diğer yöntemlerle kazınacak ve
gevşetilecektir. Kazıma işlemi, dolgunun merkez hattına yaklaşık olarak paralel şekilde
yapılacaktır.
Herhangi bir kazının altında bir kusurlu malzeme ortaya çıkarsa, Yüklenici, Müşavir’in Proje
Müdürünün talimatına göre bu malzemeyi çıkaracak ve Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edeceği
şekilde bertaraf edecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi belirtilmedikçe veya aksi talimat verilmedikçe, Yüklenici,
oluşan boşlukları, C15 tipi betonla veya Müşavir’in Proje Müdürünün onaylayacağı uygun bir
granüler malzemeyle dolduracaktır. Uygun olmayan tüm materyallerin çıkarılmasından sonra, tüm
temel alanının tesviyesi yapılmalı, nemi ayarlanmalı ve sıkıştırma kontrol testi ile belirlenen
standart maksimum kuru yoğunluğunun %95'ine kadar iyice sıkıştırılmalıdır.
Müşavir’in Proje Müdürü, kendi takdirine bağlı olarak, temel için uygun olmayan malzemenin
çıkarılması ve bindirme dolgu ile aynı kalitede uygun malzeme ile değiştirilmesi ve sıkıştırılmış
dolgu olarak işlem yapılması talimatını verebilir. Daha önce Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanmayan veya talimat verilmeyen kaldırma ve doldurma işlemleri için herhangi bir ödeme
yapılmayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 65
Doğal şevlere veya doldu şevlerine yeni setler yerleştirileceği yerlerde, banklar inşaat sırasında
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtildiği şekilde tesviyesi yapılacaktır.
Beton yapıların yerleştirileceği bir temel gevşerse veya bozulursa, sıkıştırma kontrol testi ile
belirlenen standart maksimum kuru yoğunluğunun %95'ine kadar sıkıştırılacaktır.
Temelin hazırlanmasının tamamlanması ile kaplama işlerinin yapılması arasındaki süre mümkün
olduğunca kısa tutulacaktır. Daha önce Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmayan toprak
temeller üzerine yerleştirilmiş setler veya yapılar kaldırılacak ve temel, maliyeti Yükleniciye ait
olmak üzere, bu bölümde açıklanan şekilde hazırlanacaktır.
5.16 Fazla Malzemelerin Atılması
Fazlalık uygun malzemenin ve uygun olmayan malzemelerin kalıntıları aşağıda "toprak atıkları"
olarak anılacaktır. Yüklenici, kazılan tüm malzemeleri taşıyacak ve bertaraf edecektir. Yüklenici
tarafından kazılan malzemenin geçici veya kalıcı olarak bertaraf edilmesi veya depolanması için
önerilen yerler, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır.
Yüklenici, toprak artıklarını stabil bir durumda tutmak için gerekli olabilecek şekilde ve Müşavir’in
Proje Müdürünün belirteceği seviyelere ve eğimlere göre sıkıştıracak, düzeltecek ve drenajını
sağlayacaktır.
Toprak atıklarına malzeme yerleştirme işlemi, kullanılabilir arsaları kirletmeyecek veya daha az
verimli hale getirmeyecek veya doğal drenaj veya erişime müdahale etmeyecek şekilde yapılacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün gerektirdiği yerlerde toprak atıklarının içinde veya etrafında
istenmeyen suların birikmesini önlemek için drenajlar yapılacaktır.
5.17 Özel (Kanallar, Dereler, Nehir, Yol, DemiryoluGeçişleri)
Yüklenici, mevcut altyapılardan geçmek için ilgili makamlardan gerekli izinleri alacak ve bu
makamların talep ettiği gerekli bilgileri sağlayacaktır.
Yüklenici, İşlere başlamadan önce gerekli tüm güvenlik önlemlerini alacaktır. Tüm kavşaklar ve
paralel yapılar Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır.
Boru hatları ve kutu menfezlerin sulama kanalları, nehirler veya taşkın yatakları ile kesiştiği
yerlerde, güzergah mümkün olduğunca yatağı dik yönde geçecektir. Nehir geçişinin bitmiş kesiti
nehir ve taşkın sularındaki doğal akışı bozmayacaktır. Boru hattı ve kutu menfezler nehir yatağının
en az 1 m altına gömülecektir.
Borular betonarme bir kutuyla korunacak ve boş (içlerinde su olmadığında) olduklarında

yükselmeye karşı koruma altına alınacaktır.
Kazıların dereler, hendekler, menfezler ve diğer su yollarından geçtiği durumlarda, Yüklenici,

suyun tam akışını sağlamak da dahil olmak üzere, bu geçişlerde işin uygun şekilde yapılması için
gerekli tüm ek önlemleri ve maliyetleri işlere dahil etmiş sayılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 66
Sözleşme konusu inşaatı dikey ya da çapraz geçen dereler, hendekler, menfezler ve diğer su yolları
kuru koşullar altında yeniden inşa edilecek ve gerektiğinde hendek, palplanş duvarları ve drenaj
pompalarıyla korunacaktır. İnşaatın her aşamasında, çalışmaların güvenliği için gelen suyun yönünü
değiştiren borular ve kanallar döşenecektir.
5.18 Karayolları, Otoyollar ve Demiryolları ile Kavşaklar
Yüklenici, mevcut altyapılardan geçmek için ilgili makamlardan gerekli izinleri alacak ve bu
makamların talep ettiği gerekli bilgileri sağlayacaktır.
Yüklenici, İşlere başlamadan önce gerekli tüm güvenlik önlemlerini alacaktır. Tüm kavşaklar ve
paralel yapılar Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır.
Kaplanmış yollardan geçildikten sonra, drenaj sistemleri, kaldırımlar ve yaya yolları Yüklenici
tarafından asıl konumuna geri getirilecektir. Yeni kaldırım onarımının genişliği, yol genişliğiyle
orantılı olacaktır
Yeni boru hatlarının veya menfezlerin yollardan geçtiği yerlerde, boru tepesinin veya kutu
menfezinin üstündeki toprak örtüsü en az 1.50 metre olacaktır.
Yeni boru hatlarının ve menfezlerin demiryollarından veya büyük otoyollardan geçtiği yerlerde,
trafiği engellemeden boru itme veya benzer bir yöntemle geçiş yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 67
6. DOLGU VE GERİ DOLGU İŞİ
Yüklenici, dolgu çalışmalarında aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili ILBANK Şartnamelerine ve

6.1 Dolgu Malzemesi - Genel
Dolgu ve geri dolgu işlemleri, Müşavir’in Proje Müdürünün talimatlarına ve çalışma programına
uygun bir şekilde, çizimlerde gösterilen boyutlara ve seviyelere göre yapılacaktır.
Dolgu malzemesinde herhangi bir çalı, kök, organik veya uygun olmayan materyal
bulunmayacaktır. Kazılan malzeme asla hendek ve temellerin doldurulması ve geri dolgusu için
Müşavir’in Proje Müdürü, malzemelerin işin çeşitli bölümlerine uygunluğunu ve yerleştirilmesini

burada belirtilen hükümlere göre belirleyecektir. Bu belirleme, yeterli düzeydeki toprak testleri ve
Yüklenici tarafından sağlanan test sonuçları gibi onaylı bilgilere dayalı olarak yapılacak ancak
bunlarla sınırlı olmayacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü, malzemenin yapıların doldurulması ve geri
dolgusu için uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla Yüklenici tarafından hangi testlerin
yapılacağını belirleyecektir.
İşveren tarafından her türlü işte kullanılacak malzemelerin (ayrılmamış kum-çakıl, stabilize,
granülometrik kum-çakıl, kırmataş, taş vb.) yerleştirilmesi için taş ocağı yeri gösterilmeyecektir ve
Yüklenici bu doğrultuda bir talepte bulunmayacaktır. Ayrıca, Yüklenici tarafından belirtilen ocak
sahası, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan işlerde kullanılmayacaktır. Ocak yerinin
değişmesi durumunda, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan yeni ocağı
kullanmayacaktır. Onaylanmadan kullanılan ocaktan temin edilen malzemeler Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından kabul edilmeyecektir.
Kalıcı İşler için yapılacak geri dolgu, aksi belirtilmedikçe veya onaylanmadıkça, kayalar, kaba
çakıllar, kaya parçaları içermeyecek şekilde seçilecektir.
Dolgu malzemeleri, yapılara hiçbir şekilde zarar vermeyecek biçimde döşenecek ve sıkıştırılacaktır.
Beton konsolidasyonu yapılmadan beton yapılar üzerinde dolgu yapılmayacaktır.
Yüklenici, gerektiğinde, söz konusu yapıların korunması ve güvenliği için kullanılması öngörülen
döşeme, yerleştirme ve sıkıştırma yönteminin detaylarını Müşavir’in Proje Müdürünün onayına
sunacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün boruların yataklanmasına ilişkin onayı olmadan Yüklenici boru
döşeme ve montaj işlerine başlamayacaktır. Ayrıca, Müşavir’in Proje Müdürünün boruların
döşenmesine ilişkin onayı olmadan hendeklerin geri doldurulmasına devam edilmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 68
6.2 Yapıların Etrafındaki Sıkıştırılmış Geri Dolgu
Kaba ve ince çakıllar diğer malzemeler arasında iyice dağıtılacak ve malzemenin altında ve içinde
çakıl grupları oluşturmasına izin verilmeyecektir. 7,5 cm'den büyük tanecikler içeren malzemelerin
dolguya eklenmesine asla izin verilmeyecektir.
Yapıların etrafındaki geri dolgular için, tane boyutu olarak 0 ila 25 mm içeren malzeme
kullanılacaktır.
Dolgular ve geri dolgular, maksimum 30 cm kalınlıktaki veya Müşavir’in Proje Müdürünün

belirtebileceği kalınlıktaki yaklaşık olarak yatay ve kesintisiz tabakalar halinde ve hendeğin tüm
genişliği boyunca serilecektir. Malzemeyi bir yükseklikten dökerek dolgunun genişletilmesine izin
verilmeyecektir. Tamamlanan dolgu ve geri dolgunun yüzeyi mümkün olduğunca pürüzsüz olmalı
ve korunmalıdır.
Yapıların geri dolgu işlemi, beton dökümünden en az 21 gün sonra başlayacaktır. Geri dolgu işlemi,
Müşavir’in Proje Müdürünün izni olmadan başlamayacaktır.
Malzeme, sıkılama veya pnömatik sıkıştırma ekipmanıyla 30 cm kalınlığı aşmayan tabakalar

halinde yayılacak ve sıkıştırılacaktır.
Yapıyı devrilmeye karşı korumak için, yapı çevresinde eşit yükseklikte geri dolgu ve sıkıştırma
yapılmalıdır. Yapının üzerinde tehlikeli aşırı yükleme oluşmasını önlemek için, sıkıştırma işlemi en
azından ilk 60 cm kalınlığa kadar manuel olarak yapılmalıdır.
Yapıların etrafı, suyla kabarmayı önlemek için dolgunun sıkıştırılması tamamlanana kadar sudan
korunmalıdır.
6.3 Dolgu ve Geri Dolguların Sıkıştırılması
6.3.1 Yüzey Hazırlığı
Temizlik ve üst toprak kazıları açıklanan şekilde tamamlandıktan sonra, Müşavir’in Proje
Müdürünün talep etmesi durumunda, sıkıştırılan dolgunun yerleştirilecek yüzeylerde en az 15 cm
derinliğinde kazı açılacak ve daha sonra dolgu yayılacak ve sıkıştırılacaktır. Sıkıştırmadan önce,
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde, nem içeriği çok kuru ise sulama veya çok
ıslak ise kurutma yoluyla istenen seviyeye getirilecektir.
6.3.2 Sıkıştırma
Dolgu ve geri dolgular, malzemenin sıkıştırma gerektirdiği yerlerde yatay tabakalar halinde
yerleştirilecek ve bu bölümde açıklanan şekilde gerekli yoğunluğa kadar sıkılaştırılacaktır. Dolgu
veya geri dolgu malzemesi homojen olarak yayılmalı ve topaklar, boşluklar veya diğer
düzensizlikler içermemelidir.
Teknik Şartname
Sayfa 69
Sıkıştırma işleri, TS 1900'e uygun olarak toprak sıkıştırma testleriyle test edilecektir. Standart bir
sıkıştırma (Proctor) testiyle test edilen kohezyonlu zemin, dolgunun kuru yoğunluğunun Proctor
testiyle bulunan optimum kuru yoğunluğa oranı en az %95 olacaktır.
Kohezyonsuz zemin, Bağıl Yoğunluk Testiyle test edilecek ve bağıl yoğunluk oranı en az %70
olacaktır.
Sıkıştırılmış kanal, hendek, yol ve set dolgularında ve geri dolgularında, Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından belirtilen şekilde her tabakada bir numune alınacak ve bir sıkıştırma testi yapılacaktır. Bu
test, gerekli görüldüğünde daha sık yapılacaktır.
Sıkıştırma işlemi lastikler veya uygun silindirlerle yapılmışsa, yatay tabakaların kalınlığı 15 cm'den
fazla olmayacaktır. Sıkıştırma, yüzey vibratörleri veya benzer ekipmanla yapılmışsa, yatay
tabakaların kalınlığı 30 cm'den fazla olmayacaktır.
Her tabakada, sıkıştırma ekipmanının ardışık geçiş sayısı, tabaka yüzeyinin her noktasından yeterli
sayıda geçiş olmalıdır. Yan yana yapılan iki geçiş arasındaki üst üste binme şeridi, tekerleğin
yarısından daha az olmayacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü yayılan her bir tabakada sıkıştırma
testleri yapma hakkına sahiptir.
Serilen bir tabakada gerekli tüm testler yapılsa veya yapılmasa bile, Yüklenici, Müşavir’in Proje
Müdürünün izni olmadan, sonraki tabakaların yayılmasına ve sıkıştırılmasına geçemez. Gerekli
dolgu veya geri dolgunun genişliğinin yetersiz olması veya Müşavir’in Proje Müdürü, herhangi bir
nedenle keçi ayağı silindirle veya pnömatik sıkıştırma ekipmanıyla yatay serilen dolgu tabakalarının
sıkıştırılmasını mümkün görmüyorsa, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün onayını almak ve
malzemeyi mekanik tokmaklarla veya diğer benzeri makinelerle sıkıştırarak veya malzemeyi, şeve
paralel tabakalar halinde yayarak ve üzerinden bir silindirle geçerek veya başka bir yöntem
kullanarak istenen yoğunluğu sağlayacaktır.
6.4 Boru Döşeme ve Geri Dolgu
Çizimlerde aksi belirtilmediği sürece, tasarım derinliklerinde ve genişliklerinde kazılan hendeklere

döşenecek borunun altında en az 15 cm'den derinlikte başlayarak, alt kısmı pürüzsüzce tesviye
ederek kazı alanını boru döşeme işlemine hazırlayacaktır. Aşağıdaki tabloda gösterilen kalitede
boru altı yatak malzemesi, düzleştirilmiş alan üzerine ve hendek genişliğine kadar yerleştirilecektir.
Yataklama malzemesi üzerine döşenen malzemeler üzerinde yapılan testlerin olumlu sonuçlar
vermesi durumunda ve Müşavir’in Proje Müdürünün onayı alındıktan sonra, boru döşeme ve
kaplama malzemeleri tasarım yüksekliğine göre boru etrafına yerleştirilecek ve sıkıştırılacaktır.
Boru kapatma işleminin tamamlanmasından sonra, dolgu malzemeleri yerleştirilecek, sıkıştırılacak
ve test edilecektir.
Herhangi bir kazı, dolgu, boru döşeme vb. Projeye ve şartnamelere uygun olmadığı tespit
edildiğinde, döşenen hat ve üretim kaldırılarak Müşavir’in Proje Müdürünün talimatı ile
Teknik Şartname
Sayfa 70
değiştirilecektir. Gerektiğinde, Yüklenicinin Müşavir’in Proje Müdürünün tanıklığı ile deneme

kazıları yapması istenecektir. Bu kazılar için Yüklenici herhangi bir ücret talep etmeyecektir.
6.4.1 Dolgu Malzemelerinin Özellikleri
Borular için yataklama, gömlekleme ve geri dolgu için yapılacak dolgu malzemesi olarak,
aşağıdaki genel gerekliliklere uygun olan ve tablolarda verilen granülometrik sınırlar dahilinde olan
doğal malzemeler kullanılacaktır. Kırma taştan ve kazılmış malzemeler dışında doğal malzemeler
dolgu malzemeleridir. Doğal malzemeler, bu şartnameye uymaları için elekten geçirilecek ve
yıkanacaktır.
Boru hendeklerinin yataklanması, gömleklemesi ve geri dolgusu için kullanılacak doğal dolgu
malzemeleri aşağıdaki şartlara uygun olacaktır:
- Maksimum Aşınma Kaybı (Los Angeles testine göre) %40'ı geçmemelidir (TS 3694).
- Dolgu malzemesi organik madde içermemelidir.
- SO3 (Kükürt trioksit) miktarı %0,3'ü geçmemelidir.
- Likit limit 25'i geçmemeli ve plastisite indeksi 6'dan fazla olmamalıdır (TS 1900).
- 10'luk (2mm) elekte kalan malzemenin su emme oranı, 24 saatte %3'ten fazla olmamalıdır.
DN 200 - 500mm iç çapa sahip boruların yataklanması ve gömleklemesinde aşağıdaki dolgu

malzemeleri kullanılacaktır:
Elek Açıklığı % Geçiş

mm inç
19 ¾ 100
9.5 3/8 75-100
6.35 ¼ 60-100
4.75 No 4 55-90
2.0 No 10 40-70
0.425 No 40 20-45
0.075 No 200 5-15
İç çapı 600 mm veya daha fazla olan borular için, yataklama ve gömlekleme işleminde aşağıdaki
malzeme kullanılacaktır:

mm inç
25 1 100
19 ¾ 85-100
9.5 3/8 60-100
6.35 ¼ 55-90
Teknik Şartname
Sayfa 71
4.75 No 4 50-85
2.0 No 10 40-70
0.425 No 40 20-45
0.075 No 200 5-15
Aşağıda belirtilen dolgu malzemesi, Müşavir’in Proje Müdürünün onayıyla yol kotu seviyesine
kadar veya yol yüksekliğinin 10 cm altına kadar yapılacak dolgular için kullanılacaktır.

mm inç
63 2½ 100
50 2 95-100
37.5 1½ 85-100
25 1 70-100
19 ¾ 60-100
9.5 3/8 40-85
6.35 ¼ 35-75
4.75 No-4 30-70
2.00 No-10 20-55
0.425 No-40 10-35
0.075 No-200 5-15
Dolgu malzemesi olarak kırma taş kullanılması halinde, özellikleri aşağıdaki gibi olacaktır:
- Maksimum Aşınma Kaybı (Los Angeles testine göre) %40'ı geçmemelidir (TS EN 1097-2).
- Dolgu malzemesi organik madde içermemelidir.
- SO3 (Kükürt trioksit) miktarı %0,3'ü geçmemelidir.
- 10'luk (2mm) elekte kalan malzemenin su emme oranı, 24 saatte %3'ten fazla olmamalıdır.
DN200-500 mm iç çapa sahip boruların yataklanmasında ve döşenmesinde kullanılacak kırma taş

büyüklüğü 6.35 - 19 mm olacaktır. DN600 mm ve daha büyük iç çapa sahip boruların
yataklanmasında ve döşenmesinde kullanılacak kırma taş büyüklüğü 19–25 mm olacaktır.
Hendek dolgusunda (gömleklemenin üstünde) kullanılacak kırmataşların granülometrik sınırları

aşağıdaki gibi olacaktır:

mm inç
63 2 ½ 100
50 2 95-100
37.5 1½ 85-100
Teknik Şartname
Sayfa 72
25 1 70-100
19 ¾ 60-100
9.5 3/8 40-85
6.35 ¼ 35-75
4.75 No-4 30-70
2.00 No-10 20-55
0.425 No- 40 10-35
0.075 No-200 0-12
Ancak düktil, çelik ve PE boruların yataklama ve gömleklemesinde aşağıdaki boyutları verilen
granülometrik kum-çakıl veya kırmataş kullanılacaktır.
Tablo 5: Malzemenin Tipi/Kullanımı: İçme suyu borularında (Düktil ve çelik borularda);

Boru altında min. 0.15 m ve Boru üstünde min.
Yataklama ve
0.30 m kalınlığında, 0-3 mm kalınlığında taş kumu
Gömlekleme
serilerek yapılmalıdır.
Malzemenin Tipi/Kullanımı: İçme suyu borularında (PE, PVC, VB. borularda);

Boru Anma Çapı Dane boyutu (mm) Dane boyutu (mm)
(mm) (kum-çakıl) (kırmataş)
DN ≤ 110 ≤ 10 ≤5
110 < DN ≤ 200 ≤ 25 ≤ 10
DN> 200 ≤ 38 ≤ 16
Dolgu malzemesi maks. 15 cm kalınlığında tabakalar halinde yerleştirilecek ve her bir tabaka,
boruya zarar vermeyecek kadar büyük el çekiciyle veya titreşimli kompaktörle tesviye edilecek ve
sıkıştırılacaktır. Her tabaka uygun şekilde sıkıştırılmadıkça ikinci bir malzeme tabakaı
yerleştirilmeyecektir. Dolgu malzemesinin borunun alt kısımlarına boşluk olmadan girmesini
sağlamak için şişeleme (bottling) yapılacaktır. Optimum su içeriğindeki sapmalar ±%2 dahilinde
olacaktır.
Dolgudaki malzemenin ortalama kuru birim ağırlığı, laboratuvarda elde edilen azami kuru birim
ağırlığının %93'ünden az olmamalıdır.
Tüm boru döşemelerinde, tüm boru kazı ve doldurma detaylarını gösteren bir uyarı şeridi (yatak
tabakası üzerine) yerleştirilecektir. Uyarı şeritleri abone bağlantılarında 30 cm, diğer boru
hatlarında 60 cm genişliğinde mavi renkli siyah baskı ile basılmalıdır. Şerit üzerine baskı iki satır
halinde yapılacaktır. Üst satırda "MESKİ", alt satırda ise "İçme Suyu Boru Hattı" yazacaktır.
Boruları dış etkenlerden korumak için, boru üzerindeki dolgunun 1 m'den az olduğu ve derelerle
kesiştiği yerlerde, İlbank'ın tipik çizimlerine göre borular beton gömlek içine alınacaktır. Beton
sınıfı, sülfata dayanıklı C20 beton olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 73
Boruların hiçbiri Müşavir’in Proje Müdürünün izni olmadan yataklanmayacak ve gömülmeyecektir.

Belirtilen kalitede malzemeler kullanılacaktır.
Boru yatağı, standart maksimum kuru yoğunluğun %95'ine kadar sıkıştırılacaktır. Yataklama için
seviye toleransı 10 mm olmalıdır.
Boruların birleştirildiği yerlerde, her borunun silindiri boyunca eşit olarak desteklenmesini
sağlamak ve birleşmenin yapılmasını sağlamak için yataklamada geniş boyutlarda çan hendekleri
oluşturulacaktır. Boruların altındaki boşlukların yatak malzemesiyle doldurulmasına ve iyice
sıkıştırılmasına dikkat edilecektir.
Yataklama ve döşeme malzemeleri, her durumda, İşlerde kullanılmadan önce onay için Müşavir’in
Proje Müdürüne yazılı olarak sunulacak ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmamış
malzemeler kullanılmayacaktır.
Yataklama ve döşeme malzemesi, borunun korozyonuna neden olabilecek kül ve cüruf gibi
herhangi bir malzeme içermeyecektir.
6.5 Su Altına Yerleştirilecek Dolgu Malzemesi
Yüklenici, onaylanmış dayanıklı malzemeler kullanacaktır. Prensip olarak Müşavir’in Proje

Müdürü tarafından kabul edilebilir dayanıklı malzemeler şunlardır: dolgu malzemesinin
stabilitesinin garanti edilmesi, malzemenin inşaat esnasında mevcut olan akımlara karşı yeterli
düzeyde dayanıklılık sağlaması, dolgu malzemesini korumak için yeterli filtre kapasitesine sahip
olması, daha sonra inşa edilecek jeosentetiklere zarar vermeyecek olması ve yüzeyin ve yeraltı
suyunun kirlenmesine neden olabilecek maddeler içermemesi kaydıyla, seçilmemiş tüvenan veya
ocak atığı, kaya, kayaçlar, beton veya tuğla atığı.
Zemin Raporuna göre Zemin İyileştirmesi gereken yerler olduğu takdirde, Yüklenici istenilen
iyileştirmeyi yaptıktan sonra imalata devam edecek ve bu iyileştirmeyi birim fiyatlarına dahil
edecektir.
6.6 Testler
Yataklama, gömlekleme ve geri dolgu malzemelerinin ve bu malzemelerin yerleştirilmesinin

belirtilen koşullara uygun olmasını sağlamak için gerekli tüm testler ve Müşavir’in Proje
Müdürünün gerektirdiği tüm ilave testler, Yüklenici tarafından ve maliyeti Yükleniciye ait olmak
üzere gerçekleştirilecektir. Aşağıdaki testlerin yapılması gerekecektir:
Her bir yataklama, gömlekleme ve dolgu malzemesi türü için iki başlangıç gradasyon testi ve her
bir ilave 50 ton malzeme için bir ek gradasyon testi.
Granüler gömlekleme malzemesi hariç olmak üzere, önerilen her bir yataklama, gömlekleme ve
dolgu malzemesi türü için iki nem yoğunluğu (Proctor) testi veya iki bağıl yoğunluk testi.
Boru hatları için, hendek boyunca ortalama 100 m aralıklarla yerinde alan yoğunluğu testleri.
Teknik Şartname
Sayfa 74
Yataklama, gömlekleme ve dolgu için, yerleştirilen her 250 metreküp malzeme için yerinde alan
yoğunluğu testi.
6.7 Drenajın Korunması
Geri dolgu işlemi, doldurulmamış veya kısmen doldurulmuş hendeklerde su birikmeyecek şekilde
yapılacaktır. Hendek hattından geçen karayolu şarampollerinde veya diğer su yollarında biriken tüm
malzemeler, geri dolgu tamamlandıktan hemen sonra kaldırılacak ve hendeklerin veya su yollarının
asıl kesiti, seviyeleri ve konturları eski haline getirilecektir. Yüzey drenajı gereğinden fazla
engellenmeyecektir.
6.8 Oturma
Yüklenici, Genel Sözleşme Koşullarında öngörülen kusur sorumluluğu dönemi içinde ortaya
çıkabilecek tüm geri dolgu, yataklama ve gömleklemelerin tüm oturma işlemlerinden sorumlu
olacaktır. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün bildiriminden itibaren 10 gün içinde oturma
yoluyla gerekli olan tüm onarımları veya değişiklikleri yapacak veya yapılmasını sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 75
7. BORU İŞLERİ
Yüklenici, boru işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili İlbank Şartnamelerine ve Sözleşme
Çizimlerine uyacaktır.
7.1 Genel
Borular, bağlantı parçaları ve vanalar, burada belirtilen veya Çizimlerde gösterilen çapta ve
malzeme sınıfında olacak ve bağlantıları tamamen su geçirmez olacaktır. Tüm borular, vanalar ve
boru bağlantı parçaları ilgili standartlara uygun olacaktır. Yüklenici, malzemelerin test edildiğini ve
bu Şartnamenin ve ilgili Standardın gerekliliklerine uygun olduğunu gösteren sertifikalarına
Müşavir’in Proje Müdürüne iletecektir.
Genel olarak, takılmış tüm borular, vanalar ve bağlantı parçaları ilgili uluslararası norm ve
standartlara uygun olacaktır. Boruların, boru bağlantı parçalarının ve aksesuarların imalatı,
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından üreticinin işlerinde kontrole ve üretim alanında testlere açık
olacaktır. Yüklenici, malzemelerin test edildiğini ve malzemelerin bu Şartnamenin gereklerine ve
ilgili standartlara uygun olduğunu belgeleyecektir.
Borular, bağlantı sayısını en aza indirmek için maksimum uzunluklarda sipariş edilecektir.
Yüklenici, tüm malzemelerin yeterli miktarlarda tedarikinden sorumlu olacak ve herhangi bir sipariş
vermeden hemen önce, özellikle ithal edilen mallar için, gerekli miktarları tespit edecektir.
Su hatlarının mevcut sisteme bağlanması için gerekli tüm malzeme ve işlerden Yüklenici
sorumlu olacaktır.
İçme suyunun kesilmesi için gerekli kelepçe ve her türlü aparat Yüklenici tarafından temin
edilecektir. İşveren tarafından bu ekipman ve aparat için herhangi bir ücret ödenmeyecektir.
Ayrıca içme suyu borularının kelepçeli kesimi Yüklenici tarafından yapılacak ve bu iş için
Yüklenici tarafından İşverenden herhangi bir ödeme talep edilmeyecektir.
Herhangi bir kazı yapıldığında, dolgu, geri dolgu, boru döşeme, etc. Müşavir’in Proje Müdürünün
çizimlerine, şartnamelerine ve talimatlarına uygun olmadığı tespit edilirse, döşenen boru hattı ve
yapılan işler kaldırılarak Yüklenici tarafından değiştirilecektir. Müşavir’in Proje Müdürünün
talimatları gereği gerektiğinde, Yüklenici deneme kazıları yapacaktır. Bu kazılar için Yüklenici
tarafından herhangi bir ücret talep edilemez.
Borulama işleri tamamlandıktan sonra yollardaki atık maddeler Yüklenici tarafından

uzaklaştırılacaktır. Yollar süpürülerek temizlenecektir. Müşavir’in Proje Müdürü gerekli gördüğü
takdirde yollar yıkanacaktır (asfalt yollarda). Borulama işlerinden sonra yolların Yüklenici
tarafından temizlenmemesi durumunda borulama işlerinin ilgili kısmı Yüklenicinin hak ediş
belgesine dahil edilmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 76
7.2 Malzemeler
Tüm borular, kaplama ve kaplama malzemeleri içme suyu kullanımı için onaylanmış olacak ve
toksik veya sağlık açısından başka şekilde tehlikeli olduğu düşünülen miktarlarda suya geçebilecek
hiçbir bileşen içermeyecektir.
Yüklenicinin, devlet ihale müdürlüğü tarafından tanınan, ancak uluslararası kabul görmüş ve
akredite olan aşağıdaki şirketlerle sınırlı olan üçüncü taraf denetçilerden sertifika sunması gerekir:
Yüklenicinin aşağıdaki malzemeler için sertifika sunması gerekmektedir:
- Çimento harcı astarı
- Bitümlü boya
- Epoksi boya
- Epoksi toz boya
- EPDM Sızdırmazlık Halkaları ve Kauçuk Contalar
- Yağlama macunu
7.2.1 A) Yüksek Yoğunluklu Polietilen (HDPE) Borular ve Bağlantı Parçaları
Borular ve Bağlantı Parçaları, HDPE 100 (PE 100), (SDR 11- PN16) ve (SDR 17-PN 10) olacaktır.
PE100 borular TS EN 12201-2 + A1, ISO 4427-2 standartlarına ve bağlantı parçaları TS EN 12201-
3 + A1, ISO 4427-3, TS EN 1555-3 + A1 / DIN 16963 standartlarına uygun olacaktır.
Malzeme bileşiğinin gereken minimum mukavemeti (MRS) 20 oC'de 50 MPa ve 50 yıl ömürlü
olacaktır. Tasarım gerilimi en az 8 N/mm2 olacaktır.
Polietilen borular ve bağlantı parçaları aşağıdaki özellikleri karşılamalıdır:
Bağlantı parçaları enjeksiyonla kalıplanmalı veya borudakine uygun malzemeden yapılmalıdır.
UV dayanımına daha fazla mukavemet katmak amacıyla borular Karbon Siyahı (%2-2,5) ile
güçlendirilmelidir.
Üretim sırasında granül hammaddeye hiçbir yabancı madde ilave edilmeyecektir. Hammaddeye
sadece antioksidanlar, ultraviyole ışın stabilizatörleri ve pigmentler eklenecektir.
Kullanılan hammaddelerin menşei ve özelliklerini gösteren bilgi ve belgeler fabrika kabulü

sırasında verilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 77
Kullanılan hammadde fizyolojik ve toksikolojik yönden Sağlık Bakanlığı Gıdalar Kanununa uygun
olacak ve içinden geçen içme suyunun kokusunu ve tadını değiştirmeyecektir.
Boruların içme suyunda kullanılabileceğine dair Sağlık Bakanlığından veya yetkili bir kuruluştan
alınan rapor fabrika kabulü sırasında verilecektir.
Hammadde aşağıdaki şartlara uygun olmalıdır:
Yoğunluk, TS EN ISO 1183-1 standardına göre en az 940 gr/cm3 olmalıdır.
Eriyik akış hızı, TS EN ISO 1133-1 standardına göre 0,2-0,7 aralığında olmalıdır.
Kopma uzaması TS EN ISO 6259-1 standardına göre minimum %350 olmalıdır.
Hidrostatik basınç testi sonuçları, TS EN ISO 1167-1 EN ISO 1167-2 standardının gereklerine
uygun olmalıdır.
PE100 boruların tüm mekanik dayanım testleri, TS 418-2 EN 12201-2 standardına göre
yapılmalıdır.
Boruların işaretlenmesi TS EN 12201-2 +A1 standardına göre yapılacaktır, yani sıcak baskı ile
yapılacaktır ve dolayısıyla borulardaki yazılar silinemez özellikte ve okunması kolay olacaktır.
Borular üzerine MESKİ ve TSE damgaları, anma çapı ve basıncı işlenecektir.
Borular ve bağlantı parçaları "mavi" veya "mavi çizgili siyah" (içme suyu) renkli olacak ve yer altı
kullanımına uygun olacaktır. Renk dağılımı borunun her tarafında homojen olacak ve daha sonra
renklendirilmeyecektir.
HDPE özel parçalar sadece enjeksiyon yöntemi ile üretilecek olup özel parçanın iç çapı ve basınç
sınıfı, boru iç çapı ve basınç sınıfı ile aynı olacaktır.
Boruların hijyen özellikleri Sağlık Bakanlığı'ndan alınacak bir raporla onaylanmalıdır.
Yüklenici, Şantiyeye teslim edilen borulardan Müşavir’in Proje Müdürü tarafından seçilen
numuneler üzerinde bağımsız bir laboratuvarda aşağıdaki testleri gerçekleştirecektir:
- Yoğunluk tayini (TS EN ISO 1183-1 )

- MFI (Erime Akış İndeksi) tayini (TS EN ISO 1133-1 )
- Çekme mukavemeti ( TS EN ISO 527-1 )
- Kopmada uzama (EN ISO 6259-1 )
- Hidrostatik basınç testi (TS EN ISO 1167-1 EN ISO 1167-2)
- Homojenlik testi (TS ISO 18553 )
- Karbon siyahı miktarının analizi (TS ISO 6964 )
Testlerin tüm masrafları Yüklenici tarafından karşılanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 78
İthal edilen malzemeler için ithalatçı ülke tarafından verilen ilgili standart kuruluşlarının sertifikası
fabrika kabulü sırasında Kabul Kuruluna sunulur.
Hammadde, PE 100 Plus Association üyesi olan firmalardan alınacak, en az iki reaktörden geçmiş
ve ISO 9080 analiz sertifikasına sahip olacaktır. Sertifika üzerinde yoğunluk, eriyik akış hızı
(MFR), karbon siyahı miktarı ve oksidasyon indüksiyon süresi (OIT) değerleri belirtilecektir.
Uluslararası kabul gören akreditasyon kurumu tarafından EN ISO/IEC 17025’e göre akredite olmuş
deney laboratuvarlarının birinden test raporuna sahip olacaktır. Bu belgeler muayene heyetlerince
oluşturulacak tutanakların ekinde yer alacaktır.
B) Polipropilen (PPR- C) boru ve bağlantı parçaları
DIN 8077- 8078’e uygun, polipropilen Random Copolimer (PPR- C), Tip; 3’ten mamül ve Sağlık
Bakanlığından içme suyu borusu olarak kullanılmasında sakınca bulunmadığı belgelendirilmiş
olmalıdır. TS 9937,TS EN ISO 15874 standartlarına uygun olacaktır. Kimyasal maddelere karşı
yüksek dirençli, korozyona dayanıklı, paslanmaz suyun rengi kokusu ve tadını değiştirmeyen,
kaygan ve parlak iç yüzeye sahip, -20° de 20 Atü basınca dayanıklı , -20° ile +95° aralığında
kullanıma uygun PPR-C hammaddesinden yapılmış, TSE standartlarına uygun olmalıdır.
7.2.2 Plastikleştirilmemiş PVC Boru ve Bağlantı Parçaları
Kanalizasyonlara yönelik plastikleştirilmemiş PVC borular ve bağlantı parçaları, TS EN 1401-1:

2019'un ilgili hükümlerine uygun olacaktır.
Plastikleştirilmemiş içme suyu sistemleri için PVC basınçlı borular ve bağlantı parçaları TS EN ISO
1452-2:2011 standartlarının ilgili hükümlerine ve özel parçalar TS EB ISO 1452-3 standartlarının
ilgili hükümlerine uygun olacaktır.
Boruların ve özel parçaların hammaddesi güneş ışınlarının dayanıklılığını arttırmak için UV katkılı
olacaktır.
Borularda lastik contalar ve manşon takılı olacaktır; Manşonun et kalınlığı, borunun nominal et
kalınlığından az olmayacaktır.
Boruların birleştirilmesinde kullanılacak contaların özellikleri TS EN 681-1 standardına uygun

olacaktır.
MESKİ ve TSE damgaları, anma çapı ve basıncı, üretim tarihine ek olarak silinemeyecek şekilde
borulara okunaklı şekilde işlenecektir.
İzolasyon testi, boruların ve özel parçaların kabulü için sürgülü kaplinli (GMMU) en az üç tam
boyutlu borunun bağlanmasıyla yapılacak ANO üzerinde yapılacaktır.
Borular ve özel parçalar, Hijyen ve toksikoloji ile ilgili Sağlık Bakanlığı Gıdalar Yönetmeliğine
uygun olmalıdır. İçme suyu için boruların kullanılabilirliğine ilişkin Sağlık Bakanlığı veya yetkili
kurumdan alınan rapor fabrika kabulü sırasında verilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 79
7.2.3 Düktil Demir Boru ve Bağlantı Parçaları
Boru üretiminde kullanılacak malzeme ISO 2531: 2009 DN40 – DN 300 çaplar için C40 sınıfında,
DN350 – DN600 çaplar için C30 sınıfında, DN700 – ve üstü çaplar için C25 sınıfında yada eşdeğeri
TS EN 545: 2012 standardına uygun, dairesel yapıya sahip düktil dökme demir malzemeden
olacaktır.
Düktil Demir boruların tüm noktalarında et kalınlığı homojen olacaktır. Et kalınlığı, ISO 2531
DN40 – DN 300 çaplar için C40 sınıfında, DN350 – DN600 çaplar için C30 sınıfında, DN700 – ve
üstü çaplar için C25 sınıfında veya eşdeğer standarda uygun olacaktır.
Boruların üretim boyutları, ISO 2531 DN40 – DN 300 çaplar için C40 sınıfında, DN350 – DN600
çaplar için C30 sınıfında, DN700 – ve üstü çaplar için C25 sınıfında veya eşdeğeri standart
dahilinde programda verilen değerlere uygun olmalıdır.
Ağırlıklar, ISO 2531 DN40 – DN 300 çaplar için C40 sınıfında, DN350 – DN600 çaplar için C30
sınıfında, DN700 – ve üstü çaplar için C25 sınıfında veya eşdeğer standartta belirtilen değerlere
uygun olacaktır.
Mikroyapılı nodüler dağıtım boruları için en az 200 adet/mm 2 ve bağlantı parçaları için en az 80
adet/mm2 olacaktır.
Malzeme sertliği en fazla 250 HB olacaktır.
Çekme mukavemeti en az 420 MPA olacaktır.
Boruların en düşük kırılma uzunluğu DN 1000'e kadar olan çaplar için % 10, DN1000 çapı ve daha
yüksek çaplar için % 7 olacaktır.
Bağlantı parçaları için minumum kırılma uzunluğu %5 olacaktır.
İmal edilen malzeme temizlenmeli ve çapakları imalatçı tarafından uzaklaştırılmalıdır.
Tüm borular projede verilen çalışma basıncına dayanıklı olacaktır. Boruların basınç sınıfı seçimi
çalışma basıncının üzerinde olacaktır.
7.2.3.1 Kaplamalar
Çimento Harcıyla İç Kaplama
Düktil demir boruların iç kaplaması ISO 4179'a uygun olacaktır.
Kaplanacak yüzey düzgün ve pürüzsüz olacak, kaplanmış yüzey üzerinde kabarcık veya çatlak
olmayacak ve yüzey pürüzsüz ve keskin olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 80
Kaplama başlamadan önce çimento harcı boru yüzeyine sıkıca yapıştırılacak, böylece hiçbir boşluk
olmayacak ve çimento ile kaplanacak yüzeyler, tüm yabancı malzemelerden, döküm çapaklarından
ve kumlardan uzak tutulacaktır.
İç kaplamalar için yetkili ve bağımsız bir ulusal veya uluslararası sağlık kuruluşundan alınan katkı
maddelerinin sertifikası, fabrikanın onayı için kabul kuruluna verilecektir.
Bağlantı parçalarının iç kaplaması, en az 200 mikron kalınlığında solventsiz toz epoksi boya ile
yapılacaktır.
Dış Kaplama (Çinko üzeri siyah bitüm)
Düktil boruların dış yüzeyi ISO 8179 standardına göre çinko üzerine bitüm ile kaplanacaktır. Çinko
% 99,9 saflığa sahip olacak ve sprey yöntemi kullanılacaktır. Dağıtımı en az 200 gr/m2 olacaktır.
Çinko en az 70 mikron kalınlığında siyah bitüm ile kaplanacaktır. Kullanılacak bitüm, her türlü
hava koşullarına dayanıklı olacak ve ayrıca kimyasal bileşimini ve kaplama yöntemini gösteren
belgeler fabrikanın onayına sunulacaktır.
Dış kaplamalar boruların iç kısmına (muflu kısım) devam edecektir.
Boruların muf içi, solventsiz epoksi ile kaplanacaktır.
Agresif toprak özelliklerine sahip alanlarda alternatif dış kaplama olarak 400 gr/m 2 ağırlığında
çinko-alüminyum kaplama üzerine minimum 70 mikron kalınlığında mavi epoksi boya
uygulanabilir.
7.2.3.2 Contalar
Contalar Tyton veya standart tip olacaktır. Borularda kullanılacak kauçuk contaların kalitesi ve
teknik özellikleri TS EN 681-1'e yada eşdeğeri bir standarda uygun olacaktır.
Flanşlı bağlantılar için kullanılacak contalar doğal kauçuk veya EPDM malzemeden yapılacaktır.
Flanşlı bağlantılar için kullanılacak contalar, 25 bar ve üzeri işletme basınçlarında 3 mm

kalınlığında fiber takviye veya çelik takviye ile donatılacaktır.
7.2.3.3 Toleranslar
Boruların et kalınlıkları tolerans sınıfına göre standartta belirtilen boyutlarda olacaktır.
İmalat uzunlukları ve uzunluk toleransları: boruların uzunluk toleransları dökümün yapısına, termal
uygulamaya ve büzülme ve genleşme için borunun şekline bağlı olarak ISO 2531 yada eşdeğeri bir
standartta belirtildiği gibi olacaktır.
Her çaptaki boruların kütle toleransları ISO 2531 yada eşdeğeri bir standarta göre olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 81
Çimento harcı iç kaplaması ISO 4179'da belirtilen boyutlara sahip olmalı ve çimento harcı içinde
organik yabancı maddeler, su oranı, çimento ve kum ile ilgili dokümanlar fabrikanın kabulünde
sunulacaktır.
Gerilme mukavemeti, kırılma süresinin uzaması, sertlik (mikro test) sıkıştırma basıncının
çıkarılması, su emme, şişme, düşük sıcaklık sertlik değişimi ve ozan testide büyütülünce görünen
çatlakları belirten bir çizelge, TS EN 681-1 ile karşılaştırıldığında kabul edilebilir toleransların
göstergesi ile fabrikanın kabulünde sunulacaktır.
7.2.3.4 Örnekleme, Muayene ve Testler
Teslim edilmeye hazır her lottan ISO 2531 yada eşdeğeri standarta göre numune alınacak ve
numuneler mekanik, metalografik ve kimyasal testlere tabi tutulacaktır.
- Hidrostatik testi
- Gerilim testleri
- Sertlik testleri
- İç ve dış kaplama testleri
- Fizik muayne: kusurlu olarak kabul edilen ezilmiş, kaplanmış, dökülmüş, çatlamış ve
görünür kusurlu borular kabul edilmeyecektir.
Üretici ayrıca, numuneler için her partiyle birlikte her bir partiye ait yeterli sayıda test çubuğu
hazırlayacaktır.
Metalografik çalışmalarda mikro yapı nodüllerinin yapısı ve bunların sayılarının uygunluğu

incelenecektir. Parçaların mikro yapıları incelenecek ve dikral ile koterize edilen cilalı yüzeylerin
nodüler yapısı ve nodül sayısı kontrol edilecektir. Borular tam küresel grafit yapısına sahip olmalı
ve en az 200 adet/mm2 nodül içermelidir.
Basınç ve Sızdırmazlık Testi
Numuneler, önceden imal edilmiş hidrolik devrelerde ISO 2531 yada eşdeğeri standartta öngörülen
basınç ve sızdırmazlık testlerine en az 15 saniye tabi tutulacaktır. ISO 2531 yada eşdeğeri standartta
belirtilen basınç altında damlama, sızıntı ve terleme olmayacaktır. Üretici, üretilen tüm borular
üzerinde hidrostatik testler yapacaktır.
Gerilim Testi
Boruların dökme yükünden uygun şekilde dökülmüş ve hazırlanmış test çubukları çekme testine
tabi tutulacaktır. Çekme mukavemeti değerleri en az 400 - 420 N/mm2 olmalıdır.
Teknik Şartname
Sayfa 82
Sertlik Testi
Numuneler sertlik açısından test edilecektir. 250 HB sertliğe kadar olan ürünler test sonucunda
kabul edilecektir.
Kesitsel İnceleme
Numuneler, et kalınlıklarını kontrol etmek için uygun tezgahlarda kesilecektir. Boruların et

kalınlıkları eşit olmalı ve standartlara uygun olacaktır.
İç kaplamadaki (çimento harcı) çatlakların genişliği 0,8 mm'yi geçmeyecektir. Kaplama kalınlığı
standartta belirtilen değerlere uygun olacaktır.
Dış kaplama ve çinko testleri ayrıca ISO 8179-1'de verilen yöntemlerle de test edilecektir.
7.2.3.5 İşaretler
Standart damgalar, nominal çaplar, basınç ve ILBANK borular üzerinde okunaklı ve silinemez bir
şekilde kazınacaktır.
İmalatçının şirketi ayırt etmek için kullanılacak bir amblemi veya işareti olacaktır.
Basınç sınıfı, borunun çapı ve uzunluğunun ve özel parçalarının flanşlara sahip olması durumunda
kazınacaktır.
Her döküm yükü için özel işaretler dahil edilecektir.
Boruların basınç sınıfı verilecektir. (DN40 – DN 300 çaplar için C40 sınıfında, DN350 – DN600
çaplar için C30 sınıfında, DN700 – ve üstü çaplar için C25 sınıfında)
Boruların ve özel parçaların üretim yılı belirtilecektir.
Üretim standardı belirtilecektir (ISO 2531 yada eşdeğeri standart)
7.2.3.6 Boruların Kabulü

Nodüllerin dağılımı
Sertlik
Et kalınlığı
Ağırlık
İç ve dış kaplamaların özelliklerine ilişkin tüm fiziksel ve kimyasal analizler tüm fiziksel ve
kimyasal analizler
Teknik Şartname
Sayfa 83
Contaların özellikleri
Gerilim testleri
Hidrostatik test altındaki sonuçlar
Fabrika kabulü sırasında, bu teknik şartnamedeki tüm teknik konular için sunulan borular, boru
kaplamaları, borular ve boru bağlantı parçaları ve contalar ayrı ayrı ele alınacak ve yukarıda verilen
teknik değerler çizelgelerde verilecektir.
7.2.3.7 Dış Kaplama (Çelik borular)
Polietilen Kaplama
Çelik boruların dış yüzeyi ve her çaptaki özel parçalar TS 5139 ve DIN 30670 normlarına göre üç
kat sıcak polietilen ile kaplanacaktır.
Kaplama kalınlığı TS 5139 standardına göre olacaktır.
7.2.3.8 İç Kaplama (Çelik Borular)
İç kaplama DN400 mm'ye kadar çelik borular için epoksi, DN400 mm (DN400 mm dahil) ve daha
büyük çelik borular için özel katkı maddeleri içeren beton kaplama olacaktır.
İç kaplamada kullanılacak malzeme suya dayanıklı olacak, sağlığa zarar vermeyecek, suyun
kokmasına ve tadına farklı şekillerde sebep olmayacaktır.
Epoksi Kaplama
Epoksi kaplama işlemi, DIN 30671 AWWA C210, TSE EN 10289 standartlarında verilen çelik
boruların epoksi kaplamasına ilişkin kurallara uygun olarak yapılacaktır.
- Kaplama kalınlığı 350 mikrondan daha az olmayacaktır.
- Kullanılan epoksi reçinesi solvent içermeyecektir.
- Reçine hijyenik ve toksikolojik olarak insan sağlığı için uygun olacaktır.
Beton Kaplama
Beton kaplama TS EN10298, AWWA C205-80 standartlarına uygun olacaktır.
Özel katkı malzemesi betonlar tepkimeye girince tamamen zararsız malzemelerin karışımı olmalı ve
herhangi bir solvent ve sabunlaşmaya karşı dayanıklı akrilik reçinenin dispersiyonunun
Teknik Şartname
Sayfa 84
kombinasyonu olacaktır. Ayrıca, içme suyu hatlarında mikrobiyolojik açıdan uygun ve sabunlaşma
direnci, DIN 2614 standardına göre HCl tüketimi en az 45 ml iken 0,1 M olacaktır.
Özel katkılı beton kaplama, püskürtme ve serpme yöntemleriyle uygulanmalıdır. Beton kaplama
kalınlığı DN900 mm'ye kadar (DN 900 mm dahil) olan çaplar için 3 mm ve daha büyük çaplar için
5 mm olacaktır. Kaplamada çatlaklar veya boşluklar olmayacakt ancak kaplama ile yüzey arasında
boşluk yoksa yerel kılcal çatlaklara izin verilecektir. Benzer şekilde, kaplama yüzeyi mümkün
olduğunca pürüzsüz olacak ve herhangi bir dalgalanma, kraterizasyon veya derin iz olmayacaktır.
Her türlü yüzey farkı ± 1 mm ve yüzeylerdeki eşdeğer kum pürüzlülüğü en fazla 0,1 mm olacaktır;
yüzeylerde kaynak kabuğunun oluşmasını önlemeye dikkat edilirken, maksimum 0,5 mm
kalınlığında bir kaynak kabuğu kabul edilecektir.
7.2.3.9 Kaynak Sonrası Boru Çıkışlarının Kaplanması

Kaynak sonrası boru çıkışlarının kaplanması için;
Astar tabakası: kauçuk sentetik, reçine esaslı, şantiye için uygun 0,15 kg / m2,
PE 1. kat sargı bandı: borunun kaymasını önlemek için kauçuk bazlı astar tabakalı çelik boru,
1 mm kalınlıığında x 100 mm genişliğinde bağlayıcı polietilenden yapılmış L = n.3.^.D = m
Uzunluk ( D = Boru dış çapı, n = boru sayısı + özel parçaların sayısı)
PE 2. kat sargı bandı: 1. ve 2. katlar için sert ve sürekli kaynağı önlemek için kauçuk esaslıdır; 1.
kat sargı bandı ile aynı boyutta ve miktarlarda olmalıdır. Astar, boru ile birlikte 1. ve 2. kat sargı
bandıyla uygun şekilde paketlenmiş olarak satın alınmalıdır. Çeşitli genişlikteki sarma bantlarının
temin edilmesi durumunda, boru çıkışlarının yalıtıcı olmayan bölümleri% 50 oranında
kaplanacaktır.
7.2.4 Boru İşaretleyicileri
Borular ve bağlantı parçaları, oyma ve boyama metinlerle veya termal olarak aktarılan suya
dayanıklı boyayla işaretlenmelidir.
Boru işaretlerinde aşağıdaki bilgiler bulunacaktır:
- Son Alıcının adı
- Su ve kanalizasyon idaresinin adı
- Boru fabrikasının adı
- Boru sınıfı, çapı ve üretim tarihi
Teknik Şartname
Sayfa 85
7.2.5 Boruların Taşınması
Nakliye aracının kutusunda borulara zarar verebilecek çivi, sert cisim, kaya vb. bulunmayacaktır.
Borular düzensiz bir şekilde araca yerleştirilmeyecek, boşaltma ve yükleme sırasında borular
atılmayacaktır.
Boruların taşınacağı araçlar, boruların sarkmayacağı uzunlukta bir gövdeye sahip olacaktır. Borular
üreticinin önerilerine göre taşınacaktır. Onaylanmış askılar kullanılacak ve tüm kancalar ve
kelepçeler ve diğer metal donanımlar tamponlu olacaktır. Boru uçlarında iç duvar yüzeyine geçen
kancalar kullanılmayacaktır. Boru taşıma ekipmanı iyi durumda muhafaza edilecek ve Müşavir’in
Proje Müdürünün kanaatine göre borulara zarar verebilecek tüm ekipmanlar atılmalıdır.
Hiçbir koşulda borular düşürülmeyecek, birbirine çarpmasına izin verilmeyecek, serbestçe

yuvarlanmayacak veya zeminde sürüklenmeyecektir.
7.2.5.1 HDPE Boruların Taşınması
HDPE borular çap ve ihtiyaca bağlı olarak kangallanır veya düz uzunluklarda kesilir ve bu boruların
taşınması ve depolanması sırasında uygun özen gösterilmelidir.
HDPE borular düz olmayan yüzeylerde sürüklenmeyecek, fırlatılmayacak veya istiflenmeyecektir.

Yükleme veya boşaltma yapıldığında, borulara zarar gelmesini önlemek için pamuk veya naylon
(sentetik) kayışlar kullanılacaktır.
HDPE borular, güneşe maruz kalma dahil uzun mesafelerde nakledilirken kapatılacaktır. Çünkü
boru çevresinde düzensiz ısı dağılımı bükülmeye veya bozulmaya neden olabilir.
Serpantinler, normalde fabrika tarafından teslim edildikleri gibi yatay olarak depolanacak, dikey
olarak taşınması gerekiyorsa, boruların deforme olmasına neden olabilecek herhangi bir aşırı
yükleme veya aşırı hareketten kaçınmak için özen gösterilecektir.
HDPE borular, boruların deforme olmasına neden olabilecek aşırı yüklenme veya hareketi aşma
olmaksızın yatay olarak taşınacaktır.
7.2.5.2 Düktil Demir(DI) Boruları Taşıması

Düktil demir boruların taşınmasında personelin güvenliği ve boruların iç astar ve dış kaplamasına
zarar gelmemesi için uygun tekstil kayışlar, sapanlar veya halatlar ve kauçuk kaplı çelik halatlar
kullanılacaktır. Borunun kaymasını engelleyecek kadar geniş olan tekstil sapanlar ağırlık merkezine
konumlandırılacaktır.
Çapı DN400 mm'den büyük olan boruları kaldırmak için metal olmayan askılar veya uç kaldırma
için koruyucu kancalar tercih edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 86
7.2.6 Boruların Depolanması
Tüm borular, şartnamede belirtilen standartlara göre kalitelerini ve koşullarını korumak için
üreticinin önerilerine uygun olarak depolanacaktr. HDPE, PVC ve doğrudan güneş ışığına maruz
kalma konularına özellikle dikkat edilecektir.
Depolama alanı zemini borulara zarar verebilecek maddelerden arındırılacaktır.
Borular ve bağlantı parçaları yerden yüksekte depolanmalı ve dikkatlice desteklenmelidir. Borular

doğrudan birbiri üzerine oturtulmayacak ve dört borudan daha fazla yükseklikte veya DN 500'den
büyük borularda iki boru yüksekliğinde istiflenmeyecektir. Kaplinler ve mafsallar (ve bunların tüm
bileşenleri) ve diğer benzer ürünler kuru koşullarda, yerden yüksekte, kapalı alanlarda saklanacaktr.
Depolama alanları, tanımlama işaretleri açıkça görünecek şekilde, farklı sevkiyatlar ayrı istiflenecek
veya depolanacak biçimde, malzemelerin boşaltılmasını, yüklenmesini ve kontrol edilmesini
kolaylaştıracak şekilde dikkatlice düzenlenecektir.
7.2.6.1 HDPE Boruların Depolanması
Sarılı olarak mevcut borularu depolarken, üst üste yerleştirilecek sarımların uzunluğu 1,5 metreyi
geçmeyecektir. Yassı borular iki şekilde depolanabilir;
- Piramit depolama
5 cm x 10 cm kalaslar 1 m aralıklarla yere serilir. Borular bir biri üzerine her dizide azalan sırayla,
piramit şeklinde depolanır ve yüksekliği 1,5 metreyi geçemez. Boruların kaymasını önlemek için
yan kamalar kullanılacaktır.
- Kare depolama
Kalaslar yere piramit sistemindeki gibi serilir. Borular, her bir dizideki alt boru dizisine 90 ° açıyla
1,5 m yüksekliğe kadar stoklanır. 12 x 12 x 1,5 m boyutlarında bir küp oluşturulacaktır.
Yaz aylarında sıcak havanın neden olduğu borulardaki deformasyonu önlemek için stoklama
yüksekliği 1 m ile sınırlandırılacaktır.
Borular, kullanıma hazır olana kadar branda ile kaplanarak UV ışınlarına karşı korunmalıdır.
Düz boylar, herhangi bir yönde bükülmesine izin verilmeden düz, temiz bir yüzeyde depolanacaktır.
Farklı sınıf boruların üst üste istiflenmesi durumunda alt tabakalarda deformasyona daha dayanıklı
olan üst sınıf borular depolanacaktır.
7.2.6.2 Düktil Demir(DI) Boruların Depolanması
Teknik Şartname
Sayfa 87
Düktil demir borular demetler halinde depolanacak veya her bir çap için istiflenecektir. İstifleme
durumunda, aşağıda verilen maksimum yığın yükseklikleri korunacaktır:
DN600 mm 4 tabaka sayısı
7.2.7 Kurulum
7.2.7.1 Genel
Boru hatlarının montajı; boru ve ek parçaların tedariki, döşenmesi ve birleştirilmesi, yatak ve temel
inşaatları ve hattaki diğer yapıların yapımı, test edilmesi ve devreye alınmasını içermektedir.
Borular aşağıdaki standartlara göre döşenecektir:
- Cazibeli borular (EN 1610); ve
- Basınçlı borular (EN 805).
Geçici depolama alanlarına indirme ve döşeme yerine taşıma için yapılacak müteakip tekrar indirme
işlemleri dahil olmak üzere, boruların, vanaların ve diğer parçaların kaynağından veya depodan
döşeme ve sabitleme yerine taşınması için gereken tüm tesisler, işlemler ve nakliyeler, boruların ve
bağlantı parçaların tedarikine dahil olacaktır.
Montaj sırasında borular, geri dolgu sırasında yüzdürmeyi önlemek için uygun bir şekilde
sabitlenecektir.
Tüm borular, Üreticinin talimatlarına göre düzgün bir şekilde döşenecek, taşınacak ve monte
edilecektir.
7.2.7.2 Toleranslar
Borular, tasarımda gösterilen hatlara ve seviyelere göre doğru bir şekilde döşenecektir. Boru hatları
için belirtilen hat ve seviyeden izin verilen maksimum sapma aşağıdaki gibidir:
- 600 mm'e kadar: 10 mm
- 600 mm'den büyük: 15 mm
Ancak, negatif sapmalar kabul edilmeyecektir.
7.2.7.3 Birleştirme
Tüm boru birleştirme parçaları, uygun uluslararası standardın ilgili hükümlerine uygun olacak ve
üreticinin önerilerine ve bundan sonraki şartlara göre üretilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 88
Flanşlı bağlantılar, herhangi bir cıvata sıkılmadan önce uygun şekilde hizalanacaktır. Flanşlı
bağlantıların contaları, iç cıvata halkası tipinde olacaktır. Birleştirme parçaları, flanşlı bağlantılar
yapılırken kullanılmayacaktır; ancak dikey birleştirmeyi kolaylaştırmak için, contalar, asgari
miktarda şeffaf kauçuk çözeltisiyle geçici olarak bir flanş yüzeyine sabitlenebilir. Cıvata dişlerine
grafit hamuru uygulanacak ve somunlar, taban tabana zıt çiftler halinde eşit şekilde sıkılacaktır.
Somunlar titreşimle gevşemeye karşı sabitlenecektir.
Drenaj boruları için kullanılan kauçuk bağlantı halkaları, boru üreticisinden temin edilecektir.
Kayar bağlantılar için mafsal yağlayıcıları kullanılacaktır.
Aksi belirtilmedikçe, açık yumuşak çelik bileşenlere sahip birleştirme parçaları temizlenecek ve
tüm gevşek paslar çıkarılacaktır. Birleştirme yapılması için bırakılmış bir boşluktaki iç astar, aksi
belirtilmedikçe, onaylı tedarikçinin önerilerine göre tamamlanacaktır. Dış koruma, birleştirme
parçasının dış yüzeyine bir milimetreden az olmayan bir kalınlıkta uygulanan bitüm içermeli,
ardından uygunsa sıcak bitüm ile bağlanmış ağır işe uygun cam elyaf banttan spiral bir sargı
bulunmalıdır.
Borular, yatak malzemesi ve yapılan birleştirmeler üzerindeki hendeğe döşenecektir. Montaj

esnasında, boruların doğru çizgide ve seviyede döşenmesini ve her bir birleşme yerinde, bağlantı
parçasında, boru branşmanında vs. sızdırmazlığın sağlanmasını sağlamak için dikkatlice kontrol
edilecek ve denetlenecektir. Tesviye ve borunun seviyesi, Yüklenici ve Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından kontrol edilecektir. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün boru montajı için onayı
olmadan boruların döşenmesine ve geri doldurulmasına başlamayacaktır.
7.2.7.4 A) HDPE Boruların Kaynaklanması
Alın Kaynağı
Alın kaynağı ile birleştirme işlemi çapı 50 mm ile 2500 mm ve et kalınlığı çapına göre 5 mm ile
150 mm arasında olan borular için yapılabilir. Alın kaynağı DIN – DVS 2207 – 1 standardına göre
yapılacaktır.
Yüklenici aşağıdaki PE boru alın kaynağı prosedürünü gerçekleştirecektir:
- Alın kaynağı yapabilmek için çevre sıcaklığı 5°C’nin altında olmayacaktır.
- Birleştirilecek boruların et kalınlıkları eşit olmalı, fark olması durumunda iki boru
arasındaki maksimum et kalınlığı farkı% 10'un üzerinde olmayacaktır.
- Kaynak için kullanılacak alın kaynağı makinası serftikalı olacaktır.
- Kaynakçılar PE boru kaynaklamada tecrübeli ve sertifikalı olacaktır.
- Kaynak işlemine başlamadan önce kaynak yapılacak yüzeyler kesilmeli ve oksidasyondan

arındırılmalı ve kaynak yüzeyleri arasında tam temas sağlanmalıdır.
Teknik Şartname
Sayfa 89
- Kaynak yüzeyinin düzeltme sırasında kirlenmesi daima önlenmelidir. Kirlenme varsa,

düzeltme işlemi tekrar yapılmalıdır.
- Kaynak yüzeyi kaynak makinası ile ısıtılmadan önce saf alkol ile temizlenmelidir.
- Kaynak makinası sıcaklığı 200 – 220 °C arasında olmalı ve borunun yapıldığı hammaddeye
ve uygulama standardına göre belirlenmelidir. Daha küçük et kalınlığına sahip borular için
daha yüksek sıcaklık değerleri, daha yüksek et kalınlığına sahip borular için daha düşük
sıcaklık değerleri tercih edilecektir.
- Kaynak prosedürünün başlamasından sonra, boruların birleştirme basıncı değerleri soğutma

boyunca eşit tutulmalıdır.
- Borunun içinde oluşan hava sirkülasyonu, kaynak soğutma işlemini dengesiz bir şekilde
hızlandırdığından, kaynak işlemi sırasında boruların bir ucu tıkanacaktır.
- Kaynak işlemine başlamadan önce, makinenin sıcaklık değerleri kontrol edilmeli ve kaynak
istenen sıcaklık değerine ulaştıktan 5 dakika sonra başlamalıdır.
- Makinenin kaynak bölümü ve borunun kaynak bölümü kaynak işleminden önce

temizlenmelidir.
- İçme suyu boruları için kaynak basınç testi EN 805 standardına göre yapılacaktır.
Elektrofüzyon Kaynağı
Elektrofüzyon kaynağı ile birleştirilecek bağlantı parçaları, kaynak parametreleri içeren barkod
etiketi taşımalıdır.
Yüklenici, servis Te alanı için aşağıdaki elektrofüzyon kaynak prosedürünü uygulayacaktır:
- Kurulacak ve Servis Te alanı içinde kalacak boru mesafesi oksidasyon tabakasını kaldırmak
için kazınacaktır
- Borudaki oksidasyon tabakası kaldırılmalı ve boru yüzeyi, kaynak yapılacak Servis Te'nin iç
yüzeyi, döner kafa kaynak yüzeyi ve çıkış ucu endüstriyel alkol ile temizlenmelidir.
- Servis Te'nin alt kısmı borunun alt kısmına yerleştirilir.
- Servis Te, yerleştirme olukları hizalanarak alt kısma yerleştirilir.
- Pakette bulunan vidalar çapraz olarak sıkılır.
- Kaynak makinesinin kabloları Servis Te'de bulunan kutup uçlarına monte edilir.
Teknik Şartname
Sayfa 90
- Bağlantı parçasındaki etiket Kaynak Makinesi Barkod Okuyucu ile taranır. Makine kaynak
işlemine başlamak için START sinyalini verir. Kaynak işlemi sırasında kaynak yeri asla
hareket ettirilmemelidir.
- Kaynak soğuma süresinden sonra Servis Te, üst kapak sola çevrilerek açılır.
- Servis Te üst noktasında bulunan bıçak mekanizması, boruyu kesmek için 14 mm Alyen
anahtarı ile saat yönünde döndürülür.
- Boru kesme işleminin tamamlanması üzerine, alyan anahtarı üst noktadaki bıçak
mekanizmasını tamamen sıkmak için saat yönünün tersine döndürülür.
- Servis Te üst kapağı saat yönünde döndürülerek tamamen sıkılır. Kurulum bu işlemle
tamamlanır.
b) PPR-C Boruların Kaynaklanması
PPRC boruların kaynağı, özenle ve titizlikle yapılmalıdır. PPRC borularının kaynağında füzyon
kaynağı adı verilen birleştirme metodu kullanılacaktır. Bu kaynak için özel tasarlanmış kaynak
makinesi kullanılır. Bu kaynak metodu, PPRC boru ve ek parçalarının özel tasarlanmış kaynak
makinesi yardımı ile ısıtılarak eritilmesi ve birbirlerine yapıştırılması esasına dayanır.
Kaynak yapımında dikkat edilecek bazı hususlar aşağıda verilmiştir;
- Boru kesimi, boru makası ile kesilmeli ve boru eksenine dik yönde olmalıdır.
- Borular temiz olmalı ve kirlenmiş PPRC boru ve ek parçalara kaynak yapılmamalıdır.
- PPRC borularda soket kaynağı 260 °C’de yapılmaktadır. Kaynağa başlanmadan önce
kaynak
makinesinin 260 °C’ye kadar ısındığı kontrol edilmelidir.
- Yapılan kaynağın ek parça ile boru arasında boşluk olmamalıdır.
Kaynak yapılacak boru çapına uygun temiz lokma seçilmelidir.
7.2.7.5 Düktil Demir Boruların Ek ve Montajı
Conta temizlenmeli, esnetilmeli ve ardından yuvaya yerleştirilmelidir. Contadaki oluk, yuva

içindeki tespit damarı üzerine yerleştirilecektir. Contanın tutma ayağı, yuvasına sıkıca oturacak ve
contanın topuk kısmı boruların ağzından dökülmeyecektir.
Yağlayıcı, contanın giriş ağzıyla temas edeceği iç yüzeyine, pah kırılmasına ve sokete giren
borunun 50 mm'lik kısmına ince bir film tabakası olarak uygulanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 91
Eklenecek borunun muf kısmı hizalanacak ve conta ile temas edene kadar bitişik yuvaya
yerleştirilecektir. Derzin son montajı bu noktada sonuçlandırılır. Borunun uçları zaten pahlanmıştır.
Boru kesildiğinde, montajdan önce, conta hasarını önlemek için borunun uçları pahlanacaktır.
Boruların ucunda iki şerit vardır. İkinci şeridin yarısına kadar borunun spigot kısmı sokularak
montaj tamamlanacaktır.
Bağlantılar, DN300mm'ye kadar borular için 50'ye, DN350-DN800mm için 40'a kadar herhangi bir
yönde saptırılabilir. Tüm tıkaçlar yivli olmalıdır. Birleştirme yapılırken borular her zaman aynı
hizada olacak ve gerekirse ek yerinden sonra defleksiyon yapılacaktır.
Boru montajında kullanılan ekipmanlar, bağlantı elemanlarında da kullanılacaktır.
7.2.7.6 Eğriler ve Kıvrımlar
Borular mümkün olduğunca düz çizgi halinde döşenmelidir. Uzun yarıçaplı eğriler, birleşme
yerlerinde sapma yapılarak sağlanacaktır. Birleşme yerlerinin bu amaçla saptırılması, boru üreticisi
tarafından ilgili birleşme türü için belirtilen maksimum sapmanın %50'sinden fazla olmayacaktır.
Birleşme yerlerinin saptırılmasıyla gereken yön değişikliği sağlanamıyorsa, prefabrik dirsekler
kullanılacaktır.
Kaynaklı çelik boruların veya kendinden ankrajlı bağlantılarının kullanıldığı yerler dışında,
redüksiyonlar, t bağlantıları, kapaklar vs. gibi yerlerde ve 11.25 o veya daha fazla sapma olan eğriler
veya kıvrımlarda basınçlı borulara beton baskı yatakları sağlanacaktır. Baskı yataklarının tipi ve
boyutu çizimlere uygun olacak veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan şekilde
olacaktır.
Basınç yataklarının betonu, "Beton ve Çelik İşleri"nin ilgili tüm gereklerine uygun olacak ve uygun
taşıma kapasitesine sahip, dağıtılmamış toprak veya kayaya dikkatlice yerleştirilecek ve hiçbir
durumda boruya 150 mm'den daha az kaplama yapılmayacaktır. Beton C20 sınıfında olacaktır.
Basınç yatakları dökülürken, hiçbir kaplin veya birleşme yeri kaplanmayacaktır ve gerekirse
bağlantı parçaları olan borular, basınç yatağına kemerlenmiş uygun bir paslanmaz çelik kayışla
basınç yatağına sıkıca sabitlenmelidir. Tahta kalıp kullanıldığında, bu tahta geri dolgudan önce
çıkarılmalıdır. Betonun, boru hattına herhangi bir basınç uygulanmadan önce yeterli düzeyde
mukavemet geliştirmesi sağlanacaktır.
7.2.7.7 Beton Kaplama
Boruların yüzeye çıktığı veya gereken boru üst dolgusunun az olduğu yerlerde, borular kalınlığı 20
cm'den az olmayan C25/30 sınıfı betonla kaplanmalıdır. Beton yatağı ve çevresine giden plastik
borular, bir plastik tabakaya (120 µm nominal kalınlıkta) sıkıca sarılmalıdır.
Gerekirse, Müşavir’in Proje Müdürünün talimatıyla derin döşenen borular için betonda yataklama
sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 92
Esnek birleşme bağlantıları olan borular için, sıkıştırılabilir dolgu kesilecek ve betonun tüm kesiti
boyunca her boru birleşme yerine yerleştirilecektir.
Beton tek bir işlemde dökülecek ve “Beton ve Çelik İşleri” gereklerine uygun olacaktır. Borular,
beton dökülürken kaldırılmaya veya hareket etmeye karşı koruma altına alınacaktır.
Yüklenici, beton kaplaması için gerekli yöntem beyanını, tasarımlarını ve hesaplamalarını

Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
7.2.8 Topraktaki Boru Hatlarının Testi
7.2.8.1 Boru Hatlarının Testinden Önce Alınacak Önlemler
Yüklenici, herhangi bir boru hattını test etmeden önce, boru hattının yeterince sabitlenmesini ve
dirseklerden, boru branşmanı çıkışlarından veya boru hattı uçlarından kaynaklanan itmelerin,
sağlam bir zemine veya uygun bir geçici ankraja iletilmesini sağlamayacaktır. Açık uçlar, uygun
şekilde takılmış tapalar, kapaklar veya boş flanşlarla kapatılmalıdır. İtme kuvvetinin tamamlanmış
bir boru hattına veya mevcut bir boru hattına aktarılmasına izin verilmeyecektir.
Boru hattının basınç testi yapılmadan önce, test süresi boyunca hareketi önlemek için her bir boru
için gerekli tespitin sağlanmasını sağlayacak şekilde hendek yeniden doldurulmalıdır.
Yüksek noktalarda ve boş flanşlarda boru hattından havanın tahliyesi için yeterli pay bırakılmalıdır.
7.2.8.2 Test Yöntemi Programı ve Bildirimi
Bir boru hattının testinden önce, Yüklenici, bir test programını Müşavir’in Proje Müdürünün
Yüklenici, bir boru hattının bir bölümünü test etme niyetini, en az 5 iş günü öncesinden Müşavir’in
Proje Müdürüne bildirecektir.
Ana döşeme ve bölüm testinin tamamlanmasından ve sahadan ayrılmadan önce, tüm boru hattı
kapsamlı bir kapsamlı basınç testine tabi tutulacaktır. Tüm boru hattı bir şebekeyi oluşturuyorsa
veya çok uzun bir iletim hattıysa, Müşavir’in Proje Müdürü bölümsel testin, daha önce test edilmiş
olanlardan daha büyük bölümler halinde yapılmasına karar verebilir. Testler başlamadan önce test
işlemlerinin ayarlanması için Müşavir’in Proje Müdürünün onayı alınacaktır.
Yüklenici, bildirim dönemi boyunca işgücünün, ekipmanların ve malzemelerin sağlanmasından tek

başına sorumlu olacaktır ve bu dönemdeki verimsiz geçen süre için herhangi bir ekstra ödeme
talebinde bulunulmayacaktır.
Yüklenici, gereksiz su israfını önlemek için tüm makul önlemleri alacak ve gerekli tüm depolama
tanklarını, pompaları, boruları, muslukları, bağlantı parçalarını, hortumları ve diğer donanımları
gereken şekilde temin edecek, monte edecek, bakımını yapacak ve çalıştıracaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 93
7.2.9 HDPE Basınçlı Boruların Test Edilmesi
Hat basınç testi, hizmete sokulmadan önce aşağıdaki prosedür adımları izlenerek kurulan boru
hatlarına uygulanacaktır.
Ön Test
- Hat su ile doldurulur. Doldurma sırasında en yüksek noktadaki vana açılarak hattaki basınçlı
hava tahliye edilir.
- Hat kapatılır
- Test basıncı, MDP (maksimum tasarım basıncı) + 5 bar veya PN x 1,5 (hangisi daha
düşükse) olarak belirlenir.
- Hat, uygun bir pompa kullanılarak 10 dakika içerisinde test basıncına getirilir.
- Pompalama, 10 dakika boyunca test basıncını dengelemeye devam eder.
- Pompa durdurulur. Dağıtım hattı 60 dakika kendi kendine bırakılır.
- Boru hattı visko-elastik deformasyona maruz kalır. 60 dakika içinde% 30'dan fazla azalma
olmayacaktır. % 30'un üzerindeki basınç düşüşü, hatta su sızıntısı olduğunu veya sıcaklıkta
artış olduğunu gösterir. Her iki durumda da test sonlandırılır. Hat üzerinde inceleme ve
sıcaklık kontrolü yapılarak hat üzerindeki tüm gerilmeler ölçülerek ön test tekrar yapılır.
Ana Test
Ana testte iki yöntemden biri tercih edilir. 1. Basınç düşüşü testi Yöntemi
- 60 dakika sonra hattın basıncı Tablo 1'deki değerler oranında azaltılır.

- 30 dakikalık kasılma süresi, basınç azalması üzerine sayılır. Basınç 30 dakika boyunca
muhafaza edilir veya artırılırsa, hattın kapatılmış olduğu kabul edilir. Şüphe durumunda test
süresi 1,5 saate çıkarılır. Ancak bu süre zarfında maksimum 0,25 bar basınç düşürmeye izin
verilir. 0,25'ten fazla basınç düşüşü gözleniyorsa dağıtım hattında kaçak var demektir.
Basınç Düşüşü için Su Hacmi Kaybı Yöntemi
- Basınç düşüşü sırasında çıkarılan su hacmi belirlenir (Vt).

- Hattan çıkarılabilecek maksimum su hacmi ΔV max formülü kullanılarak hesaplanır. Vt ≤ V
testi kabul edilebilirse.
7.2.10 Düktil Demir Boruların Hidrostatik Basınç Testi
Hat basınç testi, hizmete sokulmadan önce aşağıdaki prosedür adımları izlenerek kurulan boru
hatlarına uygulanacaktır.
Bir su ana hattının veya hattın bir bölümünün montajı tamamlandıktan sonra ve ek yerleri
kapatılmadan önce, Yüklenici tarafından hattın hidrostatik testi yapılacaktır. Test yapılmadan önce
beton itme bloklarının kürlenmesi için yeterli bir süre tanınmalıdır. Test yapılmadan önce herhangi
Teknik Şartname
Sayfa 94
bir sızıntının gözlemlenmesi için açık bırakılacak boru ek yerleri dışında, borular ve itme blokları
üzerindeki ve etrafındaki tüm geri doldurma ve sıkıştırma tamamlanmalıdır.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdüründen DIN EN805'e göre önceden hazırlanmış Basınç Testi
Protokollerini (format) alacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün talimat verdiği şekilde kurulu boruların, bağlantı elemanlarının ve
vanaların hidrostatik basınç testlerini gerçekleştirmek için bu ayrıntılı prosedür kullanılmalıdır.
Hidrostatik basınç testini gerçekleştirme prosedürleri, her test bölümü için test pompasının yerini ve
kapasitesini, pompadaki test basıncını, boru hattından havayı boşaltma prosedürünü, boruyu suyla
doldurma prosedürünü, boru bölümünün uzunluğunu ve boru hattının test edilmesi, yıkanması,
kurutulması ve temizlenmesinden sonra suyu boşaltma prosedürünü belirtmelidir.
Ana borular, her bölüm için maksimum 1000 m'ye kadar test edilecektir. İkincil borular ve üçüncül
borular (ISO 63), her bölüm için maksimum 500 m'ye kadar test edilecektir. Basınç testleri, uygun
basınç kaydediciler veya kaydediciler ile yapılmalıdır.
Basınç Testlerinin Süresi
Ön basınç testi, ıslatma süresine izin vermek için, ana deneylerin başlayacağı varsayılmadan önce
24 saat süreyle basınç uygulanarak yapılmalıdır. Bundan sonra, tüm bağlantılar sızıntı kanıtı için
dikkatlice incelenecektir.
Ana test için test basıncı, DN200mm'ye kadar boru çapları için en az üç saat ve DN250mm ila
DN600mm boru çapları için altı saat süreyle uygulanacaktır. Boru hatları için test basıncının PN 16
için 24 barın altına, PN25 için 37 barın altına ve PN40 için 40 barın altına düşmesine izin
verilmeyecektir. Test süresi boyunca artarsa ve olursa, basınç belirtilen değere yükseltilecek ve
eklenen ilave suyun bir kaydı tutulacaktır.
Test Prosedürü
Ön test için basınç, çalışma basıncı ile başlayacak ve ön deneyin son 6 saati içinde deney basıncına
ulaşacaktır.
Test edilecek boru hatlarının en alt noktasında alınacak test basıncı ve test mastarı kotuna göre
düzeltilmelidir.
Ana testin test basıncı (Maks. Tasarım basıncı + 5bar) 'dır. Yüklenici, boru için gerekli olan
uluslararası standartlara göre gözden geçirecek ve Müşavir’in Proje Müdürünün talimatı uyarınca
izin verilen işletme basıncını aşmayacaktır.
Özellikle ana testler, uygulanan boru malzemesi için ilgili standartlara uygun olarak Müşavir’in
Proje Müdürünün gözetiminde yapılmalıdır.
Teknik Şartname
Sayfa 95
Yüklenici, boru sistemini doldururken sisteme doldurulan su miktarını aşağıdaki şekilde

aşmayacaktır:
DN200 çapa kadar :1,5 litre/saniye
Test basıncı, Mühendis Temsilcisini tatmin edecek şekilde bağlantı vanaları ve göstergeler vb. ile
donatılmış uygun bir pompa ile uygulanacaktır. Göstergeler ve sayaçlar yeni olacak ve test ve
kalibrasyon için bir sertifika ile birlikte sunulacaktır.
Hava durumu, zaman, süre, doldurma süresi, basınç vb. gibi tüm ilgili test verileri dahil olmak üzere
test edilen sistem, boru ve bağlantı elemanlarının bölümlerinin yerleşim düzenini belirleyen test
sonuçları, bir rapor şeklinde üretilecektir. Yüklenici ve Yüklenici ve Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından imzalanmalıdır.
Bu rapor, tamamlanan işin nihai kabulü tarihine kadar Yüklenicinin sistemin bakımı ve bakımı
konusundaki sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.
Durdurma Ucu
Basit bir durdurma ucu, yaklaşık 0,5 - 1,0 m uzunluğunda bir çelik boru bölümünden oluşur ve
üzerine bir kapatma plakası kaynaklanmıştır ve içeri giren suyu ve gelen havayı barındırmak için
gerekli açıklıkları içerir. Durdurma ucu, ayrıca gerekirse test suyunun hattan pompalanabileceği bir
açıklık içerebilir. Durdurma ucu, standart bir kaplin veya onaylanan başka bir yöntemle test
edilecek boruya birleştirilebilir. Durdurma ucunu test basıncına karşı yerinde tutmak için itme
blokları veya geçici bir ankraj sağlanmalıdır.
Test Öncesi Havanın Çıkarılması
Test basıncını uygulamadan önce, tüm hava borudan dışarı atılmalıdır. Tüm hava tahliye edildikten
sonra, tüm musluklar kapatılacak ve yukarıda belirtildiği gibi test basıncı uygulanacaktır. Olası su
darbesini önlemek için hat yavaşça doldurulacaktır.
Test Süresince İnceleme
Teknik Şartname
Sayfa 96
Açıkta kalan tüm borular, bağlantı parçaları, valfler ve bağlantılar basınç testi sırasında dikkatlice
incelenecektir. Sızıntı gösteren tüm bağlantılar, sıkılaşana kadar yeniden birleştirilmeli veya boru
malzemesi değiştirilmelidir.
Bu basınç testi sonucunda ortaya çıkan kusurlu boru veya ek yerleri, bağlantı parçaları veya valfler,
masrafları kendisine ait olmak üzere Yüklenici tarafından tamir edilecek veya sökülüp yerine
sağlam malzeme ile değiştirilecek ve Müşavir’in Proje Müdürüne tatmin edici olduğu kanıtlanana
kadar test tekrarlanacaktır.
İzin Verilen Su İlavesi
Ek su, boru suyla doldurulduktan ve hava atıldıktan sonra belirtilen test basıncını korumak için
döşenen boruya veya herhangi bir bölümüne uygulanması gereken su miktarı olarak tanımlanır.
Boruya pompalanan ilave su miktarı doğru ölçülecektir.
Test basıncı için 24 saatte km başına litre olarak hesaplanan ilave su 0,3 D'den az olana kadar ana
su kesiti kabul edilmeyecektir, burada D, mm cinsinden borunun nominal çapıdır.
Müşavir’in Proje Müdürü, spesifik testi, test edilen borunun uzunluğunu, basıncı, test süresini ve
gerekli ilave su miktarını tanımlayan sızıntı testinin sonuçlarının yazılı bir raporunu hazırlayacaktır.
Rapor, Yüklenici ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından imzalanacaktır.
Yüklenici, yeterli miktarda ölçü aletleri, pompalar, durdurma uçları ve bağlantıları ve burada
açıklanan tüm boruların testi için gerekli ve uygun olan her şeyi sağlayacaktır. Yüklenici ayrıca
testle ilgili gerekli tüm geçici işleri yapacak ve testin başarılı bir şekilde tamamlanmasının ardından
bunları kaldıracaktır. Tüm testler Müşavir’in Proje Müdürü huzurunda yapılacak ve bu testlerin
sonuçları Yüklenici tarafından imzalanacak ve gerekli test raporlarını hazırlayacak Müşavir’in Proje
Müdürüne teslim edilecektir.
Bu testlerin Müşavir’in Proje Müdürünü tam tatmin edecek şekilde yapılması için gerekli tüm
ekipman, işçilik, malzeme ve su masrafları kendisine ait olmak üzere Yüklenici tarafından
sağlanacaktır. Herhangi bir testin başarısız olması durumunda, Yüklenici, tamir ettikten ve herhangi
bir sızıntıyı giderdikten sonra, bu test burada yer alan gereklilikleri karşılayana kadar yukarıda
açıklanan diğer testleri gerçekleştirecektir. Tüm bu testlerin ve tekrar testlerin masrafları
Yükleniciye ait olacaktır.
7.3 Su Abone Bağlantıları

Ev bağlantıları İşveren tarafından Sözleşme dosyasına ilave edilmediği durumda, Yüklenici
tarafından hazırlanacak olan detaylı çizimlere göre yapılacaktır. Tüm kazılar, Şartnamede
belirtildiği gibi yapılacaktır. Yükleniciye yapılan ödemeler için temel olarak boru çaplarına göre
hendek kazısı genişlikleri aşağıdaki gibidir:
Çap (mm) Trenç Genişliği (mm) Min. Trenç Derinliği
Teknik Şartname
Sayfa 97
(mm)
63 D+300 700
50 D+300 700
40 D+300 700
32 D+300 700
Ev bağlantı boruları, binadaki daire sayısına bağlı olarak aşağıdaki çaplarda olacaktır:
1 katlı bina için, DN32 mm HDPE boru
2-3 katlı bina için, DN40 mm HDPE boru
4-6 katlı bina için, DN50 mm HDPE boru
7+ katlı bina için, DN63 mm HDPE boru
Yüklenicinin kazısı belirtilen genişlik ve çapları aşarsa, zemin iyileştirme gibi çalışmaların yanı sıra
tüm ilave yatak ve geri dolguları yapmakla yükümlü olacak ve bu tür ekstra işler için herhangi bir
ek ödeme almaya hakkı olmayacaktır. Yüklenici, aşan hendek genişliğine karşılık gelen yol
kaplamasına zarar vermişse, hasarlı kaplamanın eski haline getirilmesinden sorumlu olacaktır.
Kazı, borunun sağ ve sol taraflarında eşit boşluk bırakacak şekilde hendek tabanına yerleştirilecek
şekilde düzenlenecek ve her durumda belirtilen kazı genişliği sağlanacaktır.
Hendek genişliği belirtilen genişlikten daha azdır ve bu nedenle, üst kısımda sağlam bir zemin
sağlamak için kazıların altta her iki tarafa genişletilmesine izin verilmez.
Malzemenin Tipi/Kullanımı: Su şebekesi ev bağlantılarında (PP, PE ve PVC borularda);
Yataklama ve
0-5 mm ince kum
Gömlekleme
0-63 mm malzeme (kırılmış taş veya çakıl veya
Dolgu
stabilize malzeme)
Su şebekesi ev bağlantıları için, elekten geçirilmiş seçilmiş kazıdan çıkan geri dolgu sadece bahçe
içindeki yeşil alanlarda uygulanacaktır. Diğer kısımlarda (yol, kaldırım, v.b) dolgu malzemesi
kullanılacaktır.
İşlere dahil edilecek tüm bağlantı parçaları PE 100 olacaktır. Tüm boru ve bağlantı parçaları geçerli
standartlara uygun olmalı ve Yüklenici tarafından onaylı bir üreticiden tedarik edilecektir.
İşlerde kullanılacak tüm borular ve özel parçalar Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış
bir imalatçıdan temin edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 98
Elektrofüzyon kaynağı üretici talimatlarına göre yapılacaktır.
Tüm boru bağlantıları sağlam ve su geçirmez olacaktır.
Diğer boru tipleriyle birleştirilmesi gerektiğinde, özel bağlantı parçaları (flanşlı adaptör)
kullanılmalı ve PE 63 boru uçlarına diş açılmayacaktır.
Algılanabilir bant (sürekli) PE boru üzerine yerleştirilecektir.
Ev bağlantı boruları teknik özelliklere uygun olarak test edilecek, temizlenecek ve dezenfekte
edilecektir. Müşavir’in Proje Müdürü bağlantılarda herhangi bir kusur olup olmadığını kontrol
edecektir. Yüklenici, bağlantıları tamamen çalışır durumda teslim edecek ve tüm kusurları
düzeltecek ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından verilen tüm onarımları yapacaktır.
7.4 Su Temini ve Dağıtım Sisteminin Temizlenmesi ve Dezenfeksiyonu

7.4.1 Genel
Yüklenici, çalışmaya sonrada müdahale edilmesini veya işin tekrarlanmasını engellemek ve işin
genel ilerlemesini hızlandırmak için yıkama ve dezenfeksiyon çalışmalarını işlerle birlikte koordine
edecektir.
Yüklenici, dezenfeksiyon işini tamamlamak için gerekli tüm boru tesisatı, boru tesisatı bağlantıları,
geçici valfler, numune muslukları, pompalar, dezenfektan, nötralizasyon ajanları, klorür kalıntı test
cihazları ve diğer tüm ekipman veya tesisleri sağlayacaktır.
Hizmeti kesintiye uğratmanın gerekli olduğu tüm durumlarda, hizmetin kesilmesinden en az iki gün
önce Müşavir’in Proje Müdürü'nin izni alınacaktır.
Aksi belirtilmedikçe, hatların hidrostatik olarak test edilmesinden ve sonuçta ortaya çıkan herhangi
bir onarım işleminin tamamlanmasına kadar son temizlik işlemi yapılmayacaktır.
Yüklenici, istenirse su hatlarının temizlenmesi ve / veya dezenfeksiyonu sırasında temsilcilerinin

bulunabilmesi için çalışmadan 1 hafta önce ilgili yetkilileri bilgilendirecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi kabul edilmedikçe, tüm dezenfeksiyon işleri ANSI /
AWWA C651 ve “Su Tesislerinin Dezenfeksiyonu için ILBANK Teknik Şartnamesi” gereklerine
uygun olacaktır.
Dezenfeksiyon çalışmalarına başlamadan önce Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürüne ayrıntılı bir
dezenfeksiyon planı sunacaktır. Plan, önerilen yöntem ve prosedürü, gerekli koordinasyonu,
dezenfeksiyonu gerçekleştiren personelin niteliğini, operasyon sırasını, kullanılacak ekipmanı,
hatları doldurma ve yıkama şeklini, klor enjeksiyon noktalarını, numune noktalarını, test
programını, içme suyu kaynağını, nötralizasyonu ve boşa giden suyun bertarafını kapsayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 99
Bakteriyolojik testlerden önce Yüklenici, belirtilen bakteriyolojik testleri yapacak sertifikalı bir test
laboratuvarı belirtecektir. Her testin tamamlanmasından sonra, test sonuçlarının üç kopyası
Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır.
Klor kalıntı testlerinin sıralı kaydı yapılacak ve sonuçlar tüm klor kalıntı testleri tamamlandıktan
sonra Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır.
Yüklenici, ANSI / AWWA C651 Bölüm 4.20.1'de belirtilen damla seyreltme yöntemiyle klor
kalıntı testlerini yapmak için gerekli aparatı sağlayacaktır. Testler Yüklenici tarafından yapılacak ve
test sonuçları her bir testi içeren bir kayıt defterine; yer, tarih, saat, test sonuçları ve test kiti üreticisi
ile birlikte kaydedilecektir.
Hatlardaki suyun örneklenmesi ve testi, her numune için standart bir heterotrofik plaka sayısı da
dahil olmak üzere ANSI / AWWA C651 Bölüm 7'ye göre son yıkamadan sonra yapılacaktır.
Bakteriyolojik testler herhangi bir örnekleme noktasında koliform organizmaların varlığını

gösterirse, hatlar temizlenmeli, yeniden örneklenmeli ve tekrar test edilmelidir. Kontrol numuneleri
koliform organizmaların varlığını gösteriyorsa, hatlar kabul edilebilir sonuçlar elde edilene kadar
yeniden klorlanmalıdır.
Yüklenici tarafından tedarik edilen tüm malzemeler ANSI / AWWA C651 gerekliliklerine uygun
olacak, temiz olacak ve şüpheli test sonuçlarına sebep olabilecek kalıntılardan arındılırmış olacaktır.
Kalsiyum hipoklorit AWNA 8300'e uygun olacaktır.
Kalıntı klor konsantrasyonu, uygun bir aralık, damla sayısı, titrasyon kiti veya geniş aralıktaki
renkli disklere sahip bir othotolidin gösterge karşılaştırıcısı kullanılarak ölçülecektir. Renkli disk
aralığı, klor konsantrasyonu sınırlarına uyacak şekilde seçilmelidir. Test kitleri iyi çalışır durumda
muhafaza edilecek ve kalıntı klor numune alma noktasında derhal testine hazır olacaktır.
7.4.2 Dezenfeksiyon Prosedürü
Tamamlanan boru hattı test edildikten, onaylandıktan ve geri doldurulduktan sonra,

dezenfeksiyonlar aşağıdaki şekilde gerçekleştirilecektir: Borular yıkandıktan sonra, sistem tamamen
boşaltılmalı, tüm vanalar dikkatlice kapatılmalı ve sistem klor çözeltisi ile doldurulmalıdır.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi belirtilmedikçe tüm borular, bağlantı parçaları, vanalar ve
aparatları burada belirtildiği gibi Yüklenici tarafından dezenfekte edilecektir.
Yüklenicinin dikkati, her türlü yabancı malzemenin boruya girmesinin engellenmesinden sorumlu
olduğu Sözleşmenin gereklerine yönlendirilir.
Yüklenici, boru hatlarının iç kısımlarını kir ve diğer yabancı maddelerden uzak tutmak için azami
özen gösterecektir. Müşavir’in Proje Müdürünün görüşüne göre, kir veya diğer yabancı maddeler,
Teknik Şartname
Sayfa 100
yıkama ile çıkarılamayan bir boruya girerse, Yüklenici, borunun içini yüzde beş hipoklorit
dezenfekte solüsyonu ile temizleyecek ve temizleyecektir.
Yüklenici, boru hattının ilk dolumu sırasında, aynı anda boru hattının doldurulduğu noktaya klor
beslemesi vermelidir. Klorun doldurma hızı ve besleme hızı, boru hattındaki sudaki klorun
başlangıç konsantrasyonunun litre başına 50 ila 100 miligram arasında olacağı şekilde orantılı
olmalıdır. Bu konsantrasyonun muhafaza edilmesini sağlamak için, bakiye klor, doldurma işlemi
sırasında boşaltma, kombinasyon hava valfleri veya diğer yerlerde ölçülecektir.
Klorlu su boru hattının her bölümünde en az 24 saat kalacak ve bu süre zarfında tüm vanalar ve bu
aparatları dezenfekte etmek için blöf çalıştırılacaktır. 24 saatlik sürenin sonunda, boru hattındaki su,
boru hattı boyunca en az 25 mg / L klor içerecektir. 24 saatlik sürenin sonunda boru hattı belirtilen
klor konsantrasyonuna sahip olamazsa, Yüklenici tam dezenfeksiyon sağlamak için işlemi gerektiği
kadar tekrar edecektir.
7.4.3 Boru Hattının Yıkanması
Tüm boru hatları, tüm hidrostatik basınç testleri ve dezenfeksiyon işlemleri yapıldıktan ve
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kabul edildikten sonra Yüklenici tarafından yıkanacaktır.
Klor çözeltisinin boşaltılmasından sonra, boru sistemi serbest klor içeriği 1-2 mg / L olana kadar
içme suyu ile yıkanmalıdır.
7.5 Yüzeylerin Yenilenmesi
Yüklenici, hasar görmüş üst yapıyı (kilitli parke taşı, asfalt, bordür vb.) MESKİ standartlarına
uygun olarak 15 gün içinde onarmakla yükümlüdür.
Zamanında tamamlanmayan üst yapının onarımının MESKİ tarafından yapılması durumunda bedeli
Yüklenici tarafından MESKİ'ya ödenecek, yenileme çalışmaları için MESKİ'ya yapılan ödeme
Yüklenicinin hak ediş bedellerinden ceza olarak düşülecektir.
Yüklenici, Projelerin nihai kabulüne kadar yüzeylerin yenilemesinden sorumlu olacaktır.
Araç trafiğine kapalı yollarda, tüm kaldırımlar yaya trafiğine açık bırakılacak, çalışma alanı ile
kaldırımlar arasına koruma güvenlik panoları konulacak, kaldırımların kazma, dolgu veya diğer
inşaat malzemeleri ile kirlenmesi veya herhangi bir nedenle, hemen temizlenecek, süpürülecek ve
gerekirse yıkanacaktır. Çevreyi temizlemek amacıyla her çalışma noktasına en az bir kişi
atanacaktır.
7.5.1 Sınıflandırma
Yüklenici, Kusur Bildirim Süresi sona erene kadar, halkın güvenliğini sağlamak için bu
Sözleşmeyle alakalı olarak gerçekleştirdiği yolları eski haline geri getirme işlemlerini düzenli
olarak ve sıklıkla kontrol edecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 101
Bir yüzeyde kötüleşme veya çökme meydana geldiğinde (ister Yüklenici tarafından rutin kontroller
esnasında tespit edilsin veya Yükleniciye başka bir şekilde rapor edilsin), Yüklenici, söz konusu
kusuru Müşavir’in Proje Müdürünün ve alakalıysa ilgili yol Kurumunun onayladığı şekilde ve
Müşavir’in Proje Müdürüni ve ilgili yol Kurumunu tatmin edecek biçimde derhal onaracaktır.
Yüklenici, yollardaki ve yaya yollarındaki hendeklerin nihai olarak eski durumuna geri getirme
işlemini yaptığı yerlerde, söz konusu hendekler, işlerin tamamlanmasından altı ay sonra Müşavir’in
Proje Müdürü, İşveren ve Yüklenici tarafından müştereken kontrol edilecektir ve Yüklenicinin,
işlerin tamamlanmasından beri meydana gelebilecek normal aşınma ve eskimeler hariç olmak üzere
herhangi bir bozulmayı belirtilen şekilde düzeltmek için istenebilecek işleri, maliyeti kendisine ait
olmak üzere gerçekleştirmesi gerekecektir.
7.5.2 Hasar verilecek yüzeyler
Boru döşeme işlemi esnasında karşılaşılması, parçalanması ve yenilemesi olası yüzeyler şunlardır:
- Yüzeyi işlem görmüş servis yolları;

- Normal asfalt ve bitüm makadam yollar;
- Ağır iş yapılan asfalt ve bitüm makadam yollar;
- Kaldırım taşları;
- Diğer tipteki yüzeyler.
İhale aşamasında, Yüklenici proje alanını ziyaret ederek yol yüzeylerinin türünü belirleyecek ve
bunları ihalesinde değerlendirecek, böylece Yüklenici yüzeyler hakkında bilgi sahibi olacak,
uygulama aşamasında herhangi bir hak talebinde bulunamayacaktır.
7.5.3 Yüklenicinin Verdiği Hasar
Yüklenicinin, kazı makinelerini veya donanımlarını uygunsuz kullanması, dikkatsizlik veya başka
kaçınılabilir bir sebeple belirtilenlerden daha büyük genişliklerde hendek açması durumunda veya
yolların, pistlerin veya yaya yollarının kalan bölümlerinde, ağır iş makinelerinin palet baklaları veya
tekerleklerinin yüzeylere zarar vermesi durumunda, Yüklenici, söz konusu yüzeylerin, faaliyetlerine
başlamadan önceki haline tamamen getirilmesinden sorumlu olacaktır veya ilgili kuruma,
belgelenen onarım maliyetlerini ödeyecektir.
7.5.4 Geçici Yenileme Esnasında Oturma
Yüklenici, kendisi tarafından inşa edilen geçici yüzeyler konusunda sürekli dikkatli olacak ve üç
aylık süreler boyunca bu yüzeylerin oturma tamiratından, görünümünden ve onarımından sorumlu
olacaktır. Geçici yenileme de oturmaların meydana gelmesi durumunda, bu oturmalar, Yüklenici
tarafından, derhal bitişik yüzeyle aynı hizada doldurulacak ve yeterli düzeyde kapatılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 102
7.5.5 Geçici Yenileme
Mevcut taşıt yolunun açıkta kalan kenarları, hendek genişliğiyle tutarlı tekdüze bir çizgiye dikey
olarak kesilecektir. Kesme derinliği, aşınma tabakası ve temel tabakasının birleşik kalınlığına eşit
olacaktır. Dağıtılmamış yol temeli, asgari olarak 75 mm genişliğe maruz bırakılmalıdır.
Hendeğin dolgusu, bitmiş yüzeyden 450mm derinliğe kadar alınacaktır. Bu seviyeden yüzeyin 125
mm'sine kadar yapılacak dolgu aşağıdaki sınıflarda onaylanmış çakıl veya kırma taş olacaktır:
Elek Boyutu Ağırlıkça Geçirme Yüzdesi

75mm 100
37,5 mm 85 - 100
10 mm 45 - 100
5mm 25 - 85
600mm 8 - 45
75mm 0- 10
Malzeme, 200 mm konsolide olmayan derinliği aşmayan tabakalara yerleştirilecek ve sabit bir geri
dolgu oluşturmak için tamamen sıkıştırılacaktır.
Üstte kalan 125 mm, Şartname madde 14.1’e göre yol temel malzemesi olacaktır. Yüzeyde
titreşimli bir silindirle işlem yapılacak ve hendeğin derinliğine bağlı olarak yaklaşık 50 mm yüzeye
getirilecektir.
7.5.6 Kalıcı Yenileme
Kalıcı yenileme Yüklenici tarafından Bölüm 14’teki şartlara ve çizimlere göre yapılacaktır.
Geçici eski haline getirme işlemi, mevcut yolun oluşum seviyesine kadar çıkarılacak ve yüzey iyi
sıkıştırılacaktır. Alt temel, yol temeli ve müteakip temeller, Şartnamenin 14.1’inci hükümlerine
göre döşenecek ve sıkıştırılacaktır. Mevcut taşıt yollarının açıkta kalan kenarlarına, yol temelinin ve
sonraki temellerin döşenmesinden önce, uygun şekilde astar katlar veya yapıştırma katları
uygulanmasına dikkat edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 103
8. BETON İŞLERİ
Yüklenici, beton işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili ILBANK Şartnamelerine ve Sözleşme
İşlerin muhtelif yerlerine beton dökülürken, Yüklenici tarafından tarih, saat, hava ve sıcaklık
koşullarını gösteren düzenli ve günlük kayıtlar tutulacak ve tüm beton mikserlerinin irsaliyeleri ile
birlikte ara ödeme belgeleri ile birlikte Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır. Yüklenici ayrıca
tüm somut deneylerin sonuçlarını kaydedecek ve bu sonuçları numunenin temsil ettiği işlerin
bölümlerine göre belirleyecektir.
8.1 Betonun Sınıflandırılması
İşlerde kullanılan her türlü beton, beton sınıfına ve mukavemetlerine göre aşağıda belirtilen şekilde
sınıflandırılacaktır.
SİLİNDİR
MİNİMUM KÜP MUKAVEMETİ
BETON SINIFI MUKAVEMETİ
kg/cm2
kg/cm2
28 gün 28 gün
(C 45/55) 550 450
(C 40/50) 500 400
(C 35/45) 450 350
(C 30/37) 370 300
(C 25/30) 300 250
(C 20/25) 250 200
(C 16/20) 200 160
(C12/15) 150 120
(C 8/10) 100 80
8.2 Beton Karışımların Tasarımı
Yüklenici, sıcaklık ve büzülmeye bağlı etkiler en aza indirilecek şekilde, beton karışımları aşağıda
belirtilen sınıflara göre ve belirtilen şartlara ve ilgili standartlara uygun olarak tasarlayacaktır.
Tasarlanan karışımlar Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacaktır. Ancak, bu onay,
Yükleniciyi bu bölümdeki sorumluluklarından kurtarmayacaktır.
Belirli maruz kalma koşulları altında dayanıklılığı sağlamak için betondaki gereken minimum
çimento içeriği aşağıdaki gibi olacaktır:
Donatısız Betonarme Öngerilmeli

Maruz Kalma Sınıfı
beton beton
Teknik Şartname
Sayfa 104
Nominal maksimum agrega boyutu (mm)
40 20 40 20 40 20
betonun kg çimento/m3'ü
Hafif: hava şartlarına ve zorlu koşullara karşı

230 250 - 280 - -
korumalı. Üst yapıların inşasında kullanılacak
Orta: gömülü beton ve sürekli su altında olan

beton. Şunlarda kullanılacak:
- İnşaat İşleri üst yapıları 250 280 - 320 - -
- Altyapılar 250 280 290 320 - -
- Menfezler 250 280 290 320 - -
- Yollar 250 280 - 320 - -
- Kazıklar ve palplanşlar - - - 320 - 330
Yüksek: denize ve hafif tuzlu suya veya alternatif

ıslatma ve kurutmaya maruz kalan veya yoğun
yoğuşma veya aşındırıcı dumanlara maruz kalan.
Şunlarda kullanılacak:
- Oluklar 270 310 - 360 - -
- Kanalizasyon, menholler, devrilir kapaklar 270 310 - 360 - -
- İstinat duvarları 270 310 - 360 - -
Betonun yerleştirilmesi için gerekli işlenebilirlik, Yüklenici tarafından belirlenecek ve Müşavir’in

Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır. İşlenebilirliği artırmak amacıyla gerekli olan beton
karışımlarında yapılacak her türlü ayarlama, önceden Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanmalıdır. Gözenekli beton, ince agrega kullanılmadan yapılacaktır. Kaba agreganın tane
dağılımı, 19 mm'lik bir elekten geçen ağırlıkça %95'ten az ve 10 mm'lik bir elekten geçen ağırlıkça
%5'ten fazla olmamalıdır. Bütün agrega parçacıkları, bir çimento harcı tabakasıyla kaplanacaktır.
Yerleştirildiği zaman gözenekli betonda hiçbir kaymaklanma tabakaı bulunmayacaktır.
8.2.1 Beton Karışımı Tasarımı - Sualtı Betonu
Sualtı betonunda, iyi akış özellikleri için yüksek çökme (slump) olmalı, yeterli kaynaşma için
ayrışmaya yatkınlığı düşük olmalı ve sıkıştırma gerektirmeyecek kıvamda olmalıdır.
Teknik Şartname
Sayfa 105
Sualtı betonunun 150 ila 180 mm'lik bir çöküşü olacaktır ve aşırı kabul edilebilirlik sınırları 120 ila
200 mm'dir.
Maksimum agrega boyutu 20 mm olacaktır. Tane dağılımı kesintisiz olacaktır. Yüksek kum/çakıl
oranı sağlanacaktır. Ağırlıkça kum yüzdesi %42 ila %45 arasında olacaktır.
En ince parçacık boyutlu parçaların bulunmadığı kum kullanılmayacaktır. Çimento, Hochoffen tip
veya tip II (ASTM) portland yüksek fırın çimentosu olacaktır.
Çimento düşük bir sertleşme oranına sahip olacaktır. Beton karışımındaki çimento miktarı 325
kg/m3 olacaktır. Karışımdaki dolgu maddesi miktarı 60 kg/m 3 olacaktır. Çimento ağırlığının %0,5'i
kadar bentonit eklenecektir.
Su-çimento oranı 0,53 olacaktır.
Terleme testleri, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak yapılacaktır.
Sualtı betonu için minimum mukavemetler şu şekilde olacaktır: üst tabaka: beton yüzeyden 0-200
mm için 10 N/mm2; ve üst tabakanın altı: beton yüzeyinden > 200 mm için 25 N/mm2
8.2.2 Deneme Karışımları
Müşavir’in Proje Müdürünün karışım tasarımlarını onaylamasından sonra, Yüklenici, deneme

karışımlarının hazırlanması ve onaylanması İşlerde betonlama işleminin başlamasını
geciktirmeyecek şekilde yeterli bir süre içinde, Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda, tasarlanan
her beton sınıfında bir deneme karışımı hazırlayacaktır. Deneme karışımları, "Betonun Test
Edilmesi ve Reddedilmesi" bölümüne uygun olarak Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanmış bir laboratuvarda test edilecektir.
Bu deneme karışımları, ancak Yüklenici bu Şartnamenin gerekliliklerini yerine getirdiğini

kanıtladığında sonlandırılacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün önceden onayı olmadan karışım
tasarımında hiçbir değişiklik yapılmayacaktır.
Yüklenici, ilk olarak Müşavir’in Proje Müdürünün onayını almadan kararlaştırılan bir agreganın
kaynağında veya niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmayacak ve daha sonra, agregaların ön
numunelerini Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün talep
etmesi halinde, yeni tasarımlar hazırlayacak ve yeni deneme karışımları yapacak ve ön test küpleri
veya silindirlerini hazırlayacaktır.
İş sahasındaki tüm beton işleri için, sadece Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış
karışımlar kullanılacaktır.
8.3 Betonun Karıştırılması
Tüm çimentolar ve agregalar, onaylanmış tipte ağırlıksal harmanlama makinelerinde ölçülecektir.

Makineler temiz ve iyi durumda tutulacak, ayarları korunacak ve düzenli aralıklarla ve Müşavir’in
Teknik Şartname
Sayfa 106
Proje Müdürünün gerektirdiği durumlarda hassasiyeti ve doğruluğu kontrol edilecek ve

ayarlanacaktır.
Agregalardaki serbest nem içeriğine dikkat edilecektir ve bu içerik, en az günde bir kez veya hava
koşullarının değişmesinden sonra belirlenecektir.
Malzemeler, tartı ve çalışma hatası dahil olmak üzere %2,5 tolerans dahilinde tartılacaktır.
Ağırlıksal harmanlama makinesi, hiçbir malzeme kalmayacak şekilde verimli bir biçimde
boşaltacaktır.
Beton, onaylanmış tipte mekanik karıştırıcılarla karıştırılmalıdır. Her bir beton harmanının
karıştırılması hiçbir durumda iki (2) dakikadan daha az sürmeyecektir. Harmanlama tesisinin
kapasitesi, iş sahasında kesintisiz beton teslimatı sağlanacak düzeyde olacaktır.
Her beton karıştırma makinesine, uygun bir su ölçüm cihazı takılacaktır ve bu cihaz, Yüklenici
tarafından uygun ayarda tutulacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün gerektirebileceği aralıklarda
kontrol edilecek ve kaydedilecektir.
Priz almaya başlayan beton, su ekleyerek veya eklemeyerek tekrar karıştırılmayacaktır. Hiçbir
durumda İşlerde bu tip beton kullanılmayacaktır. Karıştırıcı tamburun tüm içeriği tekrar
doldurulmadan önce boşaltılacaktır. Karıştırıcı tamburu, farklı bir sınıfta beton için karışım
oranlarını değiştirmeden veya karıştırmayı durdurmadan önce iyice temizlenmelidir.
Herhangi bir beton karıştırma işlemine başlamadan önce, Müşavir’in Proje Müdürüne yeterli süre
öncesinden bildirimde bulunulacaktır.
Her bir beton harmanı veya kamyon yükü için tesiste aşağıdaki kayıtlar tutulacaktır:
 Betonun sınıfı
 Agrega ve çimento ağırlıkları
 Eklenen su miktarı
 Karıştırma süresi
 Beton harmanının boşaltıldığı zaman
 Varsa katkı tipi ve miktarı
8.4 Çimento, Su, Katkı ve Depolama
8.4.1 Çimento
Sülfata dayanıklı çimento TS 10157:2008 SDÇ 42.5R'ye uygun olacaktır.
Kullanılan Portland çimentosu, TS EN 197-1 (CEMI) ve TS EN 197-1 (CEMIl/A-P, CEMIIB/P,

CEMII/A-Q) çimento standartlarına uygun olacaktır. Çimentonun yukarıda belirtilen standartlara
uygun olduğunu gösteren bir uygunluk belgesi, her sevkiyatla birlikte Müşavir’in Proje Müdürüne
ibraz edilecektir. TS EN 196'ya göre fiziksel ve kimyasal testler, Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından alınan her bir sevkiyatın çimento numunelerinde yapılacak ve tüm muayene ve test
Teknik Şartname
Sayfa 107
sonuçları, ilgili yeni standartlara uygunluk açısından kontrol edilecektir. İlgili standartlara ve
belirtilen beton kalitesine uymayan çimento kullanılmayacaktır.
Çimento, iş sahasına üreticinin orijinal, dayanıklı torbalarında sevk edilecek ve suya dayanıklı ve
hava etkilerine kapalı bir depoda en az 15 cm yüksekliğinde bir plaka üzerinde depolanacaktır.
Çimento torbalarının 6 sıradan daha fazla istiflenmesine izin verilmeyecektir.
Su ve diğer nedenlerle kusurlu hale gelen veya torbası yırtılan çimentolar kullanılmayacaktır.
Çimento, iş sahasına varış tarihi sırasına göre kullanılacaktır. Her sevkiyat, diğerlerinden kolayca
ayırt edilebilecek şekilde depolanacaktır.
8.4.2 Su
İşlerde kullanılan su, içinde hiçbir zararlı madde, silt, organik madde, alkali, sleyt ve diğer
safsızlıklar bulunmayan, temiz, taze içilebilir su olacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan bir kaynaktan alınacaktır. Varsa, bir içme suyu kaynağı kullanılacaktır. Kullanılan su, TS
EN 1008'e uygun olacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından talep edilmesi halinde, su damıtılmış suyla karşılaştırmalı
olarak test edilecektir. Karşılaştırma; sağlamlık, priz süresi ve harç mukavemeti açısından standart
çimento testiyle yapılacaktır. Herhangi bir bozukluk göstergesi, priz süresinde eksi veya artı 30
dakika veya daha fazla değişiklik, damıtılmış su içeren karışımlarla elde edilen sonuçlara göre
mukavemette %10'dan fazla azalma, test edilen suyun reddedilmesi için yeterli neden olacaktır.
8.4.3 Katkılar
Katkı içeriği, harmanlama yöntemi ve karışıma ekleme zamanı, minimum büzülme ve bu

Şartnameye uygunluk açısından, üreticinin önerilerine uygun olacaktır.
Kalsiyum klorür veya katkı içeriklerinden gelen safsızlıklar dışında klorür içeren katkı maddeleri
kabul edilmeyecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmadığı sürece, betonda hiçbir katkı kullanılmayacaktır.
8.4.4 Depolama
Çimento, uygun nem geçirmez muhafazalarda depolanacaktır. Topaklanmış veya pürtüklü hale
gelmiş çimento kullanılmayacaktır.
Agregalar, ayrışmayı ve yabancı maddelerin girmesini önleyecek şekilde depolanacaktır. Zemine

temas eden agrega yığınlarının alttaki 150 mm'i kullanılmayacaktır.
Takviyeli çelik dikkatlice taşınacak ve çeliğin zeminle temas etmesini önleyecek destekler üzerinde
depolanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 108
8.5 Beton Agregaları
8.5.1 Genel Şartlar
Agregalar (ince ve kaba) TS 706 EN 12620'ye uygun olacak ve boşluklar içermeyen ve fazla su
olmadan işlenebilen yoğun bir beton üretmek için gerekirse mekanik olarak ayarlanacak ve
yıkanacaktır.
Kaba agregalar, işlenebilirlik ve takviyenin aralığıyla tutarlı ve belirtildiği gibi, kullanılacak

bölümler için uygun maksimum boyutta olmalıdır. Bu, Yükleniciyi belirtilen mukavemetleri
sağlama sorumluluğundan kurtarmayacaktır.
Yüklenici, Sözleşme imzalandıktan sonra mümkün olan en kısa sürede, çeşitli beton sınıfları için
kullanmayı öngördüğü yeterli miktarlarda agregaların temsili örneklerini alacak ve TS EN 932'ye
göre test edilmesini sağlayacaktır. Örneklerden herhangi birinin testleri geçmemesi durumunda,
temsil edilen malzeme işlerde kullanılmayacak, ancak başka malzeme seçilecek ve kabul edilebilir
sonuçlar elde edilinceye kadar numuneler test edilecektir. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürüne,
İşlerin inşası için kabul edilebilir ve onaylanmış örneklere tekabül eden yeterli malzemenin mevcut
olmasını sağlayacaktır.
İş sahasına teslim edilen tüm agregaların her sevkiyatının temsili örnekleri, TS EN 932'ye göre elek
analizinei, çöktürme testlerine ve organik safsızlıkların tahmini yapılacak testlere tabi tutulacaktır.
8.5.2 İnce Agrega
İnce agrega ya doğal kuvars kumu içerecek ya da temiz granit ezilerek elde edilecektir veya tatlı su
nehir çökellerinden elde edilen doğal kumdan veya bunların bir kombinasyonundan oluşacaktır.
İnce agrega, TS 706 EN 12620'nin 2. veya 3. Sınıfına veya Müşavir’in Proje Müdürünün
onaylayabileceği başka bir sınıf agregaya uygun olacaktır.
Kırma kayayla elde edilen ince agrega içerisinde 200 gözenekli bir elekten geçen toplam toz
miktarı, TS EN 932'de açıklanan yöntemle belirlenecek ve ağırlıkça %8'den fazla olmayacaktır.
8.5.3 Kaba Agrega
Kaba agrega, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış bir kaynaktan BS882'ye uygun
olarak Tablo 1'deki sınıflandırmaya göre alınan sağlam sert kayaların ezilmesiyle elde edilen doğal
çakıl veya doğal kırma taş içerecektir.
Yassılık endeksi, TS EN 932'de açıklanan yöntemle belirlendiğinde %30'u geçmeyecektir. Münferit

parçalar kabaca kübik veya küresel şekilde olacak ve camsı veya tozlu yüzeyleri bulunmayacaktır.
Kaba agreganın agrega kırma değeri, TS EN 932'de açıklanan yöntemle belirlendiğinde %45'i
geçmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 109
8.5.4 Beton Karıştırma Tesisi
Tüm beton, bir karıştırma tesisinde hazırlanacaktır. Yüklenici karıştırma tesisini proje alanında
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından bir yere kuracaktır. Tesis kurulmadan önce, karıştırma tesisinin
özelliklerini ve kapasitelerini detaylı olarak açıklayan, agreganın, çimentonun ve suyun taşınmasını,
enerji durumunu, betonun dökme yerine taşınması ve betonun yerleştirilmesi için gereken makine
ve ekipmanları ve ayrıca tesisin genel yerleşim planını içeren bir rapor Yüklenici tarafından
hazırlanacak ve Yüklenicinin onayına sunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü, Yüklenici tarafından
sunulan bu raporu onaylamadığı sürece tesis kurulmayacaktır. Ancak, karıştırma tesisine ilişkin
rapor Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edildikten sonraki 45 gün içinde onaylanmazsa, Yüklenici
tesisi önerdiği yere kurabilecektir.
Tesiste hazırlanan betonda kullanılan agrega, su ve çimento ağırlık bazında belirlenecek ve üretim
bu doğrultuda yapılacaktır.
8.5.5 Karışım Oranları
İşin muhtelif özelliklerine bağlı olarak kullanılacak karışım oranları, kullanılan malzemeler ve
üretilen beton örnekleri üzerinde yapılan testlerle belirlenecek ve gereken ekonomiklik,
işlenebilirlik, yoğunluk, geçirimsizlik, sıkıştırılabilirlik ve mukavemeti sağlamak amacıyla gerektiği
zaman Müşavir’in Proje Müdürü tarafından değiştirilebilecektir. Karışım tasarımı, Müşavir’in
Proje Müdürü tarafından onaylanan beton mukavemeti sonuçlarına göre ayarlanacaktır.
Beton Karışımı Tasarımı, ilgili standartta öngörülen gerekli kıvam ve işlenebilirlik özelliklerinde
beton elde etmek için malzeme oranlarına göre yapılacak ve bu oranlar, beton hazırlama ve
yerleştirme işlemleri esnasında değiştirilmeyecektir.
Yüklenici, işe başlamadan önce, farklı beton sınıflarında kullanılan çeşitli agrega oranları için
testler yapacaktır.
Betonda kullanılacak agrega miktarı, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından izin verilen İşler hariç
olmak üzere, ağırlıkça ölçülecektir. Malzeme oranları kuru agrega varsayımına dayanmaktadır.
Agrega ıslak ise, karışım tasarım oranları buna göre ayarlanacaktır.
Beton test numuneleri sahada uluslararası standartlara göre hazırlanmalı ve muhafaza edilmelidir.
Ağırlık bazında beton bileşimi için izin verilen su-çimento oranları, yapıların havanın etkilerine
maruz kalan bölümleri için "0.5"i, geri doldurulmuş yapı betonu, kalıcı olarak su altında bulunan ve
havanın etkilerine maruz kalmayan betonlar için "0.60"ı aşmayacaktır.
İşin farklı bölümlerinde kullanılan muhtelif agrega oranları, işin ifası sırasında çeşitli zamanlarda
agrega ve üretilen beton örnekleri üzerinde yapılacak testlerle Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
belirlenecektir. Karışım oranları ve uygun su oranı, uygun prosedürler, yoğunluk, geçirimsizlik,
direnç ve gereken mukavemeti sağlayacak şekilde, aşırı miktarda çimento kullanılmadan
belirlenmelidir.
Teknik Şartname
Sayfa 110
Gerekli ekonomiklik, işlenebilirlik, yoğunluk, geçirimsizlik, dayanıklılık, mukavemet ve

sıkıştırılabilirliği sağlamak için, Müşavir’in Proje Müdürünün talebi üzerine beton testleri yapılacak
ve gerektiğinde karışım tasarımları değiştirilecektir. Betonda kullanılan çimento ve agrega miktarı,
malzemelerin hacimce ölçülmesi için özel izin verilmedikçe, ağırlıkça ölçülecektir. Belirtilen
oranlar, kuru agrega varsayımına dayanmaktadır.
Agrega ıslak ise, buna göre düzenlemeler yapılacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, belirtilen sınırlar dahilinde farklı kaba-ince agrega oranları kullanarak,
beton testleri için küp ve silindir numunelerini hazırlayacaktır. Yüklenici bu test numunelerinin
hazırlanmasına yardımcı olacaktır.
8.5.6 Tartı Aletleri
Yüklenici, betona giren her bir ayrı malzemenin miktarını belirlemek ve kontrol etmek için gerekli
ekipmanı temin edecek, bakımını yapacak ve işletecektir. Her bir beton harmanına giren her bir
gruptan kaba agrega ve kum miktarı, ağırlıkça belirlenecek veya özel izin verildiğinde hacim olarak
belirlenecek ve eklenen su miktarı, ağırlık veya hacim olarak belirlenecektir. Karışıma giren
çimento miktarı, tam çimento torbası sayısı esas alınarak belirlenecektir.
Tartı ekipmanları Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır. Tartı ekipmanı için %0,4
dahilinde olacak ve tartı ekipmanı, agrega nem içeriği ve beton karışım oranlarındaki değişikliklere
karşı hemen ayarlanabilir ve dengelenebilir özellikte olacaktır. Tartım ekipmanı, suda maksimum ±
%1 hata ve agreganın her boyutunda maksimum ±%2 ölçülecek şekilde ayarlanacak ve
çalıştırılacaktır. Yüklenici, beton ölçüm araç ve gereçlerinin kabul edilebilir hata sınırları dahilinde
çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için periyodik testler yapacaktır. Bu testler Müşavir’in Proje
Müdürünün huzurunda yapılacak ve ağırlık ölçüm cihazlarının hassasiyetini kanıtlayabilecektir.
Aksi belirtilmedikçe, bu deneyler iki haftada bir yapılacaktır. Tartı ve ölçüm cihazlarında gerekli
hassasiyeti sağlamak için gerekli ayarlamalar, onarımlar veya yenileme işleri, Yüklenici tarafından
gecikmeksizin yapılacaktır.
Agreganın hacim cinsinden ölçülmesi halinde, farklı büyüklükteki agrega grupları için Müşavir’in
Proje Müdürü tarafından onaylanan kesin ve kalıcı teraziler kullanılacaktır. Terazinin üst yüzeyi,
teraziler agregayla doldurulduktan sonra düz bir çubukla düzeltilecektir. Terazinin üst seviyesinde
agrega birikmesine veya terazinin kısmen doldurulmasına izin verilmeyecektir. Teraziye
yerleştirilen kumun sıkıştırılmasına izin verilmeyecek ve kürekle veya diğer aletlerle teraziye kum
yerleştirilecektir.
Sebebi ne olursa olsun, ölçeklerin şekil açısından onaylı ölçeklere benzer olması ancak farklı
hacimde olması kesinlikle yasaktır. Terazilerin üstüne kırmızı boyayla "kum" ve "agrega boyutu"
yazılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 111
8.5.7 Betonun Kıvamı
Su oranı, beton karıştırılırken kullanılan su miktarı ölçülerek doğrudan kontrol edilecek ve sadece
mekanik olarak tekrar titreşim verildiğinde yeterli derecede işlenebilir ve yoğun bir beton elde
etmek için gereken miktarda olacaktır. Beton dökülmeden önce betonun sertleşmesini önlemek için,
betona su eklenmesine izin verilmeyecektir. Tüm beton harmanlarında aynı beton kıvamının olması
gerekecektir. Betonun yerleştirilmesinden sonraki ve sıkıştırmadan önceki çökme, yapısal ve kütle
beton için, ilgili standarda göre veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde 8 cm'yi
geçmeyecektir. Betonun bu kıvamda kolay işlenmesini engelleyecek kova, kanal ve diğer
ekipmanların kullanılmasına izin verilmeyecektir. Kırma agrega kullanıldığı zaman, betonun
kıvamı, ilgili standarda uygun olarak VE-BE yöntemiyle belirlenecektir.
Beton çalışması sırasında günlük kıvam testleri yapılarak beton istenilen yoğunlukta ve
işlenebilirlikte tutulacaktır.
8.5.8 Betonun Taşınması
Betonun karıştırma noktasından döküm yerine taşınması, uygun bileşimde ve kıvamda olan betonun
ayrışmayacağı, malzeme kaybının meydana gelmeyeceği, kıvamın kaybolmayacağı şekilde
yapılacaktır ve iş sahasına gecikmeksizin taşınacaktır. Bunu temin etmek için, beton, harmanlama
merkezinden iş sahasına mikser kamyonlarıyla (özel karışım ve pompa sistemlerine sahip
kamyonlar) taşınacaktır.
Taşıma süresi (malzemenin ıslanması ile betonun dökülmesi arasındaki süre) 45 dakikayı
geçmeyecektir.
8.6 Betonun Dökülmesi
8.6.1 Dökülecek Alanın Hazırlanması
Döküm yeri beton için hazır olmadığı, dökmeye başlamadan önce kontrol edilmediği ve Müşavir’in
Proje Müdürü izin vermediği sürece beton dökülmeyecektir.
Betonun kaya temeline yerleştirileceği durumlarda, kaya yüzeyi yabancı maddelerden iyi düzeyde
temizlenmeli, gevşek ve ayrılmış kaya parçaları alınmalıdır. Kayada yüzey çatlakları varsa ve
bunlar kil ve çamur gibi yabancı maddelerle doldurulmuşsa, uygun bir derinliğe kadar
temizlenecektir. Betonun yerleştirileceği yüzey iyice ıslatılacaktır.
Toprak temeli üzerine beton dökümü yapılırken, toprak su birikintilerine neden olmayacak düzeyde
sulanacak ve ıslatılacaktır.
Kalıpla yapılan beton dökme işlerinde, betonla temas eden kalıp yüzeyleri temizlenecek ve yağla
kaplanacaktır ve bu sayede, beton prizini aldıktan sonra kalıp söküldüğünde kalı yüzeylerinin
betona yapışması önlenecek ve görünür beton üzerinde bir düzgünlük sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 112
Ankraj cıvataları, dökümler, çelik şekiller, kanallar, manşonlar ve betona gömülecek diğer
malzemeler, kalıplara doğru bir şekilde yerleştirilecek ve güvenli bir biçimde sabitlenecektir.
Ankraj cıvataları, boru manşonlarına takılmadığı sürece, kalıbın veya şablonun beton tarafına bir
somun takılmasına imkan verecek yeterli dişlere sahip olacaktır. Kalıp veya şablonun diğer tarafına
ikinci bir somun takılacak ve iki somun, cıvata sert bir şekilde tutulacak şekilde ayarlanacaktır.
Beton içine gömülmesi bitince (cıvata ve somunlar) temizlenecektir. Betonun yerleştirildikten

sonra, betonla temas etmeyen yüzeyler beton sıçraması ve diğer yabancı maddelerden
arındırılmalıdır.
8.6.2 Betonun Dökülmesi
Müşavir’in Proje Müdürünün kontrol yapılmadan betonun dökülmesine ilişkin yazılı izni olmadığı
sürece, beton dökme işlemi, ancak Müşavir’in Proje Müdürünün veya temsilcisinin denetimi altında
Beton derzli yerine mümkün olduğunca yakın bir yere dökülmeli ve segregasyona neden olacak
şekilde bir akışa izin verilmeyecektir.
Betonun geniş açıyla veya aşırı yükseklikten dökülmesine ve büyük taneli agregaların kalıplara
veya takviyeye çarpması nedeniyle betondan aşırı düzeyde ayrılmasına izin verilmeyecektir. Bu
nedenle beton, beton pompasıyla yerine dökülecek ve betonun 1,0 m'den daha yüksekten serbest
düşmesine izin verilmeyecektir.
Bu mesafenin aşılması durumunda, Yüklenici, betonun düşmesini uygun kanaletler ve paletlerle

kontrol altında tutacaktır.
Kalına dökülen beton, derzlerle kesilmesi haricinde 50 cm derinliğinde kesintisiz yatay tabakalar
halinde dökülecektir, ancak Müşavir’in Proje Müdürünün beton işlerinin kalitesi veya bu dökme
işleminin elverişsizliği gibi nedenlerden dolayı 50 cm kalınlığında beton tabakalar dökülmesini
uygun bulmaması durumunda, beton tabakaların 50 cm'den daha az kalınlıkta dökülmesini talep
edebilir.
Yüklenici, aderansın tatmin edici düzeyde olmadığı düşünülen derzlerdeki mevcut ve yeni beton
yüzeyin sevkiyatına devam edecektir.
Yüklenici alttaki tabaka priz almaya başlamadan önce bir sonraki tabakayı dökecek şekilde işi
tamamlayacak ve hızını ayarlayacaktır.
Herhangi iki katın dökülmesi arasında geçen süre, vibratörün kendi ağırlığıyla bir önceki döküme
penetre etmeyeceği kadar uzun olmamalıdır.
Beton, yerleri ve düzenlemeleri Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirlenmiş ve onaylanmış

olan derzler arasına dökülecek ve derzler arasında kesintisiz olarak dökülecektir. Dökme sırasında,
Teknik Şartname
Sayfa 113
tüm beton yüzeyler, dikey kalıplar veya diğer dikey yüzeylerin oluşturduğu diğer dikey tutma
düzlemleri arasında olabildiğince yatay tutulmaya çalışılacaktır.
Betonun önceden belirlenmemiş noktalara dökülmesinin kaçınılmaz olduğu durumlarda, beton

dikey yüzeylere yaslanacak ve yukarıdaki koşullara uyacak şekilde, olabildiğince yatay bir
düzlemde bırakılacaktır.
Sertleşmeye başlayan ancak henüz yerleştirilmemiş betonun su eklenerek yumuşamasına izin

verilmeyecek ve bu beton atılacak ve kullanılmayacaktır.
Toprak veya parçalara ayrılan ve düşen diğer yüzeyler arasına beton dökülmesi durumunda, bu
malzemenin dökme alanına düşmesini ve betonla karışmasını önlemek için gerekli önlemler
alınacaktır.
Toprağın beton üzerinde çökmesi durumunda, temiz bir yüzey elde edilene kadar üst tabaka
kazınacaktır.
Yüklenicinin ihlalinden dolayı meydana gelen veya Yüklenici için olduğu ortaya çıktığı için
meydana gelen çökmelerden kaynaklanan ve daha önce belirlenen çalışma alanının sınırları dışında
bulunan boşluklar, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde betonla doldurulacaktır.
Beton, Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı izni olmadan su içine dökülmeyecektir.
Bu amaçla, yeraltı suyu, yeraltı suyu seviyesi herhangi bir beton noktasının en az 60 cm altında
kalacak şekilde serbest akış veya pompalama yoluyla boşaltılacaktır; beton dökümü sırasında ve
dökümün tamamlanmasından sonraki 48 saat içinde su seviyesi bu seviyede tutulacaktır. Suda beton
dökmeye izin verildiğinde, bu işlem için kullanılacak yöntem Müşavir’in Proje Müdürünün onayına
sunulacaktır.
Hiçbir zaman akan suya beton dökülmeyecek ve beton sertleşene kadar akan suyun etkilerine maruz
bırakılmayacaktır.
8.6.3 Beton Dökümü Esnasındaki Sıcaklık
Beton kalitesini sıcaklığın olumsuz etkilerinden korumak için, döküm anında beton sıcaklığı
+15°C'den az veya +32°C'den yüksek olmayacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün, dökülecek betonun sıcaklığının sıcak hava koşulları veya başka bir
nedenden dolayı 30°C'nin üzerinde olacağını tespit etmesi durumunda beton dökülmeyecektir.
Betonun sıcaklığını bu seviyenin altında tutmak için, Yüklenici, agreganın su püskürtülmesiyle
soğutulması, güneşin etkilerine karşı yapılacak kaplama, su depolarının beyaza boyanması gibi
gerekli önlemleri ve Müşavir’in Proje Müdürünün onaylayacağı diğer önlemleri, tüm maliyetleri
Yüklenicinin hesabına olacak şekilde alacaktır.
Soğuk havalarda betonun donmasını önlemek için gerekli önlemler alınacaktır. Karışık ve
yerleştirilmiş betonun sıcaklığı hiçbir zaman +15°C'nin altında olmayacaktır. Betonda kullanılacak
Teknik Şartname
Sayfa 114
agreganın veya suyun ısıtılması gibi önlemleri alınmadığı sürece, hava sıcaklığının 4°C veya altında
olduğu durumlarda beton dökülmesine izin verilmeyecektir. Sıcak suyun çimentoyla birden temas
etmemesine dikkat edilmelidir. Yapılan kaplama; hasır örtüler, branda vb. gibi malzemelerle
dökülen betonu koruyacaktır. Buz veya karla kaplı agregalar hiçbir zaman kullanılmayacak ve
donmuş zemine beton dökülmeyecektir. Donma nedeniyle herhangi bir sebeple hasar gören beton
sökülüp atılacaktır.
8.6.4 Betonun Titreşimle Sıkıştırılması
Her beton tabakası, uygulanabilir maksimum yoğunluğa kadar sıkıştırılacak, kaba agregalar
nedeniyle meydana gelen boşluklardan arındırılacak ve betona gömülecek tüm kalıp ve malzeme
yüzeylerine aynı derecede yapışacaktır. Beton, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacak
daldırma tipte vibratörlerle sıkıştırılacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü, vibratörlerin bir kısmını veya
tamamını istediği zaman veya gerekli gördüğü durumlarda değiştirilmesini isteme yetkisine sahiptir.
Sahada yeterli sayıda yedek vibratör ve yedek parça bulunacaktır ve vibratör herhangi bir nedenle
arızalandığında işin kesintiye uğramasına neden olmayacaktır.
Yatay veya eğimli plakalarda, iyi nüfuz eden vibratörlerle birlikte veya bunların ikamesi olarak
kaliteli yüzey vibratörlerinin kullanılması talep edilebilir. Sadece deneyimli ve kalifiye operatörler
betonda titreşim işlemini gerçekleştirecektir. Önceden dökülen alt tabakanın üst kısmının, yarım
metreyi aşmayan aralıklarla vibratör tarafından tekrar sıkıştırılması sağlanacaktır. Vibratörler her
yerleştirmede oldukça kısa bir süre tutulmalı ve beton yüzeye su çıkardığında betondan
çekilmelidir. Vibratörler belirli aralıklarla betona yerleştirilecek ve böylece betonda titreşim
uygulanmamış yer kalmayacaktır. Titreşim halindeki vibratör süngülerinin kalıp yüzeyleri, çelik
takviyeler ve betona gömülü diğer malzemelerle temas etmesinden kaçınılacaktır.
Titreşim, betonun yatay akmasını ve ayrılmasını önleyecek şekilde uygulanacaktır.
Sıkıştırma işinde tüm beton kütlesinin titreşimi temin edilecektir. Bir vibratörün etki alanı bu
amaçla önceden yapılacak testle belirlenecektir. Vibratörle sıkıştırılan betonun kalınlığı 50 cm'yi
geçmeyecek ve en az 30 cm olacaktır. İyi bir sıkıştırma elde etmek için, vibratör süngüsü dökülen
tabakanın alt yüzeyine dikey olarak sokulacak ve vibratör betonda 15-20 saniye kalacaktır. Taze
betonun sertleşmemiş bir beton tabaka üzerine yerleştirilmesi ve titreştirilmesi durumunda, vibratör
alt tabakaya dikey olarak en az 20 cm girecek şekilde sokulacak ve yüzey homojen bir görünüme
gelene kadar sıkıştırma işlemine devam edilecektir.
Titreşim işlemine, eğimli yüzeylerde betonun en kalın bölümünden başlanacaktır.
Titreşim işi için yüzey vibratörlerinin kullanılması durumunda, vibratörün arkasında kalan yüzeyin
homojen ve fark edilir derecede ıslak bir görünüme sahip olmasını sağlamak için vibratörün
yavaşça hareket ettirilmesine, sıkıştırılmış tabakanın maksimum 20 cm olmasına ve büyük genlik ve
küçük frekanslı vibratörlerin kullanılmasına dikkat edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 115
Kalıp vibratörleri, kaba agrega tane boyutunun büyük olduğu ve betonun birim hacmine temas eden
kalıp ve takviye yüzeylerinin büyük olduğu durumlarda kalıba monte edilerek kullanılacaktır.
Ancak, kalıpların titreşim frekanslarına dayanacak şekilde takılmasına dikkat edilecektir.
Sahada yeterli sayıda yedek vibratör bulundurulacaktır ve vibratörün herhangi bir nedenle
bozulması halinde bu durum işin kesintiye uğramasına neden olmayacaktır. Vibratörlerle betonun
sıkıştırılmasında sadece Müşavir’in Proje Müdürü tarafından uygunluğu bildirilen kalifiye ve
deneyimli operatörler kullanılacaktır ve vibratörlerle sıkıştırma işlemi, beton priz almaya
başlamadan önce mutlaka tamamlanacaktır.
Betondaki titreşim işlemi, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan bir şekilde
gerçekleştirilecek ve Müşavir’in Proje Müdürü her zaman yeni taleplerde bulunma hakkına sahip
olacaktır.
8.6.5 İnşaat Derzleri
İnşaat derzleri çizimlerde belirtilen yerlerde veya belirtilen şekilde yapılacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan başka yerlerde inşaat derzleri yapılmayacaktır.
Tüm beton yüzeyler, agrega açığa çıkana kadar basınçlı su veya kum yıkamayla temizlenecektir.
Su Sızdırmaz Derzler Aşağıdaki yerlerdeki inşaat derzleri su sızdırmaz özellikte olacak ve kesintisiz
PVC su tutucuları sağlanacaktır.
Bitmiş zeminin altındaki ve karşı tarafta geri dolgu veya taban malzemesiyle temas halinde su tutan
yapıların duvarları ve alt plakaları.
Detaylı tasarım çizimlerinde özellikle belirtilen diğer yerler.
8.6.6 Su Tutucular, Derz Dolguları, Derz Örtme Malzemeleri
Su Tutucular: Yüklenici, su tutacak yerlerdeki ve onaylı çizimlerde gösterilen yerlerdeki tüm

sıkıştırma ve genişletme derzlerine su tutucuları takacaktır. Bu derzler su geçirmez olacaktır.
Derzlere yerleştirilen su tutucular, kauçuktan yapılmış olacak ve ortasında boşluk olan tipte
olacaktır.
Su tutucular, Müşavir’in Proje Müdürünün onayladığı üreticilerden alınacak ve üreticinin

talimatlarına göre depolanacak, sabitlenecek ve takılacaktır. En yüksek su seviyesinin altında yapı
boyunca kesintisiz olarak döşenecektir.
Beton, boşluk bırakmayacak şekilde su tutucunun altında ve etrafında dikkatlice sıkıştırılacaktır.
Yüklenici, Şantiyeye teslim edilen her su tutucu sevkiyatı için üreticinin test sertifikalarını temin
edecek ve ayrıca, Müşavir’in Proje Müdürüne testler için her tipte ve sevkiyattan yeterli ürün
sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 116
Su tutucular, klorürlere, sülfatlara veya İşlerin olduğu ortamda bulunabilecek diğer zararlı
maddelere dayanıklı malzemelerden üretilecektir.
Su tutucular, ilgili Uluslararası Standartlara uygun olacaktır.
Derz Dolguları: Yüklenici, tüm genleşme derzlerinde ve ekli çizimlerde gösterilen yerlerde önceden
kalıplanmış derz dolgularını tedarik edecek ve takacaktır. Aksi belirtilmedikçe derz dolguları reçine
veya bitümlü olacaktır.
Dolgu, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış bir üreticiden alınacak ve üreticinin
talimatlarına göre depolanacak ve takılacaktır. Belirtilen kalınlıktaki derz dolgu malzemesi, su
tutucusu ve derz dolgusuyla başka şekilde doldurulmamış derz beton yüzeyleri arasındaki tüm
boşluğu dolduracak şekilde kesilmeli ve sabitlenmelidir.
Derz dolguları ASTM 0 1752-67 veya ASTM 0 1751-73'e uygun olacaktır.
Derz Örtme Malzemeleri: Yüklenici, kesintisiz olarak desteklenen işin alt tarafı ve toprakla geri
dolgu yapılmış yüzler hariç olmak üzere, beton işinin her iki tarafındaki genleşme ve sıkıştırma
derzlerinde girintiler (recess) oluşturacaktır.
Yüklenici, girintinin yüzeylerini hazırlayacak ve bir derz dolgusu sağlayacak veya girintiyi
tamamen bununla su geçirmez duruma getirecektir.
Derz örtme malzemeleri ve gerekli astarlama malzemeleri, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanmış üreticiden temin edilecek ve üreticinin talimatlarına uygun olarak kullanılacaktır.
Yüklenici, öncelikle Müşavir’in Proje Müdürünün onayını almadan derz örtme malzemelerinin
uygulanmasına başlamayacaktır. Yüklenici, testlerin yapılması için her tipten yeterli miktarda
tedarik edecek ve üreticinin test belgesini ibraz edecektir.
Derz örtme malzemesi olarak, bitümlü örtme malzemesi veya uluslararası kabul görmüş standartlara
göre diğer ürünler kullanılabilir.
8.6.7 Biçimlendirilmemiş Beton Yüzeylerin Pürüzsüzleştirilmesi
Tüm biçimlendirilmemiş beton yüzeyler şap levhaları kullanılarak iyileştirilecek, ancak

gerektiğinde aşağıda belirtilen şekilde malayla düzeltme yapılacaktır. Ahşap malalarla tesviye
işlemi, betonu şap levhaları kullanarak iyileştirdikten sonra ve beton belirli bir dereceye kadar
sertleştikten sonra, ahşap malalar kullanılarak yapılan tesviye işlemidir.
Ahşap malalarla tesviye işlemi, beton yüzey pürüzsüz hale gelene kadar ve şap levha izleri beton
yüzeyinden çıkarılıncaya kadar yapılacaktır. İlk tesviye işleminden bir süre sonra, beton, ahşap
malalarla son kez bir kez daha düzeltilecek ve düzgün bir yüzey elde edilecektir.
Çelik malalarla tesviye işlemi, suyla temas eden biçimlendirilmemiş beton yüzeyler üzerinde veya
çizimlerde gösterilen diğer yerlerde veya Müşavir’in Proje Müdürünün gerektirdiği yerlerde
uygulanacaktır. Beton yüzeye şap levhaları uygulandıktan ve ahşap malalarla yukarıda belirtilen
Teknik Şartname
Sayfa 117
şekilde düzeltildikten ve ince malzemeleri yüzeye çıkarmayacak kadar sertleştikten sonra, çelik
malalarla tesviye işlemine başlanacaktır. Çelik malalarla tesviye işlemi, tüm kusurlar, hasarlardan
ve mala izlerinden arındırılmış, düzgün ve yoğun bir yüzey elde edene kadar değişmeyen bir
basınçla uygulanacaktır.
8.6.8 Betonun Kürlenmesi
8.6.8.1 Genel
Beton döküldükten sonra, beton, belirli bir priz alma süresinin sonuna kadar sürekli ıslak tutulacak
ve nem kaybı ve yüzey sıcaklıklarındaki değişikliklerden kaynaklanan hasarlara karşı etkili bir
şekilde korunacaktır.
Aşağıdaki bölümlerde açıklandığı üzere, betonun kürlenmesi, sulama yoluyla veya bir kür
malzemesiyle oluşturulan yüzey tabakasıyla (membran) yapılabilir.
Betonun sulama yoluyla kürlenmesi durumunda, kullanılacak yöntem Müşavir’in Proje Müdürünün
onayına sunulacaktır. Gerekirse, Müşavir’in Proje Müdürü iyi bir kürleme sağlamak için önerilen
bu yöntemde değişiklik yapılmasını talep edebilir. Beton sertleştikten ve sudan etkilenmeyecek bir
duruma geldikten hemen sonra, beton duvarlarının biçimlendirilmemiş üst yüzeyleri, gecikmeksizin
bir su emici emici maddeyle veya başka bir nemlendirme yöntemiyle kaplanacaktır.
Bu tür yüzeyler ve yüksek eğimli ve dikey yüzeyler, kalıpların çıkarılmasından önce ve bu

çıkarılması esnasında tamamen ve sürekli olarak nemli tutulacaktır ve bunun için, biçimlendirilen
beton yüzeylerinin de nemli hale gelmesini sağlamak amacıyla, biçimlendirilmemiş üst yüzeyler
sulanacak ve bu sulama kalıplardan akıtılarak yapılacaktır. Bu yöntemden sonra, belirtilen suyla
sulama yöntemi veya bir kür maddesiyle bir yüzey tabakası (membran) oluşturma yöntemi
uygulanacaktır.
Belirtilen asgari kürleme süresinden sonra bile, betonun tamamen kurumamasına ve betonun çok
büyük sıcaklık değişikliklerine maruz kalmamasına dikkat edilecektir.
8.6.8.2 Suyla Kürleme
Beton döküldükten hemen sonra, nemli tutulan emici bir maddeyle veya delikli boru sistemiyle
veya mekanik sprinklerle veya delikli hortumlarla veya kabul edilen başka bir yöntemle en az 14
gün boyunca veya beton zeminle veya yeni betonla kaplanana kadar tamamen ve sürekli olarak
nemli (ıslak) tutulacaktır. Kürleme için kullanılacak su, bu Şartnamede betonda kullanılacak suyla
ilgili gerekliliklere uygun olacaktır.
8.6.8.3 Membran Tipi Kür Malzemesiyle Kürleme
Betonun bu yöntem kullanılarak kürlenmesi, beton yüzey üzerine özel bir su geçirmez yalıtım
maddesi uygulanarak ve beton yüzeyinden buharlaşmayla suyun çıkmasını önleyerek
uygulanacaktır. Bu yalıtım malzemesi, her kapta ve her satın alımda aynı kıvamda ve aynı kalitede
olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 118
Bu yalıtım malzemesi kullanılırken iyice karıştırılacak ve beton yüzey üzerinde yeknesak bir
dağılım sağlanacaktır. Bu karıştırma işlemi, ya elektrikle çalışan etkili bir mekanik makineyle ya da
uygulama hattı boyunca silindirlerin altındaki kompresörlerle hava pompalayarak ya da başka bir
etkili yolla gerçekleştirilecektir. Basınçlı hava hatları, yağın veya nemin bu yalıtım malzemesine
girmesini etkili bir şekilde önleyecek şekilde bölmeler içerecektir. Bu yalıtım malzemesi hiçbir
şekilde seyreltilmeyecek veya bileşimi değiştirilmeyecektir. Bu yalıtım malzemesi çok soğuk hale
geldiyse ve bu nedenle karıştırma ve uygulama için çok sert durumdaysa, gerekli likiditeye gelene
kadar sıcak suyla veya kabul edilen başka bir yöntemle ısıtılmalıdır, ancak bu ısıtma 40°C'yi
aşmayacaktır.
Bu ısıtma işleminde, yalıtım malzemesini içeren kaplar ateşle doğrudan temas ettirilmeyecektir.
Tüm yüzey üzerinde yeknesak ve kesintisiz bir beyaz yüzey tabakası (membran) elde etmek için, bu
yalıtım malzemesi bir tabakaya püskürtülerek uygulanacaktır. Bu tabaka, bir litre yalıtım
malzemesinin 3.5 m2'den büyük olmayacak şekilde bir alana yayılacak biçimde uygulanacaktır.
Pürüzlü ve kusurlu yüzeyler üzerinde yeknesak ve kesintisiz bir yüzey tabakası elde etmek için 3.5
m2 oranı azaltılabilir. Bu ekipmanlar söz konusu yalıtım malzemesini kesintisiz bir şekilde
karıştırabileceği için, yalıtım malzemesinin uygulanması sırasında basınçlı tank tipi püskürtme
ekipmanı kullanılacaktır. Elle çalışan ve meyve ağaçları için kullanılan (meyve bahçesi tipi) basit
püskürtme makinelerinin kullanılmasına izin verilmeyecektir.
Beton yüzeyin tamamen yalıtım malzemesiyle kaplanmasını sağlamak için, öncelikle yüzey
tabakasının gerekli kalınlığının yaklaşık olarak yarısı, püskürtme makinesini ileri geri çalıştırarak
elde edilecek ve hemen sonra makine, önceki yöne dik yönde çalıştırılacak ve yüzey tabakasının
kalınlığının kalan yarısı elde edilecektir. Yüzey kusurlarının onarılması, ancak yalıtım malzemesi
tamamen uygulandıktan sonra yapılacaktır. Tesviye işi tamamlandıktan hemen sonra, yalıtım
malzemesinin uygulamasına gecikmeksizin başlanacaktır. Yalıtım malzemesinin uygulanması
gecikirse, beton yüzeyi yalıtım uygulanana kadar sürekli ıslak tutulacaktır. Yalıtım malzemesi
tamamen uygulandıktan ve dokunmaya imkan verecek kadar kurutulduktan sonra, beton yüzeyinde
gerekli onarım yapılacaktır. Tamamlandıktan sonra, her onarım alanı yukarıda açıklanan şekilde
suyla ıslatılacak ve yalıtım malzemesi onarılan bu alan üzerine tekrar uygulanacaktır. Trafik veya
Yüklenicinin diğer faaliyetleri, bu yalıtım malzemesine en az 28 gün boyunca zarar vermeyecek
şekilde düzenlenecektir.
İzolasyon malzemesinin uygulandığı yüzeylere temas etmeden inşaat işlerinde trafiğin

düzenlenmesi imkansız duruma gelirse, bu yalıtım yüzey tabakasının üstü kalınlığı 3 cm'den az
olmayan kum veya toprakla kapatılacak veya başka bir etkili koruma yöntemi kullanılacaktır.
Ancak, bu koruyucu tabaka, yalıtım yüzeyi tabakası tamamen kurutulmadıkça yayılmayacaktır. İşin
kesin kabulünden önce, Yüklenici tüm bu kum veya toprak koruyucu tabakayı Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından istenen şekilde kaldıracak ve beton yüzeyi temizleyecektir. 28 günden önce
yalıtım yüzey tabakası üzerinde meydana gelecek her türlü kusur, Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından kabul edilecek şekilde gecikmeksizin düzeltilecektir. Yalıtım malzemesinin bir örneği,
kullanılması gereken tarihten en az 30 gün önce Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacak ve bu
malzeme, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kabul edilmedikçe kullanılmayacaktır. Gerekli
Teknik Şartname
Sayfa 119
testlerin yapılması için gerekli ekipman, malzemeler, yerler ve yardımcı donanımlar, Yüklenici
tarafından sağlanacak ve gerekli numune, satın alınan her bir malzeme partisi için sağlanacak olan
bir litrelik numune şeklinde alınacaktır.
8.6.9 Beton Üzerine Yerleştirilen Beton
Mevcut betonun üzerine veya yanına taze beton yerleştirilmeden önce, inşaat derzlerinin yüzlerinde
gecikme, agrega ortaya çıkaracak pürüzlenme olmamalı ve temiz olmalı ve su bulunmamalıdır.
Tüm zayıf malzemeler iyice sökülerek çıkarılacaktır. Yeni beton dökülmeden hemen önce derz
iyice temizlenmeli ve sertleştirilmiş yüzey, 10 mm derinliğe kadar iki parçadan fazla olmamak
üzere çimentonun hacmen bir parçasından oluşan yeni yapılmış harçla kaplanacaktır veya 5mm
derinliğe kadar yeni yapılmış çimento karışımıyla kaplanacaktır veya derz, onaylanan başka bir
yöntemle oluşturulacaktır. Aksi onaylanmadıkça, inşaat derzleri, önceki dökme işleminin
tamamlanmasından bu yana en az 48 saat geçene kadar çıkarılmayacak ve sonraki dökme işlemleri
için hazırlanmayacaktır.
8.6.10 Sualtına Yerleştirilen Beton
Su altına beton yerleştirileceği durumlarda, Yüklenici Müşavir’in Proje Müdürüne ayrıntılı

önerilerin sunacak ve işe başlamadan önce Müşavir’in Proje Müdürünün onayını alacaktır.
Beton suya sadece alttan açılan su geçirmez bir kutu veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanmış tipte bir tremie ile yerleştirilecektir. Alttan açılır kutular uygulanacak yerin üzerinde
durana kadar açılmayacak ve tremilerin alt kısımları, her zaman taze yerleştirilmiş beton yüzeyinin
altında tutulacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmadığı sürece, su altına
yerleştirilen betonda hiçbir inşaat derzine izin verilmeyecektir.
Tamamen karıştırılmış betonlar, ASTM C94, bölüm 11'de belirtilen şekilde tatmin edici derecede
yeknesaklık elde edilmesi koşuluyla, uygun şekilde donatılmış, çalkalamayan kamyonlarla
taşınabilir.
Bu kamyona monte edilen konteynerler çelik, pürüzsüz, su geçirmez olacak, hava koşullarına karşı
koruma için kapakları bulunacak ve boşaltma işleminin doğru şekilde kontrol edilmesini sağlayan
kapılarla donatılacaktır.
Tekrar taşıma işleminden kaçınılacaktır. Taşımadaki serbest düşüş bir metreden az olacaktır. Beton
dökme olukları, onay olmadan kullanılmayacaktır. Tamamlanmış beton karışımının karıştırıcıdan
dökme yerine taşınması, bileşenlerin ayrılmasını veya bileşen kaybını önlemek için 45 dakika
içinde gerçekleşecektir.
Beton akan suya yerleştirilmeyecek veya suya düşmesine izin verilmeyecektir.
Yüklenici, sualtı betonunun yerleştirilmesi için alternatif bir yöntem sunabilir. Bu sunumda,
Yüklenicinin deneyiminin veya bilgisinin belirtildiği yöntemin ayrıntılı bir açıklamasının yedi
sureti bulunacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 120
8.6.11 Sıcak Havalarda Beton Dökme
Yüklenici, sıcak havalarda betonun çatlamasını veya kırılmasını önlemek için azami dikkat ve
itinayı gösterecektir. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde betonun
sabahın erken saatlerinde veya akşam geç saatlerde yerleştirilmesini ayarlayacaktır.
Yüklenici, kürleme ile ilgili olarak burada belirtilen koşulları özellikle dikkate alacaktır.
Kalıplar, hem betonun yerleştirilmesinden önce hem de yerleştirilmesi sırasında doğrudan güneşe
maruz kalmayacak şekilde gölgeye alınacaktır. Yüklenici, beton yapılacak bölümdeki takviyenin
mümkün olan en düşük sıcaklıkta tutulmasını sağlamak için uygun önlemleri alacaktır.
Yerleştirme esnasında betonun sıcaklığı 32°C'den fazla olmayacaktır. Gerekirse, Yüklenici

agregaları ve karışım suyunu Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan yöntemlerle
soğutacaktır.
Yüklenici, gerekiyorsa, betonlama sırasında hidrasyon ısısını azaltmak için bir boru tesisatından
soğutma suyunun pompalandığı bir soğutma sistemi tasarlayacak, kuracak ve kullanacaktır. Söz
konusu soğutma sistemine ilişkin teklif, beton işlemleri başlamadan uygun bir süre öncesinde
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır.
8.6.12 Soğuk Havalarda Beton Dökme
Soğuk hava, İşlerle ilgili olarak aşağıdaki durumlardan herhangi birinin veya her ikisinin mevcut
olduğu bir durumdur:
İlgili zamanda hava sıcaklığının 21°C'nin altında olduğu durumlar. Arka arkaya üç veya daha fazla
gün boyunca ortalama günlük hava sıcaklığının 5°C'nin altına düştüğü durumlar.
Beton hiçbir şekilde donmuş zeminle veya kalıpla veya zemindeki, kalıptaki veya takviyedeki buz,
kar veya donmayla temas edecek şekilde yerleştirilemez. Beton, donmuş malzemelerle
yapılmayacaktır. Beton dökme işlemi, betonun yerleştirildiği anda betonun yüzey sıcaklığının
aşağıda belirtilen en az ardışık süreler boyunca 5 oC'nin altında olduğunu sağlamaya yönelik özel
önlemlerinin alınması kaydıyla soğuk havada yapılabilir:
Betonda kullanılan çimentonun sıradan Portland çimentosu olması halinde 4 gün.
Betonda kullanılan çimentonun hızlı sertleşen Portland çimentosu olması halinde 2 gün.
Bu önlemler aşağıdakileri içerebilir:
İkisinden birisinin sıcaklığının 60°C'yi geçmemesi şartıyla, agregaların ısıtılması ve karışım

suyunun ısıtılması. Su ve agregalar, çimento eklenmeden önce homojen bir sıcaklığa ulaşmalarına
yetecek bir süre boyunca karıştırılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 121
Yeni yerleştirilmiş betonun bir kaplamayla tamamen çevrelenmesi ve muhafaza edilen havanın
ısıtılması (nemli tutulacaktır). Sıcak veya kuru hava akımları beton yüzeylere
yönlendirilmeyecektir.
Kalıp ve bitmiş beton yüzeylerin yalıtılması.
Betonu hava akımlarından korumak için siperlerin sağlanması.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürüne, betonu düşük sıcaklıkların etkilerinden korumak için
almayı planladığı önlemlerin ayrıntılarını ve bu korumanın kaldırılabileceği doğru zamanı
değerlendirmek için kullanmayı önerdiği yöntemlerin ayrıntılarını sunacaktır. Önerilen önlemler
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanıncaya kadar, soğuk havada beton dökümü
yapılmayacaktır.
8.7 Beton Testleri
8.7.1 Teze Beton Şartları
Betonun kıvamı belirleneceği zaman, aşağıdaki yöntemlerle ölçülecektir:
- TS EN 12350-2'ye göre çökme (slump) testi;
- TS EN 12350-3'e göre Vebe testi;
- TS EN 12350-4'e göre sıkışma derecesi;
- TS EN 12350-5'e göre yayılma tablası testi;
- Özel uygulamalar için, Yüklenici ile Müşavir’in Proje Müdürü arasında kararlaştırılacak spesifik
yöntemler (örn. kuru kıvamda beton).
Test yöntemlerinin belirli kıvam değerlerinin ötesinde hassaslık sağlamaması nedeniyle, testlerin
aşağıda belirtilen değerler için yapılması önerilir;
- çökme ≥10 mm ve ≤ 210 mm;
- Vebe süresi ≤30 sn ve > 5 sn;
- sıkıştırılabilme derecesi ≥1.04 ve < 1.46;
- akış çapı > 340 mm ve ≤ 620 mm
Kıvamın belirlenmesi gerektiğinde, belirtilen koşul, betonun kullanım anında veya hazır beton
olması halinde teslimat sırasında geçerlidir.
Teknik Şartname
Sayfa 122
Betonun bir çimento kamyonunda veya çalkalama yapan bir araçta teslim edilmesi durumunda,
kıvam, ilk boşaltmadan elde edilen bir spot numune kullanılarak ölçülebilir. Spot numune, TS EN
12350-1'e göre yaklaşık 0,3 m3'lük bir boşaltmadan sonra alınacaktır.
Kıvam, TS EN 206-1'e göre bir kıvam sınıfına atıfta bulunarak veya özel durumlarda bir hedef
değerle belirtilebilir. Hedef değerler için ilgili toleranslar TS EN 206'da verilmektedir.
Taze beton için diğer tüm şartlar, TS EN 206-1 veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan diğer ilgili standarda uygun olmalıdır.
8.7.2 Sertleşmiş Beton İçin Şartlar
Mukavemet belirleneceği zaman, TS EN 12390-1'e uygun olan ve TS EN 12390-2'e göre yapılmış

ve kürlenmiş 150 mm küpler veya 150/300 mm silindirlerle, TS EN 12350-1'e göre alınan
numuneler üzerinde yapılacak testler baz alınacaktır.
Sertleşmiş betonla ilgili tüm şartlar, TS EN 206-1 veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan diğer ilgili standarda uygun olmalıdır.
8.7.3 Betonun uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri
Numune alma ve test planı ve uygunluk kriterleri TS EN 206-1'de verilen prosedürlere uygun
olacaktır.
Beton testleri, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından Yüklenicinin yardımıyla bu bölümde veya bu
Şartnamenin diğer bölümlerinde açıklanan şekilde yapılacaktır.
Beton numuneleri rastgele seçilecek ve TS EN 12350-1'e göre alınacaktır. Numune alma işlemi,
ilgili özellikleri arasında güvenilir bir bağlantının kurulduğu ve yeknesak olduğu kabul edilen
koşullar altında üretildiği belgelenmiş her bir beton bileşimi grubunda gerçekleştirilecektir. Betonun
minimum numune alma ve test etme oranı, duruma göre ilk veya sürekli üretim için en fazla sayıda
numuneyi veren oranda aşağıdaki tabloya göre olacaktır.
Minimum örnekleme oranı
Üretimin ilk 50 m3'ünden sonra

Üretim
Üretimin ilk 50 m3'ü Üretim kontrol
Üretim kontrol
sertifikası olmayan
sertifikalı beton
beton
İlk (en az 35 test 1/200 m3 veya 1/150 m3 veya

3 numune
sonucu alındığında) 2/ üretim haftası 1/üretim günü
Süreklib (en az 35 1/400m3 veya

test sonucu mevcut
Teknik Şartname
Sayfa 123
Minimum örnekleme oranı
olduğunda) 1/ üretim haftası

aa
Örnekleme işlemi, üretimin tamamına yayılacak şekilde yapılacak ve her bir 25 m 3
hacimdeÜretim
1 numuneden fazla numune alınmayacaktır.
ab
Son 15 test sonucunun standart sapmasının 1,37'yi aşması durumunda, örnekleme oranı,
sonraki 35 test sonucu için, ilk üretim için gerekli olan orana yükseltilecektir.
Test sonuçları tek bir örnekten alınacak veya bir numuneden yapılan iki veya daha fazla örnek aynı
yaşta test edildiğinde elde edilen sonuçların ortalaması olacaktır.
Bir örnekten iki veya daha fazla örnek yapıldığı ve test değerlerinin aralığının ortalamanın
%15'inden fazla olduğu durumlarda, yapılacak bir araştırma, münferit bir test değerini dikkate
almayı gerekçelendirmek için kabul edilebilir bir neden göstermediği sürece sonuçlar göz ardı
edilecektir.
Bu testlerle elde edilen herhangi bir beton numunesinin basınç mukavemeti değeri, betonun gerekli
basınç mukavemet değerine ulaşmazsa, söz konusu betonun karışım tasarımı tekrar hesaplanacaktır.
Benzer şekilde, betonun basınç mukavemeti değeri gereken değerden çok daha fazlaysa, söz konusu
beton karışım tasarımı da tekrar hesaplanabilir.
Herhangi bir numunenin basınç mukavemeti değeri, betonun sınıflandırılmasında belirtilen

minimum basınç mukavemeti değerine ulaşmazsa, numunenin alındığı betonla yapılan beton yapı
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından reddedilecek ve kırılacaktır. Basınç mukavemeti değerleri
testleri her zaman gerekli değerleri veriyorsa ve üretilen beton kalite açısından pozitifse, Müşavir’in
Proje Müdürü alınan küp veya silindir beton numunelerinin sayısını ve periyodik olarak numune
alma sayısını azaltabilir.
Her bir küp veya silindir takımı için, ilgili standartlara göre bir çökme testi ve bir hava testi
yapılacaktır.
8.7.4 Su Tutucu Yapıların Testi
Su tutucu yapılar temizlendikten sonra ve herhangi bir toprak dolgusu duvar cephelerin dışına doğru
yerleştirilmeden önce mümkün olabildiğince yapı Müşavir’in Proje Müdürünün onayladığı bir
oranda suyla doldurulacaktır. Üç gün beklendikten sonra, su seviyesi kaydedilecek ve suyun yedi
günlük bir süreyle durmasına izin verilecektir, bu süre esnasında, buharlaşma ve yağmur suyuna
izin verdikten sonra toplam izin verilebilir azalma, tüm yapının ortalama su derinliğinin 1/500'sini
veya 10 mm'yi (hangisi daha azsa) geçmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 124
Yukarıdaki testin tatmin edici bir şekilde tamamlanmasına bakılmaksızın, yapının dış cephelerinde
görülen sızıntılar durdurulacaktır.
8.7.5 Toleranslar
Belirlenen çizgiler, dereceler ve boyutlardan izin verilebilir sapmaları gösteren toleranslar,

aşağıdaki tabloda belirtilmektedir. Çizimlerde belirli bir yapı veya yapını özelliği için toleranslar
belirtilmemişse, izin verilen sapmalar, bu bölümün hükümlerine uygun olarak yorumlanacaktır.
Belirtilen tolerans sınırlarını aşan beton işleri reddedilecek ve maliyeti Yükleniciye ait olmak üzere,
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde düzeltilecek veya kaldırılıp değiştirilecektir.
Yapı veya yapının bir bölümü Tolerans
1 Komple yapılar
Belirtilen hizadan sapma 15mm
Belirtilen seviyeden sapma 15mm
2 Kolonlar, duvarlar ve kenarlardaki çizgi ve yüzeylerdeki ölçüler veya belirtilen

değerlerden sapmalar;
3m başına
Açıkta 10mm
3m başına
Geri dolgulu 20mm
3 Kolonlar, payandalar, duvarlar, döşemeler, kirişler gibi yerlerin kesit

boyutlarından sapmalar
Eksi 5mm
Artı 10mm
4 Kapılar ve benzeri su geçirmez bölümler için eşikler ve yan duvarlarda sarkaç

terazideki sapmalar
1m başına
1mm
Teknik Şartname
Sayfa 125
8.8 Betonun Onarılması
Yüklenici, gerekli koşullara uygun bir beton yüzeyi elde edilene kadar betondaki kusurları
düzeltecektir. Aksine izin verilmedikçe, biçimlendirilen betondaki kusurlarının onarımı, kalıpların
kaldırılmasından sonraki 24 saat içinde tamamlanacaktır. Yüzeyde ince kum bulunan bölümler,
iyice ovalanacak ve temizlenecektir. Herhangi bir nedenle hasar gören, petekli hale gelen, çatlayan
veya kusurlu olan veya aşırı yüzey çökmeleri nedeniyle kaldırılıp tekrar doldurulması gerekecek
olan betonlar kırılacak ve aşağıda açıklanan şekilde, ön karışımlı kuru harç dolgusu, harç veya
beton ile doldurulacak ve kürlenecektir. Çıkıntılar, aşırı dik kısımlar ve kusurların yüzeyden dışarı
çıktığı yerler kazıyıcıyla kazınacak, kırılacak ve kırpılacaktır.
Ön karışımlı kuru harç, ilgili standarda uygun olarak hazırlanacak ve dökülecektir. Ön karışımlı
kuru harç, en az bir yüzey boyutunun derinliğinden daha küçük boşlukları ve çatlakların onarımı
için açılan dar yarıkları doldurmak için kullanılacaktır.
Ön karışımlı kuru harç, beton demirlerinin arkasında veya betonun boylamasına yönünde uzanan
boşlukları doldurulmasında kullanılmayacaktır. Harç tabancası kullanılarak yapılan harç dolgusu,
ön karışımlı kuru harç dolgusu için çok geniş olan ve beton dolgusu için yeterince derinlikte
olmayan veya yüzeye en yakın olan donatı demirinin arka tarafından daha derin olmayan
boşlukların doldurulmasında kullanılacaktır.
Beton dolgu, donatı demirleriyle temas etmeyen ve kesitleri 0,1 m 2'den büyük ve derinlikleri 10
cm'den büyük olan tüm boşluklara ve donatı demirlerinin ötesinde uzanan ve kesitleri 0.05 m 2'den
büyük olan tüm boşluklara uygulanacaktır. Tüm ön karışımlı kuru harç dolguları, harç dolguları ve
beton dolguları tamamlandıktan sonra sürekli nemli tutulacak ve yüzeyleri kurumaya karşı
korunacaktır. Beton onarımında kullanılacak tüm malzemeler ve çalışma şekli, Müşavir’in Proje
Müdürünün gereklerine göre düzenlenecektir. Tüm dolgular boşlukların yüzeylerine sıkıca
yapıştırılacak ve dolgunun sertleşmesi bittikten ve dolgu kuruduktan sonra, tüm dolgular sağlam
olacak ve büzülme çatlakları bulunmayacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, sertleşmiş beton ile onarılan beton veya harcın birbirine yapıştırılması
için özel bir bağlayıcı malzeme veya katkı maddesi kullanılmasını isteyebilir veya onaylayabilir.
Betonun asitlere, bazlara ve dış etkilere karşı mukavemetini artıran ve parçaların birbirine
yapışmasını güçlendiren "Epoksi" adlı özel katkı maddesinin kullanımı, üreticinin talimatlarına
uygun olarak yapılacaktır.
8.9 Yapılardaki Beton İşleri
Farklı beton sınıfları aşağıdaki gibi kullanılacaktır:
· Hendeklerdeki dolgu, grobeton ve şapta sadece düz beton için C16/20
. Grobeton ve şap için C16/20
Teknik Şartname
Sayfa 126
· Grobeton ve kütle beton dolgusu için C16/20
· Kaplamalar, itme bloklarında vb. kullanılan düz ve betonarme için C20/25
· Su, atık su, çamur, çürütücü gaz ile temas etmeyen inşaat yapılarındaki betonarme, betonarme
itme blokları, muhafazalar vb. için C25/30
· Su, atık su, çamur, çürütücü gaz vb. ile temas eden ve özellikle Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından belirtilen yerlerdeki su geçirmez betonarme için C30/37
· Prekast beton yapılar için C35/45
· Öngerilmeli prefabrik beton yapılar için C45/55
Betonun sınıfı, çalışma çizimlerinde belirtilecektir.
Kanalizasyon kuyuları ve pompa istasyonu gibi atık su ve çamurla temas eden inşaat yapılarında
sülfata dayanıklı çimento kullanılacaktır.
Kalıpların tipi, çalışma çizimlerinde belirtilecektir. Açıkta olan ve toprakta kalmayan sanat
yapılarının yüzeylerinde planyalanmış kalıplar kullanılacaktır.
Yapıların betonu kesintisiz olarak dökülecek ve çalışma çizimlerinde belirtilen inşaat derzleri
dışında herhangi bir derz oluşması engellenecektir.
Beton vibratörlerle sıkıştırılacaktır. Ancak, Müşavir’in Proje Müdürünün izniyle daha küçük işlerde
manuel sıkıştırma yapılabilir.
Beton yapılar, çalışma yükü altında çatlak genişliğini sınırlandıracak şekilde tasarlanacak,
güçlendirilecek, dökülecek ve sertleştirilecektir.
Doğrudan gerilim ve bükülme veya kontrollü sıcaklık ve nem etkileri için maksimum tasarım
yüzeyi çatlak genişlikleri, işletilebilirlik sınırı durumunda 0,2 mm'dir.
8.10 Prekast Beton
Prekast beton için tüm malzemeler ve işçilik, Şartnamenin ilgili gereklerine uygun olacaktır.
Prekast birimlerin veya birimlere monte edilecek Prekast bölümlerin dökümü, betonların dökülmesi
sırasında ve sonrasında kalıpların bozulmasını veya hizasının kaymasını önleyecek ve doğrudan
güneş ışınlarından ve yağmurdan tamamen korunacak şekilde bir çatı altında yapılacak özel
hazırlanmış döküm yataklarında gerçekleştirilecektir.
Her bir Prekast birim veya bölüm, tek bir kesintisiz işlemde dökülecek ve Müşavir’in Proje
Müdürünün onayı dışında inşaat derzlerine izin verilmeyecektir.
Döküm yatağı, betonun çatlamasına neden olabilecek herhangi bir yerleşmeyi önleyecek şekilde
yeterli düzeyde desteklenecektir. Döküm yatağı üzerinde levha veya kiriş gerilecekse, öngerilme
Teknik Şartname
Sayfa 127
altındaki betonun elastik kısaltılması ve gerilmeden sonra boş ağırlığın aktarılması sağlanacaktır.
Gerilmenin gerçekleşmesinden sonrasına kadar hareket ettirilmeyecektir. Parçaların uçlarında,
tendonun sonuna kadar olan kaplama 20 mm'den az olmayacak şekilde, tendonun kesilmesine ve
girintinin harçla doldurulmasına imkan sağlamak için her tendonun etrafında bir girinti
oluşturulacaktır.
Büzülme çatlaklarını önlemek için, beton priz aldıktan sonra yan kalıplar mümkün olan en kısa
sürede çıkarılacaktır. Tüm kalıplar, betona zarar vermeyecek şekilde sökülecektir.
Tel veya ip teli bobinleri, bobinlerden çıkan tel veya telin düz olmasını sağlamak için üreticiden
yeterince büyük çaplarda alınacaktır. Teller, ip telleri veya çubuklar, Çizimlerde gösterilen şekilde
hem dikey hem de yatay olarak doğru şekilde konumlandırılacak ve konumları korunacaktır.
Uzunlukların kesilmesi ve uçların düzeltilmesi, uygun mekanik yöntemlerle yapılacaktır. Normal
betonarme çeliği, açıklanan özelliklere uygun olacaktır.
Prekast birimlerin veya bölümlerin kalıbı, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan şekilde,
söz konusu birimler veya bölümler hasar veya bozulma riskine maruz kalmayacak bir sırayla ve
maruz kalmayacak bir süre sonra vurulacaktır.
Aksi belirtilmediği sürece, Prekast birimlerin veya bölümlerin kaldırma, depolama ve taşıma
zamanı ve yöntemleri, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacaktır ve ilgili birimler veya
bölümler ciddi darbelerden korunacak, hasar görmeyecek ve gereksiz gerilmeler meydana
gelmeyecek şekilde yapılacaktır. Genel olarak, birimler dökümden sonra 7 gün geçene kadar ve
minimum 20 N/mm2 küp mukavemeti elde edilene kadar hareket ettirilmeyecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde açıkça işaretlenecek her Prekast birim veya
bölümün doğru bir şekilde kaydı tutulacaktır. Yüklenici, Prekast yapıların bu yükleri
taşıyabileceğini gösteren hesaplamalar da dahil olmak üzere taşıma ve kurulumdan kaynaklanan
yükleri belirtecektir.
Prekast birimler için geçerli olan toleranslar aşağıda verilmiştir:
Herhangi bir yöndeki kesit
Boyut Tolerans
500 mm'ye kadar ± 6 mm
500 - 700 mm ± 9 mm
Düzlük veya planlanan çizgiden sapma
Boyut Tolerans
3 m'ye kadar ± 6 mm
Teknik Şartname
Sayfa 128
2m-6m ± 9 mm
6m-12m ± 12 mm
12 m'nin üzerinde ± 15 mm
8.10.1 Prekast Güçlendirilmiş Kazıklar ve Palplanşlar
Prekast betonarme kazıklar ve palplanşlar, C35/45 sınıfı betonla yapılacaktır. Yan kalıplar, betonun
yerleştirilmesinden sonra 24 saatten az olmamak üzere herhangi bir zamanda çıkarılabilir. Ancak
kazığın tamamı, en az 7 gün boyunca desteklenecek ve beton 21 gün boyunca yerinde kalana kadar
veya İşverenin, Yüklenici tarafından sağlanan tatmin edici test sonuçları sonucunda karar
verebileceği daha kısa bir süre boyunca yerinde kalana kadar herhangi bir taşıma gerilimine maruz
kalmayacaktır. Donatı, kalıba yerleştirilmeden önce montajı yapılacak ve tüm çemberler ve
bağlantılar sıkıca yerine bağlanacaktır. Sarmal donatının uçları sıkıca sabitlenecektir. Paspayı
elemanları, onaylanan desende olacaktır. Donatı, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına bağlı
olarak, Çizimlerde gösterilen şekilde bükülecek ve sabitlenecektir. Ana beton demirleri tek
uzunlukta tedarik edilecektir.
Eklemeye izin verilmeyecektir.
8.11 Kaplama ve Ayrı Topping için Kullanılacak Beton
Boruların gömülü kaplaması için kullanılacak beton, yukarıda belirtilen sınırlandırma şartlarına
uygun olacaktır, ancak hava sürükleyici ve su azaltıcı katkı maddeleri hariç tutulabilir ve çimento
dozajı ve toplam su içeriği, 28 günde 16 Mpa düzeyinde bir asgari basınç mukavemeti sağlayacak
şekilde ayarlanabilir. Beton döküldüğünde 50 mm'den az veya 125 mm'den fazla olmayan bir
çöküşe sahip olacaktır.
Çizimlerde belirtilen yerlerde ayrı bir beton topping'i sağlanacaktır.
Topping yerleştirilmeden önce, alttaki sertleşmiş beton yüzey ovalanarak temizlenecektir. Gres
veya yağlar, talaş veya taşlama yoluyla tamamen çıkarılmalıdır. Temizlenen yüzey temiz suyla
durulanacak ve topping veya dolgu uygulanmadan hemen önce 24 saat boyunca doymuş (saturated)
tutulacaktır. Topping veya dolgu uygulanmadan hemen önce, sertleşen beton boya kıvamına sahip
akışkan bir Portland çimento şerbetiyle kaplanacaktır.
Topping, bir kilo çimento başına 3-4 kilogram kumdan oluşacaktır. Topping, bir mekanik
karıştırıcıda en az 5 dakika karıştırılacak ve 50 mm'den daha fazla çökme olmayacaktır. Su içeriği
50 kg'lık çimento torbası başına 19 litreyi geçmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 129
8.12 Mastik Derz Dolgu
Yatay derzler (varsa) ve Çizimlerde gösterilen diğer derzler, mastik derz dolgu macunuyla
doldurulacaktır.
Betondaki derz anahtarları, mastik dolgu malzemesi yerleştirilirken temiz ve yabancı maddelerden
arınmış olacaktır. Mastik dolgu maddesi, yağmur yağarken ya da anahtarlarda su varken
yerleştirilmeyecektir.
Zemin tabakası membranıyla kürleme yapılan yerler, söz konusu yalıtım malzemesi uygulanmadan
önce ve derz anahtarlarının şekillerinde herhangi bir bozulma olmayacak biçimde veya betonda
hiçbir hasar meydana gelmeyecek şekilde ve beton sertleştikten hemen sonra gecikmeksizin mastik
derz dolguyla doldurulacaktır. Dolayısıyla, yalıtım malzemesinin uygulanması gereksiz yere
geciktirilmeyecektir.
Eğer derz dolgusu betonun kürlenmesi tamamen bittikten sonra uygulanacaksa, derz dolgusu
bileşeni yerleştirilmeden önce derz mafsalları her türlü yabancı maddeden temizlenecektir ve bu
temizleme işlemi, tercihen zımparalamayla yapılacaktır.
Mastik derz dolgu maddesi, bir derz dolgu tabancası veya başka bir uygun makineyle
uygulanacaktır.
Yerine kabul edilebilir bir şekilde doldurulamayacak şekilde sertleşmiş mastik derz dolgu
malzemesi kullanılmayacak ve bu malzeme atılacaktır.
8.13 Beton Yüzeylerde Kaplama
8.13.1 Genel
Genel olarak, beton depolar, odalar veya menhollerin iç yüzeylerine hiçbir kaplama
uygulanmayacaktır.
Zemin veya yeraltı suyunun betona penetre etmeye müsait olduğu yerlerde betonu tuzlu yeraltı
suyunun veya diğer istenmeyen maddelerin zararlı etkilerinden korumak için, beton depolarının,
odaların veya menhollerin veya binaların beton bodrum duvarlarının yeraltı dış cephelerine kaplama
uygulanacaktır.
Yüklenici, gerekli tüm boyaları ve koruyucu kaplamaları tedarik ve teslim edecek ve

uygulayacaktır.
Kullanılacak kaplama türü, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylı bitümlü olacaktır.
Tüm astar ve arakat kaplama malzemeleri, aynı üreticiden alınacaktır. Bu malzemeler, üreticinin
spesifik olarak ilgili boya veya bitum için önerdiği astar ve arakat malzemesi tipinde olacaktır.
Tüm boyalar ve bitümlü kaplamalar, tamamen üreticinin talimatlarına göre uygulanacaktır. Tüm
boyalar, üretici adının açıkça belirtildiği kapalı kaplarda iş sahasına teslim edilecektir. Tüm
Teknik Şartname
Sayfa 130
kaplama işlemleri, yetkili bir ustabaşı denetiminde kalifiye işçiler tarafından ve Müşavir’in Proje
Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde uygulanacaktır. Su veya çamur tutucu yapılarla ilgili
bölümde açıklanan süreye uygun bir şekilde beton kürlenene kadar hiçbir kaplama
uygulanmayacaktır. Su sızdırmazlık testi başarıyla geçilmiş ve Müşavir’in Proje Müdürünün ön
onayı alınmış olacaktır.
8.13.2 Yüzey Hazırlığı
Herhangi bir kaplama veya astar uygulanmadan önce, betonun yüzeyi, tüm kirlerden, kürleme
malzemelerinden, toz ve gevşek malzemelerden iyice temizlenecek ve gerekiyorsa yüzey pürüzsüz
olacak ve hava veya su boşlukları bulunmayacak hale getirilecektir. Betonun yüzeyleri, ilk astarın
uygulanmasından önce kuru olacaktır. Hazırlık çalışmaları Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanmadığı sürece, bitümlü kaplama yapılmayacaktır. Yüklenici, işin uygulanması esnasında
herhangi bir aksaklık olmasını önlemek için işe başlamadan önce iş sahasında gereken sayıda boya
ve kaplama malzemesi bulunmasını sağlayacaktır.
8.13.3 Uygulama
Uygulama yapılacak yüzey Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanıncaya kadar hiçbir boya,
bitümlü kaplama veya astar uygulanmayacaktır. Belirli bir katın uygulanmasından sonra, yüzey bir
sonraki kat uygulanmadan önce Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacaktır.
Tüm boyalar, bitümlü kaplamalar veya astarlar, üreticinin talimatlarına tamamen uygun miktar ve
işçilikle uygulanacaktır. Sadece kalifiye işçilerin kaplama işlerini yapmasına izin verilecektir.
Astar Katı: Astar katı bir yönde uygulanacak ve kurumaya bırakılacaktır.
İkinci ve Sonraki Katlar: Bir önceki kata dik açıyla bir ağır fırça katı uygulanacak ve kurumaya
bırakılacaktır.
Kat Sayısı: Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi belirtilmediği sürece, betona ve diğer
yüzeylere, astar katı hariç olmak üzere, en az iki kat bitüm uygulanacaktır.
Aralar veya Atlamalar: Tabakalar veya kaplamalar, işlem uygulanan yüzeyde herhangi bir ara veya
atlama olmayacak şekilde uygulanacaktır.
Miktar ve Kürleme: Astar için uygulama oranı yüzeyin 0.05 kg/m2'si ve daha sonraki katlar için ise
yüzeyin 0.5 kg/m2'sinden az olmayacaktır. Her kat, bir sonraki kat uygulanmadan önce tamamen
kuru olacak ve kaplama üzerine güçlü bir biçimde sürtülen ıslak bir parmak üzerinde hiçbir leke
olmadığında kuru olarak kabul edilecektir. Hiçbir kaplama, yüzeye uygulandıktan sonra en az 7 gün
suya batırılmayacaktır.
8.13.4 Yapıların Alt Kısmının Kaplanması
Su dolu zemindeki beton yapıların alt tarafı, minimum 25 mm kalınlığında bir çimento kum harcı
tabakası üzerine bitümlü kaplama uygulanarak korunacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 131
Çimento kum harcı, grobetonun üzerine yapılacak ve uygun şekilde kürlenip sertleştiğinde, yapı
betonu döşenmeden önce yukarıda açıklanan şekilde bitümlü kaplama uygulanacaktır.
8.14 Mevcut Betonun Onarılması
8.14.1 Deşarj ve Temizleme
Mevcut betonda yapılacak tüm onarım çalışmaları, kuru olarak yapılacaktır. Yüklenici, ilgili
yapıların suyunu alacak ve yüzeyleri Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edeceği şekilde iyice
temizleyecektir.
8.14.2 Onarımların Tespiti
Yüklenici, betonu yabancı maddelerden temizledikten sonra, açıkta kalan yüzeyleri inceleyecek ve
bu Bölümde açıklanan şekilde kusur türlerini ayırarak gerekli onarım işlerinin ayrıntılı bir listesini
hazırlayacak ve bu öngörülen iş listesini Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü ve Yüklenici tarafından yapılanan ortak incelemede, söz konusu işlerin
listesi müzakere edilecek ve Müşavir’in Proje Müdürü, Yükleniciye, öngörülen iş listesinde
değişiklikler yapması talimatını verebilecektir; bu değişiklikler yapıldıktan sonra Müşavir’in Proje
Müdürü, bu iş listesinin uygulanmasını onaylayacaktır. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürüne,
öngörülen iş envanterinin üç (3) imzalı suretini sunacaktır ve onaylandıktan sonra, Müşavir’in Proje
Müdürü bu suretleri imzalayacak ve bir (1) imzalı suretini Yükleniciye geri verecektir. Yüklenici işi
bu doğrultuda ve bu Şartnameye göre gerçekleştirecektir.
8.14.3 Malzemeler
Bu bölümde açıklanan tüm harçlar, şerbetler, reçineler ve diğer ürünler için, Yüklenici, İşlerde
kullanmayı planladığı ürünleri önerecek ve bu ürünler hakkındaki tüm bilgileri Müşavir’in Proje
Müdürünün onayına sunacaktır. Ürünlerin içme suyu üzerinde hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır.
Bu bölümün başka bir yerinde bahsi geçen ürünler, Müşavir’in Proje Müdürü için kabul edilebilir
olan standart tipinin ve işçiliğinin bir göstergesidir. Yüklenici, Şartnamelere, Sözleşme Koşullarına
ve üreticilerin spesifikasyonlarına göre bahsi geçen ürünleri veya Müşavir’in Proje Müdürünün
onayından sonra başka muadil ürünleri kullanabilir.
Onarım için kullanılan tüm malzemeler, bu Şartnamenin ilgili bölümlerine uygun olacaktır.
8.14.4 Kusur Türleri
Mevcut betonda yapılacak onarımlar için aşağıdaki kusurlar dikkate alınacaktır:
 1 ila 3 mm genişliğinde çatlaklar

 1 ila 3 mm genişliğinde sızıntı yapan çatlaklar
 3 ila 20 mm genişliğinde çatlaklar
 Gevşek, kırık veya segregasyonlu beton şeklinde kusurlu beton
 Bozulmuş derzler
Teknik Şartname
Sayfa 132
 Beton döşemeler altındaki boşluklar
1 ila 3 mm Genişliğindeki Çatlakların Onarılması
Yüklenici, uygun bir enjeksiyon reçinesi kullanarak enjeksiyon yoluyla yapı betonundaki çatlakları
onaracaktır.
Çatlaklar kuruysa, düşük viskoziteli bir epoksi reçinesi kullanılacaktır. Diğer durumlarda,
enjeksiyon işlemi düşük viskoziteli bir poliüretan reçineyle yapılacaktır.
Yüklenici, herhangi bir reçine enjekte edilmeden önce, akışı engelleyebilecek toz veya kum
tanelerinin mümkün olan azami düzeyde çıkarılması için öncelikle çatlaktan yağsız basınçlı hava
üfleyecek ve bu şekilde temizleyecektir.
Çatlak temizlendikten sonra, enjeksiyon nipellerinin aralıklarla sabitlendiği uygun bir polyester
reçine gibi çabuk sertleşen bir malzeme kullanılarak parçanın yüzeyine bir yüzeysel sızdırmazlık
maddesi uygulanacaktır. Enjeksiyon nipellerinin en uygun aralığı deneyerek tespit edilecektir,
ancak genellikle çatlağın tahmini derinliğinden daha az olacaktır. Reçine enjeksiyonu için en uygun
basınç da deneyerek tespit edilecektir.
Enjeksiyon, Nitokit epoksi reçine enjeksiyon sistemi veya onaylı bir benzer sistemle yapılacaktır.
Düşük viskoziteli epoksi enjeksiyon reçinesi, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan hiçbir enjeksiyon işlemi yapılmayacaktır.
1 ila 3 mm Genişliğindeki Sızıntı Yapan Çatlakların Onarılması
Enjeksiyonla Onarma
Yüklenici, viskozitesi düşük olacak ve derz içerisindeki ve bitişiğindeki tüm boşlukları doldurmak
için suyla tepkimeye girecek uygun bir poliüretan enjeksiyon reçinesini, yapılardaki su tutucuları
olan sızıntılı derzlere enjekte edecektir. Tüm sızıntılar durana kadar enjeksiyona devam edilecektir.
Gerekiyorsa su basıncını almak için, suyun serbestçe tahliye edilebilmesi amacıyla kalan betona
boşaltma boruları takılacaktır. Enjeksiyon malzemesi sertleştikten sonra, boşaltma boruları
kesilecek veya çıkarılacak ve kalan boşluklar, sertleşene kadar elle tutulabilen çok hızlı sertleşen bir
malzemeyle tek tek tıkanacaktır.
Yüklenici, kullanmayı planladığı enjeksiyon yöntemini, malzemeleri ve ekipmanları Müşavir’in

Proje Müdürünün onayına sunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü, kendi takdirine bağlı olarak,
Yükleniciye bu teklifini değiştirmesi talimatını verebilir. Müşavir’in Proje Müdürünün onayı
olmadan enjeksiyon yapılmayacaktır.
Astarlamayla Onarma
Teknik Şartname
Sayfa 133
Betondaki çatlaklar ve diğer küçük gözenekler nedeniyle sızıntı yapan beton plakalar veya duvarlar,
bir iç astar uygulanarak su geçirmez hale getirilecektir. Değişken su basıncına maruz kalan plakalar
bu yöntemle değil, sadece "Enjeksiyonla Onarma" bölümünde açıklanan yöntemle onarılacaktır.
Astar, astarın su ile betona arasında sıkışması için, sadece su tutucu yapıların iç kısmında
uygulanacaktır.
Astar bir epoksi reçine ve/veya çimento bazlı bir sızdırmazlık malzemesi olacaktır. Malzeme 10 yıl
veya daha fazla dayanıklılığa sahip olacak ve su geçirmez ve kolay temizlenebilir bir yüzey
sağlayacaktır. Malzeme, işletme suyu basınçları altında 3 mm genişlikteki çatlakları
birleştirebilecek ve doldurabilecek özellikte olacaktır.
Astar uygulanmadan önce, tüm beton yüzeylerin alg, yağ, toz, gres, korozyon ve diğer zararlı
maddelerden tamamen temizlenmiş olmasına ve beton yüzeyin astar üreticisinin koşullarına uygun
olarak hazırlanmasına özellikle dikkat edilecektir.
3 ila 20 mm Genişliğindeki Çatlakların Onarılması
Yüklenici, çatlağı tüm kirden ve diğer yabancı maddelerden temizleyecek ve yüzeyleri mekanik
yöntemlerle pürüzlendirecektir. Çatlağı yağsız basınçlı havayla temizledikten sonra, yüzeyler
Nitobond AR astarıyla veya onaylı benzer bir malzemeyle astarlanacaktır.
Açıkta kalan tüm donatılar, gevşek pas veya diğer yabancı maddelerden iyice temizlenmelidir.
Açıkta kalan donatılar, daha fazla korozyonu önlemek amacıyla, Nitoprime Zincrich astarla veya
onaylı benzer bir malzemeyle astarlanacaktır.
Eğer donatı çok kırılmış veya bozulmuşsa, çatlak "Kusurlu Betonun Onarılması" bölümünde
açıklanan şekilde onarılacaktır. Daha sonra çatlak, Renderoc TC gibi veya onaylı benzer bir
malzeme gibi uygun bir su geçirmez büzülmeyen harçla doldurulacak ve bir kürleme maddesi
uygulandıktan hemen sonra kürlenecektir.
Kusurlu Betonun Onarılması
Beton kırıldığında, gevşediğinde, gözenekli hale geldiğinde veya benzeri kusurlar meydana
geldiğinde, kaldırılacak ve etkilenen parça asıl bölümüne tekrar inşa edilecektir.
Yüklenici, sadece sağlam bir malzeme ortaya çıkana kadar tüm gevşek veya bozulmuş betonu
çıkaracaktır. Beton her halükarda açıkta kalan donatıların 25 mm arkasına kadar çıkarılmalıdır.
Açıkta kalan tüm donatılar, gevşek pas veya diğer yabancı maddelerden iyice temizlenmelidir.
Açıkta kalan donatılar, daha fazla korozyonu önlemek amacıyla, onaylı bir malzemeyle
astarlanacaktır.
Donatı çok kırılmış veya bozulmuşsa, yeni donatı yerleştirilecektir. Bu donatıyı yerleştirmek için,
yeni delikler açılacak ve bu deliklere yeni betonarme demirleri bir epoksi reçineyle sabitlenecektir.
Diğer bir seçenek, yeni betonarme demirlerini yerleştirmek için yeterli bindirme boyu elde edilene
Teknik Şartname
Sayfa 134
kadar çevredeki sağlam betonun kırılması olacaktır. Bu seçeneklerden hiçbiri uygun değilse, harici
bir çelik veya beton takviye yapılacaktır. Uygulanacak nihai çözüm Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından belirlenecektir.
Açıkta kalan beton yüzeylerin kaymaklanma, yağ, toz, gres, korozyon ve diğer zararlı maddelerden
tamamen temizlenmiş olmasına özellikle dikkat edilecektir. Kaymaklanma, yüksek basınçlı su
püskürtme, kum püskürtme veya bu iki yöntem bir araya getirilerek mekanik yöntemlerle
düzeltilmelidir.
Onarılan alanının kenarları, zayıf köşelerin oluşmasını önlemek için 10 mm derinliğe kadar
kesilecektir.
Tüm beton yüzeyler, astarlamadan önce duygun ve kuru bir yüzey olacaktır.
Astarlama işlemi, onaylı bir malzemeyle yapılacak, daha sonra kırılan alan, Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından onaylanan uygun bir su geçirmez büzülmeyen harçla onarılacaktır. Onarma
işlemi bittikten hemen sonra, harç bir kürleme maddesiyle kürlenecektir.
Bozulmuş Derzlerin Onarılması
Dolgu ve/veya sızdırmazlık malzemesinin bozulduğu büzülme, inşaat veya hareket derzlerinde
değişiklik yapılması gereklidir. Yüklenici hem dolgu hem de sızdırmazlık malzemesini
değiştirecektir. Mevcut derz dolgusunu ve derz sızdırmazlık malzemesini kesecek ve çıkaracak ve
derzi, yeşillikler, tortular ve diğer yabancı maddelerden temizleyecektir. Betonun kenarları keskin
olacaktır. Kenarlar 10 mm derinliğe kadar kırılmışsa, yeni derz dolgusu daha derine
10 ila 30 mm arasındaki kırık kenarlar, keskin ancak daha geniş bir derz sağlamak için keskin
kesilecektir. 30 mm'den daha derin kırılmış kenarlarda, beton en yakın donatının ve tekrar dökümün
arkasında en az 25mm geri kırılmalıdır.
Betondaki girinti temizledikten ve düzeltildikten sonra, derzler esnek dolgu maddesi veya
sızdırmazlık malzemesiyle doldurulacaktır.
Sadece hareket derzlerinde Maya alternatif konstrüksiyonu kullanılabilir. Bu durumda, bir butil
kauçuk vakum tüpü derz içine yerleştirilecek ve kalan boşluklar butil macunla doldurulacaktır.
Vakum tüpü ve butil macun, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış kalitede olacaktır.
Beton Plakalar Altındaki Boşlukların Onarılması
Çatlakların veya sağlam plakalardaki derzlerin onarılması esnasında, plakaların arkasında veya
altında boşluklar tespit edilebilir. Bu durumlarda ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen
durumlarda, Yüklenici, boşlukları çimento esaslı bir harçla dolduracaktır.
Derzin tipine bağlı olarak, harç uygulama işlemi, derzler veya çatlaklardaki diğer onarma işlerinin
tamamlanmasından önce veya sonra yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 135
Boşluklara en az 10 mm genişliğinde derz kanallarıyla erişilemiyorsa, merkezden merkeze ardışık

delikler arasındaki maksimum mesafe 700mm olacak şekilde, beton plakadan delikler açılacaktır.
Boşluklara deliklerden harç doldurulacaktır.
Harç, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacak ve uygun bir viskoziteye sahip olacaktır.
Harç uygulanacak alan ve çalışma yöntemi, Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje Müdürünün
onayına sunulacak veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde olacaktır. Müşavir’in
Proje Müdürünün onayı olmadan hiçbir delme veya harç doldurma işlemi yapılmayacaktır.
8.15 Beton Donatısı
8.15.1 Genel
Donatılar, Türk Standartlarında TS708'e (Beton Çelik Çubukları) karşılık gelen EN10080'e uygun
olacaktır.
Donatı demirleri, yüksek verimli çelik demirlere eşit mukavemete sahip olacak ve kesitlenecektir.
Karakteristik akma gerilimi en az 420 N/mm2 olacaktır.
Yüklenici, iş sahasına teslimatı yapılan her bir donatı demiri partisiyle ilgili olarak, ilgili sevkiyatın
detaylarını içeren sevk irsaliyesiyle birlikte üreticinin test sertifikasını Müşavir’in Proje Müdürüne
sunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü, bu sertifikaya bakılmaksızın, Yüklenicinin, bağımsız bir
laboratuvarda, iş sahasına teslimatı yapılan çelikten alınan numuneler üzerinde ek testler yapmasını
isteyebilir. Bulgular arasında farklılıklar olması halinde, bağımsız laboratuvarın bulguları, üreticinin
sertifikalarında verilen sonuçları geçersiz kılacaktır.
Tüm donatılar temiz ve çukurcuklanma yenimi, gevşek pas, hadde tufalı, boya, yağ, gres, yapışmış
toprak veya beton ile donatı arasında zayıflığa neden olabilecek diğer malzemeler ya da donatının
korozyonuna neden olabilecek veya betonun kalitesine zarar verebilecek diğer maddelerden
arındırılmış olacaktır.
Donatı çelikleri, zeminden yukarıda, raflarda depolanacak ve paslanma, hasarlar, yağ veya diğer
zararlı maddelerden korunacaktır.
8.15.2 Çalışma Çizimleri ve Demir Bükme Tabloları
Donatı demirleri Çizimlere ve Şartnameye tamamen uygun olacak veya Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından belirtilen şekilde olacaktır. Yüklenici, İşlerin uygun bir şekilde yapılması için gereken
biçimde tüm ilave Çalışma Çizimleri ve Demir Bükme Tablolarını hazırlayacaktır.
Demir bükme tablolarında, Kalıcı İşlerde kullanılan tüm donatı demirlerinin boyutları, ebatları,
adetleri ve ağırlıkları belirtilecektir. Bu çizelgeler, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına
sunulacaktır. Çelik destekler vb. dahil edilmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 136
8.15.3 Ek Donatılar ve Donatı Çeliğinin Beton Örtüsü
Donatı demirlerinin ek donatıları ve yerleri, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen veya
onaylanan şekilde ve uluslararası standartlara uygun olacaktır.
Donatı çubuklarının üstündeki beton örtüsünün kalınlığı, çizimlerde belirtilen şekilde olacaktır ve
TS EN 1992-1-1 ve ACI 350R'e göre veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde
olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 137
9. KALIPLAR VE İSKELELER
Yüklenici, kalıp ve iskele işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili İlbank Şartnamelerine ve
9.1 Genel
Beton ve betonarme yapıların kalıpları ve aynı zamanda kalıp iskeleleri, duvarlar, destekler ve
takviyeler, inşaat başlamadan önce Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kontrol edilecektir ve işin
özelliklerine uygunlukları belirlendikten sonra, inşaata başlanacaktır. Kalıplar, inşa edilecek beton
yapının şekline her açıdan uyumlu olacaktır. Yüklenici, kalıp malzemesi olarak, dayanıklı ve
pürüzsüz 2. sınıf çam odunu veya 2. sınıf kalasların dayanıklılığından daha az mukavemete sahip
olmayan diğer tipte kalaslar (kavak kerestesi ve benzeri keresteler hariç), plakalar, uygun kalitedeki
kontrplaklar, ahşap prespan veya çelik levhalar kullanabilir. Kalıpların cephesinde kullanılacak
levhaların kalınlığı 2 cm'den az olmayacak ve kontrplak veya benzeri ahşap prespanlarla yapılacak
kalıpların kalınlığı 1 cm'den az olmayacaktır. Ahşap kalıpların kullanılması durumunda, ıslak
betonla temas eden yüzeylerin kurutulmuş kereste olmasına dikkat edilecektir.
Kalıp iskelelerinin keresteleri, enine kesitte kare olacaktır. Kalıp iskelesi, beton dökülürken ve
titreşim uygulanırken deforme olmadan ıslak betonun basıncına dayanacak kadar dayanıklı olacaktır
ve betonun yüzeyinde şişkinlik ve düzensizlikler oluşmasını önlemek için, kalıp iskelesinin yeterli
düzeyde sabitlenmesine ve desteklenmesine dikkat edilecektir. Birbirini takip eden beton dökme
işlemleri arasında kurulan derzlerde hasarı ve kusurları önlemek için gerekli önlemler alınacaktır.
Arka arkaya dikey olarak dökme işlemi yapılacaksa, kalıp iskelesi, çıkıntılar, şişkinlikler ve
kopmalar gibi derz kusurları oluşmayacak şekilde, daha önce dökülen alttaki betonla sıkıca temas
ettirilecektir. Kalıplar, tahtalardan harç sızmasına imkan vermeyecek şekilde hazırlanacaktır. Kalıp
tahtaları arasındaki boşluklar herhangi bir nedenle mecburiyetten genişletilirse, Yüklenici bu
boşlukları uygun bir malzemeyle dolduracaktır.
Kurulan kalıplarda ve kalıp iskelelerinde bozulmalara neden olabilecek çalkalama hareketlerine ve

bu hareketlerle birlikte gelen ek yüklere izin verilmeyecektir. Dış etkilere ve darbelere maruz kalan
betonda keskin köşeler ve kusurlar olmasını önlemek için kalıplar bu bölümlerde çıtalarla
beslenecektir. Girinti ve çıkıntı yapan yerlerdeki kalıplar, kolayca çıkarılacak şekilde yapılacaktır.
Aynı kalıpların birçok kez tekrar tekrar kullanılması, Müşavir’in Proje Müdürünün iznine tabi
olacaktır ve Müşavir’in Proje Müdürü, muhtelif zamanlarda kalıpların tekrar onarılmasını ve
yüzeylerin düzgün hale getirilmesini talep edebilir.
Müşavir’in Proje Müdürünün kullanıldıktan sonra tekrar kullanıma uygun görmediği kalıpların
Yüklenici tarafından herhangi bir zamanda çıkarılması gerekebilir. Beton dökülmeden önce,
kalıpların iç yüzeyleri, harç, çimento şerbeti veya diğer yabancı madde kalıntılarından temizlenecek
ve etkili bir şekilde adezyonu önleyen ve betonun yüzeyinde leke bırakmayan ve Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından onaylanan bir rafine, saf ve parafin bazlı bir yağla yağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 138
Kalıp ve kalıp iskelesi çıkarıldıktan sonra, kalıp iskelesinin altına yerleştirilen direkler çıkarılacak
veya direk başları, yer seviyesinin veya en düşük su seviyesinin 50 cm altında kalacak şekilde
kesilecektir. Kalıp iskelesi, Müşavir’in Proje Müdürünün denetimi altında uygulanacaktır ve beton
dökülmeden önce veya betonun dökülmesi esnasında kalıplarda hataların ve kusurların tespit
edilmesi halinde, Müşavir’in Proje Müdürü, Şartnamenin gerekleri yerine getirilene kadar işi
durduracaktır.
9.2 Kalıp Tipleri
Muhtelif yapılarda betonun dökülmesi için kullanılan kalıpların tipi ve montaj yöntemleri ve bu
kalıpların çıkarılması, betonun dökülmesinde kullanılan sistemle uyumlu olacaktır ve Müşavir’in
Proje Müdürünün onayına sunulacaktır. Kalıp astarının tipi ve durumu, kalıpların betonun
dökülmesi ve sıkıştırılması sonucunda ortaya çıkan basınçlara karşı dayanıklılığı ve kalıpların
imalatında kullanılan işçilik, beton yüzeylerinin Şartnameye kesin olarak uygun olmasını
sağlayacak şekilde olacaktır.
Kalıplar, yapılan işin özelliklerine göre oluşturulan beton yüzeyler üzerindeki gerekli
pürüzsüzlüğün sağlanmasına göre ve aşağıda belirtilen şekilde sınırlandırılacaktır.
Ahşaptan Üretilen Seri Kalıplar: Bu kalıplar, ahşaptan yapılan ve iç yüzeyleri planyalanmış ve

yağlanmış olan, münferit beton ve betonarme inşaat işlerinde kullanılan, seri olarak imal edilen ve
zemine döküldükten sonra kullanılacakları yerlere (levhalar, palplanşlar, donatı blokları, kolon
direkleri, bordürler, her türlü lento, merdiven basamakları ve benzeri işler) taşınan kalıplardır.
Düz Yüzeyli Beton veya Betonarme Kalıplar: Bu kalıplar, yer seviyesinin altında toprakla
kaplanacak beton yüzeyler üzerinde ve planyalanmış kalıpların Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
gerekli görülmediği üst yapılarda kullanılacak kalıplardır.
Planyalanmış Düz Yüzeyli Beton veya Betonarme Kalıplar: Çizimlerde belirtilmesi ve Müşavir’in
Proje Müdürü tarafından gerekli görülmesi koşuluyla, bu kalıplar, suyla temas eden beton yüzeyler
de dahil olmak üzere, sıvamayan, açıkta kalan beton yüzeyler üzerinde kullanılacak kalıplardır. Her
iki yüzü de planyalanmış ve eşdeğer kalınlıkta olan çelik levhalar, kontrplak, prespan veya kalıp
levhalar bu sınıfta kullanılabilir. Sonuç olarak, betonda şişkinlik, düzensizlik, istenmeyen şekiller
veya diğer kusurların olmadığı, düz ve pürüzsüz bir yüzey olması gerekecektir.
Eğri Yüzeyli Beton veya Betonarme Kalıplar: Bu kalıplar, yarıçapı 15 m veya daha az olan eğriler
için kullanılan silindirik veya benzer yüzeyli beton veya betonarme kalıplardır. Yarıçapı 15
metreden büyük olan eğriler için kullanılacak kalıplar, düz yüzeyli kalıplar sınıfına dahil olacaktır.
Planyalanmış Eğri Yüzeyli Beton veya Betonarme Kalıplar: Bu kalıplar, yarıçapı 15 m veya daha az
olan eğriler için kullanılacak silindirik ve benzer eğri yüzeyli planyalanmış kalıplardır.
Menholler için çelik kalıplar kullanılacaktır. eğri yüzeyli kalıpların planyalanmış olup olmayacağı,
düz yüzeyli kalıplar için belirtilen koşullara göre belirlenecek ve imalat çizimlerinde (show
drawings) gösterilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 139
9.3 Kalıp Montajı
Kalıpların tellerle sıkılmasına izin verilen yerlerde, tellerin uçları, kalıplar çıkarıldıktan sonra beton
yüzeyinden en az 2 cm içeride kalacak şekilde kesilecek ve 1/2 çimento oranıyla çimento harcıyla
kaplanacaktır. Telin kesilmesi için açılan delik, harçla doldurulmadan önce iyice temizlenecek ve
ıslatılacaktır. Harcın kıvamı çok ince olmayacaktır. Harç yaması, malayla beton yüzeyi ile aynı
hizada olacak şekilde düzleştirilecek ve en az 3 gün boyunca sürekli ıslak tutularak kürlenecektir.
Kalıpların sabitlenmesi için betona gömülü olarak bırakılacak demir çubuklar ve muhafazaların
kullanılmasına izin verilen yerlerde, bu demir çubuklar ve muhafazalar, oluşturulan beton yüzeyin
içinden en az 2 cm içeride ve suyla temas eden yüzeylerden en az 3 cm içeride bırakılacaktır. Bu
demir çubukların ve muhafazaların uçlarındaki bloklar çıkarıldığında, beton için düzenli şekilli
delikler bırakılacaktır. Demir çubukların ve muhafazaların uçlarında bulunan blokların ayrılmasıyla
oluşan normal delikler, çimento harcıyla 1/2 çimento oranı ile iyice doldurulacak ve su geçirmez
olacak şekilde kapatılacaktır. Harç dolgusu, yukarıda açıklandığı gibi, beton yüzeyle aynı hizada
olacak ve kür uygulanacaktır.
9.4 Kalıpların Çıkarılması
Beton yeterince priz almadığı, aşağıda belirtilen asgari bekleme süreleri sona ermediği ve
Müşavir’in Proje Müdürü izin vermediği sürece hiçbir kalıp iskelesi ve kalıp kaldırılmayacaktır.
 Kolonlar: 7 gün
 Duvar kalıpları, kirişlerin yan kalıpları ve tipik mühendislik yapıları kalıpları: 1 gün
 Kirişler ve Beton Plakaların Alt Yüzleri:
 3 m ve daha büyük açıklıklar için: 21 gün
 3 m'den küçük açıklıklar için: 14 gün
Müşavir’in Proje Müdürü, kalıp çıkarma sürelerini Yükleniciye bildirecektir. Çöp çimentosu (trash
cement) kullanılması halinde, (a) ve (b) maddelerindeki işlerin süreleri bir hafta uzatılabilir ve diğer
işlerin süreleri ikiye katlanır. Sıcaklığın + 5°C'nin altına düştüğü günlerde, betonun basınç
dayanımının test sonuçlarına göre kalıp çıkarma süreleri uzatılabilir.
Kalıplar çıkarıldığında betonda aşırı gerilmelere neden olacak koşullar önlenecektir.
9.5 Yüzey Bitişleri
9.5.1 Normal Yüzey Bitişi
Normal yüzey bitişi, keskin kesilmiş ve düzenlenmiş birleşme yerlerine sahip, iyi takılmış, temiz
biçilmiş tahtalarla kalıp kullanımı sonucunda ortaya çıkan yüzey bitişi olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 140
Normal yüzey bitişine sahip olacağı belirtilen bir beton yüzey, düzenli olacak ve çıkıntılar veya
girintiler bulunmayacaktır, ancak hafif pürüzlü olabilir, derz işaretleri ve benzeri unsurlar
görülebilir.
Aksi belirtilmediği sürece, normalde görünmeyecek yüzeyler için bir normal yüzey bitişi yapılması
gereklidir.
9.5.2 Pürüzsüz Yüzey Bitişi
Pürüzsüz Yüzey Bitişi, iyi durumdaki planyalanmış levhalar veya kontrplak veya çelik kalıpların
kullanımı sonucunda ortaya çıkan yüzey bitişi olacaktır.
Pürüzsüz yüzey bitişine sahip olacağı belirtilen bir beton yüzeyde kullanılan kalıp levhasının
bıraktığı izler, girintiler, şişkinlikler ve diğer kusurlar bulunmayacaktır. Kalıp panellerinin deseni
düzenli olmalı ve çıkıntılı olmayacaktır.
Pürüzsüz yüzey bitişine sahip olacağı belirtilen bir biçimlendirilmemiş beton yüzeyde sıva
yapılacak ve daha sonra çizgilere ve tesviyesine uygun şekilde çelik malayla düzgünce işlem
yapılacak ve pürüzsüz yüzey bitişine sahip bir biçimlendirilmiş yüzeyle aynı kalitede olacaktır.
Aksi belirtilmediği sürece, normalde görünecek yüzeyler için bir pürüzsüz yüzey bitişi yapılması
gereklidir.
9.5.3 Süpürgeli Bitiş
Süpürgeli Yüzey Bitişi istenen yerlerde, biçimlendirilmemiş beton yüzeyi tesviyesine uygun şekilde
şaplanacak ve betonun prizini almasından sonra, belirtilen yönde sert bir süpürgeyle süpürülecektir.
Süpürgeli yüzey bitişi, bir pürüzsüz yüzey bitişiyle eşdeğer kalitede olacaktır.
İşin başlangıcında bir test alanı süpürülecek ve İşveren tarafından kabul edilebilir bir yüzey dokusu
elde edildiğinde, İşlerin geri kalanı için standart olarak kullanılacaktır.
9.5.4 Zemin Yüzeyi Bitişi
Beton yerleştirilecek ve iyice sıkıştırılacak ve daha sonra zemin seviyesinde şap uygulanacaktır.
Drenlere veya diğer çıkışlara eğimli olacak zeminler, çukur oluşmasını önlemek için doğru bir
şekilde eğilecektir.
Şap veya başka bir zemin kaplaması uygulanan zeminlere tahta mala uygulanacak ve belirtilmesi
durumunda prizini almış ancak hala yeşil haldeyken, bir derz dişi elde etmek için sert bir fırçayla
fırçalanacaktır. Diğer zeminlere çelik mala uygulanacaktır. Mala uygulaması, yüzeye fazla
kaymaklanma veya ince malzeme çıkarmayacak şekilde yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 141
10. METALLER
Yüklenici, metal işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili İlbank Şartnamelerine ve Sözleşme
10.1 Muhtelif Metaller
Bu bölüm, diğer bölümlerde ele alınan ekipmanların ve ürünlerin bileşen parçaları hariç olmak
üzere, metal profiller, levhalar, saclar, metal çubuklar, demirler veya dökümlerden üretilen tüm
ürünler ve diğer tüm dövme veya dökme metalleri kapsamaktadır.
Çizimlerde belirtilen ancak burada özel olarak bahsi geçmeyen yarı mamul metal ürünler, bu
bölümün ilgili gereklerine uygun olarak imal edilecektir.
10.2 Malzemeler
Yapısal metaller ve diğer muhtelif metaller, çizimlerde belirtilen veya gösterilen boyutlara,
düzenlere, ebatlara, ağırlıklara veya kalınlıklara uygun olarak imal edilecektir.
Tüm metal parçalarda ve donatılarda, teslim edildiğinde ve montajı yapıldığında, bükülme,

çarpıklık, lokal deformasyon ve izin verilmemiş kıvrımlar bulunmayacaktır. Parçaların sahada
montajı yapıldığında düzgün şekilde uyması için delikler ve montaj bağlantıları için ayrılan yerlerin
yeri doğru bir şekilde belirlenecek ve atölyede kontrol edilecektir. Montaj çizimleri hazırlanacak ve
her ayrı parça üzerinde belirtildiği şekilde işaretlenecektir. Tüm montaj bağlantısı malzemeleri
tedarik edilecektir.
Yapısal metaller ve diğer muhtelif metaller, hiçbir metal zemine temas etmeyecek ve üzerinde su
birikmeyecek şekilde depolanacaktır. Malzemeler, kendi ağırlığı veya bindirilmiş yükler altında
bükülmeye karşı korunacaktır.
Montajdan önce, birbirleriyle temas edecek yüzeyler iyice temizlenecektir. Tüm parçalar çizimlerde
gösterildiği gibi doğru şekilde monte edilecektir. Parçaları sürüklemek için hafif sürüklemeye izin
verilecektir, ancak yanlış deliklere uyması için yapılacak sürüklenmeye izin verilmeyecektir.
Sahada bağlantıları yapmak için gerekli deliklerin genişletilmesi, helisel matkaplarla raybalama
yoluyla yapılacaktır. Deliklerin yakarak genişletilmesine izin verilmeyecektir.
10.3 Strüktürel ve Muhtelif Alüminyum
Aksi belirtilmedikçe, tüm malzemeler ve işler, Alüminyum Birliği'nin Alüminyum Yapılar

Standardına veya benzer uluslararası standartların ilgili hükümlerine uygun olacaktır.
İmalat işleri, mevcut endüstri uygulamalarına uygun olacaktır.
Çizimlerde özellikle detayı verilmemiş bağlantılar, bağlantının en az mukavemetli elemanının tam

mukavemetini geliştirecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 142
Aksi belirtilmedikçe, sabit elemanın (cıvata başı veya somun) altında helezonik yaylı kilit rondelası
ve döner elemanın altında düz bir rondelayla donatılmış 20 mm minimum çaplı cıvatalar
kullanılarak, rulman tipte cıvatalı olacaktır. Her bir bağlantıda, elemanların kayma mukavemetini
geliştirmek için yeterli sayıda cıvata bulunacaktır.
Aksi belirtilmedikçe, kaynaklı bağlantılar kabul edilmeyecektir.
Strüktürel alüminyum, parçalar münferit bir şekilde doğru, eşit düzeyde ve 1:500 tolerans dahilinde
hizalanacak şekilde monte edilecektir. Yatay elemanların kotu, çizimde gösterilen kotun 1.5 mm
dahilinde olacaktır. Taban plakaları, tam olarak düz konuma getirilecek ve yerinde harç
uygulanacaktır.
10.4 Baklava Desenli Saclar ve Kaplamalar
Baklava desenli saclar, boyalı çelik olacaktır.
Yerine cıvatalanması veya kaynak yapılması gerekmeyen tüm baklava desenli savlar, çıkarılmasını
kolaylaştırmak için kaldırma delikleriyle donatılacaktır. Çarpık veya bükülmüş baklava desenli
saclar, düz bir şekilde döşenecek şekilde düzleştirilecektir.
Baklava desenli sacları desteklemek için takılan veya betona dökülen çelik çerçeveler, imalattan
sonra sıcak daldırma galvanizlenecektir.
10.5 Izgara
10.5.1 Çelik Izgara
Çelik ızgaralar kaynaklı veya basınç kilitli tipte olacaktır. Izgara taşıma çubukları, en az 5 mm
kalınlığında olmalı ve eksenler arası aralık 30 mm olmalıdır. Izgaralar imalattan sonra
galvanizlenecektir.
Izgara panelleri, açıklıklar paneller arasındaki bir birleşme yeri üzerine ortalanacak şekilde
düzenlenecektir.
Alevle kesme, çelik ızgaralarda açısal, dairesel ve yeniden girişli kesimler yapabilir. Çelik
ızgaradaki diğer tüm kesimler testereyle veya makasla yapılacaktır. Kesimler temiz ve pürüzsüz
olacak, çıkıntılar veya kabarcıklar olmayacaktır.
Izgaralar, gelecekte tesis personeli tarafından kolayca taşınabilecek paneller şeklinde imal
edilecektir. Çizimlerde aksi belirtilmedikçe, panellerin münferit ağırlığı 70 kg'ı geçmeyecektir.
Paneller, izin verilen uzunluğun 10 mm artı veya eksi uzunluğunda ve izin verilen genişliğin 3 mm
artı veya eksi genişliğinde olacak ve karşı köşegenlerin azami uzunluk farkı 6 mm olacaktır. Taşıma
çubuklarının aralığı, izin verilen aralığın 0,8 mm dahilinde olmalıdır. Bitişik panellerin çapraz
çubukları ve kenar çubukları hizalanacaktır. Montajdan sonra, paneller arasında 6 mm'den fazla
boşluk olmayacaktır. Tüm taşıma çubukları paralel olacaktır. Bantlar ve etek levhaları, dikey ve
yatay olarak 3 mm tolerans dahilinde olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 143
Tüm ızgaralar, monte edildiğinde sallanma eğilimi olmayacak şekilde düz duracaktır. Uygun
yerleşmeyen veya hasar görmüş ızgaralar reddedilecektir.
Izgaraları desteklemek için takılan veya betona dökülen çelik çerçeveler, imalattan sonra sıcak
daldırma galvanizlenecektir.
Taşıma ve montaj sırasında ızgaralar zarar görmeyecektir.
Kanallar, menholler veya hendekler için kullanılacak ızgara kapakları, bu amaçla inşa edilmiş
girintilere sabitlenmemiş şekilde takılabilir. Aşırı tolerans birikimini engellemek için, 6 m'yi aşan
her bağlantısız ızgara kapağı için ekstra uzun bir panel sağlanacaktır. Izgara panellerinin geri kalanı
takıldıktan sonra, ızgaralar sahada istenilen ebatlara getirilecektir.
Diğer tüm ızgaralar sıkıca yerine sabitlenecektir. Her ızgara paneli eyer klipsleri veya flanş
bloklarıyla yerine sabitlenecektir. Çelik ızgaraların için kullanılacak klipsler galvanizli çelik
olacaktır. Klipsler, çapı 6 mm'den az olmayan saplama cıvatalarla destek çeliğine sabitlenecektir.
Tüm sabitleme parçaları galvanizli veya korozyona dayanıklı alaşımlı olacaktır.
10.5.2 Dökme Demir Izgara
Tüm dökümler kalıba ve ölçülere uygun olacak ve yabancı madde döküm hataları, yaralayıcı hava
boşlukları, çatlaklar, süngerimsilik ve ızgaraları uygunsuz duruma getiren diğer kusurlar
bulunmayacaktır. Tüm dökümler, üç kat boya ile boyanacaktır.
Tüm dökümler ve bağlantı parçaları, planlarda belirtilen yerlere veya Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından belirtilen şekilde yerleştirilecek ve doğru ve sapmayı düzeltecek şekilde ayarlanacaktır.
Çerçeveler veya bağlantı parçaları beton veya çimento harcına yerleştirilecekse, tüm sabitleyici
parçalar veya cıvatalar beton veya harç yerleştirilmeden önce yerinde ve ilgili konumlarında
olacaktır. Harç veya beton sertleşene kadar malzeme sabit kalacaktır. Malzeme, planlarda
belirtildiği gibi veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen ve onaylanan harç altlıklarına
yerleştirilecek veya yapıya sabitlenecektir. Çerçeve veya bağlantı parçaları nihai konumlarında
olduktan sonra tüm birimler sağlam ve emniyetli durumda olacak ve çimento ve harca 7 gün
boyunca sertleşmeye bırakıldıktan sonra, ızgaralar veya kapaklar yerleştirilecek ve sabitlenecektir.
10.6 Metal Merdivenler
Çizimlerde belirtilen yerlerde metal merdivenler sağlanacaktır. Merdivenler, çizimlerde belirtilen

şekilde çelik profillerden imal edilecektir. Çelik merdivenler imalattan sonra sıcak daldırma
galvanizlenecektir. Gerekli tüm galvanizli braketler, cıvatalar ve ankrajlar sağlanacaktır.
10.7 Atölyede Kaplama
Tüm yapı metalleri ve muhtelif metal malzemeler, burada belirtilen şekilde atölyede kaplanacaktır.
Yerinde boyamaya ilişkin şartlar, boyama bölümde yer almaktadır.
Teknik Şartname
Sayfa 144
Yüzeyler, kaplandığında kuru ve uygun sıcaklıkta olacak ve gres, yağ, kir, toz, kum, pas, gevşek
hadde tufali, kaynak tozu, cüruf, kaynak sıçraması veya diğer uygunsuz maddeler bulunmayacaktır.
Galvanizlenecek ürünler galvanizlemeden önce paklanacaktır. Diğer tüm demirli metal yüzeyler,
boya üreticisi tarafından önerilen dereceye kadar yüksek hızlı elektrikli tel fırçalama veya
püskürtme yoluyla temizlenecektir. Kaynaklar tüm kaynak sıçramalarını gidermek için gereken
şekilde kazınacak, yontulacak ve fırçalanacaktır.
Sıcak daldırma galvanizli olacağı belirtilen malzemeler hariç olmak üzere, işlem esnasında suya
batırılacak olan demirli metallerin kesik veya kesilmiş köşelerindeki keskin çıkıntılar, kabul
edilebilir düzeyde boya yapışmasını sağlamak için gerektiğinde bir elektrikli taşlama makinesiyle
birden fazla geçiş yapılarak bir yarıçapa kadar taşlanacaktır..
Tüm galvanizleme işlemleri, ASTM A 123, A 153 ve A385 veya benzer uluslararası veya ulusal
standartlara uygun olarak, imalattan sonra sıcak daldırma işlemiyle yapılacaktır.
Çizimlerde galvanizli cıvataların gerekli olduğu veya belirtildiği yerlerde, çinko kaplama cıvatalar,
çinko kaplama ASTM 8633, Fe/Zn 25 veya benzer uluslararası veya ulusal standarda uygun olduğu
sürece kabul edilebilecektir.
Muhtelif demir dökümler asfalt verniğe sıcak daldırılmalı olacak veya bir kömür katranı boyası
uygulanacaktır..
Aksi belirtilmedikçe, tüm galvanizlenmemiş yapı çeliklerine ve muhtelif çeliklere imalattan sonra
atölyede pas önleyici bir astar uygulanacaktır. Çelik yüzeylere temizlikten sonra mümkün olan en
kısa sürede astar katı uygulanacaktır. Dış hava sıcaklığı 10°C'nin altındaysa, tüm boyama işlemleri
ısıtmalı bir yapıda yapılmalıdır. Çelik, atölye kaplaması kuru ve sert olana kadar hareket
ettirilmeyecek veya taşınmayacaktır.
Beton, harç veya farklı metallerle temas edecek olan alüminyumun tüm yüzeylerine kalın bir katran
boyası uygulanacaktır.
Çinko kaplı çelik, paslanmaz çelik veya bronz yüzeyler için atölyede kaplama yapılması
gerekmeyecektir.
Atölye kaplamasının kuru film kalınlığı, pas önleyici astar için en az 0.04 mm ve kömür katranı
boya için en az 0.15 mm olacaktır.
10.8 Bağlantı Elemanları
Bu bölüm aşağıdaki durumlara ilişkin bağlantı elemanlarını kapsamaktadır:
 Montaj ve kurulum cıvataları

 Ekipmanlar için montaj cıvataları
 Betona dökülen ekipman ankraj cıvataları
 Betona dökülmeyen ekipman ankraj cıvataları
Teknik Şartname
Sayfa 145
 Sertleşmiş betona takılan genleşme ankraj cıvataları

 Kaynak
Çizimlerde aksi belirtilmedikçe, tüm ankraj cıvataları yerinde dökme cıvatalar olacak ve en az 20
mm çapında olacaktır. Ekipmanlar veya yapısal döşemeler için belirtilen veya yerinde dökme ankraj
cıvataları yerine kabul edilen genleşme ankraj cıvatalarının çapı en az 12,5 mm olacaktır.
Tasarım ve Performans
Ekipmanların montaji için kullanılan ve beton içine dökülen ankraj cıvataları, beton kalıbının veya
destek şablonunun beton tarafına bir somun takılmasına imkan sağlayacak yeterli dişleri olacak
biçimde sağlanacaktır. Çizimlerde, kilit somunları bulunacağı belirtilen ankraj cıvataları için üç
somun sağlanacaktır; diğer tüm ankraj cıvataları için iki somun sağlanacaktır.
Ankraj cıvataları, çizimlerde gösterilen şekilde ve/veya belirtildiği üzere aşağıdaki tiplerde
olacaktır:
L şekilli kanca tipi
 Kare başlı düz cıvata

 Cıvataya kaynaklanmış kare plakalı düz cıvata ve plaka ve cıvataya kaynaklanmış somun
 Kare plaka ve cıvataya kaynaklı manşonlu birleştirilmiş cıvata
 Manşonlu ve kare plaka düzenekli cıvata
Montajdan sonra açıkta kalan ankraj cıvatası somunları, üstü yuvarlak olan altıgen kapak somunları
olacaktır.
Gömlekli Ankraj Cıvataları
Gömlekli veya akuple tipte ankraj cıvataları, iç çapı cıvata çapının yaklaşık 2-1/2 katı olan ve cıvata
çapının yaklaşık 8 katı uzunluğunda olan boru manşonlarına ortalanacaktır. Cıvatanın çapının en az
yarısı kalınlığında kare bir plaka, her bir manşonun altına kaynaklanacak ve ankraj cıvatası
plakadan uzatılacak ve buna kaynaklanacaktır.
Klipsli Cıvatalar
Betonda uzanan çizimlerde belirtilen ankraj cıvataları, ayrı bir manşonu ve bağlantı plakası
düzeneğine sahip klipsli cıvatalar olacaktır. Her bir klipsli cıvata düzeneği, cıvata, somunlar, pullar
ve betona gömme için kullanılacak bir manşon ve bağlantı plakası tertibatı içermelidir. Alt somun
cıvataya ve plakada manşona kaynaklanacaktır.
Montaj Cıvataları
Teknik Şartname
Sayfa 146
Montaj cıvataları, ilgili ekipman veya parça için belirtilen tipte olacak ve bu ekipman veya parça
için belirtilen malzemeden üretilecektir.
Genleşme Dübelleri
Genleşme dübelleri, cinch dübel veya matkap uçlu tipte olacaktır.
Genleşme dübelleri, maksimum tutma gücü için üreticinin önerilerine uygun olarak takılacaktır,
ancak hiçbir durumda delik derinliği dört cıvata deliği çapından daha az olmayacaktır. Genleşme
dübelinin merkezi ile betonun bir kenarı veya dış köşesi arasındaki asgari mesafe, dübelin takıldığı
deliğin çapının en az 4-1/2 katı olacaktır. Çizimlerde aksi belirtilmedikçe, genleşme dübellerinin
merkezleri arasındaki asgari mesafe, dübellerin deliğin çapının en az 8 katı olacaktır.
Genleşme dübelleri için kullanılacak somunlar ve rondelalar, ankraj cıvataları için belirtilen şekilde
olacaktır.
10.9 Kaynak
10.9.1 Genel
Demirli Metal
Bu şartname kapsamında sağlanan tüm yapısal köşe kaynağı için izin verilen kaynak gerilimi, bu
şartnamede belirtilmedikçe AWS 01.1'de belirtilen şekilde olacaktır. Bir köşe kaynağının etkili
boğazı üzerindeki izin verilen kesme gerilimi, ASTM A36, ASTM A441 ve ASTM A588 tipi
çelikler için 18.000 psi'yi geçmeyecektir. "Etkili boğaz", kaynak boyutuna bakılmaksızın, kökten
şematik kaynağın yüzeyine olan en kısa mesafe olacaktır.
Aksi belirtilmedikçe, kaynak işlemi sadece AWS koduna ve AISC spesifikasyonuna uygun olarak
yapıldığında ön yeterliliğe sahip birleştirme yeri detayları kullanılarak yapılacaktır.
Çizimlerde boyutları verilmeyen kaynaklar, bağlantının en az mukavemetli elemanının tam

mukavemetini geliştirecek şekilde yapılacaktır.
Alüminyum Kaynağı
Alüminyumun kaynak ve sert lehimleme işlemleri, Alüminyum Birliği'nin "Alüminyum Kaynağı"

ve "Alüminyum Sert Lehimleme El Kitabı" başlıklı yayınlarında yer alan önerilerine göre
yapılacaktır. Tüm kaynak çubukları, dolgu teli, sert lehim teli ve bu tür kaynaklarda kullanılan diğer
malzemeler, Alüminyum Birliği tarafından kaynaklanacak alaşımla birlikte kullanım için önerilen
şekilde olacaktır.
10.9.2 Kaynağın Yapılması
Demir Kaynağı
Teknik Şartname
Sayfa 147
Aksi belirtilmedikçe, yapısal çelik için yapılan tüm kaynaklar ve ilgili işlemler, ekleri de dahil
olmak üzere Binalar için Yapısal Çeliğin Tasarımı, İmalatı ve Montajı için AISC
Spesifikasyonlarına ve AWS 01.1 AWS Yapısal Kaynak Koduna uygun olacaktır.
Dış mekanlarda ortaya çıkan veya herhangi bir yerde suya daldırılan tüm kaynaklı birleştirmeler,
temas eden tüm köşeleri boyunca sürekli kaynaklarla su geçirmez duruma getirilecektir. Kaynaklar,
bağlantının en az mukavemetli elemanının tam mukavemetini geliştirecek şekilde yapılacaktır.
Kaynaklanacak parçalar doğru şekilde konumlandırılacak ve kaynak sırasında sağlam bir şekilde
sabitlenecektir.
Kaynak operatörü, kaynak yaptığı bir birleştirme yerinde gereken tüm kaynak prosedürleri ve
pozisyonları için kalifiye olacak ve yapısal birleşme yerlerinin tüm kaynağı, bir operatör tarafından
yapılacaktır.
Alüminyum Kaynağı
Kaynaklı ve lehimli bağlantılarda gözenek çatlakları ve boşluklar bulunmayacak ve bitişik

yüzeylere uyacak şekilde tamamlanacaktır. Kaynak ve kaplama işlemleri tamamlandığında, tüm
kaynak tozları gecikmeksizin giderilecek ve tüm kaynaklı veya lehimli birleşme yerleri iyice
temizlenecek ve sızdırmazlığı sağlanacaktır.
10.10 Kalite Kontrol ve Veriler
Yüklenici, AWS 01.1'e göre tüm kaynakların görsel kontrolünü sağlayacak ve tüm kusurlu
kaynakları düzeltecektir.
Tüm montaj ve kurulum çizimleri, detaylı teknik özellikler ve tedarik edilecek bağlantı
malzemelerini de kapsayacak şekilde kullanılan malzemeleri içeren veriler, teslimat bölümüne göre
ibraz edilecektir.
Yüksek mukavemetli cıvatalar ve yük göstergesi rondelaları için sunulacak dokümanlar, cıvata ve
rondela üreticilerinin, malzemelerin ilgili standartlara ve belirtilen testlere uygun olduğunu
onaylayan beyanlarını içerecektir.
11. ÇELİK İŞLERİ
Yüklenici, çelik işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili İlbank Şartnamelerine ve Sözleşme
11.1 Genel
Bu bölüm kapsamındaki iş, hepsi Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kabul edilebilir düzeyde
olacak şekilde, gerekli olan ölçüde bağlantıların tasarımını ve diğer detayları, imalat, üretim,
Teknik Şartname
Sayfa 148
muayene ve test, şantiyeye teslimat, boşaltma ve gerektiğinde şantiyede depolama, montaj,

tamamlama testleri ve işe hazır hale getirme faaliyetlerini kapsayacaktır.
Yapısal çelik dışındaki çelik işleri aşağıdaki ana iş kalemlerinden oluşacaktır:
 iskeleti ve destekleri dahil olmak üzere açık mesh döşeme ve ızgaralar;

 rögar kapakları;
 taşma odaları ve çıkışlarındaki aksesuarlar, demir çubuklu elekler, bentler ;
 palplanş;
 flanşlar ve cıvatalı bağlantılar;
 ankrajlama;
 Yüklenicinin onaylı çizimlerinde belirtilen veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
belirtilen basamak demirleri, merdivenler ve borular;
 merdivenler, iniş yerleri ve platformlar.
Yüklenici, imal edilen tüm çelik malzemeler için, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı için gereken
tüm imalat detaylarını, çizimlerini ve hesaplamalarını ibraz edecektir.
Yapısal çelik işleri, esas olarak aşağıdaki yapıların imalatını ve montajını içermektedir:
 kolonlar ve kirişler
 iskelet yapıları dahil ızgaralar
 iskelet yapıları dahil kapaklar
 ankrajlar dahil çeşitli uzunluklardaki kenarların korunması için köşebentler
 merdivenler, basamak demirleri
 merdivenler, iniş yerleri ve platformlar
 belirtilen mekanik ve elektrik tesisatıyla ilişkili diğer yapısal çelik işleri.
11.2 Malzemenin Kalitesi ve Testleri

Tüm çelikler, ilgili standartlarda tanımlanan mekanik özellikleri taşıyacak kalitede olacaktır.
Aşağıdaki mukavemet sınıfları geçerli olacaktır:
 EN 10027-1 EN 10027-2
 S185 1.0035 St 33 (sadece küçük yapılar için, örn. korkuluklar, ızgaralar)
 S235JRG1 1.0036 USt 37-2
 S235JRG2 1.0038 RSt 37-2
 S235JO 1.0114 St 37-3 U
 S235J2G3 1.0116St37-3N
 S275J2G3 1.0144 St 44-3 N
 S355J2G3 1.0570 St 52-3 N
Teknik Şartname
Sayfa 149
Yüklenicinin yukarıda belirtilenler dışındaki standartlara uyan malzemeler önermesi durumunda, bu

standartların detaylarını sunacaktır. Yüklenici, malzemeleri sipariş etmeden en az 30 gün önce,
Müşavir’in Proje Müdürüne aşağıdaki detayları içerecek şekilde bir yazılı bildirim gönderecektir.
 bir çelik fabrikasından sipariş edilecek tip, kalite ve miktarlar;

 mevcut (yerel veya yerel olmayan) stoklardan sipariş edilecek tip, kalite ve miktarlar.
Sipariş edilen malzemeler için çelik üreticilerinin test sertifikaları, Müşavir’in Proje Müdürüne
sunulacaktır. Stoklardan alınan malzemeler, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından atölyede veya iş
sahasında, dış kusurlar açısından kontrol edilecektir.
Yedek parçaların, normal bakımın yapılması için gereken araç gereçlerin ve tüm kullanım
kılavuzlarının ve Çizimlerin tedariki de Sözleşmeye dahil olacaktır. Tesisin burada belirtilen her
konu açısından eksiksiz olacaktır ve Sözleşmede özellikle belirtilmiş olsun veya olması, gerekli
olan tüm makineleri, bağlantı parçalarını, ekipmanları vs. içerecektir. Çelik işleri, eksiksiz ve kabul
edilebilir bir kurulum yapılabilmesi için, tüm malzemeler, parçalar vs. dahil olmak üzere her
bakından eksiksiz olacaktır.
Ekipmanın montajı, kullanılması ve bakımı için gerekli olan her şey dahil olacaktır ve tüm geçici ve
kalıcı destekler, temeller ve ankraj cıvataları sağlanacaktır.
11.3 Standartlar
Tasarım
DIN 18800 Çelik yapıların tasarımı ve inşası
TS EN 1993-1/6 Eurocode EC 3 Çelik yapıların tasarımı ve inşası
Çelik Ürünler ve Profiller
DIN 1026 U Tipi profiller
Sıcak haddelenmiş konik flanslı I profilleri - Boyut ve biçim

TS EN 10024
toleransları
Sıcak haddelenmiş 3 mm veya daha kalın çelik levhalar ölçü,

TS 2163 EN 10029
şekil ve kütle toleransları
Çelik I ve H Profilleri- Biçim ve boyut toleransları

TS EN 10034
Çelik şerit- Sıcak haddelenmiş- Boyut ve şekil toleransları

TS EN 10048
TS 3736 EN 10051 Alaşımsız ve alaşımlı sürekli sıcak haddelenmiş,

kaplanmamış çelik levha, sac ve şeritler- Boyut ve şekil
Teknik Şartname
Sayfa 150
toleransları
Yapı çelikleri - L profiller ve köşebentler - Boyut ve biçim

TS EN 10056-1/2 toleransları
Sıcak haddelenmiş özel profiller-Boyutlar ve şekil, boyut ve

TS EN 10067
kütle toleransları
Çelik yassı mamuller-Düşük karbonlu soğuk haddelenmiş

TS 3813 EN 10130 soğuk şekillendirilebilen-Teknik teslim şartları
Soğuk şekillendirme için soğuk haddelenmiş kaplanmamış

ve çinko veya elektrolitik olarak çinko-Nikel kaplanmış
TS EN 10131 düşük karbonlu ve yüksek akma dayanımlı yassı çelik
mamüller - Boyut ve şekil toleransları
Soğuk haddelenmiş şeritler-Şekil ve boyut toleransları

TS EN 10140
Sürekli sıcak daldırma metal kaplanmış çelik şerit ve levhalar

TS EN 10143 - Boyut ve şekil toleransları
Yassı çelik mamuller- Soğuk şekillendirme için sıcak

TS EN 10149-1/3
haddelenmiş- Yüksek akma dayanımlı çelikler
Çelik yassı mamuller-Sıcak haddelenmiş levha, geniş

TS EN 10163-1/3
yassılar ve profiller için teslim şartları
Organik madde ile sürekli kaplanmış (rulo kaplama) çelik

TS EN 10169-1/3
yassı mamuller
Çelik profiller-Sıcak haddelenmiş içi boş alaşımsız ve ince

TS EN 10210-1/2 taneli yapı çeliklerinden
Yapısal çelik borular - Dikişli, alaşımsız, ince taneli

TSEN 10219-1/2 çeliklerden soğuk şekillendirilerek kaynak edilmiş
Teknik Şartname
Sayfa 151
Otomatik olarak kumla temizlenmiş ve kullanıma

TS EN 10238 hazırlanmış çelik mamuller
yapısal çelik ürünler
Alaşımsız çeliklerden imâl edilmiş sıcak haddelenmiş perde

TS EN 10248-1/2
kazık (palplanş)
Alaşımsız çeliklerden imâl edilmiş soğuk şekillendirilermiş

TS EN 10249-1/2
perde kazık (palplanş)
Sürekli sıcak daldırma ile kaplanmış yapı çeliğinden mamul

TS EN 10326 şerit ve levhalar - Teknik teslim şartları
Sürekli sıcak daldırma ile kaplanmış, soğuk şekillendirme

amaçlı düşük karbonlu çeliklerden mamul şerit ve levhalar -
TS EN 10327
Teknik teslim şartları
Paslanmaz Çelik
TS EN 10088-1/3 Paslanmaz çelik endeksi
TS EN 10272 Paslanmaz çelik çubuklar-Basınç amaçları için
Korozyona Karşı
Koruma
DIN 18364 Çelik yapıları korumaya yönelik işler
Çelik yüzeylerin uygulamayla korozyona karşı korunması;

DIN 55928
kaplamalar
Yeraltında kullanılan çelik boruların korozyondan korunma

TS 2169
kuralları
Kıyıda ve kıyıdan uzaktaki boru hatlarında kullanılan çelik

borular ve bağlantı parçaları- Haricen sıvı epoksi ve değişime
TS EN 10289
uğramış epoksi kaplamalar
Cıvatalar ve Bağlantı Elemanları
TS 3576 EN ISO
Bağlantı elemanlarının mekanik özellikleri
898-1
TS EN ISO 4014 Altıgen başlı cıvatalar
Teknik Şartname
Sayfa 152
TS EN ISO 4016 Altıgen başlı cıvatalar
TS EN ISO 4017 Altıgen başlı vidalar
TS EN ISO 4018 Altıgen başlı vidalar
TS 1026-84 EN ISO
7042
Diğer
DIN 2310 Termik kesim
11.4 Boyutlar ve Ölçüler
Çelik ve diğer metal işlerin metrik sistem birimleriyle ifade edildiği yerlerde, alternatiflerinin
belirtilenlerin altında olmaması kaydıyla, İngiliz ölçü birimlerindeki eşdeğerleri (feet/inch)
kullanılabilir. Yüklenici, önerilen tüm bu alternatiflerin detaylarını Müşavir’in Proje Müdürünün
Çizimlerde verilen ölçüler, mevcut bilgilere veya tasarıma dayanmaktadır. Yüklenici, kapıların,
yapıların vs. fiili ölçülerini, halihazırda veya inşaat sonrasında çizimlerde verilen boyutlarla
karşılaştırarak kontrol etmekten sorumlu olacaktır.
11.5 Örnekler ve Test Sertifikaları
Çelik çubuklar, levhalar ve profiller, Müşavir’in Proje Müdürünün herhangi bir çubuk, levha veya
profilden test amaçlı örnekler seçebilmesine imkan tanıyacak yeterli uzunluklarda sipariş
edilecektir. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından talep edildiği zaman, Kalıcı İşlerde
kullanılacak çelik için üreticinin test sertifikalarını temin edecektir. Müşavir’in Proje Müdürünün
seçtiği cıvataların veya somunların örnekleri sağlanacak ve test edilecektir. Tüm testler, Yüklenici
tarafından önerilen ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan bir laboratuvarda
yapılacaktır. Tüm testlerin maliyeti Yükleniciye ait olacaktır.
11.6 Çalışma Çizimleri ve Yöntem Beyanı
İmalat başlamadan önce, Yüklenici, Sözleşme kapsamında tedarik edilecek çelik ve diğer metal
malzemelerin tasarım hesaplamalarını, çalışma çizimlerini ve atölye çizimlerini, Müşavir’in Proje
Müdürünün onayına sunacaktır. Ayrıca, kullanılacak imalat yöntemlerini açıklayan detaylı bir
yöntem beyanını da Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 153
Yüklenici, atölye detaylarının ve atölye bağlantı parçalarının ve sahadaki bağlantıların

doğruluğundan sorumlu olacaktır.
11.7 İmalat ve İşçilik
11.7.1 Genel
Saplama çivilerinin makulün ötesinde kullanılmasıyla veya makulün ötesinde raybalama, yontma
veya kesmeyle uygun montaj ve bağlantı yapılmasını engelleyen herhangi bir atölye imalatı hatası
veya taşıma ve nakliyeden kaynaklanan bozulmalar, derhal Müşavir’in Proje Müdürüne bildirilecek
ve Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda, onayladığı yöntemler kullanılarak düzeltilecektir.
Malzemelerin hasar görmesine veya bozulmasına neden olabilecek çekiçleme işlemi

yapılmayacaktır. Montaj sırasında sürükleme, parçaları yerine getirmek için yapılacaktır ve delikleri
genişletecek veya metale zarar verecek şekilde yapılmayacaktır. Cıvataların girmesi için deliklerin
genişletilmesi gerekiyorsa, raybalama yapılacak veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan yöntemlerle düzeltilecektir.
Taşıyan yüzeyler ve kalıcı temas halinde olan yüzeyler, parçalar monte edilmeden önce
temizlenecek ve kurutulacaktır.
11.7.2 İmalat Toleransları
Tüm boyutlardaki genel tolerans ±2 mm olacaktır. Delikler, bağlantı elemanlarının, elemanlar

üzerinden temas yüzeyine dik açılarda serbestçe takılabilecek şekilde hizalanacaktır. Elemanlardaki
deliklerin yapıya zarar vermeden veya bozmadan hizalanamadığı veya (Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından izin verilmedikçe) delikler raybalanmadan hizalanamadığı yerlerde, söz konusu
elemanlar reddedilecektir. Bir yapı elemanı, düzlükten (veya belirtilen şekilden) aşağıda
belirtilenlerden fazla sapma göstermeyecektir:
Sıkıştırma elemanları ve kirişlerde yanal sınırlamalar arasındaki uzunlukların 1/1000'i veya diğer
elemanlar için toplam uzunlukların 1/500'ü (maksimum 25 m). Bir yapı elemanı, amaçlanan
uzunluğundan aşağıda belirtilenlerden fazla sapma göstermeyecektir:
Rulman için her iki ucunda bulunan sıkıştırma elemanları için 1 mm veya diğer elemanlar için +0
ila -4 mm.
Bileşenlerin uzunlukları, kümülatif varyasyonların tamamlanan yapının doğru hizasını bozmayacak

şekilde olacaktır.
11.7.3 Benzemez Metaller
Çelik yapı elamanlarına veya bağlantılarına yakın yerlerde bu Bölümde belirtilenlerle benzemez
metallerin kullanıldığı yerlerde, Yüklenici, benzemez metaller arasındaki temasın galvanik
korozyona neden olmayacağını Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edeceği şekilde kanıtlayamadığı
sürece, söz konusu metaller ve çeliğin birbirine temas ettirilmesinden kaçınılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 154
Alüminyum veya alüminyum alaşımı ile galvanizli yumuşak çelik arasındaki temasa izin
verilecektir. Alüminyumun çelik yapılara sabitlenmesi için kullanılacak cıvatalar, somunlar,
rondelalar ve vidalar galvanizlenecektir.
Galvanizli parçaların aksi takdirde ana yapıya kurban anot olabileceği veya elektrolitik potansiyel
farkının 250 mV'yi aştığı durumlarda, parçalar yeterli mukavemete sahip bir yalıtım malzemesiyle
ayrılacaktır.
11.7.4 Hazırlık İşlemleri
Kesme ve püskürtme işlemleri, kapalı ve iyi donanımlı atölyelerde yapılacaktır.
Sadece kenarların bir bağlantıya kaynaklanması ve kaynak esnasında tamamen eritilmesi

durumunda çelik sacların ve köşebentlerin kenarlarının kesilmesi kabul edilebilecektir. Kesme veya
testereyle kesme sonucunda ortaya çıkan çapak kenarları ve keskin kenarlar, taşlama yoluyla
giderilecektir.
Yapıların cıvatalama yoluyla birlikte monte edilecek çelik şeritlerinin, saclarının ve/veya diğer
elemanlarının yüzeyleri, ilk olarak düzleştirilecek, böylece düz bir yüzey oluşturulacak ve
montajdan sonra dikişler görünmeyecek durumda olacaktır.
Saclar ve şeritler tesviye edilecektir. Profiller montajdan önce düzleştirilecektir.
Bükülme bölgesinde kaynaklanmayan taşıyıcı olmayan yapılar için, sadece Müşavir’in Proje
Müdürünün onayı alındıktan sonra soğuk bükmeye izin verilecektir. Diğer tüm yapılar için sıcak
bükme kullanılacaktır.
Deliklerin havşa açma ve genişletme işlemleri, en az 5 kesme kenarına sahip konik spiral
matkaplarla yapılacaktır. Sabit delme hattına sahip delgi makineleri kullanılacaktır. Delme
işlemeden kaynaklanan çapak kenarları ve keskin kenarlar giderilecektir..
11.7.5 Kaynak
Kaynak işlemleri, mümkün olduğunca kapalı ve iyi donanımlı atölyelerde yapılacaktır.
İş sahasında kaynak yapılması gerektiğinde, Yüklenici kaynakları korumak için yeterli önlemleri
alacaktır.
Yüklenici, kaynak işlemine başlamadan önce, kullanmayı planladığı her kaynak prosedürünün tam
bir açıklamasını yazılı olarak hazırlayacaktır. Yüklenici, işler için kullanılacak elektrot tiplerini
Müşavir’in Proje Müdürüne bildirecek ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından talep edildiğinde test
numunelerini tedarik edecek ve kaynakların radyografik testini ve diğer testlerini
gerçekleştirecektir. Yüklenici, amaca uygun tüm kaynak ekipmanlarını, malzemelerini ve
elektrotları sağlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 155
İlgili standartlara uygun olarak kaynak prosedürlerinin vasıflandırma işlemi, Yüklenici tarafından
gerçekleştirilecek ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından tanıklık edilecektir. İlgili tüm veriler
kaydedilecektir. Kaynak prosedürü tatmin ediciyse, prosedür bağlayıcı olacak ve iş sahasında
yapılacak kaynaklarda uygulanacaktır.
Yüklenici, kaynak işlemi için sadece yetkin, kalifiye ve usta işçi kullanacaktır. Tüm kaynaklar
sürekli olacaktır. Parçalar, kaynak sırasında genişlemeye müsait olacaktır. Tüm sıçramalar
giderilecek ve tüm çukurlar, gözenekli ve derin noktalar veya çentikler düzeltilecektir. Müşavir’in
Proje Müdürü tüm kaynak kontrollerini denetleyecektir. Kaynakların onaylanması, onarılması veya
reddedilmesine ilişkin kararlar sadece Müşavir’in Proje Müdürü tarafından alınacaktır.
11.7.6 Cıvatalı Bağlantılar
Genel
Bu bölüm, bir yüksek gerilimle sıkılmış uygun somun ve rondelalara sahip düz veya galvanizli,
yüksek mukavemetli karbon çelik cıvatalarla yapı birleşme yerlerinin montajını kapsamaktadır.
Cıvatalar, somunlar ve rondelalar depolama sırasında nemden korunacak ve montaj sırasında pas izi
görülmeyecektir.
Düz cıvatalar, somunlar ve rondelalarda, montaj sırasında ince bir tabaka yağlayıcı bulunacaktır.
Cilalar takılmadan hemen önce galvanizli cıvataların dişlerine balmumu, çubuk parafin veya
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan bir yağlayıcı uygulanacaktır.
Takılan cıvata, somun ve rondela (gerektiğinde) kombinasyonları, aynı dönme kapasitesine sahip
ürün partisinden olacaktır.
Cıvatalı Parçalar
Cıvata başı ve somunla temas eden cıvatalı parçaların yüzey eğimi, cıvata eksenine normal bir
düzleme göre 1:20'yi geçmeyecektir. Cıvatalı parçalar takıldığında sağlam bir şekilde birbirine
uyacak ve contalar veya başka bir araya sokulabilen sıkıştırılabilir malzemeyle ayrılmayacaktır.
Cıvata başlarına, somunlara veya rondelalara bitişik olanlar da dahil olmak üzere temas
yüzeylerinde tortu, kir, çapak, yağ, lake, gevşek pas, pas önleyici, diğer yabancı maddeler ve
parçaların sağlam bir şekilde oturmasını engelleyebilecek diğer kusurlar bulunmayacaktır. Cıvatalı
bağlantıların temas yüzeyinden, eğri kiriş köprülerinden, kiriş ve kiriş bağlantılarından boya
çıkarılacaktır.
Kurulum
Cıvata Gerilimleri
Bağlantı elemanları, turn-of-nut sıkma yöntemiyle sıkılacaktır.
Rondelalar
Teknik Şartname
Sayfa 156
Tüm bağlantı elemanlarında, sıkılmış olan elemanın (somun veya cıvata başı) altında sertleştirilmiş
bir rondela bulunacaktır. Galvanizli somun ve cıvata gereken yerlerde, galvanizli rondelalar
kullanılacaktır.
Cıvatalı parçaların dış yüzünün, cıvata eksenine normal bir düzleme göre 1:20'den daha fazla bir
eğime sahip olması durumunda, paralellik eksikliğini gidermek için düzgün eğimli bir rondela
kullanılacaktır.
Yük Gösteren Cıvatalar
Cıvatanın düzgün bir şekilde sıkıldığının doğru bir doğrudan ölçüm prosedürüyle kanıtlanabilmesi
koşuluyla, bir yük gösteren cıvata sistemi kullanılarak sıkma işlemine izin verilmektedir.
Sıkma işlemi, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan yöntem ve prosedürlerle yapılacaktır.
Kontrol
Müşavir’in Proje Müdürüne, seçilen sıkma prosedürünün uygun şekilde kullanıldığını belirlemek
için cıvataların montajını gözlemleme imkanı verilecektir. Müşavir’in Proje Müdürü cıvataların
uygun şekilde sıkıldığını ve doğrudan gerginlik gösteren cıvatalarda ise doğru gerginlik seviyesine
ulaşıldığını tespit edecektir. Turn-of-nut yöntemi kullanıldığında, her bir cıvata, somun üzerindeki
eşleşme işaretleri ile cıvata gövdesi arasında doğru bağlantının olup olmadığı görsel olarak
incelenecektir. Cıvatalar uygun şekilde sıkıldıktan sonra, cıvatanın ucu somunun dış yüzüyle aynı
hizada olacak veya uzatılacaktır.
Cıvata kontrolü tamamlanana kadar, sıkılmış cıvataların olduğu yerde boyamaya başlanmayacaktır.
Turn-of-nut yöntemiyle eşleşme işaretinin kontrol edilmesine ek olarak, planlar veya özel hükümler
daha kapsamlı veya farklı bir kontrol prosedürü gerektirmediği sürece, aşağıdaki kontrol prosedürü
kullanılacaktır:
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda, kontrol anahtarıyla sıkma yönünde 2 cıvatadan
az olmamak üzere cıvataların %10'una iş kontrol torku uygulayarak rastgele seçilen numune
cıvataları kontrol etmek için, Yüklenici tarafından tedarik edilecek ve uygun şekilde kalibre edilmiş
tork anahtarı tipinde olacak bir kontrol anahtarı kullanacaktır.
İş kontrol torkunun bu şekilde uygulamasıyla hiçbir somun veya cıvata başı döndürülmezse,
bağlantı düzgün sıkılmış olarak kabul edilecektir. İş kontrol torkunun uygulanmasıyla herhangi bir
somun veya cıvatanın döndürülmesi durumunda, bu tork bağlantıdaki tüm cıvatalara uygulanacaktır
ve somunu veya başı iş kontrol torkuyla döndürülen tüm cıvatalar sıkılacak ve tekrar kontrol
edilecek veya alternatif olarak, Yüklenici bağlantıdaki tüm cıvataları tekrar sıkacak ve bağlantıyı
belirtilen kontrol işlemine tekrar sunacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 157
11.8 Donatı Çeliği
11.8.1 Genel
Donatı olarak kullanılacak tüm yumuşak çelik demirler, boyut olarak TS 708 ve TS 4559 veya DIN
No. 488'e ve ulusal ve uluslararası standartlarla aynı kalite açısından DIN No, 1612, St 37'e uygun
olacaktır. Yüklenici, çelik üreticisinden alınan, üretim işlemini belirten ve çelik demirlerin standart
spesifikasyonuna uygun olduğunu ve gerekiyorsa kimyasal analizi belirten bir belgeyi Müşavir’in
Proje Müdürüne sunacaktır. Üreticinin laboratuvarı tarafından düzenlenen mekanik test raporları,
donatı çelik demirlerinin tesliminden en az bir hafta önce Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır.
Çelik demirlerde yağ, kir ve boya bulunmayacak ve çelik çubuklar kullanılmadan önce gevşek pas
tabakası temizlenecektir. Demir bükme işleri için, sadece Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan deneyimli demir bükme ustaları istihdam edilecektir. Donatı çeliği 850°C'den (kiraz
kırmızısı sıcaklığı) fazla ısıtılmamışsa ve soğutma hızı düşük ve düzenli tutulmuşsa (normal durgun
hava soğutması), özellikle büyük çaplı donatı çelik demirlerinin ısıtılmasına izin verilecektir.
Isıtılmış bükük donatı çelik demirlerinin suda soğutulmasına izin verilmeyecektir.

Mukavemetleriyle ilgili olarak soğukta üzerinde çalışılması gereken soğuk haddelenmiş ve
bükülmüş donatı çelik demirleri gibi çelik donatı demirlerinin çubuklarının ısıtılmasına ve
bükülmesine izin verilmeyecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi istenmedikçe, çelik demirlerin sayısı, boyutu, şekli ve yeri
ve diğer donatı parçalarının yeri ve özellikleri kesinlikle çalışma çizimlerine ve çelik demir
listelerine uygun olacaktır.
Sabitleme esnasında, çelik donatı demirlerinin çizimlere ve şartnamelere göre sabitlenmesine büyük
özen gösterilecektir. Beton dökme sırasında veya öncesinde donatı demirlerinin yerinden
oynamasını önlemek için, bu demirler uygun kalitede menevişlenmiş çelik tellerle bağlanacaktır.
Çelik donatı demirlerini yerinde tutmak için kalıbın yanlarında veya altında metal parçalar veya
tahta bloklar kullanılmayacaktır. Bu amaçla sadece özel olarak hazırlanmış küçük beton bloklar
kullanılacaktır.
Sabitlenen donatı Müşavir’in Proje Müdürü tarafından denetlenip uygun bulunmadığı sürece beton
dökme işlemine başlanmayacaktır.
Çelik donatı demirleri, çizimlerde gösterildiği gibi üst üste bindirilecektir. Çizimlerde
gösterilmemişse, bindirilen bağlantı yerinin uzunluğu, kancalı çelik donatı demirlerinde demir
çapının en az 40 katı, kancasız çelik donatı demirlerinde ise demir çapının en az 60 katı olacaktır.
Alın kaynaklı bindirilmiş bağlantı yerindeki üst üste binen çelik donatı demirlerinin mukavemeti,
diğer donatı demirlerinin mukavemetinden daha az değilse, alın kaynağına izin verilecektir.
Birbirini geçen çelik donatı demirleri, tellerle bağlanabilir veya donatı üzerinde uygulanan nokta
kaynağının neden olabileceği yanma veya diğer hasarlar önlenebilecekse nokta kaynağı yapılabilir.
Tüm kaynak işleri, iyi işçilikle ve kalifiye kaynakçılar kullanılarak elektrik ark kaynağı yöntemiyle
Teknik Şartname
Sayfa 158
yapılacaktır. 26 mm ve daha büyük çaplı çelik çubukların üst üste bindirilmesi sadece alın kaynağı
ile yapılacaktır.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü sabit çelik donatıyı inceleyip uygun bulmadığı sürece beton
dökmeyecektir.
Müşavir’in Proje Müdürünün onayı, Yükleniciyi donatının çizimlerin gereklerine, donatı demirleri
listesine, şartnamelere göre ve/veya Müşavir’in Proje Müdürünün belirttiği şekilde yapılması
sorumluluğundan kurtarmayacaktır.
Donatı demirlerinin üzerindeki beton kaplamasının kalınlığı, çizimlerde belirtilecek veya

Müşavir’in Proje Müdürü tarafından verilecektir. Ancak, genel olarak, bu kaplama en az 5 cm
olacaktır.
Tüm donatı demirleri, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış bir üreticiden alınacaktır.
Yüklenici, kalitenin şartnamelere uygun olduğunu kanıtlamak için, çelik numunelerinin, Müşavir’in
Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirlenen bir test
kurumu tarafından test edilmesini sağlayacaktır. Bu testlerin masrafları Yüklenici tarafından
karşılanacaktır. Yüklenici, iş sahasına teslimatı yapılan her bir donatı demiri partisiyle ilgili olarak,
ilgili sevkiyatın detaylarını içeren sevk irsaliyesiyle birlikte üreticinin test sertifikasını Müşavir’in
Proje Müdürüne sunacaktır.
Donatı çeliği demetler halinde sıkıca bağlanmış şekilde teslim edilecek ve bükülmeyecektir. Tüm
demetlerin dış tarafında, üreticinin adı, demirlerin kalitesi, şantiyeye teslim tarihi, uzunluğu, çapları
ve adedi belirtilecektir.
11.8.2 Donatı İçin Kullanılacak Kaplama Blokları ve Paspayı Elemanları
Kaplama blokları ve paspayı elemanları paslanmaya dayanıklı malzemeler yapılmış olacak,

amaçlarına uygun olarak mümkün olduğunca küçük olacak ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan bir şekle sahip olacaktır.
Beton kaplama blokları, yapısal betonla aynı özelliklerde üretilecektir, ancak bu bloklar maksimum
10 mm agrega boyutu kullanılarak üretilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 159
12. BOYAMA
Yüklenici, boya işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili İlbank Şartnamelerine ve Sözleşme
12.1 Standartlar ve Normlar
 Demir ve çelik yapılar için yapılan işlerde korozyon önleyici koruyucu sistemlerle ilgili
olarak işçilik, malzeme veya prosedürlerin herhangi bir konusuyla ilgili şartnamede veya
üretici tarafından açık bir talimat verilmediği sürece, aşağıdaki standartların veya uygulama
kodunun ilgili önerileri geçerli olacaktır:
 DIN 18364
 DIN 50900
 DIN 50928
 TS 2311 EN ISO 2178
 TS EN ISO 8501
 TS EN ISO 8502
 TS EN ISO 8503
 TS EN ISO 8504-1/3
 Metalin korozyonu
 Metallerin korozyonu, korozyonun kaplamayla test edilmesi ve değerlendirilmesi
 Kaplama tabakası kalınlığının ölçülmesi
 Çelik yüzeylerin hazırlanması- Boya ve ilgili malzemelerin uygulanmasından önce
 Çelik yüzeylerin hazırlanması- Boya ve ilgili malzemelerin uygulanmasından önce
 Çelik taban malzemelerin yüzey pürüzlülük karakteristikleri
 Çelik yüzeylerin hazırlanması- Boya ile ilgili malzemelerin uygulanmasından önce- Yüzey
hazırlama metotları
 Çelik yapıları korumaya yönelik işler
12.2 Kaplanmamış Yüzeyler
Demir veya çelik işlerin veya korozyona dayanıklı olmayan malzemelerin, boyayla veya metal
kaplamayla korunmasız bırakılacak tek yüzeyleri aşağıdakiler olacaktır:
Çelik malzemenin imalat aşamasında boya için veya kullanım ömrü boyunca bakım için
erişilemeyecek kadar küçük çapta olan ve kaynakla hava geçirmez bir şekilde kapatılacak kutuların
veya içi boş bölümlerin iç yüzeyleri;
Sevk edilmeden önce iyice temizlenecek, cilalanacak ve bir kat beyaz kurşun ve don yağı
karışımıyla veya başka benzer bir onaylı malzemeyle boyanarak korozyona karşı korunacak parlak
makine parçaları ve taşıyıcı yüzeyler. Yüklenici bunun giderilmesi için gerekli çözeltiyi
sağlayacaktır;
Teknik Şartname
Sayfa 160
Koruyucu kaplamalar yerine korozyon payları içerdiği belirtilen parçalar.
Cıvatalar, somunlar ve rondelalar ve diğer sökülebilir bağlantılar boyanmamış şekilde kalacaktır.
Karşılarına beton dökülecek demir veya çelik parçaların yüzeyleri. Betonlama sırasında temiz
olacak ve zararlı maddelerden ve gevşek pastan temizlenmiş olacaktır. Yapı elemanları
yerleştirilmeden önce bu elemanların kalıcı olarak açıkta kalan yerlerine uygulanacak boya koruma
sistemi, temas yüzeyi boyunca marjinal şerit olarak 50 mm boyunca devam edecektir. Metal
şeklinde alüminyum içeren hiçbir boyanın, betonla doğrudan temas etmesine izin verilmeyecektir.
12.3 Tesisin Boyanması
Aşağıda belirtilen yerlerdeki yüzeyler için geçerlidir:
 Betona zararı olmayan ortamlardaki işlem sıvısı seviyesinin üstünde olan, bundan dolayı
sıçramaya maruz kalmayan 'A' Yüzeyleri.
 İçme amaçlı kullanılacak arıtılmamış veya arıtılmış suyla temas eden 'B' Yüzeyleri.
 Betona zararı olmayan çözeltiler ve/veya ortamlardaki işlem sıvısı seviyesinin altında olan
veya bundan dolayı sıçramaya maruz kalan 'C' Yüzeyleri.
 Zararlı çözeltiler ve/veya ortamlarla temas eden 'D' Yüzeyleri.
12.3.1 A, B ve C Konumlarındaki İşlerin Hazırlanması ve Çeliklerin İlk Koruması
12.3.1.1 İşlenmiş Çelik İşleri
İşlerin hazırlanması, işleme tamamen bittiğinde ve tüm gres izleri giderildiğinde yapılacaktır.
Paslanmaz çelik dışındaki tüm çelikler (daha sonra tamamen betonla kaplanacak olanlar veya BS
729'a göre sıcak daldırma galvanizlenecek kadar küçük parçalanabilecekler hariç), çukurlardan
tepelere kadar yüzeyin derinliği 75 mikron artı/eksi %25'i geçmeyecek şekilde İsveç Standardı Sa
21/2'ye göre kırmalı püskürtmeyle temizlenecektir.
Not: Galvanizli çelik bu yerlerde boyasız kalacaktır.
İlk koruma, atölyenin temiz bir alanında kırmalı püskürtmeyle temizleme işleminden sonra 4 saat
içinde uygulanacaktır.
Tüm yüzeyler gevşek aşındırıcıdan tamamen arındırılacak ve onaylanmış bir Kürlenmiş

POLİAMİD astar boyası uygulanacaktır:
 ÇİNKO FOSFAT EPOKSİ - İKİ PAKET veya

 ÇİNKO KROMAT EPOKSİ - İKİ PAKET*
* Bu alternatif, B Konumundaki yüzeyler için geçerli değildir.
50 mikrondan az olmayan tepelerin üzerine bir kuru film kalınlığı uygulamak için onaylanmış
havasız püskürtme işlemi uygulanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 161
Boyalı tanımlama işaretleri astar katı üzerinde yeniden oluşturulacaktır.
12.3.1.2 Kaynaklı Çelik İşleri ve Kapalı Bölümler
İşler kapsamında imal edilen çelikler, ancak tüm işleme ve imalat işlemleri bitikten sonra yukarıda
açıklanan hazırlık ve ilk koruma işlemine tabi tutulacaktır. İmalatın sürekli kaynak pasolarıyla
yapıldığı durumlarda, açıkta kalan tüm yüzeyler sonraki işlem için erişilebilir olacaktır. Tüm cüruf
ve sıçramalar, kırmalı püskürtme temizliği öncesinde yontularak kaynak alanlarından çıkarılacaktır.
Kırmalı püskürtmeli temizlemenin mümkün olmadığı kutu elemanlarının ve benzer kapalı

bölümlerin iç yüzeyleri İsveç Standardı St2'ye göre temizlenecek ve daha sonra sızdırmaz bir
duruma getirilecektir. Bu iç yüzeylere boya uygulanmayacaktır.
İlk son kat boya sistemleri, ilk astardan itibaren 48 saat içerisinde uygulanacaktır.
İlk Koruma
 Sahada imal edilecek çeliklerin yüzeyleri, yukarıda açıklanan şekilde hazırlığa tabi tutulacak
ve onaylı bir ÖN İMALAT ASTARIYLA ilk koruma sağlanacaktır:
 ÇİNKO FOSFAT EPOKSİ - İKİ PAKET veya
 ÇİNKO KROMAT EPOKSİ - İKİ PAKET*
* Bu alternatif, B Konumundaki yüzeyler için geçerli değildir.
Boyalı tanımlama işaretleri astar katı üzerinde yeniden oluşturulacaktır. Çelik işleri, sahada imalat
başlamaya hazır oluncaya kadar kapalı depoda korunacaktır. Sahadaki imalattan sonra ilk son kat
uygulanacaktır.
12.3.2 D Konumlarındaki İşlerin Hazırlanması ve Çeliklerin İlk Koruması
İşlerin hazırlanması, işleme ve imalat tamamen bittiğinde ve tüm gres izleri giderildiğinde
yapılacaktır.
Paslanmaz çelik dışındaki çelikler, A, B ve C konumlarındaki çelik işleri için belirtilen şekilde
galvanizlenecek veya işlenecektir.
Çeliğin galvanizlenmesi durumunda bu işlem aşağıdaki gibi olacaktır:
BS 729 veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlara göre HAZIRLANMIŞ VE SICAK
DALDIRMA GALVANİZLİ. Daha sonra ilk koruma uygulanacaktır.
Sıcak daldırma galvanizli yüzeylere ilk koruma aşağıdakileri içerecektir:
Teknik Şartname
Sayfa 162
 BS 5493 veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlarda açıklanan şekilde, tüm
yüzeylerin temizlenmesi ve gresten arındırılması ve daha sonra t-yıkama yoluyla dağlama
yapılması.
Herhangi bir yüzeyin kararmaması durumunda, temizleme, gresten arındırma ve dağlama işlemi
tekrarlanacaktır.
Daha sonra tüm yüzeyler temiz suyla iyice yıkanacak, tamamen kurutulacak ve onaylanmış bir astar
boyası uygulanacaktır:
 POLİAMİT KÜRLÜ ÇİNKO FOSFAT EPOKSİ - İKİ PAKET
12.3.3 A Konumları, C Bölümündeki İlk Son Kat Boyası Sistemi
İmalatı yapılan çeliklerin tüm yüzeylere, gönderilmeden önce, ilgili konumlarına göre, amaçlanan
son kattan biraz farklı olan bir birinci son kat uygulanacaktır ve uygulama fırça veya havasız
püskürtmeyle yapılacaktır.
A Konumundaki yüzeylere bir kat onaylı aşağıdaki malzeme uygulanacaktır:
 POLİAMİT KÜRLÜ EPOKSİ MİKALI DEMİR OKSİT - İKİ PAKET
Bu malzeme, 125 mikrondan az olmayan bir kuru film kalınlığı vermek için uygulanacaktır. Astar
uygulamasından sonraki aralık 48 saati geçmeyecektir.
B Konumundaki yüzeylere bir kat onaylı aşağıdaki malzeme uygulanacaktır:
 AMİN KATILMA ÜRÜNÜ- KÜRLENMİŞ SAF EPOKSİ REÇİNE - İKİ PAKET
C Konumundaki yüzeylere bir kat onaylı aşağıdaki malzeme uygulanacaktır:
 POLİAMİT KÜRLÜ EPOKSİ KATRAN - İKİ PAKET
Boyalı tanımlama işaretleri birinci son kat sistemi üzerinde yeniden oluşturulacaktır.
Sahada montajda erişilemeyecek alanlara (saha bağlantıları hariç) son kat verilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 163
12.3.4 Betona Gömülü Çeliğin Hazırlanması
Tamamen betona gömülecek olan çelikler, İsveç Standart St2'ye veya eşdeğer ulusal veya
uluslararası standartlara göre temizlenecek ve astar uygulanmayacaktır.
12.3.5 Hasarlı Boya İşlerinin Onarılması
Tüm cüruf ve sıçramalar yontularak kaynak alanlarından temizlenecektir ve bu alanlar, hasarlı astar
katın olduğu diğer tüm alanlarla birlikte, mekanik yöntemlerle telle fırçalanacak ve onaylı bir
POLİAMİT KÜRLÜ ÇİNKO FOSFAT EPOKSİ - 2 PAKET ASTAR veya ÇİNKO KROMAT
EPOKSİ - İKİ PAKET ASTAR uygulanarak bir astar katı verilecektir. Bu alternatif, B
Konumundaki yüzeyler için geçerli değildir.Boya, 50 mikrondan az olmayan bir kuru film kalınlığı
vermek için fırçayla uygulanacak, pürüzlü yüzeylerin, özellikle kaynakların tamamen kaplanmasına
özen gösterilecektir.
İlk son kat boya sistemi, yukarıdaki astardan itibaren 48 saat içerisinde uygulanacaktır.
12.3.6 D Konumundaki Yüzeyler İçin İlk Son Kat Boya Sistemi
İş sahasında montaj tamamlandıktan hemen sonra ve zararlı çözeltilere veya ortamlara batırılmadan
veya maruz kalmadan hemen önce, tüm yüzeyler incelenecek ve gres ve diğer kirletici maddeler
temizlenecektir.
İşlerde uygulanan İlk Korumanın nakliye ve/veya montaj sırasında hasar gördüğü tüm alanlar iyice
temizlenecek ve yeniden boyanacaktır.
Nakliye/montaj esnasında hasar gören ve daha sonra düzeltilen, işler kapsamında İlk Koruma
uygulanan tüm yüzeyler tamamen temizlenecek ve onaylı bir POLİAMİT KÜRLÜ EPOKSİ
KATRAN - İKİ PAKET uygulanarak ilk son kat boyası yapılacaktır ve bu uygulama, 125
mikrondan az olmayan bir kuru film ağırlığı verecek şekilde fırçayla yapılacaktır.
Tamamlanan işte herhangi bir "ara" bulunmayacaktır.
Son kat boya sistemi, 48 saat içerisinde uygulanacaktır.
12.3.7 A Konumları, C Bölümündeki Son Kat Boyası Sistemi
İmalatı yapılan çeliklerin tüm yüzeylerine (erişilemeyen ve son katın İşlerde uygulandığı alanlar
hariç) onaylanacak bir renkte son kat uygulanacaktır. Bu son kat, ilgili tüm inşaat işleri
tamamlandığında fırçayla uygulanacaktır.
Kavrama Cıvatası bağlantılarının birleşme yüzeyleri dışındaki sahadaki bağlantılar "ıslak" olarak
bir araya getirilecektir.
Geçici montajda ilk son katın hasar gördüğü tüm alanlar tekrar boyanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 164
Çıplak metali açığa çıkaran ağır hasarlara özel dikkat edilecektir; bu durumda hasarlı alanlar parlak
bir bitiriş verecek şekilde iyice zımparalanmalı, astarlanmalıdır ve yeniden boyanmalıdır.
A Konumundaki yüzeylere onaylı aşağıdaki malzemeden yeterli düzeyde kat uygulanacaktır:
SİLİKON ALKİD EMAYEBu malzeme, 50 mikrondan az olmayan bir kuru film kalınlığı vermek
için uygulanacaktır.
B Konumundaki yüzeylere bir kat onaylı aşağıdaki malzeme uygulanacaktır:
 AMİN KATILMA ÜRÜNÜ- KÜRLENMİŞ SAF EPOKSİ REÇİNE - İKİ PAKET Bu

malzeme, 125 mikrondan az olmayan bir kuru film kalınlığı vermek için uygulanacaktır.
(Bu son katın uygulanmasına ilişkin onaya, uygulamada yaşanacak bir gecikmenin katlar
arasında yapışma sorununa yol açabileceği durumlarda başvurulacaktır).
C Konumundaki yüzeylere bir kat onaylı aşağıdaki malzeme uygulanacaktır:
 POLİAMİT KÜRLÜ EPOKSİ KATRAN - İKİ PAKET Bu malzeme, 125 mikrondan az

olmayan bir kuru film kalınlığı vermek için uygulanacaktır. (Bu son katın uygulanmasına
ilişkin onaya, uygulamada yaşanacak bir gecikmenin katlar arasında yapışma sorununa yol
açabileceği durumlarda başvurulacaktır).
12.3.8 D Konumundaki Yüzeyler İçin Son Kat Boya Sistemi
İlk Son Kat uygulaması yapılan galvanizli imalatlı çeliklerin tüm yüzeylerine, ilk son kat
uygulandıktan sonra 48 saat içinde fırçayla bir son kat uygulanacaktır.
Tüm yüzeylere bir kat onaylı aşağıdaki malzeme uygulanacaktır:
 POLİAMİT KÜRLÜ EPOKSİ KATRAN - İKİ PAKET Bu malzeme, 125 mikrondan az

olmayan bir kuru film kalınlığı vermek için uygulanacaktır.
12.3.9 Epoksi Reçine Boya Formülü
Kür malzemesiyle birlikte epoksi reçine muhtevası, katı bağlayıcı maddenin ağırlığının %40'ından
az olmayacaktır.
Pigmentin bağlayıcıya oranı ağırlıkça %80'i geçmeyecektir.
12.3.10 Sistemin Toplam Boya Kalınlığı
İşlerin son kontrolünde toplam boya kalınlığı aşağıdaki gibi olacaktır:
 A Konumundaki Yüzeyler - 200 mikrondan az olmamalıdır.

 B, C ve D Konumlarındaki Yüzeyler - 300 mikrondan az olmamalıdır.
 D Konumundaki galvanizli yüzeyler - 350 mikrondan az olmamalıdır.
Teknik Şartname
Sayfa 165
DİĞER MALZEMELERİN HAZIRLANMASI VE BOYANMASI
12.3.11 Agresif Topraklara döşenenler dışındaki (kaplamasız) borular
40°C'ye kadar sıcaklıklarda kullanılacak deliği 80 mm'nin altındaki çelik borular, BS 729 veya
eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlara göre sıcak daldırma galvanizlenecek ve toprağa
döşendiğinde polietilen kaplamayla sarılarak güvenli hale getirilecektir. 40°C'nin üzerindeki
sıcaklıklarda kullanılacak galvanizli çelik borular toprağa döşenmeyecektir.
A, C ve D Konumlarında bulunan, deliği 80 mm ve daha büyük olan ve 40°C'ye kadar olan

sıcaklıklarda kullanılması amaçlanan Dökme Demir, Duktil Demir ve Çelik Borular, boru
üreticisinin kabul görmüş ticari uygulamalarına göre temizlenecek ve onaylı bir bitüm çözeltiyle
içten ve dıştan sıcak daldırma galvanizleme yapılacaktır. Duktil Demir ve Çelik Borular, toprağa
döşendiğinde polietilen kaplamayla sarılarak güvenli hale getirilecektir. 40°C'nin üzerindeki
sıcaklıklar için, onaylı bitüm çözelti, kaplamadan hemen önce Duktil Demir ve Çelik Boruların
sadece dış yüzeyine uygulanacak ve bunlar toprağa döşenmeyecektir.
Açıkta kalan boruların dış yüzeylerine aşağıdaki onaylı malzemeden iki kat uygulanacaktır:
ALÜMİNYUM SIZDIRMAZLIK MALZEMESİ - TEK PAKET
Daha sonra, aşağıdaki onaylı malzemeden yeterli sayıda kat uygulanacaktır:
SİLİKON ALKİD EMAYE
Bu malzeme, tüm inşaat işleri tamamlandıktan sonra 50 mikrondan az olmayan bir kuru film
kalınlığı vermek için uygulanacaktır.
B Konumunda, deliği 80 mm ve daha büyük olan Dökme Demir, Duktil Demir ve Çelik Borular
için, B Konumundaki ekipmanların gerekliliklerine göre işlem uygulanacaktır. Duktil Demir ve
Çelik Borular, toprağa döşendiğinde polietilen kaplamayla sarılarak güvenli hale getirilecektir.
40°C'nin üzerindeki sıcaklıklarda kullanılacak Duktil Demir ve Çelik Borular toprağa
döşenmeyecektir.
12.3.12 Makine Dökümleri
Tüm makineli işleme ve imalat işleri tamamlandıktan sonra yumuşak çelik malzemelere sıcak
daldırma galvanizleme yapılacaktır. İmalatın sürekli veya aralıklı kaynaklarla yapılması
durumunda, açıkta kalan tüm yüzeyler galvanizleme için erişilebilir olacaktır. Alternatif olarak,
yumuşak çelik malzemeler lokasyona bağlı olarak ilgili Bölümlerin hükümlerine göre
hazırlanacaktır.
Dökme Demir veya Dökme Çelik gibi diğer tüm parçalar ve malzemeler, İsveç Standardı Sa2'ye
göre kırmalı püskürtmeyle iyice temizlenecektir. Tüm yüzey kusurları bıçakla giderilecektir.
Astarlama ve boyama işlemi konuma göre yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 166
12.3.13 Demir Dışı Metal Parçalar (yalnızca A ve B Konumlarında kullanılacak)
Yapısal alüminyum hariç demir dışı metal parçalar konumuna göre temizlenmeli, gresten
arındırılmalı, astarlanmalı ve boyanmalıdır.
12.3.14 Yapısal Alüminyum Alaşımı (sadece A Konumunda kullanılacak)
Gresten arındırılacak ve bir kat "ÇİNKO KROMAT EPOKSİ - İKİ PAKET" uygulanacak cıvata
delikleri ve yüzeyleri hariç olmak üzere, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından özellikle
belirtilmediği sürece korozyona dayanıklı yapısal alüminyum alaşımı boyanmayacaktır.
12.3.15 A ve C Konumlarındaki Takviye Kirişleri, Basamakları, Kolonları ve Destek

Elemanları Dahil Yumuşak Çelik Merdivenler
Bu malzemeler, tüm işleme ve imalat tamamlandıktan sonra BS 729 veya eşdeğer ulusal veya
uluslararası standartlara göre sıcak daldırma galvanizlenerek hazırlanacaktır ve boyasız
bırakılacaktır.
12.3.16 Tespit Malzemeleri
Tüm galvanizli parçaların ve alüminyum alaşımlı parçaların cıvataları, somunları ve rondelaları ve

diğer sökülebilir bağlantıları, BS 970: Kısım 4 veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlar,
Sınıf 316S16'ya göre paslanmaz çelik olacak ve boyanmayacaktır. PTFE rondelalar, galvanizli
parçalar ve alüminyum alaşımlı parçalar sabitlenirken cıvata ve rondelanın altına takılacaktır.
Yüksek çekme dayanımlı olanlar dışında tüm demirli parçaların tespit malzemeleri, BS 729'a göre
hazırlanacak ve galvanizlenecek, BS 4921 Sınıf 1'e veya eşdeğer ulusal veya uluslararası
standartlara göre çinko galvanizleme yapılacak ve konumlarına göre astarlanacak ve boyanacaktır.
Elektro galvanizleme, nikel, kadmiyum veya krom kaplama hariç diğer kaplama işlemleri kabul
edilmeyecektir.
12.3.17 Elektrik Motorları, Yol Vericiler (Starter), Paneller, Muhafazalar ve Yumuşak Çelik
Borular
Motorlar ve münferit yol vericilerin yüzeyleri, konumuna göre üreticinin önerdiği şekilde olacaktır
ve
50 mikrondan az olmayan bir kuru film ağırlığı vermek için iş sahasında onaylı tipte ve yeterli
sayıda katla bir SİLİKON ALKİD EMAYE uygulanacaktır.
Paneller ve diğer benzer mahfazalar, temizlenecek, gresten arındırılacak, astarlanacak ve yüksek

standartta bir bitiş sağlayacak şekilde emaye uygulanacak ve ocakta kurutulacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 167
Önerilen proses onaya sunulacaktır.
Yumuşak çelik borular BS 729'a göre sıcak daldırma galvanizli olacaktır.
12.3.18 Atölye ve Saha Koşulları
İşlerdeki tüm hazırlık ve boyama işlemleri, 16°C ila 21°C arasında kontrollü bir ortam sıcaklığında
ve %85'in altında bağıl nemde branda altında yapılacaktır.
Epoksi kaplama uygulamalarında veya tamamen kuru olanlar dışındaki yüzeylerde, sahadaki
boyama işlemi 5°C'ten düşük bir ortam sıcaklığında devam ettirilmemelidir.
12.3.19 C Konumundaki Boyasız Galvanizli Yüzeyler
Yüzeyler, sıcak daldırma galvanizlemeden sonraki üç ay içinde ve/veya yeterli düzeyde bir
koruyucu patine oluşmadan daldırılmayacaktır.
12.4 Boya Kontrolü
Tüm boyalar onaylı bir üreticiden alınacak ve kesinlikle bu şartnameye uygun olarak
uygulanacaktır. Yüklenici, bu şartnamenin bir kopyasını ilgili alt yükleniciye ve ayrıca boya
üreticisine verecektir.
Boya üreticisi, hazırlığı ve boyama işlemini yerinde kontrol edecek ve Yükleniciye, Müşavir’in
Proje Müdürüne iletilmek üzere, gözlemlerine ilişkin bir yazılı rapor verecektir.
12.4.1 Genel
12.4.1.1 Malzeme
Herhangi bir koruma sisteminin tüm kaplamaları, astarları, alt katları ve son katları birbiriyle
uyumlu olacaktır. Kalıcı işlerde kullanılan bir koruma ve/veya dekorasyon sistemini oluşturan
malzemeler, mümkün olduğunca bir üreticiden alınacaktır.
Boyama işlemi, en az iki kat boya (astar ve son kat) ile yapılacaktır. Yüklenici, boya dokümanlarını
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan
hiçbir boyama işlemi yapılmayacaktır.
Tüm boyalar "yeni" ve "taze" olacak ve onaylı üreticiden/üreticilerden alınacaktır.
Tüm boyalar, yasal şartlara ek olarak aşağıdaki bilgileri taşıyan kapalı kaplarda tedarik edilecektir:
- Üreticinin adı, baş harfleri veya ticari markası;
- Astar, alt kat veya son kat boya olduğu;
- İç veya dış cephede kullanım için olduğu;
- Renk referans numarası;

Teknik Şartname
Sayfa 168
- Uygulama yöntemi (örn. fırça);
- Parti numarası ve üretim tarihi ve tekrar test tarihi;
- İçeriğin raf ömrü.
Boyalar dışındaki malzemelerin kaplarında, yukarıdaki bilgilerin mümkün olduğunca çoğu

bulunacaktır.
Boyalar, tinerler vb. 4°C'den düşük olmayan ve 27°C'den yüksek olmayan bir sıcaklıktaki bir kilitli
depoda, kapalı kaplarda saklanacaktır. Boyalarla ilgili olarak üreticinin önerdiği özel saklama
koşullarına uyulacaktır.
Boya, Yüklenicinin boya deposundan boyacılara uygulanmaya hazır şekilde tedarik edilecektir.
Tiner ekleme işlemleri, depoda denetim altında yapılacak ve ilgili üreticinin ilgili yönteme ilişkin
boya bilgi formunda yer alan sınıra kadar ve ilgili uygulama koşulları gözetilerek yapılacaktır.
12.4.2 Hazırlık
Toprak, beton, kaynak sıçraması, gres veya diğer zararlı maddeler gibi tüm kirleticiler, herhangi bir
boyama işlemi başlamadan önce çelikten veya atölyede kaplanmış yüzeylerden temizlenecektir.
Zorlu ortamlar boya uygulamaları sırasında veya arasında yeniden temizlik yapılmasını
gerektirebilir.
Kaplanacak çelik yüzeyler, aksi belirtilmediği sürece, kaynak bittikten sonra veya cıvatalı
bağlantılar bittikten sonra TS EN ISO 8504'e göre bilyeli püskürtmeyle temizlenecektir.
Gerekirse kumlama işleminden önce tüm çelik parçalar yağdan temizlenecektir. Kumlama işlemi
sırasında ve sonrasında tüm yüzeyler tamamen kuru olacaktır. Bitmiş yüzey çıplak metali homojen
olarak açığa çıkarmalı ve kazınmış, ancak parlak olmayan bir görünüm sunmalıdır. Yüzeyin
%5'inden daha fazlasında çok açık gölgeler, açık çizgiler veya hafif boya veya kaplama kalıntıları
olmayacaktır. Pas giderme sınıfı TS EN ISO 8501-1'e uygun olacaktır.
Aşındırıcılar tekrar kullanılabilir demir veya çelik (kum ve tanecik) veya bakır cürufu ile sınırlı
olacaktır. Aşındırıcının tipi ve kalitesi uygun standarda göre seçilecektir:
- alüminyum oksit (korindon, vasilgrit)
- bakır cürufu
- maksimum tane çapı 0,7 mm olan çelik taneciği
- 50/50 oranında yukarıda belirtilen şekilde çelik taneciği ve çelik tel kesimi karışımı.
Teknik Şartname
Sayfa 169
Kaynak veya cıvatalı bağlantılar tamamlandıktan sonra bilyeli püskürtme için erişilemeyen yapı
bölümleri, elektrikle çalışan tel fırçalar kullanılarak temizlenecek ve bir kat kaynak astarıyla veya
benzer bir ürünle gecikmeksizin boyanacaktır.
Gerekiyorsa, bilyeli püskürtmeden sonra kalan gevşek hadde tufalleri giderilecek ve tüm pürüzlü
yüzeyler, çukurlar vs. kaplama uygulanmadan önce taşlanacaktır. Bilyeli püskürtme uygulanan
yüzeyler, kaplamadan önce bilye ürünü izlerini gidermek için fırçalanacak, üflemeyle veya vakumla
temizlenecektir.
Yüzey hazırlığının tamamlanmasından sonraki 4 saat içinde ve yüzeyde tekrar paslanma oluşmadan
önce, hazırlanan baz metalin bozulmasını önlemek için bir astar kaplaması uygulanacaktır.
Püskürtmeli temizleme ile astar boya uygulaması arasında hiçbir kirlenme olmayacaktır.
Yüklenici, bilyeli püskürtmeyle temizlenmiş yüzeyleri kaplanana kadar ve/veya bu katlar için
gerekli olan kürlenme koşullarını sağlamak amacıyla bozulmamış bir durumda korumak için gerekli
olabilecek nem giderme ekipmanını tedarik edecek ve işletecektir.
12.4.3 Boyama Koşulları
Ortam havası sıcaklığı, çiy noktasından en az 3°C daha yüksek olmalıdır. Ortam havası bağıl nemi
%85'i geçmeyecek, ortam hava sıcaklığı 10 - 30°C arasında olacaktır.
Boyama, toza sebep olabilecek diğer işlemlerin yakınında yapılmayacaktır.
Kaplamalar; tüm delme, kaynak, taşlama, vida yuvası açma ve kesme dahil olmak üzere
malzemelerin imalatı tamamlandıktan sonra ve yüzey kusurları giderildikten sonra uygulanacaktır.
Açılan delikler, metal kaplama uygulanmadan önce tıkanacaktır.
12.5 İşçilik
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksine izin verilmedikçe, tüm boya işlemleri püskürtme
yoluyla yapılacaktır, ancak şerit kaplama fırçayla uygulanacak ve astardaki küçük onarımlar
fırçayla yapılabilecektir.
Uygulayan kişide boya üreticisinin uygulama talimatları ve her boya için Güvenlik Bilgi
Formlarının güncel sureti olacaktır ve bunların kopyalarını Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır.
Burada aksi belirtilmedikçe, uygulama üreticinin talimatlarına göre yapılacaktır.
Boya malzemeleri Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanana kadar boyama işlemine
başlanmayacaktır.
Boyama işlemi düzgün ve ustaca bir şekilde yapılacaktır. Boya, püskürtme deseninin kenarında üst
üste binecek şekilde yeknesak bir tabaka halinde uygulanacaktır. Püskürtme deseni, boya eşit olarak
uygulanacak şekilde ayarlanacaktır. Uygulama, belirtilen kalınlıkta sıkı bir film sağlayacak, metale
Teknik Şartname
Sayfa 170
veya daha önce uygulanan boyaya iyice yapışacak ve bindirme, çizgi, çukur veya diğer kusurlar
olmayacak şekilde yapılacaktır.
Her bir boya katı, sonraki kat uygulanmadan önce uygun bir kür veya kuruluğa sahip olacaktır.
Her bir müteakip kat, kontrolü kolaylaştırmak için tercihen biraz farklı renk veya tonda olacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, şartnameye tamamen uygunluğu temin etmek için kendi tanımlama
işaretlerini uygulayabilir.
12.6 Boya Kalınlığı ve Ölçümü
Yüklenici, belirtilen film kalınlığının sağlanmasını, boya gözeneklerinden kaçınılmasını ve

adhezyonun Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde olmasını temin etmek
amacıyla, imalat esnasında ve iş sahasında onaylı tipte göstergeleri ve ölçüm ekipmanlarını
sağlayacak ve bulunduracaktır.
Boya uygulama oranının kontrol edilmesi için, her bir boyacıya ıslak film kalınlık ölçeri sağlanacak
ve boyacılar bu cihazı bu amaçla kullanacaktır.
Çelik veya diğer manyetik yüzeylere uygulanan her boya katından sonra biriken kuru filmin
kalınlığı, kuru film kalınlık ölçerle sistematik bir şekilde ölçülecektir.
Yüklenici, yüzeylerde gözenek tespiti yapacaktır ve test plakaları üzerindeki denemelerden sonra,
önceden Müşavir’in Proje Müdürüne bildirilecek olan kaplama sistemindeki gözenek boşluklarını
tespit etmek için uygun bir yöntem kullanacaktır.
Yüksek gerilim DC ekipmanındaki süpürme gerilimi, belirtilen tüm boya sistemi boyunca kıvılcım
çıkarılması gereken gerilimin yarısını geçmeyecektir.
Göstergeler, ölçüm aletleri ve sayaçlar çalışır durumda muhafaza edilecek ve talep edildiğinde
kontrol için Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır.
Aşağıdaki aletler, üreticinin işletme talimatlarıyla birlikte sağlanacak, bulundurulacak ve

Yüklenicinin denetçisi tarafından kullanılacaktır: Ayrıca, Sözleşme kapsamında, Sözleşme
süresince sadece Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kullanılmak üzere ayrı bir takım sağlanacak
ve bulundurulacaktır:
- 0 ila 280 kg/cm2 kapasiteli adhezyon test cihazı;
- 1 DC yüksek voltajlı gözenek dedektörü, 20 kV, şarj edilebilir pilleriyle birlikte;
- 1 boya inceleme cihazı, 0 ila 500 µm;
- uygun beton ve ahşap terazili "ıslak kontrol" nem ölçerler;
- 1 kuru film kalınlık ölçeri, 0 ila 500 µm;
Teknik Şartname
Sayfa 171
- ıslak film ölçerler, 500 µm'ye kadar;
- 1 çelik sıcaklık göstergesi, 50°C'ye kadar
- 1 hava nemi göstergesi;
- 1 hava termometresi (maksimum ve minimum);
- yüzey profili göstergesi, 150 µm'ye kadar.
İş sahasında günlük kontroller yapılacak ve bu kontroller kaydedilecektir.
12.7 Toleranslar
Şartnamede kuru film kalınlığına (DFT) yapılan atıflar, uygun bir aletle ölçülen ve tek tek katlara
veya sistemin tamamına ilişkin olarak µm cinsinden ifade edilen, asgari kuru film kalınlığını ifade
edecektir. İzin verilen maksimum kat toleransı DFT üzerinde %+15, %0 olacaktır.
Adezyon testleri, en iyi uygulamaya uygun olarak Sözleşme kapsamında tedarik edilen test cihazları
kullanılarak kürlenmiş kaplama üzerinde yapılacaktır. Elde edilen test numunesi, alt tabakaya zayıf
yapışma, kalıntı beton kaymağı veya katlar arası yapışma zayıflığı belirtisi göstermeyecektir.
12.8 Cıvatalı Bağlantıların Boyanması ve Korunması
Cıvatalı bağlantıların birleşme yerleri, bağlantılar yapılmadan önce yüzeyleri uygulanan boyalardan
korumak için maskelenecektir. Bu maske, montajdan önce çıkarılacaktır.
Montajdan ve tüm cıvatalar sıkıldıktan sonra, bağlantı alanı tüm kir, toz, yağ veya diğer kirleri
gidermek için temizlenecektir. Tüm yağ ve gres izlerinin cıvatalardan, somunlardan ve pullardan
çıkarılmasına özellikle dikkat edilecektir.
Cıvatalar, somunlar ve rondelalar ve cıvatalı bağlantılarda açıkta kalan alanlar da belirtildiği gibi
astarlanacak, çatlakların tamamen kapatılmasına özellikle dikkat edilecektir.
Daha sonra boya sisteminin kalan katları uygulanacaktır.
Boyamadan sonra ve cıvatalı bağlantıların geri dolgu yapılacağı yerlerde (boru hendek flanşları
vb.), cıvatalar, somunlar ve rondelalar ve tüm bağlantı düzeneği, onaylı ve amaca uygun olarak
yapılmış su geçirmez bir koruyucu macunla (çözelti olmayan) dikkatlice kaplanacak ve son olarak,
düzeneği tamamen muhafaza altına almak için bir onaylı koruyucu macun emdirilmiş bantla
sarılacaktır. Boru bağlantısı koruması, boru gövdesinin uzunluğu boyunca 20 cm kadar devam
edecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 172
12.9 Hasarlı İşlerin Onarılması
Başka bir bölümde belirtilmediği sürece, hasar gören çelik işlerdeki boyalı yerler, sağlam bir
malzeme elde edecek şekilde temizlenecek ve hasar bulunmayan boyanın kenarları hafif bir eğimle
zımpara kağıdıyla düzeltilecektir.
Daha sonra, hasarlı bölgeyi etrafındaki boya gibi aynı koruma seviyesine getirmek için, her yeni
boya katı tekabül eden mevcut boya katıyla en az 50 mm kadar örtüşecek şekilde belirtilen boya
sistemi üreticinin talimatlarına göre uygulanacaktır.
12.10 Galvanizleme
Çelik veya dövme demir, Müşavir’in Proje Müdürünün gerektirdiği şekilde sıcak daldırma
galvanizlenecektir. Galvanizleme, tüm imalat tamamlandıktan ve Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından onaylandıktan sonra yapılacaktır. Sıcak daldırma galvanizlenecek metal bileşenlere
bilyeli püskürtme uygulanmayacaktır.
Parçalar iyice temizlenecek ve seyreltik sülfürik asit veya hidroklorik asit içinde yıkanacak,
ardından suyla durulanacak ve fosforik asit içinde paklama yapılacaktır. Bu parçalar iyice
yıkanacak, fırınlanacak ve metalin tamamı eşit şekilde kaplanacak şekilde erimiş çinkoya
daldırılacak ve fırçalanacaktır. Kenarlar temiz, yüzeyler pürüzsüz ve parlak olacaktır. Tabaka
kalınlığı minimum 80 µm olacaktır. Genel olarak sıcak daldırma galvanizleme, TS 914 EN ISO
1461'in gereklerine uygun olacaktır.
Aşınmış veya hasar görmüş galvanizli yüzeyler, hasarlı bölgeyi iyice telle fırçalayarak ve tüm
gevşek ve çatlamış kaplamaları çıkararak onarılacaktır ve daha sonra, temizlenen alana 2 kat
inorganik çinkoca zengin epoksi boya uygulanacaktır.
12.11 Teslimat ve Montaj
12.11.1 Test Montajları
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından istenmesi halinde, İşlerde kurulacak tüm malzemeler, muayene
için ve gerekli görülmesi halinde teslimattan önce test için imalat yerinde geçici olarak monte
edilecektir.
Yüklenici, yapıların hangi bölümlerinin muayene ve test için hazır olacağı tarihi Müşavir’in Proje
Müdürüne yazılı olarak bildirecektir.
12.11.2 Tanımlama İşaretleri
Çelik yapıların tüm bileşenleri, çalışma çizimlerine uygun olarak atölyede veya sahada açık bir
biçimde işaretlenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 173
12.11.3 Paketleme ve İşaretleme
Yüklenici, tüm parçaları teslimat, indirme, taşıma ve açıkta depolama ve daha sonra sahaya taşıma
için işaretleyecek ve gereken şekilde koruyacaktır. İş sahasında mevcut olan iklim koşullarında
bozulmaya meyilli parçaların korunmasına dikkat edilecektir. Normal taşıma veya açık alanda uzun
süreli depolamadan dolayı ekipmanlara hiçbir zarar gelmeyecektir.
Küçük parçalar kutulanacak ve dışı uygun şekilde işaretlenecektir. Daha büyük parçalar gerektiği
şekilde korunacak ve uygun şekilde işaretlenecek ve listelenecektir. Her bir sandık, kutu ve pakete
ayrıca kilogram veya ton cinsinden ağırlık bilgisi yazılacak ve üst tarafında da bu belirtilecektir.
Sandıkların, kutuların ve paketlerin içerik listeleri temin edilecek ve her bir sevkiyatın teslimatında
Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edilecektir.
Alt montaj parçalarının ve diğer bileşenlerin sahada tespit edilebilmesine yardımcı olmak için
işaretleme yöntemine dikkat edilecektir. Kullanılan işaretleme yöntemi, belirli bileşenlerin veya alt
montaj parçalarının çizimlerden ve ayrıca taşıma spesifikasyonlarından kolayca tanımlanabilmesini
sağlayacaktır. Mümkünse, her bir iş sahasına gidecek parçalar ayrı ayrı paketlenecek, böylece her
bir saha için gereken tüm malzemeler kolayca ayrılabilecek ve her bir sahaya taşınabilecektir.
Yüklenici, paketlerin şantiyeye taşınmadan önce incelenmesi ve işaretlenmesi için Müşavir’in Proje
Müdürüne yazılı bir bildirim gönderecektir.
12.11.4 Yerinde Depolama
Tüm çelik yapılar veya bileşenler zeminden en az 150 mm minimum yükseklik sağlayacak şekilde
depolanacaktır. Sabitleme malzemeleri ve ilgili parçalar, kilitlenebilir kulübelerde saklanacaktır. Bu
kulübelerde ahşap zeminler bulunacaktır. Depolama ve/veya montaj alanları ve çevresi yabani
otlardan ve/veya çöplerden temizlenecektir. Dişlilerin hasar görmemesini ve son derece temiz
şekilde korunmasını sağlamak amacıyla, iş sahasında cıvataların, somunların vs. depolanmasına
özellikle dikkat edilecektir.
12.12 Belirli Çelik İşleri
12.12.1 Rögar Kapakları ve Çerçeveleri
Rögar kapakları ve çerçeveleri TS 1478 EN 124'e uygun olacaktır. Rögar kapakları, 200 derece
açılır kapanır, 3 kilitli, EPDM kauçuk donanımlı, paslanmaz çelik cıvata ve vidalı, sfero döküm
(küresel grafit dökme demir), 2 kat bitümlü boya ile boyanmış ve 40t yüke mukavemetli yapıda
olacaktır. Toplu üretim onaylanmış numuneye uygun olacaktır.
12.12.2 Yüzey Kutuları
Yüzey kutuları DIN 4055, 4056 veya 4057'ye uygun bir şekilde dökme demirden imal edilecektir.
Dökme demir yüzey kutuları DIN 405'in ilgili gerekliliklerine uygun olacaktır. Kapak çerçeveye
zincirlenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 174
Yollarda bulunan yüzey kutularında ve rögar kapaklarında sallanmayan kapaklar bulunacaktır.
12.12.3 Açık Çelik Döşeme
Açık çelik döşemeler ve ızgaralar, aşağıda aksi belirtilmedikçe, genellikle DIN 24537 veya eşit
ulusal veya uluslararası standartlara uygun olacaktır. Bu döşemeler ve ızgaralar dikdörtgen kafes
tipinde ve kaymaz olacak ve yumuşak çelikten olacaktır. Yumuşak çelik döşemeler ve ızgaralar,
imalat tamamlandıktan sonra, mümkün olan tüm gerekli kesimler dahil olmak üzere burada
belirtildiği gibi galvanizlenecektir.
Döşemeler ve ızgaralar çıkarılabilir olacak ve aynı malzemelerin çerçevelerine gömülecektir.
Çerçeveler, takılması için kulplarla birlikte sağlanacaktır.
Döşemede, destekleyici elemanları arasında açıklık bulunacaktır. Gerekiyorsa, ara yapısal çelik
destek elemanları sağlanacak ve sabitlenecektir. Döşeme panelleri, geçen malzemeyi barındırmak
için uygun kesiklere sahip olacak ve bir kişi tarafından çıkarılmaya uygun boyutlarda sağlanacaktır.
Bu tür çıkarılabilir bölümler, 900 mm x 900 mm menteşeli tek bir erişim paneliyle çerçeveye sıkıca
vidalanacak ve kilitleme düzeneği bulunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan
boyutta üç kollu pirinç asma kilit ve anahtarları sağlanacaktır.
Dikdörtgen döşeme panellerindeki hem yük taşıyan hem de enine çubuklar, panellerin geniş
alanlara veya uzun mesafelerle takıldığı yerlerde tüm panellerin çubuklarının aynı hizada olması
için, panellerin merkez hatlarının etrafına simetrik olarak yerleştirilecektir. Tüm zemin panelleri,
sapma açıklığın %0,5'ini veya 10 mm'yi aşmayacak şekilde (hangisi daha azsa) minimum 7,5 kPa
dağıtılmış yük yoğunluğuna dayanacak tipte olacaktır.
12.12.4 Baklava Desenli Kaplamalar (Çelik)
Baklava desenli kaplamalar genellikle DIN 59220, TS 3736 EN 10051 ve ASTM A 786'ya uygun
olacaktır.
Yüklenici tarafından hazırlanmış ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış Çizimlerde

belirtilmişse veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından istenmişse baklava desenli kaplamalar, iki
kişi tarafından çıkarılmaya uygun bölmelere sahip olacak ve boyutları buna uygun olacaktır. Bu
malzemeler yumuşak çelikten olacak ve 7,5 kPa bir yükü taşımaya yeterli kalınlıkta olacak ancak
hiçbir zaman 5 mm'den daha az kalınlıkta olmayacaktır. Baklava desenli kaplamanın kalınlığı,
kaymaz tipte olan desen hariç tutularak ölçülecektir.
Döşeme, bir kişi tarafından kaldırılması ve çıkarılması için uygun boyutlarda ve milleri, destek
braketlerini, kabloları veya boruları engellemeden veya sökmeden çıkarılmasına izin verecek uygun
bölmelerle sağlanacaktır. Ara destek elemanları sağlanacak ve sabitlenecektir.
Beton veya tuğladaki açıklıklar üzerindeki baklava desenli kaplamalar, yerleştirilmesi için
pabuçlarla kulplarla donatılmış yumuşak çelik çerçevelere gömülecektir. Baklava desenli
kaplamalar ve yapılar, Şartnameye uygun olarak galvanizlenecektir. Baklava desenli kaplamalar,
Teknik Şartname
Sayfa 175
paslanmaz çelik gömme başlı vidalarla çerçevesine sabitlenecektir. Her lokasyonda kaldırma
anahtarları temin edilecektir..
12.12.5 Çelik Merdivenler
Çelik merdivenler, aşağıda aksi belirtilmedikçe, genellikle TS 5530 ve DIN 24531'e uygun
olacaktır. Çelik merdivenler galvanizli olacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından talep edilen çelik merdivenler, imalattan sonra işlere yumuşak
çelikle sıcak daldırma galvanizlenecek, açık merdiven basamaklarını destekleyen kirişlerden
oluşacak ve tırabzanlar ve destekleriyle birlikte sağlanacaktır. Gereken boyuta göre
detaylandırılacak, üretilecek ve monte edilecek ve 7.5 kPa hareketli yük taşıyabilecektir.
Basamaklar, doğrudan betona değil, kirişlere sabitlenmiş açık ağ tipinde olacaktır.
12.12.6 Basamak Demirleri
Basamak demirleri, DIN 1211-2., Bölüm 2'ye uygun olacak ve duruma göre genel amaçlı olacak
veya prekast beton menhol tipinde olacaktır. Her iki tipteki basamak demirlerinde 80 mm kuyruk
bulunacaktır.
12.12.7 Çelik Kademeli Merdivenler
Merdivenler sıcak daldırma galvanizli çelikten imal edilecektir. Merdiven kirişleri, merdivenin
yüksekliğine ve kiriş desteklerinin aralığına uyacak şekilde boyutlandırılacaktır. Kirişlere,
birbirinden 600 mm'den daha az ayrık olmayacak şekilde üst tarafta yarıçap verilecektir.
Kirişlerin alt uçları zemine sabitleme için tasarlanmayacak, zeminden en az 150 mm yukarıda olan
duvara tespit desteklerinde sona erecektir. Kirişlerin tüm kenarları; çapakları ve keskin kenarları
gidermek için pürüzsüz olacak şekilde yontulacaktır.
3 metreden uzun merdivenlerde 2,5 metreden fazla olmayan merkezlerle ek durma yerleri
bulunacaktır.
Basamaklar, 300 mm merkezlerde eşit aralıklı 25 mm çapında olacak, her iki ucundan
desteklenecek ve havşa deliklerine sıkıca perçinlenecektir. Basamaklar duvardan 225 mm'den az
mesafede olmayacaktır.
Alt platformdan veya yer seviyesinden üst basamağa 2,50 m'den daha fazla uzayan tüm
merdivenlerde, 750 mm çapında düz çemberlerle desteklenen üç düz dikey profilden yapılacak
emniyet kafesleri bulunacaktır. Kasnaklar yaklaşık 700 mm merkezde olacak ve ilk kasnak yerden
veya platform seviyesinden 2.4 m yüksekte olacaktır.
Kasnakların takılamadığı yerlerde, EN 353'e göre düşmeye karşı emniyet sistemleri (düşmeye karşı
kişisel koruyucu donanım - sabit kılavuzlu hareketli ekipmanlar) takılacaktır.
Yükselme seviyesi 6,2 m'yi aştığında, bir ara inme yeri sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 176
Dikey merdivenler, sola/sağa sırayla dönüşümlü olarak monte edilecektir.
12.12.8 Tırabzan
Tırabzan, 740 N/m'lik tırabzan seviyesinde yatay bir kuvvete dayanacak şekilde tasarlanmış
korkuluklarla sıcak daldırma galvanizli çelikten oluşacaktır. Korkuluklardaki sapması, standartlar
arasındaki aralığının %1'ini, standartların sapması ise yüksekliklerinin %1'ini geçmeyecektir.
Standartların ve tırabzanların çapı 32 mm'den az olmayacaktır.
Yatay tırabzanlar, 1.100 mm yüksekliğinde ve ara ray 550 mm yüksekliğinde olacaktır. Tırabzan
yüksekliği, son zemin seviyesinden tırabzan merkez hattına dikey olarak ölçülecektir.
Eğimli tırabzanlar, yatay tırabzanlar için belirtilen şekilde olacaktır, ancak üst ray, eğim çizgisinin
dikey olarak 900 mm üzerinde ve eğim çizgisine paralel olarak 1,5 metreden fazla olmayacak
biçimde dikey ve aralıklı olacak şekilde olacaktır.
Yatay montaj flanşları, tırabzan çizgisinin yürüme yolu tarafına paralel bir çizgide iki cıvata olacak
şekilde, üç cıvatadan az olmamak şartıyla cıvata takmak için delinecektir. Dikey montaj flanşları,
dikey olan cıvatalardan geçen çizgide en az iki cıvata için delinecektir. Bağlantı elemanları, başsız
vidalarla vidalanacak veya sabitlenecektir. Standartlar 1,5 metreden fazla olmayan merkezlerde
ayarlanacaktır. Tırabzanlar, vidalar veya başsız vidalarla sabitlenmiş amaca uygun bağlantı
elemanlarıyla birlikte alınacaktır.
Merdivenler ve diğer açıklıklar, bir ucunda sabitlenecek ve diğer ucunda sökülebilir olacak iki
galvanizli yumuşak çelik asma zincirle kapatılacaktır.
Cıvatalar, somunlar ve rondelalar sıcak daldırma galvanizli olacaktır.
Yüklenici, aksi belirtilmedikçe, tüm tırabzanların aynı görünümde ve imalatta olmasını

sağlayacaktır.
Tırabzanların Detay Çizimleri, Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje Müdürünün onayına

sunulacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 177
13. YAPI İŞLERİ
Yüklenici, bina işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili İlbank Şartnamelerine ve Sözleşme
13.1 Malzemeler
13.1.1 Prekast Beton Bloklar
Prekast beton bloklar, BS6073'e veya Müşavir’in Proje Müdürünün onayıyla eşdeğer bir ulusal veya
uluslararası standarda göre imal edilecektir.
Bloklar içi boş veya katı olacaktır. Standart alın ölçüleri 390mm x 190mm olacaktır. Bloklar
minimum 3.5N/mm2 basınç mukavemetine sahip olacaktır.
Özel boyutlu ve özel şekilli bloklar, bağlantı elemanları, lentonlar ve benzeri malzemeler belirtilen
yerlerde daha yakın kullanılacaktır.
Tüm bloklar yoğun, düz bir yüzeye ve 1700kg/m3'ten az olmayan bir yoğunluğa sahip olacaktır.
Yüklenici, iş sahasına getirilen her parti için blok örneklerini Müşavir’in Proje Müdürünün onayına
sunacaktır. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün istediği mukavemet testlerinin Müşavir’in
Proje Müdürünün onayladığı bir test kurumu tarafından yapılmasını sağlayacaktır.
13.1.2 Harç
Hem duvar hem de blok döşeme işlerinde kullanılacak harç, bir kısmı BS12'ye uygun normal
Portland çimento ve dördü hacmen kum olan, karışımı işlenebilir hale getirmek için sadece yeterli
miktarda suyla karıştırılmış çimento harcı olacaktır. Harca kireç eklenmeyecektir.
Aksi onaylanmadığı sürece çimento harcında doğal kum kullanılacaktır. Kum, Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından onaylanan tedarikçilerden alınacak ve BS1200 veya eşdeğer ulusal veya
uluslararası standardın gerekliliklerine uygun olacaktır. BS812'ye göre test edildiği zaman, kumun
sınıfı, BS1200'de Tablo 1'de verilen sınırlar dahilinde olacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak, harçta plastikleştiriciler, hava sürükleyici
maddeler veya diğer katkı maddeleri kullanılabilir.
13.1.3 Duvarlardaki Rutubet Geçirmez Tabakalar (DPC)
Duvarlardaki rutubet geçirmez tabakalar (DPC), BS743'e veya eşdeğer ulusal veya uluslararası
standarda uygun, her birleşme yerinde döşenmiş, ağırlığı 3.8 kg/m2'den az olmayan, harç hala
ıslakken harca yerleştirilen bitümlü rutubet geçirmez tabakalar olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 178
13.2 Kereste
Kereste, mümkün olan en iyi kalitede, iyi kurutulmuş ve hastalık, yarık, radyal çatlak, uzun gevşek
veya cansız düğüm veya diğer kusurlardan arındırılmış ve temiz bir yüzeye sahip olacaktır.
Marangozluk işleri için kullanılacak kereste, Maun, Opepe, Siyah Afara, Agba veya diğer onaylı bir
ağaçtan olacak ve BS940'nin veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standardın gerekliliklerine uygun
olacaktır.
Doğrama işleri için kullanılacak kereste, Afrika Maunu, İdigbo, İroko veya diğer onaylı bir ağaçtan
olacak ve BS1186'nın veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standardın gerekliliklerine uygun
olacaktır.
Kereste, sahaya teslimat sırasında maksimum %15 nem muhteviyatına sahip olacaktır.
Yüklenici, her bir sınıflandırılmış kereste sevkiyatını kapsayacak şekilde, menşe ülkenin Akredite
Resmi Kereste Denetçisi tarafından düzenlenen Sınıflandırma ve Muayene belgelerinin onaylı
suretlerini Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır.
13.2.1 Sunta ve Kontrplak
Suntalar, sertifikalı, termite dayanıklı tipte ve onaylı imalatta olacaktır ve her partide bunu belirten
ayırt edici bir işaret veya ifade bulunacaktır. Kontrplak, BS 6566'ya veya eşdeğer ulusal veya
uluslararası standartlara uygun olacak ve her iki tarafı MR tutkalla yapıştırılmış, 3. sınıf cilalı
olacaktır.
13.2.2 Çiviler ve Vidalar
Tüm çiviler ve vidalar BS1202:1974 ve 8S1210:1963'e veya eşdeğer ulusal veya uluslararası
standartlara uygun olacaktır.
13.2.3 Ahşap Tutkalı
Tutkal, BSEN301'e veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlara uygun olacaktır, resorsinol
formaldehit (CRF) veya fenol formaldehitli (PF) WBP sınıfında olacaktır ve üreticinin talimatlarına
tam olarak uyularak kullanılacaktır.
13.2.4 Flush Kapılar
İç düz kapılar, masif olarak kaplanacak ve her iki tarafı, cilalamaya uygun tropik kaplama
kalitesinde kontrplakla donatılacak ve BS459 Bölüm 2'ye veya eşdeğer ulusal veya uluslararası
standarda uygun olacaktır. Kapıların tüm kenarları sert ahşapla donatılacaktır. Yapıştırıcılar
BS1204'e göre Tip B100 veya C100'e eşit veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standardın
gereklerine uygun özelliklere sahip olacaktır. Dış düz kapılar, masif olarak kaplanacak ve her iki
tarafı, cilalamaya uygun tropik kaplama kalitesinde kontrplakla donatılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 179
Flush kapılar, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmış bir üreticiden alınacaktır.
13.2.5 Metal Kapı Kasaları
Kapı kasaları, iki adet beş mafsallı çelik menteşe, üç ayarlanabilir sabitleme kulpu ve kilit sövesinin
oluğunda üç kauçuk tamponla donatılmış, en kaliteli pas önleyici boyaya batırılmış 18 ayar çelik
sac olacaktır.
13.2.6 Metal Pencereler ve Kapılar
Her türlü çelik pencere, paslanmaz olacak, üretici tarafında bir kat metal astar uygulanmış olacak ve
kuplaj vasistasları, kuplaj tirizleri ve gerekli tüm menteşeler, bağlantı elemanları, kilitler, mandallar
vb. ile birlikte tedarik edilecektir.
13.2.7 Panjurlu Pencereler
Her biri gerekli sayıda gergi klipsiyle donatılmış, alüminyum alaşımından imal edilmiş bir çift
paralel kanal çerçeve arasında yerleştirilmiş ve çerçevelerdeki kabartmalı yuvalardaki dövme
alaşımlı rulmana monte edilmiş panjur kanatlarından oluşacaktır. Rulman, tutma kolu sapı ve
kilidiyle birlikte ağır işletme çubuklarına perçinlenecektir. Tutma yeri ve temelinde sızdırmaz
bantlar takılacaktır.
Panjur kanatlarının camı, panjur çerçeve üreticisi tarafından belirtilen boyutlara göre kesilecektir.
Kanatların kenarları tamamen düz bir şekilde kesilecek ve daha sonra yumuşak, hafifçe yuvarlak bir
kenar oluşturmak için yontulacak ve kanat, panjur tutucusunun klipslerine sıkıca sabitlenecektir.
13.2.8 Kepenkli Kapılar
Hırdavat malzemeleri onaylanmış bir tedarikçiden alınacaktır. Sipariş verilmeden önce numuneler
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır.
13.2.9 Asma Tavanlar
Asma tavanlar onaylanmış bir tedarikçiden alınacaktır. Asma tavanlar, Yüklenici tarafından
belirlenen ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan bir uzman şirket tarafından
sabitlenecektir.
13.2.10 Alüminyum Sac Çatı
Oluklu alüminyum sac çatı, onaylanmış bir tedarikçiden alınacaktır. Geniş açıklıklı saclar 22 swg
kalınlığında olacak, 800 mm genişliğinde, 75 mm aralıklı, 20 mm derinliğinde Alucrome veya düz
stük işi kaplama olacaktır.
13.2.11 Metal Çatı ve Duvar Kaplamaları
Çatı kaplaması ve duvar kaplaması için kullanılacak trapez tipi kaplamalar ve damlalıkları,
harpuştaları ve benzeri yapılar, BS 2989:1982'ye göre veya eşdeğer ulusal veya uluslararası
Teknik Şartname
Sayfa 180
standarda göre G 350 tip çinko kaplama kütleyle sıcak daldırma galvanizli çelik bir alt tabaka
olacaktır. Korozyona karşı bir koruma olarak, kaplamaya uygulanmış şekilde RP 200 British Steel
Corporation renk kaplamasıyla veya onaylı benzer bir malzemeyle her iki tarafı kaplanacaktır ve
Müşavir’in Proje Müdürünün onayladığı tip ve kalitede olacaktır.
Kaplama,
1,0 m bir açıklıkla, 1,8'lik bir güvenlik katsayısı varsayıldığında 1.0kN/m2'lik bir eşit dağıtılmış bir
yüke, açıklığın ortasında 1,5 kN'lik bir konsantre yüke plastik deformasyon olmadan
dayanabilecektir.
Kaplamanın, 1,0 m'lik bir açıklıkla ve açıklığın ortasında 1.5kN'lik bir konsantre yükle sapması, 10
mm'den az olacaktır. Kaplama ve bağlantı elemanları, 1,0 m'lik bir açıklıkla 1.0kN/m2'lik bir
rüzgardan gelen kaldırma kuvvetlerine güvenli bir şekilde dayanabilecektir.
Kaplamada çizik, leke, bozulma veya diğer kusurlar bulunmayacaktır. Kaplama herhangi bir bakım
gerektirmeden ve yerel koşullar altında korozyondan olumsuz etkilenmeyecektir.
13.2.12 Şeffaf Cam
Camlarda dalga, leke, kabarcık, duman, solma veya diğer kusurlar bulunmayacaktır.
Cam, BS952 veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlara uygun olacak ve BS952 Madde 4'te
belirtilen şekilde veya eşit ulusal veya uluslararası standarda göre normal kalitede (00), 4mm
kalınlığında (panjurlu sırlama için 5mm) şeffaf düz cam olacaktır.
Yüzdürme cam işlemiyle ve bu standarda eşdeğer bir şekilde yapılan camlar kabul edilebilir
olacaktır.
Sıhhi tesislerdeki ve belirtilen diğer yerlerdeki tüm pencerelerde ve kapılarda buzlu cam (opak
kalitede) kullanılacaktır.
13.2.13 Sabit Metal Panjurlar
Soğutma amacıyla duvarlara yapılan metal panjurlar eloksallı alüminyum veya galvanizli çelik
olacaktır. Panjur kanatları yağmurun girmesini önleyecek tasarıma sahip olacaktır. Çerçeve ve
panjur kanatları birbirine sıkıca sabitlenecek ve aynı malzemeden olacaktır. Panjurlar, herhangi bir
kaplama uygulanmadan önce sabitleme amaçlı ankrajlar veya deliklerle donatılacaktır. Panjurlara
kum tutucu ve sinek teli takılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 181
13.2.14 Sandtex Desenli Kaplama
Sandtex desenli kaplama onaylanmış bir tedarikçiden alınacaktır. Kaplama malzemesi, tamamen
üreticinin talimatlarına uygun olarak çimentoyla/kumla oluşturulan yüzeylere uygulanacaktır.
13.2.15 Yalıtım Levhası
Yalıtım levhası, 12mm kalınlığında, "V" birleşme yerleri bulunan, 600mm x 600mm boyutlarda,
Calotex yalıtım levhası olacaktır.
13.2.16 Prekast Karomozaikler
Prekast karomozaikler. onaylanmış bir tedarikçi tarafından imal edilmiş ve 300 x 300 x 25 mm
boyutlarında olacaktır.
13.2.17 Seramik Karolar
Seramik karolar birinci kalite, şekle uygun ve lekesiz olacaktır. Zemin karoları 200 x 200 x 9mm,
süpürgelikler 200 x 100 x 9mm ve duvar karoları 150 x 150 x 6mm olacaktır.
13.2.18 Sıcak ve Soğuk Su Hizmetleri için Plastik Borular
Sıcak ve soğuk su hizmetleri için kullanılacak plastik borular, B5391, Bölüm 1 ve BS5392, Bölüm
1'in veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standardın ilgili hükümlerine uygun ABS tip (akrilonitril
bütadien stiren) basınç borusu ve bağlantı elemanları olacaktır, çözelti kaynaklı birleşme yerleri ve
bağlantı parçaları bulunacaktır ve üreticinin basılı talimatlarına göre monte edilecek ve
sabitlenecektir.
13.2.19 Stop Vanaları
Stop vanaları, BS1010'a veya eşit ulusal veya uluslararası standarda uygun olacaktır ve ABS
borularına bağlantı için birleşik kuyruklu top metali (gunmetal) konstrüksiyonlu olacaktır.
13.2.20 Tahliye Muslukları
Tahliye muslukları, krom kaplamalı veya doğal kaplamalı top metal konstrüksiyonlu olacak, yüksek
basınçlı vidalı, bileziği için dişliyle donatılmış, hortum rakoruyla destek kolları bulunacaktır.
13.2.21 Sıhhi Tesisatlar ve Tesisler
Sıhhi tesisatlar ve tesisler genel olarak BS6465'e veya eşit ulusal veya uluslararası standartlara
uygun olacaktır.
WC tesisatı bir siyah plastik oturma yeri, beyaz camsı seramik altlıklı WC kaideli klozet ve UPVC
yıkama suyu borusundan oluşacaktır. Sifon, plastik küresel vanalı 9 litrelik bir plastik
rezervuarından elle çalıştırılacaktır. Taşma borusu klozete boşalacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 182
Lavabolar, beyaz camsı seramik olacak (635 x 475 mm), gizlenmiş sabitleme braketleri ve
cıvataları bulunacak, 13 mm'lik sıcak ve soğuk krom kaplı pillar tip bataryalarla donatılacak ve
tıkaç, atık ve taşma tertibatıyla birlikte eksiksiz bir şekilde tedarik edilecektir.
Musluklar krom kaplı, pirinç tipte, onaylı yerel imalat olacaktır. Lavabo muslukları, püskürtme
çıkışlı pillar tip bataryalar olacaktır. Lavabolarda bir "kuğu boynu" döner çıkış bulunacaktır. Sıcak
su sağlanan yerlerde, musluklar bir kombinasyon musluğu tertibatı olacaktır.
13.2.22 PVC Döşeme ve Süpürgelik
Vinil zemin karoları onaylı renkte, ağır hizmete uygun tipte esnek PVC olacaktır. Karolar 250 x 250
x 3 mm boyutlarında ve kalınlığında olacak, süpürgelik 125 x 250 X 3 mm boyutlarında ve
kalınlığında olacak, üreticinin önerilerine göre yapıştırıcılar kullanılarak sabitlenecektir.
13.3 Blok Duvar
13.3.1 Malzemelerin Depolanması
Bloklar elle yüklenecek ve indirilecek ve devrilmeyecektir ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından

yazılı olarak onaylanmadıkça dökümden sonra 4 haftaya kadar kullanılmayacaktır.
Tüm bloklar imalattan döşemeye kadar dikkatlice taşınacak ve iş için uygun bir yere uygun bir
şekilde istiflenecektir. Bloklar, durgun sulardan uzak tutulacak ve yağmur, çamur ve diğer
maddelerle kirlenmeye karşı korunacaktır.
Kum, temiz, sert kuru zeminde ayrı olarak depolanacak ve kirlenmeye karşı korunacaktır.
Çimento, zeminden yukarıda örtü altında ve rutubetten uzakta ve teslimat sırasına göre rotasyonlu
bir şekilde kullanılmasını sağlayacak şekilde depolanacaktır.
13.3.2 Harcın Karıştırılması
Tüm malzemeler ölçü sandıklarıyla hassas bir şekilde ölçülecek ve yeknesak bir kıvama gelene
kadar mekanik yöntemlerle karıştırılacaktır. Harçlar, çimento ilave edildikten sonraki 1 saat
içerisinde kullanılacak ve ardından atılacaktır. Harca tekrar su eklenmesine izin verilmeyecektir.
Ölçü sandıkları ve karıştırıcılar temiz tutulacaktır.
13.3.3 Blok Döşeme
Aksi belirtilmediği sürece, tüm blok döşemeleri BS8000, Bölüm 3'te (Duvar Döşeme Uygulama
Kodu) yer alan önerilere veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlara uygun olacaktır. Blok
döşenecek tüm yüzeyler, yüzey ile blok yapı arasındaki yapışmayı etkileyen yabancı maddelerden
temizlenecektir. Cephe kaplamalarında kırık veya bozulmuş blok kullanılmasına izin
verilmeyecektir. Tüm işler yenkesak ve tesviyeli bir şekilde inşa edilecek, düşey derzler dikey ve
çizgi halinde olacak, tüm bağlantı derzleri sağlam olacak, ilerledikçe her aşamada harçla
doldurulacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 183
Tüm bloklar yerleştirilmeden önce temiz durumda olacak ve kullanılmadan önce, her bloğun iyice
ve yeknesak bir şekilde ıslatılmasını sağlayacak bir yöntemle en az 3 saat suyla nemlendirilecektir.
Hiçbir iş bitişikteki işlerden bir metreden daha fazla yüksekte olmayacak ve bu tür yükseklikler
uygun bir şekilde geri alınacaktır. Bir günde 1,5 metreden daha fazla blok döşemesi
yapılmayacaktır. Sıvalanacak veya işlenecek duvarlardaki derzler, bir derz dişi oluşturmak için
10mm derinliğinde alınacaktır.
Tüm çapraz (dikey) derzler, bloğun uçlarının harçla iyice yağlanması ve daha sonra bitişiğindeki
yapıya kaydırılmasıyla doldurulacaktır.
Tek blok kalınlığındaki bloklar tuğla tipinde döşenecektir, çift blok kalınlığındaki bloklar ise
değişimli tuğla ve dizi sırasıyla döşenecektir. Yapıştırma için gerekli olan yerler dışında kırık
bloklar kabul edilmeyecektir.
Kesişen yerdeki yük taşıyıcı blok duvarların değişimli sıraları, bitişik duvarın tam kalınlığı boyunca
devam ettirilecektir.
Döşeme dizisi yükseklikleri, bina boyunca değişmeyecek ve yatak derzleri eşikler, üst eşikler ve
diğer özelliklerle aynı doğrultuda olacak şekilde yerleştirilecektir.
İçi boş beton bloklar C25 sınıfı betonla doldurulacaktır.
13.3.4 Koruma ve Kürleme
Elverişsiz hava koşullarında duvar veya blok döşeme işleri yapılırken ve biten işler korunurken,
Yüklenici beton işleri için belirtilen aynı talimatlara uyacaktır.
Derzleme işi dahil olmak üzere tüm blok döşemeleri, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan bir yöntemle duvarın ıslak veya nemli tutulmasıyla kürlenecektir.
13.3.5 Yük Taşımayan Duvarlar
Yük taşımayan tüm duvarlar, herhangi bir betonarme çatı döşemesi inşaatı tamamlanana ve çatı
kaplamaları monte edilene kadar nihai olarak bitmiş seviyeye getirilmeyecektir.
13.3.6 Beton Yüzey Bağlantıları
Betonarme yerlerdeki birleşme yerlerinde bulunan bağlantılar (gergiler) BS 1243'e veya eşdeğer
ulusal veya uluslararası standartlara uygun "kelebek" tipte olacaktır ve harç derzlerinin derinlik ve
genişliğinin merkezi ile aynı hizada olacak merkezlerde betona dökülecektir.
13.3.7 Hareket Derzleri
Hareket derzleri, bu şartnamede açıklanan şekilde, beton işlerindeki hareket derzlerinin

gerekliliklerine uygun olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 184
13.4 Marangozluk ve Doğrama İşleri
13.4.1 Genel
Keresteler, yamulmayı önleyecek ve tüm parçaların muayene için hazır olacağı bir şekilde
istiflenecektir. Tüm keresteler, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından sahada tek tek kontrol
edilecektir ve Müşavir’in Proje Müdürü, belirtilen kalitede olmayan keresteleri reddedecektir.
Yamulan veya yarık veya diğer kusurları bulunan keresteler değiştirilecektir.
Keresteler, esas olarak, kullanımdan en az bir ay önce gerekli ebatlardaki parçalar halinde
kesilecektir.
13.4.2 Kerestenin Korunması
Tüm doğramalar ve yapı keresteleri, tropik etkilere karşı koruma için BS 4072'ye göre koruyucu
bakıma tabi tutulacaktır. Koruyucu madde, üreticinin talimatlarına ve BS 5268: Bölüm 5'e uygun
olarak uygulanan, su bazlı bir bakır/krom/arsenik bileşimi olacaktır.
İşlem yapılmadan önce, keresteler belirtilen doğru nem içeriğine sahip olacak ve yüzeylerinde
rutubet ve kir bulunmayacaktır. İşlem, tüm kesme ve şekillendirme işlemleri tamamlandıktan sonra
yapılacak ve müteakip taşıma işlemlerinde işlenmiş kereste yüzeylerine zarar vermekten kaçınmaya
dikkat edilecektir. Kerestelerin koruyucuyla işlem yapılmış şekilde tedarik edilmesi ve daha sonra
kesilmesi, şekil verilmesi, delinmesi veya hasar görmesi durumunda, kesme, şekillendirme veya
delme sonucunda ortaya çıkan yüzeyler, aynı tipte koruyucuyla kaplanacak ve düzgünce
fırçalanacaktır. Yapılacak işlemden sonra, kereste işe monte edilmeden önce fazla solventin
tamamen buharlaşmasını sağlamak için iyi havalandırılan kapalı bir yerde dikkatlice açık
istiflenecektir.
Koruyucu işlemin kayıtları ve yukarıdaki standartlara uygunluk belgesi, Yüklenici tarafından

saklanacaktır.
13.4.3 Çiviler ve Vidalar
Boyanacak tüm yüzeylerde, çivi başları delinecek ve vidalar yüzeyin altına vidalanacak ve
kurşunsuz dolgu maddesiyle doldurulacaktır.
13.4.4 Bitmiş Boylar
Biçilmiş kereste, gereken tam boyda olacaktır. Metraj cetvelinde işlenmiş marangozluk işleri için
verilen boyutlar nominal boyutlardır; her bir işlenmiş taraf için nominal boyutlardan 3mm sapmaya
izin verilecektir.
13.4.5 İşçilik
Tüm doğramalar BS5268 "Kerestenin Yapısal Kullanımı" standardına veya eşdeğer ulusal veya
uluslararası standartlara uygun olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 185
Marangozluk ve doğrama işleri, işi muhafaza etmek için yeterli sayıda çiviyle ustalıkla
çerçevelenecek ve bir araya getirilecektir. Gerekli tüm çentik açma, ikiye ayırma, hımış yapma vb.
gibi işlemler dikkatli bir şekilde uygulanacak ve taşıyıcı yüzeylerle uygun şekilde temas olacaktır.
Her türlü birleşme yeri, kerestenin maruz kalacağı yükleri ve gerilimleri güvenli bir şekilde
aktaracak düzeyde ve Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde olacaktır.
Kirişler, aşıklar ve yapı keresteleri mümkün olduğunca uzun olacaktır. Kirişler veya aşıklarda
birleşme yerlerinin bulunmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, uygun şekilde bağlanacak ve
cıvatalanacak ve mümkünse destek noktalarına yerleştirilecektir. Aksi belirtilmediği sürece,
bağlamalar, bitişik kerestelerin sürekli olması şartıyla, parça derinliğinin iki katına eşit bir
uzunlukta olacaktır. Duvar plakaları, başka bir şekilde tek parça halinde uygulanamıyorsa,
köşebentler ve bağlantı noktalarında ikiye ayrılacaktır.
Marangozluk işleri mümkün olan en kısa sürede şekillendirilecek ve gerekinceye kadar dikkatlice
zeminden yukarıda istiflenecek ve korunacaktır. Kullanım için gerekli olan ana kadar
yapıştırılmayacak ve sıkıştırılmayacak veya dübele tespit edilmeyecektir. Kapı kasaları vb.
tutkallanmış ve temizlenmiş ahşap dübeller veya kamalarla tam deliğe ve geçirme için birleşme
yerlerine sahip olacaktır.
İşçilik kalitesi BS1186, Bölüm 2'ye veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlara uygun olacak
ve genellikle iş sahasında Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilecek olan doğrama
örneklerine uygun olacaktır.
13.4.6 Astarlama Öncesi Kontrol
Belirtilen astarlama, hazırlanan kereste Müşavir’in Proje Müdürü tarafından incelenip onaylanana
kadar yapılmayacak, ancak son montaj ve sabitleme işleminden önce yapılacaktır.
13.4.7 Kusurlar
İşin tamamlanmasından itibaren 12 ay içinde doğramalarda kusurlu malzeme veya işçilik nedeniyle
herhangi bir büzülme, yamulma veya bükülme veya başka bir kusur meydana gelirse, söz konusu
kusurlu işler sökülecek ve Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak değiştirilecektir.
Başka bir işin söz konusu sökme ve değiştirme işleminden etkilenmesi durumunda, bu iş de
maliyeti Yükleniciye ait olmak üzere düzeltilecektir.
13.5 Kapılar ve Pencereler
13.5.1 Genel
Hem iç hem de dış mekan olmak üzere tüm kapılar ve pencereler, tropikal iklimde hava şartlarına
tamamen dayanıklı ve su geçirmez olacaktır. Yüklenici, herhangi bir imalatı tekrarlamadan veya
prefabrik kasaların sabitlenmesi başlamadan önce her bir bileşenin bitmiş prototipini gerekli
Teknik Şartname
Sayfa 186
hırdavat malzemeleriyle donatılmış şekilde Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanmak üzere
monte edecektir.
Aksi belirtilmedikçe, bloklardaki tüm pencere ve kapı açıklıkları, uygun betonarme lentolarla
kaplanacaktır.
13.5.2 Sabit Pencereler
Aksi belirtilmedikçe, sabit pencereler, onaylanmış kalitede ahşap, metal veya plastik çerçevelerde
tek kat camdan oluşacaktır.
13.5.3 Camlar
Tüm camlar, oluklarına uyması için doğru bir şekilde kesilecek ve tüm sırlama işleri, BS6262
"Yapılar İçin Sırlama Uygulama Esasları" standardına veya eşdeğer ulusal veya uluslararası
standartlara uygun olarak, onaylanan bir şekilde gerçekleştirilecektir.
Cam oluklarında kullanılacak macun, tamamen su geçirmez olacak ve Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından onaylanmış bir üreticiden alınacaktır.
Camlar iyi bir şekilde yerleştirilecek ve macun dolgu yapılacak, gereken yerlerde başsız çivi
çakılacak ve dikkatlice ve eşit bir şekilde sivriltilecek, yontulacak ve temizlenecektir. Macun,
panelin görüş çizgisinin ötesine geçmeyecektir.
13.5.4 Kapı ve Pencerelerin Sabitlenmesi
Doğramaların tıkanması gereken yerlerde, kullanılacak tapalar, ahşap kesim, yerinde dökülmüş
kırlangıçkuyruğu geçmeli ahşap sabitleme blokları veya "dübel" (Rawlplugs) tipinde olacaktır.
Kapı ve pencere kasaları, genleşme tespit cıvataları (Hilti veya eşdeğeri) veya krank galvanizli
demir kenetlerle 25 x 3 x 178mm ölçülü, bir tarafı yukarı döndürülmüş, kasanın arkasına vidalama
için havşalı delinmiş ve diğer tarafı açıklanan şekilde yerleştirmek için kuyrukla donatılmış tipte
olacaktır.
Kapı ve pencere kasaları, harç içinde sağlam bir şekilde derzlere yerleştirilmek üzere 600mm
aralıklar bırakılmış biçimde, bir tarafta en az 3 kenetle veya açıklanan şekilde sabitlenecektir.
Tüm pencere ve kapı kasaları açıklıklarına tam olarak sabitlenecektir. Pencere ve kapı kasaları ile
duvarlar arasındaki birleşme yerleri, onaylanmış malzemelerle rüzgar ve su geçirmez hale
getirilecektir.
13.5.5 Hırdavat
Doğrama bileşenlerinin tüm hareketli parçaları, eşit tolerans boşluklarıyla sabitlenecektir.
Menteşeler vb. tam hizalı bir şekilde takılacak, kilitler ve bağlantı elemanları karşılık plakalarına
veya soketlerine takırtı olmadan düzgün bir şekilde geçecektir. Hırdavatın sabitlenmesi için
Teknik Şartname
Sayfa 187
kullanılan vidalar, donanımla aynı metalden yapılmış olacaktır. İş bittikten sonra, tüm doğramalar
ayarlanacak ve hırdavat malzemeleri yağlanacak ve bunların tamamı sorunsuz bir şekilde çalışır
durumda olacaktır. Menteşeler dışındaki çıkarılabilir hırdavat malzemeleri, boya için çıkarılacak ve
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde son boya katından önce veya iş bittikten
sonra tekrar geri takılacaktır..
Kilitler Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtildiği şekilde takılacaktır. Tüm dış kapı
kilitlerinin üç anahtarı, iç mekan kilitlerinin ise iki anahtarı bulunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü
yazılı olarak aksini belirtmediği sürece tüm anahtarlar farklı olacaktır. Tüm kilitler ve hareketli
parçalar yağlanacak ve sorunsuz bir şekilde çalışır durumda bırakılacak ve tüm anahtarlar gerektiği
gibi işaretlenecek ve etiketlenecek ve Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edilecektir.
Tüm ahşap kapılar, onaylı tipte kombine gömme kilit ve alüminyum açma kollarıyla birlikte
mandalla donatılacaktır. Ayrıca, çift kapılarda bir kapı kanadının üst ve altına takılmış yuvarlak dilli
sürme bulunacaktır.
13.5.6 Laminasyon
İç yüzeylere sıçrayan suyla temas eden tuvalet kapıları, üreticinin önerilerine uygun bir şekilde PVC
1.5mm kalınlığında Formica levha veya eşdeğer malzemeyle lamine edilecek ve tutkalla pres
yapılacaktır.
13.6 Çatı ve Cephe Kaplamaları
13.6.1 Metal Çatı ve Duvar Kaplamaları
Kaplamaların sabitlenmesi, korozyona karşı korunması, birleşme yerlerinin sızdırmaz hale

getirilmesi için gereken tüm yardımcı malzemeler ve benzeri malzemeler amacına uygun ve yeterli
düzeyde olacak, kaplamada korozyona neden olmayacak ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan bir tipte ve kalitede olacaktır. Çatı ve cephe kaplamaları, kaplamanın ilgili tüm
standartlara ve spesifikasyonlara uygun olduğunu onaylayan bir tedarikçi test sertifikasıyla birlikte
sağlanacaktır.
Kaplamalar ve yardımcı malzemelerin depolanması ve taşınması, üreticinin talimatlarına göre ve

kaplamalar ve yardımcı malzemeler hiçbir şekilde hasar görmeyecek veya olumsuz etkilenmeyecek
bir şekilde gerçekleştirilecektir. Tüm kaplamalar ve yardımcı malzemeler, iş sahasına teslim
edildiği anda Yüklenici tarafından gömülü cüruflar, çizikler, yüzey aşınmaları, lekeler, girintiler,
bozulmalar veya diğer kusurlar açısından derhal kontrol edilecek ve Yüklenici, ıslak durumda gelen
kaplamaların, depolanmadan önce iyice kurutulmasını sağlayacaktır. Tüm kaplamalar, depolama
esnasında kesinlikle kuru bir şekilde tutulacak ve polietilen kaplama hariç diğer malzemelerle temas
ettirilmeyecektir. Kaplamaların mekanik hasar görmesini ve lekelenmeyi önlemek için kaplamalar
arasındaki nemi engellemek için gerekli tüm önlemler alınacaktır.
Yüklenici levhaları döşerken önce en eski stoku kullanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 188
Yüklenici; tedarikçi tarafından belirtilen ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan şekilde,
kaplamaları yerleştirecek ve sabitleyecek ve korozyonu önlemek için gerekli tüm önlemleri alacak
ve yeterli düzeyde sabit, sızdırmaz bir çatı ve cephe kaplaması sağlayacaktır.
Bindirmeler, sızdırmaz bir çatı ve duvar kaplamasını garanti etmek için Yüklenicinin gerekli
gördüğü şekilde olacaktır, ancak uç bindirmeler, çatı kaplaması için en az 200 mm, dikey kaplama
için 150 mm olacaktır ve yan bindirmeler en az bir oluklu olacaktır. Çatı kaplamasının nervürleri,
çatı sırtından dik olan saçaktan düz saçağa düz çizgi oluşturacak ve duvar kaplamasının nervürü düz
dik çizgiler oluşturacaktır.
Kaplamadaki tüm delikler delinecek ve delme işlemi, levhanın çapaklanmasını veya çıkmasını
önlemek için gerekli tüm önlemler alınarak yukarıdan veya dışarıdan yapılacaktır.
Olumsuz yerel koşullara bakılmaksızın, Yüklenici, çatıların ve duvar kaplamalarının sızdırmaz

olmasından tek başına ve tamamen sorumlu olacaktır ve Bakım Süresinin bitiminde Müşavir’in
Proje Müdürüne, İşveren adına düzenlenmiş ve Yüklenicinin çatı ve duvar kaplamalarındaki
sızıntıları maliyeti kendisine ait olmak üzere onarmayı ve düzeltmeyi taahhüt ettiği bir yazılı garanti
ibraz edecektir. Bu garanti, Bakım Süresinin sonundan itibaren 10 yıllık bir süre için verilecektir.
13.6.2 Bitümlü Çatı Kaplama
Aksi belirtilmedikçe, düz beton çatılara bitüm keçe çatı kaplaması yapılacaktır. Bitüm keçe çatıları,
bir kat ince granül yüzeyli bitüm cam elyaf keçesi ve bir kat ince granül yüzeyli bitüm keçesi içeren
iki tabakadan oluşacaktır.
Birinci tabaka, 3B tipi bitüm kaplı cam keçe olacaktır. Bu tabaka astarlanmış çimentoya kesintisiz
olarak eklenecek ve sıcak bitüme kum şapı uygulanacaktır. Nominal kütle, ambalajı veya aksesuarı
hariç 1.8kg/m2 olacaktır.
Daha sonra ikinci bitüm keçesi tabakası yerleştirilmeden önce bir bitüm kaplama tabakası
uygulanacaktır.
İkinci üst tabaka, bitümlü bir giydirme bileşeni ve mineral agregasıyla yüzeyi verilmiş, 18 tipi
bitüm doymuş ve kaplanmış lif bazlı keçe olacaktır. Nominal kütle, ambalajı veya aksesuarı hariç
1.4kg/m2 olacaktır.
Tüm bindirmeler, şaşırtmalı geçme olacak ve minimum 50 mm genişliğe yerleştirilecektir. Gerekli

tüm parapetler, damlalıklar, süpürgelikleri vb. sağlanacaktır.
Parapetler ve oluklarda açıkta kalan tüm keçeler yansıtıcı alüminyum boyayla boyanacaktır.
Aşağı su akıtma kanalı, çizimde gösterilen boyut ve ebatlarda yapılmış, yerine yerleştirilmiş ve su
geçirmez harç kullanılarak ve macunla sızdırmazlığı sağlanarak dışa doğru eğimli parapet açıklığına
sabitlenmiş ve sızdırmaz bitümlü damlalıkla kaplı Prekast betonarme olacaktır.
Su sızdırmazlığı, herhangi bir kaçağa karşı 5 yıla kadar garanti edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 189
13.6.3 Alüminyum Sac Çatı
Levhalar, kesinlikle üreticinin talimatlarına uygun olarak çift oluklu yan bindirmeler şekilde
döşenecektir.
13.7 Sıhhi Tesisatlar
13.7.1 Genel
Tüm malzemeler ve işçilik en iyi kalitede olacaktır.
Yüklenici, işe başlamadan önce tekliflerinin çizimleriyle birlikte tüm detayları Müşavir’in Proje
Müdürünün onayına sunacak ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından gerekli görülebilecek ve
aşağıda belirtilen tüm bitmiş işlerin tüm test ve incelemelerini gerçekleştirilecektir.
Aksi belirtilmedikçe duvar ve tavanlardaki tüm borular kaplamasız olacaktır.
13.7.2 Bağlantı Rakorları
Bağlantı rakorları, yapıya müdahale etmeden boruların montajını ve sökülmesini kolaylaştırmak

için dikey ve yatay boru hatlarına makul aralıklarla takılacaktır.
Boruların vanalara, su depolarına, elektrikli ısıtıcılara vs. bağlanması için de benzer rakor
bağlantıları sağlanacaktır.
13.7.3 Vanalar
Stop vanaları, her bir yapı veya binaya giden bağlantılarda veya Çizimlerde belirtilen yerlerde
bulunacaktır. Vana odaları C25 betondan yapılacaktır. Stop vanası yuvaları için minimum iç
boyutlar 300 x 230mm x 600mm derinliğinde olacaktır. Odalar, Müşavir’in Proje Müdürünün
onayına tabi olarak yerel üretim, menteşeli dökme demir kapaklar ve çerçevelerle donatılacaktır.
Dökme demir kapaklar ve çerçeveler BS497'in veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartların
gerekliliklerine uygun olarak üretilecek ve genel olarak aşağıdaki kategorilerde olacaktır:
 Trafik olan alanlar için ağır iş (heavy duty) tip;

 Yaya yolları için orta ağır iş (medium duty) tip;
 Evsel kullanım veya tekerlekli araç geçmeyen diğer yerler için hafif iş (light duty) tip.
Kapaklar ve çerçeveler gösterilen yerlere sabitlenecek, çerçeveler çimento harcı içinde sağlam bir
şekilde yerleştirilecektir, bu sayede kapaklar yerindeyken bitişik yüzeylerle bile aynı hizada
olacaktır. Belirtilen veya gösterilen yerlerde bu çerçeveler, çimento harcına bir veya iki blok
üzerine yerleştirilecektir. Tüm çerçevelere, kapak yerine yerleştirilmeden önce gres uygulanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 190
13.7.4 Taşma Boruları
Su depolama tanklarına ve WC rezervuarlarına giden taşma boruları, servis boruları için belirtildiği
gibi PVC boru şeklinde olacaktır. Taşma boruları dışarıdan görülebilir olacak ve kum bariyeri
olarak 300 mm'lik dikey bir düşüşü bulunacaktır. Duvar yüzeyinden 60mm geride olacak ve
boşaltma yapacaktır. Tüm dış taşma boruları boyanacak ve sivrisinek geçirmez bir filtre takılacaktır.
13.7.5 Toprak, Atık ve Havalandırma Boruları
Tüm atık ve toprak boruları çatı seviyesinde havalandırılacak ve zemin seviyesinde su tutucularla
donatılacaktır.
Atık boruları, bitmiş duvar yüzeylerinden en az 25 mm uzakta PVC braketlerle sabitlenecektir.
Sabitleme aralıkları yatay olarak 0,5m ve dikey olarak 12m olacaktır, ancak 50mm borular yatay
olarak 0,6m aralıklarla sabitlenecektir.
Toprak atığı ve havalandırma borularının çatılardan geçtiği yerlerde, bir uPVC dam ağızlığı
bulunacak ve çatı kaplamasının uygun şekilde hava koşullarına dayanıklı olmasını sağlayacak
şekilde konumlandırılacaktır. Havalandırma, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak bir
balon kalkanla sona erecektir.
13.7.6 Sıhhi Tesisatlar ve Tesisler
Sıhhi tesisatların tüm bağlantıları, su sızdırmazlığı (sifon) 50 mm'den daha az olmayan bir su
tutucuyla yapılacak ve tüm tutucular çıkarılabilir dirsek tipinde olacaktır.
WC'ler ve zemine monte toprak bağlantılarına giden bağlantılar, bağlantı elemanının çıkışı için
doğru boyutta soket kullanılarak yapılacaktır.
13.7.7 Borular ve Ek Parçaları
Mümkün olan yerlerde dirsekler yerine eğriler (bend) kullanılacaktır. Toprak, atık ve havalandırma
boruları için kare dirsekler kabul edilmeyecektir.
Borular, duvarlara veya betona vidalama için onaylı tipte plastik braketler kullanılarak duvarlara
sabitlenecektir. Braketler, borunun bitmiş duvar yüzeyinden 15mm uzakta olacak şekilde
takılacaktır. Braketler, borunun duvara güvenli bir şekilde sabitlenmesini sağlamak için, boru
çapına uygun düzenli aralıklarla takılacaktır.
Boru hatları, sabit bağlantı parçaları kullanılarak yapılacak yön değiştirme yerleri hariç, düz
olacaktır. Borular, duvar ve diğer borularla dik açılar oluşturacak veya paralel olacak şekilde
mümkün olduğunca düz ve doğru olacaktır. Normal yatay boru hatlarında çap değişikliklerinin
yapıldığı yerlerde, eksantrik kısaltma soketleri (havalandırmayı ve hava tahliyesini kolaylaştırmak
için) kullanılacaktır.
Borular, düzgün sıvı akışı, tahliye ve sistemin sökülmesine izin verecek şekilde döşenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 191
Boru hatlarının genleşmesi ve daralması yerleşim düzeninin geometrisine göre ayarlanacaktır.
Duvarlardan, bölmelerden ve tavanlardan geçen borulara boru kılıfları (manşon) takılacaktır.
Kılıf boyutları boruların serbest hareket etmesine imkan verecek şekilde olacaktır. Bitmiş
yüzeylerden geçen veya görünen boru kılıfları, içinden geçtikleri bölümün yüzeyiyle aynı hizada
olacak ve onaylanmış desen ve bitişli uygun uç kapaklarıyla donatılacaktır.
Tüm hatlar, Çizimlerde aksi belirtilmedikçe, en az 600 mm'lik bir kapakla boşaltılacaktır.
Tüm borular ve ek parçaları inşaat sırasında yeterli düzeyde korunacaktır. Tüm kesilen boruların
uçları oymalı olacak ve çapaksız olacaktır.
İçme amaçlı soğuk suyu taşıyan borular, güneşe veya diğer türde bir ısı kazancına maruz
kalmayacak şekilde yerleştirilecek ve alternatif olarak bunlara karşı etkin bir şekilde yalıtılacaktır.
Su darbesini önlemek için gerekli tüm önlemler alınacak ve oluşması durumunda düzeltilecektir.
Tüm borular, bitmiş kaplama ve bitişik işler arasında en az 25 mm boşluk kalacak şekilde
takılacaktır. Tavanlardaki veya içindeki tüm borular, yukarıdaki yapıdan ve kiriş vb. tabanına
mümkün olduğunca yakın olarak asılacaktır. Tüm yükselticiler dikine, düzgün aralıklı ve duvarlara
ve diğer borulara paralel olacaktır. Tüm borular, bitişiğindeki işleri bozmadan onarım ve değiştirme
yapılabilmesi için erişilebilir olacak şekilde yerleştirilecektir. Merkezi vanalar, tüm sistemlerin,
sıhhi tesisat armatürlerinin ve diğer ekipmanların tam olarak kontrol edilebilmesini sağlayacak
şekilde yerleştirilecektir. Tüm vanalar kolayca erişilebilir olacak ve vanalar, tutamaklar aşağıya
bakacak şekilde takılmayacaktır. Tüm borular birbirinden tamamen bağımsız olacak ve kanallardaki
tüm uzunlukları boyunca kolayca erişilebilir olacaktır. Hiçbir durumda, bir boru diğer boruların
arkasına yerleştirilmeyecek ve tüm borular, erişim açıklıklarından kolayca erişilebilir olacaktır.
Erişim paneli açıklıkları, servis hatlarındaki tüm durdurma musluklarına ve tüm atık ve pis su
hatlarının çubukla desteklenmesine imkan vermek için uygun yerlerdeki eğrilerdol ve birleşme
yerlerindeki kontrol boşluklarına uygun şekilde yerleştirilecektir. Yeterli düzeyde erişilebilirliği
sağlamak amacıyla, klozetlere giden pis su borularına kontrol boşluklarının konumlandırılmasına
özellikle dikkat edilecektir.
Yüklenici, herhangi bir işi monte etmeden önce, bitmiş kolonlar, sıvalar, bölmeler ve duvarlar için
gereken boşluklara müdahale etmediğini kontrol edecektir. Bir işin bu şekilde monte edilmesi ve
daha sonra ilgili tasarım detaylarına uyulamayacağının görülmesi durumunda, Yüklenici, maliyeti
kendisine ait olmak üzere, Müşavir’in Proje Müdürünün belirteceği şekilde ve planlarda ve
detaylarda gösterilen mimari işin montajına imkan verecek biçimde işte gerekli olan değişiklikleri
yapacaktır.
Yüklenici, duvarlar ve zeminlerden geçen borular için PVC boru kılıflarının ve PVC boru
braketlerinin yerlerinin doğru şekilde ayarlanmasından sorumlu olacaktır ve herhangi bir inşaat
işine başlamadan önce Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacak gerekli Çalışma Çizimlerini
hazırlayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 192
13.7.8 Yağmur Suyu Boruları ve Olukları
Tüm yağmur suyu boruları ve oluklar BS 4576'ya ya da eşdeğer ulusal veya uluslararası standartlara
uygun UPVC borular olacaktır.
Üreticinin yazılı talimatlarına göre birleştirilecek ve takılacaktır. Tüm yağmur suyu boruları dik
olacak ve onaylı braketlerle duvara sabitlenecektir.
13.7.9 Atık ve Pis Su Borularının Test Edilmesi
Borular döşendikten ve birleştirildikten hemen sonra ve beton kaplanmadan (gerekiyorsa) ve dolgu

yapılmadan önce, borular Yüklenici tarafından test edilecektir. Tüm atık ve toprak borularının
uzunlukları, aşağıda açıklanan şekilde su basıncıyla su sızdırmazlığı açısından test edilecektir.
Herhangi bir nedenle bu amaç için yeterli su tedariki mevcut değilse, uygun bir hava basıncı testi
kullanılabilir.
İlk test: - Sıhhi tesisat sisteminin döşenmesi ve birleştirilmesinin tamamlanmasından sonra,

aşağıdaki prosedürlerden herhangi biri kullanılarak kaçak olan bağlantıları veya hatalı montajları
tespit etmek üzere test edilecektir:
Su testi: - Bu test için borulardaki tüm açıklıklar uygun şekilde tıkanacak ve boru hatları suyla
doldurulacaktır. Manometreli bir basma tulumbayla 0.05N/mm2'lik bir test basıncı uygulanacaktır.
Pompa durdurulduktan sonra, boru hatları görünür kaçaklar açısından kontrol edilecektir. Bu test
uygun bölümlerde yapılacaktır.
Hava testi: - Hava testi için açıklıklar kapatılacak ve sisteme en az 15 dakika boyunca
0.05N/mm2'lik bir hava basıncı aktarıldıktan sonra boru hattı kaçaklar açısından kontrol edilecektir.
Son test: - Sıhhi tesisat sistemi her bakımdan eksiksiz hale geldikten sonra, "İlk Test" bölümünde
açıklanan prosedürün aynısı uygulanacaktır.
13.7.10 Su Tedarik Borularının Testi
Su tesisatları Yüklenici tarafından aşağıdaki şekilde test edilecektir:
Münferit test: İlk test esnasında, borular yastık, baskı plakası ve basınç göstergeli bir basma
tulumbadan oluşan bir test tezgahında tek tek test edilecektir. Baskı plakası, test basıncını ikiye yani
0,7 N/mm2'e katlamak için eşdeğer bir basınca dayanacak kadar mukavemetli olacaktır.
Boru, bir ucu baskı plakası oluğuna takılmış ve diğer ucu su geçirmez şekilde tıkanmış biçimde test
tezgahına yerleştirilecek ve basınçla su pompalanacaktır.
Pompa, boruda gerekli 0.35N/mm2 basıncı oluşturacak şekilde çalıştırılacaktır. Test basıncına
ulaşıldıktan sonra pompa durdurulacak ve basınçtaki herhangi bir düşüş ve görünür kaçaklar için
boru 15 dakika boyunca gözlemlenecektir. Kaçan veya 0,035N/mm2'nin üzerinde basınç düşüşü
gösteren borular reddedilecek ve iş sahasından çıkarılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 193
Progresif test: - Testler, montaj yapıldıktan ve duvar, tavan ve zeminler bitirilmeden önce
yapılacaktır. Basınçlı su kullanılacaktır. Tesisattaki tüm açıklıklar kapatılacak ve bir basma tulumba
yardımıyla sistemde 0.35N/mm2'lik bir basınç geliştirilecektir. Gerekli basınç elde edildikten ve
pompa durdurulduktan sonra, borularda herhangi bir kaçak veya göstergede bir basınç düşüşü olup
olmadığı göz veya kulakla kontrol edilecektir.
Test, işin seyri esnasında uygun bölümler halinde yapılacak ve maliyeti Yükleniciye ait olacak
şekilde borudaki tıkama parçaları ve vanalar için pay ayrılacaktır. Yüklenici bu testler için bir
zaman çizelgesi sunacaktır.
Nihai test: - Bu test, bağlantı parçaları takıldıktan ve sistem tamamlandıktan sonra aynı 0.35N/mm2
basınçla yapılacaktır.
Tüm boru hatları yukarıda açıklanan testleri Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir
şekilde geçecektir.
13.8 Sıva ve Diğer Kaplamalar
13.8.1 Sıva ve Alçı Kaplama İşleri
Sıva veya alçı kaplama işleri yapılmadan önce, tüm birleşme yerleri 10mm derinliğe kadar dışarı
süpürülecek, duvar yüzeyi temizlenecek ve tüm yabancı maddeler giderilecektir.
Dış sıva, toplam asgari 20 mm kalınlığa kadar bir ahşap düzleştiriciyle Tip II, Tablo 1 BS5262'ye
göre iki kat çimento/harç karışımı katla uygulanacaktır.
İç duvarlara ve tavan yüzeylerine yapılacak sıva, aşağıda belirtilen şekilde iki kat halinde asgari
toplam 20 mm kalınlığa kadar uygulanacaktır:
Astar çimento - Tip II, Tablo 2 BS5492.
Son kat: BS1191, Bölüm 2, Sınıf C'ye göre pürüzsüz bitişli susuz alçı sıva.
Astarlar düzgünce uygulanmalı, düzeltilmeli, çizilmeli ve düz bir yüzey elde edilmelidir. Bitmiş
yüzeyler eşit ve lekelerden arınmış olacak ve tüm köşeler doğru, dikey ve eşit olarak bitirilecek ve
bitişik duvar yüzeyleriyle aynı zamanda yapılacaktır.
İlk kürleme gerçekleştikten sonra karışımlara tekrar su eklenmesine veya sulandırılmasına izin
verilmeyecektir.
13.8.2 Seramik Zemin ve Süpürgelik Fayansları
Fayanslar temiz suya batırılmalı ve döşenmeden önce alt tarafı çimento harcıyla fırçalanmalıdır.
Renkli çimento kullanılarak bir çimento harcı altlığına (1:3) yatırılmalı ve daha sonra doğru ve düz
birleşme yerleri oluşturulmalıdır.
Teknik Şartname
Sayfa 194
13.8.3 Çatı Kiremitleri
Çatı kiremitleri ve süpürgelikler, dış çatı yüzeyleri için kullanılan Portland çimento olacaktır.
Çimento karoları, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak aşındırıcı sertlikte standart ocak
agregalaryla yapılacaktır. Fayans ve süpürgelikler aksi belirtilmedikçe 300 x 300 x 20 mm
kalınlığında olacak ve pürüzsüz ve düz yüzeylere, kare kenarlara ve keskin köşelere sahip olacaktır.
Tüm karolar, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan numunenin kalitesinde, siyah renkte
olacaktır.
Çatı kiremitlerinin beton dolgusu üzerine döşendiği yerlerde, yüzey süpürülecek, tüm atık
malzemelerden temizlenecek ve iyice ıslatılacaktır. Çimento ve su harcından oluşan bir tabaka,
altlık döşenmeden önce kaplanacak alana uygulanacaktır. Bu çimento şerbeti, çimento altlığını
döşemeden hemen önce yüzeye fırçayla uygulanacaktır.
Fayanslar döşenmeden önce iyice temiz suya batırılacaktır.
Fayanslar kesintisiz derzler halinde döşenecek ve kalınlığı 30 mm'den az olmayan bir çimento ve
kum (1:6) şap veya arkalık içine döşenecek ve fayanslarla eşleşecek şekilde çimento şerbetiyle
sıvalanacaktır.
Fayanslar, doğru şekilde kesilecek ve tüm eşiklere, açıklıklara, çıkıntılara vb. uyumlu hale
getirilecektir. Son yüzey tamamen düz olacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edeceği
şekilde iş bittikten sonra temizlenecektir.
13.8.4 Fayansların Korunması
Fayanslar döşendikten sonra, işin sonraki tüm aşamalarında kir ve hasara karşı tam koruma
sağlamak için gecikmeksizin kaplanacaktır. Yüklenici, iş tamamlanmadan önce kirlenen veya hasar
gören fayansları maliyeti kendisine ait olmak üzere çıkaracak ve yenileriyle değiştirecektir.
13.9 Boyalar ve Diğer Kaplamalar
13.9.1 Genel
Aksi belirtilmedikçe, boyamayla ilgili işçilik ve malzeme kalitesi BS6150 "Binaların Boyanması
için Uygulama Kodu" ve BS5493 "Demir ve Çelik Yapıların Korozyona Karşı Korunması
Uygulama Kodu" standartlarına uygun olacaktır.
13.9.2 Boyalar
Yüklenici onaylı bir üreticiden alınan ve teklif edilen boyanın, ilgili standartlara (örn. BS5493),
Şartnamelere, yerel iklim şartlarına ve uygulamanın yüzeyine uygun olduğunu garanti eden
belgeleri ibraz edecektir. Müşavir’in Proje Müdüründen önceden yazılı onay alınmadıkça boya
üreticisi ve boya türleri değiştirilmeyecektir. Yüklenici, boya üreticisinin danışmanlık
hizmetlerinden faydalanacaktır. Bir tavsiyenin bu Şartnamenin hükümleriyle çelişmesi durumunda,
Teknik Şartname
Sayfa 195
Yüklenici, işe devam etmeden önce Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı talimatlarını alacaktır.
Boya üreticisinin, Sözleşmenin tüm aşamalarında hazırlığı ve boyamayı kontrol etmesine ve
Müşavir’in Proje Müdürüne rapor vermesine izin verilecektir.
Bir kaplama sistemindeki tüm boya katları, birbiriyle uyumlu olacak ve Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından aksi onaylanmadıkça aynı üreticiden temin edilmiş olacaktır.
Her boya sevkiyatı, üretici tarafından kapatılmış kaplarda, boyanın ilgili standartlara ve
şartnamelere uygun olduğunun garantisini veren bir belgeyle birlikte teslim edilecektir. Üretim
esnasında yapılan test ve analizlerin tarih ve sonuçları buna eklenecektir. Kapların kapasitesi
0.03m3'ü geçmeyecektir. Üreticinin adı, boya türü, parti numarası, özel saklama koşulları vb. her
kapta açık bir şekilde belirtilecektir. Kaplar, kullanılması gereken ana kadar, gereken örnek alma
işlemleri dışında açılmayacak ve teslimat sırasına göre kullanılacaktır.
Boya, iş sahasında depolama sırasında özelliklerini koruyacak ve özelliklerini kaybeden boyaların

İşlerde kullanılmasına izin verilmeyecektir. Kaplarda belirtilen süre içinde veya üretim tarihinden
itibaren 12 ay içinde kullanılmayan boya (hangisi daha azsa) değiştirilecektir. Kalınlaşmış,
jelatinleştirilmiş veya başka şekilde bozulmuş boyalar kullanılmayacaktır.
13.9.3 Boya Testi
Yüklenici, boyama işlemi için herhangi bir malzeme sipariş etmeden önce, boyama sisteminin
taşımalara veya sahada ortaya çıkabilecek koşullara dayanıklı olduğunu belirlemek amacıyla,
boyaların örneklerini, Yüklenici tarafından önerilen ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan bir test kurumunda test edilmesini sağlayacaktır. Test parçaları, Yüklenici tarafından her
bir boya türü için ayrı ayrı boyanacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürünün talep etmesi durumunda, iş sahasına yapılan teslimattan sonra
kaplardan örnekler alınacak ve test edilecektir.
13.9.4 Yüzeylerin Hazırlanması ve Bakımı
Kaplanacak malzemenin ilk yüzeyi, malzemeyle ilgili bölümlerde açıklanan şekilde hazırlanacaktır.
Herhangi bir kat uygulanmadan hemen önce, boyanacak yüzeyin tamamı temiz suyla yıkanarak ve
gerekiyorsa bir kıl fırçayla fırçalanarak tüm toz, gevşek boya veya gresten tamamen
temizlenecektir. Yüklenici, herhangi bir kat uygulamadan önce tüm yüzeyleri inceleyecektir. Islak,
asitli, alkalinli, nemli, pürüzlü veya yağlı yüzeylere boya uygulanmayacaktır. Müşavir’in Proje
Müdürü temizlenmiş ve hazırlanmış yüzeyi incelemeden önce hiçbir yüzeye kaplama
uygulanmayacaktır.
13.9.5 Boya İşçiliği ve Koşulları
Tüm işler, belirtilen malzemelerin kullanımında deneyimli ve kalifiye işçiler tarafından yapılacaktır.
Tüm boyalar homojen olana kadar iyice karıştırılacak ve gerekirse soyulmalar, topaklar veya
tortulardan arındırılacaktır. İncelticiler ve kurutucular yalnızca boyanın belirtilen uygulama veya
Teknik Şartname
Sayfa 196
kurutma gerekliliklerine uymasını sağlamak için eklenebilir. İncelticiler ve kurutucular boyayla

uyumlu olacak ve Müşavir’in Proje Müdürü ve boya üreticisinin onayı olmadan kullanılmayacaktır.
Yapışma kaybını ve çözücü sıkışmasını önlemek için, özellikle katlar arasındaki minimum ve
maksimum süreler ve uygulama için sıcaklık aralığı konularında boya üreticisinin talimatlarına
uyulacaktır. Boya uygulama yöntemleri Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacak ve
üreticinin önerilerine uygun olacaktır.
Bitişik yüzeylerin bozulabileceği yerlerde ve boyaların kurşun içermesi durumunda, püskürtme

yapılmasına izin verilmeyecektir.
Fırça veya ruloyla boyanmış yüzeyler pürüzsüz değilse, bir sonraki katın sıkıca yapışacağı pürüzsüz
ve mat bir yüzey elde etmek için ovulmalı ve tozdan arındırılmalıdır. Boya filmi aşırı veya düz
olmayan bir kalınlığa sahip olacak ve nihai yüzeyde kusur bulunmayacaktır. Son kat pürüzsüz
olacak ve önceki katlardakiler dahil olmak üzere hiçbir kusur içermeyecektir
Yüzeylerin hazırlanmasında ve boyanmasında kullanılan bez, fırça ve aletler Müşavir’in Proje

Müdürü tarafından onaylandığı şekilde beyaz ispirto veya tinerle temizlenecektir.
Her çalışma süresinin sonunda sınırlı bir "kap ömrü" (kullanma süresi) olan boyalar atılacak ve taze
boyayla karıştırılmayacaktır.
Boyanması gerekmeyen hırdavat malzemeleri, anahtarlar, elektrik armatürleri, vb. gibi parçalar,
boyama işlemi başlamadan önce çıkarılacak ve boyama bittikten sonra tekrar takılacaktır.
Yüklenici, her kat uygulandıktan sonra, Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda boyayı test
edecektir. Maksimum kuru film kalınlığı, belirli koruma sınıfı için belirtilen minimum değeri
%20'den fazla aşmayacaktır. Yüklenici, koruyucu kaplamaların test edilmesi için gereken tüm
ekipmanların sağlanmasından sorumlu olacak ve tüm kusurları Müşavir’in Proje Müdürünün kabul
edebileceği bir şekilde düzeltecektir.
Yüklenici, boya kaplamalarının herhangi bir aşamada zarar görmesini önlemek için gerekli
önlemleri alacaktır. Bu önlemlere rağmen boya kaplamasının zarar görmesi durumunda, Yüklenici,
bu hasarları Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde gecikmeksizin düzeltecektir.
Boyanan yerler doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmayacaktır. Hazırlanan, astarlanan veya altı
kaplanan işler, boyama işlemi tamamlanmadan önce uzun bir süre açıkta bırakılmayacaktır.
13.9.6 Yumuşak Kerestelerin Korunması ve Boyanması
Yumuşak kerestelerin boyanması iki kategoriye ayrılır:
 görünür yumuşak ahşap doğrama ve marangoz işleri - "E" Sistemi

 gizli yumuşak ahşap doğramalar - "F" Sistemi
Tüm yumuşak keresteler, BS4072'ye göre tropikal iklim koşullarına dayanıklı su bazlı koruyucuyla
işlem görecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 197
Görünecek ve boyanacak olan yumuşak kereste yüzeyler pürüzsüz bir yüzey elde edecek şekilde
temizlenecek, ovulacak ve tozdan arındırılacaktır. Açıkta kalan yüzeylerdeki boşluklar, çatlaklar ve
lekeler macunla doldurulacak ve budaklar için onaylanmış bir işlem uygulanacaktır. Astarlama
BS5358'e uygun çözücü bazlı bir ahşap astar boyasıyla yapılacaktır. Astarlamadan sonra, yüzey
tekrar ovularak temizlenecek ve tozu alınacaktır. Daha sonra yüzey bir astar ve uyumlu yağ bazlı
boyalardan oluşan iki parlak son katla boyanacaktır. İlk son kat, üst kat uygulanmadan önce iç
yüzeylere sürülecektir.
Gizlenen veya boyalı olmayan doğramalar için kullanılan yumuşak keresteler, imalat ve muhafaza
işlemlerinden hemen sonra bir kat boyayla astarlanmalıdır. Astar BS 2523'e göre kurşun esaslı
olacaktır.
Açıkta kalan yüzeylerdeki boşluklar, çatlaklar ve lekeler macunla doldurulacak ve budaklar için
onaylanmış bir işlem uygulanacaktır. Tuğla duvar veya beton ile temas eden yüzeylere ikinci kat
astar uygulanacaktır.
13.9.7 Sert Kerestenin Korunması
Sert kerestenin korunması, "G" kaplama sistemine göre yapılacaktır.
Tüm sert kereste doğramalar, BS4072'ye göre tropikal iklim koşullarına dayanıklı su bazlı
koruyucuyla işlem görecektir. Sert kereste yüzeyler boyanmayacak, ancak dış mekan tipi ve parlak
bitişli, su itici yüzeye işleyici vernik uygulanacaktır.
13.9.8 Sudaki Ahşabın Korunması
Aksi onaylanmadığı sürece, su veya toprakta kullanılan kereste "H" kaplama sistemine göre işlem
görecektir.
Kereste, 0.054 m3 düzeyinde bir son emilim sağlamak için, bir tarafı kreozot ve bir tarafı ham
petrol karışımıyla işlem görecektir. Kereste, bir soğuk karışım banyosuna tamamen daldırılacak,
daha sonra yaklaşık 117 ºC sıcaklığa kadar ısıtılacak ve yaklaşık 40 dakika boyunca bu sıcaklıkta
tutulacak, sonra çıkarılacak ve kurutma işlemi için istiflenecektir.
13.9.9 Betonlar, Sıvalar ve Blokların Korunması ve Boyanması
Betonlar, sıvalar, bloklar ve diğer çimentolu yüzeyler, "J" kaplama sistemine göre boyanacaktır.
Boyanacak betonlar, sıvalar, alçılar ve blokların yüzeyleri, işlem bittikten sonra kurumaya
bırakılacak ve daha sonra küflenme öneyici yıkama uygulanacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün
onayına tabi olarak, uygulanacak boyanın birinci katı veya astar katında uygun bir mantar öldürücü
madde varsa küflenme öneyici yıkama işlemi yapılmayabilir. Yüzeyler daha sonra 2 kat akrilik
sıvıasıltı boyayla boyanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 198
13.9.10 Renkler
Renkler, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde olacaktır.
Örnek alanlar, renk, yüzey bitişi ve işçiliğin belirlenmesi için Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
istenen şekilde hazırlanacak ve bu alanlar belirtildiği şekilde kaldırılacaktır.
Aynı renge sahip iki veya daha fazla kat boya belirtilen durumlarda, alt katlar, katlar arasında ayrım
yapmak için renklendirilecektir. Son kat renklendirilmeyecektir.
13.9.11 Mevcut Boyanın İyileştirilmesi
Müşavir’in Proje Müdürünün mevcut yüzeylerin tekrar boyanmasını istemesi durumunda, yüzeyler
"Yüzeylerin Hazırlanması ve Bakımı" bölümünde açıklanan şekilde hazırlanacaktır.
Alttaki malzemelerde herhangi bir bozulma belirtisi varsa, mevcut kaplamalar, alttaki malzemeye
daha fazla zarar vermeyecek biçimde ve Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan bir
yöntemle tamamen kaldırılacaktır. Daha sonra yapılacak yüzey hazırlama ve boyama işlemleri,
yukarıdaki bölümlerde açıklanan şekilde yeni işlerin boyanmasına ilişkin şartlara uyularak
yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 199
14. DİĞER İNŞAAT İŞLERİ
14.1 Yollar ve Kaldırımlar
14.1.1 Yol İnşaatı
Tüm erişim yolları ve sert yüzeyli zeminler, Çizimlerde gösterilen veya Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından belirtilen seviyeler ve hatlarda, yol tabakaları üzerine inşa edilecektir.
Yollar için yapılacak tüm toprak işleri, genel olarak Şartnamenin gereklerine uygun olacaktır. Asfalt
yollar, Yüklenici tarafından bu şartnamelerin ve çizimlerin koşullarına uygun olarak eski haline
getirilecektir.
14.1.2 Kaplama Yapı Tipleri
Bu Şartnamenin amaçları kapsamında aşağıdaki kaplama yapı tipleri dikkate alınacaktır. Her yapı,
dekapaj, temizleme, tesviye, kazı ve/veya sıkıştırılmış dolgu ve alt tabakanın hazırlanması
işlemlerinden oluşmaktadır. Alt zemin üzerindeki yapı yol türüne bağlı olarak değişiklik gösterir.
Sınıfı Adı Yapı Oluşumu

1 Yol - 150mm temel tabakası
2 Servis Yolu - 200mm temel tabakası
- asfalt yüzey kaplaması
3 Normal Yol - 250mm temel tabakası
- bitümlü astar kat
- 40mm asfalt beton aşınma tabakası
4 Ağır İş (Heavy Duty) - 300mm temel tabakası
Yolu - bitümlü astar kat
- 50mm asfalt beton binder tabakası
- bitümlü yapıştırma tabakası
- 30mm asfalt aşınma tabakası
5 Yaya Yolu / Yaya - 200mm belirtilen dolgu
Kaldırımları - beton baro veya kaldırım taşları
14.1.3 Yollar ve Kaplama Yapılar için Malzemeler ve Tesisler
Kaldırımlar için kullanılacak agrega kırma taş veya kırma çakıl olacaktır. Yüklenici, malzemeleri
sipariş etmeden veya almadan önce, numunelerinin, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen
şekilde, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirlenen bir test kurumu tarafından test edilmesini
sağlayacaktır.
Yüklenici, malzemelerin, tesislerin ve işçiliğin uygunluğunu test etmek için önerilen malzemeler ve
tesislerle saha testlerini gerçekleştirecektir. Bu testler, herhangi bir kaplama temelinin inşasına
Teknik Şartname
Sayfa 200
başlamadan önce ve İşlerde gecikmeye sebep olmayacak bir şekilde, Müşavir’in Proje Müdürünün
kabul edebileceği bir şekilde tamamlanacaktır.
Yüklenici, tazminat ödemeleri veya malzemeler için ariyet çukurlarının ve ocaklarının kullanılması,
işgal edilmesi ve bunlara erişim için gereken diğer ödemeler dahil olmak üzere yol inşası için
malzemelerin tedarik edilmesi konusunda kendi düzenlemelerini gerçekleştirecektir.
Yüklenici, önerilen ariyet alanları ve odaklarının yerleri, boyutları ve sahiplerinin detaylarıyla

birlikte, malzemelerin önerilen kaynakları hakkındaki bilgileri Müşavir’in Proje Müdürüne
sunacaktır. Ayrıca, öngörülen çalışma yöntemini, kişilere veya mülklere gelecek zararları veya
verilebilecek rahatsızlığı önlemek için alınacak tüm önlemleri ve söz konusu ariyet alanlarının ve
ocakların eski durumuna getirilmesi için önerdiği yöntemi de Müşavir’in Proje Müdürüne
sunacaktır.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı onayı alınmadan önce herhangi bir ariyet alanında
işe başlamayacaktır. Bir ariyet alanı terk edilmeden önce, Müşavir’in Proje Müdürünün kabul
edebileceği bir şekilde tahliye edilecek, tesviyesi yapılacak, üst toprağı yerleştirilecek ve yanları
düzeltilecektir.
14.1.4 Alt Zemin
Alt zemin, bu Bölümün gerekleri geçerli olmadığı sürece, Şartnamenin gereklerine uygun bir
şekilde hazırlanacaktır. Alt zemin, temel tabakasının gerekli kalınlığa ve belirtilen seviyelerde inşa
edilmesine imkan verecek seviyeler ve eğimlerle sıkıştırılacaktır.
Alt zemin, onaylı silindirlerle sıkıştırılacaktır. Böylece üst 150mm kısmın yoğunluğu, BS1377:
1975, Test No.12 veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacak eşdeğer standartta elde
edilen maksimum kuru yoğunluğun %95'inden az olmayacaktır.
Alt zeminin bitmiş yüzeyi, 3m'lik bir düz kenardan hiçbir noktada 10 mm'den fazla değişiklik
göstermeyecektir. Bitmiş yüzey üzerindeki herhangi bir noktanın seviyesi, kaplamanın bitmiş
seviyesinden 15 mm'den fazla sapmayacak ve kaplama ve temel yapısının belirtilen kalınlığından
daha az olmayacaktır.
Herhangi bir alanın yukarıda belirtilen gerekliliklere uygun olmadığı tespit edilirse, bu alanlar
belirtilen şekilde kazınacak, yeniden şekillendirilecek ve yeniden sıkıştırılacaktır.
14.1.5 Temel Tabakası
Herhangi bir yerdeki temel tabakası, yukarıdaki değerlere göre sıkıştırılacak ve tamamlanacaktır ve
bir sonraki tabaka döşenmeden önce Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanacaktır.
Çöküntüler veya boşluklar, Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde
düzeltilecektir.
Temel tabakası, Çizimlerde gösterildiği gibi veya Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen
hatlara ve kesitlere göre bitirilecektir. Bitmiş yüzey, 3 metre uzunluğunda düz kenar veya bir
Teknik Şartname
Sayfa 201
camber tahtasıyla kontrol edildiğinde, herhangi bir yönde gerçek yüzeyden 6 mm'den fazla
sapmayacaktır. Gerçek yüzeyden sapmanın 6 mm'yi aşması durumunda, Yüklenici bu alanları
Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde kazıyacak, tekrar şekillendirecek,
gereken şekilde ıslatacak ve tekrar sıkıştıracaktır.
Tabanın ortalama kalınlığı belirtilenden daha az olmayacaktır. Tabanın herhangi bir noktadaki
kalınlığı, belirtilen kalınlık eksi 12 mm'den daha az olmayacaktır. Yüklenici, deneme kuyularının
kazılması ve bunların Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği şekilde düzeltilmesi
işlemlerini de fiyatlarına dahil edecektir.
Temel tabakasından örnekler alma, depolama ve malzemelerin ve işçiliğin Şartnameye

uygunluğunu kontrol etmek için test etme yöntemi ve prosedürü, Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından belirtilen şekilde olacaktır. Aksi belirtilmedikçe, Müşavir’in Proje Müdürü tanecikli
kırmataş temel için Şantiye Laboratuvarında aşağıdaki testlerin yapılmasını isteyecektir:
Test
 Los Angeles Aşınma Testi (AASHTO-T-96) maksimum 50

 Likit Limit Testi (AASHTO-T-90) maksimum 25
 Plastiklik Endeksi (AASHTO-T-90) maksimum 6
 Kum Eşdeğeri Testi (AASHTO-T176) maksimum 25
 Lineer Büzülme
 Kuru Yoğunluk Nem İlişkisi
 Yerinde Kuru Yoğunluk
 Kaliforniya Taşıma Oranı
Tamamlanan tabakanın kalitesini test etmek için, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
belirtildiği zaman ve belirtilen yerlerde, tamamlanan temel tabakasında laboratuvar testleri veya
yerinde testler için örnekler alınmasını sağlayacaktır. Toplamda, inşa edilen tabakadan 1.000 m 2
alan başına yaklaşık 1'den az örnek alınmayacak veya test yapılmayacaktır; ancak kusurların
bulunduğu kanıtlanırsa, Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından belirtilen şekilde daha fazla
sayıda örnek alacaktır.
Bir testin sonucunun bu Şartnamenin şartlarına uygun olmaması durumunda, Müşavir’in Proje
Müdürü, Sözleşme hükümleri kapsamında ve İşverenin kabulüne tabi olarak, ilgili teste konu olan
tabakanın, İşlerden çıkarılması talimatını verebilir.
Yüklenici, bu testin sonuçlarına itiraz etmesi durumunda, tüm masrafları kendisine ait olacak
şekilde, ihtilaf halindeki temel tabakasının ilgili bölümünde doğrulayıcı testler yaptırabilir ve/veya
örnekler aldırabilir.
Bu testler, uygun test imkanlarına sahip olan kararlaştırılmış bir kurum tarafından yapılacaktır. Bu
testlerin sonuçlarının Şartnameye uygun olduğu kanıtlanırsa, temel tabakası kabul edilebilir olarak
değerlendirilecektir. Ancak test sonuçlarının Şartnameye uygun olmaması durumunda, Müşavir’in
Teknik Şartname
Sayfa 202
Proje Müdürü, Sözleşme hükümleri kapsamında, Yükleniciye, Müşavir’in Proje Müdürünün gerekli
gördüğü ölçüde kusurlu işi kaldırması ve düzeltmesi talimatını verebilir.
14.1.6 Beton Bordürleri
Bordür betonları için Şartnamenin ilgili hükümleri geçerli olacaktır. Beton C25 sınıfında olacaktır.
Yükseltilmiş ve gömme bordürler 1 (bir) metre uzunluğundaki kesitler halinde prekast olacaktır.
Bordürler, bitmiş sıkıştırılmış taban tabakası yüzeyine inşa edilecektir.
Bordürlere pürüzsüz bir bitiş uygulanacaktır.
Düz bordürlere azami 5 metre aralıklarla ve Müşavir’in Proje Müdürünün isteyebileceği diğer
yerlerde, onaylı kum dolgu malzemesiyle doldurulmuş 10 mm genişliğinde birleşme yerleri
yapılacaktır.
Tüm birleşme yerleri, bordür kenar çizgisine dik olacaktır.
14.2 Kaldırımlar ve Diğer Kaplamalı Alanlar
14.2.1 Taş Yüzeyli Karo Kaldırım
Dolgu ve temellerin malzemeleri ve yapısı belirtilen şekilde olacaktır. Dolgu ve temeller, en az %95
maksimum kuru yoğunluğa sahip olacak şekilde sıkıştırılacaktır.
Karolar, İşveren tarafından talep edilen boyutta, çakıl yüzeyli karo olacaktır. Her bir karo parçası
arasındaki birleşme yerleri 1:1 oranında kum çimento harcı ile kapatılacak ve kaldırım yüzeylerine
uyacak biçimde işlem uygulanacaktır. Birleşme çizgileri, beton bordürlere dik olacaktır.
14.2.2 Kaldırım Taşlı Kaldırım
Dolgu ve temellerin malzemeleri ve yapısı belirtilen şekilde olacaktır. Dolgu ve temeller, en az %95
maksimum kuru yoğunluğa sahip olacak şekilde sıkıştırılacaktır.
Kaldırım taşı, belirtilen şekle sahip olacak ve aşağıdaki gibi inşa edilecektir:
Kum altlık gerekli eğimlerle düzleştirilecek ve sıkıştırmadan sonra yerleşmeye bırakılacaktır.
Bloklar arasında bir kilitlenme direnci oluşturacak şekilde kaldırım taşları döşenecektir.
Kaldırım taşları yerine döşendikten sonra, bloklar arasına kum yerleştirilecek ve bloklar arasındaki
boşlukları doldurmak için süpürülecektir. Boşluklardaki kumu sıkıştırmak için tablalı kompaktör
uygulanacaktır.
14.2.3 Yapım Sınırı ve İzin Verilebilir Toleranslar
Kaldırımlar ve yollar, ağaç ekimi veya çim kaplama için yeterli pay bırakacak şekilde tam genişlik
ve uzunlukta inşa edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 203
İnşaat tamamlandıktan sonra, kaldırımın merkez hattına paralel çizgi boyunca mevcut olan
seviyeler, her 3.00 metrede 10mm'den fazla sapma göstermeyecektir. Kot seviyesi, belirtilen
yükseklikten 10 mm'yi aşmayacak şekilde uygulanacaktır. Yukarıda belirtilen izin verilen
toleranslar rampalar veya bükülen bölümler için geçerli olmayacaktır.
14.2.4 Gereksinimler
Taş karoların veya kaldırım bloklarının uç sıraları döşenirken, karoların veya blokların mevcut
alanlara uyacak şekilde kesilmesi gerekebilir. Kesme işlemi bir hidrolik ayırıcıyla yapılacaktır.
Kaldırım veya yürüyüş yolu inşası tamamlandıktan sonra, karolar/bloklar ve beton bordürler,
menhol duvarları, bina duvarları ve herhangi bir yer arasındaki boşluklar 10mm'den geniş
olmayacaktır.
Aynı yerde beton bordür veya oluklar inşa edilmesi durumunda, beton bordür ve olukların inşaatı,
kaldırım inşaatına başlamadan önce tamamlanmalıdır.
14.3 Çitler ve Kapılar

14.3.1 Genel
Çitler, su depolarının ve diğer tesislerin etrafına çizimlerde belirtildiği veya Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından belirtildiği şekilde kurulacaktır. Çitin inşası ile ilgili nihai karar Müşavir’in
Proje Müdürü tarafından verilecektir.
14.3.2 Çitler
Kalıcı bir çit, 50 x 50 mm açıklıklara sahip galvanizli çelik tel örgü ve çelik ağın üzerinde üç sıra
dikenli telden oluşacaktır. Çelik tel örgü yüksekliği 2.40 m ve her bir dikenli tel arasındaki mesafe
0.10 m, Çitin toplam yüksekliği 2.70 m Dikenli telleri taşıyan direkler tesis sahasına dikeyden 30
derece bükülü olacaktır.
3.00 m'ye kadar çit direkleri Ø 100 mm, t = 4 mm galvanizli demir boru olacaktır. Çelik hasır,
direklerin yüksekliği boyunca 0.30 m aralıklarla dikmelere sabitlenecek ve zincir baklalı çit,
direkten direğe dizilen 3 tele sabitlenerek desteklenecektir. Ayrıca çelik hasır ve direkler beton
temelin içine gömülecektir.
14.3.3 Kapılar
Tesis sahasının girişine iki parçalı bir kanat kapısı yerleştirilecektir.
Kapılar manuel olarak çalıştırılacaktır. Kapıların yüksekliği 2.70 m'dir. İnşaat malzemeleri:
Galvaniz çelik boru çerçeve Ø 50 x 3,65 mm ve çit için kullanılan galvaniz çelik hasır ve Kapı
direkleri galvanizli çelik boru Ø 150 x 5.00 mm olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 204
Kapılar, cıvatalar gibi tüm bağlantı parçaları ile tamamlanacaktır; arka mandallar, kilitleme
çubukları, kilit plakaları ve üç anahtar içeren kilit. Kapılar, silindir tipi kilitlerle donatılmalıdır.
Teknik Şartname
Sayfa 205
15. MEKANİK İŞLER
Yüklenici, mekanik işlerde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili İlbank Şartnamelerine ve Sözleşme
15.1 Genel
15.1.1 Teslimat, Nakliye ve Kurulum için Zaman Çizelgesi
Sözleşmedeki ilgili maddelere göre, işlerin ilerleyişi Sözleşmeye uygun olacaktır.
İnşaat Programı, Genel Şartlarda belirtilen süre içinde teslim edilecektir. Bu program, üreticilerle
uygun koordinasyonu sağlamak ve inşaat işlerinin ilerlemesi dikkate alınarak revize edilecektir.
İnşaat Programı aşağıdakiler hakkında bilgiler içerecektir:
Atölye işleri
İş sahasına nakliye
Sahada mobilizasyon
Montaj ve devreye alma
Test hizmeti
İş sahasının temizliği
Yüklenici, özellikle inşaat işleriyle bağlantılı olması açısından, Şartnamede montaj çizimlerinin ve
temel planlarının (yükleme verileri, bağlantı detaylarıyla birlikte) ve inşaat işlerine ilişkin inşaat
planlarının hazırlanması için tüm bilgilerin sunulmasıyla ilgili olarak belirtilen tarihlere uyacaktır.
15.2 Teknik Dokümanlar
15.2.1 Genel
Aşağıda belirtilen dokümanlar (projeyle ilgili olan ölçüde) Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje
Müdürüne, Belgelerin İbrazı bölümünde belirtilen sayıda ve yine belirtilen süre içinde sunulacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, inşaat, işletme, koordinasyon veya diğer konuların doğru anlaşılması ve
tanımlanması için gerekli olabilecek ek belgeleri Yükleniciden talep etme hakkını saklı tutar.
Tüm çizimler esas olarak Şartnameye veya ikame belgelere uygun olacaktır. Teslim edilecek tüm
dokümanlar zamanında sunulacaktır; bu sayede yapılacak yorumlar ve Müşavir’in Proje
Müdürünün talep ettiği değişiklikler, atölyede imalata başlamadan ve/veya şantiyede montaja
başlamadan önce dikkate alınabilecektir.
Yüklenicinin bu dokümanları sunmaması durumunda, Müşavir’in Proje Müdürünün talep ettiği

değişikliklerin geç uygulanması ve bunun sonucunda ortaya çıkan ek maliyetler ve/veya
Teknik Şartname
Sayfa 206
gecikmeler, Yüklenicinin sorumluluğunda olacaktır. Çizimler ve hesaplamalar Müşavir’in Proje

Müdürü tarafından onaylandıktan sonra Yüklenici bu sorumluluğundan kurtulmayacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacak standart ekipmanların çizimlerinde, kataloglarında veya
broşürlerinde, ilgili tipler, paragraflar, veriler vs. ayırt edici şekilde işaretlenecek veya ilgisiz
bölümlerin üstü çizilecektir. Bu şekilde işaretlenmemiş belgeler, Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından kabul edilemez ve onaylanamaz olarak değerlendirilecektir. Belgelerin doğru anlaşılması
için gerekiyorsa bu belgelerde veya ayrı belgelerde ek açıklamalar yapılacaktır. Belgelerde bulunan
tüm semboller, işaretler, kısaltmalar vs. aynı belgede veya ekli bir sayfada bulunan bir açıklama
(lejant) ile net bir şekilde açıklanacaktır.
Bir belgede (çizim, şema, liste vb.) yer alan her bir cihaz açıkça işaretlenecektir. Bir cihaz için
kullanılan kısaltma işareti, tüm belgelerin tamamında aynı olacaktır. Tüm belgelerde, belgenin
menşeine bakılmaksızın, bir tanımlama işareti veya çizim numarası verilmiş, Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından kabul edilmiş bir yeknesak etiket bulunacaktır.
Önceden ibraz edilen belgelerin yerine geçen revize edilmiş teknik dokümanlar bu doğrultuda
etiketlenecektir. Ayrıca, belgenin revize edilen kısmı açıkça işaretlenecektir.
15.2.2 Programlar
Atölye Testi Programları:
Atölye Test Programları, uygulanabilir olduğu ölçüde ve Şartnameye uygun olarak her
ekipman/tesisat (örneğin malzemeler, makineler vb.) için Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır.
Şema şeklindeki test programı aşağıdakileri içerecektir:
Test edilecek ürün veya ekipman, gerekiyorsa tanımlayıcı numarası
Üretici firma
Test tipi ve yöntemi, performans verileri, toleranslar
Planlanan yer ve tarih
Test kurumu
Müşavir’in Proje Müdürünün veya temsilcisinin mevcut olması
Geçerli standartlar veya spesifikasyonlar
Saha Testi Programları:
Sahayla ilgili değişiklikleri içerecek şekilde, Atölye Testi Programları bölümüyle aynı kapsamda
olacaktır.
Liste
Teknik Şartname
Sayfa 207
Yedek Parça Listesi:
Genel Gereklilikler ve/veya Şartnamenin yedek parça gerektirmesi durumunda, her bir ekipman
veya ürün için ayrı bir yedek parça listesi Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır.
Bu liste mümkün olduğunca aşağıdakileri içerecektir:
Ürün
Yedek parçanın ekipmanın hangi parçasına olduğuna ilişkin kesin referans
Çizim numarası
Üretici firma
Teknik veriler
Miktar
Ağırlık
Özel saklama koşulları varsa, açıklamalar.
Araç ve Gereçler Listesi:
Genel Gereklilikler ve/veya Şartname kapsamında standart veya özel araç ve gereçler gerekiyorsa,
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına bunların bir listesi sunulacaktır.
Bu liste mümkün olduğunca aşağıdakileri içerecektir:
Ürün
Ekipmanın çizim numarasına referans dahil olmak üzere, araç gerecin veya cihazın hangi parçası
için kullanıldığına (standart aletler için değil) dair kesin referans
Üretici firma
Miktar ve ağırlık
Yağlayıcı Madde Listesi:
Yüklenici, kendisi tarafından tedarik edilecek ekipmanlar için kullanılacak tüm yağlayıcıların bir
listesini Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
Bu listede şunlar belirtilecektir:
Yer ve ekipman
Yağlanacak malzeme, çizim numarası
Teknik Şartname
Sayfa 208
Yağlayıcı ve alternatif yağlayıcıların markası, standartlar
Varsa dolum hacmi
15.2.3 Hesaplamalar
Proje için özel olarak yapılmış ve yapının kritik parçalarının sağlamlığını değerlendirmek için
gerekli olan tasarım hesaplamaları, şemalar ve çalışma verileri, vb. bu hesaplamalar için kullanılan
tüm formüller, uygulanan standartlar, test sonuçları, temel varsayımlar vs. ile birlikte, Belgelerin
İbrazı bölümünde açıklanan şekilde Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır. Sadece hesaplama
sonuçlarının sunulması kabul edilmeyecektir.
Müşavir’in Proje Müdürü, Yüklenicinin talebi üzerine, bu koşuldan feragat edebilir.
Standart ürünler veya yetkili makamlarca onaylanmış ürünler için işletme verilerinin ve sınırlarının
sunulması yeterli olacaktır.
15.2.4 Standartlar ve İşçilik
Tüm malzemeler yeni ve kendi türlerinin en iyisi olacak ve benzer nitelikteki işler için uygun tipte
olacaktır. Tüm malzemeler Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO), İngiliz Standartları (BS), Alman
Standartları (DIN), Türk Standartları (TS) veya Uluslararası Elektroteknik Komitesi (lEG)
Standartlarının en son standartlarına veya eşdeğerlerine uygun olacaktır.
Mümkün olan tüm çalışma koşulları altında sorunsuz ve titreşimsiz bir çalışma için, tüm işçilikler
en üst kalitede olacaktır. Tüm parçaların tasarımı, boyutları ve malzemeleri, maruz kalabilecekleri
gerilimler, parçaları kullanım esnasında karşılaşılan en ağır koşullar altında bozulmaya, aşırı
yıpranmaya veya hasara maruz bırakmayacak şekilde olacaktır.
Tüm parçalar Çizimlerde gösterilen boyutlara uygun olacak ve onaylanan çizimlere uygun olarak
üretilecektir. Tüm birleşme yerleri, referans noktaları ve eşleşen bileşenler makinede işlenecek ve
tüm dökümler somunlar için gerekli delikler açılacaktır. İşlenmiş tüm yüzeyler çizimlerde
gösterilecektir.
15.2.5 Malzeme Muayenesi ve Testleri
İşlerde kullanılan malzemeler, parçalar ve montajları, aksi belirtilmedikçe, ilgili iş tipi ve sınıfı için
en iyi ticari yönteme göre test edilecektir. Üretici, tedarik edilen ekipman için özel olarak imal
edilmemiş stok malzemesi kullanmak istemesi durumunda, bu malzemenin bu Şartnamede belirtilen
gerekliliklere uygun olduğuna dair yeterli kanıtlar sağlanacaktır, bu durumda bu malzemeler
üzerinde yapılacak testlerden feragat edilebilecektir. Plakaların ve profillerin sertifikalı test (mill
test) raporları kabul edilecektir. Şartnamenin gerektirdiği mekanik testlere ek olarak, tüm
malzemeler, İşlerde kullanılmadan önce laminasyonlar ve kusurlar açısından atölyede incelenecektir
ve kusurlu malzemeler reddedilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 209
Her dökümden alınan örnek parçalar test edilecek ve onaylı test sonuçları, belirtilen malzemelerin
uygunluğunu kanıtlayacak şekilde üretici tarafından Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır. Nihai
mukavemet, elastikiyet limiti, süneklik sertliği, vb., gibi faktörler test parçalarından belirlenecektir.
Yüklenici, söz konusu tüm test parçalarını tedarik edecek ve bunları gerekli boyutlara, şekillere ve
ölçülere getirecektir. Örneklerin testi Yüklenici tarafından masrafları kendisine ait olmak üzere
yapılacaktır. Tüm test raporlarının iki kopyası aynı anda İşverene ve Müşavir’in Proje Müdürüne
sunulacaktır. Yüklenici aynı zamanda Müşavir’in Proje Müdürüne kullanılan malzemelerin
kimyasal analizini ve fiziksel özelliklerini gösteren onaylı test raporlarını sunacaktır.
15.2.6 Atölyede Montaj
Tüm ekipmanlar, sevkiyattan önce atölyede monte edilecektir ve Müşavir’in Proje Müdürüne
ekipmanların ve parçalarının yeterliliğini kanıtlamak için gerekli olabilecek şekilde tüm testler
Yüklenici tarafından yapılacaktır. Tüm testlerde normal çalışma koşullarının mümkün olduğunca
simüle edilmesi gerekmektedir.
15.2.7 Dökümler
Tüm dökümler sıkı, sağlam ve düzgün şekilde olacak, ustalıklı bir şekilde hazırlanacak, yeknesak
kalite ve durumda olacak, kabarcık, gözenek, sert noktalar, büzülme kusurları, çatlak veya diğer
zarar verici kusurları bulunmayacaktır ve kullanım amacına uygun olarak yeterli düzeyde
temizlenecektir.
Dökümler, Müşavir’in Proje Müdürünün izni olmadan onarılmayacak, tıkanmayacak veya kaynak
yapılmayacaktır.
Bu izin, sadece kusurlar küçük olduğunda ve dökümlerin mukavemetini, kullanımını veya

işlenebilirliğini olumsuz etkilemediğinde verilecektir. Bir dökümdeki kritik noktalarda safsızlıkların
veya alaşımların aşırı düzeyde ayrılması, dökümün reddedilmesine neden olacaktır.
Talaşlı imalattan geçmeyen ve son kullanılan yerde açıkta kalan yüzeyler, boyanmadan önce
şantiyede yüzey pürüzsüzleştirme işlemi gerektirmeyecek şekilde uygun bir görünüme sahip
olmaları için örtülecektir.
Demir dökümler ISO 2531'e veya eşdeğer standarda uygun olacaktır. Çelik dökümler tamamen
tavlanmış ve ISO 4990 veya eşdeğer standarda uygun olacaktır.
15.2.8 Dövme
Dövme işlemi ISO standardına göre yapılacaktır. Dövmenin yapıldığı ingotlar, metal kalıplara
dökülecek, işçilik her açıdan birinci sınıf kalitede olacak ve dövme işleminde, dikiş, boru, kusur,
çatlak, kanatçık, gözenek, sert nokta, metalik olmayan aşırı girintiler ve ayrılmalar gibi mukavemeti
ve dayanıklılığını etkileyen kusurlar bulunmayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 210
15.2.9 Yumuşak Çelik Levha ve Çubuklar
Yapısal çelik ve yassı demirler ISO 657'e veya eşdeğer standarda uygun olacaktır. Çelik civatalar,
somunlar ve rondelalar ISO 262/887'ye uygun olacaktır. Korozyona dayanıklı çelik ve demirler ISO
3651'e veya eşdeğer standarda uygun olacaktır.
15.2.10 Makine İşleri
15.2.10.1 Genel
Düz silindirik parçalar arasındaki metal bağlantılarla ilgili tüm toleranslar, paylar ve mastarlar,
gösterilen şekilde veya gerektiği gibi ISO 286'ya veya eşdeğer standarda uygun olacaktır. Yatak
yüzeyleri tam teması sağlayacak biçimde olacaktır. Mil ucu ve kayar bölümler cilalanacak ve tüm
yüzeyler monte edildiğinde düzgün çalışmasını sağlamak için yeterli düzgünlük ve hassasiyetle
bitirilecektir.
Herhangi bir makineye giren parçalar dikkatli ve doğru bir şekilde işlenecektir. Cıvatalar için
delinmiş tüm delikler doğru şekilde işlenecektir. Cıvatalar için delinmiş tüm deliklerin yeri doğru
bir şekilde belirlenecek ve şablonlardan delinecektir.
15.2.10.2 Bitmiş Yüzeyler
Yüzey bitişi, Sözleşme veya çizimlerde belirtilecek ve ISO Standartları veya eşdeğer standartlara
uygun olacaktır. Belirtilen yüzeye uygunluk, yukarıda belirtilen standartların hükümlerine uygun
olarak, standart pürüzlülük örneklerine kıyasla İşin algılanması veya hissedilmesi ve gözle
kontrolüyle belirlenecektir.
15.2.10.3 Bitmemiş Yüzeyler
Mümkün olduğu ölçüde, tüm işler bitişikteki bitmemiş yüzeylerle uygun eşleşmeyi sağlayacak
şekilde düzenlenecektir. Bitişik bitmemiş yüzeyler arasında büyük bir tutarsızlık olması halinde,
düzgün hizalamayı sağlamak için bu alanlar zımparalanacak, pürüzsüz hale getirilecek veya talaşlı
imalat yapılacaktır. Bitmemiş yüzeyler çizimlerde belirtilen hatlara ve ölçülere uygun olacaktır ve
tüm çıkıntılar ve pürüzlü noktalardan arındırılacaktır. Parçaların mukavemetini veya kullanışlılığını
etkilemeyen çöküntüler veya boşluklar onaylanmış bir şekilde doldurulabilir.
15.2.10.4 Kamalar ve Kama Yuvaları
Kamalar ve kama yuvaları, aksi belirtilmedikçe veya gerekli olmadıkça, ISO Standardının veya
diğer onaylanmış eşdeğer standartların gerekliliklerine uygun olacaktır.
15.2.10.5 Pimler ve Pim Delikleri
Pim delikleri, pürüzsüz ve düz bir şekilde ve parçanın eksenine dik açılarla açılacaktır. Delme
işlemi, parça güvenli bir şekilde yerine sabitlendikten sonra yapılacaktır. Pimler sertleştirilmiş ve
taşlanmış çelikten yapılmış ve pozitif konumda olacaktır. Kapılarda kullanılan tekerlekler veya
Teknik Şartname
Sayfa 211
makaralar çıkarılabilir pimlere monte edilecek ve kendinden yağlamalı burçlara ve pirinç

rondelalara sahip olacaktır.
15.2.10.6 Yağlama
Montajdan önce, tüm yatak ve mil ucu yüzeyleri greslenecek ve yağ kanalları dikkatli bir şekilde
temizlenecek ve onaylı bir yağ veya gresle yağlanacaktır. Montajdan sonra, her yağlama sistemi
onaylanmış bir yağlayıcıyla doldurulacaktır. Kendinden yağlamalı rulmanlar temiz bezlerle
temizlenecek ve montajdan önce onaylanmış bir yağlayıcıyla greslenecektir; kendinden yağlamalı
yataklarda çözücüler kullanılmayacaktır. Onaylanan tüm yağlayıcıların özellikleri, işletme ve bakım
kılavuzlarında belirtilecektir.
15.2.10.7 Dengeleme (Balans)
Tüm döner parçalar hem statik hem de dinamik olarak uygun şekilde dengelenecektir; böylece,
normal hızlarda ve azami seviyeye kadar herhangi bir yükte çalışırken, denge olmamasından dolayı
herhangi bir titreşim meydana gelmeyecek ve tesis, mümkün olan en az gürültüyle çalışacaktır.
15.2.10.8 Kaynak
Tüm kaynaklar, korumalı metalik ark işlemiyle manüel olarak veya korumalı ark veya tozaltı ark
yöntemiyle otomatik olarak gerçekleştirilecektir.
Yüklenici, çizimlerde olduğu gibi bir kaynak prosedürünü Müşavir’in Proje Müdürünün onayına
sunacaktır. Kaynak prosedürü onaylandıktan sonra, Yüklenici bu prosedürü ayrı bir çizime
kaydedecek ve bu çizim daha sonra Sözleşme kapsamındaki çizimlerden biri haline gelecektir.
Kaynak boyutları ve türleri, kaynak gerektiren tüm yerlerde Yüklenicinin çizimlerinde
gösterilecektir.
Kaynakla birleştirilecek plakalar doğru boyutta kesilecek ve kenardan sürekli olacak uygun eğriliğe
basınçla silindirlenecektir. Eğriliklerde darbelerle düzeltilerek yapılacak tesviye işlemine izin
verilmeyecektir. Birleştirilecek kenarların boyutları ve şekli, tam bir birleşmeye ve tam
penetrasyona imkan verecek şekilde olacak ve plakaların kenarları, çeşitli kaynak koşullarını
karşılamaya uygun şekilde oluşturulacaktır. Plakaların, kaynak yapılacak kenardan 25 mm'lik bir
mesafe kadar olan bölümü, parlak metal elde edecek şekilde tüm paslar, gresler ve tortulardan iyice
temizlenecektir.
Kullanılan kaynak tekniği, yapılan kaynakların görünümü ve kalitesi ve kusurlu işlerin

düzeltilmesinde kullanılan yöntemler, ISO 2553 ve 3041 veya eşdeğer standarda uygun olacaktır.
İşlerde görevlendirilen tüm kaynakçılar ve kaynak operatörleri, ISO standartlarına uygun bir
şekilde, önceki altı ay içinde kaynakçılar ve kaynak operatörlerine yönelik bir yeterlilik testinden
geçmiş olacaktır. Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürüne yeterlilik testlerinde kaynağı yapılan
numunelerin fiziksel testlerinin sonuçlarını içeren raporun üç (3) onaylı nüshasını verecektir.
Müşavir’in Proje Müdürünün kanaatine göre bir kaynakçının yaptığı işin şüpheli olması
Teknik Şartname
Sayfa 212
durumunda, ilgili yeterlilik testini geçmesi gerekecektir. Yeterlilik testlerinin tüm masrafları
Yüklenici tarafından karşılanacaktır.
Kaynak elektrotları ISO 2560-3690 standartlarına veya eşdeğer düşük hidrojen tipi kaplamaya veya
muadiline uygun olacaktır.
Paslanmaz tip kaynak metali, krom nikel çelikten olacaktır. Bu amaçla kullanılan kaynak
çubuklarının tipi, kimyasal bileşimi ve sayısı Müşavir’in Proje Müdürünün onayıyla temin
edilecektir.
15.2.11 Malzeme ve Ekipmanlardaki Değişiklikler
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün yazılı onayı olmadan, bu Şartnamede belirtilmeyen veya
ima edilmeyen bir biçimde, İşlerde kullanılan ekipmanlarda veya malzemelerde herhangi bir
değişiklik yapmayacaktır. Bu tür değişiklikler hiçbir şekilde İşverenin çıkarlarına halel
getirmeyecek ve Sözleşme Bedelinde herhangi bir artışa neden olmayacaktır.
15.2.12 Paketleme ve İşaretleme
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi onaylanmadıkça, tüm Mekanik İşler, Şantiyeye nakliye
sırasında ve özensiz taşıma sırasında hiçbir hasar meydana gelmemesi için uygun şekilde
paketlenecektir.
Su geçirmez kağıtlar ve keçe astarlar, yeterli şekilde sabitlenmiş dikişlerle üst üste binecektir, ancak
havalandırma sağlamak için muhafazada açıklık bırakılacaktır.
Koruma ve paketleme yöntemi, nakliye sırasında veya şantiyede ortaya çıkabilecek her türlü iklim
koşullarına dayanmaya uygun olacaktır. Paketleme işlemi, özensiz taşımaya ve tropik iklimde
dışarıda depolama sürelerine dayanacak şekilde yapılacaktır.
Her sandık, paket veya balyanın dışı alıcının adını belirtecek şekilde işaretlenecek ve su geçirmez
bir zarfta bir çeki listesi (içerik listesi) içerecektir ve üç set halinde sureti sevkiyattan önce
Müşavir’in Proje Müdürüne iletilecektir. Tüm malzeme kalemleri, ambalaj listesine göre kolay
belirlenecek şekilde açıkça işaretlenecektir.
Tüm sandıklar, paketler veya balyalar, toplam ağırlığı, ağırlığın nerede olduğunu ve askıların doğru
konumunu belirtecek şekilde dışarıdan işaretlenecek ve ilgili sevkiyat belgeleriyle ilişkilendirilen
bir tanımlayıcı işaret taşıyacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, ürünler gönderilmeden önce ekipmanları ve ambalajı inceleme ve

onaylama hakkını saklı tutar. Yüklenici, paketlerin uygun olmasını sağlamaktan ve kusurlu
paketleme nedeniyle meydana gelebilecek zarar veya hasarlardan tamamen sorumlu olacaktır.
Tüm ambalaj malzemeleri, Yüklenicinin mülkiyetinde olacaktır ve en kısa sürede teslim edilen
sahadan çıkarılacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde atılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 213
15.2.13 Teslimat
Müşavir’in Proje Müdüründen ilgili teslimat için yazılı onay alınana kadar Mekanik İşlerin hiçbir
bölümü iş sahasına teslim edilmeyecektir.
Her paket veya sandığın sevkiyatından sonra, sevkiyat listesinin üç (3) sureti, Konşimentoya
eklenecek ve ayrıca bir suret, gönderilen paket veya sandığın üzerine yapıştırılacaktır.
Mekanik İşler, montaj veya kurulum işleminin asgari sürede ve asgari maliyetle kolayca
yapılabilmesini temin etmek için mümkün olduğunca komple monteli bir şekilde teslim edilecektir.
15.2.14 Yedek Parçalar
Yüklenici, devreye almadan sonra gerekli olduğunda sipariş verilmesi için, bu sözleşme
kapsamında belirtilen şekilde tedarik edilen ve montajı yapılan tüm ürünlere ilişkin dört (4) takım
halinde yedek parça kılavuzlarını Müşavir’in Proje Müdürüne teslim edecektir. Kılavuzda yedek
parçaların tanımlanması ve sipariş edilmesi için ilgili kod ve sipariş numaralarıyla birlikte resim ve
çizimleri bulunacaktır. Sipariş prosedürü hiçbir yanlış anlaşılmaya mahal vermeden net bir şekilde
açıklanacaktır.
Yüklenici, yedek parçaları Şartnamede belirtilen şekilde tedarik edecektir. Tedarik edilen tüm
yedek parçalar, iki yıldan az olmayan bir süre boyunca iş sahasında hakim olan iklimde depolamaya
uygun olacak şekilde paketlenecektir ve her bir parça, paketin dışında açıklamasını ve amacını
belirtecek şekilde net bir biçimde işaretlenecektir.
Tüm yedek parçalar, İşveren tarafından belirlenebilecek depolara teslim edilecektir ve hepsinin
maliyeti Yükleniciye ait olacak şekilde paketler Yüklenici tarafından açılana, içeriği Müşavir’in
Proje Müdürü tarafından kontrol edilene ve ürünler Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje
Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde tekrar korunana ve paketlenene veya Müşavir’in Proje
Müdürünün tercihine bağlı olarak monte edilene kadar, teslimat tamamlanmış sayılmayacaktır.
15.2.15 Nakliye ve Depolama
Üreticinin atölyesinden kurulum sahasına ve/veya depoya nakliye ve tüm yükleme, tekrar yükleme,
nakliye araçlarının temini, gümrükten çekme işlemleri vs. tamamen Yüklenicinin sorumluluğu
altında düzenlenecektir.
İş sahasındaki tesviye edilmiş ve sıkıştırılmış depolama alanı Yüklenici tarafından tahsis edilecektir.
Depolama yeri, Yüklenici tarafından ve Yüklenicinin sorumluluğu altında sağlanan ekipmanın
çalınması, hasar görmesi ve bozulmasına karşı koruma altına alınacaktır.
Gerektiğinde, çatı altı depolama tesisleri Yüklenici tarafından sağlanacaktır. Çatı altında
depolanacak ürünler, ürünün montajı yapılmadan önce geçici depolama yerlerinde bile zorunlu
olarak çatı altında depolanacaktır.
Depolar hava koşullarına dayanıklı ve havalandırması iyi olacak ve zeminleri sağlam olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 214
Pompalar, motorlar, elektrikli ekipmanlar ve antifriksiyon yatağı veya kaymalı yatağı bulunan tüm
ekipmanlar, 16°C'nin üzerindeki bir sıcaklıkta tutulan, hava koşullarına dayanıklı yapılarda
depolanacaktır. Ekipman kontrolleri ve yalıtımı nem ve su hasarlarına karşı korunacaktır.
Ekipmanda yer alan tüm mekan ısıtıcıları sürekli olarak bağlı ve çalışır olacaktır.
Tüm ürünler, iş sahasına teslim edilir edilmez, hasarlar ve eksiklikler açısından çeki listelerine göre
kontrol edilecektir. Hasarlar ve eksiklikler minimum gecikmeyle giderilecektir.
Tüm ürünler, sahada depolama ve montaj süresi de dahil olmak üzere her zaman hasar ve
bozulmaya karşı korunacaktır. Yüklenici, ekipmanların iş sahasında montajı esnasında ve
sonrasında, kabul testleri ve devreye alma işlemi kabul edilebilir düzeyde gerçekleştirilene kadar ve
ekipmanlar resmi olarak teslim alınana kadar, bu ekipmanların bakımı, servisi ve çalışmasından
tamamen sorumlu olacaktır.
Sahada depolama ve montaj sırasında ekipmanlar temiz tutulacak ve kirletilmeyecek ve

ekipmanların içinde su birikmesine izin verilmeyecektir. Depo alanlarına indirilen tüm mekanik ve
elektrikli ekipman parçaları, Müşavir’in Proje Müdürünün onaylayacağı şekilde uygun keresteler
üstüne, yerden yukarıda depolanacaktır.
Özellikle elektrikli ekipmanlar olmak üzere tüm makineler, yağmur suyu, nem, toz gibi herhangi bir
nedenle hasar görmemesi için, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan gerekli kapalı depo
alanlarında korunacaktır. Depolama alanları Yüklenici tarafından sağlanacaktır.
Ekipmanların konteynerlere aktarılması durumunda, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından

konteynerlerin kalitesi onaylandıktan sonra, ekipmanların iş sahasında düz beton platformlarda
depolanmasına izin verilecektir.
15.3 Pompalama Ekipmanları
15.3.1 Pompa Seçimi
Pompa seçiminde aşağıdaki faktörler dikkate alınacaktır:
su kalitesi (korozivite, aşındırıcılık);
emme yüksekliği ve azalma seviyesi (sondaj deliklerinde);
güç besleme özellikleri;
besleme sisteminin hidrolik özellikleri;
pompa maliyeti ve işletme maliyetleri;
hidrolik verimlilik;
işletme ve bakım hizmetlerinin bulunması;
Teknik Şartname
Sayfa 215
ekipmanın standardizasyonu.
Tüm pompalar ISO 9905:1994 ve ISO 9905:1994/Cor 1 :2005 veya eşdeğer standarda uygun
olacaktır.
Pompalar, Şartnamede ve çizimlerde belirtilen türde olacak ve belirtilen şekilde düzenlenecektir.
Yüklenici, en yüksek pompa verimliliğini ve güvenilirliğini temin etmek için pompa özelliklerinin
boru sistemi şebekeleriyle uygun olmasını sağlayacaktır.
Her takım, ilgili sistem özellikleri dahilinde tüm işletme koşullarında kısma olmadan ve tek başına,
kavitasyon veya aşırı yüklenme olmadan sistemdeki diğer takımlarla paralel bir şekilde
çalışabilecektir.
Tüm pompalama ünitesi, diferansiyel basma yüksekliği maksimumda olduğunda ve çıkış valfi
ve/veya geri dönüşsüz valf kapanamadığı zaman pompanın durması halinde ortaya çıkabilecek bir
hıza kadar ters dönmeye herhangi bir zarara sebep olmadan dayanıklı olacaktır.
Pompalar, aksi belirtilmedikçe, basma yüksekliğindeki küçük değişikliklerle büyük miktar

değişikliklerinden kaçınmak için stabil bir basma miktarı özelliğine sahip olacak şekilde
tasarlanacaktır. Maksimum seviyesine ek yüklenen hazne ile çalışabilecek; pompa motorları bu
koşulu karşılayacak şekilde derecelendirilecektir.
Genel olarak, önerilen maksimum emiş borusu hızı 1,5 m/s'dir. Emiş çanındaki hız 1 m/s'yi
geçmeyecektir. İstasyon boşaltma borularında önerilen maksimum hız 1,5 m/s'dir.
Pompa gövdeleri, kapaklar, braketler, yatak yuvaları, aşınma plakaları, göz halkaları, destek
braketleri ve benzeri parçalar, sık taneli dökme demir veya nikel demirden imal edilecektir.
Pompaların muhafazaları GGG40 veya GGG50'ye göre belirtilen şekilde Sferoidal dökme demir
olacak ve flanş yüzeyi ve yan taraflarında, ISO 7005 veya eşdeğer standarda göre talaşlı imalat
yapılacaktır..
Pompa gövdeleri, aşındırıcı koşullar altında uzun kullanım ömrü sağlayacak ve katı süspansiyonun
neden olduğu darbe yüklerine dayanmalarını temin edecek bir yapıda olacaktır.
Çarklar en iyi kalitede, sık taneli dökme demir veya nikel demirden imal edilecektir.
Çarklar, şaftlara kilitlenecektir.
Çarklar, belirtilen çalışma aralığı boyunca aşırı yükleme yapmayan bir özellik gösterecek şekilde
tasarlanacaktır.
Şaft tertibatı, yorulma kırılması olasılığını önlemek için yeterli büyüklükte yüksek gerilimli çelikten
olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 216
Çalışma hızı aralığı, ilk kritik hızın oldukça altında olacaktır. Şaftın çapındaki herhangi bir
değişiklikte, omuz parçası, gerilme yığılmasını azaltmak için geniş bir şekilde boyutlandırılacaktır.
300 mm çap girişinden daha büyük pompaların dönen parçaları, son montajdan önce dinamik olarak
dengelenecektir. Daha küçük pompalar statik olarak dengelenecektir.
Glendlere mekanik salmastralar veya yumuşak salmastralar takılabilir.
Klasik salmastralı glendler, yaylı geri dönüşsüz gres beslemeleri veya su akıtma teçhizatıyla
donatılacaktır.
Fireyi, gresi veya su akmasını önlemek için fener halkasının üstünde ve altında yeterli sayıda
salmastra takılmasına imkan verilecektir.
Salmastralı glend takılan pompaların milleri, "stelit" uygulamasıyla veya onaylı benzer bir
malzemeyle salmastra yuvasından geçen yerlerde aşınmaya dayanıklı olacaktır.
Alternatif olarak, uygun paslanmaz çelik aşınma manşonları takılacaktır.
Göstergeler, kuru kuyulara takılan pompaların emişlerine takılacak, kıvrık tulumba ve hazne
pompalarının besleme yerlerine basınç göstergeleri takılacaktır.
Pis su pompaları, temiz soğuk su kullanılarak uygun bir standarda göre üreticinin atölyesinde
performans testine tabi tutulacaktır. Aksi belirtilmedikçe, pompalar, kabul testi bölümünde
açıklanan şekilde montajdan sonra pompaları çalıştıracak motorla test edilecektir.
Özel pompalar (çarkın özel olarak kırpıldığı veya başka şekilde tasarlandığı pompalar),
çalışma/garanti noktasını kanıtlamak ve çalışma hızında veya pompa çoklu veya değişken hızlı ise
maksimum ve minimum hızlarda pompa için Miktar/Yükseklik, Miktar/Güç ve Miktar/Verimlilik
eğrilerini oluşturmak için test edilecektir.
Seri üretilen pompalar, çalışma/garanti noktasını kanıtlamak için test edilecektir.
Pompa mahfazaları, montajdan önce, pompanın kapalı valf yüksekliğinin ve maksimum emme
basıncının toplamının 1,5 katı basınçta hidrolik olarak test edilecektir.
Pompa temel çeliği veya dökme demir gövde/profil pompa kapsamında tedarik edilecektir.
Giriş pompaları, fazla çamur pompaları, dönüş çamur pompaları gibi önerilen başlıca pompalar,
mümkün olduğunca yüksek verimliliğe sahip olacaktır.
Tek başına ve paralel çalışma eğrileri, pompaların çok işlevli olduğu yerlerde sunulacaktır.
Fabrika Kabul Testi:
Teknik Şartname
Sayfa 217
Sözleşmeye özgü şartnamede aksi belirtilmedikçe, pompalar ISO 9906:1999'a veya eşdeğer
standarda göre sabit hızda test edilecektir. Garanti edilen çalışma noktası değeri için aşağıdaki kabul
kriterleri geçerli olacaktır:
Çalışma akışında ± ölçüm cihazı toleransları:
Diferansiyel yükseklik: +%5,%-2
Kullanılan güç: +%4
Verimlilik: %-0.5
NPSH (R): %+0
Pompa, test esnasında sözleşmede belirtilen motorla çalıştırılacaktır. Motor, pompa testinden önce
yük/verimlilik özelliğini belirlemek için test edilmiş olacaktır.
Değişken hız testi yapılacaksa, ilgili inverter ünitesi, motor ve pompa aşağıdakileri tespit etmek için
sıra halinde (string test) test edilecektir:
Belirtilen verim üzerinde sıfır negatif toleransla garanti edilen çalışma noktasında toplam string
verimliliği.
Belirlenen hız aralığında stabil hidrolik ve mekanik çalışma.
En az 30 dakika boyunca stabil koşullar sağlandıktan sonra, belirlenen maksimum hızda maksimum
drive sıcaklığı.
15.3.2 Tasarım Özellikleri
15.3.2.1 Genel
Pompalar belirtilen nominal koşullarda kapasite, yük, güç tüketimi ve NPSH açısından garanti
edilecektir.
Pis su pompaları, tıkanmazlık (unchokeability) ve aşınma direncinin en önemli hususlar olduğu

yerlerde yeterli düzeyde çalışabilecek şekilde tasarlanacak ve imal edilecektir. Her pompa 100 mm
çapında katı bir küreden geçebilecektir ve yabani otların veya diğer sert kıvrımlı malzemelerin
neden olabileceği olası tıkanmayı engelleyebilecektir.
Pis su pompalarında, pompa besleme çıkışındaki hızlar, 0.75 ila 1.8 m/s aralığında olacaktır.
Azami kapasite talebini karşılamak için daha büyük bir motor kullanılmasını gerektirse bile, pompa
verimliliği, belirtilen çalışma aralığının tamamında temin edilecektir.
Pompalar, mümkün olan tüm çalışma koşullarında yeterli bir pozitif emme yüksekliğiyle çalışacak
şekilde düzenlenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 218
Bir pompanın takılan çarklar için nominal değeri, en iyi verimlilik noktasının ötesinde
olmayacaktır. Yüklenici, nominal noktaya en yakın en yüksek verimlilik noktasına sahip pompaları
seçecektir.
%2 çıkış düşüşü kriterine dayanan pompaların NPSH gereklilikleri, her çalışma koşulunda mevcut
olan NPSH'den en az 1 m daha az olacaktır.
Herhangi bir pompanın yükseklik/miktar özelliği, kapalı vana ile açık vana arasındaki tüm akış
hızlarında sabit olacak ve belirtilen tüm koşullar altında diğer pompalarla paralel olarak yeterli
düzeyde bir çalışmaya izin verecek kadar dik eğride olacaktır.
Sızdırmazlık kaçağı suyunun toplanması ve uygun bir zemin giderine borulanması için etkili
yöntemler sağlanacaktır.
Sürücüler ve Dişliler
Herhangi bir pompanın hızı, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan 1500 rpm'yi
geçmeyecektir.
Pompalar, aksi belirtilmedikçe elektrik motorlarıyla çalıştırılacaktır. Motorlar, pompa anma

noktasındaki güç aktarımlarından kaynaklanan tüm kayıplar dahil olmak üzere, kopma gücünün en
az %125'inde güç değerlerine sahip olacaktır.
Dişli üniteleri, yukarıda belirtilen şartlara uygun olarak tasarlanacak ve imal edilecektir. Güç
aktarımları, en azından sürücünün anma gücüne eşit bir güç değerine sahip olacaktır.
Şaftlar ve Şaft Kovanları
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak uzun bir şafta sahip olan dikey pompalar hariç
olmak üzere şaftlar bir parça halinde imal edilecek ve şafta güvenli bir şekilde monte edilmiş
kovanlarla tedarik edilecektir.
Pompa boyutlarının şaft kovanı kullanımını imkansız hale getirdiği durumlarda, şaft, salmastralı
pompalar için aşınmaya dayanıklı malzemeden ve mekanik salmastralı pompalar için korozyona
dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
Pompa şaftları, çarklarla uyumlu bir malzemeden dövülecektir. Pompalara salmastralı glendler
takılması durumunda, şaftlar, glendden geçen yerlerde değiştirilebilir kovanlarla donatılacaktır.
Şaft kovanlarının her iki ucunda sızdırmazlığı sağlanacaktır. Şaft kovanı düzeneğinin (veya
somunun) ucu, salmastra glendinin dış yüzü veya uç plakanın ötesine uzanacaktır, bu sayede şaft ve
kovan arasındaki kaçaklar, salmastra kutusu ve mekanik salmastra yüzlerindeki kaçaklarla
karıştırılmayacaktır.
Şaft Sızdırmazlığı
Teknik Şartname
Sayfa 219
Pompalar, sadece söz konusu pompanın tasarımına takıldıklarında ve önceden onay alınarak, uzun
bir süre boyunca yeterli oldukları kanıtlanabilirse, salmastra glendleri yerine mekanik salmastralarla
donatılabilir. Bunlar kolay ayarlanabilir ve mekanik salmastra çıkarılabilir şekilde tasarlanacaktır.
Emme basıncının vakumlu olduğu durumlarda, çarklar salmastra kutusu basıncı pozitif olacak
şekilde düzenlenecektir. Aksi takdirde, salmastra kutusu basınç pozitif olacak şekilde sızdırmaz
hale getirilecektir.
Klasik salmastralar için, kendini temizleyebilmesi için fener halkaları kullanılacaktır.
Harici yıkama gerekirse veri formlarında belirtilecektir. Salmastra parçaları ve korumaları dışında
herhangi bir parçayı çıkarmadan ve sökmeden yeniden salmastra uygulaması yapabilmek için geniş
bir alan sağlanacaktır.
Mekanik salmastraların kullanıldığı yerlerde, ısıyı salmastradan etkili bir şekilde çıkarmak için
sızdırmazlık yüzeyinin yakınında bir boşaltma portu bulunacaktır.
5 bar üzerindeki sızdırmazlık basıncı için hidrolik olarak dengelenmiş contalar sağlanacaktır.
Tandem tip mekanik salmastralar için kelebek tip burç (throttle bushing) sağlanacaktır.
Rulman ve Yatak Yuvaları
Aksi belirtilmedikçe, tüm pompa yataklarının tasarım ömrü 100.000 saatten az olmayacaktır.
Yataklar, hesaplanan maksimum yükü %20 aşan yükler için tasarlanacak ve %150 nominal hızda
geri dönüş veya daha büyükse geri akışla geriye doğru sürüldüğünde pompanın mevcut koşullarda
ulaşabileceği maksimum geri dönüş hızı için uygun olacaktır.
Yatak yuvaları ve braketleri herhangi bir işlem için dökme demirden olabilir. Yatak yuvaları, su
veya toz girişine karşı etkili bir şekilde kapatılacaktır.
Yatak yağlama sistemi ve soğutma sistemi, işletme koşulları için seçilecek ve hangisi daha düşükse,
70°C'yi aşmayan herhangi bir yatak yuvasındaki sıcaklık veya ortam sıcaklığı artı 40°C ile sürekli
çalışabilecek kapasitede olacaktır.
Kullanılıyorsa yatak soğutma düzenekleri kapalı devre prensibiyle tasarlanacaktır. Soğutma

suyunun pompa istasyonu drenaj sistemine açık bir şekilde boşaltılmasına izin verilmeyecektir.
Yağlama düzenekleri, pompalanan sıvının kirlenmesini önleyecek şekilde tasarlanacaktır.
Nozullar ve Muhtelif Bağlantılar
Her pompa, üniteyi eksiksiz ve servise hazır hale getirmek için gerekli tüm yardımcı ekipman ve
bağlantı parçalarıyla komple bir şekilde temin edilecektir. Buna izolasyon vanaları, çek valfler,
hava vanaları, soğutma suyu boruları, salmastra kaçağı boruları, hava tahliye boruları, basınç
göstergeleri, ölçme aleti boruları, tutma cıvataları, erişim platformları ve ilgili diğer teçhizatları
içerecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 220
Pompa gövdelerinde flanşlı emiş ve tahliye nozulları bulunmalıdır. Flanşlı bağlantılar cıvatalama
için tasarlanacaktır. Flanş değerleri ve kaplamaları Yüklenici tarafından veri formlarında
belirtilecektir.
Borular ve ekipmanlar, kolay sökülebilecek ve bakımı yapılabilecek şekilde tasarlanacak ve

düzenlenecektir.
Delik açıklıklarının çapı 1,5 mm'den az olmayacaktır.
Yapı Malzemeleri
Pompa çarkı, şaft, kovanlar, aşınma halkaları, gövde vb. pompalanan sıvıya uygun malzemeden
olacak ve Yüklenici, bu değerlendirmeyi yapabilmesi için yeterli düzeyde tüm detaylara hakim
olacaktır.
Yüklenicinin seçtiği malzemelerin sınıfı belirtilenden daha iyiyse, üreticinin standart malzemeleri
Müşavir’in Proje Müdürünün onayıyla kullanılabilir.
Gövde korozyon payları, aksi belirtilmedikçe, karbon ve düşük alaşımlı çelikler için minimum 3
mm ve yüksek alaşımlı çelikler ve demir olmayan malzemeler için 0 (sıfır) mm olacaktır.
Asbest contalar korozyon önleyici tipte olacaktır.
Bakır veya alaşımları, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan yardımcı boru tesisatındaki
hiçbir bileşen için kullanılmayacaktır.
Çarklar
Gövde boyutuna göre maksimum veya minimum çaplı pervaneler kullanılmayacaktır. Kanalizasyon
pompaları için vidalı çarklar kullanılmayacak, çarklar tahrik miline kilitlenecek veya
sabitlenecektir.
Aşınma halkaları değiştirilebilir olacaktır.
Kaplinler ve Koruma Tertibatı
Yatay pompalar ve sürücüler arasındaki bağlantılar uygun esnek tip kaplinlerle yapılacaktır.
Ara parça tip kaplinler sağlanacaktır.
Yatay pompalar için, Yüklenici tarafından çelik levhadan yapılmış çıkarılabilir kaplin muhafazaları
tedarik edilecek ve monte edilecektir. Sürücülerde taşıyıcı yatak yoksa sınırlı bir uç şamandıra
bağlantısı sağlanacaktır.
Kritik Hızlar
Teknik Şartname
Sayfa 221
Dönen tertibatlar, esnek şaftlı bir pompanın ve tahrikinin ilk kritik hızı maksimum çalışma hızından
en az %50 daha yüksek olacak şekilde tasarlanacak biçimde statik ve dinamik olarak
dengelenecektir.
Sert şaftlı bir pompanın ilk yanal kritik hızı, maksimum çalışma hızında en az %10 olacaktır.
Dönen tertibatların küçük ve dengesiz kuvvetlerin ihmal edilebilir olduğu durumlarda, bu koşul
gerekli olmayacaktır. Üreticinin dengelemenin (balans) tamamlanıp tamamlanmadığını belirtmesi
gerekmektedir.
Basınçlı Yağlama Sistemi
Belirtilmesi veya Yüklenici tarafından önerilmesi durumunda bir basınçlı yağlama sistemi
sağlanacaktır. Basınçlı yağlama sistemi asgari olarak aşağıdakilerden oluşacaktır:
Emme filtreli bir şaftla çalışan ana yağ pompası;
Diferansiyel basınç göstergeli, çalışma sırasında temizlenebilir, tam akışlı ikiz filtre veya tekli filtre.
Eleman boyutu 25 mikron veya daha ince olacaktır;
Gerekiyorsa bir yağ soğutucu;
İç kaplamalı karbon çeliğinden imal edilmiş bir yağ deposu;
Gerekli tüm kontroller ve basınç ve sıcaklık aletleri.
Tüm yağ içeren basınç bileşenleri karbon çeliğinden olacaktır. Karbon çelik yağ pompaları,
üreticinin atölyesinde temizlenecektir. Şaft tahrikli yağ pompalarının gövdesi, dökme demirden
yapılabilir.
Basınçlı yağlama sistemi, ekipmanın taban plakasına dahil edilecektir.
15.3.3 Pompa Performansı Garantisi
Pompa performans garantisi, üreticinin atölyesinde test edildiğinde akış hızı, toplam basınç
yüksekliği ve pompanın verimliliği ilgili olacaktır. Pompa, tasarım noktasında akış hızı ve toplam
basınç açısından kabul edilebilir toleranslar dahilinde çalışacaktır.
15.3.4 İşaretleme ve Boyama
Pompa sürücülerindeki isim levhaları ve dönüş okları, kolayca görülebilen bir yerde benzer
malzemeden pimlerle tutturulmuş 18-8 paslanmaz çelik veya monel (yüksek çekme dayanımlı ve
korozyona dirençli nikel-bakır alaşımı) olacaktır.
İsim levhalarına asgari olarak aşağıdaki bilgiler açık bir şekilde basılmalıdır:
Parça No.;
Teknik Şartname
Sayfa 222
Üreticinin adı;
Pompa seri numarası;
Üretim tarihi;
Boyut ve tipi;
Nominal kapasite (m3/h);
Anma basıncı (bar);
Nominal hız (rpm).
15.3.5 Sevkiyat Hazırlığı
Yüklenici, ekipmanların ve tüm aksesuarların sahada en az 6 ay süreyle korumasız bir şekilde

depolanacağını dikkate alacak şekilde tüm parçaları temizleyecek ve koruyacaktır. Tüm açıklıklara,
yeterli düzeyde metal kapatma takılacaktır. Tüm açıklıklar tıkanacaktır. Tüm ürünler uygun bir
şekilde paketlenecek, güvenli bir şekilde bağlanacak ve nakliye sırasında hasar görmeyecek şekilde
korunacaktır.
Ekipmanlar, Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan güverte yükü olarak taşınmayacaktır.
Pompalar, sürücüleriyle birlikte monte edilmiş üniteler halinde gönderilecektir.
Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan, Yüklenicinin tesisinden hiçbir ekipman sevk
edilmeyecektir.
15.3.6 Pompalar
15.3.6.1 Santrifüj Pompa
Pompalar, dikey veya yatay, gerektiğinde bölünmüş gövdeli, tek veya çift salyangozlu yakın
bağlantılı santrifüj tipte olacaktır. Pervane, yataklar arasında desteklenecektir.
Pompanın nominal çalışma hızı 3000 rpm'yi geçmemelidir.
Pompalar, temiz su pompalamak için kullanılacaktır. Maksimum su sıcaklığı 40 C derecedir.
Yap Materyalleri
Shaft : Paslanmaz çelik
Türbin Çarkı : Bronz yada döküm demir
Kaplama : Döküm demir
Teknik Şartname
Sayfa 223
Mil kovanı : Bronz
Aşınma halkası : Bronz
Boğaz salmastrası : PTFE, grafit aşılanmış
Su izolasyonu : Yeniden dolaşan su
Rulman : Bilye ve Makara, gres yağlamalı
Yapı Özellikleri
Pompa, yarı esnek bir kaplin aracılığıyla motora doğrudan bağlanacaktır. Yatay pompalar ve
motorlar, beton bir temele cıvatalamaya uygun, sert ve sağlam bir döküm veya fabrikasyon ortak
taban plakasına monte edilecektir.
Pompa gövdesi, kapalı vana basıncının 1,5 katına dayanabilmelidir.
Pompa şaftı, üzerlerine uygulanan gerilmelerden kaynaklanan bozulmayı önlemek için yeterli bir
çapta olacaktır. Şaft kovanları, büzüşmeli geçme veya kama ile şafta uygun şekilde sabitlenmelidir.
Pompa, sorunsuz çalışma için yeterli büyüklükte bilyalı veya makaralı rulmanlara monte edilecek
ve uygun şekilde gresle yağlanacaktır.
Motorlar
Tüm motorlarda F sınıfı yalıtım olacaktır. Motor, saatte en az on (10) çalıştırmayı sürdürebilen
sürekli çalışma için tasarlanmış olacaktır.
Motorların tam yük çıkışı, çalışma aralığı boyunca pompalar tarafından emilen maksimum gücün en
az %20 fazlası olacaktır. Derecelendirme IEC standartlarına uygun olacaktır. Sıcaklık artışı sınırları
da bu özellikleri takip etmelidir. Çevreleyen ortamın maksimum sıcaklığının 45 C olduğu varsayılır.
Motorların hızı 3000 rpm'yi geçmemelidir.
Her bir üniteye uygun şekilde tasarlanmış bir soğutma sistemi sağlanacaktır.
Stator sıcaklıklarını izlemek için termal sensörler kullanılacaktır. Stator, stator sargısının uç
bobinlerine (her stator fazında bir anahtar) yerleştirilmiş üç (3) termal anahtarla donatılacaktır.
Bunlar, harici motor aşırı akım koruması ile bağlantılı ve tamamlayıcı olarak kullanılmalı ve kontrol
paneline bağlanmalıdır.
15.3.6.2 Dozaj Pompası
Kimyasal dozaj pompaları, elektrik motorları ile çalışan pistonlu veya diyafram tipinde olacaktır.
Hidrolik olarak çalıştırılan diyaframlı pompalar kabul edilmeyecektir. Pompa, motor ve çalıştırma
düzeneği, bir tahliye bağlantısı içeren sağlam bir kombine taban plakasına monte edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 224
Dozlama pompalarının çalışma hızı, diyaframlı pompalar için 6: 1'den ve dalgıç pompalar için 10:
1'den az olmamalıdır ve genel doğruluk aşağıdaki yüzdelerde olacaktır:
Diyafram Pompalar Pistonlu Pompalar
Ayar doğruluğu : 3 1
Tekrarlanabilirlik : 1.5 0.5
Doğrusallık : 3 1
Pistonlu pompalar, alum tipi seramik veya paslanmaz çelik pistonlara sahip olacaktır. Diyaframlı
pompalar, polipropilen, butil veya politetrafloroetilen (PTFE) ile kaplı termoplastik diyaframlara
sahip olacaktır. Pompa kafaları paslanmaz çelik veya polipropilen olacaktır. Mekanik salmastralar
Pompanın çıkışı, strok ayarlarının efektif uzunluğu değiştirilerek ayarlanabilir olacaktır. Pompanın
bir mikrometre el çarkı veya benzeri bir cihazla çalışmasını sağlayan değişken strok mekanizmaları
dahil edilecektir.
Pompa motorları, tamamen yağlanmış bir yağ banyosu içine alınacak olan entegre bir redüksiyon
dişli kutusu tahrikine sahip olacaktır. Dişli kutusu, piston veya diyafram tahriki için kamları
içermeli ve yağ doldurma ve boşaltma bağlantıları ve görünür yağ seviyesi göstergesi ile
sağlanacaktır.
Ölçme pompası kafalarının tasarımı ve konumu, sökmeyi kolaylaştıracaktır.
Dozaj pompalarının ve boru tesisatının yerleşimine özel dikkat gösterilecektir. Tüm bağlantı
manifold sistemleri kalıcı olacak ve drenaj bağlantıları ile tamamlanacaktır. Düşük buhar basınçlı
kimyasallarla çalışırken, borular buhar ceplerini ortadan kaldıracak şekilde tasarlanacaktır. Dozaj
pompaları, geri basınç valfleri gibi tüm aksesuarlarla birlikte eksiksiz bir set olarak sağlanacaktır.
15.3.6.3 Dalgıç Pompalar
Dalgıç pompalar tamamen suya batırılabilir santrifüjlü pompa veya karma akışlı pompa tipinde
olacaktır.
Pompa ünitesi, kesintisiz çalışmaya uygun olacak, istenen performansı sağlayacak şekilde
tasarlanacak ve pompalanan sıvıyı gereksiz yıpranma ve aşınma olmadan taşıyabilecektir.
Dahili bir soğutma sistemi, elektrik motorunun suya daldırılmış olup olmamasına bakılmaksızın
motorun anma çıkışında sürekli çalışmasına imkan verecektir.
Motor doğrudan pompasına bağlanacak ve su üstünde veya altında sürekli tam yük altında çalışacak
tipte olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 225
Motorun yalıtım değeri, B sınıfında çalışacak H Sınıfı olacak ve nominal frekans ve voltajın ±
%5'ine kadar olabilecek sapmalarla nominal çıkış sağlayacaktır. Motor IP68 tipinde olacaktır.
Kablo sonlandırması su geçirmez olacak ve bir kablo manşonu ve gerilim azaltıcı (sünmez) ile
donatılacaktır.
Motorda kalıcı olarak greslenen ve bakım gerektirmeyen bilyalı yataklar bulunacaktır.
Pompa ve motor iki mekanik yüzey contası ile ayrılacaktır. Alt conta su ortamında ve üst conta bir
yağ yunağı ortamında dönecektir.
Pompa, aşırı yükleme yapmayan bir performans özelliğine sahip olacak ve verimliliği, çalışma
noktasında yüksek olacak ve pompalama sisteminin çalışma aralığı boyunca makul düzeyde yüksek
seviyede kalacaktır.
Pompa aşınma halkaları kolayca değiştirilebilir olacaktır.
Yaş montaj için dalgıç pompa aşağıdaki özelliklere sahip olacaktır:
DIN 19569'e göre tasarım
Fiili talebin en az %10 üzerinde pompa performansı
Büyük akış kesitli gövde, değiştirilebilir aşınma halkası, gereken yerlerde tıkanmayı ve takılmayı
önlemek için büyük, engelsiz akış yollu çarklar, gresle ve/veya yağlayıcıyla sürtünme önleyici
rulmanlarla desteklenmiş motor/pompa şaftı yan yükünü azaltacak çarklar.
Pompalanan sıvıyla temas etmeyen şaft.
Flanş bağlantılı emme ve basma kısımları.
Motor soğutma sistemi yüksek verimli olmalıdır. Soğutma, dolaylı soğutma şeklinde olacaktır.
Pompanın tahliye borusuna otomatik olarak bağlanması için ördek ayağı bükümü.
Pompa bağlantı elemanlarının indirilmesi/kaldırılması için kılavuz çubuk sistemi
Aşağıda verilen malzemeler minimum gereksinimlerdir. Yüklenici, ilgili bölümlerde teklif ettiği
malzemeleri belirtmelidir.
salyangoz gövde: GG-25
çark: tek parça Bronz veya 304 tip paslanmaz çelik
pompa mili: AISI 304
sızdırmazlık türü: yüksek aşındırıcı katı madde konsantrasyonuna sahip, sıvılara uygun mekanik
contalar
Teknik Şartname
Sayfa 226
tespit parçaları, paslanmaz çelik malzeme (AISI 304)
Motor aşağıdaki özelliklere sahip olacaktır:
IEC standardına göre su geçirmez muhafazada kuru çalıştırma korumalı üç fazlı asenkron motor
IP 68 koruma sınıfı
H yalıtım sınıfı
S 3 veya S9 çalışma modu (frekans dönüştürücü)
iç soğutma
motor sargılarına ve rulmanlarına gelecek hasarı önlemek için nem/su sensörü cihazı
tandem mekanik salmastra
motor koruması için bobin içinde termo eleman
rulman sıcaklığı sensörü
tamamen kablolu pompa
Kaldırma Mekanizması;
250 kg'a kadar olan tüm pompalar için elle çalıştırılan ceraskallar sağlanacaktır, ancak bu sadece
üzerine vinç sistemi monte edilmemiş pompalar için gereklidir.
Kaldırma mekanizması, yukarıda belirtilen dalgıç pompayı kaldırabilir/indirebilir özellikte olacak

ve aşağıdaki özelliklere sahip olacaktır:
Mobil ve bir kişi tarafından kolayca çıkarılabilir olacaktır
Kaldırma mekanizması DIN 15018 Hi 82 veya eşdeğer standarda göre olacaktır.
Kaldıraç DIN 15020 1 Em veya eşdeğer standarda uygun olacaktır.
Manuel çalışan tel vinçli davit
kaldırma mekanizması (sabitleme malzemesi aksi belirtilmedikçe EN 1.4535 uyarınca paslanmaz

çelik veya eşdeğeri olmalıdır) gerekli sabitleme malzemelerini içermelidir
10088-1, 1.4301, 1.441
Kaldırma mekanizmasının dönüş yarıçapı, kaldırılmış bir pompayı forklift tarafından erişilebilir bir
yerde indirmek için yeterli olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 227
Kaldırma yüksekliği vincin pompa ile engel yüksekliğini (ör. küpeşte) geçmesine imkan vermek
için yeterli olacaktır.
Kaldırma mekanizması, tüm aksesuarlarıyla birlikte, yürürlükteki ulusal güvenlik yönetmeliklerine

uygun olacaktır.
davit: sıcak daldırma galvanizli çelik, paslanmaz çelik yapı veya alüminyum
manuel halatlı vinç: deniz suyuna dayanıklı alüminyum veya paslanmaz çelik, emniyet mandallı
blok
kaldırma halatı, yüksük ve kelepçe: paslanmaz çelik
Kasnak: Poliamit
15.3.7 Klorlama Sistemi
Yüklenici, aşağıdaki gerekliliklere ek olarak İLBANK Klorlama Sistemi Teknik Şartnamesi

şartlarını da karşılayacaktır.
15.3.7.1 Genel
Yüklenici, eksiksiz ve işlevsel bir sistem oluşturmak için gerekli tüm yardımcı mekanik ekipman
dahil olmak üzere komple klorlama sisteminin tasarımını, yapımını, imalatını, testini, teslimatını,
kurulum denetimini ve devreye alınmasını sağlayacaktır.
15.3.7.2 Tedarik Kapsamı
Vakumlu klorlama sistemleri aşağıdakileri içerecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
- Boyunduruk düzeneği dahil iki kaynak arasında tam vakum geçişli vakum
regülatörleri.
- Gaz Kontrol Ünitesi
- Enjektör montajı
- Enjektör su besleme sistemi
- Bakiye klor ölçüm / izleme sistemi
- Klor gazı algılama sistemi.
- Güvenlik ekipmanları
- Otomatik gaz kontrol ünitesi,
Teknik Şartname
Sayfa 228
Otomatik gaz kontrol ünitesi duvara monte klor gazı besleme sistemi olacaktır. 20: 1 besleme
aralığına ve belirtilen besleme oranının  % 4'ü dahilinde kontrol etme kapasitesine sahip, tamamen
vakumla çalışan bir çözüm besleme tipi olacaktır. Tasarım, gaz beslemesinde bir vakum regülatörü,
duvara monte edilmiş gaz besleme hızı kontrol ünitesi ve enjektörden oluşacaktır.
15.3.7.3 Vakum Regülatörü
Vakum regülatörü klor için uygun olacaktır. Tam besleme basıncını havalandırmasız bir vakuma
düşürmek için tasarlanmış bir vakum düzenleme vanasından, gaz kapatma kabiliyetinden, Sağlık ve
Güvenlik ve Klor Enstitüsü gerekliliklerine uygun evrensel bir boyunduruk bağlantısı, çalışma
modu ve dahili basınç tahliyesinin pozitif göstergesinden oluşacaktır. Gazın atmosfere tahliye
edilmesi olasılığını daha da asgariye indirmek için ünite, entegre bir ikincil çek valfe sahip
olacaktır. Ayar vanasından sızıntı olması durumunda çek vana kapanacaktır. Regülatör, basınç
tahliyesi içerecektir. Ayrıca, klor gazının düşük sıcaklıklardan dolayı yeniden sıvılaşmasını
önlemek için bir ısıtıcı tertibatı kurulacaktır. Isıtıcıya güç beslemesi 230 V olacaktır.
Vakum regülatör sistemine yerleşik bir otomatik geçiş özelliği, çevrim içi besleme bittiğinde yeni
bir kaynağa geçmek için sağlanacaktır. Düzenleyici valfler, yedek gaz beslemesini çevrimiçi
hizmete hazır tutmak için mekanik bir detant içerecektir. Geçiş tamamlandığında, gaz, konteyner
boşalana kadar eski kaynaktan çekilmeye devam edecektir. Ayrı bir geçiş cihazı kabul
edilmeyecektir.
15.3.7.4 Kontrol Ünitesi
Gaz kontrol ünitesi bileşenleri, kimyasala dayanıklı plastik yapıda olacak ve duvara montaj için bir
panele monte edilecektir. Kontrol bileşenlerine erişim için kolayca çıkarılabilir bir kapak
içermelidir. Bunlar, özel aletlere ihtiyaç duyulmadan kolayca çıkarılabilir. Tek parça kalıplı bir kafa
bloğu, bir debimetre, V-çentikli açıklık ve diferansiyel ayar vanası içerecektir. Doğrudan etki
mekanizmasına sahip bir vakum besleme göstergesi ve uygun çalışma vakumunu gösteren renkli
bant, üniteye entegre olacaktır. Diferansiyel ayar vanası, V-çentikli açıklık boyunca sabit bir vakum
muhafaza edecek ve bağımsız olarak erişilebilir olacaktır.
Her bir gaz kontrol ünitesi, yerel olarak monte edilmiş bir gaz besleme kontrolörü ve V-çentik
konumlayıcıdan oluşan otomatik bir kontrol sistemi ile sağlanacaktır. Konumlandırıcı, V çentikli
fişi hareket ettirecek ve termal aşırı yük korumalı, mekanik manuel geçersiz kılma, geri besleme
potansiyometresi ve servis için önden erişilebilirliğe sahip ters çevrilebilir bir motor içermelidir.
Konumlandırıcı ve kontrolör, ayrı IP 65 veya eşdeğer muhafazalarda barındırılacaktır. Motora güç
beslemesi 230 V, 50 Hz olacaktır.
15.3.7.5 Enjeksiyon Mekanizması
Gaz kontrol ünitesi, sistem için çalışma vakumu oluşturmak için uzaktan monte edilmiş bir PVC
enjektöre sahip olacaktır. Enjektör, çalışma geri basıncına karşı besleme yapabilen diferansiyel
basınçlı tipte bir aspiratör olacaktır. Enjektör, geri akışı önlemek için küresel bir yuvaya sahip yaylı
Teknik Şartname
Sayfa 229
bir çek valfe ve yerleşik bir ikincil popet çek valfine sahip olacaktır. Enjektörün çalıştırılması için
su beslemesi, su besleme borularının ve hortumların boyutları, enjektörün su besleme
gerekliliklerine uygun olacaktır.
15.3.7.6 Bekiye Klor Ölçümü/İzlemesi
Kalan klor izleme sistemi en azından aşağıdakilerden oluşacaktır:
- Kapatma valfi
- Süzgeç
- Manometreli basınç düşürücü vana
- Örnekleme su borusu
- Akış anahtarı
- Klor elektrot sistemi
- Deşarj borusu
15.3.7.7 Klor Gazı Tespit Sistemi
Klor varil odasına bir klor gazı algılama sistemi kurulacaktır.
15.3.7.8 Güvenlik Ekipmanları
Konteyner odasının dışında 2 takım güvenlik ekipmanı sağlanacaktır. Ekipman aşağıdakileri

içerecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
- Solunum cihazı
- Yüz maskesi
- Eldivenler
- Koruyucu tulum
- Göz yıkama dahil yıkama tesisleri.
15.3.7.9 Kontroller, Aletler ve Alarmlar
Klor gazı algılama sistemi, konteyner odasındaki klor gazı seviyesini izleyecek ve önceden
ayarlanmış bir seviyenin üzerinde artan bir gaz seviyesinde alarm verecektir. Alarm sesli olacaktır
ve ayrıca ana kontrollere bir alarm sinyali gönderilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 230
Konteyner odası atmosferinde artan klor gazı içeriğinde, bir egzoz fanı otomatik olarak
başlayacaktır. Egzoz fanının elle çalıştırılması, konteyner odasının dışından da mümkün olacaktır.
15.3.7.10 Egzoz Fanı
Egzoz fanı, konteyner odasındaki havayı saatte 20 kez değiştirebilecektir. Hava kanalları
maksimum 2,5 m / sn hava hızı için boyutlandırılacaktır.
Kullanılan malzemeler genellikle B.S.'ye uygun olacaktır. 5720. Malzemelerin korozif dumanlar
için uygunluğuna özel dikkat gösterilecektir.
Fan, motor sürekli derecelendirilmiş eksenel akış tipinde olacaktır. Fan, titreşim önleyici montajlar
dahil olmak üzere yeterince desteklenecektir.
Dairesel kanallar uPVC borudan imal edilecektir, aksi takdirde kanallar uPVC levhalardan imal
edilecektir. Neopren bağlantılar ve paslanmaz çelik cıvatalar, somunlar ve rondelalar ile
flanşlanacak olan fana bağlantılar dışında ek yerleri ve dikişler kaynaklanacaktır. Fana esnek
bağlantılar neopren sacdan yapılacaktır.
Kanal destekleri, kanal sisteminin sarkmasını ve eğilmesini önlemek için yeterince yakın
merkezlerde onaylanmış tasarımda olacak ve çelik bölümlerden inşa edilecek, imalattan sonra
galvanizlenecek ve ayrıca boyanacaktır.
Dış havaya açılan tüm kanallara uygun terminaller konulacaktır. Dış duvarlardan geçen kanallar,
hava şartlarına ve korozyona dayanıklı çerçeveli panjurlarla, amaca uygun yapılmış ekstrüde
alüminyum çerçevelere vidalanacaktır.
15.4 Borular
15.4.1 Genel Kurulum Şartları
Genleşme payı, normal şartlar altında boru halkalarıyla sağlanacaktır. Gerekiyorsa körüklü veya
diğer genleşme bağlantıları kullanılabilir. Genleşme bağlantılarının kullanıldığı yerlerde, merkez
hattının merkezden kaçıklığını önlemek için borular için uygun kılavuzlar sağlanacaktır.
Tüm boru sistemleri, pompalar ve kompresörler gibi mekanik ekipmanların flanşlarındaki yükler ve
momentler, ekipman üreticileri tarafından belirtilen şekilde bu ekipman için izin verilen tepkimeleri
aşmayacak şekilde tasarlanacaktır.
Kuvvetleri ve momentleri azaltmak için gerekiyorsa soğuk su kaynakları kullanılabilir.
Su tutan yapılarının duvarlarından geçen tüm borular, entegre su birikintisi flanşları içerecek ve
betonda kaplanan uzunluk boyunca dıştan kaplanmayacaktır.
Tüm borular uygun yapısal tasarıma sahip askılar veya desteklerle yeterli düzeyde desteklenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 231
Destek açıklığı, boru bileşeni, sıvı ve yalıtımın ağırlığının neden olduğu gerilim ve gerinim dikkate
alınarak belirlenecektir. Ekipman üzerinde aşırı genleşme kuvvetlerini ve aşırı titreşimi önlemek
için hatlar uygun desteklerle donatılacaktır.
Vanalar ve pompalar gibi periyodik bakım gerektiren mekanik ekipmanlardaki borular, vanalar ve
ekipmanlar geçici boru destekleri takma gereksinimini minimuma indirecek şekilde çıkarılabilecek
biçimde desteklenecektir.
50 mm ve üzerindeki borular ve yüksek basınç ve/veya titreşime maruz kalan borular için boru
desteği detayları sağlanacaktır. Değişken destek yay askıları, sert askıların kullanılamadığı yerlerde,
boruları dikey olarak kaydırmak için sağlanacaktır. Hareketin çok büyük olduğu veya tepkimelerin
ve gerilmelerin neden olduğu sınırlamaların çok ciddi düzeyde olduğu durumlarda, sabit destek
yaylı askılar kullanılacaktır.
20 mm ve altındaki boru hatları, hidrostatik test için kendi ağırlıklarını ve suyu taşıyacak şekilde
desteklenecektir. 250 mm ve üzerindeki boru hatları, servis sıvısı koşullarında ağırlıklarını
taşıyacak şekilde desteklenecektir.
Boru bağlantıları aşağıdaki gibi olacaktır:
50 mm ve üzerindeki boru tesisatlarındaki bağlantı yerleri, tercihen alın kaynaklı olacaktır.
50 mm ve altındaki boru tesisatlarındaki bağlantı yerleri, vidalı veya soket kaynaklı olacaktır.
Ekipmanlar ve kaplara yapılacak bağlantılar flanşlanacaktır.
Dişli bağlantılar, sızdırmazlık kaynağı olmadan monte edilecektir.
Vanalar, gövdenin merkez hattı platform seviyelerinin döşemesinin 1800 mm üzerinde olmayacak
şekilde monte edilecektir. Gövdenin merkez hattının kaldırım veya platform seviyelerinin 1.80
m'den fazla olduğu sık çalıştırılan vanalar, kullanım kolaylığı sağlamak için zincir çarkları veya
uzatma sapları gibi uzaktan kumandalı cihazlarla donatılacaktır.
Nadiren kullanılabilen ve çalışma seviyesinden 3,60 m'nin altında olmayan vanalar, bir çalışma
standından ulaşılabilecek şekilde monte edilecektir. Hendeklerdeki sık çalıştırılan vanalar, el
çarklarının kapak plakasının 300 mm altında olduğu yerlerde, kapak plakasının 100 mm altına kadar
uzanan uzatma saplarıyla donatılacaktır.
Tesisatlardaki vanalar, fiziksel müdahaleler vanaların düzgün çalışmasını engellemedikçe doğrudan

tesisat nozullarına yakın bir şekilde konumlandırılacaktır. Vanalar, kanallar veya depoların
eteklerine yerleştirilmeyecektir.
Bir boru tesisatına bağlanmayan tüm vana çıkışı uçları, bir kör flanş veya vidalı kapak düzeneğiyle
donatılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 232
Lokal olarak takılan akış göstergeleri vb. ile birlikte kullanılan elle çalıştırılan vanalar, aynı çalışma
seviyesine yerleştirilecek ve aletin kolayca gözlemlenebileceği bir yere konumlandırılacaktır.
Kontrol vanaları ve güvenlik tahliye vanaları, platforma yakın veya bakım için yer seviyesine
Pompalara giden emiş hatları, genellikle hava boşluklarını önleyecek şekilde tasarlanacaktır.
Santrifüj pompalardan genel tahliye hattı, pompa ile kapama vanası arasında bir çek valfle
donatılacaktır.
Dikey tahliye pompaları için, çek valf mümkün olduğunda dikey olarak yerleştirilecektir.
Pompaların emme ve basma hatları, mümkün olduğunca pompa gövdesinin alt noktasında bulunan
kanallardan tahliye edilecektir.
Salmastra sistemleri ve salmastralar için soğutma suyu boruları, pompa üreticilerinin önerileri
doğrultusunda tedarik edilecektir.
Pompa emiş nozulu ile emiş hattındaki ilk valf arasındaki en büyük flanşlarda geçici süzgeçler
sağlanacaktır. Kalıcı süzgeçler borulama ve enstrümantasyon şemalarında belirtildiği gibi olacaktır.
Havalandırma ve boşaltma işlemi, kanal veya ekipman bağlantılarıyla yapılacaktır. Kanal

havalandırmaları ve drenler, vanaların veya kör tapaların havalandırma deliği veya dren bağlantıları
ve kanallar arasında olmadığı yerlerde, üstten veya alt borulara yerleştirilebilir
Montaj tamamlandıktan sonra, tüm borular hidrolik olarak maksimum çalışma basıncının 1.5 katına
kadar test edilecektir. Test basıncı, Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda 2 saat süreyle
korunacak ve herhangi bir kaçak, maliyeti Yükleniciye ait olacak şekilde düzeltilecektir. Yüklenici,
bu testler için gereken tüm ekipmanları ve suyu, pompaları, kör flanşları, göstergeleri vs.
sağlayacaktır.
15.4.2 Boru Malzemeleri
Boru tesisatının ekipmanlara bağlandığı yerlerde, bu şartname aşağıda verilen ölçüde

kullanılacaktır:
Ekipman nozulları için yardımcı flanşlar, contalar, cıvatalar ve somunlar;
Tahliye vanaları için tamamlayıcı flanşlı, contalı, cıvatalı ve somunlu ilk kapama vanası;
Üreticisi tarafından ekipman kapsamında sağlanan borular arasında bir eşleşme noktasında yardımcı
flanşlar, contalar, cıvatalar ve somunlar.
Bu şartname, ekipman nozullarındaki özel tasarlanmış yardımcı flanşlar, contalar, cıvatalar ve

somunlar için kullanılmayacaktır.
Boru tesisatlarının her bileşeni BS, ASTM veya DIN standardının boru parçalarının ölçüleri,
malzemeleri ve diğer özellikleriyle ilgili şartlarına uygun olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 233
Borular ve bağlantı parçaları içten ve dıştan sıcak uygulanmış bitümlü kaplama veya eşdeğer bir
yöntemle kaplanacaktır.
Kaynakta karbon içeriği %0,33'ten fazla olan karbon çeliği kullanılmayacak veya oksijenle kesme
veya ısıl kesme yöntemiyle şekillendirilmeyecektir.
Karbon çeliği ve düşük alaşımlı çelik borular için korozyon payı 1.7mm olacaktır. Paslanmaz çelik
borular için korozyon payı alınmayacaktır. Soğutma suyu, yangın suyu ve kullanma suyu hatları
için korozyon payı 3,0 mm olacaktır.
15.4.3 Paslanmaz Çelik Borular
Paslanmaz çelik borular DIN 2463, Sheet 1, Mat. 1.4571, DIN 17440 veya Mat. 1.4301, DIN
17440'a (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) göre kaynaklanabilir kalitede olacaktır.
Minimum et kalınlığı aşağıdaki gibi olacaktır:
DN 25 – 32 2.0mm
DN 40 – 200 2.0mm
DN 250 – 350 2.5mm
DN 400 – 600 3.0mm
Boruların münferit profilleri, doğru uzunlukta kesilecek ve gevşek flanşlarla birleştirilecektir.
Flanş bağlantılarında, DIN 2642 PN 10'e uygun kaynaklı bilezikler bulunacak, bu bilezikler DIN
2642'ye (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun olacak ve 1.4301 malzeme kalitesine
sahip olacaktır.
15.4.4 Bakır Borular
Bakır borular dikişsiz tipte ve DIN 1754'e uygun olacaktır. Kaynak bağlantı elemanları ilgili DIN
veya TS standardına (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun olacaktır.
15.4.5 PVC Borular
PVC borular plastikleştirilmemiş tipte ve BS 3505:1986'ye ve DIN 8061'nin (veya uluslararası

kabul edilebilir standartların) genel kalite şartlarına ve test yöntemlerine uygun olacaktır.
PVC borular doğal renginde bırakılacak ve asgari olarak Üreticinin asgari şartlarına göre
desteklenecektir.
Boru bağlantı parçaları ve bunların plastikleştirilmemiş PVC parçaları, DIN 8063'e (veya
uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun olacaktır.
Boruların ve boru elemanlarının soğuk çözücü kaynağı için kullanılacak yapıştırıcılar DIN 16970'e
uygun olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 234
15.4.6 Çelik Borular
200 mm ve altındaki çelik borular, BS 3601-87'ye (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara)
göre sıcak işlemiş dikişsiz çelik boru olacak ve tüm boru tesisatları, bu şartnameye uygun
borulardan yapılacaktır.
Toplam boyutları ve et kalınlığı aşağıdaki tabloda belirtilenlerin altında olmayacaktır:
DN Toplam Boyutlar Et Kalınlığı
25 33.7 x 2.6
32 42.4 x 2.6
40 48.3 x 2.6
50 60.3 x 2.9
65 76.1 x 2.9
80 88.9 x 3.2
100 114.3 x 3.6
150 168.3 x 4
200 219.1 x 4
250 mm veya üstündeki çelik borular, kaynaklı çelik boru tipinde olacak, BS534/BS 3601'e uygun
olacak ve tüm boru tesisatları, bu şartnameye uygun borulardan yapılacaktır.
Toplam boyutlar ve et kalınlığı aşağıda belirtilenlerin altında olmayacaktır:
250 273 x 4
300 323.9 x 4
400 406.4 x 4
500 508 x 4.5
550 558.8 x 5
600 609.6 x 5
Teknik Şartname
Sayfa 235
650 660.4 x 5.6
700 711.2 x 6.3
800 812.8 x 7.1
900 914.4 x 8
1000 1016 x 8
1100 1117.6 x 8.8
1200 1219.2 x 10
1400 1422.4 x 11
Boruların münferit profilleri, gerekli uzunluklarda önceden imal edilecektir. Bağlantılar, özel
bağlantılar gerekmedikçe, DIN 2632/2633 PN 10/16/25'e (veya uluslararası kabul edilebilir
standartlara) göre önceden kaynaklanmalıdır.
Sahada birleştirilecek bağlantılar, aksi gerekmediği sürece, önceden kaynaklı flanşlarla yapılacaktır.
15.4.7 Uyarlama Parçaları
Tüm vanalarda, pompaların emme ve basma borularında ve gereken yerlerde boruların kolayca
demonte edilebilmesini sağlamak için uyarlama parçaları sağlanacaktır. Bu parçalar yerine
kilitlenebilir özellikte olacaktır.
Uyarlama parçaları DIN 2501'e göre flanşlı olacak ve boru tesisatının gerekli basıncına göre DIN
2631, 2632, 2633'ün (veya uluslararası kabul edilebilir standartların) gereklerine uygun olacaktır.
Uyarlama parçalarının malzemeleri, kullanılacakları boruyla aynı olacaktır.
15.4.8 Drenler ve Havalandırma Boşlukları
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak, drenaj ve havalandırma kanallarından
kaynaklanan tüm maddelerin güvenli bir şekilde bertaraf edilmesi için gerekli tüm tesisleri
sağlamakla sorumlu olacaktır.
Tüm hava boşlukları ve drenler, bertaraf edilen maddenin bertaraf noktasına uygun olarak sürekli
bir yükseltiye veya alçaklığa sahip olacak şekilde düzenlenecektir.
Mümkünse, havalandırma boşlukları çatı seviyesinden 2 metre yükseklikte veya Müşavir’in Proje
Müdürü tarafından onaylanan şekilde sonlandırılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 236
15.4.9 Saha Testleri
Yüklenici, işlerin uygun şekilde çalışır durumda olmasını ve Şartnameye uygun olarak ve
Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde tüm işlevlerini yerine getirmesini temin
etmek amacıyla, İşlerin test edilmesi ve devreye alınmasından sorumlu olacaktır.
Yüklenici, her bir sistem veya sistemin bir bölümü için bir Geçici Kabul Belgesi düzenlenene kadar
tüm ekipmanlardan tamamen sorumlu olacaktır. Devreye almada hasarlı olarak tespit edilen tüm
ekipmanlar, Yüklenici tarafından masrafları kendisine ait olmak üzere değiştirilecek ve ilgili sistem
tekrar test edilip devreye alınacaktır; Müşavir’in Proje Müdürünün herhangi bir talimatı veya kararı,
Yükleniciyi bu sorumluluğundan kurtarmayacaktır.
Testler, Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği şekilde normal çalışma koşullarında
yapılacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün belirtebileceği süreleri de kapsayabilecektir. Kurulumda
tamamlanan her bir sistem, her parçasının sistemin geri kalanıyla uyumlu bir şekilde çalışmasını
temin etmek için, normal çalışma koşulları altında bir bütün olarak test edilecektir.
Elektrik tesisatı, ilgili standartların ve spesifikasyonların gerekliliklerine göre test edilecektir.
Tüm boru hatları veya boru hatlarının gizlenecek veya kaplanacak bölümleri, kapatılmadan önce
Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olarak gerekiyorsa bölümler halinde test edilecektir.
Test sonuçlarına göre kusurlu boru bağlantıları veya birleşme yerleri, gerekiyorsa sökülecek ve
değiştirilecek ve tesisat, herhangi bir terleme veya kaçak izi veya diğer kusurlar olmadan
Müşavir’in Proje Müdürünün kabul edebileceği bir şekilde test edilene kadar tekrar monte
edilecektir.
Testler tamamlandıktan sonra, İşler çalışır durumda bırakılacak ve İşverenin kabul edebileceği bir
şekilde tesisin verimli çalışması ve bakımının yapılmasıyla ilgili talimatlara uyulacaktır.
15.4.10 Çelik Borular ve Boru Hatlarının Korunması
Borular ve bağlantı elemanları, kuru film kalınlığı 100 mm'den az olmayan bir kat epoksi reçine
çinko krom astar uygulanarak ve daha sonra, kuru film kalınlığı 100 mm'den az olmayan, çözücü
bazlı iki bileşenli epoksi reçinesi ve antrasenol birleşiminden üç kat uygulanarak içten ve dıştan
kaplanacaktır. İşin son muayenesinde toplam boya kalınlığı 400 mm'den az olmayacaktır. Bu
boyanın uygulanacağı yüzey, boya uygulanmadan hemen önce hazırlanan kum püskürtmeyle
temizlenecektir.
Tüm gömülü duktil demir ve çelik borular ve bağlantı parçaları, DIN 30670, AWVVA C209,
AWVVA C214 veya eşdeğer standarda uygun olarak sıcak veya soğuk uygulanan polietilenle
kaplanacak ve sarılacaktır. Sargı bandı, aşağıda belirtilen fiziksel özelliklere uygun olacaktır:
Sargı Bandının Özellikleri
Toplam Bant Kalınlığı ≥ 1.6 mm
Teknik Şartname
Sayfa 237
PVC Taşıyıcı Kalınlığı ≥ 0.75 mm
Bitüm Kauçuk Bileşiğinin Kalınlığı ≥ 0.9 mm
PVC Taşıyıcı Sınıfı/Kalitesi Ekstrüde/Normalize
Basım Kağıdının Sınıfı/Kalitesi Kesik kenardan 12 mm silikonlu
Uzama ≥ 200 %
Darbe Dayanımı ≥7 Jul
Yırtılma Mukavemeti ≥40 Newton
Yapışma ≥2 N/mm
Dielektrik Dayanım ≥20000 Volt
Yalıtım direnci ≥100000 Mega Ohm
Sıcaklık aralığı (çalışma) (-20°C ila + 75°C)
Sahadaki tüm birleşme yerleri, üreticinin tavsiyelerine göre ve Müşavir’in Proje Müdürünün
onayına tabi olarak, koruyucu sargı bandıyla sarılacaktır. Sargı bandı uygulanmadan önce, sargı için
pürüzsüz bir yüzey elde etmek için tüm köşeler, girintiler vs. uygun bir onaylı dolguyla/macunla
doldurulacaktır.
15.5 Vanalar ve Cebri Borular
15.5.1 Genel
Tüm ekipmanlar ve malzemeler, ürünleri benzer tesisatlarda kendini kanıtlamış ve güvenilir olan
onaylı bir üreticiden alınma, en yüksek kalitede ürünler olacaktır. Valfler üzerindeki flanşların yüz
tarafları delinecek ve ilgili standartlara uygun hale getirilecektir. Arka yüzler, somunlar ve
rondelalar için tamamen talaşlı imalat yapılmalı veya karşı tarafla eşleşir duruma getirilmelidir.
Vanalar ve cebri borular, çark veya çalıştırma somununun saat yönünün tersine dönerek açılacaktır.
Tüm valfler ve cebri borular, üretildikleri ilgili standart veya basınç derecesine göre basınç testine
tabi tutulacaktır.
Gereken yerlerde, vanalar ve cebri borular, uygun şekilde uzatma milleri veya evrensel mafsal
çubukları ve mesnetli veya mili kapaklarla donatılacaktır. Kama oluğu çalışması için düzenlenmiş
tüm vanalar ve cebri borular, gerekli döküm demir zemin kutularıyla sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 238
Vanalar ve cebri borular, yapılacak işlemlere, taşınacak sıvılara, iklim koşullarına ve çalışma
sıcaklıklarına ve basınçlarına göre dikkatli bir şekilde seçilecek ve iç bölümleri korozyona karşı
uygun şekilde korunacaktır.
Vanalara veya cebri borulara elektrikli aktüatörler takılan yerlerde, sahaya teslim edilmeden önce
ayarlanmış gerekli tüm devre kesiciler ve diğer cihazlarla birlikte vana üreticisinin atölyesinde ön
kurulumu yapılacak ve test edilecektir.
Sevk borularına takılan vanalar, maksimum hızları 2,5 m/s'yi aşmayacak şekilde
boyutlandırılacaktır. Her pompa besleme borusunda geçit tipi yalıtım vanaları ve bir çek valf
bulunacaktır.
Valflerin çalışma basıncı derecesi, pompa tarafından boru tesisatı sisteminde geliştirilebilecek
maksimum basıncın %120'si artı pompa girişindeki maksimum basınç için uygun olacaktır.
Aksi belirtilmedikçe veya onaylanmadıkça, vanalar çift flanşlı dökme demir yapıda olacak ve beyan
edilen Standart Şartnameye göre tasarlanacak ve test edilecektir. 75mm nominal çap ve altındaki
vanalar ve musluklar için demirden başka malzemeler kullanılabilir. Bu tür vanalar vidalı boru için
flanşlı veya içten dişli olabilir.
Boğaz salmastrası, tropik koşullarda kullanıma tamamen uygun olacaktır.
Her bir vana ve cebri boruda, imalatçı, üretim yılı, nominal delik, nominal çalışma basıncı ve
vananın uyumlu olduğu Standardı gösteren dökme ibareler bulunacak ve vana, aşağıda belirtilen
eksiksiz bir çalışma dişlisi takımlarıyla donatılacaktır.
Tip ve numarası ilgili borulama ve enstrümantasyon akış şemalarında gösterilen vanalar ve cebri
borular, ünitenin düzgün ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için uygun yerlere monte
edilecektir. Vanalar tercihen gövdeleri yatay olarak monte edilmeyecektir.
Vanalar genellikle sürgülü vana tipinde olacaktır. Kısma gerektiğinde glob vanalar kullanılacaktır.
Gereken veya belirtilen yerlerde başka tip vanalar da kullanılabilir.
Uzatılmış çalışma millerine sahip vanalar, şaft uzatmaları için gerekli tüm yağlanmış destek
braketleriyle donatılacaktır.
Diğer vanaların boyutları (kelebek, devirmeli çek valfi, bilyeli vana, vb.) üreticinin standardına göre
olacaktır, ancak alından alına boyutlar ve uç flanş boyutu, mümkün olduğunca öngörülen
standartlarda aynı sınıf vanalar için belirlenen ölçülere uygun olacaktır.
Flanşların makine yüzeyleri, korozyondan etkilenmelerini önlemek için uygun bir koruyucu
bileşenle kaplanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 239
15.5.2 Vananın Çalışması
Her vanaya bir el çarkı ve mesnet takılacaktır ve bir kişi tarafından maksimum çalışma
yüksekliğinde çalışmaya uygun olacaktır. Vanalar eğer gerekiyorsa dişli olacak ve el çarkı saat
yönünde döndürülerek kapatılacaktır. El çarkları kolayca çıkarılabilir olacaktır.
Vana el çarklarının ve çalışma dişlisinin konumu, bitişik zeminden veya platform seviyesinden
kolayca çalıştırılmasını sağlayacak şekilde dikkatlice ayarlanacaktır.
Vana kapatma durumundayken vananın çalışma sıcaklığında basınç derecesine yaklaşık olarak eşit
bir fark basıncı olabilecek durumlarda ve aksi takdirde normal çalışma ve başlatmayla
dengelenemediği zaman, sürgülü vanalar küre tipi by-pass subağlı basınç dengeleme by-passla
donatılacaktır.
Supap tertibatı aksi belirtilmedikçe aşağıdaki boyutlarda ve daha büyük olmalıdır:
SÜRGÜL KÜRESE
SINIF Ü GLOB L KELEBEK
PN6 350 mm 300 mm 200mm 200mm
PN16 300 mm 250 mm 200mm 200mm
PN64 250 mm 200 mm 150 mm
Çalıştırma için dişli gerekmesi durumunda, dişlilere makine kesim uygulanacak ve harici gresleme
noktalarıyla tamamen kapatılacaktır.
15.5.3 Kapaklar
Tüm kapaklar, yassı tipte olacak ve perimetrede metre başına dakikada 0,3 litreden daha az kaçakla,
5 metre yükseklikte veya tasarım oturma yüksekliğinin 1,5 katında test edildiğinde su geçirmez
olacaktır. Millerden gelen itiş cebri boru çerçevesinde alınacaktır.
Çizimde belirtilen veya gösterilen yerlerde, gömme tip kapaklar kullanılacak ve yeterli sızdırmazlık
uygulamalarına sahip bir gömme taban bulunacaktır.
Yüklenici, kapak kasası ile duvar arasında yeterli düzeyde su sızdırmazlığı sağlanmasından sorumlu
olacaktır ve duvar yüzeyindeki olası düzensizlikleri dikkate alacaktır. Önerilen sızdırmazlık
yöntemi Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır.
Savak tipi kapaklar, kusursuz bir temele sahip olacak ve aksi belirtilmedikçe üst contalarla
donatılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 240
Tüm kapaklar, DIN 1691'ye göre 20 gri dökme demir veya DIN 17007'ye (veya uluslararası kabul
edilebilir standartlara) göre 1.4571 tip paslanmaz çelik olacaktır. Gereken yerlerde, mesnetler,
kolonlar, gövdeler, el çarkları, kılavuz braketleri vs. sağlanacak ve uygun konumlara monte
edilecektir.
Kapakların tipi ve boyutu ilgili çizimlerde belirtildiği gibi olacaktır.
Metal sızdırmazlık yüzeyleri, DIN 17007'ye (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) göre
2.0321.10 no.lu MS 58 mat tipte olacak, aşındırıcı olmayan konik havşa başlı vidalarla talaş imalat
yapılan yüzeylere sabitlenecek ve su geçirmez bir bitiş vermek için elle sıyrılacaktır.
İğler, gerektiğinde güçlü trapez veya kare biçimli dişlere sahip olacaktır. İğler, DIN 17007'ye (veya
uluslararası kabul edilebilir standartlara) göre DIN 17440 malzeme No. 1.4006 tipinde paslanmaz
çelik olacaktır.
Gerekli iğ uzatmaları aynı kalitede olacaktır. Tüm vida sabitleme malzemeleri, DIN 17007'ye (veya
uluslararası kabul edilebilir standartlara) göre 4571 tip paslanmaz çelik mat halinde sağlanacaktır.
Uzatma iği kaplinleri, manşon tipinde olacak ve iğin, cıvata takılmak için aynı şekilde delinecek
kapak iğ kafasına sabitlenmesi için delinecek ve bir somun ve cıvatayla donatılacaktır.
Tüm kapaklar, gerekli iş için yeterli çapta uygun el çarklarıyla donatılacak ve gerektiğinde tek
kişilik çalışmayı mümkün kılmak için dişliler sağlanacaktır. El çarklarına, kapatma yönünü (saat
yönünde) belirten döküm uygulanacaktır.
Tüm el çarkları, taban braketleri, kılavuz braketleri ve itme boruları DIN 1691'e göre dökme
demirden imal edilecektir.
Mesnetler paslanmaz çelikten tedarik edilecektir.
Tüm ankraj cıvataları, montaj cıvataları ve somunları, kapının çalışmasıyla ortaya çıkan kuvvetlere
güvenli bir şekilde dayanacak kadar geniş bir alana sahip olacaktır. Ankraj cıvatalarının miktarı ve
ölçüleri üretici tarafından önerildiği gibi olacaktır. Tüm ankraj cıvataları DIN 267'ye (veya
uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun 1.4571 tip paslanmaz çelik olacaktır.
15.5.4 Savak Kapakları
Tüm savak kapakları DIN 17007'ye (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun 1.4571
tip paslanmaz çelik olacaktır. Paslanmaz çelik kaynaklanabilir olmalıdır. Tahrik mekanizmasının
destek çerçevesi paslanmaz çelikten sağlanacaktır.
Paslanmaz çelik savak kapıları, yüksek sentetik kauçuktan yapılmış kauçuk sızdırmazlık
yüzeyleriyle donatılmalıdır.
İğler, iğ uzatmaları ve el çarkları, kapaklar için olanlarla aynı olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 241
Tüm ankraj cıvataları, montaj cıvataları ve somunları, kapının çalışmasıyla ortaya çıkan kuvvetlere
güvenli bir şekilde dayanacak kadar geniş bir alana sahip olacaktır. Ankraj cıvatalarının miktarı ve
boyutları DIN 267'ye (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun 1.4571 tip paslanmaz
çelik olacaktır.
15.5.5 Motorlu Kapaklar
Motorlu kapaklar elektrikli aktüatörler kullanılarak açılıp kapatılacaktır. Aktüatör, aktüatörün her
koşulda tam olarak korunmasını sağlamak için, tamamen kapalı mikro limit anahtarlı çift etkili veya
ters motorlu tipte olacaktır. Tedarik edilen ve kurulan tüm motorlu kapaklar, gerekli tüm kablolama
ve elektrik kontrol paneliyle donatılacaktır.
Her bir aktüatör IPW 55'e göre hava koşullarına tamamen dayanıklı olacak ve üst ve alt limit
anahtarları ve tork anahtarlarıyla donatılacaktır.
Tüm yerel kontroller kilitlenebilir bir kapakla korunacak ve elektrikle ilgili maddelere uygun
olacaktır.
Mevcut elektrik beslemesi 400/230 V, 3 faz 4 tel 50 Hz'dir. Sargılar termostatik anahtarlarla
donatılacaktır.
Dişli kutusu yağ veya gres dolu olacak ve herhangi bir pozisyonda monte edilebilir olacaktır. Tüm
çalışma milleri, dişliler ve mesnetlere yeterli düzeyde yağlama noktaları sağlanacaktır.
Alternatif elle çalıştırma mümkün olacaktır. El çarkı, gerekirse uygun bir redüksiyonlu dişli
kutusuyla birlikte, bir kişi tarafından kolay çalıştırılacak şekilde yeterli boyutlarda olacaktır.
Manuel çalışma sırasında motor tahriki otomatik olarak devreden çıkacaktır.
Tüm kanalların çalıştırma dişlileri, maksimum çalışma basıncına eşit dengesiz bir yükseklikte
kapıyı açabilecek veya kapatabilecektir.
El çarkları vanayı veya kapakları kapatmak için saat yönünde döndürülecek ve ilgili yönlerde
oklarla "AÇIK" ve "KAPALI" şeklinde açıkça işaretlenecektir. El çarklarının jantları pürüzsüz bir
yüzey elde edecek şekilde talaşlı imalattan geçecektir.
Her aktüatör, 15 dakika veya kanal çalışmasının iki karı süreli olarak (hangisi daha uzunsa) bir
uygulamaya uyacak şekilde boyutlandırılacaktır. Modülasyon için aktüatör gereken yerlerde, sürekli
nominal güçlü motorlar sağlanacaktır.
Aktüatör, kapakların tamamen açılıp kapanmadığını gösteren bir göstergeyle donatılacaktır.
15.5.6 Sürgülü Vanalar
Tesis için sağlanan sürgülü vanalar, yassı gövdeli, çift flanşlı, dökme demirli olacak ve TS EN 1171
'in (veya uluslararası kabul edilebilir standartların) gereklerine uygun olacaktır. Bu vanalar, içten
vidalı yükselmeyen mil tipinde olacaktır. Kapanış yönü saat yönünde olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 242
500 mm'den büyük silindirli tüm sürgülü vanalara (güç harekete geçirilirse 300 mm) kaldırma
tertibatı sağlanacak, 350 mm'den büyük silindirli vanalar ise, dikey düzlemde mille monte
edildiğinde ayaklı olarak sağlanacaktır.
Vana gövdeleri, tamamen işlenmiş alüminyum bronzdan yapılacak ve tunç somununda çalışan
güçlü bir trapez veya kare şekilli dişe sahip olacaktır. Krom çelik gövdelere (malzeme no. 1.4021)
de izin verilecektir.
Vana gövdeleri, salmastranın kolayca değiştirilmesi için düzenlenmiş iki a-ring ile sızdırmazlığı
sağlanacak ve vana boru hattından çıkarılmadan bakım yapılacak şekilde erişilebilir olacaktır.
Tüm vanalar el çarkları veya uzatma mili soketleriyle sağlanacaktır. Uzatma mili soketleri
delinecek ve her biri de delinecek olan vana gövdesinin sızdırmazlığı için bir somun ve cıvatayla
donatılacaktır.
Genişletilmiş mil düzeneği, gerekli tüm braketleri, ara destekleri vb. içerecektir. Ayrıca yeterli
düzeyde yağlama için ilgili yerler sağlanacaktır.
El çarkları pürüzsüz jantlara sahip olacak ve iki kişinin vanayı çalıştırabilmesini sağlayacak bir çapa
sahip olacaktır. Açma ve kapama yönü el çarkı üzerinde açıkça işaretlenecektir.
15.5.7 Kelebek Vanalar
Kelebek vanalar, DIN 3202'e göre su tipi vana olacak, DIN 2501'e göre flanşlarla donatılacak ve BS
EN 593'ün gereklerine uygun olacaktır.
Vana gövdesi, dökme demir veya esnek yuvalı dökme alüminyumdan sağlanacaktır.
Manuel kontrol için gereken cihazlar, bir kişi tarafından kullanılacak şekilde sağlanacaktır. Supap
kapakları, çift eksantrik olarak düzenlenecektir.
Kapaklar, yenilenebilir iki taraflı elastik sızdırmazlık malzemesiyle donatılacaktır. Mafsallar ve iç

bağlantı ekipmanları paslanmaz çelik olacaktır.
15.5.7.1 Manuel Çalıştırılarn Kelebek Vanalar
Yüklenici, burada belirtilen ve çizimlerde gösterildiği gibi boru montajı için tüm vanaları tedarik
edecektir. Tüm vanalar belirtilen boyutta olacak ve aynı tipteki tüm vanalar tek bir üreticiye ait
olacaktır. Tüm vanalar gövde üzerine imalatçının adını, çalışma basıncını, çapını ve akış yönünü
yazmış olacaktır. Tüm flanşlar DIN standardına veya eşdeğerine uygun olacaktır.
Yüklenici, aşağıdaki konuları içeren atölye çizimlerini onay için Müşavir’in Proje Müdürüne
sunacaktır:
- Malzemelerin listeleri ve programı
- Tüm öğelerin boyutu, detayı, malzemeleri ve kalınlığı

Teknik Şartname
Sayfa 243
- Üreticilerin isimleri
Yüklenici, her bir vananın Spesifikasyonların gerekliliklerini karşıladığını onaylayan, imalatçıdan

bir sertifika sunacaktır.
Vana uçları flanşlı olacaktır. Vanayı borularla birleştirmek için cıvatalar ve lastik halka contalar
sağlanacaktır.
Yedek Parçalar
 1 set rulman
 2 tam conta seti
15.5.7.2 Elektrikle Çalıştırılan Kelebek Vanalar
Yüklenici, tüm vanaları burada belirtildiği ve çizimlerde gösterildiği gibi boru tesisatı için elektrikli
aktüatörlerle tedarik edecektir. Elektrikli aktüatörlü tüm vanalar belirtilen boyutta olacak ve aynı
tipteki tüm vanalar tek bir üreticiye ait olacaktır. Elektrikle çalıştırılan kelebek vanaların diğer
özellikleri, elle çalıştırılan kelebek vanalarla aynı olacaktır.
Yedek Parçalar
- 1 set rulman
- 2 tam conta seti
- 1 adet elektrik motoru
- Operatör muhafazası için 1 eksiksiz conta seti
- Tüm güç dişlileri için 1 eksiksiz rulman seti
- 1 adet ısıtma elemanı
- 1 set aşırı yük rölesi
15.5.8 Çek Valfler
Parçalar ve Malzemeler:
Gövde: Küresel döküm, GGG50
Klape vana Küresel döküm, GGG50
Basınç halkası, Çelik, St37
Teknik Şartname
Sayfa 244
Paslanmaz
Şaft, çelik, X20Cr13
Yatak burcu, Delrin,
Mil kapağı, Küresel döküm, GGG50
Sızdırmazlık
halkası, Kauçuk, EPDM
Tutacak, Çelik, St37
Ağırlık, Pik döküm, GG25
Kama, Çelik, Ck45
Ayar vidası Paslanmaz çelik A2
O halkası Kauçuk, NBR
Silindir kapak Paslanmaz çelik

cıvatalar A2
Altıgen başlı
cıvata Çelik 8.8
Çek valfler prEN 1074-3 NEQ ve BS EN 12334'e uygun olacaktır.
Çek valfler elastomerik yataklı ve küresel dökümlü olacaktır.
Çek valfler, DIN 3202 F4'e uygun kısa gövdeli, küçük hacimli ve daha hafif olacaktır. Akışa bağlı
olarak serbest klapeli valf hareketlerine imkan verecektir. Klape vanasının açılması akış hızına bağlı
olacaktır.
Çek valfler, ağır kanatlar sayesinde daha yüksek hızda kapanmayı sağlayacak, belirtilen alanlarda
karşı ağırlığı taşıyacak (Devirmeli Çek Valfi), ancak kapalıyken, asgari düzeyde sıçramaya neden
olacaktır. Konumu ayarlanabilen kanatlı ağırlık, çalışma koşullarına uyarlanacaktır. Milin her iki
ucuna bağlanabilen tutamak, çek valfın dikey ve yatay olarak monte edilebilmesini sağlayacaktır.
Kapaklar, mevcut hidrolik şartlara uygun olarak tasarlanacak ve miller, daha az sürtünmeyle
zorlamalı geçirmeli rulmanlar içinde dönecektir.
Bölgede kıtlığının önem arz ettiği temiz su uygulamalarında, bir yayla kapatılabilen çift kapaklı çek
valfler kullanılması gerekebilir. Bu vanaların gövdesi ve kapakları dökme demirden olacak,
yuvaları paslanmaz çelik menteşe pimleri ve yaylarıyla esnek yapıda olacaktır.
DN200'e göre 7 veya daha fazla konumda katlanabilen tutamaklar takılacak ve dönüş dişli kutusu
aktüatörleri, DN 250 veya daha yüksek çaplarda vanalara takılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 245
Teklif veren şirket, yukarıda belirtilen şartlara göre teklif belgeleri kapsamında ilgili tüm ürünlerin
kataloglarını, çizimlerini, kalite kontrol testi sonuçlarını ve benzer belgeleri sunacaktır.
Her çek valfinin gövdesine akış yönü, anma basıncı değeri ve boyutu dökme veya damgalama
yoluyla işaretlenecektir.
50 mm ve üstü çek valfleri, duvar kalınlığı sahada drenaj bağlantısının açılmasına ve delinmesine
imkan sağlamak için yeterli olmadığında çek valfın alt tarafındaki bir başlıkla donatılacaktır.
15.5.9 Akış Düzenleme Vanası
Debi düzenleme vanaları glob tip olacak ve çift hazneli diyafram aktüatörlü olacaktır. Su enerjisi
dışında herhangi bir enerji olmadan çalışabilecektir. Akış hızları, orifis plakası ve diferansiyel akış
ayar pilotu ile ayarlanacaktır.
Malzeme tanımları aşağıdaki gibi olacaktır;
Gövde : Düktil Demir (GGG40-50)
Diyafram : Naylon takviyeli Neopren
Orifis Plakası : Paslanmaz Çelik 1.4307
Contalar ve O-Yüzükler : EPDM
Somun ve Civatalar : Paslanmaz Çelik A2
15.5.10 Süzgeçler
Süzgeçler, hidrolik olarak çalıştırılan kontrol vanalarından önce kullanılacaktır. Süzgeçler

sökülmeden temizlenebilir olacaktır. Filtre çıkarılabilir olacaktır. Filtre delik çapları 1/4 "- 2" için
1,5 mm, 2 1/4 "- 4" için 3 mm, 4 1/2 "- 5 1/2" için 4 mm, 6 "ve üzeri için 5 mm olacaktır.
Filtre : Paslanmaz Çelik 1.4307
Contalar ve O-Yüzükler : EPDM yada Klingerit
Teknik Şartname
Sayfa 246
15.5.11 Hava Tahliye ve Vantuz Vanaları
Slam Dinamik olmayan tip hava tahliye vanaları kullanılacaktır. Hava valfleri, bir izolasyon sürgülü
valf ile donatılacaktır. Hava valfleri büyük ve küçük açıklıklara sahip olacaktır.
Şamandıra : HDPE
Küçük Orifis : Paslanmaz Çelik 1.4301
Üst Kaplama : Paslanmaz Çelik 1.4301
Düktil demir ana boru hatları için, yüklenici, flanşlı hava vanasına uyacak bir boyun ile sağlanan
A.V'yi monte etmek için uygun bir flanş T (T) takacak ve uygun uzunluk ve çapta bir boru monte
edecektir.
Düktil demir ana boru hatları için Yüklenici, flanşlı yıkama vanasını monte etmek için uygun bir
flanşlı T (T) kuracaktır.
Büyük boşluk, suyla doldurulurken boru hattından havayı otomatik olarak tahliye edecektir.
Boru hattındaki su boşaltıldığında otomatik olarak havalandırılacaktır.
Küçük boşluk, boru hattında biriken havayı otomatik olarak dışarı çıkaracaktır.
Boru hattı sisteminde su darbesini önlemek ve vana üzerindeki mekanik yükü en aza indirmek için,
hava hızları aşağıdaki azami sınırlarla kısıtlanacaktır:
Hava tahliyesi için 50 m/sn
Hava girişi için 80 m/sn.
15.5.12 Taban Vanaları
Pompaların emme borularına takılan tavan vanaları, yüksek hidrolik verimliliğe sahip tam tip
olacaktır. Taban vanaları sepet tipi bir süzgeçle donatılacaktır. Giriş alanı, emme borusu alanının 3
ila 5 katı olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 247
15.5.13 Şiber Vanalar
Şiper vanalar, dökme demir gövdeli hafif tipte, paslanmaz çelik sürgülü veya kauçuk kaplı 25
mehanit gri dökme demir sürgülü, yükselen vida iğ dışında krom çelik ve yükselmeyen tutamaklı
olacaktır. Uzunluğu DIN 3202, Bölüm 3'e (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun
olacaktır.
Boşlukları DIN 2501'e (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun olacaktır.
Vana gövdesinde, salmastranın kolayca değiştirilmesi için düzenlenmiş bir çapraz sürgü contası
bulunacaktır ve vana boru hattından çıkarılmadan bakım yapılacak şekilde erişilebilir olacaktır.
El çarkları pürüzsüz jantlara sahip olacak ve iki kişinin vanayı çalıştırabilmesini sağlayacak bir çapa
sahip olacaktır. Açma ve kapama yönü el çarkı üzerinde açıkça işaretlenecektir. Kapanış yönü saat
yönünde olacaktır.
15.5.14 Hızlı Açar Vanalar
Hızlı açar vanalar, dökme demir gövdeli hafif tipte olacak, paslanmaz çelik sürgülü, yükselen
pürüzsüz iğ dışında krom çelikten olacaktır. Uzunluğu DIN 3202'ye uygun olacak ve sondaj
delikleri DIN 2501'e (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun olacaktır.
Uzatma milleri gerekiyorsa, gerekli tüm braketler, ara destekler vs. dahil olmak üzere tüm montaj
malzemeleri sağlanacaktır.
Manuel kontrol için açma ve kapama tertibatları, bir kişinin valfi çalıştırabileceği şekilde
tasarlanacaktır.
15.5.15 Geri Akış Vanaları
Geri akış vanaları, DIN 3202'ye (veya uluslararası kabul edilebilir standartlara) uygun olacak ve
aksi belirtilmedikçe çift flanşlı dökme demir tipte olacaktır.
Kapı çarpmasını veya pompanın kapanmasını minimize etmek üzere tasarlanmış, hızlı hareketli tek
kapılı tipte olacaktır, yuvaları esnek olacaktır ve geri boşaltma için gerekli dış kollarla donatılacak
ve bu kollar gerekiyorsa ağırlık eklenerek kapanışta yardımcı olacak şekilde ayarlanacaktır.
Kapı menteşe pimi, paslanmaz çelikten olacak ve tercihen kapının ve arka boşaltma kolunun pozitif
konumda olmasını sağlamak için bir kesitte kare olacak ve menteşe pimi, gövdenin yan tarafında
bulunan bir sızdırmazlık rakorundan uzatılacaktır.
Kanatlar ve dış ağırlık, pozitif yönde ve güvenli bir şekilde sabitlenecektir (başsız vidalar, pimler
veya kelepçeler kabul edilmez). Tüm iç sabitleme parçaları paslanmaz çelikten olacaktır.
Tüm geri akış valfleri, aksi belirtilmedikçe yatay düzlemde çalışmaya uygun olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 248
Temizlik ve bakım için yeterli düzeyde geniş erişim imkanı verecek kapak temin edilecek ve hava
tahliye musluğu takılmış vida dişiyle birlikte tedarik edilecektir.
Valf gövdesinin tasarımı, bez parçaları vs. nedeniyle sıkışmayı en aza indirecek şekilde kapının
etrafında ve arkasında yeterli boşluk olacak şekilde yapılacaktır. Kapının arkadan kalmasını
sınırlamak amacıyla ve bez parçalarıyla kirlenmesini önleyecek bir konumda durdurmalar
sağlanacaktır.
350 mm'den büyük boşluklara sahip vanalar, montaj amacıyla destek braketiyle tedarik edilecektir.
15.5.16 Demontaj Parçası
15.5.16.1 Genel
Bu bölüm vanalar için sökme parçasının tedarikini ve montajını kapsamaktadır. Çapı 300 mm'den
büyük olan vanalar için sökme parçası sağlanacaktır.
Sökme parçası sert tipte olacaktır.
Tüm sökme parçaları, DIN standardına veya eşdeğer uluslararası standarda uygun olacaktır.
15.5.16.2 Malzeme Şartları
Gövde : Duktil Dökme Demir, EN-JS 1030 (GGG 40)
Dişli cıvatalar ve altıgen somunlar : Galvanizli
Tedarikçi, aşağıdaki konuları içerecek şekilde atölye çizimlerini Müşavir’in Proje Müdürünün
onayına sunacaktır:
Malzemelerin listeleri ve çizelgesi
Tüm ürünlerin boyutu, detayı, malzemeleri ve kalınlığı
Üreticilerin adları
Muayene ve Test
Test belgeleri Müşavir’in Proje Müdürüne verilecektir. Ayrıca, muayene ve testler şartnamenin
ilgili bölümüne uygun olarak yapılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 249
15.5.17 Boru ve Vanaların Desteklenmesi
Yapısal çelik temeller, askılar, altlıklar, sürgülü pabuclar, kancalar, genişletme parçaları, sabitleme
cıvataları, temel cıvataları, sabitleme ve ankraj noktaları ve tüm ek parçaları dahil olmak üzere,
boru tesisatlarını ve ilgili ekipmanlarını onaylanan bir şekilde desteklemek için gerekli tüm destek
donatıları tedarik edilecektir.
Boru tesisatlarına takılan vanalar, sayaçlar, süzgeçler ve diğer ekipmanlar, bağlandıkları borudan
bağımsız olarak desteklenecektir.
15.6 Kaldırma Ekipmanları
15.6.1 Genel
Eleme binaları, giriş pompalama istasyonu, çamur pompalama istasyonu, havalandırma odaları ve
gerekli alanlar gibi yerlerin bakımı, montajı ve demontajı için ekipmanlara erişmek amacıyla
vinçler, yük asansörleri, davitler ve monoraylar sağlanacaktır. Dalgıç mikserler ve dalgıç pompalar
için kaldırma davitleri hariç olmak üzere, tüm kaldırma ekipmanları elektrikle çalışacaktır.
Kaldırma ekipmanları ilgili standarda uygun olarak üretilecek ve test edilecektir. Yük testleri hem
imalatçının atölyesinde hem de yerinde montajdan sonra yapılacaktır. Vinç devreye alınmadan
önce, test sertifikaları üç nüsha halinde sağlanacak ve Müşavir’in Proje Müdürüne gönderilecektir.
Gerekli tüm test ağırlıkları ve sapanlar Yüklenici tarafından sağlanacaktır.
15.6.2 Vinçler
Yüklenici, vinçlerin teslimatından ve eksiksiz bir şekilde montajının yapılmasından sorumlu olacak
ve montaj için gerekli olan tüm takımları sağlayacaktır.
Vinç rayları, kızak kirişleri, paketleyiciler ve tutma cıvataları ve erişim merdivenleri Yüklenici
tarafından sağlanacak ve kurulacaktır. Vinç rayları için gerekli tüm genleşme bağlantıları, bağlantı
elemanları ve kapama parçaları da temin edilecektir.
Her vinç, bir adet çift ayaklı zincir sapanı ve bir adet çift uçlu halat sapanıyla ve herhangi bir
ekipmanı kaldırmak için gerekli olabilecek özel ara parçasıyla birlikte tedarik edilecektir.
Yüklenici, makinelerin montajı için vinçleri kullanabilir, ancak vincin yeterliliğiyle ilgili tüm riskler
kendisine ait olacaktır. Sözleşme bittikten sonra, vinçler İşverene kusursuz bir şekilde teslim
edilecektir.
Vinçler, imalatçının atölyesinde anma yüklerinin %25 üstü oranda test edilecek ve test sertifikaları
sağlanacaktır. Vincin bir bütün olarak anma yükünün %25 üzerinde yeterli düzeyde
kaldırabileceğini kanıtlamak için, montaj tamamlandıktan sonra ve teslim yapılmadan önce, tüm
tesisat rayları ve kirişleriyle birlikte iş sahasında teslim edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 250
Elektrikle çalışan portal vinçler, Sözleşme Çizimlerinde gösterilen düzenlemelere uygun yengeç tip
taşıyıcılı çift kirişli olacaktır.
Vinç yapısı, BS 2573 veya eşdeğer standarda göre bir Sınıf 2 gezer köprülü vincin gereklerine
uygun olarak tasarlanacaktır. Kaldırma ünitesi FEM Sınıf II kalitesine göre tasarlanacaktır. Vinç
tertibatının genel düzenlemesi BS 466 veya eşdeğer standarda uygun olacaktır.
Ana vinç hızları 5 m/dk.yı aşmayacak ve sürünme kaldırma hızı ana kaldırma hızının yaklaşık
1/10'u kadar olacaktır. Çapraz hareket ve uzun hareket hızları sırasıyla yaklaşık 15 m/dk ve 30 m/dk
olacaktır. Tüm hareketler elektrikle sağlanacaktır. Tüm hareketlerde bilyalı veya makaralı rulmanlar
kullanılacaktır. Tüm hareketler için sınırlama anahtarları sağlanacaktır.
Elektrikle çalışan portal vinçler, vincin tüm kapsama alanı için bir bakım platformuyla
donatılacaktır. Platformun her iki tarafında ve gerektiğinde çatılarda bulunan korkuluklar, ilgili
genel şartlara uygun olacaktır.
15.6.3 Vinç Yürüme Kirişi
Düz ve eğri vinç yürüme kirişleri, BS 2853 standardının veya eşdeğer standardın gereklerine göre
tasarlanacak, test edilecek ve onaylanacaktır.
Kirişler yeterli büyüklükte ve mukavemette olacak ve hareket eden araç için alt flanş üzerinde bile
hareketli bir yüzeye sahip olacaktır. Yol kirişleri BS 4360 Yapısal Çelik veya eşdeğer bir
malzemeden yapılacaktır.
Yürüme kirişlerinin güvenli çalışma yükü altında ölçülen maksimum sapması, kapsama alanının
1/500'ünü aşmayacaktır.
15.6.4 Ceraskal Vinçler
Tüm elektrikli ve manuel ceraskal vinçler, yürüme kirişlerinin alt flanşı boyunca hareket edecek
şekilde tasarlanmış dört tekerlekli bir arabadan desteklenecektir.
Tüm elektrikli ceraskallar FEM Sınıf II kalitesine göre tasarlanacaktır.
Vinç işlevleri, vinçten askıya alınmış tek bir metalik olmayan asma düğme istasyonundan yapılacak
ve tüm hareketlerde zemin kontrollü olacaktır. Düğmeler, basmayla çalışır tipte olacaktır.
Vincin elektrik beslemesi, kaldırma kirişleri üzerinde yalıtılmış bir 380 volt 3 faz 4 kabloyla
sağlanacaktır. Ceraskallar kontrolü 110 Volt AC'de yapılacaktır.
İletken sistemi bir toprak iletkeni içerecek ve toplayıcı kontakları yay yüklü olacak veya sürekli
elektrik teması sağlayacak şekilde ayarlanacaktır.
Ceraskal vinç üniteleri, askı zinciri indirildiğinde otomatik olarak çalışacak bir frenle donatılacaktır.
Uygulanan fren, kancadaki yükle orantılı olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 251
15.6.5 Monoray Vinçler
Monoray vinçler temel olarak ceraskal vinçlerle ilgili şartlara uygun olacak ve elektrikle
çalışacaktır.
15.6.6 Bina Tesisatları
Terfi merkezi etc. tesisler için aşağıdaki tesisatlar sağlanacaktır.
Kullanım suyu ve tesisatı (İçme suyu tedariki ve sıhhi tesisat)
Yangın Söndürme Sistemi
Isıtma Havalandırma ve İklimlendirme (HVAC)
Bina tesisatlarının tasarımı ve kurulumunda uluslararası standartlar dikkate alınarak, yerel

yönetmeliklere uyulacaktır.
Yüklenici, şartnamenin ilgili bölümüne göre tüm tasarım hesaplarını, detaylı çizimleri ve katalogları
ve teknik dokümanları Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır.
İçme Suyu Temini ve Sıhhi Tesisat
Binalara içme suyu temin edilmesi için su tedarik sistemi döşenecektir. Kanalizasyonun servis
lavabolarından, yer drenlerinden, duştan ve tuvaletten atık su sistemine boşaltılması için sıhhi
tesisat sistemi döşenecektir.
İşlerin kapsamı tüm boruları, vanaları, armatürleri, sıhhi tesisat elemanları ve aksesuarları, tuvalet
üniteleri, sıcak su jeneratörü ve destek yapılarını içermektedir.
Sıcak su, elektrikli sıcak su jeneratöründen sağlanacaktır. Yüklenici, tüm tuvalet ve duş alanlarına
elektrikli sıcak su jeneratörü sağlayacaktır.
Sıcak su jeneratörün giriş ve çıkışı için izolasyon vanalarıyla donatılacaktır. Soğuk su girişindeki
süzgeç de dahil edilecektir.
Yangın Söndürme Sistemi:
Binalar ve arıtma tesisi sahası için su bazlı yangın söndürme sistemi sağlanacaktır. Sistem, NFPA
gerekliliklerine ve/veya yerel standartlara ve yönetmeliklere göre tasarlanacaktır. Binaların içine
yangın hortumu dolabı temin edilecektir. Yangın hortumu dolabı gömme tip olacak ve 1 adet
hortum, nozul, 1 adet 6 kiloluk ABC tipi kimyasal söndürücü bulunacak ve dolap cam kapaklı
olacaktır.
Sahanın yangın söndürme sistemi kapsamında NFPA gerekliliklerine uygun olarak, hortum
dolabıyla birlikte binaların ve gerekli yerlerin dışına zemin seviyesinden yukarıda yangın söndürme
musluğu temin edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 252
Bağlantı boruları ve vanalarıyla birlikte yangın suyu deposu temin edilecektir. Eğer gerekiyorsa,
Yüklenici bir yangın pompası temin edecektir. Yangın pompaları FM onaylı ve UL listesinde
olacaktır. Yangın söndürme sistemi boru hattı üzerindeki basıncı korumak için yangın söndürme
sistemi için bir jokey pompası sağlanacaktır.
Isıtma Havalandırma ve İklimlendirme (HVAC)
Binalar için merkezi sıcak su ısıtma sistemi sağlanacaktır. Kazan gaz yakıtlı tipte olacaktır.
Yüklenici, sirkülasyon pompaları, genleşme kabı, boru hattı, emniyet valfleri, izolasyon vanaları, üç
yollu vanası, termometresi, manometresi ve otomatik kontrol sistemi (otomatik kontrol sistemi dış
sıcaklığa bağlı olarak çalışacaktır. Sıcak su kazanı çıkış sıcaklığı, üç yollu valf ve kontrol paneliyle
dış hava sıcaklığına göre ayarlanacaktır), borular, vanalar, basınç azaltıcı, basınç ayarlayıcı ve yakıt
sayacıyla (gerekirse) donatılmış bir sıcak su kazanı temin edecektir.
Tüm ısıtma sistemi boruları, standartların ve yerel yönetmeliklerin gereklerine uygun bir şekilde
yalıtılacaktır.
Kazan dairesi içindeki soğuk su boruları, yoğuşmayı önlemek için izole edilecektir.
Kazan merkezinden diğer binalara giden ısıtma sistemi boruları ve boru kanalı sağlanacaktır. Boru
kanalı kapağı yağmur suyu geçirmeyecektir. Ayrıca, kaçak suyu gidermek için boru kanalında
uygun eğim ve dren bağlantısı bulunacaktır.
Baca tipi ve malzemesi kazan tipine göre seçilecek ve yerel ve/veya uluslararası standart ve
yönetmeliklere göre belirlenecektir.
Ofislerdeki ısıtıcı üniteler, panel tipi radyatör olacak ve her ısıtıcıda giriş ve çıkış izolasyon vanası
bulunacaktır.
Her oda, mutfak vb. için split tip klima ünitesi sağlanacaktır.
Toplantı odası, laboratuvar ve kontrol ofisleri için temiz hava sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 253
16. ELEKTRİK, ENSTRÜMANTASYON VE KONTROL İŞLERİ
Yüklenici, elektrik işlerinde aşağıdaki koşullara ek olarak ilgili ILBANK Şartnamelerine ve

16.1 Genel
Genel ve teknik şartnamelerde verilen Elektrik İşleriyle ilgili şartların, Sözleşme kapsamında
gereken tüm iş kalemlerine ilişkin tüm bilgileri veya açıklamaları verdiği düşünülmeyecektir.
Elektrikli ekipmanlara ilişkin şartların amacı, başlıca gerekli olan elektrikli sistemlerin ve
bileşenlerin kalitesini, işlevlerini ve amacını belirlemek ve belirtmektir. Yüklenici, tüm işler için
gerekli olan bütün elektrik sistemlerini ve hizmetlerini teklifine eklemekle ve işlerin tasarımı için
gerekli olan tam miktarı ve ölçüleri belirtmekle sorumludur.
Yüklenici, en gelişmiş teknolojiye uygun güvenilir bir performans sağlanması için gerekli olan tüm
mühendislik hizmetleri ve tüm aksesuarlar dahil olmak üzere, işler için eksiksiz ve işlevsel elektrikli
ekipmanları teslim edecektir.
İlk uygulama aşamasının tamamlanmasından sonra, tesislerin hedef yılı veya daha uzun bir süreyi
karşılayacak şekilde genişletilmesi planlanmaktadır. Umumi elektrik sistemine yapılacak bağlantı,
nihai elektrik ihtiyaçları için yeterli olmalıdır. Güç kaynağı sisteminin genişletilmesi için gerekli
tüm bileşenler için ayrılan alan, tasarım dahilinde sağlanmalıdır. Gelecekteki genişletmeden
etkilenecek elektrikli ekipmanların diğer tüm sistemleri, yeterli bir alan, güç ve performans yedeği
sağlamalıdır.
Yüklenici, hedef yıla kadar tüm elektrik ihtiyacını karşılamak için yeterli düzeyde elektrik
sağlamalıdır. İşlerin tüm noktalarında söz konusu elektrik arzını temin etmek için en iyi olasılığa
göre elektrik tedarikçisiyle koordineli çalışmalı ve sözleşme yapmalıdır. Elektrik tedariki için
gerekli olan tüm maliyetler teklife dahil edilecektir.
16.2 Teknik Dokümanlar
16.2.1 Genel
Bu bölümde belirtilen dokümanlar, Yüklenici tarafından Müşavir’in Proje Müdürüne, Sözleşmenin

Koşullarında ve İşverenin Gerekliliklerinde belirtilen sayıda ve yine belirtilen süre içinde
sunulacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, inşaat, işletme, koordinasyon veya diğer konuların doğru anlaşılması ve
tanımlanması için gerekli olabilecek ek belgeleri Yükleniciden talep etme hakkını saklı tutar.
Teslim edilecek tüm dokümanlar zamanında sunulacaktır; bu sayede yapılacak yorumlar ve

Müşavir’in Proje Müdürünün talep ettiği değişiklikler, atölyede imalata başlamadan ve/veya
şantiyede montaja başlamadan önce dikkate alınabilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 254
Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacak standart ekipmanların çizimlerinde, kataloglarında veya

broşürlerinde, ilgili tipler, paragraflar, veriler vs. ayırt edici şekilde işaretlenecek veya ilgisiz
bölümlerin üstü çizilecektir. Bu şekilde işaretlenmemiş belgeler kabul edilmeyecektir. Belgelerin
doğru anlaşılması için gerekiyorsa bu belgelerde veya ayrı belgelerde ek açıklamalar yapılacaktır.
Belgelerde bulunan tüm semboller, işaretler, kısaltmalar vs. aynı belgede veya ekli bir sayfada
bulunan bir açıklama (lejant) ile net bir şekilde açıklanacaktır.
Bir belgede (çizim, şema, liste vb.) yer alan her bir cihaz açıkça işaretlenecektir. Bir cihaz için
kullanılan kısaltma işareti, karışıklığı önlemek için, tüm belgelerin tamamında aynı olacaktır. Tüm
belgelerde, belgenin menşeine bakılmaksızın, bir tanımlama işareti veya çizim numarası verilmiş,
Müşavir’in Proje Müdürü tarafından kabul edilmiş bir yeknesak başlık bloğu bulunacaktır.
Ayrıca, belgenin revize edilen kısmı açıkça işaretlenecektir.
16.2.2 İmalat Çizimleri (Shop Drawings)
Yükleme Çizimleri
Yüklenici, daha büyük ekipman parçaları için, ölçüleri, ağırlıkları, aks yüklerini ve planlanan taşıma
ve kaldırma yöntemlerini belirten, bağlayıcı yükleme çizimlerini sunacaktır.
Yükleme çizimleri imalattan önce teslim edilecektir.
Temel Çizimleri
Yüklenici, aşağıdaki konularla ilgili olarak temel çizimlerini sunacaktır:
temeller,
girintiler, blokajlar, açıklıklar,
kanallar,
gömülü parçalar,
eğimler.
Temel çizimleri, işin tasarımı ve uygulanması için gerekli tüm temel ve ilgili bilgileri içerecektir,
örneğin:
boyutlar,
statik ve dinamik yükler,
ankraj kuvvetleri, basınçlar, vb.
geçici veya kalıcı tesislerin sınırları.
Temel çizimleri inşaat çizimlerine ve/veya topografik çizimlere göre hazırlanacaktır.

Teknik Şartname
Sayfa 255
Yerleşim Çizimleri
Yerleşim çizimleri, ekipmanların, ekipman gruplarının veya komple ünitelerin birbirleriyle, boru ve
kablo kanallarıyla, mühendislik yapılarıyla ve yedek alanlarla ve kararlaştırılan koordinatlar ve
sınırlarla ilgili olarak fiziksel yerleşimini gösterecektir. Bu çizimler tüm proje alanı ve ayrıca
münferit alanlar için hazırlanacaktır.
Elektrikli ekipmanlar ve aletler ile kontrol ekipmanlarına ilişkin yerleşim çizimlerinde tüm
teçhizatların yeri (örn. makinelerde, kontrol panolarında, panolarda, kabinlerde ve panellerde,
vericilerde, aktüatörlerde vb.) ve kullanımı belirtilecektir. Teçhizatlar, teknik dokümanlarda
kullanılan aynı standart kısaltmalarla veya kod numaralarıyla belirtilecektir.
Tüm yerleşim çizimleri, ölçeğe göre çizilecektir.
Montaj Çizimleri
Montaj çizimleri tek tek tüm ekipmanlar için sunulacaktır. Çizimlerde, ana ölçüler, seviye
yükseklikleri, toleranslar, ayarlamalar, boşluklar, kapasiteler ve ilgili imalat çizimleri ve parça
listelerinin referans numaraları belirtilecektir.
Elektrikli ekipmanlar ve kontrol ve enstrümantasyon ekipmanlarının montaj çizimlerinde ayrıca,

ilgili ekipmanın tanımlayıcı numarası da belirtilecektir.
16.2.3 Şemalar
Elektrik şemaları için genel olarak IEC 61082-1'e bakılacaktır.
Tek Hat Şemaları
Bu şemalar, temel elektrikli ekipmanların ve ara bağlantılarının basitleştirilmiş bir diyagramıdır.

Tüm devreler sadece tek bir hatla gösterilecektir. Şemalarda, gösterilen ekipmanla ilgili tüm gerekli
teknik bilgiler, ego voltajı, ampakite, kapasite, kısa devre seviyesi, oranlar, voltaj değişimleri,
ölçüm transformatörü ve koruma rölesi endeksleri, kilitleme, şalter sürücü tipi, kod tanımı vb.
belirtilecektir.
Münferit ana bileşenlerin ve panoların tek hat şemalarında ayrıca, her bir kurulum sahası ve
konumu için ayrı ayrı olacak şekilde kontrol, gösterge, ölçüm, sayaç, koruma, otomatik ve diğer
yardımcı cihazlar (reostalar, higrostatlar, kablo ve kutular, vb.) da belirtilecektir.
Lokal:
Santral kontrol bölmesi.
Uzak:
Kontrol Odası (iş istasyonundan)
Teknik Şartname
Sayfa 256
Motor Kontrol Merkezi-MM (MMI'dan)
anahtar bölmesi, kablo sonlandırması
Röle odası (yardımcı röle bölmesi, sıralama rafın, otomatik kontrol, kabin, koruma bölmesinde)
Ayrıca, ayarlanabilir cihazların ilgili önerilen ayarı (koruma ve kontrol cihazları, zaman röleleri,
vb.) da belirtilecektir.
Devre Şemaları
Devre Şemalarında, ana aparatlarıyla birlikte tüm fazlardaki güç devreleri ve pilot devreler (ölçüm
ve kontrol devreleri) gösterilecektir. Gerekli tüm teknik bilgileriyle birlikte, bir cihazın veya tüm
tesisatların, ekipmanın veya devrelerin tam olarak işlevini gösterecektir.
Kontrol kısmı, gerçek fiziksel konumlarına bakılmaksızın, her biri tüm bileşenlerini gösteren ayrı
olarak çizilmiş "akım hatlarına" bölünecektir. Münferit devreler, hat geçişlerinden kaçınarak, düz
bir hat halinde çekilmelidir. Akım yolları (sayılarla belirtilecek), kontrol voltajı kaynağını gösteren
iki yatay hattan itibaren çizilecektir. Ekipmana ait olan veya ekipman veya kontrol cihazlarının bir
parçasını oluşturan tüm cihazlar bu iki hat arasında görünecektir.
Şemada gösterilen tüm kurulu şalterler, kontaktörler, röleler ve diğer aparatların temas gelişimleri,
sayılarla ve aynı sayfada değilse ayrıca sayfa numarasıyla ve ilgili kontaktın kullanıldığı akım
yolunda belirtilerek ilgili kontakt makarasının altında gösterilecektir.
Diğer devre şemalarına olan bağlantılar, kesikli çizgi ayırmaları ve ilgili fonksiyonel kodlarla
açıkça işaretlenecektir.
Tesisatın güç devresi kısmı, çizimin sol tarafında çizilecektir.
Devre şemaları ayrıca tüm terminalleri ve doğru tanımlamalarını içerecektir. Santraller, dağıtıcılar,
vb. gibi yerlerin klemenslerinde birleştirilmiş terminaller, devre şemalarında sınır çizgileriyle
çevrelenmiş kurgusal bir yatay hat halinde gösterilecektir. Devre şemalarının akım yollarının
herhangi bir nedenle ayrılması gerekiyorsa, ilgili karşı terminal mutlaka gösterilmelidir.
Elektrikli ekipmanlar ve kontrol devrelerinin gösterimi, tedarik kapsamının sınırlarında sona

ermeyecek, tüm devrenin tam olarak anlaşılması için gerekli tüm şalt, koruma, ölçüm ve izleme
teçhizatını kapsayacak şekilde genişletilecektir. Başkaları tarafından tedarik edilecek ekipmanların
tüm terminalleri ve işlevleri de devralınacaktır.
Standart Devre Şemaları, elektrik devresinin basitleştirilmesi ve kolay izlenmesi amacıyla

ekipmanların kapsamı, yerleşimi, gösterimi ve tahsisi açısından standartlaştırılmış devre şemaları
kalıplarıdır.
Bağlantı Şemaları
Teknik Şartname
Sayfa 257
Dahili Bağlantı veya Kablo Bağlantı Şemaları, bir cihaz içindeki veya bir gruba ait birkaç cihaz
arasındaki kablo veya tel bağlantılarını gösterecektir. Terminaller ve terminal kutuları dahil olmak
üzere doğru fiziksel konumda düzenlenmiş bir grubun tek bileşenlerini veya aparatlarını içerecektir.
Bağlantılar, çizgilerle veya "kablosuz" bağlantı şeması olması halinde bir kablo tablosuyla
gösterilecektir.
Harici bağlantı veya ara bağlantı şeması, bir tesisatın farklı birimleri arasındaki harici kablo veya
boru bağlantılarını gösterecektir.
Blok Şemalar
Blok Şemalar, tüm bağlantıları göstermeden semboller, blok semboller ve resimler vasıtasıyla bir
sistemin parçaları arasındaki ana ilişkileri basit bir şekilde göstermek için kullanılacaktır. Servo
motorlar, amplifikatörler, bilgi işlem modülleri, vb. gibi münferit bileşen türleri için kullanılan
semboller şemada veya ekli bir gösterge (lejant) üzerinde net bir şekilde açıklanacaktır.
Gerekiyorsa, temel olarak bir tesisatın, ekipmanın veya devrenin çeşitli bölümleri arasında bulunan
fonksiyonel ilişkileri gösteren çizgilerle birbirine bağlanan ana hatlara eklenmiş açıklayıcı
metinlerden oluşan bir Blok Metin Şeması hazırlanabilir.
Mantık Şemaları
Mantık veya Fonksiyon Şemaları, elektriksel gerçekleştirmelerini dikkate almadan sadece ikili
mantık elemanlarını ve bunların çeşitli proses ekipmanları üzerindeki etkilerini göstererek mantık
ve ardışık kontrollerini ve bağlantılarını göstermek için kullanılacaktır. İkili sinyallerin işlenmesi ve
birleştirilmesi için mantık fonksiyon elemanları (AND, OR, NOR, STORAGE vb.) kullanılacaktır.
Proses Şemaları
Proses veya Borulama ve Enstrümantasyon Şemaları, tip, boyutlar, bağlantı parçaları, flanşlar vb.
dahil olmak üzere boru hatlarını ve akış yönlerini gösterecektir. Bu şemalar ayrıca proses verilerini,
ölçüm noktalarını, enstrümantasyon kontrol fonksiyonlarını ve ekipmanların yerlerini gösterecektir.
Tüm borulama ve enstrümantasyon şemaları, ISO 3511'in en güncel baskısının gerekliliklerine

uygun olacaktır.
Terminal Şemaları
Bu şemalar, her türlü terminal kutusu, marşaling rafı, kontrol bölmesi, şalt panosu vs. için
hazırlanacaktır ve terminalleri (uygun şekilde numalandırarak) ve bağlı iç ve/veya dış iletkenleri
(teller veya kabloları) gösterecektir.
Her bir şalt panosu, terminal kutusu, pano vb. gibi bölümlerin terminal şaması, aşağıdaki bilgileri
içerecek ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
Teknik Şartname
Sayfa 258
gelen ve giden kablo ve tellerin hedefleriyle birlikte terminal kutusunun terminal numarası (terminal
numarası ve akım yolu),
kablo adı,
kablo tipi,
iletkenlerin sayısı ve kesiti,
iletkenlerin tahsis edildiği yerler,
yedek iletken sayısı,
kablonun yaklaşık uzunluğu ve adı.
Koruma Koordinasyonu Şemaları
Bu şemalar, her bir güç kaynağı devresi için grafik şeklinde aşağıdakileri gösterecektir:
tüm cihaz transformatörleri ve rölelerinin teknik verileriyle birlikte devrenin basitleştirilmiş tek hat
şeması,
ilgili koruma cihazlarının koordineli trip eğrileri,
koruma cihazlarının ayarı.
Hidrolik Kontrol Şematik Diyagramları
Yüklenici, tüm hidrolik kontrolleri, sınırlama şalterlerini, pozisyon göstergesi işlevlerini, boru
ebatlarını, vanaların ve basınç anahtarlarının ayarlarını, pompa ve motor boyutlarını içerecek
şekilde bir hidrolik şematik diyagramı Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunacaktır. Şemadaki
her bir ürüne bir poz numarası verilecek ve her bir ürünün ve işlevinin listelendiği bir tablo
eklenecektir.
Acil Kapatma Şeması
Bu şema, acil kapatma esnasındaki sıralı adımları ve karşılıklı bağımlılıkları gösterecektir.
16.2.4 Teknik Özellikler (Spesifikasyonlar)
Malzeme veya Ekipman Teknik Özellikleri (Spesifikasyonlar)
Tüm ana ekipmanlar ve tesisatlar için malzeme veya ekipman teknik özellikleri dokümanları
hazırlanacaktır. Bu dokümanlarda, üretici adı ve ilgili teknik veriler belirtilecek, ekipmanın
performansı açıklanacak (tasarım, yapı, malzeme, boyutlar, korozyon koruması vs.) ve bir parça
listesi içerecektir.
Elektrikli ekipmanların teknik verileri asgari olarak aşağıdakileri içerecektir:
Teknik Şartname
Sayfa 259
izin verilen maksimum ortam koşulları (sıcaklık, nem),
anma akımı ve anma kapasitesi/verimi,
hidrolik cihazlar için anma debisi ve basınç verileri,
belirtilen en ağır saha koşullarında yukarıdakilerle aynı veriler,
anma gerilimi ve oranı veya regülasyon/ayar aralığı,
maksimum işletme gerilimi (lEG'ye göre),
güç frekansı ve darbe dayanım gerilimleri,
maksimum dinamik (subtransient) olarak kısa süreli (1 sn) akım değeri ve tasarım arıza akımları,
tepe ve kesme akımı,
ölçüm transformatör ve transdüserlerinin oranı, yükü ve doğruluğu,
koruma rölelerinin ve devre kesicilere ve kontaktörlere doğrudan bağlı anlık veya termal
salınımların türü ve kodu numarası,
her voltaj seviyesi için güç gereksinimleri (AC/DC).
Spesifik gereklilikler aşağıdaki gibidir:
Motor Özellikleri (Spesifikasyonlar)
Motor Teknik Özellikleri dokümanı, motorun sıcak durumlardaki ısıl özellikleri, motor sürücüsüyle
çalışırken başlatma özelliği ve uygun motor koruma rölesinin (hem sıcak hem soğuk) seçilmesi ve
kilitli rotor koruması için gerekli tüm verileri içerecektir. Yapı tipi, koruma sınıfı ve yalıtımı da
belirtilecektir.
Kablo Özellikleri (Spesifikasyonlar)
Kablo Teknik Özellikleri, ilgili ortam sıcaklıklarında münferit tesisat tipleri için azalma
faktörlerinin hesaplamasını, kabloların gruplandırılmasını ve ayrıca her bir kesitle ilgili olarak
aşağıdaki bilgileri içerecektir:
nominal akım taşıma kapasitesi,
maksimum kısa devre kapasitesi,
voltaj düşüşü,
kablonun tipi, yalıtımı, zırhlanması ve kılıflanması,
kablo sonlandırma tipi, tanımı ve kataloğu/broşürü.
Teknik Şartname
Sayfa 260
Kablo kanalları, devreleri, destek yapıları ve diğer aksesuarlar için ayrı spesifikasyonlar
hazırlanacaktır.
Ölçüm ve Kontrol Aletleri Teknik Özellikleri (Spesifikasyonlar)
Değişken ortam koşullarına ve güç kaynağı gereksinimlerine göre performansın doğruluğu

belirtilecektir.
16.2.5 Listeler ve Çizelgeler
Motor Listeleri
Motor Listeleri, güç dağıtım panolarına göre hazırlanacaktır. Motorlar, asgari olarak aşağıdaki
bilgileri/verileri içerecektir:
ürün kimlik numarası,
açıklama,
tahrikli makinenin üreticisi, tipi, anma verileri,
elektrik motorunun/tüketicisinin üreticisi ve tipi,
nominal kapasite,
servis faktörü (tahrik edilen makinenin motor gücü ve güç gereksinimi arasındaki oran)
nominal hız,
anma gerilimi,
anma akımı,
başlangıç akımının nominal akıma oranı,
çekme torkunun nominal torka oranı,
anma kapasitesinde güç faktörü,
anma kapasitesinde verimlilik,
makine tasarım yükünde güç tüketimi,
toplam ağırlık,
tasarım/muhafaza /soğutma (IEC'ye göre),
çalışma şekli (sürekli / aralıklı başlatma),
çalıştırma yöntemi / izin verilen çalıştırma frekansı,
Teknik Şartname
Sayfa 261
besleyicinin adı,
motor koruması,
ilgili Standart Devre Şeması (kategori),
maksimum güç kablosu sayısı ve çapı,
rulman üreticisi ve rulman tipleri,
yağlayıcı üreticisi, tipi ve miktarı, bakım aralığı,
fırçaların üreticisi, tipi, sayısı, ölçüleri, yay basıncı ve bakım aralığı.
Motor Yol Verici Listeleri
Motor Başlangıç Listeleri, motorlar için kullanılan tüm yol vericileri ve kontaktörleri kapsayacak ve
asgari olarak aşağıdaki teknik bilgileri içerecektir:
ürün kimlik numarası,
nominal ve gerçek akım değerleri, gerilim değerleri, bobin değerleri, üretim ve kesme kapasiteleri,
çalışma şekli halinde elektrik tasarım verileri,
maksimum güç kablosu boyutu,
maksimum kontrol kablosu boyutu,
akım trafosu oranı, sınıfı ve kapasitesi,
koruma rölesi türü ve katalog numarası,
koruma rölelerinin ayarlanması ve korumalı devrenin maksimum sürekli değeri,
ana ve kontrol devreleri için yedek sigortaların/MCS'lerin tipi ve akım değeri.
Not: Motor Yol Verici Listeleri yerine, şalt kılavuzlarının bir parçasını oluşturan yeterli ekipman
listeleri sunulabilir.
Kablo Listeleri
Kablo Listeleri, her bir kabloyla için asgari olarak aşağıdakileri içerecektir:
tanımlama sistemi kablo tipine göre kablo numarası,
anma gerilimi,
iletkenlerin sayısı ve ölçüleri,
toplam çap,
Teknik Şartname
Sayfa 262
her iki uçta kablo sonlandırma,
bölme/ekipman tanımlaması ve terminal numaralarıyla her iki uçtaki bağlantı noktası,
kablo yönlendirmesi.
Birbirine bağlı hücreler kullanılması durumunda, listeler aşağıdakileri belirtecek şekilde

hazırlanacaktır:
Gelen ve çıkan kablolar için kablo sonlandırması
Arabağlantı kablolaması
Ölçüm Listesi
Bu listede, hem yerel hem de uzaktan olmak üzere tüm ölçümler belirtilecek ve asgari olarak
ürün/tesis kimlik numarası, işlev kodu,
ölçme döngüsünün tanımı,
aldı noktası verileri,
yerel cihazların verileri (dedektörler, cihaz transformatörleri, vericiler),
uzak cihazların verileri.
Kablo Listeleri
Bu listelerde tüm alarmlar belirtilecek ve asgari olarak aşağıdakileri içerecektir:
ürün/tesis kimlik numarası, işlev kodu,
alarm tanımı,
ilgili devre şemasına atıfla alarm dedektörü (kontak) verileri,
alarm anons cihazı verileri (konum ve açık metin etiketleme),
grup alarmları.
Son Kontrol Elemanları Listesi
Bu listede tüm kontrol aktüatörleri ve kontrol vanaları belirtilecek ve asgari olarak aşağıdakileri
içerecektir:
Ürün/tesis kimlik numarası,
Boru ve vana bağlantı verileri,
Teknik Şartname
Sayfa 263
Vana yerleşim düzeni verileri,
Gereken maksimum ve nominal güç
Atölye Testi Programları
Ekipman ve tesisatların atölye testi için münferit programlar (örn. malzemeler, makineler, şalt
cihazları, kontrol cihazları, kablolar, vb.) hazırlanacaktır. Atölye Test Programları asgari olarak
kimlik numarasıyla birlikte test edilecek ürün veya ekipman,
üretici,
testin planlanan yeri ve tarihi,
test tipi ve yöntemi, performans verileri, toleranslar
geçerli standartlar veya spesifikasyonlar
test kurumu,
belgelendirme,
Müşavir’in Proje Müdürünün bulunması,
sevkiyata onay,
notlar.
Bahsi geçen programda veya ayrı formlarda, uygulanacak test prosedürü, her bir test maddesi (test
tipi) için bir açıklama, test yöntemi/standartları, kullanılan aletler, örnek/rutin test ve test kararı
belirtilecektir.
Saha Testi Programları
Bu programların kapsamı, yukarıdaki 4.5.7 maddesinde belirtilenlere benzer olacaktır, ancak saha
testiyle ilgili değişiklikleri içerecektir. Sahadaki testler, İşverenin Gerekliliklerinde belirtilen testleri
ve standart uygulamaları kapsamında üreticiler tarafından önerilen testleri içerecektir.
Yedek Parça, Alet ve Cihazların Listesi
Tedarik kapsamında yer alan tüm yedek parçalar, aletler ve cihazlar, her ekipman için ayrı ayrı
listelenecektir. Listeler mümkün olduğunca aşağıdakileri içerecektir:
ürün ve fabrika kimlik numarası,
ilgili ekipman parçasına tam referans ile açıklama,
Teknik Şartname
Sayfa 264
üretici,
model numarası, sipariş numarası veya üreticinin diğer tanımlayıcı numarası,
teknik veriler,
çizim numarası,
miktar,
ağırlık,
depolama şartları.
Tesis Kimlik Numaraları Listesi
Bu liste, kullanılan tesis kimlik numaralarını alfabetik bir sırayla içerecektir ve bu numaraların her
biriyle ilgili olarak, ilgili ürünün açıklaması (ekipmanın adı, örneğin ekipmanın etiketinde yazan
şekilde) ve yeri (dış mekanın ve bulunduğu kat veya bina/oda alanının kat ve oda numarasıyla
birlikte kısa açıklaması) belirtilecektir.
16.2.6 Hesaplamalar
Çizimlere ek olarak veya sözleşme belgelerinin gerektirdiği durumlarda, Yüklenici, ana ölçülerin,
gerilim seviyelerinin, boyutların ve işletme özelliklerinin ve güvenlik faktörlerinin ilgili
hesaplamalarını, hesaplarda kullanılan prensipleri açıkça belirtecek şekilde, Müşavir’in Proje
Müdürünün kontrolüne sunacaktır. Hesaplamalar, formülleri, standartları, test sonuçlarını, temel
varsayımları vs. içerecektir. Hesaplama yöntemi, uygulama yöntemleri, değişken ve sabitlerin
açıklaması, kısaltmaların açıklaması vs. gibi temel bilgiler olmadan sunulan bilgisayar
hesaplamaları kabul edilmeyecektir.
Kısa Devre Hesaplamaları
Kısa devre hesaplamaları IEC Standardı veya VDE Standardı 0102, bölüm 1'e göre yapılacaktır.
Topraklama Tesisatı Hesaplamaları
Topraklama Tesisatı Hesaplaması, kısa devre akımları baz alınarak, tesisin topraklama tesisatının ve
olası gradient kontrol sisteminin yerleşim düzeni için uygulanacak ilgili tasarım kriterlerini
belirleyecektir, örneğin:
topraklama direnci,
toprak elektrotları veya iletkenleri (sayısı ve boyutları),
örgüsel ağ ve farklı konumlarda potansiyel gradient kontrolü için diğer araçlar (örgü genişlikleri ve
boyutlandırma),
Teknik Şartname
Sayfa 265
maksimum temas ve adım gerilimleri.
Elektrik Yükü Hesaplamaları
Yük hesaplamalarında, her bir voltaj seviyesi (AC ve DC) ve her bir dağıtım panosu/MCC için
aşağıdaki veriler belirtilecektir:
tüm tüketicilerin anma kapasitesi,
eşzamanlı olarak çalışabilen maksimum özdeş tüketici sayısı,
kVA cinsinden toplam elektrik talebi ve çalışan makinenin nominal işletme esnasındaki güç
faktörü,
bunlar şu alt bölümlere ayrılacaktır:
başlatma
nominal çalışma
kapatma
durma
Maksimum elektrik yükleri, özellikle acil durumlarda, birkaç ana ve alt dağıtım panosunu beslerken
en olumsuz durum dikkate alınarak belirlenecektir.
AG Kesiciler ve Minimum Kablo Kesitlerinin Seçimi
Kablo bağlantılarının minimum boyutu, kabul edilebilir azami sıcaklıklar ve değerler (sürekli ve
kısa devre koşulları) uygulanarak hesaplanacaktır.
Sonuçlar asgari olarak aşağıdakileri içeren bir tablo halinde gösterilecektir:
anahtarlama tertibatının önündeki ve arkasındaki maksimum başlangıç simetrik kısa devre akımı
(kesici/sigorta),
kesici ayar aralığı,
geçiş akımı,
ortaya çıkan minimum kablo kesiti,
uygulanabilir standart kesit.
Teknik Şartname
Sayfa 266
16.3 Elektrikli Ekipmanlar
16.3.1 Genel
İşverenin Gerekliliklerine göre bu sözleşme kapsamında sağlanacak elektrikli veya mekanik

tesisatların elektrikli ekipmanları, aksi belirtilmedikçe bu bölümde öngörülen şartlara uygun
olacaktır.
Tüm bileşenler onaylanmış ve güvenilir bir tasarıma sahip olacaktır. En üst düzeyde yeknesaklık ve
birbiriyle değiştirilebilirlik sağlanacaktır. Tasarım, bileşenlerin bakım ve onarımını kolaylaştıracak
yapıda olacaktır.
Ekipmanlar, mümkün olan en geniş ölçüde Yüklenicinin atölyesinde önceden monte edilecek, tüm
cihazlarıyla donatılacak ve ortak klemenslerinde kablolanacaktır.
Aksi belirtilmedikçe, en başta belirtilmiş olsun veya olmasın Yüklenici tarafından seçilen veya
önerilen ana elektrikli ekipmanların değerleri, kullanımda karşılaşılabilecek en kötü durumlar
dikkate alınarak %10 oranında bir emniyet payı içerecektir. Söz konusu temel özellikler
onaylanmadan önce, Yüklenici, tüketici listeleri, kısa devre hesapları, azalma faktörlerini vb. içeren
ilgili tüm bilgileri sunacaktır.
Kısa devre hesapları, her elektrikli bileşenin, en kötü şartlarda ortaya çıkan arıza seviyeleri ve
süreleri dikkate alınarak arıza koşullarında maksimum gerilimlere dayanabileceğine dair tam kanıt
sunularak değerlendirilecektir (örneğin, ilgili ana koruma cihazının arızalanması ve yedek koruma
cihazıyla arızanın gecikmeli olarak giderilmesi gibi).
Tüm ekipmanlar, mevcut iklim koşullarında çalışmaya uygun olacaktır.
Dış mekandaki tesisatlar, gerektiğinde uygun kaplamalarla güneş radyasyonuna karşı korunacaktır.
Yüklenici, tedarik edilen tüm ekipmanların, kablosuz iletişim cihazlarından yayılan sinyallere karşı
hassas olmamasını temin edecektir.
16.3.2 Standartlar
Aksi belirtilmedikçe veya kabul edilmedikçe, tüm ekipman ve tesisatların tasarımı, üretimi ve testi,
ilgili IEC yayınlarının veya eşdeğer yerel standartların en güncel baskısına kesinlikle uygun
olacaktır.
16.3.3 Renk Kodu
Mümkün olan azami ölçüde üreticinin boyama sistemleri kullanılacaktır, ancak bu sistemler her
zaman Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır. Ekipmana uygulanan son boya katları,
gerektiğinde tüm bitişik montajlarla uyumlu olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 267
16.3.4 Elektrik Motorları
16.3.4.1 Genel
Tüm motorlar, onaylı üretime sahip olacak ve bu alt bölümün gerekliliklerine uygun olacaktır.
Aynı tip ve boyuttaki motorlar tamamen birbirinin yerine geçebilir özellikte ve mümkün olduğu
ölçüde, IEC standart motor boyutlarına uygun olacaktır.
Genel konstrüksiyon sert ve sağlam olacak, hafif metal alaşımlı kasalar kabul edilmeyecektir. Her
türlü korozyondan kaçınmak için tüm önlemler alınacaktır.
Tüm motorlar, uygun olduğu şekilde onaylanmış kaldırma kancaları veya delikli cıvatalarla
donatılacaktır. AC motorlar sincap kafesli tip rotorlara sahip olacaktır.
16.3.4.2 Motor Güç Değerleri
Motorların güç değeri, ilgili ekipmanın gereksinimlerini karşılamak için yeterli olacaktır. Beklenen
azami güç gereksiniminde kurulu motor veriminin tahrik edilen makinenin şaftında gerekli güce
oranını ifade eden servis faktörü, aşağıdaki gibi uygulanacaktır:
Makinenin Güç Gereksinimi Servis Faktörü
5 kW'a kadar 1.2
5 kW'dan fazla 1.1
AC motorlar, nominal frekansın %95 ila %105'i arasındaki herhangi bir frekansta ve/veya nominal
voltajın %90'ı ile %110'u arasındaki herhangi bir voltaj değişimiyle nominal verim koşulları altında
sürekli olarak çalışabilecektir. Nominal gerilimin %130'unda geçici bir aşırı gerilim de
sağlanacaktır.
Ayrıca, motorlar, 10 saniyelik bir süre boyunca %70 nominal voltajda çalışırken stabil çalışmayı
sürdürebilir özellikte olacaktır. Sürekli yük altındaki motorlar için çekme torku, nominal torkun en
az %160'ı ve aralıklı olarak yük altındaki motorlar için ise nominal torkun % 200'ü olacaktır.
DC motorlar, nominal yüklerin %90 ila %110'u arasında herhangi bir voltajda, tüm yükler için sabit
bir ayarla sürekli olarak çalışabilecektir.
Aksi onaylanmadığı sürece, yüksüz ve tam yük arasındaki hız düşüşü, yüksüz hızın %10'unu
aşmayacaktır.
16.3.4.3 Başlatma
AC motorlar doğrudan online başlatma için tasarlanacaktır. Faz karşıtlığında bile %100 doğal bir
artıkla nominal voltajın %110'unda sonsuz bir baraya zarar vermeden çalıştırılabilir olacaktır.
Motorların ayrı ana ve yardımcı baralardan çalıştırılması için, nominal voltaja göre %20'lik bir anlık
Teknik Şartname
Sayfa 268
gerilim düşüşü dikkate alınacaktır. Motor terminallerine uygulanan nominal voltajın %85'i ile, her
bir motor, ilgili yükü, tam yük torkunun minimum %5'lik bir torkuyla, tam hıza çıkarabilecektir.
Maksimum başlatma akımları (bir tolerans olmadan) aşağıdaki değerleri aşmayacaktır:
50 kW kadar güce sahip LV motorlar için nominal akımın 2,5katı,
50 kW veya üstü güce sahip AG motorlar için nominal akımın 2,5 katı,
DC motorlar için nominal akımın 1,5 katı (başlatma rezistanslarıyla).
Genel olarak, tüm motorlar eşit aralıklarla saatte üç soğuk başlatmaya dayanabilecek kapasitede
olacaktır. Her LV motoru, aynı koşullar altında veya yirmi dakikada bir zararlı ısıtma olmadan üç
ardışık başlatmaya dayanabilecek kapasitede olacaktır.
Sık otomatik başlatma için motorlar yeterli bir güce sahip olacaktır. Yüklenici, motor listesinde,
motor tasarımına uygun olarak izin verilen başlatma sıklığını belirtecektir.
16.3.4.4 Sargı ve Yalıtım Sınıfı
Tüm motorların yalıtımı F sınıfı olacaktır, ancak B sınıfı malzemelerin sıcaklık sınırlarında
çalışabilecektir. Nemli yerlerde çalışmaya, aşındırıcı gazlar ve buharlarla ara sıra temasa ve
sıcaklıktaki önemli dalgalanmalara uygun olacaktır.
Stator sargısı, daha önce belirtildiği gibi, direct-on-line başlatma ve aktarma koşulları nedeniyle
kuvvetlere dayanacak şekilde uygun şekilde desteklenecektir. Sargı örtüsü ve kuyrukları
higroskopik olmayacaktır.
Stator sargısı, ilgili koruyucu cihazların belirlediği süre boyunca maksimum kaçak akımına
dayanacak kapasitede olacaktır.
Rotor sargısı, tekrarlı direct-on-line başlatma dahil olmak üzere sorunsuz bir şekilde sürekli
çalışacak biçimde tasarlanacaktır. Rotor, herhangi bir sargı çıkması gözlenmeden 2 dakika boyunca
%120'lik bir aşırı hız testine tabi tutulacaktır.
16.3.4.5 Havalandırma ve Muhafaza Tipi
Tüm motorlar, 60947-1/60529 sayılı IEC Önerisine göre IP 54 koruma sınıfına sahip, tamamen
kapalı fan soğutmalı tipte olacaktır. Kablo sonlandırma noktaları IP 55 sınıfı olacaktır.
Tahrik ucunun karşı tarafından çekilen harici bir soğutma havası devresiyle yeniden soğutulan
kapalı bir dahili soğutma havası devresine sahip olacaktır.
Motorların dış mekanlara yerleştirildiği durumlarda, hava koşullarına dayanıklı bir tasarım
seçilecektir. Yoğunlaşmış nemi tahliye etmek için mahfazanın en alt noktasında bir boşluk
bulunacaktır. IEC boyutu 132 ve üzerindeki LV motorları, hareketsiz olduğu dönemlerde nemin içte
yoğuşmasına karşı koruma için otomatik kontrollü ısıtma elemanlarıyla donatılacaktır. Söz konusu
Teknik Şartname
Sayfa 269
AC ısıtıcı, motor mahfazasının içine uygun şekilde sabitlenecek ve uçları ayrı bir AG terminal
kutusuna yönlendirilecektir.
Dış mekana monte edilen ve doğrudan güneş ışınımına maruz kalan motorlar, maksimum 85°C
metal sıcaklığı aşmayacak sınıfta olacaktır. Gerektiğinde, bu motorlar güneş kalkanlarıyla
donatılacaktır.
Dikey motorlar, kir vb. girişini önlemek için bir üst kapakla donatılacaktır.
16.3.4.6 Rulmanlar
Mümkün olduğunca, tüm LV motorları için kendinden yağlamalı bilyeli ve katı yataklı makaralı
rulmanlar sağlanacaktır; dikey motorlar onaylanmış taşıyıcı yataklara sahip olacaktır. Yaklaşık 1
kW ve üstü nominal değerlere sahip tüm motorlarda, motor çalışırken yağlamaya imkan veren ve
aşırı yağlamayı önleyen yağlayıcılar bulunacaktır. Ayrıca, rulmanlar, evrensel bir gres tabancası
kullanılmasına imkan veren gres nipelleriyle donatılacaktır.
Kaymalı rulmanlar kullanıldığında, kendinden veya basınçlı yağlama tipinde olacaktır. Basınçla
yağlama gerekiyorsa, hem motor hem de çalıştırılan makine için ortak olarak ayarlanacak ve bir
yardımcı yağ pompasının çalıştırılmasına gerek kalmadan başlatma ve kapatma işlemleri sırasında
yağlama sağlanmasına yönelik özellikler sağlanacaktır. Kendinden yağlamalı rulmanlar, taşma
borusu ve yağ toplama kabı bulunan kolay erişilebilir bir yağ deposuyla donatılacaktır.
Tüm rulmanlar çalışma sırasında veya sabitken rulmanları sökmeden kolayca kontrol edilebilir
olacaktır. Rulmanlar, toz girişine ve yağ sızıntısına karşı ayrıca korunacak ve sızdırmazlığı
sağlanacaktır.
Bağımsız rulmanlarda, motor ve rulman ayakları ortak bir taban plakasına takılacaktır.
Bilyalı veya makaralı rulmanlarla donatılmış motorların taşınmasında nakliye hasarını önlemek için
özel rulman destekleri sağlanacaktır.
Yağlama, yağ değişimi vb. gibi bakım işleri motorların çalışma süresine bağlıysa, motor kontrol
merkezlerine çalışma saati ölçme aletleri takılacaktır.
16.3.4.7 Şaftlar ve Kaplinler
Motorlar, 60072-1 sayılı IEC Önerisine göre, anahtar ve kama yuvalı, silindirik şekilli bir serbest
şaft uzatması ve motor şaftına bastırılacak ve motorla birlikte dengelenecek motor yan kapliniyle
donatılacaktır. Bir kaplin koruması sağlanacaktır.
16.3.4.8 Fırça Tutucu ve Komütatörler
DC motorların fırça tutucusu, sabit fırça basıncını sağlayacak şekilde tasarlanacaktır.

Değiştirilmeden en az 6 ay çalışmaya dayanabilecek karbon fırçalar sağlanacaktır. Her fırça
bağımsız olarak ayarlanabilir olacak, ancak ömrü boyunca ayar gerektirmeyecektir. Fırça
Teknik Şartname
Sayfa 270
tutucunun, fırçalar aşınırken komütatöre temas etmesine izin veren veya basıncı parmaklardan
geçen bir fırça tasarımı kabul edilmeyecektir.
Titreşimlerin komütasyonu etkilememesini sağlamak için kutup başına ikiden az olmamak üzere
yeterli sayıda fırça takılacaktır.
Komütatörlerin minimum güvenli aşınma payı, komütatör çubuklarının toplam kalınlığının yüzde
20'sinden (yirmi) az olmayacak ve minimum emniyet çapı açıkça işaretlenecektir.
16.3.4.9 Terminal Kutuları ve Topraklama
Terminal kutuları, bağlantıların kabul edilebilir bir şekilde yapılabilmesi için yeterli büyüklükte
olacaktır. Gelen kablonun doğru yönlendirilmesi ve sabitlenmesi için terminal kutularında destekler
sağlanacaktır.
Kabloları takılmış terminal kutuları, kısa devre akımı ve motor koruma cihazları tarafından
belirlenen arıza giderme süresine sahip besleme sistemlerine bağlantı için uygun olacaktır.
Terminal kutusu kapağının içine kalıcı olarak yapıştırılmış bir bağlantı şeması yerleştirilecektir.
Motorlar sadece bir dönüş yönü için sağlanmışsa, bu açıkça belirtilecektir.
Terminal kutuları tamamen kapalı olacak ve nem ve toz girişini önleyecek şekilde tasarlanacaktır.
Tüm birleşme yerleri, neopren veya benzeri malzemeden contalarla flanşlanacaktır. 1 kW
üzerindeki motorlar için, terminal kutusu motorun iç hava devresinden yalıtılacaktır.
Boyutuna bağlı olarak, LV motorların terminal kutusu, onaylı bir kablo ayırma parçasıyla veya
gereken şekilde delinmiş ve kablo sabitleme ve sızdırmazlık için uygun bağlantı parçalarıyla
donatılmış bir salmastra plakasıyla donatılacaktır. Bu açıklıklar nakliye sırasında geçici olarak
kapatılacak veya sızdırmazlığı sağlanacaktır.
Topraklama amacıyla, her motorun şasinin alt kısmında yeterli boyutta rondelalı cıvatalar
bulunacaktır. Ayrıca, her terminal kutusunda bir topraklama vidası bulunacaktır. Her
ekipman/santral, iki ayrı topraklama şeridiyle en az iki ayrı noktada topraklanacaktır.
Vakum tipi anahtarlama tertibatıyla kontrol edilen motorlar, gerekirse, anahtarlama işlemlerinden
kaynaklanan fazla aşırı gerilimleri bastırmak için dalgalanma yönlendiricileriyle (surge diverter)
donatılacaktır. Yüklenici buna gerek olmadığını kanıtlamalıdır.
16.3.4.10 Ölçme ve İzleme
Büyük LV motorları (50 kW üstü), iletkenleri LV terminal kutusuna çıkarılacak olan stator
sargısının her fazına gömülü yuva sıcaklık algılama cihazları (direnç termometreleri) ile
donatılacaktır.
Bu ölçümlerden, termostatik veya elektronik olarak en az bir maksimum sıcaklık kontağı, alarm
vererek ve/veya ilgili motor yol vericiyi tetikleyerek elde edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 271
Kovan yataklı motorlar, lokal kontrol için her rulmanda bir kadranlı termometre ve uzaktan
gösterge için termokupl veya direnç termometresi, çalışma ve bekleme için işaretlenmiş yağ
seviyesi göstergeleri, gerekiyorsa yağ akış göstergesiyle donatılacaktır ve 1000 kW üstü büyük
motorlar için, iç soğutma devresinin sıcak ve soğuk hava sıcaklığını izlemek için ayrıca iki tane
kadranlı termometreyle donatılacaktır. Her kadranlı termometrede, belirlenen sıcaklıklarda alarmı
ve çalışmayı başlatmak için iki tane ayarlanabilir kontak bulunacaktır.
16.3.4.11 Gürültü Seviyesi ve Titreşimler
Tüm çalışma koşullarında motorların gürültü seviyesi 85 dB (A) değerini aşmayacaktır.
Uygunsuz ve zararlı titreşimleri önlemek için, tüm motorlar statik ve dinamik olarak
dengelenecektir.
Titreşim yer değiştirmeleri veya hızı, 80 ila 315 arası IEC motor boyutları için DIN 45 665'e göre
ölçülecektir. Tüm motorların sonuçları nRn (azaltılmış) sınırları dahilinde olacaktır.
16.3.4.12 Testler
Her motor fabrikada test edilecek ve sahada bir teste tabi tutulacaktır. Fabrikada aşağıdaki testler
yapılacaktır. Yüklenici, tip testlerini yapmak yerine, onaylı bir laboratuvarda aynı tasarıma sahip
ekipman üzerinde yapılan tip testleri sertifikalarını sunabilir.
16.3.4.13 Atölye Testleri:
Sargı dirençlerinin ölçülmesi,
Yüksüz ve kısa devre ölçümleri,
Başlatma akımı ve tork ölçümü (50 kW veya üstü motorlarda),
Verimlilik ölçümü (tip testi),
Isı testi çalışması (100 kW veya daha yüksek nominal motorlarda tip testi),
Dielektrik testi,
Yalıtım direncinin ölçülmesi,
Aşırı hız testi.
Aşağıdaki testler, tamamen Yüklenicinin sorumluluğunda olmak üzere sahada gerçekleştirilecektir.
16.3.4.14 Saha Testleri:
Yalıtım direncinin ölçülmesi,
Motor titreşimlerinin ölçülmesi,
Teknik Şartname
Sayfa 272
Başlatma süresinin ölçülmesi.
16.3.5 OG ve AG Anahtarlama Düzeni, Hücreler ve Panolar
16.3.5.1 Genel Tasarım ve Yapı Özellikleri
Elektrik dağıtım panoları, girintili panelleri bulunan ve güç ve kontrol kablolarının montajı için
destek yapılarından oluşan destekli haddelenmiş çelik profillerden yapılacaktır. Tüm çelikler en az
2 mm kalınlığında çelik sac olacaktır.
Kapıların, arka veya yan kapakların vb. sallanmasını önlemek için uygun şekilde desteklenecektir.
Hücreler sağlam ve sert yapıda, kendinden destekli zemine monte tipte olacaktır.
Gerekli tüm kaldırma halkaları, delikli cıvatalar, taban çerçeveleri, sabitleme elemanları vb. ile
komple bir şekilde tedarik edilecektir.
Uygunsa, anahtarlama düzeneği mahfazaları, dökme alüminyum alaşımı veya plastik bazlı
malzemelerden de olabilir.
Bilgisayar zeminli odalara monte edilen hücreler, beton zemine sabitlenmiş çelik profillerden
yapılmış kendi destek yapılarına sahip olacaktır.
Aletlerin ve rölelerin doğru çalışması için gerekiyorsa, yeterli titreşim ve darbe gidericiler
takılmalıdır.
Tüm paneller ve hücreler standart bir boyutta olacak ve görünümleri yeknesak olacaktır.
Anahtarlama düzeneği, kapalı, tamamen mahfazalı (LV için koruma sınıfı IP 42), belirtildiği gibi
çekmeceli anahtarlama cihazlarına sahip metal kaplı tipte olacaktır.
Dış mekana monte edilen anahtarlama düzenekleri, IP 55 koruma sınıfına sahip olacak ve
gerektiğinde güneş siperleriyle donatılacaktır.
Bu düzeneklerin yapıları, anahtarlama sisteminin muhtelif bileşenlerinin birbirinden elektriksel

olarak ayrılacak şekilde olacaktır. Baraları devre dışı bırakmak zorunda kalmadan, herhangi bir
hücrede devre kesiciye ve kablo kutusu bölmesine erişilmesi mümkün olacaktır. Menteşeli kapılar
ve cıvatalı paneller sağlanacaktır.
Bağlantı ucu blokları, röleler ve aletler, ekipmanlar çalışırken güvenli bir şekilde erişilebilir olacak
şekilde yerleştirilecektir. Aktif bölümlere erişimi önlemek için uygun kilitler sağlanacaktır.
Tüm aletler, röleler, kontrol ve seçici anahtarlar, gösterge lambaları, basmalı düğmeler ve açma
kolları gömme montaj olacak ve anahtarlama düzeneğinin önündeki uygun yüksekliklere makul bir
şekilde yerleştirilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 273
Mesnet izolatörleri ve burçlar, dökme reçine tipinde olacaktır (kendiliğinden sönen malzemeler).
Ark ve buna bağlı hasarlar, etkilenen şalt bölmesiyle güvenli bir şekilde sınırlandırılacaktır.
Hücrelerin tasarımı, her iki uçta yapılabilecek olası bir uzatmayı kolaylaştıracak şekilde olacaktır.
Hücreler, önden erişilebilir olacaktır ve duvara monte olarak belirtilmemişse, kablo sonlandırma
işinin kolaylaştırılması ve iç tarafa yerleştirilen ana ve yardımcı ekipmanların kolay bakımı ve
onarımı için arkadan erişilebilir olacaktır. Kapıların açılma açısını yaklaşık 100° ile sınırlayacak
yöntemler sağlanacaktır.
Hücreler ve paneller, kapı anahtarlarıyla kontrol edilen iç aydınlatmayla donatılacaktır.
Hücreler tüm kilitleri, kablo ucu kutuları, renk kodlu baraları, iç kabloları, bağlantı ucu blokları ve
aksesuarlarıyla komple bir şekilde tedarik edilecektir.
Baralar, korozyona karşı uygun şekilde korunan ve onaylı tip izolatörlerde sert bir şekilde
desteklenen yüksek iletkenliğe sahip elektrolitik bakırdan yapılacaktır.
Baralar, dağıtım panolarının tüm uzunluğu boyunca uzanan kapalı bölmelere uygun şekilde monte
edilecektir. Baralara erişim sadece cıvatalı kapakların çıkarılmasıyla mümkün olacaktır.
Herhangi bir devre kesici hücresinin arka veya ön kapısının açılması, baraları açığa
çıkarmayacaktır.
Bara bölmesinin dışına döşenen bara bağlantıları, şalt sisteminin diğer parçalarında çalışma
yaparken tehlikeli yanlışlıkla teması önlemek için yalıtılacak veya örtülecektir. Sıcaklık değişimleri
nedeniyle baraların genleşmesi ve daralması için uygun yöntemler sağlanacaktır.
Tüm bara birleşme yerleri ve bağlantıları temas yüzeylerinde pürüzsüz ve gümüş kaplamalı veya
kalaylanmış olacaktır. Amaçlanan kurulum için uygunsa, temas yüzeyleri de parlak şekilde
cilalanabilir ve greslenebilir.
Tüm anahtarlama tertibatı, baralar ve bağlantılar, normal koşullarda veya arıza koşullarında maruz
kalabilecekleri tüm elektrik, mekanik ve termal gerilimlere dayanabilecek özellikte olacaktır.
Gerilim altındaki parçalar ve toprak arasındaki mesafeler ilgili standartlara uygun olacaktır.
Her hücre, gelen kabloların, tercihen her fazın ayrı ayrı topraklanması için cihazlarla donatılacaktır.
Baraların topraklanması için de pay ayrılacaktır. Bu topraklama, gelen devre kesiciyle/kesicilerle
birbirine geçirilmelidir. Gerilim altındaki parçaların topraklanmasını önlemek için güvenlik kilitleri
sağlanacaktır.
Minimum 40 x 6 mm kesitli bir topraklama çubuğu, dağıtım panolarının tam uzunluğu boyunca
döşenecektir. Bu çubuk ana topraklama sistemine bağlanacak ve akım devrelerinin bir parçasını
Teknik Şartname
Sayfa 274
oluşturmayan tüm metalik parçalar ve topraklanacak tüm cihaz trafo terminalleri de ona
bağlanacaktır.
Son kat, kararlaştırılan bir renk verniğinden oluşacaktır. Boya çizilmeye ve operatörün ellerinden
gelen terlere dayanıklı olacaktır. Yapılan boyama; taşıma veya montaj sırasında hasar gören boya
Yüklenici tarafından yerinde kolayca onarılabilecek kalitede olacaktır.
Her hücre/panel uygun bir mimik diyagramla donatılacaktır.
Tüm paneller/hücreler, gelecekteki yardımcı cihazların montajı için %10 oranında bir yedek alana
sahip olacaktır.
Hücrelerde su, buhar veya yağ taşıyan borular bulunmasına izin verilmeyecektir.
Hücrelerin altındaki zemin açıklıkları, ateşe ve haşarata dayanıklı tesisatlar elde etmek için, kablolar
vs. döşendikten sonra Yüklenici tarafından kaplanacaktır.
Gereken yerlerde, uygun rakorlu salmastra plakaları sağlanacaktır.
Ekipmanın tamamında faz rotasyonu ve renk işaretleri kullanılacaktır.
Yüklenici, Elektromanyetik Uyumluluğun (EMC) bu Sözleşme kapsamında tedarik edilen ve

kurulan tüm ekipmanlar üzerindeki etkilerini dikkate alacaktır. Yüklenici, söz konusu tüm
ekipmanların, kabul edilemez elektromanyetik bozulmalara neden olmadan kendi elektromanyetik
ortamında kabul edilebilir bir şekilde çalışabileceği konusunda İşvereni/Müşavir’in Proje Müdürüni
tatmin edecektir.
16.3.5.2 Anahtarlama/MCC Besleyicileri ve Yol Vericileri
Devre kesiciler, sigortalı yük ayırma anahtarları ve motor yol verici üniteleri geri çekilebilir tipte
olacaktır. İki veya daha fazla yol verici veya besleyici aynı hücrede bulunuyorsa, çelik sac veya
yangına dayanıklı yalıtım malzemesi bariyerleriyle birbirinden ayrılacaktır. Gerekirse, hücrenin
metal yüzeyi yangına dayanıklı yalıtım malzemesiyle korunacaktır. Paneller, ana giriş ve çıkış güç
besleyicileriyle birlikte, ilgili tüm yol vericileri ve kontaktörleri içerecektir.
Çekme anahtarlama cihazları, greslenmiş kayar raylar ve/veya makaralar tarafından yeterli
yönlendirmeye sahip şasiye monte edilecektir. Kendinden ayarlamalı fiş ve priz düzeneğiyle
baralara bağlanacaktır. Anahtarlama cihazının geri çekilmesiyle her devrenin tamamen izolasyonu
sağlanacaktır.
Ana kontaklarda, anahtarlama sisteminin çekilmesi üzerine otomatik olarak kapanan kapaklar
bulunacaktır. Büyük devre kesicilerin geri çekilmesi, kranklar, dişliler veya diğer sistemler
vasıtasıyla kolaylaştırılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 275
Fişler ve prizlerin temas yüzeyleri gümüş kaplama olacaktır. Kontaklar, maksimum kısa devre
akımlarına dayanacak ve herhangi bir hasar veya aşırı ısınma olmaksızın anma akımlarını sürekli
olarak taşıyacak kadar büyük boyutlu ve yeterince güçlü olacaktır.
Geri çekilebilir ünitelerde, servis, test ve izole (tam çekilmeye hazır) pozisyonları açıkça
işaretlenmiş olacaktır. Ana devre açılmadığı sürece ünitenin çekilmesini önlemek için mekanik bir
kilitleme sistemi sağlanacaktır. Ünite, tamamen geri çekilmek için manuel olarak serbest
bırakılmadan önce test konumuna pozitif olarak kilitlenecektir. Test pozisyonu, güç devresinden
izole edilmiş ana kontaklarla ilgili şalt sisteminin lokal ve uzaktan kapatılmasına ve açılmasına
imkan verecektir.
Motor yol vericiler ve kontaktörler kısa devre koruması ve yerel bağlantı kesme cihazlarıyla
donatılacaktır. Tercihen, tüm yol vericiler tek bir üreticiden tedarik edilecektir. Kontrol devresi
voltajı, birincil devre kesicili ve ikincil sigortalı 400/230 V izolasyon trafosundan alınmalıdır. Bu
transformatörün ikincil sargısı topraklanacaktır. Kontaktörün çalışma bobinleri, transformatörün
topraklanmış tarafı ile kontrol kontakları arasına bağlanacaktır. Kontrol devrelerinde de fişler ve
prizler bulunacaktır.
Yol vericiler ve kontaktörler IEC 60947-1 veya NEMA IC 1'e uygun olacak ve doğrudan on-line
başlatma ve kesintisiz elektriksel işlem için uygun olacak ve saatte 30 işlem yapabilecek kapasitede
olacaktır. Müşavir’in Proje Müdürü tarafından aksi onaylanmadıkça, iç mekan kurulumu için
havalandırmalı muhafazalara ve dış mekan kurulumu için hava koşullarına dayanıklı muhafazalara
monte edilecektir. Mahfazalar, yol vericinin veya kontaktörün çalışmasın gerektirdiği şekilde
kilitler, kablo ayırma kutuları, kablo girişleri, baralar, iç kablolama, terminal panoları vb. ile birlikte
eksiksiz bir şekilde donatılacaktır.
Her yol vericide, kilitleme ve gösterge için yeterli sayıda yardımcı kontak ve İşverenin kullanımı
için iki yedek konvertör kontağı bulunacaktır.
Her anahtarlama düzeneği odası, yüksekliği farklı montaj yüksekliklerine ayarlanabilen bir
anahtarlama ünitesi taşıma arabasıyla donatılacaktır.
Tüm devre kesiciler, yük kesme anahtarları, yol vericiler ve kontaktörler, tahsis edilen elektriksel ve
mekanik performans ve görevlere uygun kapasitede olacak ve bu doğrultuda kontrol edilecektir.
Söz konusu ekipmanlar, saha koşullarına ve gereksinimlerine uyacak şekilde geniş bir biçimde
ayarlanmış sürekli güce sahip olacaktır. Otomatik olarak kontrol edilen besleyiciler (motor
besleyicileri, giden besleyiciler), baralarda voltaj arızası meydana gelmesi durumunda veya
tanımlanan başka bir sinyalle çalıştırıldığında zaman gecikmeli bir otomatik açma cihazıyla
donatılacaktır.
Tüm motor yol vericiler, kontaktörler ve ilgili cihazları, anma değerinin yüzde 70'i kadar bir
besleme gerilimiyle on (10) dakikalık bir süre boyunca aşırı ısınma olmadan çalışabilecek
kapasitede olacaktır. Pompalamayı önlemek için gerekli önlemler sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 276
Motor besleyicileri aşağıda belirtilen şekilde donatılacaktır:
AG motorları:
anlık aşırı akım korumalı devre kesici,
yol verici kombinasyonu,
Yardımcı kontaklı ve yük kesme anahtarlı HRC sigortaları, veya
sigortalı kapatma anahtarı, veya
ayarlanabilir ısıl aşırı yük ve faz hatası koruması,
50 kW'tan büyük motorlarda düşük başlatma akımı (maks. 2,5 x In) veya yıldız üçgen yol vericiler
bulunacaktır.
Kalıplanmış devre kesiciler ve minyatür devre kesiciler, maksimum kısa devre akımına dayanacak
şekilde seçilmeleri durumunda kullanılabilir.
Aynı sınıftaki tüm yol vericiler ve kontaktör üniteleri birbirinin yerine geçebilir özellikte olacaktır.
5 kW ve üstü nominal değerlere sahip uzaktan kumandalı motor yol vericileri, uzaktan akım
gösterimi için ilgili özelliklere sahip olacaktır.
16.3.5.3 Devre Kesiciler
Devre kesiciler, yay yüklü, enerji depolama kapama ve açma cihazından oluşan bir tahrik
mekanizması ile serbest açmalı (trip-free) tipte olacaktır. Uzaktan kumandalı devre kesiciler,
elektrikli yaylı bir yükleme motoruyla donatılacaktır; manuel yay yükleme ve kontrolü de ayrıca
mümkün olacaktır. Koruyucu bir cihazın çalışması nedeniyle kesici kilitlenmezse ya da kapanma
sırasında tetiklenirse, kapatma devresinde enerji varken pompalamayı önlemek için gerekli
özellikler sağlanacaktır.
CB fazları, onaylanmış ısıya dayanıklı, izlemeyen yalıtım malzemesi bariyerleriyle ayrılacaktır. AG

kesiciler ana ve izolasyon kontakları ve uygun ark kontakları, manyetik ark söndürme cihazları ve
ark oluklarıyla donatılacaktır.
Kapama mekanizmasının yay serbest bırakması, bir DC solenoid bobin ve mekanik bir çekme kolu
vasıtasıyla tetiklenecektir. Açma işlemi, DC solenoid şönt açma bobini ve mekanik bir itme
düğmesiyle yapılacaktır.
Kapatma mekanizması alternatif olarak AC solenoid bobinle çalıştırılan tipte olabilir.
Ana devre kesicide, kapatma işlemlerinin sayısını hesaplayacak bir cihaz bulunacaktır.
Tasarıma uygun bir ark kontrolü eklenecek ve gereksiz bakım gerektirmeden tam teması sağlamak
için kontaklar yenilenebilir ve kendiliğinden hizalanabilir olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 277
Kalıplanmış devre kesicilerde, şönt açma bobini ve hızlı-kesme tipi serbest açılmayla çalışma
mekanizması bulunacaktır. Normal tam yük akımının %125 termal aşırı yüküne ve normal tam yük
akımlarının %500'ünü aşan akımlarda veya anlık tam yük akımının %600'ünü aşan akımlarda
(hangisi geçerliyse) çalışan anlık manyetik tripler bulunacaktır.
Minyatür devre kesiciler, yeterli akım derecelerine sahip tek kutuplu veya üç kutuplu olacaktır.
Çalışma ve aşırı yük mekanizmasının sızdırmazlığı sağlanacaktır. Mekanizma pozitif kapanma,
temas makarası ve açma sırasında takipsiz açma hareketi sağlayacaktır. Kontaklar, yüksek
iletkenliğe sahip bakır arkalıklara sabitlenmiş anti-kaynak gümüş tungsten uçlardan olacaktır.
Kontrol rölelerinin ve yüksek dereceli devre kesicilerin ve kontaktörlerin kontakları gümüş kaplama
olacaktır.
Kontaktörler
AG kontaktörleri, IEC standartlarına göre AC 3 sınıfı ark korumalı havalı tipte olacaktır. Tercihen
silindir tip kendini temizleyen uç kontakları kullanılacak ve ark oluşması muhtemel tüm kısımlar
kolayca çıkarılabilir olacaktır.
Kontaktörler Kapatıldığında bir sonraki koordineli kısa devre açma cihazı tarafından belirlenen
sistem arıza akımına dayanacak kapasitede olacaktır. İlgili ısıl aşırı akım salınımları, motor
gereksinimlerine uyacak şekilde ayarlanabilir olacak ve 70°C ortam sıcaklığına kadar kompanse
edilecektir.
16.3.5.4 Sigortalar
HRC sigortaları, saha koşullarında bağlı yükleri kaldırabilecek şekilde boyutlandırılacaktır.
Sigortalar, akım sınırlayıcı tipte ve ilgili şalt sistemine uyacak özellikte olacaktır.
63 anma akım değerine kadar önceden takılmış sigortalar, değiştirilmeleri için özel bir alete gerek
kalmayacak şekilde kolla çalıştırılan sigorta ayırıcılarına takılacaktır. Sigortanın sırasıyla yerel ve
uzaktan atmasını gösteren cihazlar sağlanacaktır.
16.3.5.5 Yük Ayırıcılar
Yük ayırıcılar ön panelden manuel çalışmaya imkan verecektir, ancak uzaktan işlem, mümkün
kılmak için gerekli özellikleri içerecek şekilde tasarlanacaktır.
Yüksek dayanımlı anti-ark mahfazası olan ve belirtilen anma akımlarına geçebilen, hızlı açmalı ve
kapamalı, kendinden temizlemeli kontakları bulunacaktır.
Eğer uygunsa, yük ayırıcılar HRC sigortalaryla kombine edilebilir.
Teknik Şartname
Sayfa 278
16.3.5.6 Anahtarlama (Switchgear)/MCC Kontrolü
Lokal pano kontrolü için kullanılacak tüm devre kesiciler ve motor yol verici kontaktör ünitelerinde
aşağıdakiler bulunacaktır:
"ON" (AÇIK) için bir (1) yeşil renkli ışıklı basma düğmesi,
"OFF" (KAPALI) için bir (1) kırmızı renkli ışıklı basma düğmesi,
devre kesici için elektrikle kontrol edilen semafor tipi veya gösterge lambası şeklinde bir (1) konum
göstergesi,
yerel koruma ekipmanının arıza göstergesi için bir (1) sarı renkli gösterge lambası (koruma
rölesinin veya cihazın atması, güç sigortasının atması, kontrol devrelerinin minyatür devre
kesicisinin atması). Bu lamba, arıza sinyaline neden olan cihazın sıfırlanmasıyla iptal edilene kadar
yanacaktır. Uzaktan gösterge veya kayıt için alarmları tek tek veya grup halinde tekrarlama
özellikleri sağlanacaktır.
Uzaktan kontrol edilen gelen ve giden besleyiciler ve motor yol vericileri, anahtarla çalışan LOCAL
- REMOTE (LOKAL - UZAK) selektör anahtarlarıyla donatılacaktır.
"KAPALI" (OFF) kontrolü, seçici anahtar konumundan bağımsız olarak tüm konumlarda etkili
olurken, "AÇIK" (ON) kontrolü ayarlı seçici anahtar konumuyla sınırlandırılacaktır.
Manüel olarak çalışan tüm ekipmanlarda, ilgili konumu açıkça gösteren mekanik göstergeler
bulunacaktır.
Bir dağıtım panosunun her veri yolu bölümünde, kontrol beslemesinin sağlıklı olduğunu gösteren
mavi renkli bir sinyal lambası ve her hücrede, ısıtıcıyı "AÇIK" (ON) olarak gösteren sarı renkli bir
sinyal lambası bulunacaktır.
Gösterge lambaları onaylı düşük enerji tüketimli tipte olacaktır. Lambaları kapatan siperlikler,
şeffaf renkli cam kalıplardan ya da eşdeğer bir ısıya dayanıklı ve kırılmaya dayanıklı malzemeden
yapılacak ve lambaların değiştirilmesini kolaylaştırmak için ya vidalı tipte ya da onaylanmış başka
bir tipte olacaktır.
Kullanım alanı benzer olan tüm gösterge lambası armatürleri aynı boyutta ve tipte olacaktır.
LED gösterge cihazları da kabul edilebilir; tercihen çok elemanlı tipte olacaktır.
Her bir panelde lamba test tesisleri bulunacaktır. Bir düzeneği oluşturan 3 panele kadar bir ortak
lamba test cihazı takılabilir.
Münferit panellerde veya panel süitlerinde aşağıdakiler için gösterge lambaları bulunacaktır:
Isıtıcılar açık,
Teknik Şartname
Sayfa 279
Kontrol voltajı,
Alarm/trip.
Genel olarak, tüm sinyal, izleme ve koruma devreleri ve devre kesicilerin şönt tripleri belirtilen
standart DC gerilimlerle beslenecektir. Diğer tüm devreler AC ile kontrol edilebilir. Kontaktör
çalıştırma devreleri, tercihen önceden bağlanmış redresör köprülü DC için tasarlanmış kontaktör
solenoidleriyle AC tarafından kontrol edilecektir. Gerekiyorsa mandallı kontaktörler sağlanacaktır.
Yukarıda belirtilen tüm devreler, konum izlemeli minyatür devre kesicilerle ayrı ayrı korunacaktır.
AC kontrol devreleri, denetlenen ana sigortalar ve yukarıda belirtilen münferit MCB'ler aracılığıyla
ilgili bara sisteminden türetilecektir.
Devre kesiciler ve kontaktörler, nominal kontrol voltajının %85 ila %110'u arasında
kapatılabilecektir. Kontaktörler, anma kontrol voltajının %70'inde güvenli bir şekilde
tutulabilecektir. Açma cihazları, şebekeye bağımlı olması durumunda nominal kontrol voltajının
%50-120'sinde ve ayrı kontrol voltajları olması durumunda (DC sistemi) %75-110'da çalışacaktır.
Seçilen LV motor sürücülerinin yerel kontrolü için aşağıdaki paslanmaz çelik veya alüminyum
döküm basmalı düğme istasyonları sağlanacaktır:
Bir (1) "ON" basmalı düğmesi,
Özel bir anahtarla serbest bırakılana kadar mekanik olarak "OFF" durumda kalan, normal ve acil
durdurma için kullanılacak bir (1) "OFF" basmalı düğmesi. Yanlışlıkla temas nedeniyle hatalı
çalışmayı önlemek için, düğmeler bir yakayla veya onaylanmış diğer yöntemlerle korunacaktır.
16.3.5.7 Küçük Kablolama
Paneller, raflar, panolar, vb. içindeki tüm kablolar PVC izoleli örgülü bakır tellerden olacaktır.
Kablo yalıtım malzemeleri ve/veya kablo kanalları aleve dayanıklı, tropikal iklime uygun tipte
olacaktır.
Kablolar, her bir kurulum yerinde geçerli olan koşullara, bozulma olmaksızın dayanabilecek
mukavemette olacaktır. Bükülü tellerin çıplak uçların sıkılmış manşonlar veya pimlerle
donatılacaktır.
Minimum kesit aşağıdaki gibi olacaktır:
Tüm tüketiciler (motorlar, ısıtıcılar gibi) ve akım trafosu devreleri için 2,5 mm 2,
60 V işletme geriliminin üzerindeki tüm kontrol kabloları için 2,5 mm2,
60 V'un altındaki kontrol kabloları ve telefon kabloları için 0,5 mm2,
standart elektronik ekipmanların uygulanan sonlandırma tekniklerinin daha büyük kesitlerin

kullanılmasına izin vermemesi durumunda yaklaşık 0.2 mm2.
Teknik Şartname
Sayfa 280
Tüm ikincil kablolar, arktan veya mekanik etkilerden zarar görmesini önleyecek şekilde
düzenlenecek ve korunacaktır.
Kablolar, düzgün bir şekilde, demet halinde veya %70'ten fazla doldurulmamış sert PVC plastik tel
yollarına döşenecektir.
Her kablo çekirdeğinin ve 60 V üzerindeki tüm ikincil panel kablolarının uçları, parlak bir
kaplamaya sahip numaralandırılmış sarı, nem ve yağa dayanıklı yalıtım malzemesi halkalarıyla
donatılacak ve tanıtıcı numaralar, ilgili uç noktalarla aynı şekilde siyah kazınmış şekilde olacaktır.
Farklı terminal panellerinin birbirine yakın yerleştirilmesi durumunda, halkalarda terminal panosu
adı ve terminal numarası bulunmalıdır. Halkalar, tel terminalden çıkarıldığında ayrılamayacak
şekilde yerleştirilecektir. Tüm iç kablolar terminal bloğuna yalnızca bir taraftan girecektir.
Kablolama, her panelin veya bölmenin yanında veya altında düzenlenmiş bir veya daha fazla
terminal bloğunda sona erecektir. Aletler veya terminal bloğu kullanmayan diğer cihazlar arasındaki
dahili kablolamaya sadece aynı bölmede izin verilecektir.
Klemensler, soldan sağa veya yukarıdan aşağıya 1 ile başlayarak ardışık olarak numaralandırılacak
ve tek bir sıra halinde döşenmiş yanmaz sentetik plastik tekli "sokma" tip uç birimlerinden
oluşacaktır. Tüm terminallerde, sırasıyla gelen veya giden, bükülü ve katı iletkenlerin bağlantısı için
uygun iki (2) ayrı basınçla sıkışan plaka bulunacaktır.
İletkenle doğrudan temasta olan sıkma vidalı terminaller kabul edilmeyecektir. Aşağıdaki terminal
kategorileri sağlanacaktır:
A - güç devreleri için terminaller,
B - akım trafosu devreleri için kısa devre özelliklerine sahip terminaller,
C- gerektiğinde bitişik terminale köprüleme özellikleri olan, ölçüm ve kontrol devrelerine yönelik
terminaller.
Tüm klemensler, C kategorisinden %20 yedek klemens içerecektir. Her bir güç devresi çifti ile
klemens kategorileri arasında yalıtım bariyerleri bulunacaktır. Yükseklik ve aralık, klemense yeterli
koruma ve aynı zamanda kolay erişim sağlayacak şekilde olacaktır.
16.3.6 Testler
Atölye testleri ilgili standartlara uygun olarak yapılacaktır. Münferit anahtarlama düzeneği
bileşenleri için (örn. devre kesici, yük ayırıcı, vb.), üreticinin tip ve rutin test sertifikaları
sağlanacaktır.
Aşağıdaki saha testleri yapılacaktır:
gözle inceleme,
Teknik Şartname
Sayfa 281
Megger testi (ekipmanlar ve iç kablolamalar dahil, ancak elektronik ekipmanlar hariç), kontroller,
kilitler, ölçümlerin fonksiyonel testleri,
koruma rölelerinin ayarı: özel test ekipmanı ve çalışma kontrolleriyle ayarlama.
16.3.7 Yardımcı Ekipmanlar
16.3.7.1 Yardımcı Anahtarlar
İlgili yerlerde, tesisteki her bir ekipman, gösterge, koruma, ölçme, kontrol, kilitleme, denetim ve
diğer servisler için gerekli olan tüm yardımcı anahtarlar, kontaktörler ve ciharlarla donatılacaktır.
Tüm yardımcı anahtarlar, tesisin sabit kısmı üzerindeki klemenslere kablolanacaktır.
Tüm yardımcı anahtarlar ve mekanizmalar, çalışma mekanizmasından ayrı onaylanmış erişilebilir

yerlere monte edilecek ve onaylanmış bir şekilde korunacaktır. Tüm yardımcı anahtarların
kontakları ağır hizmet tipi olacak ve kapanırken pozitif wiping hareketine sahip olacaktır.
16.3.7.2 Yoğuşma Önleyici Isıtıcılar
Atmosferik değişimler veya yük değişimleri nedeniyle iç yoğuşmaya maruz kalabilecek elektrikli
teçhizat barındıran her bir mahfaza, iç sıcaklığı ortam sıcaklığının yaklaşık 5°C üstüne yükseltmek
için yeterli kapasiteye sahip, belirtilen standart AC voltajında elektriksel çalışmaya uygun ısıtma
cihazlarıyla donatılacaktır. Motorlar ve benzer ekipmanlardaki ısıtıcılar, motor yol vericinin
açılması üzerine otomatik olarak açılacaktır (veya tam tersi). Şalter/MCC kabinleri, kontrol
kabinleri, paneller, masalar, vb. gibi yerlerde bulunan ısıtıcılar, ayarlanabilir higrostatlarla (ayar
aralığı yaklaşık %50 - 100 bağıl nem olan) otomatik olarak kontrol edilecektir. Bu şekilde korunan
elektrikli ekipman, çalışırken ısıtıcılara enerji verilirse izin verilen maksimum sıcaklık aşılmayacak
şekilde tasarlanacaktır.
Isıtıcılar uygun bir bağlantı kutusuyla donatılacaktır. Bir ısıtma cihazı takılı olsun veya olmasın,
tüm ekipmanlar için uygun bir tahliye yeri sağlanacak ve nemin toplanabileceği yerler
bulunmayacaktır.
16.3.7.3 Alet Transformatörleri
Akım ve gerilim transformatörleri ilgili çalışma görevlerine uygun olarak yerleştirilecek ve

tasarlanacaktır.
Bu transformatörler, ölçüm ve koruma konusunda ilgili onaylanmış en güncel standartların

gereklerine uygun olacak ve ilgili şalter sisteminin sürekli termal akım gücüne ve devrenin bir (1)
saniye süreyle maksimum kısa devre seviyesine, herhangi bir hasar görmeden veya bozulmadan
dayanabilecektir.
Koruma ve ölçüm devreleri için ayrı çekirdekler sağlanacaktır. Akım trafosu devrelerinin
anahtarlanmasına izin verilmeyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 282
Tüm akım transformatörleri, açık devreli sekonder sargılı anma primer akımını hasar veya bozulma
olmadan bir dakika boyunca taşıyabilecek kapasitede olacaktır. Akım trafolarının ikincil parçaları,
kolay erişilebilir topraklama bağlantılarıyla topraklanacaktır.
Ölçüm aleti transformatörleri, yeterli doğruluk, doyma faktörü ve anma yüküne sahip olacaktır.
Yüklenici, en olumsuz koşulları dikkate alarak ikincil sargıların yüklerini ve doğruluk sınıfını
belirleyecektir.
İkincil sargılar uygun terminal kutularına bağlanacak ve devrenin bir noktasında topraklanacaktır.
Potansiyel transformatörler, yardımcı kontaklı minyatür devre kesiciler vasıtasıyla ikincil tarafta
sigortalanacaktır.
Tüm ölçüm transformatörlerini tip, oran, sınıf, çıkış, seri numarası ve bağlantılar hakkında bilgiler
içeren bir ekipman etiketiyle donatılacaktır.
Yüklenici, ilgili standartlara uygun olarak yapılacak test ve ölçümler için üreticinin test
sertifikalarını verecektir. Akım trafoları ve ilgili devreleri, sahada birincil enjeksiyon yöntemiyle
test edilecektir.
16.3.7.4 Elektrik Bağlantıları
Cıvatalı bağlantılar geçerli DIN Standartlarına uygun olacak ve iki rondelası ve bir yaylı rondelası
bulunacaktır. Makinelerin cıvata terminalleri (motorlar, transformatörler, vb.) sabitlenmiş somunlar,
iki rondela ve yaylı rondelayla donatılacak, üstündeki tüm parçalar korozyona dayanıklı
malzemeden yapılacak veya korozyona dayanıklı olacak şekilde kaplanacaktır.
Bu cıvata bağlantılarının sıkılması, montaj işine başlamadan önce Yüklenici tarafından verilecek
değerlere göre ayarlanmış bir tork anahtarıyla yapılacaktır.
Münferit ünitelerin bara ara bağlantısı (şalt/bara kanalı/transformatör) esnek bağlantılarla

yapılacaktır. İlgili baralarla aynı güç değerlerine sahip olacak, uzunlukları titreşimlere ve ısıl veya
işletme deplasmanlarına karşı esneklik sağlayacak ve dinamik kısa devre gerilimlerine dayanacak
kapasitede olacaktır.
16.3.7.5 Koruma Cihazları
Koruma cihazlarının uygulama performansı ve testi, ilgili IEC Standartlarına uygun olacaktır.
Tesisin ana parçaları, hatalı işlemleri ve diğer arıza oluşumlarını önlemek ve işletmenin tüm
aşamalarında emniyeti sağlamak için korunacak ve birbiriyle bağlantılı hale getirilecektir.
Koruma röleleri, deneyimli ve güvenilir bir koruma rölesi üreticisinin standart ürünü olacaktır.
Röleler, sayısal tipte olacak, tropik iklim şartlarına uygun olacak ve uygun toz geçirmez ve şok
emici mahfazalara monte edilecektir. Ayrıca, monte edildikleri yer veya montaj yöntemiyle uyumlu
Teknik Şartname
Sayfa 283
olarak, dış manyetik alanlardan veya diğer etkilerden (radyo, bilgisayar, sinyaller, vurular vs.)
etkilenmeyecektir.
Koruma röleleri, açma ünitesi, zaman rölesi, harici sıfırlama cihazı (seal-in işlemli elle sıfırlama
uyarısı) gibi gerekli tüm yardımcı cihazlarla donatılacaktır. Röleler, test ve ayarlama için kolayca
erişilebilir olacaktır.
Ön uyarı alarmları, operatörlerin önlem almasını sağlamak için koruma sistemi açılmadan önce
mümkün olduğunca erken başlatılacaktır. Bir koruma sisteminin açılması ve koruyucu işlemin
kaynakları alarm olarak gösterilecek ve kaydedilecektir.
Özel amaçlar için aksi belirtilmediği sürece, koruma röleleri, operatör röleyi manuel olarak
sıfırlayana kadar aktif konumda kalacaktır. Koruma röleleri ve yardımcı röleler, kolay değiştirme ve
test işlemleri için eklenti modülleri üzerinde gruplandırılacak ve monte edilecek veya ayrı fişler ve
prizlerle döner çerçeveye sabit olarak takılacaktır. Rölelerin yapısı sağlam olacak ve tüm parçalara
ayarlama için kolayca erişilebilecektir. Şalter panolarına monte edilen röleler, şalter sisteminden
ayrı bölmeler halinde yerleştirilecektir.
Tüm koruma röleleri, gereken tüm açma, ayrık devre kesme, kilitleme, gösterge ve alarm işlevlerini
yerine getirmek için yeterli sayıda kontağa ve/veya yardımcı röle kontaklarına sahip olacaktır. Daha
sonra kullanılmak üzere yedek kontaklar (1 NO ve 1 NC) sağlanacaktır. Kontaklar gümüş kaplamalı
veya ana kontaklar ayarlanabilir şekilde sızdırmaz tipte olacaktır. Röle kontak değeri, belirtilen
standart voltaj için ve nominal geçiş akımının %200'ü için olacaktır. Röle bobini, -%25 ila +%15
voltaj değişimlerinde düzgün çalışabilecektir.
Röleler, en az bir milyon işleme hatasız olarak dayanabilecek kapasitede olacaktır.
Münferit rölelerin testi ya sabit monteli ya da portatif test cihazlarıyla yapılacaktır.
16.3.8 Kablolar
16.3.8.1 Genel
Yüklenici tüm ilgili kablo sistemlerinin bütün tasarım ve mühendisliğini gerçekleştirecek ve kablo
yönlendirmesi, bağlantı şemaları, kablo listeleri, detayları vb. içerecek şekilde kablo montaj
çizimlerini hazırlayacaktır.
Tüm kablolar ve aksesuarlar, saha koşullarında (örn. agresif toprak koşulları vb.) kuruluma uygun
olacaktır.
Yüklenici, diğer tesislere minimum düzeyde müdahale olacak şekilde en uygun kablo yollarını ve
kanallarını seçecektir.
Kullanılan her bir kablo tipi ve kesitinin maksimum sürekli akım taşıma kapasitesi, saha koşulları
dikkate alınarak belirlenecektir. Ortaya çıkan yük azaltma faktörleri İşverenin/Müşavir’in Proje
Müdürünün onayına tabi olacaktır. Her kablonun iletken kesiti, belirtilen yük koşulları altında
Teknik Şartname
Sayfa 284
çalışırken, dielektrik özelliklerinde bozulma olmadan ilgili kısa devre koruma cihazının belirlediği
arıza akımlarını taşımak için yeterli olacaktır. Yukarıdaki tüm veriler ve kısa devre hesaplamaları
dahil olmak üzere hesaplamaları, Yüklenici tarafından sağlanacak belgelerin bir parçasını
oluşturacaktır.
Uzunluğunun tamamı veya bir kısmı doğrudan toprağa döşenen kablolar, en yüksek termal ve
mekanik mukavemete sahip olacaktır. Bun kablolar, tek telli veya bant zırhlı olacaktır. Dış kılıf
veya kaplama PVC olacaktır.
İletken yalıtımı ve kablo kaplaması için kullanılan polivinil-klorür (PVC) en yüksek kalitede, ısıya
dayanıklı tipte olacaktır.
Kabloların yalıtımı için kullanılan çapraz bağlı polietilen (XLPE) kuru kürlenmiş tipte olacaktır.
Sıcak yüzeylerin üstünden veya yakınından geçen kablolar bakır kılıflı mineral izoleli (MICC),
silikon-kauçuk izoleli veya diğer bir onaylı tipte olacaktır.
Kablo iletkenleri, tavlanmış, yüksek iletkenliğe sahip bakır iletkenler olacaktır, yalıtımlara zarar
verebilecek kusurlar içermeyecek şekilde döşenecektir. Hiçbir koşulda birleşme yerlerinden kablo
geçmesi kabul edilmeyecektir.
Üreticinin adı, dış kılıfa "Üreticinin Adı - Üretim Yılı" ifadeleri kabartılarak kablonun uzunluğu
boyunca işaretlenecektir. Harfler ve rakamlar kakarık olacak ve dik blok karakterlerden oluşacaktır.
Tanımlama işaretleri arasındaki boşluk 200 mm'den fazla olmayacaktır.
16.3.8.2 Güç Kabloları
Güç kablolarında şunlar bulunacaktır:
20 kW'a kadar üç fazlı tüketiciler için aynı kesitli dört iletken, 7 kW'a kadar tek fazlı tüketiciler için
bir iletken koruyucu topraklama (PE) için kullanılmak üzere aynı kesitli üç iletken, diğer tüm
tüketiciler için üç iletken ve ana ve yan dağıtım panolarının/MCC'lerin beslemesi için aynı kesitli üç
iletken ve nötr için daha küçük veya aynı kesitli bir iletken. Burada istasyon topraklama sistemine
olan bağlantı ayrı ayrı yapılacaktır.
Tüm kablolar bakır ve kılıfta kısa devre akımına maruz kalmayacak şekilde seçilecektir. Bakır
iletkenlerin izin verilen maksimum kesiti, maksimum %3'lük voltaj düşüşü dikkate alınarak, 2.5
mm2 olacaktır.
AG güç kabloları ekstrüde edilmiş katı dielektrik yalıtımlı tipte olacaktır. Çapraz bağlı polietilen
yalıtımlı kablolar, 90°C'lik maksimum iletken sıcaklığında ve 250°C'lik arıza koşullarında
maksimum sıcaklıkta belirtilen şekilde en yüksek sistem geriliminde sürekli çalışabilecek
kapasitede olacaktır.
Tüm iletkenler, faz renklerine göre renkli bir yalıtıma sahip olacak veya alternatif olarak tüm kablo
sonlandırmalarında renkli plastik manşonlar kullanılabilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 285
16.3.8.3 Kontrol Kabloları
Kontrol kabloları, münferit kurulum yerlerinde geçerli olan şartlarda bozulmayacak, çok çekirdekli,
PVC yalıtımlı tipte olacaktır. Analog sinyaller için kullanılan kablolar ortak bir metal bant
kaplamasına sahip olacak, kablo çekirdekleri çiftlere bükülecektir.
Alet ve kontrol kablolarının her bakır telinin minimum kesiti aşağıdaki gibi olacaktır:
60 V işletme geriliminin üzerindeki tüm kablolar için 2,5 mm2,
Terminal kutularından münferit lokal cihazlara giden tüm kablolar için 2,5 mm 2,
Tüm termokupl kompanzasyon kabloları için 1,5 mm2,
Lokal terminal kutularından kontrol odasına giden tüm C ve I çok damarlı kablolar için 0,5 mm 2.
Kontrol devrelerinde ve elektronik devrelerde, minimum kesitler ekipmanın tasarımı için yeterli
düzeyde olacaktır. Her halükarda, kablolardaki maksimum voltaj düşüşü en kötü yük ve sıcaklık
koşullarında %3'ü geçmeyecektir.
7 çekirdekten fazla çok çekirdekli kablolar gelecekte kullanılmak üzere yaklaşık %20 oranında
yedek çekirdeğe sahip olacaktır.
Çok iletkenli kablolar numara kodlu ve/veya renk kodlu olacak veya diğer uygun yöntemlerle
tanımlanacaktır.
Renk kodlama veya diğer tanımlama sistemleri devre/bağlantı şemalarında gösterilecektir.
16.3.8.4 Kablo Döşeme
Kablolar, muhtelif yerler için uygun olan şekilde, kablo kanallarına, oluklara veya kablo tavası
sistemlerine, kablo hendeklerine veya doğrudan zemine döşenecektir.
Binaların içinden veya beton hendeklerinden geçen kablolar, kablo tavalarına döşenecektir. Kablo
tavaları, belirtilen sayıda kabloyu taşımak için yeterli mukavemet ve boyutta olacak ve yaklaşık
%25 yedek kapasite sağlayacaktır. Bu kablo tavalarının tasarımı, kablo montajı sırasında montaj
personelini desteklerken kalıcı bozulmayı önlemek için bir güvenlik faktörü içerecektir. Kablo
tavaları uygun alüminyum alaşımları veya sıcak daldırma galvanizli çelik standart malzemelerden
olacaktır.
Kimyasal açıdan tehlike altındaki alanlarda, tüm tavalar, destekler, merdivenler, vb., uygun epoksi
reçine boyayla boyanmış veya bu kimyasal ortama karşı koruma için sinterlenmiş uygun
malzemeden bir kaplamayla sıcak daldırma galvanizli çelik elemanlardan olacaktır. Kablo tavaları,
normalde kademeli çubuklara sahip merdiven tipinde, ihtiyaca göre eşit aralıklarla (maksimum 500
mm) olacaktır. Oldukça kirli veya başka bir şekilde tehlike altında olan ortamlarda delikli,
kaplanmış metal tavalar kullanılacaktır. Tüm tavalar, destekleyici çelik yapılar, kagir veya
Teknik Şartname
Sayfa 286
galvanizli raflara sıkıca sabitlenecektir. Üst üste yerleştirilmiş kablo tavaları, güç kablolarında en az
300 mm, kontrol kablolarında ise 200 mm mesafeli olacaktır.
Tavalara veya raflara döşenen kablolar uygun şekilde sabitlenecek veya kenetlenecektir. Kabloların
çıkarılmasını veya değiştirilmesini kolaylaştırmak için destekler ve raflar temin edilecektir.
Genel kanallardan dallara ayrılan ve ilgili ekipmana yönlendirilen kablolar, su girişine karşı
gerektiğinde tüm uzunlukları boyunca uygun şekilde korunacaktır (örneğin uçlarında yalıtılmış
galvanizli çelik borularla). Kablo kanalları, sahadaki gereksinimlere göre çelik yapılara, tuğlalara
sabitlenecek veya beton zeminlere veya duvarlara gömülecektir.
Betona veya bloklara gömülen kanallar, uygun sert PVC tipinde olacaktır. Dış mekanlara, beton
veya temellerdeki yollara döşenen kablolar, zemine 600 mm'den az olmayan bir derinlikte gömülü
veya uygun derinlikte beton temellere gömülmüş sert PVC plastik borulara döşenecektir.
Bu kanalların kesit alanı sadece %50'ye kadar kullanılacaktır. Boru kanalları, binalara girmeden
önce beton menhollerde sonlanacaktır. Kablo montajını kolaylaştırmak için gerektiğinde menholler
ve hendekler sağlanacaktır.
Tuğla duvarlar veya benzeri inşaat yapılarındaki kablolar kanallara (kişilerin erişebileceği boyalı
galvanizli çelik kanallar veya montaj/bakım cihazları, diğer bölgelerdeki PVC kanallar) veya
galvanizli sac veya plastikten yapılmış prefabrik tesisat kanallarına döşenebilir.
Zırhsız kablolar, kanallardan veya kapalı hendeklerden ve benzeri yerlerden çıkışlarında mekanik
hasara karşı uygun şekilde korunacaktır.
Kabloların farklı yangın bölgelerinden geçtiği veya kabin ve panellere girdiği yerler yangın
bölmeleriyle donatılacaktır.
Binalara yapılan kablo geçişleri ateşe dayanıklı ve su geçirmez olacaktır.
Erişilebilir kablo galerilerinde, yangın durumunda otomatik olarak kapatılan, normalde açık olan
yangın kapıları da dahil olmak üzere, uygun aralıklarla yangın bariyerleri bulunacaktır.
Doğrudan toprağa gömülen kablolar aşağıdaki gibi döşenecektir:
 Kablo hendekleri yaklaşık 110 cm derinliğinde, genişlik ise kablo miktarına uygun olacaktır.
 Hendeklerin tabanı 10 cm ince, temiz dere kumuyla kaplanacaktır.
 Kablolar bu kum tabakası üzerine döşenecektir.
 Kablolar 15 cm'lik ince, temiz bir dere kumuyla kaplanacaktır.
 Kablo koruma kılıfları, kablolar boyunca döşenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 287
 Hendek yaklaşık 20 cm yüksekliğinde kazı malzemesiyle dikkatlice doldurulacak; malzeme

yeterince sıkıştırılacaktır.
 Bu tabakanın üstüne sarı plastik uyarı bantları uygulanacaktır.
 Hendek tamamen geri doldurulacak, malzeme sıkıştırılacak ve yüzey eski haline

getirilecektir. Fazla malzemeler çıkarılacaktır.
 Diğer tesisatlara yaklaşık 30 cm'lik bir mesafe bırakılacaktır.
 Güç ve kontrol kabloları arasında yeterli düzeyde boşluk olacaktır.
Tekli veya yonca şeklinde döşenmiş tek damarlı kablolar veya dengesiz akımlar taşıyabilecek
herhangi bir kablo etrafında manyetik devre oluşmamasını sağlamak için özel önlemler alınacaktır.
Kabloların çekilmesi, sabitlenmesi ve sonlandırılması kesinlikle tavsiye edilen alet ve cihazlar

kullanılarak üreticinin talimatlarına uygun bir şekilde yapılacaktır.
Hendeklerde kablo montajı için aşağıdakiler geçerli olacaktır:
 Kablo hendek kılıfları, işin ilerlemesine göre bölümler halinde çıkarılacaktır.
 Çıkarılan kılıflar, sahadaki insanlar veya trafik için tehlike oluşturmayacak şekilde
saklanacaktır.
 Açık hendeklerde iki haftadan fazla kalan kablolar güneş ışınlarına karşı korunacaktır.
 Açık hendekler, hendek boyunca her iki taraftaki kırmızı uyarı bantlarıyla düzgün bir
şekilde emniyetli hale getirilecektir.
 Montaj sırasında hasar görmüş kapak, kablo veya kablo tavaları Yüklenici tarafından
değiştirilecektir.
 Kablo hendekleri kapatılmadan önce kir, kum vb. gibi maddelerden temizlenecektir.
 Hendekler mümkün olan en kısa sürede kapatılacaktır.
16.3.8.5 Kablo Sonlandırmaları
Tüm kablo ve tel sonlandırmalarında, yalıtım, iletkenlerin tellerini kesmeden düzgün bir şekilde
sağlanmalıdır. Güç kabloları için kullanılan kablo pabuçları yeterli boyutta olacaktır. İletkenler veya
terminaller üzerindeki gerilimleri önlemek için kablo rakorları veya kelepçeleri her halükarda
takılacaktır. Sonlandırmalarda kullanılan sızdırmazlık bileşiğinin ve kılıfın, kablonun kullanılacağı
çalışma koşullarına uyacak şekilde seçilmesi önemlidir.
Bir döngüde veya uygun bir yerde bazı gevşek kablolar bulunmasına izin verilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 288
16.3.8.6 Testler
Kablolar, ilgili standartlara uygun olarak atölyede test edilecektir. Bu testler asgari olarak şunları
içerecektir:
20°C oda sıcaklığında yalıtım direncinin ölçülmesi. Fiili sıcaklık daha yüksekse, ölçülen değer buna
göre ayarlanacaktır. kılıfın ölçülmesi ve tabaka kalınlıklarının korunması.
Güç kabloları sahada aşağıdaki şekilde test edilecektir:
 yalıtım direncinin ölçümü (Megger testi),
 50 kW veya daha yüksek motor besleyicilerdeki gerilim düşüşü ölçümü.
 Kontrol kablolarında, kritik uzunluklardaki voltaj düşüşü ölçülecektir.
16.3.9 Küçük Güç ve Aydınlatma Tesisatı
16.3.9.1 Dağıtım Panoları
Dağıtım panoları, sert bir yapı oluşturmak için desteklenmiş çelik sac kapalı yapıda olacaktır.
Kapılar nemli ve toz geçirmez bir alan sağlamak için kilitlenebilir, menteşeli ve contalı olacaktır.
Koruma derecesi IP 42 (iç mekan) ve IP 55 (dış mekan) olacaktır.
Baralar, uygun fazı belirtmek için renklendirilmiş higroskopik olmayan yalıtkanlara, tamamen
örtülmüş veya PVC yalıtımlı olarak monte edilecektir. Baraların akım değeri, tüm giden devrelerin
maksimum akım değerinin toplamından az olmayacaktır. Her devre için ayrı bir terminalle nötr bir
bara sağlanacaktır.
Her devre için ayrı bir terminalle ayrı bir toprak klemensi sağlanacaktır.
Dağıtım panoları, en az bir saniyeliğine sistemin arıza değerine sahip olacaktır.
Çıkarılabilir üst ve alt delinmemiş salmastra plakalarında pirinç topraklama saplaması bulunacaktır.
Panonun gelen tarafın, bir anahtarlama sigortası veya izolatör bağlanacaktır. Cihaz üç kutuplu ve
aşırı akım korumalı nötr tipte olacaktır.
Yedek yollar dahil her giden devre bir HRC sigortası veya minyatür devre kesici (MCB) ile
korunacaktır. HRC sigorta tabanları ve taşıyıcıları, higroskopik olmayan bir izolasyona sahip
olacaktır.
Fazlar arasındaki tüm aktif parçalar ve boşluklar üzerine bariyerler yerleştirilecektir. Her dağıtım
panosunda, ön kapının içine yerleştirilmiş kalıcı bir devre tanımlama şeması bulunacaktır.
DC sistemlerde kullanılan panolar, gelen tarafta sigorta bulunan çift kutuplu tipte olacaktır.
Toplu Anahtarlama Kontaktörleri
Teknik Şartname
Sayfa 289
Toplu anahtarlama kontaktörleri (örn. tek bir anahtarla kontrol edilen büyük aydınlatma veya ısıtma
yükleri için) havalı elektromanyetik tipinde olacaktır. Kontaktörler belirtilen işlem için sürekli
olarak ayarlanacak, AC3 kullanım kategorisine ve sınıfının karakteristik mekanik dayanıklılığıyla,
0.3 aralıklı çalışma sınıfında olacaktır. Belirtilen akım değerleri, sekiz saatlik nominal çalışma için
olacaktır.
Kontaktörler, her biri nötr bir terminalli, tek veya üçlü kutuplu (gereken şekilde) olacaktır.
Kontaktörlere, her iki terminali de çıkarılmış, sürekli çalışmaya uygun bir işletme bobini
takılacaktır.
Mahfazalar, dağıtım panolarının mahfazalarına benzer olacak ve IP 52'den az olmayan bir koruma
derecesine sahip olacaktır.
16.3.9.2 Priz Çıkışları
Ev tipi priz çıkışları üç pimli (kare) olacak ve en güncel standartlara uygun olacaktır. Sanayi tipi
prizler en güncel standartlara uygun olacaktır.
Alçı, kiremit veya başka dekoratif kaplamaya sahip alanlarda, priz çıkışları bitmiş yüzeyle aynı
hizada olacaktır. Diğer tüm alanlarda, bağlantı parçaları, aksi belirtilmedikçe yüzeye monte
edilecektir.
16.3.9.3 Aydınlatma Anahtarları
İç aydınlatma anahtarları kutusu, kapak plakası ve sabitleme vidalarıyla birlikte tedarik edilecektir.
Alüminyum veya çelik kaplamalı yüzeye monte metal kaplı tipte olacaktır.
Çoklu anahtar bulunan yerlerde, anahtarlar çoklu grup kutularına yerleştirilecektir.
Dış aydınlatma anahtarları, döner, metal kaplı, galvanizli ve hava koşullarına dayanıklı tipte
olacaktır.
Bunlar yüzeye monte edilecektir.
16.3.9.4 İç Aydınlatma
Armatürler tüm destekleri, süspansiyonları, esnek kabloları, sarkıtları ve fişleriyle birlikte komple
tedarik edilecektir. Ana devre kablolarına minimum 24/0.20mm (O.75mm2) damar boyutuna sahip,
ısıya dayanıklı esnek kablolarla bağlanacaktır. Koruma sınıfı IP 42 olacaktır.
Tüm armatürlerin topraklanması, bağlantı terminalindeki bağlantıya topraklama terminalini güvenli

bir şekilde bağlayan bağlantı fleksinde veya kabloda ayrı bir kablo damarıyla yapılacaktır.
Bitişik armatürlerin beslemenin farklı fazlarına bağlanması durumunda, fazdan faza voltaj olduğuna
dair bir etiket iç taraftan takılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 290
Tavan ve aydınlatma uygun desteklerle entegre bir tasarıma sahip değilse, armatürler asma
tavanlara yük aktarmayacaktır.
Yüksek bölmeli deşarj armatürlerinin bir yapı tavanından asılması durumunda, bağlantı elemanı ve
sabit kablolama arasındaki bağlantılar fiş ve priz ile yapılacaktır.
Esnek avizeler için kullanılan duylar, kablo tutamaklarıyla tam yalıtımlı etekli tipte olacaktır.
Armatürlerin bağlantı parçaları, bağlantı kutuları ve diğer parçaları, bina programına uygun olarak
monte edilecektir. Tüm bina işleri tamamlanana kadar cam eşyalar, difüzörler, gölgelikler, lambalar
takılmayacaktır. Armatürler içten ve dıştan temiz olarak bırakılacak ve kullanıma hazır olacaktır.
16.3.9.5 Armatür Çeşitleri
Floresan Armatürler
Difüzörler alev geciktirici ekstrüde akrilik veya CTP malzemeden olacaktır. Belirtilen şekilde ya
opal ya da prizmatik tipte olacaktır. Etkili bir sızdırmazlık oluşturmak için difüzör ile gövde arasına
bir conta takılacaktır. Armatürler en güncel standartlara uygun olacaktır.
Akkor Armatürler
Gömme armatürler, alüminyum alaşımlı bir reflektörden ve yeterli üst havalandırma deliklerine
sahip muhafazadan yapılacaktır. Ayarlanabilir bir pozisyonda, porselen BS duy takılacak, ısıya
dayanıklı kabloyla önceden kablolanacaktır. Lambalar sadece aşağıdan değiştirilecektir.
Yüzey akkor armatürleri, duvara veya tavana montajı için uygun beyaz opal cam tipinde olacaktır.
Dış Armatürler
Tüm harici armatürler, minimum koruma derecesi IP 55 olan, vandalizme dayanıklı polikarbonat
difüzörlere sahip , tamamen kapalı, hava koşullarına tamamen dayanıklı tipte olacaktır. Güvenlik
amaçlı aydınlatma sistemleri, izinsiz giriş yapan kişilerin erişemeyeceği şekilde tasarlanacaktır.
Taban ışıklığı, alüminyum döküm alaşımlı gövdeye, polikarbonat difüzöre, contaya ve porselen
duylara sahip olacaktır.
Acil Durum Aydınlatması
Acil durum aydınlatma armatürleri, belirtildiği gibi bağımsız veya bağımlı tipte olacaktır.
Armatürler, şebeke arızası durumunda anında aydınlatma sağlayacak şekilde tamamen otomatik
olarak çalışacaktır. Akü kapasitesi, acil aydınlatma sistemine bağlı tüm armatürleri 3 saatlik bir süre
boyunca çalıştırabilecek kapasitede olacaktır.
16.3.9.6 Lambalar
Tüm lamba duylarına, üretici tarafından belirtilen türde ve boyutta bir lamba takılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 291
Floresan Lambalar
Floresan lambalar en güncel standartlara uygun olacaktır. Aksi belirtilmedikçe, lambalar endüstriyel
kullanım için 'beyaz' ve ticari ve ev içi aydınlatma için 'sıcak beyaz' renkte olacaktır.
Lamba başlıkları, çift pimli tipte olacaktır. Garanti edilen minimum kullanım ömrü 3000 saatten az
olmayacaktır.
Metal şerit lambalar (MCFE/U), cam takviyeli polyester armatürlerde veya metal malzemelerin
lambanın 20 mm yakınında olmadığı yerlerde kullanılacaktır.
Akkor Lambalar
Akkor lambalar en güncel standartlara uygun olacaktır. Genel aydınlatma lambaları, 150W'a kadar
sarmal bir bobine ve bu watt değerinin üzerinde tek bir bobine sahip olacaktır. Lambalarda standart
süngü dibi ve içten buzlu cam bir kap bulunacaktır.
Acil durum aydınlatması için kullanılan genel aydınlatma lambalarına veya normal şebeke
voltajından farklı bir voltajda çalışan lambalara, Edison vidalı kapak takılacaktır. 300W ve üzeri
değerde lambalarda bir Goliath Edison vidalı kapak bulunacaktır.
Garanti edilen minimum kullanım ömrü, 300W ve üstü değerde lambalar için 2000 saatten az,
300W altındaki değerde lambalarda 1000 saatten az olmayacaktır.
16.3.10 Topraklama Sistemi
16.3.10.1 Genel Gereklilikler
Tesisatlar için için bir bakır topraklama ağı monte edilecektir. Ekipmanların topraklaması için
diğerleri tarafından sağlanan pigtaillerin uzunluğu en az 1.5 m olacaktır. Bu şartname kapsamındaki
ekipmanların Yüklenicisi, tüm topraklama bağlantıları için gerekli olan (hepsi bakır olmak üzere)
topraklama ağını tedarik edecek ve kuracaktır.
Her elektrikli cihaz ve iletken malzemeden yapılmış ekipmanlar, uygun topraklama klemensleriyle
donatılacaktır. Birden fazla cihaz daha büyük bir düzeneğin bir parçasını oluşturuyorsa (kontrol
kabinleri, kontrol panoları, metal kaplı alt dağıtım panoları vb.), bu düzenek, her bir cihazın
topraklama klemenslerinin katı kontaklı olacağı topraklama klemensleriyle donatılacaktır.
Kontrol panoları, kontrol masaları, anahtar panoları, dağıtım panoları vb. gibi düzenekler birden
fazla panelden oluşuyorsa, tüm paneller daha büyük uzatmalı kasa üniteleri olmadıkça (örn. anahtar
panoları), her bir panel ortak bir topraklama çubuğuna bağlanacaktır ve en azından her iki uçta da
topraklama yapılacaktır.
Alçak gerilim dağıtım şebekesi, nötr iletkenin transformatörlere, ana ve alt dağıtım panolarına
topraklanacağı, koruyucu çoklu topraklama sistemine sahip olacaktır. Tüm ekipmanın mahfazası,
bu koruyucu çoklu topraklama iletkenine bağlanacaktır. Gerilim altındaki parçalar ile toprak
Teknik Şartname
Sayfa 292
arasında kısa devre olması durumunda, kapalı devrenin ortaya çıkan direnci, uygun koruyucu cihazı
etkinleştiren bir akım ortaya çıkaracaktır.
16.3.10.2 Taban Topraklama Sistemi
Taban topraklama sistemi, 20 m'yi aşmayan iki ağ arasında maksimum mesafeyle birbirine bağlı ağ
örgüsü oluşturan esnek, çıplak bakır iletkenlerden oluşacaktır. Sistemin tamamı, toprağın zemin
yüzeyinin 1 m derinliğinde toprağa gömülmeli ve tesis alanı boyunca yayılacaktır. Gerekli toplam
topraklama direncini elde etmek için, yeterli uzunluk ve miktarda topraklama elektrotları
sağlanacaktır.
Belirli aralıklarda ve konumlarda, taban topraklama sistemlerinin parçalarının veya bölümlerinin

sökülebilir bağlantı parçalarıyla izole edilebileceği çukurlar sağlanacaktır. 500 mm veya daha fazla
kalınlığa sahip bina temellerinin veya beton plakaların altında taban topraklama şebekesi gerekli
değildir. Ancak bu tip yerlerde, bu alanın çevresinde kapalı bir topraklama döngüsü sağlanacaktır.
Taban topraklama sisteminin tasarımı, VDE 0141 Yönetmeliğinin gereklerine uygun olacaktır.
Taban topraklama sisteminin iletkenleri Cadweld işlemiyle (Thermit kaynağı) birbirine veya
topraklama elektrotlarına veya donatılara bağlanacaktır.
Topraklama elektrotları, çapı 25 mm'den az olmayan, kesit başına 1.5 m'yi aşmayan bakır kaplı
profillerden oluşacaktır. Münferit bölümler arasındaki bağlantı, tamamen iletken olacak ve bu
bağlantı, elektrot toprağa sürüldüğünde hiçbir şekilde gevşek veya daha az etkili olmayacaktır. Her
bir bölümün toprağa sıkıştırılması için, her zaman bir vurma başlığı kullanılacaktır.
Metal mahfazalar ve devre kesicilerin iletken yapıları, izolasyon anahtarları, ölçüm

transformatörleri, baralar vb. topraklama ızgarasına bağlanacaktır. Çalışma mekanizmasının
mahfazaları, çalıştırma koluna mümkün olduğunca yakın bir noktada topraklanacaktır.
Bir elektrik tesisatı arızası sırasında doğrudan temas veya kaçak mesafesiyle iletken hale
gelebilecek metal tepsiler, kanallar, tanklar, ızgaralar, raylar, borular, merdivenler, kapılar, makine
kasaları veya muhafazaları (pompalar, fanlar, kompresörler vb.) koruyucu topraklama sistemine
etkili bir şekilde bağlanacaktır.
Raylar ve borularda, korunan tesis alanından çıktıkları yerlerde yalıtım bağlantıları bulunacaktır.
20 kW ve üzerindeki her AG motoru, doğrudan taban topraklama sistemine veya ana topraklama
barasına bağlanacaktır.
Arıtma tesisi alanı içindeki ve çevresindeki çelik çitler, tüm köşelerde ve kapı direklerinde taban
topraklama sistemine bağlanacaktır. Potansiyel gradyan kontrolü için ilave bir topraklama kablosu,
çitin dışını yaklaşık 0.6 m derinlikte ve çitten 1 m mesafede çevreleyecektir. Kapılar, topraklanmış
kapı direğine eşdeğer boyutta esnek bir bakır şeritle bağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 293
Elektronik ekipmanlar, hat taşıma sistemleri ve HF bağlantılarıyla donatılmış her odanın, en az 50

mm2 kesitli yalıtımlı bir topraklama iletkeni vasıtasıyla taban topraklama sistemine doğrudan
bağlantısı olacaktır. Bu toprak iletkeni, taban topraklama sistemiyle en az iki bağlantısı olan bir
topraklama elektrodunda sonlanacaktır.
Her beton kablo kanalında, tepsiler, raflar veya braketler gibi tüm metal parçaların bağlanacağı bir
topraklama iletkeni döşenecektir. Kablo tünellerinde aynı tipte iki topraklama iletkeni bulunacaktır.
16.3.10.3 Testler
Tüm topraklama sistemleri için, elektriksel süreklilik deneyleri ve topraklama direnci testleri
(uygun olduğu şekilde) Yüklenici tarafından yapılacaktır.
Gerekli topraklama dirençlerinin karşılanmaması durumunda, Yüklenici, değerlere ulaşılana kadar

tüm ek önlemleri herhangi bir ek ödeme olmadan sağlamayı taahhüt edecektir.
16.3.11 Dizel Jeneratör Seti
16.3.11.1 Genel
Dizel jeneratör seti, şebeke arızası durumunda güç sağlayacaktır; yani güç çıkışı bir yedek grup
olarak tasarlanacaktır. Şebeke arızaları uzun süreli ve sık sık meydana gelebileceği için, jeneratör
seti anma gücünü sürekli olarak besleyebilecek kapasitede olacaktır.
Jeneratör grubu otomatik ve manuel olarak çalıştırılabilecektir.
Jeneratör setinin güç değeri, belirtilen tüm ekipman (aşağıya bakınız) ilgili güç faktöründe ve saha
koşullarında aynı anda maksimum kapasitede çalışırken jeneratör setinin %90'dan fazla
yüklenmemesini sağlayacak şekilde seçilecektir.
Jeneratör gücü ve performansı, saha koşullarında ISO standardına uygun olacaktır.
Güç değeri: Acil bir durum süresince değişken yükte sürekli çalışma.
Gerilim reg .: %+/-5
İşletim: Elektronik tip/Sınıf A 1
Yük hızlanması.: Tek işlemde %100 ve bu maddede belirtilen şekilde çalışması için
yeterli
Ana taşıyıcı ve alternatör, fabrikada yerleşik titreşme önleyici sistemine sahip bir çelik şasi kasasına
monte edilecektir.
Alternatör ve motor arasında esnek bir bağlantı sağlanacaktır. Tüm borular ve elektrik bağlantıları,
jeneratör setinin hareketinden kaynaklanan hasarı önlemek için esnek olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 294
Türkiye'deki yerel yetkili temsilci, servis ve bakım hizmeti sağlayabilecektir. Yerel temsilciliğin
adı, adresi ve servis ve referans listesi verilecektir.
16.3.11.2 Ana Taşıyıcı
Ana taşıyıcı, 4 zamanlı çok silindirli (tercihen 6 silindirli motor), ISO 8528'e göre doğrudan
enjeksiyonlu sanayi tipi dizel olacaktır.
Motor amacına uygun olacak ve minimum bakımla uzun ömürlü çalışma konusunda kendini
kanıtlamış olacaktır.
Aşağıdaki detaylar dikkate alınacaktır:
16.3.11.3 Yakıt Sistemi
Yakıt sistemi asgari olarak şunları içerecektir:
 24 saat kesintisiz çalışma kapasiteli yakıt depolama tankı.
 Kaçak durumunda yağın çevreye dökülmesini önlemek için yakıt tankı deposu
 Depoyu doldurmak için yola yakın boru (kilitlenebilir kapak ve ideal girişiyle birlikte)
 Yakıt depolama tankında seviye göstergesi (doğruluk +/- 50 litre)
 8 saat sürekli çalışma kapasitesine sahip, kasaya entegre yerel yakıt deposu
 Yağ dökülmesini toplamak için haznenin altına damlama tepsisi
 Akaryakıt pompası (elektrikli veya zorlamalı)
 Dubleks tipi için akaryakıt filtreleri. Kağıt tipi filtre elemanları ve bertarafı
 Enjeksiyon pompaları
 Enjeksiyon vanaları
 Yakıt su separatörü
 Boru, vana ve bağlantı parçaları
 Çift esnek yakıt hattı.
16.3.11.4 Yakıt Özellikleri
Dizel motor yüksek hızlı (HSD) dizel yakıtla çalışacaktır.
16.3.11.5 Yanma Havası
Teknik Şartname
Sayfa 295
Yanma havası sistemi aşağıdakileri içerecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
 Kuru tip hava filtreleri
 Servis göstergesi (kısıtlama göstergesi)
 Filtre ile motor arasındaki tüm gerekli hava kanalları.
16.3.11.6 Yağlama Sistemi
Yağlama sistemi asgari olarak şunları içerecektir:
 Yağlama yağı pompası (zorlamalı)
 Motor yağını boşaltmak için elle çalışan pompa
 Yağlama yağı deposu (sadece kuru karter kullanılıyorsa)
 Değiştirilebilir filtre elemanlı ve geçiş fonksiyonlu dubleks tip yağlama yağı filtresi
 Manometre ve alçak gerilim şalteri için gerekli sistem
 Boru, vana ve bağlantı parçaları
Filtreler, boruların veya diğer motor ekipmanlarının çıkarılmasına gerek kalmadan, filtre
parçalarının kolayca değiştirilmesini sağlayacak şekilde erişilebilir yerlere monte edilecektir.
16.3.11.7 Egzoz Sistemi
Egzoz sistemi aşağıdakileri içerecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
 Yeterli düzeyde tahliye sistemine sahip susturucu Susturucu, gürültüyü en az 25 dB (A)

azaltacaktır.
 Genleşme bağlantıları
 Askılarıyla birlikte gerekli tüm egzoz sistemi boruları
 Egzoz borusu.
Egzoz susturucusu, dış montaj için tasarlanmış kaynaklı yapıda olacaktır. Susturucudaki basınç
düşüşü, motor üreticisinin önerdiği değerleri aşmayacaktır. Susturucunun dışı, paslanmaya karşı
dayanıklı olacaktır.
Egzoz boruları, motor üreticisinin önerilerine göre uygun şekilde yalıtılacaktır.
Egzoz borusu motor odasından çıktığı yerde, hava koşullarına dayanıklı bir flanştan geçecektir.
Borularda mümkün olduğunca az kıvrım olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 296
Egzoz sistemi, oda içindeki ısı iletimini mümkün olduğunca azaltacak şekilde tasarlanacaktır.
16.3.11.8 Başlatma Sistemi
Çalıştırma için gerekli olan aküler (bakım gerektirmeyen, kurşun tip) sağlanacaktır. Akü, tekrar şarj
edilmeden her biri 10 saniyelik en az 10 düşük başlatma denemesi için yeterli kapasiteye sahip
olacaktır.
Motor, çalışırken aküleri şarj etmek için bir alternatör ve voltaj regülatörüyle ve manuel takviye şarj
fonksiyonlu statik bir şarj cihazıyla donatılacaktır. Statik akü şarj cihazı DGP içine
Motorun herhangi bir krank pozisyonundan çalıştırılması mümkün olacaktır.
16.3.11.9 Soğutma Sistemi
Soğutma sistemi aşağıdakileri içerecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
 Radyatör soğutucusu
 Dizel motor ve radyatör soğutucudan su sirkülasyonu için motor tahrikli soğutma suyu pompası,
 Arıza durumunda radyatör devresine açılacak tipte soğutma termostatik vanası
 Genleşme tankı
 Sıcaklık göstergesi ve yüksek sıcaklık anahtarı için gerekli sistemler
 Gerekli tüm borular, vanalar, havalandırmalar, drenler vb.
16.3.11.10 Hız Kontrolü
Dizel motor için ayarlanabilir bir düşüş regülatörü sağlanacak ve elektronik / hidrolik tipte
olacaktır. Regülatör, frekansı standart tipler için ISO 8528'de belirlenen sınırlar dahilinde
tutabilecektir.
16.3.11.11 Alternatör
Alternatör flanş montajlı, fırçasız, kendinden uyarmalı, kendi kendini düzenleyen standart tipte
olacaktır.
Alternatör mahfazası asgari olarak IP22 olacaktır.
Jeneratör ana hatlarının her iki ucu, bir terminal kutusuna getirilecek ve nötr bağlanacaktır.
Alternatör, voltaj regülasyonunu etkilemeden %20'ye kadar dengesiz yükleri koruyabilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 297
Alternatör ve ikaz sargılarının yalıtımı H sınıfı olacak ve üretici yalıtımın tropik iklimde kullanıma
uygun olduğunu garanti edecektir. Alternatif olarak, gerekli garantiyi elde etmek için özel bir vernik
uygulanacaktır.
Alternatör, panellerdeki koruma cihazlarının çalışmasını sağlayacak şekilde I n'nin 3-5 katı kısa
devre akımları üretebilecektir.
16.3.11.12 Otomatik Voltaj Regülatörü
En iyi voltaj regülasyon değeri için ISO'da belirlenen sınırlar dahilinde gerilimi koruyabilen statik
tipte bir otomatik voltaj regülatörü sağlanacaktır.
Sistem, alternatörün nominalden daha düşük bir hızda çalıştırılması durumunda uyarma akımını
azaltan düşük hızlı bir koruma içerecektir. Sistem, uyarma sistemi için aşırı yüke karşı tam güvenlik
sağlayacaktır.
16.3.11.13 Dizel Jeneratör Setinin Yerleştirilmesi
Dizel jeneratör grubu, sağlam bir beton blok üzerine kurulacaktır. Beton blok, sismik motor
titreşimlerinin bina yapıların yayılarak çatlaklar oluşturmasını önlemek için, esnek genleşme
bağlantıları sağlanarak diğer yapı işlerinden izole edilecektir.
Jeneratörün bulunduğu yerden 1 metrede 85 dB (A)'nın altında değerler sağlamak için, gürültü
azaltma önlemleri alınacaktır.
Yüklenici, dizel jeneratör grubu çalışırken iç ortam sıcaklığı artışını olabildiğince azaltmak için,
jeneratör odasının cebri havalandırması gibi tesisatları (gerekirse) sağlayacaktır. Isı azaltma
önlemleri, gürültü azaltma önlemlerini azaltmamalıdır.
Dışarıda bulunan tüm ekipmanlar, doğrudan güneş ışınlarından korunmak için güneş korumasıyla
donatılacaktır.
16.3.12 Etiketler ve Levhalar
16.3.12.1 Genel
Etiketler ve veri levhaları, geçerli standartlara uygun olarak ve aşağıda ayrıntıları verildiği şekilde
sağlanacaktır.
Etiketlerin önerilen malzemesi, boyutu, tam etiket yazıları ve etiketlerin düzenlenmesi için öneriler
onay için Müşavir’in Proje Müdürüne sunulacaktır.
Etiketler ve veri levhaları Türkçe (ve uygun olduğu yerde İngilizce) olacaktır.
16.3.12.2 Ekipman Etiketleri ve Talimat Levhaları
Teknik Şartname
Sayfa 298
Sözleşme dilinde yazılan etiketler, tüm cihazlar, röleler, kontrol anahtarları, butonlar, gösterge
lambaları, kesiciler vb. İçin sağlanacaktır. Cihaz üzerinde fonksiyonun belirtildiği cihazlar, gösterge
anahtarları ve kontrol anahtarları durumunda, etiket gerekli değildir.
Etiket, kolay tanımlama mümkün olacak şekilde cihazların yakınına sabitlenmelidir.
Aletlerin kadran camına sabitleme kabul edilmeyecektir. İfade, mühendislik belgelerinde kullanılan
ifadelere uygun olacaktır.
Her bir ayrı yapı birimi (kabin, panel, masa, kutu vb.) fabrika kimlik numarasıyla tanımlanacaktır.
Kabinlerde ve benzeri ünitelerde, arkadan erişim mümkünse arka tarafta da bu kimlik numarası
bulunacaktır. Her bir birimin genel tanımı Sözleşme dilinde ve - gerekirse - seçilen bir yerel dilde
de verilecektir. Bu etiketler, ünitelerin üst kısmında düzenlenmiş, siyah kazınmış yazıtlı anodize
alüminyumdan yapılacaktır. Üreticinin ticari etiketleri - istenirse - ünitelerin alt kısmında
görünecektir.
Hücreler, paneller, kutular vb. içindeki tüm ekipmanlar, ürün numaraları ile uygun şekilde
etiketlenecektir. Bu numara, ilgili belgelerde belirtilenle aynı olacaktır (kablo şemaları, ekipman
listesi, vb.).
Sözleşmedeki ve seçilen yerel dildeki talimat plakaları, sıralama diyagramları veya bakım
talimatları, elektrik anahtar panolarının ön kapısının iç kısmına takılacaktır.
16.3.12.3 Uyarı Etiketleri
Uyarı etiketleri, özel durumlarda, Sözleşmeye kazınmış harfler ve seçilen yerel dille sentetik
reçineden yapılacaktır.
Kapalı devre kesiciler, yol vericiler vb. için, uygun şekilde kontrast renklere ve kazınmış harflere
sahip şeffaf plastik malzeme kabul edilebilir.
16.3.12.4 Kanallar vb. Için Etiketler
Malzeme aşındırıcı olmayacak ve açıklama 4 mm yüksekliğinde harfler / şekiller ile yapılacaktır.
16.3.12.5 Kabloların Etiketlenmesi
Tamamen kurulduğunda her bir kablo, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından gerekli görülebilecek
şekilde her bir uca ve ara konumlara kalıcı olarak takılacaktır; kablo, gerilim ve iletken boyutunu
belirleyen aşındırıcı olmayan etiketler.
Kablo tanımlama numaraları, kablo listesindekilere uygun olacaktır.
Kablo hendeklerinde ve bina girişlerinde bulunan tüm kablolar, yukarıda belirtilen etiket türü
kullanılarak etiketlenecektir
Teknik Şartname
Sayfa 299
16.3.12.6 Derecelendirme Levhaları
Ekipman (makineler, vb.) Derecelendirme plakaları ve diğer teknik veriler / bilgilendirici plakalar
ya emaye tipte olacak ya da aşındırıcı atmosfere ve güneş ışınlarına dayanıklı şeffaf bir boya ile
kazıma sonrası uygun şekilde korunmuş paslanmaz çelikten olacaktır.
16.3.12.7 Tek Hat Şemaları
Her bir şalt odası, onaylı bir yerde cam ve çerçeve / duvara monte edilen her bir şalt panosu /
dağıtım panosu / MCC için ayrı olmak üzere, tüm elektrik verilerini ve açıklamaları detaylandıran
nihai olarak inşa edilmiş tek hat şemasının bir kopyası ile donatılacaktır.
Aynı durum, bir kopyası kontrol odası / odalarında düzenlenecek olan İstasyon Tek Hat Şeması için
de geçerlidir.
16.3.12.8 Kilitleme Tesisleri
Anahtar kilitli şalterler, nötr konumda kilitlemek için Yale veya diğer onaylanmış kilitlerle
sağlanacaktır. Anahtarların herhangi bir konumda kilitlenmesi için seçici anahtarlar için benzer
kilitler sağlanacaktır.
Kilitler veya asma kilitler farklı uygulamalar için koordine edilecek ve üç anahtarla birlikte
sağlanacaktır. Her panonun sonunda bir anahtar dolabı (dağıtım panosu, MCC, kontrol kabinleri,
vb.) O panonun anahtarlarını saklamak için sağlanacaktır. Tüm anahtarların, verilen herhangi bir
kilidi veya asma kilidi açmak için altı ana anahtarı olacaktır. Her anahtarın, kabin içindeki anahtar
asma kancasının üzerine sabitlenmiş bir kimlik etiketi olacaktır.
Kabin kapı anahtarları benzer olacak ve altı (6) adet olacaktır.
16.4 Elektrik Bağlantıları

üklenici, Proje kapsamında yapılacak olan su yapılarına (rezervuarlar, terfi istasyonları, hidrofor,
klorlama binaları, vana odaları vb.) Elektrik Temini ve Dağıtım Sistemi ile ilgili tüm elektrik güç ve
kontrol bağlantılarından sorumlu olacaktır.
Bu proje kapsamındaki enerji nakil hattı tesisatı öncelikle projenin kendi Teknik Şartnamesi ve
Elektrik Enerjisi Akım Tesisleri Yönetmeliği, Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği ve
Türk Yangından Korunma Yönetmeliği, sözleşme ve eklerine uygun olarak yapılacaktır.
- TSE (Türk Standartları Enstitüsü),
- EN (Avrupa Normu),
- HD (Uyum Belgesi),
- IEC (Uluslararası Elektro teknik Komitesi),
Teknik Şartname
Sayfa 300
- VDE (Elektrik, Elektronik ve Bilgi Teknolojileri Derneği),
- DIN (Alman Standardizasyon Enstitüsü) ve
- Uluslararası standartlar.
Danıştay 10. Dairesi'nin 17.11.2015 tarih ve 2015/538 sayılı kararı gereğince, uygulama aşamasında
Yüklenici tarafından enerji izni alınacak, enerji temini projesi Yüklenici tarafından hazırlanacak ve
revize edilecektir. Elektrik izni / bağlantı prosedürüne tabi olup, TEDAŞ / DEDAŞ Genel
Müdürlüğü tarafından onaylanacaktır.
Enerji en yakın elektrik direğinden sağlanacak ve enerji hattı su yapısının yanında son bulacaktır.
Elektrik tüketimini ölçmek için EPDK Sayaç Bildirimindeki şartlara uygun olarak; 3 zamanlı ve
aktif-reaktif gücü ölçen bir elektronik sayaç kurulacaktır.
Tüm direkler topraklanacak ve tehlike işaretleri konulacaktır.
16.5 Kontrol ve Ölçüm Ekipmanları
16.5.1 Genel
Tüm ölçüm ve kontrol ekipmanları, bu alanda kendini kanıtlanmış performansa sahip olan ve kabul
gören uluslararası tanınmış markalardan olacaktır. Tüm bileşenler onaylanmış ve güvenilir bir
tasarıma sahip olacaktır. En üst düzeyde yeknesaklık ve birbiriyle değiştirilebilirlik sağlanacaktır.
Tasarım, bileşenlerin bakım ve onarımını kolaylaştıracak yapıda olacaktır.
Ekipmanlar, mümkün olan en geniş ölçüde, Yüklenicinin atölyesinde ön montajı yapılacaktır;

örneğin termometre kuyularının ve diğer bağlantıların atölye kaynağı, panoların, masaların
kablolanması, iç kablolama ve cihazların kurulumu yapılacaktır. Kırılabilir aletler sahaya taşınmak
üzere çıkarılacaktır.
Tüm bileşenler geçerli saha koşulları altında sürekli çalışmaya uygun olacaktır.
Ölçülen ortama maruz kalan boru malzemesi de dahil olmak üzere ölçüm ve kontrol ekipmanı
malzemeleri de buna göre seçilecektir.
Tüm bileşenler diğer elektrikli, elektronik ve mekanik ekipmanlarla uyumlu olacaktır.
Tüm ölçüm ve kontrol fonksiyonları boru ve alet şemalarında gösterilecektir. Kullanılacak

semboller ISO standardına uygun olacaktır. Tanımlama sistemi (etiket numaraları) tesis tanımlama
sistemine uygun olacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün onayına tabi olacaktır. Tüm ölçümler ve
alarmlar, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından onaylanan standart bir formattaki ölçüm listesinde
listelenecektir. Uzaktan kontroller için, kilitlere ilişkin bir doküman sağlanacaktır. Otomatik
kontrollerin özellikleri blok şemalarda gösterilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 301
Gereken yerlerde kontrol ve denetim ekipmanları için blendajlı kablolar sağlanacaktır.
16.5.2 Standartlar
Yüklenicinin belirtilenler dışındaki Standartları ve Yönetmelikleri uygulamak istemesi durumunda,

Müşavir’in Proje Müdürüne bu dokümanlardan dört (4) suret sunacaktır ve bu dokümanlar eksiksiz,
kısaltılmamış ve Türkçe/İngilizce dilinde yazılmış olacaktır.
16.5.3 Testler
Tekil bileşenler ve önceden montajı yapılan düzenekler, Yüklenicinin atölyesinde fonksiyonel

testler ve rutin testlerden geçirilecektir. Hazır monteli kontrol ve denetleme sistemi, tesisin devreye
alınmasından önce Sahada fonksiyonel testlerden geçirilecektir.
Tüm önemli basınç ölçerler ve diğer aletler üzerinde kalibrasyon testleri yapılacaktır.
Belirtilen tüm ölçüm transdüserleri ve diğer bileşenler buna göre kalibre edilecek ve kalibrasyon
sertifikalarıyla birlikte temin edilecektir.
Yüklenici, transdüserlerin uygun şekilde kalibre edildiğini ve performansının uyması gereken

teknik gereklere uygun olduğunu kanıtlamak için sahada sağlanan tüm transdüserlerin doğruluğunu
kontrol edecektir. Transdüserleri kontrol etme maliyeti, Sözleşme Fiyatına dahil edilmiş kabul
edilecektir.
16.5.4 Ölçüm Sistemleri Göstergeleri ve Kayıt Cihazları
Kontrol odasına sadece 4 - 20 mA veya dijital elektrik ölçüm sinyalleri iletilecektir.
Vericilerin çıkış sinyali tüm ölçüm aralığı boyunca 4 - 20 mA veya dijital ve doğrusal olacaktır.
Bileşenler, ölçülen büyüklüklerdeki değişikliklere hızla tepki verecektir. Göstergelerin,

transdüserlerin, vb. ölçüm aralıkları, ölçülen büyüklüğün nominal değeri aralığın yaklaşık %75'ini
kapsayacak şekilde seçilecektir.
Tüm lokal aletler, mümkün olduğu ölçüde, iyi okumayı sağlamak için titreşimsiz olarak monte
edilecektir.
Gereken yerlerde sönümleme elemanları kullanılacaktır.
Sayaçlar, aletler ve kayıt cihazları, standart boyutlarda olacak, ve şalter panoları, kontrol panoları,
kontrol masaları vb. gibi yerlerin spesifik bir şekilde görünmesini sağlayacak şekilde seçilecektir.
Ön camlar yansıma önleyici tipte olacaktır. Ölçekler, lokal kontrol panelleri için 90 derece tipte,
ancak kontrol odası aletleri için 240 derece tipinde olacaktır.
Gösterge aletleri ve kaydediciler aşağıdaki veya benzer boyutlara sahip olacaktır:
Göstergeler
Teknik Şartname
Sayfa 302
yerel kontrol panellerinde, 72x72mm
veya
OG ve AG anahtarlama sistemlerinde 144x72mm
Kayıt Cihazları 144x144mm
(hatlı ve 6 noktalı kaydediciler için)
Manometreler ve diğer kadran tipi
Tercihen 160 mm çap aletler (lokal)
Paneller ve masalardaki kontrol anahtarları, ayarlayıcılar vb. kullanılan gösterge boyutlarıyla

uyumlu olacaktır.
Bunlara tekabül eden sistemler, kolay gözlem için birlikte gruplandırılacaktır.
Tüm yerel gösterge cihazları ve test bağlantıları ilgili ekipmana entegre parça olarak dahil
edilecektir. Yerel gösterge cihazlarının ve test bağlantılarının kapsamı, operatörün ekipmanı doğru
bir şekilde incelemesini sağlayacak ve ayrıca tüm kabul testlerinin ve diğer testlerin yeterli düzeyde
yapılmasına imkan verecektir.
İkili sensörler ayrı olarak sigortalanacaktır.
16.5.5 Debimetreler
16.5.5.1 Elektro Manyetik Debimetre
Minimum iletkenliği ≥50 µS / cm olan içme suyunun ölçümü için elektromanyetik debimetre
kullanılacaktır. Ölçüm sistemi, uzak versiyonda bir verici ve bir sensörden oluşur: Sensör, iki
mekanik ünite gibi ekrana sahip vericiden ayrı olarak monte edilir. Üniteler arasındaki kablo
uzunluğu 10 m'yi geçemez.
Debimetrenin iç çapı, herhangi bir çap küçültme olmaksızın akış ölçer flanşlarının iç çapıyla aynı
olacaktır.
Elektromanyetik su sayaçlarının ölçü tüpü paslanmaz çelik olacaktır. Tüm ölçüm sisteminin
besleme gerilimi, düzenli olmayan elektrik beslemesinin tüm korumasıyla birlikte 240 V / 60 Hz
elektrik şebekesi üzerinde olacaktır. Bu, Yüklenicinin elektrik şebekesinden güç beslemesinin
kesilmesi sırasında en az 3 saat çalışma ile UPS tedarik edip kuracağı anlamına gelir.
Koruma derecesi, verici için IP67 (NEMA 4X) ve sensör için IP 68 (NEMA 6P) olacaktır. Şok ve
titreşim direnci için, IEC 600 68-2-6'ya göre 2 g'a kadar ivme olacaktır. Elektromanyetik uyumluluk
(EMC) EN 61326'ya göre olacak, emisyon EN 55011 endüstri için sınır değerde olacaktır.
Debimetre topraklanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 303
Muhafaza, uygun dış / iç korozyon korumasına sahip yeterli metal malzemeden olacaktır. İçme
suyu uygulaması, kullanılan malzemeler, montaj gresi ve servis yağları için elektromanyetik
debimetre, içme suyu ile sistemde kullanım için dünya çapında herhangi bir sertifika kuruluşu
tarafından onaylanmış olacaktır. Flanş bağlantısı EN 1092-2'ye uygun olacaktır.
Verici ekranı, kablosuz uzaktan veri toplama için cihazlara bağlanma imkanı sağlayacaktır. Ölçülen
maksimum hata 0,05 m / s su hızında % 5'i geçmeyecektir.
Verici ekranı, yeterli sayıda karakterle net olarak görülebilir, okunabilir olmalıdır. Transmiter, akış
hızlarını, akışı ve toplam akışı gösterecektir. Verici ekran kutusu, sağlam plastik malzemeden veya
korozyona dayanıklı metalden imal edilecektir. Tedarik ve kurulum; akış ölçer ekipmanları, elektrik
beslemesi için uygun elektro muhafazasını, minimum 3 saat rezerv için UPS, kablolama ve test
etmeyi kapsar.
Sayaç, ya imalatçıdan gönderilmeden önce programlanacak ya da mevcut koşullara uyacak şekilde

yerinde yeniden programlanabilecektir.
Yüklenici, veri sayfalarında doldurulmak üzere imalatçı, sayaç tipi, tasarım ve performans ile ilgili
kapsamlı bir şartname sunacaktır.
16.5.6 Sıcaklık Ölçümleri
Kapiler termometreler, direnç sıcaklık sensörleri ve termokupllar için kullanılacak tüm kuyular
kaynak tipinde olacaktır. Vidalı tip termometreler ve sıcaklık sensörleri için kullanılacak kuyular,
yağlama yağı için ölçüm noktalarıyla ve örneğin dökme demir parçalar gibi kaynağın uygun
olmadığı yerlerde ölçüm noktalarıyla sınırlandırılacaktır. Atölye kaynaklı termometre kuyuları,
nakliye ve montaj sırasında korunması için vidalı kapaklarla kapatılacaktır.
Direnç termometreleri ve termokupllar su geçirmez bağlantı başlıklarıyla donatılacaktır.
Termometreler, bağlantı başlıkları 10°C'den daha sıcak olmayacak ve ölçüm eklentileri kolayca
değiştirilebilir olacak şekilde yerleştirilecektir.
Sıcaklık sensörleri, farklı yedek eklenti sayısını en aza indirecek şekilde seçilecektir.
Direnç termometreleri genel olarak Pt 100 tipi olacaktır. Çift dirençli termometreler (bir uçta iki
dirençli) kabul edilmeyecektir.
Kadranlı tip kontak termometrelerinin kullanımı, yatak metali ve yağ sıcaklığı ölçümüyle sınırlı
olacaktır. Diğer tüm durumlarda, termokupllar veya direnç termometreleri ve elektrik kontak
modülleri (monitörler) kullanılacaktır. Cam termometreler veya benzerleri kontakt termometre
olarak kabul edilmeyecektir.
Kaydedilecek sıcaklıklar, doğrudan kayıt cihazlarına bağlanabilen direnç termometreleri veya

termokupllar ile ölçülecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 304
16.5.7 Basınç Ölçümleri
Basınç göstergeleri darbeye ve titreşime dayanıklı (tercihen gliserinle doldurularak) olacak ve

talaşlı imalatlı dişli çarklar ve dişli segmentlerle donatılacaktır. Tamamen paslanmaz çelikten imal
edilecektir.
Nominal basınçtan daha yüksek basınç, göstergeyi bozmayacak veya kalibrasyonunu

etkilemeyecektir. Basınç göstergeleri, tutucuya montaja izin vermek için radyal bir bağlantı
saplamasıyla donatılacaktır.
Potansiyometreli basınç ölçerlerin basınç transmiteri olarak kullanılmasına izin verilmeyecektir.

Basınç transmiterleri için hata limiti ±%0,5 olacaktır.
Yanıcı sıvılar için kullanılan basınç göstergeleri ve vericileri, doldurulmuş sistemlere sahip olacak
ve doldurma sıvısı, yeterli izolasyon membranlarıyla yanıcı sıvıdan ayrılacaktır.
Mutlak veya diferansiyel basınç için kullanılacak her gösterge, basınç anahtarı ve verici, vidalı M20
x 1,5 mm tip bir test bağlantısını içeren bir basınç göstergesi izolasyon vanası ile donatılacaktır; bu
sayede, bu cihaz tesisin çalışmasını engellemeden çıkarılabilecektir.
10 bar ve üzerindeki basınçlar için kullanılacak basınç göstergeleri ve vericileri doğrudan basınç
boşaltma noktasına monte edilmeyecektir. Bu ekipmanlar, gösterge tutucuları veya gösterge
panoları üzerindeki boşaltma noktasından ayrı olarak monte edilecektir. Mümkünse, basınç
göstergeleri ve vericiler raflar veya konsollar üzerinde grup halinde grup halinde monte edilecektir.
Yüksek basınçlar için kullanılacak basınç göstergeleri, kaçak durumunda (lastik ters akış
kontrolüyle) emniyet nedeniyle bir tahliye vanasıyla donatılacaktır.
Akıcı maddeler varsa, ölçüm noktası kesintisiz akış yerlerinde seçilecektir.
Basınç titreşiyorsa, ilgili cihazlar esnek borular veya diğer darbe emici araçlarla bağlanacaktır.
Genel olarak, tüm basınç göstergeleri, vericileri ve basınç kontakları bakım ve kontrol açısından
kolayca erişilebilir olacaktır.
Bağlantı noktalarının, boruların ve vanaların tasarımı ve düzenlemesi 3512 VDINDE kurallarına

uygun olacaktır.
Göstergeler, 150 mm çapında olacak ve bir beyaz arkaplan üzerinde siyah harfler ve sayılar
bulunacaktır.
Kalibrasyon "bar" cinsinden yapılacaktır.
İşaretçi, işaretçiyi aksından çıkarmadan bir ayarlama cihazıyla ayarlanabilir olacaktır.
Diferansiyel basınç göstergelerinin yüksek ve düşük basınç bağlantıları buna göre işaretlenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 305
Tüm muhafazalar toz ve su geçirmez olacak ve paslanmaz çelikten yapılacaktır.
16.5.8 Seviye Ölçümleri
Sürekli su seviyesi ölçümü için, piezodirençli veya kapasitif dalgıç sensör veya ultrasonik sensör
veya hava kabarcığı sistemi kullanılacaktır. Dalgıç tip sensör, göreli basınç ölçüm hücresi
içerecektir.
Hassasiyet değeri %0,1'den fazla olmayacaktır. Ayrıca tesisteki denetim kontrolü ve veri alım
sistemiyle iletişim sağlanacaktır.
Atmosfer basınçlı tanklardaki sıvı seviyesi ölçümleri, cıva tipi olmayan basınç transmiteri,
deplasmanlı transmiterler veya yüzer diskli transmiterlerle yapılacaktır.
Hatalar, toplam ölçüm aralığının ±%1,0'ını aşmayacaktır. Seviye şalterleri dıştan monte edilmiş
şamandıra veya yer değiştiriciyle çalışan tipte olacaktır. Şalter, salmastrasız yapıda olacaktır;
minimum hareketli parça olacaktır.
16.5.9 Elektrik Ölçümleri
Tüm elektrikli aletler sıva altı tasarımda, toz ve neme dayanıklı olacaktır. AC Ampermetreler ve
Voltmetreler, cihaz transformatörlerinin sekonder tarafına bağlantı için 1.5 doğruluk sınıfının
altında olmayan hareketli demir sistemine sahip olacaktır. DC ölçüm cihazlarında aynı doğrulukta
hareketli bobin sistemleri bulunacaktır. Wattmetreler elektro-dinamik ölçüm mekanizmalarına veya
alternatif olarak vericiler tarafından besleniyorsa hareketli bir bobin mekanizmasına sahip olacaktır.
Vatmetreler dengesiz sistemler için uygun olacaktır.
Tüm gösterge cihazları, genellikle ilgili alet transformatörlerinin nominal güç değerine kıyasla
%20'lik sürekli aşırı yüke dayanacak kapasitede olacaktır. Ampermetreler, ilgili cihaz
transformatörlerinin primerleri aracılığıyla ilgili şalt sisteminin anma değeri ve arıza süresi içindeki
arıza akımlarından zarar görmeyecektir.
Tüm aletler ve cihazlar tam yük akımlarını gereksiz ısınma olmadan taşıyabilecektir. Tüm aletler ve
cihazlar arkaya bağlanacak ve muhafazaları topraklanacaktır. Aletlerin sökülmeden hatasız bir
şekilde ayarlanabilmesi temin edilecektir.
Aletlere giden tüm voltaj devreleri, devrenin topraklanmamış fazlarında, alet transformatörü
terminallerine mümkün olduğunca yakın veya cihazların doğrudan bağlı olduğu yerlerde, ana
bağlantıya mümkün olduğunca yakın sigortalarla korunacaktır. Tüm güç faktörü göstergelerinin
akım bobinlerinin nötr noktası, akım trafosu sekonder sargılarının nötr noktasına bağlanacak ayrı
bir terminale getirilecektir.
Aynı alette birden fazla ölçüm değeri belirtiliyorsa, ilgili aletin yanında bir ölçüm noktası seçme
anahtarı bulunacak ve bu nokta, seçilen her bir ölçüm noktasını belirten bir işaretle (lejant)
kazınacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 306
Tüm aletler gömme montaj tipinde olacak, yansıtmayan camla donatılacak ve 60051 sayılı IEC
standardının gereklerine her açıdan uygun olacaktır. Tesis performans testleri için kullanılan aletler
hariç olmak üzere, tüm aletler 1,5 doğruluk sınıfına sahip olacaktır.
Ölçekler, normal çalışma göstergesi, tam okuma değerinin %50-75'i arasında, doğru bir okumaya
izin verecek şekilde düzenlenecektir. Motor akımlarının gösterilmesi için akım transformatörlerine
takılan ampermetreler, tam ölçeğin 2 katı baskılanmış aşırı yük ölçeğiyle donatılacaktır. Bu
ampermetrelerin kadranlarında, motorun tam yük akımını gösteren kırmızı bir işaret bulunacaktır.
Motor akımlarının gösterilmesi için doğrudan takılmış ampermetreler sağlanması durumunda, tam
yük akımının altı katına kadar gösteren aşırı yük ölçeklerle donatılacaktır. Bu ampermetrelerin
kadranlarında, motorun tam yük akımını gösteren kırmızı bir işaret bulunacaktır.
Alet ölçekleri, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır. Aynı panele monte edilen tüm
aletlerin tarzı ve görünümü aynı olacaktır.
Vericiye bağlı ampermetreler, %0-120 arasında kalibre edilmiş 900 veya 2400 dairesel ölçeklere
sahip olacaktır. Nominal motor akımı %100 ölçek göstergesine tekabül edecektir.
Enerji sayaçları elektronik tipte olacaktır. Enerji sayaçları ve cihaz transformatörleri Yerel İdarenin
düzenlemelerine uygun olacaktır. Enerji sayaçları için yazılı taahhütnameler sunulacaktır.
16.5.10 Pozisyon Ölçümleri
Potansiyometre tipi pozisyon transmiterleri kabul edilmeyecektir. Endüktif veya kapasitif tip tedarik
edilecektir.
Sürekli pozisyon göstergesi ve ölçüm transdüserleri için kullanılacak pozisyon transmiterleri, 4-20
mA çıkış akımına ve (gerekiyorsa) 110 veya 48 V D.C. yardımcı besleme gerilimine sahip
olacaktır.
16.5.11 Limit Anahtarları
Motoru hareketin her iki ucunda otomatik olarak durdurmak için, elektrikle çalışan her bir kapı
veya vana için limit anahtarları sağlanacaktır. Kontrol, kilitleme ve gösterge için gerekiyorsa ilave
anahtarlar sağlanacaktır.
Limit anahtarları, kolay ayarlamaya ve ayarlandıktan sonra sıkıca kilitlenmeye uygun şekilde monte
edilecektir. Ağır hizmet sınıfında olacak ve 110/48 V DC düzeyinde operasyonlar için uygun iki
değiştirme kontağı bulunacaktır.
Anahtar tespit parçaları, pozitif olacak ve titreşimden etkilenmeyecektir. Aynı zamanda, ilgili
tesisin değişen parametrelerine uyacak şekilde kolay ayarlamaya uygun olacaktır.
Su, yağ, toz, kir, sıcaklık değişimleri ve diferansiyel genleşmeler dahil olmak üzere potansiyel
olarak zararlı çevresel koşullara özellikle dikkat edilecektir. Anahtarların bağlantılar üzerinden
Teknik Şartname
Sayfa 307
çalıştığı yerlerde, ayar değişikliklerini ve aşınma veya toleranslardan kaynaklanan yanlış işlemleri
ortadan kaldırmak için gerekli önlemler alınacaktır.
16.5.12 Kontakt Cihazları
Seviye anahtarları, basınç anahtarları, sıcaklık anahtarları, limit anahtarları ve diğer tüm cihazların
kontakları ani hareketli (snap-action) (SPOT) tipte olacaktır. Anklaşman sistemleri için kullanılacak
kontakt cihazları ayrı olacaktır; yani, kenetleme ve diğer amaçlar için yaygın olarak kullanılan
kontakt cihazları kabul edilmeyecektir.
16.5.13 Alarm Sistemleri
Yüklenici, bu Sözleşme kapsamında tedarik edilen ve kurulan tüm tesisler ve ekipmanlar için,
arıtma tesisinin emniyetli ve güvenilir bir şekilde işletilmesi için gerekli tüm alarmları
sağlayacaktır. Alarmlar yerel olarak, kontrol odasında, münferit veya grup halinde başlatılacaktır.
Tüm alarmlar olay kaydediciye kaydedilecektir.
16.5.14 Mantık Kontrolleri ve Kilitleme
Açık döngülü kontrol ve kilitleme sistemleri, tesisin uygun şekilde kontrol edilmesi ve ekipmanın
korunması için tüm proses anklaşmanları dahil olmak üzere tüm motorların, devre kesicilerin,
bağlantı kesme anahtarlarının, motorlu vanaların, amorisörlerin, selenoitlerin vs. kontrollerini
içerecektir.
Uzaktan kumanda ve kilitleme sistemi, mantık üniteleriyle katı hal tekniğiyle yapılacaktır. Uzaktan
kumandalar ve kilitler için kullanılacak katı hal ekipmanı, uygun yerlere monte edilen kabinlere
bağlanacaktır. Kolay bakım ve onarım için geçmeli üniteler kullanılacaktır.
Elektronik sistem aşağıdaki gereklere uygun olacaktır:
IC devrelerinin uygulanması,
"En Kötü Durum Yöntemi"ne göre boyutlandırma ve elemanların aşırı boyutlandırılması,
Kısa devreye dirençli giden besleyiciler,
Gelen besleyicilerin ohmik ayrılması,
Paratonerler ve/veya koruyucu diyotlarla aşırı gerilimlere karşı koruma,
Komutların iki farklı kanaldan kontrol ünitesine kadar iletilmesi,
Valfler, kapılar vb. gibi önemli kontrollerin çalışma süresinin denetlenmesi,
Başlatma süreçlerinin geçici denetimi,
Tüm sistemin aktif ve pasif hatalar açısından denetlenmesi,
Teknik Şartname
Sayfa 308
Geçmeli kontakların denetimi,
Arızalı ünitelerin "LED'ler" aracılığıyla münferit olarak sinyalizasyonu.
Tüm kontrol ve denetim sistemi, İşlerin Kapsamındaki "Denetim Kontrol ve Veri Toplama Sistemi"
bölümünde açıklanan şekilde olacaktır.
16.6 SCADA ve Otomatik Kontrol Sistemi

Yüklenici, aşağıdaki gerekliliklere ek olarak İLBANK Teknik Şartnamesi ile SCADA ve Otomatik
Kontrol Sistemi için Sözleşme Çizimlerinin gerekliliklerini karşılayacaktır.
16.6.1 Genel Tasarım
SCADA ve Otomatik Kontrol sisteminin detaylı tasarımı tüm proje bileşenlerini kapsayacak şekilde
Yüklenici tarafından hazırlanacak ve Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır. Yüklenici,
Müşavir’in Proje Müdürünün onayı olmadan SCADA ve otomasyon çalışmalarına başlamayacaktır.
Tesisin güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak amacıyla, eksiksiz bir otomatik kapalı döngülü
kontrol sistemi sağlanacaktır. Kontrol sistemi, gerekli tüm kontrol fonksiyonlarını otomatik olarak
gerçekleştirmek ve aktüatörlerin kontrol odasından ve lokal olarak manuel olarak çalışmasını
sağlamak için gerekli tüm ekipman ve cihazlarla donatılacaktır.
Katı hal ve mikro işlemci tekniğindeki elektronik kontrolörler ve programlanabilir lojik kontrol
üniteleri sağlanacaktır.
PLC-SCADA Otomasyon Sistemi, projesine uygun özelliklere sahip olacak, projedeki tek hat
şemalarına ve Toplu Konut Şartnamelerinde ve TEDAŞ Metal Mahfazalı AG Dağıtım Panoları
Teknik Şartnamesinde belirtilen elektrik ve yapısal özelliklere uygun olarak imal edilecek veya
temin edilecektir;
- Intel® Core ™ i7-3770K İşlemci, İşlemci hızı 3.50 GHz.,

- Intel® Z75 3,50 GHz'ye kadar, 8 MB Intel® Akıllı Bellek, Hız Aşırtma
- 22 "LED Monitör,
- 16 GB DDR3 Bellek,
- 1 TB SATA Harddisk,
- 2 GB Nvidia GTX550 T,
- İşletim sistemi Windows 10, 64 Bit TR
- Programlama (PLC + SCADA),
- Klavye, optik fare, lazer yazıcı
- GSM Modem,
- Sensör güvenlik sistemi,
- Su kaçağı sensörü,
- 5 kVA UPS
- 55 inç Led TV
Teknik Şartname
Sayfa 309
SCADA sisteminde kullanılacak tüm mobilyalar (masa, sandalye, monitör askıları vb.) iş
kapsamında temin edilecek ve montajı yapılacaktır.
Radyo modemleri; Sentezleyici, 1-5 W arasında programlanabilir çıkış gücü, 147-174 / 439-470
MHz frekans programlanabilir, kanal aralığı 12,5 / 20/25 kHz programlanabilir, Bant Genişliği Tam
Bant, FSK / FFSK veri modülasyonu, RS-232 arayüzü, Veri En az 9600 Baud aktarım hızı, veri
saklama / iletim özelliği, CE onaylı, anten kablosu 50 ohm RG-213, Yönlü veya omni anten
kullanılacaktır. Antenler yıldırımdan korunma ile donatılacaktır.
Ultrasonic Seviye Sensörü
0,4-8 m ölçüm aralığı, 4-20mA ve 0-10V analog çıkış, 12-30V besleme gerilimi, + -% 2 hassasiyet,
minimum IP67 koruma sınıfı, -20C ila + 70C çalışma sıcaklığı ve kısa sensör devre koruması
kullanılacaktır. Ölçüm noktaları min. ve maks. tank mesafelerine göre ayarlanabilir olacaktır.
Sensör Konnektörleri korozyona dayanıklı paslanmaz malzemeden yapılacaktır.
Sensörlerden panolara sinyaller için 4 x 0,22 mm2 LIYCY tipi kablo, uygun kablo kanallarından
çekilecektir.
Sensör Güvenlik Sistemi
Bina duvarına monte edilebilen pistonlu optik sensör kullanılacaktır. Sensör, 10-30V DC besleme,
PNP çıkışı, en az -20+ 80 ° C çalışma aralığında çalışabilmelidir. Tanka izinsiz erişim durumunda
ışık yanacaktır.
Sensörlerden panolara gelen sinyaller için 4 x 0,22 mm2 (TSE) tipi kablo uygun kablo
kanallarından çekilecektir.
Tarif edilen tüm malzemeler TSE, IEC veya muadili standartlardan alınmış sertifikalara ve
imalatçıların ISO serisi sertifikalarına sahip olacaktır.
16.6.2 Koruma Sistemleri
Güvenli ve güvenilir bir tesis işletimi sağlamak ve personel ve ekipmanlara verilen zararı ve hasarı
azami düzeyde sınırlandırmak için, tüm tesis bileşenleri ve münferit sistemler için, Elektrik /
Mekanik Koruma ve Kilitleme Sistemleri sağlanacaktır.
Bu sistemlerin temel işlevleri, diğer ekipmanlar etkilenmeden veya zarar görmeden önce sistemlerin
hatalı bölümlerini ayırmak ve işletim sistemlerini mümkün olduğunca korumak olacaktır.
Ayrıca, bu cihazlar işletme personelinin çalışmasını kolaylaştıracak ve hatalı çalışmayı

önleyecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 310
16.6.3 İşlem Bilgisayarı
İş istasyonlu işlem bilgisayarları sağlanacaktır. Tesisin çalışması, işlem bilgisayar sisteminin

arızalanmasıyla kesintiye uğramayacaktır. Yedeklilik, "warm standby" yöntemine göre
sağlanacaktır. İşlem bilgisayarları aşağıdakiler için kullanılacaktır:
16.6.4 Alarm Kaydı
İşlem bilgisayarları, alarm kayıt işlevini üstlenecektir. Alınan çıktılarda, alarm kaynağı tüm
detaylarıyla açık bir şekilde açıklanacaktır.
16.6.5 Verilerin Toplanması ve Kaydedilmesi
Tesisin önemli analog/dijital değerleri periyodik olarak taranacak, dönüştürülecek, kontrol ve

kalibre edilecek ve genel tesis performansı hakkında net bir durum bilgisi sağlamak için saatlik bir
kayıt formu çıkarılacaktır. Günlük ve aylık enerji dengeleri hesaplanacak ve çıktısı alınacaktır.
16.6.6 Arıza Kaydı
Tesisin çalışması için önemli olan analog değerlerin eğilimi (alarm, gerekli operasyonel işlemler,
açma vb.) video görüntüleme birimlerinde (VDU) izlenecek ve işlem bilgisayarı tarafından
yazdırılacaktır.
16.6.7 Bakım Protokolü
Kullanım süresi sınırına ulaşan ve bakım gerektiren tesis bileşenlerini gösteren aylık ve haftalık bir
kayıt çıkarılacaktır.
16.6.8 Kontrol Odası Ekipmanları
16.6.8.1 Genel
Kontrol sistemleri, cihazların, yardımcı sistemlerin, anahtarlama düzeneklerinin vs. lokal manüel,
lokal otomatik ve uzaktan otomatik/manüel kontrolü için gerekli cihazlarla birlikte tedarik
edilecektir.
Bu özelliklerin sağlanabilmesi için, sistemler başlıca münferit lokal kontrol panellerini, bir kontrol
odasını ve güç ve hava tedarik sistemleri gibi yardımcı tesisatları, transdüser raflarını/panellerini,
arabirim terminal raflarını/panellerini, kablo ve veri yolu tesisatlarını vs. içerecektir.
16.6.8.2 Masa ve Panellerin Tasarımı ve Yapısı
Tüm masalar ve paneller, ergonomik yönleri açısından üreticinin standart tasarımı olacak ve yapısı,
şartnamenin gereklerine uygun olacaktır.
Tüm masalar, paneller ve hücrelerde iç kablo tesisatı ve kablo sonlandırmaları için yeterli alan
bulunacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 311
Hücrelere ve marşaling raflarına kablo erişimi, uygun şekilde alttan ve/veya üstten yapılacaktır.
Tüm panellerde ve hücrelerde, devreye alındıktan sonra en az %10 yedek ekipman ve %20 yedek
alan bulunacaktır.
Hücreler, gerekirse her birinin ön kapısında yerel bir alarm ve bir grup alarmı (her bir sıra için)
verecek şekilde ayarlanabilir sıcaklık denetimi ve fan ekipmanıyla donatılacaktır.
16.6.8.3 Kontrol Odası
Kontrol Odasından tüm tesisin işletimi ve denetimi yapılacaktır. Tesisin herhangi bir zamandaki net
ve genel bir durumu hakkında bilgi verecek tüm özellikler ve cihazlar sağlanacaktır.
Jeneratör ünitelerinin, yardımcı sistemlerin, YG anahtarlama sisteminin, hidrolik yapıların vb.

otomatik ve/veya manuel kontrolü mümkün olacaktır.
Yukarıdaki özellikleri sağlamak için, Kontrol Odasında, gerekli tüm gösterge, kayıt, kontrol, alarm
ve denetleyici cihazlarla donatılmış kontrol panelleri ve masalar bulunacaktır.
Masalar ve/veya paneller, tek hat şemalarının, hidrolik şemaların, proseslerin vb. net görüntülerini
sağlamak için, mozaik tipi mimik diyagramlar veya veri görüntüleme ekranıyla donatılacaktır.
Kontrol odası düzeni, ergonomi göz önünde bulundurarak paneller, masalar, yazıcılar vs. açık ve
mantıklı bir şekilde yerleştirilecek biçimde olacaktır.
16.6.8.4 Yardımcı Elektronik Odası
Mümkünse, Kontrol Odasının bitişiğinde bir yardımcı elektronik oda sağlanacaktır.
Tesis kontrolü ve denetimi için doğrudan ilgili veya gerekli olmayan tüm kontrol ekipmanlar ve
diğer ekipmanlar bu odaya kurulacaktır.
Uygunsa iletişim sistemleri de buraya kurulacaktır.
16.6.8.5 Lokal Kontrol Panelleri
Transformatörler, YG anahtarlama, istasyon sistemleri gibi donanımların kendi münferit lokal

kontrol panelleri bulunacaktır.
Tüm işlevlerdeki ilgili bileşenlerin/sistemlerin bu panellerden manüel ve/veya otomatik kontrolü

mümkün olacaktır.
Cihaz çalışmaya başlamadan önceki yardımcı sistemlerin kontrolü gibi rutin kontrol işlemlerini
kolaylaştırmak için, katı hal sabit kablolu veya programlanabilir sistemler uygulanacaktır.
Lokal kontrol panelleri, aşağıdakilerle birlikte tedarik edilecek, ancak bunlarla sınırlı olmayacaktır:
Ünitelerin manuel ve otomatik kontrolü,
Teknik Şartname
Sayfa 312
İlgili tüm elektrik/mekanik/hidrolik ölçümlerinin göstergesi,
İlgili tüm bireysel ve grup alarmlarının alarm bildirimi,
İlgili yardımcı sistemlerin kontrolü,
Acil Durdurma,
Bu nedenle, ilgili tedarikçi ile yakın işbirliği yapılması gerekecektir.
16.6.8.6 Transmiter (Verici) Rafları ve Boruları
Mümkün olan her yerde, akış, basınç, vb. için kullanılacak vericiler, ölçüm noktasının yakınında
erişilebilir bir şekilde, titreşimsiz olarak ve hasar, nem, toz, aşındırıcı hava ve büyük sıcaklık
değişikliklerine karşı korunacak şekilde monte edilecektir.
Vericiler, lokal verici raflarında veya cam veya pleksi önlü kabinlerde mümkün olduğunca grup
halinde monte edilecektir.
Birincil elemanlar ve vericiler arasındaki bağlantı hatları, hava cepleri veya su blokları oluşmayacak
şekilde hafif bir eğimle monte edilecektir.
16.6.8.7 Yardımcı Güç ve Kontrol Havası Beslemesi
Gereken yerlerde, kontrol ve koruma sistemlerinde uygun koruma ve değiştirme (changeover)

cihazlarına sahip ikili besleyiciler bulunacaktır.
Arıza ve hasar riskini en aza indirmek ve arızaların tespitini kolaylaştırmak için güç kaynağının
genel tasarımına özellikle dikkat edilecektir.
Kapalı kontrol döngüleri ayrı ayrı korunacaktır.
Koruma amacıyla, yardımcı alarm kontaklı minyatür devre kesiciler sağlanacaktır. Alarm, her bir
kabinde bir alarm lambasıyla ve kontrol odasında bir grup alarmı olarak gösterilecektir.
Birbirine bağlı şebeke tasarımını kolaylaştırmak için, kontrol sisteminin tüm bileşenlerinin
topraktan izole edilmiş ortak bir referansı bulunacaktır. Bu, ikincisi meydana gelmeden önce toprak
arızası onarılırsa, bir devrenin bozulmadan ilk önce topraklanmasına imkan verecektir. Bu nedenle,
devrelerin toprağa karşı toplam direncini ölçen bir yalıtım izleme sistemi sağlanacaktır.
Ayrıca, arıza belirleme için bir toprak arızası tespit sistemi sağlanacaktır. Yalıtım izleme ve arıza
yeri tespiti, tesis işletimi sırasında kontrol sinyallerine müdahale etmeden otomatik olarak
Güç kaynağı arızası durumunda, tüm son kontrol elemanlarının otomatik olarak arıza/emniyet
durumuna geçmesi ve kontrol döngülerinin gerekli alarmla otomatik olarak manuel moda geçmesi
gerekir.
Teknik Şartname
Sayfa 313
Güç beslemesi geri geldiğinde, sistemler belirtilen ikinci modda kalacaktır.
Kontrol havası gerekirse, Yüklenici yeterli kontrol havası tedarik ekipmanını sağlayacaktır.
Tesisin her pnömatik cihazı, kontrol havasıyla donatılacaktır. Bir besleme kolu yalnızca bir cihaza
besleme yapacaktır. Branşmanlar, kontrol havası sisteminden beslenen başlıklardan veya alt
başlıklardan beslenecektir. Kontrol havası 5 ila 8 bar basınçta olacak ve kuru ve yağsız olacaktır.
Münferit tüketicilerin besleme üniteleri, manuel bir kapama valfi, ayarlanabilir bir filtre regülatör
ünitesi ve bar cinsinden bir basınç göstergesi içerecektir.
Basınç regülatörlerinin kapasitesi, aletlerin tatmin edici çalışması için yeterli bir hava beslemesi
sağlayacaktır.
Birden fazla cihaz içeren lokal kabinlerde, biri normal kullanım için diğeri acil durum için olmak
üzere 2 bağımsız besleme sistemi bulunacaktır. Her sistem şunları içerecektir:
kapama valfi, filtre ve regülatör, emniyet valfi, 2 basınç göstergesi (biri HP girişinde ve diğeri LP
çıkışında) ve yüksek basınç tarafında 1 yedek besleme valfi.
16.6.8.8 Kontrol ve Alet Kabloları
Enstrümantasyon ve kontrol sistemleri için kullanılan tüm güç ve kontrol kabloları yukarıdaki alt
bölümlerde belirtilen şartlara uygun olacaktır.
Gereken yerlerde blendajlı kablolar sağlanacaktır.
Termokupl dengeleme kablosunun yapısı aşağıdaki gibi olacaktır:
çekirdek yalıtımı: Teflon
ana yalıtım: Teflon
metal koruyucu: Paslanmaz Çelik
dış yalıtım: Teflon
her tel çifti bükümlü olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 314
17. YEDEK PARÇALAR, ALETLER VE CİHAZLAR
Yüklenici, aşağıdaki gerekliliklere ek olarak, yedek parça alet ve cihazları için ilgili İLBANK
Şartnamelerinin ve Gerekliliklerinin gereklerini karşılayacaktır.
17.1 Yedek Parçalar

Temin edilecek tüm yedek parçalar, bu Şartname kapsamında temin edilen tüm İşlerin karşılık gelen
parçalarıyla değiştirilebilir ve aynı malzeme ve işçilikte olacaktır.
Bitişik bileşenler kesilmeden veya tahrip edilmeden değiştirilebilir olacaktır. Tamamlama

Belgesinin düzenlenmesinden önce, yedek parçalar Müşavir’in Proje Müdürünün huzurunda
Yüklenici tarafından Şantiyede kontrol edilecektir.
Yüklenici, tüm yedek parçaların ve aletlerin eksiksiz nihai ayrıntılı listesini sunmadan herhangi bir
yedek parçanın kabulü yapılmayacaktır.
Tüm yedek parçalar korozyona karşı korunacak ve İngilizce / Türkçe olarak tanıtıcı etiketlerle
işaretlenecektir. Tanımlama, üzerinde anlaşmaya varılan İş Tanımlama Sistemine uygun olacaktır.
Tüm yedek parçalar, aletler ve malzemeler, uzun süreli depolamaya dayanmak için yeterli sağlam
yapıya sahip işaretli kutularda teslim edilecektir.
17.2 Tavsiye Edilen Yedek Parçalar

Yedek parça listesi verilmeyecektir.
17.3 Ekipmanların Standardizasyonu

Stok tutma, bakım, değiştirme, değiştirilebilirlik vb. Işerli kolaylaştırmak için İş boyunca parçaları
standartlaştırmak ve Ekipman maliyetlerini en aza indirmek için mümkün olduğunca önlem
alınacaktır.
Müşavir’in Proje Müdürü, bu nedenle, tek tip tip veya yapım iş ve malzeme kullanımını talep etme
hakkını saklı tutar. Yüklenici bu talepten dolayı ekstra ödeme talep etme hakkına sahip
olmayacaktır. Bu talep özellikle aşağıdakiler gibi küçük mekanik ve elektrik işleri için geçerli
olacaktır:
Vanalar
Termometreler
Basınç ölçerler
Debimetreler
Su seviyesi göstergeleri
Teknik Şartname
Sayfa 315
Terminaller ve terminal rafları
Gösterge aletleri ve sayaçları
Yardımcı röleler
Kontaktörler, sigortalar
Motor koruma şalterleri
Kontrol araçları
Işıklar, ampuller, fişler, prizler
Limit anahtarları
Seviye anahtarları
Kullanılacak türler veya markalar daha sonra Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
kararlaştırılacaktır. Tüm enstrüman kantarları, sözleşmenin Türkçe / İngilizce dilinde ve uluslararası
birimlerin SI-Sisteminde yazılacaktır.
17.4 Gürültü
Kurulan ekipmanın neden olduğu gürültü seviyesi, İşverenin Gerekliliklerinde aksi belirtilmedikçe
aşağıdaki değerleri aşmayacaktır:
Makine holü, atölyeler vb. Max. 80 dB (A)
çalışan ekipmandan 1 m uzakta herhangi bir yerde.
Ofisler, kontrol odaları, ilk yardım maks. 45 dB (A)
odalar, kantinler vb.
Yerleşim alanları, gündüz maks. 50 dB (A)
gece maks. 35 dB (A)
Gürültü seviyesi tanımı ve ölçümü, ISO ve IEC'ye uygun olacaktır. Belirtilen değerlere, normal
inşaat yapıları dikkate alınarak uyulacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 316
17.5 Tanımlama Plakaları

17.5.1 Genel
Bu Sözleşme kapsamında teslim edilecek her önemli parça, kolayca görülebilen yerlerde kalıcı
tanımlama plakaları ile donatılacaktır. Bir parçanın bu açıdan önemli olup olmayacağına Müşavir’in
Proje Müdürü karar verecektir.
Tanımlama plakaları montaj sırasında ve özellikle boyama sırasında korunmalıdır.
Hasarlı veya okunaksız tanımlama plakaları yenileri ile değiştirilecektir. Aşınmayan,

parçalanmayan malzemenin tanımlama plakaları (üreticinin küçük standart bileşenlerin isim
plakaları hariç) Türkçe / İngilizce dilinde yazılacaktır.
Yazıt basılacak, şablon haline getirilecek veya elle yazılacaktır, ancak her durumda su geçirmez,
yağ geçirmez ve aşınmaya dayanıklı olacaktır. İşlerin (makineler, transformatörler vb.) İsim
levhaları ya emaye tipte olacak ya da şeffaf bir boya ile damgalanarak paslanmaz çelikten
kaplanacaktır. Tüm etiket ve plakaların ifadesi, boyutu ve malzemesi Müşavir’in Proje Müdürünün
onayına tabi olacaktır.
17.5.2 Üreticinin İsim Plakaları
Aşağıdaki veriler, ilgili standartlara uygun olarak gösterilecektir:
Üreticinin adı ve adresi
İşin seri numarası ve üretim tarihi
Ana tasarım verileri
Kural olarak, küçük veya orta ölçekli elektrik motorları, transformatörler, aletler vb. gibi
standartlaştırılmış bileşenler, üreticinin standart isim plakası ile birlikte teslim edilebilir.
Kapılar, vinçler, valfler, yük asansörleri, servomotorlar, pompalar gibi ana bileşenlere ait Üretici
isim plakalarının tasarımı, yeterince önceden Müşavir’in Proje Müdürünün onayına sunulacaktır.
17.5.3 Fonksiyonel Plakalar
Fonksiyon şemalarında, boru şemalarında, Çalıştırma ve Bakım Talimatlarında vb. Belirli bir
sembol veya numara altında görünen her parça, aynı sembol veya numarayı gösteren bir plaka ile
donatılacaktır.
17.5.4 Talimat Plakaları
Çalıştırma, güvenlik, yağlama, vb. için tanımları veya talimatları gösteren tüm plakalar, tek tip bir
tasarıma sahip olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 317
17.6 İş Gücü
Yüklenici, temeller üzerindeki ekipmanın tüm parçalarını düzleştirecek ve ayarlayacaktır ve her bir
öğe kurulduktan ve Müşavir’in Proje Müdürünün onayı alındıktan sonra, enjeksiyon veya
betonlama diğer Yükleniciler tarafından gerçekleştirilecek ve Yüklenici tarafından doğrulanacaktır.
Yüklenici, bu tür çalışmaların kendi memnuniyetine göre yapılmasını sağlamaktan ve kendisi
tarafından yapılan seviye ve ayarların enjeksiyon işleminden rahatsız edilmemesini sağlamaktan
sorumlu olacaktır. Yüklenici, söz konusu konum, seviye ve boyutların belirlenmesinde Müşavir’in
Proje Müdürü tarafından kendisine yardım edilmiş olsa da, İşlerin konumlarının, seviyelerinin ve
boyutlarının çizimlere göre doğru olmasını sağlamaktan sorumlu olacaktır.
17.7 Tamamlanan Yüzeyler

Cilanın belirtilmediği durumlarda, tamamlama tipi, uygulandığı yüzey için en uygun olacak ve
gerekli uyum sınıfıyla tutarlı olacaktır.
Makine ile tamamlanacak yüzeyler, atölye çizimlerinde sembollerle gösterilecektir.
Belirtilen yüzeye uygunluk, geçerli "Standart Pürüzlülük Numuneleri" veya pürüzlülük ölçüm
aletleri ile karşılaştırmalı olarak yapılan işin his duygusu ve görsel muayenesi ile belirlenecektir.
Hem "Standart Pürüzlülük Örnekleri" hem de kalınlık ölçme aleti, Müşavir’in Proje Müdürünün
talebi üzerine Yüklenici tarafından temin edilecektir.
17.8 Tamamlanmayan Yüzeyler

Mümkün olduğu ölçüde, tüm işler bitişik tamamlanmamış yüzeylerin uygun şekilde eşleşmesini
sağlamak için düzenlenecektir. Bitişik tamamlanmamış yüzeyler arasında büyük bir tutarsızlık
olduğunda, bunlar düzgün hizalamayı sağlamak için yontulacak ve taşlanacak veya makineyle
işlenecektir.
Tamamlanmayan yüzeyler, çizimlerde gösterilen çizgi ve boyutlara uygun olacak ve tüm

çıkıntılardan ve pürüzlü noktalardan arındırılmış veya taşlanmış olacaktır. Parçaların mukavemetini
veya kullanışlılığını etkilemeyen çöküntüler veya boşluklar, Müşavir’in Proje Müdürü tarafından
onaylanan bir şekilde doldurulacaktır.
17.9 İşenmiş Yüzeylerin Korunması

Makine ile tamamlanmış yüzeyler yabancı maddelerden iyice temizlenecektir. Büyük parçaların ve
diğer yüzeylerin tamamlanmış yüzeyleri, ahşap pedler veya diğer uygun araçlarla korunacaktır.
Birleştirilmemiş pimler veya cıvatalar yağlanacak veya greslenecek ve neme dayanıklı kağıtla
sarılacak veya diğer onaylanmış araçlarla korunacaktır.
17.10 Yuvarlamalar, Pahlar ve Kenarlar

Boyanacak yüzeylerin kenarları yuvarlatılacak (minimum 2 mm yarıçap) veya buna göre
pahlanacaktır. Bu gereklilik, ilgili parçalar için tüm atölye çizimlerinde belirtilmelidir.
Teknik Şartname
Sayfa 318
Teknik Şartname
Sayfa 319
18. KOROZYON KORUMASI
Yüklenici, aşağıdaki gerekliliklere ek olarak, ilgili İLBANK Şartnamelerinin ve Korozyondan

korunma şartlarının gerekliliklerini karşılayacaktır.
18.1 İşin Kapsamı

Yüklenicinin hizmetleri, tüm malzemelerin tedarikini ve belirtilen boya ve diğer koruyucu
kaplamaların hazırlanmasını ve uygulanmasını kapsayacaktır; tüm masraflar Sözleşme Bedeline
dahil edilecektir.
18.2 Boyama Malzemeleri

Yüklenici, eksiksiz, güvenilir bir kaplama sistemi sağlayacaktır. Kaplama malzemeleri, tedarik
edilecek iş türünün korozyondan korunması alanında kanıtlanmış deneyime sahip bir boya
üreticisinin standart ürünleri olacaktır.
Yüklenici, Müşavir’in Proje Müdürünün onayına, İşlerin korunması için gerekliliklere uymak için
kullanmayı önerdiği hazırlık, malzeme tipi, yöntem ve sıraların tüm ayrıntılarını sunacaktır.
Boya malzemesi, üreticinin marka adını ve renk tanımını, saklama talimatlarını ve kullanım
talimatlarını taşıyan açılmamış orijinal kaplarda teslim edilecektir. Belirli bir boya sistemi için tüm
boya malzemesi, boya malzemesinin uyumluluğunu ve kalitesini garanti edecek tek bir imalatçı
tarafından sağlanacaktır. Önerilen boya malzemesinin tam listesi Müşavir’in Proje Müdürüne
sunulacaktır. Çok katlı boyama sistemlerinde her kat farklı bir renge sahip olacaktır.
Yüklenici, malzemeleri, temel hammaddelerin kaynağı, uçucu madde içeriği, çözücünün niteliği,
bileşen sayısı, kaplama türü, kaplama, katlar arasındaki zaman aralığı ve kat sayısı, her katın önceki
kat ile uygunluğunun tüm ayrıntılarını, toksik özellikler, fiziksel özellikler, raf ömrü, kimyasal
saldırılara karşı direnç, ozon ve UV radyasyonuna karşı direnç etc. bilgileri içerecek şekilde
detayları ile bilikte sunacaktır.
Yüklenici, nakliye, şantiye depolama, inşaat ve betonlama ve müteakip montaj sırasında yeterli
koruma sağlamak için uygulamayı önerdiği işlemi ayrıntılı olarak açıklayacaktır.
Farklı astar katları ve sonraki katlar, uygulanabilir olduğunda her biri farklı renk tonlarında
olacaktır.
Yüklenici, tüm İşlerin bitmiş yüzeyleri için "Renk Koduna" uygun olarak genel bir renk şemasını
onay için Müşavir’in Proje Müdürüne sunacaktır. Tüm son katlar Müşavir’in Proje Müdürü
tarafından onaylanan renklerde olacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün talebi üzerine, farklı
kaplama ve renkler için boya numuneleri temin edilecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 320
Tüm pigmentler, boyalar ve astarlar, imalatçı tarafından paketlenmiş sızdırmaz kaplarda Şantiyeye
teslim edilecektir. Tüm boyama ve koruyucu kaplamaların hazırlanması ve uygulanması için
üreticinin talimatlarına kesinlikle uyulacaktır.
Boya malzemeleri, Yüklenici tarafından kesinlikle imalatçının talimatlarına uygun olarak

depolanacak ve karıştırılacaktır. Boya malzemesi raf ömrü dolmadan kullanılacaktır. Özellikle
yangınla ilgili tüm güvenlik kurallarına uyulacaktır.
18.3 İş Gücü
18.3.1 Yüklenici Ekipmanları
Yüklenici, çalışanlarını ve diğerlerini korumak için tüm güvenlik ve sağlık önlemlerini alacaktır.
Fanlar, klima üniteleri, güvenlik maskeleri, ağlar vb. gerekli ekipmanlar Yüklenici tarafından
sağlanacaktır. Tüm ekipman, yüksek kalitede verimli çalışmayı garanti eden ilgili güvenlik
kodlarına ve düzenlemelerine tam olarak uygun olacaktır.
Yüklenici, boş kapların, kirli bezlerin ve diğer atıkların toplanması ve bertarafından sorumlu
olacaktır. Aynı zamanda isim plakaları, aletler, paneller, zeminler, duvarlar vb. gibi boyanmayan
teçhizat ve yapıları korumak Yüklenicinin tüm sorumluluğunda olacaktır. Ayrıca gerekli tüm perde
ve örtüleri temin edecek ve kuracaktır.
18.3.2 Boya Malzemesinin Hazırlanması
Boya, mümkün olan her yerde hazır karıştırılmış olarak teslim edilecektir. Seyreltici madde
eklenmesi ve iki veya çok bileşenli sistemlerin karıştırılması, üreticinin talimatları doğrultusunda
sahada yapılacaktır. Boya malzemesinin karıştırılması ve homojenleştirilmesi, orijinal kapta
mekanik tahrikli bir kanat veya karıştırıcı ile yapılmalıdır. Karıştırıldıktan sonra boya, dibinde
donmuş pigment kalmamasını sağlamak için temiz bir kaba dökülmelidir.
Yüklenicinin ekipmanı mükemmel kalitede olacak ve servis ve bakım garanti edilecektir.

Ekipmanın temizlenmesi, her çalışma aralığında tutarlı bir şekilde gerçekleştirilecektir.
18.3.3 Uygulama
En sık kullanılan uygulama yöntemleri fırça, rulo, basınçlı ve havasız püskürtme ekipmanı ile
boyama yapmaktır. Uygulama yönteminin seçimi boyanacak yüzeye bağlıdır. Boyanın kalitesi
hiçbir şekilde olumsuz etkilenmeyecektir. İmalatçının talimatları, uygulama yönteminin seçimini
belirleyecektir. Erişilemeyen yüzeyler, montaj öncesinde şartnameye göre astar ve son kat ile
boyanacaktır. Püskürtme ekipmanının erişemeyeceği alanlar fırça ile boyanacaktır. Köşeler ve
kenarlar önceden kaplanmış olacaktır. Civata, vida, saplama, perçin vb. montaj sonrası komple boya
sistemi ile bir bütün olarak boyanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 321
Astar, yalnızca tamamen temiz ve kuru bir yüzeye uygulanmalıdır. Sıcaklık ve kuruma süresi,
üreticinin talimatlarına uygun olacaktır. Mümkün olduğu durumlarda, ana kat ve bir ara kat,
Yüklenicinin atölyesinde kapalı alanlarda uygulanacaktır.
Boyama sırasında hava sıcaklığı en az + 5 ° C ve boyanacak parçaların sıcaklığı çiğ noktasının en

az 3 ° C üzerinde olmalıdır. Boyanın kuruması sırasında sıcaklık 0 ° C'nin altında olmamalıdır. Tüm
boyalar için, metalin yüzey sıcaklığı boyama sırasında + 50 ° C'yi geçmemelidir. Özel boyalarla
ilgili olarak, boya üreticisi tarafından belirlenen şartlara uyulmalıdır.
Temizlik ve boyama çalışmaları, aşağıdaki koşullarda açık havada ve klimasız odalarda kesintiye
uğrayacaktır: yağmur, sis, çiy, kirletici rüzgarlar, kum ve diğer tozlar. İlk boya tabakasının yüzey
hazırlığı ve uygulaması maksimum 4 saat gecikmeyle yapılacak paralel işlemlerdir.
Boyamada çatlaklar ve kabarcıklar olmayacak ve tüm çalışmalar derhal fırçalanacaktır.
Son katın uygulanmasından sonra boya sistemi gözeneksiz olacaktır. Ekipmanın montajından sonra
boyalı yüzeylerdeki tüm hasarlar onarılacaktır. Kaynaklar, paslı noktalar, cüruflar, boncuklar, akıntı
birikintileri vb. tamir edilecek ve yeniden boyanacaktır. Rötuş için ana boyama işi ile aynı
malzemeler kullanılacaktır. Onarılan son katlar, orijinal kaplama ile aynı görünüme sahip olacaktır.
Boyama işlemlerine başlamadan önce elektrikli plakaları, yüzey donanımını, bağlantı parçalarını ve
sabitlemeleri çıkarılacak ve İş bittikten sonra dikkatlice saklanacak, temizlenecek ve yeniden
takılacaktır.
Özel bilgi, beceri ve araç gerektiren ekipmanlar, boyama programının gereksinimlerini karşılayacak
şekilde saha kaplaması ve boyayı alacak şekilde hazırlanacaktır.
Betona gömülü parçalar korozyona karşı korunmamalıdır. Ancak, büyük çelik boruların ve çelik
kaplamaların geçiş bölgeleri, beton içinde 1 m uzunluğunda, diğer tamamı beton içinde 200 mm
uzunluğunda çelik yüzeylerde betonla boyanacaktır. Çevresi betonla çevrili kaplamalarda,
betonlama, kaynak, derz dolgu, temizlik gibi tüm işler tamamlandıktan sonra yüzey hazırlığı ve
boyama işleri yapılacaktır. Yüklenici, yerel iklim koşullarını göz önünde bulunduracak ve
kumlama, toz kontrolü ve kum çıkarma için uygun tesisatları kullanacaktır.
Şantiyede koruyucu kaplamaların hazırlanmasında ve uygulanmasında deneyimli ve yetenekli

uzmanlardan oluşan bir ekip ile tüm saha koruyucu işlemlerin üstesinden gelmek için uygun şekilde
donatılmış bir boyahane kurulacaktır.
18.3.4 Garanti
Tüm boyamaların garanti süresi "Tamamlama Sertifikası" nın düzenlenmesinden itibaren 5 yıldır.
Bu boya garanti süresi, proje veya projenin bölümleri için diğer garanti sürelerine veya boyama
garanti süresinin bitiminden önce verilen "Kusur Sorumluluk Belgesine" bakılmaksızın geçerlidir.
Teknik Şartname
Sayfa 322
18.4 Astarlama
Astar, ilk olarak, korozyona karşı koruma görevi görür. Ayrıca baz, astar ve son kat boya arasında
aderans sağlanır. Astarlar sadece sınırlı bir hava direncine sahiptir. Belirtilen kuru film kalınlığı,
gerektiği gibi ekipmanın tüm yüzeylerine uygulanacaktır. Yukarıda bahsedilen yapıldıktan sonra,
ekipman veya parçaları, sadece son kat uygulanana kadar sınırlı bir süre açık havada depolanabilir.
Kum püskürtülmüş yüzeylerin astarlanması için sadece 2 bileşenli epoksi reçine çinko bakımından
zengin astar kullanılacaktır.
18.5 Galvanizleme
Aksi belirtilmedikçe, özel durumalar uygulanabileceği gibi, merdivenler, platformlar, korkuluklar
ve benzerleri dahil olmak üzere tüm yapısal çelikler ve dış mekan çalışmalarının tüm dış ve iç çelik
yüzeyleri ile galvanizli parçalarla bağlantılı cıvata ve somunlar sıcak daldırma ile galvanizlenecek,
elektrolitik olarak galvanizlenecek veya sherardize edilecektir.
18.5.1 Malzeme
Galvanizleme için, yalnızca % 98,5 saflığa sahip olan orijinal yüksek fırın ham çinko
uygulanacaktır.
Çinko kaplamanın kalınlığı:
Civata ve somunlar için yakl. 60 mikrometre
Hidrolik çelik yapılar veya kesintili veya kalıcı olarak suya batırılmış parçalar hariç diğer tüm
parçalar için, yaklaşık 70 mikrometre
Hidrolik çelik yapılar veya kesintili veya kalıcı olarak suya batırılmış parçalar için, yaklaşık
140 mikrometre, "VDEW, Druckrohrleitungen -Alman Elektrik Hizmet Şirketleri Birliği, Çelik
Penstoklar" veya eşdeğeri olacaktır.
18.5.2 Temizlik
Galvanizlenecek tüm malzemeler pas, gevşek tortu, kir, yağ, gres ve diğer yabancı maddelerden
dikkatlice temizlenecektir. Kaynaklı alanlardan cürufu temizlemek için özel dikkat gösterilecektir.
18.5.3 Plaka ve Şekillerin Galvanizlenmesi
Parçaların tek bir işlemde daldırılamayacak kadar uzunlukta olması durumunda, bükülmeyi
önlemek için büyük özen gösterilecektir.
Çelik yapıların bitmiş sıkıştırma elemanları, yanal olarak desteklenecek noktalar arasındaki eksenel
uzunluğun binde birinden fazla yanal değişimlere sahip olmayacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 323
Bitmiş germe elemanları, her 1.50 m uzunluk için 3 mm'yi aşan yanal varyasyonlara sahip
olmayacaktır. Keskin kıvrımlı veya kıvrımlı malzemeler reddedilecektir. Galvanizlemeden sonra
malzemedeki tüm fazla çinko arındırılacaktır.
18.5.4 Donanımların Galvanizlenmesi
Civata, somun, pul, kontra somun ve benzeri donanımlar ilgili standartlara uygun olarak
galvanizlenecektir. Fazla çinko, santrifüj eğirme ile uzaklaştırılacaktır.
18.5.5 Galvanizleme Sonrası Tesviye
Galvanizleme işlemi ile eğrilen tüm levhalar ve şekiller yeniden haddelenerek veya preslenerek
düzeltilecektir. Malzeme, koruyucu kaplamaya zarar verecek şekilde dövülmeyecek veya başka
şekilde düzeltilmeyecektir. İmalat veya galvanizleme sürecinde zararlı şekilde bükülmüş veya
eğilmiş malzemeler reddedilecektir.
18.5.6 Galvanizlemenin Onarımı
Galvanizlemenin hasar gördüğü malzeme, hasar yerel olmadığı ve lehimlenerek veya bir galvaniz
onarım bileşiği uygulanarak onarılamadığı sürece yeniden kesilecektir; bu durumda, bileşik
üreticinin talimatlarına göre uygulanacaktır.
Lehimleme % 50/50 lehim (kalay ve kurşun) kullanılarak bir havya ile yapılacaktır. Fazla akı veya
asit derhal yıkanmalı ve iş, bitişik kaplamaya veya metale zarar vermemek için yapılmalıdır.
Galvaniz kaplamanın iki kez daldırıldıktan sonra hasar gördüğü herhangi bir parça reddedilecektir.
18.6 Boyama
18.6.1 Yüzeyin Hazırlanması (Astarlı, Galvanizli veya Paslanmaz Çelik Yüzeyler)
Boyanacak tüm yüzeyler, boya uygulamasından önce uygun yöntemlerle iyice temizlenmelidir.
Temizlendikten sonra yüzeyler hiçbir kalıntı kalmayacak şekilde durulanacaktır.
Yağ veya gres ile kirlenmiş astarlanmış yüzeyler, astarın kalitesini etkilemeyecek şekilde yağdan
arındırılacaktır. Altı (6) aydan eski iki bileşenli kaplamalar, bir sonraki katın uygulanmasından önce
pürüzlendirilmelidir.
Boyanacak sıcak daldırma galvanizli yüzeyler, tam temizlik öncesinde hafifçe kumlanacaktır.
18.6.2 Son Kat Kaplama
Belirli bir renklendirme gerektiğinde veya korozyona karşı koruma için astarlamanın yeterli
olmadığı durumlarda bir son kat uygulanmalıdır. Aksi belirtilmedikçe, astarlanmış yüzeylere son
katlar uygulanacaktır. Astarlanmış yüzey yukarıda belirtildiği gibi hazırlanacaktır. Kaliteye ve
miktarına göre son kat seçimi, ortam koşullarına ve bunun boyalı yüzey üzerindeki etkisine göre
belirlenecektir.
Teknik Şartname
Sayfa 324
Müşavir’in Proje Müdürü, standart bir renk koduna (örneğin RAL, VSLF, Munsell vb.) göre
renklendirme türünü ve renk kodu seçecektir. Bu amaçla, Yüklenici renk kartları veya renk
örnekleri sunacaktır. Müşavir’in Proje Müdürünün isteği üzerine boyanacak seçilmiş yüzeylere renk
örnekleri uygulanacaktır.
18.6.3 Boyanmış Yapıların Kesilmesi ve Kaynaklanması
Montaj ve kaynak amaçlı meşale veya bıçakla kesilecek tüm boyalı yapılar ve tüm saha kaynakları
hazırlanacaktır.
Bu hazırlık çalışmasının nedeni, boya yandığında agresif kalıntıların oluşmasıdır. Bu kalıntı

çıkarılamaz ve bu nedenle uygun bir yüzey hazırlığı garanti edilmez.
Hasarlı yüzey korumasının onarımı, aşağıda açıklanan "Astar ve Son Kat Kaplamaların Onarımı" na
göre yapılacaktır.
18.7 Astar ve Son Kat Kaplamaların Onarımı

18.7.1 Genel
Rötuş için orijinal boyama çalışmasında olduğu gibi aynı boya kullanılacaktır. Onarılan son katlar,
orijinal ile aynı görünüme sahip olacak ve renkte herhangi bir farklılık meydana gelmeyecektir.
18.7.2 Galvanizli ve Boyalı Yapılar
Galvanizli ve boyalı yapılarda onarımlar aşağıdaki şekilde yapılacaktır:
Boyama ve galvanizlemede meydana gelen hasarlar:
Yüzey Hazırlığı: SIS 055 900-1967'ye göre ST 3 Sınıfına göre kazıma, tel fırçalama veya taşlama
ile yapılacaktır.
Kaplamaların Onarımı: Bir kat 2 bileşenli epoksi reçine çinko-kromat astar ile yapılacaktır. Kuru
film kalınlığı minimum 0,050 mm olacaktır.
İki kat 2 bileşenli epoksi reçine mikalı demir oksit (mio) boya kullanılacak. Toplam film kalınlığı
min. 0,160 mm olacaktır.
Boyanın rengi, orijinal olarak uygulandığı ile aynı olacaktır.
18.7.3 Yanlızca Boya Hasarı
Yüzey Hazırlığı: Hasarlı yüzeyin iyice temizlenmesi, yani yağ, gres, toz vb. Yapılacaktır.
Kaplamaların Onarımı: İki kat 2 bileşenli epoksi reçine mikalı demir oksit (mio) boya
kullanılacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 325
Toplam film kalınlığı min. 0.160 mm olacaktr. Boyanın rengi, orijinal olarak uygulandığı ile aynı
olacaktır.
18.7.4 Boyalı Yapılar
Boyalı yapılar üzerindeki onarımlar aşağıdaki şekilde yapılacaktır:
Yüzey Hazırlığı: SIS 055 900-1967'ye göre ST 3 Sınıfına göre kazıma, tel fırçalama veya taşlama
ile yapılacaktır.
Astar Kaplama: Tek kat 2 bileşenli epoksi reçine çinko-kromat astar ile yapılacaktır. Kuru film
kalınlığı minimum 0,050 mm olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 326
19. METAL İŞLERİ
Yüklenici, aşağıdaki gerekliliklere ek olarak, metal işleri için ilgili İLBANK Şartnamesi ve
Şartlarının şartlarını karşılayacaktır.
19.1 Gömülü Metal İşi

Yüklenici, şartnamelerde aksi belirtilmedikçe, bu sözleşme kapsamında kurulacak teçhizatla ilişkili
ve gerekli tüm ankrajları, bağlantı elemanlarını, gömülü metal işleri, boruları ve manşonları tedarik
edecek ve kuracaktır.
Mümkün olduğu ölçüde, destekler baştan sona tutarlı bir tasarıma sahip olacak ve tercihen
onaylanmış bir tescilli türde olacaktır.
Betona ekler, mümkün olan her yerde, onaylanmış tescilli tipte gömülü ekler aracılığıyla olacaktır.
Yüklenici, teçhizatının uyguladığı ve temele aktarılan tüm yük ve kuvvetlerin tespiti ve

detaylarından sorumlu olacaktır.
Yüklenici, tüm gömülü bileşenlerin yerini ve tüm ayrıntılarını çizimlerinde gösterecek ve

çizimlerinin ve Başkalarına sağlanan bilgilerin eksiksizliğinden ve doğruluğundan sorumlu
olacaktır.
Aksi onaylanmadıkça veya belirtilmedikçe, beton temellere yapılacak hiçbir çelik yapı
boyanmayacak veya kaplanmayacaktır.
19.2 Muhtelif Metal İşler

Yüklenici aşağıdakileri tedarik edecektir:
Sözleşme kapsamında sağlanan İşlere kolay ve güvenli erişim için gerekli tüm platformlar,
merdivenler, korkuluklar ve korkuluklar. Korkuluklar, üst rayın yassı çubuktan olması ve
şekillendirilmiş bir plastik kaplama ile donatılmış olması dışında, çelik boru konstrüksiyondan
olacaktır.
Merdivenlerin kullanımı mümkün olan asgari düzeyde tutulacaktır. Merdivenlerin kullanım için
onaylandığı yerlerde, bunlar çelikten olacak, yataya 70 eğim ve minimum 450 mm genişliğe sahip
olacaktır.
Personelin herhangi bir hareketli teçhizatın erişmesine izin verdiği her noktada, Sözleşme
kapsamında, bir emniyet muhafazası olacaktır.
Sözleşme kapsamında temin edilen İşlerin çevresindeki ve üzeri katların tamamlanması için gerekli
olan boru ve kablo hendekleri için tüm kapaklar temin edilecek ve döşenecektir. Aksi
onaylanmadıkça, zemin plakaları köşeli bir modelde olacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 327
Ana katlardaki ambar kapaklarının sökülmesi için kapaklar ve bordürler Yüklenici tarafından
sağlanacaktır.
Teknik Şartname
Sayfa 328
Teknik Şartname
Sayfa 329

2) Genel Tekni̇k Şartname

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2) Genel Tekni̇k Şartname

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MEZİTLİ İÇMESUYU ŞEBEKE PROJESİ (AFD MESKİ_W1_RB)

Belediye Hizmetleri Projesi I CTR 1075 01 K

Hibe No: 7/ Fonlama No: AFD MESKİ W1_RB

İşler İçin Teklif Talebi

MERSİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

MEZİTLİ İÇMESUYU ŞEBEKE PROJESİ (AFD MESKİ W1_RB)

Kısım 2, Bölüm VII

Section XXXX. İşlerin Gereklilikleri

Kısım 2, Bölüm VII ÖZETİ

1 ÖZEL TEKNİK ŞARTNAME (KULLANILMAYACAKTIR)

2 ILBANK GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.1 MEKANİK TEKNİK ŞARTNAME

2.2 SCADA ŞARTNAMESİ

2.3 AFİŞ ŞARTNAMESİ

2.4 İÇMESUYU İNŞAATI TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.6 İÇMESUYU HATTI YAPIM İŞLERİ ŞARTNAMESİ

2.7 BORU VE ÖZEL PARÇALARI TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.8 DEZENFEKSİYON ŞARTNAMESİ

2.9 İÇMESUYU TESİSLERİ MOTOPOMP, VANA VE DİĞER ARMATÜRLER TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.10 KLOR TÜPLERİ TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.11 KLOR EKİPMANLARI TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.12 HİPOKLORİT DOZAJ POMPASI VE TECHİZATI TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.13 SU SUYACI TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.14 DİJİTAL OPERASYONEL ÇİZİM TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.15 ELEKTRİK İŞLERİ TEKNİK ŞARTNAMESİ(2015)

2.16 ELEKTRİK İŞLERİN ÖZELTEKNİK TEKNİK ŞARTNAMESİ

2.17 İLBANK YAPI DENETİM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ

2.19 YAPIM İŞLERİNİN DENETİM VE KABUL YÖNETMELİĞİ (2010)

2.20 İŞ SAĞLIĞI VE ÇEVRE GÜVENLİĞİ YÜKLENİCİ EL KİTABI

22 ÖLÇÜMLEME ÇALIŞMALARI (TOPGRAPHICAL & GEOTECHNICAL SURVEYS)

2.1.16 Şantiye Güvenliği.........................................................................................................14

2.18.5 Acil Durum Hizmetlerine Erişim.................................................................................27

4.13 Korozyona ve Aşınmaya Dayanıklılık................................................................................45

7.2.5 Boruların Taşınması.....................................................................................................78

8.2 Beton Karışımların Tasarımı...............................................................................................95

8.6.12 Soğuk Havalarda Beton Dökme.................................................................................110

9.5.2 Pürüzsüz Yüzey Bitişi................................................................................................128

11.8.2 Donatı İçin Kullanılacak Kaplama Blokları ve Paspayı Elemanları..........................146

12.6 Boya Kalınlığı ve Ölçümü.................................................................................................158

13.2.10 Alüminyum Sac Çatı..............................................................................................167

13.5.4 Kapı ve Pencerelerin Sabitlenmesi.............................................................................173

15.2.10.2 Bitmiş Yüzeyler..................................................................................................194

15.3.7.10 Egzoz Fanı..........................................................................................................212

15.5.17 Boru ve Vanaların Desteklenmesi..........................................................................229

16.3.4.13 Atölye Testleri:...................................................................................................250

16.3.10.2 Taban Topraklama Sistemi.................................................................................269

16.5.6 Sıcaklık Ölçümleri......................................................................................................279

17.5.3 Fonksiyonel Plakalar..................................................................................................292

19.2 Muhtelif Metal İşler...........................................................................................................300

Tablo 1 Mersin İli ve İlçelerinin Sayısal Nüfus Bilgileri.....................................................................5

Şekil 1: Mersin İlinin ve İlçelerinin Konumu.......................................................................................3

1.1 Projenin Amaçları

1.2 Roller ve Sorumluluklar

1.3 İşlerin Kapsamı

KATİ KISIM (A)

ŞARTLI KISIM (B)

 Mevcut su deposu elektrik, ekipman ve borulama revizyonları ve bunlardan doğacak

1.4 Proje Alanına İlişkin Açıklama

Şekil 1: Mersin İlinin ve İlçelerinin Konumu

Mezitli ilçesi 40 mahalleden oluşmaktadır. En kalabalık mahalleler Mezitli Merkez, Akdeniz,

Şekil 2: Mezitli, Davultepe, Tece ve Kuyuluk Mahallelerinin Konumları

Şekil 3: Mezitli İlçesi Şehir Planı

Tablo 1 Mersin İli ve İlçelerinin Sayısal Nüfus Bilgileri

Tarsus 342 373 342 373 - 7,9