Pagpapaunlad

ng Kasanayan
sa Pagbasa

5
NINA
Regina R. Condez
Concordia C. Logue
Miriam B. Capili
Saturnina R. Ferrer

Anita A. Bagabaldo
(AWTOR/EDITOR)
MGA NILALAMAN
 Tipo A 16 Kaugalian ng mga Hapones 32

Pagtukoy sa mga Detalye 17 Kilala Kahit Saan 34

18 Ang Kapuspalad 36
1 Sagisag ng Bayan 2
2 Ang Nayon ni Marina 4 19 Ang Labanos 38
3 Ang Palaka 6 20 Si Marcelo H. Del Pilar 40
4 Isang Liham 8 21 Alamat ng mga Purok ng Maynila 42
5 Ang Batang si Agnes 10
22 Ang Hudyat ng Himagsikan 44
6 Ang Damong Bermunda 12
23 Ang mga Planeta 46
7 Ang Pagkain ng mga Tsino 14
24 Ang Bawang 48
8 Ang Ibon at ang Kanyang
25 Si Ramon Magsaysay 50
mga Inakay 16
26 Ang Pinakamatandang Lungsod
9 Ang Sitsaro 18
Sa Pilipinas 52
10 Ilang Ilang 20
27 Ang Ahas 54
11 Ang Pinagmulan ng Duhat 22
28 Ang Indonesia 56
12 Ang Pinakbet 24
13 Ang Maliit na Tindahan
Ni Tandang Sora 26
14 Isang Pangkaraniwang Gulay 28
15 Ang Unang Punong Nihog 30
29 Unang Siyentistang Pilipino 58
30 Ang Pagtitiyaga ng Mag-anak 60
31 Ang “Great Wall” ng Maynila 62
32 Unang Paaralang Pambayan
Sa Pilipinas 64
33 Bayani ng Himagsikan 66
34 Ang Lungsod ng Baguio 68
35 Ang Utak ng Katipunan 70
36 “Rice Terraces” ng Banaue 72
37 Ang Bayani ng Ilokandiya 74
38 Harana – Awit ng Pag-ibig 76
39 Paggalugad sa Karagatan 78
40 Ang Dakilang Pintor 80
 MGA NILALAMAN Pagsasanay 17 100
Pagsasanay 18 101
Tipo B
Pagsasanay 19 102
Pag-unawa sa Kahalagahan ng Binasa
Pagsasanay 20 103
Pagsasanay 1 84
Pagsasanay 2 85 Pagsasanay 21 104
Pagsasanay 3 86 Pagsasanay 22 105
Pagsasanay 4 87 Pagsasanay 23 106
Pagsasanay 5 88 Pagsasanay 24 107
Pagsasanay 6 89 Pagsasanay 25 108
Pagsasanay 7 90
Pagsasanay 26 109
Pagsasanay 8 91
Pagsasanay 27 110
Pagsasanay 9 92
Pagsasanay 28 111
Pagsasanay 10 93
Pagsasanay 29 112
Pagsasanay 11 94
Pagsasanay 30 113
Pagsasanay 12 95
Pagsasanay 31 114
Pagsasanay 13 96
Pagsasanay 32 115
Pagsasanay 14 97
Pagsasanay 33 116
Pagsasanay 15 98
Pagsasanay 34 117
Pagsasanay 16 99
Pagsasanay 35 118
Pagsasanay 36 119
Pagsasanay 37 120
Pagsasanay 38 121
Pagsasanay 39 122
Pagsasanay 40 123
 MGA NILALAMAN 17 Nawawalang Bata 142
18 Si Rolando at ang Set
Tipo C
Ng Badminton 143
Paghinuha sa Kalalabasan ng Pangyayari
19 Ang Pangarap ni Dennis 144
1 Ang mga Kanaryo ni Cesar 126
2 Si Linda 127 20 Si Si Gina at ang Tsuper 145
3 Ang mga Naulila 128 21 Nanimbang sa Katig 146
4 Ang Sisiw 129 22 Ang Uniporme ni Oscar 147
5 Si Noel 130 23 Sa Pagpaparangal 148
6 Si Melba at ang Kanyang Nanay 131 24 Ang Magtataho 149
7 Ang mga Mag-aaral 132
25 Si Romy 150
8 Si Myrna 133
26 Ang Gulay 151
9 Ang Palalong Palaka 134
27 Uupo o Tatay? 152
10 Si Rogel at ang Mais 135
28 Ang Batang Palaboy 153
11 “Stateside” 136
29 Ang Baryo ni Lilia 154
12 Ang Paglalakad ni Tony 137
30 Duming Likha
13 Ang Posporo ni Manoling 138
Ng Industriyalisasyon 155
14 May Lakad si Nony 139
15 Si Dindi at ang Natutulog 140
16 Sandali Lamang 141
31 Sa Orasyon 156
32 Ang Panalangin ng Isang Ina 157
33 Ang Pagtugtog ni Elnora 158
34 Ulirang Mag-aaral 159
35 “Jaywalker” si ALing Tisya 160
36 Noong Bagyo 161
37 Sandaang Piso 162
38 Ang Pista sa Sta. Ana 164
39 Ang “Painting” ni Perla 166
40 Luluwas o Hindi 168
 MGA NILALAMAN 15 Ang Makabagong Magsasaka 184
16 Mga Likas na Yaman 185
Tipo D
17 Ang Tore ng Pisa 186
Pagsundo sa mga Tiyak na Punto
18 Ang Kasaba 187
1 Mga Hugis 170
2 Bago Magpasukan 171 19 Mahalin ang Wika 188
3 Ano ang Nakita ni Manny? 172 20 Ang Saging 189
4 Ang Pagtatagumpay 173 21 Rizal Park 190
5 Maglaro Tayo ng mga Titik 22 Si Danny at ang Traysikel 191
At Bilang 174 23 Ang Kamyas 192
6 Ang Ubas 175
24 Si Tessie 193
7 Sa Museo 176
25 Ang Daga 194
8 Masakit ang Tiyan 177
26 Ang Kalamansi 195
9 Isang Pangyayari 178
27 Mahal Ko Sila 196
10 Magagawa mo kaya? 179
28 Ang Libangan ni Aling Ipang 197
11 Isang Liham 180
29 Pagsulat ng Liham 198
12 Ang Pusa ni Nina 181
30 Ang Bulkang Mayon 199
13 Ang “Ganito” Gabi 182
31 Ang Mangingisda 200
14 Pamamaraan ng Transportasyon
32 Tagumpay sa Pagsisikap 201
At Komunikasyon 183
33 Ang Pataniman ni Ginoo
 At Ginang Cruz 202
34 Inabutan ng Ulan 203
35 Tubig 204
36 Sino Ako? 205
37 Sa Kaarawan ni Mina 206
38 Buhangin 207
39 Mga pangkatang Gawain 208
40 Bayaning Pambansa 209
 MGA NILALAMAN 15 Marco Polo 226 302
16 Tuba! Tuba! 227 304
Tipo E
17 Ang Pinagmulan ng Gabi 228 306
Pagsundo sa mga Tiyak na Punto
18 Abraham Lincoln 229 308
Mga 19 Planetang Tubig 230 310
Tanong
20 Ang Palalong Mabulo 231 312
1 Si Michealangelo 212 274 21 Ang “Cañao” ng mga Igorot 232 314
2 Ang Pasas 213 276
22 Ang Matalinong Hari 234 316
3 Labis na Mapaghangad 214 278
4 Nasa Huli ang Pagsisisi 215 280 23 Mga Muslim sa Mindanao 236 318
5 Si Pandora at ang Kahon 216 282 24 Ang Payo ng Guro 238 320
6 Ang Balyena 217 284 25 Katangi-tanging Kaarawan 240 322
7 Alexander Graham Bell 218 286 26 Ang Pagong 242 324
8 Si Prinsesa Urduja 219 288 27 Ang Unang Eroplano 244 326
9 Ang Yeso 220 290 28 Ang Ating mga Ninuno 246 328
10 Pinakamataas na Demo 221 292 29 Ang lahing Kayumanggi 248 330
11 Agapito Flores 222 294
12 Ulirang MayBahay 223 296
13 Ang Parola 224 298
14 Bagyo! Bagyo! 225 300
30 Ang Bahaghari 250 332 39 Ikinasal sina Malakas at
31 Bakit Malaki ang Sipit Maganda 268 350
ng Alimango? 252 334 40 Peste sa Kagubatan 270 352
32 Mga Sasakyang Pantubig 254 336 Talahalayan ng Bilis 354
33 Ang Kinang ng Ginto 256 338 Talaguhitan sa Pag-unawa 359
34 Sino ang Tutulong? 258 340 Talaguhitan sa Bilis 360
35 Ang Buhok ng Cordillera 260 342 Talaguhitan sa Pag-unawa
36 Muling Nagtulungan 262 344 at Bilis 361
37 Sopas na Bato 264 348 Talaan ng Pagsasanay 362
38 Panginoon ang Tao 266 350
 Tipo A

Pagtukoy sa mga Detalye

Pagsasanay 1 Kapilas ng langit at ang kahulugan
Ang bayan ay marangal at may Kalayaan.
SAGISAG NG BAYAN
Kaputol na kayo na may tatlong kulay
Putting anong linis ang nasa sa gitna
Ang nasa itaas ay kulay na bughaw.
Saisag ng bayang tahimik, payapa.
May araw, bituin ng bayang Malaya c. Pula
Nadi magmamaliw ang pagkadakila.
5. Ano ang kahulugan ng pulang kulay?
a. Puti
Sa gawing ibaba ay ang pulang kulay, b. Bughaw
Dugo ng bayaning nagsakit, naghirap. c. Pula
Buong katapangang nagbuwis ng buhay
6. Ano ang kahulugan ng buhgaw?
Upang makamtan lang mithing Kalayaan. a. Karangalan c. Katapangan
b. Kapayapaan
1. Ano ang tinutukoy sa tula?
a. Bantayog
b. Bandila 7. Ano ang kahulugan ng putting kulay?
c. Bayani a. Karangalan
b. Katapangan
2. Ilan ang kulay nito? c. Katahimikan
a. Apat
b. Tatlo 8. Ano ang ibinuwis ng mga bayan?
c. Lima a. Karangalan
b. Katapangan
3. Aling kulay ang kapilas ng langit? c. Kalinisan
a. Puti
b. Pula 9. Ano ang nagging bunga ng kanilang pagpapakasakit?
c. Bughaw a. Salapi
b. Kayamanan
4. Sino ang kanyang guro? c. Buhay
a. Puti
b. Bughaw 10.Ano ang nagging bunga ng kanilang pagpapakasakit?
 a. Kalayaan a. Sa nayon
b. Kahirapan b. Sa bayan
c. Kayamanan c. Sa lungsod

Talasalitaan: 3. Paano mo ilalarawan ang kanyang nayon?

marangal makamtan a. Maunlad
b. Makabago
mithing kalayaan kapilas
c. Hindi marating ng makabagong kaihasnan
Pagsasanay 2
4. Ano ang ginagamit nilang ilaw?
ANG NAYON NI MARINA a. Gasera
Noon lamang nakarating sa lungsod si Marina. Lumaki b. Elektrisidad
siya sa isang nayong hindi halos marating ng kabihasnan dahil sa c. Kahoy
kalayuan. Umiigib sila ng tubig ss abatis o kaya ay sa balon.
Gasera ang ginagamit nilang ilawan. Halos araw-araw, 5. Saan sila kumukuha ng tubig?
namimitas lng sila ng gulay na maiuulam. Bihira silang a. Sa poso
makatikim ng isda at karne sapagkat napakalayo ang pamilihan b. Sa batis at balon
ng pinakamalapit na bayan sa kanila. c. Sa dagat

6. Ano ang madalas nilang ulam?

a. Gulay
1. Nasaan si Marina? b. Isda
a. Sa lungsod c. Karne
b. Sa nayon
c. Sa bayan 7. Ano ang bihira nilang matikman?
a. Gulay c. Kame
2. Saan siya lumaki? b. Bungangkahoy
8. Ano ang masasabi ninyo sa kanilang pamilihan?
a. Lubhang malayo
b. Maliit lamang
Pagsasanay 3
c. Malaki at makabago ANG PALAKA
9. Saan sila namimili? Maaaring mabuhay sa tubig o sa lupa ang palaka. Sa ulo
a. Sa pamilihang bayang makikita ang mga mata ng palaka ang kanyang mga tainga.
malapit sa kanila May dalawang pares ng paa ang palaka: ang unahang mga
b. Sa pamilihang nayon paa at mga paa sa hulihan. Higit na maliit ang unahang mga paa
c. Sa pamilihang bayan ng Maynila nito kaysa sa mga pang nasa hulihan. Mahahaba ang mga paa sa
hulihan. Kabit-kabit ang mga daliri dahil sa lamad. Ginagamit na
10.Malaki ba ang pagkakaiba ng kanilang nayon sa lungsod? panglangoy ang mga ito.
a. Oo Katulad ng kanilang kapaligiran ang kulay ng palaka. Palaging
b. Hindi basa at madulas ang kanilang balat.
c. Marahil

1. Saan nabubuhay ang palaka?

Talasalitaan: a. Tubig lamang
kabihasnan gasera batis b. Lupa lamang
c. Tubig at lupa

2. Saan makikita ang mga mata ng palaka?

a. Mukha
b. Pisngi
c. Ulo
3. Anong bahagi ng palaka ang kanyang pinanghuhuli ng
kulisap?
a. Paa
 b. Dila 9. Saan katulad ang kulay ng palaka?
c. Bibig a. Langit
b. Dagat
4. Saan matatagpuan ang tainga nito? c. Kapaligiran
a. Sa loob ng bibig
b. Sa tabi ng ilong 10.Anong bahagi nito ang lagging basa at madulas?
c. Sa likod ng mga mata a. Paa
b. Balat
5. Gaano kalaki ang unahang mga paa ng palaka kumpara sa c. Ulo
hulihang mga paa nito?
a. Higit na mahahaba Talasalitaan:
b. Higit na maliliit Lamad kapaligiran
c. Higit na matataba
kulisap
6. Aling paa nito ang ginagamit na panlukso?
a. Unahan c. Hulihan
b. Gitna

7. Bakit kabit-kabit ang mga daliri ng mga hulihang paa

nito?
a. Dahil sa balat Pagsasanay 4
b. Dahil sa lamad
c. Dahil sa lumot ISANG LIHAM
2522 Leiva
8. Saan ginagamit ang kabit-kabit na mga daliri nito?
a. Paglukso St. Ana, Manila
b. Paglangoy Ika-15 ng Nobyempre 2004
c. Paglalakad
Nahal kong Lolo, ____9. Bakit nahihirapan sa pag-aaral ang sumulat ng Liham?
Kumusta po kayo? Mag-iisang buwan na magmumula
____10. Anong pagdiriwang ang idaraos sa susunod na buwan?
nang magbakasyon kayo riyan. Marahil mataba-taba na kayo
ngayon. Sariwa ang hangin at tahimik diyan at sagana pa kayo sa
gulay di-tulad dtio na lubhang maalikabok, maingay at laging Talasalitaan: sagana sariwa
nagmamadali ang mga tao.
Ako po naman ay patuloy sa pag-aaral. Nahihirapan po
akong lubha sapagkat wala nang nagtuturo sa akin di-tulad
noong naririto kayo.
Sana ay bumalik na kayo rito. Pasko na po sa isang buwan.
Naririto sana kayo sa Pasko.
Nagmamahal,
Gerrober

____1. Saang pook galing ang liham?
____2. Kailan isinulat ang Liham?
____3. Kanino galing ang Liham?
____4. Kanino ipinadala ang Liham?
____5. Nasaan ang pinagdalhan ng Liham?
____6. Ilang buwan na siya roon?
____7. Anong uri ng hangin mayroon doon?
____8. Ano ang sagana roon?
Pagsasanay 5
ANG BATANG SI AGNES
Isang batang babae ang nakatawag ng pansin kay Lola
Aning. Siya lamang ang batang kaagapay ng matatandang
nagkomunyon. Pagkatapos ng Misa, hindi parin tumutinag ang
bata sa kanyang upuan. Wala namang lumipat sa kanyang upang
yayain siyang umuwi. Hindi nakatiis si Lola Aning. Nilapitan
niya ang Bata at kianausap.
Napag-alaman niyang Agnes Cruz ang pangalan ng bata at
siyam na taong gulang ito.
“Bakit ka nag-iisa?” ang tanong parin ng Lola.
 “Nariyan po sa loob ng kumbento ang Nanay ko. 4. Ano ang ginawa niya pagkatapos ng misa?
Nakikipagpulong po siya.” a. Umuwi
“Marunong ka bang magdasal? Ano ang sinasabi mo sa b. Naghintay
Diyos?” c. Naglaro

“Dinarasal ko pong gawin niya akong guro paglaki ko.”

5. Ano ang ginawa ni Lola Aning?
“Mano po, Inay,” ang sabi ni Agnes, sabay halik sa a. Kinausap ang bata
kamay ng kanyang ina. b. Binantayan ang bata
Binindisyunan siya ng kanyang ina at sabay na silang c. Pinanood ang bata
lumabas sa simbahan. 6. Nasaan ang Nanay ng bata?
a. Nasa bahay
b. Nasa palengke
1. Sino ang batang binanggit sa kwento? c. Nasa kumbento
a. Aning
b. Agnes 7. Ano ang ginagawa ng kanyang Nanay?
c. Ana a. Nagsasanay sa koro
b. Nakikipagpulong
2. Anong uri ng bata siya? c. Nagpapalimos
a. Malikot
b. Maisipan 8. Ano ang hinihiling ni Agnes sa Diyos?
c. Mababait a. Gawin siyang guro paglaki niya
b. Bigyan sila ng kayamanan
3. Ano ang kanyang ginawa na kaagapay ang matatanda? c. Pagalingin ang kayang Nanay
a. Umawit
b. Nanggulo 9. Ano ang ginawa ni Agnes pagdating ng kayang Nanay?
c. Nagkomunyon a. Nagtago
b. Nagmano
c. Umiyak
10. Ano ang ginawa ng Nanay ni Agnes nang magmano siya? 1. Ano ang tinatalakay sa katha?
a. Iniwan siya a. Mga uri ng damo
b. Binindisyunan siya b. Kahalagahan ng damo
c. Niyaya siyang umuwi c. Damong Bermuda
Talasalitaan:
2. Saang pangkaraniwang makikita ito?
Nagkomunyon bininsidyunan
a. Sa may ilog
Kumbento tumutinag b. Sa loob ng bahay
c. Sa liwasan at harding botaniko

3. Ano ang nagagawa nito sa bakuran?

Pagsasanay 6 a. Nakapagpapaganda
b. Nakapagpapalaki
ANG DAMONG BERMUDA c. Nakapagpapaliit
Maraming bakuran, liwasang bayan at harding botaniko
4. Anong uri ng halaman ito?
ang kapapansinan ng kagandahan dahil sa natataniman ng
Bermuda. a. Damo
b. Halamang pang bakod
Isang uri ng damo ang Bermuda na sadyang pampaganda c. Halamang namumulaklak
sa mga bakuran. Maaari itong upuan, lakaran o paglaruan.
Sa Pilipinas ay nagiging na ang pagpapalago ng damong 5. Masisira ba ito kapag inuupuan, nilalakaran, o
Bermuda upang ipagbili. Naipagbili ito sa halagang isang daang pinaglalaruan?
piso bawat isang metro kwadrado. a. Oo
Hindi maselan kung itanim ang Bermuda ngunit dapat itong b. Hindi
diligan nang tatlong ulit isang araw. Nais nito ng saganang tubig. c. Marahil
Makaraan ang dalawa o tatlong buwang pagkakatanim,
maipagbibili na ito. 6. Makano naipagbibili ang isang metro kwadrado nito?
 a. ₱ 50.00 Sa mga malukong na lalagyan kumakain ang mga Tsino.
b. ₱100.00 Sa pagkain, gumagamit sila ng dalawang patpat na may sampung
c. ₱30.00 dali ang haba na tinatawag na chopsticks. Nagagamit nila ang
mga ito sa pagkat sadyang hiniwa-hiwa na ang kanilang pagkain
7. Ano ang iyong masasabi tungkol sa tanim na ito? bago pa ito lutuin.
a. Maselan Bigas din ang pangunahing butyl na kinainan ng mga
b. Palasak Tsino. Karamihan sakanila ay kumakain lamang ng karne kapag
c. Hindi maselan may espesyal na okasyon.
Tsaa ang kanilang iniinom. Ipinalalagay nila na hindi
8. Ilang ulit isang araw dapat itong diligin? dapat inumin ang tubig na hindi pinakuluan. Naniniwala silang
a. Isa makatutulong at tsaa sa pagtunaw ng pagkain.
b. Dalawa
c. Tatlo
1. Tungkol sa ano ang katha?
9. Mga ilang buwan pagkatanim maaari na itong maipagbili? a. Pagkain ng Tsino
a. 1-2 b. Pagluluto ng pagkaing Tsino
b. 2-3 c. Paniniwala ng mga Tsino
c. 4-5
2. Saan kumakain ang mga Tsino?
a. Tasa
Talasalitaan: bermuda botaniko
b. Pinggan
liwasang bayan c. Malungkot na lalagyan
3. Ano ang ginagamit nila sa pagkain?
a. Kamay c. Kutsara at tinidor
Pagsasanay 7 b. Chopsticks

ANG PAGKAIN NG MGA TSINO 4. Ano ang ginagawa nila sa pagkain bago lutuin?
a. Nilalaga
 b. Giniling c. Tubig na di-pinakulo
c. Hiniwa-hiwa
10.Ano raw ang nagagawa ng tsaa sa pagkain?
5. Ano ang kanilang pangunahing pagkain? a. Nakatutunaw
a. Mais b. Nakapagpapasarap
b. Trigo c. Nakapagpapalambot
c. Bigas

6. Kumakain ba sila ng karne?

a. Oo
b. Hindi Talasalitaan:
c. Marahil
chopsticks okasyon
7. Kailan sila kumakain ng karne? malukong
a. Araw-araw
b. Paminsan-minsan
c. Kung may espesyal na okasyon

Pagsasanay 8
8. Ano ang kanilang pangunahing iniinom?
a. Tubig ANG IBON AT ANG KANYANG
b. Tsaa
c. Katas ng prutas
MGA INAKAY
Sa isang pugad ng akasya ay may naninirahang isang ibon
9. Ano ang ipinalalagay nilang di-dapat inumin? na kasama ang kanyang limang inakay. Masasaya silang mag-
a. Tubig ng nakabote anak.
b. Tubig na malamig
 Tuwing umaga, umaalis ang inang ibon na lumilipad ang 4. Ano ang kanyang hinahanap?
kanyang mga inakay. Tuwang-tuwa ang mga ito. Makalilipad a. Amang ibon
narin sila! b. Pagkain
Mayamaya, biglang nahulog ang inang ibon. Pinukol ito c. Kapwa ibon
ng isang bata. Ganoon na lamang ang pananangis ng mga inakay.
Naidalangin nilang sana ay parusahan ang batang namukol. 5. Paano niya pinapakain ang mga inakay?
a. Hinahainan
Waring isang himala, unti-unting nagkamalay ang inang
b. Sinusubuan
ibon.
c. Kinukutsaraahan
At ilang isda pa, naroroon na siyang muli sa pugad na kasama
ang mga inakay. 6. Ano ang itinuturo ng ibon sa mga inakay?
a. Bumasa
b. Lumakad
1. Saang puno namugad ang mga ibon?
c. Lumipad
a. Duhat
b. Santol
c. Akasya
7. Ano ang nangyari sa inang ibon?
a. Binarily
2. Ilan ang mga inakay?
b. Pinana
a. 3
c. Pinukol ng bato
b. 10
c. 5
8. Ano ang naramdaman ng mga inakay?
a. Pagkatuwa
3. Kalian umalis ang inang ibon?
b. Pagkagalakak
a. Tuwing umaga
c. Pagkalungkot
b. Tuwing tanghali
c. Tuwing hapon
9. Ano ang nangyrai sa batang namukol?
a. Tinamaan ng kidlat
 b. Hindi sinasabi Buhaghag na lupang sagana sa mga bagay na organiko ang
c. Pinapak ng ibon mabuting pagtatamnan ng sitsaro. Kailangan na ang lupang
pagtataniman ay sabugan ng mga dumi ng hayop p abo ng
10.Ano ang nangyari sa inang ibon? sinunog na kusot o kahoy bilang pataba.
a. Namatay
b. Gumaling
1. Saan naraniwang isinasabog ang sitsaro?
c. Nagkasakit
a. Beef steak
b. Chopsuey
Talasalitaan:
c. Menudo
Inakay namukol
2. Ano ang kulay ng sitsaro?
a. Dilaw
b. Luntian
c. Granate

Pagsasanay 9
3. Ano ang lasa ng sitsaro kapag naluto?
ANG SITSARO a. Mapait
b. Mapakla
Kailangang-kailangan bilang panahog sa chopsuey ang c. Manamis-manis
sitsaro. Luntian, malutong at manamis-namis kapag naluto ang
sitsaro. Sagana ito sa mga bitamina at mineral na
4. Sa alin ito mayaman?
nakapagpapalusog sa katawan.
a. Protina
May iba’t ibang uri ng sitsaro. Karaniwang sa matataas at b. Taba
malalamig na pook ito tumutubo. Sa Baguio, itinanim ang sitsaro c. Bitamina
sa mga buwan ng Setyembre at Marso. Sa ibang mga lugar,
itinanim ito sa mga buwan ng taglamig -Nobyembre hanggang 5. Iisa ba ang uri ng sitsaro?
Pebrero. Inaani ang sitsaro sa loob ng dalawa o tatlong buwan. a. Oo
 b. Hindi
c. Marahil Talasalitaan:
buhaghag organiko
6. Saan ito karaniwan tumutubo?
a. Sa putikan kusot
b. Sa kapatagan Pagsasanay 10
c. Sa matataas at malalamig na pook
ILANG ILANG
7. Kalian itinatanim ang sitsaro sa Baguio? Ako’y isang maliit na bulaklak
a. Setyembre at Marso
Lunti ang talutot, may samyong masarap;
b. Disyembre at Enero
c. Nobyembre at Enero Tumutubo ako sa punong mataas,
Bawat makakita’y ibig pumitas.
8. Sa loob ng ilang buwan inaani ang sitsaro?
a. 1 – 3
b. 2 – 3 Habang dumaraan ang maraming araw
c. 3 – 8 Sa hihip ng hangin ako’y sumasayaw;
Sa huni ng ibon ako’y sumsabay;
9. Sa anong uri ng lupa mabuting itanim ang sitsaro?
Luntiang talutot naman’y dumidilaw.
a. Malagkit
b. Buhaghag
c. Siksik Kapag talutot ko’y madilaw-dilaw na,
Matingkad ang bango, mahinhin ang ganda;
10.Nagagawa bang pataba sa lupa ang sinunog na kusot at Panlagay sa buhok at saka kwintas pa,
kahoy?
Paboritong tunay ng mga dalaga.
a. Oo
b. Hindi
c. Marahil 1. Tungkol sa ano tula?
 a. Halaman
b. Bulaklak 7. Anong ang mahinhin dito?
c. Dahon a. Kulay
2. Ano ang kulay ng mga talutot nito? b. Anyo
a. Pula c. Ganda
b. Puti
c. luntian 8. Saan maaari itong ilagay?
a. Buhok
3. Saan ito tumutubo? b. Bulsa
a. Sa isang baging c. bag
b. Sa isang punong mataas
c. Sa isang halamang gumagapang 9. ano ang maaaring gawin nito?
a. Pulseras
4. Nagiging anong kulay ang mga talutot nito sa pagdaraan b. Hikaw
ng panahon? c. Kwintas
a. Luntian
b. Puti 10.Sino ang may paborito nito?
c. Dilaw a. Matanda
b. Bata
5. Kialan ito sumasayaw? c. Dalaga
a. Kapag inuga ang puno
b. Kapag umihip ang hangin Talasalitaan:
c. Kapag nasa entablado Talulot huni
matingkad samyo
6. Alin ang tumutukoy sa kabanguhan nito?
a. Masangsang
b. Mahinhin
c. Matingkad
 Pagsasanay 11
2. Si datu duha ay ________?
ANG PINAGMULAN NG DUHAT a. Kayumanggi c. maputi
Sa isang malayong lugar, may isang magiting na pinuno b. Maitim
na mahal na mahal ng kanyang nasasakupan. Siya ay si Datu
Duha. Makatarungan siya sa kanyang pamamalakad. Maawain at 3. Mahal na mahal siya ng kanyang _____?
matulungin siya sa mahihirap. Isa lamang ang kanayang a. Asawa
kapintasan, at ito ay ang kanyang kulay. Kasing itim siya ng b. Nasasakupan
uling. c. Mga anak
Gayunpaman, kung ano ang pagkaitim ng kanyang kulay,
siya namang kalinisan ng kanyang Puso at Kalooban kaya 4. ______ ang kanyang kapintasan?
buong-buo ang paggalang at pagtingala sa kanya ng kanyang a. Marami
mga nasasakupan. b. Kakaunti
c. Lisa
Dahil din sa kanyang kabutihan, marami ang lihim ng
nagalit sa kanya. Inggit na singgit sila sa paggalang at pagtingala
5. ______ siya ng kanyang nasasakupan?
sa kanya ng mga mamamayan.
a. Kinamumuhian
Isang araw sa pangagaso sa gubat, pataksil siyang tinudla b. Pinagtatawanan
ng palasong may kamandag ng isang lihim na kaaway. Tinamaan c. Iginagalang
siya sa puso at kapagdaka ay namatay. Ibinaon siya sa ilalim ng
isang puno. Hindi naglaon, nagbunga ang punong ito ng maliliit
6. ______ lihim na nagagalit sa kanya?
na bungang kasing-itim ng uling. Bawat makakita sa mga
a. Walang
bungang ito, kanilang naaalala si Datu Duhat.
b. Kakaunti ang
Sa kalaunan, tinawag na duhat ang bunang kahoy na ito. c. Maraming
1. Ang kwentong ito ay isang ________?
a. Pabula 7. Naiinggit sila dahil sa _______?
b. Alamat a. Kanyang kulay
c. Kwentong bayan b. Kanyang kabutihan
 c. Kagandahan ng kanyang mukha panghalong bagoong isda na hinaluan ng kaunting tubig at sinala.
Hiniwa rin niya ng maliliit ang baboy na pansahog.
8. ______ siya habang siya ay nangangaso? Inihanda ng Nanay ang mga gulay . na iluluto. Hiniwa
a. Binarily niya ng pahaba ang ampalaya at parisukat naman ang kalabasa.
b. Sinaksak Pinagputul-putol niya sa katamtamang haba ang talong at sitaw.
c. Tinudla
Isinalang ng Nanay ang kawali. Pinagmantika niya ang
taba ng baboy at dito niya iginisa ang bawang, sibuyas, kamatis,
9. Maya ___________ ang palaso?
karne ng baboy at hipon. Nilagyan niya ito ng kaunting sabaw ng
a. Gayuma
dinikdik na balat ng hipon at bagoong isda, tinimplahan at
b. Kamandag pinakuluan. Isa-isa niyang inihulog ang gulay na sitaw,
c. mahika ampalaya, talong at kalabasa.

10.Tinamaan siya sa _______? Mabangung-mabango ang luto ng Nanay. Tunay na

napalasarap!
a. Puso
b. Ulo
c. baga

1. Ano ang niluto ng Nanay?

Talasalitaan: a. Adobo
magiting pamamalakad b. Mitsado
c. Pinakbet
Pagsasanay 12
ANG PINAKBET 2. Anlin ang pinitpit niya?
a. Ulo
Magluluto ng pinakbet ang Nanay. Pinitpit niya ang b. Bawang
bawang at hiniwa ang sibuyas at kamatis. Binalatan niya ang
c. Pako
mga hipon at dinikdik ang mga balat nito. Inihanda rin ang
3. Alin ang binalatan niya?
 a. Baboy c. palayok
b. Hipon
c. Talong 9. Anong mantika ang ginamit niya?
a. Taba ng baka
4. Paano niya hiniwa ang baboy? b. Langis ng niyog
a. Pahaba c. mantika ng baboy
b. Maliit
c. Katamtamang laki 10.Ano ang lasa ng kanyang niluto?
a. Masarap
5. Alin ang hiniwa niya ng pahaba? b. Maalat
a. Ampalaya c. Maasim
b. Kalabasa
c. Sitaw
Talasalitaan:
pinakbet katamtaman
6. Alin ang hiniwa niya nang parisukat?
a. Ampalaya
b. Kalabasa Pagsasanay 13
c. Sitaw
ANG MALIIT NA TINDAHAN
7. Aling gulay ang pinagpuputol-putol niya?
a. Sitaw NI TANDANG SORA
b. Kalabasa Walumpu’t apat na taon na si Melchora Aquino nang
c. Talbos ng kamote magsimula ang rebolusyong pinangungunahan ni Andres
Bonifacio. Dahil sa kanyang gulang, tinagurian siyang Tandang
8. Ano ang ginagamit ng Nanay sa pagluluto? Sora.
a. Kawali Mayroong maliit na tindahan si Tandang Sora sa Pasong
b. Kaldero Tamo na malapit sa Balintawak. Ito ang naging tagpuan ng mga
rebolusyonaryo. Ito rin ang nagsisilbing pagamutan ng mga a. Maputi na ang kanyang buhok
katipunerong nangailangan ng gamut, pagkain, at pahinga. b. Matanda na siya
Laging nakalaan sa mga katipunero ang munting tindahang ito c. Uugud-ugud na siya
kaya napamahal si Tandang Sora sa mga katipunero.
Natuklasan ng mga Español ang ginagawang pagtulong ni
Tandang Sora sa mga katipunero. Isang araw, nilusob nila ang 4. Mayroon siyang maliit na?
tindahang ito at nasaksihan nila ang pagkakandili ni Tandang a. Tindahan
Sora sa mga rebolusyonaryo. Hinuli siya at ipinatapos sa piitan b. Bahay
ng mga bilanggo sa pulo ng Marianas. c. Klinika
Nanatili siya rito sa loob ng tatlong taon. Nang dumating
ang Amerikano, pinalaya siya at pinabalik sa Pilipinas. Nawala 5. Ito ang nagsilbing ______ ng mga katipunero?
na ang kanyang maliit na tindahan ngunit kinupkop siya ng mga a. Taguan
kababayan at inaruga hanggang sa mamatay siya sa gulang ng b. Tagpuan
107. c. Himpilan

6. Nagsilbi rin itong _____ ng mga katipunero?

a. Pagamutan
1. _____ na ang gulang ni Tandang Sora nang magsimula b. Piitan
ang rebousyon. c. Klinika
a. Pitumpu’t apat
b. Walungpu’t apat 7. _____ sa mga katipunero si Tandang Sora.
c. Animnapu’t apat a. Nainis
b. Napamahal
2. Si _____ ang pinuno ng mga rebolusyonaryo? c. Napabantog
a. Bonifacio c. Jaena
b. Aguinaldo 8. Hinuli siya ng mga _____.
a. Amerikano
3. Tinagurian siyang Tandang Sora dahil _____. b. Español
 c. Ibang rebolusyon

Pagsasanay 14
9. Ipinatapon siya sa pulo ng _____? ISANG
a. Mactan PANGKARANIWANG
b. Mindanao GULAY
c. Marianas Isang pangkaraniwang bunga ng gulay ang po. Isinasangkap ito
sa mga lutuin. Isinasama ito sa mga isda o karne at iba pang gulay.
10._____ ang kanyang tindahan. Ginagawang ensalda ang talbos nito.
a. Mactan Dalawa ang uri ng upo, ang pahaba at ang pabilog. Alinmang
b. Mindanao uri ay may kulay na berde o puti. Nagagawang sombrero ang
c. Marianas pinatuyong bilog na upo. Inuukit ang laman nito, nilalagayan ng
disenyo ang palamuti at ipinagbibili. Mabiling-mabili ito sa mga
turista.
Talasalitaan:
Bagaman napakadaling itanim ang upo, kung minsan ay wala
rebolusyon katipunero ring mabili nito sa mga pamilihan. Tumutubo lamang ito sa lugar na
mababa o may katamtamang taas at may lupang mataba na madaling
Pagkakandili inaruga
daluyan ng tubig. Inaani ang bunga nito habang hindi pa gaanong
magulang.

1. Anong gulay ang tinutukoy sa katha?

a. Talong
b. Upo
c. Kalabasa

2. Anong bahagi nito ang ginagawang

 ensalada? c. Marahil
a. Ugat
b. Laman 8. Saang lugar ito tumutubo?
c. Talbos a. Mabababa
b. Matataas
3. Ilang uri mayroon ito? c. Malalalim
a. Isa
b. Dalawa 9. Anong uri ng lupa ang ibig ito?
c. Tatlo a. Maputik
b. Malagkit
4. Alin ang ginagawng sombrero? c. Madaling daluyan ng tubig
a. Upong pahaba
b. Upong bilog 10. Kailan ito inaani?
c. Pahaba at pabilog a. Kapag magulang na
b. Kapag mura pa
5. Paano ito ginagawang sombrero? c. Kapag matutuyo na
a. Pinatutuyo
b. Dinudurog Talasalitaan:
c. Ibinababad ensalada palamuti
daluyan isinasangkap
6. Sino ang bumibili ng upong sombrero?
a. Mga bata
b. Mga turista
c. Mga babae

7. Madali bang itanim ang upo?

a. Oo
b. Hindi
 Pagsasanay 15 b. Alamat
c. talambuhay
ANG UNANG PUNONG NIYOG
May isang diwatang lihim na umibig sa isang lalaking 2. Lihim na umiibig ang isang _____ sa bintanang may
mayroon nang kasintahan. Araw-araw ay hindi nagsasawang kasintahan.
pagmasdan ng diwatang ito ang binate habang ito ay nagsasaka a. Aswang
sa kanyang bukirin, “Kay kisig niya,” ang sabi ng diwata sa b. Diwata
kanyang sarili. “Kailangang mapaibig ko siya.” c. Mangkukulam
Nag-anyong isang magandang dalaga ang diwata at inakit
3. Isang _____ ang binate.
ang binate. Ngunit dahil tapat ang pag-ibig ng binate sa dalagang
kasintahan, kinamuhian niya ang dalagang hindi niya nalalamang a. Mangingisda
diwata. b. Magsasaka
c. Karpintero
Nagalit ang diwata at sa pamamagitan ng taglau na
kapangyarihan, ginawa niyang igat ang binate. 4. _____ ang binatang iyon.
Sa pamamagitan ng isang panaginip, ipinahiwatig ng a. Makisig
binata sa dalagang kasintahan ang nangyari sa kanya, na siya ay b. Mataas
ginawang igat ng isang diwata at ibig nitong ipaputol at ipalibing c. Mabait
ang kanyang ulo.
Kinaumagahan, nang sumalok ng tubig sa balon ang 5. Nag-anyong isang magandang _____ ang diwata.
dalaga ay namataan niya ang igat. Hinuli niya ang igat, pinutol a. Bulaklak
ang ulo nito at inilibing. Hindi nalaunan ay may tumutubong b. Ibon
isang mataas na puno sa pinagbaunan ng ulo ng igat. Iyon ang c. Dalaga
unang punong niyog.
6. _____ ng binata ang diwata.
a. Inibig
1. Ang kwentong ito ay isang _____. b. Kinamuhian
a. Pabula c. Kinatuwaan
 Pagsasanay 16
7. Ginawang _____ ng diwata ang binate.
a. Ahas c. Igat KAUGALIAN NG MGA HAPONES
b. Bulati Bata pa ay iminumulat na sa mga Hapones ang
kahalagahan ng sariling disiplina. Sinasanay na sila sa
8. Ipinahiwatig ng binata sa dalagang kasintahan ang pagkakaroon ng kaalaman sa wasto at di-wastong kaugalian.
kanyang sinapit sa pamamagitan ng _____.
Mapagmahal sila sa sariling bayan at pangunahing
a. Sulat
katungkulan nila bilang mamamayan ang manglingkod sa
b. Panaginip
emperador.
c. Telepono
Magalang ang mga Hapones. Yumuyuko sila kapag
9. Namataan ng dalaga ang igat nang sumalok siya ng tubig nagkakasalubong kahit saan.
sa _____. Mataas ang kanilang pagpapahalaga sa sarili. Kadalasan,
a. Batisc. Balon nagpapakamatay ang sinumang napahiya o nawalan ng puri o
b. Ilog karangalan. Tinatawag na “hara-kiri” ang sariling
pagpapakamatay. Lumuluhod sila sa harap ng isang dambana at
10.Pinutol niya ang _____ niyo at inilibing. nilalaslas nila ang kanilang tiyan sa pamamagitan ng espadang
tinawag na “samurai”.
a. Ulo Malilinis ang mga Hapones. Naliligo sila araw-araw.
b. Buntot
Naghuhubad sila ng sapin sa paa bago pumasok ng bahay.
c. Katawan

1. Ano ang inimumulat sa mga Hapones?

Talasalitaan: a. Pagmamahal
b. Sariling disiplina
diwata igat kisig c. Karangalang pansarili
2. Ano ang kaalamang intinuturo sa kanila mula sa b. Hindi
pagkabata? c. Marahil
a. Wastong kaugalian
b. Magagandang kaugalian 8. Ano ang Samurai?
c. Wasto at di-wastong kaugalian a. Espada c. Kutsilyo
b. Baril
3. Ano ang kanilang ginagawa kapag may nakasalubong? 9. Malinis ba ang mga Hapones?
a. Nagkakamay a. Oo
b. Nagmamano b. Hindi
c. Yumuyuko c. Marahil

4. Ano ang kanilang ginagawa kapag napapahiya? 10.Ano ang kanilang hinuhubad pagpasok sa bahay?
a. Nagsasaya a. Damit
b. Nagpapakamatay b. Panahon
c. Nagtatago c. Sapin sa paa

5. Ano ang pagtawag sa pagkitil ng sariling buhay?

Talasalitaan:
a. Hara-kiri
b. Jikiri disiplina emperador nilalaslas
c. Mata-hari

6. Ano ang kanilang nilalaslas? Pagsasanay 17

a. Lalamunan
b. Tiyan
KILALA KAHIT SAAN
c. Puso Isa sa pinakamahalagang tanim na prutas sa buong daigdig
ang kamatis. Malinamanm ito at mayaman sa bitamina lalo na sa
7. Mapagmahal ba ang mga Hapones sa sariling bayan? bitamina C. Mahalagang sangkap ng pinirito o daing. Hindi
a. Oo sasarap ang itlog na maalat kung wala nito.
 Iba’t iba ang uri ng kamatis. May uri mabto, may pino ang c. D
balat at maasim tulad ng Cambal Ambal. May ilang uring buhat 4. _____ ang uri ng kamatis.
sa ibang bansa, tulad ng Peal Harbor, Rutgers, Ace, at iba pa na a. Lisa
mainam na panggamit sa bahay o ipagbili. May uring mabuting b. Lilan
isalata tulad ng San Marzano at Pearson. c. Marami
Maaaring itanim ang kamatis kahit sa ano mang uri ng
lupa. Nangangailangan ito ng mainit na panahon, saganang sikat 5. Mabuto, pino ang balat at maasim ang uring _____.
ng araw, katamtamang tubig o pataba. a. Cambal Ambal
May mga uod na sumisira sa kamatis. Maaaring puksain b. Pearson
ang mga ito sa pamamagitan ng pagbobomba ng pamatay- c. Pearl Harbor
kulisap.
6. Mabuting isalata ang uring _____.
Maaaring anihin ang kamatis kapag berde pa o marosas-
a. Cambal Ambal
rosas na ang bunga at saka imbakin upang mahinog. Maaari ring
b. Pearl Harbor
pahinugin ito sa puno at pitasin kung kalian kailangan.
c. Pearson

1. Isang halamang _____ ang kamatis. 7. Tumutubo ang kamatis _____.

a. Prutas
a. Saan mang lugar
b. Ugat
b. Sa tabing-dagat
c. Bulaklak
c. Sa matabang lupa lamang

2. Ginagamit ito sa _____.

a. Buong daigdig 8. Kailangang nito ang _____ tubig.
b. Ilang bansa a. Kaunting
c. Pilipinas lamang b. Katamtamang
3. Mayaman ito sa bitamina _____. c. Labis na
a. B
b. C
 9. Mga _____ ang sumisira sa tanim na kamatis. kumupkop sa kanila marahil dahil sa inakalang nahawa sila sa
sakit ng kanilang yumaong mga magulang.
a. Ibon
b. Daga Naging palaboy sa lansangan ang magkakapatid. Araw-
c. Uod araw, makikitang pahabul-habol sila sa mga sasakyang
humihinto upang makapanghingi ng limos. Nakasaklay sa
kanyang likod ang kanyang batang kapatid. Ang pagpapalimos
10. Inani ang mga kamatis kapag _____. ang kanilang ikinabubuhay.
a. Hinog lamang Nakikituloy sila sa tahanan ng isang iskwater sa tabi ng
b. Berdr pa lamang riles ng tren. Nang mapaalis ang mga iskwater, tuluyan na silang
c. Berde at marosas - rosas o hinog nawalan ng matutuluyan.
Sinubok ni Marina na pumasok na katulong ngunit wala ni
isa mang tumanggap sa kanya dahil sa kapatid niyang alagain.
Talasalitaan: Masakit man sa kalooban, inilagak niya sa bahay-ampunan ang
kanyang kapatid at ipinabahala na sa madre roon ang pag –
daigdig imbakin aaruga rito.

1. Ano ang katayuan nina Marina sa buhay?

mailnamnam
a. Mayaman
b. Mahirap
c. Nakaririwasa

Pagsasanay 18 2. Ano ang ikinamatau ng kanyang mga magulang?

ANG KAPUSPALAD
a. Canser
Dahil sa kahirapan, magkasunod na namatay sa sakit na
b. Tuberkulosis
tuberculosis ang ama at in ani Marina. Labing isang taon pa
c. Malaria
lamang siya at sa kanya nairan ang pag-aaruga sa kanyang
dalawang taong gulang na kapatid. Wala ni isang kamag-anak na
3. Ilan silang magkakapatid?
 a. Dalawa c. Hindi isinasaad sa kwento
b. Tatlo
c. walo 9. Bakit walang tumanggap sa kanya?
a. Mahirap lamang sila
4. Bakit walang kumukupkop sa kanila? b. Dahil sa kanyang kapatid
a. Napakarami nila c. Napaka bata pa niya
b. Mahirap lamang sila
c. Maaaring may sakin din sila 10.Ano ang ginawa ni Marina sa kanyang kapatid?
a. Pinabayaan c. ipinaampon
5. Saan namamalimos sina Marina? b. Ipinamigay
a. Sa simbahan Talasalitaan:
b. Sa bahay-bahay
Tuberculosis
c. Sa mga sasakyang humihinto
Bahay-ampunan
6. Saan naroon ang kanyang kapatid habang namamalimos si Kumupkop
Marina?
Inilagak
a. Sa bahay
b. Sa kapit bahay nila
c. Nakasaklay sa kanyang likod
Pagsasanay 19
7. Ano ang ninais pasukin ni Marina? ANG LABANOS
a. Paaralan
b. Kumbento Isa sa halamang-ugat na isinasangkap sa mga lutuin ang
c. Pagiging katulong labanos. Tumutubo ang labanos kahit sa anong uri ng lupa ngunit
higit na mainam kung itinanim ito sa buhaghag, madaling
daluyan ng tubig at mamasa-masang lupa. Itinanim ito sa lupang
8. Tinanggap ba siya?
mabuhangin upang madali ang paglalaman ng ugat.
a. Oo
b. Hindi
 Makapagpapatubo nito saanmang dako ng Pilipinas at sa 4. Bakit ito itinatanim sa mabuhanging lupa?
alinmang panahon subalit sa mga buwan ng Oktubre hanggang a. Upang madaling alagaan
Enero ang pinakamabuting panahon ng pagpapatubo nito. b. Upang madaling tumubo
Mabilis tumubo ang labanos sa matabang lupa. Dapat c. Upang madaling paglamnan ang ugat
itong diligan araw-araw hanggang sa panahong maaari nang
anihin ang mga laman. Sa gayon ay nagiging malambot, matamis 5. Tumutubo bai to saanmang dako ng Pilipinas?
at malutong ang labanos. a. Oo c. Marahil
b. Hindi
Maaaring anihin ang labanos matapos ang 30-40 araw
pagkatanim. Hindi dapat ipagpaliban ang pag-ani nito sapagkat
umaanghang at nagkakaubod ito. Binubunot lamang ng mga 6. Sa anong mga buwan ito pinakamanam itanim?
kamay ang labanos, inaalis ang dahong tuyo at binubungkos. a. Oktubre-Enero
b. Mayo-Agosto
c. Marso-Mayo
1. Ano ang gulay na binabanggit sa katha?
a. Letsugas 7. Paano tumubo ito?
b. Labanos a. Mabilis
c. Petsay b. Mabagal
c. Mahirap
2. Anong uri ng halaman ito?
a. Baging 8. Dapat bai tong diligan araw-araw?
b. Halamang-ugat a. Oo
c. Halamang-tubig b. Hindi
c. Marahil
3. Sa anong uri ng lupa ito mainam itanim?
a. Siksik 9. Kalian ba ito maaaring anihin?
b. Maputik a. 50-10 araw pagkatanim
c. Buhaghag b. 30-40 araw pagkatanim
c. 60-70 araw pagkatanim
 rin siyang mahusay na mang-aawit at mahusay rin siyang
tumutugtog ng biyolin.
10.Ano ang ginagamit sap ag-ani nito? Ginagamit niya ang kanyang kaalaman sa pagsulat,
a. Pala pagtula, pag-awit at pagtatalumpati sa pagtuligsa sa kapalaluan at
b. Panggapas kalabisan ng mga Español sa Pilipinas.
c. kamay

1. Sino ang tinutukoy sa kwento?

Talasalitaan:
a. Gregorio del Pilar
halamang-ugat anihin b. Marcelo H. del Pilar
nagkakaubod binubungkos c. Andres Bonifacio

2. Ano ang taguri sa kanya?

Pagsasanay 20 a. Dakilang Malayo
b. Dakilang Lumpo
SI MARCELO H. DEL PILAR c. Dakilang Propagandista
Tinataguriang “Dakilang Propagandista” si Marcelo H.
Del Pilar. 3. Sino ang kanyang kinalaban?
a. Pilipno
Kinalaban niya ang kabuktutan ng mga prayle at ng pamahalaang b. Epañol
Español sa pamamagitan ng kanyang panulat na walang takot at
c. Kababayan
may lihim na pang-uuyam. Nang itatag niya ang “Diariong
Tagalog” noong 1882, ibinunyag niya ang kasamaang ginagawa
4. Ano ang kanyang ginagamit na sandata?
ng mapagkunwaring mga alagad ng relihiyon at ng pamahalaang
a. Tabak c. Panulat
Español sa Pilipinas.
b. Baril
Bukod sa pagiging mahusay na manunulat, isa rin siyang 5. Ano ang kanyang itinatag?
makata, mananaggol, mananalumpati at mabuting kaibigan. Isa a. La Solidaridad
b. Diaryong Pilipino
 c. Diaryong Tagalog Talasalitaan:
Propagandista kabuktuta
6. Kailan niya ito itinatag? pagtuligsa pang-uuyan
a. 1882
b. 1896
c. 1898 Pagsasanay 21
7. Ano ang mga prayle? ALAMAT NG MGA PUROK
a. Alagad ng relihiyon
b. Alagad ng batas NG MAYNILA
c. Alagad ng bayan Noong araw, may magagandang bulaklak na tinaguriang
“nilad” na tumutubo sa baybayin ng Ilog Pasig. Napakarami ng
8. Ano ang natutugtog niya nang mahusay? mga bulaklak na ito kaya ang pook sa may baybayin ng Ilog
a. Gitara Pasig ay tinatawag na Maynilad. Sa katagalan, tinawag na
b. Biyolin Maynila o Manila ang pook na ito. Unti-unti itong nagbago at
c. Piyano naging maganda at maunlad na lungsod.
Binubuo ang Maynila ng iba’t ibang purok at bawat isa ay
9. Bukod sa pagiging manunulat, ano pa ang kanyang may kanya-kanyang magandang alamt.
katangian?
Galing sa salitang “Tundok” na nangangahulugan
a. Manggagamot “maburol na lugar” ang Tondo.
b. Manananggol
Hango sa pangalang “Binondok” ang Binondo dahil sa
c. Inhinyero
mataas na kinalalagyan ng lugar na ito.
10.Paano niya ginamit ang kanyang katangian? Isang krus na mapagmilagro ang pinagmulan ng Sta. Cruz.
a. Sa pagpanig sa mga Español Isang napakalaking puno ng sampalok na may dahoon at
b. Sa pagtuligsa sa kasamaan ng mga Español balat na nakapagpapagaling ng sakit ang pinagmulan ng
c. Sa pagpuri sa kabutihan ng mga Epañol Sampalok.
 Nagmula ang pangalang Quiapo sa halamang tubig na c. Kasaysayan
tinawag na kiyapo na nakikitang lumulutang sa Ilog Pasig.
Galing sa salitang “pandan” na isang halaman, ang 5. _____ na lugar ang ibig sabihin ng “Tundok”.
Pandacan. a. Mabundok
b. Maburol
Noong araw, ang Malate ay isang maliit na nayon na
tinatawag na “maalat” na nangangahulugan na maasin ang tubig c. Matarik
na naggagaling sa Look ng Maynila. Hindi masabing Mabuti ng
mga Español ang maalat kaya tinawag nilang Malate ang pook. 6. Isang krus na _____ ang pinagmulan ng Sta. Cruz.
a. Kahoy c. bakal
b. mapagmilagro
1. Ang nilad ay isang ______.
a. Pagkain 7. Nakapagpapagaling ang _____ ng punong pinagmumulan
b. Dalaga ng pangalang Sampalok.
c. Bulaklak a. Bunga c. ugat
b. Dahoon at balat
2. Tumutubo ito sa baybayin ng _____.
a. Ilog Pasig 8. Isang halamang _____ ang kiyapo.
b. Look ng Maynila a. Ugat c. Lupa
c. Look ng Laguna b. Lupa

3. _____ ang pook ng Maynila.? 9. Isang _____ ang pinagmulan ng Pandacan.

a. Umunlad a. Tao
b. Bahaygyang nagbago b. Bulaklak
c. Ganoon parin c. Halaman

4. May kanya-kanyang _____ ang mga purok ng Maynila. 10.Maalat ang tubig na nangangailangan sa _____.
a. Tula a. Look ng Laguna
b. Alamat b. Look ng Maynila
 c. Ilog Pasig 1. Kailan inihudyat ang simula ng himagsikan?
a. Ika-26 ng Agosto 1896
Talasalitaan: b. Ika-30 ng Agosto 1896
maunlad pinagmulan c. Ika-29 ng Agosto 1896

2. Kailan ito naganap?

a. Hatinggabi
b. Dapit-hapon
Pagsasanay 22 c. Madaling-araw

ANG HUDYAT NG HIMAGSIKAN 3. Sino ang pinuno ng paghihimagsikan?

Noong madaling-araw ng ika-30 ng Agosto 1896, a. Rizal
inihudyat ang pagsisimula ng himagsikan. Itinaas ni Andres b. Bonifacio
Bonifacio at ng kasama niyang iba pang katipunero ang kanilang c. Aguinaldo
mga sandata upang labanan ang pang-aalipin ng mga Español.
Sa Pinaglabanan naganap ang unang sagupaan ng mga 4. Ano ang sandata ng mga katipunero?
katipunero at mga Español. Sa nabanggit na labanan, 153 a. Itak
katipunero ang may hawak ng itak, si Bonifacio lamang ang b. Espada
tanging may hawak ng baril. Nasasandatahan nang husto ang c. Baril
mga Español. Gayunman, tatlo ang napatay ng mga katipunero
sa kanilang kalaban. Ito ang nagbunsod sa mga Español upang 5. Ano ang sandata ni Bonifacio?
umatras at magkanlong sa gusali ng El Deposito sa San Juan a. Itak
Rizal. b. Espada
Nagpatuloy pa rin ang himagsikan. Maraming Pilipino ang c. Baril
nagbuwis ng buhay hanggang sa tuluyang makamtan ang
Kalayaan. 6. Sino ang kanilang kalaban?
a. Español
b. Kapwa Pilipino
 c. Rebolusyonaryo Pagsasanay 23

7. Ilan lahat ang katipunero? ANG MGA PLANETA

a. 531 Siyam ang mga planeta. Ang Mercury ang pinakamalapit
b. 153 sa Araw. Lumilibot ito sa Araw sa loob lamang ng 88 araw.
c. 315
Ang Venus ang tinatawag na kakambal ng daigdig.
8. Patas ba ang labanan?
Makikita itong tulad ng isang makinang na bituin sa langit.
a. Oo
b. Hindi Ang Daigdig ang ikatlong planeta mula sa Araw. Sa lahat
c. Marahil ng planeta, tinatayang dito lamang may nabubuhay.
Sinasabing maaari ring may buhay sa Mars sapagkat tila
9. Ilan ang napatay ng mga katipunero? may tubig ang atmosphere nito bagaman kaunti lamang ang
a. Wala oksiheno. Ito ang tinatawag na “pulang planeta”.
b. Marami
Pinakamalaking planeta ang Jupiter. Lumiligid ito sa Araw
c. Tatlo
minsan tuwing 12 taon.

10.Ano ang naging bunga ng himagsikan? Ang Saturn ang isa sa pinakamagandang planeta. Mayroon
a. Kalayaan itong nakapaikot na mga singsing na sinag na binubuo ng mga
b. Karangalan gas, alikabok at mga batong nababalot ng yelo. Mayroon itong
tatlumpu’t isang buwan.
c. Kayamanan
Halos hindi Makita sa daigdig ang Uranus sapagkat
Talasalitaan: kaunting-kauntiing liwanag ang nakasisinag ditto.
himagsikan nagbunsod Napakalaki ngunit makikita lamang sa tulong ng
teleskopyo ang Neptune dahil sa kalayuan nito. Mayroon itong
magkanlong sagupaan
dalawang buwan.
Pinakamalayo, pinakamaliit at pinakamadilim sa lahat ng
planeta ang Pluto.
 Marahil mayroon pang planeta sa likod ng Pluto. Sa a. Venus
kasalukuyan ay patuloy pa rin ang mga siyentista sa pagtuklas
nito. b. Saturn

c. 31

d. Daigdig
PILIIN ANG TITIK NG TAMANG SAGOT:

e. Pluto
_____ 1. Bilang ng lahat ng planeta.

_____ 2. Kakambal ng daigdig. f. Maras

_____ 3. Planetang pinakamalaki. g. Jupiter

_____ 4. Planetang may singsing na sinag. h. Siyan

_____ 5. Bilang ng buwan ng planetang i. Mercury

Saturn.
_____ 6. Planetang may kaunting sinag. j. Neptuno

_____ 7. Pinaka madilim na Planeta. k. Dalawa

_____ 8. Pinakamalapit sa Araw.

l. Uranus
_____9. Pulang Planeta
Talasalitaan:planeta atmospera
_____ 10. Planetang may buhay
lumilibot oksiheno
 b. Sa pagluluto
c. Sa paggawa ng cake
Pagsasanay 24
ANG BAWANG 2. Saang luto ito ginagamit?
a. Sa paggigisa
Mahalagang sangkap sa pagluluto ang bawang. Ginagamit b. Sa pagsisigang
ito sa paggigisa at sa pagluluto ng adobo, mitsado, asado at iba c. Sa paglalaga
pa. Nakapagpapasarap at nakapagpapabango ito sa anumang
3. Ano ang nagagawa nito sa lutuin?
lutuin.
a. Nakapagpapalambot
Tumutubo ang bawang sa matabang lupa. Bago itanim ay b. Nakapagpapaganda
ibinababad muna sa tubig nang magdamag ang mga piling ulo ng c. Nakapagpapabago
bawang. Pagkatanim, tinatakpan ng dayami ang lupa upang
mapanatili ang halumigmig at maiwasan ang pagtubo ng mga 4. Sa anong uri ng lupa tumutubo ito?
damo bago sumibol ang butil. a. Buhangin
Dinidilig na lagi ang tanim na bawang upang makatiyak b. Mataba
ng maraming ani. Ginagamasan at nililinang ang lupa upang c. Maputik
maging madali ang pag-aani.
Kung gugulayin, inaani ang bawang bago lumaki ang ulo 5. Ano ang itinatakip sa lupang tinamnan ng bawang?
nito at habang berde pa ang dahoon. Kung gagamitin ang mga a. Saha
ulo, hintaying gumulang muna nang husto ang mga tanim. b. Dayami
Madaling mabulok sa imbakan ng bawang na hindi gaanong c. Paminsan-minsan
magulang. Anihin ito kung manila-nilaw o tuyo na ang mga
dahoon at patuyuin ang ulo sa loob ng isa o dalawang linggo pa. 6. Gaano kadalas dinidilig ang tanim na bawang?
a. Palagi
b. Minsan
c. Paminsan-minsan
1. Saan karaniwang ginagamit ang bawang?
a. Sa pagpapaganda 7. Ano ang dapat gawin upang mapadali ang pag-aani?
 a. Ginagamasan ang paligid
b. Dinaragdagan ang pataba
c. Tinatanggalan ng dahon
Pagsasanay 25
8. Kalian inaani ang gugulaying bawang? SI RAMON MAGSAYSAY
a. Kapag mura pa
b. Kapag magulang na ang ulo Si Ramon Magsaysay ang tinatawag na “Ama ng
c. Kapag tanggal na ang dahon Programang Lupa para sa mga Walang Lupa”. Pinasimulan niya
ang programang ito upang akitin ang mga Huk na magsisuko at
magpanibagong buhay.
9. Kalian inaani ang ulo?
a. Kapag magulang na Sa hanay ng ating mga naging Pangulo, masasabing si
b. Habang berde pa ang dahoon Magsaysay ang may taglay na karunungang dapat taglayin ng
c. Kapag wala nang dahon isang namumuno. Isa siyang mekaniko lamang subalit natakpan
ito ng kanyang ipinamalas na pagmamahal, pagmamalasakit at
10.Ilang linggo pinatutuyo ang ulo ng bawang sa init ng katapatan sa paglilingkod sa higit na nakararaming maliliit na
araw? mamamayang Pilipino Napamahal siya at dinakila lalo ng
mahihirapan.
a. Isang linggo
SIya ang kauna-unahang Pangulong nagsuot ng barong
b. Tatlong linggo
Pilipino sa panunumpa sa katungkulan. Sa pagtanggap sa mga
c. Isa hanggang dalawang linggo
diplomatiko, basi (alak ng mga Ilokano) ang kanilang iniinom.
Nagluksa ang bayan nang mamatay si Magsaysay sa
pagbagsak ng sinakyan niyang eroplanong Pinatubo, sa bundok
Talasalitaan: Manunggal, Cebu noong ika 17 ng Marso, 1957.
Ibinababad dayami
Halumigmig
1. Tungkol kanino ang kwentong ito?
a. Ramon Magsaysay
b. Baby Magsaysay
c. Genaro Magsaysay
 c. Dahil sa pagkamagalang
2. Ano ang itinaguri sa kanya?
a. Ama ng Bansa 7. Ano ang ginamit niya nang manumpa sa tungkulin?
b. Ama ng Masa a. Tuksedo
c. Ama ng Programang “Lupa para sa mga Walang b. Amerikana
Lupa” c. Barong Pilipino

3. Sino ang inakit niyang nagsisuko at magpanibagong- 8. Ano ang ipinaiinom niya sa mga diplomatikong
buhay? panauhin?
a. Huk a. Tuba
b. Kabataan b. Basi
c. Mga bilanggo c. Lambanog

4. May sapat ba siyang karunungang karaniwang taglay ng 9. Kaninong alak ito?

mga namumuno? a. Sa mga Ilokano
a. Oo b. Sa mga Bisaya
b. Wala c. Sa mga Bikolano
c. Marahil
10.Ano ang Mt. Pinatubo na tinutukoy sa selksyon?
5. Ano ang naging hanapbuhay niya? a. Bundok
a. Trabahador b. Eroplano
b. Abogado c. helikopter
c. Mekaniko
Talasalitaan: Huk diplomatiko
6. Bakit siya napamahal sa mga taumbayan?

a. Dahil sa pagmamalasakit at katapatan

b. Dahil sa kagandahang lalaki Pagsasanay 26
 ANG PINAKAMATANDANG LUNGSOD c. Santo Niño

SA PILIPINAS 3. Patron ito ng mga ______.

Isa sa pinakamaulad na lungsod sd Pilipinas ang Lungsod a. Mangungulimbat
ng Cebu. Ito ron ang pinaka matandang lungsod ng Pilipinas. b. Magdaragat
Tinagurian rin itong “Lungsod ng Pinakabanal na Pangalan ng c. Mahihirap
Sto. Niño”
4. Makikita rito ang Krus na itanayo ni ____.
Makasaysayn ang pook na ito. Sa gitna ng lungsod, a. Legaspi c. Sikatuna
makikita ang Krus na itinayo ni Magellan noong 1521. Makikita b. Magellan
s malapit ditoang simbahan ng Sto. Niño, patron ng mga 5. Itinayo ng mga ______ ang simbahan ng Santo Ñino.
magdaragat. Itinayo ito ng mga Español noong 1521. May a. Pilipino
paniwala ang mga taga-Cebu na bumababa ang imahen ng Santo b. Español
ñino. c. Amerikano
Pinauunlad ang pagtatanim ng ubas sa Cebu, hindi lamang
sa lungsod kundi sa buong lalawigan. Daan-daang ektarya na 6.Sinasabing bumababa ang mga imahen ng Sto. Niño sa
Kanyang pesdestka at _____ sa mga bata.
lupa ang ngayon ay natataman ng ubas. Maaring dumating ang
a. Nakikipaglaro
panahon na hindi na tayo aangkat ng ubas sa ibang bansa bagkus,
b. Nagagalit
tutustusan na ang buong Pilipinas ng Ubas mula sa Cebu.
c. Nagtuturo

7.Madalas makitang hawak na _____ ang imahen.

1.Ang ______ ang pinakamatandang lungsod sa Pilipinas.
a. Laruan
a. Maynila
b. pagkain
b. Tondo
c. pankot
c. Cebu
8. Ang ______ ang pinakamatandang kalsada rito.
2. Matatagpuan dito ang imahen ng ____.
a. Colon
a. Nazareno
b. Azcarraga
b. Fatima
c. Rizal Avanue
 Nilulunon nila nang buo ang kanilang pagkain. Kung
9. ______ ang mga kalsada rito. minsan, nakakain ng mga ahas ang hayop na higit na malaki
a. Maiigsi kaysa kanila sapagkat napakaluwang ng kanilang mga bunganga.
b. Makikipot
Bagaman kinakatakutan ng mga tao ang ahas, mayroon
c. Maluluwang
dinn namang kabutihang nagagawa ang mga ito. Kinakain nila
ang mga hayop na sumisira sa pananim ng mga mag sasaka,
10. Pinagunlad ang pagtatanim ng ____ sa lungsod ng Cebu.
tulad ng mga suso, daga at kulisap
a. Palay
b. Mais
c. Ubas 1.______ ang mga mata ng ahas.
a. Bulag
Talasalitaan:: Pedestal Patron b. Malilinaw
c. Malalabo

Pagsasanay 27 2. Nakikita nila ang mga bagay na _____.

a. malayo lamang
ANG AHAS b. malapit lamang
May malinaw na mga bata ang ahas ngunit ang malapit na c.Malyung-malayo
bagay lamang ang nakikita nito. May takulap ang mata nito
ngunit hindi naigagalaw kaya tila laging nakatitig. Kahit sa 3.Sa pagtulog, _____ ang mga nito
pagtulog, bukas ang mga mata ng ahas. a. bukas
b. kumukurap
Walang paa ang ahas ngunit tumutulong ang katawan nito
c. nakapikit
sa pagdama sa mga panganib sa paligid. Ang manipis at sanga-
sangang dila ang nag sasabi sa ahas, dumidila ito sa lupa upang
4. ______ paa ng ahas.
maamoy ang mga bagay na inilalagay sa bibig na siyang may
a. Walang
pang-amoy.
b. Maraming
Mga hayop tulad ng butiki, palaka, ibon, daga, kulisap, at c. May apat na
iba pa kinakain ng mga ahas. 5. Nasa _____ ang pang-amoy nito.
 a. Ilong Kalapit-bansa ng Pilipinas ang Indonesia. Tulad ng
b. Bibig pilipinas, isa rin itong kapuluang binubuo ng maliliit na pulo.
c. Tainga Binubuo ito ng Java, Sumatra, Borneo, Bali, Celebes ay daan-
dang maliliit n pulo. Mainit din ng klima rito, mayaman ang lupa
6.______ ang pagkain ng ahas. at sagana sa mga yamang likas.
a. Gulay
Kabilangsa liping Malayo ang mga Indonesian.
b. Hayop
Gumagamit ng sarong ang mga babae. Tulad ito ng patadyong ng
c. Bungang kahoy
mga Pilipino.
8. _______ ng bunganga nito. Tinatawag na batik ang telang kanilang ginagamit sa
a. Napakalaki paggawa ng sarong. Matitingkad na kulay nito at hinahabi sa
b. Napakalalim kamay.
c. Napaka luwang Pinakamahalagang produkto nila ang palay, kopra, tsaa,
tubo, mais, tabako at goma.
9.________ ang lahat ng ahas.
a. Kinatatakutan Rupiah ang tawag sa salapi ng mga Indonesia. Katumbas
b. Dapat puksain ng ₱6.60 ang isang libong rupiah.
c. Hindi dapat katakutan

10. __________ sa mga tao. 1. Anong bansa ang tinutukoy sa katha?

a. Walang itong naitutulong a. Japan
b. Nkakatulong din ito b. Pilipinas
c. Pumupuksa ito c. Indonesia

Talasalitaan:: Sangangsanga Dila 2. Ano ang bumubuo rito?

a. Mga pulo
b. Mga tangway
Pagsasanay 28 c. Mga kontinente
ANG INDONESIA
3. Ano ang klima rito? c. Madidilim
a. Mainit
b. Malamig 9. Alin dito ang kanilang produkto?
c. Kainaman a. Goma
b. Remie
4. Ano ang sagana rito? c. Dalandan
a. Yamang likas
b. Mga halaman 10.Ano ang tawag sa kanilang salapi?
c. Mga kagubatan a. Peseta
b. Rupiah
5. Sa anong lipi kabilang ang mga tao rito? c. Lira
a. Puti
b. Malayo
c. Itim Talasalitaan:: kalapit-bansa
sarong hinahabi batik
6. Ano ang sinusuot ng mga babae rito tulad ng padyong?
a. Malong
b. Sarong
c. Kimona
Pagsasanay 29
7. Ano ang telang ginagamit para rito? UNANG SIYENTISTANG PILIPINO
a. Ramie
Si Leon Ma. Guerrero, ipinanganak sa Ermita, Maynila
b. Vonnel
noong ika-24 ng Enero 1853, ang tinaguriang “Unang
c. Batik Siyentistang Pilipino.” Isa siyang parmasyotiko. Dahil sa kayang
matatagumpay na pananaliksik sa bisa ng mga halamang
8. Ano ang mga kulay nito? panggamot, Malaki ang naitulong ni Guerrero sa pagpapaunlad
a. Mahihinhin ng kalusugan ng mga Pilipino.
b. Matitingkad
 Malaki rin ang naitulong ng kanyang mga unang tuklas sa a. Kalikasn c. awit
parmasya at mga kaugnay na siyensya nito sa sangkatauhan. May b. Sayaw d. halaman
mga bagong gamot siyang natuklasan at lalo niyang pinabuti ang
bisa ng mga gamot na ginagamit na. Naging daan sa paggawa ng 5. Nakatulong ang kanyang mga pananaliksik sa
tiki-tiki, langis ng kalmeogra, at pulbura ng baril ang kanyang pagpapaunlad ng _______ sa pilipinas.
mga pananaliksiksa tulong ng mga halamang katutubo. a. Kayamanan c. lupain
Nagbigay sa kanyang ng karangalan pandaigdig ang b. Pangkabuhayan d. kalusugan
kanyang pag-aaral tungkol sa ating mg katutubong ibon, kulisap,
at halamang ginagamit sa panggagmot. 6. Nakatulong sa sangkatauhan ang mga unang tuklas niya sa
Hinahangan ng mga siyentista sa ibang bansa ang kanyang ______.
mga sulatin sa siyensiya. a. pagluluto c. parmasya
b. pakikidigma d. pangkabuhayan
7. Tumuklas siya ng mga bagong _______.
a. Gamot c. halaman
1. Si Leon Ma. Guerrero ay isang _______. b. Kasangkpan d. kulisap
a. Mandirigma c. guro
b. Siyentista d. pinuno ng bayan 8. Pinabuti niya ang bisa ng mga _______.
a. Bagong tuklas na gamot
2. Isa siyang ______. b. Gamot na ginagamit na
a. Manggagamot c. nars c. Gamot na lipas na
b. Parmasyotiko d. manggagawa d. Gamot na manahalin

3. Ipinanganak siya _______ Maynila. 9. Kinilala siya sa _______.

a. Tondo c. ermita a. Pilipinas lamang
b. Pandacan d. Sta. Ana b. Bagong daigdig
c. Maynila lamang
4. Gunawa siya ng pananaliksik sa mga katutubong d. Pamahalaan
________.
 10.Sumulat din siya ng mga lathalain tungkol sa _______. Ngayon, masaganang namumuhay ang mag-anak, ngunit
a. Himagsikan c. Siyensiya sa kabila nito ay nanatili silang mabait at mababa ang loob.
b. Edukasyon d. Ppamahalaan

1. Anu-ano ang dala ng mag-anak ni Mang Arding nang

Talasalitaan:: puhunan matatag dumating sa pook na iyon?
a. mataming salapi
naimpok magtimpi
b. maraming kasangkapan
c. kaunting damit at sapat na puhunan

Pagsasanay 30 2. Ano angn kanilang binili sa salaping dala?

ANG PAGTITIYAGA NG MAG-ANAK a. magagarang damit
b. mga paninda
Walang dala ang mag-anak ni Mang Arding nang umating c. mga kasangkapan
sila sa pook na iyon kundi kaunting damit at sapat na puhunan
ibibili ng kaungting paninda. Umupa sila sa silong ng isang 3. Ano ang kanilang inipunan?
bahayat magsisimulang magtinda-tinda. a. magandang apartment
Tulung-tulong silang mag-anak sa pagtitinda. Sa umaga b. malaking bahay
magbabatay si Olet, sa tanghali si Aling Ipang at sa dakong c. silong ng isang bahay
hapon si Mang Arding. Sa tiyaga, unti-unting naragdagan ang
kanilang paninda. 4. Ano ang kanilang Gawain?
Bukod sa matiyaga, marunong ding magtimpi ang mag- a. pagtitinda
anak. Iba’t-iba ng uri ng mamimili. May madaling pakiharapan b. pagsasaka
at kausapin at mayroon din naman suplado. Ngunit para sakanila c.paghahayupan
laging tama at dapat pagsilbihan nang wasto ang mamimili.
Umunlad nang umunlad ang munting tindahang iyun, 5. Sino ang nag babantay ng umaga?
subalit kung kalian pa ito naging matatag ay saka pa ito nasunog. a. si Olet
Hindi nawalan ng pag-asa ang mag-anak ni Mang Arding. b. si Aling Ipang
Nagsimula uli silang magtatag ng bagong tindahan sa c. si Mang Arding
pamamagitan ng kauntingn salaping naimpok sa bangko.
6. Sino ang nagbabantay ng hapon? Pagsasanay 31
a. si Olet
b. si Aling Ipang ANG “GREAT WALL” NG MANILA
c. si Mang Arding Noong unang panahon, pinamamahalaan ng raha ang mga
raha ang mga nayong bumubuo sa Lungsod ng Maynila.
7. Ano ang nangyari sa kanilang tindahan? Napaliligiran ng mga kutang kahoy ang mga nayong ito. Nang
a. Umunlad dumating ang mga Español, lumaban ang mga raha ngunit nagapi
b. bumagsak sila. Gumawa ang mga Español ng matitibay na pader sa paligid
c. nalugi ng lumang kuta. Nakapaloob sa pader na ito na tinatawag na Fort
Santiago, ang lumang lungsod ng Maynila na naging
8. Sino ang laging tama? makasaysayang pook.
a. mga tindera
b. mga mamimili Sa loob ng pader ng Port Santiago ay nakakulong si Dr.
c. mga may-ari ng paninda Jose Rizal at sa isa sa mga silid-piitan nito kanyang isinulat ang
“Huling Paalam.”
9. Anong sakuna ang nang yari sa kanilang tindahan? Nang dumating ang mga Hapones, ginagawang bilangguan
a. ninakawan ang kuta para sa mga Pililpinong ayaw makiisa sa kanila. Daan-
b. nalugi daang Pilipinong babae at lalaki ang namatay sa bilangguan ito.
c. nasunog
Ngayon ay kinikilalang isang dambana ng kagitinganang
Fort Santiago.
10. Umuunlad bang muli ang tindahan nian Mang Arding?
a. Oo 1. Noong unang panahon, mga _______ ang namamahala sa mga
b. Hindi nayong bumubuo sa Lungsod ng Maynila.
c. Marahil
a. raha
b. ada
Talasalitaan::
c. hari
Puhunan Matatag
Naimpok Magtimpi 2. Napaligiran ang mga nayong ito ng mga kutang _______.
 a. bato b. El Fulibusterismo
b. kahoy c. Huling Paalam
c. bakal 8. Ginawang _____ ito ng mga Hapones para sa mga Pilipino
3. Unang dumating ang mga _______. a. halamanan
a. Hapones b. bilangguan
b. Amerikano c. tirahan
c. Español 9. Kinikilalang isang _____ ng kagitingan ang pook na ito
ngayon.
4. ________ ang mga Español.
a. libangan
a. Nagapi
b. dambana
b. Pinaalis
c. altar
c. Nagwagi
10. Makasaysayan ang pook na ito.
5. ______ ng maga Español ang kuta.
a. Oo
a. Binuwag
b. Hindi
b. Pinatibayan
c. Marahil
c. Sinira
6. Nasa _______ ng pader ito ang Fort Santiago
Talasalitaan: raha piitan dambana
a. loob
b. labas
c.tabi
7. Dito isinusulat ni Rizal ang ______.
a. Noli Me Tangere
 Pagsasanay 32 3. Tinaguriaan silang ______.
a. Thomasites
UNANG PAARALANG PAMBAYAN b. Professors
SA PILIPINAS c. Pilgrims
Sa Corregidor itinatag ang unang paaralang pambayan ng
Pilipinas. Ang mga sundalong Amerikano na tinatawag na 4. ______ silang dalang aklat at lapis.
Thomasiites ang mga unang nagturo roon. Wala silang mga aklat a. Wala c. Kakaunti
at papel. Gumagamit lamang sila ng pisara sa paglalarawan ng b. Marami
mga aralin na sinisipi naman ng mga mag-aaral sa mga dahoon
ng saging. Ipinadala sa United States ang mga siniping aklat sa 5. _____ lamang ang kanilang ginagamit sa paglalahad ng mga
dahon ng saging at itinanggal ang mga ito roon. Pagkataps nito, aralin.
daan-daang aklat ang ipinadala sa Pilipinas ng United States. a. Kahoy
Lumaganap ang mga paaralang pambayan sa Pilipinas sa b. Pisara
ilalim ng pamahalaang Amerikano. Itinayo ang mga paaralan sa c. Paskil
Maynila at sa iba pang lalawigan sa ilalim din ng pamamatnubay
ng mga gurong Amerikano. 6. Sinisipi ng mga bata ang mga aralin sa dahon ng ______.
a. Gumamela
b. Saging
c. Kahit anong bungang-kahoy
1. Sa ______ itinatag ang unang paaralang pambayan.
a. Bataan
7. Ipinadala ang mga siniping aralin sa ______.
b. Corregidor
a. Spain
c. Maynila
b. China
c. United States
2. Mga ______ Amerikano ang mga unang nagturo rito.
a. Gurong
8. Daan-daang aklat ang ipinadala ng ______ sa Pilipinas.
b. Sundalong
a. Ibang bansa c. Español
c. Pinunong
b. Amerikano
9. Lumaganap ang mga paaralang pambayan sa ilalim ng
pamahalaang ______.
a. Pilipino
b. Amerikano
c. Español

10.Nagsisimulla ang ating sistema ng paaralang pambayan

______.
a. Noon pa mang unang panahon
b. Nang dumating ang mga Español
c. Sa pagtatatag ng mga paaralan sa Corregidor

Talasalitaan:

pamamatnubay sistema
pambayan lumaganap
 Pagsasanay 33 3. Nakipag laban siya para sa Kalayaan ng ______.
a. Spain
BAYANI NG HIMAGSIKAN b. Japan
Isa sa mga di-kilalang bayani ng himagsikan si Nazaria c. Pilipinas
Lagos. Isa siya sa mga kababaihang Pilipinong buhat sa
Kabisayaan na nakikipaglaban para sa Kalayaan. Ipinanganak 4. Ipinanganak siya sa ______.
siya sa Ilolo noong ika-28 ng Agosto 1851. a. Ilokandiya
b. Iloilo
Noong panahon ng Himagsikan Pilipino, naatasan siyang
c. Iligan
mag-alaga ng mga maysakit at mga sugatang kawal sa
Panghukbong Pagamutan ng Himagsikan sa Dueñas, Iloilo.
Naglingkod siya bilang patnugot ng naturang pagamutan at ito 5. Naatasan siyang mag-alaga ng mga may sakit na kawal noong
ang nagbigay sa kanya ng pagkakataon upang lubos niyang panahon ng _______.
mapaglingkuran, maging kawal man o karaniwang pasyente. a. Digmaang Pandaigdig
Dahil sa kanyang kapuri-puring paglilingkod nahirang siyang b. Himagsikang Pilipino
pangulo ng local na sangay ng Red Cross sa Dueñas. c. Digmaang Pilipino-Amerikano

6. Naglingkod siya bilang ______ ng pagamutan.

a. Puno
1. ______ bayani ng himagsikan si Nazaria Lagos. b. Principal
a. Kilalang c. Patnugot
b. Di-kilalang
c. Bantog na 7. Mga kawal na may sakit lamang ba ang kanyang
pinaglilingkuran?
2. Buhat siya sa ______. a. Oo
a. Mindanao b. Hindi
b. Kabisayaan c. Marahil
c. Katagalugan
8. Dahil sa kanyang paglilingkod, nahirang siyang ______ ng Nasa Baguioang Burnham Park na pangunahing pasyalan
local na sangay ng Red Cross. ng mga tao rito. Mayroon itong look na bangkaan, laruan ng
a. Pangulo skating at awditoryum.
b. Kalihim Naririto ang dating base military ng mga Amerikano, ang
c. Ingat-yaman Camp John Hay. Ito ay isa rin sa magagandang pook-libangan at
matatagpuan dtio ang mamahaling kainan at ang palaruan ng
9. ______ ang kanyang paglilingkod. golf.
a. Kapuri-puri
Sa tuktok ng Mirador Hill naman makikita ang groto ng
b. Di-kapuri-puri Louders. Maaarong akyatin ito ng mga sasakyan sa pamamagitan
c. Pangkaraniwan ng liku-likong daan. Maaaring rin itong akyatin ng mga tao na
gamit ang hagdanang iniukit sa gilid ng bundok ng may limang
10.______ siya ng mga babaing Pilipino. daang baiting na yari sa semento.
a. Karangalan
Naririto rin ang Mansion House na opisyal na tahanang
b. Kapintasan
pantag-araw ng Pangulo ng Pilipinas, ang Philippine Military
c. Kahihiyan
Academy o sanayan ng mga kadete, ang Mines View Park, ang
La Trinidad Valley at marami pang ibang pook na pawing
Talasalitaan: naggagandahan.

Himagsikan naatasan
1. Ang Baguio ay isang _______.
nahirang a. Lalawigan b. Bayan c. Lungsod
Pagsasanay 34
2. Pook ng mga ______ ang taguri rito.
ANG LUNGSOD NG BAGUIO a. Niyog b. Pino c. Bulaklak
“Lungsod ng mga Pino” ang taguri sa Baguio dahil sa
maraming puno ng pino na matatagpuan ditto. Malamig ang 3. ______ ang klima rito.
klima sa Baguio kaya ito ang pangunahing pook na bakasyunan a. Masarap b. Malamig c. Presko
lalung-lalo na sa panahon ng tag-init.
4. Dinarayo ito sa panahon ng ______. a. Mines View Park
a. Tag-ualn b. Mansion House
b. Taglamig c. Mirador Hill
c. Tag-init
10.May ______ baiting ang hagdang paakyat sa grotto ng
5. Ang ______ ang pangunahing pasyalan ditto ng mga tao. Lourdes.
a. Mansion House a. 100 b. 300 c. 500
b. Camp John Hay
c. Burnham Park

6. Matatagpuan sa ______ ang mamahaling kainan at Talasalitaan:: Klima Kadete

palaruan ng golf. Look
a. Camp John Hay
b. Burnham Park
c. Philippine Military Academy
Pagsasanay 35
7. Ang Camp John Hay ang pook-libangan ng ______.
a. Lahat ng mga sundalo ANG UTAK NG KATIPUNAN
b. Mga sundalong Amerikano Tinaguriang “Utak ng Katipunan” si Emilio Jacinto dahil
c. Mga turista at bakasyunan sa kanyang talion at pagkadalubhasa sa pagsulat.
Mahirap lamang ang mga magulang ni Jacinto. Ngunit sa
8. May ______ sa Burnham Park. kabila ng kanilang kahirapan, naitaguyod nila ang pag-aaral ng
a. Pamangkaan kanilang anak hanggang sa makatapos ito.
b. Paliparan
Labinsiyam na taon pa lamang si Jacinto nang sumapi siya
c. Laruan ng basketbol
sa Katipunan. Hinangaan siya ng ibang katipunero dahil sa
kanyang talion, mga payo at kahinahunan gayong batam-bata pa
9. Tahanang pantag-araw ng Pangulo ng Pilipinas ang
siya. Naging piskal, kalihim, tagapayo at heneral siya ng
______. Katipunan.
 Sinulat niya ang “Kartilya” na naging bibliya ng mga
Katipunero.
Isa ring makata si Jacinto. Kinatha miya ang kayang 4. ______ ang kanyang mga magulang.
pinaka mahusay na tulang “Sa Inang Bayan” sa ilalim ng a. Mariwasa
niyugan sa Sta. Cruz, Laguna. b. Mahirap
c. Maykaya
Nakipaglaban siya sa mga Español sa Nagcarlan, Laguna.
Nabihag siya ng mga kaaway ngunit dahil sa kanyang
5. ______ sa pag-aaral si Jacinto.
katalinuhan, pinalaya siya ng mga ito. Ipinagpatuloy niya ang
kanyang makabayang paglilingkod ngunit nagkasakit siya at a. Nakatapos
binawian ng buhay noong ika-16 Abril 1899. b. Nanghihinayang
c. Hindi nakatapos

6. ______ tao lamang siya nang sumapi sa Katipunan.

a. Sampung
1. Si Jacinto ang utak ng ______.
b. Labinsyam na
a. Himagsikan
c. Labing-anim na
b. Katipunan
c. Pag-aaklas
7. ______ siya ng ibang katipunero.
a. Pinatay
2. Siya ay isang ______.
b. Hinangaan
a. Kawal
c. Kinainisan
b. Tagapaghatid-balita
c. Makata at manunulat
8. Naging ______ siya ng Katipunan.
a. Utusan
3. SInulat niya ang “Sa Inang Bayan” ______ ng mga pinong
b. Heneral
niyog.
c. Kaaway
a. Sa itaas
b. Sa ilalim
9. ____ siya sa mga Español.
c. Sa kanyang taniman
 a. Sumapi Isang hamon sa imahinasyon ng makabagong tao
b. Natakot ang taniman sa mga gilid ng bundok. Kung pagdurugtung-
c. Nakipaglaban dugtungin ang mga dulo nito, aabot sa 14.000 milya sa kahabaan,
kulang-kulang sa kalahati ng sukat ng paikot sa daigdig.
10.Namatay siya sa ______. Isa itong dakilang likha ng katalinuhan at gawang-
a. Sakit kamay ng tao.
b. Piitan
c. Kamay ng mga kaaway

1. Matatagpuan sa ______ ang “Hagdang Paakyat sa

Talasalitaan:: naitaguyod kahinahunan bibliya Langit”.
a. Baguio
b. Banaue
c. Batangas
Pagsasanay 36
2. Ginawang taniman ito ng ______.
“RICE TERRACES” NG BANAUE a. Tubo
“Hagdang Paakyat sa Langit” ang taguri sa rice terraces sa b. Talbos
Banue. Binubuo ito ng hagdan-hagdang tanim ng palay na c. Palay
inuukit sa gilid ng bundok. Ginawa ng mga Ifugao ang mga
bukirin sa pamamagitan ng kanilang mga kamay at mga 3. Ginawa ito ng mga ______.
kagamitang bato. Kung tatanawin mula sa ibaba, tila ito mga a. Ifugao
baiting ng isang pagkatarik-tarik na hagdang patungo sa b. Negrito
kaitaasan. c. Tagabundok
Hinahangan ito sa buong daigdig bilang isang
kagila-gilalas na likha ng tao. Pinagdarayo ito di lamang ng mga 4. Ginawa ito sa pamamagitan ng mga kagamitang ______.
tagarito kundi pati ng mga banyagang nagmumula pa sa iba’t a. Bakal
ibang malalayong bansa. b. Bato
 c. Kahoy 10._______ ang mga gumawa nito.
a. Matalino
5. Ito ay ______. b. Mangmang
a. Pagkatarik-tarik c. Walang magawa
b. Mataas ngunit makitid
c. Mababa ngunit maluwang
Talasalitaan:: inukit banyaga
6. _______ sa buong daigdig ang “Hagdang Paakyat sa
pagkatarik-tarik imahinasyon
Langit”.
a. Tinutularan
b. Hinahangaan
c. Pinagtatawanan

7. Nasa ______ ng bundok ang taniman.

a. Gitna
b. Gilid
c. Itaas Pagsasanay 37
8. Kung pagdurugtungin ang mga dulo, ito ay aabot sa
ANG BAYANI NG ILOKANDIYA
______ milya.
a. 14,000 “Isa sa mga minamahal na bayani ng mga Ilokano si Diego
b. 140 Silang. Ipinanganak siya sa Asingan, Pangasinan, subalit lumaki
c. 140,000 siya sa Vigan, Ilocos Sur. Dito siya naging katulong ng isang
pari. Sa paring ito siya natutong bumasa at sumulat ng Español.
9. Dinarayo ang palayang ito ng mga _______. Nang bata pa siya, inutusan siyang pumunta sa Maynila
a. Tagarito Lumubog ang barkong sinasakyan niya. Ilan ang nakaligtas
b. Banyaga ngunit pinagpapatay ng mga Zambal. Tanging siya lamang ang
c. Tagarito at mga banyaga hindi pinatay sapagkat bata siya. Pinalaya siya tulong ng isang
misyonaryo.
 Sa Maynila, nasaksihan niya ang kalupitan at c. Español
pagmamalabis ng mga Español sa mga Pilipino. Napoot siya at
naipangako sa sariling ipaghihiganti ang kanyang mga 4. Lumunog ang ______ sinasakyan nila.
kababayan kapag dumating ang pagkakataon. a. Lantsang
Nang dumating ang mga Ingles noong 1762, inalok si b. Bangkang
Silang ng mga ito ng mga sandata at saklolo. Tinanggap niya ang c. Bapor na
alok at siya ang nanguna sa paglaban sa mga Español. Naging
mapanganib na kaaway ng mga Español si Silang kaya
ipinapatay siya nang pataksil. 5. Marami ang nakaligtas ngunit ______ lamang ang
Nang namatay si Diego Silang, ipinagpatuloy ng kanyang nabuhay.
maybahay, si Gabriela, ang pamumuno sa paglaban sa mga a. Kaunti
Español. b. Tatlo
c. Iisa

6. Nakalaya siya sa tulong ng isang ______.

1. Si Diego Silang ang bayani sa ______. a. Misyonaryo
a. Bisaya b. Sundalo
b. Mindanao c. Kaibigan
c. Ilokandiya
7. Sa Maynila, nasaksihan niya ang pagmamalabis ng mga
2. Lumaki siya bilang katulong ng isang ______. ______.
a. Pari a. Ingles
b. Madre b. Amerikano
c. Mayamang mag-asawa c. Español

3. Natuto siyang bumasa at sumulat ng ______. 8. ______ siya sa pagmamalabis ng mga Español sa mga
a. Ingles Pilipino.
b. Pilipino a. Natuwa
 b. Napoot
c. Nasiyahan

Pagsasanay 38
9. Tinulungan siya at binigyan ng mga sandata ng mga HARAN – AWIT NG PAG-IBIG
______.
a. Ingles Tinuriang “awit ng pag-ibig” ang harana. Sinasabing
b. Amerikano isinasagawa na ang paghaharana noon pa mang panahon ng mga
c. Español Griyego at Romano.
May kanya-kanyang pamamaraan ng paghaharana ang
10.Ipinagpatuloy ng kanyang maybahay ang kanyang bawat bansa. Naayon ito sa mga katutubong awitin at kaugnay
pakikipaglaban dahil ______. ng pamimintuho sa nililiyag. Karaniwang sa saliw ng gitara ang
a. Nabihag siya paghaharana sa katahimikan ng gabi.
b. Nagkasakit siya Nagpasalin-salin ang harana sa mga lahing sumusunod.
c. Pinatay siya nang pataksil Bunga ng pagbabago ng kultura, naging makabago na rin ang
paghaharana. Sa ngayon, wala nang naghaharana sa mga
lungsod. Ngunit sa malalayong nayon at sa mga lalawigan,
Talasalitaan:: misyonaryo napoot buhay na buhay pa rin ang kaugaliang ito.

Pagmamalaki maybahay Dapat nating pagyamanin ang kaugaliang ito.

1. Tungkol sa ano ang sanaysay na ito?

a. Pagliligawn
b. Pag-iibigan
c. Paghaharana

2. Ano ang itinaguri rito?

 a. Awit ng ulila
b. Awit ng pag-ibig 13.May naghaharana parin kaya ngayon sa Pilipinas?
c. Awit ng pulubi a. Oo
b. Wala
3. Ano ang inaawit ditto? c. Marahil
a. Martsa
b. Kundiman 14.Saang mga pook makaririnig nito?
c. Makabagong awitin a. Sa mga lungsod
b. Sa mga nayon
4. Kailan ito karanwang napakikinggan? c. Sa lahat ng dako
d. Gabi
e. Tanghaling tapat 15. Dapat kaya nating pagyamanin ang kaugaliaang ito?
f. Bukang-liwayway a. Oo
b. Hindi
5. Ano ang ginagamit na pansaliw rito? c. Marahil
d. Piano
e. Gitara
f. Organo Talasalitaan:: Harana Pamimintubo

11.Sa Pilipinas lamang ba mayroon nito?

a. Oo
b. Hindi
Pagsasanay 39
c. Marahil
PAGGALUGAD SA KARAGATAN
12. Sino ang karaniwang naghaharana?
Ang pagnanasang makatuklas ng mga bagong lupain at
a. Lalaki
mapabuti ang buhay ang nagbunsod sa mga taong tawirin ang
b. Babae malawak na karagatan at maghaluagad sa malayong lugar. Ang
c. Matatanda mga Portuges ang nagpasimula ng paggalugad sa karagatan. Ang
kanilang mga magdaragat ang unang nakauklas at 2. Sino ang nagpasimula ng paggalugad sa karagatan?
nakapaggalugad sa mga baybayin ng Africa. Isa sa kanila si b. Mga Ingles
Vasco da Gama. Siya ang nakatuklas ng unang ruta sa dagat c. Mga Portuges
buhat sa Lisbon patungong India sa pamamagitan ng pagdaan sa d. Mga Español
“Cape of Good Hope”. Ito ang nagbigay-daan sa Portuges na
makarating sa Silangan at magtayo ng emperyong kolonyal sa 3. Sino ang unang nakatuklas ng unang ruta sa dagat buhat si
Asya. Lisbon hanggang India?
Noong 1492, natuklasan ni Christoper Columbus ang a. Magellan
America. Sumunod ang Spain, Noong 1521, nakarating si b. Columbus
Ferdinand Magellan sa Pilipinas matapos tawirin ang Atlantic c. Vasco da Gamma
Ocean Pacific Ocean. Ang kanyang bapor na Victoria, sa
pamumuno ni Sebastian del Cano, ang kauna-unahang bapor na 4. Alin ang unang natuklasan?
nakapalibot na nakapaglibot sa buong mundo. a. Pilipinas
Marami pang magdaragat na mga Portuges, Español, b. America
Ingles, Pranses, Amerikano, at iba pa ang tumuklas ng mga c. Ang baybayin ng Africa
bagong lupain. Ginalugad nila ang mga kontinente upang
magkamit ng mga kayamanan at karangalan para sa kani- 5. Sino ang nakatuklas sa America?
kanilang bayan. a. Columbus
b. Vasco da Gama
c. Sebastian del Cano

1. Ano ang nagbunsod sa mga taong maggalugad sa 6. Kailan natuklasan ang America?
malalayong lupain? a. 1492
a. Upang makapagmalaki sa iba b. 1521
b. Upang makapamasyal sa ibang bayan c. 1329
c. Upang makatuklas ng ibang lupain at mapabuti ang
buhay 7. Sino ang kauna-unahang magdaragat na nakapaglibot sa
daigdig?
 a. Vasco da Gama
b. Magellan
c. Sebastian del Cano

8. Anong bapor ang kauna-unahang nakapaglibot sa daigdig?

a. San Antonio
b. Trinidad
c. Victoria

9. Anong dagat ang tinawid ni Magellan upang makarating

sa Pilipinas?
a. China Sea
b. Red Sea
c. Atlantic Ocean at Pacific Ocean

10. Kailan siya nakarating sa Pilipinas?

a. 1521
b. 1492
c. 1352

Talasalitaan:: nagbunsod paggalugad

 Pagsasanay 40 Nang umuwi si Juan Luna sa Pilipinas, napaghinalaang
siya ay isang puno ng mga maghihimagsik kaya ipiniit siya.
ANG DAKILANG PINTOR Ipininta niya ang Ecce Home sa loob ng piitan.
Binansagang “Dekano ng mga Pintor na Pilipino” si Juan Nang lumaya si Luna, sumapi siya sa samahan ng mga
Luna. Siya ang kinikilalang pintor sa Pilipinas na ang kahusayan Pilipinong naglalayong palayain ang Pilipinas. Sa kasamaang
sa pagpipinta ay hindi pa napapantayan hanggang ngayon. palad, namatay siya sa isang sakit noong ikapito ng Disyembre
Hinangaan siya hindi lamang sa sariling bansa kundi gayundin sa 1899.
ibang bansa.
Ipinanganak sa Badoc, Ilocos Norte si Juan Luna. May
kaya ang kanyang mga magulang. Hilig niya ang paglalakbay-
dagat at ang kagandahan ng mga bansang kanyang napuntahan 1. Si Juan Luna ang ______ ng mga pintor na Pilipino.
ang gumising sa kanyang damdaming likas na palahanga sa a. Ulo b. Puno c. Dekano
magaganda. Kaya ipinasiya niyang mag-aaral ng pagpipinta.
Tinustusan siya ng pamahalaan ng Maynila sa kanyang 2. Kinikilala siya sa ______.
pag-aaral sa Madrid at Spain sa kundisyong ipagkakaloob niya sa a. Sariling bansa
pamahalaang ito ang kanyang sariling likha. Ipininta niya ang b. Ibang bansa
mga makasaysayang pangyayari at isa sa mga ito ang “Sandugo” c. Sarili at ibang bansa
nina Legazpi at Sikatuna na ngayon ay nakapalamuti sa
Malacañang.
Sinasabing ang Spoliarium na naglalarawan ng mga patay 3. Ipinanganak si Juan Luna sa ______.
at naghihingalong gladiator na ihahagis ng mga sundaling a. Calamba, Laguna
Romano sa apoy upang tuluyang matupok, ang kanyang obra b. Pasig, Rizal
maestra. c. Badoc, Ilocos Norte
Nagkamit ng ilang gatimpala ang kanyang “Kamatayan ni
Cleopatra” at naipagbili ito sa halagang 500,000 peseta. 4. ______ ang kanyang mga magulang.
a. Mahirap
b. Maykaya
c. Matapobre
 a. Ayuntamiento
5. Hilig niya ang ______. b. Malacañang
a. Paglalakbay c. Cultural Center
b. Pag-awit
c. Pagpipinta 9. Ang ______ ang kanyang obra maestra.
a. Cleopatra
6. Ang kagandahan ng mga ______ ang gumising sa kanyang b. Spoliarium
damadaming palahanga sa magaganda. c. Sandugo
a. Babae
b. Bansa 10.Ipininta niya ang “Ecce Home” habang ______.
c. Bulaklak a. Napipiit siya
b. Namamahinga siya
7. Tinustusan siya ng ______ sap ag-aaral sa Madrid. c. Naglalakbay siya
a. Sarili niya
b. Pamahalaang Maynila
c. Kanyang mga magulang Talasalitaan:: nakapalamuti sumapi

dekano
8. Nakapalamuti sa ______ ang kanyang Sandugo.
 Tipo B
Pag-unawa sa Kahalagahan ng Binasa
 Pagsasanay 1
Bulaklak na putimputi
Sagisag ng ating lahi;
Maganda na mabango pa,
Tunay na kaaya-aya.
Halina at iyong pitasin,
At isa-isang tuhugin;
Kapag ito ay kwintas na,
Mimithiin ng balana.
11.Anong bulaklak ang tinutukoy sa tula?
d. Rosal
e. Kapupot
f. Sampagita
12.Ano ang bansag sa bulaklak na ito?
d. Sagisag ng lahi
e. Sagisag ng kabanguhan
f. Sagisag ng lahat ng bulaklak
13.Alin ang totoo ayon sa tula?
d. Malaki ang mga talulot nito
e. Maganda ito ngunit walang amoy
f. Tinutuhog ito at ginagawang kwintas.
Talasalitaan: sagisag tuhugin
lahi
Pagsasanay 2
Maraming natanggap na mga handog si Cindy noong
kanyang kaarawan. Ngunit higit sa lahat, pinakaiibig niya ang
maganda at malaking manikang nagsasalita na ibinibigay ng
kanyang Ninang Tessie. Mahaba at malantik ang pilik-mata nito,
maliit ngunit matangos ang ilong, mamula-mula ang mga pisngi
at may biloy sa baba.
Nakadamit ang manika ng pula at nakabotang itim. Ito na
ang pinakamagandang manikang Nakita ni Cindy.
1. Ano ang angkop na pamagat sa nasaysay?
a. Ang mga Manika ni Cindy
b. Ang mga Handog kay Cindy
c. Ang Pinakaiibig na Handog ni Cindy
 2. Alin ang totoo sa lahat?
a. Maraming manika si Cindy
b. Maraming natanggap na handog si Cindy
c. Maraming nagbigay ng manika kay Cindy
3. Ano ang masasabi ninyo sa manika ni Cindy?
a. Maganda at mamahalin
b. Pangkaraniwan at mumurahin
c. Makapanghihinayang ipamigay
Talasalitaan: Kaarawan Malantik
Biloy
Pagsasanay 3
Sampung piso ang baon ni Marivic araw-araw. Upang
makatipid, naglalakad na lamang siya pagpasok. Hindi siya
umiinom ng softdrinks. Umiinom na lamang siya ng tubig
pagkatapos kumain ng tinapay o biskwit.
Tinipid din niya ang kanyang mga gamit. Hindi siya nag-
aaksaya ng papel. Maingat kung gumamit siya ng krayola at
lapis. Bumibili lamang siya ng kaibigan.
Pagkagaling sa paaralan ay inihuhulog niya sa alkansya
ang perang hindi niya nagasta. Nagdaragdagan ang iniimpok
niya araw-araw.
1. Tungkol saa ano ang talata?
a. Pagtitipid sa gamit
b. Kahalagahan ng pagtitipid
c. Mga paraan ng pagtitipid
2. Ano ang ginagawa ni Marivc sa perang hindi niya nagasta?
a. Isinasauli sa Nanay
b. Ibinibili ng pagkain sa bahay
c. Inihuhulog sa alkansya
3. Alin ang totoo sa talata?
a. Inihuhulog ni Marivic sa alkansya ang lahat ng
kanyang baon.
b. Inihuhulog ni Marivic sa alkansya ang natira sa
kanyang baon.
c. Naghuhulog si Marivic sa alkansya kapag labis ang
kanyang baon.
Talasalitaan: nag-aaksaya iniimpok
 b. Hindi ginagamit ang isip
c. Maingat at marunong magpahalaga

Pagsasanay 4
Marunong magpahalaga sa kanyang mga aklat si Raul. May
ballot ang lahat ng kanyang akat. Naghuhugas muna siya ng mga Talasalitaan: magpahalaga sinisingitan
kamay bago hawakan ang mga ito. Marahan at maingat niyang
binubuklat ang mga pahina. Hindi siya sinisingitan ng lapis o
anumang bagay na makapal ang mga pagitan ng pahina. Hindi niya
ito sinusulatan. Pagkatapos niyang gamitin ang isang aklat,
ibinabalik niya ito sa sadyang lalagyan. Maingat si Raul sa kanyang
mga aklat at inaasahan din niyang iingatan ang mga ito ng kanyang
mga kaibigang naghihiram.

1. Tungkol sa ano ang aklat?

a. Pagbabasa ng aklat
b. Pagbabalot ng aklat
c. Wastong pangangaalaga sa aklat

2. Alin ang totoo ayon sa talata?

a. Hindi ipinahihiram ni Raul ang kanyang mga aklat
b. Si Raul lamang ang nagbabasa ng kanyang mga
aklat
c. Inaasahan ni Raul na iingatan ng mga
manghihiram ang kanyang mga aklat

3. Anong uri ng bata si Raul?

a. Maramot at mangmang
 Pagsasanay 5 c. Disyembre
Sa tuwing sasapit, buwan ng pasukan.
3. Anong aral ang matututuhan sa tula?
Itinatanim ko sa aking isipan, a. Nahalin ang guro.
Maagang papasok at hindi liliban. b. Pagbutihin ang pag-aaral.
At isaloloob gawang pag-aaral. c. Tipirin ang mga gamit at pagkain.

Medyas at sapatos, damit sa katawan,

Lapis, papel, aklat, titipiring tunay; Talasalitaan: isaloloob tagubilin
Sa aking paggamit aking iingatan
Nang tumagal ito at hindi masayang.

Magiging mabait, saka magalangin; Pagsasanay 6

Ang mahal kong guro ay lagging susundin, Tuwing matatapos ang klase ay nakagawian n ani Niño na
At sa buong taon, aking iisipin dumaan muna sa munting kapilyang malapit sa kanila bago
umuwi.
Na pag-aaral ko ay dapat pagbutihin.
Ngayon, tulad ng dati, naroroon na nanaman siya. Nang
palabas na, may namataan siyang isang bulag na matandang
1. Sino ang nagsasalita sa tula? nakaupo sa may pintuan ng simbahan. Labas-masok ang mga tao
a. Guro ngunit wala ni isa mang pumapansin ditto. Dumukot si Niño at
b. Ina kinapa ang dalawampu at limang piso. Tinipid niya iyon at
c. Bata ihuhulog sana sa alkansya. Naawa siya sa matanda kaya ibinigay
na niya ang dalawampu at limang piso.
2. Anong buwan ang tinutukoy sa tula?
a. Marso
1. Kanino ibinigay ni Niño ang dalawampu at limang piso?
b. Hunyo
 a. Sa kanyang Ina Kahit hampasin pa ang aking likod at kahit anong bigat ang
b. Sa matandang pulubi aking dala, hindi ko pinapansin. Balewala sa akin ang mapagod.
c. Sa isang manghuhula Ngunit ngayon ay matanda na ako at wala nang itatagal sa
maghapong paglalakay. Bukod sa rito, napakarami ng sasakyang
2. Anong uri ng bata si Niño? higit na mabibilis kaysa sakin. Papagpahingahan na sana ako ng
a. Kuripot aking panginoon.
b. Maawain
c. Mapagmataas
1. Sino ang nagsasalita sa talata?
3. Anong aral ang isinasaad sa kwento? a. Bata
a. Tumulong sa mgaa sawimpalad. b. Kutsero
b. Magtipid upang may maibigay sa iba. c. Kabayo
c. Magsimba upang makapagbigay sa pulubi.
2. Katulad parin ba siya ng dati?
a. Oo
Talasalitaan: kapilya nakagawian
b. Hindi
c. Marahil
3. Alin ang totoo ayon sa seleksyon?
a. Mahina na siya dahil sa katandaan.
b. Higit na Mabuti ang karetela kaysa mga
Pagsasanay 7 makabagong sasakyan.
c. Ibig pa niyang magtrabaho ngunit ayaw na siyang
Maraming taon na akong pinakikinabangan ng panginoon
patakbuhin ng kanyang panginoon.
kong kutsero. Ipinapasada niya ako sa tag-ulan at tag-araw.
Tinutulungan ko siyang kumite upang mabuhay ang kanyang
pamillya.
Noong araw, hindi ko iniinda ang init ng araw init ng araw Talasalitaan: ipinapasada iniinda
at alamig ng ulan Bata pa ako noon at malakas ang katawan.
 b. Lahat ng luntiang bagay na nakikita natin ay
halaman
c. Tumutubo ang mga halaman kahit saang panig ng
Pagsasanay 8
daigdig
Ang mga luntiang bagay na ating nakikita sa paligid ay
mga halaman. Ngunit hindi lahat ng halaman ay luntian. May
Talasalitaan: namumulaklak latian
mga halamang namumulaklak at mayroong hindi. May iba’t
ibang bahagi ang halaman: ugat, sanga, dahon, bulaklak at
bunga.
Tumutubu ang halaman kahit saang panig ng daigdig. May
mga napakaliit at may mga napakalaki. TUmutubo ang mga ito
hindi lamang sa mga natutubigana lupa kundi gayundin sa mga
dagat, ilog, lawa, latian, disyerto at kahit na sa mga sanga o
lumang piraso ng puno.

1. Tungkol sa ano nga sanaysay nito?

a. Mga halaman
b. Mga bagay sa paligid
c. Mga halaman sa disyerto

2. Anong tanong ang sinasagot ng talatang ito?

a. Ano ang halaman?
b. Paano tumutubo ang halaman?
c. Anu-ano ang kailangan ng halaman?

3. Piliin ang pangungusap na totoo ayon sa sanaysay.

a. Namumulaklak ang lahat ng halaman
 Pagsasanay 9
Hayun, pagmasdan mo ang ating watawat,
Sagisa ng bayan, sintang Pilipinas;
Tanda ng paglaya na tigmak sa luha,
Bantayog ng bayang dumanas ng dusa.
Yaong kasaysayan ng ating bandila,
Tunay na natampok sa pagkadakila;
Lakas, dugo at buhay, pinuhunang kusa
Nang ating makamtan ang mithing paglaya.
Kaya pagmasdan mo ang ating watawat
Sandigan ng lahing ayaw mag paalipin,
Alaalang buhay ng mga magiting
Hindi magbabago, magpahanggang libing.
1. Ano ang mabuting pamagat ng tulang ito?
a. Ang Pilipinas
b. Ang Ating Bansa
c. Ang Ating Watawat
2. Ano ang isinasaad ng tula?
a. Paggawa ng watawat
b. Paggalang sa watawat
c. Kasaysayan ng watawat
4. Alin ang totoo ayun sa tula?
a. Pinakamaganda sa lahat ang ating watawat
b. Maganda ang kasaysayan ng ating watawat
c. Maganda ang pagkagawa sa ating watawat.
Talasalitaan: tigmak bantayog sandigan
Pagsasanay 10
Kakaiba ang Maynila sa ibang pook. Ito ang punong-
lungsod ng Pilipinas. Ito ay pawang kapatagan at walang
kataasan at kabundukan. Halos nasa gitna ito ng pulo ng Luzom.
Napalilibutan ang Maynila ng Caloocan, Mandaluyong,
Makati at Pasay. Nasa dakong kanluran ng lungsod ang Look ng
Maynila. Sa pampang nito, napakagandang panoorin ang
makulay na palubog ng araw.
NaHahati ng Ilog Pasig ang lungsod na ito sa dalawang
bahago. Mga naglalakihang tulay ang nagdurugtong sa Hilagang
Maynila at sa Timog Maynila.

1. Tungkol sa ano ang sanaysay na ito?
a. Mga lungsod sa Pilipinas
b. Punong lungsod ng Pilipinas
c. Pinakamagandang pook sa Pilipinas
2. Ano ang magandang panoorin sa pampang ng Look sa
Maynila?
a. Pagsikat ng araw
b. Paglubog ng araw
c. Bukang-liwaway
3. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?
a. Mahina na siya dahil sa katandaan.
a. Nahahati sa dalawa ang Ilog Pasig.
b. Nahahati sa Maynila ang Pasig.
c. Nahahati ng Ilog Pasig sa Timog at Hilaga ang
Maynila.
Talasalitaan: kapatagan pampang
Pagsasanay 11
Ang salitang asukal ay galing sa salitang Sanskrit na
sarkara. Sa India unang tumubo ang tubo. Napakahirap at
napakamahal ng paggawa ng asukal noon kaya mga hari lamang
ang nakakakayang gumamit ng asukal araw-araw.
Sa pamamagitan ng mga siyentipikong pananaliksik,
pinabuti ang uri ng mga unang tubo upang higit na yumabong at
magkaroon ng lalong mabuting uri.
Ngayon ay madali at mabilis na ang paggawa ng asukal.
Mga makabagong makinarya ang ginagamit sa paggawa ng
pinakamabuting uri at pinakamaputing asukal. Hindi lamang
mga hari kundi lahat ng tao ay nakakakain na ng asukal araw-
araw.
1. Tungkol sa ano ang sanaysay?
a. Kahalagahan ng asukal
b. Pagpapaunlad ng asukal
c. Iba’t ibang gamit ng asukal
2. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?
a. Nauukol lamang sa mga hari ang asukal
b. Pinabuti ang uri ng asukal para sa mga hari
 c. Noon, napakahirap at napakamahal ang paggawa
ng asukal. 1. Paano nabubuhay sina Nard at ang kanyang Nanay?
a. Sa pagtitinda
3. Higit bang madali ang paggawa ng asukal ngayon kaysa
b. Sa pangingisda
noon?
c. Sa pagtatanim ng niyog
b. Mahina na siya dahil sa katandaan.
2. Ano ang masasabi ninyo tungkol kay Nardo at sa kanyang
a. Oo
Nanay?
b. Hindi
a. Matipid at sukab
c. Marahil
b. Kuripot at di mapaglalangan
c. Matalino, masipag at mapag-harimunan

Talasalitaan: kapatagan pampang 3. Dapat bang tularan ng iba sina Nardo at ang kanyang
Nanay?
c. Mahina na siya dahil sa katandaan.
a. Oo
b. Hindi
c. Marahil
Pagsasanay 12
Tumutulong si Nardo sa kanyang Nanay sa pagtitinda ng
Talasalitaan: kanstro balde panggatong
niyog sa palengke. Mayroon silang pangkayod na de-kuryente
kaya napakadali at napakabilis nilang makapagtinda. Iniipon ni
Nardo ang sabaw ng niyog sa isang malaking balde. Inilalagay
naman niya ang bao ng niyog sa isang malaking kanastro.
Ginagawa nilang suka ang sabaw ng niyog. Pinatutuyo naman
nila ang bao upang magamit na panggatong.
Pagsasanay 13
Matalino si Nardo at ang kanyang ina. Nagagawa nilang
kapakipakinabang ang mga bagay na karaniwang itinatapon na.
 Ang pagawa ng mga bagay na yari sa kabibe ang aking b. Nagiging kapaki pakinabang
libangan.
c. Kwintas, sinturon at rosaryo lamang ang magagawa sa
Ibat’ iba ang hugis at laki ng mga kabibe. May patulis, mga kabibe?
pahaba at pahaba ito, kinukulayan at ginagawang palamuti.
Nagawang kwintas, sinturono o rasaryo ang pinagkabit-
Talasalitaan: Palamuti Kabibe
kabit ng mga kabibe. Nagagawa ring mga pigurin, manika,
laruanang pang hayop o kuwadro ang mga kabibe.
Ginagamit na palamuti sa bahay o dikaya panghahandog
sa mga kaibigan ang mga bagay na yari sa kabibe kapag
Pagsasanay 14
maganda at maayos ang pagkakagawa ng mga ito.
Anu mang gawain, anumang binalak,
Makakayang gawin kahit anong bigat;
Kung magtutulungan sa gawa at hirap,
1.Tungkol sa ano ang sanaysay?
Dalahin ay gagaan, ito ay magaganap.
a. Iba’t ibang uri ng kabibe
b. Kahalagahan ng mga yaring kabibe
Pagtulong sa kapwa na bukal sa loob,
c. Alin ang pinakaangkop na Paggawa ng yaring kabibe
Ugali ng tao na hindi maramot,
2. Alin ang pinaka angkop na pamagat sasanaysay?
Kung tumulong tapat, sa puso ay taos,
a. Ang aking libangan
Pagtingin sa kapwa ay kalugod-lugod.
b. Ang aking paaralan ng paggawa ng yaringkabibe
Ang pagkakaisa sa atin nagbubukod,
c. Ang paggawa ng sinturon, rosaryo, kwintas
Sa layon, sa diwa, sa damdamin at puso;
3. Alin ang totoo ayon sa sanaysay
Gawang sinimulan, agad natatapos,
a. Kabibing magaganda lamang ang ginagawang
Kapag nagtulungan at nagkaisang lubos.
palamuti

1. Tungkol sa ano ang tulang ito?
a. Uri ng mga gawain
b. Kahalagahan ng pag-ibig
c. Kahalagahan ng pagtutulungan
kamiseta. Pagkatapos niyon, ipinagpatuloy ng mga bata ang
panonood ng cartoons sa telebisyon.
“Sa basketball naman,” ang sabi ni Mang Luis.
Agad-agad inilipat ni Rene ang programa ng telebisyon sa
basketball.

1. Anung uri ng mga bata ang mga anak ni Mang Luis?

2. Ano ang magandang pamagat ng tula? a. Mababait at masunurin
a. Diwa ng Pag-ibig b. Mga tamad at maggagalitin
b. Pagbibigay sa Kapwa c. Matatapat at matatapang
c. Diwa ng Pagtutulungan
2. Ano kaya ang nararamandaman ni Mang Luis pagdating sa
3. Alin ang totoo ayon sa tula? tahanan?
a. Madaling gawin ang lahat ng gawain. a. Pagkalugod
b. Sa masipag, lahat ng gawain ay madali. b. Pagkabagot
c. Walang gawaing mahirap kapag may pagtutulungan. c. Pagkalungkot
3. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?
a. Ibig ng mga batang manonood ng basketball.
Talasalitaan: taos bukal b. Ibig ng mga batang manonood ng cartoons.
Layon kalugod-lugod c. Hindi magkakatulad ang hilig sa panonood nina Mang
Luis at ng kanyang mga ank.
Pagsasanay 15
Nanonood ng telebisyon ang mga bata nang kanilang
marinig ng dumating ang kanilang Ama galing sa trabaho.
Talasalitaan: cartoons telebisyon
Pagod na pagod si Mang Luis. Nag-unahang humalik sa
kamay niya ang kanyang mga anak. May nag-abot ng malinis na

Pagsasanay 16
Ipikit mo ang iyong mga mata. Masasabi mo ba ang kulay
ng langit? Masasabi mo ba kung maganda ang tanawin?
Mapapansin mo ba ang iba’t ibang hugis, kulay at laki ng mga
bulaklak?
Imulat mo ang iyong mga mata. Ngayon, pagmasdan mo
ang langit. Ano ang iyong nakikita? Tumingin ka sa dako roon.
Maganda ba ang tanawin? Pansinin mo ang mga bulaklak sa
paligid. May malalaki, may maliliit. Iba’t iba ang kulay na
pawang magaganda.
Mahalaga ang paingin. Sa pamamagitan nito, makikita
natin ang kagandahan ng ating apligid gayundin ang mga hindi
kanais-nais. Dapat nating pangalagaan ang ating mga mata.
Kung wala nito matutulad tayo sa isang bulag na kakapa-kapa sa
dilim.
1. Tungkol sa ano ang sanaysay?
a. Pag-iingat sa paningin
b. Kahalagahan ng paningin
c. Magagandang bagay sa paligid
2. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?
a. Gumaganda lamang ang isang bagay kapag
tinitingnan.
b. Magagandang bagay lamang ang makikita sa lahat ng
dako.
c. Sa pamamagitan ng paningin, makikita natin ang
magaganda at pangit na bagay sa ating paligid.
3. Ano ang ating dapat gawin sa ating paningin?
a. Magandang bagay laang ang tingnan.
b. Huwag titingin sa mga bagay na pangit.
c. Pangangailangan natin ito at nang hindi masira.
Talasalitaan: tanawin kakapa-kapa
dako
Pagsasanay 17
Mdalaing-araw pa lamang ng gumising si Mang Bitong.
Dali-dali siyang nagbihis. Uminom lamang ng isang tasang
kapeng mainit. Isinuot niya ang kanyang lumang sombrero.
Kinuha ang tatlong malalaking tiklis at inilulan ang mga ito sad
yip na naghihintay sa kanya araw-araw. Pumunta siya sa mga
bagsakan ng gulay, bungangkahoy at iba pang pagkain.
Mamamakyaw siya rito. Dadalhin niya ang mga napamili sa
maliit na talipapa sa kanilang bayan. Marahil ulad ng dati,
madali siyang makaubos. May panahon pa siya sa kanyang
manukan at babuyan.
 Pag-asa ka ng bayan mo;
1. Ano ang gawain ni Mang Bitong? Kung masipag matalino
a. Tsuper At marangal na totoo.
b. Magsasaka
c. Mangangalakal
Masipag ka sa tahanan,
2. Anong uri ng tao si Mang Bitong? Sa purok, sa paaralan,
a. Walang pinag-aralan
b. Walang tiyaga at mapagharimunan At ang loob ay tibayan
c. Masipag at may hilig sa paggawa Sa paggawa at sa hirap man.

3. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?

a. Nagtitinda lamang si Mang Bitong Pag-asa ka nitong lahi,
b. Mura kung magbili sa Mang Bitong Ng bayaning mabubunyi,
c. Bukod sa pagtitinda may manukan at babuyan si Mang
Maging dangal na palagi
Bitong
Ng bayan mong katangi-tangi.

Talasalitaan: tiklis bagsakan

Talioaopa mamamakyaw
1. Kanino patungkol ang tula?
a. Mga bayani
b. Sa mga kabataang Pilipino
Pagsasanay 18 c. Mga mamamayang Pilipino

2. Ano ang kahalaganhan nila ayon sa tula?

Kabataang Pilipino, a. Sila ang tungkod ng lahi
b. Sila ang bayaning mabubunyi
 c. Sila ang pag-asa ng bayan
1. Anung uri ng anak si Ruben?
a. Masiakap at ularin
3. Alin ang totoo ayon sa tula? b. Walang utang na loob
a. Pag-asa ng bayan ang bayaning mabubunyi c. Mapagparaya at mapagpaumanhin
b. Pag-asa ng bayan ang lahat ng kabataang Pilipino
c. Pag-asa ng bayan ang kabataang masisipag, matatalino 2. Ano ang dating katayuan sa buhay ng mag-anak ni Ruben?
at mararangal a. Nakaririwasa
b. Maykaya
c. Mahirap
Talasalitaan: kabataan purok mabubunyi
3. Bakit nagtagumpay si Ruben?
a. Pinalad siya sa buhay
b. Nagsikap siyang mabuti sa pag-aaral
c. Sinunod niya ang lahat ng kanyang layaw

Pagsasanay 19
“Mag-aral kang Mabuti, anak,” ang laging paalala ni
Talasalitaan: itaguyod botika
Aling Marta kay Ruben. “Iyan lamang ang maihahandog naming
sa iyong kinabukasan.”
Isang Karpintero si Mang Takyo at naglalabada naman si
Aling Marta. Pinagsisikapan nilang maitaguyod nang husto ang
pag-aaral ng kanilang kaisa-isang anak.
Nagsikap sap ag-aaral si Ruben. Ngayon, isa na siyang
matagumpay na manggagamot. Hindi na naglalabada si Aling
Marta. Hindi na rin nagkakarpintero si Mang Takyo. Sila na ang
namamahala sa maliit na botikang katabi ng klinika ni Ruben.
 Pagsasanay 20
Binubu ang bansang Pilipinas ng mahigit sa isang libong
malalaki at maliliit na pulo. Malayo sa isa’t isa ang mga ito at
nauugnay lamang sa pamamagitan ng malalawak na karagatan.
Upang makarating sa mga pulo ng Visayas at Mindanao,
malalaking bapor o di kaya, eroplan ang karaniwang sinasakyan.
Ngayon ay mayroon nang tulay sa ibabaw ng mapanganib
na San Juanico Strait na nag-uugnay sa mga lalawigan ng Leyte
at Samar. Mayroon na ring tulay na ginagawa na nag-uugnaya sa
lalawigan ng Cebu at sa pulo Mactan.
Kung sakaling mapag-uugnay ng mga tulay na tulad nito
ang lahat ng mga pulo sa Pilipinas, mapadadali ang paglalakbay
sa iba’t ibang sulok ng ating bansa.
1. Tungkol sa ano ang sanaysay?
a. Mga lalawigan sa Pilipinas
b. Layo ng mga pulo sa isa’t isa
c. Tulay na nag-uugnay sa mga pulo sa Pilipinas
2. Ano ang tinatawid ng mga tulay na ito?
a. Mga pulo
b. Mga karagatan
c. Mga lalawigan
3. Ano ang kahalagahan ng mga tulay na ito?
a. Magpapalaki ng kapuluan
b. Magpapaganda ng tanawin
c. Magpapadali ng paglalakbay sa iba’t ibang pulo sa
Pilipinas
Talasalitaan: kapuluan nauugnay malawak
Pagsasanay 21
Maihahalintulad ang tao sa ibon. Naghihirap at nagsisikap
ang ibon upang mapatibay ang kanyang pugad nang sa gayon ay
hindi ito masira at mabuwag ng malakas na bagyo. Para sa ibon,
isang kasiyahan at kayamanan ang magkakaroon ng sariling
pugad. Gayundin sa tao. Itinuturing niyang isang pugad ang
sariling bayan at dapat niyang pagyamanin, mahalin at arugain.
Ang pagkakaroon ng sariling bayan ang
pinakamahalagang bagay na dapat tamuhin ng isang
mamamayan. Muituturing na isang palaboy ang isang taong
walang sariling bayan na matatawag. Nakagaganyak din ng
paggalang ng mga tagaibang bansa ang pagmamahal sa sariling
bayan.
1. Tungkol sa ano ang sanaysay? Na lipos ng ningning at ng kagandahan.
a. Paggawa ng pugad ng ibon Bayang mabulalak na laging masaya
b. Pagkakatulad ng ibon sa tao
c. Paggalang ng mga mamamayan sa sariling bayan Iyan ang bayan ko bayang sinisinta.

2. Ano ang katulad ng isang taong walang sariling bayan?

Sa kanya ang bansang Perlas ng Silangan,
a. Isang palaboy
b. Isang ibong lumilipad Buong kapulungan may gintong kundiman;
c. Isang mamamayang kagalang-galang May mga bayaning may giting at lakas,
Iyan ang bayan ko Bansang Pilipinas.
3. Ano ang itinuturo ng sanaysay?
a. Pagtulad sa ibon
b. Pagmamahal sa ibang bansa 1. Tungkol sa ano ang tula?
c. Pagmamahal sa sariling bayan a. Sa Pilipinas
b. Sa mga bayan sa Silangan
Talasalitaan: mabuwag arugain c. Sa kapuluan at karagatan

Tamuhin nakagaganyak 2. Ano ang angkop na pamagat sa tula?

a. Ang Bayan ko
b. Ang Magandang Bayan
c. Pook ng mga Bayani

3. Ano ang isinasaad sa tula?

a. Pagmamahal sa bayan
Pagsasanay 22 b. Pagmamahal sa dagat at kapuluan
c. Magagandang katangian ng bayang Pilipinas
May bayang sagana sa dakong Silangan,
Talasalitaan: lipos giting kundiman c. Magsasaka

2. Saan sila pumupunta ng kanyang kalabaw?

a. Sa bayan
b. Sa bukirin
c. Sa liwasang bayan

3. Ano kaya ang ginto sa kanilang paligid?

a. Mina ng kayamanan
b. Mga hinog na palay
Pagsasanay 23 c. Mga manggang hinog
Nababanaagan pa lamang ang sikat ng araw ay gising na si
Mang Pedro. Isusuot niya ang kanyang damit na may mahabang
maangas at ang kanyang pantalong pantrabaho. Titiklupin niya Talasalitaan: nababanaagan pinagyayaman
hanggang tuhod ang pantalon. Kanyang ihahanda ang mga gamit
at saka siya kakain ng agahan. Mayamaya ay sasakay na siya sa
kanyang kalabaw.
Maghapong kasama at katulong ni Mang Pedro sa trabaho
ang kanyang kalabaw. Araw-araw ay walang sawa nilang Pagsasanay 24
pinagyayaman ang lupa. Kapag ginto na ang tanawin sa kanilang
paligid, saka pa lamang nakararamdam ng kasiyahan si Mang Kung walang halaman ay wala ring buhay. Umaasa tayo
Pedro. sa halaman dahil dito nagmumula ang maraming pagkain at mga
material sa damit na ating sinusuot. Nanggagaling ditto sa
halaman ang kahoy at pawid ng ating bahay. Ang gamot, langis,
karbon at marami pang bagay na kailangan natin ay mula rin sa
halaman.
1. Ano ang gawain ni Mang Pedro?
a. Kutsero Napakahalaga ng halaman sa tao at hayop kaya walang
b. Magkakarne likat ng kagagawa ng mga pagtuklas ang mga siyentista upang
mapangalagaan ito laban sa mga sakit, kulisap, at hayop na c. Napatunayang mahalaga ang lahat ng halaman.
mapaminsala. Ibinubuhos ng mga siyenista ang kanilang
panahon sa pagtuklas ng mga bagong uri ng halamang higit na
pakikinabangan ng lahat.
Talasalitaan: silbi humpay
Sa ngayon, marami nang tuklas ang nagagawa. Yaong
mga halamang inaakala ng lahat na walang silbi at
pangkaraniwan lamang ay mayroon palang natatagong gamit. Ito
ang dahilan kung bakit walang humpay ang pagsubok na
ginagawa ng mga siyentisa sa daigdig ng mga halaman.

1. Ano ang pinakamabuting pamagat sa sanaysay na ito?
a. Gaano kahalaga ang mga halaman
b. Paano mapararami ang mga halaman
c. Paano matutuklasan ang mga halaman
2. Bakit maraming pagsubok na ginagawa ang mga siyentista?
a. Tumutuklas sila ng mga halamang kagila-gilalas
b. Tumutuklas sila ng mga halamang ligtas sa mga hayop
c. Tumutuklas sila ng mga halamang lalong
pakikinabangan ng lahat
3. Piliin ang pangungusap na wasto ayon sa sanaysay.
a. Mayroon ding gamit ang mga halamang inaakala ng
lahat na walang silbi.
b. Napatunayang walang silbi ang ibang halaman.
Pagsasanay 25
Malaki ang ipinagbago ng pamayanan. Dati-rati, ang mga
dumi ay nagkalat. Gabundok ang mga tambak ng basura at
naglipunan ang mga langaw.
Ngayon ay maaliwalas na ang mga pook. Walang
basurang nagkalat. Natutuo nang magwalis ng sari-sariling
bakuran ang mga mamamayan.
Bukod sa malinis ay natatamnan na rin ng mga gulay ang
dating lupang tiwangwang. Nakadaragdag ang mga gulay na ito
sa sariling panustos na pagkain ng mag-anak.
Nang magkaroon ng iba’t ibang kilusan para sa
pangkapaligiran, luminis at gumanda ang tanawin. Sumipag ang
mamamayan. Isa itong tanda ng kaunlaran.
1. Tungkol sa ano ang sanaysay na ito? Ako’y isang maliit na bulaklak,
a. Pag-unlad ng pamayanan Lunti ang talulot, may samyong matamis;
b. Disiplina ng mga tao
c. Kalinisan ng bayan Tumutubo ako sa punong mataas,
Bawat makakita’y ibig pumitas.
2. Saan nakasalalay ang pag-unlad ng bayan?
a. Sa kalinisan
b. Sa mga mamamayan Habang dumadaan ang maraming araw,
c. Sa mga tanim na gulay
Sa hihip ng hangin ako ay sumasayaw;

3. Alin ang totoo ayon sa sanaysay? Sa huni ng ibon ako ay sumasabay;

a. Ningas-kugon ang ugali ng mga tao.
b. Mabuti ang bunga ng pagtatatag ng mga kilusang
pangkapaligiran.
c. Nakasama sa tao ang pagkakaroon ng mga kilusang
pangkapaligiran.
Luntiang talulot naman, dumidilaw.
Kapag talulot ko’y madilaw-dilaw na,
Matingkad ang bango, mahinhin ang ganda:
Panlagay sa buhok, saka sa kwintas pa,
Naiibigang tunay ng mga dalaga.

Talasalitaan: pamayanan naglipana

1. Anong bulaklak ang tinutukoy sa tula?
Tiwangwang panustos a. Sampagita
b. Champaka
c. Ilang-ilang

2. Kailan matingkad ang bango ng bulaklak na ito?

a. Kapag lanta na
b. Kapag luntian na
Pagsasanay 26 c. Kapag madilaw-dilaw na

3. Alin ang totoo ayon sa tula?
a. Sumasayaw ito sa saliw ng tugtugin
b. Sumasayaw ito sa hihip ng hangin
c. Sumasayaw ito kapag humuhuni ang mga ibon
Talasalitaan: talulot samyo
Pagsasanay 27
Nakagamit na ba kayo ng teleskopyo? Isa itong
instrumenting nilikha upang Makita ang mga bagay sa
napakalayong kalawakan. Unang nilikha ito ni Galileo na isang
Italyanong siyentista.
Ang akala ng mga tao noong araw, ang Daigdig ang nasa
gitna ng kalawakan at lumiligid dito ang lahat ng mga planeta at
iba pang bagay sa langit. Sa tulong ng teleskopyo, napatunayang
umiikot sa Araw ang lahat ng mga planeta at ang Daigdig ay isa
lamang sa mga ito.
1. Tungkol sa ano ang babasahin?
a. Mga planeta
b. Mga bagay sa kalawakan
c. Ang kahalagahan ng teleskopyo
2. Alin ang totoo ayon sa babasahin?
a. Lumiligid ang Araw sa mga planeta
b. Lumiligid ang mga planeta sa Araw
c. Ang Daigdig ay nasa gitna ng kalawakan
3. Sa anong asignatura mabuting pag-aralan ang kaalamang ito?
a. Kabutihang Asal
b. Araling Panlipunan
c. Agham
Talasalitaan: planeta kalawakan teleskopyo
Pagsasanay 28
Maraming likas na kayamanan ang Pilipinas. Malalawak
ang mga lupang pang-agrikultura na maaaring pagtamnan ng
palay, mais, tubo, tabako at iba pang produkto. Madadawag ang
mga kagubatang pinanggagalingan ng gma torso at mababangis
na mga ibon at hayop. Ang mga karagatan nito ay namumutiktik
sa isa at iba pang lamang-dagat. Sa mga bundok matatagpuan
ang mga kayamanang mineral tulad ng ginto, pilak, karbon,
chromine, at iba pa.
Bukod sa mga ito,napakaraming tanawing nagpapaganda
sa mga pook. Tunay na pinagpala ang pilipinas sa kagandahan at
kayamanang likas.

1. Tungkol sa ano ang sanaysay?
a. Mga pook
b. Mga produkto
c. Mga kayamanang likas
2. Ano ang angkop na pamagat sa sanaysay?
a. Iba’t ibang Tanawin sa Pilipinas
b. Wastong Paggamit ng mga Kayamanang Likas
c. Mga Kayamanang Likas ng Pilipinas
Isang araw noon sa aming bakuran
Ay may paruparo akong natagpuan
Kay gandang malasin ang taglay na kulay,
May puti, may pula, may itim, may dilaw.
Isang gabi namang pusikit ang dilim,
Ay may munting ilaw tumatawag ng pansin;
Bumaba, tumaas sa gilid ng dingding,
Alitaptap pala na nagliliwaliw.

3. Alin ang totoo ayon sa binasa?

a. Pinagpala ang Pilipinas sa kagandahan at kayamanang
likas
b. Dapat gamitin nang wasto ang mga kayamanang likas
c. Darating ang araw na mauubusan ng kayamanang
likas ang Pilipinas.
Itong paruparo at ang alitaptap
Tila magkagalit na di nag-uusap;
Kung gabi ang isa’y saka lumilipad,
At ang isa naman, araw kung maglayag.

Talasalitaan: madadawag namumuntiktik 1. Tungkol sa ano ang tula?

a. Paruparo at kulisap
b. Alitaptap at ang ilaw nito
c. Paruparo at Alitaptap

2. Alin ang totoo ayon sa tula?

Pagsasanay 29
a. Tila magkagalit ang paruparo at alitaptap
 b. Totoong magkagalit ang paruparo at alitaptap 1. Saan kayang pook ang tinutukoy ng kwento?
c. Magkaibigang matalik ang paruparo at alitaptap a. Sa dalampasigan
b. Sa tabing-ilog
3. May iab’t ibang kulay ba ang alitaptap? c. Sa isang bayan o nayon
a. Oo
b. Wala 2. Ano ang inilalarawan ditto?
c. Hindi isinasaad Nagpipiknik ang mga tao
Dinaanan ito ng bagyo at binaha
Naghahanda sa kapistahan ang mga tao
Talasalitaan: pusikit nagliliwaliw
Naglayag alitaptap 3. Alin ang totoo ayon sa Katka
a. Masasayang naglalaro ang mga bata sa ulan
b. Tapos na ang bagyo at naglilinis na ng kanilang mga
bahay
c. Unti-unti nang nagdidilim ang langit at nagbabadya
ang malakas na bagyo
Pagsasanay 30
Ang Nababanaagan na ang sinag ng araw. Unti-unti nang
nagliliwanag ang langit.
Talasalitaan: nagtatampisaw naglilimas
Masasayang naglalaro ng bangka-bangkaan ang mga bata.
May nagpapaanod ng balsa. Mayroon namang nagtatampisaw
lamang.
Unti-unti nang bumababa ang tubig. Ngayon hanggang
tuhod na lamang ito. Naglilimas na ng tubig ang mga tao sa kani-
kanilang bahay. Pinatutuyo na rin ang mga damit at kagamitang
nabasa. Pagsasanay 31
 Mahalagang kasangkapan ng mga ibon ang kanilang tuka. b. Hindi gaanong mahalaga sa ibon ang kanilang mga
Iba’t iba ang hugis at laki ng mga tuka at ang mga ito’y angkop tuka
lamang sa kanilang pinaggagamitan. Ginagamit nila ito sa c. Ginagamit lamang sa pahkuha ng pagkain ang tuka ng
pagkuha ng pahkain at paggawa ng pugad. Iba’t iba ang ibon.
kapaligiran at uri ng pamumuhay ng mga ibon kaya iba’t iba rin
ang hugis, laki at gamit ng kanilang mga tuka.
Ang maikli at tila kalawit na tuka ng agila, lawin at Talasalitaan: tuka panipit baybayin
kuwago ay ginagamit sa pagluray ng laman.
Ang maikla, Matulis at tila panipit na tuka ng maliliit na
ibon ang ginagamit sa paghuli ng kulisap at sa pagtuka ng mga
buto ng halaman.
Mahaba at Matulis ang tuka ng ibang ibon, lalung-lalo na
yaong mga naninirahan sa may baybayin ng dagat.

1. Anong bahagi ng ibon ang binabanggit sa sanaysay?

a. Tuka
b. Balahibo
c. Katawan

2. Ano ang mabuting pamagat sa sanaysay?

a. Iba’t ibang kulay ng mga ibon
b. Iba’t ibang kapaligiran ng mga ibon
c. Iba’t ibang hugis ng tuka ang mga ibon

3. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?

a. Iniangkop sa kanilang pinaggagamitan ang iba’t ibang
hugis at laki ng tuka ng ibon
 Pagsasanay 32 a. Ang ulan
b. Ang Lakas ng Ulan
Biyaya ng langit ulang pumapatak,
c. Ang Pinsalang Dulot ng Ulan
Ligaya ang hatid sa buhay ng lahat;
Magbabalik mula sa tubig ng dagat, 3. Alin ang totoo ayon sa tula?
a. Biyayang dulot ng langit ang ulan
Aakyat sa ulap, doon malalaglag.
b. Hindi kailanman mapanganib ang ulan
c. Higit na mainam maligo sa ulan kaysa sa dagat
Pag patak ng ulan ako’y maliligo,
Magtatampisaw pa at maglalaru-laro;
Talasalitaan: biyaya nilalang alulod
Sa mga alulod, tatapat sa tulo,
Hanggang masiyahan ang katawang hapo.

Huwag lamang lalabis, mainam ang ulan,

Dulot nito’y buhay sa mga halaman;
Subalit pag labis ay panganib naman,
Sa mga nilalang sa mundong ibabaw.
1. Tungkol sa ano ang tulang ito?
a. Kahalagahan ng ulan
b. Pinagmulan ng ulan
c. Paliligo sa ulan
Pagsasanay 33
Maraming alaga si Ramon. Mayroon siyang isang pares na
kunehong kulay kape. Mahal na mahal niya ang mga ito.
Nililinis niya araw-araw ang kanilang kulungan. Binibigyan niya
ang mga ito ng sapat na pagkain at malinis na inumin.
Ikinatutuwa niyang panoorin ang pagnguya ng mga kuneho. Ibig
na ibig ng mga kuneho ang mga gulay tulad ng karot, letsugas at
repolyo.

2. Ano ang magandang pamagat para sa tula?

 Kung hapon ay nilalaro ni Ramon ang kanyang mga Mabuti ang mag-iimpok sa alkansya bumbong ngunit higit
kuneho. Tuwang-tuwa ang mga ito at tila ayaw nang bumalik na mabuti ang pag-iimpok sa bangko. DIto, bukod sa higit na
muli sa kanilang kulungan. ligtas ang salapi, magkakaroon pa rin ito ng tubo. Habang
lumalago ang salapi lumalaki rin ang tubo.
Nagagamit ang salaping nakalagak sa bangko sa oras ng
1. Ano ang angkop na pamagat sa katha?
pangangailangan. Nakatutulong din ito sa pagpapaunlad ng
a. Ang Kaibigan ni Ramon
kabuhayan ng bansa. Ginagamit sa pagtatatag ng bagong
b. Ang mga Kuneho ni Ramon
industriya ang salapi sa bangko. Ipinahihiram ito ng bangko para
c. Ang Pag-aalaga ng Kuneho sa pagtatayo ng mga negosyo.

2. Alin ang totoo ayon sa katha?

a. Kapaki-pakinabang ang pag-aalaga ng kuneho 1. Tungkol sa ano ang kathang ito?
b. Sayang ang panahon sa pag-aalaga ng kuneho a. Sa pagtitipid
c. Nasisiyahan ang mga kuneho kapag nilalaro sila ni b. Sa pag-iimpok sa bangko
Ramon c. Sa pagtatatag ng negosyo

3. Ano ang ibig na pagkain ng mga kuneho? 2. Ano ang mabuting pamagat sa kathang ito?
a. Mga gulay a. Kahalagahan ng Pagtatago ng Pera sa Alkansya
b. Saging at bungangkahoy b. Kahalagahan ng Salapi
c. Mga tira-tirang kaninat ulam c. Kahalagahan ng Pag-iimpok sa Bangko

3. Alin ang totoo ayon sa katha?

Talasalitaan: kuneho pares pagnguya a. Ligtas sa sunog ang bangko
Pagsasanay 34 b. Maipahihiram kahit na kanino ang salapi
c. Lumalago ang salapi sa bangko dahil nagkakaroon ito
Napakahalaga ang pag-iimpok. Nagsisilbing panutos sa
ng tubo
oras ng pangangailangan ang anumang naiimpok.

Talasalitaan: bumbong panustos

 nakalagak 1. Tungkol sa ano ang tula?
a. Kaibigan ng kidlat
b. Pinsalang nagagawa ng kulog at kidlat
c. Kulog at kidlat

Pagsasanay 35 2. Ano ang mapaminsala?

Una muna, kidlat na lubhang matalim, a. Kulog

b. Kidlat
Sa pisngi ng langit ay gumuguhit mandin, c. Kulog at kidlat
Dala ay kuryenteng maaaring kumitil,
3. Alin ang totoo ayon sa binasa?
Kaya pag-iingat nararapat gawin.
a. Kasunod ng kulog ang kidlat
b. Kasunod ng kidlat ang kulog
Kasunod ang kulog na dumaragundong, c. Magkasabay ang kidlat at kulog

Paglampas ng kidlat, waring humahabol.

Di dapat matakot sa tunog at ugong,
Talasalitaan: dumaragundong kidlat kulog
Di kapahamakan ang ipababaon.

Kulog at kidlat saan man pumunta,

Tag-ulan at tag-araw laging magkasama;
Kapag kumikidlat ay dapat umasa,
Maingay na kulog tiyak kasunod na.
Pagsasanay 36
 Sabado ng hapon noon. Masyang-masaya ang mga b. Hindi maaaring manood si Mario habang
bata. Masigla ang aming pinnonood na basketball. Nasa nag-aalaga ng kapatid.
kainitan ang laro nang marinig ni Mario ang tawag ng c. Higit na masarap manood ng laro kaysa mag-
kanyang ina. alaga.
“Nariyan na po,” ang sagot ni Mario sabay tayo.
“Sandali ang sabi niya sa kanyang katabi. 3. Anong aral ang isinasaad ditto?
a. Ang pagsunod sa magulang ay tanda ng anak
Pinaaalagaan ng Nanay sa kanya ang bunso niyang
kapatid. Apat na taong gulang ito. na magalang.
b. Tapusin muna ang ginagawa bago sundin ang
“Maaari ko po ba siyang isama sa panonood ng bilin ng magulang.
basketball?” ang tanong ni Mario.
c. Hindi dapat utusan ng ina ang anak kung ito
“O, sige, ngunit huwag mo siyang kalilimutan.” ay naglilibang.
“Hindi po, Inay. Aalagaan ko po siyang Mabuti,”
ang masayang sani Mario. Talasalitaan: bunso kainitan

1. Anong uri ng bata si Mario?

a. Masungit
b. Masunurin
c. Masama
Pagsasanay 37
2. Alin ang totoo ayo sa kwento? Nakatutulong sa pagpapaundal ng isang pook ang
a. Masayang sumuod si Mario sa kanyang ina. pinabuting pamamaraan ng transportasyon. Nakapagpapadali ng
paglalakbay at ng pakikipagkalakalan ang pagkakaroon ng mga
sasakyang panlupa, panghimpapawid at pandgat. Dahil dito,
maaaring marating ang isang napakalayong lugar sa loob lamang
ng ilang araw, ilang oras o ilang minuto. Nakatutulong ang
pinabuting pamamaraan ng transportasyon sa pagpapaunlad ng
industriya at kaguhayan ng bansa.
1. Tungkol sa ano ang talata?
a. Iba’t ibang uri ng sasakyan
b. Mga pamamaraan ng pakikipagkalakalan
c. Kahalagahan ng pinabuting pamamaraan ng
transportsyon
2. Ano ang nagagawa ng pinabuting pamamaraan ng
transportasyona?
a. Nakapagpapaganda ng daan
b. Nakapagpapadali ng paglalakbay
c. Nakapagpapasikip ng mga pook
3. Alin ang totoo ayon sa talata?
a. Mararating natin ang ibang bansa sa pamamagitan
ng tren.
b. Buhat sa Pilipinas, maaaring makakarating sa
America sa loob lamang ng ilang minuto.
Talasalitaan: transportasyon industriya
Pagsasanay 38
May mga bagay sa kalawakan na tinatawag na
meteor. Binubuo ito ng mga piraso ng bato o metal na
naglalakbay sa kalawakan. Makikita lamang ito kung
pumapasok sa atmospera ng ating Daigdig. Dahil sa
pagtama o paghalo sa hangin, umiinit ito at nagliliyab.
Tinatawag na bulalakaw ang mga nagliliyab na meteor.
May mga meteor na hindi nagliliyab sa atmospera
at umaabot sa Daigdig. Karamihan sa mga meteor na
umaabot sa Daigdig ay maliliit at hindi nakapipinsala.
May ilan din namang malalaki at lumilikha ng
malalaking uka sa lupang kinabagsakan.
1. Tungkol sa ano ang salaysay?
a. Ang meteor
b. Atmospera ng daigdig
c. Mga bagay sa kalawakan
2. Kalian lamang nakikita ng meteor?
a. Sa gabing maliwanag
b. Sa araw na makulimlim
c. Kapag pumasok sa atmospera ng daigdig
3. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?
 a. Nagliliyab ang lahat ng meteor.
b. Nakapipinsala ang maliliit ng meteor.
c. Nakalilikha uka ang meteor na malalaki.
Talasalitaan: meteor kalawakan
Bulalakaw atmospera
Pagsasanay 39
May halamanan si Anita. Marami ritong tanim na
gulay. May talong, mustasa, kalabasa, ampalaya, sitaw,
petsay at kamote. Alagang-alaga ni Anita ang kanyang
halamanan. Tuwing umaga, binubunot niya ang mga
damong tumutubo sa paligid. Inaalis niya ang mga
kulisap na kumkain ng mga dahoon. Hindi niya
nakaliligtaan diligin ang kayang mga halaman
Msayang-masaya si Anita tuwing siya ay nag-aani.
Kadalasan, hindi na sila bumibili ng gulay sa palengke.
Nakatutulong nang Malaki sa kanilang mag-anak ng
mga halaman ni Anita.
1. Ano ang angkop na pamagat ng sanaysay?
a. Halamang namumulaklak ni Anita
b. Ang gulayan ni Anita
c. Ang bukirin ni Anita
2. Alin ang totoo ayon sa sanaysay?
a. Nakatutulong sa kanilang mag-anak ang
halaman ni Anita
b. Ipinagbibili ni Anita ang kanyang inaaning
gulaya.
c. Ipinamigay ni Anita ang kanyang mga gulay
3. Ikinasisiya b ani Anita ang knayang
paghahalaman?
a. Oo
 b. Hindi 1. Ano ang isinasaad ng babasahin?
c. Marahil a. Iba’t ibang Diyos
b. Iba’t ibang paraan ng pananampalataya
c. Wastong pagkilala at pagsunod sa utos ng
TTalasalitaan: kulisap nag-aani
Diyos

Pagsasanay 40
2. Sa pagsisimba ba lamang maipakikita ang
“Inay, hindi ba sabi ninyo, dapat tayong magsimba
pananampalataya sa Diyos?
tuwing Linggo at magpaslamat sa Diyos?” ang tanong ni
a. Oo
Manuel sa kanyang ina.
b. Hindi
“Oo, bakit?” ang sagot na patanong namn ni Aling c. Marahil
Ipang.
“Eh kasi, mayroon akong kakilala riyan na hindi 3. Alin ang totoo sa babasahin?
man lamang sumilip sa simbahan. Ni hindi iyon a. Lahat ng taong palasimba ay pupunta sa
marunong tumawag at kumilala sa Diyos.” langit
“Naku, hindi anak. Kanya-kanya ang paniniwala ng tao b. Higit na mahalaga ang pagsisimba kaysa
tungkol sa Diyos. May iba-iba silang paraan ng pagtawag sa pagsunod s autos ng Diyos
Kanya. Maaaring hindi sila nagsisimba riyan sa simbahan natin c. Higit na mahalaga ang pagsunod sa mga utos
ngunit may pinuntahan silang iba. Hindi ang pagsisimba araw-
ng Diyos kaysa pagsisimba
araw ang mahalaga. Higit na mahalaga ang pagkilala sa
kapangyarihan ng Diyos at pagsunod sa Kanyang mg autos,”
ang paliwanag ni Aling Ipang. TTalasalitaan: pagkilala paniniwala
 Tipo C
Paghinuha sa Kalalabasan
Ng Pangyayari
 Pagsasanay 1 a. Lulutuin ko ito
ANG MGA KANARYO NI CESAR b. Papatayin ko na ito agad
c. Pakakawalan ko ito
Tuwang-tuwa si Cesar tuwing makikita at
maririnig ang kanyang isang pares ng kanaryo.
Masisiglang naliliparan at naghuhunihan ang mga ito sa Talasalitaan: kanaryohumuni nagisan
kanilang hawlang bakal.
Isang araw, nagisnan na lamang niya na walang buhay ang
isa sa mga kanaryo. Magmula noon, tila nawalan ng sigla ang
kanaryong naiwan. Hindi na ito kumain. Hindi na rin ito humuni.
Pagsasanay 2
SI LINDA

1. Ano kaya ang mangyayari sa kanaryong naiwan? Matagal nang hindi pumapasok sa klase si Linda.
a. Mamamatay rin ito Napag-alaman ng kanyang guro at mga kamag-aral na
b. Mangingitlog ito may sakit siyang lukemya. Napagkayarian nilang
dumadalaw kay Linda. Magdadala sila ng mga prutas,
c. Tatakas ito
aklat at iba pang babasahin. Pariringgan nila si Linda ng
mga bagong awitin at tulang kanilang natutuhan.
2. Ano kaya ang nararamdaman ng naiwang kanaryo? Noong Sabadong yaon ay nagsidalaw ang mga kaklase
a. Pagkalungkot kay Linda.
b. Pagkainis
c. Pagkagalit
1. Ano kaya ang naramdaman ni Linda sa pagdalaw
sa kanya ng mga kamag-aral?
3. Kung ikaw si Cesar, ano ang inyong gagawin sa
a. Pagkainis
kanaryong naiwan?
 b. Galak pinakamatanda sa kanila at anim na buwan pa lamang
c. Pagmamalaki ang pinaka bunso. Walang hanapbuhay ang kanilang
ina. May kaunting kabuhayang naiwan ang kanilang
ama.
2. Ano kaya ang nararamdaman ng mga kamag-aral
ni Linda nang Makita siya?
1. Ano kaya ang nararapat gawin ng kanyang ina?
a. Pagkainggit
b. Pagkainis a. Maghanap ng trabaho
c. Pagkaawa b. Umasa sa tulong ng mga kamag-anak
c. Ipamigay ang mga anak sa mga kamag-anak
3. Makapag-aral kayang muli sa paaralan si Linda?
a. Oo
b. Hindi 2. Ano kaya ang pinakamabuti nlang gawin sa ari-ariang
c. Marahil naiwan ng kanilang ama?
a. Ipagbili ito at gawing puhunan sa negosyo.
TTalasalitaan: lukemya napag-alaman
b. Ipagbili ito at gastahin nang walang
patumangga.
c.Mahalin ito at mangutang ina na lamang sa
mga tindahan.

Pagsasanay 3
ANG MGA NAULILA
Pitong magkakapatid sina Lito. Maaga Silang
naulila sa ama. Labing isang taon lamang ang
3. Kung kanilang pupuhanin sa negosyo ang
mapagbibilhan ng naiwang ari-arian, ano kaya ang
mangyayari sa kanila?
 a. Malulugi sila.
b. Lalo silang maghihirap
c. Maaring Unlad ang kanilang buhay. 1. Ano kaya ang nangyari sa sisiw?
a. Natuturin itong lumangoy
Talasalitaan: mnaulila kabuhayan b. Nakasisid ito.
c. Nalunod ito
Pagsasanay 4 2. Bakit nangyari ito sa kanya?
a. Wala siyang isip.
ANG SISIW b.Hindi syia nakinig sa payo ng magulang.
Inngit na inggit ang sisiw habang pinapanood ang c. Hindi pa siya sanay lumangoy
mga bibi sa panglangoy sa mnting sapa. Nais na rin
niyang matutong lumangoy ngunit kahit anong pilit,
ayaw siyang payagan ng kanyang ina. “Hindi ka maaring
lumangoy sapagkat hindi panlangoy ang ating mga paa,”
3. Anong aral ang ibinigay ng kwentong ito?
ang sabi ng kanyang ina.
a. Maging matapang
Gayunpaman, hindi rin napigil ang sisiw. Isang
araw, nang nakalingat ang kanyang ina, tumakbo siyang b. Makinig sa payo ng magulang.
patungo sa kinaroroonan ng mga bibi. Tumalon siya sa c. Tumulad sa iba.
tubig. Ikinampay niya ang kanyang mga pakpak.
Isinikad niya ang mga paa, ngunit lumubog din ang
kanyang mga paa, ngunit lumubog din ang kanyang ulo.
Talasalitaan: mnakalingat ikinampay
Tuloy tuloy siya sa ilalim.

Pagsasanay 5
SI NOEL
Madalas makagalitan ng guro si Noel. Paano ay
Napakalikot at napakapilyo niya sa klase. Palipat-lipat
siya ng upuan at ginugulo niya pati ang iabng bata.
Kapag nagliliksyon, sumasagot siya kahit hindi
tinatawag. Kung tawagin naman, kaalasan, mali ang
ibinibigay na sagot. Nagtatawanan tuloy ang buong
klase.
Sa pila ay ang pinaka maingay. Palagi siyang
nangangalabit sa batang katabi o sa nasaa unahan niya.
Namamatid pa siya sa mga dumaraan.
Hindi na malaman ng guro ang gagawin upang
magbago si Noel.
1. Ano kaya ang mabuting gawin ng guro?
a. Pauwiin siya.
b. Huwag na siyang tanggapin sa klase
c. Ipatawag ang magulang niya upang
mapag-usapan kung paano siya magbago
2. Anong uri ng mag-aaral si Noel?
a. Uliran
b. Di-dapat tularan
c. Kapupuri-uri
3.Kung ganoon nang ganoon si Noel, ano kaya ang
maaring mangyari sa kanya?
a. Kaiinisan siya ng lahat
b. Makakakuha siya ng mataas na marka.
c. Magiging Mabutin siyang huwaran ng mga
bata

Talasalitaan: mNangangalabit Namamatid

Pagsasanay 6
 c. sa isang salu-salo
SI MELBA AT ANG KANYANG NANAY 2. Anong uri ng ina ang Nanay ni Melba?
a. pakialamera
Maagang gumising si Melba. Tinulungan siyang b. masungit
magbihis ng kanyang ina. Inayos nito ang kanyang
uniporme. Iniabot nito ang isang pares ng malinis na c. mapagmahal at maalalahanin
medyas at saka lumabas ng silid upang maghanda ng 3. Bakit pinagdadala si Melba ng payong?
almusal.
a. Mainit ang sikat ng araw.
Habang kumain si Melba. Ipinaghahanda ng
b. Bagong bili lamang ang payong
kanyang nanay ng baon. Binalot ito sa plastic at nilagay
sa kanyang bag. c. Maaring umulan sa araw na yaon
Mamaya handa na si Melba. Humahalik siya sa
kamay mg kamyang ina at nagpapaalam na. “Nagdidilim
ang langit, Melba. Dalhin mo ang iyong paying,” ang
Talasalitaan: mUniporme
sabi ng Nanay

1. Saan pupunta si Melba?

Pagsasanay 7
a. sa paaralan
ANG MGA MAG-AARAL
b. sa simbahan
 Palakad-lakad ang guro sa silid. Tinitingnan niya
ang bawat pangkat.
Abalang-abala ang mga bata. May mga nagbabasa
ng aklat. May gumuguhit ng mga larawan at gumagawa
ng paskil. Sa isangsulok, may nagpapaandar ng
sinisinehan, Sa dako pa roon, may isang pangkat na
nakikinig nang taimtim sa isang nagsasalita nang mahina
lamang. Mayroon itong binabasa sa isang papel.
Mayamaya, nagsasalita ang guro. Isa-isang nagsibalik
ang mga bata sa kanilang upuan.
1. Ano kaya ang ginagawa ng mga bata?
a. Nagsasaya sapagkat paalis ang guro
b. Ginagawa ang kanilang pangkatang gawain
c. Nagkakagulo sapagkat pinababayaan sila ng
guro
2. Ano kaya ang ginagawa ng guro?
a. Pasyal-pasyal
b. Pinababayaan ang mga bata
c. Pinapatnubayan ang gawain ng bawat pangkat
3. Ano kaya ang uri ng mga bata yaong nasa silid na
yaon?
a. Mga suwail
b. May disiplina
c. Ayaw makikinig sa guro
Talasalitaan: mpaskil taimtim
Pagsasanay 8
SI MYRNA
Sakirin si Myrna. Mayamaya, sumasakit ang
kanyang ngipin ngunit ayaw naman niyang pumunta sa
dentista. Kadalasan, kumikirot ang kanyang tiyan, ngunit
ayaw din niyang magpunta sa doktor.
Sa hapag-kainan lagi siyang pinipilit ng kanyang
inang kumain ng gulay ngunit laging kame at baboy
lamang ang nais niya. Sa paglalaro, lagi siyan matamlay.
Ayaw niyang maarawan man lamang o mapagod.
Nasisiyahan na lamang siya sa panonood. Sa kalaunan,
hindi na siya tinatawag ng kanyang mga kaibigan upang
makipaglaro.
Talasalitaan: mdentista kalaunan matamlay

1. Bakit kaya hindi na siya tinatawagan ng kanyang mga

kaibigan?
a. Naging suplada siya
b. Nagkasakit siya
c. Lumipat na sila sa ibang tahana
2. Ano ang dapat gawin ni Myrna?
a. Humanap siya ng ibang kaibigan
b. Tawagin niya ang mga kaibigan upang
makapaglaro sila
c. Kumain ng masustansyang pagkain upang
maging malusog at malakas
3. Ano ang dapat niyang gawin sa sumasakit niyang
tiyan at ngipin?
a. Patingnan sa manggagamot
b. Pabayaan dahil mawawalan rin ang sakit nito
c. Uminom ng kahit anong gamot upang
mapagaling ang kanyang mga sakit
Pagsasanay 9
ANG PALALONG PALAKA
Minsan sa kanyang paglaro, nakita nang kalabaw
ang batang palaka. Ito ang pinaka malaking hayop na
nakita niya. Tuwang-tuwang ibinalita ito sa kanayang
ama.
“Nalakihan ka na sa kalabaw? Maari ko ring
palakihin ang aking sarili nang higit pa sa kalabaw.
Tingnan mo.” At pinuno ng amang palaka ng hangin
ang kanyang katawan.
“Naku, Ama di-hamak na malaki sa iyo ang
kalabaw,” ang sabi ng anak.
Huminga ng huminga nang malalimm ang amang
palaka at pinilit pa niyang punuin ang kanyang katawan.
 Mayamaya, nagulat ang batang palaka, napabulalas b. maging mababang-loob
ng iyak c. maging matapang at buo ang loob

Talasalitaan: mDi-hamamk Napabulaslas

Pagsasanay 10
1. Ano kaya ang nangyari?
SI ROGEL AT ANG MAIS
a. Nakipag-away ang palaka sa kalabaw
Pagkatapos ng klase ay dali-daling naglabasan ang
b. Pumutok ang katawan ng amang palaka mga bata. Tuloy-tuloy nang umuwi ang iba. Ang iba
c. Natakot ang batang palaka sa naman ay dumaan pa sa mga tindahan sa tapat ng
higanteng palaka paaralan upang bumili ng kung anu-ano.
Kabilin- bilinan ng ina ni Rogel na huwag siyang
bumili ng kahit anong pagkain pagkalabas sa klase.
2. Dapat bang tularan ng batan palaka ang kanyang ama? Nagiging tamilmil siya sa tanghalian. Ngunit ngayon,
a. Oo hindi mapigilan si Rogel na makipila sa bumibili ng
mais. Umuusok pa ang mais sa mainit at mabangung-
b. Hindi
mabango ang amoy nito.
c. Marahil
Kumain siya ng mais habang nasa daan. Dali-dali
niya itong inubos bago dumating sa kanila. Itapon niya
3. Ano kanyang aral ang mapupulot ng batang palaka? ang busal ngunit wala siyang makitang basurahan.
Luminga-linga siya. Walang makakakita sa kanya kung
a. magiging palalo saan man niya ito itapon ang busal.
1. Ano ang Dapat gawin ni Rogel?
a. Maghanap ng basurahan.
b. Itapon niya ang busal sa tabi ng daan.
c. Iatpon niya sa kabila ng bakod ang
2. Ano kaya ang mararamdaman ni Rogel sa oras ng
pagkain?
a. Mawawalan siya ng gana.
b. Marami siyang makakain.
c. Matinding Gutom ang aabutin niya.
3. Dapat bang bumili ng pagkain si Rogel pagkalabas ng
paaralan?
a. Oo
b. Hindi
c. Hindi isinasaad
Talasalitaan: Tamilmil Lumilingalinga-linga Busal
Pagsasanay 11
“STATESIDE”
Sa kulay ng balat at hugis ng katawan, Pilipinung-
Pilipino si Carding. Ngunit Paglapit mo sa kanya,
mapapansin mong imported ang kanyang t-shirt.
busal. Gayundin ang jacket niya. Bigay ito ng tiyo niya nasa
America.
Ipinagmamalaki ni Carding ang lahat ng binigay ng
kanyang Tiyo. Halos lahat ng mga kagamitan niya –
suklay, sipilyo, tuwalya, sabon, ballpen, lapis at iba pa
ay galing doon. Matibay, magara, at halatang imported
ang mga iyon kaya ayaw na ayaw niya ng mga
kagamitang yari sa Pilipinas.
Masikap sap ag-aaral si Carding, lalung-lalo na sa
Ingles. Dibdiban ang pag-aaral niya nito. Paano ay
pangarap niyang magtungo sa America kapag Malaki na
siya.
1. Tumpak kaya ang inaasal ni Carding?
a. Oo
b. Hindi
c. Marahil

2. Dapat ba siyang tularan ng ibang batang Pilipino?
a. Oo
b. Hindi
c. Marahil
3. Ano kaya ang dapat matutuhan ni Carding?
a. pagmamahal sa sariling bayan
b. pagsasalita ng mahusay sa ingles
c. pakikipag-ugnayan sa mga banyaga
Talasalitaan: Imported Dibdiban
Pagsasanay 12
ANG PAGLALAKAD NI TONY
Nag mamadali si Tony sa pagpasok. Lakad-takbo
ang kanyang ginagawa dahil wala namang bus na
tumutuloy sa kanilang paaralan. Napakalayo ng Bus
Stop na hintayan at malayo rin ang Bus Stop na babaan
patungo sa paaralan.
Malapit na malayo ang kanyang paaralan. Mabuti
pang lakarin na lamang ito kaysa sumakay. Wala na rin
siyang makitang traysikel na masasakyan sapagkat
ipinagbabawal ng mga ito dahil nakasasagabal sa
trapiko.
Naipasya ni Tony na lumakad na lamang araw-
araw patungo sa paaralan. Bukod sa nakabuti sa katawan
ang paglalakad, nakapagtipid pa rin siya sa pamasahe.
Ngunit kadalasan naman, nakagagalitan siya ng guro
sapagkat nahuhuli siya.
1. Ano ang dapat gawin ni Tony?
a. matiyaga sa bus
b. magreklamo sa pamahalaan
c. gumising nang maaga upang magkaroon siya
ng sapat na panahon sa paglalakad
2. Makabubuti kaya sa katawan ang paglalakad?
a. Hindi, saspagkat nakapapagod ito.
b. Oo, sapagkat nagsisilbi itong ehersiyo.
 c. Hindi dahil nakapagpapasakit nga ito
katawan
3.Kung maglalakad si Tony, makapagtitipid nga ba siya?
a. Oo, Ngunit mapupudpod naman ang kanayang
sapatos.
b. Hindi, sapagkat mura lamang namanang bayad
sa bus.
c. Oo, at maari niyang ipunin ang kanayang pera
upang makabili ng iba pa niyang mga
pangangailangan.
Nagsindi ng posporo si Manoling habang nanonood ng
telebisyon, Ang ganda-ganda ng laban ng basketball. Nanalo na
ang koponan ng U.P. Mahigit na sampung puntos ang lamang sa
San Sebastian.
Hindi napansin ni Manoling nang kunin ng kanyang
maliliit na kapatid na si Linda anh kanyang posporo. Sinindihan
ni Linda ang natirang kandilang ginamit noong prusisyon sa
pista ng bayan. Sinindihan ni Linda ang natirang kandilang
ginagamit noong prusisyon sa pista ng bayan. Kumakanta-kanta
pa siya habang nagpapalakad-lakad sa bahay na animo’y
nakikipagprusisyon. Sa kanyang paglalakad, nasabi ang kandila
sa manipis na kurtina.
Biglang may naamoy si Mano;ing. Pagtindig niya siya
namang pagsigaw ng kanyang kapatid.

1. Ano kaya ang naamoy ni Manoling?

Talasalitaan: traysikel sagabal a. Ang nilulutong merienda
b. Ang nasusunog na kurtina
c. Ang init ng kuryente

2. Bakit sumigaw si Linda?

Pagsasanay 13 a. Nanalo ang San Sebastian
b. Pinalo siya ni Manoling
c. Nasusunog ang kurtina
ANG POSPORO NI MANOLING

3. Sino ang higit na may kasalanan?

 a. Ang hangin dahil tinangay nito ang kurtina
b. Si Linda, dahil pinaglaruan niya ang posporo 1. Ano kaya ang nangyari?
c. Si Manoling, dahil hindi niya inilagay sa a. Bumagsak ang mga pinggan
mataas na lugar ang posporo b. Sumabog ang radyo sa init
Talasalitaan: koponan prusisyon c. Nasunog ang niluluto ng Nanay

2. Bakit kaya nagkaganito?

Pagsasanay 14
MAY LAKAD SI NONY
Sabado noon. Magaan na magaan ang pakiramdam
ni Nony. Paano ay walang pasok. Mamamasyal sila at
maliligo sa dagat.
Pagkatayung-pagkatayo mula sa higaan, binuksan niya
agad ang radio, saka tumulong siya sa paghahanda ng almusal.
Pakanta-kanta at pasayaw-sayaw pa si Nony habang
naghahain. Wala sa loob niya ang kanyang ginagawa. Lihim na
natatawa ang kanyang ina. Ganito si Nony kapag may lakad.
TTalasalitaan:
Masayang-masaya at magaan ang katawan.
Krassss! Nagitla ang Nanay ni Nony. Mabilis siyang
pumapasok sa silid-kainan.
a. Nabitiwan ni Nony ang mga pinggan
b. Itinodo ni Nony ang lakas ng radyo
c. Dumulas ang paa ni Nony sa kasasayaw at
nabitiwan ang mga pinggan
3. Makapag-aral kayang muli sa paaralan si Linda?
a. Hindi ko na siya pakikinigin ng radyo
b. Hindi ko na siya patutulungin sa paghahanda
ng almusal
c. Sasabihin ko sa kanya na mag-ingat at
dibdibin ang ginagawa.
nagitla
Pagsasanay 15
 SI DINDO AT ANG NATUTULOG b. Huwag munang lumakad habang maysakit
Patakbong pumasok si Dindo sa kanilang bahay. ang kapatid
Ibinagsak niya ang kanyang bag sa ibabaw ng mesa. c. Ipagpatuloy ang pag-iingay. Maaari namang
Natabig niya ang plorera at nahulog ito. Lumikha ng matulog sa ibang lugar ang maysakit
ingay ang pagkabasag nito.
“Ssh, huwag kang maingay,” ang saway ng kanyang Ate.
3. Taman ba ang katwiran ng Ate?
a. Oo
“At bakit?”
b. Hindi
“Natutulog si Rogel. May sakit siya at ngayon lamang c. Marahil
nakatulog.”
“E, ano kung maingay ako? Di makatulog siya uli.”
“Kung natutulog ka, ayaw mong gigisingin ka nang wala
sa oras. Lalo pa ngayon, kailangan ni Rogel ang pahinga. Maaari TTalasalitaan: lumikha natabig saway
ka namang kumilos nang dahan-dahan,” ang sabi ni Ate.

1. Tama ba ang katwiran ni Dindo?

a. Oo
Pagsasanay 16
b. Hindi
c. Marahil SANDALI LAMANG
Ugaling-ugali ni Ana na kapag inuutusan siya ng
2. Ano ang dapat gawin ni Dindo? kanyang ina o ng sinuman ay sumasagot lamang ng
a. Kumilos nang dahan-dahan upang huwag “sandali lamang”. Kadalasan, yaong “sandal lamang” ay
manganbala ang maysakit tumatagal nang kalahating oras at kung minsan tuluyan
na niyang nalilimutan.
 Isang umaga, tinawag siya ng kanyang ina. “Ana,
pakiplantsa mo nga itong kamiseta ng iyong kuya. Aasikasuhin
ko lamang itong aagahan natin. Mainit na itong plantsa. Kanina
ko pa isinaksak.” TTalasalitaan: nag-inin napabalikwas
“Sandali lamang po,” ang sagot ni Ana at nag-inin pa siya
sa hihigan.
Mayamaya, napabalikwas si Ana. Nagsisigaw ang
kanyang ina. May umuusok sa isang dako ng kanilang bahay.

1. Ano kaya ang nangyari?

a. Nasunog ang ulam
b. Nasunog ang bahay
Pagsasanay 17
c. May nagsisiga sa loob ng bakuran

2. Ano kaya ang isinisigaw ng in ani Ana? NAWAWALANG BATA

a. “Ana, ang tamad mo.”
Nag-iskursyon ang klase ni Bb. Santos sa
b. “Sunog! Sunog!”
dalampasigan ng Lido sa Cavite. Tatlumpu’t siyam
c. “Halina kayo. Mag-aagahan na tayo.”
silang lahat. Pagdating doon, nagkanya-kanya ng umpok
ang mga bata. May pangkat na nag-awitan sa saliw ng
3. Anong aral ang ibinibigay ng kwentong ito? gitara at yukulele. May naglaro ng iskrabol. Mayroon
a. Bantayan ang plantsa ding nag-badminton at nag-tennis. May nagsipaglangoy.
b. Huwag mamalantsa sa loob ng bahay Ang iba naman, sumasakay sa bangkang motor.
c. Sumunod agad sa mga utos Masayang-masaya silang lahat.
 Nagpauwi na sila, ipinabilang ni Bb. Santos ang mga bata
kay Edgardo. Tatlumpu’t walo lamang ang bilang niya.
TTalasalitaan: nag-iskursyon dalampasigan
Gayundin ang bilang ni Ramon. Nagkagulo ang klase. Sino ang
nawawala? Kinuha ni Bb. Santos ang kanyang talaan. Lahat
naman ng tinawag na pangalan ay naroroon.

1. Mayroon bang nawawalang bata?

Pagsasanay 18
a. Wala
b. Mayroon
c. Isa ang mawawala SI ROLANDO AT ANG SET NG
BADMINTON
2. Bakit kaya tatlumpu’t wala lamang ang bilang ni
Edgardo at ni Ramon?
a. Nawawala ang isa Gustung-gusto ni Rolando na magkaroon ng
b. Nalunod ang isa sariling set ng badminton. Alam niyang ibibili siya nito
c. Hindi nila isinama sa bilang ang kanilang ng kanyang Nanay kapag humiling siya. Ngunit napag-
isip-isip niyang higit na Mabuti kung pagsisikapan
sarili
niyang sa kanyang sarili manggagaling ang pambili nito.
3. Ano ang dapat nilang gawin? Mag-iimpok siya. Gagawa siya ng paraan upang kumite
ng salapi. Magtatabas siya ng damo sa bakuran ng mga
a. Isama ang sarili sa pagbilang
kapitbahay. Maglilinis siya ng kotse at magbabantay ng bata
b. Huwag nang hanapin ang nawawala kung kinakailangan.
c. Huwag nang bilanging muli ang mga bata
Pawui na si Rolando galling sa pakikipaglaro nang may
natisod siyang pitaka. Punung-puno ito ng laman. Naku! Hindi
na niya kailangang maghirap. Makabibili na siya ng set ng
badminton.
 Binuksan niya ang pitaka at Nakita niya ang larawan at
pangalan ng may-ari.
1. Kung ikaw si Rolando, ano ang iyong gagawin?
a. Isasauli ko nang buong-buo sa may-ari ang
pitaka
b. Ibibili ko ng set ng badminton ang salapi at
isasauli ko sa may-ari ang natira
c. Ibibili ko ng set ng badminton ang salapi at
itatago ko ang natitirang salapi.
2. Dapat ba niyang isauli ito sa may-ari?
a. Oo, sapagkat hindi ito kanya
b. Hindi, sapagkat hindi naman nito
malalaman kung sino ang nakapulot
c. Hindi dahil pagkakataon na niyang
makabili ng kanyang ibig nang hindi na
maghihirap
3. Kung isasauli ni Rolando ang salapi, anong uri
siyang bata?
a. Sakim at mapag-imbot
b. Mangmang at walang isip
c. Matapat at marangal
TTalasalitaan: badminton natisod
Pagsasanay 19
ANG PANGARAP NI DENNIS
Mahirap lamang sina Dennis. Nag-aaral siya sa
paaralang bayang malapit sa kanila. Sinelas na goma ang
lagi niyang suot na pamasok. Isang bag na luma lamang
ang kanyang lalagyan ng mga kagamitan.
Kung minsan, naiisip ni Dennis na hindi sana siya nagging
anak-mahirap lamang. Hindi niya mapigilang mainggit kay
Eddie. Laging nakasapatos at nakamedyas ito sa pagpasok at
inihahatid pa ng kotse hanggang sa paaralan.
Mayaman sina Eddie samantalang mahirap lamang sina
Dennis. Malaki ang agwat ng kanilang kalagayan sa buhay.
Ngunit hindi nawawalan ng pag-asa si Dennis. Balang-araw
marahil, kapag Malaki na siya at may hanapbuhay,
makatatamasa rin siya ng kaginhawahan sa buhay.
1. Ano ang dapat gawin ni Dennis?
a. Umasa sa tulong ng ibang kamag-anak
b. Maging kuntento na lamang sa buhay
c. Magsikap upang makatapos ng pag-aaral
2. Bakit kaya tatlumpu’t wala lamang ang bilang ni
Edgardo at ni Ramon?
a. Mainggitin
b. Magalang
c. Hindi nawawalan ng pag-asa sa buhay
3. Makatatamasa kaya ng kaginhawahan sa buhay
balang araw si Dennis?
a. Oo, kung magsisikap lamang sila
b. Hindi, dahil mahirap lamang sila
c. Hindi, dahil mahirap umasenso sa buhay ang
mahihirap
TTalasalitaan: makatatamasa agwat
Pagsasanay 20
SI GINA AT ANG TSUPER
Lakas-loob na pumasok sa himpilan ng pulisya si
Gina. Galit na galit siya. Tuluy-tuloy siya sa mesa ng
sarhento. Sa gumagaralgal at mangiyak-ngiyak na tinig
ipinaliwanag niya kung bakit siya naroroon.
Isa siyang mag-araal. Sumasakay siya sa dyip pagpasok at
pag-uwi. Napansin niyang sa tuwing sasakay sad yip na yaong
kulay berde ay ₱5.50 ang sinisingil ng tsuper, samantalang dapat
ay ₱4.50 lamang dahil estudyante siya. Sa simula, hindi niya
pinansin ang kalabisan ngunit ngayong huling sakay niya, tila
hindi niya matanggap na magbayad nang labais. Umaabuso ang
tsuper! Marahil maraming pasahero rin ang naiinis na.
1. Bakit kaya pumunta sa himpilan ng pulisya si Gina?
a. Magpiprisinta siyang maging pulis
b. Isusumbong niya ang pagmamalabis ng tsuper
c. Babatiin niya ang sarhento dahil sa kaarawan
nito

2. Dapat nga kayang isumbong ni Gina ang tsuper?
a. Hindi, dahil paghihigantihan siya nito
b. Hindi, hihintayin na lamang niayang isumbong
ito ng iba
c. Oo, upang maputol ang pang-aabusong
ginagawa nito
3. Ano kaya ang masasabi ninyo tungkol kay Gina?
a. Matapobre
b. Suplada at mayabang
c. Matapang at makatarungan
Masayang-masaya ang mga bata. Nakasakay sila sa
bangkang may motor. Nag-aawitan sila sa saliw ng
palakpak at padyak ng paa. Umiindayog sila kasabay ng
pagtaas at oagbaba ng alon. Tuwang-tuwa sila lalo na
kapag may malaking along sumasalpok sa kanilang
bangka.
Mayamaya buong pagmamalaking nanimbang sa katig si
Armado. Tumayo siya nang walang hawak. Nagpalakpakan ang
lahat. Ang tapang ni Arnmando! Hindi nila napansin ang
malaking alon na dumarating.
Sa uwian, walang kibuan ang lahat. Ang iba ay mugto ang
mga mata at tahimik na humihikbi.

1. Ano kaya ang nangyari?

a. Natalo ni Armando ang alon
b. Nakahuli ng isda si Armando
TTalasalitaan: himpilan gumagaralgal
c. Nadisgrasya si Armando

2. Ano kaya ang sakunang naganap?

Pagsasanay 21 a. Tumaob ang bangka
b. Nadala ng malaking alin si Armando
c. Itinulak ng isang bata si Armando
NANIMBANG SA KATIG
3. Ano kaya ang dapat na ginawa sana ng mga bata?
 a. Papurihan si Armando sa pagtayo sa katig
b. Sinaway si Armando sa pagtayo sa katid
c. Huwag nang sumakay sa bangkang may mutor

TTalasalitaan: umiindayog katig

saliw mugto
 Pagsasanay 22
ANG UNIPORME NI OSCAR
Dalawang lingo bago sumapit ang araw ng
pagtatalaga sa mga batang iskaut sa paraalang Mabini.
Tuwing hapon, nag-eensayo ang mga bata ng
pagmamartsa, panunumpa, pagsaludo at pag-awit. Ibig
na ibig na nilang dumating ang araw ng Sabadong yaon.
Handa na ang lahat ng mga bata maliban kay Oscar. Hindi
pa siya naibibilli ng uniporme. Hahanapin din ng guro ang bawat
isa sa kanila. Hindi maaaring lumiban sa pagkakataong ito ang
isa sa kanila. Kabilin-bilinan ng guro na huwag na hindi sila
dadalo.
Nag-isip-isip si Oscar. Kailangan niya ang uniporme
upang makadalo sa pagtatalaga ng mga batang iskaut.
1. Dapat nga bang dumalo si Oscar sa pagtatalaga sa
mga batang iskaut?
a. Oo
b. Hindi
c. Marahil
2. Kung Ikaw si Oscar, ano ang iyong gagawin?
a. Manghihingi ako ng pamnili sa iba
b. Sisikapin kong kumite ng salaping pambili ng
uniporme
c. Kukupitin ko ang salaping koleksiyon ng guro
upang makabili ng uniporme
3. Makadalo kaya si Oscar sa Sabadong yaon?
a. Oo, kung pagsisikapan niya
b. Hindi, hihingi lamang siya ng paunmanhin sa
guro
c. Hindi, sisisihin niya ang kanyang ina dahil
ginagamit nito ang pambili ng uniporme
TTalasalitaan: nag-eensayo lumiban
Pagsasanay 23
SA PAGPAPARANGAL
Si Danilo ang nagtamo ng pinakaunang karangalan
sa lahat ng mga batang nasa Ikalimang Baitang. Kasali
siya sa palatuntunang gaganapin upang parangalan ang
mga magulang ng mga batang nanguna sa bawat baiting.
Ano mang pilit ang gawin ni Danilo sa mga magulang,
ayaw nilang dumalo. Papaano ay mahirap lamang sila at wala
silang pambili ng damit na gagamitin sa pagdalo.
 “Hindi kailangang magsuot kayo ng magara. Higit na a. Naliligayahan sila
mahalaga ang makadalo kayo,” ang sabi ni Danilo. b. Nahihiya sila
Bago dumating ang araw na iyon, nilabhan ni Aling Sepa c. Nalululngkot sila
ang lumang barong Pilipino ni Mang Arding. Inilabas din niya
TTalasalitaan: palatuntunan medalya
ang isang damit ng mukhang bagu-bago pa. Inayus-ayos niya ito
at pinalantsa nang magnda.
Sumapit ang araw ng pagpaparangal. Sa magulang isasabit
ang medalya ng anak. Nang tawagin ang pangalan ni Danilo,
taas-noong inakay sa entablado ang kanyang ama at ina.
Nangingilid sa luha ang kanilang mga mata.
Pagsasanay 24
ANG MAGTATAHO
1. Ano kaya ang nararamdaman ni Danilo?
Umagang-uamga pa lamang, palakad-lakad na si
a. Ikinahihiya niya ang kanyang mga magulang Chong nang walang tsinelas. Pasan-pasan niya ang
b. Ipinagmamalaki niya ang kanyang mga mabibigat na lalagyan ng taho. “Tahi, taho,” ang
magulang kanyang sigaw.
c. Ibig niyang matapos na ang lahat
“Beho, limang pisong taho nga,” ang sabi ni Ben sa tinig
na mapagmataas. “Dagdagan mo, ha!”
2. Ano naman kaya ang nararamdaman ng mga
“Oo,” ang mahinahong sagot ni Chong.
magulang ni Danilo?
a. Ikinahihiya nila ang kanilang suot Tag-ulan man o tag-araw, walang palya sa pagtitinda sa
Chong. Ngunit isang araw, bigla siyang Nawala. Iban a ang
b. Ipinagmamalaki nila ang kanilang anak nagtitinda ng taho.
c. Ipinagyayabang nilang makapanhik sa
Isinama ni Ben ng kanyang ina sa pamimili ng mga
entablado pamasko. Pumasok sila sa isang makabagong tindahan ng Tsino.
Habang pumipili sila ng mga damit, may namataan si Ben.
3. Bakit kaya nangingilid ang luha sa kanilang mata?
 Hindi niya malilimutan ang taong ito. Maganda na ang
bihis at mukhang kilalang-kilala at sinusunod ng mga tindera
rito.

1. Sino kaya ang Nakita ni Ben?

a. Ang kanyang Tatay
b. Ang kanyang Guro
c. Ang Magtataho

2. Bakit kaya siya naririto?

a. Namimili rin siya ng pamasko
b. Nag-aabang siyang ng madurukutan
c. SIya ang may-ari ng tindahang yaon

3. Ano ang nangyari kay Chong?

a. Namatay
b. Umuunlad ang buhay
c. Lumipat ng pagtitinda ng taho sa ibang lugar

TTalasalitaan: mahinahon namataan

walang palya
 Pagsasanay 25 c. Ipagbibigay-alam niya ang tungkol sa napulot
niyang salapi

SI ROMY 2. Tama ba ang ginawa ni Rony?

a. Oo
Tuwing gabi, nangunguha si Romy ng maga papel, b. Hindi
lata, bote, at iba pang bagay sab asura na c. Marahil
mapakikinabangan.
3. Anong uri ng bata si Romy?
Noong gabing yaon sa paghahalungkat niya, nakakita siya
ng isang kaluping punung-puno ng salapi. Nakasalansan nang a. Matapat
maayos ang salapi. b. Mapagbigay
Marahil, ilang libo ang kabuuan nitong kung bibilangin. c. Mataas ang pangarap
Tuwang-tuwa si Romy. Napakalaking halaga niyon. Maaari na
siyang tumigil sa paghahalngkat ng basura.
Mahahango rin niya sa kahirapan ang kanyang ina at mga
kapatid . Makabibili na sila ng maayos na damit at masasarap na TTalasalitaan: kalupi nakasalansan
pagkain.
Kinuha niya ang kalupi, isiningit sa salansan ng mga
basura sa kariton. Ngunit nagdalawang-loob at isip siya. Sa halip
na umuuwi, tumuloy siya sa himpilan ng pulisya.

1. Bakit kaya siya nagpunta sa himpilan ng pulisya?

a. Susuko siya
b. Magsusumbong siya sa pulis
 Pagsasanay 26
2. Ano naman ang dapat gawin ng mag-anak ni Aling
Ponsa?
ANG GULAY a. Huwag nang kumain ng gulay
Upang lumusog, kinakailangan ng katawan ang b. Awayin ang mga tindera
sariwang gulay. Nakapagpapalakas at nakapagpapalusog c. Magtanim ng mga gulay sa kanilang bakuran
ng katawan ang sustansya at bitaminang nanggagaling sa
mga ito. 3. Ano kaya ang mangyayari kung lahat ng mag-anak
Alam ni Aling Ponsa ang kahalagahan ng gulay. Sa araw- ay magtatanim ng gulay sa kanilang bakuran?
araw na paghahanda ng pagkain, di niya kinaliligtaang a. Darami ang panustos na pagkain
magsangkap ng sariwang gulay sa alinmang luto. Kaya naman
b. Wala nang bibili ng gulay
malulusog at malalakas ang kanyang mga anak. Sagana sila sa
masustansyaang pagkain. c. Malulugi ang mga tindera
Nitong mga huling araw, bihira nang maglahok ng gulay
si Aling Ponsa. Kung minsan nga wala na ni katiting na gulay
ang kanyang putahe. Nais man niya ay hindi niya makayang
bumili ng gulay dahil sa kamahalan nito. Halos ginto ang halaga TTalasalitaan: putahe sangkap
ng mga ito. Pagsasanay 27

1. Ano kaya ang dapat gawin ni Aling Ponsa? UUPO O TATAYO?

a. Baratin ang tindera ng gulay
b. Huwag nang pakainin ng gulay ang mga
kaanak
c. Bumili ng mura ngunit masustansyang gulay
tulad ng kangkong, talbos ng kamote at iba pa
Tuwing umaga, hirap na hirap si Delia sa
pagpasok. Laging puno ang mga sasakyan. Kailangan pa
niyang makipag-unahan at makipaggitgitan upang
makasakay . Kadalasan, tumatayo na siya upang huwag
mahuli.
Isang araw, maagang-maaga pa lamang ay nakaabang na
si Delia. Magandang-maganda ang kanyang bihis sapagkat kasali
siya sa palatuntunan. “Hindi ako tatayo,” ang sabi niya sa sarili.
“Alangan sa bihis ko.”
Tinanghali na si Delia ngunit hindi pa rin siya
nakasasakay. Nangangawit na ang kanyang binti. Mayamaya
may tumigil na bus sa kanyang tapat. Pinapalad naman siya
sapagkat may isa pang bakanteng upuan. Pagkaupung-pagkaupo
niya, Nakita niyang sumakay ang isang matandang babaing may
bitbit na bayong. Naninimbang ito sa hawakang bakal.
1. Kung ikaw si Delia ano ang iyong gagawin?
a. Hindi ko titingnan ang matandang babae
b. Hihintayin kong paupuin siya ng iba
c. Ibibigay ko sa kanya ang aking upuan
2. Dapat bang ibigay ni Delia ang kanyang upuan sa
matanda?
a. Oo, bilang paggalang sa matatanda
b. Hindi, nauna na siya roon
c. Hindi, kasalanan ng matandang sumakay sa
punong sasakyan
3. Kung kayo ang matanda ano ang inyong gagawin?
a. Bumaba uli sa bus
b. Makiupo sa tabi ng kahit na sino
c. Pasalamatan ang mag-anak ng upuan
TTalasalitaan: makipaggitgitan alangan
Pagsasanay 28
ANG BATANG PALABOY
Isa si Jose sa mga batang palaboy sa lansangan.
Magaga siyang naulila. Tumakas siya sa bahay-
ampunang kumupkop sa kanya.
Sa araw, inaabangan niya ang bawat paghinto ng mga
sasakyan sa panulukan ng Vito Cruz at nanghihingi siya ng limos
sa mga nakasakay sa kotse, taksi o dyip. Malaki ang kinikita niya
rito. Labis-labis kung ibibili lamang ng pagkain.
Kapag nakasapat na siya, sumasama siya sa ibang tulad
niyang palaboy at kung saan-saan sila nagpupunta. Natuto rin
siyang mandukot at mangulimbat. Sanay na sanay na siyang
makipaghabulan sa mga alagad ng batas. At masuwerte naman
siya dahil kahit minsan, hindi pa siya nadadala o nakukulong sa
presito.
Dahil saw ala siyang tiyak na matutulungan, kung saan-
saan na lamang siya natutulog. Kung minsana ay sa ilalim ng
tulay siya natutulog. Kung minsan humihilera siya kasama ng
ibang bata sa mga sidewalk o sa mga gilid ng underpass.
1. Masarap kaya ang buhay ni Jose?
a. Oo, dahil walang nagagalit sa kanya
b. Hindi, dahil walang nagmamalasakit sa kanya
c. Oo, dahil walang pumipigil sa anumang gawin
niya
2. Kung ikaw si Jose, ano ang iyong gagawin?
a. Magpapalabuy-laboy na lamang ako
b. Magpapaampon ako sa mayamang mag-anak
c. Papasok akong tagapaglinis o utusan upang
tiyak akong may matitirahan, makakainan, at
may pagkakakitaan pa.
3. Maging Mabuti kaya ang kinabukasan ng mga batang
tulad niya?
a. Oo, tiyak silang uunlad
b. Oo, madali silang yayaman
c. Hindi, maaari silang mapalulong sa
masasamang barkada
TTalasalitaan: palaboy mangulimbat kumupkop
Pagsasanay 29
ANG BARYO NI LILIA
Bagong dating si Lilia buhat sa Maynila. Tila hindi
siya makapaniwala. Ito ba ang kanyang baryo?
Matagal nang hindi nakadadalaw si Lilia sa kanilang
baryo simula nang papag-aralin siya sa Maynila. Anong laki ng
ipinabago ng Sta. Lucia. May elektrisidad na rito. May pinta na
ang karamihan sa mga bahay at may kanya-kanya pang bakod.
Sementado ang mga daan bagaman makikipot.
Nang hapang yaon, niyakag siya ng kanyang pinsang
mamasyal sa liwasan. Magandang-maganda ang liwanasn at
punong-puno ito ng mga tao. May pulong ang mga mamamayan.
Nagbabalak silang magtayo ng kooperatiba at iba pang mga
proyektong sibiko.
1. Ano ang dapat gawin ni Lilia?
a. Manood na lamang siya
b. Umuwi siya sa kanilang bahay
c. Makilahok siya sa pulong at sa pagbabalik
2. Ano ang nangyayari sa baryo ni Lilia?
a. Nagkakagulo
b. Naghihirap
c. Umuunlad

3. Ano ang mangyayari kung magtutulungan at

magkakaisa ang mga mamamayan sa baryo?
a. Matatalo nila ang ibang baryo
b. Matatagalan bago sila umuunlad
c. Makagagawa sila ng mabubuting proyekto

TTalasalitaan: niyakag kooperatiba liwasan

 Pagsasanay 30 b. Hindi
DUMING LIKHA NG INDUSTRIYALISASYON c. Hindi isinasaad

Napakalawak ng ating mga dagat at napakaraming 3. Ano kaya ang ating dapat gawin sa ating mga ilog at
ilog na mapagkukunan ng panustos na pagkain. Dahil sa
dagat?
industriyalisasyon, dumami ang mga pagawaan at mga
a. Alisan ng tubig
pabrikang nagtatapon ng mga dumi at mga kemikal na
b. Pangalagaan nang wasto
nagpaparumi sa ating mga ilog at dagat, at nagsisilbing
lason sa mga isda at iba pang nangabubuhay sa tubig. c. Huwag nang kunan ng panustos ng pagkain

Dapat gumawa ng paraan ang mga kinauukulan upang

masawata ang pagkasalaula ng ating mga dagat at ilog. Dapat
magkaroon ng sadyang lagusan ng mga dumi ang mga pabrika at
pagawaan upang hindi magsilbing lason ang mga ito sa ating TTalasalitaan: industriyalisasyon panustos
nmga katubigan. Pagkasalaula masawata

1. Ano kaya ang mangyayari kung magpapatuloy ang

pagsalaula sa ating mga ilog at dagat?
a. Aapaw ang mga dagat at ilog
b. Matutuyo ang mga dagat at ilog
c. Maaaring dumating ang araw na mawalan tayo
ng panustos

2. Kabutihan kaya lahat ang naidudulot ng

industriyalisasyon?
a. Oo
 Pagsasanay 31 b. Hindi
SA ORASYON c. Marahil

Magdarapit-hapon na. Masayang-masayang 3. Ano ang dapat gawin ng ibang bata?

naglalaro ng “tumbampreso” ang mga bata. Si Noli ang
a. Huwag na nilang isali sa paglalaro si Edgar
taya. Ibig na ibig niyang mataya si Edgar dahil hindi pa
b. Magsiuwi sila upang makapagdasl ng orasyon
ito natataya magbuhat nang magsimula ang laro.
c. Ipagpatuloy ang paglalaro at humanap ng
Binantayang mabuti ni Noli si Edgar. Sa wakas, “nataya” ibang taya
niya ito.
Humanda na si Edgar upang maging taya. Itatayo na sana
niya ang latang nakatumba nang marinig niya ang tinig ng
kanyang ina. TInatawag siya nito upang magdasal ng orasyon.
TTalasalitaan: tumbampreso orasyon nataga
“Ayoko na. Uuwi na ko,” ang sabi ni Edgar sabay takbong
Madaya taya
pauwi.
“Madaya!” ang sigaw ng kanyang mga kalaro. “Hindi ka
na makasasaling muli.”

1. Bakit iniwan ni Edgar ang paglalaro?

a. Madilim na
b. Ayaw niyang maging taya
c. Oras ng pagdarasal ng orasyon ng mag-anak

2. Tam aba ang ginawa ni Edgar?

a. Oo
 Pagsasanay 32 b. Hindi
ANG PANALANGIN NG ISANG INA c. Marahil

Tila bombing sumabog sa pandinig ni Aling Salud 2. Ano kaya ang nangyari sa kanya?
ang sinabi ng manggagamot. “Lukemya ang sakit ni
a. Unti-unti na siyang namamatay
Roman. Maaaring tumagal lamang ng anim na buwan
b. Unti-unti na siyang gumagaling
ang kanyang buhay. Ginagawa naming ang lahat ng
c. Nagdidiliryo na siya
aming makakaya, ngunit ang Diyos lamang ang tanging
pag-asa natin.”
3. Bakit kaya nagkakaganito si Ramon?
Matagal bago natanggap ni Aling Salud ang katotohanang
sinabi ng doktor. Ayaw niyang maniwala. Awang-awa siya sa
a. Nilalaro siya ng mga anghel
kanyang anak. b. Nagkamali ng sapantaha ang doktor
c. Dininig ng Diyos ang panalangin ni Aling
Inilaan ni Aling Salud ang lahat ng kanyang sandali sap
ag-aaruga sa anak. Hindi niya ipinahahalata rito na wala na itong Salud
pag-asang gumaling. Lagi siyang masaya. Ngunit sa bawat oras,
sa bawat sandal, walang dinarasal si Aling Salud kundi, “Diyos
ko, pagalingin po ninyo ang aking anak.”
Patuloy ang mga manggagamot sa paglalapat ng lunas kay TTalasalitaan: inilaan namumutawi
Roman. Alam nilang walang nang pag-asang gumaling pa ito.
Unit-unit, nagkukulay na si Roman. May ngiti nang
namumutawii sa kanyang mga labi. Malapit nang dumating ang
taning na anim na buwan sa kanya!

1. Gumaling kaya si Ramon?

a. Oo
 Pagsasanay 33
2. Bakit kaya siya nanalo?
a. Mahuhusay ang mga kalaban ngunit
ANG PAGTUGTOG NI ELNORA
ninerbiyos silang lahat
Kasali si Elnora sa paligsahan sa pagtugtog ng b. Higit siyang humusay sa mga kalaban dahil
piyano. Limampung libo ang ibibigay na premyo sa nag-ensayo siya nang puspusan
mananalo.
c. Ginayuma niya ang mga hurado
Sumali si Elnora sa audition. Nakita niya at napakinggan
ang mga kalaban. Kayhuhusay nila! May talion si Elnora.
3. Maganda kaya ang kinabukasan ni Elnora sa larangan
Mabuti na lamang at nakapasa siya sa audition. Sa isang buwan
pa ang pinakapaligsahan. Gaganapin ito sa Cultural Center. ng pagtugtog?
Tiyak na marami ang dadalo rito. Napaka laking karangalan ang a. Oo
manalo rito. b. Hindi
Araw-araw, nag-eensayo si Elnora. Isa lamang ang c. Marahil
paglalabanang piyesa. Umagang-umaga pa lamang ay
tumutugtog na siya. Sa tanghali, babalik siya sa piyano
pagkakain. Gabing-gab na kung tumigil siya sa pagsasanay.
Dumating ang araw ng paligsahan. Ibinuhos ni Elnora ang lahat TTalasalitaan: premyo nabatubalani hurado
ng kanyang makakaya. May damdamin ang kanyang pagtipa sa
piyano. Nabatubalani ang mga manonood at ang hurado. Nang
ihayag ang nanalo, hindi makapaniwala si Elnora.

1. Si Elnora kaya ang nanalo?

a. Oo
b. Hindi
c. Marahil
 Pagsasanay 34 5. Kabutihan kaya lahat ang naidudulot ng
ULIRANG MAG-AARAL industriyalisasyon?
d. Oo
Sa paaralan, si Fely ang pinakamarunong. Bukod e. Hindi
ditto, siya rin ang pinakamabait. Pinupuri siya ng mga
f. Hindi isinasaad
guro. Kapag may gagawing huwaran na ulirang mag-
aaral, siya ang unang-unang nasasaisip ng lahat.
6. Ano kaya ang ating dapat gawin sa ating mga ilog at
Ngunit may isang tanging kapintasan si Fely. Pilay siya dagat?
kahit ano ang gawin niya, hindi niya maitago ang kapansanang
ito. Nagkasakit siya ng polyo noong maliit pa isya. d. Alisan ng tubig
e. Pangalagaan nang wasto
Hindi lahat ng kamag-aral ni Fely ay humahanga sa kanya.
May naiinis din sa kanya tulad ni Lita. Marunong din si Lita at
f. Huwag nang kunan ng panustos ng pagkain
bibo. Nagtataka siyang kung bakit si Fely lamang ang laging
pinupuri ng mga guro. “Makikita niya,” ang nasabi ni Litas a
sarili.
Isang araw, TTalasalitaan: industriyalisasyon panustos
Pagkasalaula masawata

4. Ano kaya ang mangyayari kung magpapatuloy ang

pagsalaula sa ating mga ilog at dagat?
d. Aapaw ang mga dagat at ilog
e. Matutuyo ang mga dagat at ilog
f. Maaaring dumating ang araw na mawalan tayo
ng panustos
 Pagsasanay 35 b. ambulansiya
c. kotse ng pulis

JAYWALKER SI ALING TISYA

2. Sino kaya ang mga sakay nito?
Sanay na sanay na si Aling Tisya na tumawid kahit
saan patungong palengke. Naku, nakaiinis naman ang a. mga pulis
pagbabawal sa pagtawid sa gitna ng kalsada! Kadalasan, b. mga bumbero
lalakad ka pa hanggang dulo upang makatawid sa mga c. mga manggagamot
kantong may guhit na tawiran. Malaking abala ito sa
oras. Sa halip na malapit na ay lalayo ka pa. Kung hindi
nga lamang hinuhuli at pinagmumulta ang mga 3. Ano kaya ang kanilang gagawin kay Aling Tisya?
jaywalker, ang dali na niyang makatawid kahit saan. a. Ipapasyal siya.
Nang umagang yaon, tinanghali ng gising si Aling
b. Huhulihin siya.
Tisya. Naku, mauubusan siya ng sariwang isda sa
palengke! Maaaring gahulin siya sa oras ng pagluluto. c. Itatakbo siya.

Hindi na nakuhang mag-almusal ni Aling Tisya.

Dali-dali siyang sumugod sa palengke. Hindi niya Talasalitaan: jaywalker gahulin
inalintana ang mabibilis na sasakyan. Aha! Walang Pagsasanay 36
nakabantay na pulis kaya tumawid siya. Biglang tumigil
ang isang kotse sa kanyang tapat. May sakay itong
dalawang taong nakasuot ng unipormeng abuhing asul. NOONG BAGYO
Sama-samang natutulog ang mag-anak. Ginising
1. Ano kaya ang sasakyang ito? sila ng malakas na yanig ng bahay. Likha ito ng malakas
na salpok ng tubig sa dingding. Tinangay ng umaagos na
a. bumbero
baha ang kanilang bahay-kubo.
 Tila balsang inanod ng tubig ang kanilang bahay.
Minsan silang mapalubog, minsang mapasabit marahil
sa poste ng ibang bahay, at minsang bumangga sa kung
anu-anong bagay.
Sa kabutihang-palad, natangay nang buo ang
kanilang silid- tulugan, kaya sa ganitong pangyayari
sama-sama pa rin silang mag- anak. Tatlong araw at
tatlong gabi na silang walang makain at mainom maliban
sa mga patak ng ulang sinasalo nila ng kanilang mga
palad. Nag-iiyakan na sa gutom ang mga bata. Patuloy
pa rin ang pagtaas ng tubig. Walang sinumang
nakaaalam kung saan sila napadpad.
Sa wakas, mayroon silang narinig na tunog ng
motor sa dakong itaas. Papalapit ito sa kanila.
1. Makaliligtas pa kaya ang mag-anak?
a. Oo
b. Hindi
c. Hindi isinasaad
2. Ano kaya ang dumarating na yaon?
a. bapor
b. dyip o trak
c. helikopter
3. Ano kaya ang gagawin nito?
a. Kukuhanan sila ng larawan.
b. Pababayaan sila.
c. Tutulungan silang lumikas sa ligtas sa pook.
Talasalitaan: inanod balsa napadpad
Pagsasanay 37
SANDAANG PISO
Walang ganang kumain si Arturo noong tanghaliang iyon.
Tamilmil siyang kumain at tila napatutulala.
"O, bakit? Hindi ka naman dating ganyan. Tiyak na may
nangyari sa iyo. Bakit di mo sabihin sa akin? Ano ang nangyari
sa iyo?" ang tanong ng ina sa kanya. "Nakagalitan ka ba ng
guro?"
"Hindi po," ang tugon ni Arturo na hindi makatingin sa
ina. "Inay, nawala po ang ibinigay ninyong 100.00 sa akin na
pambili ng mga kagamitan sa Work Education," ang sabi ni
Arturo.
"Ngunit, bakit?"
"Inay, hindi po totoong nawala, natalo po ako sa
pustahan."
"Ano? Bakit ka nakipagpustahan nang gayong kalaki?
Hindi mo ba alam na sugal din iyon?"
 "Hindi na po ako uulit." ang samo ni Arturo.
"Sige. Patatawarin kita. Bibigyan kita uli ng P100.00
upang makabili ng mga kagamitan. Ngunit magmula ngayon, sa
loob ng isang buwan, dalawampung piso na lamang ang ibibigay
ko sa iyong baon sa halip na apatnapung piso. Dapat kang
magtanda," ang mahinahong sagot ng kanyang Ina
1. Tama ba ang ginawa ng ina ni Arturo?
a. Oo
b. Hindi
c. Marahil
2. Mabuti ba ang pakikipagpustahan?
a. Oo, dahil nakalilibang ito.
b. Oo, darami ang iyong salapi kapag nanalo ka.
c. Hindi, dahil isa itong uri ng pagsusugal.
3. Makikipagpustahan pa kaya si Arturo?
a. Oo, babawiin niya ang natalo sa kanya.
b. Marahil, pagkatapos ng isang buwan.
c. Hindi na at madadala na siya.
Talasalitaan: tamilmil pustahan
Pagsasanay 38
ANG PISTA SA STA
Pinagdarayo ng marami ang pista sa bayan ng Sta. Ana.
Kapag pista, napalilibutan ng ilaw ang lahat ng kalsada.
Maliwanag na maliwanag ang mga ito sa gabi. May mga arko sa
bawat sona. Nagtitimpalakan ang mga ito sa ganda.
Sa liwasang-bayan, sarisari ang mga paligsahan at palaro.
May mga torneo ng basketball, huego de anilo, palosebo, at iba
pa.
Sa parke sa may simbahan, may mga tsubibo at mga
palabas. Hindi mo naloy malaman kung alin ang uunahing
panoorin.
Sa araw ng kapistahan, maagang-maaga pa lamang ay
lumiligid na ang mga banda ng musiko. Napakaraming banda ng
musikong tumutugtog sa maghapon.
Dating nang dating ang mga bisita. Maraming handa sa
bawat bahay. Hindi matapus-tapos ang pagpapalabas ng mga
pagkain at inumin. Hatinggabi na kung matapos ang pista.
Ngunit nitong taong ito, hindi na gayon ang pista. Wala
nang mga ilaw sa kalsada. Walang arko ang bawat sona, walang
palabas sa liwasan at wala na rin ang tsubibo. lisa na lamang ang
banda ng musikong lumigid sa buong bayan. Kakaunti na
lamang ang mga taong.
 lisa lamang ang hindi nagbago. Marami rin ang umilaw sa
prusisyon ng Santang patron ng mga taga-Sta. Ana
1. Bakit kaya nagkaganito ang pista sa Sta. Ana?
a. Naghirap na ang mga taga-Sta. Ana.
b. Ipinagbabawal ng pamahalaan ang pagdiriwang ng mga pista.
c. Natuto nang wastong paraan ng pagdiriwang ng pista ang mga
tao.
2. Dapat kayang gumasta nang labis ang mga tao sa pagdiriwang
ng pista?
a. Hindi, dahil pagluluho na ito.
b. Oo, dahil minsan lamang sa isang taon ito idinaraos.
c. Oo, dahil ito na ang nakagisnan ng mga mamamayan.
3. Saan kaya natutuhan ng mga Pilipino ang luhong ganito
tuwing may pista?
a. sa mga Amerikano
b. sa mga Hapones
c. sa mga Español
Talasalitaan: arko tormeo palosebo
Pagsasanay 39
ANG "PAINTING" NI PERLA
May ugaling mapagmataas si Perla. Walang mabuti kundi
siya. Walang maganda kundi siya. May pintas siya sa halos lahat
ng bagay na kanyang makita.
Isang araw, isinama siya ng kanyang ina upang pumili
painting na ilalagay sa kanilang aklatan.
"Ang hirap pumili," ang sabi ng kanyang ina. "Kay
gaganda kasing lahat."
"Ang papangit nga. Painting na ba iyan at ang mamahal
pa?
Kahit ibigay lang sa akin iyan ay hindi ko tatanggapin,
bibilhin pa ninyo?" ang may pagmamalaking sabi ni Perla.
"Huwag kang lubhang mataas magsalita. Hindi mo naman
kayang gumawa ng ganito," ang sabi ng Ina.
"Sino ang may sabi sa inyo? Kaya kong gumawa niyan.
Higit pang maganda!"
Upang bigyan ng aral si Perla, bumili ng pintura at pinsel
ang kanyang ina. "Tingnan ko kung gaano ka kagandang
magpinta. Ipakita mo sa akin ang iyong magagawa."
Nagsimulang magpinta si Perla. Kayhirap pala! Ni puno
ay hindi niya kayang ipinta nang maganda. Hindi naglaon,
nakatungong lumapit si Perla sa kanyang ina.
1. Maganda kaya ang ipininta ni Perla?
a. Oo makitang nagulat siya. Pinaikut-ikot siya ng taksi gayong
malapit lamang ang kanyang pupuntahan. Malaki tuloy ang
b. Hindi
naibayad niya sa taksi. Kung sabagay tunay namang nakalilito
c. Marahil ang mabigat na trapiko.
2. Bakit siya lumapit sa kanyang ina? May dumating na sulat kay Mang Gorio na galing sa
a. Hihingi siya ng paumanhin. kanyang anak sa Maynila. Bibinyagan ang kanyang kauna-
unahang apo. Sabik na sabik na siyang makita ito.
b. Ipagmamalaki niya ang kanyang ipininta.
c. Itatanghal nila upang ipagbili ang kanyang naipinta.
1. Pumunta kaya si Mang Gorio sa Maynila?
3. Maging mapagmataas pa kaya si Perla?
a. Oo
a. Oo
b. Hindi
b. Hindi na
c. Marahil
c. Marahil
2. Ano ang dapat niyang gawin kung pupunta siya sa Maynila?
a. Huwag nang sumakay sa taksi.
Talasalitaan: mapagmataas pinsel
b. Magdala ng baril upang magamit sa mga manloloko.
c. Mag-ingat sa mandurukot at manloloko.
Pagsasanay 40
3. Ano kaya ang kanyang mapapansin ngayon sa Maynila?
LULUWAS O HINDI?
a. Lalong gumulo rito.
Matagal nang hindi nakaluluwas sa Maynila si Mang
b. Malaki ang ipinagbago at ibinuti ng lungsod.
Gorio. Kung maaari nga lamang na huwag na siyang lumuwas ay
hindi na siya luluwas. Noong huling luwas niya, nadukutan siya c. Wala nang mga dyip at taksi rito
sa pagkababang- pagkababa sa tren. Kamuntik na rin siyang
mabundol ng isang humahagibis na dyip habang nag-aabang ng
masasakyang taksi. Pinagtawanan pa siya ng tsuper ng dyip nang Talasalitaan: humahagibis nadukutan nakalilito