။ နမေ တဿ ဘဂဝတေ အရဟတေ သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

ဒီဃနိကယေ
မဟဝဂ္ဂပဠိ
၉. မဟသတိပဋ္ဌနသု တ္တံ

၃၇၂. ဧဝံ မေ သု တံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝ ကု ရူ သု ဝိဟရတိ ကမ္မသဓမ္မံ နမ ကု ရူ နံ နိဂမေ။ တတြ ခေ ဘဂဝ ဘိက္ခူ အမ
န္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝေ’’တိ။ ‘‘ဘဒ္ဒန္တေ’’တိ [ဘဒန္တေတိ (သီ. သျ. ပီ.)] တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတေ ပစ္စဿေသုံ ။ ဘဂဝ ဧတဒဝေ
စ–

ဥဒ္ဒေသေ

၃၇၃. ‘‘ဧကယနေ အယံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေ သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယ၊ သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မယ ဒု က္ခဒေမနဿနံ အတ္ထ င်္ဂ မယ
ဉယဿ အဓိဂမယ နိဗ္ဗနဿ သစ္ဆိကိရိယယ၊ ယဒိဒံ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌန။

‘‘ကတမေ စတ္တ ရေ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ ဝိနေယျ လေကေ
အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ၊ ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိဟရတိ အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ၊ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ၊ စိ
တ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ ဝိဟရတိ အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ
အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ။

ဥဒ္ဒေသေ နိဋ္ဌိတေ။

ကယနု ပဿန အနပနပဗ္ဗံ

၃၇၄. ‘‘ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရညဂတေ ဝ ရု က္ခမူ လဂ
တေ ဝ သု ညဂရဂတေ ဝ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အဘု ဇိတွ ဥဇုံ ကယံ ပဏိဓယ ပရိမု ခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွ။ သေ သတေဝ
အဿသတိ၊ သတေဝ ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝ အဿသန္တေ ‘ဒီဃံ အဿသမီ’တိ ပဇနတိ၊ ဒီဃံ ဝ ပဿသန္တေ ‘ဒီဃံ ပဿ
သမီ’တိ ပဇနတိ။ ရဿံ ဝ အဿသန္တေ ‘ရဿံ အဿသမီ’တိ ပဇနတိ၊ ရဿံ ဝ ပဿသန္တေ ‘ရဿံ ပဿသမီ’တိ ပဇန
တိ။ ‘သဗ္ဗကယပဋိသံ ဝေဒီ အဿသိဿမီ’တိ သိက္ခတိ ၊ ‘သဗ္ဗကယပဋိသံ ဝေဒီ ပဿသိဿမီ’တိ သိက္ခတိ။ ‘ပဿမ္ဘယံ
ကယသင်္ခ ရံ အဿသိဿမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘ပဿမ္ဘယံ ကယသင်္ခ ရံ ပဿသိဿမီ’တိ သိက္ခတိ။

‘‘သေယျထပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခေ ဘမကရေ ဝ ဘမကရန္တေဝသီ ဝ ဒီဃံ ဝ အဉ္ဆန္တေ ‘ဒီဃံ အဉ္ဆမီ’တိ ပဇနတိ၊ ရဿံ ဝ အဉ္ဆ
န္တေ ‘ရဿံ အဉ္ဆမီ’တိ ပဇနတိ ဧဝမေဝ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝ အဿသန္တေ ‘ဒီဃံ အဿသမီ’တိ ပဇနတိ၊ ဒီဃံ ဝ
ပဿသန္တေ ‘ဒီဃံ ပဿသမီ’တိ ပဇနတိ၊ ရဿံ ဝ အဿသန္တေ ‘ရဿံ အဿသမီ’တိ ပဇနတိ၊ ရဿံ ဝ ပဿသန္တေ
‘ရဿံ ပဿသမီ’တိ ပဇနတိ။ ‘သဗ္ဗကယပဋိသံ ဝေဒီ အဿသိဿမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘သဗ္ဗကယပဋိသံ ဝေဒီ ပဿသိဿ
မီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘ပဿမ္ဘယံ ကယသင်္ခ ရံ အဿသိဿမီ’တိ သိက္ခတိ၊ ‘ပဿမ္ဘယံ ကယသင်္ခ ရံ ပဿသိဿမီ’တိ သိက္ခ
တိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ကယေ
ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု
ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ကယေ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ
ယ အနိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေ [ဧဝမ္ပိ (သီ. သျ. ပီ.)]၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ က
ယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။

အနပနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ကယနု ပဿန ဣရိယပထပဗ္ဗံ

၃၇၅. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဂစ္ဆန္တေ ဝ ‘ဂစ္ဆမီ’တိ ပဇနတိ၊ ဌိတေ ဝ ‘ဌိတေမှီ’တိ ပဇနတိ၊ နိသိန္နေ ဝ ‘နိသိန္နေမှီ’တိ
ပဇနတိ၊ သယနေ ဝ ‘သယနေမှီ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ ယထ ဝ ပနဿ ကယေ ပဏိဟိတေ ဟေတိ၊ တထ တထ နံ ပဇနတိ။
ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ကယေ ကယ
နု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ
ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ကယေ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ အ
နိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။
ဣရိယပထပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ကယနု ပဿန သမ္ပဇနပဗ္ဗံ

၃၇၆. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အဘိက္က န္တေ ပဋိက္က န္တေ သမ္ပဇနကရီ ဟေတိ၊ အလေကိတေ ဝိလေကိတေ သမ္ပဇနကရီ
ဟေတိ၊ သမိဉ္ဇိတေ ပသရိတေ သမ္ပဇနကရီ ဟေတိ၊ သင်္ဃ ဋိပတ္တ စီဝရဓရဏေ သမ္ပဇနကရီ ဟေတိ၊ အသိတေ ပီတေ ခယိ
တေ သယိတေ သမ္ပဇနကရီ ဟေတိ၊ ဥစ္စရပဿဝကမ္မေ သမ္ပဇနကရီ ဟေတိ၊ ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သု တ္တေ ဇဂရိတေ ဘ
သိတေ တု ဏှီဘဝေ သမ္ပဇနကရီ ဟေတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရ
တိ။

သမ္ပဇနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ကယနု ပဿန ပဋိကူ လမနသိကရပဗ္ဗံ

၃၇၇. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကယံ ဥဒ္ဓံ ပဒတလ အဓေ ကေသမတ္ထက တစပရိယန္တံ ပူ ရံ နနပ္ပကရဿ အ
သု စိနေ ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကယေ ကေသ လေမ နခ ဒန္တ တစေ၊ မံ သံ နှ ရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ၊ ဟဒယံ ယကနံ
ကိလေမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖသံ ၊ အန္တံ အန္တဂု ဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ [ကရီသံ မတ္ထလု င်္ဂံ (က.)]၊ ပိတ္တံ သေမှံ ပု ဗ္ဗေ လေဟိတံ သေဒေ
မေဒေ၊ အဿု ဝသ ခေဠေ သိင်္ဃ ဏိက လသိက မု တ္တ ’န္တိ။

‘‘သေယျထပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥဘတေမု ခ ပု တေဠိ [မူ တေဠီ (သျ.)၊ မု တေလိ (ပီ.)] ပူ ရ နနဝိဟိတဿ ဓညဿ၊ သေယျထိဒံ
သလီနံ ဝီဟီနံ မု ဂ္ဂနံ မသနံ တိလနံ တဏ္ဍုလနံ ။ တမေနံ စက္ခုမ ပု ရိသေ မု ဉ္စိတွ ပစ္စဝေက္ခေယျ – ‘ဣမေ သလီ၊ ဣမေ ဝီဟီ
ဣမေ မု ဂ္ဂ ဣမေ မသ ဣမေ တိလ ဣမေ တဏ္ဍုလ’တိ။ ဧဝမေဝ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကယံ ဥဒ္ဓံ ပဒတလ အ
ဓေ ကေသမတ္ထ က တစပရိယန္တံ ပူ ရံ နနပ္ပကရဿ အသု စိနေ ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကယေ ကေသ လေမ။ပေ.။
မု တ္တ ’န္တိ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။

ပဋိကူ လမနသိကရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ကယနု ပဿန ဓတု မနသိကရပဗ္ဗံ

၃၇၈. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကယံ ယထဌိတံ ယထပဏိဟိတံ ဓတု သေ ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ
ကယေ ပထဝီဓတု အပေဓတု တေဇေဓတု ဝယေဓတူ ’တိ။

‘‘သေယျထပိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခေ ဂေဃတကေ ဝ ဂေဃတကန္တေဝသီ ဝ ဂဝိံ ဝဓိတွ စတု မဟပထေ ဗိလသေ ဝိဘဇိတွ နိ
သိန္နေ အဿ၊ ဧဝမေဝ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကယံ ယထဌိတံ ယထပဏိဟိတံ ဓတု သေ ပစ္စဝေက္ခတိ – ‘အတ္ထိ
ဣမသ္မိံ ကယေ ပထဝီဓတု အပေဓတု တေဇေဓတု ဝယေဓတူ ’တိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။

ဓတု မနသိကရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ကယနု ပဿန နဝသိဝထိကပဗ္ဗံ

၃၇၉. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကယ ဆဍ္ဍိတံ ဧကဟမတံ ဝ ဒွီဟမတံ ဝ တီဟ
မတံ ဝ ဥဒ္ဓုမတကံ ဝိနီလကံ ဝိပု ဗ္ဗကဇတံ ။ သေ ဣမမေဝ ကယံ ဥပသံ ဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေ ကယေ ဧဝံ ဓမ္မေ ဧဝံ ဘဝီ ဧ
ဝံ အနတီတေ’တိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကယ ဆဍ္ဍိတံ ကကေဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ ကု လလေဟိ ဝ ခဇ္ဇ
မနံ ဂိဇ္ဈေဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ ကင်္ကေ ဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ သု နခေဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ ဗျဂ္ဃေဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ ဒီပီဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ သိင်္ဂ လေဟိ ဝ [ဂိဇ္ဈေ
ဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ ၊ သု ဝနေဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ ၊ သိဂလေဟိ ဝ ခဇ္ဇမနံ ၊ (သျ. ပီ.)] ခဇ္ဇမနံ ဝိဝိဓေဟိ ဝ ပဏကဇတေဟိ ခဇ္ဇမနံ ။ သေ ဣ
မမေဝ ကယံ ဥပသံ ဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေ ကယေ ဧဝံ ဓမ္မေ ဧဝံ ဘဝီ ဧဝံ အနတီတေ’တိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကယ ဆဍ္ဍိတံ အဋ္ဌိကသင်္ခ လိကံ သမံ သလေဟိတံ နှ ရု
သမ္ဗန္ဓံ ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသင်္ခ လိကံ နိမံ သလေဟိတမက္ခိတံ နှ ရု သမ္ဗန္ဓံ ။ပေ.။ အဋ္ဌိကသင်္ခ လိကံ အပဂတမံ သလေဟိတံ နှ ရု သမ္ဗန္
ဓံ ။ပေ.။ အဋ္ဌိကနိ အပဂတသမ္ဗန္ဓနိ [အပဂတနှ ရု သမ္ဗန္ဓနိ (သျ.)] ဒိသ ဝိဒိသ ဝိက္ခိတ္တ နိ၊ အညေန ဟတ္ထဋ္ဌိကံ အညေန ပဒဋ္ဌိ
ကံ အညေန ဂေပ္ဖကဋ္ဌိကံ [‘‘အညေန ဂေပ္ဖကဋ္ဌိက’’န္တိ ဣဒံ သီ. သျ. ပီ. ပေတ္ထ ကေသု နတ္ထိ] အညေန ဇင်္ဃ ဋ္ဌိကံ အညေန
ဦရု ဋ္ဌိကံ အညေန ကဋိဋ္ဌိကံ [အညေန ကဋဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌဋ္ဌိကံ အညေန ကဏ္ဍကဋ္ဌိကံ အညေန ဖသု ကဋ္ဌိကံ အညေန ဥ
ရဋ္ဌိကံ အညေန အံ သဋ္ဌိကံ အညေန ဗဟု ဋ္ဌိကံ (သျ.)] အညေန ဖသု ကဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌိဋ္ဌိကံ အညေန ခန္ဓဋ္ဌိကံ [အညေန
ကဋဋ္ဌိကံ အညေန ပိဋ္ဌဋ္ဌိကံ အညေန ကဏ္ဍကဋ္ဌိကံ အညေန ဖသု ကဋ္ဌိကံ အညေန ဥရဋ္ဌိကံ အညေန အံ သဋ္ဌိကံ အညေန ဗ
ဟု ဋ္ဌိကံ (သျ.)] အညေန ဂီဝဋ္ဌိကံ အညေန ဟနု ကဋ္ဌိကံ အညေန ဒန္တဋ္ဌိ ကံ အညေန သီသကဋဟံ ။ သေ ဣမမေဝ ကယံ ဥပ
သံ ဟရတိ – ‘အယမ္ပိ ခေ ကယေ ဧဝံ ဓမ္မေ ဧဝံ ဘဝီ ဧဝံ အနတီတေ’တိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ။ပေ.။ ဝိဟရတိ။

‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သေယျထပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကယ ဆဍ္ဍိတံ အဋ္ဌိကနိ သေတနိ သင်္ခ ဝဏ္ဏ ပဋိဘဂနိ။
ပေ.။ အဋ္ဌိကနိ ပု ဉ္ဇကိတနိ တေရေဝဿိကနိ ။ပေ.။ အဋ္ဌိကနိ ပူ တီနိ စု ဏ္ဏ ကဇတနိ။ သေ ဣမမေဝ ကယံ ဥပသံ ဟရတိ –
‘အယမ္ပိ ခေ ကယေ ဧဝံ ဓမ္မေ ဧဝံ ဘဝီ ဧဝံ အနတီတေ’တိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ က
ယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝ
ယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ကယေ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္
စု ပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ အနိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ
ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။

နဝသိဝထိကပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

စု ဒ္ဒသ ကယနု ပဿန နိဋ္ဌိတ။

ဝေဒနနု ပဿန

၃၈၀. ‘‘ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သု ခံ ဝ ဝေဒနံ ဝေဒယမ
နေ ‘သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ ။ ဒု က္ခံ ဝ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ။ အဒု က္ခမသု ခံ ဝ
ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ။ သမိသံ ဝ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘သမိသံ သု ခံ ဝေဒနံ
ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ၊ နိရမိသံ ဝ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘နိရမိသံ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ။ သမိသံ ဝ ဒု က္ခံ
ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘သမိသံ ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ၊ နိရမိသံ ဝ ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘နိရမိသံ ဒု က္ခံ ဝေဒနံ
ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ။ သမိသံ ဝ အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘သမိသံ အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ၊
နိရမိသံ ဝ အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘နိရမိသံ အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’တိ ပဇနတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ
ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိ
ဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဝေဒနသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဝေဒနသု ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ
ဝေဒနသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဝေဒန’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ အ
နိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိဟရတိ။

ဝေဒနနု ပဿန နိဋ္ဌိတ။

စိတ္တ နု ပဿန

၃၈၁. ‘‘ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သရဂံ ဝ စိတ္တံ ‘သရဂံ စိတ္တ ’န္တိ
ပဇနတိ၊ ဝီတရဂံ ဝ စိတ္တံ ‘ဝီတရဂံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ သဒေသံ ဝ စိတ္တံ ‘သဒေသံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ၊ ဝီတဒေသံ ဝ စိတ္တံ ‘ဝီတ
ဒေသံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ သမေဟံ ဝ စိတ္တံ ‘သမေဟံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ၊ ဝီတမေဟံ ဝ စိတ္တံ ‘ဝီတမေဟံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ သင်္ခိ
တ္တံ ဝ စိတ္တံ ‘သင်္ခိတ္တံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ၊ ဝိက္ခိတ္တံ ဝ စိတ္တံ ‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ မဟဂ္ဂတံ ဝ စိတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇန
တိ၊ အမဟဂ္ဂတံ ဝ စိတ္တံ ‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ သဥတ္တ ရံ ဝ စိတ္တံ ‘သဥတ္တ ရံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ၊ အနု တ္တ ရံ ဝ စိတ္တံ ‘အနု
တ္တ ရံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ သမဟိတံ ဝ စိတ္တံ ‘သမဟိတံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ၊ အသမဟိတံ ဝ စိတ္တံ ‘အသမဟိတံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။
ဝိမု တ္တံ ဝ စိတ္တံ ‘ဝိမု တ္တံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ အဝိမု တ္တံ ဝ စိတ္တံ ‘အဝိမု တ္တံ စိတ္တ ’န္တိ ပဇနတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ
ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ စိ
တ္တ သ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ စိတ္တ သ္မိံ ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ စိတ္တ သ္မိံ ဝိဟရတိ၊ ‘အတ္ထိ စိတ္တ ’န္တိ ဝ
ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ အနိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ
ဥပဒိယတိ ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ ဝိဟရတိ။

စိတ္တ နု ပဿန နိဋ္ဌိတ။

ဓမ္မနု ပဿန နီဝရဏပဗ္ဗံ

၃၈၂. ‘‘ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ
ပဉ္စသု နီဝရဏေသု ။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝရဏေသု ?

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ကမစ္ဆန္ဒံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ကမစ္ဆန္ဒေ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ကမစ္ဆန္ဒံ
‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ကမစ္ဆန္ဒေ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ကမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ
ကမစ္ဆန္ဒဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီနဿ ကမစ္ဆန္ဒဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဗျပဒံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဗျပဒေ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဗျပဒံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဗျပဒေ’တိ ပ
ဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ဗျပဒဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ ဗျပဒဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇန
တိ၊ ယထ စ ပဟီနဿ ဗျပဒဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓ’န္တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ထိနမိဒ္ဓ’န္တိ
ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ
ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီနဿ ထိနမိဒ္ဓဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စ’န္တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စံ ‘နတ္ထိ မေ အ
ဇ္ဈတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စ’န္တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ ဥဒ္ဓစ္စ
ကု က္က ုစ္စဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီနဿ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ
ဝိစိကိစ္ဆ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နယ ဝိစိကိစ္ဆယ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နယ ဝိစိကိစ္ဆယ ပဟနံ ဟေ
တိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီနယ ဝိစိကိစ္ဆယ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု
ပဿီ ဝိဟရတိ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ
ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ ‘အတ္ထိ ဓမ္မ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ အ
နိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု နီဝ
ရဏေသု ။

နီဝရဏပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဓမ္မနု ပဿန ခန္ဓပဗ္ဗံ

၃၈၃. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပဒနက္ခန္ဓေသု ။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓ
မ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပဒနက္ခန္ဓေသု ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု – ‘ဣတိ ရူ ပံ ၊ ဣတိ ရူ ပဿ သမု ဒယေ၊ ဣတိ
ရူ ပဿ အတ္ထ င်္ဂ မေ; ဣတိ ဝေဒန၊ ဣတိ ဝေဒနယ သမု ဒယေ၊ ဣတိ ဝေဒနယ အတ္ထင်္ဂ မေ; ဣတိ သည၊ ဣတိ သညယ
သမု ဒယေ၊ ဣတိ သညယ အတ္ထင်္ဂ မေ; ဣတိ သင်္ခ ရ၊ ဣတိ သင်္ခ ရနံ သမု ဒယေ၊ ဣတိ သင်္ခ ရနံ အတ္ထင်္ဂ မေ၊ ဣတိ ဝိညဏံ ၊
ဣတိ ဝိညဏဿ သမု ဒယေ၊ ဣတိ ဝိညဏဿ အတ္ထင်္ဂ မေ’တိ၊ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ
ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝ
ယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိ
တ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ၊ အနိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊
ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ပဉ္စသု ဥပဒနက္ခန္ဓေသု ။
ခန္ဓပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဓမ္မနု ပဿန အယတနပဗ္ဗံ

၃၈၄. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရေသု အယတနေသု ။ ကထဉ္စ ပန၊
ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရေသု အယတနေသု ?

‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု စက္ခုဉ္စ ပဇနတိ၊ ရူ ပေ စ ပဇနတိ၊ ယဉ္စ တဒု ဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံ ယေဇနံ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ
အနု ပ္ပန္နဿ သံ ယေဇနဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သံ ယေဇနဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊
ယထ စ ပဟီနဿ သံ ယေဇနဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သေတဉ္စ ပဇနတိ၊ သဒ္ဒေ စ ပဇနတိ၊ ယဉ္စ တဒု ဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံ ယေဇနံ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ သံ
ယေဇနဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သံ ယေဇနဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီ
နဿ သံ ယေဇနဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘ဃနဉ္စ ပဇနတိ၊ ဂန္ဓေ စ ပဇနတိ၊ ယဉ္စ တဒု ဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံ ယေဇနံ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ သံ ယေဇ
နဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သံ ယေဇနဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီနဿ သံ
ယေဇနဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘ဇိဝှ ဉ္စ ပဇနတိ၊ ရသေ စ ပဇနတိ၊ ယဉ္စ တဒု ဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံ ယေဇနံ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ သံ ယေဇ
နဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သံ ယေဇနဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီနဿ သံ
ယေဇနဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘ကယဉ္စ ပဇနတိ၊ ဖေဋ္ဌဗ္ဗေ စ ပဇနတိ၊ ယဉ္စ တဒု ဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံ ယေဇနံ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ သံ
ယေဇနဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သံ ယေဇနဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီ
နဿ သံ ယေဇနဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘မနဉ္စ ပဇနတိ၊ ဓမ္မေ စ ပဇနတိ၊ ယဉ္စ တဒု ဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သံ ယေဇနံ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ သံ ယေဇ
နဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သံ ယေဇနဿ ပဟနံ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ပဟီနဿ သံ
ယေဇနဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု
ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ
ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ၊ အ
နိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ ဆသု အ
ဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရေသု အယတနေသု ။

အယတနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဓမ္မနု ပဿန ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပဗ္ဗံ

၃၈၅. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တ သု ဗေဇ္ဈင်္ဂေ သု ။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေ
သု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တ သု ဗေဇ္ဈင်္ဂေ သု ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ
သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ
စ အနု ပ္ပန္နဿ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ ပရိပူ ရီ
ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယ
သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒေ ဟေ
တိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ ပရိပူ ရီ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။
‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ
‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊
ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ ပရိပူ ရီ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ
မေ အဇ္ဈတ္တံ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥ
ပ္ပန္နဿ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ ပရိပူ ရီ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈ
င်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇန
တိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ ပရိပူ ရီ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ
‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ၊
ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ ပရိပူ ရီ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘သန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘အတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ ၊ အသန္တံ ဝ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခသ
မ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ‘နတ္ထိ မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ’တိ ပဇနတိ၊ ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ တ
ဉ္စ ပဇနတိ၊ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ ပရိပူ ရီ ဟေတိ တဉ္စ ပဇနတိ။

‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု
ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ
ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ ‘အတ္ထိ ဓမ္မ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ အ
နိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ သတ္တ သု
ဗေဇ္ဈင်္ဂေ သု ။

ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။ [ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ၊ ပဌမဘဏဝရံ (သျ.)]

ဓမ္မနု ပဿန သစ္စပဗ္ဗံ

၃၈၆. ‘‘ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ စတူ သု အရိယသစ္စေသု ။ ကထဉ္စ ပန၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓ
မ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ စတူ သု အရိယသစ္စေသု ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒု က္ခ’န္တိ ယထဘူ တံ ပဇနတိ၊ ‘အယံ
ဒု က္ခသမု ဒယေ’တိ ယထဘူ တံ ပဇနတိ၊ ‘အယံ ဒု က္ခနိရေဓေ’တိ ယထဘူ တံ ပဇနတိ၊ ‘အယံ ဒု က္ခနိရေဓဂမိနီ ပဋိပဒ’တိ
ယထဘူ တံ ပဇနတိ။

ပဌမဘဏဝရေ နိဋ္ဌိတေ။

ဒု က္ခသစ္စနိဒ္ဒေသေ

၃၈၇. ‘‘ကတမဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခံ အရိယသစ္စံ ? ဇတိပိ ဒု က္ခ၊ ဇရပိ ဒု က္ခ၊ မရဏမ္ပိ ဒု က္ခံ ၊ သေကပရိဒေဝဒု က္ခဒေမနဿု ပယ
သပိ ဒု က္ခ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယေဂေပိ ဒု က္ခေ၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယေဂေပိ ဒု က္ခေ [အပ္ပိယေဟိ။ပေ.။ ဝိပ္ပယေဂေ ဒု က္ခေတိပဌေ
စေဝ တံ နိဒ္ဒေသေ စ ကတ္ထ စိ န ဒိဿတိ၊ အဋ္ဌကထယံ ပိ တံ သံ ဝဏ္ဏန နတ္ထိ]၊ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒု က္ခံ ၊ သင်္ခိတ္တေ န ပဉ္စုပ
ဒနက္ခန္ဓ [ပဉ္စုပဒနက္ခန္ဓပိ (က.)] ဒု က္ခ။

၃၈၈. ‘‘ကတမ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇတိ? ယ တေသံ တေသံ သတ္တ နံ တမှိ တမှိ သတ္တ နိကယေ ဇတိ သဉ္ဇတိ ဩက္က န္တိ အဘိနိဗ္ဗ
တ္တိ ခန္ဓနံ ပတု ဘဝေ အယတနနံ ပဋိလဘေ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇတိ။

၃၈၉. ‘‘ကတမ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရ? ယ တေသံ တေသံ သတ္တ နံ တမှိ တမှိ သတ္တ နိကယေ ဇရ ဇီရဏတ ခဏ္ဍိစ္စံ ပလိစ္စံ ဝလိ
တ္တ စတ အယု နေ သံ ဟနိ ဣန္ဒြိယနံ ပရိပကေ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရ။
၃၉၀. ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မရဏံ ? ယံ [အဋ္ဌကထ ဩလေကေတဗ္ဗ] တေသံ တေသံ သတ္တ နံ တမှ တမှ သတ္တ နိကယ စု
တိ စဝနတ ဘေဒေ အန္တရဓနံ မစ္စု မရဏံ ကလကိရိယ ခန္ဓနံ ဘေဒေ ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿု ပစ္ဆေဒေ၊
ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မရဏံ ။

၃၉၁. ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သေကေ? ယေ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နဂတဿ အညတရည
တရေန ဒု က္ခဓမ္မေန ဖု ဋ္ဌဿ သေကေ သေစန သေစိတတ္တံ အန္တေသေကေ အန္တေပရိသေကေ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သေ
ကေ။

၃၉၂. ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဒေဝေ? ယေ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နဂတဿ အညတရ
ညတရေန ဒု က္ခဓမ္မေန ဖု ဋ္ဌဿ အဒေဝေ ပရိဒေဝေ အဒေဝန ပရိဒေဝန အဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တံ ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခ
ဝေ ပရိဒေဝေ။

၃၉၃. ‘‘ကတမဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခံ ? ယံ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကယိကံ ဒု က္ခံ ကယိကံ အသတံ ကယသမ္ဖဿဇံ ဒု က္ခံ အသတံ
ဝေဒယိတံ ၊ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခံ ။

၃၉၄. ‘‘ကတမဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေမနဿံ ? ယံ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသိကံ ဒု က္ခံ စေတသိကံ အသတံ မနေသမ္ဖဿဇံ ဒု က္ခံ
အသတံ ဝေဒယိတံ ၊ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေမနဿံ ။

၃၉၅. ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပယသေ? ယေ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညတရညတရေန ဗျသနေန သမန္နဂတဿ အညတရ
ညတရေန ဒု က္ခဓမ္မေန ဖု ဋ္ဌဿ အယသေ ဥပယသေ အယသိတတ္တံ ဥပယသိတတ္တံ ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပယသေ။

၃၉၆. ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယေဂေ ဒု က္ခေ? ဣဓ ယဿ တေ ဟေန္တိ အနိဋ္ဌ အကန္တ အမနပ ရူ ပ သဒ္ဒ
ဂန္ဓ ရသ ဖေဋ္ဌဗ္ဗ ဓမ္မ၊ ယေ ဝ ပနဿ တေ ဟေန္တိ အနတ္ထကမ အဟိတကမ အဖသု ကကမ အယေဂက္ခေမကမ၊ ယ တေဟိ
သဒ္ဓိံ သင်္ဂ တိ သမဂမေ သမေဓနံ မိဿီဘဝေ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယေဂေ ဒု က္ခေ။

၃၉၇. ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယေဂေ ဒု က္ခေ? ဣဓ ယဿ တေ ဟေန္တိ ဣဋ္ဌ ကန္တ မနပ ရူ ပ သဒ္ဒ ဂန္ဓ ရသ
ဖေဋ္ဌဗ္ဗ ဓမ္မ၊ ယေ ဝ ပနဿ တေ ဟေန္တိ အတ္ထ ကမ ဟိတကမ ဖသု ကကမ ယေဂက္ခေမကမ မတ ဝ ပိတ ဝ ဘတ ဝ ဘဂိနီ
ဝ မိတ္တ ဝ အမစ္စ ဝ ဉတိသလေဟိတ ဝ၊ ယ တေဟိ သဒ္ဓိံ အသင်္ဂ တိ အသမဂမေ အသမေဓနံ အမိဿီဘဝေ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊
ဘိက္ခဝေ၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယေဂေ ဒု က္ခေ။

၃၉၈. ‘‘ကတမဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒု က္ခံ ? ဇတိဓမ္မနံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ နံ ဧဝံ ဣစ္ဆ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဟေ ဝတ
မယံ န ဇတိဓမ္မ အဿမ၊ န စ ဝတ နေ ဇတိ အဂစ္ဆေယျ’တိ။ န ခေ ပနေတံ ဣစ္ဆယ ပတ္တ ဗ္ဗံ ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ
ဒု က္ခံ ။ ဇရဓမ္မနံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ နံ ဧဝံ ဣစ္ဆ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘အဟေ ဝတ မယံ န ဇရဓမ္မ အဿမ၊ န စ ဝတ နေ ဇရ အဂစ္ဆေ
ယျ’တိ။ န ခေ ပနေတံ ဣစ္ဆယ ပတ္တ ဗ္ဗံ ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒု က္ခံ ။ ဗျဓိဓမ္မနံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ နံ ဧဝံ ဣစ္ဆ ဥပ္ပဇ္ဇတိ
‘အဟေ ဝတ မယံ န ဗျဓိဓမ္မ အဿမ၊ န စ ဝတ နေ ဗျဓိ အဂစ္ဆေယျ’တိ။ န ခေ ပနေတံ ဣစ္ဆယ ပတ္တ ဗ္ဗံ ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န
လဘတိ တမ္ပိ ဒု က္ခံ ။ မရဏဓမ္မနံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ နံ ဧဝံ ဣစ္ဆ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘အဟေ ဝတ မယံ န မရဏဓမ္မ အဿမ၊ န စ ဝတ
နေ မရဏံ အဂစ္ဆေယျ’တိ။ န ခေ ပနေတံ ဣစ္ဆယ ပတ္တ ဗ္ဗံ ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒု က္ခံ ။ သေကပရိဒေဝဒု က္ခဒေမ
နဿု ပယသဓမ္မနံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ နံ ဧဝံ ဣစ္ဆ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘အဟေ ဝတ မယံ န သေကပရိဒေဝဒု က္ခဒေမနဿု ပယသဓမ္မ
အဿမ၊ န စ ဝတ နေ သေကပရိဒေဝဒု က္ခဒေမနဿု ပယသဓမ္မ အဂစ္ဆေယျု’န္တိ။ န ခေ ပနေတံ ဣစ္ဆယ ပတ္တ ဗ္ဗံ ၊ ဣဒမ္ပိ ယမ္ပိ
စ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒု က္ခံ ။

၃၉၉. ‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခိတ္တေ န ပဉ္စုပဒနက္ခန္ဓ ဒု က္ခ? သေယျထိဒံ – ရူ ပု ပဒနက္ခန္ဓေ၊ ဝေဒနု ပဒနက္ခန္ဓေ၊ သညု ပဒန
က္ခန္ဓေ၊ သင်္ခ ရု ပဒနက္ခန္ဓေ၊ ဝိညဏု ပဒနက္ခန္ဓေ။ ဣမေ ဝု စ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခိတ္တေ န ပဉ္စုပဒနက္ခန္ဓ ဒု က္ခ။ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊
ဒု က္ခံ အရိယသစ္စံ ။

သမု ဒယသစ္စနိဒ္ဒေသေ

၄၀၀. ‘‘ကတမဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခသမု ဒယံ [ဒု က္ခသမု ဒယေ (သျ.)] အရိယသစ္စံ ? ယယံ တဏှ ပေနေဗ္ဘဝိက [ပေနေဘဝိ
က (သီ. ပီ.)] နန္ဒီရဂသဟဂတ [နန္ဒိရဂသဟဂတ (သီ. သျ. ပီ.)] တတြတတြဘိနန္ဒိနီ၊ သေယျထိဒံ – ကမတဏှ ဘဝတဏှ
ဝိဘဝတဏှ ။

‘‘သ ခေ ပနေသ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှ ကတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ကတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ? ယံ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧ
တ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။
‘‘ကိဉ္စ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ? စက္ခု လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိ
ဝိသတိ။ သေတံ လေကေ။ပေ.။ ဃနံ လေကေ။ ဇိဝှ လေကေ။ ကယေ လေကေ။ မနေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ
သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘ရူ ပ လေကေ။ သဒ္ဒ လေကေ။ ဂန္ဓ လေကေ။ ရသ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗ လေကေ။ ဓမ္မ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ
တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘စက္ခုဝိညဏံ လေကေ။ သေတဝိညဏံ လေကေ။ ဃနဝိညဏံ လေကေ။ ဇိဝှ ဝိညဏံ လေကေ။ ကယဝိညဏံ လေကေ။
မနေဝိညဏံ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿေ လေကေ။ သေတသမ္ဖဿေ လေကေ။ ဃနသမ္ဖဿေ လေကေ။ ဇိဝှ သမ္ဖဿေ လေကေ။ ကယသမ္
ဖဿေ လေကေ။ မနေသမ္ဖဿေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ။ သေတသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ။ ဃနသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ။ ဇိဝှ သမ္ဖဿဇ
ဝေဒန လေကေ။ ကယသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ။ မနေသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥ
ပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘ရူ ပသည လေကေ။ သဒ္ဒသည လေကေ။ ဂန္ဓသည လေကေ။ ရသသည လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗသည လေကေ။ ဓမ္မသည
လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘ရူ ပသဉ္စေတန လေကေ။ သဒ္ဒသဉ္စေတန လေကေ။ ဂန္ဓသဉ္စေတန လေကေ။ ရသသဉ္စေတန လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတန
လေကေ။ ဓမ္မသဉ္စေတန လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘ရူ ပတဏှ လေကေ။ သဒ္ဒတဏှ လေကေ။ ဂန္ဓတဏှ လေကေ။ ရသတဏှ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗတဏှ လေကေ။ ဓမ္မတဏှ
လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘ရူ ပဝိတက္ကေ လေကေ။ သဒ္ဒဝိတက္ကေ လေကေ။ ဂန္ဓဝိတက္ကေ လေကေ။ ရသဝိတက္ကေ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗဝိတက္ကေ လေ
ကေ။ ဓမ္မဝိတက္ကေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။

‘‘ရူ ပဝိစရေ လေကေ။ သဒ္ဒဝိစရေ လေကေ။ ဂန္ဓဝိစရေ လေကေ။ ရသဝိစရေ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗဝိစရေ လေကေ။ ဓမ္မဝိစ
ရေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧတ္ထ နိဝိသမန နိဝိသတိ။ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခ
သမု ဒယံ အရိယသစ္စံ ။

နိရေဓသစ္စနိဒ္ဒေသေ

၄၀၁. ‘‘ကတမဉ္စ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခနိရေဓံ [ဒု က္ခနိရေဓေ (သျ.)] အရိယသစ္စံ ? ယေ တဿယေဝ တဏှ ယ အသေသဝိရဂနိ
ရေဓေ စဂေ ပဋိနိဿဂ္ဂေ မု တ္တိ အနလယေ။

‘‘သ ခေ ပနေသ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဏှ ကတ္ထ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ကတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ? ယံ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊
ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘ကိဉ္စ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ? စက္ခု လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈ
မန နိရု ဇ္ဈတိ ။ သေတံ လေကေ။ပေ.။ ဃနံ လေကေ။ ဇိဝှ လေကေ။ ကယေ လေကေ။ မနေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧ
တ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘ရူ ပ လေကေ။ သဒ္ဒ လေကေ။ ဂန္ဓ လေကေ။ ရသ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗ လေကေ။ ဓမ္မ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ
တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘စက္ခုဝိညဏံ လေကေ။ သေတဝိညဏံ လေကေ။ ဃနဝိညဏံ လေကေ။ ဇိဝှ ဝိညဏံ လေကေ။ ကယဝိညဏံ လေကေ။
မနေဝိညဏံ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။
‘‘စက္ခုသမ္ဖဿေ လေကေ။ သေတသမ္ဖဿေ လေကေ။ ဃနသမ္ဖဿေ လေကေ။ ဇိဝှ သမ္ဖဿေ လေကေ။ ကယသမ္
ဖဿေ လေကေ။ မနေသမ္ဖဿေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈ
တိ။

‘‘စက္ခုသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ။ သေတသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ ။ ဃနသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ။ ဇိဝှ သမ္ဖဿဇ
ဝေဒန လေကေ။ ကယသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ။ မနေသမ္ဖဿဇ ဝေဒန လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပ
ဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘ရူ ပသည လေကေ။ သဒ္ဒသည လေကေ။ ဂန္ဓသည လေကေ။ ရသသည လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗသည လေကေ။ ဓမ္မသည
လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘ရူ ပသဉ္စေတန လေကေ။ သဒ္ဒသဉ္စေတန လေကေ။ ဂန္ဓသဉ္စေတန လေကေ။ ရသသဉ္စေတန လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတန
လေကေ။ ဓမ္မသဉ္စေတန လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘ရူ ပတဏှ လေကေ။ သဒ္ဒတဏှ လေကေ။ ဂန္ဓတဏှ လေကေ။ ရသတဏှ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗတဏှ လေကေ။ ဓမ္မတဏှ
လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘ရူ ပဝိတက္ကေ လေကေ။ သဒ္ဒဝိတက္ကေ လေကေ။ ဂန္ဓဝိတက္ကေ လေကေ။ ရသဝိတက္ကေ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗဝိတက္ကေ လေ
ကေ။ ဓမ္မဝိတက္ကေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။

‘‘ရူ ပဝိစရေ လေကေ။ သဒ္ဒဝိစရေ လေကေ။ ဂန္ဓဝိစရေ လေကေ။ ရသဝိစရေ လေကေ။ ဖေဋ္ဌဗ္ဗဝိစရေ လေကေ။ ဓမ္မဝိစ
ရေ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတိ ။ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊
ဒု က္ခနိရေဓံ အရိယသစ္စံ ။

မဂ္ဂသစ္စနိဒ္ဒေသေ

၄၀၂. ‘‘ကတမဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခနိရေဓဂမိနီ ပဋိပဒ အရိယသစ္စံ ? အယမေဝ အရိယေ အဋ္ဌင်္ဂိကေ မဂ္ဂေ သေယျထိဒံ –
သမ္မဒိဋ္ဌိ သမ္မသင်္က ပ္ပေ သမ္မဝစ သမ္မကမ္မန္တေ သမ္မအဇီဝေ သမ္မဝယမေ သမ္မသတိ သမ္မသမဓိ။

‘‘ကတမ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မဒိဋ္ဌိ? ယံ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခေ ဉဏံ ၊ ဒု က္ခသမု ဒယေ ဉဏံ ၊ ဒု က္ခနိရေဓေ ဉဏံ ၊ ဒု က္ခနိရေဓဂမိနိ
ယ ပဋိပဒယ ဉဏံ ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မဒိဋ္ဌိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မသင်္က ပ္ပေ? နေက္ခမ္မသင်္က ပ္ပေ အဗျပဒသင်္က ပ္ပေ အဝိဟိံသသင်္က ပ္ပေ၊ အယံ ဝု စ္စတိ ဘိက္ခဝေ၊
သမ္မသင်္က ပ္ပေ။

‘‘ကတမ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မဝစ? မု သဝဒ ဝေရမဏီ [ဝေရမဏိ (က.)] ပိသု ဏယ ဝစယ ဝေရမဏီ ဖရု သယ ဝစယ ဝေရမ
ဏီ သမ္ဖပ္ပလပ ဝေရမဏီ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မဝစ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မကမ္မန္တေ? ပဏတိပတ ဝေရမဏီ အဒိန္နဒန ဝေရမဏီ ကမေသု မိစ္ဆစရ ဝေရမဏီ၊ အယံ ဝု စ္စတိ၊
ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မကမ္မန္တေ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မအဇီဝေ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသဝကေ မိစ္ဆအဇီဝံ ပဟယ သမ္မအဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေတိ၊
အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မအဇီဝေ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မဝယမေ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အနု ပ္ပန္နနံ ပပကနံ အကု သလနံ ဓမ္မနံ အနု ပ္ပဒယ ဆန္ဒံ ဇနေ
တိ ဝယမတိ ဝီရိယံ အရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှ တိ ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နနံ ပပကနံ အကု သလနံ ဓမ္မနံ ပဟနယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝယမ
တိ ဝီရိယံ အရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှ တိ ပဒဟတိ; အနု ပ္ပန္နနံ ကု သလနံ ဓမ္မနံ ဥပ္ပဒယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝယမတိ ဝီရိယံ အရဘတိ
စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှ တိ ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နနံ ကု သလနံ ဓမ္မနံ ဌိတိယ အသမ္မေသယ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝနယ ပရိပူ ရိယ ဆ
န္ဒံ ဇနေတိ ဝယမတိ ဝီရိယံ အရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှ တိ ပဒဟတိ။ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မဝယမေ။

‘‘ကတမ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မသတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ ဝိနေ
ယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ; ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိဟရတိ အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈ
ဒေမနဿံ ; စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ ဝိဟရတိ အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ; ဓမ္မေသု ဓမ္မနု
ပဿီ ဝိဟရတိ အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ။ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မသတိ။

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မသမဓိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကု သလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ
သဝိစရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသု ခံ ပဌမံ ဈနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္က ဝိစရနံ ဝူ ပသမ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသဒနံ စေတသေ ဧကေဒိ
ဘဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစရံ သမဓိဇံ ပီတိသု ခံ ဒု တိယံ ဈနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယ စ ဝိရဂ ဥပေက္ခကေ စ ဝိဟရတိ၊ သ
တေ စ သမ္ပဇနေ၊ သု ခဉ္စ ကယေန ပဋိသံ ဝေဒေတိ၊ ယံ တံ အရိယ အစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကေ သတိမ သု ခဝိဟရီ’တိ တတိယံ
ဈနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သု ခဿ စ ပဟန ဒု က္ခဿ စ ပဟန ပု ဗ္ဗေဝ သေမနဿဒေမနဿနံ အတ္ထင်္ဂ မ အဒု က္ခမသု ခံ ဥပေ
က္ခသတိပရိသု ဒ္ဓိံ စတု တ္ထံ ဈနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ သမ္မသမဓိ။ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု က္ခနိရေဓ
ဂမိနီ ပဋိပဒ အရိယသစ္စံ ။

၄၀၃. ‘‘ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ၊ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝ ဓမ္မေသု ဓ
မ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ၊ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ
ဝ ဓမ္မေသု ဝိဟရတိ။ ‘အတ္ထိ ဓမ္မ’တိ ဝ ပနဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ ပဋိဿတိမတ္တ ယ အ
နိဿိတေ စ ဝိဟရတိ၊ န စ ကိဉ္စိ လေကေ ဥပဒိယတိ။ ဧဝမ္ပိ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ စတူ သု
အရိယသစ္စေသု ။

သစ္စပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဓမ္မနု ပဿန နိဋ္ဌိတ။

၄၀၄. ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌနေ ဧဝံ ဘဝေယျ သတ္တ ဝဿနိ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလနံ အညတရံ
ဖလံ ပဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အည; သတိ ဝ ဥပဒိသေသေ အနဂမိတ။

‘‘တိဋ္ဌန္တု၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ ဝဿနိ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌနေ ဧဝံ ဘဝေယျ ဆ ဝဿနိ။ပေ.။
ပဉ္စ ဝဿနိ။ စတ္တ ရိ ဝဿနိ။ တီဏိ ဝဿနိ။ ဒွေ ဝဿနိ။ ဧကံ ဝဿံ ။ တိဋ္ဌတု ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကံ ဝဿံ ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခ
ဝေ၊ ဣမေ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌနေ ဧဝံ ဘဝေယျ သတ္တ မသနိ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလနံ အညတရံ ဖလံ ပဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အည;
သတိ ဝ ဥပဒိသေသေ အနဂမိတ။

‘‘တိဋ္ဌန္တု ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ မသနိ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌနေ ဧဝံ ဘဝေယျ ဆ မသနိ။ပေ.။
ပဉ္စ မသနိ။ စတ္တ ရိ မသနိ။ တီဏိ မသနိ ။ ဒွေ မသနိ။ ဧကံ မသံ ။ အဍ္ဎမသံ ။ တိဋ္ဌတု ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဍ္ဎမသေ။ ယေ ဟိ ကေစိ၊
ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌနေ ဧဝံ ဘဝေယျ သတ္တ ဟံ ၊ တဿ ဒွိန္နံ ဖလနံ အညတရံ ဖလံ ပဋိကင်္ခံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ
အည; သတိ ဝ ဥပဒိသေသေ အနဂမိတတိ။

၄၀၅. ‘‘ဧကယနေ အယံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေ သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယ သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မယ ဒု က္ခဒေမနဿနံ အတ္ထ င်္ဂ မယ
ဉယဿ အဓိဂမယ နိဗ္ဗနဿ သစ္ဆိကိရိယယ ယဒိဒံ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌနတိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝု တ္တံ ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝု တ္တ ’’န္တိ။
ဣဒမဝေစ ဘဂဝ။ အတ္တ မန တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတေ ဘသိတံ အဘိနန္ဒု န္တိ။

မဟသတိပဋ္ဌနသု တ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ ။

၉. မဟသတိပဋ္ဌနသု တ္တ ဝဏ္ဏန

ဥဒ္ဒေသဝရကထဝဏ္ဏ န

၃၇၃. ဧဝံ မေ သု တန္တိ မဟသတိပဋ္ဌနသု တ္တံ ။ တတြယမပု ဗ္ဗပဒဝဏ္ဏ န – ဧကယနေ အယံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေတိ ကသ္မ ဘဂဝ
ဣဒံ သု တ္တ မဘသိ? ကု ရု ရဋ္ဌဝသီနံ ဂမ္ဘီရဒေသနပဋိဂ္ဂဟဏသမတ္ထတယ။ ကု ရု ရဋ္ဌဝသိနေ ကိရ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယေ
ဥပသက ဥပသိကယေ ဥတု ပစ္စယဒိသမ္ပန္နတ္တ တဿ ရဋ္ဌဿ သပ္ပယဥတု ပစ္စယသေဝနေန နိစ္စံ ကလ္လသရီရ ကလ္လစိတ္တ စ
ဟေန္တိ။ တေ စိတ္တ သရီရကလ္လတယ အနု ဂ္ဂဟိတပညဗလ ဂမ္ဘီရကထံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ သမတ္ထ ဟေန္တိ။ တေန နေသံ ဘဂဝ ဣမံ
ဂမ္ဘီရဒေသနပဋိဂ္ဂဟဏသမတ္ထ တံ သမ္ပဿန္တေ ဧကဝီသတိယ ဌနေသု ကမ္မဋ္ဌနံ အရဟတ္တေ ပက္ခိပိတွ ဣဒံ ဂမ္ဘီရတ္ထံ မဟ
သတိပဋ္ဌနသု တ္တံ အဘသိ။ ယထ ဟိ ပု ရိသေ သု ဝဏ္ဏ စင်္ကေ ဋကံ လဘိတွ တတ္ထ နနပု ပ္ဖနိ ပက္ခိပေယျ၊ သု ဝဏ္ဏ မဉ္ဇူသံ ဝ ပန
လဘိတွ သတ္တ ရတနနိ ပက္ခိပေယျ၊ ဧဝံ ဘဂဝ ကု ရု ရဋ္ဌဝသိပရိသံ လဘိတွ ဂမ္ဘီရဒေသနံ ဒေသေသိ။ တေနေဝေတ္ထ အညနိ
ပိ ဂမ္ဘီရတ္ထ နိ ဣမသ္မိံ ဒီဃနိကယေ မဟနိဒနံ မဇ္ဈိမနိကယေ သတိပဋ္ဌနံ ၊ သရေပမံ ၊ ရု က္ခေပမံ ၊ ရဋ္ဌပလံ ၊ မဂဏ္ဍိယံ ၊ အနေဉ္ဇသ
ပ္ပယန္တိ အညနိပိ သု တ္တ နိ ဒေသေသိ။

အပိစ တသ္မိံ ဇနပဒေ စတဿေ ပရိသ ပကတိယဝ သတိပဋ္ဌနဘဝနနု ယေဂမနု ယု တ္တ ဝိဟရ န္တိ၊ အန္တမသေ ဒသကမ္မကရပ
ရိဇနပိ သတိပဋ္ဌနပဋိသံ ယု တ္တ မေဝ ကထံ ကထေန္တိ။ ဥဒကတိတ္ထသု တ္တ ကန္တနဋ္ဌနဒီသု ပိ နိရတ္ထကကထ နမ နပ္ပဝတ္တ တိ။
သစေ ကစိ ဣတ္ထီ ‘‘အမ္မ၊ တွံ ကတရံ သတိပဋ္ဌနဘဝနံ မနသိကရေသီ’’တိ ပု စ္ဆိတ ‘‘န ကိဉ္စီ’’တိ ဝဒတိ၊ တံ ဂရဟန္တိ ‘‘ဓိရ
တ္ထ ု တဝ ဇီဝိတံ ၊ ဇီဝမနပိ တွံ မတသဒိသ’’တိ။ အထ နံ ‘‘မ ဒနိ ပု န ဧဝမကသီ’’တိ ဩဝဒိတွ အညတရံ သတိပဋ္ဌနံ ဥဂ္
ဂဏှ ပေန္တိ။ ယ ပန ‘‘အဟံ အသု ကသတိပဋ္ဌနံ နမ မနသိကရေမီ’’တိ ဝဒတိ၊ တဿ ‘‘သဓု သဓူ ’’တိ သဓု ကရံ ကတွ
‘‘တဝ ဇီဝိတံ သု ဇီဝိတံ ၊ တွံ နမ မနု ဿတ္တံ ပတ္တ ၊ တဝတ္ထယ သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓေ ဥပ္ပန္နေ’’တိအဒီဟိ ပသံ သန္တိ။ န ကေဝလဉ္စေတ္ထ
မနု ဿဇတိကဝ သတိပဋ္ဌနမနသိကရယု တ္တ ၊ တေ နိဿယ ဝိဟရ န္တ တိရ စ္ဆနဂတပိ။

တတြိဒံ ဝတ္ထ ု – ဧကေ ကိရ နဋကေ သု ဝပေတကံ ဂဟေတွ သိက္ခပေန္တေ ဝိစရတိ။ သေ ဘိက္ခုနု ပဿယံ ဥပနိဿယ ဝသိ
တွ ဂမနကလေ သု ဝပေတကံ ပမု ဿိတွ ဂတေ။ တံ သမဏေရိယေ ဂဟေတွ ပဋိဇဂ္ဂိံသု ။ ဗု ဒ္ဓရက္ခိတေ တိဿ နမံ အကံ
သု ။ တံ ဧကဒိဝသံ ပု ရတေ နိသိန္နံ ဒိသွ မဟထေရီ အဟ – ‘‘ဗု ဒ္ဓရက္ခိတ’’တိ။ ကိံ၊ အယျေတိ? အတ္ထိ တေ ကေစိ ဘဝန
မနသိကရေတိ? နတ္ထိ၊ အယျေတိ။ အဝု သေ၊ ပဗ္ဗဇိတနံ သန္တိကေ ဝသန္တေန နမ ဝိဿဋ္ဌအတ္တ ဘဝေန ဘဝိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ကေ
စိဒေဝ မနသိကရေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗေ၊ တွံ ပန အညံ န သက္ခိဿသိ၊ ‘‘အဋ္ဌိ အဋ္ဌီ’’တိ သဇ္ဈယံ ကရေဟီတိ။ သေ ထေရိယ ဩဝ
ဒေ ဌတွ ‘‘အဋ္ဌိ အဋ္ဌီ’’တိ သဇ္ဈယန္တေ စရတိ။

တံ ဧကဒိဝသံ ပတေဝ တေရဏဂ္ဂေ နိသီဒိတွ ဗလတပံ တပမနံ ဧကေ သကု ဏေ နခပဉ္ဇရေန အဂ္ဂဟေသိ။ သေ ‘‘ကိရိ
ကိရီ’’တိ သဒ္ဒမကသိ။ သမဏေရိယေ သု တွ ‘‘အယျေ ဗု ဒ္ဓရက္ခိတေ သကု ဏေန ဂဟိတေ၊ မေစေမ န’’န္တိ လေဍ္ဍုအဒီနိ ဂ
ဟေတွ အနု ဗန္ဓိတွ မေစေသုံ ။ တံ အနေတွ ပု ရတေ ဌပိတံ ထေရီ အဟ – ‘‘ဗု ဒ္ဓရက္ခိတ၊ သကု ဏေန ဂဟိတကလေ ကိံ စိ
န္တေသီ’’တိ? န၊ အယျေ၊ အညံ ကိဉ္စိ စိန္တေသိံ၊ အဋ္ဌိပု ဉ္ဇေဝ အဋ္ဌိပု ဉ္ဇံ ဂဟေတွ ဂစ္ဆတိ၊ ကတရသ္မိံ ဌနေ ဝိပ္ပကိရိဿတီတိ၊ ဧဝံ
အယျေ အဋ္ဌိပု ဉ္ဇမေဝ စိန္တေသိန္တိ။ သဓု ၊ သဓု ၊ ဗု ဒ္ဓရက္ခိတ၊ အနဂတေ ဘဝက္ခယဿ တေ ပစ္စယေ ဘဝိဿတီတိ။ ဧဝံ တတ္ထ
တိရ စ္ဆနဂတပိ သတိပဋ္ဌနမနသိကရယု တ္တ ။ တသ္မ နေသံ ဘဂဝ သတိပဋ္ဌနဗု ဒ္ဓိမေဝ ဇနေန္တေ ဣဒံ သု တ္တ မဘသိ။

တတ္ထ ဧကယနေတိ ဧကမဂ္ဂေ။ မဂ္ဂဿ ဟိ –

‘‘မဂ္ဂေ ပန္ထေ ပထေ ပဇ္ဇေ၊ အဉ္ဇသံ ဝဋုမယနံ ။

နဝ ဥတ္တ ရသေတူ စ၊ ကု လ္လေ စ ဘိသိသင်္က မေ’’တိ။

ဗဟူ နိ နမနိ။ သွယမိဓ အယနနမေန ဝု တ္တေ ၊ တသ္မ ဧကယနေ အယံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေတိ ဧတ္ထ ဧကမဂ္ဂေ အယံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မ
ဂ္ဂေ န ဒွိဓ ပထဘူ တေတိ ဧဝမတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ အထ ဝ ဧကေန အယိတဗ္ဗေတိ ဧကယနေ။ ဧကေနတိ ဂဏသင်္ဂ ဏိကံ ပဟ
ယ ဝူ ပကဋ္ဌေန ပဝိဝိတ္တ စိတ္တေ န။ အယိတဗ္ဗေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗေ၊ အယန္တိ ဝ ဧတေနတိ အယနေ၊ သံ သရတေ နိဗ္ဗနံ ဂစ္ဆန္တီတိ အ
တ္ထေ ။ ဧကဿ အယနေ ဧကယနေ။ ဧကဿတိ သေဋ္ဌဿ။ သဗ္ဗသတ္တ သေဋ္ဌေ စ ဘဂဝ၊ တသ္မ ဘဂဝတေတိ ဝု တ္တံ ဟေ
တိ။ ကိဉ္စပိ ဟိ တေန အညေပိ အယန္တိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဘဂဝတေဝ သေ အယနေ တေန ဥပ္ပဒိတတ္တ ။ ယထဟ ‘‘သေ ဟိ၊
ဗြဟ္မဏ၊ ဘဂဝ အနု ပ္ပန္နဿ မဂ္ဂဿ ဥပ္ပဒေတ’’တိအဒိ (မ. နိ. ၃.၇၉)။ အယတီတိ ဝ အယနေ၊ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တ တီတိ အတ္
ထေ။ ဧကသ္မိံ အယနေတိ ဧကယနေ၊ ဣမသ္မိညေဝ ဓမ္မဝိနယေ ပဝတ္တ တိ၊ န အညတ္ထ တိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ ယထဟ – ‘‘ဣမ
သ္မိံ ခေ၊ သု ဘဒ္ဒ၊ ဓမ္မဝိနယေ အရိယေ အဋ္ဌင်္ဂိကေ မဂ္ဂေ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ (ဒီ. နိ. ၂.၂၁၄)။ ဒေသနဘေဒေယေဝ ဟေသေ၊ အ
တ္ထ တေ ပန ဧကေဝ။ အပိစ ဧကံ အယတီတိ ဧကယနေ။ ပု ဗ္ဗဘဂေ နနမု ခဘဝနနယပ္ပဝတ္တေ ပိ အပရဘဂေ ဧကံ နိဗ္ဗနမေ
ဝ ဂစ္ဆတီတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ ယထဟ ဗြဟ္မ သဟမ္ပတိ –
ဧကယနံ ဇတိခယန္တဒဿီ၊

မဂ္ဂံ ပဇနတိ ဟိတနု ကမ္ပီ။

ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ပု ဗ္ဗေ၊

တရိဿန္တိ ယေ စ တရ န္တိ ဩဃန္တိ။ (သံ . နိ. ၅.၄၀၉)။

ကေစိ ပန ‘‘န ပရံ ဒိဂု ဏံ ယန္တီ’’တိ ဂထနယေန ယသ္မ ဧကဝရံ နိဗ္ဗနံ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မ ‘‘ဧကယနေ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ယု ဇ္ဇတိ။
ဣမဿ ဟိ အတ္ထ ဿ သကိံ အယနေတိ ဣမိန ဗျဉ္ဇနေန ဘဝိတဗ္ဗံ ။ ယဒိ ပန ဧကံ အယနမဿ ဧက ဂတိ ပဝတ္တီတိ ဧဝံ
အတ္ထံ ယေဇေတွ ဝု စ္စေယျ၊ ဗျဉ္ဇနံ ယု ဇ္ဇေယျ၊ အတ္ထေ ပန ဥဘယထပိ န ယု ဇ္ဇတိ။ ကသ္မ? ဣဓ ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂဿ အဓိပ္ပေတတ္
တ။ ကယဒိစတု အရမ္မဏပ္ပဝတ္တေ ဟိ ပု ဗ္ဗဘဂသတိပဋ္ဌနမဂ္ဂေ ဣဓဓိပ္ပေတေ၊ န လေကု တ္တ ရေ၊ သေ စ အနေကဝရမ္ပိ အ
ယတိ၊ အနေကဉ္စဿ အယနံ ဟေတိ။

ပု ဗ္ဗေပိ စ ဣမသ္မိံ ပဒေ မဟထေရနံ သကစ္ဆ အဟေသိယေဝ။ တိပိဋကစူ ဠနဂတ္ထေ ရေ ပု ဗ္ဗဘဂသတိပဋ္ဌနမဂ္ဂေတိ အဟ။
အစရိယေ ပနဿ တိပိဋကစူ ဠသု မတ္ထေ ရေ မိဿကမဂ္ဂေတိ အဟ။ ပု ဗ္ဗဘဂေ ဘန္တေတိ? မိဿကေ၊ အဝု သေတိ။ အစရိ
ယေ ပန ပု နပ္ပုနံ ဘဏန္တေ အပ္ပဋိဗဟိတွ တု ဏှီ အဟေသိ။ ပဉှံ အဝိနိစ္ဆိနိတွဝ ဥဋ္ဌဟိံသု ။ အထစရိယတ္ထေ ရေ နဟနကေဋ္ဌ
ကံ ဂစ္ဆန္တေ ‘‘မယ မိဿကမဂ္ဂေ ကထိတေ၊ စူ ဠနဂေ ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂေတိ အဒယ ဝေဟရတိ၊ ကေ နု ခေ ဧတ္ထ နိစ္ဆယေ’’တိ သု
တ္တ န္တံ အဒိတေ ပဋ္ဌယ ပရိဝတ္တေ န္တေ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမေ စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌနေ ဧဝံ ဘဝေယျ သတ္တ ဝဿ
နီ’’တိ ဣမသ္မိံ ဌနေ သလ္လက္ခေသိ။ လေကု တ္တ ရမဂ္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွ သတ္တ ဝဿနိ တိဋ္ဌမနေ နမ နတ္ထိ၊ မယ ဝု တ္တေ မိဿကမဂ္ဂေ
န လဗ္ဘတိ။ စူ ဠနဂေန ဒိဋ္ဌေ ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂေဝ လဗ္ဘတီတိ ဉတွ အဋ္ဌမိယံ ဓမ္မသဝနေ သင်္ဃု ဋ္ဌေ အဂမသိ။

ပေရဏကတ္ထေ ရ ကိရ ပိယဓမ္မသဝန ဟေန္တိ၊ သဒ္ဒံ သု တွဝ ‘‘အဟံ ပဌမံ ၊ အဟံ ပဌမ’’န္တိ ဧကပ္ပဟရေနေဝ ဩသရ န္တိ။ တ
သ္မိဉ္စ ဒိဝသေ စူ ဠနဂတ္ထေ ရဿ ဝရေ၊ တေန ဓမ္မသနေ နိသီဒိတွ ဗီဇနိံ ဂဟေတွ ပု ဗ္ဗဂထသု ဝု တ္တ သု ထေရဿ အသနပိဋ္ဌိ
ယံ ဌိတဿ ဧတဒဟေသိ – ‘‘ရဟေ နိသီဒိတွ န ဝက္ခမီ’’တိ။ ပေရဏကတ္ထေ ရ ဟိ အနု သူ ယက ဟေန္တိ။ န အတ္တ နေ ရု စိ
မေဝ ဥစ္ဆုဘရံ ဝိယ ဧဝံ ဥက္ခိပိတွ ဝိစရ န္တိ၊ ကရဏမေဝ ဂဏှ န္တိ၊ အကရဏံ ဝိဿဇ္ဇေန္တိ။ တသ္မ ထေရေ ‘‘အဝု သေ၊ စူ ဠန
ဂ’’တိ အဟ။ သေ အစရိယဿ ဝိယ သဒ္ဒေတိ ဓမ္မံ ဌပေတွ ‘‘ကိံ ဘန္တေ’’တိ အဟ။ အဝု သေ၊ စူ ဠနဂ၊ မယ ဝု တ္တေ မိဿ
ကမဂ္ဂေ န လဗ္ဘတိ၊ တယ ဝု တ္တေ ပု ဗ္ဗဘဂသတိပဋ္ဌနမဂ္ဂေဝ လဗ္ဘတီတိ။ ထေရေ စိန္တေသိ – ‘‘အမှ ကံ အစရိယေ သဗ္ဗပရိယ
တ္တိကေ တေပိဋကေ သု တဗု ဒ္ဓေ၊ ဧဝရူ ပဿပိ နမ ဘိက္ခုနေ အယံ ပဉှေ အလု ဠေတိ၊ အနဂတေ မမ ဘတိက ဣမံ ပဉှံ အ
လု ဠေဿန္တီတိ သု တ္တံ ဂဟေတွ ဣမံ ပဉှံ နိစ္စလံ ကရိဿမီ’’တိ ပဋိသမ္ဘိဒမဂ္ဂတေ ‘‘ဧကယနမဂ္ဂေ ဝု စ္စတိ ပု ဗ္ဗဘဂသတိပဋ္
ဌနမဂ္ဂေ’’။

မဂ္ဂနဋ္ဌင်္ဂိကေ သေဋ္ဌေ၊ သစ္စနံ စတု ရေ ပဒ။

ဝိရဂေ သေဋ္ဌေ ဓမ္မနံ ၊ ဒွိပဒနဉ္စ စက္ခုမ။

ဧသေဝ မဂ္ဂေ နတ္ထညေ၊ ဒဿနဿ ဝိသု ဒ္ဓိယ။

ဧတဉှိ တု မှေ ပဋိပဇ္ဇထ၊ မရသေနပ္ပမဒ္ဒနံ ။

ဧတဉှိ တု မှေ ပဋိပန္န၊ ဒု က္ခဿန္တံ ကရိဿထတိ။ –

သု တ္တံ အဟရိတွ ဌပေသိ။

မဂ္ဂေတိ ကေနဋ္ဌေန မဂ္ဂေ? နိဗ္ဗနဂမနဋ္ဌေန နိဗ္ဗနတ္ထိကေဟိ မဂ္ဂနီယဋ္ဌေန စ။ သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယတိ ရဂဒီဟိ မလေဟိ အဘိဇ္ဈဝိ
သမလေဘဒီဟိ စ ဥပက္ကိလေသေဟိ ကိလိဋ္ဌစိတ္တ နံ သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓတ္ထယ။ တထ ဟိ ဣမိနဝ မဂ္ဂေန ဣတေ သတသဟဿ
ကပ္ပဓိကနံ စတု န္နံ အသင်္ချေယျနံ ဥပရိ ဧကသ္မိံယေဝ ကပ္ပေ နိဗ္ဗတ္တေ တဏှ င်္က ရမေဓင်္က ရသရဏင်္က ရဒီပင်္က ရနမကေ ဗု ဒ္ဓေ
အဒိံ ကတွ သကျမု နိပရိယေသန အနေကေ သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓ အနေကသတ ပစ္စေကဗု ဒ္ဓ ဂဏနပထံ ဝီတိဝတ္တ အရိယသဝက စ
တိ ဣမေ သတ္တ သဗ္ဗေ စိတ္တ မလံ ပဝဟေတွ ပရမဝိသု ဒ္ဓိံ ပတ္တ ။ ရူ ပမလဝသေန ပန သံ ကိလေသဝေဒနပညတ္တိယေဝ နတ္ထိ။
တထ ဟိ –

‘‘ရူ ပေန သံ ကိလိဋ္ဌေန၊ သံ ကိလိဿန္တိ မဏဝ။

ရူ ပေ သု ဒ္ဓေ ဝိသု ဇ္ဈန္တိ၊ အနက္ခတံ မဟေသိန။

စိတ္တေ န သံ ကိလိဋ္ဌေန၊ သံ ကိလိဿန္တိ မဏဝ။

စိတ္တေ သု ဒ္ဓေ ဝိသု ဇ္ဈန္တိ၊ ဣတိ ဝု တ္တံ မဟေသိန’’။

ယထဟ – ‘‘စိတ္တ သံ ကိလေသ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တ သံ ကိလိဿန္တိ၊ စိတ္တ ဝေဒန ဝိသု ဇ္ဈန္တီ’’တိ။ တဉ္စ စိတ္တ ဝေဒနံ ဣမိန သတိပ
ဋ္ဌနမဂ္ဂေန ဟေတိ။ တေနဟ ‘‘သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိ။

သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မယတိ သေကဿ စ ပရိဒေဝဿ စ သမတိက္က မယ ပဟနယတိ အတ္ထေ ၊ အယဉှိ မဂ္ဂေ ဘဝိ
တေ သန္တတိ မဟမတ္တ ဒီနံ ဝိယ သေကသမတိက္က မယ၊ ပဋစရဒီနံ ဝိယ ပရိဒေဝသမတိက္ကမယ သံ ဝတ္တ တိ။ တေနဟ
‘‘သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မယ’’တိ။ ကိဉ္စပိ ဟိ သန္တတိ မဟမတ္တေ –

‘‘ယံ ပု ဗ္ဗေ တံ ဝိသေဓေဟိ၊ ပစ္ဆ တေ မတု ကိဉ္စနံ ။

မဇ္ဈေ စေ နေ ဂဟေဿသိ၊ ဥပသန္တေ စရိဿသီ’’တိ။ (သု . နိ. ၉၄၅)။

ဣမံ ဂထံ သု တွဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒဟိ အရဟတ္တံ ပတ္တေ ။ ပဋစရ –

‘‘န သန္တိ ပု တ္တ တဏယ၊ န ပိတ နပိ ဗန္ဓဝ။

အန္တကေနဓိပန္နဿ၊ နတ္ထိ ဉတီသု တဏတ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၂၈၈)။

ဣမံ ဂထံ သု တွ သေတပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတ။ ယသ္မ ပန ကယဝေဒနစိတ္တ ဓမ္မေသု ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနမသိတွ ဘဝန နမ နတ္ထိ၊ တ
သ္မ တေပိ ဣမိနဝ မဂ္ဂေန သေကပရိဒေဝေ သမတိက္က န္တတိ ဝေဒိတဗ္ဗ။

ဒု က္ခဒေမနဿနံ အတ္ထင်္ဂ မယတိ ကယိကဒု က္ခဿ စေတသိကဒေမနဿဿ စတိ ဣမေသံ ဒွိန္နံ အတ္ထင်္ဂ မယ၊ နိရေဓယတိ
အတ္ထေ ။ အယဉှိ မဂ္ဂေ ဘဝိတေ တိဿတ္ထေ ရဒီနံ ဝိယ ဒု က္ခဿ၊ သက္က ဒီနံ ဝိယ စ ဒေမနဿဿ အတ္ထင်္ဂ မယ သံ ဝတ္တ တိ။

တတြယံ အတ္ထ ဒီပန – သဝတ္ထိယံ ကိရ တိဿေ နမ ကု ဋုမ္ဗိကပု တ္တေ စတ္တ လီသ ဟိရညကေဋိယေ ပဟယ ပဗ္ဗဇိတွ အဂမ
ကေ အရညေ ဝိဟရတိ။ တဿ ကနိဋ္ဌဘတု ဘရိယ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ နံ ဇီဝိတ ဝေရေပေထ’’တိ ပဉ္စသတေ စေရေ ပေသေသိ။
တေ ဂန္တွ ထေရံ ပရိဝရေတွ နိသီဒိံသု ။ ထေရေ အဟ – ‘‘ကသ္မ အဂတတ္ထ ဥပသက’’တိ? တံ ဇီဝိတ ဝေရေပေဿမတိ။
ပဋိဘေဂံ မေ ဥပသက၊ ဂဟေတွ အဇ္ဇေကရတ္တိံ ဇီဝိတံ ဒေထတိ။ ကေ တေ၊ သမဏ၊ ဣမသ္မိံ ဌနေ ပဋိဘေဂေ ဘဝိဿ
တီတိ? ထေရေ မဟန္တံ ပသဏံ ဂဟေတွ ဒွေ ဦရု ဋ္ဌီနိ ဘိန္ဒိတွ ‘‘ဝဋ္ဋတိ ဥပသက ပဋိဘေဂေ’’တိ အဟ။ တေ အပက္က မိတွ စ
င်္က မနသီသေ အဂ္ဂိံ ကတွ နိပဇ္ဇိံသု ။ ထေရဿ ဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေတွ သီလံ ပစ္စဝေက္ခတေ ပရိသု ဒ္ဓံ သီလံ နိဿယ ပီတိပမေဇ္ဇံ
ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တတေ အနု က္က မေန ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တေ တိယမရတ္တိံ သမဏဓမ္မံ ကတွ အရု ဏု ဂ္ဂမနေ အရဟတ္တံ ပတ္တေ ဣမံ ဥဒနံ ဥ
ဒနေသိ –

‘‘ဥဘေ ပဒနိ ဘိန္ဒိတွ၊ သညပေဿမိ ဝေ အဟံ ။

အဋ္ဋိယမိ ဟရယမိ၊ သရဂမရဏံ အဟံ ။

ဧဝဟံ စိန္တယိ တွန၊ ယထဘူ တံ ဝိပဿိသံ ။

သမ္ပတ္တေ အရု ဏု ဂ္ဂမှိ၊ အရဟတ္တ မပပု ဏိ’’န္တိ။

အပရေပိ တိံသ ဘိက္ခူ ဘဂဝတေ သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌနံ ဂဟေတွ အရညဝိဟရေ ဝဿံ ဥပဂန္တွ ‘‘အဝု သေ၊ တိယမရတ္တိံ သမ
ဏဓမ္မေဝ ကတဗ္ဗေ၊ န အညမညဿ သန္တိကံ အဂန္တဗ္ဗ ’’န္တိ ဝတွ ဝိဟရိံသု ။ တေသံ သမဏဓမ္မံ ကတွ ပစ္စူသသမယေ ပစလ
ယန္တနံ ဧကေ ဗျဂ္ဃေ အဂန္တွ ဧကေကံ ဘိက္ခုံ ဂဟေတွ ဂစ္ဆတိ။ န ကေစိ ‘‘မံ ဗျဂ္ဃေ ဂဏှီ’’တိ ဝစမ္ပိ နိစ္ဆရေသိ။ ဧဝံ ပဉ္စသု ဒသ
သု ဘိက္ခူသု ခဒိတေသု ဥပေသထဒိဝသေ ‘‘ဣတရေ၊ အဝု သေ ၊ ကု ဟိ’’န္တိ ပု စ္ဆိတွ ဉတွ စ ‘‘ဣဒနိ ဂဟိတေန ဂဟိတေမှီ
တိ ဝတ္တ ဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွ ဝိဟရိံသု ။ အထ အညတရံ ဒဟရဘိက္ခုံ ပု ရိမနယေနေဝ ဗျဂ္ဃေ ဂဏှိ။ သေ ‘‘ဗျဂ္ဃေ ဘန္တေ’’တိ အဟ။
ဘိက္ခူ ကတ္တ ရဒဏ္ဍေ စ ဥက္က ယေ စ ဂဟေတွ မေစေဿမတိ အနု ဗန္ဓိံသု ။ ဗျဂ္ဃေ ဘိက္ခူနံ အဂတိံ ဆိန္နတဋဋ္ဌနမရု ယှ တံ ဘိ
က္ခုံ ပဒင်္ဂု ဋ္ဌကတေ ပဋ္ဌယ ခဒိတုံ အရဘိ။ ဣတရေပိ ‘‘ဣဒနိ သပ္ပုရိသ၊ အမှေ ဟိ ကတ္တ ဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ ဘိက္ခူနံ ဝိသေသေ နမ ဧ
ဝရူ ပေ ဌနေ ပညယတီ’’တိ အဟံ သု ။ သေ ဗျ ဂ္ဃမု ခေ နိပန္နေဝ တံ ဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေတွ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တေ ယဝ ဂေပ္ဖက ခဒိ
တသမယေ သေတပန္နေ ဟု တွ၊ ယဝ ဇဏ္ဏ ုက ခဒိတသမယေ သကဒဂမီ၊ ယဝ နဘိယ ခဒိတသမယေ အနဂမီ ဟု တွ၊
ဟဒယရူ ပေ အခဒိတေယေဝ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒဟိ အရဟတ္တံ ပတွ ဣမံ ဥဒနံ ဥဒနေသိ –

‘‘သီလဝ ဝတသမ္ပန္နေ၊ ပညဝ သု သမဟိတေ။

မု ဟု တ္တံ ပမဒမနွယ၊ ဗျဂ္ဃေနေရု ဒ္ဓမနသေ။

ပဉ္ဇရသ္မိံ ဂဟေတွန၊ သိလယ ဥပရီ ကတေ။

ကမံ ခဒတု မံ ဗျဂ္ဃေ၊ အဋ္ဌိယ စ နှ ရု ဿ စ။

ကိလေသေ ခေပယိဿမိ၊ ဖု သိဿမိ ဝိမု တ္တိယ’’န္တိ။

အပရေပိ ပီတမလ္လတ္ထေ ရေ နမ ဂိဟိကလေ တီသု ရဇ္ဇေသု ပဋကံ ဂဟေတွ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပံ အဂမ္မ ရဇနံ ပဿိတွ ရည ကတ
နု ဂ္ဂဟေ ဧကဒိဝသံ ကိလဉ္ဇကပဏသလဒွရေန ဂစ္ဆန္တေ ‘‘ရူ ပံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န တု မှ ကံ ၊ တံ ပဇဟထ၊ တံ ဝေ ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ
ဟိတယ သု ခယ ဘဝိဿတီ’’တိ န တု မှ ကဝကျံ သု တွ စိန္တေသိ ‘‘နေဝ ကိရ ရူ ပံ အတ္တ နေ၊ န ဝေဒန’’တိ။ သေ တံ ယေဝ
အင်္ကု သံ ကတွ နိက္ခမိတွ မဟဝိဟရံ ဂန္တွ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယစိတွ ပဗ္ဗဇိတေ ဥပသမ္ပန္နေ ဒွေမတိက ပဂု ဏ ကတွ တိံသ ဘိက္ခူ ဂဟေ
တွ ဂဗလဝလိယအင်္ဂ ဏံ ဂန္တွ သမဏဓမ္မံ အကသိ။ ပဒေသု အဝဟန္တေသု ဇဏ္ဏ ုကေဟိ စင်္က မတိ။ တမေနံ ရတ္တိံ ဧကေ မိဂ
လု ဒ္ဒကေ မိဂေတိ မညမနေ ပဟရိ။ သတ္တိ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွ ဂတ၊ သေ တံ သတ္တိံ ဟရပေတွ ပဟရဏမု ခနိ တိဏဝဋ္ဋိယ ပူ ရပေတွ
ပသဏပိဋ္ဌိယံ အတ္တ နံ နိသီဒပေတွ ဩကသံ ကရေတွ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒဟိ အရဟတ္တံ ပတွ ဥက္က သိတသ
ဒ္ဒေန အဂတနံ ဘိက္ခူနံ ဗျကရိတွ ဣမံ ဥဒနံ ဥဒနေသိ –

‘‘ဘသိတံ ဗု ဒ္ဓသေဋ္ဌဿ၊ သဗ္ဗလေကဂ္ဂဝဒိနေ။

န တု မှ ကမိဒံ ရူ ပံ ၊ တံ ဇဟေယျထ ဘိက္ခဝေ။

အနိစ္စ ဝတ သင်္ခ ရ၊ ဥပ္ပဒဝယဓမ္မိနေ။

ဥပ္ပဇ္ဇိတွ နိရု ဇ္ဈန္တိ၊ တေသံ ဝူ ပသမေ သု ခေ’’တိ။

ဧဝံ တဝ အယံ မဂ္ဂေ တိဿတ္ထေ ရဒီနံ ဝိယ ဒု က္ခဿ အတ္ထင်္ဂ မယ သံ ဝတ္တ တိ။

သက္ကေ ပန ဒေဝနမိန္ဒေ အတ္တ နေ ပဉ္စဝိဓပု ဗ္ဗနိမိတ္တံ ဒိသွ မရဏဘယသန္တဇ္ဇိ တေ ဒေမနဿဇတေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္က မိတွ ပဉှံ
ပု စ္ဆိ။ သေ ဥပေက္ခပဉှဝိဿဇ္ဇနဝသနေ အသီတိသဟဿဟိ ဒေဝတဟိ သဒ္ဓိံ သေတပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌသိ။ သ စဿ ဥပပ
တ္တိ ပု န ပကတိကဝ အဟေသိ။

သု ဗြဟ္မပိ ဒေဝပု တ္တေ အစ္ဆရသဟဿပရိဝု တေ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ အနု ဘေတိ။ တတ္ထ ပဉ္စသတ အစ္ဆရယေ ရု က္ခတေ ပု ပ္ဖနိ ဩစိ
နန္တိယေ စဝိတွ နိရယေ ဥပ္ပန္န။ သေ ‘‘ကိံ ဣမ စိရယန္တီ’’တိ ဥပဓရေန္တေ တသံ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တ နဘဝံ ဉတွ ‘‘ကိတ္တ ကံ နု ခေ
မမ အယူ ’’တိ ဥပပရိက္ခန္တေ အတ္တ နေ အယု ပရိက္ခယံ ဝိဒိတွ စဝိတွ တတ္ထေ ဝ နိရယေ နိဗ္ဗတ္တ နဘဝံ ဒိသွ ဘီတေ အတိဝိယ
ဒေမနဿဇတေ ဟု တွ ‘‘ဣမံ မေ ဒေမနဿံ သတ္ထ ဝိနယိဿတိ၊ န အညေ’’တိ အဝသေသ ပဉ္စသတ အစ္ဆရယေ ဂဟေ
တွ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္က မိတွ ပဉှံ ပု စ္ဆိ –

‘‘နိစ္စံ ဥတြသ္တ မိဒံ စိတ္တံ ၊ နိစ္စံ ဥဗ္ဗိဂ္ဂိဒံ မနေ။

အနု ပ္ပန္နေသု ကိစ္ဆေသု ၊ အထေ ဥပ္ပတိတေသု စ။

သစေ အတ္ထိ အနု တြသ္တံ ၊ တံ မေ အက္ခဟိ ပု စ္ဆိတေတိ။ (သံ . နိ. ၁.၉၈)။

တတေ နံ ဘဂဝ အဟ –
‘‘နညတြ ဗေဇ္ဈ တပသ၊ နညတြိန္ဒြိယသံ ဝရ။

နညတြ သဗ္ဗနိဿဂ္ဂ၊ သေတ္ထိံ ပဿမိ ပဏိန’’န္တိ။ (သံ . နိ. ၁.၉၈)။

သေ ဒေသနပရိယေသနေ ပဉ္စဟိ အစ္ဆရသတေဟိ သဒ္ဓိံ သေတပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌယ တံ သမ္ပတ္တိံ ထဝရံ ကတွ ဒေဝလေက
မေဝ အဂမသီတိ။ ဧဝံ အယံ မဂ္ဂေ ဘဝိတေ သက္က ဒီနံ ဝိယ ဒေမနဿဿ အတ္ထ င်္ဂ မယ သံ ဝတ္တ တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

ဉယဿ အဓိဂမယတိ ဉယေ ဝု စ္စတိ အရိယေ အဋ္ဌင်္ဂိကေ မဂ္ဂေ၊ တဿ အဓိဂမယ၊ ပတ္တိယတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ အယဉှိ ပု ဗ္ဗ
ဘဂေ လေကိယေ သတိပဋ္ဌနမဂ္ဂေ ဘဝိတေ လေကု တ္တ ရမဂ္ဂဿ အဓိဂမယ သံ ဝတ္တ တိ။ တေနဟ ‘‘ဉယဿ အဓိဂ
မယ’’တိ။ နိဗ္ဗနဿ သစ္ဆိကိရိယယတိ တဏှ ဝနဝိရဟိတတ္တ နိဗ္ဗနန္တိ လဒ္ဓနမဿ အမတဿ သစ္ဆိကိရိယယ၊ အတ္တ ပစ္စက္ခ
တယတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ အယဉှိ မဂ္ဂေ ဘဝိတေ အနု ပု ဗ္ဗေန နိဗ္ဗနသစ္ဆိကိရိယံ သဓေတိ။ တေနဟ ‘‘နိဗ္ဗနဿ သစ္ဆိကိရိယ
ယ’’တိ။

တတ္ထ ကိဉ္စပိ ‘‘သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိ ဝု တ္တေ သေကသမတိက္က မဒီနိ အတ္ထတေ သိဒ္ဓနေဝ ဟေန္တိ၊ ဌပေတွ ပန သသနယု တ္တိ
ကေဝိဒေ အညေသံ န ပကဋနိ၊ န စ ဘဂဝ ပဌမံ သသနယု တ္တိကေဝိဒံ ဇနံ ကတွ ပစ္ဆ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တေန တေနေဝ ပန
သု တ္တေ န တံ တံ အတ္ထံ ဉပေတိ။ တသ္မ ဣဓ ယံ ယံ အတ္ထံ ဧကယနမဂ္ဂေ သဓေတိ၊ တံ တံ ပကဋံ ကတွ ဒဿေန္တေ
‘‘သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မယ’’တိအဒိမဟ။ ယသ္မ ဝ ယ သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိ ဧကယနမဂ္ဂေန သံ ဝတ္တ တိ၊ သ သေကပရိဒေ
ဝနံ သမတိက္က မေန ဟေတိ။ သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မေ ဒု က္ခဒေမနဿနံ အတ္ထင်္ဂ မေန၊ ဒု က္ခဒေမနဿနံ အတ္ထင်္ဂ မေ ဉ
ယဿဓိဂမေန၊ ဉယဿဓိဂမေ နိဗ္ဗနဿ သစ္ဆိကိရိယယ။ တသ္မ ဣမမ္ပိ ကမံ ဒဿေန္တေ ‘‘သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိ ဝတွ
‘‘သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မယ’’တိအဒိမဟ။

အပိစ ဝဏ္ဏ ဘဏနမေတံ ဧကယနမဂ္ဂဿ။ ယထေဝ ဟိ ဘဂဝ – ‘‘ဓမ္မံ ဝေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿမိ အဒိကလျဏံ မဇ္ဈေ
ကလျဏံ ပရိယေသနကလျဏံ သတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပု ဏ္ဏံ ပရိသု ဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကသေဿမိ ယဒိဒံ ဆဆက္က နီ’’တိ
(မ. နိ. ၃.၄၂၀) ဆဆက္က ဒေသနယ အဋ္ဌဟိ ပဒေဟိ ဝဏ္ဏံ အဘသိ။ ယထ စ အရိယဝံ သဒေသနယ ‘‘စတ္တ ရေမေ၊ ဘိက္ခ
ဝေ၊ အရိယဝံ သ အဂ္ဂည ရတ္တ ည ဝံ သည ပေရဏ အသံ ကိဏ္ဏ အသံ ကိဏ္ဏ ပု ဗ္ဗ န သင်္ကီယန္တိ န သင်္ကီယိဿန္တိ၊ အပ္ပဋိကု ဋ္ဌ သ
မဏေဟိ ဗြဟ္မဏေဟိ ဝိညူ ဟီ’’တိ (အ. နိ. ၄.၂၈) နဝဟိ ပဒေဟိ ဝဏ္ဏံ အဘသိ; ဧဝံ ဣမဿပိ ဧကယနမဂ္ဂဿ သတ္တ နံ
ဝိသု ဒ္ဓိယတိအဒီဟိ သတ္တ ဟိ ပဒေဟိ ဝဏ္ဏံ အဘသိ။ ကသ္မတိ စေ၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဥဿဟဇနနတ္ထံ ။ ဝဏ္ဏ ဘသနဉှိ သု တွ
တေ ဘိက္ခူ ‘‘အယံ ကိရ မဂ္ဂေ ဟဒယသန္တပဘူ တံ သေကံ ၊ ဝစဝိပ္ပလပဘူ တံ ပရိဒေဝံ ၊ ကယိကအသတဘူ တံ ဒု က္ခံ ၊ စေတ
သိကအသတဘူ တံ ဒေမနဿန္တိ စတ္တ ရေ ဥပဒ္ဒဝေ ဟနတိ၊ ဝိသု ဒ္ဓိံ ဉယံ နိဗ္ဗနန္တိ တယေ ဝိသေသေ အဝဟတီ’’တိ ဥဿဟ
ဇတ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ပရိယပု ဏိတဗ္ဗံ ဓရေတဗ္ဗံ ၊ ဝစေတဗ္ဗံ ၊ ဣမဉ္စ မဂ္ဂံ ဘဝေတဗ္ဗံ မညိဿန္တိ။ ဣတိ တေသံ
ဘိက္ခူနံ ဥဿဟဇနနတ္ထံ ဝဏ္ဏံ အဘသိ။ ကမ္ဗလဝဏိဇဒယေ ကမ္ဗလဒီနံ ဝဏ္ဏံ ဝိယ။

ယထ ဟိ သတသဟဿဂ္ဃနိကပဏ္ဍုကမ္ဗလဝဏိဇေန ‘ကမ္ဗလံ ဂဏှ ထ’တိ ဥဂ္ဃေသိတေပိ အသု ကကမ္ဗလေတိ န တဝ မ

နု ဿ ဇနန္တိ။ ကေသကမ္ဗလဝဠကမ္ဗလဒယေပိ ဟိ ဒု ဂ္ဂန္ဓ ခရသမ္ဖဿ ကမ္ဗလတွေဝ ဝု စ္စန္တိ။ ယဒ ပန တေန ဂန္ဓရကေ ရတ္တ က
မ္ဗလေ သု ခု မေ ဥဇ္ဇလေ သု ခသမ္ဖဿေတိ ဥဂ္ဃေသိတံ ဟေတိ၊ တဒ ယေ ပဟေန္တိ၊ တေ ဂဏှ န္တိ။ ယေ နပ္ပဟေန္တိ၊ တေပိ ဒဿ
နကမ ဟေန္တိ; ဧဝမေဝ ‘ဧကယနေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အယံ မဂ္ဂေ’တိ ဝု တ္တေ ပိ အသု ကမဂ္ဂေတိ န တဝ ပကဋေ ဟေတိ။ နနပ္ပက
ရက ဟိ အနိယျနိကမဂ္ဂပိ မဂ္ဂတွေဝ ဝု စ္စန္တိ။ ‘‘သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိအဒိမှိ ပန ဝု တ္တေ ‘‘အယံ ကိရ မဂ္ဂေ စတ္တ ရေ ဥပဒ္ဒဝေ
ဟနတိ၊ တယေ ဝိသေသေ အဝဟတီ’’တိ ဥဿဟဇတ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ပရိယပု ဏိတဗ္ဗံ ဓရေတဗ္ဗံ ဝစေတ
ဗ္ဗံ ၊ ဣမဉ္စ မဂ္ဂံ ဘဝေတဗ္ဗံ မညိဿန္တီတိ ဝဏ္ဏံ ဘသန္တေ ‘‘သတ္တ နံ ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိအဒိမဟ။ ယထ စ သတသဟဿဂ္ဃနိကပ
ဏ္ဍုကမ္ဗလဝဏိဇူ ပမ; ဧဝံ ရတ္တ ဇမ္ဗုနဒသု ဝဏ္ဏ ဥဒကပ္ပသဒကမဏိရတနသု ဝိသု ဒ္ဓမု တ္တ ရတနပဝဠဒိဝဏိဇူ ပမဒယေပေတ္ထ အ
ဟရိတဗ္ဗ။

ယဒိဒန္တိ နိပတေ၊ ယေ ဣမေတိ အယမဿ အတ္ထေ ။ စတ္တ ရေတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေ။ တေန န တတေ ဟေဋ္ဌ၊ န ဥဒ္ဓန္တိ သတိပ
ဋ္ဌနပရိစ္ဆေဒံ ဒီပေတိ။ သတိပဋ္ဌနတိ တယေ သတိပဋ္ဌန သတိဂေစရေပိ တိဓ ပဋိပန္နေသု သဝကေသု သတ္ထုနေ ပဋိဃနု န
ယဝီတိဝတ္တ တပိ၊ သတိပိ။ ‘‘စတု န္နံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌနနံ သမု ဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂ မဉ္စ ဒေသေဿမိ၊ တံ သု ဏထ။ပေ.။ ကေ
စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကယဿ သမု ဒယေ။ အဟရသမု ဒယ ကယဿ သမု ဒယေ’’တိအဒီသု (သံ . နိ. ၅.၄၀၈) ဟိ သတိဂေစရေ
သတိပဋ္ဌနန္တိ ဝု စ္စတိ။ တထ ‘‘ကယေ ဥပဋ္ဌနံ နေ သတိ၊ သတိ ပန ဥပဋ္ဌနဉ္စေဝ သတိ စ’’တိအဒီသု ပိ (ပဋိ. မ. ၃.၃၅)။
တဿတ္ထေ – ပတိဋ္ဌတိ အသ္မိန္တိ ပဋ္ဌနံ ။ က ပတိဋ္ဌတိ? သတိ။ သတိယ ပဋ္ဌနံ သတိပဋ္ဌနံ ၊ ပဓနံ ဌနန္တိ ဝ ပဋ္ဌနံ ။ သတိယ ပဋ္ဌနံ
သတိပဋ္ဌနံ ဟတ္ထိဋ္ဌနအဿဋ္ဌနဒီနိ ဝိယ။

‘‘တယေ သတိပဋ္ဌန ယဒရိယေ သေဝတိ၊ ယဒရိယေ သေဝမနေ သတ္ထ ဂဏမနု သသိတုံ အရဟတီ’’တိ (မ. နိ. ၃.၃၁၁)
ဧတ္ထ တိဓ ပဋိပန္နေသု သဝကေသု သတ္ထုနေ ပဋိဃနု နယဝီတိဝတ္တ တ ‘‘သတိပဋ္ဌန’’န္တိ ဝု တ္တ ။ တဿတ္ထေ – ပဋ္ဌပေတဗ္ဗတေ
ပဋ္ဌနံ ၊ ပဝတ္တ ယိတဗ္ဗတေတိ အတ္ထေ ။ ကေန ပဋ္ဌပေတဗ္ဗတေတိ? သတိယ။ သတိယ ပဋ္ဌနံ သတိပဋ္ဌနံ ။ ‘‘စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌန
ဘဝိတ ဗဟု လီကတ သတ္တ သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူ ရေ န္တီ’’တိအဒီသု (မ. နိ. ၃.၁၄၇) ပန သတိယေဝ ‘‘သတိပဋ္ဌနံ ’’တိ ဝု စ္စတိ။
တဿတ္ထေ – ပဋ္ဌတီတိ ပဋ္ဌနံ ၊ ဥပဋ္ဌတိ ဩက္က န္ဒိတွ ပက္ခန္ဒိတွ ပတ္ထ ရိတွ ပဝတ္တ တီတိ အတ္ထေ ။ သတိယေဝ သတိပဋ္ဌနံ ။ အထ
ဝ သရဏဋ္ဌေန သတိ၊ ဥပဋ္ဌနဋ္ဌေန ပဋ္ဌနံ ။ ဣတိ သတိ စ သ ပဋ္ဌနံ စတိပိ သတိပဋ္ဌနံ ။ ဣဒမိဓဓိပ္ပေတံ ။

ယဒိ ဧဝံ ကသ္မ ‘‘သတိပဋ္ဌန’’တိ ဗဟု ဝစနံ ? သတိဗဟု တ္တ ။ အရမ္မဏဘေဒေန ဟိ ဗဟု က ဧတ သတိယေ။ အထ မဂ္ဂေတိ
ကသ္မ ဧကဝစနံ ? မဂ္ဂဋ္ဌေန ဧကတ္တ ။ စတဿေပိ ဟိ ဧတ သတိယေ မဂ္ဂဋ္ဌေန ဧကတ္တံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝု တ္တ ဉှေတံ – ‘‘မဂ္ဂေတိ ကေန
ဋ္ဌေန မဂ္ဂေ? နိဗ္ဗနဂမနဋ္ဌေန။ နိဗ္ဗနတ္ထိကေဟိ မဂ္ဂနီယဋ္ဌေန စ’’တိ။ စတဿေပိ စေတ အပရဘဂေ ကယဒီသု အရမ္မဏေသု
ကိစ္စံ သဓယမန နိဗ္ဗနံ ဂစ္ဆန္တိ၊ အဒိတေ ပဋ္ဌယ စ နိဗ္ဗနတ္ထိကေဟိ မဂ္ဂိယန္တိ၊ တသ္မ စတဿေပိ ဧကေ မဂ္ဂေတိ ဝု စ္စန္တိ။ ဧဝဉ္စ
သတိ ဝစနနု သန္ဓိန သနု သန္ဓိကဝ ဒေသန ဟေတိ၊ ‘‘မရသေနပ္ပမဒ္ဒနံ ၊ ဝေ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂံ ဒေသေဿမိ၊ တံ သု ဏထ။ပေ.။
ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မရသေနပ္ပမဒ္ဒနေ မဂ္ဂေ? ယဒိဒံ သတ္တ ဗေဇ္ဈင်္ဂ ’’တိအဒီသု (သံ . နိ. ၅.၂၂၄) ဝိယ။ ယထ မရသေနပ္ပ
မဒ္ဒနေတိ စ၊ သတ္တ ဗေဇ္ဈင်္ဂ တိ စ အတ္ထတေ ဧကံ ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝေတ္ထ နနံ ။ ဧဝံ ‘‘ဧကယနမဂ္ဂေ’’တိ စ ‘‘စတ္တ ရေ သတိပဋ္ဌ
န’’တိ စ အတ္ထ တေ ဧကံ ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝေတ္ထ နနံ ၊ တသ္မ မဂ္ဂဋ္ဌေန ဧကတ္တ ဧကဝစနံ ။ အရမ္မဏဘေဒေန သတိဗဟု တ္တ ဗဟု ဝစနံ
ဝေဒိတဗ္ဗံ ။

ကသ္မ ပန ဘဂဝတ စတ္တ ရေဝ သတိပဋ္ဌန ဝု တ္တ အနူန အနဓိကတိ? ဝေနေယျဟိတတ္တ ။ တဏှ စရိတဒိဋ္ဌိစရိတသမထယနိ
ကဝိပဿနယနိကေသု ဟိ မန္ဒတိက္ခဝသေန ဒွေဓ ဒွေဓ ပဝတ္တေ သု ဝေနေယျေသု မန္ဒဿ တဏှ စရိတဿ ဩဠရိကံ က
ယနု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ၊ တိက္ခဿ သု ခု မံ ဝေဒနနု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ။ ဒိဋ္ဌိစရိတဿပိ မန္ဒဿ နတိပ္ပဘေဒဂတံ စိ
တ္တ နု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ၊ တိက္ခဿ အတိပ္ပဘေဒဂတံ ဓမ္မနု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ။ သမထယနိကဿ စ
မန္ဒဿ အကိစ္ဆေန အဓိဂန္တဗ္ဗ နိမိတ္တံ ပဌမံ သတိပဋ္ဌနံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ၊ တိက္ခဿ ဩဠရိကရမ္မဏေ အသဏ္ဌ ဟနတေ ဒု တိယံ ။
ဝိပဿနယနိကဿပိ မန္ဒဿ နတိပ္ပဘေဒဂတရမ္မဏံ တတိယံ ၊ တိက္ခဿ အတိပ္ပဘေဒဂတရမ္မဏံ စတု တ္ထံ ။ ဣတိ စတ္တ ရေ
ဝ ဝု တ္တ အနူန အနဓိကတိ။

သု ဘသု ခနိစ္စအတ္တ ဘဝဝိပလ္လသပ္ပဟနတ္ထံ ဝ။ ကယေ ဟိ အသု ဘေ၊ တတ္ထ စ သု ဘဝိပလ္လသဝိပလ္လတ္ထ သတ္တ ။ တေသံ တတ္ထ
အသု ဘဘဝဒဿနေန တဿ ဝိပလ္လသဿ ပဟနတ္ထံ ပဌမံ သတိပဋ္ဌနံ ဝု တ္တံ ။ သု ခံ နိစ္စံ အတ္တ တိ ဂဟိတေသု ပိ စ ဝေဒနဒီ
သု ဝေဒန ဒု က္ခ၊ စိတ္တံ အနိစ္စံ ၊ ဓမ္မ အနတ္တ ၊ တေသု စ သု ခနိစ္စအတ္တ ဝိပလ္လသဝိပလ္လတ္ထ သတ္တ ။ တေသံ တတ္ထ ဒု က္ခဒိဘဝဒဿ
နေန တေသံ ဝိပလ္လသနံ ပဟနတ္ထံ သေသနိ တီဏိ ဝု တ္တ နီတိ ဧဝံ သု ဘသု ခနိစ္စအတ္တ ဘဝဝိပလ္လသပ္ပဟနတ္ထံ ဝ စတ္တ ရေဝ ဝု
တ္တ အနူန အနဓိကတိ ဝေဒိတဗ္ဗ။ န ကေဝလဉ္စ ဝိပလ္လသပ္ပဟနတ္ထမေဝ၊ အထ ခေ စတု ရေဃယေဂသဝဂန္ထဥပဒနအဂတိပ
ဟနတ္ထ မ္ပိ စတု ဗ္ဗိဓဟရပရိညတ္ထ ဉ္စ စတ္တ ရေဝ ဝု တ္တ တိ ဝေဒိတဗ္ဗ။ အယံ တဝ ပကရဏနယေ။

အဋ္ဌကထယံ ပန သရဏဝသေန စေဝ ဧကတ္တ သမေသရဏဝသေန စ ဧကမေဝ သတိပဋ္ဌနံ အရမ္မဏဝသေန စတ္တ ရေတိ
ဧတဒေဝ ဝု တ္တံ ။ ယထ ဟိ စတု ဒွရေ နဂရေ ပစီနတေ အဂစ္ဆန္တ ပစီနဒိသယ ဥဋ္ဌနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွ ပစီနဒွရေန နဂရမေဝ
ပဝိသန္တိ၊ ဒက္ခိဏတေ။ ပစ္ဆိမတေ။ ဥတ္တ ရတေ အဂစ္ဆန္တ ဥတ္တ ရဒိသယ ဥဋ္ဌနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွ ဥတ္တ ရဒွရေန နဂရမေဝ ပဝိသ
န္တိ; ဧဝံ – သမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ နဂရံ ဝိယ ဟိ နိဗ္ဗနမဟနဂရံ ၊ ဒွရံ ဝိယ အဋ္ဌင်္ဂိကေ လေကု တ္တ ရမဂ္ဂေ၊ ပစီနဒိသဒယေ ဝိယ
ကယဒယေ။

ယထ ပစီနတေ အဂစ္ဆန္တ ပစီနဒိသယ ဥဋ္ဌနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွ ပစီနဒွရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ ကယနု ပဿနမု ခေန အ
ဂစ္ဆန္တ စု ဒ္ဒသဝိဓေန ကယနု ပဿနံ ဘဝေတွ ကယနု ပဿနဘဝနနု ဘဝနိဗ္ဗတ္တေ န အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗနမေဝ ဩသရ န္တိ။
ယထ ဒက္ခိဏတေ အဂစ္ဆန္တ ဒက္ခိဏယ ဒိသယ ဥဋ္ဌနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွ ဒက္ခိဏဒွရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ ဝေဒနနု
ပဿနမု ခေန အဂစ္ဆန္တ နဝဝိဓေန ဝေဒနနု ပဿနံ ဘဝေတွ ဝေဒနနု ပဿနဘဝနနု ဘဝနိဗ္ဗတ္တေ န အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗန
မေဝ ဩသရ န္တိ။ ယထ ပစ္ဆိမတေ အဂစ္ဆန္တ ပစ္ဆိမဒိသယ ဥဋ္ဌနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွ ပစ္ဆိမဒွရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ စိတ္တ နု
ပဿနမု ခေန အဂစ္ဆန္တ သေဠသဝိဓေန စိတ္တ နု ပဿနံ ဘဝေတွ စိတ္တ နု ပဿနဘဝနနု ဘဝနိဗ္ဗတ္တေ န အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗ
နမေဝ ဩသရ န္တိ။ ယထ ဥတ္တ ရတေ အဂစ္ဆန္တ ဥတ္တ ရဒိသယ ဥဋ္ဌနကံ ဘဏ္ဍံ ဂဟေတွ ဥတ္တ ရဒွရေန နဂရမေဝ ပဝိသန္တိ၊ ဧဝံ ဓ
မ္မနု ပဿနမု ခေန အဂစ္ဆန္တ ပဉ္စဝိဓေန ဓမ္မနု ပဿနံ ဘဝေတွ ဓမ္မနု ပဿနဘဝနနု ဘဝနိဗ္ဗတ္တေ န အရိယမဂ္ဂေန ဧကံ နိဗ္ဗနမေ
ဝ ဩသရ န္တိ။ ဧဝံ သရဏဝသေန စေဝ ဧကတ္တ သမေသရဏဝသေန စ ဧကမေဝ သတိပဋ္ဌနံ အရမ္မဏဝသေန စတ္တ ရေဝ ဝု
တ္တ တိ ဝေဒိတဗ္ဗ။

ကတမေ စတ္တ ရေတိ ကထေတု ကမျတ ပု စ္ဆ။ ဣဓတိ ဣမသ္မိံ သသနေ။ ဘိက္ခဝေတိ ဓမ္မပဋိဂ္ဂဟကပု ဂ္ဂလလပနမေတံ ။ ဘိ
က္ခူတိ ပဋိပတ္တိသမ္ပဒကပု ဂ္ဂလနိဒဿနမေတံ ။ အညေပိ စ ဒေဝမနု ဿ ပဋိပတ္တိံ သမ္ပဒေန္တိယေဝ၊ သေဋ္ဌတ္တ ပန ပဋိပတ္တိယ
ဘိက္ခုဘဝဒဿနတေ စ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ အဟ။ ဘဂဝတေ ဟိ အနု သသနိံ သမ္ပဋိစ္ဆန္တေသု ဘိက္ခု သေဋ္ဌေ၊ သဗ္ဗပ္ပကရယ
အနု သသနိယ ဘဇနဘဝတေ။ တသ္မ သေဋ္ဌတ္တ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ အဟ။ တသ္မိံ ဂဟိတေ ပန သေသ ဂဟိတဝ ဟေန္တိ၊ ရဇဂမန
ဒီသု ရဇဂ္ဂဟဏေန သေသပရိသ ဝိယ။ ယေ စ ဣမံ ပဋိပတ္တိံ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ သေ ဘိက္ခု နမ ဟေတီတိ ပဋိပတ္တိယ ဘိက္ခုဘဝ
ဒဿနတေပိ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ အဟ။ ပဋိပန္နကေ ဟိ ဒေဝေ ဝ ဟေတု မနု ဿေ ဝ၊ ဘိက္ခူတိ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိယေဝ ယထဟ –
‘‘အလင်္က တေ စေပိ သမံ စရေယျ၊

သန္တေ ဒန္တေ နိယတေ ဗြဟ္မစရီ။

သဗ္ဗေသု ဘူ တေသု နိဓယ ဒဏ္ဍံ ၊

သေ ဗြဟ္မဏေ သေ သမဏေ သ ဘိက္ခူ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၁၄၂)။

ကယေတိ ရူ ပကယေ။ ရူ ပကယေ ဟိ ဣဓ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂ နံ ကေသဒီနဉ္စ ဓမ္မနံ သမူ ဟဋ္ဌေန ဟတ္ထိကယရထကယဒယေ ဝိယ
ကယေတိ အဓိပ္ပေတေ။ ယထ စ သမူ ဟဋ္ဌေန၊ ဧဝံ ကု စ္ဆိတနံ အယဋ္ဌေန။ ကု စ္ဆိတနဉှိ ပရမဇေဂု စ္ဆနံ သေ အယေတိပိ က
ယေ။ အယေတိ ဥပ္ပတ္တိဒေသေ။ တတ္ထယံ ဝစနတ္ထေ ။ အယန္တိ တတေတိ အယေ။ ကေ အယန္တိ? ကု စ္ဆိတ ကေသဒယေ။
ဣတိ ကု စ္ဆိတနံ အယေတိ ကယေ။

ကယနု ပဿီတိ ကယေ အနု ပဿနသီလေ ကယံ ဝ အနု ပဿမနေ။ ကယေတိ စ ဝတွပိ ပု န ကယနု ပဿီတိ ဒု တိယက
ယဂ္ဂဟဏံ အသမ္မိဿတေ ဝဝတ္ထနဃနဝိနိဗ္ဘေဂဒိဒဿနတ္ထံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ တေန န ကယေ ဝေဒနနု ပဿီ ဝ၊ စိတ္တ ဓမ္မနု
ပဿီ ဝ၊ အထ ခေ ကယနု ပဿီယေဝတိ ကယသင်္ခ တေ ဝတ္ထုသ္မိံ ကယနု ပဿနကရဿေဝ ဒဿနေန အသမ္မိဿတေ ဝ
ဝတ္ထနံ ဒဿိတံ ဟေတိ။ တထ န ကယေ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂ ဝိနိမု တ္တ ဧကဓမ္မနု ပဿီ၊ နပိ ကေသလေမဒိဝိနိမု တ္တ ဣတ္ထိပု ရိသနု ပဿီ၊
ယေပိ စေတ္ထ ကေသလေမဒိကေ ဘူ တု ပဒယသမူ ဟသင်္ခ တေ ကယေ၊ တတ္ထပိ န ဘူ တု ပဒယဝိနိမု တ္တ ဧကဓမ္မနု ပဿီ၊
အထ ခေ ရထသမ္ဘရနု ပဿကေ ဝိယ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂ သမူ ဟနု ပဿီ၊ နဂရဝယဝနု ပဿကေ ဝိယ ကေသလေမဒိသမူ ဟနု
ပဿီ၊ ကဒလိက္ခန္ဓပတ္တ ဝဋ္ဋိဝိနိဗ္ဘုဇကေ ဝိယ ရိတ္တ မု ဋ္ဌိဝိနိဝေဌကေ ဝိယ စ ဘူ တု ပဒယသမူ ဟနု ပဿီယေဝတိ နနပ္ပကရ
တေ သမူ ဟဝသေနေဝ ကယသင်္ခ တဿ ဝတ္ထုနေ ဒဿနေန ဃနဝိနိဗ္ဘေဂေ ဒဿိတေ ဟေတိ။ န ဟေတ္ထ ယထဝု တ္တ သမူ
ဟဝိနိမု တ္တေ ကယေ ဝ ဣတ္ထီ ဝ ပု ရိသေ ဝ အညေ ဝ ကေစိ ဓမ္မေ ဒိဿတိ၊ ယထဝု တ္တ ဓမ္မသမူ ဟမတ္တေ ယေဝ ပန တထ
တထ သတ္တ မိစ္ဆဘိနိဝေသံ ကရေန္တိ။ တေနဟု ပေရဏ –

‘‘ယံ ပဿတိ န တံ ဒိဋ္ဌံ ၊ ယံ ဒိဋ္ဌံ တံ န ပဿတိ။

အပဿံ ဗဇ္ဈတေ မူ ဠှေ၊ ဗဇ္ဈမနေ န မု စ္စတီ’’တိ။

ဃနဝိနိဗ္ဘေဂဒိဒဿနတ္ထန္တိ ဝု တ္တံ ၊ အဒိသဒ္ဒေန စေတ္ထ အယမ္ပိ အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ အယဉှိ ဧတသ္မိံ ကယေ ကယနု ပဿီယေ
ဝ၊ န အည ဓမ္မနု ပဿီတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ ယထ အနု ဒကဘူ တယပိ မရီစိယ ဥဒကနု ပဿိနေ ဟေန္တိ၊ န ဧဝံ အနိစ္စဒု က္ခနတ္တ
အသု ဘဘူ တေယေဝ ဣမသ္မိံ ကယေ နိစ္စသု ခအတ္တ သု ဘဘဝနု ပဿီ၊ အထ ခေ ကယနု ပဿီ အနိစ္စဒု က္ခနတ္တ အသု ဘက
ရသမူ ဟနု ပဿီယေဝတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ အထ ဝ ယွယံ ပရတေ ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရညဂတေ ဝ။ပေ.။ သေ သ
တေဝ အဿသတီ’’တိအဒိန နယေန အဿသပဿသဒိစု ဏ္ဏိကဇတအဋ္ဌိကပရိယေသနေ ကယေ ဝု တ္တေ ၊ ယေ စ ‘‘ဣ
ဓေကစ္စေ ပထဝီကယံ အနိစ္စတေ အနု ပဿတိ၊ အပေကယံ တေဇေကယံ ဝယေကယံ ကေသကယံ လေမကယံ ဆဝိက
ယံ စမ္မကယံ မံ သကယံ ရု ဓိရကယံ နှ ရု ကယံ အဋ္ဌိကယံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇကယ’’န္တိ (ပဋိ. မ. ၃.၃၅) ပဋိသမ္ဘိဒယံ ကယေ ဝု တ္တေ ၊
တဿ သဗ္ဗဿ ဣမသ္မိညေဝ ကယေ အနု ပဿနတေ ကယေ ကယနု ပဿီတိ ဧဝမ္ပိ အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

အထ ဝ ကယေ အဟန္တိ ဝ မမန္တိ ဝ ဧဝံ ဂဟေတဗ္ဗဿ ယဿ ကဿစိ အနနု ပဿနတေ၊ တဿ တဿေဝ ပန ကေ

သလေမဒိကဿ နနဓမ္မသမူ ဟဿ အနု ပဿနတေ ကယေ ကေသဒိဓမ္မသမူ ဟသင်္ခ တကယနု ပဿီတိ ဧဝမတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။

အပိစ ‘‘ဣမသ္မိံ ကယေ အနိစ္စတေ အနု ပဿတိ၊ နေ နိစ္စတေ’’တိအဒိန အနု က္က မေန ပဋိသမ္ဘိဒယံ အဂတနယဿ သဗ္
ဗဿေဝ အနိစ္စလက္ခဏဒိနေ အကရသမူ ဟသင်္ခ တဿ ကယဿ အနု ပဿနတေပိ ကယေ ကယနု ပဿီတိ ဧဝမ္ပိ အ
တ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ တထ ဟိ အယံ ကယေ ကယနု ပဿနပဋိပဒံ ပဋိပန္နေ ဘိက္ခု ဣမံ ကယံ အနိစ္စနု ပဿနဒီနံ သတ္တ န္နံ အနု
ပဿနနံ ဝသေန အနိစ္စတေ အနု ပဿတိ၊ နေ နိစ္စတေ။ ဒု က္ခတေ အနု ပဿတိ၊ နေ သု ခတေ။ အနတ္တ တေ အနု ပဿတိ၊
နေ အတ္တ တေ။ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နေ နန္ဒတိ၊ ဝိရဇ္ဇတိ၊ နေ ရဇ္ဇတိ၊ နိရေဓေတိ။ နေ သမု ဒေတိ၊ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ၊ နေ အဒိယတိ။ သေ တံ
အနိစ္စတေ အနု ပဿန္တေ နိစ္စသညံ ပဇဟတိ ၊ ဒု က္ခတေ အနု ပဿန္တေ သု ခသညံ ပဇဟတိ၊ အနတ္တ တေ အနု ပဿန္တေ အတ္တ
သညံ ပဇဟတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒန္တေ နန္ဒိံ ပဇဟတိ ၊ ဝိရဇ္ဇန္တေ ရဂံ ပဇဟတိ၊ နိရေဓေန္တေ သမု ဒယံ ပဇဟတိ၊ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တေ အဒနံ ပဇ
ဟတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

ဝိဟရတီတိ ဣရိယတိ။ အတပီတိ တီသု ဘဝေသု ကိလေသေ အတပေတီတိ အတပေ၊ ဝီရိယဿေတံ နမံ ။ အတပေ
အဿ အတ္ထီတိ အတပီ။ သမ္ပဇနေတိ သမ္ပဇညသင်္ခ တေန ဉဏေန သမန္နဂတေ။ သတိမတိ ကယပရိဂ္ဂဟိကယ သတိယ
သမန္နဂတေ။ အယံ ပန ယသ္မ သတိယ အရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဟေတွ ပညယ အနု ပဿတိ၊ န ဟိ သတိဝိရဟိတဿ အနု ပဿန
နမ အတ္ထိ၊ တေနေဝဟ – ‘‘သတိဉ္စ ခွဟံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒမီ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၄)။ တသ္မ ဧတ္ထ ‘‘ကယေ ကယနု
ပဿီ ဝိဟရတီ’’တိ ဧတ္တ ဝတ ကယနု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ အထ ဝ ယသ္မ အနတပိနေ အန္တေသင်္ခေ ပေ အန္တရ
ယကရေ ဟေတိ၊ အသမ္ပဇနေ ဥပယပရိဂ္ဂဟေ အနု ပယပရိဝဇ္ဇနေ စ သမ္မုယှ တိ၊ မု ဋ္ဌဿတိ ဥပယပရိစ္စဂေ အနု ပယပရိဂ္
ဂဟေ စ အသမတ္ထေ ဟေတိ၊ တေနဿ တံ ကမ္မဋ္ဌနံ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မ ယေသံ ဓမ္မနံ အနု ဘဝေန တံ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တေသံ
ဒဿနတ္ထံ ‘‘အတပီ သမ္ပဇနေ သတိမ’’တိ ဣဒံ ဝု တ္တ န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။

ဣတိ ကယနု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ သမ္ပယေဂင်္ဂ ဉ္စဿ ဒဿေတွ ဣဒနိ ပဟနင်္ဂံ ဒဿေတုံ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမ
နဿန္တိ ဝု တ္တံ ။ တတ္ထ ဝိနေယျတိ တဒင်္ဂ ဝိနယေန ဝ ဝိက္ခမ္ဘနဝိနယေန ဝ ဝိနယိတွ။ လေကေတိ တသ္မိညေဝ ကယေ။ ကယေ
ဟိ ဣဓ လု ဇ္ဇနပလု ဇ္ဇနဋ္ဌေန လေကေတိ အဓိပ္ပေတေ။ ယသ္မ ပနဿ န ကယမတ္တေ ယေဝ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ပဟီယတိ၊
ဝေဒနဒီသု ပိ ပဟီယတိယေဝ။ တသ္မ ပဉ္စပိ ဥပဒနက္ခန္ဓ လေကေတိ ဝိဘင်္ဂေ ဝု တ္တံ ။ လေကသင်္ခ တတ္တ ဝ တေသံ ဓမ္မနံ အတ္ထ ု
ဒ္ဓရနယေနေတံ ဝု တ္တံ ။ ယံ ပနဟ – ‘‘တတ္ထ ကတမေ လေကေ? သွေဝ ကယေ လေကေ’’တိ၊ အယမေဝေတ္ထ အတ္ထေ ။ တ
သ္မိံ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ဝိနေယျတိ ဧဝံ သမ္ဗန္ဓေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ ယသ္မ ပနေတ္ထ အဘိဇ္ဈဂ္ဂ ဟဏေန ကမစ္ဆန္ဒေ၊ ဒေမနဿဂ္ဂ
ဟဏေန ဗျပဒေ သင်္ဂ ဟံ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မ နီဝရဏပရိယပန္နဗလဝဓမ္မဒွယဒဿနေန နီဝရဏပ္ပဟနံ ဝု တ္တံ ဟေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။

ဝိသေသေန စေတ္ထ အဘိဇ္ဈဝိ နယေန ကယသမ္ပတ္တိမူ လကဿ အနု ရေဓဿ၊ ဒေမနဿဝိနယေန ကယဝိပတ္တိမူ လကဿ
ဝိရေဓဿ၊ အဘိဇ္ဈဝိ နယေန စ ကယေ အဘိရတိယ၊ ဒေမနဿဝိနယေန ကယဘဝနယ အနဘိရတိယ၊ အဘိဇ္ဈဝိ နယေန
ကယေ အဘူ တနံ သု ဘသု ခဘဝဒီနံ ပက္ခေပဿ၊ ဒေမနဿဝိနယေန ကယေ ဘူ တနံ အသု ဘသု ခဘဝဒီနံ အပနယနဿ
စ ပဟနံ ဝု တ္တံ ။ တေန ယေဂဝစရဿ ယေဂနု ဘဝေ ယေဂသမတ္ထတ စ ဒီပိတ ဟေတိ။ ယေဂနု ဘဝေ ဟိ ဧသ၊ ယဒိဒံ အနု
ရေဓဝိရေဓဝိပ္ပမု တ္တေ အရတိရတိသဟေ အဘူ တပက္ခေပဘူ တပနယနဝိရဟိတေ စ ဟေတိ။ အနု ရေဓဝိရေဓဝိပ္ပမု တ္တေ
စေသ အရတိရတိသဟေ အဘူ တံ အပက္ခိပန္တေ ဘူ တဉ္စ အနပနယန္တေ ယေဂသမတ္ထေ ဟေတီတိ။

အပရေ နယေ ‘‘ကယေ ကယနု ပဿီ’’တိ ဧတ္ထ အနု ပဿနယ ကမ္မဋ္ဌနံ ဝု တ္တံ ။ ‘‘ဝိဟရတီ’’တိ ဧတ္ထ ဝု တ္တ ဝိဟရေန ကမ္မဋ္ဌနိ
ကဿ ကယပရိဟရဏံ ၊ ‘‘အတပီ’’တိအဒီသု ပန အတပေန သမ္မပ္ပဓနံ ၊ သတိသမ္ပဇညေန သဗ္ဗတ္ထ ကကမ္မဋ္ဌနံ ၊ ကမ္မဋ္ဌနပရိ
ဟရဏူ ပယေ ဝ။ သတိယ ဝ ကယနု ပဿနဝသေန ပဋိလဒ္ဓသမထေ၊ သမ္ပဇညေန ဝိပဿန အဘိဇ္ဈဒေမနဿဝိနယေန
ဘဝနဗလံ ဝု တ္တ န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။

ဝိဘင်္ဂေ ပန အနု ပဿီတိ တတ္ထ ‘‘ကတမ အနု ပဿန? ယ ပည ပဇနန ဝိစယေ ပဝိစယေ ဓမ္မဝိစယေ သလ္လက္ခဏ ဥပ
လက္ခဏ ပစ္စုပလက္ခဏ ပဏ္ဍိစ္စံ ကေသလ္လံ နေပု ညံ ဝေဘဗျ စိန္တ ဥပပရိက္ခ ဘူ ရီမေဓ ပရိဏယိက ဝိပဿန သမ္ပဇညံ ပတေ
ဒေ ပည ပညိန္ဒြိယံ ပညဗလံ ပညသတ္ထံ ပညပသဒေ ပညအလေကေ ပညဩဘသေ ပညပဇ္ဇေတေ ပညရတနံ အမေဟေ
ဓမ္မဝိစယေ သမ္မဒိဋ္ဌိ၊ အယံ ဝု စ္စတိ အနု ပဿန။ ဣမယ အနု ပဿနယ ဥပေတေ ဟေတိ သမု ပေတေ ဥပဂတေ သမု ပဂ
တေ ဥပပန္နေ သမန္နဂတေ၊ တေန ဝု စ္စတိ အနု ပဿီတိ။ ဝိဟရတီတိ ဣရိယတိ ပဝတ္တ တိ ပလေတိ ယပေတိ ယပေတိ စရ
တိ ဝိဟရတိ၊ တေန ဝု စ္စတိ ဝိဟရတီတိ။ အတပီတိ တတ္ထ ကတမံ အတပံ ? ယေ စေတသိကေ ဝီရိယရမ္ဘေ နိကမ္မေ ပရက္က
မေ ဥယျမေ ဝယမေ ဥဿဟေ ဥဿေဠှီ ထမေ ဓိတိ အသိထိလပရက္က မတ အနိက္ခိတ္တ ဒ္ဒန္ဒတ အနိက္ခိတ္တ ဓု ရတ ဓု ရသမ္ပဂ္ဂ
ဟီ ဝီရိယံ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဝီရိယဗလံ သမ္မဝယမေ၊ ဣဒံ ဝု စ္စတိ အတပံ ။ ဣမိန အတပေန ဥပေတေ ဟေတိ။ပေ.။ သမန္နဂတေ
၊ တေန ဝု စ္စတိ အတပီတိ။ သမ္ပဇနေတိ တတ္ထ ကတမံ သမ္ပဇညံ ? ယ ပည ပဇနန ဝိစယေ ပဝိစယေ ဓမ္မဝိစယေ သလ္
လက္ခဏ ဥပလက္ခဏ ပစ္စုပလက္ခဏ ပဏ္ဍိစ္စံ ကေသလ္လံ နေပု ညံ ဝေဘဗျ စိန္တ ဥပပရိက္ခ ဘူ ရီမေဓ ပရိဏယိက ဝိပဿန သ
မ္ပဇညံ ပတေဒေ ပည ပညိန္ဒြိယံ ပညဗလံ ပညသတ္ထံ ပညပသဒေ ပညအလေကေ ပညဩဘသေ ပညပဇ္ဇေတေ ပညရ
တနံ အမေဟေ ဓမ္မဝိစယေ သမ္မဒိဋ္ဌိ၊ ဣဒံ ဝု စ္စတိ သမ္ပဇညံ ။ ဣမိန သမ္ပဇညေန ဥပေတေ ဟေတိ ။ပေ.။ သမန္နဂတေ၊
တေန ဝု စ္စတိ သမ္ပဇနေတိ။ သတိမတိ တတ္ထ ကတမ သတိ? ယ သတိ အနု ဿတိ ပဋိဿတိ သတိ သရဏတ ဓရဏတ
အပိလပနတ အသမ္မုသနတ သတိ သတိန္ဒြိယံ သတိဗလံ သမ္မသတိ ၊ အယံ ဝု စ္စတိ သတိ။ ဣမယ သတိယ ဥပေတေ
ဟေတိ။ပေ.။ သမန္နဂတေ၊ တေန ဝု စ္စတိ သတိမတိ။

ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿန္တိ တတ္ထ ကတမေ လေကေ? သွေဝ ကယေ လေကေ။ ပဉ္စပိ ဥပဒနက္ခန္ဓ လေကေ၊
အယံ ဝု စ္စတိ လေကေ။ တတ္ထ ကတမ အဘိဇ္ဈ? ယေ ရဂေ သရဂေ အနု နယေ အနု ရေဓေ နန္ဒီ နန္ဒိရဂေ စိတ္တ ဿ သရဂေ၊
အယံ ဝု စ္စတိ အဘိဇ္ဈ။ တတ္ထ ကတမံ ဒေမနဿံ ? ယံ စေတသိကံ အသတံ စေတသိကံ ဒု က္ခံ စေတေသမ္ဖဿဇ အသတ ဒု
က္ခ ဝေဒန၊ ဣဒံ ဝု စ္စတိ ဒေမနဿံ ။ ဣတိ အယဉ္စ အဘိဇ္ဈ၊ ဣဒဉ္စ ဒေမနဿံ ဣမမှိ လေကေ ဝိနီတ ဟေန္တိ ပဋိဝိနီတ သန္တ
သမိတ ဝူ ပသမိတ အတ္ထ င်္ဂ တ အဗ္ဘတ္ထင်္ဂ တ အပ္ပိတ ဗျပ္ပိတ သေသိတ ဝိသေသိတ ဗျ န္တီကတ၊ တေန ဝု စ္စတိ ဝိနေယျ လေ
ကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿ’’န္တိ (ဝိဘ. ၃၅၇-၃၆၂)။

ဧဝမေတေသံ ပဒနံ အတ္ထေ ဝု တ္တေ ။ တေန သဟ အယံ အဋ္ဌကထနယေ ယထ သံ သန္ဒတိ၊ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ အယံ တဝ က
ယနု ပဿနသတိပဋ္ဌနု ဒ္ဒေသဿ အတ္ထ ဝဏ္ဏ န။

ဣဒနိ ဝေဒနသု ။ စိတ္တေ ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဝိနေယျ လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿန္တိ ဧတ္ထ ဝေဒနသု ဝေဒန
နု ပဿီတိ ဧဝမဒီသု ဝေဒနဒီနံ ပု န ဝစနေ ပယေဇနံ ကယနု ပဿနယံ ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ။
စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီတိ ဧတ္ထ ပန ဝေဒနတိ တိဿေ ဝေဒန၊ တ စ လေကိယ ဧဝ။ စိတ္တ မ္ပိ လေကိယံ ၊
တထ ဓမ္မ။ တေသံ ဝိဘဂေ နိဒ္ဒေသဝရေ ပကဋေ ဘဝိဿတိ။ ကေဝလံ ပနိဓ ယထ ဝေဒန အနု ပဿိတဗ္ဗ၊ တထ တ အနု
ပဿန္တေ ‘‘ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ဧသ နယေ စိတ္တ ဓမ္မေသု ပိ။ ကထဉ္စ ဝေဒန အနု ပဿိတဗ္ဗတိ? သု ခ
တဝ ဝေဒန ဒု က္ခတေ၊ ဒု က္ခ သလ္လတေ၊ အဒု က္ခမသု ခ အနိစ္စတေ။ ယထဟ –

‘‘ယေ သု ခံ ဒု က္ခတေ အဒ္ဒ၊ ဒု က္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတေ။

အဒု က္ခမသု ခံ သန္တံ ၊ အဒ္ဒက္ခိ နံ အနိစ္စတေ။

သ ဝေ သမ္မဒ္ဒသေ ဘိက္ခု၊ ဥပသန္တေ စရိဿတီ’’တိ။ (သံ . နိ. ၄.၂၅၃)။

သဗ္ဗ ဧဝ စေတ ‘‘ဒု က္ခ’’တိပိ အနု ပဿိတဗ္ဗ။ ဝု တ္တ ဉှေတံ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ ၊ တံ ဒု က္ခသ္မိန္တိ ဝဒမီ’’တိ (သံ . နိ. ၄.၂၅၉)။
သု ခဒု က္ခတေပိ စ အနု ပဿိတဗ္ဗ။ ယထဟ ‘‘သု ခ ဝေဒန ဌိတိသု ခ ဝိပရိဏမဒု က္ခ’’တိ (မ. နိ. ၁.၄၆၅) သဗ္ဗံ ဝိတ္ထရေတဗ္ဗံ ။
အပိစ အနိစ္စဒိသတ္တ အနု ပဿနဝသေနပိ အနု ပဿိတဗ္ဗ။ သေသံ နိဒ္ဒေသဝရေယေဝ ပကဋံ ဘဝိဿတိ။

စိတ္တ ဓမ္မေသု ပိ စိတ္တံ တဝ အရမ္မဏဓိပတိသဟဇတဘူ မိကမ္မဝိပကကိရိယဒိနနတ္တ ဘေဒနံ အနိစ္စဒိအနု ပဿနနံ နိဒ္ဒေသဝရေ

အဂတသရဂဒိဘေဒနဉ္စ ဝသေန အနု ပဿိတဗ္ဗံ ။ ဓမ္မ သလက္ခဏသမညလက္ခဏနံ သု ညတဓမ္မဿ အနိစ္စဒိသတ္တ နု ပဿန
နံ နိဒ္ဒေသဝရေ အဂတသန္တဒိဘေဒနဉ္စ ဝသေန အနု ပဿိတဗ္ဗ။ သေသံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကမဉ္စေတ္ထ ယဿ ကယသင်္ခ တေ
လေကေ အဘိဇ္ဈဒေမနဿံ ပဟီနံ ၊ တဿ ဝေဒနဒီသု ပိ တံ ပဟီနမေဝ။ နနပု ဂ္ဂလဝသေန ပန နနစိတ္တ က္ခဏိကသတိပဋ္ဌန
ဘဝနဝသေန စ သဗ္ဗတ္ထ ဝု တ္တံ ။ ယတေ ဝ ဧကတ္ထ ပဟီနံ သေသေသု ပိ ပဟီနံ ဟေတိ၊ တေနေဝဿ တတ္ထ ပဟနဒဿနတ္ထ
မ္ပိ ဧတံ ဝု တ္တ န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

ဥဒ္ဒေသဝရကထ နိဋ္ဌိတ။

ကယနု ပဿန အနပနပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၇၄. ဣဒနိ သေယျထပိ နမ ဆေကေ ဝိလီဝကရကေ ထူ လကိလဉ္ဇသဏှ ကိလဉ္ဇစင်္ကေ ဋကပေဠပု ဋဒီနိ ဥပကရဏနိ က
တ္တ ုကမေ ဧကံ မဟဝေဏုံ လဘိတွ စတု ဓ ဘိန္ဒိတွ တတေ ဧကေကံ ဝေဏု ခဏ္ဍံ ဂဟေတွ ဖလေတွ တံ တံ ဥပကရဏံ က
ရေယျ၊ ဧဝမေဝ ဘဂဝ သတိပဋ္ဌနဒေသနယ သတ္တ နံ အနေကပ္ပကရံ ဝိသေသဓိဂမံ ကတ္တ ုကမေ ဧကမေဝ သမ္မသတိံ ‘‘စ
တ္တ ရေ သတိပဋ္ဌန။ ကတမေ စတ္တ ရေ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတီ’’တိအဒိန နယေန အရမ္မဏဝ
သေန စတု ဓ ဘိန္ဒိတွ တတေ ဧကေကံ သတိပဋ္ဌနံ ဂဟေတွ ကယံ ဝိဘဇန္တေ ‘‘ကထဉ္စ ဘိက္ခဝေ’’တိအဒိန နယေန နိဒ္
ဒေသဝရံ ဝတ္တ ုမရဒ္ဓေ။

တတ္ထ ကထဉ္စတိအဒိ ဝိတ္ထ ရေတု ကမျတပု စ္ဆ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေ ပတ္ထေ – ဘိက္ခဝေ၊ ကေန စ ပကရေန ဘိက္ခု ကယေ က
ယနု ပဿီ ဝိဟရတီတိ? ဧသ နယေ သဗ္ဗပု စ္ဆဝရေသု ။ ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူတိ ဘိက္ခဝေ ဣမသ္မိံ သသနေ ဘိက္ခု။ အယ
ဉှေတ္ထ ဣဓသဒ္ဒေ သဗ္ဗပ္ပကရကယနု ပဿနနိဗ္ဗတ္တ ကဿ ပု ဂ္ဂလဿ သန္နိဿယဘူ တသသနပရိဒီပနေ အညသသနဿ
တထဘဝပဋိသေဓနေ စ။ ဝု တ္တ ဉှေတံ ‘‘ဣဓေဝ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏေ။ပေ.။ သု ည ပရပ္ပဝဒ သမဏေဘိ အညေဟီ’’တိ (မ.
နိ. ၁.၁၃၉)။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘ဣမသ္မိံ သသနေ ဘိက္ခူ’’တိ။

အရညဂတေ ဝ ရု က္ခမူ လဂတေ ဝ သု ညဂရဂတေ ဝတိ ဣဒမဿ သတိပဋ္ဌနဘဝနနု ရူ ပသေနသနပရိဂ္ဂဟပရိဒီပနံ ။

ဣမဿ ဟိ ဘိက္ခုနေ ဒီဃရတ္တံ ရူ ပဒီသု အရမ္မဏေသု အနု ဝိသဋံ စိတ္တံ ကမ္မဋ္ဌနဝီထိံ ဩတရိတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ ကူ ဋဂေဏယု
တ္တ ရထေ ဝိယ ဥပ္ပထမေဝ ဓဝတိ။ တသ္မ သေယျထပိ နမ ဂေပေ ကူ ဋဓေနု ယ သဗ္ဗံ ခီရံ ပိဝိတွ ဝဍ္ဎိတံ ကူ ဋဝစ္ဆံ ဒမေတု က
မေ ဓေနု တေ အပနေတွ ဧကမန္တေ မဟန္တံ ထမ္ဘံ နိခဏိတွ တတ္ထ ယေတ္တေ န ဗန္ဓေယျ။ အထဿ သေ ဝစ္ဆေ ဣတေ စိတေ စ
ဝိပ္ဖန္ဒိတွ ပလယိတုံ အသက္ကေ န္တေ တမေဝ ထမ္ဘံ ဥပနိသီဒေယျ ဝ ဥပနိပဇ္ဇေယျ ဝ၊ ဧဝမေဝ ဣမိနပိ ဘိက္ခုန ဒီဃရတ္တံ ရူ ပရ
မ္မဏဒိရသပနဝဍ္ဎိတံ ဒု ဋ္ဌစိတ္တံ ဒမေတု ကမေန ရူ ပဒိအရမ္မဏတေ အပနေတွ အရညံ ဝ ရု က္ခမူ လံ ဝ သု ညဂရံ ဝ ပဝိသိတွ
တတ္ထ သတိပဋ္ဌနရမ္မဏတ္ထ မ္ဘေ သတိယေတ္တေ န ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ။ ဧဝမဿ တံ စိတ္တံ ဣတေ စိတေ စ ဝိပ္ဖန္ဒိတွပိ ပု ဗ္ဗေ အစိဏ္ဏ ရမ္မဏံ
အလဘမနံ သတိယေတ္တံ ဆိန္ဒိတွ ပလယိတုံ အသက္ကေ န္တံ တမေဝရမ္မဏံ ဥပစရပ္ပနဝသေန ဥပနိသီဒတိ စေဝ ဥပနိပဇ္ဇတိ
စ။ တေနဟု ပေရဏ –

‘‘ယထ ထမ္ဘေ နိဗန္ဓေယျ၊ ဝစ္ဆံ ဒမံ နရေ ဣဓ။

ဗန္ဓေယျေဝံ သကံ စိတ္တံ ၊ သတိယရမ္မဏေ ဒဠှ’’န္တိ။

ဧဝမဿေတံ သေနသနံ ဘဝနနု ရူ ပံ ဟေတိ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘ဣဒမဿ သတိပဋ္ဌနဘဝနနု ရူ ပသေနသနပရိဂ္ဂဟပရိဒီပန’’န္
တိ။

အပိစ ယသ္မ ဣဒံ ကယနု ပဿနယ မု ဒ္ဓဘူ တံ သဗ္ဗဗု ဒ္ဓပစ္စေကဗု ဒ္ဓသဝကနံ ဝိသေသဓိဂမဒိဋ္ဌဓမ္မသု ခဝိဟရပဒဋ္ဌနံ အနပ
နဿတိကမ္မဋ္ဌနံ ဣတ္ထိပု ရိသဟတ္ထိအဿဒိသဒ္ဒသမကု လံ ဂမန္တံ အပရိစ္စဇိတွ န သု ကရံ သမ္ပဒေတုံ ၊ သဒ္ဒကဏ္ဍကတ္တ ဈ
နဿ။ အဂမကေ ပန အရညေ သု ကရံ ယေဂဝစရေန ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌနံ ပရိဂ္ဂဟေတွ အနပနစတု တ္ထ ဇ္ဈနံ နိဗ္ဗတ္တေ တွ တဒေဝ
ဈနံ ပဒကံ ကတွ သင်္ခ ရေ သမ္မသိတွ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ ပပု ဏိတုံ ၊ တသ္မဿ အနု ရူ ပသေနသနံ ဒဿေန္တေ ဘဂဝ၊ ‘‘အရ
ညဂတေ ဝ’’တိအဒိမဟ။

ဝတ္ထုဝိဇ္ဇစရိယေ ဝိယ ဟိ ဘဂဝ။ သေ ယထ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇစရိယေ နဂရဘူ မိံ ပဿိတွ သု ဋ္ဌု ဥပပရိက္ခိတွ ‘‘ဧတ္ထ နဂရံ မပေ
ထ’’တိ ဥပဒိသတိ၊ သေတ္ထိန စ နဂရေ နိဋ္ဌိတေ ရဇကု လတေ မဟသက္က ရံ လဘတိ၊ ဧဝမေဝ ယေဂဝစရဿ အနု ရူ ပသေ
နသနံ ဥပပရိက္ခိတွ ‘‘ဧတ္ထ ကမ္မဋ္ဌနမနု ယု ဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥပဒိသတိ၊ တတေ တတ္ထ ကမ္မဋ္ဌနမနု ယု ဉ္ဇန္တေန ယေဂိန အနု က္က မေန
အရဟတ္တေ ပတ္တေ ‘‘သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓေ ဝတ သေ ဘဂဝ’’တိ မဟန္တံ သက္က ရံ လဘတိ။

အယံ ပန ဘိက္ခု ဒီပိသဒိသေတိ ဝု စ္စတိ။ ယထ ဟိ မဟဒီပိရဇ အရညေ တိဏဂဟနံ ဝ ဝနဂဟနံ ဝ ပဗ္ဗတဂဟနံ ဝ နိဿ
ယ နိလီယိတွ ဝနမဟိံသဂေကဏ္ဏသူ ကရဒယေ မိဂေ ဂဏှ တိ၊ ဧဝမေဝ အယံ အရညဒီသု ကမ္မဋ္ဌနံ အနု ယု ဉ္ဇန္တေ ဘိက္ခု ယ
ထက္က မေန စတ္တ ရေ မဂ္ဂေ စေဝ စတ္တ ရိ အရိယဖလနိ စ ဂဏှ တိ။ တေနဟု ပေရဏ –

‘‘ယထပိ ဒီပိကေ နမ၊ နိလီယိတွ ဂဏှ တီ မိဂေ။

တထေဝယံ ဗု ဒ္ဓပု တ္တေ ၊ ယု တ္တ ယေဂေ ဝိပဿကေ။

အရညံ ပဝိသိတွန၊ ဂဏှ တိ ဖလမု တ္တ မ’’န္တိ။

တေနဿ ပရက္က မဇဝယေဂ္ဂဘူ မိံ အရညသေနသနံ ဒဿေန္တေ ဘဂဝ ‘‘အရညဂတေ ဝ’’တိအဒိမဟ။ ဣတေ ပရံ ဣမသ္မိံ
အနပနပဗ္ဗေ ယံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ သိယ၊ တံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝု တ္တ မေဝ။ သေယျထပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခေ ဘမကရေ ဝတိ ဣဒဉှိ ဥပမမတ္တ
မေဝ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝ ကယေတိ ဣဒံ အပ္ပနမတ္တ မေဝ စ တတ္ထ အနဂတံ ၊ သေသံ အဂတမေဝ။

ယံ ပန အနဂတံ ၊ တတ္ထ ဒက္ခေတိ ဆေကေ။ ဒီဃံ ဝ အဉ္ဆန္တေတိ မဟန္တနံ ဘေရီပေက္ခရဒီနံ လိခနကလေ ဟတ္ထေ စ ပဒေ စ
ပသရေတွ ဒီဃံ ကဍ္ဎန္တေ။ ရဿံ ဝ အဉ္ဆန္တေတိ ခု ဒ္ဒကနံ ဒန္တသူ စိဝေဓကဒီနံ လိခနကလေ မန္ဒမန္ဒံ ရဿံ ကဍ္ဎန္တေ။ ဧဝမေဝ ခေ
တိ ဧဝံ အယမ္ပိ ဘိက္ခု အဒ္ဓနဝသေန ဣတ္တ ရဝသေန စ ပဝတ္တ နံ အဿသပဿသနံ ဝသေန ဒီဃံ ဝ အဿသန္တေ ဒီဃံ
အဿသမီတိ ပဇနတိ။ပေ.။ ပဿသိဿမီတိ သိက္ခတီတိ။ တဿေဝံ သိက္ခတေ အဿသပဿသနိမိတ္တေ စတ္တ ရိ ဈနနိ
ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သေ ဈန ဝု ဋ္ဌဟိတွ အဿသပဿသေ ဝ ပရိဂ္ဂဏှ တိ ဈနင်္ဂ နိ ဝ။

တတ္ထ အဿသပဿသကမ္မိကေ ‘‘ဣမေ အဿသပဿသ ကိံ နိဿိတ? ဝတ္ထုနိဿိတ။ ဝတ္ထု နမ ကရဇကယေ၊ ကရဇ
ကယေ နမ စတ္တ ရိ မဟဘူ တနိ ဥပဒရူ ပဉ္စေ’’တိ ဧဝံ ရူ ပံ ပရိဂ္ဂဏှ တိ။ တတေ တဒရမ္မဏေ ဖဿပဉ္စမကေ နမန္တိ။ ဧဝံ နမရူ
ပံ ပရိဂ္ဂဟေတွ တဿ ပစ္စယံ ပရိယေသန္တေ အဝိဇ္ဇဒိပဋိစ္စသမု ပ္ပဒံ ဒိသွ ‘‘ပစ္စယပစ္စယု ပ္ပန္နဓမ္မမတ္တ မေဝေတံ ၊ အညေ သတ္တေ
ဝ ပု ဂ္ဂလေ ဝ နတ္ထီ’’တိ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေ သပ္ပစ္စယနမရူ ပေ တိလက္ခဏံ အရေပေတွ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တေ အနု က္က မေန အရဟတ္တံ
ပပု ဏတိ။ ဣဒံ ဧကဿ ဘိက္ခုနေ ယဝ အရဟတ္တ နိယျနမု ခံ ။

ဈနကမ္မိကေပိ ‘‘ဣမနိ ဈနင်္ဂ နိ ကိံ နိဿိတနိ၊ ဝတ္ထုနိဿိတနိ၊ ဝတ္ထု နမ ကရဇကယေ ဈနင်္ဂ နိ နမံ ၊ ကရဇကယေ ရူ ပ’’န္တိ
နမရူ ပံ ဝဝတ္ထပေတွ တဿ ပစ္စယံ ပရိယေသန္တေ အဝိဇ္ဇဒိပစ္စယကရံ ဒိသွ ‘‘ပစ္စယပစ္စယု ပ္ပန္နဓမ္မမတ္တ မေဝေတံ ၊ အညေ သ
တ္တေ ဝ ပု ဂ္ဂလေ ဝ နတ္ထီ’’တိ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေ သပ္ပစ္စယနမရူ ပေ တိလက္ခဏံ အရေပေတွ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တေ အနု က္က မေန အရ
ဟတ္တံ ပပု ဏတိ။ ဣဒမေကဿ ဘိက္ခုနေ ယဝ အရဟတ္တ နိယျနမု ခံ ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ အတ္တ နေ ဝ အဿသပဿသကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ ဗဟိဒ္ဓ ဝတိ ပရဿ ဝ အဿသ
ပဿသကယေ။ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝတိ ကလေန အတ္တ နေ၊ ကလေန ပရဿ အဿသပဿသကယေ။ ဧတေနဿ ပဂု ဏ
ကမ္မဋ္ဌနံ အဋ္ဌပေတွ အပရပရံ သဉ္စရဏကလေ ကထိတေ။ ဧကသ္မိံ ကလေ ပနိဒံ ဥဘယံ န လဗ္ဘတိ။

သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝတိ ယထ နမ ကမ္မရဿ ဘသ္တ ဉ္စ ဂဂ္ဂရနဠိဉ္စ တဇ္ဇဉ္စ ဝယမံ ပဋိစ္စ ဝတေ အပရပရံ သဉ္စရတိ၊ ဧဝံ ဘိက္ခု
နေ ကရဇကယဉ္စ နသပု ဋဉ္စ စိတ္တ ဉ္စ ပဋိစ္စ အဿသပဿသကယေ အပရပရံ သဉ္စရတိ။ ကယဒယေ ဓမ္မ သမု ဒယဓမ္မ၊ တေ
ပဿန္တေ ‘‘သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ကယသ္မိံ ဝိဟရတီ’’တိ ဝု စ္စတိ။ ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝတိ ယထ ဘသ္တ ယ အပနီတယ ဂဂ္ဂရန
ဠိယ ဘိန္နယ တဇ္ဇေ စ ဝယမေ အသတိ သေ ဝတေ နပ္ပဝတ္တ တိ၊ ဧဝမေဝ ကယေ ဘိန္နေ နသပု ဋေ ဝိဒ္ဓသ္တေ စိတ္တေ စ နိရု ဒ္ဓေ
အဿသပဿသကယေ နမ နပ္ပဝတ္တ တီတိ ကယဒိနိရေဓ အဿသပဿသနိရေဓေတိ ဧဝံ ပဿန္တေ ‘‘ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ
ကယသ္မိံ ဝိဟရတီ’’တိ ဝု စ္စတိ။ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝတိ ကလေန သမု ဒယံ ကလေန ဝယံ အနု ပဿန္တေ။ အတ္ထိ က
ယေတိ ဝ ပနဿတိ ကယေဝ အတ္ထိ၊ န သတ္တေ ၊ န ပု ဂ္ဂလေ၊ န ဣတ္ထီ၊ န ပု ရိသေ၊ န အတ္တ ၊ န အတ္တ နိယံ ၊ နဟံ ၊ န မမ၊ န ကေ
စိ၊ န ကဿစီတိ ဧဝမဿ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ။

ယဝဒေဝတိ ပယေဇနပရိစ္ဆေဒဝဝတ္ထ ပနမေတံ ။ ဣဒံ ဝု တ္တံ ဟေတိ – ယ သ သတိ ပစ္စုပဋ္ဌိတ ဟေတိ၊ သ န အညဒတ္ထယ။
အထ ခေ ယဝဒေဝ ဉဏမတ္တ ယ အပရပရံ ဥတ္တ ရု တ္တ ရိ ဉဏပမဏတ္ထ ယ စေဝ သတိပမဏတ္ထယ စ၊ သတိသမ္ပဇညနံ ဝု ဍ္ဎတ္ထ
ယတိ အတ္ထေ ။ အနိဿိတေ စ ဝိဟရတီတိ တဏှ နိဿယဒိဋ္ဌိနိဿယနံ ဝသေန အနိဿိတေဝ ဝိဟရတိ။ န စ ကိဉ္စိ လေ
ကေ ဥပဒိယတီတိ လေကသ္မိံ ကိဉ္စိ ရူ ပံ ဝ။ပေ.။ ဝိညဏံ ဝ ‘‘အယံ မေ အတ္တ ဝ အတ္တ နိယံ ဝ’’တိ န ဂဏှ တိ။ ဧဝမ္ပီတိ ဥပရိ
အတ္ထံ ဥပဒယ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထေ ပိ-ကရေ။ ဣမိန ပန ပဒေန ဘဂဝ အနပနပဗ္ဗဒေသနံ နိယျတေတွ ဒဿေတိ။

တတ္ထ အဿသပဿသပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စံ ၊ တဿ သမု ဋ္ဌပိက ပု ရိမတဏှ သမု ဒယသစ္စံ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိ နိရေဓ
သစ္စံ ၊ ဒု က္ခပရိဇနနေ သမု ဒယပဇဟနေ နိရေဓရမ္မဏေ အရိယမဂ္ဂေ မဂ္ဂသစ္စံ ။ ဧဝံ စတု သစ္စဝသေန ဥဿက္ကိတွ နိဗ္ဗုတိံ ပပု
ဏတီတိ ဣဒမေကဿ အဿသပဿသဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌဿ ဘိက္ခုနေ ယဝ အရဟတ္တ နိယျနမု ခန္တိ။

အနပနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဣရိယပထပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၇၅. ဧဝံ အဿသပဿသဝသေန ကယနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ ဣရိယပထဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ။
တတ္ထ ကမံ သေဏသိင်္ဂ လဒယေပိ ဂစ္ဆန္တ ‘‘ဂစ္ဆမ’’တိ ဇနန္တိ၊ န ပနေတံ ဧဝရူ ပံ ဇနနံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ။ ဧဝရူ ပဉှိ ဇနနံ သတ္တ ူပ
လဒ္ဓိံ န ပဇဟတိ၊ အတ္တ သညံ န ဥဂ္ဃဋေတိ၊ ကမ္မဋ္ဌနံ ဝ သတိပဋ္ဌနဘဝန ဝ န ဟေတိ။ ဣမဿ ပန ဘိက္ခုနေ ဇနနံ သတ္တ ူပ
လဒ္ဓိံ ပဇဟတိ၊ အတ္တ သညံ ဥဂ္ဃဋေတိ ကမ္မဋ္ဌနဉ္စေဝ သတိပဋ္ဌနဘဝန စ ဟေတိ။ ဣဒဉှိ ‘‘ကေ ဂစ္ဆတိ၊ ကဿ ဂမနံ ၊ ကိံ က
ရဏ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဧဝံ သမ္ပဇနနံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ။ ဌနဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။

တတ္ထ ကေ ဂစ္ဆတီတိ? န ကေစိ သတ္တေ ဝ ပု ဂ္ဂလေ ဝ ဂစ္ဆတိ။ ကဿ ဂမနန္တိ? န ကဿစိ သတ္တ ဿ ဝ ပု ဂ္ဂလဿ ဝ ဂမနံ ။
ကိံ ကရဏ ဂစ္ဆတီတိ ? စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေန ဂစ္ဆတိ။ တသ္မ ဧသ ဧဝံ ပဇနတိ – ‘‘ဂစ္ဆမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ၊ တံ ဝ
ယံ ဇနေတိ၊ ဝယေ ဝိညတ္တိံ ဇနေတိ၊ စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေန သကလကယဿ ပု ရတေ အဘိနီဟရေ ဂမနန္တိ ဝု စ္
စတိ။ ဌနဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။

တတြပိ ဟိ ‘‘တိဋ္ဌမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဝယံ ဇနေတိ၊ ဝယေ ဝိညတ္တိံ ဇနေတိ၊ စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေန သကလ
ကယဿ ကေဋိတေ ပဋ္ဌယ ဥဿိတဘဝေ ဌနန္တိ ဝု စ္စတိ။ ‘‘နိသီဒမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဝယံ ဇနေတိ၊ ဝယေ ဝိညတ္တိံ ဇ
နေတိ၊ စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေန ဟေဋ္ဌိမကယဿ သမိဉ္ဇနံ ဥပရိမကယဿ ဥဿိတဘဝေ နိသဇ္ဇတိ ဝု စ္စတိ။ ‘‘သ
ယမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဝယံ ဇနေတိ၊ ဝယေ ဝိညတ္တိံ ဇနေတိ၊ စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေန သကလသရီရဿ တိရိ
ယတေ ပသရဏံ သယနန္တိ ဝု စ္စတီတိ။

တဿ ဧဝံ ပဇနတေ ဧဝံ ဟေတိ ‘‘သတ္တေ ဂစ္ဆတိ၊ သတ္တေ တိဋ္ဌတီ’’တိ ဝု စ္စတိ၊ အတ္ထတေ ပန ကေစိ သတ္တေ ဂစ္ဆန္တေ ဝ ဌိ
တေ ဝ နတ္ထိ။ ယထ ပန ‘‘သကဋံ ဂစ္ဆတိ၊ သကဋံ တိဋ္ဌတီ’’တိ ဝု စ္စတိ၊ န စ ကိဉ္စိ သကဋံ နမ ဂစ္ဆန္တံ ဝ ဌိတံ ဝ အတ္ထိ၊ စတ္တ ရေ
ပန ဂေဏေ ယေဇေတွ ဆေကမှိ သရထိမှိ ပဇေန္တေ ‘‘သကဋံ ဂစ္ဆတိ၊ သကဋံ တိဋ္ဌတီ’’တိ ဝေဟရမတ္တ မေဝ ဟေတိ၊ ဧဝ
မေဝ အဇနနဋ္ဌေန သကဋံ ဝိယ ကယေ၊ ဂေဏ ဝိယ စိတ္တ ဇဝတ၊ သရထိ ဝိယ စိတ္တံ ။ ‘‘ဂစ္ဆမိ တိဋ္ဌမီ’’တိ စိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ
ဝယေဓတု ဝိညတ္တိံ ဇနယမန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေန ဂမနဒီနိ ပဝတ္တ န္တိ၊ တတေ ‘‘သတ္တေ ဂစ္ဆတိ၊ သတ္တေ
တိဋ္ဌတိ၊ အဟံ ဂစ္ဆမိ၊ အဟံ တိဋ္ဌမီ’’တိ ဝေဟရမတ္တံ ဟေတိ။ တေနဟ –

‘‘နဝ မလု တဝေဂေန၊ ဇိယဝေဂေန တေဇနံ ။

ယထ ယတိ တထ ကယေ၊ ယတိ ဝတဟတေ အယံ ။

ယန္တံ သု တ္တ ဝသေနေဝ၊ စိတ္တ သု တ္တ ဝသေနိဒံ ။

ပယု တ္တံ ကယယန္တမ္ပိ ၊ ယတိ ဌတိ နိသီဒတိ။

ကေ နမ ဧတ္ထ သေ သတ္တေ ၊ ယေ ဝိန ဟေတု ပစ္စယေ။

အတ္တ နေ အနု ဘဝေန၊ တိဋ္ဌေ ဝ ယဒိ ဝ ဝဇေ’’တိ။

တသ္မ ဧဝံ ဟေတု ပစ္စယဝသေနေဝ ပဝတ္တ နိ ဂမနဒီနိ သလ္လက္ခေန္တေ ဧသ ‘‘ဂစ္ဆန္တေ ဝ ဂစ္ဆမီတိ ပဇနတိ၊ ဌိတေ ဝ၊ နိသိန္နေ ဝ၊
သယနေ ဝ သယနေမှီတိ ပဇနတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

ယထ ယထ ဝ ပနဿ ကယေ ပဏိဟိတေ ဟေတိ၊ တထ တထ နံ ပဇနတီတိ သဗ္ဗသင်္ဂ ဟိကဝစနမေတံ ။ ဣဒံ ဝု တ္တံ ဟေ

တိ – ယေန ယေန ဝ အကရေနဿ ကယေ ဌိတေ ဟေတိ၊ တေန တေန နံ ပဇနတိ။ ဂမနကရေန ဌိတံ ဂစ္ဆတီတိ ပဇနတိ။
ဌနနိသဇ္ဇသယနကရေန ဌိတံ သယနေတိ ပဇနတီတိ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ အတ္တ နေ ဝ စတု ဣရိယပထပရိဂ္ဂဏှ နေန ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ ဗဟိဒ္ဓ ဝတိ ပရဿ ဝ စ
တု ဣရိယပထပရိဂ္ဂဏှ နေန။ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ ဝတိ ကလေန အတ္တ နေ၊ ကလေန ပရဿ စတု ဣရိယပထပရိဂ္ဂဏှ နေန က
ယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝတိအဒီသု ပန အဝိဇ္ဇသမု ဒယ ရူ ပသမု ဒယေတိအဒိန နယေန ပဉ္စဟက
ရေဟိ ရူ ပက္ခန္ဓဿ သမု ဒယေ စ ဝယေ စ နီဟရိတဗ္ဗေ။ တဉှိ သန္ဓယ ဣဓ ‘‘သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ အတ္ထိ
ကယေတိ ဝ ပနဿတိအဒိ ဝု တ္တ သဒိသမေဝ။

ဣဓပိ စတု ဣရိယပထပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စံ ၊ တဿ သမု ဋ္ဌပိက ပု ရိမတဏှ သမု ဒယသစ္စံ ၊ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိ နိရေဓသ
စ္စံ ၊ ဒု က္ခပရိဇနနေ သမု ဒယပဇဟနေ နိရေဓရမ္မဏေ အရိယမဂ္ဂေ မဂ္ဂသစ္စံ ။ ဧဝံ စတု သစ္စဝသေန ဥဿက္ကိတွ နိဗ္ဗုတိံ ပပု ဏ
တီတိ ဣဒမေကဿ စတု ဣရိယပထပရိဂ္ဂဟကဿ ဘိက္ခုနေ ယဝ အရဟတ္တ နိယျနမု ခန္တိ။

ဣရိယပထပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

စတု သမ္ပဇညပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၇၆. ဧဝံ ဣရိယပထဝသေန ကယနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ စတု သမ္ပဇညဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ ။ တတ္ထ
အဘိက္က န္တေတိအဒီနိ သမညဖလေ ဝဏ္ဏိတနိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ စတု သမ္ပဇညပရိဂ္ဂဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ကယေ၊
ပရဿ ဝ ကယေ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ ဣဓပိ သမု ဒယဝယဓမ္မနု
ပဿီတိအဒီသု ရူ ပက္ခန္ဓဿေဝ သမု ဒယေ စ ဝယေ စ နီဟရိတဗ္ဗေ။ သေသံ ဝု တ္တ သဒိသမေဝ။

ဣဓ စတု သမ္ပဇညပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စံ ၊ တဿ သမု ဋ္ဌပိက ပု ရိမတဏှ သမု ဒယသစ္စံ ၊ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိ နိရေဓသစ္စံ ၊ ဝု
တ္တ ပ္ပကရေ အရိယမဂ္ဂေ မဂ္ဂသစ္စံ ။ ဧဝံ စတု သစ္စဝသေန ဥဿက္ကိတွ နိဗ္ဗုတိံ ပပု ဏတီတိ ဣဒမေကဿ စတု သမ္ပဇညပရိဂ္ဂ
ဟကဿ ဘိက္ခုနေ ဝသေန ယဝ အရဟတ္တ နိယျနမု ခန္တိ။

စတု သမ္ပဇညပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ပဋိကူ လမနသိကရပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၇၇. ဧဝံ စတု သမ္ပဇညဝသေန ကယနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ ပဋိကူ လမနသိကရဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ။
တတ္ထ ဣမမေဝ ကယန္တိအဒီသု ယံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ သိယ၊ တံ သဗ္ဗံ သဗ္ဗကရေန ဝိတ္ထရတေ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ကယဂတသတိကမ္မဋ္ဌနေ ဝု
တ္တံ ။ ဥဘတေမု ခတိ ဟေဋ္ဌ စ ဥပရိ စတိ ဒွီဟိ မု ခေဟိ ယု တ္တ ။ နနဝိဟိတဿတိ နနဝိဓဿ။

ဣဒံ ပနေတ္ထ ဩပမ္မသံ သန္ဒနံ – ဥဘတေမု ခ ပု တေဠိ ဝိယ ဟိ စတု မဟဘူ တိကေ ကယေ၊ တတ္ထ မိဿေတွ ပက္ခိတ္တ နနဝိဓ
ဓညံ ဝိယ ကေသဒယေ ဒွတ္တိံသကရ၊ စက္ခုမ ပု ရိသေ ဝိယ ယေဂဝစရေ၊ တဿ တံ ပု တေဠိံ မု ဉ္စိတွ ပစ္စဝေက္ခတေ နနဝိဓဓ
ညဿ ပကဋကလေ ဝိယ ယေဂိနေ ဒွတ္တိံသကရဿ ဝိဘူ တကလေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ ကေသဒိပရိဂ္ဂ
ဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ကယေ၊ ပရဿ ဝ ကယေ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။
ဣတေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ ဒွတ္တိံသကရပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတ
ဗ္ဗံ ။ သေသံ ပု ရိမသဒိသမေဝတိ။

ပဋိကူ လမနသိကရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဓတု မနသိကရပဗ္ဗဝဏ္ဏ န
၃၇၈. ဧဝံ ပဋိကူ လမနသိကရဝသေန ကယနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ ဓတု မနသိကရဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမ
ဟ။ တတ္ထယံ ဩပမ္မသံ သန္ဒနေန သဒ္ဓိံ အတ္ထ ဝဏ္ဏ န – ယထ ကေစိ ဂေဃတကေ ဝ တဿေဝ ဝ ဘတ္တ ဝေတနဘတေ အ
န္တေဝသိကေ ဂဝိံ ဝဓိတွ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွ စတဿေ ဒိသ ဂတနံ မဟပထနံ ဝေမဇ္ဈဋ္ဌနသင်္ခ တေ စတု မဟပထေ ကေဋ္ဌသံ ကေဋ္ဌ
သံ ကတွ နိသိန္နေ အဿ၊ ဧဝမေဝ ဘိက္ခု စတု န္နံ ဣရိယပထနံ ယေန ကေနစိ အကရေန ဌိတတ္တ ယထဌိတံ ၊ ယထဌိတတ္တ
စ ယထပဏိဟိတံ ကယံ ‘‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကယေ ပထဝီဓတု ။ပေ.။ ဝယေဓတူ ’’တိ ဧဝံ ပစ္စဝေက္ခတိ။

ကိံ ဝု တ္တံ ဟေတိ – ယထ ဂေဃတကဿ ဂဝိံ ပေသေန္တဿပိ အဃတနံ အဟရ န္တဿပိ အဟရိတွ တတ္ထ ဗန္ဓိတွ ဌပေန္
တဿပိ ဝဓေန္တဿပိ ဝဓိတံ မတံ ပဿန္တဿပိ တဝဒေဝ ဂဝီတိ သည န အန္တရဓယတိ၊ ယဝ နံ ပဒလေတွ ဗိလသေ န ဝိ
ဘဇတိ။ ဝိဘဇိတွ နိသိန္နဿ ပနဿ ဂဝီတိ သည အန္တရဓယတိ၊ မံ သသည ပဝတ္တ တိ။ နဿ ဧဝံ ဟေတိ – ‘‘အဟံ ဂဝိံ ဝိ
က္ကိဏမိ၊ ဣမေ ဂဝိံ ဟရ န္တီ’’တိ။ အထ ခွဿ ‘‘အဟံ မံ သံ ဝိက္ကိဏမိ၊ ဣမေ မံ သံ ဟရ န္တိ’’ စ္စေဝ ဟေတိ; ဧဝမေဝ ဣ
မဿပိ ဘိက္ခုနေ ပု ဗ္ဗေ ဗလပု ထု ဇ္ဇနကလေ ဂိဟိဘူ တဿပိ ပဗ္ဗဇိတဿပိ တဝဒေဝ သတ္တေ တိ ဝ ပု ဂ္ဂလေတိ ဝ သည န
အန္တရဓယတိ၊ ယဝ ဣမမေဝ ကယံ ယထဌိတံ ယထပဏိဟိတံ ဃနဝိနိဗ္ဘေဂံ ကတွ ဓတု သေ န ပစ္စဝေက္ခတိ။ ဓတု သေ ပ
စ္စဝေက္ခတေ ပနဿ သတ္တ သည အန္တရဓယတိ၊ ဓတု ဝသေနေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတိ။ တေနဟ ဘဂဝ – ‘‘‘ဣမမေဝ ကယံ ယ
ထဌိတံ ယထပဏိဟိတံ ဓတု သေ ပစ္စဝေက္ခတိ ‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကယေ ပထဝီဓတု အပေဓတု တေဇေဓတု ဝယေဓတူ ’တိ။
သေယျထပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒက္ခေ ဂေဃတကေ ဝ။ပေ.။ ဝယေဓတူ ’’တိ။ ဂေဃတကေ ဝိယ ဟိ ယေဂီ၊ ဂဝီတိ သည ဝိယ
သတ္တ သည၊ စတု မဟပထေ ဝိယ စတု ဣရိယပထေ၊ ဗိလသေ ဝိဘဇိတွ နိသိန္နဘဝေ ဝိယ ဓတု သေ ပစ္စဝေက္ခဏန္တိ အယ
မေတ္ထ ပဠိဝဏ္ဏ န။ ကမ္မဋ္ဌနကထ ပန ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထရိတ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ စတု ဓတု ပရိဂ္ဂဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ကယေ၊ ပရဿ ဝ ကယေ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ
ပရဿ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ ဣတေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ စတု ဓတု ပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ
ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ၊ သေသံ ပု ရိမသဒိသမေဝတိ။

ဓတု မနသိကရပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

နဝသိဝထိကပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၇၉. ဧဝံ ဓတု မနသိကရဝသေန ကယနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ နဝဟိ သိဝထိကပဗ္ဗေဟိ ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ။
တတ္ထ သေယျထပိ ပဿေယျတိ ယထ ပဿေယျ။ သရီရ န္တိ မတသရီရံ ။ သိဝထိကယ ဆဍ္ဍိတန္တိ သု သနေ အပဝိဒ္ဓံ ။ ဧက
ဟံ မတဿ အဿတိ ဧကဟမတံ ။ ဒွီဟံ မတဿ အဿတိ ဒွီဟမတံ ။ တီဟံ မတဿ အဿတိ တီဟမတံ ။ ကမ္မရဘသ္တ
ဝိယ ဝယု န ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယဒန ယထနု က္က မံ သမု ဂ္ဂတေန သူ နဘဝေန ဥဒ္ဓုမတတ္တ ဥဒ္ဓုမတံ ၊ ဥဒ္ဓုမတမေဝ ဥဒ္ဓုမတကံ ။ ပဋိ
ကူ လတ္တ ဝ ကု စ္ဆိတံ ဥဒ္ဓုမတန္တိ ဥဒ္ဓုမတကံ ။ ဝိနီလံ ဝု စ္စတိ ဝိပရိဘိန္နဝဏ္ဏံ ၊ ဝိနီလမေဝ ဝိနီလကံ ။ ပဋိကူ လတ္တ ဝ ကု စ္ဆိတံ ဝိနီလ
န္တိ ဝိနီလကံ ။ မံ သု ဿဒဋ္ဌနေသု ရတ္တ ဝဏ္ဏ ဿ ပု ဗ္ဗသန္နိစယဋ္ဌနေသု သေတဝဏ္ဏဿ ယေဘု ယျေန စ နီလဝဏ္ဏ ဿ နီလဋ္ဌနေ
သု နီလသဋကပရု တဿေဝ ဆဝသရီရဿေတံ အဓိဝစနံ ။ ပရိဘိန္နဋ္ဌနေဟိ နဝဟိ ဝ ဝဏမု ခေဟိ ဝိဿန္ဒမနပု ဗ္ဗံ ဝိပု ဗ္ဗံ ၊ ဝိ
ပု ဗ္ဗမေဝ ဝိပု ဗ္ဗကံ ။ ပဋိကူ လတ္တ ဝ ကု စ္ဆိတံ ဝိပု ဗ္ဗန္တိ ဝိပု ဗ္ဗကံ ။ ဝိပု ဗ္ဗကံ ဇတံ တထဘဝံ ဂတန္တိ ဝိပု ဗ္ဗကဇတံ ။

သေ ဣမမေဝ ကယန္တိ သေ ဘိက္ခု ဣမံ အတ္တ နေ ကယံ တေန ကယေန သဒ္ဓိံ ဉဏေန ဥပသံ ဟရတိ ဥပနေတိ။ ကထံ ? အ
ယမ္ပိ ခေ ကယေ ဧဝံ ဓမ္မေ ဧဝံ ဘဝီ ဧဝံ အနတီတေတိ။ ဣဒံ ဝု တ္တံ ဟေတိ – အယု ၊ ဥသ္မ၊ ဝိညဏန္တိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ဓမ္မနံ အ
တ္ထိတယ အယံ ကယေ ဌနဂမနဒိခမေ ဟေတိ၊ ဣမေသံ ပန ဝိဂမ အယမ္ပိ ခေ ကယေ ဧဝံ ဓမ္မေ ဧဝံ ပူ တိကသဘဝေယေ
ဝ၊ ဧဝံ ဘဝီ ဧဝံ ဥဒ္ဓုမတဒိဘေဒေ ဘဝိဿတိ၊ ဧဝံ အနတီတေ ဧဝံ ဥဒ္ဓုမတဒိဘဝံ အနတိက္က န္တေတိ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ
ဥဒ္ဓုမတဒိပရိဂ္ဂဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ကယေ၊ ပရဿ ဝ ကယေ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ ကယေ ကယနု
ပဿီ ဝိဟရတိ။

ခဇ္ဇမနန္တိ ဥဒရဒီသု နိသီဒိတွ ဥဒရမံ သဩဋ္ဌမံ သအက္ခိကူ ဋဒီနိ လု ဉ္စိတွ လု ဉ္စိတွ ခဒိယမနံ ။ သမံ သလေဟိတန္တိ သဝသေသမံ
သလေဟိတယု တ္တံ ။ နိမံ သလေဟိတမက္ခိတန္တိ မံ သေ ခီဏေပိ လေဟိတံ န သု ဿတိ၊ တံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ‘‘နိမံ သလေဟိတမ
က္ခိတ’’န္တိ။ အညေနတိ အညေန ဒိသဘဂေန။ ဟတ္ထ ဋ္ဌိကန္တိ စတု သဋ္ဌိဘေဒမ္ပိ ဟတ္ထဋ္ဌိကံ ပဋိယေက္ကံ ပဋိယေက္ကံ ဝိပ္ပကိဏ္ဏံ ။ ပ
ဒဋ္ဌိကဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။

တေရေဝဿိကနီတိ အတိက္က န္တသံ ဝစ္ဆရနိ။ ပူ တီနီတိ အဗ္ဘေကသေ ဌိတနိ ဝတတပဝု ဋ္ဌိသမ္ဖဿေန တေရေဝဿိကနေဝ ပူ
တီနိ ဟေန္တိ၊ အန္တေဘူ မိဂတနိ ပန စိရတရံ တိဋ္ဌန္တိ။ စု ဏ္ဏ ကဇတနီတိ စု ဏ္ဏံ စု ဏ္ဏံ ဟု တွ ဝိပ္ပကိဏ္ဏနိ။ သဗ္ဗတ္ထ သေ ဣမမေဝတိ
ဝု တ္တ နယေန ခဇ္ဇမနဒီနံ ဝသေန ယေဇန ကတဗ္ဗ။ ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ ခဇ္ဇမနဒိပရိဂ္ဂဏှ နေန ယဝ စု ဏ္ဏ ကဘဝ အတ္တ နေ
ဝ ကယေ၊ ပရဿ ဝ ကယေ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတိ။
ဣဓ ပန ဌတွ နဝသိဝထိက သမေဓနေတဗ္ဗ။ ဧကဟမတံ ဝတိ ဟိ အဒိန နယေန ဝု တ္တ သဗ္ဗပိ ဧက၊ ကကေဟိ ဝ ခဇ္ဇမနန္တိ
အဒိက ဧက၊ အဋ္ဌိကသင်္ခ လိကံ သမံ သလေဟိတံ နှ ရု သမ္ဗန္ဓန္တိ ဧက၊ နိမံ သလေဟိတမက္ခိတံ နှ ရု သမ္ဗန္ဓန္တိ ဧက၊ အပဂတမံ
သလေဟိတံ နှ ရု သမ္ဗန္ဓန္တိ ဧက၊ အဋ္ဌိကနိ အပဂတသမ္ဗန္ဓနီတိအဒိက ဧက အဋ္ဌိကနိ သေတနိ သင်္ခ ဝဏ္ဏ ပဋိဘဂနီတိ ဧက၊ ပု
ဉ္ဇကိတနိ တေရေဝဿိကနီတိ ဧက၊ ပူ တီနိ စု ဏ္ဏ ကဇတနီတိ ဧကတိ။

ဧဝံ ခေ၊ ဘိက္ခဝေတိ ဣဒံ နဝသိဝထိက ဒဿေတွ ကယနု ပဿနံ နိဋ္ဌပေန္တေ အဟ။ တတ္ထ နဝသိဝထိကပရိဂ္ဂဟိက သတိ
ဒု က္ခသစ္စံ ၊ တဿ သမု ဋ္ဌပိက ပု ရိမတဏှ သမု ဒယသစ္စံ ၊ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိ နိရေဓသစ္စံ ၊ ဒု က္ခပရိဇနနေ သမု ဒယပဇဟနေ နိရေ
ဓရမ္မဏေ အရိယမဂ္ဂေ မဂ္ဂသစ္စံ ။ ဧဝံ စတု သစ္စဝသေန ဥဿက္ကိတွ နိဗ္ဗုတိံ ပပု ဏတီတိ ဣဒံ နဝသိဝထိကပရိဂ္ဂဟကနံ ဘိ
က္ခူနံ ယဝ အရဟတ္တ နိယျနမု ခန္တိ။

နဝသိဝထိကပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဧတ္တ ဝတ စ အနပနပဗ္ဗံ ၊ ဣရိယပထပဗ္ဗံ ၊ စတု သမ္ပဇညပဗ္ဗံ ၊ ပဋိကူ လမနသိကရပဗ္ဗံ ၊ ဓတု မနသိကရပဗ္ဗံ ၊ နဝသိဝထိကပဗ္ဗ
နီတိ စု ဒ္ဒသပဗ္ဗ ကယနု ပဿန နိဋ္ဌိတ ဟေတိ။ တတ္ထ အနပနပဗ္ဗံ ၊ ပဋိကူ လမနသိကရပဗ္ဗန္တိ ဣမနေဝ ဒွေ အပ္ပနကမ္မဋ္ဌနနိ၊
သိဝထိကနံ ပန အဒီနဝနု ပဿနဝသေန ဝု တ္တ တ္တ သေသနိ ဒွဒသပိ ဥပစရကမ္မဋ္ဌနနေဝတိ။

ကယနု ပဿန နိဋ္ဌိတ။

ဝေဒနနု ပဿနဝဏ္ဏ န

၃၈၀. ဧဝံ ဘဂဝ စု ဒ္ဒသဝိဓေန ကယနု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ကထေတွ ဣဒနိ နဝဝိဓေန ဝေဒနနု ပဿနံ ကထေတုံ ကထဉ္စ၊ ဘိ
က္ခဝေတိအဒိမဟ။ တတ္ထ သု ခံ ဝေဒနန္တိ ကယိကံ ဝ စေတသိကံ ဝ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘‘အဟံ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယ
မီ’’တိ ပဇနတီတိ အတ္ထေ ။ တတ္ထ ကမံ ဥတ္တ နသေယျကပိ ဒရက ထညပိဝနဒိကလေ သု ခံ ဝေဒယမန ‘‘သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒ
ယမ’’တိ ပဇနန္တိ၊ န ပနေတံ ဧဝရူ ပံ ဇနနံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ။ ဧဝရူ ပဉှိ ဇနနံ သတ္တ ူပလဒ္ဓိံ န ဇဟတိ၊ အတ္တ သညံ န ဥဂ္ဃဋေတိ၊ က
မ္မဋ္ဌနံ ဝ သတိပဋ္ဌနဘဝန ဝ န ဟေတိ။ ဣမဿ ပန ဘိက္ခုနေ ဇနနံ သတ္တ ူပလဒ္ဓိံ ဇဟတိ၊ အတ္တ သညံ ဥဂ္ဃဋေတိ၊ ကမ္မဋ္ဌန
ဉ္စေဝ သတိပဋ္ဌနဘဝန စ ဟေတိ။ ဣဒဉှိ ‘‘ကေ ဝေဒယတိ၊ ကဿ ဝေဒန၊ ကိံ ကရဏ ဝေဒန’’တိ ဧဝံ သမ္ပဇနဝေဒိယနံ
သန္ဓယ ဝု တ္တံ ။

တတ္ထ ကေ ဝေဒယတီတိ န ကေစိ သတ္တေ ဝ ပု ဂ္ဂလေ ဝ ဝေဒယတိ။ ကဿ ဝေဒနတိ န ကဿစိ သတ္တ ဿ ဝ ပု ဂ္ဂလဿ
ဝ ဝေဒန။ ကိံ ကရဏ ဝေဒနတိ ဝတ္ထုအရမ္မဏဝ ပနဿ ဝေဒန၊ တသ္မ ဧသ ဧဝံ ပဇနတိ ‘‘တံ တံ သု ခဒီနံ ဝတ္ထုံ အရမ္မဏံ
ကတွ ဝေဒနဝ ဝေဒယတိ တံ ပန ဝေဒနယ ပဝတ္တိံ ဥပဒယ’အဟံ ဝေဒယမီ’တိ ဝေဟရမတ္တံ ဟေတီ’’တိ။ ဧဝံ ဝတ္ထုံ အရမ္မ
ဏံ ကတွ ဝေဒနဝ ဝေဒယတီတိ သလ္လက္ခေန္တေ ဧသ ‘‘သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီတိ ပဇနတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗေ စိတ္တ လပဗ္ဗတေ
အညတရတ္ထေ ရေ ဝိယ။

ထေရေ ကိရ အဖသု ကကလေ ဗလဝဝေဒနယ နိတ္ထ ုနန္တေ အပရပရံ ပရိဝတ္တ တိ၊ တမေကေ ဒဟရေ အဟ – ‘‘ကတရံ ဝေ၊
ဘန္တေ၊ ဌနံ ရု ဇ္ဇတီ’’တိ။ အဝု သေ၊ ပဋိယေက္ကံ ရု ဇ္ဇနဋ္ဌနံ နမ နတ္ထိ၊ ဝတ္ထုံ အရမ္မဏံ ကတွ ဝေဒနဝ ဝေဒယတီတိ။ ဧဝံ ဇနန
ကလတေ ပဋ္ဌယ အဓိဝသေတုံ ဝဋ္ဋတိ နေ၊ ဘန္တေ၊တိ။ အဓိဝသေမိ၊ အဝု သေတိ။ အဓိဝသန၊ ဘန္တေ၊ သေယျေတိ။ ထေရေ
အဓိဝသေသိ။ ဝတေ ယဝ ဟဒယ ဖလေသိ၊ မဉ္စကေ အန္တနိ ရသိကတနိ အဟေသုံ ။ ထေရေ ဒဟရဿ ဒဿေသိ ‘‘ဝဋ္ဋ
တဝု သေ၊ ဧတ္တ က အဓိဝသန’’တိ။ ဒဟရေ တု ဏှီ အဟေသိ။ ထေရေ ဝီရိယသမတံ ယေဇေတွ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒဟိ အရ
ဟတ္တံ ပပု ဏိတွ သမသီသီ ဟု တွ ပရိနိဗ္ဗယိ။

ယထ စ သု ခံ ၊ ဧဝံ ဒု က္ခံ ။ပေ.။ နိရမိသံ အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘‘နိရမိသံ အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’’တိ ပဇ
နတိ။ ဣတိ ဘဂဝ ရူ ပကမ္မဋ္ဌနံ ကထေတွ အရူ ပကမ္မဋ္ဌနံ ကထေန္တေ ယသ္မ ဖဿဝသေန စိတ္တ ဝသေန ဝ ကထိယမနံ ပကဋံ
န ဟေတိ ၊ အန္ဓကရံ ဝိယ ခယတိ၊ ဝေဒနနံ ပန ဥပ္ပတ္တိပကဋတယ ဝေဒနဝသေန ပကဋံ ဟေတိ၊ တသ္မ သက္က ပဉှေ ဝိယ ဣ
ဓပိ ဝေဒနဝသေန အရူ ပကမ္မဋ္ဌနံ ကထေသိ။ တတ္ထ ‘‘ဒု ဝိဓဉှိ ကမ္မဋ္ဌနံ ရူ ပကမ္မဋ္ဌနံ အရူ ပကမ္မဋ္ဌနဉ္စ’’တိအဒိ ကထမဂ္ဂေ သ
က္က ပဉှေ ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

တတ္ထ သု ခံ ဝေဒနန္တိအဒီသု အယံ အပရေပိ ပဇနနပရိယယေ၊ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီတိ ပဇနတီတိ သု ခဝေဒနက္ခဏေ ဒု က္ခ
ဝေဒနယ အဘဝတေ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ ‘‘သု ခံ ဝေဒနံ ယေဝ ဝေဒယမီ’’တိ ပဇနတိ။ တေန ယ ပု ဗ္ဗေ ဘူ တပု ဗ္ဗ
ဒု က္ခဝေဒန၊ တဿ ဣဒနိ အဘဝတေ ဣမိဿ စ သု ခယ ဝေဒနယ ဣတေ ပဌမံ အဘဝတေ ဝေဒန နမ အနိစ္စ အဓု ဝ ဝိပ
ရိဏမဓမ္မ၊ ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇနေ ဟေတိ။ ဝု တ္တ မ္ပိ စေတံ ဘဂဝတ –
‘‘ယသ္မိံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သမယေ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ နေဝ တသ္မိံ သမယေ ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ န အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒ
နံ ဝေဒေတိ၊ သု ခံ ယေဝ တသ္မိံ သမယေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ ယသ္မိံ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သမယေ ဒု က္ခံ ။ပေ.။ အဒု က္ခမသု ခံ ဝေဒနံ
ဝေဒေတိ၊ နေဝ တသ္မိံ သမယေ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ န ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ၊ အဒု က္ခမသု ခံ ယေဝ တသ္မိံ သမယေ ဝေဒ
နံ ဝေဒေတိ။ သု ခပိ၊ ခေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝေဒန အနိစ္စ သင်္ခ တ ပဋိစ္စသမု ပ္ပန္န ခယဓမ္မ ဝယဓမ္မ ဝိရဂဓမ္မ နိရေဓဓမ္မ။ ဒု က္ခပိ၊
ခေ။ပေ.။ အဒု က္ခမသု ခပိ ခေ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ ဝေဒန အနိစ္စ။ပေ.။ နိရေဓဓမ္မ။ ဧဝံ ပဿံ ၊ အဂ္ဂိဝေဿန၊ သု တဝ အရိယသဝ
ကေ သု ခယပိ ဝေဒနယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ ဒု က္ခယပိ ဝေဒနယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ အဒု က္ခမသု ခယပိ ဝေဒနယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ၊ ဝိရဂ ဝိ
မု စ္စတိ၊ ဝိမု တ္တ သ္မိံ ‘ဝိမု တ္တ မီ’တိ ဉဏံ ဟေတိ၊ ‘ခီဏ ဇတိ၊ ဝု သိတံ ဗြဟ္မစရိယံ ၊ ကတံ ကရဏီယံ ၊ နပရံ ဣတ္ထတ္တ ယ’တိ ပဇန
တီ’’တိ (မ. နိ. ၂.၂၀၅)။

သမိသံ ဝ သု ခန္တိအဒီသု သမိသ သု ခ နမ ပဉ္စကမဂု ဏမိသသန္နိဿိတ ဆ ဂေဟသိတသေမနဿဝေဒန။ နိရမိသ သု ခ နမ

ဆ နေက္ခမ္မသိတသေမနဿဝေဒန။ သမိသ ဒု က္ခ နမ ဆ ဂေဟသိတဒေမနဿဝေဒန။ နိရမိသ ဒု က္ခ နမ ဆ နေက္ခမ္မသိတ
ဒေမနဿဝေဒန။ သမိသ အဒု က္ခမသု ခ နမ ဆ ဂေဟသိတဥပေက္ခဝေဒန။ နိရမိသ အဒု က္ခမသု ခ နမ ဆ နေက္ခမ္မသိတဥ
ပေက္ခဝေဒန။ တသံ ဝိဘဂေ သက္က ပဉှေ ဝု တ္တေ ယေဝ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ သု ခဝေဒနဒိပရိဂ္ဂဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ဝေဒနသု ၊ ပရဿ ဝ ဝေဒနသု ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေ
န ဝ ပရဿ ဝေဒနသု ဝေဒနနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝတိ ဧတ္ထ ပန အဝိဇ္ဇသမု ဒယ ဝေဒနသမု ဒယေတိ
အဒီဟိ ပဉ္စဟိ ပဉ္စဟိ အကရေဟိ ဝေဒနနံ သမု ဒယဉ္စ ဝယဉ္စ ပဿန္တေ ‘‘သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဝေဒနသု ဝိဟရတိ၊ ဝယဓ
မ္မနု ပဿီ ဝ ဝေဒနသု ဝိဟရတိ၊ ကလေန သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဝေဒနသု ၊ ကလေန ဝယဓမ္မနု ပဿီ ဝ ဝေဒနသု ဝိဟ
ရတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ဣတေ ပရံ ကယနု ပဿနယံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ ဝေဒနပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ
ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ ဝေဒနပရိဂ္ဂဟကဿ ဘိက္ခုနေ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ၊ သေသံ တဒိသမေဝတိ။

ဝေဒနနု ပဿန နိဋ္ဌိတ။

စိတ္တ နု ပဿနဝဏ္ဏန

၃၈၁. ဧဝံ နဝဝိဓေန ဝေဒနနု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ကထေတွ ဣဒနိ သေဠသဝိဓေန စိတ္တ နု ပဿနံ ကထေတုံ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခ
ဝေတိအဒိမဟ။ တတ္ထ သရဂန္တိ အဋ္ဌဝိဓလေဘသဟဂတံ ။ ဝီတရဂန္တိ လေကိယကု သလဗျကတံ ။ ဣဒံ ပန ယသ္မ သမ္မသနံ
န ဓမ္မသမေဓနံ တသ္မ ဣဓ ဧကပဒေပိ လေကု တ္တ ရံ န လဗ္ဘတိ။ သေသနိ စတ္တ ရိ အကု သလစိတ္တ နိ နေဝ ပု ရိမပဒံ န ပစ္ဆိမပဒံ
ဘဇန္တိ။ သဒေသန္တိ ဒု ဝိဓဒေမနဿသဟဂတံ ။ ဝီတဒေသန္တိ လေကိယကု သလဗျကတံ ။ သေသနိ ဒသ အကု သလစိတ္တ နိ
နေဝ ပု ရိမပဒံ ၊ န ပစ္ဆိမပဒံ ဘဇန္တိ။ သမေဟန္တိ ဝိစိကိစ္ဆသဟဂတဉ္စေဝ၊ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတဉ္စတိ ဒု ဝိဓံ ။ ယသ္မ ပန မေဟေ သဗ္ဗကု
သလေသု ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မ သေသနိပိ ဣဓ ဝဋ္ဋန္တိယေဝ။ ဣမသ္မိညေဝ ဟိ ဒု ကေ ဒွဒသကု သလစိတ္တ နိ ပရိယဒိန္နနီတိ။ ဝီတ
မေဟန္တိ လေကိယကု သလဗျကတံ ။ သင်္ခိတ္တ န္တိ ထိနမိဒ္ဓနု ပတိတံ ။ ဧတဉှိ သင်္ကု ဋိတစိတ္တံ နမ။ ဝိက္ခိတ္တ န္တိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတံ ၊ ဧတ
ဉှိ ပသဋစိတ္တံ နမ။

မဟဂ္ဂတန္တိ ရူ ပရူ ပဝစရံ ။ အမဟဂ္ဂတန္တိ ကမဝစရံ ။ သဥတ္တ ရ န္တိ ကမဝစရံ ။ အနု တ္တ ရ န္တိ ရူ ပဝစရံ အရူ ပဝစရဉ္စ။ တတြပိ သဥ
တ္တ ရံ ရူ ပဝစရံ ၊ အနု တ္တ ရံ အရူ ပဝစရမေဝ။ သမဟိတန္တိ ယဿ အပ္ပနသမဓိ ဥပစရသမဓိ ဝ အတ္ထိ။ အသမဟိတန္တိ ဥဘယ
သမဓိဝိရဟိတံ ။ ဝိမု တ္တ န္တိ တဒင်္ဂ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမု တ္တီဟိ ဝိမု တ္တံ ။ အဝိမု တ္တ န္တိ ဥဘယဝိမု တ္တိဝိရဟိတံ ။ သမု စ္ဆေဒပဋိပ္ပဿဒ္ဓိနိဿရ
ဏဝိမု တ္တီနံ ပန ဣဓ ဩကသေဝ နတ္ထိ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ သရဂဒိပရိဂ္ဂဏှ နေန ယသ္မိံ ယသ္မိံ ခဏေ ယံ ယံ စိတ္တံ ပဝတ္တ တိ၊ တံ တံ သလ္လက္ခေန္တေ အတ္တ နေ ဝ
စိတ္တေ ၊ ပရဿ ဝ စိတ္တေ ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿီ
တိ ဧတ္ထ ပန အဝိဇ္ဇသမု ဒယ ဝိညဏသမု ဒယေတိ ဧဝံ ပဉ္စဟိ ပဉ္စဟိ အကရေဟိ ဝိညဏဿ သမု ဒယေ စ ဝယေ စ နီဟရိ
တဗ္ဗေ။ ဣတေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ စိတ္တ ပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ ဧဝံ ပဒယေဇနံ ကတွ စိတ္တ ပရိဂ္ဂဟ
ကဿ ဘိက္ခုနေ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သေသံ တဒိသမေဝတိ။

စိတ္တ နု ပဿန နိဋ္ဌိတ။

ဓမ္မနု ပဿန နီဝရဏပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၈၂. ဧဝံ သေဠသဝိဓေန စိတ္တ နု ပဿနသတိပဋ္ဌနံ ကထေတွ ဣဒနိ ပဉ္စဝိဓေန ဓမ္မနု ပဿနံ ကထေတုံ ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ
တိအဒိမဟ။ အပိစ ဘဂဝတ ကယနု ပဿနယ သု ဒ္ဓရူ ပပရိဂ္ဂဟေ ကထိတေ၊ ဝေဒနစိတ္တ နု ပဿနဟိ သု ဒ္ဓအရူ ပပရိဂ္ဂဟေ။
ဣဒနိ ရူ ပရူ ပမိဿကပရိဂ္ဂဟံ ကထေတုံ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအဒိမဟ။ ကယနု ပဿနယ ဝ ရူ ပက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟေဝ ကထိ
တေ၊ ဝေဒနနု ပဿနယ ဝေဒနက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟေဝ၊ စိတ္တ နု ပဿနယ ဝိညဏက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟေဝ ဣဒနိ သညသင်္ခ ရက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟမ္ပိ
ကထေတုံ ‘‘ကထဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအဒိမဟ။

တတ္ထ သန္တန္တိ အဘိဏှ သမု ဒစရဝသေန သံ ဝိဇ္ဇမနံ ။ အသန္တန္တိ အသမု ဒစရဝသေန ဝ ပဟီနတ္တ ဝ အသံ ဝိဇ္ဇမနံ ။ ယထ စတိ
ယေန ကရဏေန ကမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ တဉ္စ ပဇနတီတိ တဉ္စ ကရဏံ ပဇနတိ။ ဣတိ ဣမိန နယေန သဗ္ဗပဒေသု
အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

တတ္ထ သု ဘနိမိတ္တေ အယေနိသေမနသိကရေန ကမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ သု ဘနိမိတ္တံ နမ သု ဘမ္ပိ သု ဘနိမိတ္တံ ၊ သု ဘရ

မ္မဏမ္ပိ သု ဘနိမိတ္တံ ။ အယေနိသေမနသိကရေ နမ အနု ပယမနသိကရေ ဥပ္ပထမနသိကရေ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ ဝ၊ ဒု က္ခေ သု ခန္တိ
ဝ၊ အနတ္တ နိ အတ္တ တိ ဝ၊ အသု ဘေ သု ဘန္တိ ဝ မနသိကရေ။ တံ တတ္ထ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ကမစ္ဆန္ဒေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနဟ
ဘဂဝ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သု ဘနိမိတ္တံ ၊ တတ္ထ အယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ကမစ္ဆန္
ဒဿ ဥပ္ပဒယ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ကမစ္ဆန္ဒဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂)။

အသု ဘနိမိတ္တေ ပန ယေနိသေမနသိကရေနဿ ပဟနံ ဟေတိ။ အသု ဘနိမိတ္တံ နမ အသု ဘမ္ပိ အသု ဘရမ္မဏမ္ပိ။ ယေနိ
သေမနသိကရေ နမ ဥပယမနသိကရေ ပထမနသိကရေ အနိစ္စေ အနိစ္စန္တိ ဝ၊ ဒု က္ခေ ဒု က္ခန္တိ ဝ၊ အနတ္တ နိ အနတ္တ တိ ဝ၊ အသု
ဘေ အသု ဘန္တိ ဝ မနသိကရေ။ တံ တတ္ထ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ကမစ္ဆန္ဒေ ပဟီယတိ။ တေနဟ ဘဂဝ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခ
ဝေ၊ အသု ဘနိမိတ္တံ ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ကမစ္ဆန္ဒဿ အနု ပ္ပဒယ ဥပ္ပန္
နဿ ဝ ကမစ္ဆန္ဒဿ ပဟနယ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂)။

အပိစ ဆ ဓမ္မ ကမစ္ဆန္ဒဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တိ အသု ဘနိမိတ္တ ဿ ဥဂ္ဂဟေ၊ အသု ဘဘဝနနု ယေဂေ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂု တ္တ ဒွရ
တ၊ ဘေဇနေ မတ္တ ညု တ၊ ကလျဏမိတ္တ တ၊ သပ္ပယကထတိ။ ဒသဝိဓဉှိ အသု ဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှ န္တဿပိ ကမစ္ဆန္ဒေ ပဟီယတိ၊
ဘဝေန္တဿပိ ဣန္ဒြိယေသု ပိဟိတဒွရဿပိ စတု န္နံ ပဉ္စန္နံ အလေပနံ ဩကသေ သတိ ဥဒကံ ပိဝိတွ ယပနသီလတယ ဘေ
ဇနမတ္တ ညု နေပိ။ တေနေဝ ဝု တ္တံ –

‘‘စတ္တ ရေ ပဉ္စ အလေပေ၊ အဘု တွ ဥဒကံ ပိဝေ။

အလံ ဖသု ဝိဟရယ၊ ပဟိတတ္တ ဿ ဘိက္ခုနေ’’တိ။ (ထေရဂ. ၉၈၃)။

အသု ဘကမ္မိကတိဿတ္ထေ ရသဒိသေ အသု ဘဘဝနရတေ ကလျဏမိတ္တေ သေဝန္တဿပိ ကမစ္ဆန္ဒေ ပဟီယတိ၊ ဌနနိသဇ္ဇဒီ
သု ဒသအသု ဘနိဿိတသပ္ပယကထယ ပဟီယတိ၊ တေန ဝု တ္တံ – ‘‘ဆ ဓမ္မ ကမစ္ဆန္ဒဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တီ’’တိ။ ဣမေ
ဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနကမစ္ဆန္ဒဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

ပဋိဃနိမိတ္တေ အယေနိသေမနသိကရေန ပန ဗျပဒဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ တတ္ထ ပဋိဃမ္ပိ ပဋိဃနိမိတ္တံ ၊ ပဋိဃရမ္မဏမ္ပိ ပဋိ
ဃနိမိတ္တံ ။ အယေနိသေမနသိကရေ သဗ္ဗတ္ထ ဧကလက္ခဏေဝ။ တံ တသ္မိံ နိမိတ္တေ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ဗျပဒေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
တေနဟ ဘဂဝ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဃနိမိတ္တံ ၊ တတ္ထ အယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ
ဝ ဗျပဒဿ ဥပ္ပဒယ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ဗျပဒဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂)။

မေတ္တ ယ ပန စေတေဝိမု တ္တိယ ယေနိသေမနသိကရေနဿ ပဟနံ ဟေတိ။ တတ္ထ မေတ္တ တိ ဝု တ္တေ အပ္ပနပိ ဥပစရေပိ ဝဋ္ဋ
တိ။ စေတေဝိမု တ္တီတိ အပ္ပနဝ။ ယေနိသေမနသိကရေ ဝု တ္တ လက္ခဏေဝ။ တံ တတ္ထ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ဗျပဒေ ပဟီ
ယတိ။ တေနဟ ဘဂဝ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မေတ္တ စေတေဝိမု တ္တိ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟ
ရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ဗျပဒဿ အနု ပ္ပဒယ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ဗျပဒဿ ပဟနယ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂)။

အပိစ ဆ ဓမ္မ ဗျပဒဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တိ မေတ္တ နိမိတ္တ ဿ ဥဂ္ဂဟေ မေတ္တ ဘဝနနု ယေဂေ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏ ပဋိ
သင်္ခ နဗဟု လတ ကလျဏမိတ္တ တ သပ္ပယကထတိ။ ဩဒိဿကအနေဒိဿကဒိသဖရဏနဉှိ အညတရဝသေန မေတ္တံ ဥဂ္ဂ
ဏှ န္တဿပိ ဗျပဒေ ပဟီယတိ၊ ဩဓိသေအနေဓိသေဖရဏဝသေန မေတ္တံ ဘဝေန္တဿပိ။ ‘‘တွံ ဧတဿ ကု ဒ္ဓေ ကိံ ကရိဿ
သိ၊ ကိမဿ သီလဒီနိ ဝိနသေတုံ သက္ခိဿသိ၊ နနု တွံ အတ္တ နေ ကမ္မေန အဂန္တွ အတ္တ နေ ကမ္မေနေဝ ဂမိဿသိ၊ ပရဿ
ကု ဇ္ဈနံ နမ ဝီတစ္စိတင်္ဂ ရ တတ္တ အယ သလကဂူ ထဒီနိ ဂဟေတွ ပရံ ပဟရိတု ကမတသဒိသံ ဟေတိ။ ဧသေပိ တဝ ကု ဒ္ဓေ
ကိံ ကရိဿတိ၊ ကိံ တေ သီလဒီနိ ဝိနသေတုံ သက္ခိဿတိ၊ ဧသ အတ္တ နေ ကမ္မေန အဂန္တွ အတ္တ နေ ကမ္မေနေဝ ဂမိဿတိ၊
အပ္ပဋိစ္ဆိတပဟေဏကံ ဝိယ ပဋိဝတံ ခိတ္တ ရဇေမု ဋ္ဌိ ဝိယ စ ဧတဿေဝေသ ကေဓေ မတ္ထကေ ပတိဿတီ’’တိ ဧဝံ အတ္တ
နေ စ ပရဿ စ ကမ္မဿကတံ ပစ္စဝေက္ခတေပိ၊ ဥဘယကမ္မဿကတံ ပစ္စဝေက္ခိတွ ပဋိသင်္ခ နေ ဌိတဿပိ၊ အဿဂု တ္တ
တ္ထေ ရသဒိသေ မေတ္တ ဘဝနရတေ ကလျဏမိတ္တေ သေဝန္တဿပိ ဗျပဒေ ပဟီယတိ။ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု မေတ္တ နိဿိတသပ္ပယ
ကထယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝု တ္တံ – ‘‘ဆ ဓမ္မ ဗျပဒဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ
ဗျပဒဿ အနဂမိမဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတီတိ ပဇနတိ။
အရတိအဒီသု အယေနိသေမနသိကရေန ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ တန္ဒီ နမ ကယလသိယတ။ ဝိဇမ္ဘိတ နမ ကယဝိနမ
န။ ဘတ္တ သမ္မဒေ နမ ဘတ္တ မု စ္ဆ ဘတ္တ ပရိဠဟေ။ စေတသေ လီနတ္တံ နမ စိတ္တ ဿ လီနကရေ။ ဣမေသု အရတိအဒီသု အ
ယေနိသေမနသိကရံ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ထိနမိဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနဟ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရတိ တန္ဒီ ဝိဇမ္ဘိတ ဘတ္တ
သမ္မဒေ စေတသေ လီနတ္တံ ၊ တတ္ထ အယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ထိနမိဒ္ဓဿ ဥပ္ပဒယ၊
ဥပ္ပန္နဿ ဝ ထိနမိဒ္ဓဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂)။

အရ မ္ဘဓတု အဒီသု ပန ယေနိသေမနသိကရေနဿ ပဟနံ ဟေတိ။ အရ မ္ဘဓတု နမ ပဌမရ မ္ဘဝီရိယံ ။ နိက္က မဓတု နမ ကေသ
ဇ္ဇတေ နိက္ခန္တတယ တတေ ဗလဝတရံ ။ ပရက္က မဓတု နမ ပရံ ပရံ ဌနံ အက္က မနတေ တတေပိ ဗလဝတရံ ။ ဣမသ္မိံ တိပ္ပဘေ
ဒေ ဝီရိယေ ယေနိသေမနသိကရံ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ။ တေနဟ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရ မ္ဘဓတု နိ
က္က မဓတု ပရက္က မဓတု ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ထိနမိဒ္ဓဿ အနု ပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပ
န္နဿ ဝ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟနယ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂)။

အပိစ ဆ ဓမ္မ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တိ – အတိဘေဇနေ နိမိတ္တ ဂ္ဂဟေ၊ ဣရိယပထသမ္ပရိဝတ္တ နတ၊ အလေကသည
မနသိကရေ၊ အဗ္ဘေကသဝသေ၊ ကလျဏမိတ္တ တ၊ သပ္ပယကထတိ။ အဟရဟတ္ထက တတြဝဋ္ဋက အလံ သဋက ကကမသ
က ဘု တ္တ ဝမိတကဘေဇနံ ဘု ဉ္ဇိတွ ရတ္တိဋ္ဌနဒိဝဋ္ဌနေ နိသိန္နဿ ဟိ သမဏဓမ္မံ ကရေတေ ထိနမိဒ္ဓံ မဟဟတ္ထီ ဝိယ ဩတ္ထ ရ
န္တံ အဂစ္ဆတိ၊ စတု ပဉ္စအလေပဩကသံ ပန ဌပေတွ ပနီယံ ပိဝိတွ ယပနသီလဿ ဘိက္ခုနေ တံ န ဟေတီတိ ဧဝံ အတိဘေ
ဇနေ နိမိတ္တံ ဂဏှ န္တဿပိ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ။ ယသ္မိံ ဣရိယပထေ ထိနမိဒ္ဓံ ဩက္က မတိ၊ တတေ အညံ ပရိဝတ္တေ န္တဿပိ၊ ရ
တ္တိံ စန္ဒလေကဒီပလေကဥက္က လေကေ ဒိဝ သူ ရိယလေကံ မနသိကရေန္တဿပိ၊ အဗ္ဘေကသေ ဝသန္တဿပိ၊ မဟကဿပ
တ္ထေ ရသဒိသေ ပဟီနထိနမိဒ္ဓေ ကလျဏမိတ္တေ သေဝန္တဿပိ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီယတိ။ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု ဓု တင်္ဂ နိဿိတသပ္ပယက
ထယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝု တ္တံ – ‘‘ဆ ဓမ္မ ထိနမိဒ္ဓဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနဿ
ထိနမိဒ္ဓဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

စေတသေ အဝူ ပသမေ အယေနိသေမနသိကရေန ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ အဝူ ပသမေ နမ အဝူ ပသန္တကရေ၊
ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စမေဝေတံ အတ္ထ တေ။ တတ္ထ အယေနိသေမနသိကရံ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနဟ –
‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေတသေ အဝူ ပသမေ၊ တတ္ထ အယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ဥဒ္ဓစ္စ
ကု က္က ုစ္စဿ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ’’တိ။

သမဓိသင်္ခ တေ ပန စေတသေ ဝူ ပသမေ ယေနိသေမနသိကရေနဿ ပဟနံ ဟေတိ။ တေနဟ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စေ

တသေ ဝူ ပသမေ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ အနု ပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပ
န္နဿ ဝ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ ပဟနယ’’တိ။

အပိစ ဆ ဓမ္မ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တိ ဗဟု ဿု တတ ပရိပု စ္ဆကတ ဝိနယေ ပကတညု တ ဝု ဒ္ဓသေဝိတ
ကလျဏမိတ္တ တ သပ္ပယကထတိ။ ဗဟု ဿစ္စေနပိ ဟိ ဧကံ ဝ ဒွေ ဝ တယေ ဝ စတ္တ ရေ ဝ ပဉ္စ ဝ နိကယေ ပဠိဝသေန အ
တ္ထ ဝသေန စ ဥဂ္ဂဏှ န္တဿပိ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စံ ပဟီယတိ။ ကပ္ပိယကပ္ပိယပရိပု စ္ဆဗဟု လဿပိ၊ ဝိနယပညတ္တိယံ စိဏ္ဏ ဝသိဘဝတ
ယ ပကတညု နေပိ၊ ဝု ဍ္ဎေ မဟလ္လကတ္ထေ ရေ ဥပသင်္က မန္တဿပိ၊ ဥပလိတ္ထေ ရသဒိသေ ဝိနယဓရေ ကလျဏမိတ္တေ သေဝန္
တဿပိ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စံ ပဟီယတိ၊ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု ကပ္ပိယကပ္ပိယနိဿိတသပ္ပယကထယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝု တ္တံ – ‘‘ဆ
ဓမ္မ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စဿ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနေ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စေ ဥဒ္ဓစ္စဿ အရဟတ္တ မ
ဂ္ဂေန ၊ ကု က္က ုစ္စဿ အနဂမိမဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

ဝိစိကိစ္ဆဌနီယေသု ဓမ္မေသု အယေနိသေမနသိကရေန ဝိစိကိစ္ဆယ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ ဝိစိကိစ္ဆဌနီယ ဓမ္မ နမ ပု နပ္ပုနံ ဝိစိကိစ္ဆ
ယ ကရဏတ္တ ဝိစိကိစ္ဆဝ။ တတ္ထ အယေနိသေမနသိကရံ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ ဝိစိကိစ္ဆ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနဟ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိ
က္ခဝေ၊ ဝိစိကိစ္ဆဌနီယ ဓမ္မ၊ တတ္ထ အယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နယ ဝ ဝိစိကိစ္ဆယ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပ
န္နယ ဝ ဝိစိကိစ္ဆယ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂)။

ကု သလဒိဓမ္မေသု ယေနိသေမနသိကရေန ပနဿ ပဟနံ ဟေတိ၊ တေနဟ – ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကု သလကု သလ ဓမ္မ သ
ဝဇ္ဇနဝဇ္ဇ ဓမ္မ သေဝိတဗ္ဗသေဝိတဗ္ဗ ဓမ္မ ဟီနပဏီတ ဓမ္မ ကဏှ သု က္က သပ္ပဋိဘဂ ဓမ္မ။ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီက
ရေ၊ အယမဟရေ၊ အနု ပ္ပန္နယ ဝ ဝိစိကိစ္ဆယ အနု ပ္ပဒယ; ဥပ္ပန္နယ ဝ ဝိစိကိစ္ဆယ ပဟနယ’’တိ။

အပိစ ဆ ဓမ္မ ဝိစိကိစ္ဆယ ပဟနယ သံ ဝတ္တ န္တိ ဗဟု ဿု တတ၊ ပရိပု စ္ဆကတ၊ ဝိနယေ ပကတညု တ၊ အဓိမေက္ခဗဟု လတ၊
ကလျဏမိတ္တ တ၊ သပ္ပယကထတိ။ ဗဟု ဿစ္စေနပိ ဟိ ဧကံ ဝ။ပေ.။ ပဉ္စ ဝ နိကယေ ပဠိဝသေန စ အတ္ထ ဝသေန စ ဥဂ္ဂဏှ န္
တဿပိ ဝိစိကိစ္ဆ ပဟီယတိ၊ တီဏိ ရတနနိ အရ ဗ္ဘ ပရိပု စ္ဆဗဟု လဿပိ၊ ဝိနယေ စိဏ္ဏ ဝသီဘဝဿပိ၊ တီသု ရတနေသု ဩ
ကပ္ပနိယသဒ္ဓသင်္ခ တအဓိမေက္ခဗဟု လဿပိ၊ သဒ္ဓဓိမု တ္တေ ဝက္က လိတ္ထေ ရသဒိသေ ကလျဏမိတ္တေ သေဝန္တဿပိ ဝိစိကိစ္ဆ ပ
ဟီယတိ၊ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု တိဏ္ဏံ ရတနနံ ဂု ဏနိဿိတသပ္ပယကထယပိ ပဟီယတိ။ တေန ဝု တ္တံ – ‘‘ဆ ဓမ္မ ဝိစိကိစ္ဆယ ပဟ
နယ သံ ဝတ္တ န္တီ’’တိ။ ဣမေဟိ ပန ဆဟိ ဓမ္မေဟိ ပဟီနယ ဝိစိကိစ္ဆယ သေတပတ္တိမဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတီတိ ပ
ဇနတိ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ ပဉ္စနီဝရဏပရိဂ္ဂဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ဓမ္မေသု ၊ ပရဿ ဝ ဓမ္မေသု ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ
ပရဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဝယ ပနေတ္ထ သု ဘနိမိတ္တ အသု ဘနိမိတ္တ ဒီသု အယေနိသေမနသိကရ
ယေနိသေမနသိကရဝသေန ပဉ္စသု နီဝရဏေသု ဝု တ္တ ယေဝ နီဟရိတဗ္ဗ။ ဣတေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ နီဝရ
ဏပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ နီဝရဏပရိဂ္ဂဟကဿ ဘိက္ခုနေ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သေသံ တဒိသ
မေဝတိ။

နီဝရဏပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ခန္ဓပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၈၃. ဧဝံ ပဉ္စနီဝရဏဝသေန ဓမ္မနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ ပဉ္စက္ခန္ဓဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ။ တတ္ထ ပဉ္စသု ဥ
ပဒနက္ခန္ဓေသူ တိ ဥပဒနဿ ခန္ဓ ဥပဒနက္ခန္ဓ၊ ဥပဒနဿ ပစ္စယဘူ တ ဓမ္မပု ဉ္ဇ ဓမ္မရသယေတိ အတ္ထေ ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေ
ပေ။ ဝိတ္ထ ရတေ ပန ခန္ဓကထ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝု တ္တ ။

ဣတိ ရူ ပန္တိ ဣဒံ ရူ ပံ ၊ ဧတ္တ ကံ ရူ ပံ ၊ န ဣတေ ပရံ ရူ ပံ အတ္ထီတိ သဘဝတေ ရူ ပံ ပဇနတိ။ ဝေဒနဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။ အ
ယမေတ္ထ သင်္ခေ ပေ၊ ဝိတ္ထရေန ပန ရူ ပဒီနိ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ခန္ဓကထယမေဝ ဝု တ္တ နိ။ ဣတိ ရူ ပဿ သမု ဒယေတိ ဧဝံ အဝိဇ္ဇသမု
ဒယဒိဝသေန ပဉ္စဟကရေဟိ ရူ ပဿ သမု ဒယေ။ ဣတိ ရူ ပဿ အတ္ထင်္ဂ မေတိ ဧဝံ အဝိဇ္ဇနိရေဓဒိဝသေန ပဉ္စဟကရေဟိ
ရူ ပဿ အတ္ထ င်္ဂ မေ။ ဝေဒနဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေ ပေ၊ ဝိတ္ထ ရေ ပန ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဥဒယဗ္ဗယဉဏကထယ
ဝု တ္တေ ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ ပဉ္စက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ဓမ္မေသု ၊ ပရဿ ဝ ဓမ္မေသု ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ
ပရဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဝယ ပနေတ္ထ ‘‘အဝိဇ္ဇသမု ဒယ ရူ ပသမု ဒယေ’’တိအဒီနံ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု ဝု
တ္တ နံ ပညသယ လက္ခဏနံ ဝသေန နီဟရိတဗ္ဗ။ ဣတေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ ခန္ဓပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စ
န္တိ ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ ခန္ဓပရိဂ္ဂဟကဿ ဘိက္ခုနေ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သေသံ တဒိသမေဝတိ။

ခန္ဓပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

အယတနပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၈၄. ဧဝံ ပဉ္စက္ခန္ဓဝသေန ဓမ္မနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ အယတနဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ။ တတ္ထ ဆသု အ
ဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရေသု အယတနေသူ တိ စက္ခု သေတံ ဃနံ ဇိဝှ ကယေ မနေတိ ဣမေသု ဆသု အဇ္ဈတ္တိ ကေသု ၊ ရူ ပံ သဒ္ဒေ ဂ
န္ဓေ ရသေ ဖေဋ္ဌဗ္ဗေ ဓမ္မေတိ ဣမေသု ဆသု ဗဟိရေသု ။ စက္ခုဉ္စ ပဇနတီတိ စက္ခုပသဒံ ယထဝသရသလက္ခဏဝသေန ပဇ
နတိ။ ရူ ပေ စ ပဇနတီတိ ဗဟိဒ္ဓ စတု သမု ဋ္ဌနိကရူ ပဉ္စ ယထဝသရသလက္ခဏဝသေန ပဇနတိ။ ယဉ္စ တဒု ဘယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇ
တိ သံ ယေဇနန္တိ ယဉ္စ တံ စက္ခုံ စေဝ ရူ ပေ စတိ ဥဘယံ ပဋိစ္စ။ ကမရဂသံ ယေဇနံ ပဋိဃ၊ မန၊ ဒိဋ္ဌိ၊ ဝိစိကိစ္ဆ၊ သီလဗ္ဗတပရမ
သ၊ ဘဝရဂ၊ ဣဿ၊ မစ္ဆရိယ၊ အဝိဇ္ဇသံ ယေဇနန္တိ ဒသဝိဓံ သံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဉ္စ ယထဝသရသလက္ခဏဝသေန ပဇန
တိ။

ကထံ ပနေတံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ? စက္ခုဒွရေ တဝ အပထဂတံ ဣဋ္ဌရမ္မဏံ ကမဿဒဝသေန အဿဒယတေ အဘိနန္ဒတေ

ကမရဂသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အနိဋ္ဌရမ္မဏေ ကု ဇ္ဈတေ ပဋိဃသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘ဌပေတွ မံ ကေ အညေ ဧတံ အရမ္မဏံ
ဝိဘဝေတုံ သမတ္ထေ အတ္ထီ’’တိ မညတေ မနသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧတံ ရူ ပရမ္မဏံ နိစ္စံ ဓု ဝန္တိ ဂဏှ တေ ဒိဋ္ဌိသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇ
တိ။ ‘‘ဧတံ ရူ ပရမ္မဏံ သတ္တေ နု ခေ၊ သတ္တ ဿ နု ခေ’’တိ ဝိစိကိစ္ဆတေ ဝိစိကိစ္ဆသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘သမ္ပတ္တိဘဝေ ဝတ
နေ ဣဒံ သု လဘံ ဇတ’’န္တိ ဘဝံ ပတ္ထေ န္တဿ ဘဝရဂသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘အယတိမ္ပိ ဧဝရူ ပံ သီလဗ္ဗတံ သမဒိယိတွ သ
က္က လဒ္ဓု’’န္တိ သီလဗ္ဗတံ သမဒိယန္တဿ သီလဗ္ဗတပရမသသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘အဟေ ဝတ တံ ရူ ပရမ္မဏံ အညေ န လ
ဘေယျု’’န္တိ ဥသူ ယတေ ဣဿသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အတ္တ န လဒ္ဓံ ရူ ပရမ္မဏံ အညဿ မစ္ဆရယတေ မစ္ဆရိယသံ ယေဇနံ ဥပ္ပ
ဇ္ဇတိ။ သဗ္ဗေဟေဝ သဟဇတအညဏဝသေန အဝိဇ္ဇသံ ယေဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ယထ စ အနု ပ္ပန္နဿတိ ယေန ကရဏေန အသမု ဒစရဝသေန အနု ပ္ပန္နဿ တဿ ဒသဝိဓဿပိ သံ ယေဇနဿ ဥပ္ပဒေ
ဟေတိ၊ တဉ္စ ကရဏံ ပဇနတိ။ ယထ စ ဥပ္ပန္နဿတိ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန ပန သမု ဒစရဝသေန ဝ ဥပ္ပန္နဿ တဿ ဒသဝိဓဿပိ
သံ ယေဇနဿ ယေန ကရဏေန ပဟနံ ဟေတိ၊ တဉ္စ ကရဏံ ပဇနတိ။ ယထ စ ပဟီနဿတိ တဒင်္ဂ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟနဝသေန
ပဟီနဿပိ တဿ ဒသဝိဓဿ သံ ယေဇနဿ ယေန ကရဏေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ၊ တဉ္စ ပဇနတိ။ ကေန ကရ
ဏေန ပနဿ အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ? ဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆသီလဗ္ဗတပရမသဣဿမစ္ဆရိယဘေဒဿ တဝ ပဉ္စဝိဓဿ သံ ယေ
ဇနဿ သေတပတ္တိမဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ။ ကမရဂပဋိဃသံ ယေဇနဒွယဿ ဩဠရိကဿ သကဒဂမိမဂ္ဂေန၊
အဏု သဟဂတဿ အနဂမိမဂ္ဂေန၊ မနဘဝရဂဝိဇ္ဇသံ ယေဇနတ္တ ယဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပဒေ ဟေတိ။ သေ
တဉ္စ ပဇနတိ သဒ္ဒေ စတိအဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။ အပိစေတ္ထ အယတနကထ ဝိတ္ထ ရတေ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ အယတနနိဒ္ဒေသေ
ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တိ ကယတနပရိဂ္ဂဏှ နေန အတ္တ နေ ဝ ဓမ္မေသု ဗဟိရယတနပရိဂ္ဂဏှ နေန ပရဿ ဝ ဓမ္မေသု ၊
ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဝယ ပနေတ္ထ ‘‘အဝိဇ္ဇသမု ဒယ စက္ခုသမု
ဒယေ’’တိ ရူ ပယတနဿ ရူ ပက္ခန္ဓေ၊ အရူ ပယတနေသု မနယတနဿ ဝိညဏက္ခန္ဓေ၊ ဓမ္မယတနဿ သေသက္ခန္ဓေသု ဝု
တ္တ နယေန နီဟရိတဗ္ဗ။ လေကု တ္တ ရဓမ္မ န ဂဟေတဗ္ဗ။ ဣတေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ အယတနပရိဂ္ဂဟိက
သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ အယတနပရိဂ္ဂဟကဿ ဘိက္ခုနေ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သေသံ တဒိသမေဝတိ။

အယတနပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၈၅. ဧဝံ ဆ အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရယတနဝသေန ဓမ္မနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ။
တတ္ထ ဗေဇ္ဈင်္ဂေ သူ တိ ဗု ဇ္ဈနကသတ္တ ဿ အင်္ဂေ သု ။ သန္တန္တိ ပဋိလဘဝသေန သံ ဝိဇ္ဇမနံ ။ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ န္တိ သတိသင်္ခ တံ သ
မ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ။ ဧတ္ထ ဟိ သမ္ဗုဇ္ဈတိ အရဒ္ဓဝိပဿကတေ ပဋ္ဌယ ယေဂဝစရေတိ သမ္ဗေဓိ။ ယယ ဝ သေ သတိအဒိကယ သတ္တ ဓမ္မ
သမဂ္ဂိယ သမ္ဗုဇ္ဈတိ ကိလေသနိဒ္ဒတေ ဥဋ္ဌတိ၊ သစ္စနိ ဝ ပဋိဝိဇ္ဈတိ ၊ သ ဓမ္မသမဂ္ဂီ သမ္ဗေဓိ။ တဿ သမ္ဗေဓိဿ၊ တဿ ဝ
သမ္ဗေဓိယ အင်္ဂ န္တိ သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ။ တေန ဝု တ္တံ – ‘‘သတိသင်္ခ တံ သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ’’န္တိ။ သေသသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ သု ပိ ဣမိနဝ နယေန ဝစန
တ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

အသန္တန္တိ အပ္ပဋိလဘဝသေန အဝိဇ္ဇမနံ ။ ယထ စ အနု ပန္နဿတိအဒီသု ပန သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ တဝ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊

သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓမ္မ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပ
ဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝနယ ပရိပူ ရိယ သံ ဝတ္တ တီ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၂) ဧဝံ
ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ တတ္ထ သတိယေဝ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓမ္မ။ ယေနိသေမနသိကရေ ဝု တ္တ လက္ခဏေယေဝ။ တံ တတ္ထ ဗ
ဟု လံ ပဝတ္တ ယတေ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

အပိစ စတ္တ ရေ ဓမ္မ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ န္တိ သတိသမ္ပဇညံ မု ဋ္ဌဿတိပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတ ဥပဋ္ဌိတဿတိပု ဂ္ဂလ
သေဝနတ တဒဓိမု တ္တ တတိ။ အဘိက္ကန္တဒီ သု ဟိ သတ္တ သု ဌနေသု သတိသမ္ပဇညေန၊ ဘတ္တ နိက္ခိတ္တ ကကသဒိသေ မု ဋ္ဌဿ
တိပု ဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇနေန၊ တိဿဒတ္တ တ္ထေ ရအဘယတ္ထေ ရသဒိသေ ဥပဋ္ဌိတဿတိပု ဂ္ဂလေ သေဝနေန၊ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု သတိ
သမု ဋ္ဌပနတ္ထံ နိန္နပေဏပဗ္ဘရစိတ္တ တယ စ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ စတူ ဟိ ကရဏေဟိ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တ မ
ဂ္ဂေန ဘဝနပရိပူ ရိ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ပန ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကု သလကု သလ ဓမ္မ။ပေ.။ ကဏှ သု က္က သပ္ပဋိဘဂ ဓမ္မ၊ တတ္ထ
ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ဓမ္မဝိစယသ
မ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝနယ ပရိပူ ရိယ သံ ဝတ္တ တီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။

အပိစ သတ္တ ဓမ္မ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ န္တိ ပရိပု စ္ဆကတ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယ ဣန္ဒြိယသမတ္တ ပဋိပဒန ဒု ပ္ပည
ပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇန ပညဝန္တပု ဂ္ဂလသေဝန ဂမ္ဘီရဉဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏ တဒဓိမု တ္တ တတိ။ တတ္ထ ပရိပု စ္ဆကတတိ ခန္ဓဓတု
အယတနဣန္ဒြိယဗလဗေဇ္ဈင်္ဂ မဂ္ဂင်္ဂ ဈနင်္ဂ သမထဝိပဿနနံ အတ္ထသန္နိဿိတပရိပု စ္ဆဗဟု လတ။ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတိ အဇ္ဈ
တ္တိကဗဟိရနံ ဝတ္ထ ူနံ ဝိသဒဘဝကရဏံ ။ ယဒ ဟိဿ ကေသနခလေမနိ ဒီဃနိ ဟေန္တိ၊ သရီရံ ဝ ဥဿန္နဒေသဉ္စေဝ သေဒ
မလမက္ခိတဉ္စ၊ တဒ အဇ္ဈတ္တိ ကံ ဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟေတိ အပရိသု ဒ္ဓံ ။ ယဒ ပန စီဝရံ ဇိဏ္ဏံ ကိလိဋ္ဌံ ဒု ဂ္ဂန္ဓံ ဟေတိ၊ သေနသနံ ဝ
ဥက္လ ပံ ၊ တဒ ဗဟိရဝတ္ထု အဝိသဒံ ဟေတိ အပရိသု ဒ္ဓံ ။ တသ္မ ကေသဒိဆေဒပနေန ဥဒ္ဓံ ဝိရေစနအဓေဝိရေစနဒီဟိ သရီရသ
လ္လဟု ကဘဝကရဏေန ဥစ္ဆဒနနဟပနေန စ အဇ္ဈတ္တိ ကဝတ္ထု ဝိသဒံ ကတဗ္ဗံ ။ သူ စိကမ္မဓေဝနရဇနပရိဘဏ္ဍကရဏဒီဟိ ဗ
ဟိရဝတ္ထု ဝိသဒံ ကတဗ္ဗံ ။ ဧတသ္မိဉှိ အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရေ ဝတ္ထုမှိ အဝိသဒေ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တ စေတသိကေသု ဉဏမ္ပိ အဝိသဒံ
ဟေတိ အပရိသု ဒ္ဓံ အပရိသု ဒ္ဓနိ ဒီပကပလ္လဝဋ္ဋိတေလနိ နိဿယ ဥပ္ပန္နဒီပသိခယ ဩဘသေ ဝိယ။ ဝိသဒေ ပန အဇ္ဈတ္တိ ကဗ
ဟိရေ ဝတ္ထ ုမှိ ဥပ္ပန္နေသု စိတ္တ စေတသိကေသု ဉဏမ္ပိ ဝိသဒံ ဟေတိ ပရိသု ဒ္ဓနိ ဒီပကပလ္လဝဋ္ဋိတေလနိ နိဿယ ဥပ္ပန္နဒီပသိ
ခယ ဩဘသေ ဝိယ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘ဝတ္ထ ုဝိသဒကိရိယ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ တီ’’တိ။

ဣန္ဒြိယသမတ္တ ပဋိပဒန နမ သဒ္ဓဒီနံ ဣန္ဒြိယနံ သမဘဝကရဏံ ။ သစေ ဟိဿ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟေတိ၊ ဣတရနိ မန္ဒနိ၊
တတေ ဝီရိယိန္ဒြိယံ ပဂ္ဂဟကိစ္စံ ၊ သတိန္ဒြိယံ ဥပဋ္ဌနကိစ္စံ ၊ သမဓိန္ဒြိယံ အဝိက္ခေပကိစ္စံ ၊ ပညိန္ဒြိယံ ဒဿနကိစ္စံ ကတုံ န သက္ကေ
တိ။ တသ္မ တံ ဓမ္မသဘဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဝ၊ ယထ ဝ မနသိကရေတေ ဗလဝံ ဇတံ ၊ တထ အမနသိကရေန ဟပေတဗ္ဗံ ။ ဝ
က္က လိတ္ထေ ရဝတ္ထ ု စေတ္ထ နိဒဿနံ ။ သစေ ပန ဝီရိယိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟေတိ၊ အထ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ အဓိမေက္ခကိစ္စံ ကတုံ န သက္ကေ
တိ၊ န ဣတရနိ ဣတရကိစ္စဘေဒံ ။ တသ္မ တံ ပဿဒ္ဓဒိဘဝနယ ဟပေတဗ္ဗံ ။ တတြပိ သေဏတ္ထေ ရဿ ဝတ္ထု ဒဿေတဗ္ဗံ ။
ဧဝံ သေသေသု ပိ ဧကဿ ဗလဝဘဝေ သတိ ဣတရေသံ အတ္တ နေ ကိစ္စေသု အသမတ္ထတ ဝေဒိတဗ္ဗ။

ဝိသေသတေ ပနေတ္ထ သဒ္ဓပညနံ သမဓိဝီရိယနဉ္စ သမတံ ပသံ သန္တိ။ ဗလဝသဒ္ဓေ ဟိ မန္ဒပညေ မု ဓပ္ပသန္နေ ဟေတိ၊ အဝတ္
ထု သ္မိံ ပသီဒတိ။ ဗလဝပညေ မန္ဒသဒ္ဓေ ကေရဋိကပက္ခံ ဘဇတိ၊ ဘေသဇ္ဇသမု ဋ္ဌိတေ ဝိယ ရေဂေ အတေကိစ္ဆေ ဟေတိ။ စိ
တ္တ ုပ္ပဒမတ္တေ နေဝ ကု သလံ ဟေတီတိ အတိဓဝိတွ ဒနဒီနိ အကရေန္တေ နိရယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဥဘိန္နံ သမတယ ဝတ္ထုသ္မိံယေဝ
ပသီဒတိ။ ဗလဝသမဓိံ ပန မန္ဒဝီရိယံ သမဓိဿ ကေသဇ္ဇပက္ခတ္တ ကေသဇ္ဇံ အဘိဘဝတိ။ ဗလဝဝီရိယံ မန္ဒသမဓိံ ဝီရိ
ယဿ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခတ္တ ဥဒ္ဓစ္စံ အဘိဘဝတိ။ သမဓိ ပန ဝီရိယေန သံ ယေဇိတေ ကေသဇ္ဇေ ပတိတုံ န လဘတိ၊ ဝီရိယံ သမဓိန
သံ ယေဇိတံ ဥဒ္ဓစ္စေ ပတိတုံ န လဘတိ။ တသ္မ တဒု ဘယံ သမံ ကတဗ္ဗံ ။ ဥဘယသမတယ ဟိ အပ္ပန ဟေတိ။

အပိစ သမဓိကမ္မိကဿ ဗလဝတီပိ သဒ္ဓ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ သဒ္ဒဟန္တေ ဩကပ္ပေန္တေ အပ္ပနံ ပပု ဏိဿတိ။ သမဓိပညသု ပန
သမဓိကမ္မိကဿ ဧကဂ္ဂတ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ သေ အပ္ပနံ ပပု ဏတိ။ ဝိပဿနကမ္မိကဿ ပည ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝဉှိ
သေ လက္ခဏပဋိဝေဓံ ပပု ဏတိ။ ဥဘိန္နံ ပန သမတယပိ အပ္ပန ဟေတိယေဝ။ သတိ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ။ သတိ
ဟိ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခိကနံ သဒ္ဓဝီရိယပညနံ ဝသေန ဥဒ္ဓစ္စပတတေ၊ ကေသဇ္ဇပက္ခိကေန စ သမဓိန ကေသဇ္ဇပတတေ ရက္ခတိ။
တသ္မ သ လေဏဓူ ပနံ ဝိယ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသု ၊ သဗ္ဗကမ္မိကအမစ္စေ ဝိယ စ၊ သဗ္ဗရဇကိစ္စေသု သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗ။ တေနဟ –
‘‘သတိ စ ပန သဗ္ဗတ္ထိက ဝု တ္တ ဘဂဝတ၊ ကိံ ကရဏ? စိတ္တ ဉှိ သတိပဋိသရဏံ ၊ အရက္ခပစ္စုပဋ္ဌန စ သတိ၊ န ဝိန သတိယ စိ
တ္တ ဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟေ ဟေတီ’’ တိ။ ဒု ပ္ပညပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇန နမ ခန္ဓဒိဘေဒေ အနေဂဠှပညနံ ဒု မ္မေဓပု ဂ္ဂလနံ အရက ပရိဝဇ္ဇ
နံ ။ ပညဝန္တပု ဂ္ဂလသေဝန နမ သမပညသလက္ခဏပရိဂ္ဂဟိကယ ဥဒယဗ္ဗယပညယ သမန္နဂတပု ဂ္ဂလသေဝန။ ဂမ္ဘီရဉဏ
စရိယပစ္စဝေက္ခဏ နမ ဂမ္ဘီရေသု ခန္ဓဒီသု ပဝတ္တ ယ ဂမ္ဘီရပညယ ပဘေဒပစ္စဝေက္ခဏ။ တဒဓိမု တ္တ တ နမ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု ဓမ္မ
ဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ သမု ဋ္ဌပနတ္ထံ နိန္နပေဏပဗ္ဘရစိတ္တ တ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပန္နဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန ဘဝနပရိပူ ရိ ဟေတီတိ ပဇန
တိ။

ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရ မ္ဘဓတု နိက္က မဓတု ပရက္က မဓတု ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အ
ယမဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝန
ယ ပရိပူ ရိယ သံ ဝတ္တ တီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။

အပိစ ဧကဒသ ဓမ္မ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ န္တိ အပယဘယပစ္စဝေက္ခဏတ အနိသံ သဒဿဝိတ ဂမနဝီထိပစ္စ
ဝေက္ခဏတ ပိဏ္ဍပတပစယနတ ဒယဇ္ဇမဟတ္တ ပစ္စဝေက္ခဏတ သတ္ထုမဟတ္တ ပစ္စဝေက္ခဏတ ဇတိမဟတ္တ ပစ္စဝေက္ခဏတ
သဗြဟ္မစရိမဟတ္တ ပစ္စဝေက္ခဏတ ကု သီတပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတ အရဒ္ဓဝီရိယပု ဂ္ဂလသေဝနတ တဒဓိမု တ္တ တတိ။

တတ္ထ နိရယေသု ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကရဏတေ ပဋ္ဌယ မဟဒု က္ခနု ဘဝနကလေပိ၊ တိရ စ္ဆနယေနိယံ ဇလခိပနကု မီနဒီဟိ ဂဟိ
တကလေပိ၊ ပဇနကဏ္ဋကဒိပ္ပဟရတု န္နဿ သကဋဝဟနဒိကလေပိ၊ ပေတ္တိဝိသယေ အနေကနိပိ ဝဿသဟဿနိ ဧကံ
ဗု ဒ္ဓန္တရမ္ပိ ခု ပ္ပိပသဟိ အတု ရီဘူ တကလေပိ၊ ကလကဉ္စိကအသု ရေသု သဋ္ဌိဟတ္ထအသီတိဟတ္ထပ္ပမဏေန အဋ္ဌိစမ္မမတ္တေ နေဝ
အတ္တ ဘဝေန ဝတတပဒိဒု က္ခနု ဘဝနကလေပိ န သက္က ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂံ ဥပ္ပဒေတုံ ၊ အယမေဝ တေ ဘိက္ခု ကလေ ဝီရိယ
ကရဏယတိ ဧဝံ အပယဘယံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

န သက္က ကု သီတေန နဝလေကု တ္တ ရဓမ္မံ လဒ္ဓုံ၊ အရဒ္ဓဝီရိယေနေဝ သက္က အယမနိသံ သေ ဝီရိယဿတိ ဧဝံ အနိသံ သဒဿ
ဝိနေပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သဗ္ဗဗု ဒ္ဓပစ္စေကဗု ဒ္ဓမဟသဝကေဟိ တေ ဂတမဂ္ဂေ ဂန္တဗ္ဗေ ၊ သေ စ န သက္က ကု သီတေန ဂန္တု န္တိ ဧဝံ ဂမနဝီ
ထိံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယေ တံ ပိဏ္ဍပတဒီဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ဣမေ တေ မနု ဿ နေဝ ဉတက၊ န ဒသကမ္မကရ၊ နပိ တံ
နိဿယ ဇီဝိဿမတိ တေ ပဏီတနိ စီဝရဒီနိ ဒေန္တိ။ အထ ခေ အတ္တ နေ ကရနံ မဟပ္ဖလတံ ပစ္စသီသမန ဒေန္တိ။ သတ္ထ ရပိ
‘‘အယံ ဣမေ ပစ္စယေ ပရိဘု ဉ္ဇိတွ ကယဒဠှီဗဟု လေ သု ခံ ဝိဟရိဿတီ’’တိ န ဧဝံ သမ္ပဿတ တု ယှံ ပစ္စယ အနု ညတ။
အထ ခေ ‘‘အယံ ဣမေ ပရိဘု ဉ္ဇမနေ သမဏဓမ္မံ ကတွ ဝဋ္ဋဒု က္ခတေ မု စ္စိဿတီ’’တိ တေ ပစ္စယ အနု ညတ၊ သေ ဒနိ တွံ
ကု သီတေ ဝိဟရန္တေ န တံ ပိဏ္ဍံ အပစယိဿတိ။ အရဒ္ဓဝီရိယဿေဝ ဟိ ပိဏ္ဍပတပစယနံ နမ ဟေတီတိ ဧဝံ ပိဏ္ဍပတပစ
ယနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အယျမိတ္တ တ္ထေ ရဿ ဝိယ။

ထေရေ ကိရ ကဿကလေဏေ နမ ပဋိဝသတိ။ တဿ စ ဂေစရဂမေ ဧက မဟဥပသိက ထေရံ ပု တ္တံ ကတွ ပဋိဇဂ္ဂတိ။
သ ဧကဒိဝသံ အရညံ ဂစ္ဆန္တီ ဓီတရံ အဟ – ‘‘အမ္မ၊ အသု ကသ္မိံ ဌနေ ပု ရဏတဏ္ဍုလ၊ အသု ကသ္မိံ သပ္ပိ၊ အသု ကသ္မိံ ခီရံ ၊
အသု ကသ္မိံ ဖဏိတံ ၊ တဝ ဘတိကဿ အယျမိတ္တ ဿ အဂတကလေ ဘတ္တံ ပစိတွ ခီရသပ္ပိဖဏိတေဟိ သဒ္ဓိံ ဒေဟိ၊ တွဉ္စ
ဘု ဉ္ဇေယျသိ။ အဟံ ပန ဟိယျေ ပက္က ပရိဝသိကဘတ္တံ ကဉ္ဇိယေန ဘု တ္တ မှီ’’တိ။ ဒိဝ ကိံ ဘု ဉ္ဇိဿသိ အမ္မ၊တိ? သကပဏ္ဏံ ပ
က္ခိပိတွ ကဏတဏ္ဍုလေဟိ အမ္ဗိလယဂုံ ပစိတွ ဌပေဟိ အမ္မ၊တိ။
ထေရေ စီဝရံ ပရု ပိတွ ပတ္တံ နီဟရန္တေဝ တံ သဒ္ဒံ သု တွ အတ္တ နံ ဩဝဒိ ‘‘မဟဥပသိက ကိရ ကဉ္ဇိယေန ပရိဝသိကဘတ္တံ
ဘု ဉ္ဇိ၊ ဒိဝပိ ကဏပဏ္ဏမ္ဗိလယဂုံ ဘု ဉ္ဇိဿတိ ၊ တု ယှံ အတ္ထယ ပန ပု ရဏတဏ္ဍုလဒီနိ အစိက္ခတိ၊ တံ နိဿယ ခေ ပနေသ
နေဝ ခေတ္တံ န ဝတ္ထုံ န ဘတ္တံ န ဝတ္ထံ ပစ္စသီသတိ၊ တိဿေ ပန သမ္ပတ္တိယေ ပတ္ထယမန ဒေတိ၊ တွံ ဧတိဿ တ သမ္ပတ္တိယေ
ဒတုံ သက္ခိဿသိ၊ န သက္ခိဿသီတိ၊ အယံ ခေ ပန ပိဏ္ဍပတေ တယ သရဂေန သဒေသေန သမေဟေန န သက္က ဂဏှိ
တု ’’န္တိ ပတ္တံ ထဝိကယ ပက္ခိပိတွ ဂဏ္ဌိကံ မု ဉ္စိတွ နိဝတ္တိတွ ကဿကလေဏမေဝ ဂန္တွ ပတ္တံ ဟေဋ္ဌမဉ္စေ စီဝရံ စီဝရဝံ သေ ဌ
ပေတွ ‘‘အရဟတ္တံ အပပု ဏိတွ န နိက္ခမိဿမီ’’တိ ဝီရိယံ အဓိဋ္ဌဟိတွ နိသီဒိ။ ဒီဃရတ္တံ အပ္ပမတ္တေ ဟု တွ နိဝု တ္ထဘိက္ခု ဝိ
ပဿနံ ဝဍ္ဎေတွ ပု ရေဘတ္တ မေဝ အရဟတ္တံ ပတွ ဝိကသမနမိဝ ပဒု မံ မဟခီဏသဝေ သိတံ ကရေန္တေဝ နိသီဒိ။ လေဏဒွ
ရေ ရု က္ခမှိ အဓိဝတ္ထ ဒေဝတ –

‘‘နမေ တေ ပု ရိသဇည၊ နမေ တေ ပု ရိသု တ္တ မ။

ယဿ တေ အသဝ ခီဏ၊ ဒက္ခိဏေယျေသိ မရိသ’’တိ။ –

ဥဒနံ ဥဒနေတွ ‘‘ဘန္တေ၊ ပိဏ္ဍယ ပဝိဋ္ဌနံ တု မှ ဒိသနံ အရဟန္တနံ ဘိက္ခံ ဒတွ မဟလ္လကိတ္ထိယေ ဒု က္ခ မု စ္စိဿန္တီ’’တိ အဟ။
ထေရေ ဥဋ္ဌဟိတွ ဒွရံ ဝိဝရိတွ ကလံ ဩလေကေန္တေ ‘‘ပတေယေဝ’’တိ ဉတွ ပတ္တ စီဝရမဒယ ဂမံ ပဝိသိ။

ဒရိကပိ ဘတ္တံ သမ္ပဒေတွ ‘‘ဣဒနိ မေ ဘတ အဂမိဿတိ၊ ဣဒနိ အဂမိဿတီ’’တိ ဒွရံ ဩလေကယမန နိသီဒိ။ သ ထေ
ရေ ဃရဒွရံ သမ္ပတ္တေ ပတ္တံ ဂဟေတွ သပ္ပိဖဏိတယေဇိတဿ ခီရပိဏ္ဍပတဿ ပူ ရေတွ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ထေရေ ‘‘သု ခံ
ဟေတူ ’’တိ အနု မေဒနံ ကတွ ပက္က မိ။ သပိ တံ ဩလေကယမန အဋ္ဌသိ။ ထေရဿ ဟိ တဒ အတိဝိယ ပရိသု ဒ္ဓေ ဆဝိ
ဝဏ္ဏေ အဟေသိ၊ ဝိပ္ပသန္နနိ ဣန္ဒြိယနိ၊ မု ခံ ဗန္ဓန ပဝု တ္တ တလပက္ကံ ဝိယ အတိဝိယ ဝိရေစိတ္ထ။

မဟဥပသိက အရည အဂန္တွ ‘‘ကိံ၊ အမ္မ၊ ဘတိကေ တေ အဂတေ’’တိ ပု စ္ဆိ။ သ သဗ္ဗံ တံ ပဝတ္တိံ အရေစေသိ။ ဥပသိက
‘‘အဇ္ဇ မမ ပု တ္တ ဿ ပဗ္ဗဇိတကိစ္စံ မတ္ထကံ ပတ္တ ’’န္တိ ဉတွ ‘‘အဘိရမတိ တေ၊ အမ္မ၊ ဘတ ဗု ဒ္ဓသသနေ၊ န ဥက္က ဏ္ဌ တီ’’တိ
အဟ။

မဟန္တံ ခေ ပနေတံ သတ္ထ ုဒယဇ္ဇံ ယဒိဒံ သတ္တ အရိယဓနနိ နမ၊ တံ န သက္က ကု သီတေန ဂဟေတုံ ။ ယထ ဟိ ဝိပ္ပဋိပန္နံ ပု တ္တံ
မတပိတရေ ‘‘အယံ အမှ ကံ အပု တ္တေ ’’တိ ပရိဗဟိရံ ကရေန္တိ၊ သေ တေသံ အစ္စယေန ဒယဇ္ဇံ န လဘတိ၊ ဧဝံ ကု သီတေပိ
ဣဒံ အရိယဓနဒယဇ္ဇံ န လဘတိ၊ အရဒ္ဓဝီရိယေဝ လဘတီတိ ဒယဇ္ဇမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတေပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

မဟ ခေ ပန တေ သတ္ထ၊ သတ္ထ ုနေ ဟိ တေ မတု ကု စ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဂဏှ နကလေပိ အဘိနိက္ခမနေပိ အဘိသမ္ဗေဓိယမ္ပိ ဓမ္မစ
က္က ပ္ပဝတ္တ နယမကပဋိဟရိယဒေဝေရေဟနအယု သင်္ခ ရဝေဿဇ္ဇနေသု ပိ ပရိနိဗ္ဗနကလေပိ ဒသသဟဿိလေကဓတု အက
မ္ပိတ္ထ ၊ ယု တ္တံ နု တေ ဧဝရူ ပဿ သတ္ထ ု သသနေ ပဗ္ဗဇိတွ ကု သီတေန ဘဝိတု န္တိ ဧဝံ သတ္ထုမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတေပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ဇတိယပိ တွံ ဣဒနိ န လမကဇတိကေ၊ အသမ္ဘိန္နယ မဟသမ္မတပဝေဏိယ အဂတဥက္ကကရဇဝံ သေ ဇတေသိ၊ သု ဒ္ဓေဒန

မဟရဇဿ စ မဟမယဒေဝိယ စ နတ္တ ၊ ရဟု လဘဒ္ဒဿ ကနိဋ္ဌေ၊ တယ နမ ဧဝရူ ပေန ဇိနပု တ္တေ န ဟု တွ န ယု တ္တံ ကု သီ
တေန ဝိဟရိတု န္တိ ဧဝံ ဇတိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတေပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

သရိပု တ္တ မဟမေဂ္ဂလ္လန စေဝ အသီတိ စ မဟသဝက ဝီရိယေနေဝ လေကု တ္တ ရဓမ္မံ ပဋိဝိဇ္ဈိံသု ၊ တွံ ဧတေသံ သဗြဟ္မစရီနံ
မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇသိ၊ န ပဋိပဇ္ဇသီတိ ဧဝံ သဗြဟ္မစရိမဟတ္တံ ပစ္စဝေက္ခတေပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ကု စ္ဆိံ ပူ ရေတွ ဌိတအဇဂရသဒိသေ ဝိဿဋ္ဌကယိကစေတသိကဝီရိယေ ကု သီတပု ဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇန္တဿပိ အရဒ္ဓဝီရိယေ ပ

ဟိတတ္တေ ပု ဂ္ဂလေ သေဝန္တဿပိ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု ဝီရိယု ပ္ပဒနတ္ထံ နိန္နပေဏပဗ္ဘရစိတ္တ ဿပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ
အရဟတ္တ မဂ္ဂေန ဘဝနပရိပူ ရိ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓမ္မ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟရေ
အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝနယ ပရိပူ ရိယ
သံ ဝတ္တ တီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ ။ တတ္ထ ပီတိယေဝ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓမ္မ နမ။ တဿ ဥပ္ပဒကမနသိကရေ ယေနိ
သေမနသိကရေ နမ။

အပိစ ဧကဒသ ဓမ္မ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ န္တိ ဗု ဒ္ဓနု ဿတိ၊ ဓမ္မ၊ သင်္ဃ ၊ သီလ၊ စဂ၊ ဒေဝတနု ဿတိ ဥပသမ
နု ဿတိ လူ ခပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတ သိနိဒ္ဓပု ဂ္ဂလသေဝနတ ပသဒနီယသု တ္တ န္တပစ္စဝေက္ခဏတ တဒဓိမု တ္တ တတိ။ ဗု ဒ္ဓဂု ဏေ အ
နု ဿရ န္တဿပိ ဟိ ယဝ ဥပစရ သကလသရီရံ ဖရမနေ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဓမ္မသင်္ဃ ဂု ဏေ အနု ဿရ န္တဿပိ၊ ဒီဃ
ရတ္တံ အခဏ္ဍံ ကတွ ရက္ခိတံ စတု ပရိသု ဒ္ဓိသီလံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ၊ ဂိဟိနေပိ ဒသသီလံ ပဉ္စသီလံ ပဉ္စဝေက္ခန္တဿပိ၊ ဒု ဗ္ဘိက္ခ
ဘယဒီသု ပဏီတဘေဇနံ သဗြဟ္မစရီနံ ဒတွ ‘‘ဧဝံ နမ အဒမှ ’’တိ စဂံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ၊ ဂိဟိနေပိ ဧဝရူ ပေ ကလေ သီလ
ဝန္တနံ ဒိန္နဒနံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ၊ ယေဟိ ဂု ဏေဟိ သမန္နဂတ ဒေဝတ ဒေဝတ္တံ ပတ္တ ၊ တထရူ ပနံ ဂု ဏနံ အတ္တ နိ အတ္ထိတံ ပစ္စ
ဝေက္ခန္တဿပိ၊ သမပတ္တိယ ဝိက္ခမ္ဘိတ ကိလေသ သဋ္ဌိပိ သတ္တ တိပိ ဝဿနိ န သမု ဒစရ န္တီတိ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ၊ စေတိယ
ဒဿနဗေဓိဒဿနထေရဒဿနေသု အသက္က စ္စကိရိယယ သံ သူ စိတလူ ခဘဝေ ဗု ဒ္ဓဒီသု ပသဒသိနေဟဘဝေန ဂဒြဘပိ
ဋ္ဌေ ရဇသဒိသေ လူ ခပု ဂ္ဂလေ ပရိဝဇ္ဇန္တဿပိ၊ ဗု ဒ္ဓဒီသု ပသဒဗဟု လေ မု ဒု စိတ္တေ သိနိဒ္ဓပု ဂ္ဂလေ သေဝန္တဿပိ၊ ရတနတ္တ ယဂု
ဏပရိဒီပကေ ပသဒနီယသု တ္တ န္တေ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပိ၊ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု ပီတိဥပ္ပဒနတ္ထံ နိန္နပေဏပဗ္ဘရစိတ္တ ဿပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥ
ပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန ဘဝနပရိပူ ရိ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကယပဿဒ္ဓိ စိတ္တ ပဿဒ္ဓိ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟ
ရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝနယ ပ
ရိပူ ရိယ သံ ဝတ္တ တီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။

အပိစ သတ္တ ဓမ္မ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ န္တိ ပဏီတဘေဇနသေဝနတ ဥတု သု ခသေဝနတ ဣရိယပထသု ခ
သေဝနတ မဇ္ဈတ္တ ပယေဂတ သရဒ္ဓကယပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတ ပဿဒ္ဓကယပု ဂ္ဂလသေဝနတ တဒဓိမု တ္တ တတိ။ ပဏီတဉှိ သိနိ
ဒ္ဓံ သပ္ပယဘေဇနံ ဘု ဉ္ဇန္တဿပိ၊ သီတု ဏှေ သု စ ဥတူ သု ဌနဒီသု စ ဣရိယပထေသု သပ္ပယဥတု ဉ္စ ဣရိယပထဉ္စ သေဝန္
တဿပိ ပဿဒ္ဓိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယေ ပန မဟပု ရိသဇတိကေ သဗ္ဗဥတု ဣရိယပထက္ခမေ ဟေတိ၊ န တံ သန္ဓယေတံ ဝု တ္တံ ။
ယဿ သဘဂဝိသဘဂတ အတ္ထိ၊ တဿေဝ ဝိသဘဂေ ဥတု ဣရိယပထေ ဝဇ္ဇေတွ သဘဂေ သေဝန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ မဇ္ဈတ္တ
ပယေဂေ ဝု စ္စတိ အတ္တ နေ စ ပရဿ စ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏ။ ဣမိန မဇ္ဈတ္တ ပယေဂေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယေ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍဒီ
ဟိ ပရံ ဝိဟေဌယမနေ ဝိစရတိ၊ ဧဝရူ ပံ သရဒ္ဓကယံ ပု ဂ္ဂလံ ပရိဝဇ္ဇန္တဿပိ၊ သံ ယတပဒပဏိံ ပဿဒ္ဓကယံ ပု ဂ္ဂလံ သေဝန္
တဿပိ၊ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု ပဿဒ္ဓိဥပ္ပဒနတ္ထယ နိန္နပေဏပဗ္ဘရစိတ္တ ဿပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန
ဘဝနပရိပူ ရိ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမထနိမိတ္တံ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တံ ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမဟ

ရေ၊ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝနယ ပရိ
ပူ ရိယ သံ ဝတ္တ တီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ တတ္ထ သမထေဝ သမထနိမိတ္တံ အဝိက္ခေပဋ္ဌေန စ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တ န္တိ။

အပိစ ဧကဒသ ဓမ္မ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ န္တိ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယတ ဣန္ဒြိယသမတ္တ ပဋိပဒနတ နိမိတ္တ
ကု သလတ သမယေ စိတ္တ ဿ ပဂ္ဂဏှ နတ သမယေ စိတ္တ ဿ နိဂ္ဂဏှ နတ သမယေ သမ္ပဟံ သနတ သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခန
တ အသမဟိတပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတ သမဟိတပု ဂ္ဂလသေဝနတ ဈနဝိမေက္ခပစ္စဝေက္ခဏတ တဒဓိမု တ္တ တတိ။ တတ္ထ ဝတ္ထုဝိ
သဒကိရိယတ စ ဣန္ဒြိယသမတ္တ ပဋိပဒနတ စ ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗ။

နိမိတ္တ ကု သလတ နမ ကသိဏနိမိတ္တ ဿ ဥဂ္ဂဟဏကု သလတ။ သမယေ စိတ္တ ဿ ပဂ္ဂဏှ နတတိ ယသ္မိံ သမယေ အတိသိ
ထိလဝီရိယတဒီဟိ လီနံ စိတ္တံ ဟေတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ သမု ဋ္ဌပနေန တဿ ပဂ္ဂဏှ နံ ။ သမ
ယေ စိတ္တ ဿ ပဂ္ဂဏှ နတတိ ယသ္မိံ သမယေ အရဒ္ဓဝီရိယတဒီဟိ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟေတိ၊ တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမဓိဥပေ
က္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ သမု ဋ္ဌပနေန တဿ နိဂ္ဂဏှ နံ ။ သမယေ သမ္ပဟံ သနတတိ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပညပယေဂမန္ဒတယ ဝ ဥ
ပသမသု ခနဓိဂမေန ဝ နိရဿဒံ ဟေတိ၊ တသ္မိံ သမယေ အဋ္ဌသံ ဝေဂဝတ္ထုပစ္စဝေက္ခဏေန သံ ဝေဇေတိ ။ အဋ္ဌ သံ ဝေဂဝ
တ္ထ ူနိ နမ ဇတိ ဇရ ဗျဓိ မရဏနိ စတ္တ ရိ၊ အပယဒု က္ခံ ပဉ္စမံ ၊ အတီတေ ဝဋ္ဋမူ လကံ ဒု က္ခံ ၊ အနဂတေ ဝဋ္ဋမူ လကံ ဒု က္ခံ ၊ ပစ္စုပ္ပ
န္နေ အဟရပရိယေဋ္ဌိမူ လကံ ဒု က္ခန္တိ။ ရတနတ္တ ယဂု ဏနု ဿရဏေန စ ပသဒံ ဇနေတိ၊ အယံ ဝု စ္စတိ ‘‘သမယေ သမ္ပဟံ သန
တ’’တိ။

သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတ နမ ယသ္မိံ သမယေ သမ္မပဋိပတ္တိံ အဂမ္မ အလီနံ အနု ဒ္ဓတံ အနိရဿဒံ အရမ္မဏေ သမပ္ပဝတ္တံ
သမထဝီထိပဋိပန္နံ စိတ္တံ ဟေတိ၊ တဒဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံ သနေသု န ဗျပရံ အပဇ္ဇတိ၊ သရထိ ဝိယ သမပ္ပဝတ္တေ သု
အဿေသု ။ အယံ ဝု စ္စတိ – ‘‘သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတ’’တိ။ အသမဟိတပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတ နမ ဥပစရံ ဝ အပ္ပနံ ဝ အပ္
ပတ္တ နံ ဝိက္ခိတ္တ စိတ္တ နံ ပု ဂ္ဂလနံ အရက ပရိဝဇ္ဇနံ ။ သမဟိတပု ဂ္ဂလသေဝန နမ ဥပစရေန ဝ အပ္ပနယ ဝ သမဟိတစိတ္တ နံ သေ
ဝန ဘဇန ပယိရု ပသန။ တဒဓိမု တ္တ တ နမ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု သမဓိဥပ္ပဒနတ္ထံ ယေဝ နိန္နပေဏပဗ္ဘရစိတ္တ တ။ ဧဝဉှိ ပဋိပဇ္ဇတေ
ဧသ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန ဘဝနပရိပူ ရိ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓမ္မ၊ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေ၊ အယမ
ဟရေ အနု ပ္ပန္နဿ ဝ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ၊ ဥပ္ပန္နဿ ဝ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘိယျေဘဝယ ဝေပု လ္လယ ဘဝန
ယ ပရိပူ ရိယ သံ ဝတ္တ တီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဒေ ဟေတိ။ တတ္ထ ဥပေက္ခဝ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓမ္မ နမ။

အပိစ ပဉ္စ ဓမ္မ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ န္တိ သတ္တ မဇ္ဈတ္တ တ သင်္ခ ရမဇ္ဈတ္တ တ သတ္တ သင်္ခ ရကေလယနပု ဂ္ဂလပရိဝ
ဇ္ဇနတ သတ္တ သင်္ခ ရမဇ္ဈတ္တ ပု ဂ္ဂလသေဝနတ တဒဓိမု တ္တ တတိ။ တတ္ထ ဒွီဟကရေဟိ သတ္တ မဇ္ဈတ္တ တံ သမု ဋ္ဌပေတိ ‘‘တွံ အတ္တ
နေ ကမ္မေန အဂန္တွ အတ္တ နေဝ ကမ္မေန ဂမိဿသိ၊ ဧသေပိ အတ္တ နေဝ ကမ္မေန အဂန္တွ အတ္တ နေဝ ကမ္မေန ဂမိဿတိ၊ တွံ ကံ
ကေလယသီ’’တိ ဧဝံ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏေန၊ ‘‘ပရမတ္ထတေ သတ္တေ ယေဝ နတ္ထိ၊ သေ တွံ ကံ ကေလယသီ’’တိ
ဧဝံ နိဿတ္တ ပစ္စဝေက္ခဏေန စတိ။ ဒွီဟေဝကရေဟိ သင်္ခ ရမဇ္ဈတ္တ တံ သမု ဋ္ဌပေတိ – ‘‘ဣဒံ စီဝရံ အနု ပု ဗ္ဗေန ဝဏ္ဏ ဝိကရတ
ဉ္စေဝ ဇိဏ္ဏ ဘဝဉ္စ ဥပဂန္တွ ပဒပု ဉ္ဆနစေဠကံ ဟု တွ ယဋ္ဌိကေဋိယ ဆဍ္ဍနီယံ ဘဝိဿတိ၊ သစေ ပနဿ သမိကေ ဘဝေယျ၊
နဿ ဧဝံ ဝိနဿိတုံ ဒဒေယျ’’တိ ဧဝံ အဿမိကဘဝပစ္စဝေက္ခဏေန စ၊ ‘‘အနဒ္ဓနိယံ ဣဒံ တဝကလိက’’န္တိ ဧဝံ တဝက
လိကဘဝပစ္စဝေက္ခဏေန စတိ။ ယထ စ စီဝရေ၊ ဧဝံ ပတ္တ ဒီသု ပိ ယေဇန ကတဗ္ဗ။

သတ္တ သင်္ခ ရကေလယနပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတတိ ဧတ္ထ ယေ ပု ဂ္ဂလေ ဂိဟိ ဝ အတ္တ နေ ပု တ္တ ဓီတဒိကေ၊ ပဗ္ဗဇိတေ ဝ အတ္တ နေ
အန္တေဝသိကသမနု ပဇ္ဈယကဒိကေ မမယတိ၊ သဟတ္ထေ နေဝ နေသံ ကေသစ္ဆေဒနသူ စိကမ္မစီဝရဓေဝနရဇနပတ္တ ပစနဒီနိ
ကရေတိ၊ မု ဟု တ္တ မ္ပိ အပဿန္တေ ‘‘အသု ကေ သမဏေရေ ကု ဟိံ အသု ကေ ဒဟရေ ကု ဟိ’’န္တိ ဘန္တမိ ဂေ ဝိယ ဣတေ စိ
တေ စ ဩလေကေတိ၊ အညေန ကေသစ္ဆေဒနဒီနံ အတ္ထ ယ ‘‘မု ဟု တ္တံ အသု ကံ ပေသေထ’’တိ ယစိယမနေပိ ‘‘အမှေ ပိ
တံ အတ္တ နေ ကမ္မံ န ကရေမ၊ တု မှေ နံ ဂဟေတွ ကိလမေဿထ’’တိ န ဒေတိ၊ အယံ သတ္တ ကေလယနေ နမ။

ယေ ပန စီဝရပတ္တ ထလကကတ္တ ရယဋ္ဌိအဒီနိ မမယတိ၊ အညဿ ဟတ္ထေ န ပရမသိတု မ္ပိ န ဒေတိ၊ တဝကလိကံ ယစိတေ
‘‘မယမ္ပိ ဣဒံ မမယန္တ န ပရိဘု ဉ္ဇမ၊ တု မှ ကံ ကိံ ဒဿမ’’တိ ဝဒတိ၊ အယံ သင်္ခ ရကေလယနေ နမ။ ယေ ပန တေသု ဒွီသု ပိ
ဝတ္ထူသု မဇ္ဈတ္တေ ဥဒသိနေ၊ အယံ သတ္တ သင်္ခ ရမဇ္ဈတ္တေ နမ။ ဣတိ အယံ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဧဝရူ ပံ သတ္တ သင်္ခ ရကေလ
ယနပု ဂ္ဂလံ အရက ပရိဝဇ္ဇန္တဿပိ၊ သတ္တ သင်္ခ ရမဇ္ဈတ္တ ပု ဂ္ဂလံ သေဝန္တဿပိ၊ ဌနနိသဇ္ဇဒီသု တဒု ပ္ပဒနတ္ထံ နိန္နပေဏပဗ္ဘရစိတ္
တဿပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နဿ ပနဿ အရဟတ္တ မဂ္ဂေန ဘဝနပရိပူ ရိ ဟေတီတိ ပဇနတိ။

ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ အတ္တ နေ ဝ သတ္တ သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ပရိဂ္ဂဏှိတွ၊ ပရဿ ဝ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ သ
မ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ပရိဂ္ဂဏှိတွ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဝယ ပနေတ္ထ သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ နံ နိဗ္ဗတ္တိနိရေဓဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗ။ ဣ
တေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပရိဂ္ဂဟကဿ
ဘိက္ခုနေ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သေသံ တဒိသမေဝတိ။

ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

စတု သစ္စပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၈၆. ဧဝံ သတ္တ ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဝသေန ဓမ္မနု ပဿနံ ဝိဘဇိတွ ဣဒနိ စတု သစ္စဝသေန ဝိဘဇိတုံ ပု န စပရ န္တိအဒိမဟ။ တတ္ထ ဣဒံ ဒု
က္ခန္တိ ယထဘူ တံ ပဇနတီတိ ဌပေတွ တဏှံ တေဘူ မကဓမ္မေ ‘‘ဣဒံ ဒု က္ခ’’န္တိ ယထသဘဝတေ ပဇနတိ၊ တဿေဝ ခေ ပန
ဒု က္ခဿ ဇနိကံ သမု ဋ္ဌပိကံ ပု ရိမတဏှံ ‘‘အယံ ဒု က္ခသမု ဒယေ’’တိ၊ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိနိဗ္ဗနံ ‘‘အယံ ဒု က္ခနိရေဓေ’’တိ၊ ဒု က္ခပ
ရိဇနနံ သမု ဒယပဇဟနံ နိရေဓသစ္ဆိကရဏံ အရိယမဂ္ဂံ ‘‘အယံ ဒု က္ခနိရေဓဂမိနိပဋိပဒ’’တိ ယထသဘဝတေ ပဇနတီတိ
အတ္ထေ ။ အဝသေသ အရိယသစ္စကထ ဌပေတွ ဇတိအဒီနံ ပဒဘဇနကထံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိတ္ထရိတယေဝ။

ဒု က္ခသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏ န

၃၈၈. ပဒဘဇနေ ပန ကတမ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇတီတိ ဘိက္ခဝေ၊ ယ ဇတိပိ ဒု က္ခတိ ဧဝံ ဝု တ္တ ဇတိ၊ သ ကတမတိ ဧဝံ သဗ္ဗပု စ္ဆ
သု အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ယ တေသံ တေသံ သတ္တ နန္တိ ဣဒံ ‘‘ဣမေသံ နမ’’တိ နိယမဘဝတေ သဗ္ဗသတ္တ နံ ပရိယဒနဝစနံ ။
တမှိ တမှိ သတ္တ နိကယေတိ ဣဒမ္ပိ သဗ္ဗသတ္တ နိကယပရိယဒနဝစနံ ဇနနံ ဇတိ သဝိကရနံ ပဌမဘိနိဗ္ဗတ္တ က္ခန္ဓနမေတံ အဓိဝ
စနံ ။ သဉ္ဇတီတိ ဣဒံ တဿ ဧဝ ဥပသဂ္ဂမဏ္ဍိတဝေဝစနံ ။ သ ဧဝ အနု ပဝိဋ္ဌကရေန ဩက္က မနဋ္ဌေန ဩက္က န္တိ။ နိဗ္ဗတ္တိသင်္ခ တေ
န အဘိနိဗ္ဗတ္တ နဋ္ဌေန အဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ဣတိ အယံ စတု ဗ္ဗိဓပိ သမ္မုတိကထ နမ ။ ခန္ဓနံ ပတု ဘဝေတိ အယံ ပန ပရမတ္ထ ကထ။
ဧကဝေကရဘဝဒီသု ဧကစတု ပဉ္စဘေဒနံ ခန္ဓနံ ယေဝ ပတု ဘဝေ၊ န ပု ဂ္ဂလဿ၊ တသ္မိံ ပန သတိ ပု ဂ္ဂလေ ပတု ဘူ တေတိ
ဝေဟရမတ္တံ ဟေတိ။ အယတနနံ ပဋိလဘေတိ အယတနနိ ပတု ဘဝန္တနေဝ ပဋိလဒ္ဓနိ နမ ဟေန္တိ၊ သေ တေသံ ပတု ဘဝ
သင်္ခ တေ ပဋိလဘေတိ အတ္ထေ ။

၃၈၉. ဇရတိ သဘဝနိဒ္ဒေသေ။ ဇီရဏတတိ အကရဘဝနိဒ္ဒေသေ။ ခဏ္ဍိစ္စန္တိအဒိ ဝိကရနိဒ္ဒေသေ။ ဒဟရကလသ္မိဉှိ ဒန္တ သမ

သေတ ဟေန္တိ။ တေယေဝ ပရိပစ္စန္တေ အနု က္က မေန ဝဏ္ဏ ဝိကရံ အပဇ္ဇိတွ တတ္ထ တတ္ထ ပတ္တ န္တိ။ အထ ပတိတဉ္စ ဌိတဉ္စ ဥပဒ
ယ ခဏ္ဍိတဒန္တ ခဏ္ဍိတ နမ။ ခဏ္ဍိတနံ ဘဝေ ခဏ္ဍိစ္စန္တိ ဝု စ္စတိ။ အနု က္က မေန ပဏ္ဍရဘူ တနိ ကေသလေမနိ ပလိတနိ နမ။ ပလိ
တနိ သဉ္ဇတနိ အဿတိ ပလိတေ၊ ပလိတဿ ဘဝေ ပလိစ္စံ ။ ဇရဝတပ္ပဟရေန သေသိတမံ သလေဟိတတယ ဝလိယေ
တစသ္မိံ အဿတိ ဝလိတ္တ စေ၊ တဿ ဘဝေ ဝလိတ္တ စတ။ ဧတ္တ ဝတ ဒန္တကေသလေမတစေသု ဝိကရဒဿနဝသေန ပကဋီ
ဘူ တ ပကဋဇရ ဒဿိတ။
ယထေဝ ဟိ ဥဒကဿ ဝ ဝတဿ ဝ အဂ္ဂိနေ ဝ တိဏရု က္ခဒီနံ သံ ဘဂ္ဂပလိဘဂ္ဂတယ ဝ ဈမတယ ဝ ဂတမဂ္ဂေ ပကဋေ
ဟေတိ၊ န စ သေ ဂတမဂ္ဂေ တနေဝ ဥဒကဒီနိ၊ ဧဝမေဝ ဇရယ ဒန္တဒီနံ ခဏ္ဍိစ္စဒိဝသေန ဂတမဂ္ဂေ ပကဋေ၊ စက္ခုံ ဥမ္မိလေတွ
ပိ ဂယှ တိ၊ န စ ခဏ္ဍိစ္စဒီနေဝ ဇရ။ န ဟိ ဇရ စက္ခုဝိညေယျ ဟေတိ။ ယသ္မ ပန ဇရံ ပတ္တ ဿ အယု ဟယတိ၊ တသ္မ ဇရ
‘‘အယု နေ သံ ဟနီ’’တိ ဖလူ ပစရေန ဝု တ္တ ။ ယသ္မ ဒဟရကလေ သု ပ္ပသန္နနိ သု ခု မမ္ပိ အတ္တ နေ ဝိသယံ သု ခေနေဝ စ ဂဏှ န
သမတ္ထ နိ စက္ခဒီနိ ဣန္ဒြိယနိ ဇရံ ပတ္တ ဿ ပရိပက္ကနိ အလု လိတနိ အဝိသဒနိ ဩဠရိကမ္ပိ အတ္တ နေ ဝိသယံ ဂဟေတုံ အသမ
တ္ထ နိ ဟေန္တိ၊ တသ္မ ‘‘ဣန္ဒြိယနံ ပရိပကေ’’တိပိ ဖလူ ပစရေနေဝ ဝု တ္တ ။

၃၉၀. မရဏနိဒ္ဒေသေ ယန္တိ မရဏံ သန္ဓယ နပုံ သကနိဒ္ဒေသေ၊ ယံ မရဏံ စု တီတိ ဝု စ္စတိ၊ စဝနတတိ ဝု စ္စတီတိ အယမေတ္ထ
ယေဇန။ တတ္ထ စု တီတိ သဘဝနိဒ္ဒေသေ။ စဝနတတိ အကရဘဝနိဒ္ဒေသေ။ မရဏံ ပတ္တ ဿ ခန္ဓ ဘိဇ္ဇန္တိ စေဝ အန္တရဓယန္တိ
စ အဒဿနံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မ တံ ဘေဒေ အန္တရဓနန္တိ ဝု စ္စတိ။ မစ္စုမရဏန္တိ မစ္စုမရဏံ ၊ န ခဏိကမရဏံ ။ ကလကိရိယတိ မရဏ
ကလကိရိယ။ အယံ သဗ္ဗပိ သမ္မုတိကထဝ။ ခန္ဓနံ ဘေဒေတိ အယံ ပန ပရမတ္ထကထ။ ဧကဝေကရဘဝဒီသု ဧကစတု ပဉ္စ
ဘေဒနံ ခန္ဓနံ ယေဝ ဘေဒေ၊ န ပု ဂ္ဂလဿ၊ တသ္မိံ ပန သတိ ပု ဂ္ဂလေ မတေတိ ဝေဟရမတ္တံ ဟေတိ။

ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေတိ အတ္တ ဘဝဿ နိက္ခေပေ။ မရဏံ ပတ္တ ဿ ဟိ နိရတ္ထံ ဝ ကလိင်္ဂ ရံ အတ္တ ဘဝေ ပတတိ၊ တသ္မ တံ
ကဠေဝရဿ နိက္ခေပေတိ ဝု တ္တံ ။ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒေ ပန သဗ္ဗကရတေ ပရမတ္ထတေ မရဏံ ။ ဧတဒေဝ သမ္မုတိမရ
ဏန္တိ ပိ ဝု စ္စတိ။ ဇီဝိတိန္ဒြိယု ပစ္ဆေဒမေဝ ဟိ ဂဟေတွ လေကိယ ‘‘တိဿေ မတေ၊ ဖု ဿေ မတေ’’တိ ဝဒန္တိ။

၃၉၁. ဗျသနေနတိ ဉတိဗျသနဒီသု ယေန ကေနစိ ဗျသနေန။ ဒု က္ခဓမ္မေနတိ ဝဓဗန္ဓဒိန ဒု က္ခကရဏေန။ ဖု ဋ္ဌဿတိ အဇ္ဈေ
တ္ထ ဋဿ အဘိဘူ တဿ။ သေကေတိ ယေ ဉတိဗျသနဒီသု ဝ ဝဓဗန္ဓနဒီသု ဝ အညတရသ္မိံ သတိ တေန အဘိဘူ တဿ ဥ
ပ္ပဇ္ဇတိ သေစနလက္ခဏေ သေကေ။ သေစိတတ္တ န္တိ သေစိတဘဝေ။ ယသ္မ ပနေသ အဗ္ဘန္တရေ သေသေန္တေ ပရိသေသေန္တေ
ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မ အန္တေသေကေ အန္တေပရိသေကေတိ ဝု စ္စတိ။

၃၉၂. ‘‘မယှံ ဓီတ၊ မယှံ ပု တ္တေ ’’တိ ဧဝံ အဒိဿ အဒိဿ ဒေဝန္တိ ပရိဒေဝန္တိ ဧတေနတိ အဒေဝေ။ တံ တံ ဝဏ္ဏံ ပရိကိတ္တေ
တွ ဒေဝန္တိ ဧတေနတိ ပရိဒေဝေ။ တတေ ပရ ဒွေ တဿေဝ ဘဝနိဒ္ဒေသ။

၃၉၃. ကယိကန္တိ ကယပသဒဝတ္ထ ုကံ ။ ဒု က္ခမနဋ္ဌေန ဒု က္ခံ ။ အသတန္တိ အမဓု ရံ ။ ကယသမ္ဖဿဇံ ဒု က္ခန္တိ ကယသမ္ဖဿတေ ဇ
တံ ဒု က္ခံ ။ အသတံ ဝေဒယိတန္တိ အမဓု ရံ ဝေဒယိတံ ။

၃၉၄. စေတသိကန္တိ စိတ္တ သမ္ပယု တ္တံ ။ သေသံ ဒု က္ခေ ဝု တ္တ နယမေဝ။

၃၉၅. အယသေတိ သံ သီဒနဝိသီဒနကရပ္ပတ္တေ စိတ္တ ကိလမထေ။ ဗလဝတရံ အယသေ ဥပယသေ။ တတေ ပရ ဒွေ အတ္တ
တ္တ နိယဘဝဒီပက ဘဝနိဒ္ဒေသ။

၃၉၈. ဇတိဓမ္မနန္တိ ဇတိသဘဝနံ ။ ဣစ္ဆ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အဟေ ဝတတိ ပတ္ထန။ န ခေ ပနေတံ ဣစ္ဆယတိ ဧဝံ
ဇတိယ အနဂမနံ ဝိန မဂ္ဂဘဝနံ န ဣစ္ဆယ ပတ္တ ဗ္ဗံ ။ ဣဒမ္ပီတိ ဧတမ္ပိ ဥပရိ သေသနိ ဥပဒယ ပိကရေ။ ယမ္ပိစ္ဆန္တိ ယေနပိ ဓမ္မေ
န အလဗ္ဘနေယျဝတ္ထုံ ဣစ္ဆန္တေ န လဘတိ၊ တံ အလဗ္ဘနေယျ ဝတ္ထ ုမှိ ဣစ္ဆနံ ဒု က္ခံ ။ ဧသ နယေ သဗ္ဗတ္ထ။

၃၉၉. ခန္ဓနိဒ္ဒေသေ ရူ ပဉ္စ တံ ဥပဒနက္ခန္ဓေ စတိ ရူ ပု ပဒနက္ခန္ဓေ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။

သမု ဒယသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏန

၄၀၀. ယယံ တဏှ တိ ယ အယံ တဏှ ။ ပေနေဗ္ဘဝိကတိ ပု နဗ္ဘဝကရဏံ ပု နေဗ္ဘဝေ၊ ပု နေဗ္ဘဝေ သီလံ အဿတိ ပေနေဗ္ဘဝိက။
နန္ဒီရဂေန သဟ ဂတတိ နန္ဒီရဂသဟဂတ။ နန္ဒီရဂေန သဒ္ဓိံ အတ္ထတေ ဧကတ္တ မေဝ ဂတတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ တတြတတြဘိန
န္ဒိနီတိ ယတြ ယတြ အတ္တ ဘဝေ၊ တတြ တတြ အဘိနန္ဒိနီ။ ရူ ပဒီသု ဝ အရမ္မဏေသု တတြ တတြ အဘိနန္ဒိနီ၊ ရူ ပဘိနန္ဒိနီ
သဒ္ဒ၊ ဂန္ဓ၊ ရသ၊ ဖေဋ္ဌဗ္ဗ၊ ဓမ္မဘိနန္ဒိနီတိ အတ္ထေ ။ သေယျထိဒန္တိ နိပတေ။ တဿ သ ကတမ စေတိ အတ္ထေ ။ ကမေ တဏှ
ကမတဏှ ၊ ပဉ္စကမဂု ဏိကရဂဿေတံ နမံ ။ ဘဝေ တဏှ ဘဝတဏှ ၊ ဘဝပတ္ထနဝသေန ဥပ္ပန္နဿ သဿတဒိဋ္ဌိသဟဂ
တဿ ရူ ပရူ ပဘဝရဂဿ စ ဈနနိကန္တိယ စေတံ အဓိဝစနံ ။ ဝိဘဝေ တဏှ ဝိဘဝတဏှ ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတရဂဿေတံ
အဓိဝစနံ ။

ဣဒနိ တဿ တဏှ ယ ဝတ္ထုံ ဝိတ္ထရတေ ဒဿေတုံ သ ခေ ပနေသတိအဒိမဟ။ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဇယတိ။ နိဝိသတီတိ ပု
နပ္ပုနံ ပဝတ္တိဝသေန ပတိဋ္ဌဟတိ။ ယံ လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပန္တိ ယံ လေကသ္မိံ ပိယသဘဝဉ္စေဝ မဓု ရသဘဝဉ္စ။ စက္ခု
လေကေတိအဒီသု လေကသ္မိဉှိ စက္ခဒီသု မမတ္တေ န အဘိနိဝိဋ္ဌ သတ္တ သမ္ပတ္တိယံ ပတိဋ္ဌိတ အတ္တ နေ စက္ခုံ အဒသတလဒီသု
နိမိတ္တ ဂ္ဂဟဏနု သရေန ဝိပ္ပသန္နံ ပဉ္စပသဒံ သု ဝဏ္ဏ ဝိမနေ ဥဂ္ဃဋိတမဏိသီဟပဉ္ဇရံ ဝိယ မညန္တိ၊ သေတံ ရဇတပနဠိကံ ဝိယ၊
ပမင်္ဂ သု တ္တံ ဝိယ စ မညန္တိ၊ ‘‘တု င်္ဂ နသ’’တိ လဒ္ဓဝေဟရံ ဃနံ ဝဋ္ဋိတွ ဌပိတဟရိတလဝဋ္ဋံ ဝိယ မညန္တိ၊ ဇိဝှံ ရတ္တ ကမ္ဗလပဋလံ
ဝိယ မု ဒု သိနိဒ္ဓမဓု ရသဒံ မညန္တိ၊ ကယံ သလလဋ္ဌိံ ဝိယ၊ သု ဝဏ္ဏ တေရဏံ ဝိယ စ မညန္တိ၊ မနံ အညေသံ မနေန အသဒိသံ ဥဠ
ရံ မညန္တိ။ ရူ ပံ သု ဝဏ္ဏ ကဏိကရပု ပ္ဖဒိဝဏ္ဏံ ဝိယ၊ သဒ္ဒံ မတ္တ ကရဝီက ကေကိလမန္ဒဓမိတမဏိဝံ သနိဂ္ဃေသံ ဝိယ၊ အတ္တ န ပဋိ
လဒ္ဓနိ စတု သမု ဋ္ဌနိကဂန္ဓရမ္မဏဒီနိ ‘‘ကဿညဿ ဧဝရူ ပနိ အတ္ထီ’’တိ မညန္တိ။ တေသံ ဧဝံ မညမနနံ တနိ စက္ခဒီနိ ပိယရူ ပ
နိ စေဝ သတရူ ပနိ စ ဟေန္တိ။ အထ နေသံ တတ္ထ အနု ပ္ပန္န စေဝ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ၊ ဥပ္ပန္န စ တဏှ ပု နပ္ပုနံ ပဝတ္တိဝသေန နိ
ဝိသတိ။ တသ္မ ဘဂဝ ‘‘စက္ခု လေကေ ပိယရူ ပံ သတရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအဒိမဟ။ တတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမန
တိ ယဒ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဟေတိ၊ တဒ ဧတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထေ ။ ဧသ နယေ သဗ္ဗတ္ထ။

နိရေဓသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏ န

၄၀၁. အသေသဝိရဂနိရေဓေတိအဒီနိ သဗ္ဗနိ နိဗ္ဗနဝေဝစနနေဝ။ နိဗ္ဗနဉှိ အဂမ္မ တဏှ အသေသ ဝိရဇ္ဇတိ နိရု ဇ္ဈတိ ၊ တသ္မ
တံ ‘‘တဿယေဝ တဏှ ယ အသေသဝိရဂနိရေဓေ’’တိ ဝု စ္စတိ။ နိဗ္ဗနဉ္စ အဂမ္မ တဏှ စဇိယတိ ပဋိနိဿဇ္ဇိယတိ ဝိမု စ္စတိ န
အလ္လီယတိ၊ တသ္မ နိဗ္ဗနံ ‘‘စဂေ ပဋိနိဿဂ္ဂေ မု တ္တိ အနလယေ’’တိ ဝု စ္စတိ။ ဧကမေဝ ဟိ နိဗ္ဗနံ ၊ နမနိ ပနဿ သဗ္ဗသင်္ခ တနံ
နမပဋိပက္ခဝသေန အနေကနိ ဟေန္တိ။ သေယျထိဒံ ၊ အသေသဝိရဂေ အသေသနိရေဓေ စဂေ ပဋိနိဿဂ္ဂေ မု တ္တိ အနလ
ယေ ရဂက္ခယေ ဒေသက္ခယေ မေဟက္ခယေ တဏှ က္ခယေ အနု ပ္ပဒေ အပ္ပဝတ္တံ အနိမိတ္တံ အပ္ပဏိဟိတံ အနယူ ဟနံ အပ္ပဋိ
သန္ဓိ အနု ပပတ္တိ အဂတိ အဇတံ အဇရံ အဗျဓိ အမတံ အသေကံ အပရိဒေဝံ အနု ပယသံ အသံ ကိလိဋ္ဌန္တိ။

ဣဒနိ မဂ္ဂေန ဆိန္နယ နိဗ္ဗနံ အဂမ္မ အပ္ပဝတ္တိပတ္တ ယပိ စ တဏှ ယ ယေသု ဝတ္ထ ူသု တဿ ဥပ္ပတ္တိ ဒဿိတ၊ တတ္ထေ ဝ အဘဝံ
ဒဿေတုံ သ ခေ ပနေသတိအဒိမဟ။ တတ္ထ ယထ ပု ရိသေ ခေတ္တေ ဇတံ တိတ္တ အလဗု ဝလ္လိံ ဒိသွ အဂ္ဂတေ ပဋ္ဌယ မူ လံ ပ
ရိယေသိတွ ဆိန္ဒေယျ၊ သ အနု ပု ဗ္ဗေန မိလယိတွ အပညတ္တိံ ဂစ္ဆေယျ။ တတေ တသ္မိံ ခေတ္တေ တိတ္တ အလဗု နိရု ဒ္ဓ ပဟီနတိ
ဝု စ္စေယျ၊ ဧဝမေဝ ခေတ္တေ တိတ္တ အလဗု ဝိယ စက္ခဒီသု တဏှ ။ သ အရိယမဂ္ဂေန မူ လစ္ဆိန္န နိဗ္ဗနံ အဂမ္မ အပ္ပဝတ္တိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ
ဂတ ပန တေသု ဝတ္ထ ူသု ခေတ္တေ တိတ္တ အလဗု ဝိယ န ပညယတိ။

ယထ စ အဋဝိတေ စေရေ အနေတွ နဂရဿ ဒက္ခိဏဒွရေ ဃတေယျုံ၊ တတေ အဋဝိယံ စေရ မတတိ ဝ မရိတတိ ဝ ဝု
စ္စေယျုံ၊ ဧဝံ အဋဝိယံ စေရ ဝိယ စက္ခဒီသု တဏှ ။ သ ဒက္ခိဏဒွရေ စေရ ဝိယ နိဗ္ဗနံ အဂမ္မ နိရု ဒ္ဓတ္တ နိဗ္ဗနေ နိရု ဒ္ဓ။ ဧဝံ နိရု ဒ္ဓ ပ
နေတေသု ဝတ္ထူသု အဋဝိယံ စေရ ဝိယ န ပညယတိ၊ တေနဿ တတ္ထေ ဝ နိရေဓံ ဒဿေန္တေ ‘‘စက္ခု လေကေ ပိယရူ ပံ သ
တရူ ပံ ၊ ဧတ္ထေ သ တဏှ ပဟီယမန ပဟီယတိ၊ ဧတ္ထ နိရု ဇ္ဈမန နိရု ဇ္ဈတီ ’’တိအဒိမဟ။

မဂ္ဂသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏန

၄၀၂. အယမေဝတိ အညမဂ္ဂပဋိက္ခေပနတ္ထံ နိယမနံ ။ အရိယေတိ တံ တံ မဂ္ဂဝဇ္ဈေဟိ ကိလေသေဟိ အရကတ္တ အရိယ

ဘဝကရတ္တ စ အရိယေ။ ဒု က္ခေ ဉဏန္တိအဒိန စတု သစ္စကမ္မဋ္ဌနံ ဒဿိတံ ။ တတ္ထ ပု ရိမနိ ဒွေ သစ္စနိ ဝဋ္ဋံ ၊ ပစ္ဆိမနိ ဝိဝဋ္ဋံ ။ တေသု
ဘိက္ခုနေ ဝဋ္ဋေ ကမ္မဋ္ဌနဘိနိဝေသေ ဟေတိ၊ ဝိဝဋ္ဋေ နတ္ထိ အဘိနိဝေသေ။ ပု ရိမနိ ဟိ ဒွေ သစ္စနိ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓ ဒု က္ခံ ၊ တဏှ သမု
ဒယေ’’တိ ဧဝံ သင်္ခေ ပေန စ ‘‘ကတမေ ပဉ္စက္ခန္ဓ၊ ရူ ပက္ခန္ဓေ’’တိအဒိန နယေန ဝိတ္ထရေန စ အစရိယဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဏှိ
တွ ဝစယ ပု နပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေ န္တေ ယေဂဝစရေ ကမ္မံ ကရေတိ။ ဣတရေသု ပန ဒွီသု သစ္စေသု နိရေဓသစ္စံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနပံ ၊ မ
ဂ္ဂသစ္စံ ဣဋ္ဌံ ကန္တံ မနပန္တိ ဧဝံ သဝနေန ကမ္မံ ကရေတိ။ သေ ဧဝံ ကရေန္တေ စတ္တ ရိ သစ္စနိ ဧကပဋိဝေဓေနေဝ ပဋိဝိဇ္ဈတိ ဧက
ဘိသမယေန အဘိသမေတိ။ ဒု က္ခံ ပရိညပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ ၊ သမု ဒယံ ပဟနပဋိဝေဓေန၊ နိရေဓံ သစ္ဆိကိရိယပဋိဝေဓေ
န၊ မဂ္ဂံ ဘဝနပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ ။ ဒု က္ခံ ပရိညဘိသမယေန။ပေ.။ မဂ္ဂံ ဘဝနဘိသမယေန အဘိသမေတိ။ ဧဝမဿ ပု ဗ္ဗ
ဘဂေ ဒွီသု သစ္စေသု ဥဂ္ဂဟပရိပု စ္ဆသဝနဓရဏသမ္မသနပဋိဝေဓေ ဟေတိ၊ ဒွီသု ပန သဝနပဋိဝေဓေယေဝ။ အပရဘဂေ
တီသု ကိစ္စတေ ပဋိဝေဓေ ဟေတိ၊ နိရေဓေ အရမ္မဏပဋိဝေဓေ။ ပစ္စဝေက္ခဏ ပန ပတ္တ သစ္စဿ ဟေတိ။ အယဉ္စ အဒိကမ္မိ
ကေ၊ တသ္မ သ ဣဓ န ဝု တ္တ ။

ဣမဿ စ ဘိက္ခုနေ ပု ဗ္ဗေ ပရိဂ္ဂဟတေ ‘‘ဒု က္ခံ ပရိဇနမိ၊ သမု ဒယံ ပဇဟမိ၊ နိရေဓံ သစ္ဆိကရေမိ၊ မဂ္ဂံ ဘဝေမီ’’တိ အ
ဘေဂသမန္နဟရမနသိကရပစ္စဝေက္ခဏ နတ္ထိ၊ ပရိဂ္ဂဟတေ ပဋ္ဌယ ဟေတိ။ အပရဘဂေ ပန ဒု က္ခံ ပရိညတမေဝ။ပေ.။ မ
ဂ္ဂေ ဘဝိတေဝ ဟေတိ။ တတ္ထ ဒွေ သစ္စနိ ဒု ဒ္ဒသတ္တ ဂမ္ဘီရနိ၊ ဒွေ ဂမ္ဘီရတ္တ ဒု ဒ္ဒသနိ။ ဒု က္ခသစ္စဉှိ ဥပ္ပတ္တိတေ ပကဋံ ၊ ခဏု ကဏ္ဋ
ကပဟရဒီသု ‘‘အဟေ ဒု က္ခ’’န္တိ ဝတ္တ ဗ္ဗတမ္ပိ အပဇ္ဇတိ။ သမု ဒယမ္ပိ ခဒိတု ကမတဘု ဉ္ဇိတု ကမတဒိဝသေန ဥပ္ပတ္တိတေ ပကဋံ ။
လက္ခဏပဋိဝေဓတေ ပန ဥဘယမ္ပိ ဂမ္ဘီရံ ။ ဣတိ တနိ ဒု ဒ္ဒသတ္တ ဂမ္ဘီရနိ။ ဣတရေသံ ပန ဒွိန္နံ ဒဿနတ္ထ ယ ပယေဂေ ဘဝဂ္ဂ
ဂဟဏတ္ထံ ဟတ္ထ ပ္ပသရဏံ ဝိယ အဝီစိဖု သနတ္ထံ ပဒပ္ပသရဏံ ဝိယ သတဓ ဘိန္နဿ ဝလဿ ကေဋိယ ကေဋိပဒနံ ဝိယ စ
ဟေတိ။ ဣတိ တနိ ဂမ္ဘီရတ္တ ဒု ဒ္ဒသနိ။ ဧဝံ ဒု ဒ္ဒသတ္တ ဂမ္ဘီရေသု ဂမ္ဘီရတ္တ စ ဒု ဒ္ဒသေသု စတူ သု သစ္စေသု ဥဂ္ဂဟဒိဝသေန ပု ဗ္ဗ
ဘဂဉဏု ပ္ပတ္တိံ သန္ဓယ ဣဒံ ဒု က္ခေ ဉဏန္တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ ပဋိဝေဓက္ခဏေ ပန ဧကမေဝ တံ ဉဏံ ဟေတိ။
နေက္ခမ္မသင်္က ပ္ပဒယေ ကမဗျပဒဝိဟိံသဝိရမဏသညနံ နနတ္တ ပု ဗ္ဗဘဂေ နန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု တီသု ဌနေသု ဥပ္ပန္
နဿ အကု သလသင်္က ပ္ပဿ ပဒပစ္ဆေဒတေ အနု ပ္ပတ္တိသဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူ ရယမနေ ဧကေဝ ကု သလသင်္က ပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
အယံ သမ္မသင်္က ပ္ပေ နမ။

မု သဝဒဝေရမဏိအဒယေပိ မု သဝဒဒီဟိ ဝိရမဏသညနံ နနတ္တ ပု ဗ္ဗဘဂေ နန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု စတူ သု ဌနေသု ဥ
ပ္ပန္နယ အကု သလဒု ဿီလျစေတနယ ပဒပစ္ဆေဒတေ အနု ပ္ပတ္တိသဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူ ရယမန ဧကဝ ကု သလဝေရမဏီ ဥပ္ပ
ဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မဝစ နမ ။

ပဏတိပတဝေရမဏိအဒယေပိ ပဏတိပတဒီဟိ ဝိရမဏသညနံ နနတ္တ ပု ဗ္ဗဘဂေ နန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု တီသု

ဌနေသု ဥပ္ပန္နယ အကု သလဒု ဿီလျစေတနယ အကိရိယတေ ပဒပစ္ဆေဒတေ အနု ပ္ပတ္တိသဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူ ရယမန ဧက
ဝ ကု သလဝေရမဏီ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အယံ သမ္မကမ္မန္တေ နမ။

မိစ္ဆအဇီဝန္တိ ခဒနီယဘေဇနီယဒီနံ အတ္ထယ ပဝတ္တိတံ ကယဝစီဒု စ္စရိတံ ။ ပဟယတိ ဝဇ္ဇေတွ။ သမ္မအဇီဝေနတိ ဗု ဒ္ဓပသတ္ထေ န
အဇီဝေန။ ဇီဝိတံ ကပ္ပေတီတိ ဇီဝိတပ္ပဝတ္တိံ ပဝတ္တေ တိ။ သမ္မအဇီဝေပိ ကု ဟနဒီဟိ ဝိရမဏသညနံ နနတ္တ ပု ဗ္ဗဘဂေ နန၊ မ
ဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေသု ယေဝ သတ္တ သု ဌနေသု ဥပ္ပန္နယ မိစ္ဆဇီဝဒု ဿီလျစေတနယ ပဒပစ္ဆေဒတေ အနု ပ္ပတ္တိသဓနဝသေန မ
ဂ္ဂင်္ဂံ ပူ ရယမန ဧကဝ ကု သလဝေရမဏီ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အယံ သမ္မအဇီဝေ နမ။

အနု ပ္ပန္နနန္တိ ဧကသ္မိံ ဝ ဘဝေ တထရူ ပေ ဝ အရမ္မဏေ အတ္တ နေ န ဥပ္ပန္နနံ ။ ပရဿ ပန ဥပ္ပဇ္ဇမနေ ဒိသွ ‘‘အဟေ ဝတ မေ ဧ
ဝရူ ပ ပပက အကု သလဓမ္မ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျု’’န္တိ ဧဝံ အနု ပ္ပန္နနံ ပပကနံ အကု သလနံ ဓမ္မနံ အနု ပ္ပဒယ။ ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ တေသံ
အနု ပ္ပဒကပဋိပတ္တိသဓကံ ဝီရိယဆန္ဒံ ဇနေတိ။ ဝယမတီတိ ဝယမံ ကရေတိ။ ဝီရိယံ အရဘတီတိ ဝီရိယံ ပဝတ္တေ တိ။ စိတ္တံ
ပဂ္ဂဏှ တီတိ ဝီရိယေန စိတ္တံ ပဂ္ဂဟိတံ ကရေတိ။ ပဒဟတီတိ ကမံ တစေ စ နှ ရု စ အဋ္ဌိ စ အဝသိဿတူ တိ ပဒဟနံ ပဝ
တ္တေ တိ။

ဥပ္ပန္နနန္တိ သမု ဒစရဝသေန အတ္တ နေ ဥပ္ပန္နပု ဗ္ဗနံ ။ ဣဒနိ တဒိသေ န ဥပ္ပဒေဿမီတိ တေသံ ပဟနယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ။ အနု ပ္ပန္နနံ
ကု သလနန္တိ အပ္ပဋိလဒ္ဓနံ ပဌမဇ္ဈနဒီနံ ။ ဥပ္ပန္နနန္တိ တေသံ ယေဝ ပဋိလဒ္ဓနံ ။ ဌိတိယတိ ပု နပ္ပုနံ ဥပ္ပတ္တိပဗန္ဓဝသေန ဌိတတ္ထံ ။ အ
သမ္မေသယတိ အဝိနသနတ္ထံ ။ ဘိယျေဘဝယတိ ဥပရိဘဝယ။ ဝေပု လ္လယတိ ဝိပု လဘဝယ။ ဘဝနယ ပရိပူ ရိယတိ ဘဝန
ယ ပရိပူ ရဏတ္ထံ ။ အယမ္ပိ သမ္မဝယမေ အနု ပ္ပန္နနံ အကု သလနံ အနု ပ္ပဒနဒိစိတ္တ နံ နနတ္တ ပု ဗ္ဗဘဂေ နန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဣမေ
သု ယေဝ စတူ သု ဌနေသု ကိစ္စသဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူ ရယမနံ ဧကမေဝ ကု သလဝီရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မဝယမေ နမ။

သမ္မသတိပိ ကယဒိပရိဂ္ဂဟကစိတ္တ နံ နနတ္တ ပု ဗ္ဗဘဂေ နန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန စတူ သု ဌနေသု ကိစ္စသဓနဝသေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူ ရယ
မန ဧကဝ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ သမ္မသတိ နမ။

ဈနနိ ပု ဗ္ဗဘဂေပိ မဂ္ဂက္ခဏေပိ နန၊ ပု ဗ္ဗဘဂေ သမပတ္တိဝသေန နန၊ မဂ္ဂက္ခဏေ နနမဂ္ဂဝသေန။ ဧကဿ ဟိ ပဌမမဂ္ဂေ ပဌ
မဇ္ဈနိကေ ဟေတိ၊ ဒု တိယမဂ္ဂဒယေပိ ပဌမဇ္ဈနိက ဝ ဒု တိယဇ္ဈနဒီသု အညတရဈနိက ဝ။ ဧကဿပိ ပဌမမဂ္ဂေ ဒု တိယဒီနံ
အညတရဈနိကေ ဟေတိ၊ ဒု တိယဒယေပိ ဒု တိယဒီနံ အညတရဇ္ဈနိက ဝ ပဌမဇ္ဈနိက ဝ။ ဧဝံ စတ္တ ရေပိ မဂ္ဂ ဈနဝသေန
သဒိသ ဝ အသဒိသ ဝ ဧကစ္စသဒိသ ဝ ဟေန္တိ။ အယံ ပနဿ ဝိသေသေ ပဒကဇ္ဈနနိယမေန ဟေတိ။

ပဒကဇ္ဈနနိယမေန တဝ ပဌမဇ္ဈနလဘိနေ ပဌမဇ္ဈန ဝု ဋ္ဌယ ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နေ မဂ္ဂေ ပဌမဇ္ဈနိကေ ဟေတိ။ မဂ္ဂင်္ဂ ဗေဇ္ဈင်္ဂ
နိ ပနေတ္ထ ပရိပု ဏ္ဏနေဝ ဟေန္တိ။ ဒု တိယဇ္ဈနတေ ဝု ဋ္ဌယ ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နေ ဒု တိယဇ္ဈနိကေ ဟေတိ။ မဂ္ဂင်္ဂ နိ ပနေတ္ထ သတ္တ
ဟေန္တိ။ တတိယဇ္ဈနတေ ဝု ဋ္ဌယ ဝိပဿန္တဿ ဥပ္ပန္နေ တတိယဇ္ဈနိကေ။ မဂ္ဂင်္ဂ နိ ပနေတ္ထ သတ္တ ၊ ဗေဇ္ဈင်္ဂ နိ ဆ ဟေန္တိ။ ဧသ န
ယေ စတု တ္ထဇ္ဈနတေ ဝု ဋ္ဌယ ယဝ နေဝသညနသညယတနံ ။

အရု ပ္ပေ စတု က္က ပဉ္စကဇ္ဈနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဉ္စ လေကု တ္တ ရံ ၊ နေ လေကိယန္တိ ဝု တ္တံ ၊ ဧတ္ထ ကထန္တိ? ဧတ္ထပိ ပဌမဇ္ဈနဒီသု ယတေ ဝု ဋ္ဌ
ယ သေတပတ္တိမဂ္ဂံ ပဋိလဘိတွ အရူ ပသမပတ္တိံ ဘဝေတွ သေ အရု ပ္ပေ ဥပ္ပန္နေ၊ တံ ဈနိကဝဿ တတ္ထ တယေ မဂ္ဂ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
ဧဝံ ပဒကဇ္ဈနမေဝ နိယမေတိ။

ကေစိ ပန ထေရ ‘‘ဝိပဿနယ အရမ္မဏဘူ တ ခန္ဓ နိယမေန္တီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ကေစိ ‘‘ပု ဂ္ဂလဇ္ဈသယေ နိယမေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။
ကေစိ ‘‘ဝု ဋ္ဌနဂမိနိဝိပဿန နိယမေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တေသံ ဝဒဝိနိစ္ဆယေ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝု ဋ္ဌနဂမိနိဝိပဿနဓိကရေ ဝု တ္တ နယေ
နေဝ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

အယံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမ္မသမဓီတိ အယံ ပု ဗ္ဗဘဂေ လေကိယေ အပရဘဂေ လေကု တ္တ ရေ သမ္မသမဓီတိ ဝု စ္စတိ။
ဣတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝတိ ဧဝံ အတ္တ နေ ဝ စတ္တ ရိ သစ္စနိ ပရိဂ္ဂဏှိတွ၊ ပရဿ ဝ၊ ကလေန ဝ အတ္တ နေ၊ ကလေန ဝ ပရဿ စတ္တ ရိ
သစ္စနိ ပရိဂ္ဂဏှိတွ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီ ဝိဟရတိ။ သမု ဒယဝယ ပနေတ္ထ စတု န္နံ သစ္စနံ ယထသမ္ဘဝတေ ဥပ္ပတ္တိနိဝတ္တိဝသေန
ဝေဒိတဗ္ဗ။ ဣတေ ပရံ ဝု တ္တ နယမေဝ။ ကေဝလဉှိ ဣဓ စတု သစ္စပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသစ္စန္တိ ဧဝံ ယေဇနံ ကတွ သစ္စပရိဂ္ဂ
ဟကဿ ဘိက္ခုနေ နိယျနမု ခံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ၊ သေသံ တဒိသမေဝတိ။

စတု သစ္စပဗ္ဗံ နိဋ္ဌိတံ ။

၄၀၄. ဧတ္တ ဝတ အနပနပဗ္ဗံ စတု ဣရိယပထပဗ္ဗံ စတု သမ္ပဇညပဗ္ဗံ ဒွတ္တိံသကရံ စတု ဓတု ဝဝတ္ထနံ နဝသိဝထိက ဝေဒနနု
ပဿန စိတ္တ နု ပဿန နီဝရဏပရိဂ္ဂဟေ ခန္ဓပရိဂ္ဂဟေ အယတနပရိဂ္ဂဟေ ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပရိဂ္ဂဟေ သစ္စပရိဂ္ဂဟေတိ ဧကဝီသတိ
ကမ္မဋ္ဌနနိ။ တေသု အနပနံ ဒွတ္တိံသကရံ နဝသိဝထိကတိ ဧကဒသ အပ္ပနကမ္မဋ္ဌနနိ ဟေန္တိ။ ဒီဃဘဏကမဟသီဝတ္ထေ ရေ
ပန ‘‘နဝသိဝထိက အဒီနဝနု ပဿနဝသေန ဝု တ္တ ’’တိ အဟ။ တသ္မ တဿ မတေန ဒွေယေဝ အပ္ပနကမ္မဋ္ဌနနိ၊ သေသနိ
ဥပစရကမ္မဋ္ဌနနိ။ ကိံ ပနေတေသု သဗ္ဗေသု အဘိနိဝေသေ ဇယတီတိ? န ဇယတိ။ ဣရိယပထသမ္ပဇညနီဝရဏဗေဇ္ဈင်္ဂေ
သု ဟိ အဘိနိဝေသေ န ဇယတိ၊ သေသေသု ဇယတီတိ။ မဟသီဝတ္ထေ ရေ ပနဟ ‘‘ဧတေသု ပိ အဘိနိဝေသေ ဇယတိ။
အယဉှိ ‘အတ္ထိ နု ခေ မေ စတ္တ ရေ ဣရိယပထ ဥဒဟု နတ္ထိ၊ အတ္ထိ နု ခေ မေ စတု သမ္ပဇညံ ဥဒဟု နတ္ထိ၊ အတ္ထိ နု ခေ မေ ပဉ္စ
နီဝရဏ ဥဒဟု နတ္ထိ၊ အတ္ထိ နု ခေ မေ သတ္တ ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဥဒဟု နတ္ထီ’တိ ဧဝံ ပရိဂ္ဂဏှ တိ။ တသ္မ သဗ္ဗတ္ထ အဘိနိဝေသေ ဇယ
တီ’’တိ။

ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေတိ ယေ ဟိ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဝ ဘိက္ခုနီ ဝ ဥပသကေ ဝ ဥပသိက ဝ။ ဧဝံ ဘဝေယျတိအဒိ
တေ ပဋ္ဌယ ဝု တ္တေ န ဘဝနနု က္က မေန ဘဝေယျ။ ပဋိကင်္ခ န္တိ ပဋိကင်္ခိတဗ္ဗံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ အဝဿံ ဘဝီတိ အတ္ထေ ။ အညတိ အရဟ
တ္တံ ။ သတိ ဝ ဥပဒိသေသေတိ ဥပဒနသေသေ ဝ သတိ အပရိက္ခီဏေ။ အနဂမိတတိ အနဂမိဘဝေ။

ဧဝံ သတ္တ န္နံ ဝဿနံ ဝသေန သသနဿ နိယျနိကဘဝံ ဒဿေတွ ပု န တတေ အပ္ပတရေပိ ကလေ ဒဿေန္တေ တိဋ္ဌန္တု၊ ဘိ
က္ခဝေတိအဒိမဟ။ သဗ္ဗမ္ပိ စေတံ မဇ္ဈိမဿ ဝေနေယျပု ဂ္ဂလဿ ဝသေန ဝု တ္တံ ၊ တိက္ခပညံ ပန သန္ဓယ ‘‘ပတေဝ အနု သိဋ္ဌေ
သယံ ဝိသေသံ အဓိဂမိဿတိ၊ သယံ အနု သိဋ္ဌေ ပတေ ဝိသေသံ အဓိဂမိဿတီ’’တိ ဝု တ္တံ ။ ဣတိ ဘဂဝ ‘‘ဧဝံ နိယျနိကံ ၊
ဘိက္ခဝေ၊ မမ သသန’’န္တိ ဒဿေတွ ဧကဝီသတိယပိ ဌနေသု အရဟတ္တ နိကူ ဋေန ဒေသိတံ ဒေသနံ နိယျတေန္တေ ‘‘ဧကယ
နေ အယံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မဂ္ဂေ။ပေ.။ ဣတိ ယံ တံ ဝု တ္တံ ၊ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝု တ္တ ’’န္တိ အဟ။ သေသံ ဥတ္တ နတ္ထမေဝတိ။ ဒေသနပရိ
ယေသနေ ပန တိံသ ဘိက္ခုသဟဿနိ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသူ တိ။

ဣတိ သု မင်္ဂ လဝိလသိနိယ ဒီဃနိကယဋ္ဌကထယံ

မဟသတိပဋ္ဌနသု တ္တ ဝဏ္ဏန နိဋ္ဌိတ။

၉. မဟသတိပဋ္ဌနသု တ္တ ဝဏ္ဏန

ဥဒ္ဒေသဝရကထဝဏ္ဏ န

၃၇၃. ‘‘ကသ္မ ဘဂဝ ဣဒံ သု တ္တ မဘသီ’’တိ အသဓရဏံ သမု ဋ္ဌနံ ပု စ္ဆတိ၊ သဓရဏံ ပန ‘‘ပကဋ’’န္တိ အနမသိတွ ‘‘ကု ရု ရဋ္ဌ
ဝသီန’’န္တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ သမု ဋ္ဌနန္တိ ဟိ ဒေသနနိဒနံ ၊ တံ သဓရဏသဓရဏဘေဒတေ ဒု ဝိဓံ ၊ သဓရဏမ္ပိ အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရဘေဒ
တေ ဒု ဝိဓံ ။ တတ္ထ သဓရဏံ အဇ္ဈတ္တိ ကံ သမု ဋ္ဌနံ နမ ဘဂဝတေ မဟကရု ဏ။ တယ ဟိ သမု ဿဟိတဿ ဘဂဝတေ ဝေ
နေယျနံ ဓမ္မဒေသနယ စိတ္တံ ဥဒပဒိ။ ယထဟ ‘‘သတ္တေ သု စ ကရု ညတံ ပဋိစ္စ ဗု ဒ္ဓစက္ခုန လေကံ ဝေလေကေသီ’’တိအဒိ။
(ဒီ. နိ. ၂.၆၉; မ. နိ. ၁.၂၈၃; ၂.၃၃၉; သံ . နိ. ၁.၁၇၂; မဟဝ. ၉) ဗဟိရံ ပန သဓရဏံ သမု ဋ္ဌနံ နမ ဒသသဟဿမဟဗြဟ္မ
ပရိဝရဿ သဟမ္ပတိမဟဗြဟ္မုနေ အဇ္ဈေသနံ ။ တထ စဟ ‘‘ဗြဟ္မုနေ စ အဇ္ဈေသနံ ဝိဒိတွ’’တိ။ (ဒီ. နိ. ၂.၆၉; မ. နိ.
၁.၂၈၃; ၂.၃၃၉; သံ . နိ. ၁.၁၇၉; မဟဝ. ၉) တဒဇ္ဈေသနု တ္တ ရကလဉှိ ဓမ္မပစ္စဝေက္ခဏဇနိတံ အပ္ပေဿု က္က တံ ပဋိပဿမ္ဘေ
တွ ဘဂဝ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ ဥဿဟဇတေ အဟေသိ။ ယထ စ မဟကရု ဏ၊ ဧဝံ ဒသဗလဉဏဒယေ စ ဒေသနယ အဇ္ဈတ္တ
သမု ဋ္ဌနဘဝေ ဝတ္တ ဗ္ဗ။ သဗ္ဗဉှိ ဉေယျဓမ္မံ ၊ တေသံ ဒေသေတဗ္ဗပ္ပကရံ ၊ သတ္တ နဉ္စ အသယနု သယဒိံ ယထဝတေ ဇနိတွ ဘဂဝ
ဌနဋ္ဌနဒီသု ကေသလ္လေန ဝေနေယျဇ္ဈသယနု ရူ ပံ ဝိစိတ္တ နယဒေသနံ ပဝတ္တေ သီတိ။ အသဓရဏမ္ပိ အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရဘေဒ
တေ ဒု ဝိဓမေဝ။ တတ္ထ အဇ္ဈတ္တိ ကံ ယယ မဟကရု ဏယ၊ ယေန စ ဒေသနဉဏေန ဣဒံ သု တ္တံ ပဝတ္တိတံ ၊ တဒု ဘယံ ဝေဒိတ
ဗ္ဗံ ၊ ဗဟိရံ ပန ဒဿေတုံ ‘‘ကု ရု ရဋ္ဌဝသီန’’န္တိအဒိမဟ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘အသဓရဏံ သမု ဋ္ဌနံ ပု စ္ဆတီ’’တိ၊ တေန ‘‘အတ္တ ဇ္ဈသ
ယဒီသု စတူ သု သု တ္တ နိက္ခေပေသု ကတရေယ’’န္တိ သု တ္တ နိက္ခေပေ ပု စ္ဆိတေ ဟေတီတိ ဣတရေ ‘‘ကု ရု ရဋ္ဌဝသီန’’န္တိအဒိန
‘‘ပရဇ္ဈသယေယံ သု တ္တ နိက္ခေပေ’’တိ ဒဿေတိ။

ကု ရု ရဋ္ဌံ ကိရ တဒ တံ နိဝသိသတ္တ နံ ယေနိသေမနသိကရဝန္တတဒိန ယေဘု ယျေန သု ပ္ပဋိပန္နတယ၊ ပု ဗ္ဗေ စ ကတပု ညတဗ
လေန တဒ ဥတု အဒိသမ္ပတ္တိယု တ္တ မေဝ အဟေသိ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘ဥတု ပစ္စယဒိသမ္ပန္နတ္တ ’’တိ။ အဒိ-သဒ္ဒေန ဘေဇနဒိသမ္ပတ္တိံ
သင်္ဂ ဏှ တိ။ ကေစိ ပန ‘‘ပု ဗ္ဗေ ပဝတ္တ ကု ရု ဝတ္တ ဓမ္မနု ဋ္ဌနဝသနယ ဥတ္တ ရကု ရု ဝိယ ယေဘု ယျေန ဥတု အဒိသမ္ပန္နမေဝ ဟေန္တံ
ဘဂဝတေ ကလေ သတိသယံ ဥတု သပ္ပယဒိယု တ္တံ တံ ရဋ္ဌံ အဟေသီ’’တိ ဝဒန္တိ။ စိတ္တ သရီရကလ္လတယတိ စိတ္တ ဿ၊ သရီ
ရဿ စ အရေဂတယ။ အနု ဂ္ဂဟိတပညဗလတိ လဒ္ဓူပကရဉဏနု ဘဝ၊ အနု အနု ဝ အစိဏ္ဏ ပညတေဇ။ ဧကဝီသတိယ
ဌနေသု တိ ကယနု ပဿနဝသေန စု ဒ္ဒသသု ဌနေသု ၊ ဝေဒနနု ပဿနဝသေန ဧကသ္မိံ ဌနေ၊ တထ စိတ္တ နု ပဿနဝသေန၊ ဓမ္မ
နု ပဿနဝသေန ပဉ္စသု ဌနေသူ တိ ဧဝံ ဧကဝီသတိယ ဌနေသု ။ ကမ္မဋ္ဌနံ အရဟတ္တေ ပက္ခိပိတွတိ စတု သစ္စကမ္မဋ္ဌနံ ယထ
အရဟတ္တံ ပပေတိ၊ ဧဝံ ဒေသနဝသေန အရဟတ္တေ ပက္ခိပိတွ။ သု ဝဏ္ဏ စင်္ကေ ဋကသု ဝဏ္ဏ မဉ္ဇူသသု ပက္ခိတ္တ နိ သု မနစမ္ပကဒိ
နနပု ပ္ဖနိ၊ မဏိမု တ္တ ဒိသတ္တ ရတနနိ စ ယထ ဘဇနသမ္ပတ္တိယ သဝိသေသံ သေဘန္တိ၊ ကိစ္စကရနိ စ ဟေန္တိ မနု ညဘဝတေ၊ ဧဝံ
သီလဒဿနဒိသမ္ပတ္တိယ ဘဇနဝိသေသဘူ တယ ကု ရု ရဋ္ဌဝသိပရိသယ ဒေသိတ ဘဂဝတေ အယံ ဒေသန ဘိယျေသေ မ
တ္တ ယ သေဘတိ၊ ကိစ္စကရီ စ ဟေတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘ယထ ဟိ ပု ရိသေ’’တိအဒိန။ ဧတ္ထ တိ ကု ရု ရဋ္ဌေ။

ပကတိယတိ သရသတေပိ၊ ဣမိဿ သတိပဋ္ဌနသု တ္တ ဒေသနယ ပု ဗ္ဗေပီတိ အဓိပ္ပယေ။ အနု ယု တ္တ ဝိဟရ န္တိ သတ္ထု ဒေသန
နု သရတေ ဘဝနနု ယေဂံ ။

ဝိဿဋ္ဌအတ္တ ဘဝေနတိ အနိစ္စဒိဝသေန ကိသ္မိဉ္စိ ယေနိသေမနသိကရေ စိတ္တံ အနိယေဇေတွ ရူ ပဒိအရမ္မဏေ အဘိရတိဝ

သေန ဝိဿဋ္ဌစိတ္တေ န ဘဝိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ပမဒဝိဟရံ ပဟယ အပ္ပမတ္တေ န ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပယေ။

ဧကယနေတိ ဧတ္ထ အယန-သဒ္ဒေ မဂ္ဂပရိယယေ။ န ကေဝလံ အယနမေဝ၊ အထ ခေ အညေပိ ဗဟူ မဂ္ဂပရိယယတိ ပဒု ဒ္ဓရံ
ကရေန္တေ ‘‘မဂ္ဂဿ ဟီ’’တိ အဒိံ ဝတွ ယဒိ မဂ္ဂပရိယယေ အယန-သဒ္ဒေ၊ ကသ္မ ပု န ‘‘မဂ္ဂေ’’တိ ဝု တ္တ န္တိ စေဒနံ သန္ဓယဟ
‘‘တသ္မ’’တိအဒိ။ တတ္ထ ဧကမဂ္ဂေတိ ဧကေ ဧဝ မဂ္ဂေ။ န ဟိ နိဗ္ဗနဂမိမဂ္ဂေ အညေ အတ္ထီတိ။ နနု သတိပဋ္ဌနံ ဣဓ မဂ္ဂေတိ
အဓိပ္ပေတံ ၊ တဒညေ စ ဗဟူ မဂ္ဂဓမ္မ အတ္ထီတိ? သစ္စံ အတ္ထိ၊ တေ ပန သတိပဋ္ဌနဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတ တဒဝိနဘဝတေ။
တထ ဟိ ဉဏဝီရိယဒယေ နိဒ္ဒေသေ ဂဟိတ၊ ဥဒ္ဒေသေ ပန သတိယ ဧဝ ဂဟဏံ ဝေနေယျဇ္ဈသယဝသေနတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ ‘‘န ဒွိ
ဓပထဘူ တေ’’တိ ဣမိန ဣမဿ မဂ္ဂဿ အနေကမဂ္ဂဘဝဘဝံ ဝိယ အနိဗ္ဗနဂမိဘဝဘဝဉ္စ ဒဿေတိ။ ဧကေနတိ အသ
ဟယေန။ အသဟယတ စ ဒု ဝိဓ အတ္တ ဒု တိယတဘဝေန ဝ၊ ယ ‘‘ဝူ ပကဋ္ဌကယတ’’တိ ဝု စ္စတိ၊ တဏှ ဒု တိယတဘဝေန ဝ၊
ယ ‘‘ပဝိဝိတ္တ စိတ္တ တ’’တိ ဝု စ္စတိ။ တေနဟ ‘‘ဝူ ပကဋ္ဌေန ပဝိဝိတ္တ စိတ္တေ န’’တိ။ သေဋ္ဌေပိ လေကေ ‘‘ဧကေ’’တိ ဝု စ္စတိ
‘‘ယဝ ပရေ ဧကဟံ ဝေ ကရေမီ’’တိအဒီသူ တိ အဟ ‘‘ဧကဿတိ သေဋ္ဌဿ’’တိ။ ယဒိ သံ သရတေ နိဿရဏဋ္ဌေ အ
ယနဋ္ဌေ၊ အညေသမ္ပိ ဥပနိဿယသမ္ပန္နနံ သဓရဏတေ၊ ကထံ ဘဂဝတေတိ အဟ ‘‘ကိဉ္စပီ’’တိအဒိ။ ဣမသ္မိံ ခေတိ ဧတ္ထ
ခေ-သဒ္ဒေ အဝဓရဏေ၊ တသ္မ ဣမသ္မိံ ယေဝတိ အတ္ထေ ။ ဒေသနဘေဒေယေဝ ဟေသေ၊ ယဒိဒံ ‘‘မဂ္ဂေ’’တိ ဝ ‘‘အယ
နေ’’တိ ဝ။ အယန-သဒ္ဒေ ဝ ကမ္မကရဏဒိဝိဘဂေ။ တေနဟ ‘‘အတ္ထတေ ပန ဧကေ ဝ’’တိ။

နနမု ခဘဝနနယပ္ပဝတ္တေ တိ ကယနု ပဿနဒိမု ခေန တတ္ထပိ အနပနဒိမု ခေန ဘဝနနယေန ပဝတ္တေ ။ ဧကယနန္တိ ဧကဂမိနံ ၊ နိ
ဗ္ဗနဂမိနန္တိ အတ္ထေ ။ နိဗ္ဗနဉှိ အဒု တိယဘဝတေ၊ သေဋ္ဌဘဝတေ စ ‘‘ဧက’’န္တိ ဝု စ္စတိ။ ယထဟ ‘‘ဧကဉှိ သစ္စံ န ဒု တီယမ
တ္ထီ’’တိ (သု . နိ. ၈၉၀)။ ‘‘ယဝတ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မ သင်္ခ တ ဝ အသင်္ခ တ ဝ ဝိရဂေ တေသံ အဂ္ဂံ အက္ခယတီ’’တိ။ (အ. နိ.
၄.၃၄; ဣတိဝု . ၉၀) ခယေ ဧဝ အန္တေတိ ခယန္တေ၊ ဇတိယ ခယန္တံ ဒိဋ္ဌဝတိ ဇတိခယန္တဒဿီ။ အဝိဘဂေန သဗ္ဗေပိ သတ္တေ
ဟိတေန အနု ကမ္ပတီတိ ဟိတနု ကမ္ပီ။ အတရိံသူ တိ တရိံသု ။ ပု ဗ္ဗေတိ ပု ရိမက ဗု ဒ္ဓ၊ ပု ဗ္ဗေ ဝ အတီတကလေ။

တန္တိ တေသံ ဝစနံ ၊ တံ ဝ ကိရိယဝု တ္တိဝစကတ္တံ န ယု ဇ္ဇတိ။ န ဟိ သင်္ခေ ယျပ္ပဓနတယ သတ္တ ဝစိနေ ဧကသဒ္ဒဿ ကိရိယဝု
တ္တိဝစကတ အတ္ထိ။ ‘‘သကိမ္ပိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆေယျ’’တိအဒီသု (အ. နိ. ၇.၇၂) ဝိယ သကိံ အယနေတိ ဣမိန ဗျဉ္ဇနေန ဘဝိတဗ္ဗံ ။ ဧ
ဝမတ္ထံ ယေဇေတွတိ ‘‘ဧကံ အယနံ အဿ’’တိ ဧဝံ သမသပဒတ္ထံ ယေဇေတွ။ ဥဘယထပီတိ ပု ရိမနယေန၊ ပစ္ဆိမနယေန
စ။ န ယု ဇ္ဇတိ ဣဓဓိပ္ပေတမဂ္ဂဿ အနေကဝရံ ပဝတ္တိသဗ္ဘဝတေ။ တေနဟ ‘‘ကသ္မ’’တိအဒိ။ ‘‘အနေကဝရမ္ပိ အယ
တီ’’တိ ပု ရိမနယဿ အယု တ္တ တဒဿနံ ၊ ‘‘အနေကဉ္စဿ အယနံ ဟေတီ’’တိ ပစ္ဆိမနယဿ။

ဣမသ္မိံ ပဒေတိ ‘‘ဧကယနေ အယံ ဘိက္ခဝေ မဂ္ဂေ’’တိ ဣမသ္မိံ ဝကျေ၊ ဣမသ္မိံ ဝ ‘‘ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂေ၊ လေကု တ္တ ရမဂ္ဂေ’’တိ
ဝိဓနပဒေ။ မိဿကမဂ္ဂေတိ လေကိယေန မိဿကေ လေကု တ္တ ရမဂ္ဂေ ။ ဝိသု ဒ္ဓိအဒီနံ နိပ္ပရိယယဟေတု ကံ သင်္ဂ ဏှ န္တေ
အစရိယတ္ထေ ရေ ‘‘မိဿကမဂ္ဂေ’’တိ အဟ။ ဣတရေ ပရိယယဟေတု ဣဓဓိပ္ပေတေတိ ‘‘ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂေ’’တိ အဝေစ။

သဒ္ဒံ သု တွတိ ‘‘ကလေ ဘန္တေ ဓမ္မသဝနယ’’တိ ကလရေစနသဒ္ဒံ ပစ္စက္ခတေ၊ ပရမ္ပရယ စ သု တွ။ ဧဝံ ဥက္ခိပိတွတိ ဧဝံ
‘‘သု န္ဒရံ မနေဟရံ ဣမံ ကထံ ဆဍ္ဍေမ’’တိ အဆဍ္ဍေန္တ ဥစ္ဆုဘရံ ဝိယ ပဂ္ဂဟေတွ န ဝိစရ န္တိ။ အလု ဠေတီတိ ဝိလု ဠိတေ အ
ကု လေ ဟေတီတိ အတ္ထေ ။ ဧကယနမဂ္ဂေ ဝု စ္စတိ ပု ဗ္ဗဘဂသတိပဋ္ဌနမဂ္ဂေတိ ဧတ္တ ဝတ ဣဓဓိပ္ပေတတ္ထေ သိဒ္ဓေ တဿေဝ
အလင်္က ရတ္ထံ သေ ပန ယဿ ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂေ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘မဂ္ဂနဋ္ဌင်္ဂိကေ’’တိအဒိက ဂထပိ ပဋိသမ္ဘိဒမဂ္ဂတေဝ အနေတွ
ဌပိတ။

နိဗ္ဗနဂမနဋ္ဌေနတိ နိဗ္ဗနံ ဂစ္ဆတိ အဓိဂစ္ဆတိ ဧတေနတိ နိဗ္ဗနဂမနံ ၊သေယေဝ အဝိပရီတသဘဝတယ အတ္ထေ ၊ တေန နိဗ္ဗနဂမ
နဋ္ဌေန၊ နိဗ္ဗနဓိဂမူ ပယတယတိ အတ္ထေ ။ မဂ္ဂနီယဋ္ဌေနတိ ဂဝေသိတဗ္ဗတယ။ ‘‘ဂမနီယဋ္ဌေန’’တိ ဝ ပဌေ၊ ဥပဂန္တဗ္ဗ တယတိ
အတ္ထေ ။ ‘‘ရဂဒီဟီ’’တိ ဣမိန ရဂဒေသမေဟနံ ယေဝ ဂဟဏံ ‘‘ရဂေ မလံ ၊ ဒေသေ မလံ ၊ မေဟေ မလ’’န္တိ (ဝိဘ. ၉၂၄)
ဝစနတေ။ ‘‘အဘိဇ္ဈဝိ သမလေဘဒီဟီ’’တိ ပန ဣမိန သဗ္ဗေသမ္ပိ ဥပက္ကိလေသနံ သင်္ဂ ဏှ နတ္ထံ တေ ဝိသုံ ဥဒ္ဓဋ။ ‘‘သတ္တ နံ
ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိ ဝု တ္တ ဿ အတ္ထ ဿ ဧကန္တိကတံ ဒဿေန္တေ ‘‘တထ ဟီ’’တိအဒိမဟ။ ကမံ ‘‘ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိ သမညဇေတန၊
စိတ္တ ဿေဝ ပန ဝိသု ဒ္ဓိ ဣဓဓိပ္ပေတတိ ဒဿေတုံ ‘‘ရူ ပမလဝသေန ပန’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ န ကေဝလံ အဋ္ဌကထဝစနမေဝ၊
အထ ခေ ဣဒံ ဧတ္ထ အဟစ္စ ဘသိတန္တိ ဒဿေန္တေ ‘‘တထ ဟီ’’တိအဒိမဟ။

သ ပနယံ စိတ္တ ဝိသု ဒ္ဓိ သိဇ္ဈမန ယသ္မ သေကဒီနံ အနု ပ္ပဒယ သံ ဝတ္တ တိ၊ တသ္မ ဝု တ္တံ ‘‘သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မယ’’တိ
အဒိ။ တတ္ထ သေစနံ ဉတိဗျသနဒိနိမိတ္တံ စေတသေ သန္တပေ အန္တေနိဇ္ဈနံ သေကေ။ ဉတိဗျသနဒိနိမိတ္တ မေဝ သေကဝတိဏ္ဏ
တေ ‘‘ကဟံ ဧကပု တ္တ က ကဟံ ဧကပု တ္တ က’’တိအဒိန (မ. နိ. ၂.၃၅၃၊ ၃၅၄; သံ . နိ. ၂.၆၃) ပရိဒေဝနဝသေန ဝစဝိပ္ပလ
ပေ ပရိဒဝနံ ပရိဒေဝေ။ အယတိံ အနု ပ္ပဇ္ဇနံ ဣဓ သမတိက္က မေတိ အဟ ‘‘ပဟနယ’’တိ။ တံ ပနဿ သမတိက္က မဝဟတံ နိ
ဒဿနဝသေန ဒဿေန္တေ ‘‘အယဉှီ’’တိအဒိမဟ။

တတ္ထ ယံ ပု ဗ္ဗေ၊ တံ ဝိသေဓေဟီတိ အတီတေသု ခန္ဓေသု တဏှ သံ ကိလေသဝိသေဓနံ ဝု တ္တံ ။ ပစ္ဆတိ ပရတေ ။ တေတိ တု
ယှံ ။ မဟူ တိ မ အဟု ။ ကိဉ္စနန္တိ ရဂဒိကိဉ္စနံ ၊ ဧတေန အနဂတေသု ခန္ဓေသု သံ ကိလေသဝိသေဓနံ ဝု တ္တံ ။ မဇ္ဈေတိ တဒု ဘယ
ဝေမဇ္ဈေ။ နေ စေ ဂဟေဿသီတိ န ဥပဒိယိဿသိ စေ၊ ဧတေန ပစ္စုပ္ပန္နေ ခန္ဓပ္ပဗန္ဓေ ဥပဒနပ္ပဝတ္တိ ဝု တ္တ ။ ဥပသန္တေ စရိဿ
သီတိ ဧဝံ အဒ္ဓတ္တ ယဂတသံ ကိလေသဝိသေဓနေ သတိ နိဗ္ဗုတသဗ္ဗပရိဠဟတယ ဥပသန္တေ ဟု တွ ဝိဟရိဿသီတိ အရဟ
တ္တ နိကူ ဋေန ဂထံ နိဋ္ဌပေသိ။ တေနဟ ‘‘ဣမံ ဂထ’’န္တိအဒိ။

ပု တ္တ တိ ဩရသ၊ အညေပိ ဝ ဒိန္နကကိတ္တိမဒယေ ယေ ကေစိ။ ပိတတိ ဇနကေ၊ အညေပိ ဝ ပိတု ဋ္ဌနိယ။ ဗန္ဓဝတိ ဉတက။
အယဉှေတ္ထ အတ္ထေ – ပု တ္တ ဝ ပိတ ဝ ဗန္ဓဝ ဝ အန္တကေန မစ္စုန အဓိပန္နဿ အဘိဘူ တဿ မရဏတေ တဏယ န ဟေန္တိ။
ကသ္မ? နတ္ထိ ဉတီသု တဏတတိ။ န ဟိ ဉတီနံ ဝသေန မရဏတေ အရက္ခ အတ္ထိ၊ တသ္မ ပဋစရေ ‘‘ဥဘေ ပု တ္တ ကလင်္က
တ’’တိအဒိန (အပ. ထေရီ ၁.၄၉၈) မ နိရတ္ထ ကံ ပရိဒေဝိ၊ ဓမ္မံ ယေဝ ပန ယထဝတေ ပဿတိ အဓိပ္ပယေ။ သေတပတ္တိဖ
လေ ပတိဋ္ဌိတတိ ယထနု လေမံ ပဝတ္တိတယ သမု က္ကံ သိကယ ဓမ္မဒေသနယ ပရိယေသနေ သဟဿနယပဋိမဏ္ဍိတေ သေ
တပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ။ ကထံ ပနယံ သတိပဋ္ဌနမဂ္ဂဝသေန သေတပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌသီတိ အဟ ‘‘ယသ္မ ပန’’တိအဒိ။ န
ဟိ စတု သစ္စကမ္မဋ္ဌနကထယ ဝိန သဝကနံ အရိယမဂ္ဂဓိဂမေ အတ္ထိ။ ‘‘ဣမံ ဂထံ သု တွ’’တိ ပနိဒံ သေကဝိနေဒနဝသေန
ပဝတ္တိတယ ဂထယ ပဌမံ သု တတ္တ ဝု တ္တံ ၊ သပိ ဟိ သစ္စဒေသနယ ပရိဝရဗန္ဓ ဧဝ အနိစ္စတကထတိ ကတွ။ ဣတရဂထယံ
ပန ဝတ္တ ဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ဘဝနတိ ပညဘဝန။ သ ဟိ ဣဓ အဓိပ္ပေတ။ တသ္မတိ ယသ္မ ရူ ပဒီနံ အနိစ္စဒိတေ အနု ပဿနပိ
သတိပဋ္ဌနဘဝနဝ၊ တသ္မ။ တေပီတိ သန္တတိ မဟမတ္တ ပဋစရပိ။

ပဉ္စသတေ စေရေတိ သတသတစေရပရိဝရေ ပဉ္စစေရေ ပဋိပဋိယ ပေသေသိ၊ တေ အရညံ ပဝိသိတွ ထေရံ ပရိယေသန္တ
အနု က္က မေန ထေရဿ သမီပေ သမဂစ္ဆိံသု ။ တေနဟ ‘‘တေ ဂန္တွ ထေရံ ပရိဝရေတွ နိသီဒိံသူ ’’တိ။ ဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေတွတိ ဦ
ရု ဋ္ဌိဘေဒပစ္စယံ ဒု က္ခဝေဒနံ အမနသိကရေန ဝိနေဒေတွ။ ပီတိပမေဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇိ ဝိပ္ပဋိသရလေသဿပိ အသမ္ဘဝတေ။ တေနဟ
‘‘ပရိသု ဒ္ဓံ သီလံ နိဿယ’’တိ။ ထေရဿ ဟိ သီလံ ပစ္စဝေက္ခတေ ပရိသု ဒ္ဓံ သီလံ နိဿယ ဥဠရံ ပီတိပမေဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇမနံ ဦရု
ဋ္ဌိဘေဒဇနိတံ ဒု က္ခဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေသိ။ တိယမရတ္တိန္တိ အစ္စန္တသံ ယေဂေ ဥပယေဂဝစနံ ၊ တေနဿ ဝိပဿနယံ အပ္ပမဒံ ၊ ပဋိပ
တ္တိဥဿု က္က ပနဉ္စ ဒဿေတိ။ ပဒနီတိ ပဒေ။ သံ ယမေဿမီတိ သညပေဿမိ၊ သညတ္တိံ ကရိဿမီတိ အတ္ထေ ။ အဋ္ဋိယမီတိ
ဇိဂု စ္ဆမိ။ ဟရယမီတိ လဇ္ဇမိ။ ဝိပဿိသန္တိ သမ္ပဿိံ။

ပစလယန္တနန္တိ ပစလယိကနံ နိဒ္ဒံ ဥပဂတနံ ။ အဂတိန္တိ အဂေစရံ ။ ဝတသမ္ပန္နေတိ ဓု တဂု ဏသမ္ပန္နေ။ ပမဒန္တိ ပစလယနံ သန္ဓ
ယဟ။ ဩရု ဒ္ဓမနသေတိ ဥပရု ဒ္ဓအဓိစိတ္တေ ။ ပဉ္ဇရသ္မိန္တိ သရီရေ။ သရီရဉှိ နှ ရု သမ္ဗန္ဓအဋ္ဌိသင်္ဃ ဋတယ ဣဓ ‘‘ပဉ္ဇရ’’န္တိ ဝု တ္တံ ။

ပီတဝဏ္ဏ ယ ပန ပဋကယ ကယံ ပရိဟရဏတေ၊ မလ္လယု ဒ္ဓစိတ္တ ကတယ စ ‘‘ပီတမလ္လေ’’တိ ပညတေ ပဗ္ဗဇိတွ ပီတမလ္လ
တ္ထေ ရေ နမ ဇတေ။ တီသု ရဇ္ဇေသူ တိ ပဏ္ဍုစေဠဂေဠရဇ္ဇေသု ။ ‘‘သဗ္ဗမလ္လ သီဟဠဒီပေ သက္က ရသမ္မနံ လဘန္တီ’’တိ တမ္ဗပ
ဏ္ဏိဒီပံ အဂမ္မ။ တံ ယေဝ အင်္ကု သံ ကတွတိ ‘‘ရူ ပဒယေ ‘မမ’တိ န ဂဟေတဗ္ဗ’’တိ နတု မှ ကဝဂ္ဂေန ပကသိတမတ္ထံ အတ္တ
နေ စိတ္တ မတ္တ ဟတ္ထိနေ အင်္ကု သံ ကတွ။ ပဒေသု အဝဟန္တေသူ တိ အတိဝေလံ စင်္က မနေန အက္က မိတုံ အသမတ္ထေ သု ။ ဇဏ္ဏ ု
ကေဟိ စင်္က မတိ ‘‘နိသိန္နေ နိဒ္ဒယ အဝသရေ ဟေတီ’’တိ။ ဗျကရိတွတိ အတ္တ နေ ဝီရိယရမ္ဘဿ သဖလတပဝေဒနမု ခေန
သဗြဟ္မစရီနံ တတ္ထ ဥဿဟံ ဇနေန္တေ အညံ ဗျကရိတွ။ ဘသိတန္တိ ဝစနံ ၊ ကဿ ပန တန္တိ အဟ ‘‘ဗု ဒ္ဓသေဋ္ဌဿ သဗ္ဗလေ
ကဂ္ဂဝဒိနေ’’တိ။ ‘‘န တု မှ က’’န္တိအဒိ တဿ ပဝတ္တိအကရဒဿနံ ။ တယိဒံ မေ သင်္ခ ရနံ အစ္စန္တဝူ ပသမကရဏန္တိ ဒဿေန္တေ
‘‘အနိစ္စ ဝတ’’တိ ဂထမဟရိ၊ တေန ဣဒနဟံ သင်္ခ ရနံ ခဏေ ခဏေ ဘင်္ဂ သင်္ခ တဿ ရေဂဿ အဘဝေန အရေဂေ ပရိနိ
ဗ္ဗုတေတိ ဒဿေတိ။

အဿတိ သက္က ဿ။ ဥပပတ္တီတိ ဒေဝူ ပပတ္တိ။ ပု န ပကတိကဝ အဟေသိ သက္က ဘဝေနေဝ ဥပပန္နတ္တ ။

သု ဗြဟ္မတိ ဧဝံ နမေ။ အစ္ဆရနံ နိရယူ ပပတ္တိံ ဒိသွ တတေ ပဘု တိ သတတံ ပဝတ္တ မနံ အတ္တ နေ စိတ္တ ုတြသံ သန္ဓယဟ ‘‘နိစ္စံ
ဥတြသ္တ မိဒံ စိတ္တ ’’န္တိအဒိ။ တတ္ထ ဥတြသ္တ န္တိ သန္တသ္တံ ဘီတံ ။ ဥဗ္ဗိဂ္ဂန္တိ သံ ဝိဂ္ဂံ ။ ဥတြသ္တ န္တိ ဝ သံ ဝိဂ္ဂံ ။ ဥဗ္ဗိဂ္ဂန္တိ ဘယဝသေန သဟ
နိဿယေန သဉ္စလိတံ ။ အနု ပ္ပန္နေသူ တိ အနဂတေသု ။ ကိစ္စေသူ တိ တေသု တေသု ဣတိကတ္တ ဗ္ဗေသု ။ ‘‘ကိစ္ဆေသူ ’’တိ ဝ
ပဌေ၊ ဒု က္ခေသူ တိ အတ္ထေ ၊ နိမိတ္တ တ္ထေ စေတံ ဘု မ္မံ ၊ ဘဝိဒု က္ခနိမိတ္တ န္တိ အတ္ထေ ။ ဥပ္ပတိတေသူ တိ ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စေသူ တိ
ယေဇန။ တဒ အတ္တ နေ ပရိဝရဿ ဥပ္ပန္နံ ဒု က္ခံ သန္ဓယ ဝဒတိ။

ဗေဇ္ဈတိ ဗေဓိတေ၊ အရိယမဂ္ဂတေတိ အတ္ထေ ။ ‘‘အညတြ’’တိ စ ပဒံ အပေက္ခိတွ နိဿက္က ဝစနံ ၊ ဗေဓိံ ဌပေတွတိ အတ္ထေ ။
သေသေသု ပိ ဧသေဝ နယေ။ တပသတိ တပေကမ္မတေ၊ တေန မဂ္ဂဓိဂမဿ ဥပယဘူ တံ သလ္လေခပဋိပဒံ ဒဿေတိ။ ဣ
န္ဒြိယသံ ဝရတိ မနစ္ဆဋ္ဌနံ ဣန္ဒြိယနံ သံ ဝရဏတေ ၊ ဧတေန သတိသံ ဝရသီသေန သဗ္ဗမ္ပိ သံ ဝရသီလံ ၊ လက္ခဏဟရနယေန ဝ
သဗ္ဗမ္ပိ စတု ပရိသု ဒ္ဓိသီလံ ဒဿေတိ။ သဗ္ဗနိဿဂ္ဂတိ သဗ္ဗဿပိ နိဿဇ္ဇနတေ သဗ္ဗကိလေသပ္ပဟနတေ။ ကိလေသေသု ဟိ
နိဿဋ္ဌေသု ကမ္မဝဋ္ဋံ ၊ ဝိပကဝဋ္ဋဉ္စ နိဿဋ္ဌမေဝ ဟေတီတိ။ သေတ္ထိန္တိ ခေမံ အနု ပဒ္ဒဝတံ ။

ဉယတိ နိစ္ဆယေန ကမတိ နိဗ္ဗနံ ၊ တံ ဝ ဉယတိ ပဋိဝိဇ္ဈီယတိ ဧတေနတိ ဉယေ၊ အရိယမဂ္ဂေတိ အဟ ‘‘ဉယေ ဝု စ္စတိ အရိ
ယေ အဋ္ဌင်္ဂိကေ မဂ္ဂေ’’တိ။ တဏှ ဝနဝိရဟိတတ္တ တိ တဏှ သင်္ခ တဝနဝိဝိတ္တ တ္တ ။ တဏှ ဟိ ခန္ဓေဟိ ခန္ဓံ ၊ ကမ္မုန ဖလံ ၊ သတ္တေ
ဟိ စ ဒု က္ခံ ဝိနတိ သံ သိဗ္ဗတီတိ ‘‘ဝန’’န္တိ ဝု စ္စတိ၊ တယိဒံ နတ္ထိ ဧတ္ထ ဝနံ ၊ န ဝ ဧတသ္မိံ အဓိဂတေ ပု ဂ္ဂလဿ ဝနန္တိ နိဗ္ဗနံ ၊ အ
သင်္ခ တ ဓတု ။ ပရပ္ပစ္စယေန ဝိန ပစ္စက္ခကရဏံ သစ္ဆိကိရိယတိ အဟ ‘‘အတ္တ ပစ္စက္ခတယ’’တိ။

နနု ‘‘ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိ စိတ္တ ဝိသု ဒ္ဓိယ အဓိပ္ပေတတ္တ ဝိသု ဒ္ဓိဂ္ဂဟဏေနေဝေတ္ထ သေကသမတိက္က မဒယေပိ ဂဟိတ ဧဝ ဟေန္တိ၊
တေ ပု န ကသ္မ ဂဟိတတိ အနု ယေဂံ သန္ဓယ ‘‘တတ္ထ ကိဉ္စပီ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ သသနယု တ္တိကေဝိဒေတိ သစ္စပဋိစ္စသမု ပ္ပဒဒိ
လက္ခဏယံ ဓမ္မနီတိယံ ဆေကေ။ တံ တမတ္ထံ ဉပေတီတိ ယေ ယေ ဗေဓနေယျပု ဂ္ဂလ သင်္ခေ ပဝိတ္ထရဒိဝသေန ယထ ယထ
ဗေဓေတဗ္ဗ၊ အတ္တ နေ ဒေသနဝိလသေန ဘဂဝ တေ တေ တထ တထ ဗေဓေန္တေ တံ တမတ္ထံ ဉပေတိ။ တံ တံ ပကဋံ ကတွ
ဒဿေန္တေတိ အတ္ထပတ္တိံ အဂဏေန္တေ တံ တမတ္ထံ ပကဋံ ကတွ ဒဿေန္တေ။ န ဟိ သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓေ အတ္ထပတ္တိဉပကဒိသဓနီယဝ
စနတိ။ သံ ဝတ္တ တီတိ ဇယတိ၊ ဟေတီတိ အတ္ထေ ။ ယသ္မ အနတိက္က န္တသေကပရိဒေဝဿ န ကဒစိ စိတ္တ ဝိသု ဒ္ဓိ အတ္ထိ သေက
ပရိဒေဝသမတိက္က မနမု ခေနေဝ စိတ္တ ဝိသု ဒ္ဓိယ ဣဇ္ဈနတေ၊ တသ္မ အဟ ‘‘သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မေန ဟေတီ’’တိ။
ယသ္မ ပန ဒေမနဿပစ္စယေဟိ ဒု က္ခဓမ္မေဟိ ဖု ဋ္ဌံ ပု ထု ဇ္ဇနံ သေကဒယေ အဘိဘဝန္တိ၊ ပရိညတေသု စ တေသု တေ န ဟေ
န္တိ၊ တသ္မ ဝု တ္တံ ‘‘သေကပရိဒေဝနံ သမတိက္က မေ ဒု က္ခဒေမနဿနံ အတ္ထင်္ဂ မေန’’တိ။ ဉယဿတိ အဂ္ဂမဂ္ဂဿ၊ တတိယမဂ္
ဂဿ စ။ တဒဓိဂမေန ဟိ ယထက္က မံ ဒု က္ခဒေမနဿနံ အတ္ထင်္ဂ မေ။ သစ္ဆိကိရိယဘိသမယသဟဘဝီပိ ဣတရဘိသမယေ
တဒဝိနဘဝတေ သစ္ဆိကိရိယဘိသမယဟေတု ကေ ဝိယ ဝု တ္တေ ။ ဉယဿဓိဂမေ နိဗ္ဗနဿ သစ္ဆိကိရိယယတိ ဖလဉဏေန
ဝ ပစ္စက္ခကရဏံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ၊ ‘‘နိဗ္ဗနဿ သစ္ဆိကိရိယယ’’တိ သမ္ပဒနဝစနဉ္စေတံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။

ဝဏ္ဏ ဘဏနန္တိ ပသံ သဝစနံ ။ တယိဒံ န ဣဓေဝ၊ အထ ခေ အညတ္ထ ပိ သတ္ထု အစိဏ္ဏံ ဧဝတိ ဒဿေန္တေ ‘‘ယထေဝ ဟီ’’တိ
အဒိမဟ။ တတ္ထ အဒိမှိ ကလျဏမဒိ ဝ ကလျဏံ ဧတဿတိ အဒိကလျဏံ ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယေ။ အတ္ထ
သမ္ပတ္တိယ သတ္ထံ ။ ဗျဉ္ဇနသမ္ပတ္တိယ သဗျဉ္ဇနံ ။ သီလဒိပဉ္စဓမ္မက္ခန္ဓပရိပူ ရိတေ၊ ဥပနေတဗ္ဗဿ အဘဝတေ စ ကေဝလပရိပု ဏ္
ဏံ ။ နိရု ပက္ကိလေသတေ အပနေတဗ္ဗဿ စ အဘဝတေ ပရိသု ဒ္ဓံ ။ သေဋ္ဌစရိယဘဝတေ သသနဗြဟ္မစရိယံ ၊ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယ
ဉ္စ ဝေ ပကသေဿမီတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေ ပေ၊ ဝိတ္ထရေ ပန ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ၁.၁၄၇) ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗေ။
အရိယဝံ သတိ အရိယနံ ဗု ဒ္ဓဒီနံ ဝံ သ ပဝေဏိယေ။ အဂ္ဂညတိ အဂ္ဂတိ ဇနိတဗ္ဗ သဗ္ဗဝံ သေဟိ သေဋ္ဌဘဝတေ။ ရတ္တ ညတိ စိ
ရရတ္တ တိ ဇနိတဗ္ဗ။ ဝံ သညတိ ဗု ဒ္ဓဒီနံ ဝံ သတိ ဇနိတဗ္ဗ။ ပေရဏတိ ပု ရတန အနဓု နတနတ္တ ။ အသင်္ကိဏ္ဏ တိ အဝိကိဏ္ဏ အန
ပနီတ။ အသင်္ကိဏ္ဏ ပု ဗ္ဗတိ ‘‘ကိံ ဣမေဟီ’’တိ အရိယေဟိ န အပနီတပု ဗ္ဗ ။ န သင်္ကီယန္တီတိ ဣဒနိပိ တေဟိ န အပနီယန္တိ။
န သင်္ကီယိဿန္တီတိ အနဂတေပိ တေဟိ န အပနီယိဿန္တိ။ အပ္ပဋိကု ဋ္ဌ။ပေ.။ ဝိညူ ဟီတိ ယေ လေကေ ဝိညူ သမဏဗြဟ္မ
ဏ၊ တေဟိ အပ္ပစ္စက္ခတ အနိန္ဒိတ၊ အဂရဟိတတိ အတ္ထေ ။ ‘‘ဝိသု ဒ္ဓိယ’’တိအဒီဟီတိ ဝိသု ဒ္ဓိအဒိဒီပနေဟိ။ ပဒေဟီတိ ဝ
ကျေဟိ၊ ဝိသု ဒ္ဓိအတ္ထတဒိဘေဒဘိန္နေဟိ ဝ ဓမ္မကေဋ္ဌသေဟိ။ ဥပဒ္ဒဝေတိ အနတ္ထေ ။ ဝိသု ဒ္ဓိန္တိ ဝိသု ဇ္ဈနံ သံ ကိလေသပ္ပဟနံ ။
ဝစု ဂ္ဂတကရဏံ ဥဂ္ဂဟေ။ ပရိယပု ဏနံ ပရိစယေ။ အတ္ထဿ ဟဒယေ ဌပနံ ဓရဏံ ။ ပရိဝတ္တ နံ ဝစနံ ။

ဂန္ဓရကေတိ ဂန္ဓရဒေသေ ဥပ္ပန္နေ။ ပဟေန္တီတိ သက္ကေ န္တိ။ အနိယျနိကမဂ္ဂတိ မိစ္ဆမဂ္ဂ၊ မိစ္ဆတ္တ နိယတနိယတမဂ္ဂပိ ဝ။ သု ဝဏ္ဏ န္တိ
ကူ ဋသု ဝဏ္ဏ မ္ပိ ဝု စ္စတိ။ မဏီတိ ကစမဏိပိ၊ မု တ္တ တိ ဝေဠုဇပိ၊ ပဝဠန္တိ ပလ္လဝေပိ ဝု စ္စတီတိ ရတ္တ ဇမ္ဗုနဒဒိပဒေဟိ တေ ဝိသေ
သိတ။

န တတေ ဟေဋ္ဌတိ ဣဓဓိပ္ပေတကယဒီနံ ဝေဒနဒိသဘဝတ္တ ဘဝ၊ ကယဝေဒနစိတ္တ ဝိမု တ္တ ဿ တေဘူ မကဓမ္မဿ ဝိသုံ ဝိပ
လ္လသဝတ္ထ န္တရဘဝေန ဂဟိတတ္တ စ ဟေဋ္ဌ ဂဟဏေသု ဝိပလ္လသဝတ္ထူနံ အနိဋ္ဌနံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ၊ ပဉ္စမဿ ပန ဝိပလ္လသဝတ္ထု
နေ အဘဝ ‘‘န ဥဒ္ဓ’’န္တိ အဟ။ အရမ္မဏဝိဘဂေန ဟေတ္ထ သတိပဋ္ဌနဝိဘဂေတိ။ တယေ သတိပဋ္ဌနတိ သတိပဋ္ဌန-သဒ္ဒဿ
အတ္ထ ုဒ္ဓရဒဿနံ ၊ န ဣဓ ပဠိယံ ဝု တ္တ ဿ သတိပဋ္ဌန-သဒ္ဒဿ အတ္ထဒဿနန္တိ။ အဒီသု ဟိ သတိဂေစရေတိ ဧတ္ထ အဒိ-သ
ဒ္ဒေန ‘‘ဖဿသမု ဒယ ဝေဒနနံ သမု ဒယေ၊ နမရူ ပသမု ဒယ စိတ္တ ဿ သမု ဒယေ၊ မနသိကရသမု ဒယ ဓမ္မနံ သမု ဒယေ’’တိ
(သံ . နိ. ၅.၄၀၈) ‘‘သတိပဋ္ဌန’’တိ ဝု တ္တ နံ သဘိဂေစရနံ ပကသကေ သု တ္တ ပ္ပဒေသေ သင်္ဂ ဏှ တိ။ ဧဝံ ‘‘ပဋိသမ္ဘိဒပဠိယ’’မ္ပိ
(ပဋိ. မ. ၂.၃၄) အဝသေသပဠိပ္ပဒေသဒဿနတ္ထေ အဒိ-သဒ္ဒေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ သတိယ ပဋ္ဌနန္တိ သတိယ ပတိဋ္ဌတဗ္ဗဋ္ဌနံ ။ ဒနဒီနိ က
ရေန္တဿ ရူ ပဒီနိ သတိယ ဌနံ ဟေန္တီတိ တံ နိဝရဏတ္ထမဟ ‘‘ပဓနံ ဌန’’န္တိ။ ပ-သဒ္ဒေ ဟိ ဣဓ ‘‘ပဏီတ ဓမ္မ’’တိအဒီသု (ဓ.
သံ . မတိက ၁၄) ဝိယ ပဓနတ္ထဒီပကေတိ အဓိပ္ပယေ။

အရိယေတိ အရိယံ သဗ္ဗသတ္တ သေဋ္ဌံ သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓမဟ။ ဧတ္ထတိ ဧတသ္မိံ သဠယတနဝိဘင်္ဂ သု တ္တေ ။(မ. နိ. ၃.၃၁၀) သု တ္တေ
ကဒေသေန ဟိ သု တ္တံ ဒဿေတိ။ တတ္ထ ဟိ –

‘‘တယေ သတိပဋ္ဌန ယဒရိယေ။ပေ.။ အရဟတီတိ ဣတိ ခေ ပနေတံ ဝု တ္တံ ၊ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝု တ္တံ ။ ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္ထ
သဝကနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ အနု ကမ္ပကေ ဟိတေသီ အနု ကမ္ပံ ဥပဒယ ‘ဣဒံ ဝေ ဟိတယ ဣဒံ ဝေ သု ခယ’တိ။ တဿ သဝ
က န သု ဿူ သန္တိ။ န သေတံ ဩဒဟန္တိ၊ န အည စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ၊ ဝေက္က မ္မ စ သတ္ထု သသန ဝတ္တ န္တိ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထဂ
တေ န စေဝ အနတ္တ မနေ ဟေတိ၊ န စ အနတ္တ မနတံ ပဋိသံ ဝေဒေတိ၊ အနဝဿု တေ စ ဝိဟရတိ သတေ သမ္ပဇနေ။ ဣဒံ ၊
ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမံ သတိပဋ္ဌနံ ။ ယဒရိယေ သေဝတိ။ပေ.။ အရဟတိ။

ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္ထ။ပေ...ဣဒံ ဝေ သု ခယတိ ။ တဿ ဧကစ္စေ သဝက န သု ဿူ သန္တိ။ပေ.။ န စ ဝေက္က မ္မ သတ္ထု
သသန ဝတ္တ န္တိ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထဂတေ န စေဝ အနတ္တ မနေ ဟေတိ၊ န စ အနတ္တ မနတံ ပဋိသံ ဝေဒေတိ၊ န စ အတ္တ
မနေ ဟေတိ၊ န စ အတ္တ မနတံ ပဋိသံ ဝေဒေတိ၊ အနတ္တ မနတ စ အတ္တ မနတ စ တဒု ဘယံ အဘိနိဝဇ္ဇေတွ ဥပေက္ခကေ ဝိ
ဟရတိ သတေ သမ္ပဇနေ။ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒု တိယံ ။

ပု န စပရံ ၊ ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ သု ခယတိ၊ တဿ သဝက သု ဿူ သန္တိ။ပေ.။ ဝတ္တ န္တိ။ တတြ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တထဂတေ အတ္တ မနေ
စေဝ ဟေတိ၊ အတ္တ မနတဉ္စ ပဋိသံ ဝေဒေတိ၊ အနဝဿု တေ စ ဝိဟရတိ သတေ သမ္ပဇနေ။ ဣဒံ ဝု စ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊
တတိယ’’န္တိ (မ. နိ. ၃.၃၁၁)။

ဧဝံ ပဋိဃနု နယေဟိ အနဝဿု တတ၊ နိစ္စံ ဥပဋ္ဌိတဿတိတယ တဒု ဘယဝီတိဝတ္တ တ ‘‘သတိပဋ္ဌန’’န္တိ ဝု တ္တ ။ ဗု ဒ္ဓနံ ယေဝ
ဟိ နိစ္စံ ဥပဋ္ဌိတဿတိတ ဟေတိ အဝေဏိကဓမ္မဘဝတေ၊ န ပစ္စေကဗု ဒ္ဓဒီနံ ။ ပ-သဒ္ဒေ အရ မ္ဘံ ဇေတေတိ၊ အရမ္ဘေ စ ပဝတ္တီ
တိ ကတွ အဟ ‘‘ပဝတ္တ ယိတဗ္ဗတေတိ အတ္ထေ ’’တိ။ သတိယ ကရဏဘူ တယ ပဋ္ဌနံ ပဋ္ဌပေတဗ္ဗံ သတိပဋ္ဌနံ ။ အန-သဒ္ဒေ
ဟိ ဗဟု လံ ဝစနေန ကမ္မတ္ထေ ပိ ဟေတီတိ။ တထဿ ကတ္တ ုအတ္ထေ ပိ လဗ္ဘတီတိ ‘‘ပဋ္ဌတီတိ ပဋ္ဌန’’န္တိ ဝု တ္တံ ။ ပဋ္ဌတီတိ ဧတ္ထ
ပ-သဒ္ဒေ ဘု သတ္ထဝိသိဋ္ဌံ ပက္ခန္ဒနံ ဒီပေတီတိ ‘‘ဩက္က န္ဒိတွ ပက္ခန္ဒိတွ ပတ္ထရိတွ ပဝတ္တ တီတိ အတ္ထေ ’’တိ အဟ။ ပု န ဘဝတ္ထံ
သတိ၊ သဒ္ဒံ ၊ ပဋ္ဌနသဒ္ဒဉ္စ ဝဏ္ဏေ န္တေ ‘‘အထ ဝ’’တိအဒိမဟ၊ တေန ပု ရိမဝိကပ္ပေ သတိ၊ သဒ္ဒေ၊ ပဋ္ဌန-သဒ္ဒေ စ ကတ္တ ုအတ္ထေ
တိ ဝိညယတိ။ သရဏဋ္ဌေနတိ စိရကတဿ၊ စိရဘသိတဿ စ အနု ဿရဏဋ္ဌေန။ ဣဒန္တိ ယံ ‘‘သတိယေဝ သတိပဋ္ဌန’’န္တိ
ဝု တ္တံ ၊ ဣဒံ ။ ဣဓ ဣမသ္မိံ သု တ္တ ပဒေသေ အဓိပ္ပေတံ ။
ယဒိ ဧဝန္တိ။ ယဒိ သတိ ဧဝ သတိပဋ္ဌနံ ၊ သတိ နမ ဧကေ ဓမ္မေ၊ ဧဝံ သန္တေ ကသ္မ ‘‘သတိပဋ္ဌန’’တိ ဗဟု ဝစနန္တိ အဟ
‘‘သတိဗဟု တ္တ ’’တိအဒိ။ ယဒိ ဗဟု က တ သတိယေ၊ အထ ကသ္မ ‘‘မဂ္ဂေ’’တိ ဧကဝစနန္တိ ယေဇန။ မဂ္ဂဋ္ဌေနတိ နိယျနဋ္ဌေ
န။ နိယျနိကေ ဟိ မဂ္ဂဓမ္မေ၊ တေနေဝ နိယျနိကဘဝေန ဧကတ္တ ူပဂတေ ဧကန္တတေ နိဗ္ဗနံ ဂစ္ဆတိ၊ အတ္ထိကေဟိ စ တဒတ္ထံ မ
ဂ္ဂီယတီတိ အဟ ‘‘ဝု တ္တ ဉှေတ’’န္တိ၊ အတ္တ နဝ ပု ဗ္ဗေ ဝု တ္တံ ပစ္စဟရတိ။ တတ္ထ စတဿေပိ စေတတိ ကယနု ပဿနဒိဝသေန စ
တု ဗ္ဗိဓပိ စ ဧတ သတိယေ။ အပရဘဂေတိ အရိယမဂ္ဂက္ခဏေ။ ကိစ္စံ သဓယမနတိ ပု ဗ္ဗဘဂေ ကယဒီသု သု ဘသညဒိဝိဓ
မနဝသေန ဝိသုံ ဝိသုံ ပဝတ္တိတွ မဂ္ဂက္ခဏေ သတိယေဝ တတ္ထ စတု ဗ္ဗိဓဿပိ ဝိပလ္လသဿ သမု စ္ဆေဒဝသေန ပဟနကိစ္စံ
သဓယမန အရမ္မဏကရဏဝသေန နိဗ္ဗနံ ဂစ္ဆတိ။ စတု ကိစ္စသဓနေနေဝ ဟေတ္ထ ဗဟု ဝစနနိဒ္ဒေသေ။ ဧဝဉ္စ သတီတိ ဧဝံ မဂ္ဂ
ဋ္ဌေန ဧကတ္တံ ဥပဒယ ‘‘မဂ္ဂေ’’တိ ဧကဝစနေန၊ အရမ္မဏဘေဒေန စတု ဗ္ဗိဓတံ ဥပဒယ ‘‘စတ္တ ရေ’’တိ စ ဝတ္တ ဗ္ဗတယ
သတိ ဝိဇ္ဇမနတ္တ ။ ဝစနနု သန္ဓိန ‘‘ဧကယနေ အယ’’န္တိအဒိက ဒေသန သနု သန္ဓိကဝ၊ န အနနု သန္ဓိကတိ အဓိပ္ပယေ။ ဝု တ္တ မေ
ဝတ္ထံ နိဒဿနေန ပဋိပဒေတုံ ‘‘မရသေနပ္ပမဒ္ဒန’’န္တိ (သံ . နိ. ၅.၂၂၄) သု တ္တ ပဒံ အနေတွ ‘‘ယထ’’တိအဒိန နိဒဿနံ သံ သ
န္ဒတိ။ ‘‘တသ္မ’’တိအဒိ နိဂမနံ ။

ဝိသေသတေ ကယေ၊ ဝေဒန စ အဿဒဿ ကရဏန္တိ တပ္ပဟနတ္ထံ တေသု တဏှ ဝတ္ထူသု ဩဠရိကသု ခု မေသု အသု ဘ
ဒု က္ခဘဝဒဿနနိ မန္ဒတိက္ခပညေဟိ တဏှ စရိတေဟိ သု ကရနီတိ တနိ တေသံ ‘‘ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ’’တိ ဝု တ္တ နိ။ တထ ‘‘နိစ္စံ အ
တ္တ ’’တိ အဘိနိဝေသဝတ္ထ ုတယ ဒိဋ္ဌိယ ဝိသေသကရဏေသု စိတ္တ ဓမ္မေသု အနိစ္စနတ္တ တဒဿနနိ သရဂဒိဝသေန၊ သည
ဖဿဒိဝသေန၊ နီဝရဏဒိဝသေန စ နတိပ္ပဘေဒတိပ္ပဘေဒဂတေသု တေသု တပ္ပဟနတ္ထံ မန္ဒတိက္ခပညနံ ဒိဋ္ဌိစရိတနံ သု
ကရနီတိ တေသံ တနိ ‘‘ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ’’တိ ဝု တ္တ နိ။ ဧတ္ထ စ ယထ စိတ္တ ဓမ္မနမ္ပိ တဏှ ယ ဝတ္ထ ုဘဝေ သမ္ဘဝတိ၊ တထ ကယ
ဝေဒနနမ္ပိ ဒိဋ္ဌိယတိ သတိပိ နေသံ စတု န္နမ္ပိ တဏှ ဒိဋ္ဌိဝတ္ထုဘဝေ ယေ ယဿ သတိသယပစ္စယေ၊ တံ ဒဿနတ္ထံ ဝိသေသဂ္ဂ
ဟဏံ ကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ တိက္ခပညသမထယနိကေ ဩဠရိကရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဏှ န္တေ တတ္ထ အဋ္ဌတွ ဈနံ သမပဇ္ဇိတွ ဥဋ္ဌယ ဝေဒနံ ပ
ရိဂ္ဂဏှ တီတိ ဝု တ္တံ ‘‘ဩဠရိကရမ္မဏေ အသဏ္ဌ ဟနတေ’’တိ။ ဝိပဿနယနိကဿ ပန သု ခု မေ စိတ္တေ ၊ ဓမ္မေသု စ စိတ္တံ ပ
က္ခန္ဒတီတိ စိတ္တ ဓမ္မနု ပဿနနံ မန္ဒတိက္ခပညဝိပဿနယနိကနံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂတ ဝု တ္တ ။

တေသံ တတ္ထတိ ဧတ္ထ တတ္ထ-သဒ္ဒဿ ‘‘ပဟနတ္ထ’’န္တိ ဧတေန ယေဇန။ ပရတေ တေသံ တတ္ထတိ ဧတ္ထပိ ဧသေဝ နယေ။
ပဉ္စ ကမဂု ဏ သဝိသေသ ကယေ လဗ္ဘန္တီတိ ဝိသေသေန ကယေ ကမေဃဿ ဝတ္ထု၊ ဘဝေသု သု ခဂ္ဂဟဏဝသေန ဘ
ဝဿဒေ ဟေတီတိ ဘဝေဃဿ ဝေဒန ဝတ္ထု၊ သန္တတိ ဃနဂ္ဂဟဏဝသေန ဝိသေသတေ စိတ္တေ အတ္တ ဘိနိဝေသေ ဟေတီ
တိ ဒိဋ္ဌေဃဿ စိတ္တံ ဝတ္ထု၊ ဓမ္မေသု ဝိနိဗ္ဘေဂဿ ဒု က္က ရတ္တ ၊ ဓမ္မနံ ဓမ္မမတ္တ တယ ဒု ပ္ပဋိဝိဇ္ဈတ္တ စ သမ္မေဟေ ဟေတီတိ အဝိ
ဇ္ဇေဃဿ ဓမ္မ ဝတ္ထု၊ တသ္မ တေသု တေသံ ပဟနတ္ထံ စတ္တ ရေဝ ဝု တ္တ ။

ဧဝံ ကယဒီနံ ကမေဃဒိဝတ္ထ ုဘဝကထနေနေဝ ကမယေဂကမသဝဒီနမ္ပိ ဝတ္ထုဘဝေ ဒီပိတေ ဟေတိ ဩဃေဟိ တေသံ
အတ္ထ တေ အနညတ္တ ။ ယဒဂ္ဂေန စ ကယေ ကမေဃဒီနံ ဝတ္ထ ု၊ တဒဂ္ဂေန အဘိဇ္ဈကယဂန္ထဿ ဝတ္ထု။ ‘‘ဒု က္ခယ ဝေဒနယ ပ
ဋိဃနု သယေ အနု သေတီ’’တိ ဒု က္ခဒု က္ခဝိပရိဏမဒု က္ခသင်္ခ ရဒု က္ခဘူ တ ဝေဒန ဝိသေသေန ဗျပဒကယဂန္ထဿ ဝတ္ထ ု။ စိ
တ္တေ နိစ္စဂ္ဂဟဏဝသေန သဿတဿ အတ္တ နေ သီလေန သု ဒ္ဓီတိ အဒိ ပရမသနံ ဟေတီတိ သီလဗ္ဗတပရမသဿ စိတ္တံ
ဝတ္ထု။ နမရူ ပပရိစ္ဆေဒေန ဘူ တံ ဘူ တတေ အပဿန္တဿ ဘဝဝိဘဝဒိဋ္ဌိသင်္ခ တေ ဣဒံ သစ္စဘိနိဝေသေ ဟေတီတိ တဿ
ဓမ္မ ဝတ္ထ ု။ ကယဿ ကမု ပဒနဝတ္ထ ုတ ဝု တ္တ နယဝ။ ယဒဂ္ဂေန ဟိ ကယေ ကမေဃဿ ဝတ္ထ ု၊ တဒဂ္ဂေန ကမု ပဒနဿပိ
ဝတ္ထု အတ္ထ တေ အဘိန္နတ္တ ။ သု ခဝေဒနဿဒဝသေန ပရလေကနိရပေက္ခေ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအဒိကံ (ဒီ. နိ. ၁.၁၇၁; မ. နိ.
၁.၄၄၅; ၂.၉၅၊ ၂၂၅; ၃.၉၁၊ ၁၁၆; သံ . နိ. ၃.၂၁၀; ဓ. သ. ၁၂၂၁; ဝိဘ. ၉၃၈) ပရမသံ ဥပ္ပဒေတီတိ ဒိဋ္ဌုပဒနဿ ဝေဒန
ဝတ္ထု ။ စိတ္တ ဓမ္မနံ ဣတရု ပဒနဝတ္ထုတ တတိယစတု တ္ထ ဂန္ထယေဇနယံ ဝု တ္တ နယ ဧဝ။ ကယဝေဒနနံ ဆန္ဒဒေသဂတိဝတ္ထုတ
ကမေဃဗျပဒကယဂန္ထယေဇနယံ ဝု တ္တ နယ ဧဝ။ သန္တတိ ဃနဂ္ဂဟဏဝသေန သရဂဒိစိတ္တေ သမ္မေဟေ ဟေတီတိ မေဟ
ဂတိယ စိတ္တံ ဝတ္ထ ု။ ဓမ္မသဘဝနဝဗေဓေ ဘယံ ဟေတီတိ ဘယဂတိယ ဓမ္မ ဝတ္ထု။

အဟရသမု ဒယ ကယဿ သမု ဒယ၊ ဖဿသမု ဒယ ဝေဒနနံ သမု ဒယေ၊ (သံ . နိ. ၅.၄၀၈) သင်္ခ ရပစ္စယ ဝိညဏံ ၊ ဝိညဏ
ပစ္စယ နမရူ ပန္တိ (မ. နိ. ၃.၁၂၆; ဥဒ. ၁; ဝိဘ. ၂၂၅) ဝစနတေ ကယဒီနံ သမု ဒယဘူ တ ကဗဠီကရဖဿမနေသဉ္စေတနဝိ
ညဏဟရ ကယဒိပရိဇနနေန ပရိညတ ဟေန္တီတိ အဟ ‘‘စတု ဗ္ဗိဓဟရပရိညတ္ထ’’န္တိ။ ပကရဏနယေတိ နေတ္တိပကရဏဝ
သေန သု တ္တ န္တသံ ဝဏ္ဏနနယေ။

သရဏဝသေနတိ ကယဒီနံ ၊ ကု သလဒိဓမ္မနဉ္စ ဥပဓရဏဝသေန။ သရ န္တိ ဂစ္ဆန္တိ နိဗ္ဗနံ ဧတယတိ သတီတိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ဧ
ကတ္တေ ဧကသဘဝေ နိဗ္ဗနေ သမေသရဏံ သမဂမေ ဧကတ္တ သမေသရဏံ ။ ဧတဒေဝ ဟိ ဒဿေတုံ ‘‘ယထ ဟီ’’တိအဒိ
ဝု တ္တံ ။

ဧကနိဗ္ဗနပဝေသဟေတု ဘူ တေ ဝ သမနတယ ဧကေ သတိပဋ္ဌနသဘဝေ ဧကတ္တံ ၊ တတ္ထ သမေသရဏံ ဧကတ္တ သမေ

သရဏံ ၊ တံ သဘဂတဝ၊ ဧကနိဗ္ဗနပဝေသဟေတု ဘဝံ ပန ဒဿေတုံ ‘‘ယထ’’တိအဒိမဟ။ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ သရဏေက
တ္တ သမေသရဏနိ သဟေဝ သတိပဋ္ဌနေကဘဝဿ ကရဏတ္တေ န ဝု တ္တ နီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗနိ၊ ပု ရိမသ္မိံ ဝိသုံ ။ သရဏဝသေနတိ ဝ ဂ
မနဝသေနတိ အတ္ထေ သတိ တဒေဝ ဂမနံ သမေသရဏန္တိ၊ သမေသရဏေ ဝ သတိ-သဒ္ဒတ္ထဝသေန အဝု စ္စမနေ ဓရဏတဝ
သတီတိ သတိ-သဒ္ဒတ္ထန္တရဘဝ ပု ရိမံ သတိဘဝဿ ကရဏံ ၊ ပစ္ဆိမံ ဧကဘဝဿတိ နိဗ္ဗနသမေသရဏေပိ သဟိတနေဝ
တနိ သတိပဋ္ဌနေကဘဝဿ ကရဏနိ ဝု တ္တ နိ ဟေန္တိ။

‘‘စု ဒ္ဒသဝိဓေန၊ နဝဝိဓေန၊ သေဠသဝိဓေန၊ ပဉ္စဝိဓေန’’တိ ဣဒံ ဥပရိ ပဠိယံ (ဒီ. နိ. ၂.၃၇၄) အဂတနံ အနပနပဗ္ဗဒီနံ ဝသေ
န ဝု တ္တံ ၊ တေသံ ပန အနန္တရဘေဒဝသေန၊ တဒနု ဂတဘေဒဝသေန စ ဘဝနယ အနေကဝိဓတ လဗ္ဘတိယေဝ၊ စတူ သု ဒိသ
သု ဥဋ္ဌနကဘဏ္ဍသဒိသတ ကယနု ပဿနဒိတံ တံ သတိပဋ္ဌနဘဝနနု ဘဝဿ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။

ကထေတု ကမျတပု စ္ဆ ဣတရသံ ပု စ္ဆနံ ဣဓ အသမ္ဘဝတေ၊ နိဒ္ဒေသဒိဝသေန ဒေသေတု ကမျတယ စ တထ ဝု တ္တ တ္တ ။
‘‘ဣဓ’’တိ ဝု စ္စမနပဋိပတ္တိသမ္ပဒကဿ ဘိက္ခုနေ သန္နိဿယဒဿနံ ၊ သေ စဿ သန္နိဿယေ သသနတေ အညေ နတ္ထီတိ
ဝု တ္တံ ‘‘ဣဓတိ ဣမသ္မိံ သသနေ’’တိ။ ဓမ္မ။ပေ.။ လပနမေတံ တေသံ အတ္တ နေ သမ္မုခဘိမု ခဘဝကရဏတ္ထံ ၊ တဉ္စ ဓမ္မဿ
သက္က စ္စသဝနတ္ထံ ။ ‘‘ဂေစရေ ဘိက္ခဝေ စရထ သကေ ပေတ္တိကေ ဝိသယေ’’တိအဒိ (ဒီ. နိ. ၃.၈၀; သံ . နိ. ၅.၃၇၂) ဝစန
တေ ဘိက္ခုဂေစရ ဧတေ ဓမ္မ၊ ယဒိဒံ ကယနု ပဿနဒယေ။ တတ္ထ ယသ္မ ကယနု ပဿနဒိပဋိပတ္တိယ ဘိက္ခု ဟေတိ၊ တသ္မ
‘‘ကယနု ပဿီ ဝိဟရတီ’’တိအဒိန ဘိက္ခုံ ဒဿေတိ ဘိက္ခုမှိ တံ နိယမတေတိ အဟ ‘‘ပဋိပတ္တိယ ဘိက္ခုဘဝဒဿန
တေ’’တိ။ သတ္ထ ုစရိယနု ဝိဓယကတ္တ ၊ သကလသသနသမ္ပဋိဂ္ဂဟကတ္တ စ သဗ္ဗပ္ပကရယ အနု သသနိယ ဘဇနဘဝေ။ တသ္မိံ
ဂဟိတေတိ ဘိက္ခုမှိ ဂဟိတေ။ ဘိက္ခုပရိသယ ဇေဋ္ဌဘဝတေ ရဇဂမနဉယေန ဣတရ ပရိသပိ အတ္ထ တေ ဂဟိတဝ ဟေန္တီ
တိ အဟ ‘‘သေသ’’တိအဒိ။ ဧဝံ ပဌမံ ကရဏံ ဝိဘဇိတွ ဣတရမ္ပိ ဝိဘဇိတုံ ‘‘ယေ စ ဣမ’’န္တိအဒိ ဝု တ္တံ ။

သမံ စရေယျတိ ကယဒိ ဝိသမစရိယံ ပဟယ ကယဒီဟိ သမံ စရေယျ။ ရဂဒိဝူ ပသမေန သန္တေ၊ ဣန္ဒြိယဒမေန ဒန္တေ၊ စတု
မဂ္ဂနိယမေန နိယတေ၊ သေဋ္ဌစရိတယ ဗြဟ္မစရီ၊ သဗ္ဗတ္ထ ကယဒဏ္ဍဒိဩရေပနေန နိဓယ ဒဏ္ဍံ ။ အရိယဘဝေ ဌိတေ သေ
ဧဝရူ ပေ ဗဟိတပပသမိတပပဘိန္နကိလေသတဟိ ‘‘ဗြဟ္မဏေ၊ သမဏေ၊ ဘိက္ခူ’’တိ စ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

‘‘အယဉ္စေဝ ကယေ၊ ဗဟိဒ္ဓ စ နမရူ ပ’’န္တိအဒီသု ခန္ဓပဉ္စကံ ၊ တထ ‘‘သု ခဉ္စ ကယေန ပဋိသံ ဝေဒေတီ’’တိအဒီသု (မ. နိ.
၁.၂၇၁၊ ၂၈၇; ပရ. ၁၁)၊ ‘‘ယ တသ္မိံ သမယေ ကယဿ ပဿဒ္ဓိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓီ’’တိအဒီသု စ ဝေဒနဒယေ စေတသိက ခန္ဓ
ကယေတိ ဝု စ္စန္တီတိ တတေ ဝိသေသနတ္ထံ ‘‘ကယေတိ ရူ ပကယေ’’တိ အဟ။ ကေသဒီနဉ္စ ဓမ္မနန္တိ ကေသဒိသညိတနံ ဘူ
တု ပဒဓမ္မနံ ။ ဧဝံ ‘‘စယဋ္ဌေ သရီရဋ္ဌေ ကယဋ္ဌေ’’တိ သဒ္ဒနယေန ကယ-သဒ္ဒံ ဒဿေတွ ဣဒနိ နိရု တ္တိနယေနပိ တံ ဒဿေ
တုံ ‘‘ယထ စ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ အယန္တီတိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။

အသမ္မိဿတေတိ ဝေဒနဒယေပိ ဧတ္ထ သိတ၊ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓတိ ကယေ ဝေဒနဒိအနု ပဿနပသင်္ဂေ ပိ အပန္နေ တတေ အသ
မ္မိဿတေတိ အတ္ထေ ။ သမူ ဟဝိသယတယ စဿ ကယ-သဒ္ဒဿ၊ သမု ဒယု ပဒနတယ စ အသု ဘကရဿ ‘‘ကယေ’’တိ
ဧကဝစနံ ၊ တထ အရမ္မဏဒိဝိဘဂေန အနေကဘေဒဘိန္နမ္ပိ စိတ္တံ စိတ္တ ဘဝသမညေန ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွ ‘‘စိတ္တေ ’’တိ ဧကဝ
စနံ ၊ ဝေဒန ပန သု ခဒိဘေဒဘိန္န ဝိသုံ ဝိသုံ အနု ပဿိတဗ္ဗတိ ဒဿေန္တေန ‘‘ဝေဒနသူ ’’တိ ဗဟု ဝစနေန ဝု တ္တ ၊ တထေဝ စ
နိဒ္ဒေသေ ပဝတ္တိတေ၊ ဓမ္မ စ ပရေပဏ္ဏသဘေဒ၊ အနု ပဿိတဗ္ဗကရေန စ အနေကဘေဒ ဧဝတိ တေပိ ဗဟု ဝစနဝသေနေ
ဝ ဝု တ္တ ။

အဝယဝီဂဟသမညတိဓဝနသရဒနဘိနိဝေသနိသေဓနတ္ထံ ကယံ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂေ ဟိ၊ တနိ စ ကေသဒီဟိ၊ ကေသဒိကေ စ ဘူ

တု ပဒယရူ ပေဟိ ဝိနိဗ္ဘုဉ္ဇန္တေ ‘‘တထ န ကယေ’’တိအဒိမဟ။ ပသဒဒိနဂရဝယဝသမူ ဟေ အဝယဝီဝဒိနေပိ အဝယဝီဂဟံ
န ကရေန္တိ၊ ‘‘နဂရံ နမ ကေစိ အတ္ထေ အတ္ထီ’’တိ ပန ကေသဉ္စိ သမညတိဓဝနံ သိယတိ ဣတ္ထိပု ရိသဒိသမညတိဓဝနေ နဂ
ရနိဒဿနံ ဝု တ္တံ ။ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂ သမူ ဟေ၊ ကေသလေမဒိသမူ ဟေ၊ ဘူ တု ပဒယသမူ ဟေ စ ယထဝု တ္တ သမူ ဟေ၊ တဗ္ဗိနိမု တ္တေ က
ယေပိ နမ ကေစိ နတ္ထိ၊ ပဂေဝ ဣတ္ထိအဒယေတိ အဟ ‘‘ကယေ ဝ ဣတ္ထီ ဝ ပု ရိသေ ဝ အညေ ဝ ကေစိ ဓမ္မေ ဒိဿ
တီ’’တိ။ ‘‘ကေစိ ဓမ္မေ’’တိ ဣမိန သတ္တ ဇီဝဒိံ ပဋိက္ခိပတိ၊ အဝယဝီ ပန ကယပဋိက္ခေပေနေဝ ပဋိက္ခိတ္တေ တိ။ ယဒိ ဧဝံ
ကထံ ကယဒိသမညတိဓဝနနီတိ အဟ ‘‘ယထဝု တ္တ ဓမ္မ။ပေ.။ ကရေန္တီ’’တိ။ တထ တထတိ ကယဒိအကရေန။

ယံ ပဿတီတိ ယံ ဣတ္ထိံ၊ ပု ရိသံ ဝ ပဿတိ။ နနု စက္ခုန ဣတ္ထိပု ရိသဒဿနံ နတ္ထီတိ? သစ္စမေတံ ၊ ‘‘ဣတ္ထိံ ပဿမိ၊ ပု ရိသံ
ပဿမီ’’တိ ပန ပဝတ္တ သညယ ဝသေန ‘‘ယံ ပဿတီ’’တိ ဝု တ္တံ မိစ္ဆဒဿနေန ဝ ဒိဋ္ဌိယ ယံ ပဿတိ၊ န တံ ဒိဋ္ဌံ တံ ရူ ပယ
တနံ န ဟေတီတိ အတ္ထေ ဝိပရီတဂ္ဂဟဝသေန မိစ္ဆပရိကပ္ပိတရူ ပတ္တ ။ အထ ဝ တံ ကေသဒိဘူ တု ပဒယသမူ ဟသင်္ခ တံ ဒိဋ္ဌံ
န ဟေတိ၊ အစက္ခုဝိညဏဝိညေယျတ္တ ဒိဋ္ဌံ ဝ တံ န ဟေတိ။ ယံ ဒိဋ္ဌံ ၊ တံ န ပဿတီတိ ယံ ရူ ပယတနံ ကေသဒိဘူ တု ပဒ
ယသမူ ဟသင်္ခ တံ ဒိဋ္ဌံ ၊ တံ ပညစက္ခုန ဘူ တတေ န ပဿတီတိ အတ္ထေ ။ အပဿံ ဗဇ္ဈတေတိ ဣမံ အတ္တ ဘဝံ ယထဘူ တံ
ပညစက္ခုန အပဿန္တေ ‘‘ဧတံ မမ၊ ဧသေ ဟမသ္မိ၊ ဧသေ မေ အတ္တ ’’တိ ကိလေသဗန္ဓနေန ဗဇ္ဈတိ ။

န အညဓမ္မနု ပဿီတိ န အညသဘဝနု ပဿီ၊ အသု ဘဒိတေ အညကရနု ပဿီ န ဟေတီတိ အတ္ထေ ။ ‘‘ကိံ ဝု တ္တံ ဟေ
တီ’’တိအဒိန တံ ဧဝတ္ထံ ပကဋံ ကရေတိ။ ပထဝီကယန္တိ ကေသဒိကေဋ္ဌသံ ပထဝိံ ဓမ္မသမူ ဟတ္တ ‘‘ကယေ’’တိ ဝဒတိ၊ လ
က္ခဏပထဝိမေဝ ဝ အနေကပ္ပဘေဒံ သကလသရီရဂတံ ၊ ပု ဗ္ဗပရိယဘဝေန စ ပဝတ္တ မနံ သမူ ဟဝသေန ဂဟေတွ ‘‘က
ယေ’’တိ ဝဒတိ။ ‘‘အပေကယ’’န္တိအဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။
ဧဝံ ဂဟေတဗ္ဗဿတိ ‘‘အဟံ မမ’’န္တိ ဧဝံ အတ္တ တ္တ နိယဘဝေန အန္ဓဗလေဟိ ဂဟေတဗ္ဗဿ။

ဣဒနိ သတ္တ န္နံ အနု ပဿနကရနမ္ပိ ဝသေန ကယနု ပဿနံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစ’’တိအဒိ အရဒ္ဓံ ။ တတ္ထ အနိစ္စတေ အနု ပဿ
တီတိ စတု သမု ဋ္ဌနိကံ ကယံ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိ အနု ပဿတိ၊ ဧဝံ ပဿန္တေ ဧဝဉ္စဿ အနိစ္စကရမ္ပိ ‘‘အနု ပဿတီ’’တိ ဝု စ္စတိ။ တ
ထဘူ တဿ စဿ နိစ္စဂ္ဂဟဿ လေသေပိ န ဟေတီတိ ဝု တ္တံ ‘‘နေ နိစ္စတေ’’တိ။ တထ ဟေသ ‘‘နိစ္စသညံ ပဇဟတီ’’တိ
(ပဋိ. မ. ၃.၃၅) ဝု တ္တေ ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အနိစ္စတေ ဧဝ အနု ပဿတီ’’တိ ဧဝ-ကရေ လု တ္တ နိဒ္ဒိဋ္ဌေတိ တေန နိဝတ္တိတမတ္ထံ ဒဿေ
တုံ ‘‘နေ နိစ္စတေ’’တိ ဝု တ္တံ ။ န စေတ္ထ ဒု က္ခတေ အနု ပဿနဒိနိဝတ္တ နံ အသင်္ကိတဗ္ဗံ ပဋိယေဂီနိဝတ္တ နပရတ္တ ဧဝ-ကရဿ၊ ဥ
ပရိ ဒေသနရု ဠှတ္တ စ တသံ ။ ‘‘ဒု က္ခတေ အနု ပဿတီ’’တိအဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။ အယံ ပန ဝိသေသေ – အနိစ္စဿ ဒု က္
ခတ္တ တမေဝ စ ကယံ ဒု က္ခတေ အနု ပဿတိ၊ ဒု က္ခဿ အနတ္တ တ္တ အနတ္တ တေ အနု ပဿတိ။ ယသ္မ ပန ယံ အနိစ္စံ ဒု က္ခံ အ
နတ္တ ၊ န တံ အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ ၊ ယဉ္စ န အဘိနန္ဒိတဗ္ဗံ ၊ န တတ္ထ ရဉ္ဇိတဗ္ဗံ ၊ တသ္မ ဝု တ္တံ ‘‘နိဗ္ဗိန္ဒတိ၊ နေ နန္ဒတိ။ ဝိရဇ္ဇတိ၊ နေ ရဇ္ဇ
တီ’’တိ။ သေ ဧဝံ အရဇ္ဇန္တေ ရဂံ နိရေဓေတိ၊ နေ သမု ဒေတိ သမု ဒယံ န ကရေတီတိ အတ္ထေ ။ ဧဝံ ပဋိပန္နေ စ ပဋိနိဿဇ္ဇတိ၊
နေ အဒိယတိ။ အယဉှိ အနိစ္စဒိအနု ပဿန တဒင်္ဂ ဝသေန သဒ္ဓိံ ကယံ တန္နိဿယခန္ဓဘိသင်္ခ ရေဟိ ကိလေသနံ ပရိစ္စဇန
တေ၊ သင်္ခ တဒေသဒဿနေန တဗ္ဗိပရီတေ နိဗ္ဗနေ တန္နိန္နတယ ပက္ခန္ဒနတေ ‘‘ပရိစ္စဂပဋိနိဿဂ္ဂေ စေဝ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂ္ဂေ
စ’’တိ ဝု စ္စတိ၊ တသ္မ တယ သမန္နဂတေ ဘိက္ခု ဝု တ္တ နယေန ကိလေသေ ပရိစ္စဇတိ၊ နိဗ္ဗနေ စ ပက္ခန္ဒတိ၊ တထဘူ တေ စ နိဗ္ဗ
တ္တ နဝသေန ကိလေသေ န အဒိယတိ၊ နပိ အဒေသဒဿိတဝသေန သင်္ခ တရမ္မဏံ ၊ တေန ဝု တ္တံ ‘‘ပဋိနိဿဇ္ဇတိ၊ နေ အဒိယ
တီ’’တိ။ ဣဒနိဿ တဟိ အနု ပဿနဟိ ယေသံ ဓမ္မနံ ပဟနံ ဟေတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘အနိစ္စတေ အနု ပဿန္တေ နိစ္စသညံ
ပဇဟတီ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ တတ္ထ နိစ္စသညန္တိ ‘‘သင်္ခ ရ နိစ္စ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တံ ဝိပရီတသညံ ။ ဒိဋ္ဌိစိတ္တ ဝိပလ္လသပ္ပဟနမု ခေနေဝ
သညဝိပလ္လသပ္ပဟနန္တိ သညဂ္ဂဟဏံ ၊ သညသီသေန ဝ တေသမ္ပိ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ နန္ဒိန္တိ သပ္ပီတိကတဏှံ ။ သေသံ ဝု တ္တ နယမေ
ဝ။

‘‘ဝိဟရတီ’’တိ ဣမိန ကယနု ပဿနသမင်္ဂိနေ ဣရိယပထဝိဟရေ ဝု တ္တေ တိ အဟ ‘‘ဣရိယတီ’’တိ၊ ဣရိယပထံ ပဝ

တ္တေ တီတိ အတ္ထေ ။ အရမ္မဏကရဏဝသေန အဘိဗျပနတေ ‘‘တီသု ဘဝေသူ ’’တိ ဝု တ္တံ ၊ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန ပန ကိလေသ ပရိ
တ္တ ဘူ မက ဧဝတိ။ ယဒိပိ ကိလေသနံ ပဟနံ အတပနန္တိ တံ သမ္မဒိဋ္ဌိအဒီနမ္ပိ အတ္ထေ ဝ၊ အတပ္ပ-သဒ္ဒေ ဝိယ ပန အတပသဒ္ဒေ
ဝီရိယေယေဝ နိရု ဠှေတိ ဝု တ္တံ ‘‘ဝီရိယဿေတံ နမ’’န္တိ။ အထ ဝ ပဋိပက္ခပ္ပဟနေ သမ္ပယု တ္တ ဓမ္မနံ အဗ္ဘုဿဟနဝသေန ပဝ
တ္တ မနဿ ဝီရိယဿ သတိသယံ တဒတပနန္တိ ဝီရိယမေဝ တထ ဝု စ္စတိ၊ န အညေ ဓမ္မ။ အတပီတိ စယမီကရေ ပသံ သယ၊
အတိသယဿ ဝ ဒီပကေတိ အတပီဂဟဏေန သမ္မပ္ပဓနသမင်္ဂိတံ ဒဿေတိ။ သမ္မ၊ သမန္တတေ၊ သမဉ္စ ပဇနန္တေ သမ္ပဇနေ၊
အသမ္မိဿတေ ဝဝတ္ထနေ အညဓမ္မနု ပဿိတဘဝေန သမ္မ အဝိပရီတံ ၊ သဗ္ဗကရပဇနနေန သမန္တတေ၊ ဥပရူ ပရိ ဝိသေသဝ
ဟဘဝေန ပဝတ္တိယ သမံ ပဇနန္တေတိ အတ္ထေ ။ ယဒိ ပညယ အနု ပဿတိ၊ ကထံ သတိပဋ္ဌနတတိ အဟ ‘‘န ဟီ’’တိအဒိ။
သဗ္ဗတ္ထိကန္တိ သဗ္ဗတ္ထ ဘဝံ သဗ္ဗတ္ထ လီနေ၊ ဥဒ္ဓတေ စ စိတ္တေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တ ။ သဗ္ဗေ ဝ လီနေ၊ ဥဒ္ဓတေ စ ဘဝေတဗ္ဗ ဗေဇ္ဈင်္ဂ အ
တ္ထိက ဧတယတိ သဗ္ဗတ္ထိက။ သတိယ လဒ္ဓုပကရယ ဧဝ ပညယ ဧတ္ထ ယထဝု တ္တေ ကယေ ကမ္မဋ္ဌနိကေ ဘိက္ခု ကယနု
ပဿီ ဝိဟရတိ။ အန္တေ သင်္ခေ ပေ အန္တေဩလီယနေ၊ ကေသဇ္ဇန္တိ အတ္ထေ ။ ဥပယပရိဂ္ဂဟေတိ ဧတ္ထ သီလဝိသေဓနဒိ၊ ဂဏန
ဒိ၊ ဥဂ္ဂဟကေသလ္လဒိ စ ဥပယေ၊ တဗ္ဗိပရိယယတေ အနု ပယေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ယသ္မ စ ဥပဋ္ဌိတဿတိ ယထဝု တ္တံ ဥပယံ န ပ
ရိစ္စဇတိ၊ အနု ပယဉ္စ န ဥပဒိယတိ၊ တသ္မ ဝု တ္တံ ‘‘မု ဋ္ဌဿတီ ။ပေ.။ အသမတ္ထေ ဟေတီ’’တိ။ တေနတိ ဥပယနု ပယနံ ပရိဂ္ဂ
ဟပရိဝဇ္ဇနေသု ၊ ပရိစ္စဂပရိဂ္ဂဟေသု စ အသမတ္ထဘဝေန။ အဿ ယေဂိနေ။

ယသ္မ သတိယေဝေတ္ထ သတိပဋ္ဌနံ ဝု တ္တံ ၊ တသ္မဿ သမ္ပယု တ္တ ဓမ္မ ဝီရိယဒယေ အင်္ဂ န္တိ အဟ ‘‘သမ္ပယေဂင်္ဂ ဉ္စဿ ဒဿေ
တွ’’တိ။ အင်္ဂ -သဒ္ဒေ စေတ္ထ ကရဏပရိယယေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ သတိဂ္ဂဟဏေနေဝ စေတ္ထ သမဓိဿပိ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ တဿ သမ
ဓိက္ခန္ဓေ သင်္ဂ ဟိတတ္တ ။ ယသ္မ ဝ သတိသီသေနယံ ဒေသန။ န ဟိ ကေဝလယ သတိယ ကိလေသပ္ပဟနံ သမ္ဘဝတိ၊ နိဗ္ဗနဓိဂ
မေ ဝ၊ နပိ ကေဝလ သတိ ပဝတ္တ တိ၊ တသ္မဿ ဈနဒေသနယံ သဝိတက္ကဒိဝစနဿ ဝိယ သမ္ပယေဂင်္ဂ ဒဿနတတိ အင်္ဂ -
သဒ္ဒဿ အဝယဝပရိယယတ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။ ပဟနင်္ဂ န္တိ ‘‘ဝိဝိစ္စေဝ ကမေဟီ’’တိအဒီသု (ဒီ. နိ. ၁.၂၂၆; မ. နိ. ၁.၂၇၁၊ ၂၈၇၊ ၂၉၇;
သံ . နိ. ၂.၁၅၂; အ. နိ. ၄.၁၂၃; ပရ. ၁၁) ဝိယ ပဟတဗ္ဗင်္ဂံ ဒဿေတုံ ။ ယသ္မ ဧတ္ထ လေကိယမဂ္ဂေ အဓိပ္ပေတေ၊ န လေကု
တ္တ ရမဂ္ဂေ၊ တသ္မ ပု ဗ္ဗဘဂိယမေဝ ဝိနယံ ဒဿေန္တေ ‘‘တဒင်္ဂ ဝိနယေန ဝ ဝိက္ခမ္ဘနဝိနယေန ဝ’’တိ အဟ။ တေသံ ဓမ္မနန္တိ
ဝေဒနဒိဓမ္မနံ ။ တေသဉှိ တတ္ထ အနဓိပ္ပေတတ္တ ‘‘အတ္ထုဒ္ဓရနယေနေတံ ဝု တ္တ ’’န္တိ ဝု တ္တံ ။ တတ္ထတိ ဝိဘင်္ဂေ ။ ဧတ္ထတိ ‘‘လေ
ကေ’’တိ ဧတသ္မိံ ပဒေ။

အဝိသေသေန ဒွီဟိပိ နီဝရဏပ္ပဟနံ ဝု တ္တ န္တိ ကတွ ပု န ဧကေကေန ဝု တ္တံ ပဟနဝိသေသံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိသေသေန’’တိ
အဟ။ အထ ဝ ‘‘ဝိနေယျ နီဝရဏနီ’’တိ အဝတွ အဘိဇ္ဈဒေမနဿဝိနယဝစနဿ ပယေဇနံ ဒဿေန္တေ ‘‘ဝိသေသေ
န’’တိအဒိမဟ။ ကယနု ပဿနဘဝနယ ဟိ ဥဇု ဝိပစ္စနီကနံ အနု ရေဓဝိရေဓဒီနံ ပဟနဒဿနံ ဧတဿ ပယေဇနန္တိ။ ကယ
သမ္ပတ္တိမူ လကဿတိ ရူ ပဗလယေဗ္ဗနရေဂျဒိသရီရသမ္ပဒနိမိတ္တ ဿ။ ဝု တ္တ ဝိပရိယယတေ ကယဝိပတ္တိမူ လကေ ဝိရေဓေ
ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ကယဘဝနယတိ ကယနု ပဿနဘဝနယ။ သ ဟိ ဣဓ ကယဘဝနတိ အဓိပ္ပေတ။ သု ဘသု ခဘဝဒီနန္တိ အဒိ-
သဒ္ဒေန မနု ညနိစ္စတဒိသင်္ဂ ဟေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ အသု ဘသု ခဘဝဒီနန္တိ ဧတ္ထ ပန အဒိ-သဒ္ဒေန အမနု ညအနိစ္စတဒီနံ ။ တေနတိ အနု
ရေဓဒိပ္ပဟနဝစနေန။ ‘‘ယေဂနု ဘဝေ ဟီ’’တိအဒိ ဝု တ္တ ဿေဝတ္ထဿ ပကဋကရဏံ ။ ယေဂနု ဘဝေ ဟိ ဘဝနနု ဘဝေ။
ယေဂသမတ္ထေ တိ ယေဂမနု ယု ဉ္ဇိတုံ သမတ္ထေ ။ ပု ရိမေန ဟိ ‘‘အနု ရေဓဝိရေဓဝိပ္ပမု တ္တေ ’’တိအဒိဝစနေန ဘဝနံ အနု ယု တ္
တဿ အနိသံ သေ ဝု တ္တေ ၊ ဒု တိယေန ဘဝနံ အနု ယု ဉ္ဇန္တဿ ပဋိပတ္တိ။ န ဟိ အနု ရေဓဝိရေဓဒီဟိ ဥပဒ္ဒုတဿ ဘဝန ဣဇ္ဈ
တိ။

အနု ပဿီတိ ဧတ္ထ တိ ‘‘အနု ပဿီ’’တိ ဧတသ္မိံ ပဒေ လဗ္ဘမနယ အနု ပဿနယ အနု ပဿနဇေတနယ ကမ္မဋ္ဌနံ ဝု တ္တ န္တိ ဧဝမ
တ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ၊ အညထ ‘‘အနု ပဿနယ’’တိ ကရဏဝစနံ န ယု ဇ္ဇေယျ။ အနု ပဿန ဧဝ ဟိ ကမ္မဋ္ဌနံ ၊ န ဧတ္ထ အရမ္မဏံ အဓိ
ပ္ပေတံ ၊ ယု ဇ္ဇတိ ဝ။ ကယပရိဟရဏံ ဝု တ္တ န္တိ သမ္ဗန္ဓေ။ ကမ္မဋ္ဌနပရိဟရဏဿ စေတ္ထ အတ္ထသိဒ္ဓတ္တ ‘‘ကယပရိဟရဏ’’န္တွေဝ
ဝု တ္တံ ။ ကမ္မဋ္ဌနိကဿ ဟိ ကယပရိဟရဏံ ယဝဒေဝ ကမ္မဋ္ဌနံ ပရိဟရဏတ္ထ န္တိ။ ကမ္မဋ္ဌနပရိဟရဏဿ ဝ ‘‘အတပီ’’တိအဒိ
န (ဒီ. နိ. ၂.၃၇၃) ဝု စ္စမနတ္တ ‘‘ကယပရိဟရဏ’’န္တွေဝ ဝု တ္တံ ။ ကယဂ္ဂဟဏေန ဝ နမကယဿပိ ဂဟဏံ ၊ န ရူ ပကယဿေ
ဝ၊ တေနေဝ ကမ္မဋ္ဌနပရိဟရဏမ္ပိ သင်္ဂ ဟိတံ ဟေတိ၊ ဧဝဉ္စ ကတွ ‘‘ဝိဟရတီတိ ဧတ္ထ ဝု တ္တ ဝိဟရေန’’တိ ဧတ္ထဂ္ဂဟဏဉ္စ သ
မတ္ထိတံ ဟေတိ ‘‘ကယနု ပဿီ ဝိဟရတီ’’တိ ဝိဟရဿ ဝိသေသေတွ ဝု တ္တ တ္တ ။ ‘‘အတပီ’’တိအဒိ ပန သင်္ခေ ပတေ ဝု တ္
တဿ ကမ္မဋ္ဌနပရိဟရဏဿ သဟ သဓနေန ဝိတ္ထရေတွ ဒဿနံ ။ အတပေနတိ အတပဂ္ဂဟဏေန။ ‘‘သတိသမ္ပဇညေ
န’’တိအဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။ သဗ္ဗတ္ထကကမ္မဋ္ဌနန္တိ ဗု ဒ္ဓနု ဿတိ၊ မေတ္တ ၊ မရဏဿတိ ၊ အသု ဘဘဝန စ။ ဣဒဉှိ စတု က္ကံ
ယေဂိန ပရိဟရိယမနံ ‘‘သဗ္ဗတ္ထ ကကမ္မဋ္ဌန’’န္တိ ဝု စ္စတိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ကမ္မဋ္ဌနနု ယေဂဿရက္ခဘူ တတ္တ သတိသမ္ပဇညဗလေန အ
ဝိစ္ဆိန္နဿ ပရိဟရိတဗ္ဗတ္တ သတိသမ္ပဇညဂ္ဂဟဏေန တဿ ဝု တ္တ တ ဝု တ္တ ။ သတိယ ဝ သမထေ ဝု တ္တေ တဿ သမဓိက္ခန္ဓေ
န သင်္ဂ ဟိတတ္တ ။

ဝိဘင်္ဂေ (ဝိဘ. ကယနု ပဿနနိဒ္ဒေသေ) ပန အတ္ထေ ဝု တ္တေ တိ ယေဇန။ တေနတိ သဒ္ဒတ္ထံ အနဒိယိတွ ဘဝတ္ထ ဿေဝ ဝိဘဇ
နဝသေန ပဝတ္တေ န ဝိဘင်္ဂ ပဌေန သဟ။ အဋ္ဌကထနယေတိ သဒ္ဒတ္ထဿပိ ဝိဝရဏဝသေန ယထရဟံ ဝု တ္တေ အတ္ထ သံ ဝဏ္ဏ န
နယေ။ ယထ သံ သန္ဒတီတိ ယထ အတ္ထ တေ၊ အဓိပ္ပယတေ စ အဝိလေမေန္တေ အညဒတ္ထု သံ သန္ဒတိ သမေတိ၊ ဧဝံ ဝေဒိတ
ဗ္ဗေ။

ဝေဒနဒီနံ ပု န ဝစနေတိ ဧတ္ထ နိဿယပစ္စယဘဝဝသေန စိတ္တ ဓမ္မနံ ဝေဒနသန္နိဿိတတ္တ ၊ ပဉ္စဝေကရဘဝေ အရူ ပဓမ္မနံ ရူ ပ
ပဋိဗဒ္ဓဝု တ္တိတေ စ ဝေဒနယ ကယဒိအနု ပဿနပ္ပသင်္ဂေ ပိ အပန္နေ တတေ အသမ္မိဿတေ ဝဝတ္ထနံ ဒဿနတ္ထံ ၊ ဃနဝိနိဗ္ဘေဂ
ဒိဒဿနတ္ထဉ္စ ဒု တိယံ ဝေဒနဂ္ဂဟဏံ ၊ တေန န ဝေဒနယံ ကယနု ပဿီ၊ စိတ္တ ဓမ္မနု ပဿီ ဝ၊ အထ ခေ ဝေဒနနု ပဿီ ဧဝတိ
ဝေဒနသင်္ခ တေ ဝတ္ထ ုသ္မိံ ဝေဒနနု ပဿနကရဿေဝ ဒဿနေန အသမ္မိဿတေ ဝဝတ္ထနံ ဒဿိတံ ဟေတိ။ တထ ‘‘ယသ္မိံ
သမယေ သု ခ ဝေဒန၊ န တသ္မိံ သမယေ ဒု က္ခ၊ အဒု က္ခမသု ခ ဝ ဝေဒန၊ ယသ္မိံ ဝ ပန သမယေ ဒု က္ခ၊ အဒု က္ခမသု ခ ဝ ဝေဒန၊
န တသ္မိံ သမယေ ဣတရ ဝေဒန’’တိ ဝေဒနဘဝသမညေ အဝတွ တံ တံ ဝေဒနံ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွ ဒဿနေန ဃနဝိနိဗ္ဘေဂေ ဓု ဝ
ဘဝဝိဝေကေ ဒဿိတေ ဟေတိ၊ တေန တသံ ခဏမတ္တ ဝဋ္ဌနဒဿနေန အနိစ္စတယ ၊ တတေ ဧဝ ဒု က္ခတယ၊ အနတ္တ တယ
စ ဒဿနံ ဝိဘဝိတံ ဟေတိ။ ဃနဝိနိဗ္ဘေဂဒီတိ အဒိ-သဒ္ဒေန အယမ္ပိ အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ အယဉှိ ဝေဒနယံ ဝေဒနနု ပဿီ
ဧဝ၊ န အညဓမ္မနု ပဿီ။ ကိံ ဝု တ္တံ ဟေတိ – ယထ နမ ဗလေ အမဏိသဘဝေပိ ဥဒကပု ဗ္ဗုဠကေ မဏိအကရနု ပဿီ ဟေ
တိ၊ န ဧဝံ အယံ ဌိတိရမဏီယေပိ ဝေဒယိတေ၊ ပဂေဝ ဣတရသ္မိံ မနု ညကရနု ပဿီ၊ အထ ခေ ခဏပဘင်္ဂု ရတယ၊ အဝသ
ဝတ္တိတယ ကိလေသသု စိပဂ္ဃရဏတယ စ အနိစ္စအနတ္တ အသု ဘကရနု ပဿီ၊ ဝိပရိဏမဒု က္ခတယ၊ သင်္ခ ရဒု က္ခတယ စ
ဝိသေသတေ ဒု က္ခနု ပဿီ ယေဝတိ။ ဧဝံ စိတ္တ ဓမ္မေသု ပိ ယထရဟံ ပု နဝစနေ ပယေဇနံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ ။ လေကိယ ဧဝ သမ္မသနစ
ရဿ အဓိပ္ပေတတ္တ ။ ‘‘ကေဝလံ ပနိဓ’’တိအဒိန ‘‘ဣဓ ဧတ္တ ကံ ဝေဒိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗပရိစ္ဆေဒံ ဒဿေတိ။ ‘‘ဧသ န
ယေ’’တိ ဣမိန ယထ စိတ္တံ ၊ ဓမ္မ စ အနု ပဿိတဗ္ဗ၊ တထ တနိ အနု ပဿန္တေ စိတ္တေ စိတ္တ နု ပဿီ၊ ဓမ္မေသု ဓမ္မနု ပဿီတိ ဝေ
ဒိတဗ္ဗေတိ ဣမမတ္ထံ အတိဒိသတိ။ ဒု က္ခတေတိ ဒု က္ခသဘဝတေ၊ ဒု က္ခန္တိ အနု ပဿိတဗ္ဗတိ အတ္ထေ ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧ
သေဝ နယေ။

ယေ သု ခံ ဒု က္ခတေ အဒ္ဒတိ ယေ ဘိက္ခု သု ခံ ဝေဒနံ ဝိပရိဏမဒု က္ခတယ ‘‘ဒု က္ခ’’တိ ပညစက္ခုန အဒ္ဒက္ခိ။ ဒု က္ခံ အဒ္ဒက္ခိ သ
လ္လတေတိ ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ပီဠဇနနတေ၊ အန္တေတု ဒနတေ၊ ဒု န္နီဟရဏတေ စ သလ္လတေ အဒ္ဒက္ခိ ပဿိ။ အဒု က္ခမသု ခန္တိ ဥပေက္ခ
ဝေဒနံ ။ သန္တန္တိ သု ခဒု က္ခနိ ဝိယ အနေဠရိကတယ၊ ပစ္စယဝသေန ဝူ ပသန္တသဘဝတယ စ သန္တံ ။ အနိစ္စတေတိ ဟု တွအဘဝ
တေ၊ ဥဒယဝယဝန္တတေ၊ တဝကလိကတေ၊ နိစ္စပဋိပက္ခတေ စ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိ ယေ အဒ္ဒက္ခိ။ သ ဝေ သမ္မဒ္ဒသေ ဘိက္ခု ဧကံ
သေန၊ ပရိဗျတ္တံ ဝ ဝေဒနယ သမ္မပဿနကေတိ အတ္ထေ ။

ဒု က္ခတိပီတိ သင်္ခ ရဒု က္ခတယ ဒု က္ခ ဣတိပိ။ တံ ဒု က္ခသ္မိန္တိ သဗ္ဗံ တံ ဝေဒယိတံ ဒု က္ခသ္မိံ အန္တေဂဓံ ပရိယပန္နံ ဝဒမိ သင်္ခ ရဒု က္ခ
တနတိဝတ္တ နတေ။ သု ခဒု က္ခတေပိ စတိ သု ခဒီနံ ဌိတိဝိပရိဏမဉဏသု ခတယ၊ ဝိပရိဏမဌိတိအညဏဒု က္ခတယ စ ဝု တ္တ တ္တ
တိဿေပိ စ သု ခတေ၊ တိဿေပိ စ ဒု က္ခတေ အနု ပဿိတဗ္ဗတိ အတ္ထေ ။ သတ္တ အနု ပဿန ဟေဋ္ဌ ပကသိတ ဧဝ။ သေသ
န္တိ ယထဝု တ္တံ သု ခဒိဝိဘဂတေ သေသံ သမိသနိရမိသဒိဘေဒံ ဝေဒနနု ပဿနယံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ ။

အရမ္မဏ။ပေ.။ ဘေဒနန္တိ ရူ ပဒိအရမ္မဏနနတ္တ ဿ နီလဒိတဗ္ဘေဒဿ၊ ဆန္ဒဒိအဓိပတိနနတ္တ ဿ ဟီနဒိတဗ္ဘေဒဿ၊ ဉဏဈန

ဒိသဟဇတနနတ္တ ဿ သသင်္ခ ရိကသင်္ခ ရိကသဝိတက္က ဒိတဗ္ဘေဒဿ၊ ကမဝစရဒိဘူ မိနနတ္တ ဿ ဥက္က ဋ္ဌမဇ္ဈိမဒိတဗ္ဘေဒဿ၊
ကု သလဒိကမ္မနနတ္တ ဿ ဒေဝဂတိသံ ဝတ္တ နိယတဒိတဗ္ဘေဒဿ၊ ကဏှ သု က္က ဝိပကနနတ္တ ဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယတဒိတဗ္ဘေ
ဒဿ၊ ပရိတ္တ ဘူ မကဒိကိရိယနနတ္တ ဿ တိဟေတု ကဒိတဗ္ဘေဒဿ ဝသေန အနု ပဿိတဗ္ဗန္တိ ယေဇန။ အဒိ-သဒ္ဒေန သ
ဝတ္ထုကဝတ္ထုကဒိနနတ္တ ဿ ပု ဂ္ဂလတ္တ ယသဓရဏဒိတဗ္ဘေဒဿ စ သင်္ဂ ဟေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ သလက္ခဏသမညလက္ခဏနန္တိ ဖု သနဒိ
တံ တံ လက္ခဏနဉ္စေဝ အနိစ္စတဒိသမညလက္ခဏနဉ္စ ဝသေနတိ ယေဇန။ သု ညတဓမ္မဿတိ အနတ္တ တသင်္ခ တသု ညတသ
ဘဝဿ။ ယံ ဝိဘဝေတုံ အဘိဓမ္မေ‘‘တသ္မိံ ခေ ပန သမယေ ဓမ္မ ဟေန္တိ၊ ခန္ဓ ဟေန္တီ’’တိအဒိန (ဓ. သ. ၁၂၁) သု ညတဝရ
ဒေသန ပဝတ္တ ၊ တံ ပဟီနမေဝ ပု ဗ္ဗေ ပဟီနတ္တ ၊ တသ္မ တဿ တဿ ပု န ပဟနံ န ဝတ္တ ဗ္ဗံ ။ န ဟိ ကိလေသ ပဟီယမန အရ
မ္မဏဝိဘဂေန ပဟီယန္တိ အနဂတနံ ယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇနရဟနံ ပဟတဗ္ဗတ္တ ၊ တသ္မ အဘိဇ္ဈဒီနံ ဧကတ္ထ ပဟနံ ဝတွ ဣတရတ္ထ န ဝ
တ္တ ဗ္ဗံ ဧဝတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘ကမဉ္စေတ္ထ’’တိအဒိန။ အထ ဝ မဂ္ဂစိတ္တ က္ခဏေ ဧကတ္ထ ပဟီနံ သဗ္ဗတ္ထ ပဟီနမေဝ ဟေ
တီတိ ဝိသုံ ဝိသုံ ပဟနံ န ဝတ္တ ဗ္ဗံ ။ မဂ္ဂေန ဟိ ပဟီနတိ ဝတ္တ ဗ္ဗတံ အရဟန္တိ။ တတ္ထ ပု ရိမယ စေဒနယ နနပု ဂ္ဂလပရိဟရေ၊ န
ဟိ ဧကဿ ပဟီနံ တတေ အညဿ ပဟီနံ နမ ဟေတိ။ ပစ္ဆိမယ နနစိတ္တ က္ခဏိကပရိဟရေ။ နနစိတ္တ က္ခဏေတိ ဟိ လေ
ကိယမဂ္ဂစိတ္တ က္ခဏေတိ အဓိပ္ပယေ။ ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂေ ဟိ ဣဓဓိပ္ပေတေ။ လေကိယဘဝနယ စ ကယေ ပဟီနံ န ဝေဒနဒီသု ဝိ
က္ခမ္ဘိတံ ဟေတိ။ ယဒိပိ နပ္ပဝတ္တေ ယျ၊ ပဋိပက္ခဘဝနယ သု ပ္ပဟီနတ္တ တတ္ထ သ ‘‘အဘိဇ္ဈဒေမနဿဿ အပ္ပဝတ္တီ’’တိ န ဝ
တ္တ ဗ္ဗ၊ တသ္မ ပု နပိ တပ္ပဟနံ ဝတ္တ ဗ္ဗမေဝ။ ဧကတ္ထ ပဟီနံ သေသေသု ပိ ပဟီနံ ဟေတီတိ လေကု တ္တ ရသတိပဋ္ဌနဘဝနံ ၊ လေ
ကိယဘဝနယ ဝ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဝတ္တိမတ္တံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ။ ‘‘ပဉ္စပိ ခန္ဓ ဥပဒနက္ခန္ဓ လေကေ’’တိ (ဝိဘ. ၃၆၂၊ ၃၆၄၊ ၃၆၆) ဟိ ဝိ
ဘင်္ဂေ စတူ သု ပိ ဌနေသု ဝု တ္တ န္တိ။

ဥဒ္ဒေသဝရဝဏ္ဏ နယ လီနတ္ထ ပ္ပကသန။

ကယနု ပဿန

အနပနပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၇၄. အရမ္မဏဝသေနတိ အနု ပဿိတဗ္ဗကယဒိအရမ္မဏဝသေန။ စတု ဓ ဘိန္ဒိတွတိ ဥဒ္ဒေသဝသေန စတု ဓ ဘိန္ဒိတွ။ တ

တေ စတု ဗ္ဗိဓသတိပဋ္ဌနတေ ဧကေကံ သတိပဋ္ဌနံ ဂဟေတွ ကယံ ဝိဘဇန္တေတိ ပဌသေသေ။

ကထဉ္စတိ ဧတ္ထ ကထန္တိ ပကရပု စ္ဆ၊ တေန နိဒ္ဒိသိယမနေ ကယနု ပဿနပကရေ ပု စ္ဆတိ။ စ-သဒ္ဒေ ဗျတိရေကေ၊ တေန
ဥဒ္ဒေသဝရေန အပကဋံ နိဒ္ဒေသဝရေန ဝိဘဝိယမနံ ဝိသေသံ ဇေတေတိ။ ဗဟိရကေသု ပိ ဣတေ ဧကဒေသဿ သမ္ဘဝ
တေ သဗ္ဗပ္ပကရဂ္ဂဟဏံ ကတံ ‘‘သဗ္ဗပ္ပကရကယနု ပဿနနိဗ္ဗတ္တ ကဿ’’တိ၊ တေန ယေ ဣမေ အနပနပဗ္ဗဒိဝသေန အဂ
တ စု ဒ္ဒသပ္ပကရ၊ တဒန္တေဂဓ စ အဇ္ဈတ္တ ဒိအနု ပဿနပ္ပကရ၊ တထ ကယဂတသတိသု တ္တေ (မ. နိ. ၃.၁၅၃) ဝု တ္တ ကေသဒိ
ဝဏ္ဏ သဏ္ဌ နကသိဏရမ္မဏစတု က္က ဇ္ဈနပ္ပကရ၊ လေကိယဒိပ္ပကရ စ၊ တေ သဗ္ဗေပိ အနဝသေသတေ သင်္ဂ ဏှ တိ။ ဣမေ စ
ပကရ ဣမသ္မိံယေဝ သသနေ၊ န ဣတေ ဗဟိဒ္ဓတိ ဝု တ္တံ ‘‘သဗ္ဗပ္ပကရ။ပေ.။ ပဋိသေဓနေ စ’’တိ။ တတ္ထ တထဘဝပဋိသေ
ဓနေတိ သဗ္ဗပ္ပကရကယနု ပဿနနိဗ္ဗတ္တ ကဿ ပု ဂ္ဂလဿ အညသသနဿ နိဿယဘဝပဋိသေဓနေ၊ ဧတေန ဣဓ ဘိက္ခ
ဝေတိ ဧတ္ထ ဣဓ-သဒ္ဒေ အန္တေဂဓဧဝသဒ္ဒတ္ထေ တိ ဒဿေတိ။ သန္တိ ဟိ ဧကပဒနိပိ အဝဓရဏနိ ယထ ‘‘ဝယု ဘက္ခေ’’တိ။
တေနဟ ‘‘ဣဓေဝ ဘိက္ခဝေ သမဏေ’’တိအဒိ။ ပရိပု ဏ္ဏသမဏပ္ပကရဏဓမ္မေ ဟိ သေ ပု ဂ္ဂလေ၊ ယေ သဗ္ဗပ္ပကရကယနု
ပဿနနိဗ္ဗတ္တ ကေ။ ပရပ္ပဝဒတိ ပရေသံ အညတိတ္ထိယနံ နနပ္ပကရ ဝဒ တိတ္ထယတနနိ။

အရညဒိကဿေဝ ဘဝနနု ရူ ပသေနသနတံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣမဿဟီ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ ဒု ဒ္ဒမေ ဒမထံ အနု ပဂတေ ဂေဏေ
ကူ ဋဂေဏေ။ ဒေဟနကလေ ယထ ထနေဟိ အနဝသေသတေ ခီရံ န ပဂ္ဃရတိ၊ ဧဝံ ဒေဟပဋိဗန္ဓိနီ ကူ ဋဓေနု ။ ရူ ပ-သဒ္ဒဒိ
ကေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနကအဿဒေ ရူ ပရမ္မဏဒိရသေ။ ပု ဗ္ဗေ အစိဏ္ဏ ရမ္မဏန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇတေ ပု ဗ္ဗေ၊ အနဒိမတိ ဝ သံ သရေ ပရိစိတရ
မ္မဏံ ။ နိဗန္ဓေယျတိ ဗန္ဓေယျ။ သတိယတိ သမ္မဒေဝ ကမ္မဋ္ဌနဿ သလ္လက္ခဏဝသေန ပဝတ္တ ယ သတိယ။ အရမ္မဏေတိ ကမ္မ
ဋ္ဌနရမ္မဏေ။ ဒဠှန္တိ ထိရံ ၊ ယထ သတေကရိဿ ဥပစရပ္ပနဘေဒေ သမဓိ ဣဇ္ဈတိ ၊ တထ ထမဂတံ ကတွတိ အတ္ထေ ။

ဝိသေသဓိဂမဒိဋ္ဌဓမ္မသု ခဝိဟရပဒဋ္ဌနန္တိ သဗ္ဗေသံ ဗု ဒ္ဓနံ ၊ ဧကစ္စနံ ပစ္စေကဗု ဒ္ဓနံ ၊ ဗု ဒ္ဓသဝကနဉ္စ ဝိသေသဓိဂမဿ အညေန
ကမ္မဋ္ဌနေန အဓိဂတဝိသေသနံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသု ခဝိဟရဿ ပဒဋ္ဌနဘူ တံ ။

ဝတ္ထုဝိဇ္ဇစရိယေ ဝိယ ဘဂဝ ယေဂီနံ အနု ရူ ပနိဝသဋ္ဌနု ပဒိသနတေ။ ဘိက္ခု ဒီပိသဒိသေ အရညေ ဧကကေ ဝိဟရိတွ
ပဋိပက္ခနိမ္မထနဝသေန ဣစ္ဆိတတ္ထ သဓနတေ ဖလမု တ္တ မန္တိ သမညဖလံ သန္ဓယ ဝဒတိ။ ပရက္က မဇဝယေဂ္ဂဘူ မိန္တိ ဘဝနု ဿ
ဟဇဝဿ ယေဂ္ဂကရဏဘူ မိဘူ တံ ။

အဒ္ဓနဝသေန ပဝတ္တ နံ အဿသပဿသနံ ဝသေန ဒီဃံ ဝ အဿသန္တေ၊ ဣတ္တ ရဝသေန ပဝတ္တ နံ အဿသပဿသနံ ဝ
သေန ရဿံ ဝ အဿသန္တေတိ ယေဇန။ ဧဝံ သိက္ခတေတိ အဿသပဿသနံ ဒီဃရဿတပဇနနသဗ္ဗကယပ္ပဋိသံ ဝေဒန
ဩဠရိကေဠရိကပဋိပ္ပဿမ္ဘနဝသေန ဘဝနံ သိက္ခတေ၊ တထဘူ တေ ဝ ဟု တွ တိဿေ သိက္ခ ပဝတ္တ ယတေ။ အဿသ
ပဿသနိမိတ္တေ တိ အဿသပဿသသန္နိဿယေန ဥပဋ္ဌိတပဋိဘဂနိမိတ္တေ ။ အဿသပဿသေ ပရိဂ္ဂဏှ တိ ရူ ပမု ခေန ဝိ
ပဿနံ အဘိနိဝိသန္တေ၊ ယေ ‘‘အဿသပဿသကမ္မိကေ’’တိ ဝု တ္တေ ။ ဈနင်္ဂ နိ ပရိဂ္ဂဏှ တိ အရူ ပမု ခေန ဝိပဿနံ အဘိနိဝိ
သန္တေ။ ဝတ္ထ ု နမ ကရဇကယေ စိတ္တ စေတသိကနံ ပဝတ္တိဋ္ဌနဘဝတေ။ အညေ သတ္တေ ဝ ပု ဂ္ဂလေ ဝ နတ္ထီတိ ဝိသု ဒ္ဓိဒိဋ္ဌိ ‘‘တ
ယိဒံ ဓမ္မမတ္တံ ၊ န အဟေတု ကံ ၊ နပိ ဣဿရဒိဝိသမဟေတု ကံ ၊ အထ ခေ အဝိဇ္ဇဒိဟေတု က’’န္တိ အဒ္ဓတ္တ ယေပိ ကင်္ခ ဝိတရ
ဏေန ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေ ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဘိက္ခု ရူ ပ’’န္တိအဒိန (မ. နိ. ၁.၃၆၁; ၂.၁၁၃; ၃.၈၆၊ ၈၉; ပဋိ. မ. ၁.၅၄) နယေန ကလပ
သမ္မသနဝသေန တိလက္ခဏံ အရေပေတွ။ ဥဒယဝယနု ပဿနဒိဝသေန ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တေ။ အနု က္က မေန မဂ္ဂပဋိပဋိယ။

‘‘ပရဿ ဝ အဿသပဿသကယေ’’တိ ဣဒံ သမ္မသနဝရဝသေနယံ ပဠိ ပဝတ္တ တိ ကတွ ဝု တ္တံ ၊ သမထဝသေန ပန

ပရဿ အဿသပဿသကယေ အပ္ပနနိမိတ္တ ုပ္ပတ္တိ ဧဝ နတ္ထိ။ အဋ္ဌပေတွတိ အန္တရ န္တရ န ဌပေတွ။ အပရပရံ သဉ္စရဏက
လေတိ အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓဓမ္မေသု ပိ နိရ န္တရံ ဝ ဘဝနယ ပဝတ္တ နကလေ ကထိတေ။ ဧကသ္မိံ ကလေ ပနိဒံ ဥဘယံ န လဗ္ဘတီတိ
‘‘အဇ္ဈတ္တံ ၊ ဗဟိဒ္ဓ’’တိ စ ဝု တ္တံ ဣဒံ ဓမ္မဒွယံ ဃဋိတံ ဧကသ္မိံ ကလေ ဧကတေ အရမ္မဏဘဝေန န လဗ္ဘတိ၊ ဧကဇ္ဈံ အလမ္ဗိ
တုံ န သက္က တိ အတ္ထေ ။

သမု ဒေတိ ဧတသ္မတိ သမု ဒယေ၊ သေ ဧဝ ကရဏဋ္ဌေန ဓမ္မေတိ သမု ဒယဓမ္မေ။ အဿသပဿသနံ ဥပ္ပတ္တိဟေတု ကရဇ
ကယဒိ၊ တဿ အနု ပဿနသီလေ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ၊ တံ ပန သမု ဒယဓမ္မံ ဥပမယ ဒဿေန္တေ ‘‘ယထ နမ’’တိအဒိမဟ။
တတ္ထ ဘသ္တ န္တိ ရု တ္တိံ။ ဂဂ္ဂရနဠိန္တိ ဥက္က ပနဠိံ။ တေတိ ကရဇကယဒိကေ။ ယထ အဿသပဿသကယေ ကရဇကယဒိသမ္ဗန္ဓီ
တံ နိမိတ္တ တယ၊ ဧဝံ ကရဇကယဒယေပိ အဿသပဿသကယသမ္ဗန္ဓိနေ တံ နိမိတ္တ ဘဝေနတိ ‘‘သမု ဒယဓမ္မ ကယသ္မိ’’န္တိ
ဝတ္တ ဗ္ဗတံ လဘန္တီတိ ဝု တ္တံ ‘‘သမု ဒယ။ပေ.။ ဝု စ္စတီ’’တိ။ ပကတိဝစီ ဝ ဓမ္မ-သဒ္ဒေ ‘‘ဇတိဓမ္မန’’န္တိအဒီသု (မ. နိ. ၁.၁၃၁;
၃.၃၁၀; ပဋိ. မ. ၁.၃၃) ဝိယတိ ကယဿ ပစ္စယသမဝယေ ဥပ္ပဇ္ဇနကပကတိကယနု ပဿီ ဝ ‘‘သမု ဒယဓမ္မနု ပဿီ’’တိ ဝု
တ္တေ ။ တေနဟ ‘‘ကရဇကယဉ္စ’’တိအဒိ။ ဧဝဉ္စ ကတွ ကယသ္မိန္တိ ဘု မ္မဝစနံ သု ဋ္ဌုတရံ ယု ဇ္ဇတိ။

ဝယဓမ္မနု ပဿီတိ ဧတ္ထ အဟေတု ကတ္တေ ပိ ဝိနသဿ ယေသံ ဟေတု ဓမ္မနံ အဘဝေ ယံ န ဟေတိ၊ တဒဘဝေ တဿ အ
ဘဝဿ ဟေတု ဝိယ ဝေဟရီယတီတိ ဥပစရတေ ကရဇကယဒိအဘဝေ အဿသပဿသကယဿ ဝယကရဏံ ဝု တ္
တေ။ တေနဟ ‘‘ယထ ဘသ္တ ယ’’တိအဒိ ။ အယံ တဝေတ္ထ ပဌမဝိကပ္ပဝသေန အတ္ထဝိဘဝန။ ဒု တိယဝိကပ္ပဝသေန ဥပစ
ရေန ဝိနယေဝ အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓနု ပဿန ဝိယ ဘိန္နဝတ္ထုဝိသယတယ သမု ဒယဝယဓမ္မနု ပဿနပိ ဧကကလေ န လဗ္ဘတီတိ အဟ ‘‘ကလေန
သမု ဒယံ ကလေန ဝယံ အနု ပဿန္တေ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ကယေ’’တိ ဧဝ-သဒ္ဒေ လု တ္တ နိဒ္ဒိဋ္ဌေတိ ‘‘ကယေဝ အတ္ထီ’’တိ ဝတွ
အဝဓရဏေန နိဝတ္တိတံ ဒဿေန္တေ ‘‘န သတ္တေ ’’တိအဒိမဟ။ တဿတ္ထေ – ယေ ရူ ပဒီသု သတ္တ ဝိသတ္တ တယ၊ ပရေသဉ္စ
သဇ္ဇပနဋ္ဌေန၊ သတွဂု ဏယေဂတေ ဝ ‘‘သတ္တေ ’’တိ ပရေဟိ ပရိကပ္ပိတေ၊ တဿ သတ္တ နိကယဿ ပူ ရဏတေ စ စဝနု ပပ
ဇ္ဇနဓမ္မတယ ဂလနတေ စ ‘‘ပု ဂ္ဂလေ’’တိ၊ ထီယတိ သံ ဟညတိ ဧတ္ထ ဂဗ္ဘေတိ ‘‘ဣတ္ထီ’’တိ၊ ပု ရိ ပု ရေ ဘဂေ သေတိ ပဝတ္တ
တီတိ ‘‘ပု ရိသေ’’တိ၊ အဟိတေ အဟံ မနေ ဧတ္ထတိ ‘‘အတ္တ ’’တိ၊ အတ္တ နေ သန္တကဘဝေန ‘‘အတ္တ နိယ’’န္တိ၊ ပရေ န ဟေ
တီတိ ကတွ ‘‘အဟ’’န္တိ၊ မမ သန္တကန္တိ ကတွ ‘‘မမ’’တိ၊ ဝု တ္တ ပ္ပကရဝိနိမု တ္တေ အညေတိ ကတွ ‘‘ကေစီ’’တိ၊ တဿ သန္တ
ကဘဝေန ‘‘ကဿစီ’’တိ၊ ဝိကပ္ပေတဗ္ဗေ ကေစိ နတ္ထိ၊ ကေဝလံ ‘‘ကယေ ဧဝ အတ္ထီ’’တိ။ ဒသဟိပိ ပဒေဟိ အတ္တ တ္တ နိယ
သု ညတမေဝ ကယဿ ဝိဘဝေတိ။ ဧဝန္တိ ‘‘ကယေဝ အတ္ထီ’’တိအဒိန ဝု တ္တ ပ္ပကရေန။

ဉဏပမဏတ္ထ ယတိ ကယနု ပဿနဉဏံ ပရံ ပမဏံ ပပနတ္ထယ။ သတိပမဏတ္ထယတိ ကယပရိဂ္ဂဟိကံ သတိံ ပဝတ္တ နသတိံ
ပရံ ပမဏံ ပပနတ္ထ ယ။ ဣမဿ ဟိ ဝု တ္တ နယေန ‘‘အတ္ထိ ကယေ’’တိ အပရပရု ပ္ပတ္တိဝသေန ပစ္စုပဋ္ဌိတ သတိ ဘိယျေသေ
မတ္တ ယ တတ္ထ ဉဏဿ၊ သတိယ စ ပရိဗြူဟနယ ဟေတိ။ တေနဟ ‘‘သတိသမ္ပဇညနံ ဝု ဍ္ဎတ္ထယ’’တိ။ ဣမိဿ ဘဝနယ
တဏှ ဒိဋ္ဌိဂ္ဂဟနံ ဥဇု ပဋိပက္ခတ္တ ဝု တ္တံ ‘‘တဏှ ။ပေ.။ ဝိဟရတီ’’တိ။ တထဘူ တေ စ လေကေ ကိဉ္စိပိ ‘‘အဟ’’န္တိ ဝ ‘‘မမ’’န္တိ
ဝ ဂဟေတဗ္ဗံ န ပဿတိ၊ ကု တေ ဂဏှေ ယျတိ အဟ ‘‘န စ ကိဉ္စီ’’တိအဒိ။ ဧဝမ္ပီတိ ဧတ္ထ ပိ-သဒ္ဒေ ဟေဋ္ဌ နိဒ္ဒိဋ္ဌဿ တဒိ
သဿ အတ္ထ ဿ အဘဝတေ အဝု တ္တ သမု စ္စယတ္ထေ တိ ဒဿေန္တေ ‘‘ဥပရိ အတ္ထံ ဥပဒယ’’တိ အဟ ယထ ‘‘အန္တမသေ တိ
ရ စ္ဆနဂတယပိ၊ အယမ္ပိ ပရဇိကေ ဟေတီ’’တိ။ (ပရ. ၄၂) ဧဝန္တိ ပန နိဒ္ဒိဋ္ဌကရဿ ပစ္စမသနံ နိဂမနဝသေန ကတန္တိ အဟ
‘‘ဣမိန ပန။ပေ.။ ဒဿေတီ’’တိ။

ပု ဗ္ဗဘဂသတိပဋ္ဌနဿ ဣဓ အဓိပ္ပေတတ္တ ဝု တ္တံ ‘‘သတိ ဒု က္ခသစ္စ’’န္တိ။ သ ပန သတိ ယသ္မိံ အတ္တ ဘဝေ၊ တဿ သမု ဋ္ဌပိက
တဏှ ၊ တဿပိ သမု ဋ္ဌပိက ဧဝ နမ ဟေတိ တဒဘဝေ အဘဝတေတိ အဟ ‘‘တဿ သမု ဋ္ဌပိက ပု ရိမတဏှ ’’တိ၊ ယထ
‘‘သင်္ခ ရပစ္စယ’’တိ (မ. နိ. ၃.၁၂၆; ဥဒ. ၁; ဝိဘ. ၄၈၄)။ တံ ဝိညဏဗီဇတံ သန္တတိ သမ္ဘူတေ သဗ္ဗေပိ လေကိယေ ဝိညဏပ္ပ
ဗန္ဓေ ‘‘သင်္ခ ရပစ္စယ ဝိညဏံ ’’ တွေဝ ဝု စ္စတိ သု တ္တ န္တနယေန။ အပ္ပဝတ္တီတိ အပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တံ ၊ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိယ နိမိတ္တ ဘူ တေ
တိ အတ္ထေ ။ န ပဝတ္တ တိ ဧတ္ထတိ ဝ အပ္ပဝတ္တိ။ ‘‘ဒု က္ခပရိဇနနေ’’တိအဒိ ဧကန္တတေ စတု ကိစ္စသဓနဝသေနေဝ အရိယမဂ္
ဂဿ ပဝတ္တီတိ ဒဿေတုံ ဝု တ္တံ ။ အဝု တ္တ သိဒ္ဓေ ဟိ တဿ ဘဝနပဋိဝေဓေ။ စတု သစ္စဝသေနတိ စတု သစ္စကမ္မဋ္ဌနဝသေန။
ဥဿက္ကိတွတိ ဝိသု ဒ္ဓိပရမ္ပရယ အရု ဟိတွ၊ ဘဝနံ ဥပရိ နေတွတိ အတ္ထေ ။ နိယျနမု ခန္တိ ဝဋ္ဋဒု က္ခတေ နိဿရဏူ ပယေ။

အနပနပဗ္ဗဝဏ္ဏန နိဋ္ဌိတ။

ဣရိယပထပဗ္ဗဝဏ္ဏ န
၃၇၅. ဣရိယပထဝသေနတိ ဣရိယနံ ဣရိယ၊ ကိရိယ၊ ဣဓ ပန ကယိကပယေဂေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ဣရိယနံ ပထေ ပဝတ္တိမ
ဂ္ဂေတိ ဣရိယပထေ၊ ဂမနဒိဝသေန ပဝတ္တ သရီရဝတ္ထ။ ဂစ္ဆန္တေ ဝ ဟိ သတ္တေ ကယေန ကတဗ္ဗကိရိယံ ကရေတိ ဌိတေ ဝ
နိသိန္နေ ဝ နိပန္နေ ဝတိ၊ တေသံ ဣရိယပထနံ ဝသေန၊ ဣရိယပထဝိဘဂေနတိ အတ္ထေ ။ ပု န စပရ န္တိ ပု န စ အပရံ ၊ ယထဝု
တ္တ အနပနကမ္မဋ္ဌနတေ ဘိယျေပိ အညံ ကယနု ပဿနကမ္မဋ္ဌနံ ကထေမိ၊ သု ဏထတိ ဝ အဓိပ္ပယေ ။ ‘‘ဂစ္ဆန္တေ ဝ’’တိအဒိ ဂ
မနဒိမတ္တ ဇနနဿ၊ ဂမနဒိဂတဝိသေသဇနနဿ စ သဓရဏဝစနံ ၊ တတ္ထ ဂမနဒိမတ္တ ဇနနံ န ဣဓ နဓိပ္ပေတံ ၊ ဂမနဒိဂတ
ဝိသေသဇနနံ ပန အဓိပ္ပေတန္တိ တံ ဝိဘဇိတွ ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ ကမ’’န္တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ သတ္တ ူပလဒ္ဓိန္တိ ‘‘သတ္တေ အတ္ထီ’’တိ ဥပ
လဒ္ဓိံ သတ္တ ဂ္ဂဟံ ။ န ပဇဟတိ န ပရိစ္စဇတိ ‘‘အဟံ ဂစ္ဆမိ၊ မမ ဂမန’’န္တိ ဂဟသဗ္ဘဝတေ။ တတေ ဧဝ အတ္တ သညံ ‘‘အတ္ထိ အ
တ္တ ကရကေ ဝေဒကေ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တံ ဝိပရီတသညံ န ဥဂ္ဃဋေတိ နပနေတိ အပ္ပဋိပက္ခဘဝတေ၊ အနနု ဗြူဟနတေ ဝ။ ဧဝံ
ဘူ တဿ စဿ ကု တေ ကမ္မဋ္ဌနဒိဘဝေတိ အဟ ‘‘ကမ္မဋ္ဌနံ ဝ သတိပဋ္ဌနဘဝန ဝ န ဟေတီ’’တိ။ ‘‘ဣမဿ ပန’’တိအဒိ
သု က္က ပက္ခေ၊ တဿ ဝု တ္တ ဝိပရိယယေန အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ တမေဝ ဟိ အတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘ဣဒဉှီ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။

တတ္ထ ကေ ဂစ္ဆတီတိ သဓနံ ၊ ကိရိယဉ္စ အဝိနိဗ္ဘုတ္တံ ကတွ ဂမနကိရိယယ ကတ္တ ုပု စ္ဆ၊ သ ကတ္တ ုဘဝဝိသိဋ္ဌအတ္တ ပဋိက္ခေပတ္ထ
ဓမ္မမတ္တ ဿေဝ ဂမနသိဒ္ဓိဒဿနတေ။ ကဿ ဂမနန္တိ တမေဝတ္ထံ ပရိယယန္တရေန ဝဒတိ သဓနံ ၊ ကိရိယဉ္စ ဝိနိဗ္ဘုတ္တံ ကတွ ဂ
မနကိရိယယ အကတ္တ ုသမ္ဗန္ဓီဘဝဝိဘဝနတေ။ ပဋိက္ခေပတ္ထဉှိ အန္တေနီတံ ကတွ ဥဘယတ္ထံ ကိံ-သဒ္ဒေ ပဝတ္တေ ။ ကိံ ကရဏ
တိ ပန ပဋိက္ခိတ္တ ကတ္တ ုကယ ဂမနကိရိယယ အဝိပရီတကရဏပု စ္ဆ။ ဣဒဉှိ ဂမနံ နမ အတ္တ မနသ သံ ယု ဇ္ဇတိ၊ မနေ ဣန္ဒြိ
ယေဟိ၊ ဣန္ဒြိယနိ အတ္တေ ဟီတိ ဧဝမဒိ မိစ္ဆကရဏဝိနိမု တ္တ အနု ရူ ပပစ္စယဟေတု ကေ ဓမ္မနံ ပဝတ္တိအကရဝိသေသေ။ တေန
ဟ ‘‘တတ္ထ’’တိအဒိ။

န ကေစိ သတ္တေ ဝ ပု ဂ္ဂလေ ဝ ဂစ္ဆတိ ဓမ္မမတ္တ ဿေဝ ဂမနသိဒ္ဓိတေ၊ တဗ္ဗိနိမု တ္တ ဿ စ ကဿစိ အဘဝတေ။ ဣဒနိ ဓမ္မမ
တ္တ ဿေဝ ဂမနသိဒ္ဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေန’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ တတ္ထ စိတ္တ ကိရိယ စ သ၊ ဝယေဓတု ယ ဝိ
ပ္ဖရေ ဝိပ္ဖန္ဒနဉ္စတိ စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေ၊ တေန။ ဧတ္ထ စ စိတ္တ ကိရိယဂ္ဂဟဏေန အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓဝယေဓတု ဝိပ္ဖရံ နိဝ
တ္တေ တိ၊ ဝယေဓတု ဝိပ္ဖရဂ္ဂဟဏေန စေတနဝစီဝိညတ္တိဘေဒံ စိတ္တ ကိရိယံ နိဝတ္တေ တိ၊ ဥဘယေန ပန ကယဝိညတ္တိံ ဝိဘဝေ
တိ။ ‘‘ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝတွ ယထ ပဝတ္တ မနေ ကယေ ‘‘ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝေဟရေ ဟေတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တသ္မ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။
တန္တိ ဂန္တုကမတဝသေန ပဝတ္တ စိတ္တံ ။ ဝယံ ဇနေတီတိ ဝယေဓတု အဓိကံ ရူ ပကလပံ ဥပ္ပဒေတိ၊ အဓိကတ စေတ္ထ သမတ္ထိယ
တေ၊ န ပမဏတေ။ ဂမနစိတ္တ သမု ဋ္ဌိတံ သဟဇတရူ ပကယဿ ထမ္ဘနသန္ဓရဏစလနနံ ပစ္စယဘူ တေန အကရဝိသေသေန
ပဝတ္တ မနံ ဝယေဓတုံ သန္ဓယဟ ‘‘ဝယေ ဝိညတ္တိံ ဇနေတီ’’တိ။ အဓိပ္ပယသဟဘဝီ ဟိ ဝိကရေ ဝိညတ္တိ။ ယထဝု တ္တ အဓိက
ဘဝေနေဝ စ ဝယေဂဟဏံ ၊ န ဝယေဓတု ယ ဧဝ ဇနကဘဝတေ၊ အညထ ဝိညတ္တိယ ဥပဒယရူ ပဘဝေ ဒု ရု ပပဒေ သိယ။
ပု ရတေ အဘိနီဟရေ ပု ရတေဘဂေန ကယဿ ပဝတ္တ နံ ၊ ယေ ‘‘အဘိက္က မေ’’တိ ဝု စ္စတိ။

‘‘ဧသေဝ နယေ’’တိ အတိဒေသေန သင်္ခေ ပတေ ဝတွ တမတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘တတြပိ ဟီ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ ကေဋိတေ ပဋ္ဌယတိ
ဟေဋ္ဌိမကေဋိတေ ပဋ္ဌယ ပဒတလတေ ပဋ္ဌယ။ ဥဿိတဘဝေတိ ဥဗ္ဗိဒ္ဓဘဝေ။

ဧဝံ ပဇနတေတိ ဧဝံ စိတ္တ ကိရိယဝယေဓတု ဝိပ္ဖရေနေဝ ဂမနဒိ ဟေတီတိ ပဇနတေ။ တဿ ဧဝံ ပဇနနယ နိစ္ဆယဂမနတ္ထံ
‘‘ဧဝံ ဟေတီ’’တိ ဝိစရဏ ဝု စ္စတိ လေကေ ယထဘူ တံ အဇနန္တေဟိ မိစ္ဆဘိနိဝေသဝသေန၊ လေကဝေဟရဝသေန ဝ။ အ
တ္ထိ ပနတိ အတ္တ နေ ဧဝံ ဝီမံ သနဝသေန ပု စ္ဆဝစနံ ။ နတ္ထီတိ နိစ္ဆယဝသေန သတ္တ ဿ ပဋိက္ခေပဝစနံ ။ ‘‘ယထ ပန’’တိအဒိ
တဿေဝ အတ္ထဿ ဥပမယ ဝိဘဝနံ ၊ တံ သု ဝိညေယျမေဝ။

နဝ မလု တဝေဂေနတိ ယထ အစေတန နဝ ဝတဝေဂေန ဒေသန္တရံ ယတိ၊ ယထ စ အစေတနေ တေဇနံ ကဏ္ဍေ ဇိယဝေ
ဂေန ဒေသန္တရံ ယတိ၊ တထ အစေတနေ ကယေ ဝတဟတေ ယထဝု တ္တ ဝယု န နီတေ ဒေသန္တရံ ယတီတိ ဧဝံ ဥပမသံ သန္ဒ
နံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သစေ ပန ကေစိ ဝဒေယျ ‘‘ယထ နဝတေဇနနံ ပေလ္လကဿ ပု ရိသဿ ဝသေန ဒေသန္တရဂမနံ ၊ ဧဝံ က
ယဿပီ’’တိ၊ ဟေတု ၊ ဧဝံ ဣစ္ဆိတေ ဝယမတ္ထေ ယထ ဟိ နဝတေဇနနံ သံ ဟတလက္ခဏဿေဝ ပု ရိသဿ ဝသေန ဂမနံ ၊
န အသံ ဟတလက္ခဏဿ၊ ဧဝံ ကယဿပီတိ။ က နေ ဟနိ၊ ဘိယျေပိ ဓမ္မမတ္တ တဝ ပတိဋ္ဌံ လဘတိ၊ န ပု ရိသဝဒေ။ တေန
ဟ ‘‘ယန္တသု တ္တ ဝသေန’’တိအဒိ။

တတ္ထ ပယု တ္တ န္တိ ဟေဋ္ဌ ဝု တ္တ နယေန ဂမနဒိကိရိယဝသေန ပစ္စယေဟိ ပယေဇိတံ ။ ဌတီတိ တိဋ္ဌတိ။ ဧတ္ထတိ ဣမသ္မိံ လေ
ကေ။ ဝိန ဟေတု ပစ္စယေတိ ဂန္တုကမတစိတ္တ တံ သမု ဋ္ဌနဝယေဓတု အဒိဟေတု ပစ္စယေဟိ ဝိန။ တိဋ္ဌေတိ တိဋ္ဌေယျ။ ဝဇေတိ
ဝဇေယျ ဂစ္ဆေယျ ကေ နမတိ သမ္ဗန္ဓေ။ ပဋိက္ခေပတ္ထေ စေတ္ထ ကိံ-သဒ္ဒေတိ ဟေတု ပစ္စယဝိရဟေန ဌနဂမနပဋိက္ခေပမု ခေန
သဗ္ဗယပိ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိယ ပစ္စယဓီနဝု တ္တိတဝိဘဝနေန အတ္တ သု ညတ ဝိယ အနိစ္စဒု က္ခတပိ ဝိဘဝိတတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။

ပဏိဟိတေတိ ယထ ယထ ပစ္စယေဟိ ပကရေဟိ နိဟိတေ ဌပိတေ။ သဗ္ဗသင်္ဂ ဟိကဝစနန္တိ သဗ္ဗေသမ္ပိ စတု န္နံ ဣရိယပထ
နံ ဧကဇ္ဈံ သင်္ဂ ဏှ နဝစနံ ၊ ပု ဗ္ဗေ ဝိသုံ ဝိသုံ ဣရိယပထနံ ဝု တ္တ တ္တ ဣဒံ နေသံ ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွ ဝစနန္တိ အတ္ထေ ။ ပု ရိမနယေ ဝ
ဣရိယပထပ္ပဓနေ ဝု တ္တေ တိ တတ္ထ ကယေ အပ္ပဓနေ အနု နိပ္ဖဒီတိ ဣဓ ကယံ ပဓနံ ၊ အပဓနဉ္စ ဣရိယပထံ အနု နိပ္ဖဒိံ ကတွ
ဒဿေတုံ ဒု တိယနယေ ဝု တ္တေ တိ ဧဝမ္ပေတ္ထ ဒွိန္နံ နယနံ ဝိသေသေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ဌိတေတိ ပဝတ္တေ ။
ဣရိယပထပရိဂ္ဂဏှ နမ္ပိ ဣရိယပထဝတေ ကယဿေဝ ပရိဂ္ဂဏှ နံ တဿ အဝတ္ထဝိသေသဘဝတေတိ ဝု တ္တံ ‘‘ဣရိယပထ
ပရိဂ္ဂဏှ နေန ကယေ ကယနု ပဿီ ဝိဟရတီ’’တိ။ တေနေဝေတ္ထ ရူ ပက္ခန္ဓဝသေနေဝ သမု ဒယဒယေ ဥဒ္ဓဋ။ ဧသ နယေ
သေသဝရေသု ပိ။ အဒိနတိ ဧတ္ထ အဒိ-သဒ္ဒေန ယထ ‘‘တဏှ သမု ဒယ ကမ္မသမု ဒယ အဟရသမု ဒယ’’တိ နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏံ
ပဿန္တေပိ ရူ ပက္ခန္ဓဿ ဥဒယံ ပဿတီတိ ဣမေ စတ္တ ရေ အကရ သင်္ဂ ယှ န္တိ၊ ဧဝံ ‘‘အဝိဇ္ဇနိရေဓ’’တိ အဒယေပိ ပဉ္စ အက
ရ သင်္ဂ ဟိတတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။ သေသံ ဝု တ္တ နယမေဝ။

ဣရိယပထပဗ္ဗဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

စတု သမ္ပဇညပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၇၆. စတု သမ္ပဇညဝသေနတိ သမန္တတေ ပကရေဟိ၊ ပကဋ္ဌံ ဝ သဝိသေသံ ဇနတီတိ သမ္ပဇနေ၊ သမ္ပဇနဿ ဘဝေ သမ္ပဇ
ညံ ၊ တထပဝတ္တံ ဉဏံ ၊ ဟတ္ထ ဝိကရဒိဘေဒဘိန္နတ္တ စတ္တ ရိ သမ္ပဇညနိ သမဟဋနိ စတု သမ္ပဇညံ ၊ တဿ ဝသေန။ ‘‘အဘိက္က
န္တေ’’တိအဒီနိ သမညဖလေ (ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၂၁၄; ဒီ. နိ. ဋီ. ၁.၂၁၄ ဝကျခန္ဓေပိ) ဝဏ္ဏိတနိ၊ န ပု န ဝဏ္ဏေ တဗ္ဗနိ၊ တသ္မ တံ တံ
သံ ဝဏ္ဏ နယ လီနတ္ထပ္ပကသနပိ တတ္ထ ဝိဟိတနယေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗ။ ‘‘အဘိက္က န္တေ ပဋိက္က န္တေ သမ္ပဇနကရီ ဟေတီ’’တိအဒိ
ဝစနတေ အဘိက္ကမဒိဂတစတု သမ္ပဇညပရိဂ္ဂဏှ နေန ရူ ပကယဿေဝေတ္ထ သမု ဒယဓမ္မနု ပဿိတဒိ အဓိပ္ပေတေတိ အဟ
‘‘ရူ ပက္ခန္ဓဿေဝ သမု ဒယေ စ ဝယေ စ နီဟရိတဗ္ဗေ’’တိ။ ရူ ပဓမ္မနံ ယေဝ ဟိ ပဝတ္တိအကရဝိသေသ အဘိက္က မဒယေတိ။
သေသံ ဝု တ္တ နယမေဝ။

စတု သမ္ပဇညပဗ္ဗဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

ပဋိက္က ူလမနသိကရပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၇၇. ပဋိက္က ူလမနသိကရဝသေနတိ ဇိဂု စ္ဆနီယတယ ပဋိကူ လမေဝ ပဋိက္က ူလံ ၊ ယေ ပဋိက္က ူလသဘဝေ ပဋိက္က ူလကရေ၊
တဿ မနသိ ကရဏဝသေန။ အန္တရေနပိ ဟိ ဘဝဝစိနံ သဒ္ဒံ ဘဝတ္ထေ ဝိညယတိ ယထ ‘‘ပဋဿ သု က္က ’’န္တိ။ ယသ္မ ဝိသု ဒ္ဓိ
မဂ္ဂေ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ၁.၁၈၂) ဝု တ္တံ ၊ တသ္မ တတ္ထ၊ တံ သံ ဝဏ္ဏနယဉ္စ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ဋီ. ၁.၁၈၂ အဒယေ) ဝု တ္တ နယေန ‘‘ဣမမေဝ
ကယ’’န္တိ အဒီနမတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

ဝတ္ထဒီဟိ ပသိဗ္ဗကကရေန ဗန္ဓိတွ ကတံ အဝဋနံ ပု တေဠိ။ နနကရ ဧကသ္မိံ ဌနေ သမ္မိဿတိ ဧတ္တ ဝတ နနဝဏ္ဏ နံ ကေသဒီန
ဉ္စ ဥပမေယျတ။ ဝိဘူ တကလေတိ ပဏ္ဏ တ္တိံ သမတိက္က မိတွ ကေသဒီနံ အသု ဘကရဿ ဥပဋ္ဌိတကလေ။ ဣတိ-သဒ္ဒဿ
အကရတ္ထတံ ဒဿေန္တေ ‘‘ဧဝ’’န္တိ ဝတွ တံ အကရံ သရူ ပတေ ဒဿေန္တေ ‘‘ကေသဒိပရိဂ္ဂဏှ နေန’’တိအဒိမဟ။ ကေသဒိ
သညိတနဉှိ အသု စိဘဝနံ ပရမဒု ဂ္ဂန္ဓဇေဂု စ္ဆပဋိက္က ူလကရဿ သမု ဒယတေ အနု ပဿန ဣဓ ကယနု ပဿနတိ။ သေသံ ဝု
တ္တ နယမေဝ။

ပဋိက္က ူလမနသိကရပဗ္ဗဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

ဓတု မနသိကရပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၇၈. ဓတု မနသိကရဝသေနတိ ပထဝီဓတု အဒိက စတဿေ ဓတု ယေ အရ ဗ္ဘ ပဝတ္တ ဘဝနမနသိကရဝသေန၊ စတု ဓတု ဝ
ဝတ္ထနဝသေနတိ အတ္ထေ ။ ဓတု မနသိကရေ၊ ဓတု ကမ္မဋ္ဌနံ ၊ စတု ဓတု ဝဝတ္ထနန္တိ ဟိ အတ္ထတေ ဧကံ ။ ဂေဃတကေတိ ဇီဝိက
တ္ထ ယ ဂု န္နံ ဃတကေ။ အန္တေဝသိကေတိ ကမ္မကရဏဝသေန တဿ သမီပဝသီ တံ နိဿယ ဇီဝနကေ ။ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွ တိ ဧ
ကသ္မိံ ဌနေ အညမညံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွ ။ မဟပထနံ ဝေမဇ္ဈဋ္ဌနသင်္ခ တေတိ စတု န္နံ မဟပထနံ တယ ဧဝ ဝိနိဝိဇ္ဈနဋ္ဌနတယ ဝေမဇ္ဈ
သင်္ခ တေ။ ယသ္မ တေ စတ္တ ရေ မဟပထ စတူ ဟိ ဒိသဟိ အဂန္တွ တတ္ထ သမေဟိတ ဝိယ ဟေန္တိ၊ တသ္မ တံ ဌနံ စတု မဟပ
ထံ ၊ တသ္မိံ စတု မဟပထေ။ ဌိတ-သဒ္ဒေ ‘‘ဌိတေ ဝ’’တိအဒီသု (ဒီ. နိ. ၁.၂၆၃; အ. နိ. ၅.၂၈) ဌနသင်္ခ တဣရိယပထသမင်္ဂိ
တယ၊ ဌ-သဒ္ဒဿ ဝ ဂတိနိဝတ္တိအတ္ထတယ အညတ္ထ ဌပေတွ ဂမနံ သေသဣရိယပထသမင်္ဂိတယ ဗေဓကေ၊ ဣဓ ပန
ယထ တထ ရူ ပကယဿ ပဝတ္တိအကရဗေဓကေ အဓိပ္ပေတေတိ အဟ ‘‘စတု န္နံ ဣရိယပထနံ ယေန ကေနစိ အကရေန
ဌိတတ္တ ယထ ဌိတ’’န္တိ။ တတ္ထ အကရေနတိ ဌနဒိန ရူ ပကယဿ ပဝတ္တိအကရေန။ ဌနဒယေ ဟိ ဣရိယပထသင်္ခ တယ
ကိရိယယ ပထေ ပဝတ္တိမဂ္ဂေတိ ‘‘ဣရိယပထေ’’တိ ဝု စ္စန္တီတိ ဝု တ္တေ ဝယမတ္ထေ ။ ယထဌိတန္တိ ယထပဝတ္တံ ၊ ယထဝု တ္တံ ဌန
မေဝေတ္ထ ပဏိဓနန္တိ အဓိပ္ပေတန္တိ အဟ ‘‘ယထ ဌိတတ္တ စ ယထပဏိဟိတ’’န္တိ။ ‘‘ဌိတ’’န္တိ ဝ ကယဿ ဌနသင်္ခ တဣရိယပ
ထသမယေဂပရိဒီပနံ ၊ ‘‘ပဏိဟိတ’’န္တိ တဒညဣရိယပထသမယေဂပရိဒီပနံ ။ ‘‘ဌိတ’’န္တိ ဝ ကယသင်္ခ တနံ ရူ ပဓမ္မနံ တသ္မိံ
တသ္မိံ ခဏေ သကိစ္စဝသေန အဝဋ္ဌနပရိဒီပနံ ၊ ပဏိဟိတန္တိ ပစ္စယဝသေန တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟိ ပကရတေ နိဟိတံ ပ
ဏိဟိတန္တိ ဧဝမ္ပေတ္ထ အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ပစ္စဝေက္ခတီတိ ပတိ ပတိ အဝေက္ခတိ၊ ဉဏစက္ခုန ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွ ဝိသုံ ဝိသုံ ပဿ
တိ။
ဣဒနိ ဝု တ္တ မေဝတ္ထံ ဘဝတ္ထ ဝိဘဝနဝသေန ဒဿေတုံ ‘‘ယထ ဂေဃတကဿ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ တတ္ထ ပေသေန္တဿတိ မံ သူ
ပစယပရိဗြူဟနယ ကု ဏ္ဍကဘတ္တ ကပ္ပသဋ္ဌိအဒီဟိ သံ ဝဍ္ဎေန္တဿ။ ဝဓိတံ မတန္တိ ဟိံသိတံ ဟု တွ မတံ ။ မတန္တိ စ မတမတ္တံ ။
တေနေဝဟ ‘‘တဝဒေဝ’’တိ။ ဂဝီတိ သည န အန္တရဓယတီတိ ယနိ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂ နိ ယထသန္နိဝိဋ္ဌနိ ဥပဒယ ဂဝီသမည မတမ
တ္တ ယပိ ဂဝိယ တေသံ တံ သန္နိဝေသဿ အဝိနဋ္ဌတ္တ ။ ဝိလီယန္တိ ဘိဇ္ဇန္တိ ဝိဘု ဇ္ဇန္တီတိ ဗီလ၊ ဘဂ ဝ-ကရဿ ဗ-ကရံ ၊ ဣက
ရဿ စ ဤကရံ ကတွ။ ဗီလသေတိ ဗီလံ ဗီလံ ကတွ။ ဝိဘဇိတွတိ အဋ္ဌိသင်္ဃ တတေ မံ သံ ဝိဝေစေတွ၊ တတေ ဝ ဝိဝေစိ
တံ မံ သံ ဘဂသေ ကတွ။ တေနေဝဟ ‘‘မံ သသည ပဝတ္တ တီ’’တိ။ ပဗ္ဗဇိတဿပိ အပရိဂ္ဂဟိတကမ္မဋ္ဌနဿ။ ဃနဝိနိဗ္ဘေဂန္တိ
သန္တတိ သမူ ဟကိစ္စဃနနံ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇနံ ဝိဝေစနံ ။ ဓတု သေ ပစ္စဝေက္ခတေတိ ဃနဝိနိဗ္ဘေဂကရဏေန ဓတုံ ဓတုံ ပထဝီအဒိဓတုံ
ဝိသုံ ဝိသုံ ကတွ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ။ သတ္တ သညတိ အတ္တ နု ဒိဋ္ဌိဝသေန ပဝတ္တ သတ္တ သညတိ ဝဒန္တိ၊ ဝေဟရဝသေန ပဝတ္တ
သတ္တ သညယပိ တဒ အန္တရဓနံ ယု တ္တ မေဝ ယထဝတေ ဃနဝိနိဗ္ဘေဂဿ သမ္ပဒနတေ။ ဧဝဉှိ သတိ ယထဝု တ္တ ဩပမ္မတ္ထေ န
ဥပမေယျတ္ထေ အညဒတ္ထု သံ သန္ဒတိ သမေတိ။ တေနေဝဟ ‘‘ဓတု ဝသေနေဝ စိတ္တံ သန္တိဋ္ဌတီ’’တိ။ ဒက္ခေတိ ဆေကေ တံ
တံ သမညယ ကု သလေ ‘‘ယထဇတေ သူ နသ္မိံ နင်္ဂု ဋ္ဌခု ရဝိသဏဒိဝန္တေ အဋ္ဌိမံ သဒိအဝယဝသမု ဒယေ အဝိဘတ္တေ ဂဝီသမ
ည၊ န ဝိဘတ္တေ ။ ဝိဘတ္တေ ပန အဋ္ဌိမံ သဒိအဝယဝသမည’’တိ ဇနနတေ။ စတု မဟပထေ ဝိယ စတု ဣရိယပထေတိ ဂဝိယ
ဌိတစတု မဟပထေ ဝိယ ကယဿ ပဝတ္တိမဂ္ဂဘူ တေ စတု ဗ္ဗိဓေ ဣရိယပထေ ယသ္မ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ၁.၃၀၅) ဝိတ္ထရိ
တ၊ တသ္မ တတ္ထ၊ တံ သံ ဝဏ္ဏနယဉ္စ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ဋီ. ၁.၃၀၆) ဝု တ္တ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗေ။ သေသံ ဝု တ္တ နယမေဝ။

ဓတု မနသိကရပဗ္ဗဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

နဝသိဝထိကပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၇၉. သိဝထိကယ အပဝိဒ္ဓဥဒ္ဓုမတကဒိပဋိသံ ယု တ္တ နံ ဩဓိသေ ပဝတ္တ နံ ကထနံ ၊ တဒဘိဓေယျနဉ္စ ဥဒ္ဓုမတကဒိအသု ဘ

ဘဂနံ သိဝထိကပဗ္ဗနီတိ သင်္ဂီတိကရေဟိ ဂဟိတသမည ။ တေနဟ ‘‘သိဝထိကပဗ္ဗေဟိ ဝိဘဇိတု ’’န္တိ။ မရိတွ ဧကဟတိ
က္က န္တံ ဧကဟမတံ ။ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယဒနတိ ဇီဝိတက္ခယတေ ဥပရိ မရဏတေ ပရံ ။ သမု ဂ္ဂတေနတိ သမု ဋ္ဌိတေန။ ဥဒ္ဓုမတတ္တ
တိ ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ ဓု မတတ္တ သူ နတ္တ ။ သေတရတ္တေ ဟိ ဝိပရိဘိန္နံ ဝိမိဿိတံ နီလံ ဝိနီလံ ၊ ပု ရိမဝဏ္ဏ ဝိပရိဏမဘူ တံ ဝ နီလံ ဝိနီလံ ။ ဝိ
နီလမေဝ ဝိနီလကန္တိ က-ကရေန ပဒဝဍ္ဎနံ အနတ္ထန္တရတေ ယထ ‘‘ပီတကံ လေဟိတက’’န္တိ (ဓ. သ. ၆၁၆)။ ပဋိက္က ူလတ္တ
တိ ဇိဂု စ္ဆနီယတ္တ ။ ကု စ္ဆိတံ ဝိနီလန္တိ ဝိနီလကန္တိ ကု စ္ဆနတ္ထေ ဝ အယံ က-ကရေတိ ဒဿေတုံ ဝု တ္တံ ယထ ‘‘ပပကေ ကိတ္တိသ
ဒ္ဒေ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတီ’’တိ။ (ဒီ. နိ. ၃.၃၁၆; အ. နိ. ၅.၂၁၃; မဟဝ. ၂၈၅) ပရိဘိန္နဋ္ဌနေဟိ ကကကင်္က ဒီဟိ။ ဝိဿန္ဒမနပု ဗ္ဗန္တိ
ဝိဿဝန္တပု ဗ္ဗံ ၊ တဟံ တဟံ ပဂ္ဃရ န္တပု ဗ္ဗန္တိ အတ္ထေ ။ တထဘဝန္တိ ဝိဿန္ဒမနပု ဗ္ဗဘဝံ ။

သေ ဘိက္ခူတိ ယေ ‘‘ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကယ ဆဍ္ဍိတ’’န္တိ ဝု တ္တေ ၊ သေ ဘိက္ခု။ ဥပသံ ဟရတိ သဒိသတံ ။ ‘‘အယမ္ပိ
ခေ’’တိအဒိ ဥပသံ ဟရဏကရဒဿနံ ။ အယူ တိ ရူ ပဇီဝိတိန္ဒြိယံ ၊ အရူ ပဇီဝိတိန္ဒြိယံ ပနေတ္ထ ဝိညဏဂတိကမေဝ။ ဥသ္မတိ
ကမ္မဇတေဇေ။ ဧဝံ ပူ တိကသဘဝေယေဝတိ ဧဝံ အတိဝိယ ဒု ဂ္ဂန္ဓဇေဂု စ္ဆပဋိက္က ူလပူ ဘိကသဘဝေ ဧဝ၊ န အယု အဒီနံ အဝိ
ဂမေ ဝိယ မတ္တ သေတိ အဓိပ္ပယေ။ ဧဒိသေ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ ဘဝီတိ အဟ ‘‘ဧဝံ ဥဒ္ဓုမတဒိဘေဒေ ဘဝိဿတီ’’တိ။

လု ဉ္စိတွ လု ဉ္စိတွတိ ဥပ္ပဋေတွ ဥပ္ပဋေတွ။ သဝသေသမံ သလေဟိတယု တ္တ န္တိ သဗ္ဗသေ အခဒိတတ္တ တဟံ တဟံ သေသေန
အပ္ပဝသေသေန မံ သလေဟိတေန ယု တ္တံ ။ ‘‘အညေန ဟတ္ထဋ္ဌိက’’န္တိ အဝိသေသေန ဟတ္ထ ဋ္ဌိကနံ ဝိပ္ပကိဏ္ဏတ ဇေတိတတိ
အနဝသေသတေ တေသံ ဝိပ္ပကိဏ္ဏတံ ဒဿေန္တေ ‘‘စတု သဋ္ဌိဘေဒမ္ပီ’’တိအဒိမဟ ။

တေရေဝဿိကနီတိ တိရေဝဿံ ဂတနိ၊ တနိ ပန သံ ဝစ္ဆရံ ဝီတိဝတ္တ နိ ဟေန္တီတိ အဟ ‘‘အတိက္က န္တသံ ဝစ္ဆရနီ’’တိ။ ပု ရဏ
တယ ဃနဘဝဝိဂမေန ဝိစု ဏ္ဏ တ ဣဓ ပူ တိဘဝေတိ သေ ယထ ဟေတိ၊ တံ ဒဿေန္တေ ‘‘အဗ္ဘေကသေ’’တိအဒိမဟ။
တေရေဝဿိကနေဝတိ သံ ဝစ္ဆရမတ္တ တိက္က န္တနိ ဧဝ။ ခဇ္ဇမနတဒိဝသေန ဒု တိယသိဝထိကပဗ္ဗဒီနံ ဝဝတ္ထပိတတ္တ ဝု တ္တံ ‘‘ခဇ္ဇ
မနတဒီနံ ဝသေန ယေဇန ကတဗ္ဗ’’တိ။

နဝသိဝထိကပဗ္ဗဝဏ္ဏန နိဋ္ဌိတ။

ဣမနေဝ ဒွေတိ အဝဓရဏေန အပ္ပနကမ္မဋ္ဌနံ တတ္ထ နိယမေတိ အညပဗ္ဗေသု တဒဘဝတေ။ ယတေ ဟိ ဧဝ-ကရေ၊ တ
တေ အညတ္ထ နိယမေတိ၊ တေန ပဗ္ဗဒွယဿ ဝိပဿနကမ္မဋ္ဌနတပိ အပ္ပဋိသိဒ္ဓ ဒဋ္ဌဗ္ဗ အနိစ္စတဒိဒဿနတေ။ သင်္ခ ရေသု အ
ဒီနဝဝိဘဝနနိ သိဝထိကပဗ္ဗနီတိ အဟ ‘‘သိဝထိကနံ အဒီနဝနု ပဿနဝသေန ဝု တ္တ တ္တ ’’တိ။ ဣရိယပထပဗ္ဗဒီနံ အပ္ပနဝဟ
တ ပကဋ ဧဝတိ ‘‘သေသနိ ဒွဒသပီ’’တိ ဝု တ္တံ ။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတေ အဝိဘတ္တံ ။ တံ သု ဝိညေယျမေဝ။

ကယနု ပဿနဝဏ္ဏန နိဋ္ဌိတ။

ဝေဒနနု ပဿနဝဏ္ဏ န
၃၈၀. သု ခံ ဝေဒနန္တိ ဧတ္ထ သု ခယတီတိ သု ခ။ သမ္ပယု တ္တ ဓမ္မေ၊ ကယဉ္စ လဒ္ဓဿဒေ ကရေတီတိ အတ္ထေ ။ သု ဋ္ဌု ဝ ခဒတိ၊ ခန
တိ ဝ ကယိကံ ၊ စေတသိကဉ္စဗဓန္တိ သု ခ။ ‘‘သု ကရံ ဩကသဒနံ ဧတိဿတိ သု ခ’’တိ အပရေ။ ဝေဒယတိ အရမ္မဏရသံ
အနု ဘဝတီတိ ဝေဒန။ ဝေဒယမနေတိ အနု ဘဝမနေ။ ‘‘ကမ’’န္တိအဒီသု ယံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ ၊ တံ ဣရိယပထပဗ္ဗေ ဝု တ္တ နယမေဝ။ သ
မ္ပဇနဿ ဝေဒိယနံ သမ္ပဇနဝေဒိယနံ ။

ဝတ္ထုအရမ္မဏတိ ရူ ပဒိအရမ္မဏ။ ရူ ပဒိအရမ္မဏဉှေတ္ထ ဝေဒနယ ပဝတ္တိဋ္ဌနတယ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ အဓိပ္ပေတံ ။ အဿတိ ဘဝေ

ယျ။ ဓမ္မဝိနိမု တ္တ ဿ ကတ္တ ု အဘဝတေ ဓမ္မဿေဝ ကတ္တ ုဘဝံ ဒဿေန္တေ ‘‘ဝေဒနဝ ဝေဒယတီ’’တိ အဟ။ ‘‘ဝေဟရမတ္တံ
ဟေတီ’’တိ ဧတေန ‘‘သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမနေ သု ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမီ’’တိ ဣဒံ ဝေဟရမတ္တ န္တိ ဒဿေတိ။

နိတ္ထ ုနန္တေတိ ဗလဝတေ ဝေဒနဝေဂဿ နိရေဓနေ အဒီနဝံ ဒိသွ တဿ အဝသရဒနဝသေန နိတ္ထုနန္တေ ။ ဝေဂသန္ဓရဏေ
ဟိ အတိမဟန္တံ ဒု က္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အညမ္ပိ ဝိကရံ ဥပ္ပဒေယျ၊ တေန ထေရေ အပရပရံ ပရိဝတ္တ တိ။ ဝီရိယသမထံ ယေဇေတွ
တိ အဓိဝသနဝီရိယဿ အဓိမတ္တ တ္တ တဿ ဟပနဝသေန သမဓိန သမရသတပဒနေန ဝီရိယသမထံ ယေဇေတွ။ သဟ
ပဋိသမ္ဘိဒဟီတိ လေကု တ္တ ရပဋိသမ္ဘိဒဟိ သဟ။ အရိယမဂ္ဂက္ခဏေ ဟိ ပဋိသမ္ဘိဒနံ အသမ္မေဟဝသေန အဓိဂမေ၊ အတ္ထပဋိ
သမ္ဘိဒယ ပန အရမ္မဏကရဏဝသေနပိ။ လေကိယနမ္ပိ ဝ သတိ ဥပ္ပတ္တိကလေ တတ္ထ သမတ္ထတံ သန္ဓယဟ ‘‘သဟ ပဋိသမ္ဘိ
ဒဟီ’’တိ။ သမသီသီတိ ဝရသမသီသီ ဟု တွ၊ ပစ္စဝေက္ခဏဝရဿ အနန္တရဝရေ ပရိနိဗ္ဗယီတိ အတ္ထေ ။

ယထ စ သု ခံ ၊ ဧဝံ ဒု က္ခန္တိ ယထ ‘‘သု ခံ ကေ ဝေဒယတီ’’တိအဒိန သမ္ပဇနဝေဒိယနံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ၊ ဧဝံ ဒု က္ခမ္ပိ။ တတ္ထ ဒု က္ခယ
တီတိ ဒု က္ခ၊ သမ္ပယု တ္တ ဓမ္မေ၊ ကယဉ္စ ပီဠေတိ ဝိဗဓတီတိ အတ္ထေ ။ ဒု ဋ္ဌုံ ဝ ခဒတိ၊ ခနတိ ကယိကံ ၊ စေတသိကဉ္စ သတန္တိ ဒု က္
ခ။ ‘‘ဒု က္က ရံ ဩကသဒနံ ဧတိဿတိ ဒု က္ခ’’တိ အပရေ။ အရူ ပကမ္မဋ္ဌနန္တိ အရူ ပပရိဂ္ဂဟံ ၊ အရူ ပဓမ္မမု ခေန ဝိပဿနဘိနိဝေ
သနန္တိ အတ္ထေ ။ န ပကဋံ ဟေတိ ဖဿဿ၊ စိတ္တ ဿ စ အဝိဘူ တကရတ္တ ။ တေနဟ ‘‘အန္ဓကရံ ဝိယ ခယတီ’’တိ။ ‘‘န ပ
ကဋံ ဟေတီ’’တိ စ ဣဒံ တဒိသေ ပု ဂ္ဂလေ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ၊ တေသံ အဒိတေ ဝေဒနဝ ဝိဘူ တတရ ဟု တွ ဥပဋ္ဌတိ။ ဧဝဉှိ ယံ
ဝု တ္တံ သက္က ပဉှဝဏ္ဏ န ဒီသု ‘‘ဖဿေ ပကဋေ ဟေတိ၊ ဝိညဏံ ပကဋံ ဟေတီ’’တိ၊ (ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၂.၃၅၉) တံ အဝိရေဓိတံ
ဟေတိ။ ဝေဒနဝသေန ကထိယမနံ ကမ္မဋ္ဌနံ ပကဋံ ဟေတီတိ ယေဇန။ ‘‘ဝေဒနနံ ဥပ္ပတ္တိပကဋတယ’’တိ စ ဣဒံ သု ခဒု က္ခ
ဝေဒနနံ ဝသေန ဝု တ္တံ ။ တသဉှိ ပဝတ္တိ ဩဠရိက၊ န ဣတရယ။ တဒု ဘယဂ္ဂဟဏမု ခေန ဝ ဂဟေတဗ္ဗတ္တ ဣတရယပိ
ပဝတ္တိ ဝိညူ နံ ပကဋ ဧဝတိ ‘‘ဝေဒနန’’န္တိ အဝိသေသဂ္ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ သက္က ပဉှေ ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗေ၊ တသ္မ တတ္ထ ဝ
တ္တ ဗ္ဗေ အတ္ထ ဝိသေသေ တတ္ထ လီနတ္ထပ္ပကသနိယံ ဝု တ္တ နယေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗေ။

ပု ဗ္ဗေ ‘‘ဝတ္ထုံ အရမ္မဏံ ကတွ ဝေဒနဝ ဝေဒယတီ’’တိ ဝေဒနယ အရမ္မဏဓီနဝု တ္တိတယ စ အနတ္တ တယ စ ပဇနနံ ဝု တ္တံ ၊ ဣ
ဒနိ တဿ အနိစ္စတဒိပဇနနံ ဒဿေန္တေ ‘‘အယံ အပရေပိ ပဇနနပရိယယေ’’တိ အဟ။ ယထ ဧကသ္မိံ ခဏေ စိတ္တ ဒွ
ယဿ အသမ္ဘဝေ ဧကဇ္ဈံ အနေကန္တပစ္စယဘဝတေ၊ ဧဝံ ဝေဒနဒွယဿ ဝိသိဋ္ဌရမ္မဏဝု တ္တိတေ စတိ အဟ ‘‘သု ခဝေဒနက္ခ
ဏေ ဒု က္ခယ ဝေဒနယ အဘဝတေ’’တိ။ နိဒဿနမတ္တ ဉ္စေတံ တဒ ဥပေက္ခဝေဒနယပိ အဘဝတေ၊ တေန သု ခဝေဒနက္ခ
ဏေ ဘူ တပု ဗ္ဗနံ ဣတရဝေဒနနံ ဟု တွအဘဝပဇနနေန သု ခဝေဒနယပိ ဟု တွ အဘဝေ ဉတေ ဧဝ ဟေတီတိ တဿ ပက
ဋဘဝမေဝ ဒဿေန္တေ ‘‘ဣမိဿ စ သု ခယ ဝေဒနယ ဣတေ ပဌမံ အဘဝတေ’’တိ အဟ၊ ဧတေနေဝ စ တသမ္ပိ ဝေဒနနံ
ပကဋဘဝေ ဒဿိတေတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ တေနဟ ‘‘ဝေဒန နမ အနိစ္စ အဓု ဝ ဝိပရိဏမဓမ္မ’’တိ။ အနိစ္စဂ္ဂဟဏေန ဟိ ဝေဒနနံ ဝိဒ္ဓံ
သနဘဝေ ဒဿိတေ ဝိဒ္ဓသ္တေ အနိစ္စတယ သု ဝိညေယျတ္တ ။ အဓု ဝဂ္ဂဟဏေန ပကဋဘဝေ တဿ အသဒဘဝိတဒိဘဝန
တေ။ ဝိပရိဏမဂ္ဂဟဏေန ဒု က္ခဘဝေ တဿ အညထတ္တ ဒီပနတေ၊ တေန သု ခပိ ဝေဒန ဒု က္ခ၊ ပဂေဝ ဣတရတိ တိဿန္နမ္ပိ
ဝေဒနနံ ဒု က္ခတ ဒဿိတ ဟေတိ။ ဣတိ ‘‘ယဒနိစ္စံ ဒု က္ခံ ၊ တံ ဧကန္တတေ အနတ္တ ’’တိ တီသု ပိ ဝေဒနသု လက္ခဏတ္တ ယပဇန
န ဇေတိတတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ တေနဟ ‘‘ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇနေ ဟေတီ’’တိ။

ဣဒနိ တမတ္ထံ သု တ္တေ န (မ. နိ. ၂.၂၀၅) သဓေတုံ ‘‘ဝု တ္တ မ္ပိ စေတ’’န္တိအဒိမဟ။ တတ္ထ နေဝ တသ္မိံ သမယေ ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ဝေ
ဒေတီတိ တသ္မိံ သု ခဝေဒနသမင်္ဂိသမယေ နေဝ ဒု က္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ နိရု ဒ္ဓတ္တ ၊ အနု ပ္ပန္နတ္တ စ ယထက္က မံ အတီတနဂတနံ ။
ပစ္စုပ္ပန္နယ ပန အသမ္ဘဝေ ဝု တ္တေ ဧဝ။ သကိစ္စက္ခဏမတ္တ ဝဋ္ဌနတေ အနိစ္စ။ သမေစ္စ သမ္ဘုယျ ပစ္စယေဟိ ကတတ္တ သင်္ခ တ။ ဝ
တ္ထ ရမ္မဏဒိပစ္စယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နတ္တ ပဋိစ္စသမု ပ္ပန္န။ ခယဝယပလု ဇ္ဇနနိရု ဇ္ဈနပကတိတယ ခယဓမ္မ ဝယဓမ္မ ဝိရဂဓမ္မ နိရေဓဓမ္မတိ
ဒဋ္ဌဗ္ဗ။

ကိလေသေဟိ အမသိတဗ္ဗတေ အမိသံ နမ၊ ပဉ္စ ကမဂု ဏ၊ အရမ္မဏကရဏဝသေန သဟ အမိသေဟီတိ သမိသံ ။ တေန
ဟ ‘‘ပဉ္စကမဂု ဏမိသနိဿိတ’’တိ။

ဣတေ ပရ န္တိ ‘‘အတ္ထိ ဝေဒန’’တိ ဧဝမဒိ ပဠိံ သန္ဓယဟ ‘‘ကယနု ပဿနယံ ဝု တ္တ နယမေဝ’’တိ။

ဝေဒနနု ပဿနဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

စိတ္တ နု ပဿနဝဏ္ဏန
၃၈၁. သမ္ပယေဂဝသေန ပဝတ္တ မနေန သဟ ရဂေနတိ သရဂံ ။ တေနဟ ‘‘လေဘသဟဂတ’’န္တိ။ ဝီတရဂန္တိ ဧတ္ထ ကမံ သ
ရဂပဒပဋိယေဂိန ဝီတရဂပဒေန ဘဝိတဗ္ဗံ ၊ သမ္မသနစရဿ ပန အဓိပ္ပေတတ္တ တေဘူ မကဿေဝ ဂဟဏန္တိ ‘‘လေကိယ
ကု သလဗျကတ’’န္တိ ဝတွ ‘‘ဣဒံ ပန’’တိအဒိန တမေဝ အဓိပ္ပယံ ဝိဝရတိ။ သေသနိ ဒွေ ဒေသမူ လနိ၊ ဒွေ မေဟမူ လနီတိ
စတ္တ ရိ အကု သလစိတ္တ နိ။ တေသဉှိ ရဂေန သမ္ပယေဂဘဝတေ နတ္ထေ ဝ သရဂတ၊ တံ နိမိတ္တ ကတယ ပန သိယ တံ သဟိ
တကလေ သေတိ နတ္ထေ ဝ ဝီတရဂတပီတိ ဒု က္ခဝိနိမု တ္တ တ ဧဝေတ္ထ လဗ္ဘတီတိ အဟ ‘‘နေဝ ပု ရိမပဒံ န ပစ္ဆိမပဒံ ဘဇ
န္တီ’’တိ။ ယဒိ ဧဝံ ပဒေသိကံ ပဇနနံ အပဇ္ဇတီတိ? နပဇ္ဇတိ၊ ဒု ကန္တရပရိယပန္နတ္တ တေသံ ။ ယေ ပန ‘‘ပဋိပက္ခဘဝေ အဂယှ
မနေ သမ္ပယေဂဘဝေ ဧဝေတ္ထ ပမဏံ ဧကစ္စအဗျကတနံ ဝိယ’’တိ ဣစ္ဆန္တိ၊ တေသံ မတေန သေသကု သလစိတ္တ နမ္ပိ
ဒု တိယပဒသင်္ဂ ဟေ ဝေဒိတဗ္ဗေ ။ ဒု တိယဒု ကေပိ ဝု တ္တ နယေန အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ အကု သလမူ လေသု သဟ မေဟေနေဝ
ဝတ္တ တီတိ သမေဟန္တိ အဟ ‘‘ဝိစိကိစ္ဆသဟဂတဉ္စေဝ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတဉ္စ’’တိ။ ယသ္မ စေတ္ထ ‘‘သဟေဝ မေဟေနတိ သ
မေဟ’’န္တိ ပု ရိမပဒဝဓရဏမ္ပိ လဗ္ဘတိယေဝ၊ တသ္မ ဝု တ္တံ ‘‘ယသ္မ ပန’’တိအဒိ။ ယထ ပန အတိမူ ဠှတယ ပဋိပု ဂ္ဂလိကနယေ
န သဝိသေသမေဟဝန္တတယ ‘‘မေမူ ဟစိတ္တ ’’န္တိ ဝတ္တ ဗ္ဗတေ ဝိစိကိစ္ဆဥဒ္ဓစ္စသဟဂတဒွယံ ဝိသေသတေ ‘‘သမေဟ’’န္တိ ဝု စ္
စတိ၊ န တထ သေသကု သလစိတ္တ နီတိ ‘‘ဝဋ္ဋန္တိယေဝ’’တိ သသင်္ကံ ဝဒတိ။ သမ္ပယေဂဝသေန ထိနမိဒ္ဓေန အနု ပတိတံ အနု
ဂတန္တိ ထိနမိဒ္ဓနု ပတိတံ ၊ ပဉ္စဝိဓံ သသင်္ခ ရိကကု သလစိတ္တံ သင်္ကု စိတစိတ္တံ ၊ သင်္ကု စိတစိတ္တံ နမ အရမ္မဏေ သင်္ကေ စနဝသေန
ပဝတ္တ နတေ။ ပစ္စယဝိသေသဝသေန ထမဇတေန ဥဒ္ဓစ္စေန သဟဂတံ သံ သဋ္ဌန္တိ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတံ ၊ အညထ သဗ္ဗမ္ပိ
အကု သလစိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတမေဝတိ။ ပသဋစိတ္တံ နမ အရမ္မဏေ သဝိသေသံ ဝိက္ခေပဝသေန ဝိသဋဘဝေန ပဝတ္တ န
တေ။

ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနသမတ္ထတယ ဝိပု လဖလတယ စ ဒီဃသန္တနတယ စ မဟန္တဘဝံ ဂတံ ၊ မဟန္တေဟိ ဝ ဥဠရ စ္ဆန္ဒဒီဟိ ဂတံ ပ
ဋိပန္နန္တိ မဟဂ္ဂတံ ၊ တံ ပန ရူ ပရူ ပဘူ မိဂတံ တတေ မဟန္တဿ လေကေ အဘဝတေ။ တေနဟ ‘‘ရူ ပရူ ပဝစရ’’န္တိ။ တဿ
စေတ္ထ ပဋိယေဂီ ပရိတ္တံ ဧဝတိ အဟ ‘‘အမဟဂ္ဂတန္တိ ကမဝစရ’’န္တိ။ အတ္တ နံ ဥတ္တ ရိတုံ သမတ္ထေ ဟိ သဟ ဥတ္တ ရေဟီတိ သ
ဥတ္တ ရံ ။ တပ္ပဋိပက္ခေန အနု တ္တ ရံ ။ တဒု ဘယံ ဥပဒယု ပဒယ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အဟ ‘‘သဥတ္တ ရ န္တိ ကမဝစရ န္တိအဒိ။ ပဋိပက္ခဝိက္ခမ္ဘန
သမတ္ထေ န သမဓိန သမ္မဒေဝ အဟိတံ သမဟိတံ ။ တေနဟ ‘‘ယဿ’’တိအဒိ။ ယဿတိ ယဿ စိတ္တ ဿ။ ယထဝု တ္တေ န
သမဓိန န သမဟိတန္တိ အသမဟိတံ ။ တေနဟ ‘‘ဥဘယသမဓိရဟိတ’’န္တိ။ တဒင်္ဂ ဝိမု တ္တိယ ဝိမု တ္တံ ၊ ကမဝစရကု သလစိတ္တံ ၊
ဝိက္ခမ္ဘနဝိမု တ္တိယ ဝိမု တ္တံ ၊ မဟဂ္ဂတစိတ္တ န္တိ တဒု ဘယံ သန္ဓယဟ ‘‘တဒင်္ဂ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမု တ္တီဟိ ဝိမု တ္တ ’’န္တိ။ ယတ္ထ တဒု ဘယဝိမု တ္တိ
နတ္ထိ၊ တံ ဥဘယဝိမု တ္တိရဟိတန္တိ ဂယှ မနေ လေကု တ္တ ရစိတ္တေ ပိ သိယသင်္က တိ တံ နိဝတ္တ နတ္ထံ ‘‘သမု စ္ဆေဒ။ပေ.။ ဩကသေ
ဝ နတ္ထီ’’တိ အဟ။ ဩကသဘဝေ စ သမ္မသနစရဿ အဓိပ္ပေတတ္တ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထ တေ အဝိဘတ္တံ ၊ တံ
ဟေဋ္ဌ ဝု တ္တ နယတ္တ ဥတ္တ နမေဝ။

စိတ္တ နု ပဿနဝဏ္ဏန နိဋ္ဌိတ။

ဓမ္မနု ပဿန

နီဝရဏပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၈၂. ပဟတဗ္ဗဒိဓမ္မဝိဘဂဒဿနဝသေန ပဉ္စဓ ဓမ္မနု ပဿန နိဒ္ဒိဋ္ဌတိ အယမတ္ထေ ပဠိတေ ဧဝ ဝိညယတီတိ တမတ္ထံ ဥလ္လိ
င်္ဂေ န္တေ ‘‘ပဉ္စဝိဓေန ဓမ္မနု ပဿနံ ကထေတု ’’န္တိ အဟ။ ယဒိ ဧဝံ ကသ္မ နီဝရဏဒိဝသေနေဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ? ဝိနေယျဇ္ဈသယတေ။
ယေသဉှိ ဝေနေယျနံ ပဟတဗ္ဗဓမ္မေသု ပဌမံ နီဝရဏနိ ဝိဘဂေန ဝတ္တ ဗ္ဗနိ၊ တေသံ ဝသေနေတ္ထ ဘဂဝတ ပဌမံ နီဝရဏေ
သု ဓမ္မနု ပဿန ကထိတ။ တထ ဟိ ကယနု ပဿနပိ သမထပု ဗ္ဗင်္ဂ မ ဒေသိတ၊ တတေ ပရိညေယျေသု ခန္ဓေသု ၊ အယတ
နေသု စ ဘဝေတဗ္ဗေသု ဗေဇ္ဈင်္ဂေ သု ၊ ပရိညေယျဒိဝိဘဂေသု သစ္စေသု စ ဥတ္တ ရ ဒေသန၊ တသ္မ စေတ္ထ သမထဘဝနပိ ယ
ဝဒေဝ ဝိပဿနတ္ထ ဣစ္ဆိတ။ ဝိပဿနပဓန၊ ဝိပဿနဗဟု လ စ သတိပဋ္ဌနဒေသနတိ တဿ ဝိပဿနဘိနိဝေသဝိဘဂေန
ဒေသိတဘဝံ ဝိဘဝေန္တေ ‘‘အပိစ’’တိအဒိမဟ။ တတ္ထ ခန္ဓယတနဒု က္ခသစ္စဝသေန မိဿကပရိဂ္ဂဟကထနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ သညသ
င်္ခ ရက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန သကလပဉ္စုပဒနက္ခန္ဓပရိဂ္ဂဟံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ ဣတရေသံ တဒန္တေဂဓတ္တ ။

‘‘ကဏှ သု က္က ဓမ္မနံ ယု ဂနန္ဓတ နတ္ထီ’’တိ ပဇနနကလေ အဘဝ ‘‘အဘိဏှ သမု ဒစရဝသေန’’တိ ဝု တ္တံ ။ သံ ဝိဇ္ဇမနန္တိ အတ္တ နေ
သန္တနေ ဥပလဗ္ဘမနံ ။ ယထတိ ယေနကရေန၊ သေ ပန ‘‘ကမစ္ဆန္ဒဿ ဥပ္ပဒေ ဟေတီ’’တိ ဝု တ္တ တ္တ ကမစ္ဆန္ဒဿ ကရဏက
ရေဝ၊ အတ္ထ တေ ကရဏမေဝတိ အဟ ‘‘ယေန ကရဏေန’’တိ။ စ-သဒ္ဒေ ဝက္ခမနတ္ထသမု စ္စယတ္ထေ ။

တတ္ထတိ ‘‘ယထ စ’’တိအဒိန ဝု တ္တ ပဒေ။ သု ဘမ္ပီတိ ကမစ္ဆန္ဒေပိ။ သေ ဟိ အတ္တ နေ ဂဟဏကရေန ‘‘သု ဘ’’န္တိ ဝု တ္တေ ၊
တေနကရေန ပဝတ္တ နကဿ အညဿ ကမစ္ဆန္ဒဿ နိမိတ္တ တ္တ ‘‘နိမိတ္တ ’’န္တိ စ။ ဣဋ္ဌံ ၊ ဣဋ္ဌကရေန ဝ ဂယှ မနံ ရူ ပဒိ သု ဘရမ္မ
ဏံ ။ အကင်္ခိတဿ ဟိတသု ခဿ ပတ္တိယ အနု ပယဘူ တေ မနသိကရေ အနု ပယမနသိကရေ။ တန္တိ အယေနိသေမနသိ
ကရံ ။ တတ္ထတိ တသ္မိံ သဘဂဟေတု ဘူ တေ၊ အရမ္မဏဘူ တေ စ ဒု ဝိဓေ သု ဘနိမိတ္တေ ။ အဟရေတိ ပစ္စယေ အတ္တ နေ ဖလံ
အဟရတီတိ ကတွ။
အသု ဘန္တိ အသု ဘဇ္ဈနံ ဥတ္တ ရပဒလေပေန၊ တံ ပန ဒသသု အဝိညဏကအသု ဘေသု စ ကေသဒီသု သဝိညဏကအသု
ဘေသု စ ပဝတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ ကေသဒီသု ဟိ သည ‘‘အသု ဘသည’’တိ ဂိရိမနန္ဒသု တ္တေ (အ. နိ. ၁၀.၆၀) ဝု တ္တ ။ ဧတ္ထ စ စတု ဗ္ဗိ
ဓဿ အယေနိသေမနသိကရဿ၊ ယေနိသေမနသိကရဿ စ ဂဟဏံ နိရဝသေသဒဿနတ္ထံ ကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ၊ တေသု ပန
အသု ဘေသု ‘‘သု ဘ’’န္တိ၊ ‘‘အသု ဘ’’န္တိ စ မနသိကရေ ဣဓဓိပ္ပေတေ၊ တဒနု ကူ လတ္တ ပန ဣတရေ ပီတိ။

ဧကဒသသု အသု ဘေသု ပဋိက္က ူလကရဿ ဥဂ္ဂဏှ နံ ၊ ယထ ဝ တတ္ထ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တထ ပဋိပတ္တိ အသု ဘနိမိတ္
တဿ ဥဂ္ဂဟေ။ ဥပစရပ္ပနဝဟယ အသု ဘဘဝနယ အနု ယု ဉ္ဇန အသု ဘဘဝနနု ယေဂေ။ ‘‘ဘေဇနေ မတ္တ ညု နေ မိတဟ
ရဿ ထိနမိဒ္ဓဘိဘဝဘဝ ဩတရံ အလဘမနေ ကမစ္ဆန္ဒေ ပဟီယတီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ အယမေဝ စ အတ္ထေ နိဒ္ဒေသေပိ ဝု စ္စတိ။
ယေ ပန ဘေဇနဿ ပဋိက္က ူလတံ ၊ တဗ္ဗိပရိဏမဿ တဒဓရဿ တဿ စ ဥပနိဿယဘူ တဿ အတိဝိယ ဇေဂု စ္ဆတံ ၊ က
ယဿ စ အဟရဋ္ဌိတိကတ္တံ သမ္မဒေဝ ဇနတိ၊ သေ သဗ္ဗသေ ဘေဇနေ ပမဏဿ ဇနနေန ဘေဇနေမတ္တ ညူ နမ။ တဒိ
သဿ ဟိ ကမစ္ဆန္ဒေ ပဟီယတေဝ။

အသု ဘကမ္မိကတိဿတ္ထေ ရေ ဒန္တဋ္ဌိ ဒဿဝီ။ ပဟီနဿတိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ပဟီနဿ။ ဣတေ ပရေသု ပိ ဧဝရူ ပေသု ဌနေ
သု ဧသေဝ နယေ။ အဘိဓမ္မပရိယယေန (ဓ. သ. ၁၁၅၉၊ ၁၅၀၃) သဗ္ဗေပိ လေဘေ ကမစ္ဆန္ဒနီဝရဏန္တိ အဟ ‘‘အရဟတ္တ မ
ဂ္ဂေန’’တိ။

ပဋိဃမ္ပိ ပု ရိမု ပ္ပန္နံ ပဋိဃနိမိတ္တံ ပရတေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ ပဋိဃဿ ကရဏန္တိ ကတွ။

မေဇ္ဇတိ သိနိယှ တီတိ မိတ္တေ ၊ ဟိတေသီ ပု ဂ္ဂလေ၊ တသ္မိံ မိတ္တေ ဘဝ၊ မိတ္တ ဿ ဝ ဧသတိ မေတ္တ ၊ ဟိတေသိတ၊ တဿ
မေတ္တ ယ။ အပ္ပနပိ ဥပစရေပိ ဝဋ္ဋတိ သဓရဏဝစနဘဝတေ။ ‘‘စေတေဝိမု တ္တီ’’တိ ဝု တ္တေ အပ္ပနဝ ဝဋ္ဋတိ အပ္ပနံ အပ္ပတ္တ ယ
ပဋိပက္ခတေ သု ဋ္ဌု မု စ္စနဿ အဘဝတေ။ တန္တိ ယေနိသေမနသိကရံ ။ တတ္ထတိ မေတ္တ ယ။ ဗဟု လံ ပဝတ္တ ယတေတိ ဗဟု လီ
ကရဝတေ။

သတ္တေ သု မေတ္တ ယနဿ ဟိတူ ပသံ ဟရဿ ဥပ္ပဒနံ ပဝတ္တ နံ မေတ္တ နိမိတ္တ ဿ ဥဂ္ဂဟေ၊ ပဌမု ပ္ပန္နေ မေတ္တ မနသိကရေ ပရ
တေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဿ ကရဏဘဝတေ မေတ္တ မနသိကရေဝ မေတ္တ နိမိတ္တံ ။ ကမ္မမေဝ သကံ ဧတေသန္တိ ကမ္မဿက၊ သတ္တ ၊ တ
ဗ္ဘဝေ ကမ္မဿကတ၊ ကမ္မဒယဒတ။ ဒေသမေတ္တ သု ယထဝတေ အဒီနဝနိသံ သနံ ပဋိသင်္ခ နံ ဝီမံ သ ဣဓ ပဋိသင်္ခ နံ ။ မေတ္တ
ဝိဟရိကလျဏမိတ္တ ဝန္တတ ဣဓ ကလျဏမိတ္တ တ။ ဩဒိဿကအနေဒိဿကဒိသဖရဏနန္တိ (ဩဓိသကအနေဓိသကဒိသဖ
ရဏနံ မ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁၁၅) အတ္တ အတိပိယသဟယမဇ္ဈတ္တ ဝေရိဝသေန ဩဒိဿကတ၊ သီမသမ္ဘေဒေ ကတေ အနေဒိဿ
ကတ။ ဧကဒိဒိသဖရဏဝသေန ဒိသဖရဏတ မေတ္တ ယ ဥဂ္ဂဟဏေ ဝေဒိတဗ္ဗ။ ဝိဟရရ စ္ဆဂမဒိဝသေန ဝ ဩဒိဿကဒိသဖ
ရဏံ ။ ဝိဟရဒိဥဒ္ဒေသရဟိတံ ပု ရတ္ထိမဒိဒိသဝသေန အနေဒိဿကဒိသဖရဏန္တိ ဧဝံ ဒွိဓ ဥဂ္ဂဟဏံ သန္ဓယ ‘‘ဩဒိဿကအ
နေဒိဿကဒိသဖရဏန’’န္တိ ဝု တ္တံ ။ ဥဂ္ဂဟေတိ စ ယဝ ဥပစရ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ ဥဂ္ဂဟိတယ အသေဝန ဘဝန။ တတ္ထ သဗ္ဗေ သတ္တ ၊ ပ
ဏ၊ ဘူ တ၊ ပု ဂ္ဂလ၊ အတ္တ ဘဝပရိယပန္နတိ ဧတေသံ ဝသေန ပဉ္စဝိဓ၊ ဧကေကသ္မိံ အဝေရ ဟေန္တု ၊ အဗျပဇ္ဈ၊ အနီဃ၊ သု ခီ
အတ္တ နံ ပရိဟရ န္တူတိ စတု ဓ ပဝတ္တိတေ ဝီသတိဝိဓ အနေဒိဿကဖရဏ မေတ္တ ။ သဗ္ဗ ဣတ္ထိယေ၊ ပု ရိသ၊ အရိယ၊ အနရိ
ယ၊ ဒေဝ၊ မနု ဿ၊ ဝိနိပတိကတိ သတ္တေ ဓိကရဏဝသေန ပဝတ္တ သတ္တ ဝိဓ၊ အဋ္ဌဝီသတိ ဝိဓ ဝ၊ ဒသဟိ ဒိသဟိ ဒိသေဓိ
ကရဏဝသေန ပဝတ္တ ဒသဝိဓ၊ ဧကေကယ ဝ ဒိသယ သတ္တ ဒိဣတ္ထဒိအဝေရဒိဘေဒေန အသီတဓိကစတု သတပ္ပဘေဒ စ
ဩဓိသေ ဖရဏ ဝေဒိတဗ္ဗ။

ယေန အယေနိသေမနသိကရေန အရတိအဒိကနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ သေ အရတိအဒီသု အယေနိသေမနသိကရေ။ တေန နိပ္ဖဒေတ

ဗ္ဗေ ဟိ ဣဒံ ဘု မ္မံ ။ ဧသ နယေ ဣတေ ပရေသု ပိ။ ဥက္က ဏ္ဌိတ ပန္တသေနသနေသု ၊ အဓိကု သလဓမ္မေသု စ ဥပ္ပဇ္ဇနဘဝရိဉ္စန။
ကယဝိနမနတိ ကရဇကယဿ ဝိ ရူ ပေနကရေန နမန။ လီနကရေတိ သင်္ကေ စပတ္တိ။

ကု သလဓမ္မပဋိပတ္တိယ ပဋ္ဌပနသဘဝတယ၊ တပ္ပဋိပက္ခနံ ဝိသေသနသဘဝတယ စ အရ မ္ဘဓတု အဒိတေ ပဝတ္တ ဝီရိယန္တိ

အဟ ‘‘ပဌမရ မ္ဘဝီရိယ’’န္တိ။ ယသ္မ ပဌမရ မ္ဘမတ္တ ဿ ကေသဇ္ဇဝိဓမနံ ၊ ထမဂမနဉ္စ နတ္ထိ၊ တသ္မ ဝု တ္တံ ‘‘ကေသဇ္ဇတေ နိက္ခန္တ
တယ တတေ ဗလဝတရ’’န္တိ ။ ယသ္မ ပန အပရပရု ပ္ပတ္တိယ လဒ္ဓသေဝနံ ဥပရူ ပရိ ဝိသေသံ အဝဟန္တံ အတိဝိယ ထမဂတ
မေဝ ဟေတိ၊ တသ္မ ဝု တ္တံ ‘‘ပရံ ပရံ ဌနံ အက္က မနတေ တတေပိ ဗလဝတရ’’န္တိ။

အတိဘေဇနေ နိမိတ္တ ဂ္ဂဟေတိ အတိဘေဇနေ ထိနမိဒ္ဓဿ နိမိတ္တ ဂ္ဂဟေ ၊ ဧတ္တ ကေ ဘု တ္တေ တံ ဘေဇနံ ထိနမိဒ္ဓဿ ကရ
ဏံ ဟေတိ၊ ဧတ္တ ကေ န ဟေတီတိ ထိနမိဒ္ဓဿ ကရဏကရဏဂဟေ ဟေတီတိ အတ္ထေ ။ ဗျတိရေကဝသေန စေတံ ဝု တ္တံ ၊
တသ္မ ‘‘ဧတ္တ ကေ ဘု တ္တေ တံ ဘေဇနံ ထိနမိဒ္ဓဿ ကရဏံ န ဟေတီ’’တိ ဘေဇနေ မတ္တ ညု တ စ အတ္ထတေ ဒဿိတတိ ဒ
ဋ္ဌဗ္ဗံ ။ တေနဟ ‘‘စတု ပဉ္စ။ပေ.။ န ဟေတီ’’တိ။ ဒိဝ သူ ရိယလေကန္တိ ဒိဝ ဂဟိတနိမိတ္တံ သူ ရိယလေကံ ရတ္တိယံ မနသိ ကရေ
န္တဿပီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ ဓု တင်္ဂ နံ ဝီရိယနိဿိတတ္တ ဝု တ္တံ ‘‘ဓု တင်္ဂ နိဿိတသပ္ပယကထယပီ’’တိ။
ကု က္က ုစ္စမ္ပိ ကတကတနု သေစနဝသေန ပဝတ္တ မနံ စေတသေ အဝူ ပသမဝဟတယ ဥဒ္ဓစ္စေန သမနလက္ခဏမေဝတိ ‘‘အဝူ
ပသမေ နမ အဝူ ပသန္တကရေ၊ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စမေဝေတံ အတ္ထ တေ’’တိ ဝု တ္တံ ။

ဗဟု ဿု တဿ ဂန္ထတေ၊ အတ္ထတေ စ သု တ္တ ဒီနိ ဝိစရေ န္တဿ တဗ္ဗဟု လဝိဟရိနေ အတ္ထဝေဒဒိပဋိလဘသဗ္ဘဝတေ ဝိက္ခေ
ပေ န ဟေတီတိ၊ ယထဝိဓိပဋိပတ္တိယ၊ ယထနု ရူ ပပတိကရပ္ပဝတ္တိယ စ ကတကတနု သေစနဉ္စ န ဟေတီတိ ‘‘ဗဟု သစ္စေန
ပိ။ပေ.။ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စံ ပဟီယတီ’’တိ အဟ။ ယဒဂ္ဂေန ဗဟု သစ္စေန ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စံ ပဟီယတိ၊ တဒဂ္ဂေန ပရိပု စ္ဆကတဝိနယပ
ကတညု တဟိပိ တံ ပဟီယတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ ဝု ဒ္ဓသေဝိတ စ ဝု ဒ္ဓသီလိတံ အဝဟတီတိ စေတေဝူ ပသမကရတ္တ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စပ္ပ
ဟနကရီ ဝု တ္တ ။ ဝု ဒ္ဓတ္တံ ပန အနပေက္ခိတွ ကု က္က ုစ္စဝိနေဒက ဝိနယဓရ ကလျဏမိတ္တ ဝု တ္တ တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။ ဝိက္ခေပေ စ ပဗ္ဗဇိတနံ
ယေဘု ယျေန ကု က္က ုစ္စဟေတု ကေ ဟေတီတိ ‘‘ကပ္ပိယကပ္ပိယပရိပု စ္ဆဗဟု လဿ’’တိအဒိန ဝိနယနယေနေဝ ပရိပု စ္ဆကတ
ဒယေ နိဒ္ဒိဋ္ဌ။ ပဟီနေ ဥဒ္ဓစ္စကု က္က ုစ္စေတိ နိဒ္ဓရဏေ ဘု မ္မံ ။ ကု က္က ုစ္စဿ ဒေမနဿသဟဂတတ္တ အနဂမိမဂ္ဂေန အယတိံ အနု ပ္ပ
ဒေ ဝု တ္တေ ။

တိဋ္ဌတိ ပဝတ္တ တိ ဧတ္ထတိ ဌနီယ ဝိစိကိစ္ဆယ ဌနီယ ဝိစိကိစ္ဆဌနီယ၊ ဝိစိကိစ္ဆယ ကရဏဘူ တ ဓမ္မ၊ တိဋ္ဌတီတိ ဝ ဌနီယ၊
ဝိစိကိစ္ဆ ဌနီယ ဧတိဿတိ ဝိစိကိစ္ဆဌနီယ၊ အတ္ထ တေ ဝိစိကိစ္ဆ ဧဝ။ သ ဟိ ပု ရိမု ပ္ပန္န ပရတေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဝိစိကိစ္ဆယ သဘ
ဂဟေတု တယ အသဓရဏံ ကရဏံ ။

ကု သလကု သလတိ ကေသလ္လသမ္ဘူတဋ္ဌေန ကု သလ၊ တပ္ပဋိပက္ခတေ အကု သလ။ ယေ အကု သလ၊ တေ သဝဇ္ဇ၊ အသေဝိ
တဗ္ဗ၊ ဟီန စ။ ယေ ကု သလ၊ တေ အနဝဇ္ဇ၊ သေဝိတဗ္ဗ၊ ပဏီတ စ။ ကု သလ ဝ ဟီနေဟိ ဆန္ဒဒီဟိ အရဒ္ဓ ဟီန၊ ပဏီတေဟိ
ပဏီတ။ ကဏှ တိ ကဠက စိတ္တ ဿ အပဘဿရဘဝကရဏ။ သု က္က တိ ဩဒတ စိတ္တ ဿ ပဘဿရဘဝကရဏ။ ကဏှ ဘိ
ဇတိဟေတု တေ ဝ ကဏှ ။ သု က္က ဘိဇတိဟေတု တေ သု က္က ။ တေ ဧဝ သပ္ပဋိဘဂ။ ကဏှ ဟိ ဥဇု ဝိပစ္စနီကတယ သု က္က သပ္ပ
ဋိဘဂ၊ တထ သု က္က ပိ ဣတရေဟိ။ အထ ဝ ကဏှ သု က္က စ သပ္ပဋိဘဂ စ ကဏှ သု က္က သပ္ပဋိဘဂ။ သု ခ ဟိ ဝေဒန ဒု က္ခယ
ဝေဒနယ သပ္ပဋိဘဂ၊ ဒု က္ခ စ ဝေဒန သု ခယ ဝေဒနယ သပ္ပဋိဘဂတိ။

ကမံ ဗဟု သစ္စပရိပု စ္ဆကတဟိ သဗ္ဗပိ အဋ္ဌဝတ္ထုက ဝိစိကိစ္ဆ ပဟီယတိ၊ တထပိ ရတနတ္တ ယဝိစိကိစ္ဆမူ လိက သေသဝိစိကိစ္ဆ
တိ ကတွ အဟ ‘‘တီဏိ ရတနနိ အရ ဗ္ဘ’’တိ။ ရတနတ္တ ယဂု ဏဝဗေဓေ ‘‘သတ္ထရိ ကင်္ခ တီ’’တိအဒိ (ဓ. သ. ၁၀၀၈၊ ၁၁၂၃၊
၁၁၆၇၊ ၁၂၄၁၊ ၁၂၆၃၊ ၁၂၇၀; ဝိဘ. ၉၁၅) ဝိစိကိစ္ဆယ အသမ္ဘဝေတိ။ ဝိနယေ ပကတညု တ ‘‘သိက္ခယ ကင်္ခ တီ’’တိ ဝု တ္တ
ယ ဝိစိကိစ္ဆယ ပဟနံ ကရေတီတိ အဟ ‘‘ဝိနယေ စိဏ္ဏ ဝသီဘဝဿပီ’’တိ။ ဩကပ္ပနိယသဒ္ဓသင်္ခ တအဓိမေက္ခဗဟု လဿ
တိ သဒ္ဓေယျဝတ္ထ ုနေ အနု ပဝိသနသဒ္ဓသင်္ခ တအဓိမေက္ခေန အဓိမု စ္စနဗဟု လဿ၊ အဓိမု စ္စနဉ္စ အဓိမေက္ခုပ္ပဒနမေဝတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ၊
သဒ္ဓယ ဝ နိန္နပေဏတအဓိမု တ္တိ အဓိမေက္ခေ။

သမု ဒယဝယတိ သမု ဒယဝယဓမ္မ။ သု ဘနိမိတ္တ အသု ဘနိမိတ္တ ဒီသူ တိ ‘‘သု ဘနိမိတ္တ ဒီသု အသု ဘနိမိတ္တ ဒီသူ ’’တိ အဒိ-သ
ဒ္ဒေ ပစ္စေကံ ယေဇေတဗ္ဗေ။ တတ္ထ ပဌမေန အဒိ-သဒ္ဒေန ပဋိဃနိမိတ္တ ဒီနံ သင်္ဂ ဟေ၊ ဒု တိယေနမေတ္တ စေတေဝိမု တ္တိအဒီနံ ။
သေသမေတ္ထ ယံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ ၊ တံ ဝု တ္တ နယမေဝ။

နီဝရဏပဗ္ဗဝဏ္ဏန နိဋ္ဌိတ။

ခန္ဓပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၈၃. ဥပဒနေဟိ အရမ္မဏကရဏဒိဝသေန ဥပဒတဗ္ဗ ဝ ခန္ဓ ဥပဒနက္ခန္ဓ။

ဣတိ ရူ ပန္တိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေ ဣဒံ -သဒ္ဒေန သမနတ္ထေ တိ အဓိပ္ပယေနဟ ‘‘ဣဒံ ရူ ပ’’န္တိ။ တယိဒံ သရူ ပဂ္ဂဟဏဘဝတေ
အနဝသေသပရိယဒနံ ဟေတီတိ အဟ ‘‘ဧတ္တ ကံ ရူ ပံ ၊ န ဣတေ ပရံ ရူ ပံ အတ္ထီ’’တိ။ ဣတီတိ ဝ ပကရတ္ထေ နိပတေ၊ တ
သ္မ ‘‘ဣတိ ရူ ပ’’န္တိ ဣမိန ဘူ တု ပဒဒိဝသေန ယတ္တ ကေ ရူ ပဿ ပဘေဒေ၊ တေန သဒ္ဓိံ ရူ ပံ အနဝသေသတေ ပရိယဒိယိ
တွ ဒဿေတိ။ သဘဝတေတိ ရု ပ္ပနသဘဝတေ၊ စက္ခဒိဝဏ္ဏ ဒိသဘဝတေ စ။ ဝေဒနဒီသု ပီတိ ဧတ္ထ ‘‘အယံ ဝေဒန၊ ဧတ္တ က
ဝေဒန၊ န ဣတေ ပရံ ဝေဒန အတ္ထီတိ သဘဝတေ ဝေဒနံ ပဇနတီ’’တိအဒိန၊ သဘဝတေတိ စ ‘‘အနု ဘဝနသဘဝတေ၊
သတဒိသဘဝတေ စ’’တိ ဧဝမဒိန ယေဇေတဗ္ဗံ ။ သေသံ ဝု တ္တ နယတ္တ သု ဝိညေယျမေဝ။

ခန္ဓပဗ္ဗဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

အယတနပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၈၄. ဆသု အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရေသူ တိ ‘‘ဆသု အဇ္ဈတ္တိ ကေသု ဆသု ဗဟိရေသူ ’’တိ ‘‘ဆသူ ’’တိ ပဒံ ပစ္စေကံ ယေဇေတ
ဗ္ဗံ ။ ကသ္မ ပနေတနိ ဥဘယနိ ဆဠေဝ ဝု တ္တ နိ? ဆဝိညဏကယု ပ္ပတ္တိဒွရရမ္မဏဝဝတ္ထနတေ။ စက္ခုဝိညဏဝီထိယ ပရိယပန္
နဿ ဟိ ဝိညဏကယဿ စက္ခယတနမေဝ ဥပ္ပတ္တိဒွရံ ၊ ရူ ပယတနမေဝ စ အရမ္မဏံ ၊ တထ ဣတရနိ ဣတရေသံ ၊ ဆဋ္ဌဿ
ပန ဘဝင်္ဂ မနသင်္ခ တေ မနယတနေကဒေသေ ဥပ္ပတ္တိဒွရံ ၊ အသဓရဏဉ္စ ဓမ္မယတနံ အရမ္မဏံ ။ စက္ခတီတိ စက္ခု၊ ရူ ပံ အဿ
ဒေတိ၊ ဝိဘဝေတိ စတိ အတ္ထေ ။ သု ဏတီတိ သေတံ ။ ဃယတီတိ ဃနံ ။ ဇီဝိတနိမိတ္တ တယ ရသေ ဇီဝိတံ ၊ တံ ဇီဝိတံ အဝှ
ယတီတိ ဇိဝှ ။ ကု စ္ဆိတနံ သသဝဓမ္မနံ အယေ ဥပ္ပတ္တိဒေသေတိ ကယေ။ မု နတိ အရမ္မဏံ ဝိဇနတီတိ မနေ။ ရူ ပယတိ ဝဏ္ဏ ဝိ
ကရံ အပဇ္ဇမနံ ဟဒယင်္ဂ တဘဝံ ပကသေတီတိ ရူ ပံ ။ သပ္ပတိ အတ္တ နေ ပစ္စယေဟိ ဟရီယတိ သေတဝိညေယျဘဝံ ဂမီယ
တီတိ သဒ္ဒေ။ ဂန္ဓယတိ အတ္တ နေ ဝတ္ထုံ သူ စေတီတိ ဂန္ဓေ ။ ရသန္တိ တံ သတ္တ အဿဒေန္တီတိ ရသေ။ ဖု သီယတီတိ ဖေဋ္ဌဗ္ဗံ ။
အတ္တ နေ သဘဝံ ဓရေ န္တီတိ ဓမ္မ။ သဗ္ဗနိ ပန အယနံ တနနဒိအတ္ထေ န အယတနနိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေ ပေ၊ ဝိတ္ထ ရေ ပန ဝိသု
ဒ္ဓိမဂ္ဂသံ ဝဏ္ဏ နယံ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ၂.၅၁၀၊ ၅၁၁၊ ၅၁၂; ဝိသု ဒ္ဓိ. ဋီ. ၂.၅၁၀) ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

စက္ခုဉ္စ ပဇနတီတိ (ဒီ. နိ. ၂.၃၈၄; မ. နိ. ၁.၁၁၇) ဧတ္ထ စက္ခု နမ ပသဒစက္ခု၊ န သသမ္ဘရစက္ခု၊ နပိ ဒိဗ္ဗစက္ခုအဒိကန္တိ အဟ
စက္ခုပသဒန္တိ။ ယံ သန္ဓယ ဝု တ္တံ ‘‘ယံ စက္ခု စတု န္နံ မဟဘူ တနံ ဥပဒယ ပသဒေ’’တိ။ (ဓ. သ. ၅၉၆) စ-သဒ္ဒေ ဝက္ခမနတ္ထသ
မု စ္စယတ္ထေ ။ ယထဝသရသလက္ခဏဝသေနတိ အဝိပရီတဿ အတ္တ နေ ရသဿ စေဝ လက္ခဏဿ စ ဝသေန၊ ရူ ပေသု အ
ဝိဉ္ဆနကိစ္စဿ စေဝ ရူ ပဘိဃတရဟဘူ တပသဒလက္ခဏဿ စ ဒဋ္ဌုကမတနိဒနကမ္မသမု ဋ္ဌနဘူ တပသဒလက္ခဏဿ စ ဝ
သေနတိ အတ္ထေ ။ အထ ဝ ယထဝသရသလက္ခဏဝသေနတိ ယထဝသရသဝသေန စေဝ လက္ခဏဝသေန စ၊ ယထဝသရ
သေတိ စ အဝိပရီတသဘဝေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ သေ ဟိ ရသီယတိ အဝိရဒ္ဓပဋိဝေဓဝသေန အဿဒီယတိ ရမီယတီတိ ‘‘ရ
သေ’’တိ ဝု စ္စတိ၊ တသ္မ သလက္ခဏဝသေနတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ လက္ခဏဝသေနတိ အနိစ္စဒိသမညလက္ခဏဝသေန။

‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူ ပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညဏ’’န္တိအဒီသု (မ. နိ. ၁.၂၀၄၊ ၄၀၀; မ. နိ. ၃.၄၂၁၊ ၄၂၅၊ ၄၂၆; သံ . နိ. ၂.၄၃၊ ၄၅;
၂.၄.၆၀) သမု ဒိတနိယေဝ ရူ ပယတနနိ စက္ခုဝိညဏု ပ္ပတ္တိဟေတု ၊ န ဝိသုံ ဝိသု န္တိ ဣမဿ အတ္ထဿ ဇေတနတ္ထံ ‘‘ရူ ပေ
စ’’တိ ပု ထု ဝစနဂ္ဂဟဏံ ၊ တယ ဧဝ စ ဒေသနဂတိယ ကမံ ဣဓပိ ‘‘ရူ ပေ စ ပဇနတီ’’တိ ဝု တ္တံ ၊ ရူ ပဘဝသမညေန ပန သ
ဗ္ဗံ ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွ ဗဟိဒ္ဓ စတု သမု ဋ္ဌနိကရူ ပဉ္စတိ ဧကဝစနဝသေန အတ္ထေ ။ သရသလက္ခဏ ဝသေနတိ စက္ခုဝိညဏဿ
ဝိသယဘဝကိစ္စဿ ဝသေန စေဝ စက္ခုပဋိဟနနလက္ခဏဿ ဝသေန စတိ ယေဇေတဗ္ဗံ ။

ဥဘယံ ပဋိစ္စတိ စက္ခုံ ဥပနိဿယပစ္စယဝသေန ပစ္စယဘူ တံ ၊ ရူ ပေ အရမ္မဏဓိပတိအရမ္မဏူ ပနိဿယဝသေန ပစ္စယဘူ

တေ စ ပဋိစ္စ။ ကမံ အယံ သု တ္တ န္တသံ ဝဏ္ဏန၊ နိပ္ပရိယယကထ နမ အဘိဓမ္မသန္နိဿိတ ဧဝတိ အဘိဓမ္မနယေနေဝ သံ
ယေဇနနိ ဒဿေန္တေ ‘‘ကမရဂ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇသံ ယေဇန’’န္တိ အဟ။ တတ္ထ ကမေသု ရဂေ၊ ကမေ စ သေ ရဂေ စတိ ဝ ကမရ
ဂေ။ သေ ဧဝ ဗန္ဓနဋ္ဌေန သံ ယေဇနံ ။ အယဉှိ ယဿ သံ ဝိဇ္ဇတိ၊ တံ ပု ဂ္ဂလံ ဝဋ္ဋသ္မိံ သံ ယေဇေတိ ဗန္ဓတိ ဣတိ ဒု က္ခေန သတ္တံ ၊
ဘဝဒိကေ ဝ ဘဝန္တရဒီဟိ၊ ကမ္မုန ဝ ဝိပကံ သံ ယေဇေတိ ဗန္ဓတီတိ သံ ယေဇနံ ။ ဧဝံ ပဋိဃသံ ယေဇံ အဒီနမ္ပိ ယထရဟမ
တ္ထေ ဝတ္တ ဗ္ဗေ။ သရသလက္ခဏဝသေနတိ ဧတ္ထ ပန သတ္တ ဿ ဝဋ္ဋတေ အနိဿဇ္ဇနသင်္ခ တဿ အတ္တ နေ ကိစ္စဿ စေဝ ယ
ထဝု တ္တ ဗန္ဓနသင်္ခ တဿ လက္ခဏဿ စ ဝသေနတိ ယေဇေတဗ္ဗံ ။

ဘဝဿဒဒိဋ္ဌိဿဒနိဝတ္တ နတ္ထံ ကမဿဒဂ္ဂဟဏံ ။ အဿဒယတေတိ အဘိရမန္တဿ။ အဘိနန္ဒတေတိ သပ္ပီတိကတဏှ ဝ

သေန နန္ဒန္တဿ။ ပဒဒွယေနပိ ဗလဝတေ ကမရဂဿ ပစ္စယဘူ တ ကမရဂု ပ္ပတ္တိ ဝု တ္တ ။ ဧသ နယေ သေသေသု ပိ။ အနိဋ္ဌရမ္မ
ဏေတိ ဧတ္ထ ‘‘အပထဂတေ’’တိ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏမနဝသေန ‘‘အပထဂတ’’န္တိ ပဒံ အနေတွ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ။ ဧတံ အရမ္မဏန္တိ
ဧတံ ဧဝံ သု ခု မံ ဧဝံ ဒု ဗ္ဗိဘဂံ အရမ္မဏံ ။ ‘‘နိစ္စံ ဓု ဝ’’န္တိ ဣဒံ နိဒဿနမတ္တံ ။ ‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿတိ ဝိနဿိဿတီတိ ဂဏှ တေ’’တိ ဧဝ
မဒီနမ္ပိ သင်္ဂ ဟေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗေ။ ပဌမယ သက္က ယဒိဋ္ဌိယ အနု ရေဓဝသေန ‘‘သတ္တေ နု ခေ’’တိ၊ ဣတရယ အနု ရေဓဝသေန
‘‘သတ္တ ဿ နု ခေ’’တိ ဝိစိကိစ္ဆတေ။ အတ္တ တ္တ နိယဒိဂဟနု ဂတ ဟိ ဝိစိကိစ္ဆ ဒိဋ္ဌိယ အသတိ အဘဝတေ။ ဘဝံ ပတ္ထေ န္တဿ
တိ ‘‘ဤဒိသေ သမ္ပတ္တိဘဝေ ယသ္မ အမှ ကံ ဣဒံ ဣဋ္ဌံ ရူ ပရမ္မဏံ သု လဘံ ဇတံ ၊ တသ္မ အယတိမ္ပိ ဧဒိသေ၊ ဣတေ ဝ ဥတ္တ
ရိတရေ သမ္ပတ္တိဘဝေ ဘဝေယျ’’တိ ဘဝံ နိကမေန္တဿ။ ဧဝရူ ပန္တိ ဧဝရူ ပံ ရူ ပံ ။ တံ သဒိသေ ဟိ တဗ္ဗေဟရဝသေနေဝံ ဝု တ္
တံ ။ ဘဝတိ ဟိ တံ သဒိသေသု တဗ္ဗေဟရေ ယထ ‘‘သ ဧဝ တိတ္တိရီ၊ တနိ ဧဝ ဩသဓနီ’’တိ။ ဥသူ ယတေတိ ဥသူ ယံ
ဣဿံ ဥပ္ပဒယတေ။ အညဿ မစ္ဆရယတေတိ အညေန အသဓရဏဘဝကရဏေန မစ္ဆရိယံ ကရေတေ။ သဗ္ဗေဟေဝ ယ
ထဝု တ္တေ ဟိ နဝဟိ သံ ယေဇနေဟိ။

တဉ္စ ကရဏန္တိ သု ဘနိမိတ္တ ပဋိဃနိမိတ္တ ဒိဝိဘဂံ ဣဋ္ဌနိဋ္ဌဒိရူ ပရမ္မဏဉ္စေဝ တဇ္ဇယေနိသေမနသိကရဉ္စတိ တဿ တဿ သံ

ယေဇနဿ ကရဏံ ။ အဝိက္ခမ္ဘိတသမူ ဟတဘူ မိလဒ္ဓုပ္ပန္နံ တံ သန္ဓယ ‘‘အပ္ပဟီနဋ္ဌေန ဥပ္ပန္နဿ’’တိ ဝု တ္တံ ။ ဝတ္တ မနု ပ္ပန္နတ သ
မု ဒစရဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတ။ ယေန ကရဏေနတိ ယေန ဝိပဿနသမထဘဝနသင်္ခ တေန ကရဏေန ။ တဉှိ တဿ
တဒင်္ဂ ဝသေန စေဝ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန စ ပဟနကရဏံ ။ ဣဿမစ္ဆရိယနံ အပယဂမနီယတယ ပဌမမဂ္ဂဝဇ္ဈတ ဝု တ္တ ။ ယဒိ ဧဝံ
‘‘တိဏ္ဏံ သံ ယေဇနနံ ပရိက္ခယ သေတပန္နေ ဟေတီ’’တိ (အ. နိ. ၄.၂၄၁) သု တ္တ ပဒံ ကထန္တိ? တံ သု တ္တ န္တပရိယယေန ဝု တ္တံ ။
ယထနု လေမသသန ဟိ သု တ္တ န္တဒေသန၊ အယံ ပန အဘိဓမ္မနယေန သံ ဝဏ္ဏ နတိ နယံ ဒေသေတိ။ ဩဠရိကဿတိ ထူ
လဿ၊ ယတေ အဘိဏှ သမု ပ္ပတ္တိပရိယု ဋ္ဌနတိဗ္ဗတဝ ဟေတိ။ အဏု သဟဂတဿတိ ဝု တ္တ ပ္ပကရဘဝေန အဏု ဘဝံ သု ခု မ
ဘဝံ ဂတဿ။ ဥဒ္ဓစ္စသံ ယေဇနဿပေတ္ထ အနု ပ္ပဒေ ဝု တ္တေ ယေဝတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ ယထဝု တ္တ သံ ယေဇနေဟိ အဝိနဘဝတေ။ ဧက
တ္ထ တယ သေတဒီနံ သဘဝသရသလက္ခဏဝသေန ပဇနန၊ တပ္ပစ္စယနံ သံ ယေဇနနံ ဥပ္ပဒဒိပဇနန စ ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိ
တဗ္ဗတိ ဒဿေန္တေ ‘‘ဧသေဝ နယေ’’တိ အတိဒိသတိ။
အတ္တ နေ ဝ ဓမ္မေသူ တိ အတ္တ နေ အဇ္ဈတ္တိ ကယတနဓမ္မေသု ၊ အတ္တ နေ ဥဘယဓမ္မေသု ဝ။ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ အဇ္ဈတ္တိ ကယတန
ပရိဂ္ဂဏှ နေနတိ အဇ္ဈတ္တိ ကယတနပရိဂ္ဂဏှ နမု ခေနတိ အတ္ထေ ။ ဧဝဉ္စ အနဝသေသတေ သပရသန္တနေသု အယတနနံ ပရိဂ္ဂ
ဟေ သိဒ္ဓေ ဟေတိ။ ပရဿ ဝ ဓမ္မေသူ တိ ဧတ္ထပိ ဧသေဝ နယေ။ ရူ ပယတနဿတိ အဍ္ဎေကဒသပ္ပဘေဒဿ ရူ ပသဘ
ဝဿ အယတနဿ ရူ ပက္ခန္ဓေ ‘‘ဝု တ္တ နယေန နီဟရိတဗ္ဗေ’’တိ အနေတွ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ။ သေသက္ခန္ဓေသူ တိ ဝေဒနသညသင်္ခ
ရက္ခန္ဓေသု ။ ဝု တ္တ နယေနတိ ဣမိန အတိဒေသေန ရူ ပက္ခန္ဓေ ‘‘အဟရသမု ဒယ’’တိ ဝိညဏက္ခန္ဓေ ‘‘နမရူ ပသမု ဒယ’’တိ
သေသခန္ဓေသု ‘‘ဖဿသမု ဒယ’’တိ ဣမံ ဝိသေသံ ဝိဘဝေတိ၊ ဣတရံ ပန သဗ္ဗတ္ထ သမနန္တိ ခန္ဓပဗ္ဗေ ဝိယ အယတနပဗ္ဗေ
ပိ လေကု တ္တ ရနိဝတ္တ နံ ပဠိယံ ဂဟိတံ နတ္ထီတိ ဝု တ္တံ ‘‘လေကု တ္တ ရဓမ္မ န ဂဟေတဗ္ဗ’’တိ။ သေသံ ဝု တ္တ နယမေဝ။

အယတနပဗ္ဗဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပဗ္ဗဝဏ္ဏ န

၃၈၅. ဗု ဇ္ဈနကသတ္တ ဿတိ ကိလေသနိဒ္ဒယ ပဋိဗု ဇ္ဈနကသတ္တ ဿ၊ အရိယသစ္စနံ ဝ ပဋိဝိဇ္ဈနကသတ္တ ဿ။ အင်္ဂေ သူ တိ က

ရဏေသု ၊ အဝယဝေသု ဝ ။ ဥဒယဝယဉဏု ပ္ပတ္တိတေ ပဋ္ဌယ သမ္ဗေဓိပဋိပဒယံ ဌိတေ နမ ဟေတီတိ အဟ ‘‘အရဒ္ဓဝိပဿ
ကတေ ပဋ္ဌယ ယေဂဝစရေတိ သမ္ဗေဓီ’’တိ။ သု တ္တ န္တဒေသန နမ ပရိယယကထ၊ အယဉ္စ သတိပဋ္ဌနဒေသန လေကိယမဂ္ဂ
ဝသေန ပဝတ္တ တိ ဝု တ္တံ ‘‘ယေဂဝစရေတိ သမ္ဗေဓီ’’တိ၊ အညထ ‘‘အရိယသဝကေ’’တိ ဝဒေယျ။

‘‘သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ’’တိ ပဒဿ အတ္ထေ ‘‘ဝိစိကိစ္ဆဋ္ဌနီယ’’တိ ဧတ္ထ ဝု တ္တ နယေန ဝေဒိတဗ္ဗေ။ တန္တိ ယေနိသေမနသိ
ကရံ ။ တတ္ထတိ သတိယံ ၊ နိပ္ဖဒေတဗ္ဗေ စေတံ ဘု မ္မံ ။

သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ သတိသမ္ပဇညံ ။ အထ ဝ သတိပ္ပဓနံ အဘိက္ကန္တဒိ သတ္ထကဘဝပရိဂ္ဂဏှ နဉဏံ သတိသမ္ပဇညံ ။ တံ သဗ္ဗ

တ္ထ သတေကရီဘဝဝဟတ္တ သတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ ဟေတိ။ ယထ ပစ္စနီကဓမ္မပ္ပဟနံ ၊ အနု ရူ ပဓမ္မသေဝန စ အနု ပ္ပန္နနံ
ကု သလနံ ဓမ္မနံ ဥပ္ပဒယ ဟေတိ၊ ဧဝံ သတိရဟိတပု ဂ္ဂလဝိဝဇ္ဇန၊ သတေကရီပု ဂ္ဂလသေဝန၊ တတ္ထ စ ယု တ္တ ပ္ပယု တ္တ တ သတိ
သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ ဟေတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ ‘‘သတိသမ္ပဇည’’န္တိအဒိန။ တိဿဒတ္တ တ္ထေ ရေ နမ၊ ယေ ဗေဓိမ
ဏ္ဍေ သု ဝဏ္ဏ သလကံ ဂဟေတွ ‘‘အဋ္ဌရသသု ဘသသု ကတရဘသယ ဓမ္မံ ကထေမီ’’တိ ပရိသံ ပဝရေသိ။ အဘယတ္ထေ
ရေတိ ဒတ္တ ဘယတ္ထေ ရမဟ။

ဓမ္မနံ ၊ ဓမ္မေသု ဝ ဝိစယေ ဓမ္မဝိစယေ၊ သေ ဧဝ သမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ၊ တဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ။ ‘‘ကု သလကု သလ ဓမ္မ’’တိ

အဒီသု ယံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ ၊ တံ ဟေဋ္ဌ ဝု တ္တ နယမေဝ။ တတ္ထ ယေနိသေမနသိကရဗဟု လီကရေတိ ကု သလဒီနံ တံ တံ သဘဝသရသ
လက္ခဏအဒိကဿ ယထဝတေ အဝဗု ဇ္ဈနဝသေန ဥပ္ပန္နေ ဉဏသမ္ပယု တ္တ စိတ္တ ုပ္ပဒေ။ သေ ဟိ အဝိပရီတမနသိကရတယ
‘‘ယေနိသေမနသိကရေ’’တိ ဝု တ္တေ ၊ တဒဘေဂတယ အဝဇ္ဇနပိ တဂ္ဂတိက ဧဝ၊ တဿ အဘိဏှံ ပဝတ္တ နံ ဗဟု လီကရေ။
ဘိယျေဘဝယတိ ပု နပ္ပုနံ ဘဝယ။ ဝေပု လ္လယတိ ဝိပု လဘဝယ။ ပရိပူ ရိယတိ ပရိဗြူဟနယ။

ပရိပု စ္ဆကတတိ ပရိယေဂဟေတွ ပု စ္ဆကဘဝေ။ အစရိယေ ပယိရု ပသိတွ ပဉ္စပိ နိကယေ သဟ အဋ္ဌကထယ ပရိယေဂဟေ
တွ ယံ ယံ တတ္ထ ဂဏ္ဌိဋ္ဌနဘူ တံ ၊ တံ တံ ‘‘ဣဒံ ဘန္တေ ကထံ ၊ ဣမဿ ကေ အတ္ထေ ’’တိ ခန္ဓယတနဒိအတ္ထံ ပု စ္ဆန္တဿ ဓမ္မဝိစ
ယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနဟ ‘‘ခန္ဓဓတု ။ပေ.။ ဗဟု လတ’’တိ။ ဝတ္ထ ူနံ ဝိသဒဘဝကရဏန္တိ ဧတ္ထ စိတ္တ စေတသိကနံ ပဝ
တ္တိဋ္ဌနဘဝတေ သရီရံ ၊ တပ္ပဋိဗဒ္ဓနိ စီဝရနိ စ ‘‘ဝတ္ထူနီ’’တိ အဓိပ္ပေတနိ၊ တနိ ယထ စိတ္တ ဿ သု ခဝဟနိ ဟေန္တိ၊ တထ ကရ
ဏံ တေသံ ဝိသဒဘဝကရဏံ ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘အဇ္ဈတ္တိ ကဗဟိရန’’န္တိအဒိ။ ဥဿန္နဒေသန္တိ ဝတဒိဥဿန္နဒေသံ ။ သေဒမလမ
က္ခိတန္တိ သေဒေန စေဝ ဇလ္လိကသင်္ခ တေန သရီရမလေန စ မက္ခိတံ ။ စ-သဒ္ဒေန အညမ္ပိ သရီရဿ၊ စိတ္တ ဿ စ ပီဠဝဟံ သ
င်္ဂ ဏှ တိ။ သေနသနံ ဝတိ ဝ-သဒ္ဒေန ပတ္တ ဒီနံ သင်္ဂ ဟေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ အဝိသဒေ သတိ၊ ဝိသယဘူ တေ ဝ။ ကထံ ဘဝနမနု ယု တ္
တဿ တနိ ဝိသယေ? အန္တရ န္တရ ပဝတ္တ နကစိတ္တ ုပ္ပဒဝသေနေဝံ ဝု တ္တံ ။ တေ ဟိ စိတ္တ ုပ္ပဒ စိတ္တေ ကဂ္ဂတယ အပရိသု ဒ္ဓဘဝ
ယ သံ ဝတ္တ န္တိ။ စိတ္တ စေတသိကေသု နိဿယဒိပစ္စယဘူ တေသု ။ ဉဏမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထေ ၊ တေန န ကေဝလံ တံ
ဝတ္ထုယေဝ၊ အထ ခေ တသ္မိံ အပရိသု ဒ္ဓေ ဉဏမ္ပိ အပရိသု ဒ္ဓံ ဟေတီတိ နိဿယပရိသု ဒ္ဓိယ တံ နိဿိတပရိသု ဒ္ဓိ ဝိယ ဝိသ
ယဿ အပရိသု ဒ္ဓတယ ဝိသယိနေ အပရိသု ဒ္ဓိံ ဒဿေတိ။

သမဘဝကရဏန္တိ ကိစ္စတေ အနူနဓိကဘဝကရဏံ ။ သဒ္ဓေယျဝတ္ထုသ္မိံ ပစ္စယဝသေန အဓိမေက္ခကိစ္စဿ ပဋုတရဘဝေန၊

ပညယ အဝိသဒတယ၊ ဝီရိယဒီနဉ္စ သိထိလတဒိန သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဟေတိ။ တေနဟ ‘‘ဣတရနိ မန္ဒနီ’’တိ။ တတေတိ တ
သ္မ သဒ္ဓိန္ဒြိယဿ ဗလဝဘဝတေ ၊ ဣတရေသဉ္စ မန္ဒတ္တ ။ ကေသဇ္ဇပက္ခေ ပတိတုံ အဒတွ သမ္ပယု တ္တ ဓမ္မနံ ပဂ္ဂဏှ နံ အနု ဗလ
ပ္ပဒနံ ပဂ္ဂဟေ၊ ပဂ္ဂဟေဝ ကိစ္စံ ပဂ္ဂဟကိစ္စံ ၊ ‘‘ကတုံ န သက္ကေ တီ’’တိ အနေတွ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ။ အရမ္မဏံ ဥပဂန္တွ ဌနံ ၊ အနိဿဇ္ဇ
နံ ဝ ဥပဋ္ဌနံ ။ ဝိက္ခေပပဋိက္ခေပေ၊ ယေန ဝ သမ္ပယု တ္တ အဝိက္ခိတ္တ ဟေန္တိ၊ သေ အဝိက္ခေပေ။ ရူ ပဂတံ ဝိယ စက္ခုန ယေန ယ
ထဝတေ ဝိသယသဘဝံ ပဿတိ၊ တံ ဒဿနကိစ္စံ ။ ကတုံ န သက္ကေ တိ ဗလဝတ သဒ္ဓိန္ဒြိယေန အဘိဘူ တတ္တ ။ သဟဇတဓ
မ္မေသု ဟိ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကရေ န္တနံ သဟပဝတ္တ မနနံ ဓမ္မနံ ဧကရသတဝသေနေဝ အတ္ထသိဒ္ဓိ၊ န အညထ။ တသ္မတိ ဝု တ္တ မေဝတ္ထံ
ကရဏဘဝေန ပစ္စမသတိ။ တန္တိ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ။ ဓမ္မသဘဝပစ္စဝေက္ခဏေနတိ ယဿ သဒ္ဓေယျဿ ဝတ္ထုနေ ဥဠရတဒိဂု ဏေ
အဓိမု စ္စနဿ သတိသယပ္ပဝတ္တိယ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဇတံ ၊ တဿ ပစ္စယပစ္စယု ပ္ပန္နတဒိဝိဘဂတေ ယထဝတေ ဝီမံ သနေန။
ဧဝဉှိ ဧဝံ ဓမ္မတနယေန သဘဝသရသတေ ပရိဂ္ဂယှ မနေ သဝိပ္ဖရေ အဓိမေက္ခေ န ဟေတိ ‘‘အယံ ဣမေသံ ဓမ္မနံ သဘ
ဝေ’’တိ ပရိဇနနဝသေန ပညဗျပရဿ သတိသယတ္တ ။ ဓု ရိယဓမ္မေသု ဟိ ယထ သဒ္ဓယ ဗလဝဘဝေ ပညယ မန္ဒဘဝေ
ဟေတိ၊ ဧဝံ ပညယ ဗလဝဘဝေ သဒ္ဓယ မန္ဒဘဝေ ဟေတီတိ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘တံ ဓမ္မသဘဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဝ၊ ယထ ဝ
မနသိကရေတေ ဗလဝံ ဇတံ ၊ တထ အမနသိကရေန ဟပေတဗ္ဗ’’န္တိ။ တထ အမနသိကရေနတိ ယေနကရေန ဘဝနံ အနု
ယု ဉ္ဇန္တဿ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဇတံ ၊ တေနကရေန ဘဝနယ အနနု ယု ဉ္ဇနတေတိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ ဣဓ ဒု ဝိဓေန သဒ္ဓိန္ဒြိယဿ
ဗလဝဘဝေ အတ္တ နေ ဝ ပစ္စယဝိသေသေန ကိစ္စုတ္တ ရိယတေ၊ ဝီရိယဒီနံ ဝ မန္ဒကိစ္စတယ။ တတ္ထ ပဌမဝိကပ္ပေ ဟပနဝိဓိ
ဒဿိတေ။ ဒု တိယကပ္ပေ ပန ယထ မနသိ ကရေတေ ဝီရိယဒီနံ မန္ဒကိစ္စတယ သဒ္ဓိန္ဒြိယံ ဗလဝံ ဇတံ ၊ တထ အမနသိကရေ
န၊ ဝီရိယဒီနံ ပဋုကိစ္စဘဝဝဟေန မနသိကရေန သဒ္ဓိန္ဒြိယံ တေဟိ သမရသံ ကရေန္တေန ဟပေတဗ္ဗံ ။ ဣမိန နယေန သေ
သိန္ဒြိယေသု ပိ ဟပနဝိဓိ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

ဝက္က လိတ္ထေ ရဝတ္ထူတိ။ သေ ဟိ အယသ္မ သဒ္ဓဓိမု တ္တ တယ ကတဓိကရေ သတ္ထ ု ရူ ပကယဒဿနပ္ပသု တေ ဧဝ ဟု တွ ဝိဟရ
န္တေ သတ္ထ ရ ‘‘ကိံ တေ ဝက္က လိ ဣမိန ပူ တိကယေန ဒိဋ္ဌေန၊ ယေ ခေ ဝက္က လိ ဓမ္မံ ပဿတိ၊ သေ မံ ပဿတီ’’တိအဒိန (သံ .
နိ. ၃.၈၇; ဒီ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.ပဌမမဟသင်္ဂီတိကထ; အ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၂၀၈; ဓ. ပ. အဋ္ဌ. ၂.၃၈၀; ပဋိ. မ. အဋ္ဌ. ၂.၂.၁၃၀; ဓ.
သ. အဋ္ဌ. ၁၀၀၇; ထေရဂ. အဋ္ဌ. ၂.ဝက္က လိတ္ထေ ရဂထဝဏ္ဏ န) ဩဝဒိတွ ကမ္မဋ္ဌနေ နိယေဇိတေပိ တံ အနနု ယု ဉ္ဇန္တေ ပဏမိ
တေ အတ္တ နံ ဝိနိပတေတုံ ပပတဋ္ဌနံ အဘိရု ဟိ၊ အထ နံ သတ္ထ ယထနိသိန္နေဝ ဩဘသံ ဝိဿဇ္ဇနေန အတ္တ နံ ဒဿေတွ –

‘‘ပမေဇ္ဇဗဟု လေ ဘိက္ခု၊ ပသန္နေ ဗု ဒ္ဓသသနေ။

အဓိဂစ္ဆေ ပဒံ သန္တံ ၊ သင်္ခ ရူ ပသမံ သု ခ’’န္တိ။ (ဓ. ပ. ၃၈၁) –

ဂထံ ဝတွ ‘‘ဧဟိ ဝက္က လီ’’တိ အဟ။ သေ တေန အမတေနေဝ အဘိသိတ္တေ ဟဋ္ဌတု ဋ္ဌေ ဟု တွ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေသိ။ သဒ္ဓ
ယ ဗလဝဘဝတေ ဝိပဿနဝီထိံ န ဩတရတိ၊ တံ ဉတွ ဘဂဝ တဿ ဣန္ဒြိယသမတ္တ ပဋိပဒနယ ကမ္မဋ္ဌနံ သေဓေတွ အဒ
သိ။ သေ သတ္ထရ ဒိန္နနယေ ဌတွ ဝိပဿနံ ဥဿု က္က ပေတွ မဂ္ဂပ္ပဋိပဋိယ အရဟတ္တံ ပပု ဏိ။ တေနေတံ ဝု တ္တံ ‘‘ဝက္က လိတ္ထေ ရ
ဝတ္ထု စေတ္ထ နိဒဿန’’န္တိ။ ဧတ္ထတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယဿ အဓိမတ္တ ဘဝေ သေသိန္ဒြိယနံ သကိစ္စကရဏေ။

ဣတရကိစ္စဘေဒန္တိ ဥပဋ္ဌနဒိကိစ္စဝိသေသံ ။ ပဿဒ္ဓဒီတိ အဒိ-သဒ္ဒေန သမဓိဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ နံ သင်္ဂ ဟေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ ဟပေတ

ဗ္ဗန္တိ ယထ သဒ္ဓိန္ဒြိယဿ ဗလဝဘဝေ ဓမ္မသဘဝပစ္စဝေက္ခဏေန ဟယတိ၊ ဧဝံ ဝီရိယိန္ဒြိယဿ အဓိမတ္တ တ ပဿဒ္ဓိအဒိ
ဘဝနယ ဟယတိ သမဓိပက္ခိယတ္တ တဿ။ တထ ဟိ သမဓိန္ဒြိယဿ အဓိမတ္တ တံ ကေသဇ္ဇပတတေ ရက္ခန္တီ ဝီရိယဒိဘဝန
ဝိယ ဝီရိယိန္ဒြိယဿ အဓိမတ္တ တံ ဥဒ္ဓစ္စပတတေ ရက္ခန္တီ ဧကံ သတေ ဟပေတိ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘ပဿဒ္ဓအဒိဘဝနယ ဟပေတ
ဗ္ဗ’’န္တိ။ သေဏတ္ထေ ရဿ ဝတ္ထူတိ သု ကု မရသေဏတ္ထေ ရဿ ဝတ္ထ ု။ (မဟဝ. ၂၄၂; အ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၂၀၅) သေ ဟိ အယ
သ္မ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌနံ ဂဟေတွ သီတဝနေ ဝိဟရန္တေ ‘‘မမ သရီရံ သု ခု မလံ ၊ န စ သက္က သု ခေနေဝ သု ခံ အဓိဂန္တုံ၊
ကိလမေတွပိ သမဏဓမ္မေ ကတဗ္ဗေ’’တိ တံ ဌနစင်္က မမေဝ အဓိဋ္ဌယ ပဓနံ အနု ယု ဉ္ဇန္တေ ပဒတလေသု ဖေဋေသု ဥဋ္ဌိတေ
သု ပိ ဝေဒနံ အဇ္ဈုပေက္ခိတွ ဒဠှံ ဝီရိယံ ကရေန္တေ အစ္စရဒ္ဓဝီရိယတယ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေ တုံ နသက္ခိ။ သတ္ထ တတ္ထ ဂန္တွ ဝီဏူ ပ
မေဝဒေန ဩဝဒိတွ ဝီရိယသမတယေဇနဝီထိံ ဒဿေန္တေ ကမ္မဋ္ဌနံ သေဓေတွ ဂိဇ္ဈကူ ဋံ ဂတေ။ ထေရေပိ သတ္ထရ ဒိန္နနယေ
န ဝီရိယသမတံ ယေဇေတွ ဘဝေန္တေ ဝိပဿနံ ဥဿု က္က ပေတွ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌသိ။ တေန ဝု တ္တံ ‘‘သေဏတ္ထေ ရဿ
ဝတ္ထု ဒဿေတဗ္ဗ’’န္တိ။ သေသေသု ပီတိ သတိသမဓိပညိန္ဒြိယေသု ပိ။

သမတန္တိ သဒ္ဓပညနံ အညမညံ အနူနနဓိကဘဝံ ၊ တထ သမဓိဝီရိယနံ ။ ယထ ဟိ သဒ္ဓပညနံ ဝိသုံ ဝိသုံ ဓု ရိယဓမ္မဘူ တနံ
ကိစ္စတေ အညမညံ နတိဝတ္တ နံ ဝိသေသတေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ ၊ ယတေ နေသံ သမဓု ရတယ အပ္ပန သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ သမဓိဝီရိယနံ
ကေသဇ္ဇုဒ္ဓစ္စပက္ခိကနံ သမရသတယ သတိ အညမညူ ပတ္ထမ္ဘနတေ သမ္ပယု တ္တ ဓမ္မနံ အန္တဒွ ယပတဘဝေန သမ္မဒေဝ အပ္ပန
ဣဇ္ဈတိ ။ ‘‘ဗလဝသဒ္ဓေ’’တိအဒိ ဗျတိရေကမု ခေန ဝု တ္တ ဿေဝ အတ္ထဿ သမတ္ထနံ ။ တဿတ္ထေ ယေ ဗလဝတိယ သဒ္ဓယ
သမန္နဂတေ အဝိသဒဉဏေ၊ သေ မု ဓပ္ပသန္နေ ဟေတိ၊ န အဝေစ္စပ္ပသန္နေ။ တထ ဟိ အဝတ္ထ ုသ္မိံ ပသီဒတိ သေယျထပိ
တိတ္ထိယသဝက။ ကေရဋိကပက္ခန္တိ သဌေယျပက္ခံ ဘဇတိ။ သဒ္ဓဟီနယ ပညယ အတိဓဝန္တေ ‘‘ဒေယျဝတ္ထုပရိစ္စဂေန ဝိန စိ
တ္တ ုပ္ပဒမတ္တေ နပိ ဒနမယံ ပု ညံ ဟေတီ’’တိအဒီနိ ပရိကပ္ပေတိ ဟေတု ပတိ ရူ ပကေဟိ ဝဉ္စိတေ၊ ဧဝံ ဘူ တေ စ သု က္ခတက္က ဝိ
လု တ္တ စိတ္တေ ပဏ္ဍိတနံ ဝစနံ နဒိယတိ သညတ္တိံ န ဂစ္ဆတိ။ တေနဟ ‘‘ဘေသဇ္ဇသမု ဋ္ဌိတေ ဝိယ ရေဂေ အတေကိစ္ဆေ ဟေ
တီ’’တိ။ ယထ စေတ္ထ သဒ္ဓပညနံ အညမညံ ဝိသမဘဝေ န အတ္ထဝဟေ၊ အနတ္ထဝဟေဝ၊ ဧဝံ ၊ သမဓိဝီရိယနံ အညမညံ ဝိ
သမဘဝေ န အတ္ထဝဟေ၊ အနတ္ထဝဟေဝ၊ တထ န အဝိက္ခေပဝဟေ၊ ဝိက္ခေပဝဟေဝတိ။ ကေသဇ္ဇံ အဘိဘဝတိ၊ တေန
အပ္ပနံ န ပပု ဏတီတိ အဓိပ္ပယေ။ ဥဒ္ဓစ္စံ အဘိဘဝတီတိ ဧတ္ထ ပိ ဧသေဝ နယေ။ တဒု ဘယန္တိ သဒ္ဓပညဒွယံ ၊ သမဓိဝီရိယဒွယ
ဉ္စ။ သမံ ကတဗ္ဗန္တိ သမရသံ ကတဗ္ဗံ ။

သမဓိကမ္မိကဿတိ သမထကမ္မဋ္ဌနိကဿ။ ဧဝန္တိ ဧဝံ သန္တေ၊ သဒ္ဓယ ထေကံ ဗလဝဘဝေ သတီတိ အတ္ထေ ။ သဒ္ဒဟန္တေတိ
‘‘ပထဝီ ပထဝီတိ မနသိကရဏမတ္တေ န ကထံ ဈနု ပ္ပတ္တီ’’တိ အစိန္တေတွ ‘‘အဒ္ဓ သမ္မသမ္ဗုဒ္ဓေန ဝု တ္တ ဝိဓိ ဣဇ္ဈိဿတီ’’တိ သ
ဒ္ဒဟန္တေ သဒ္ဓံ ဇနေန္တေ။ ဩကပ္ပေန္တေတိ အရမ္မဏံ အနု ပဝိသိတွ ဝိယ အဓိမု စ္စနဝသေန အဝကပ္ပေန္တေ ပက္ခန္ဒန္တေ။ ဧကဂ္ဂတ
ဗလဝတီ ဝဋ္ဋတိ သမဓိပ္ပဓနတ္တ ဈနဿ။ ဥဘိန္နန္တိ သမဓိပညနံ ။ သမဓိကမ္မိကဿ သမဓိနေ အဓိမတ္တ တယ ပညယ အဓိ
မတ္တ တပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတိ အဟ ‘‘သမတယပီ’’တိ၊ သမဘဝေနပီတိ အတ္ထေ ။ အပ္ပနတိ လေကိယပ္ပန။ တထ ဟိ ‘‘ဟေတိ
ယေဝ’’တိ သသင်္ကံ ဝဒတိ။ လေကု တ္တ ရပ္ပန ပန တေသံ သမဘဝေနေဝ ဣစ္ဆိတ။ ယထဟ ‘‘သမထဝိပဿနံ ယု ဂနန္ဓံ ဘ
ဝေတီ’’တိ (အ. နိ. ၄.၁၇၀; ပဋိ. မ. ၂.၅)။

ယဒိ ဝိသေသတေ သဒ္ဓပညနံ ၊ သမဓိဝီရိယနဉ္စ သမတဝ ဣစ္ဆိတ၊ ကထံ သတီတိ အဟ ‘‘သတိ ပန သဗ္ဗတ္ထ ဗလဝတီ ဝဋ္ဋ
တီ’’တိ။ သဗ္ဗတ္ထ တိ လီနု ဒ္ဓစ္စပက္ခိကေသု ပဉ္စသု ဣန္ဒြိယေသု ။ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခိကေကဒေသေ ဂဏှ န္တေ ‘‘သဒ္ဓဝီရိယပညန’’န္တိ
အဟ။ အညထ ပီတိ စ ဂဟေတဗ္ဗ သိယ။ တထ ဟိ ‘‘ကေသဇ္ဇပက္ခိကေန သမဓိန’’ ဣစ္စေဝ ဝု တ္တံ ၊ န ‘‘ပဿဒ္ဓိသမဓိဥပေ
က္ခဟီ’’တိ။ သတိ သတိ။ သဗ္ဗေသု ရဇကမ္မေသု နိယု တ္တေ သဗ္ဗကမ္မိကေ။ တေနတိ တေန သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗဋ္ဌေန ကရဏေ
န။ အဟ အဋ္ဌကထယံ ။ သဗ္ဗတ္ထ နိယု တ္တ သဗ္ဗတ္ထိက သဗ္ဗတ္ထ လီနေ၊ ဥဒ္ဓတေ စ စိတ္တေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တ ၊ သဗ္ဗေ ဝ လီနေ၊ ဥဒ္ဓတေ
စ စိတ္တေ ဘဝေတဗ္ဗ ဗေဇ္ဈင်္ဂ အတ္ထိက ဧတယတိ သဗ္ဗတ္ထိက။ စိတ္တ န္တိ ကု သလံ စိတ္တံ ။ တဿ ဟိ သတိ ပဋိသရဏံ ပရယဏံ
အပ္ပတ္တ ဿ ပတ္တိယ အနဓိဂတဿ အဓိဂမယ။ တေနဟ ‘‘အရက္ခပစ္စုပဋ္ဌန’’တိအဒိ။

ခန္ဓဒိဘေဒေ အနေဂဠှပညနန္တိ ပရိယတ္တိဗဟု သစ္စဝသေနပိ ခန္ဓယတနဒီသု အပ္ပတိဋ္ဌိတဗု ဒ္ဓီနံ ။ ဗဟု ဿု တသေဝန ဟိ သု တ

မယဉဏဝဟ။ တရု ဏဝိပဿနသမင်္ဂီပိ ဘဝနမယဉဏေ ဌိတတ္တ ဧကံ သတေ ပညဝ ဧဝ နမ ဟေတီတိ အဟ ‘‘သမပည
သ လက္ခဏပရိဂ္ဂဟိကယ ဥဒယဗ္ဗယပညယ သမန္နဂတပု ဂ္ဂလသေဝန’’တိ။ ဉေယျဓမ္မဿ ဂမ္ဘီရဘဝဝသေန တပ္ပရိစ္ဆေဒက
ဉဏဿ ဂမ္ဘီရဘဝဂ္ဂဟဏန္တိ အဟ ‘‘ဂမ္ဘီရေသု ခန္ဓဒီသု ပဝတ္တ ယ ဂမ္ဘီရပညယ’’တိ။ တဉှိ ဉေယျံ တဒိသယ ပညယ စရိတ
ဗ္ဗတေ ဂမ္ဘီရဉဏစရိယံ ၊ တဿ ဝ ပညယ တတ္ထ ပဘေဒတေ ပဝတ္တိ ဂမ္ဘီရဉဏစရိယ၊ တဿ ပစ္စဝေက္ခဏတိ အဟ ‘‘ဂမ္ဘီရ
ပညယ ပဘေဒပစ္စဝေက္ခဏ’’တိ။ ယထ သတိဝေပု လ္လပ္ပတ္တေ နမ အရဟ ဧဝ၊ ဧဝံ ပညဝေပု လ္လပ္ပတ္တေ တိပိ သေ ဧဝတိ
အဟ ‘‘အရဟတ္တ မဂ္ဂေန ဘဝနပရိပူ ရီ ဟေတီ’’တိ။ ဝီရိယဒီသု ပိ ဧသေဝ နယေ။

‘‘တတ္တံ အယေခိလံ ဟတ္ထေ ဂမေန္တီ’’တိအဒိန (မ. နိ. ၃.၂၅၀၊ ၂၆၇; အ. နိ. ၃.၃၆) ဝု တ္တ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနကမ္မကရဏ နိရယေ နိ
ဗ္ဗတ္တ သတ္တ ဿ ယေဘု ယျေန သဗ္ဗပဌမံ ကရေန္တီတိ၊ ဒေဝဒူ တသု တ္တ ဒီသု တဿ အဒိတေ ဝု တ္တ တ္တ စ အဟ ‘‘ပဉ္စဝိဓဗန္ဓန
ကမ္မကရဏတေ ပဋ္ဌယ’’တိ။ သကဋဝဟနဒိကလေတိ အဒိ-သဒ္ဒေန တဒညမနု ဿေဟိ၊ တိရ စ္ဆနေဟိ စ ဝိဗဓိယမနကလံ
သင်္ဂ ဏှ တိ။ ‘‘ဧကံ ဗု ဒ္ဓန္တရ’’န္တိ ဣဒံ အပရပရံ ပေတေသု ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇနကသတ္တ ဝသေန ဝု တ္တံ ၊ ဧကစ္စနံ ဝ ပေတနံ ဧကစ္စတိရ စ္ဆ
နနံ ဝိယ တထ ဒီဃယု ကတပိ သိယတိ တထ ဝု တ္တံ ။ တထ ဟိ ‘‘ကလေ နဂရဇ စတု န္နံ ဗု ဒ္ဓနံ သမ္မုခီဘဝံ လဘိတွ ဌိတေ
မေတ္တေ ယျဿပိ ဘဂဝတေ သမ္မုခီဘဝံ လဘိဿတီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ယံ တဿ ကပ္ပယု ကတ ဝု တ္တ ။

အနိသံ သဒဿဝိနေတိ ‘‘ဝီရိယယတ္တေ ဧဝ သဗ္ဗေ လေကု တ္တ ရေ၊ လေကိယေ စ ဝိသေသဓိဂမေ’’တိ ဧဝံ ဝီရိယေ အနိသံ
သဒဿနသီလဿ။ ဂမနဝီထိန္တိ သပု ဗ္ဗဘဂံ နိဗ္ဗနဂမိနိံ ပဋိပဒံ ၊ သဟ ဝိပဿနယ အရိယမဂ္ဂပဋိပဋိ ၊ သတ္တ ဝိသု ဒ္ဓိပရမ္ပရ ဝ။
သ ဟိ ဘိက္ခုနေ ဝဋ္ဋနိယျနယ ဂန္တဗ္ဗ ပဋိပဒတိ ကတွ ဂမနဝီထိ နမ။ ကယဒဠှီဗဟု လေတိ ယထ တထ ကယဿ ဒဠှီကမ္မပ္ပ
သု တေ။ ပိဏ္ဍန္တိ ရဋ္ဌပိဏ္ဍံ ။ ပစ္စယဒယကနံ အတ္တ နိ ကရဿ အတ္တ နေ သမ္မပဋိပတ္တိယ မဟပ္ဖလဘဝဿ ကရဏေန ပိဏ္ဍဿ
ဘိက္ခယ ပဋိပူ ဇန ပိဏ္ဍပစယနံ ။

နီဟရန္တေတိ ပတ္တ ထဝိကတေ နီဟရန္တေ။ တံ သဒ္ဒံ သု တွတိ တံ ဥပသိကယ ဝစနံ အတ္တ နေ ဝသနပဏ္ဏ သလဒွရေ ဌိတေဝ ပ
ဉ္စဘိညတယ ဒိဗ္ဗသေတေန သု တွ။ မနု ဿသမ္ပတ္တိ၊ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိ၊ နိဗ္ဗနသမ္ပတ္တီတိ ဣမ တိဿေ သမ္ပတ္တိယေ။ ဒတုံ သက္ခိဿ
သီတိ ‘‘တယိ ကတေန ဒနမယေန၊ ဝေယျဝစ္စမယေန စ ပု ညကမ္မေန ခေတ္တ ဝိသေသဘဝူ ပဂမနေန အပရပရံ ဒေဝမနု ဿ
သမ္ပတ္တိယေ၊ အန္တေ နိဗ္ဗနသမ္ပတ္တိဉ္စ ဒတုံ သက္ခိဿသီ’’တိ ထေရေ အတ္တ နံ ပု စ္ဆတိ။ သိတံ ကရေန္တေ ဝတိ ‘‘အကိစ္ဆေနေဝ
မယ ဝဋ္ဋဒု က္ခံ သမတိက္က န္တ’’န္တိ ပစ္စဝေက္ခဏဝသနေ သဉ္ဇတပမေဇ္ဇဝသေန သိတံ ကရေန္တေ ဧဝ။

ဝိပ္ပဋိပန္နန္တိ ဇတိဓမ္မကု လဓမ္မဒိလင်္ဃ နေန အသမ္မပဋိပန္နံ ။ ဧဝံ ယထ အသမ္မပဋိပန္နေ ပု တ္တေ တယ ဧဝ အသမ္မပဋိပတ္တိယ ကု

လသန္တနတေ ဗဟိရေ ဟု တွ ပိတု သန္တိက ဒယဇ္ဇဿ န ဘဂီ၊ ဧဝံ ။ ကု သီတေပိ တေန ကု သီတဘဝေန အသမ္မပဋိပန္နေ သ
တ္ထ ု သန္တိက လဒ္ဓဗ္ဗအရိယဓနဒယဇ္ဇဿ န ဘဂီ။ အရဒ္ဓဝီရိယေဝ လဘတိ သမ္မပဋိပဇ္ဇနတေ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ တိ
ယေဇန၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။

မဟတိ သီလဒီဟိ ဂု ဏေဟိ မဟန္တေ ဝိပု လေ အနညသဓရဏေ။ တံ ပနဿ ဂု ဏမဟတ္တံ ဒသသဟဿိလေကဓတု ကမ္ပ
နေန လေကေ ပကဋန္တိ ဒဿေန္တေ ‘‘သတ္ထုနေ ဟီ’’တိအဒိမဟ။

ယသ္မ သတ္ထ ုသသနေ ပဗ္ဗဇိတဿ ပဗ္ဗဇ္ဇူပဂမေန သကျပု တ္တ ဿဘဝေ သမ္ပဇယတိ၊ တသ္မ ဗု ဒ္ဓပု တ္တ ဘဝံ ဒဿေန္တေ ‘‘အသ
မ္ဘိန္နယ’’တိအဒိမဟ။
အလသနံ ဘဝနယ နမမတ္တ မ္ပိ အဇနန္တနံ ကယဒဠှီဗဟု လနံ ယဝဒတ္ထံ ဘု ဉ္ဇိတွ သေယျသု ခဒိအနု ယု ဉ္ဇနကနံ တိရ စ္ဆနကထိက
နံ ပု ဂ္ဂလနံ ဒူ ရတေ ဝဇ္ဇန ကု သီတပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇန။ ‘‘ဒိဝသံ စင်္က မေန နိသဇ္ဇယ’’တိအဒိန (မ. နိ. ၁.၄၂၃; ၃.၆၅; သံ . နိ.
၄.၁၂၀; မဟနိ. ၁၆၁) ဘဝနရဒ္ဓဝသေန အရဒ္ဓဝီရိယနံ ဒဠှပရက္ကမနံ ကလေန ကလံ ဥပသင်္က မန အရဒ္ဓဝီရိယပု ဂ္ဂလသေ
ဝန။ တေနဟ ‘‘ကု စ္ဆိံ ပူ ရေတွ’’တိအဒိ။ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ၁.၆၄) ပန ဇတိမဟတ္တ ပစ္စဝေက္ခဏ၊ သဗြဟ္မစရီမဟတ္တ ပစ္စ
ဝေက္ခဏတိ ဣဒံ ဒွယံ န ဂဟိတံ ၊ ထိနမိဒ္ဓဝိနေဒနတ၊ သမ္မပ္ပဓနပစ္စဝေက္ခဏတတိ ဣဒံ ဒွယံ ဂဟိတံ ။ တတ္ထ အနိသံ သ
ဒဿဝိတယ ဧဝ သမ္မပ္ပဓနပစ္စဝေက္ခဏ ဂဟိတ ဟေတိ လေကိယလေကု တ္တ ရဝိသေသဓိဂမဿ ဝီရိယယတ္တ တဒဿန
ဘဝတေ။ ထိနမိဒ္ဓဝိနေဒနံ တဒဓိမု တ္တ တယ ဧဝ ဂဟိတံ ဟေတိ၊ ဝီရိယု ပ္ပဒနေ ယု တ္တ ပ္ပယု တ္တ ဿ ထိနမိဒ္ဓဝိနေဒနံ အတ္ထသိဒ္ဓ
မေဝ။ တတ္ထ ထိနမိဒ္ဓဝိနေဒနကု သီတပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနအရဒ္ဓဝီရိယပု ဂ္ဂလသေဝန- တဒဓိမု တ္တ တပဋိပက္ခဝိဓမနပစ္စယူ ပသံ ဟရ
ဝသေန၊ အပယဘယပစ္စဝေက္ခဏဒယေ သမု တ္တေ ဇနဝသေန ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒက ဒဋ္ဌဗ္ဗ။

ပု ရိမု ပ္ပန္န ပီတိ ပရတေ ဥပ္ပဇ္ဇနကပီတိယ ဝိသေသကရဏသဘဂဟေတု ဘဝတေ ‘‘ပီတိယေဝ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓ
မ္မ’’တိ ဝု တ္တ ၊ တဿ ပန ဗဟု သေ ပဝတ္တိယ ပု ထု တ္တံ ဥပဒယ ဗဟု ဝစနနိဒ္ဒေသေ။ ယထ သ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ပဋိပတ္တိ တဿ ဥ
ပ္ပဒကမနသိကရေ။

‘‘ဗု ဒ္ဓနု ဿတီ’’တိအဒီသု ဝတ္တ ဗ္ဗံ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသု ဒ္ဓိ. ၁.၁၂၃) ဝု တ္တ နယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။

ဗု ဒ္ဓနု ဿတိယ ဥပစရသမဓိနိဋ္ဌတ္တ ဝု တ္တံ ‘‘ယဝ ဥပစရ’’တိ။ သကလသရီရံ ဖရမနေတိ ပီတိသမု ဋ္ဌနေဟိ ပဏီတရူ ပေဟိ
သကလသရီရံ ဖရမနေ။ ဓမ္မဂု ဏေ အနု ဿရ န္တဿပိ ယဝ ဥပစရ သကလသရီရံ ဖရမနေ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ
ယေဇန၊ ဧဝံ သေသအနု ဿတီသု ။ ပသဒနီယသု တ္တ န္တပစ္စဝေက္ခဏယဉ္စ ယေဇေတဗ္ဗံ တဿပိ ဝိမု တ္တ ယတနဘဝေန တဂ္
ဂတိကတ္တ ။ သင်္ခ ရနံ သပ္ပဒေသဝူ ပသမေပိ နိပ္ပဒေသဝူ ပသမေ ဝိယ တထ ပညယ ပဝတ္တိတေ ဘဝနမနသိကရေ ကိလေသ
ဝိက္ခမ္ဘနသမတ္ထေ ဟု တွ ဥပစရသမဓိံ အဝဟန္တေ တထရူ ပပီတိသေမနဿသမန္နဂတေ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဥပ္ပဒယ ဟေတီ
တိ အဟ ‘‘သမပတ္တိယ။ပေ.။ ပစ္စဝေက္ခန္တဿပီ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘ဝိက္ခမ္ဘိတ ကိလေသ’’တိ ပဌေ။ တေ ဟိ န သမု ဒစရ န္တီတိ။
ဣတိ-သဒ္ဒေ ကရဏတ္ထေ ၊ ယသ္မ န သမု ဒစရ န္တိ၊ တသ္မ တံ နေသံ အသမု ဒစရံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿတိ ယေဇန ။ န ဟိ ကိလေ
သေ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဗေဇ္ဈင်္ဂု ပ္ပတ္တိ ယု တ္တ ။ ပသဒနီယေသု ဌနေသု ပသဒသိနေဟဘဝေန ထူ သသမဟဒယတ လူ ခတ၊ သ
တတ္ထ အဒရဂရဝကရဏေန ဝိညယတီတိ အဟ ‘‘အသက္က စ္စကိရိယယ သံ သူ စိတလူ ခဘဝေ’’တိ။

ကယစိတ္တ ဒရထဝူ ပသမလက္ခဏ ပဿဒ္ဓိ ဧဝ ယထဝု တ္တ ဗေဓိအင်္ဂ ဘူ တေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂေ ၊ တဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ

ဧဝံ ဥပ္ပဒေ ဟေတီတိ ယေဇန။

ပဏီတဘေဇနသေဝနတတိ ပဏီတသပ္ပယဘေဇနသေဝ နတ ။ ဥတု ဣရိယပထသု ခဂ္ဂဟဏေန သပ္ပယဥတု ဣရိယပထ

ဂ္ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ တဉှိ တိဝိဓမ္ပိ သပ္ပယံ သေဝိယမနံ ကယဿ ကလ္လတပဒနဝသေန စိတ္တ ဿ ကလ္လတံ အဝဟန္တံ ဒု ဝိဓယပိ
ပဿဒ္ဓိယ ကရဏံ ဟေတိ။ အဟေတု ကံ သတ္တေ သု လဗ္ဘမနံ သု ခဒု က္ခန္တိ အယမေကေ အန္တေ၊ ဣဿရဒိဝိသမဟေတု ကန္တိ
ပန အယံ ဒု တိယေ။ ဧတေ ဥဘေ အန္တေ အနု ပဂမ္မ ယထသကံ ကမ္မုန ဟေတီတိ အယံ မဇ္ဈိမ ပဋိပတ္တိ။ မဇ္ဈတ္တေ ပယေဂေ
ယဿ သေ မဇ္ဈတ္တ ပယေဂေ၊ တဿ ဘဝေ မဇ္ဈတ္တ ပယေဂတ။ အယဉှိ ပဟယ သရဒ္ဓကယတံ ပဿဒ္ဓကယတယ ကရဏံ
ဟေန္တီ ပဿဒ္ဓိဒွယံ အဝဟတိ၊ ဧတေနေဝ သရဒ္ဓကယပု ဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနပဿဒ္ဓကယပု ဂ္ဂလသေဝနနံ တဒဝဟနတ သံ ဝဏ္ဏိတ
တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။

ယထသမဟိတကရသလ္လက္ခဏဝသေန ဂယှ မနေ ပု ရိမု ပ္ပန္နေ သမထေ ဧဝ သမထနိမိတ္တံ ။ နနရမ္မဏေ ပရိ ဗ္ဘမနေန ဝိဝိဓံ အ
ဂ္ဂံ ဧတဿတိ ဗျဂ္ဂေ၊ ဝိက္ခေပေ။ တထ ဟိ သေ အနဝဋ္ဌနရသေ၊ ဘန္တတပစ္စုပဋ္ဌနေ စ ဝု တ္တေ ၊ ဧကဂ္ဂတဘဝတေ ဗျဂ္ဂပဋိပ
က္ခေတိ အဗျဂ္ဂေ၊ သမဓိ။ သေ ဧဝ နိမိတ္တ န္တိ ပု ဗ္ဗေ ဝိယ ဝတ္တ ဗ္ဗံ ။ တေနဟ ‘‘အဝိက္ခေပဋ္ဌေန စ အဗျဂ္ဂနိမိတ္တ ’’န္တိ။

ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယ၊ ဣန္ဒြိယသမတ္တ ပဋိပဒန စ ပညဝဟ ဝု တ္တ ၊ သမဓနဝဟပိ တ ဟေန္တိ သမဓနဝဟဘဝေနေဝ ပညဝဟ

ဘဝတေတိ ဝု တ္တံ ‘‘ဝတ္ထုဝိသဒ။ပေ.။ ဝေဒိတဗ္ဗ’’တိ။

ကရဏဘဝနကေသလ္လနံ အဝိနဘဝတေ၊ ရက္ခနကေသလ္လဿ စ တံ မူ လကတ္တ ‘‘နိမိတ္တ ကု သလတ နမ ကသိဏနိမိတ္တ ဿ

ဥဂ္ဂဟဏကု သလတ’’ ဣစ္စေဝ ဝု တ္တံ ။ ကသိဏနိမိတ္တ ဿတိ စ နိဒဿနမတ္တံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ အသု ဘနိမိတ္တ ဿပိ ဟိ ယဿ ကဿ
စိ ဈနု ပ္ပတ္တိနိမိတ္တ ဿ ဥဂ္ဂဟဏကေသလ္လံ နိမိတ္တ ကု သလတ ဧဝတိ။ အတိသိထိလဝီရိယတဒီဟီတိ အဒိ-သဒ္ဒေန ပည
ပယေဂမန္ဒတံ ၊ ပမေဒဝေကလ္လဉ္စ သင်္ဂ ဏှ တိ။ တဿ ပဂ္ဂဏှ နန္တိ တဿ လီနဿ စိတ္တ ဿ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဒိသမု ဋ္ဌပနေ
န လယပတ္တိတေ သမု ဒ္ဓရဏံ ။ ဝု တ္တ ဉှေတံ ဘဂဝတ –

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟေတိ၊ ကလေ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ၊ ကလေ
ဝီရိယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ၊ ကလေ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ။ တံ ကိဿ ဟေတု ? လီနံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧတေ
ဟိ ဓမ္မေဟိ သု သမု ဋ္ဌပယံ ဟေတိ။ သေယျထပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပု ရိသေ ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇလိတု ကမေ အဿ၊ သေ တတ္ထ သု က္ခနိ
စေဝ တိဏနိ ပက္ခိပေယျ၊ သု က္ခနိ ဂေမယနိ ပက္ခိပေယျ၊ သု က္ခနိ ကဋ္ဌနိ ပက္ခိပေယျ၊ မု ခဝတဉ္စ ဒဒေယျ၊ န စ ပံ သု ကေန ဩ
ကိရေယျ၊ ဘဗ္ဗေ နု ခေ သေ ပု ရိသေ ပရိတ္တံ အဂ္ဂိံ ဥဇ္ဇလိတု န္တိ။ ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၄)။

ဧတ္ထ စ ယထသကံ အဟရဝသေန ဓမ္မဝိစယသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဒီနံ ဘဝနသမု ဋ္ဌပနတိ ဝေဒိတဗ္ဗ၊ သ အနန္တရံ ဝိဘဝိတ ဧဝ။ အရဒ္ဓ
ဝီရိယတဒီဟီတိ အဒိ-သဒ္ဒေန ပညပယေဂဗလဝတံ ၊ ပမေဒု ဗ္ဗိလဝနဉ္စ သင်္ဂ ဏှ တိ။ တဿ နိဂ္ဂဏှ နန္တိ တဿ ဥဒ္ဓတဿ စိတ္
တဿ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဒိသမု ဋ္ဌပနေန ဥဒ္ဓတပတ္တိတေ နိသေဓနံ ။ ဝု တ္တ မ္ပိ စေတံ ဘဂဝတ –

‘‘ယသ္မိဉ္စ ခေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟေတိ၊ ကလေ တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ၊ ကလေ
သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ၊ ကလေ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝနယ။ တံ ကိဿ ဟေတု ? ဥဒ္ဓတံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တံ တံ ဧ
တေဟိ ဓမ္မေဟိ သု ဝူ ပသမယံ ဟေတိ။ သေယျထပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပု ရိသေ မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗပေတု ကမေ အဿ၊ သေ တ
တ္ထ အလ္လနိ စေဝ တိဏနိ။ပေ.။ ပံ သု ကေန စ ဩကိရေယျ၊ ဘဗ္ဗေ နု ခေ သေ ပု ရိသေ မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ နိဗ္ဗပေတု န္တိ။ ဧဝံ ဘ
န္တေ’’တိ (သံ . နိ. ၅.၂၃၄)။

ဧတ္ထပိ ယထသကံ အဟရဝသေန ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဒီနံ ဘဝနသမု ဋ္ဌပနတိ ဝေဒိတဗ္ဗ၊ တတ္ထ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ဘဝန ဝု
တ္တ ဧဝ။ သမဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ အနန္တရံ ဝက္ခတိ။ ပညပယေဂမန္ဒတယတိ ပညဗျပရဿ အပ္ပဘဝေန။ ယထ ဟိ ဒနံ
အလေဘပဓနံ ၊ သီလံ အဒေသပဓနံ ၊ ဧဝံ ဘဝန အမေဟပဓန။ တတ္ထ ယဒ ပည န ဗလဝတီ ဟေတိ၊ တဒ ဘဝန ပု ဗ္ဗေနပရံ
ဝိသေသဝဟ န ဟေတိ၊ အနဘိသင်္ခ တေ ဝိယ အဟရေ ပု ရိသဿ ယေဂိနေ စိတ္တ ဿ အဘိရု စိံ န ဇနေတိ၊ တေန တံ နိ
ရဿဒံ ဟေတိ၊ တထ ဘဝနယ သမ္မဒေဝ အဝီထိပဋိပတ္တိယ ဥပသမသု ခံ န ဝိန္ဒတိ၊ တေနပိ စိတ္တံ နိရဿဒံ ဟေတိ။ တေန
ဝု တ္တံ ‘‘ပညပယေဂ။ပေ.။ နိရဿဒံ ဟေတီ’’တိ။ တဿ သံ ဝေဂု ပ္ပဒနံ ၊ ပသဒု ပ္ပဒနဉ္စ တိကိစ္ဆနန္တိ တံ ဒဿေန္တေ ‘‘အဋ္ဌ
သံ ဝေဂဝတ္ထူနီ’’တိအဒိမဟ။ တတ္ထ ဇတိဇရဗျဓိမရဏနိ ယထရဟံ သု ဂတိယံ ၊ ဒု ဂ္ဂတိယဉ္စ ဟေန္တီတိ တဒညမေဝ ပဉ္စဝိဓဗ
န္ဓနဒိခု ပ္ပိပသဒိ အညမညံ ဝိဗဓနဒိဟေတု ကံ အပယဒု က္ခံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ၊ တယိဒံ သဗ္ဗံ တေသံ တေသံ သတ္တ နံ ပစ္စုပ္ပန္နဘဝနိဿိတံ ဂ
ဟိတန္တိ အတီတေ အနဂတေ စ ကလေ ဝဋ္ဋမူ လကဒု က္ခနိ ဝိသုံ ဂဟိတနိ။ ယေ ပန သတ္တ အဟရူ ပဇီဝိနေ၊ တတ္ထ စ ဥဋ္ဌနဖ
လူ ပဇီဝိနေ၊ တေသံ အညေဟိ အသဓရဏံ ဇီဝိကဒု က္ခံ အဋ္ဌမံ သံ ဝေဂဝတ္ထု ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ အယံ ဝု စ္စတိ သမယေ သမ္ပဟံ
သနတိ အယံ ဘဝနစိတ္တ ဿ သမ္ပဟံ သိတဗ္ဗသမယေ ဝု တ္တ နယေန သံ ဝေဂဇနနဝသေန စေဝ ပသဒု ပ္ပဒနဝသေန စ သမ္မဒေ
ဝ ပဟံ သန၊ သံ ဝေဂဇနနပု ဗ္ဗကပသဒု ပ္ပဒနေန တေသနတိ အတ္ထေ ။

သမ္မပဋိပတ္တိံ အဂမ္မတိ လီနု ဒ္ဓစ္စဝိရဟေန၊ သမထဝီထိပဋိပတ္တိယ စ သမ္မ အဝိသမံ သမ္မဒေဝ ဘဝနပဋိပတ္တိံ အဂမ္မ။ ‘‘အလီ
န’’န္တိအဒီသု ကေသဇ္ဇပက္ခိကနံ ဓမ္မနံ အနဓိမတ္တ တယ အလီနံ ၊ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခိကနံ အနဓိမတ္တ တယ အနု ဒ္ဓတံ ၊ ပညပယေဂ
သမ္ပတ္တိယ၊ ဥပသမသု ခဓိဂမေန စ အနိရဿဒံ ၊ တတေ ဧဝ အရမ္မဏေ သမပ္ပဝတ္တံ သမထဝီထိပဋိပန္နံ ။ တတ္ထ အလီနတယ
ပဂ္ဂဟေ၊ အနု ဒ္ဓတတယ နိဂ္ဂဟေ၊ အနိရဿဒတယ သမ္ပဟံ သနေ န ဗျပရံ အပဇ္ဇတိ။ အလီနနု ဒ္ဓတတ ဟိ အရမ္မဏေ သမပ္ပ
ဝတ္တံ ၊ အနိရဿဒတယ သမထဝီထိပဋိပန္နံ ၊ သမပ္ပဝတ္တိယ ဝ အလီနံ အနု ဒ္ဓတံ ။ သမထဝီထိပဋိပတ္တိယ အနိရဿဒန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။
အယံ ဝု စ္စတိ သမယေ အဇ္ဈုပေက္ခနတတိ အယံ အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗသမယေ ဘဝနစိတ္တ ဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံ သနေသု အ
ဗျဝဋတသင်္ခ တံ ပဋိပက္ခံ အဘိဘု ယျ ပေက္ခန ဝု စ္စတိ။ ပဋိပက္ခဝိက္ခမ္ဘနတေ၊ ဝိပဿနယ အဓိဋ္ဌနဘဝူ ပဂမနတေ စ ဥပစရဇ္ဈ
နမ္ပိ သမဓန ကိစ္စနိပ္ဖတ္တိယ ပု ဂ္ဂလဿ သမဟိတဘဝသဓနံ ဧဝတိ တတ္ထ သမဓု ရဘဝေနဟ ‘‘ဥပစရံ ဝ အပ္ပနံ ဝ’’တိ။

ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဋ္ဌနီယ ဓမ္မတိ ဧတ္ထ ယံ ဝတ္တ ဗ္ဗံ ၊ တံ ဟေဋ္ဌ ဝု တ္တ နယနု သရေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ အနု ရေဓဝိရေဓဝိပ္ပဟနဝသေန မ
ဇ္ဈတ္တ ဘဝေ ဥပေက္ခသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ ကရဏံ တသ္မိံ သတိ သိဇ္ဈနတေ၊ အသတိ စ အသိဇ္ဈနတေ။ သေ စ မဇ္ဈတ္တ ဘဝေ ဝိသ
ယဝသေန ဒု ဝိဓေတိ အဟ ‘‘သတ္တ မဇ္ဈတ္တ တ သင်္ခ ရမဇ္ဈတ္တ တ’’တိ။ တဒု ဘယေ စ ဝိရု ဇ္ဈနံ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဘဝနယ ဧဝ
ဒူ ရီကတန္တိ အနု ရု ဇ္ဈနဿေဝ ပဟနဝိဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘သတ္တ မဇ္ဈတ္တ တ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ တေနဟ ‘‘သတ္တ သင်္ခ ရကေလယနပု ဂ္ဂ
လပရိဝဇ္ဇနတ’’တိ။ ဥပေက္ခယ ဟိ ဝိသေသတေ ရဂေ ပဋိပက္ခေ။ တထ စဟ ‘‘ဥပေက္ခ ရဂဗဟု လဿ ဝိသု ဒ္ဓိမဂ္ဂေ’’တိ
(ဝိသု ဒ္ဓိ. ၁.၂၆၇)။ ဒွီဟကရေဟီတိ ကမ္မဿကတပစ္စဝေက္ခဏံ ၊ အတ္တ သု ညတပစ္စဝေက္ခဏန္တိ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ကရဏေဟိ။ ဒွီ
ဟေဝတိ အဝဓရဏံ သင်္ခ ျသမနတဒဿနတ္ထံ ။ သင်္ခ ျ ဧဝေတ္ထ သမန၊ န သင်္ချေယျံ သဗ္ဗထ သမနန္တိ။ အဿမိကဘဝေ
အနတ္တ နိယတ။ သတိ ဟိ အတ္တ နိ တဿ ကိဉ္စနဘဝေန စီဝရံ ၊ အညံ ဝ ကိဉ္စိ အတ္တ နိယံ နမ သိယ၊ သေ ပန ကေစိ နတ္ထေ ဝ
တိ အဓိပ္ပယေ။ အနဒ္ဓနိယန္တိ န အဒ္ဓနက္ခမံ န စိရဋ္ဌယိ၊ ဣတ္တ ရံ အနိစ္စန္တိ အတ္ထေ ။ တဝကလိကန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ ။

မမယတီတိ မမတ္တံ ကရေတိ ‘‘မမ’’တိ တဏှ ယ ပရိဂ္ဂယှ တိဋ္ဌတိ။

မမယန္တတိ မနံ ဒဗ္ဗံ ကရေန္တ။

အယံ သတိပဋ္ဌနဒေသန ပု ဗ္ဗဘဂမဂ္ဂဝသေန ဒေသိတတိ ပု ဗ္ဗဘဂိယဗေဇ္ဈင်္ဂေ သန္ဓယဟ ‘‘ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပရိဂ္ဂဟိက သတိ ဒု က္ခသ
စ္စ’’န္တိ။ သေသံ ဝု တ္တ နယတ္တ သု ဝိညေယျမေဝ။

ဗေဇ္ဈင်္ဂ ပဗ္ဗဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

ပဌမဘဏဝရဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

စတု သစ္စပဗ္ဗဝဏ္ဏန

၃၈၆. ယထသဘဝတေတိ အဝိပရီတသဘဝတေ။ ဗဓနက္ခဏတေ ယေ ယေ ဝ သဘဝေ ယထသဘဝေ၊ တတေ၊ ရု ပ္ပနဒိ

ကက္ခဠဒိသဘဝတေတိ အတ္ထေ ။ ဇနိကံ သမု ဋ္ဌပိကန္တိ ပဝတ္တ လက္ခဏဿ ဒု က္ခဿ ဇနိကံ နိမိတ္တ လက္ခဏဿ သမု ဋ္ဌပိကံ ။ ပု
ရိမတဏှ န္တိ ယထပရိဂ္ဂဟိတဿ ဒု က္ခဿ နိဗ္ဗတ္တိတေ ပု ရေတရံ သိဒ္ဓံ တဏှံ ။ သိဒ္ဓေ ဟိ ကရဏေ တဿ ဖလု ပ္ပတ္တိ။ အယံ
ဒု က္ခသမု ဒယေတိ ပဇနတီတိ ယေဇန။ အယံ ဒု က္ခနိရေဓေတိ ဧတ္ထ ပိ ဧသေဝ နယေ။ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိန္တိ ဒု က္ခံ ၊ သမု ဒယေ စ
တိ ဒွိန္နံ အပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တံ ၊ တဒု ဘယံ န ပဝတ္တိ ဧတယတိ အပ္ပဝတ္တိ၊ အသင်္ခ တ ဓတု ။ ဒု က္ခံ ဒု က္ခသစ္စံ ပရိဇနတိ ပရိညဘိ
သမယဝသေန ပရိ စ္ဆိန္ဒတီတိ ဒု က္ခပရိဇနနေ၊ အရိယမဂ္ဂေ၊ တံ ဒု က္ခပရိဇနနံ ။ သေသပဒဒွယေပိ ဣမိန နယေန အတ္ထေ ဝေဒိ
တဗ္ဗေ။

ဒု က္ခသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏ န

၃၈၈. ဧဝံ ဝု တ္တ တိ ဧဝံ ဥဒ္ဒေသဝသေန ဝု တ္တ ။ သဗ္ဗသတ္တ နံ ပရိယဒနဝစနံ ဗျပနိစ္ဆဝသေန အမေဍိတနိဒ္ဒေသဘဝတေ။ သတ္တ
နိကယေတိ သတ္တ နံ နိကယေ၊ သတ္တ ဃဋေ သတ္တ သမူ ဟေတိ အတ္ထေ ။ ဒေဝမနု ဿဒိဘေဒသု ဟိ ဂတီသု ဘု မ္မဒေဝဒိခတ္တိ
ယဒိဟတ္ထိအဒိခု ပ္ပိပသိကဒိတံ တံ ဇတိဝိသိဋ္ဌေ သတ္တ သမူ ဟေ သတ္တ နိကယေ။ နိပ္ပရိယယတေ ခန္ဓနံ ပဌမဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဇတီတိ
ကတွ ‘‘ဇနနံ ဇတီ’’တိ ဝတွ သွယံ ဥပ္ပဒဝိကရေ အပရိနိပ္ဖန္နေ ယေသု ခန္ဓေသု ဣစ္ဆိတဗ္ဗေ၊ တေ တေနေဝ သဒ္ဓိံ ဒဿေတုံ
‘‘သဝိကရန’’န္တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ သဝိကရနန္တိ ဥပ္ပဒသင်္ခ တေန ဝိကရေန သဝိကရနံ ။ ဇတိအဒီနိ ဟိ တီဏိ လက္ခဏနိ ဓမ္မနံ ဝိကရ
ဝိသေသတိ။ ‘‘ဥပသဂ္ဂမဏ္ဍိတဝေဝစန’’န္တိ ဣမိန ကေဝလံ ဥပသဂ္ဂေန ပဒဝဍ္ဎနံ ကတန္တိ ဒဿေတိ။ အနု ပဝိဋ္ဌကရေနတိ
အဏ္ဍကေသံ ၊ ဝတ္ထိကေသဉ္စ ဩဂဟနကရေန။ နိဗ္ဗတ္တိသင်္ခ တေနတိ အယတနနံ ပရိပူ ရိသံ သိဒ္ဓိသင်္ခ တေန။

အထ ဝ ဇနနံ ဇတီတိ အပရိပု ဏ္ဏ ယတနံ ဇတိမဟ။ သဉ္ဇတီတိ သမ္ပုဏ္ဏ ယတနံ ။ သမ္ပုဏ္ဏ ဟိ ဇတိ သဉ္ဇတိ။ ဩက္က မနဋ္ဌေန
ဩက္က န္တီတိ အဏ္ဍဇဇလဗု ဇဝသေန ဇတိ။ တေ ဟိ အဏ္ဍကေသံ ၊ ဝတ္ထိကေသဉ္စ ဩက္က မန္တ ပဝိသန္တ ဝိယ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှ န္တိ။
အဘိနိဗ္ဗတ္တ နဋ္ဌေန အဘိနိဗ္ဗတ္တီတိ သံ သေဒဇဩပပတိကဝသေန။ တေ ဟိ ပကဋ ဧဝ ဟု တွ နိဗ္ဗတ္တ န္တိ။ အဘိဗျတ္တ နိဗ္ဗတ္တိ
အဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ‘‘ဇနနံ ဇတီ’’တိအဒိ အယတနဝသေန၊ ယေနိဝသေန စ ဒွီဟိ ဒွီဟိ ပဒေဟိ သဗ္ဗသတ္တေ ပရိယဒိယိတွ ဇတိံ
ဒဿေတုံ ဝု တ္တံ ။ ‘‘တေသံ တေသံ သတ္တ နံ ။ပေ.။ အဘိနိဗ္ဗတ္တီ’’တိ သတ္တ ဝသေန ဝု တ္တ တ္တ သမ္မုတိကထ။ ပတု ဘဝေတိ ဧတ္ထ
ဣတိ-သဒ္ဒေ အဒိအတ္ထေ ၊ ပကရတ္ထေ ဝ၊ တေန ‘‘အယတနနံ ပဋိလဘေ’’တိ ဣမဿ ပဒဿ သင်္ဂ ဟေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ အယမ္ပိ
ဟိ ပရမတ္ထ ကထတိ။ ဧကဝေကရဘဝဒီသူ တိ ဧကစတု ပဉ္စဝေကရဘဝေသု ။ တသ္မိံ ခန္ဓနံ ပတု ဘဝေ သတိ။ အယတနနံ ပ
ဋိလဘေတိ ဧကစတု ဝေကရဘဝေသု ဒွိန္နံ ဒွိန္နံ အယတနနံ ဝသေန၊ သေသေသု ရူ ပဓတု ယံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမနနံ ပဉ္စ
န္နံ ၊ ကမဓတု ယံ ဝိကလဝိကလိန္ဒြိယနံ ဝသေန သတ္တ န္နံ ၊ နဝန္နံ ၊ ဒသန္နံ ၊ ပု နဒသန္နံ ၊ ဧကဒသန္နဉ္စ အယတနနံ ဝသေန သင်္ဂ ဟေ ဒ
ဋ္ဌဗ္ဗေ။ ပတု ဘဝန္တနေဝ၊ န ကု တေစိ အဂတနိ။ ပဋိလဒ္ဓနိ နမ ဟေန္တိ သတ္တ သန္တနဿ တဿ သံ ဝိဇ္ဇမနတ္တ ။ အယတနနံ ပဋိလ
ဘေတိ ဝ အယတနနံ အတ္တ လဘေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

၃၈၉. သဘဝနိဒ္ဒေသေတိ သရူ ပနိဒ္ဒေသေ။ သရူ ပဉှေတံ ဇိဏ္ဏ တယ၊ ယဒိဒံ ‘‘ဇရ’’တိ၊ ‘‘ဝယေဟနီတိ ဝ။ ဇီရဏမေဝ ဇီရ
ဏတ၊ ဇီရ န္တဿ ဝ အကရေ တ-သဒ္ဒေန ဝု တ္တေ တိ အဟ ‘‘အကရဘဝနိဒ္ဒေသေ’’တိ။ ခဏ္ဍိတဒန္တ ခဏ္ဍိတ နမ ဥတ္တ ရပဒ
လေပေန။ ယဿ ဝိကရဿ ဝသေန သတ္တေ ‘‘ခဏ္ဍိတေ’’တိ ဝု စ္စတိ၊ တံ ခဏ္ဍိစ္စံ ။ တထ ပလိတနိ အဿ သန္တီတိ ‘‘ပလိ
တေ’’တိ ဝု စ္စတိ၊ တံ ပလိစ္စံ ။ ဝလိတ္တ စတယ ဝ ဝလိ တစေ အဿတိ ဝလိတ္တ စေ။

ဖလူ ပစရေနတိ ဖလဝေဟရေန။

၃၉၀. စဝနမေဝ စဝနတ၊ စဝန္တဿ ဝ အကရေ တ-သဒ္ဒေန ဝု တ္တေ ။ ခန္ဓ ဘိဇ္ဇန္တီတိ ဧကဘဝပရိယပန္နဿ ခန္ဓသန္တနဿ ပရိ
ယေသနဘူ တ ခန္ဓ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ တေနေဝ ဘေဒေန နိရေဓနံ အဒဿနံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မ ဘေဒေ အန္တရဓနံ မရဏံ ။ မစ္စုမရဏန္တိ မစ္စု
သင်္ခ တံ ဧကဘဝပရိယပန္နဇီဝိတိန္ဒြိယု ပစ္ဆေဒဘူ တံ မရဏံ ။ တေနဟ ‘‘န ခဏိကမရဏ’’န္တိ။ ‘‘မစ္စု မရဏ’’န္တိ သမသံ အက
တွ ယေ ‘‘မစ္စူ’’တိ ဝု စ္စတိ ဘေဒေ၊ ယဉ္စ မရဏံ ပဏစဂေ၊ ဣဒံ ဝု စ္စတိ မရဏန္တိ ဝိသုံ သမ္ဗန္ဓေ န န ယု ဇ္ဇတိ။ ကလကိရိယ
တိ မရဏကလေ၊ အနတိက္က မနီယတ္တ ဝိသေသေန ‘‘ကလေ’’တိ ဝု တ္တေ တိ တဿ ကိရိယ၊ အတ္ထတေ စု တိခန္ဓနံ ဘေဒပ္ပ
တ္တိယေဝ၊ ကလဿ ဝ အန္တကဿ ကိရိယတိ ယ လေကေ ဝု စ္စတိ၊ သ စု တိ၊ မရဏန္တိ အတ္ထေ ။ အယံ သဗ္ဗပိ သမ္မုတိကထဝ
‘‘ယံ တေသံ တေသံ သတ္တ န’’န္တိအဒိန သတ္တ ဝသေန ဝု တ္တ တ္တ ။ အယံ ပရမတ္ထကထ ပရမတ္ထတေ လဗ္ဘမနနံ ရု ပ္ပနဒိသဘဝနံ
ဓမ္မနံ ဝိနဿနဇေတနဘဝတေ။

အတ္တ တိ ဘဝတိ ဧတ္ထ စိတ္တ န္တိ အတ္တ ဘဝေ၊ ခန္ဓသမူ ဟေ၊ တဿ နိက္ခေပေ နိက္ခိပနံ ၊ ပတနံ ဝိနသေတိ အတ္ထေ ။ အဋ္ဌကထယံ
ပန ‘‘မရဏံ ပတ္တ ဿ’’တိအဒိန နိက္ခေပဟေတု တယ ပတနံ ‘‘နိက္ခေပေ’’တိ ဖလူ ပစရေန ဝု တ္တ န္တိ ဒဿေတိ။ ‘‘ခန္ဓနံ ဘေ
ဒေ’’တိ ပဗန္ဓဝသေန ပဝတ္တ မနဿ ဓမ္မသမူ ဟဿ ဝိနသဇေတနတိ ဧကဒေသတေ ပရမတ္ထ ကထ၊ ‘‘ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပ
စ္ဆေဒေ’’တိ ပနေတ္ထ န ကေစိ ဝေဟရလေသေ ပီတိ အဟ ‘‘ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒေ ပန သဗ္ဗကရတေ ပရမတ္ထ တေ
မရဏ’’န္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ယဿ ခန္ဓဘေဒဿ ပဝတ္တ တ္တ ‘‘တိဿေ မတေ၊ ဖု ဿေ မတေ’’တိ ဝေဟရေ ဟေတိ၊ သေ ဘေ
ဒေ ခန္ဓပ္ပဗန္ဓဿ အနု ပစ္ဆိန္နတယ ‘‘သမ္မုတိမရဏ’’န္တိ ဝတ္တ ဗ္ဗတံ အရဟတီတိ အဟ ‘‘ဧတဒေဝ သမ္မုတိမရဏန္တိပိ ဝု စ္စ
တီ’’တိ။ တေနဟ ‘‘ဇီဝိတိန္ဒြိယု ပစ္ဆေဒမေဝ ဟီ’’တိအဒိ။ သဗ္ဗသေ ပဗန္ဓသမု စ္ဆေဒေ ဟိ သမု စ္ဆေဒမရဏန္တိ။

၃၉၁. ဗျသနေနတိ အနတ္ထေ န။ ‘‘ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒ’’တိအဒီသု (ဝိဘ. ၇၂၁) ဝိယ ဓမ္မ-သဒ္ဒေ ဟေတု ပရိယယေတိ အဟ
‘‘ဒု က္ခကရဏေန’’တိ။ သေစနန္တိ လက္ခိတဗ္ဗတယ သေစနလက္ခဏေ။ သေစိတဿ သေစနကဿ ပု ဂ္ဂလဿ၊ စိတ္တ ဿ ဝ
ဘဝေ သေစိတဘဝေ။ အဗ္ဘန္တရေတိ အတ္တ ဘဝဿ အန္တေ။ အတ္တ နေ လူ ခသဘဝတယ သေသေန္တေ။ ထမဂမနေန သမန္တ
တေ သေသနဝသေန ပရိသေသေန္တေ။

၃၉၂. ‘‘အဒိဿ အဒိဿ ဒေဝန္တိ ပရိဒေဝန္တိ ဧတေနတိ အဒေဝေ’’တိ အဒေဝန-သဒ္ဒံ ကတွ အဿု မေစနဒိဝိကရံ အပဇ္ဇန္တနံ
တဗ္ဗိကရပတ္တိယ သေ သဒ္ဒေ ကရဏဘဝေန ဝု တ္တေ ။ တံ တံ ဝဏ္ဏ န္တိ တံ တံ ဂု ဏံ ။ တဿေဝတိ အဒေဝပရိဒေဝဿေဝ။
ဘဝနိဒ္ဒေသတိ ‘‘အဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တ ’’န္တိ ဘဝနိဒ္ဒေသ။

၃၉၃. နိဿယဘူ တေ ကယေ ဧတဿ အတ္ထီတိ ကယိကံ ။ တေနဟ ‘‘ကယပသဒဝတ္ထုက’’န္တိ။ ဒု က္က ရံ ခမနံ ဧတဿတိ
ဒု က္ခမနံ ၊ သေ ဧဝ အတ္ထေ သဘဝေတိ ဒု က္ခမနဋ္ဌေ၊ တေန။ သတဝိဓု ရတယ အသတံ ။

၃၉၄. စေတသိ ဘဝန္တိ စေတသိကံ ၊ တံ ပန ယသ္မ စိတ္တေ န သမံ ပကရေဟိ ယု တ္တံ ၊ တသ္မ အဟ ‘‘စိတ္တ သမ္ပယု တ္တ ’’န္တိ။

၃၉၅. သဗ္ဗဝိသယပဋိပတ္တိနိဝရဏဝသေန သမန္တတေ သီဒနံ သံ သီဒနံ ။ ဥဋ္ဌတု မ္ပိ အသက္က ုဏေယျတကရဏဝသေန အတိ
ဗလဝံ ၊ ဝိ ရူ ပံ ဝ သီဒနံ ဝိသီဒနံ ။ စိတ္တ ကိလမထေတိ ဝိသီဒနကရေန စိတ္တ ဿ ပရိခေဒေ။ ဥပယသေ၊ သယံ န ဒု က္ခေ ဒေသ
တ္တ ၊ သင်္ခ ရက္ခန္ဓပရိယပန္နဓမ္မန္တရတ္တ ဝ။ ယေ ပန ဒေမနဿမေဝ ‘‘ဥပယသေ’’တိ ဝဒေယျုံ၊ တေ ‘‘ဥပယသေ တီဟိ ခန္ဓေ
ဟိ ဧကေနယတနေန ဧကယ ဓတု ယ သမ္ပယု တ္တေ ၊ ဧကေန ခန္ဓေန ဧကေနယတနေန ဧကယ ဓတု ယ ကေဟိစိ သမ္ပယု
တ္တေ ’’တိ (ဓတု . ၂၄၉)။ ဣမယ ပဠိယ ပဋိက္ခိပိတဗ္ဗ။ ဥပ-သဒ္ဒေ ဘု သတ္ထေ တိ အဟ ‘‘ဗလဝတရံ အယသေ ဥပယ
သေ’’တိ။ ဓမ္မမတ္တ တဒီပနေ ဘဝနိဒ္ဒေသေ ဓမ္မတေ အညဿ ကတ္တ ုအဘဝဇေတနေ၊ အသတိ စ ကတ္တ ရိ တေန ကတ္တ ဗ္
ဗဿ၊ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗဿ စ အဘဝေ ဧဝတိ အဟ ‘‘အတ္တ တ္တ နိယဘဝဒီပကဘဝနိဒ္ဒေသ’’တိ။

၃၉၈. ဇတိဓမ္မနန္တိ ဧတ္ထ ဓမ္မ-သဒ္ဒေ ပကတိပရိယယေတိ အဟ ‘‘ဇတိသဘဝန’’န္တိ၊ ဇယနပကတိကနန္တိ ဝု တ္တံ ဟေတိ။ မဂ္ဂ
ဘဝနယ မဂ္ဂဘဝနိစ္ဆဟေတု ကတ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတိ တဒိသံ ဣစ္ဆံ နိဝတ္တေ န္တေ ‘‘ဝိန မဂ္ဂဘဝန’’န္တိ အဟ။ အပရေ နယေ န ခေ ပ
နေတန္တိ ယမေတံ ‘‘အဟေ ဝတ မယံ န ဇတိဓမ္မ အဿမ၊ န စ ဝတ နေ ဇတိ အဂစ္ဆေယျ’’တိ ဧဝံ ပဟီနသမု ဒယေသု
အရိယေသု ဝိဇ္ဇမနံ အဇတိဓမ္မတ္တံ ၊ ပရိနိဗ္ဗုတေသု စ ဝိဇ္ဇမနံ ဇတိယ အနဂမနံ ဣစ္ဆိတံ ၊ တံ ဣစ္ဆန္တဿပိ မဂ္ဂဘဝနယ ဝိန အ
ပ္ပတ္တ ဗ္ဗတေ ၊ အနိစ္ဆန္တဿပိ ဘဝနယ ပတ္တ ဗ္ဗတေ န ဣစ္ဆယ ပတ္တ ဗ္ဗံ နမ ဟေတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ ဝက္ခမနတ္ထသမ္ပိ
ဏ္ဍနတ္ထေ ပိ-သဒ္ဒေတိ အဟ ‘‘ဥပရိ သေသနိ ဥပဒယ ပိ-ကရေ’’တိ။ ယန္တိ ဟေတု အတ္ထေ ကရဏေ ပစ္စတ္တ ဝစနန္တိ အဟ
‘‘ယေနပိ ဓမ္မေန’’တိ။ ဟေတု အတ္ထေ ဟိ အယံ ဓမ္မ-သဒ္ဒေ ၊ အလဗ္ဘနေယျဘဝေ ဧတ္ထ ဟေတု ဝေဒိတဗ္ဗေ။ တန္တိ ဝ ဣစ္ဆိ
တဿ ဝတ္ထ ုနေ အလဗ္ဘနံ ၊ ဧဝမေတ္ထ ‘‘ယမ္ပီတိ ယေနပီ’’တိ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လသေန အတ္ထေ ဝု တ္တေ ။ ယဒ ပန ယံ -သဒ္ဒေ ‘‘ဣ
စ္ဆ’’န္တိ ဧတံ အပေက္ခတိ၊ တဒ အလဘဝိသိဋ္ဌ ဣစ္ဆ ဝု တ္တ ဟေတိ။ ယဒ ပန ‘‘န လဘတီ’’တိ ဧတံ အပေက္ခတိ၊ တဒ ဣစ္ဆဝိ
သိဋ္ဌေ အလဘေ ဝု တ္တေ ဟေတိ၊ သေ ပန အတ္ထတေ အညေ ဓမ္မေ နတ္ထိ၊ တထပိ အလဗ္ဘနေယျဝတ္ထုဂတ ဣစ္ဆဝ ဝု တ္တ ဟေ
တိ။ သဗ္ဗတ္ထတိ ‘‘ဇရဓမ္မန’’န္တိအဒိန အဂတေသု သဗ္ဗဝရေသု ။

သမု ဒယသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏန

၄၀၀. ပု နဗ္ဘဝကရဏံ ပု နေဗ္ဘဝေ ဥတ္တ ရပဒလေပံ ကတွ မနေ-သဒ္ဒဿ ဝိယ ပု ရိမပဒဿ ဩ-ကရ န္တတ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။ အထ ဝ သီလ
နဋ္ဌေန ဣက-သဒ္ဒေန ဂမိတတ္ထ တ္တ ကိရိယဝစကဿ သဒ္ဒဿ အဒဿနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ယထ ‘‘အသူ ပဘက္ခနသီလေ အသူ ပိ
ကေ’’တိ။ သမ္မေဟဝိနေဒနိယံ ပန ‘‘ပု နဗ္ဘဝံ ဒေတိ၊ ပု နဗ္ဘဝယ သံ ဝတ္တ တိ၊ ပု နပ္ပုနံ ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တေ တီတိ ပေနေဗ္ဘဝိက’’တိ
(ဝိဘ. အဋ္ဌ. ၂၀၃) အတ္ထေ ဝု တ္တေ သေ ‘‘တဒ္ဓိတ’’ ဣတိ ဗဟု ဝစနနိဒ္ဒေသတေ၊ ဝိစိတ္တ တ္တ ဝ တဒ္ဓိတဝု တ္တိယ၊ အဘိဓနလက္ခ
ဏတ္တ ဝ တဒ္ဓိတနံ တေသု ပိ အတ္ထေ သု ပေနေဗ္ဘဝိကသဒ္ဒသိဒ္ဓိ သမ္ဘဝေယျတိ ကတွ ဝု တ္တေ ။ တတ္ထ ကမ္မုန သဟဇတ ပု နဗ္ဘဝံ
ဒေတိ၊ အသဟဇတ ကမ္မသဟယဘူ တ ပု နဗ္ဘဝယ သံ ဝတ္တ တိ၊ ဒု ဝိဓပိ ပု နပ္ပုနံ ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တေ တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။ နန္ဒနဋ္ဌေန၊ ရဉ္ဇန
ဋ္ဌေန စ နန္ဒီရဂေ၊ ယေ စ နန္ဒီရဂေ၊ ယ စ တဏှ ယနဋ္ဌေန တဏှ ၊ ဥဘယမေတံ ဧကတ္ထံ ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝ နနန္တိ တဏှ ‘‘နန္ဒီရဂေန
သဒ္ဓိံ အတ္ထ တေ ဧကတ္တ မေဝ ဂတ’’တိ ဝု တ္တ ။ တဗ္ဘဝတ္ထေ ဟေတ္ထ သဟ-သဒ္ဒေ ‘‘သနိဒဿန ဓမ္မ’’တိအဒီသု (ဓ. သ. ဒု
ကမတိက ၉) ဝိယ။ တသ္မ နန္ဒီရဂသဟဂတတိ နန္ဒီရဂဘဝံ ဂတ သဗ္ဗသု ပိ အဝတ္ထသု နန္ဒီရဂဘဝဿ အပစ္စက္ခယ ဝတ္တ န
တေတိ အတ္ထေ ။ ရဂသမ္ဗန္ဓေန ဥပ္ပန္နဿတိ ဝု တ္တံ ။ ရူ ပရူ ပဘဝရဂဿ ဝိသုံ ဝု စ္စမနတ္တ ကမဘဝေ ဧဝ ဘဝပတ္ထ နု ပ္ပတ္တိ ဝု တ္တ တိ
ဝေဒိတဗ္ဗ။
တသ္မိံ တသ္မိံ ပိယရူ ပေ ပဌမု ပ္ပတ္တိဝသေန ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝု တ္တံ ၊ ပု နပ္ပုနံ ပဝတ္တိဝသေန ‘‘နိဝိသတီ’’တိ။ ပရိယု ဋ္ဌနနု သယဝ
သေန ဝ ဥပ္ပတ္တိနိဝေသ ယေဇေတဗ္ဗ။ သမ္ပတ္တိယန္တိ မနု ဿသေဘဂ္ဂေ၊ ဒေဝတ္တေ စ။ အတ္တ နေ စက္ခု န္တိ သဝတ္ထုကံ စက္ခုံ ဝဒ
တိ၊ သပသဒံ ဝ မံ သပိဏ္ဍံ ။ ဝိပ္ပသန္နံ ပဉ္စပသဒန္တိ ပရိသု ဒ္ဓသု ပ္ပသန္နနီလပီတလေဟိတကဏှ ဩဒတဝဏ္ဏ ဝန္တံ ။ ရဇတပနဠိကံ
ဝိယ ဆိဒ္ဒံ အဗ္ဘန္တရေ ဩဒတတ္တ ။ ပမင်္ဂ သု တ္တံ ဝိယ အလမ္ဗကဏ္ဏဗဒ္ဓံ ။ တု င်္ဂ ဥစ္စ ဒီဃ နသိက တု င်္ဂ နသ၊ ဧဝံ လဒ္ဓဝေဟရံ အတ္တ
နေ ဃနံ ။ ‘‘လဒ္ဓဝေဟရ’’တိ ဝ ပဌေ၊ တသ္မိံ သတိ တု င်္ဂ နသ ယေသံ တေ တု င်္ဂ နသ၊ ဧဝံ လဒ္ဓဝေဟရ သတ္တ အတ္တ နေ ဃန
န္တိ ယေဇန ကတဗ္ဗ။ ဇိဝှံ ။ပေ.။ မညန္တိ ဝဏ္ဏ သဏ္ဌ နတေ၊ ကိစ္စတေ စ။ ကယံ ။ပေ.။ မညန္တိ အရေဟပရိဏဟသမ္ပတ္တိယ။ မနံ ။
ပေ.။ မညန္တိ အတီတဒိအတ္ထ စိန္တနသမတ္ထံ ။ အတ္တ န ပဋိလဒ္ဓနိ အဇ္ဈတ္တ ဉ္စ သရီရဂန္ဓဒီနိ၊ ဗဟိဒ္ဓ စ ဝိလေပနဂန္ဓဒီနိ။ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဥပ္ပ
ဇ္ဇတီတိ ယဒ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဟေတိ၊ တဒ ဧတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမညေန ဂဟိတ ဥပ္ပဒကိရိယ လက္ခဏဘဝေန ဝု တ္တ ၊ ဝိသယဝိသိဋ္ဌ
စ လက္ခိတဗ္ဗဘဝေန။ န ဟိ သမညဝိသေသေဟိ နနတ္တ ဝေဟရေ န ဟေတီတိ။ ဥပ္ပဇ္ဇမနတိ ဝ အနိစ္ဆိတေ ဥပ္ပဒေ ဟေတု ဘ
ဝေန ဝု တ္တေ ၊ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ နိစ္ဆိတေ ဖလဘဝေန ယဒိ ဥပ္ပဇ္ဇမန ဟေတိ၊ ဧတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။

နိရေဓသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏ န

၄၀၁. ‘‘သဗ္ဗနိ နိဗ္ဗနဝေဝစနနေဝ’’တိ ဝတွ တမတ္ထံ ပကဋတရံ ကတုံ ‘‘နိဗ္ဗနဉှီ’’တိအဒိ အရဒ္ဓံ ။ တတ္ထ အဂမ္မတိ နိမိတ္တံ က
တွ။ နိဗ္ဗနဟေတု ကေ ဟိ တဏှ ယ အသေသဝိရဂနိရေဓေ။ ခယဂမနဝသေန ဝိရဇ္ဇတိ။ အပ္ပဝတ္တိဂမနဝသေန နိရု ဇ္ဈတိ ။ အ
နပေက္ခတယ စဇနဝသေန၊ ဟနိဝသေန ဝ စဇီယတိ။ ပု န ယထ နပ္ပဝတ္တ တိ၊ တထ ဒူ ရ ခိပနဝသေန ပဋိနိဿဇ္ဇီယတိ။ ဗန္ဓန
ဘူ တယ မေစနဝသေန မု စ္စတိ။ အသံ ကိလေသဝသေန န အလ္လီယတိ။ ကသ္မ ပနေတံ နိဗ္ဗနံ ဧကမေဝ သမနံ နနနမေဟိ ဝု
စ္စတီတိ? ပဋိပက္ခနနတယတိ ဒဿေန္တေ ‘‘ဧကမေဝ ဟီ’’တိအဒိမဟ။ သင်္ခ တဓမ္မဝိဓု ရသဘဝတ္တ နိဗ္ဗနဿ နမနိပိ ဂု ဏနေ
မိတ္တိကတ္တ သင်္ခ တဓမ္မဝိဓု ရနေဝ ဟေန္တီတိ ဝု တ္တံ ‘‘သဗ္ဗသင်္ခ တနံ နမပဋိပက္ခဝသေန’’တိ။ အသေသံ ဝိရဇ္ဇတိ တဏှ ဧတ္ထတိ
အသေသဝိရဂေတိ။ ဧသ နယေ သေသေသု ပိ။ အယံ ပန ဝိသေသေ – နတ္ထိ ဧတဿ ဥပ္ပဒေ၊ န ဝ ဧတသ္မိံ အဓိဂတေ ပု ဂ္ဂ
လဿ ဥပ္ပဒေတိ အနု ပ္ပဒေ၊ အသင်္ခ တဓမ္မေ။ ‘‘အပ္ပဝတ္တ ’’န္တိအဒီသု ပိ ဣမိန နယေန အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။ အယူ ဟနံ သမု ဒ
ယေ၊ တပ္ပဋိပက္ခဝသေန အနယူ ဟနံ ။

တဏှ အပ္ပဟီနေ သတိ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပဟနေ ပန သတိ တတ္ထ တတ္ထေ ဝဿ အဘဝေ သု ဒဿိတေတိ အဟ ‘‘တတ္ထေ ဝ
အဘဝံ ဒဿေတု ’’န္တိ။ အပညတ္တိန္တိ အပညပနံ ၊ ‘‘တိတ္တ အလဗု အတ္ထီ’’တိ ဝေဟရဘဝံ ဝ။ တိတ္တ အလဗု ဝလ္လိယ အပ္ပဝတ္တိံ
ဣစ္ဆန္တေ ပု ရိသေ ဝိယ အရိယမဂ္ဂေ၊ တဿ တဿ အပ္ပဝတ္တိနိန္နစိတ္တ ဿ မူ လစ္ဆေဒနံ ဝိယ မဂ္ဂဿ နိဗ္ဗနရမ္မဏဿ တဏှ ယ
ပဟနံ ၊ တဒပ္ပဝတ္တိ ဝိယ တဏှ ယ အပ္ပဝတ္တိဘူ တံ နိဗ္ဗနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။

ဒု တိယဥပမယံ ဒက္ခိဏဒွရံ ဝိယ နိဗ္ဗနံ ၊ စေရဃတက ဝိယ မဂ္ဂေ။ ဒက္ခိဏဒွရေ ဃတိတပိ စေရ ပစ္ဆ ‘‘အဋဝိယံ စေရ ဃတိ
တ’’တိ ဝု စ္စန္တိ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗနံ အဂမ္မ နိရု ဒ္ဓပိ တဏှ ‘‘စက္ခဒီသု နိရု ဒ္ဓ’’တိ ဝု စ္စတိ တတ္ထ ကိစ္စကရဏဘဝတေတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ ပု ရိမ ဝ
ဥပမ မဂ္ဂေန နိရု ဒ္ဓယ ‘‘ပိယရူ ပသတရူ ပေသု နိရု ဒ္ဓ’’တိ ဝတ္တ ဗ္ဗတဒဿနတ္ထံ ဝု တ္တ ၊ ပစ္ဆိမ နိဗ္ဗနံ အဂမ္မ နိရု ဒ္ဓယ ‘‘ပိယရူ ပသ
တရူ ပေသု နိရု ဒ္ဓ’’တိ ဝတ္တ ဗ္ဗတဒဿနတ္ထံ ဝု တ္တ တိ အယံ ဧတသံ ဝိသေသေ။

မဂ္ဂသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏန

၄၀၂. အညမဂ္ဂပဋိက္ခေပနတ္ထန္တိ တိတ္ထိယေဟိ ပရိကပ္ပိတဿ မဂ္ဂဿ ဒု က္ခနိရေဓဂမိနိပဋိပဒဘဝပဋိက္ခေပနတ္ထံ ၊ အညဿ ဝ

မဂ္ဂဘဝပဋိက္ခေပေ အညမဂ္ဂပဋိက္ခေပေ၊ တဒတ္ထံ ။ ‘‘အယ’’န္တိ ပန အတ္တ နေ၊ တေသု စ ဘိက္ခူသု ဧကစ္စနံ ပစ္စက္ခဘဝတေ
အသန္နပစ္စက္ခဝစနံ ။ အရကတ္တ တိ နိရု တ္တိနယေန အရိယသဒ္ဒသိဒ္ဓိမဟ။ အရိယဘဝကရတ္တ တိ အရိယကရဏေ အရိယေတိ
ဥတ္တ ရပဒလေပေန၊ ပု ဂ္ဂလဿ အရိယဘဝကရတ္တ အရိယံ ကရေတီတိ ဝ အရိယေ၊ အရိယဖလပဋိလဘကရတ္တ ဝ အရိယံ
ဖလံ လဘပေတိ ဇနေတီတိ အရိယေ။ ပု ရိမေန စေတ္ထ အတ္တ နေ ကိစ္စဝသေန၊ ပစ္ဆိမေန ဖလဝသေန အရိယနမလဘေ ဝု
တ္တေ တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ စတု သစ္စပဋိဝေဓဝဟံ ကမ္မဋ္ဌနံ စတု သစ္စကမ္မဋ္ဌနံ ၊ စတု သစ္စံ ဝ ဥဒ္ဒိဿ ပဝတ္တံ ဘဝနကမ္မံ ယေဂိနေ သု ခဝိ
သေသနံ ဌနဘူ တန္တိ စတု သစ္စကမ္မဋ္ဌနံ ။ ပု ရိမနိ ဒွေ သစ္စနိ ဝဋ္ဋံ ပဝတ္တိဟေတု ဘဝတေ။ ပစ္ဆိမနိ ဝိဝဋ္ဋံ နိဝတ္တိတဒဓိဂမု ပယဘဝ
တေ။ ဝဋ္ဋေ ကမ္မဋ္ဌနဘိနိဝေသေ သရူ ပတေ ပရိဂ္ဂဟသဗ္ဘဝတေ။ ဝိဝဋ္ဋေ နတ္ထိ အဝိသယတ္တ ၊ ဝိသယတ္တေ စ ပယေဇနဘဝ
တေ။ ပု ရိမနိ ဒွေ သစ္စနိ ဥဂ္ဂဏှိတွတိ သမ္ဗန္ဓေ။ ကမ္မဋ္ဌနပဠိယ ဟိ တဒတ္ထသလ္လက္ခဏေန ဝစု ဂ္ဂတကရဏံ ဥဂ္ဂဟေ။ တေနဟ
‘‘ဝစယ ပု နပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေ န္တေ’’တိ။ ဣဋ္ဌံ ကန္တန္တိ နိရေဓမဂ္ဂေသု နိန္နဘဝံ ဒဿေတိ၊ န အဘိနန္ဒနံ ၊ တန္နိန္နဘဝေယေဝ စ တ
တ္ထ ကမ္မကရဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။

ဧကပဋိဝေဓေနေဝတိ ဧကဉဏေနေဝ ပဋိဝိဇ္ဈနေန။ ပဋိဝေဓေ ပဋိဃတဘဝေန ဝိသယေ နိဿင်္ဂ စရသင်္ခ တံ နိဗ္ဗိဇ္ဈနံ ။

အဘိသမယေ အဝိရဇ္ဈိတွ ဝိသယဿ အဓိဂမသင်္ခ တေ အဝဗေဓေ။ ‘‘ဣဒံ ဒု က္ခံ ၊ ဧတ္တ ကံ ဒု က္ခံ ၊ န ဣတေ ဘိယျေ’’တိ ပ
ရိ စ္ဆိန္ဒိတွ ဇနနမေဝ ဝု တ္တ နယေန ပဋိဝေဓေတိ ပရိညပဋိဝေဓေ၊ တေန။ ဣဒဉ္စ ယထ တသ္မိံ ဉဏေ ပဝတ္တေ ပစ္ဆ ဒု က္ခဿ သ
ရူ ပဒိပရိစ္ဆေဒေ သမ္မေဟေ န ဟေတိ၊ တထ ပဝတ္တိံ ဂဟေတွ ဝု တ္တံ ၊ န ပန မဂ္ဂဉဏဿ ‘‘ဣဒံ ဒု က္ခ’’န္တိအဒိန (မ. နိ. ၂.၄၈၄;
၃.၁၀၄) ပဝတ္တ နတေ။ ပဟီနဿ ပု န အပ္ပဟတဗ္ဗတယ ပကဋ္ဌံ ဟနံ စဇနံ သမု စ္ဆိန္ဒနံ ၊ ပဟနမေဝ ဝု တ္တ နယေန ပဋိဝေဓေတိ
ပဟနပဋိဝေဓေ၊ တေန။ အယမ္ပိ ယသ္မိံ ကိလေသေ အပ္ပဟီယမနေ မဂ္ဂဘဝနယ န ဘဝိတဗ္ဗံ ၊ အသတိ စ မဂ္ဂဘဝနယ ယေ
ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တဿ ကိလေသဿ ပဋိဃတံ ကရေန္တဿ အနု ပ္ပတ္တိဓမ္မတံ အပဒေန္တဿ ဉဏဿ တထပဝတ္တိယံ ပဋိဃတဘ
ဝေန နိဿင်္ဂ စရံ ဥပဒယ ဧဝံ ဝု တ္တေ ။ သစ္ဆိကိရိယ ပစ္စက္ခကရဏံ အနု ဿဝကရပရိဝိတက္က ဒိကေ မု ဉ္စိတွ သရူ ပတေ အရမ္မ
ဏကရဏံ ‘‘ဣဒံ တ’’န္တိ ယထသဘဝတေ ဂဟဏံ ၊ သ ဧဝ ဝု တ္တ နယေန ပဋိဝေဓေတိ သစ္ဆိကိရိယပဋိဝေဓေ၊ တေန။ အယံ
ပနဿ အဝရဏဿ အသမု စ္ဆိန္ဒနတေ ဉဏံ နိရေဓံ အလမ္ဗိတုံ န သက္ကေ တိ၊ တဿ သမု စ္ဆိန္ဒနတေ တံ သရူ ပတေ ဝိဘဝေန္တ
မေဝ ပဝတ္တ တီတိ ဧဝံ ဝု တ္တေ ။ ဘဝန ဥပ္ပဒန၊ ဝဍ္ဎန စ။ တတ္ထ ပဌမမဂ္ဂေ ဥပ္ပဒနဋ္ဌေန၊ ဒု တိယဒီသု ဝဍ္ဎနဋ္ဌေန၊ ဥဘယတ္ထ ပိ ဝ ဥ
ဘယထပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ ပဌမမဂ္ဂေပိ ဟိ ယထရဟံ ဝု ဋ္ဌနဂမိနိယံ ပဝတ္တံ ပရိဇနနဒိံ ဝဍ္ဎေန္တေ ပဝတ္တေ တိ ဝဍ္ဎနဋ္ဌေန ဘဝန သက္က
ဝိညတုံ ။ ဒု တိယဒီသု ပိ အပ္ပဟီနကိလေသပ္ပဟနတေ၊ ပု ဂ္ဂလန္တရဘဝသဓနတေ စ ဥပ္ပဒနဋ္ဌေန ဘဝန သက္က ဝိညတုံ ၊ သ ဧဝ
ဝု တ္တ နယေန ပဋိဝေဓေတိ ဘဝနပဋိဝေဓေ၊ တေန။ အယမ္ပိ ဟိ ယထ ဉဏေ ပဝတ္တေ ပစ္ဆ မဂ္ဂဓမ္မနံ သရူ ပပရိစ္ဆေဒေ သမ္မေ
ဟေ န ဟေတိ၊ တထ ပဝတ္တိမေဝ ဂဟေတွ ဝု တ္တေ ။

တိဋ္ဌန္တု တဝ ယထဓိဂတ မဂ္ဂဓမ္မ၊ ယထပဝတ္တေ သု ဖလဓမ္မေသု ပိ အယံ ယထဓိဂတသစ္စဓမ္မေသု ဝိယ ဝိဂတသမ္မေဟေဝ

ဟေတိ။ တေနေဝဟ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ပတ္တ ဓမ္မေ ဝိဒိတဓမ္မေ ပရိယေဂဠှဓမ္မေ’’တိ (မဟဝ. ၁၈; ဒီ. နိ. ၁.၂၉၉; မ. နိ. ၂.၆၉) ယ
တေ သစဿ ဓမ္မတသဉ္စေဒိတ ယထဓိဂတသစ္စဓမ္မလမ္ဗနိယေ မဂ္ဂဝီထိတေ ပရတေ မဂ္ဂဖလပဟီနဝသိဋ္ဌကိလေသနိဗ္ဗနနံ
ပစ္စဝေက္ခဏ ပဝတ္တ န္တိ၊ ဒု က္ခသစ္စမ္မေပိ သက္က ယဒိဋ္ဌိအဒယေ။ အယဉ္စ အတ္ထဝဏ္ဏ န ‘‘ပရိညဘိသမယေန’’တိအဒီသု ပိ ဝိဘဝေ
တဗ္ဗ။ ဧကဘိသမယေန အဘိသမေတီတိ ဧတ္ထဟ ဝိတဏ္ဍဝဒီ ‘‘အရိယမဂ္ဂဉဏံ စတူ သု သစ္စေသု နနဘိသမယဝသေန
ကိစ္စကရ’’န္တိ၊ သေ အဘိဓမ္မေ (ကထ. ၂၇၄) ဩဓိသေကထယ သညပေတဗ္ဗေ။ ဣဒနိ တမေဝ ဧကဘိသမယံ ဝိတ္ထ ရဝ
သေန ဝိဘဝေတုံ ‘‘ဧဝမဿ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ ‘‘ပု ဗ္ဗဘဂေ။ပေ.။ ပဋိဝေဓေ ဟေတီ’’တိ ကသ္မ ဝု တ္တံ ၊ နနု ပဋိဝေဓေ ပု ဗ္ဗဘဂိ
ယေ န ဟေတီတိ? သစ္စမေတံ နိပ္ပရိယယတေ၊ ဣဓ ပန ဥဂ္ဂဟဒိဝသေန ပဝတ္တေ အဝဗေဓေ ပရိယယတေ တထ ဝု တ္တေ ။
ပဋိဝေဓနိမိတ္တ တ္တ ဝ ဥဂ္ဂဟဒိဝသေန ပဝတ္တံ ဒု က္ခဒီသု ပု ဗ္ဗဘဂေ ဉဏံ ‘‘ပဋိဝေဓေ’’တိ ဝု တ္တံ ၊ န ပဋိဝိဇ္ဈနသဘဝံ ။ ကိစ္စတေ
တိ ပု ဗ္ဗဘဂေဟိ ဒု က္ခဒိဉဏေဟိ ကတဗ္ဗကိစ္စဿ ဣဓ နိပ္ဖတ္တိတေ၊ ဣမဿေဝ ဝ ဉဏဿ ဒု က္ခဒိပ္ပကသနကိစ္စတေ၊ ပရိည
ဒိတေတိ အတ္ထေ ။ အရမ္မဏပဋိဝေဓေတိ သစ္ဆိကိရိယပဋိဝေဓမဟ။ သတိ ပစ္စဝေက္ခဏ။ ဣဓတိ ဣမသ္မိံ ဌနေ။ ဥဂ္ဂဟဒီသု
ဝု စ္စမနေသု န ဝု တ္တ အနဝသရတ္တ ။ အဓိဂမေ ဟိ သတိ တဿ သိယ အဝသရေ။

တံ ယေဝ ဟိ အနဝသရံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣမဿ စ’’တိအဒိ ဝု တ္တံ ။ ပု ဗ္ဗေ ပရိဂ္ဂဟတေတိ ကမ္မဋ္ဌနပရိဂ္ဂဟတေ ပု ဗ္ဗေ။ ဥဂ္ဂဟဒိဝ
သေန သစ္စနံ ပရိဂ္ဂဏှ နဉှိ ပရိဂ္ဂဟေ။ တထ တနိ ပရိဂ္ဂဏှ နတေ မနသိကရဒဠှတယ ပု ဗ္ဗဘဂိယ ဒု က္ခပရိညဒယေ ဟေန္တိ
ယေဝတိ အဟ ‘‘ပရိဂ္ဂဟတေ ပဋ္ဌယ ဟေတီ’’တိ။ အပရဘဂေတိ မဂ္ဂက္ခဏေ။ ဒု ဒ္ဒသတ္တ တိ အတ္တ နေ ပဝတ္တိက္ခဏဝသေန
ပကဋနိပိ ပကတိဉဏေန သဘဝရသတေ ဒဋ္ဌုံ အသက္က ုဏေယျတ္တ ။ ဂမ္ဘီရေနေဝ စ ဘဝနဉဏေန၊ တထပိ မတ္ထကပ္ပတ္တေ န
အရိယမဂ္ဂဉဏေနေဝ ယထဝတေ ပဿိတဗ္ဗတ္တ ဂမ္ဘီရနိ ။ တေနဟ ‘‘လက္ခဏပဋိဝေဓတေ ပန ဥဘယမ္ပိ ဂမ္ဘီရ’’န္တိ။ ဣတရ
နိ အသံ ကိလိဋ္ဌအသံ ကိလေသိကတယ အစ္စန္တသု ခပ္ပတ္တ ယ အနု ပ္ပတ္တိဘဝတယ၊ အနု ပ္ပန္နပု ဗ္ဗတယ စ ပဝတ္တိဝသေန အပကဋ
တ္တ စ ပရမဂမ္ဘီရတ္တ ၊ တထ ပရမဂမ္ဘီရဉဏေနေဝ ပဿိတဗ္ဗတယ ပကတိဉဏေန ဒဋ္ဌုံ န သက္က ုဏေယျနီတိ ဒု ဒ္ဒသနိ။ တေန
ဟ ‘‘ဣတရေသံ ပန’’တိအဒိ။ ပယေဂေတိ ကိရိယ၊ ဝယမေ ဝ။ တဿ မဟန္တတရဿ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတံ ၊ ဒု က္က ရတရတဉ္စ ဥပမ
ဟိ ဒဿေတိ ‘‘ဘဝဂ္ဂဂ္ဂဟဏတ္ထ’’န္တိအဒိန။ ပဋိဝေဓက္ခဏေတိ အရိယဿ မဂ္ဂဿ စတု သစ္စသမ္ပဋိဝေဓက္ခဏေ။ ဧကမေဝ
တံ ဉဏန္တိ ဒု က္ခဒီသု ပရိညဒိကိစ္စသဓနဝသေန ဧကမေဝ တံ မဂ္ဂဉဏံ ဟေတိ။

ဣမေသု တီသု ဌနေသူ တိ ဣမေသု ဝိရမိတဗ္ဗတဝသေန ဇေတိတေသု တီသု ကမဗျပဒဝိဟိံသဝိတက္က ဝတ္ထူသု ။ ဝိသုံ ဝိ
သုံ ဥပ္ပန္နဿ တိဝိဓအကု သလသင်္က ပ္ပဿ။ ပဒပစ္ဆေဒတေတိ ဧတ္ထ ဂတမဂ္ဂေ ‘‘ပဒ’’န္တိ ဝု စ္စတိ၊ ယေန စ ဥပယေန ကရဏေ
န ကမဝိတက္ကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သေ တဿ ဂတမဂ္ဂေတိ တဿ ပစ္ဆေဒေ ဃတေ ပဒပစ္ဆေဒေ၊ တတေ ပဒပစ္ဆေဒတေ။ အနု ပ္ပတ္တိ
ဓမ္မတပဒနံ အနု ပ္ပတ္တိသဓနံ ၊ တဿ ဝသေန။ မဂ္ဂကိစ္စသဓနေန မဂ္ဂင်္ဂံ ပူ ရယမနေ ဧကေဝ တိဝိဓကိစ္စသဓနေ ကု သလသင်္က
ပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တိဝိဓကု သလသင်္က ပ္ပသမု စ္ဆေဒနမေဝ ဟေတ္ထ တိဝိဓကိစ္စသဓနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ။ ဣမိန နယေန ‘‘ဣမေသု စတူ သု
ဌနေသူ ’’တိအဒီသု ပိ အတ္ထေ ဝေဒိတဗ္ဗေ။

မု သဝဒဝေရမဏိအဒယေတိ ဧတ္ထ ယသ္မ သိက္ခပဒဝိဘင်္ဂေ (ဝိဘ. ၇၀၃) ဝိရတိစေတန၊ သဗ္ဗေ သမ္ပယု တ္တ ဓမ္မ စ သိက္ခပဒ
နီတိ အဂတနီတိ တတ္ထ ပဓနနံ ဝိရတိစေတနနံ ဝသေန ‘‘ဝိရတိယေပိ ဟေန္တိ စေတနယေပီ’’တိ (ဝိဘ. အဋ္ဌ. ၇၀၃) သမ္
မေဟဝိနေဒနိယံ ဝု တ္တံ ၊ တသ္မ ကေစိ ‘‘အဒိ-သဒ္ဒေန န ကေဝလံ ပိသု ဏဝစ ဝေရမဏိအဒီနံ ယေဝ သင်္ဂ ဟေ၊ အထ ခေ တ
ဒိသနံ စေတနနမ္ပိ သင်္ဂ ဟေ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ပု ဗ္ဗဘဂဝသေန ဝု စ္စမနတ္တ ယု ဇ္ဇေယျ၊ မု သဝဒဒီဟိ ဝိရမဏကလေ ဝ ဝိရတိယေ၊
သု ဘသိတဒိဝစဘသနဒိကလေ စ စေတနယေ ယေဇေတဗ္ဗ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဝိရတိယေဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗ စေတနနံ အမဂ္ဂင်္ဂ တ္တ ။
ဧကဿ ဉဏဿ ဒု က္ခဒိဉဏတ ဝိယ၊ ဧကယ ဝိရတိယ မု သဝဒဒိဝိရတိဘဝေ ဝိယ စ ဧကယ စေတနယ သမ္မဝစဒိကိစ္စတ္တ
ယသဓနသဘဝဘဝ သမ္မဝစဒိဘဝသိဒ္ဓိတေ၊ တံ သိဒ္ဓိယံ အင်္ဂ တ္တ ယတသိဒ္ဓိတေ စ။

ဘိက္ခုဿ အဇီဝဟေတု ကံ ကယဝစီဒု စ္စရိတံ နမ အယေနိသေ အဟရပရိယေသနဟေတု ကမေဝ သိယတိ အဟ ‘‘ခဒနီ

ယ။ပေ.။ ဒု စ္စရိတ’’န္တိ။ ကယဝစီဒု စ္စရိတဂ္ဂဟဏဉ္စ ကယဝစီဒွရေယေဝ အဇီဝပကေပေ၊ န မနေဒွရေတိ ဒဿနတ္ထံ ။ တေနဟ
‘‘ဣမေသု ယေဝ သတ္တ သု ဌနေသူ ’’တိ။
အနု ပ္ပန္နနန္တိ အသမု ဒစရဝသေန ဝ အနနု ဘူ တရမ္မဏဝသေန ဝ အနု ပ္ပန္နနံ ။ အညထ ဟိ အနမတဂ္ဂေ သံ သရေ အနု ပ္ပန္န ပပက
အကု သလ ဓမ္မ နမ န သန္တိ။ တေနဟ ‘‘ဧကသ္မိံ ဘဝေ’’တိအဒိ။ ယသ္မိံ ဘဝေ အယံ ဣမံ ဝီရိယံ အရဘတိ၊ တသ္မိံ ဧကသ္မိံ
ဘဝေ။ ဇနေတီတိ ဥပ္ပဒေတိ။ တဒိသံ ဆန္ဒံ ကု ရု မနေ ဧဝံ ဆန္ဒံ ဇနေတိ နမ။ ဝယမံ ကရေတီတိ ပယေဂံ ပရက္က မံ ကရေတိ။
ဝီရိယံ ပဝတ္တေ တီတိ ကယိကစေတသိကဝီရိယံ ပကရတေ ဝတ္တေ တိ။ ဝီရိယေန စိတ္တံ ပဂ္ဂဟိတံ ကရေတီတိ တေနေဝ
သဟဇတဝီရိယေန စိတ္တံ ဥက္ခိပေန္တေ ကေသဇ္ဇပတတေ နိသေဓနေန ပဂ္ဂဟိတံ ကရေတိ။ ပဒဟနံ ပဝတ္တေ တီတိ ပဓနံ ဝီရိ
ယံ ကရေတိ။ ပဋိပဋိယ ပနေတနိ စတ္တ ရိ ပဒနိ အသေဝနဘဝနဗဟု လီကမ္မသတစ္စကိရိယဟိ ယေဇေတဗ္ဗနိ။

ဥပ္ပန္နပု ဗ္ဗနန္တိ သဒိသဝေဟရေန ဝု တ္တံ ။ ဘဝတိ ဟိ တံ သဒိသေသု တဗ္ဗေဟရေ ယထ ‘‘သ ဧဝ တိတ္တိရိ၊ တနိ ဧဝ ဩသဓ
နီ’’တိ။ တေနဟ ‘‘ဣဒနိ တဒိသေ’’တိ။ ဥပ္ပန္နနန္တိ ‘‘အနု ပ္ပန္န’’တိ အဝတ္တ ဗ္ဗတံ အပန္နနံ ။ ပဟနယတိ ပဇဟနတ္ထယ။ အနု ပ္ပန္န
နံ ကု သလနန္တိ ဧတ္ထ ကု သလတိ ဥတ္တ ရိမနု ဿဓမ္မ အဓိပ္ပေတ၊ တေသဉ္စ ဥပ္ပဒေ နမ အဓိဂမေ ပဋိလဘေ၊ တပ္ပဋိက္ခေပေန အ
နု ပ္ပဒေ အပ္ပဋိလဘေတိ အဟ ‘‘အပ္ပဋိလဒ္ဓနံ ပဌမဇ္ဈနဒီန’’န္တိ။ ‘‘ဌိတိယ ဝီရိယံ အရဘတီ’’တိ ဝု တ္တေ န ခဏဌိတိ အဓိပ္ပေ
တ တဒတ္ထံ ဝီရိယရဗ္ဘေန ပယေဇနဘဝတေ၊ အထ ခေ ပဗန္ဓဌိတိ အဓိပ္ပေတတိ အဟ ‘‘ပု နပ္ပုနံ ဥပ္ပတ္တိပဗန္ဓဝသေန ဌိတ
တ္ထ ’’န္တိ။ သမ္မုဿနံ ပဋိပက္ခဓမ္မဝသေန အဒဿနမု ပဂမနန္တိ တပ္ပဋိက္ခေပေန အသမ္မုဿနံ အသမ္မေသေတိ အဟ ‘‘အသ
မ္မေသယတိ အဝိနသနတ္ထ’’န္တိ။ ဘိယျေဘဝေ ပု နပ္ပုနံ ဘဝနံ ၊ သေ ပန ဥပရူ ပရိ ဥပ္ပတ္တီတိ အဟ ‘‘ဥပရိဘဝယ’’တိ။ ဝေပု
လ္လံ အဘိဏှ ပ္ပဝတ္တိယ ပဂု ဏဗလဝဘဝပတ္တီတိ ဝု တ္တံ ‘‘ဝေပု လ္လယတိ ဝိပု လဘဝယ’’တိ၊ မဟန္တဘဝယတိ အတ္ထေ ။ ဘဝနယ
ပရိပူ ရဏတ္ထ န္တိ ဈနဒိဘဝနပရိဗြူဟနတ္ထံ ။

စတူ သု ဌနေသူ တိ အနု ပ္ပန္နကု သလနု ပ္ပဒနဒီသု စတူ သု ဌနေသု ။ ကိစ္စသဓနဝသေနတိ စတု ဗ္ဗိဓဿပိ ကိစ္စဿ ဧကဇ္ဈံ နိပ္ဖဒ
နဝသေန။

ဈနနိ ပု ဗ္ဗဘဂေပိ မဂ္ဂက္ခဏေပိ နနတိ ယဒိပိ သမဓိဥပကရကေဟိ အဘိနိရေပနနု မဇ္ဇနသမ္ပိယယနဗြူဟနသန္တသု ခသဘ

ဝေဟိ ဝိတက္ကဒီဟိ သမ္ပယေဂဘေဒတေ ဘဝနတိသယပ္ပဝတ္တ နံ စတု န္နံ ဈနနံ ဝသေန သမ္မသမဓိ ဝိဘတ္တေ ၊ တထပိ ဝယ
မေ ဝိယ အနု ပ္ပန္နကု သလနု ပ္ပဒနဒိစတု ဝယမကိစ္စံ ၊ သတိ ဝိယ စ အသု ဘသု ခနိစ္စနတ္တေ သု ကယဒီသု သု ဘဒိသညပ္ပဟနစ
တု သတိကိစ္စံ ၊ ဧကေ သမဓိ စတု ဈနသမဓိကိစ္စံ န သဓေတီတိ ပု ဗ္ဗဘဂေပိ ပဌမဇ္ဈနသမဓိ ဧဝ မဂ္ဂက္ခဏေပိ၊ တထ ပု ဗ္ဗဘ
ဂေပိ စတု တ္ထဇ္ဈနသမဓိ ဧဝ မဂ္ဂက္ခဏေ ပီတိ အတ္ထေ ။ နနမဂ္ဂဝသေနတိ ပဌမမဂ္ဂဒိနနမဂ္ဂဝသေန ဈနနိ နန။ ဒု တိယဒယေပိ
မဂ္ဂ ဒု တိယဒီနံ ဈနနံ ။ အယံ ပနဿတိ ဧတ္ထ မဂ္ဂဘဝေန စတု ဗ္ဗိဓမ္ပိ ဧကတ္တေ န ဂဟေတွ ‘‘အဿ’’တိ ဝု တ္တံ ၊ အဿ မဂ္ဂဿ
တိ အတ္ထေ ။ အယန္တိ ပန အယံ ဈနဝသေန သဗ္ဗသဒိသသဗ္ဗသဒိသေကစ္စသဒိသတ ဝိသေသေ။

ပဒကဇ္ဈနနိယမေန ဟေတီတိ ဣဓ ပဒကဇ္ဈနနိယမံ ဓု ရံ ကတွ ဝု တ္တံ ၊ ယထ စေတ္ထ၊ ဧဝံ သမ္မေဟဝိနေဒနိယမ္ပိ (ဝိဘ. အဋ္ဌ.
၂၀၅)။ အဋ္ဌသလိနိယံ (ဓ. သ. အဋ္ဌ. ၃၅၀) ပန ဝိပဿနနိယမေ ဝု တ္တေ သဗ္ဗဝဒဝိရေဓတေ၊ ဣဓ ပန သမ္မသိတဇ္ဈနပု ဂ္ဂလ
ဇ္ဈသယဝဒနိဝတ္တ နတေ ပဒကဇ္ဈနနိယမေ ဝု တ္တေ ။ ဝိပဿနနိယမေ ပန သဓရဏတ္တ ဣဓပိ န ပဋိက္ခိတ္တေ တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗေ။ အညေ
စ အစရိယဝဒ ပရတေ ဝက္ခမန ဝိဘဇိတဗ္ဗတိ ယထဝု တ္တ မေဝ တဝ ပဒကဇ္ဈနနိယမံ ဝိဘဇန္တေ အဟ ‘‘ပဒကဇ္ဈနနိယမေန
တဝ’’တိ။ ပဌမဇ္ဈနိကေ ဟေတိ၊ ယသ္မ အသန္နပဒေသေ ဝု ဋ္ဌိတသမပတ္တိ မဂ္ဂဿ အတ္တ နေ သဒိသဘဝံ ကရေတိ ဘူ မိ
ဝဏ္ဏေ ဝိယ ဂေဓဝဏ္ဏ ဿ။ ပရိပု ဏ္ဏနေဝ ဟေန္တီတိ အဋ္ဌ သတ္တ စ ဟေန္တီတိ အတ္ထေ ။ သတ္တ ဟေန္တိ သမ္မသင်္က ပ္ပဿ အဘဝ
တေ။ ဆ ဟေန္တိ ပီတိသမ္ဗေဇ္ဈင်္ဂ ဿ အဘဝတေ။ မဂ္ဂင်္ဂ ဗေဇ္ဈင်္ဂ နံ သတ္တ ဆဘဝံ အတိဒိသတိ ‘‘ဧသ နယေ’’တိ။ အရူ ပေ စ
တု က္က ပဉ္စကဇ္ဈနံ ။ပေ.။ ဝု တ္တံ အဋ္ဌသလိနိယန္တိ အဓိပ္ပယေ။ နနု တတ္ထ ‘‘အရူ ပေ တိကစတု က္က ဇ္ဈနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ (ဓ. သ. အဋ္ဌ.
၃၅၀) ဝု တ္တံ ၊ န ‘‘စတု က္က ပဉ္စကဇ္ဈန’’န္တိ? သစ္စမေတံ ၊ ယေသု ပန သံ သယေ အတ္ထိ၊ တေသံ ဥပ္ပတ္တိဒဿနေန ၊ တေန အတ္ထ
တေ ‘‘စတု က္က ပဉ္စကဇ္ဈနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝု တ္တ မေဝ ဟေတီတိ ဧဝမဟတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ သမု ဒယဉ္စ အပေက္ခိတွ ‘‘တဉ္စ လေကု
တ္တ ရံ ၊ န လေကိယ’’န္တိ အဟ ‘‘အဝယဝေကတ္တံ လိင်္ဂ သမု ဒယဿ ဝိသေသကံ ဟေတီ’’တိ။ စတု တ္ထဇ္ဈနမေဝ ဟိ တတ္ထ
လေကိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န စတု က္ကံ ၊ ပဉ္စကံ ဝတိ။ ဧတ္ထ ကထန္တိ ပဒကဇ္ဈနဿ အဘဝ ကထံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ အတ္ထေ ။ တံ ဈနိကဝဿ တ
တ္ထ တယေ မဂ္ဂ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တဇ္ဈနိကံ ပဌမဖလဒိံ ပဒကံ ကတွ ဥပရိမဂ္ဂဘဝနယတိ အဓိပ္ပယေ။ တိကစတု က္က ဇ္ဈနိကံ ပန မဂ္ဂံ ဘ
ဝေတွ တတ္ထ ဥပ္ပန္နဿ အရူ ပစတု တ္ထဇ္ဈနံ ၊ တဇ္ဈနိကံ ဖလဉ္စ ပဒကံ ကတွ ဥပရိမဂ္ဂဘဝနယ အညဈနိကပိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ၊ ဈနင်္ဂ ဒိ
နိယမိက ပု ဗ္ဗဘိသင်္ခ ရသမပတ္တိပဒကံ ၊ န သမ္မသိတဗ္ဗတိ ဖလဿပိ ပဒကတ ဒဋ္ဌဗ္ဗ။

ကေစိ ပနတိ မေရဝပီမဟဒတ္တ တ္ထေ ရံ သန္ဓယဟ။ ပု န ကေစီတိ တိပိဋကစူ ဠဘယတ္ထေ ရံ ။ တတိယဝရေ ကေစီတိ ‘‘ပဒက
ဇ္ဈနမေဝ နိယမေတီ’’တိ ဧဝံ ဝဒိနံ တိပိဋကစူ ဠနဂတ္ထေ ရဉ္စေဝ အနန္တရံ ဝု တ္တေ ဒွေ စ ထေရေ ဌပေတွ ဣတရေ ထေရေ သ
န္ဓယ ဝဒတိ။

၄၀၃. သသန္တတိ ပရိယပန္နနံ ဒု က္ခသမု ဒယနံ အပ္ပဝတ္တိဘဝေန ပရိဂ္ဂယှ မနေ နိရေဓေပိ သသန္တတိ ပရိယပန္နေ ဝိယ ဟေတီတိ
ကတွ ဝု တ္တံ ‘‘အတ္တ နေ ဝ စတ္တ ရိ သစ္စနီ’’တိ။ ပရဿ ဝတိ ဧတ္ထပိ ဧသေဝ နယေ။ တေနဟ ဘဂဝ ‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ဗျမမ
တ္တေ ကဠေဝရေ သသညိမှိ သမနကေ လေကဉ္စ ပညပေမိ၊ လေကသမု ဒယဉ္စ ပညပေမိ၊ လေကနိရေဓဉ္စ ပညပေမိ၊
လေကနိရေဓဂမိနိပဋိပဒဉ္စ ပညပေမီ’’တိ (သံ . နိ. ၁.၁၀၇; အ. နိ. ၄.၄၅) ကထံ ပန အဒိကမ္မိကေ နိရေဓမဂ္ဂသစ္စနိ ပရိဂ္
ဂဏှ တီတိ? အနု ဿဝဒိသိဒ္ဓမကရံ ပရိဂ္ဂဏှ တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွ လေကု တ္တ ရဗေဇ္ဈင်္ဂေ ဥဒ္ဒိဿပိ ပရိဂ္ဂဟေ န ဝိရု ဇ္ဈတိ ။ ယထသ
မ္ဘဝတေတိ သမ္ဘဝနု ရူ ပံ ၊ ဌပေတွ နိရေဓသစ္စံ သေသသစ္စဝသေန သမု ဒယဝယတိ ဝေဒိတဗ္ဗတိ အတ္ထေ ။

စတု သစ္စပဗ္ဗဝဏ္ဏန နိဋ္ဌိတ။

ဓမ္မနု ပဿနဝဏ္ဏ န နိဋ္ဌိတ။

၄၀၄. ‘‘အဋ္ဌိကသင်္ခ လိကံ သမံ သ’’န္တိအဒိက သတ္တ သိဝထိက အဋ္ဌိကကမ္မဋ္ဌနတယ ဣတရသံ ဥဒ္ဓုမတကဒီနံ သဘဝေနေ
ဝတိ နဝန္နံ သိဝထိကနံ အပ္ပနကမ္မဋ္ဌနတ ဝု တ္တ ။ ဒွေယေဝတိ အနပနံ ၊ ဒွတ္တိံသကရေတိ ဣမနိ ဒွေယေဝ။ အဘိနိဝေသေတိ
ဝိပဿနဘိနိဝေသေ၊ သေ ပန သမ္မသနိယဓမ္မပရိဂ္ဂဟေ။ ဣရိယပထ၊ အလေကိတဒယေ စ ရူ ပဓမ္မနံ အဝတ္ထဝိသေသမတ္တ
တယ န သမ္မသနု ပဂ ဝိညတ္တိအဒယေ ဝိယ။ နီဝရဏဗေဇ္ဈင်္ဂ အဒိတေ န ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗတိ ဝု တ္တံ ‘‘ဣရိယပထ။ပေ.။ န ဇယ
တီ’’တိ။ ကေသဒိအပဒေသေန တဒု ပဒနဓမ္မ ဝိယ ဣရိယပထဒိအပဒေသေန တဒဝတ္ထ ရူ ပဓမ္မ ပရိဂ္ဂယှ န္တိ၊ နီဝရဏဒိမု ခေန
စ တံ သမ္ပယု တ္တ ၊ တံ နိဿယဓမ္မတိ အဓိပ္ပယေန မဟသိဝတ္ထေ ရေ စ ဣရိယပထဒီသု ပိ ‘‘အဘိနိဝေသေ ဇယတီ’’တိ အ
ဝေစ။ ‘‘အတ္ထိ နု ခေ မေ’’တိအဒိ ပန သဘဝတေ ဣရိယပထဒီနံ အဒိကမ္မိကဿ အနိစ္ဆိတဘဝဒဿနံ ။ အပရိညပု ဗ္ဗိက
ဟိ ပရိညတိ။

ကမံ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူ’’တိအဒိန ဥဒ္ဒေသနိဒ္ဒေသေသု တတ္ထ တတ္ထ ဘိက္ခုဂ္ဂဟဏံ ကတံ တံ ပဋိပတ္တိယ ဘိက္ခုဘဝ
ဒဿနတ္ထံ ၊ ဒေသန ပန သဗ္ဗသဓရဏတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ ဘိက္ခဝေ’’ ဣစ္စေဝ ဝု တ္တံ ၊ န ဘိက္ခု ယေဝတိ ဒဿေ
န္တေ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ ဘိက္ခု ဝ’’တိအဒိမဟ။ ဒဿနမဂ္ဂေန ဉတမရိယဒံ အနတိက္က မိတွ ဇနန္တီ သိခပ္ပတ္တ အဂ္ဂမဂ္ဂပည အည
နမ၊ တဿ ဖလဘဝတေ အဂ္ဂဖလံ ပီတိ အဟ ‘‘အညတိ အရဟတ္တ ’’န္တိ။

အပ္ပတရေပိ ကလေ သသနဿ နိယျနိကဘဝံ ဒဿေန္တေတိ ယေဇန။ နိယျတေန္တေတိ နိဂမေန္တေ။

မဟသတိပဋ္ဌနသု တ္တ ဝဏ္ဏနယ လီနတ္ထ ပ္ပကသန။