Si nan

KUNERALP

SON DÖNEM
OSMANLI ERKÂN
VE RİCALİ
( 1839 - 1922 )

Prosopografik
Rehber

isis
© 1999 İsi s

İsis Ltd
Şemsibey Sokak 10
Beylerbeyi
81210 İstanbul
Tel.: 0216 321 38 51
Fax: 0216 321 86 66
elektronik posta: isis@turk.net

ISBN 978 428-118.1

Birinci baskı Aralık 1999

Kapak düzeni: Orhan Aydın.

 T aha Toros Beyefendiye,
ki yardımları olmasaydı
bu çalışma meydana çıkamazdı.
 İÇİNDEKİLER

Önsöz ............................................................................................... XI
Teşekkürler ...................................................................................... XXXV

I. Merkezi İdare
Sadrazamlar ............................................................................... 1
Adliye nâzırlan ........................................................................ 2
Bahriye nâzırlan ....................................................................... 2
Dahiliye nazırlan ...................................................................... 3
Evkaf nâzırlan .......................................................................... 4
Harbiye nazırlan bk Seraskerler
Hariciye nazırlan ..................................................................... 5
Hazine-i hassa nâzırlan ........................................................... 5
İaşe nâzırlan .............................................................................. 6
Kaputan-i Deryalar bk Bahriye nazırlan
Maarif nazırlan ........................................................................ 6
Maliye nazırlan ........................................................................ 7
Meclis-i ahkam-i adliye reisleri ............................................ 8
Nafıa nazırlan ........................................................................... 8
Orman ve Maadin nâzırlan .................................................... 9
Posta ve Telegraf nâzırlan ...................................................... 9
Seraskerler ................................................................................ 10
Şeyhülislamlar .......................................................................... 10
Şura-yı devlet reisleri .............................................................. 10
Tanzimat meclisi reisleri ......................................................... 11
Ticaret ve Ziraat nâzırlan ....................................................... 11
Tophane müşirleri ................................................................... 12
Zaptiye müşirleri ...................................................................... 12
Serkurenâlar .............................................................................. 13
Mabeyn başkatibleri ................................................................ 13
Sadaret müsteşarlan ................................................................ 13
II. Askeri Teşkilat
Erkân-ı harbiye-i umumiye reisleri ....................................... 15
Hassa (Birinci) Ordu komutanları .......................................... 15
İkinci Ordu komutanlan .......................................................... 15
Üçüncü Ordu komutanlan ...................................................... 15
Dördüncü Ordu komutanlan ................................................... 16
Beşinci Ordu komutanlan ....................................................... 16
Altıncı Ordu komutanları ....................................................... 17
Yedinci Ordu komutanlan ...................................................... 17
VIH SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

18 5 3-1856 O sm a n lı-R u s (K ırım ) H arb i O rdu

komutanları................................................................................. ........... 17
1876 Osmanlı-Sırp-Karadağ Harbi Ordu komutanları .................. 18
1877-78 Osmanlı-Rus Harbi Ordu komutanları ...........................18
1897 Osmanlı-Yunan Harbi Ordu komutanları ............................. 18
1912-13 Balkan Harbi Ordu komutanları ............................ ........... 18
Cihan Harbi ordu komutanları ............................................... ........... 18
III. Meclis-i  ’yân
Meclis-i  ’yân reisleri ............................................................ ........... 20
Meclis-i  ’yân azalan ............................................................ ........... 20
IV. Rüsea-i Milel
İstanbul Rum Ortodoks Patrikleri .................................................... 23
İskenderiye Rum Ortodoks Patrikleri ................................... ........... 23
Antakya Rum Ortodoks Patrikleri ........................................ ........... 23
Kudüs Rum Ortodoks Patrikleri ........................................... ........... 23
Ermeni Gregorien Patrikleri ................................................... ........... 23
Ermeni Katolik Patrikleri ....................................................... ...........24
Hahambaşılan ........................................................................... ...........24
Maruni Patrikleri .................................................................................24
Katolik M elkit Patrikleri ....................................................... ...........24
Süryani Katolik Patrikleri .................................................................24
V. Taşra Teşkilatı
Adana vâlileri ......................................................................... .............25
Ankara vâlileri .....................................................................................25
Aydın vâlileri ............................................................................ ...........26
Bağdad vâlileri .....................................................................................27
Basra vâlileri .........................................................................................27
Bengazi vâlileri ........................................................................ ...........27
Beyrut vâlileri ........................................................................... .......... 27
Bitlis vâlileri ......................................................................... .............28
Bolu vâlileri ........................................................................................ 28
Bosna vâlileri ............................................................................ .......... 28
Cezâyir-i bahr-ı sefîd vâlileri .............................................................28
Dersim vâlileri .................................................................................... 29
Diyarbakir vâlileri .................................................................... .......... 29
Edime valileri ........................................................................... .......... 29
Erzurum vâlileri ....................................................................... .......... 30
Girit vâlileri ........................................................................................ 31
Hakkari vâlileri ........................................................................ .......... 31
Halep vâlileri ............................................................................ .......... 31
Harput vâlileri ........................................................................... .......... 32
Hicaz vâlileri .......................................................................................32
Hüdavendigar vâlileri ............................................................... .......... 32
İstanbul vâlileri ........................................................................ ..........32
 İÇİNDEKİLER IX

İstanbul şehreminileri ............................................................. ............33

Kastamonu vâlileri .................................................................. ........... 34
Konya vâlileri .......................................................................... ............34
Kosova vâlileri ......................................................................... ............35
Mamuretiilaziz vâlileri ....................................................................... 35
Manastır vâlileri ...................................................................... ........... 36
Maraş vâlileri ....................................................................................... 36
Musul vâlileri .......................................................................... ........... 36
Niş vâlileri ................................................................................ ........... 36
Rumeli vâlileri ......................................................................... ........... 37
Sayda vâlileri ......................................................................................37
Selanik vâlileri ......................................................................... ........... 37
Silistre vâlileri ......................................................................... ........... 38
Sivas vâlileri ................................................................ ........... ...........38
Suriye vâlileri .......................................................................... ........... 38
Şam vâlileri ..........................................................................................39
Şehr-i Zor vâlileri ...............................................................................39
Şkodra vâlileri ......................................................................................39
Tirhala vâlileri ......................................................................... ...........40
Trablusgarb vâlileri ................................................................. ...........40
Trabzon vâlileri ...................................................................................40
Tuna vâlileri ............................................................................. ...........41
Üsküp vâlileri ..................................................................................... 41
Van vâlileri ......................................................................................... 41
Vidin vâlileri ............................................................................ .......... 42
Yanya vâlileri ..................................................................................... 42
Yemen vâlileri ......................................................................... .......... 42
Eyalet-i Mümtazeler ................................................................ .......... 43
Boğdan beyleri ......................................................................... .......... 43
Bulgaristan prensleri ......................................................................... 43
Cebellübnan sançağı mutasarrıfları ................................................. 43
Eflak beyleri ............................................................................. .......... 43
Karadağ beyleri ........................................................................ .......... 43
Mekke şerifleri ......................................................................... .......... 43
Memleketeyn voyvodaları .................................................. ............43
Mısır vâli ve hidivleri .....................................................................43
Sırbıye knezleri .................................................................................43
Sisam beyleri .....................................................................................43
Şarki Rumeli vâlileri .......................................................... ............44
Tunus vâlileri ....................................................................... ............44
VI. Yurtdışı Temsilcileri
Atina elçileri ............................................................................ ..........45
Belgrad elçileri ......................................................................... ..........45
Bern elçileri ........................................................................................ 45
X SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Berlin elçi ve büyükelçileri .................................................... 45

Brüksel elçileri ......................................................................... 45
Bükreş elçileri ........................................................................... 46
Çetine elçileri ........................................................................... 46
Kief elçisi .............................................................................. 46
Kopenhag elçisi .................................................................... 46
Lahey elçileri ........................................................................... 46
Londra büyükelçileri ............................................................... 46
Madrid elçileri ........................................................................... 46
Mısır fevkalade komiserleri ................................................... 46
Napoli mukim mazlahatgüzarı ............................................. 46
Paris büyükelçileri ................................................................... 46
Petersburg elçi ve büyükelçileri ............................................ 47
Roma elçi ve büyükelçileri .................................................... 47
Sofya komiser ve elçileri ....................................................... 47
Stokholm elçileri .................................................................... 47
Tahran büyükelçileri ............................................................... 47
Torino elçileri ........................................................................... 48
Vaşington elçi ve büyükelçileri ............................................ 48
Viyana büyükelçileri ............................................................... 48
Şahıs verileri (Alfabetik) ............................................................. 51
ÖNSÖZ

Her kitabın bir hikayesi vardır. Bu kitabın hikayesi 8 Ağustos 1993 Pazar
günü başlar. Sabah gazetesinin eki “Star” ’da «Karakol Teşkilatı» adlı
makalede Sadarete yazılan 18 Eylül 1921 tarihli 1034 sayılı yazıya istinaden
“İçişleri Bakanı Ali Kemal Bey İşgal Kuvvetlerinin emrini dinleyecek ve 22
mâsum evlad-ı vatanı işgalcilere teslim edecekti” deniliyordu. Büyük babam
olan Ali Kem al, M illi M ücadele esnasındaki tutum u yüzünden ağır
suçlamalara hedef olmuştur. Bu sebebten kendisine bazen türlü yakıştırmalarda
da bulunulmuştur. Mesela, sözkonusu olay cereyan ettiğinde kendisi içişleri
bakanlığından - dahiliye nezaretinden - ayrılalı iki yıldan uzun bir süre
geçmişti (Temmuz 1919). Eylül 1921’de kim in bu görevde bulunduğunu
öğrenip m akalenin yazarını yaptığı vahim hata için uyarm ak istedim.
Zahmetli ve vakit alıcı bir arama sonunda söz konusu tarihteki dahiliye
nazırının eski sadrazamlardan Ali Rıza Paşa olduğunu öğrendim ve böylece bu
tür bilgiye çabuk ulaşmanın ne kadar zor olduğunu müşahede ettim. Bilahare,
vakit buldukça kendi ilgi alanım olan Tanzimat sonrası dönemi ele alıp Sultan
Abdülmecid’in tahta çıktığı Temmuz 1839’dan Saltanatın lağvedildiği Kasım
1922’ye kadar geçen 83 senelik süre içinde devlet görevlilerinin listelerini
tanzim etm eğe koyuldum . İster istem ez, bu görevlilerin işgal ettiği
makamların tesbitinde seçkici olmak gerekli oldu: ilk elde, sadrazam, nâzır,
vâli, ordu kom utanı1, elçi ve büyükelçi, Meclis-i A 'yân reis ve azalanylâ
yetindim. Rüsûm at em inliği, D efter-i hâkanî reisliği, çeşitli komisyon,
meclis, şura reis ve azalığı (Şura-yı devlet, Tanzim at M eclisi ve M eclis-i
Vâlâ-yi Ahkam-ı Adliye reisleri hariç), beylikçi, âmedci gibi Tanzimat sonrası
devlet düzeninde eski ağırlıkları kalmamış olan makamları dahil etmedim.
Aynı şekilde seçimle göreve gelen 1. ve 2. M eclis-i M ebusan azalarını da
kaydetm edim . O na m ukabil, atam aları padişah tarafından onaylanan
gayrimüslim Rüseâ-i milel ve Babıâliye tabi oldukları sürece Bulgaristan,
Karadağ, Sırbistan ve Romanya prenslerini de dahil etmeyi itina ettim. Keza,
Tunus ve M ısır valileriyle özel statüye sahip E yalât-i M üm taze’lerin
başlarında bulunanları da ihmal etmedim. İşgal ettikleri makamın nezaketi
bakımından Mabeyn başkatiplerini, serkurenâları ve Sadaret müsteşarlarını da
tesbit etmeye çalıştım.

Yedi ordudan oluşan teşkilat 1910 sonunda 14 kolorduluk bir örgütlenmeye yerini bırakmıştır.
Bu rehberde ancak 1910 sonuna kadar görevde bulunmuş olan ordu kom utanlarına yer
verilmiştir.
xn SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RlCALİ

Bu mesainin neticesinde 1839-1922 arasında belirli bir tarihte belirli bir

makamın kimin tarafından işgal edildiğini gösteren listeler ortaya çıktı1.
Dolayisiyle bu çalışmada iki tür basit suale cevab bulmak mümkün olacaktır.
Birinci tür soru “ 1884 Temmuzunda Bitlis vâlisi kimdi?” ; ikinci tür soru ise
“Hüseyin Fikrî Paşa 1884 Temmuzunda hangi görevde bulunuyordu?” İkinci
tür sualleri cevaplandırmak için listelerden hareket edip, alfabetik maddeler
halinde bu makamlarda bulunmuş olan kişilerin dökümünü de hazırladım. Ne
var ki, bu maddelerde alışılmış biyografik nitelikte bilgiler yer almamaktadır.
Yalnızca, bu çalışmanın kapsamına giren görevleri içermektedir. Yani filan
şahsın belirli bir m akam a atanm asına kadarki tayin ve terfilerine yer
verilmemiştir. Aynı şekilde, bu şahıs iki vazife arası yukarıda dökümü verilen
listede yer almayan bir görevde bulunduysa, bu belirtilmemiştir (mesela, Şura­
yı devlet’in herhangi bir dairesinin azalığı gibi). Bu bilgileri edinebildiğimde,
doğum ve ölüm tarihlerini de belirttim . Soyadı kanununa yetişenlerin
soyadları bulunabildiğinde, bu bilgi verildi. A yrıca lakabları bilinenlerin
lakabları da belirtildi. Şahıs isim lerinin mümkün m ertebe tam olarak
verilmesine itina edildi. Dolayısıyla Sadrazam Âli, Fuad ve M idhat Paşalar,
Mehmed Emin Âli, Mehmed Fuad ve Ahmed Şefik Midhat olarak aranmalı.
B azıları Z iya P aşan ın A bdülham id Z iy âed d in o larak geçm esini
yadırgayabilirler. Yine de Abidin Paşayı Zeynelabidin altına koymama
tutarsızlığını gösterdik.

Bu listelerin hazırlanmasında kullanılan en önemli kaynak Takvim-i Vakayi

gazetesinin hemen her nüshasında yer alan “T evcihat” ilanları olmuştur.
Takvim-i Vakayi’nin yayınına ara verildiği yıllarda ise İstanbul’da neşredilen
gazetelerin çoğu, aynı şekilde bu tevcihat haberlerini yayınlamaya devam
ettiler. Ancak bu kaynağın bazı önemli mahzurları vardır. Birincisi vazifeye
başlangıçın tarihlendirilmesindeki belirsizliktir. Elimizde üç seçenek var. (i)
tayin iradesinin padişah tarafından imzalanma tarihi, (ii) iradenin yayınlanma
tarihi, (iii) atanan kişinin fiili olarak göreve başlangıç tarihi. İstanbul’daki
makamlar için bu tarihler arasında bir kaç gün fark olabilecek iken, taşrada
durum farklı idi: İstanbul’dan Bağdad’da 20. yüzyıl başlarında halen 5-6 haftada
gidildiği düşünülürse, valinin tayini ile görevi başına gelmesi arasında 2-3 ay
geçebiliyor. Göreve başlangıç tarihinin tespiti çok zor olduğundan iradenin
yayınlandığı, yani kamuoyuna açıklanıldığı tarih genelde burada esas olarak
alındı. Ancak bunun da bazı sakıncaları var. Bazen, irade çıkıp yayınlanmasına
rağmen, atanan şahıs çeşitli sebeblerden ötürü, görevine başlamamıştır: kişi,
ya başka bir mevkiye atanm ıştır ya da siyasi veya kişisel mülahazalardan
ötürü tayin yerine gitmemiştir. Bazı durumlar olmuştur ki ayni göreve bir kaç
ay, hatta bir kaç hafta arayla değişik kişiler ard arda tayin olunmuştur.

Bu listelerde yer alan şahıslar o göreve geldiklerinde haiz oldukları rütbeye tekabül eden
unvan ile anılıyorlar. Dolayısıyla, mesela, vezarete 1889’te yükseltilen Ahmed Tevfik Paşa,
bala olarak atandığı Atina elçileri listesinde Ahmed Tevfik Bey olarak geçmektedir.
 ÖNSÖZ xm
Bunların fiili olarak vazifeye başlayıp başlamadıklarını tespit etmek zordur.
A ncak bazı ikincil kaynaklardan, sözkonusu kişilerin atam alarının
durdurulduğunu öğrenmek mümkün oluyor. Mesela Mehmed Rauf Paşanın
tayini çıktığı Yemen vâliliğine vapur ile giderken Ç anakkale’den geri
döndürülüp Bahriye Nezaretine atandığı ve dolayısıyla Y em en’e gitmemiş
olduğunu Raşid Paşanın Yemen Tarihi’ nden öğreniyoruz. Aynı şekilde, yarı
sürgün olarak Trablusgarp vâliliğine atanmış olan İsmail Kemal Bey, firar
edip görevinin başına gitmediği bilinmektedir. Karadağ prensinden Osmanlı
elçisi sifatiyla agremanı istenip tayin iradesi yayınlanmış olan Liva İsmail
Paşa Çetine’ye gitmeyip yerine bir kaç ay sonra başka birisinin tayin olması,
devletin yayım olan Hariciye Salnam e’ sinde Çetine elçisi olarak yer almaşım
engelem em iştir. Keza Şehrem ini Rıdvan Paşa kendi kayınpederi olan
Yenişehirli Arif Paşayı H aleb’e vâli tayin ettirince, Haleb’e tayini cıkmiş olan
A bdülhak Nasuhi Bey M am uretülaziz’e kaydırılıyor. Bu tür örnekleri
çoğaltm ak mümkündür. D olayısıyla, bu listelerde yer alan bazı kişilerin
tayinleri resmileşmiş olmasına rağmen fiili olarak bu görevlerde bulunmamış
olmaları mümkündür. “Tevcihat” ilanların diğer bir mahzuru, bazen isim
benzerliklerinin doğurabileceği yanılgılara yol açabilmesidir. Aynı dönemde,
aynı ismi taşıyan ve benzer görevlerde yer almış olan yetkililerin mevcudiyeti,
kişilerin karıştırılmalarına sebebiyet verebilir. Mesela, 18601ı ve 701i yıllarda
aynı m akamlarda bulunm uş olan A lyanak M ustafa ve Fosfor M ustafa
Paşalan, Şirvani M ehmed Rüşdü ve Mütercim Mehmed Rüşdü Paşaları
birbirinden ayırmak oldukça güç. Aynı şekilde, iki Ahmed Tevfik Paşanın
kısa ara ile Berlin büyükelçisi olarak birbirlerini takip etmiş olmasının
yaratabileceği karışıklıkları tahayyül etmek zor değildir. Bu bilgilerin teyid
edilmesi zaman içinde, söz konusu kuramların tarihlerini ele alan monografik
çalışm aların çoğalm asıyla m üm kün olacaktır. Zira, m evcut biyografik
ansiklopediler ve diğer referans eserleri bu hususta hem eksik hem de yetersiz
(verilen tarihler genellikle müphem). Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde Sicil-
i Ahval D efterlerindeki bilgilerin değerlendirilmesi ise m evcut katalog
sistem iyle pek müşkül ve zaten bu defterler ele alınan 83 yıllık zaman
diliminin ancak bir kesimini kapsamaktadır.

Sıralamış olduğum tüm bu mahzurlara rağmen, bu çalışmanın faydadan ârî

olmadığını düşünmekteyim. Bence başlıca önemi, 1839-1922 arası devletin
üst m erhalelerinde vazife almış görevlilerin ilk kez olarak bir listesini
sunmasıdır. Bu surette, bir bakıma çoğu “isimsiz kahraman” olan bu kişiler
sahneye çıkıp kendi adlarıyla anılmış oluyorlar. Bu noktadan hareket ederek de
son dönem Osmanlı bürokratının bir resmi ortaya çıkıyor, belki pek silik, zira
şahsi bilgiler eksik ama hiç olmazsa görev süreleri ve rotasyonlar açısından
bürokrasinin işlemesi hakkında, bir nebze bilgi sahibi olmak mümkün.
B ürokrat ve bürokrasi terim lerinin O sm anlı bağlam ı içinde ihtiyatla
kullanılması gerektiğinine müdrikim.
XIV SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Tüm çekinceler saklı kalm ak üzere, bu bilgi kırpıntılarım rakamlaştırma

cürretini gösterdim, elde edilen sonuçların yanıltıcı olabileceğini bile bile,
gerektiğinde bunlan ileriki baskılarda tashih etmeyi göze alarak.

Söz konusu şahıslardan patrikleri, haham başılarım , Karadağ prenslerim,

M ekke şeriflerini, M ısır vâli ve hidivlerini, Tunus vâlilerini, Sırbiye
[enezlerini, Bulgar prenslerini, Eflak-Boğdan beylerini, 1. Cihan Savaşında
Osmanlı ordusunda hizm et gören 6 Alman generalini (Fr. Bronsard v.
Schellendorf, E. v. Falkenhayn, C. von der Goltz, K. v. Kressentein, L. von
Sanders, H. v. Seeckt) ve fahri olarak H assa Ordusu komutanlığı deruhte
etmiş olan Şehzade Yusuf İzzeddin Efendiyi — Osmanlı bürokratı vasfıni pek
uzaktan haiz olmaları bakımından, kenara koyarsak, geri kalan 998 kişi için
elimizdeki verilerden hareket ederek — ama bunların kesin olmadığım devamlı
olarak göz önünde bulundurmak koşuluyla— bazı sonuçlara varmak mümkün.

998 görevliden 695’i m ülkiye, 268’i seyfiye, 3 5 ’i ilm iye kökenli. Bu

sınıflandırma doğal olarak pek kesin değildir, zira bir sınıftan diğerine geçme
olaylarına sıkça rastlanm aktadır, mesela A bdülhalik Nasuhi Bey, ilm iye
tarikine dahil olduktan sonra Serasker Haşan Rıza Paşaya damat olunca
seyfiyeye geçip Fransa’da askeri okulu bitirmesine rağmen bilahare mülkiyeye
intisab ediyor. Kendi babası Hayrullah Efendi de, İlmiyeden mülkiyeye
geçmişti. Ahmed Cevdet Paşa, mülkiye’ye intisab etmiş diğer bir ilmiye
kökenli. Hariciye nazırı Ahmed Tevfık Paşa ise seyfiyeden mülkiyeye geçiyor.
Bu tür misalleri de çoğaltmak mümkündür.

35 ilm iye mensubunundan* 26’sı ilmiye tarikinin en yüksek mevkii olan

şeyhülislamlığı ulaşmışlardır. Bu 26 şeyhülislamdan yedisi — Ahmed Es'ad
Efendi, Halil Efendi, Mehmed Ziyâeddin Efendi, Mehmed-Sahib Molla Bey,
Musa Kâzım Efendi, M ustafa Hayri Efendi, M ustafa Sabrî Efendi— meşihat
makamına gelmeden veya geldikten sonra Meclis-i ây ’an azalığında, dördü
—Mehmed Nurî Efendi, M usa Kâzım Efendi, M ustafa Hayri Efendi, Ömer
Hulusi Efendi— Evkaf nâzırlığında bulunurken M ustafa Hayri Efendi bir de
ayrıca Adliye nâzırı olmuştur. Şeyhülislam olmayan ilm iye mensubundan
ikisi—Ahmed Tevhid Efendi, Vasfi Efendi—Evkâf nâzın, üçü —Ali Haydar
Efendi, Necmeddin Bey, Vasfi Efendi— Adliye nâzırı, beşi — Ahmed Tâhir
Efendi, Ali Rıza Efendi, M uhammed Hamdî Efendi, M ustafa Âsim Efendi
(Yörük), Vasfi Efendi— Meclis-i ây’an azası görevlerinde bulundular. İlmiye
ile geleneksel olarak bağlantılı olan Adliye ve Evkaf teşkilatı dışında bir görev
üstlenmiş olan tek ilmiye mensubu kısa bir müddet Bağdad vâlisi ve Şura-yı
devlet reisi olmuş olan Necmeddin Beydir.

JBk Ek 1 S. XXV 1.
 ÖNSÖZ XV

267 askeri zevattan1 ise ancak 7 4 ’ü münhasıran askerlikle ilgili bir makamda
— ordu komutanlığı, seraskerlik, kaptan-ı deryalık, tophane müşirliği, zaptiye
nâzırlığı — bulunmuşlardır; geri kalan 191’i başta sadrazamlık olmak üzere,
vâlilik, nâzırlık, ve elçiliklerde vazife görmüşlerdir. Ü ç komutan ihtida etmiş
Avrupalı (Mahmud Hamdi Paşa, Mehmed Ali Paşa, Ömer Lütfı Paşa), biri ise
ihtida etmiş İstanbullu bir Yahudinin oğludur (Mehmed Kâmil Paşa).

Ruhani liderleri ve tabi devletlerin başlarını saym azsak geri kalan

gayrimüslimlerin sayısı ise 86’dır2. Bunlardan ancak Â'yân Meclisi azalığında
bulunm uş olan 15’ini —A braham Paşa; A ram Efendi; A ristarki Bey
(Stavraki); Bohor Efendi; Daviçon Karmona Efendi; De Kastro Bey; Dilber
Efendi; Düz Bey; Fethi Bey; Oksanti Efendi; Popovıc Efendi; Servıçen Efendi;
Stoyanoviç Efendi; Tilkof Efendi; Yusuf Sursok Efendi— de saymazsak, fiili
olarak devletin yüksek m evkiilerinde bulunmuş olan 71 gayrimüslimin
uluslararası andlaşm alar gereği bir gayrim üslim tarafından yönetilmeleri
gereken Cebel-i Lübnan, Sisam ve Şarki Rumeli’nin başında bulunanlar hariç,
ve geleneksel olarak gayrimüslimlerin istihdam edildiği Hariciye nezâretinin
dışında, idari makamlarda bir tek kısa sürelerlerle Girit (Adosides Paşa, Fotiadi
Bey, Sava Paşa, Sartinski Paşa, Karatodori Paşa, Beroviç Paşa) ve Cezâyir-i
Bahr-i Sefid (İbrahim Selim Susa Bey) vilayetlerinin başında gayrimüslim
vâliler görüyoruz. Nezaretlerde ise bugünkü tabirle teknik bakanlıklar diye
addedebildiğimiz Nafıa Nezareti, Orman ve Maadin Nezareti, Posta ve Telegraf
Nezareti ve Ticaret Nezareti dışında Abdülhamid döneminde Hazine-i Hassa ve
Maliye Nezaretlerini sayabiliriz.

S a d ra za m la r3
Sadaret mevkii 83 yıl içinde 79 kez el değiştirmiş, ancak bu mevkiyi işgal
edenlerin sayısı 4 2 ’dir: Mehmed Said sekiz, M ustafa Reşid altı, Mehmed
Emin Âli ve Mütercim Mehmed Rüşdü beşer, Mehmed Kâmil dört, Mehmed
Emin Rauf, M ehmed Em in, A hmed Tevfik üçer, M ustafa Naili, Mehmed
Fuad, Ahmed M idhat Şefik, Ahmed E s’ad, Ahmed Vefık Hüseyin Hilmi ve
Damad Mehmed Ferid Paşalar ikişer kez bu görevde bulundular. Bu 4 2 ’den
18’i — Mehmed Husrev, M ehmed Ali, M ütercim M ehmed Rüşdü, Ahmed
E s’ad, H üseyin Avni, A hm ed Cevad, A hmed M uhtar, M ahmud Şevket,
A hmed İzzet, A li Rıza, Salih H ulusi P aşalar— asker kökenli. Sadaret
makamını fasılasız en uzun işgal eden Avonyah Mehmed Ferid Paşa (Ocak
1903-Temmuz 1908), en kısa ise Ahmed V efik Paşadır (30 Kasım-2 Aralık
1882). 1878 yılında ise sadaret altı kez el değiştirdi — Ahmed Hamdi, Ahmet
Vefık, Mehmed Sadık, Mehmed Rüşdü, Mehmed Es'ad Safvet ve Hayreddin

1B k E k 2 S . XXV.
2Bk Ek 3 XXVII.
^Şubat-Mayıs 1878 ve Temmuz 1879-Aralık 1882 arası başvekil.
XVI SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Paşalar—. Sözkonusu 42 sadrazamdan vazife başında ölen dördünü — Mustafa

Reşid, M ehmed Em in  li, Halil R ifat ve M ahm ud Şevket P aşalar—
saymazsak 9 ’u —Mehmed Emin Rauf, M ustafa Naili, M ütercim Mehmed
Rüşdü, Ahmed Midhat Şefik, Ahmed Vefık, Hayreddın, Ahmed Muhtar, Said
Halim, Damad Mehmed Ferid Paşalar— sadaret makamından ayrıldıktan sonra
İdarî görev üstlenmediler. (Mehmed Said, Mehmed Kâmil, T a l’at ve Ahmed
Tevfik Paşalar aşikâr sebeblerden ötürü bu rakama dahil edilmemişlerdir).
Devlet hizmetinde kalanların çoğu ise ya vâlilik veya elçilikle İstanbul’dan
uzaklaştırılm ışlardır. H ayreddın ve D am ad Ferid P aşalar ise sadarete
geldiklerinde daha önce önemli bir İdarî mevkiide bulunmamışlardı. En genç
sadrazam 37 yaşında ilk kez atandığı sadaretiyle (Ağustos 1852) Mehmed
Emin Âli Paşa, en yaşlısı ise üçüncü ve son kere 75 yaşında sadrazam olan
Ahmed Tevfik Paşadır.

A d liy e N a z ır la r ı:
1868-1922 arası A dliye nezâreti 57 kere el değiştirirken bu makamda
bulunanların sayısı 38’dir. Ahmed Cevdet Paşa 1868-1890 arası bu mevkiide
beş kere bulunmuş, makamı en uzun 1895-1908 arası Abdurrahman Nureddin
Paşa işgal etmiştir. 1919 yılında altı kere, 1878’de ise beş kere makam el
değiştirmiştir. A dliye nazırı olmuş olan 38 kişiden altısı — Necmeddin
M olla, M ustafa H ayri, Ali H aydar, Cemil M olla, V asfi, Ali R ü şd ü —
İlmiyeden, biri — M ütercim M ehm ed Rüşdü P aşa— ise seyfiyedendir.
Dokuzu adliye nezâretine atanmadan veya atandıktan sonra sadaret mevkiinde
bulunmuşlardır — Şirvani Mehmed Rüşdü, Mütercim M ehmed Rüşdü, Yusuf
K âm il, M ehm ed E s'ad Safvet, A hm ed M idhat Şefik, M ehm ed Said,
Abdurrahman Nureddin, Hüseyin Hilmi Paşalar—,

B a h riy e N a z ır la r ı1
1836-1922 arası bu makam 77 kez el değiştirirken, 50 kişi tarafından işgal
edildi. Mehmed Ali Paşa, Nisan 1848-Nisan 1866 arası bu görevde beş kere
bulunurken, Haşan Hüsnü Paşa Aralık 1882-Ağustos 1903 arası en uzun süre
bu makamı işgal etmiştir. Bu görevde bulunanların dördü hariç —İsmail
Hakkı, Mahmud Nedim, Abdülhamid Ferid, Mehmed Celâl, — diğerleri asker
kökenlidir. Yedisi — Mehmed Ali, Mehmed Emin, M ahmud Nedim, Ahmed
E s’ad, Hüseyin Avni, Ali Rıza, Salih Hulusi Paşalar— bu göreve gelmeden
veya geldikten sonra sadaret makamını işgal etmişlerdir.

D a h iliy e N a z ır la r ı
1869-1922 arası bu makam 50 kez el değiştirirken 39 kişi tarafından işgal
edildi. M ehmet Talat Paşa ve Adil Bey 2. Meşrutiyet döneminde bu görevde
üçer defa bulunurken, Memduh Paşa Kasım 1895-Ağustos 1908 arası en uzun
süre bu makamı işgal etmiştir. Dört nâzır — İsmail Canbulat Bey, Ahmed

1 Mart 1867’e kadar ve Ocak 1881-Ağustos 1908 arası Kapudan-ı derya.

 ÖNSÖZ XVII

İzzet Paşa, Ali Rıza Paşa, Salih Hulusi Paşa — asker kökenli iken, bu göreve
gelmeden veya ayrıldıktan sonra fiili olarak taşrada vâlilik yapmamış olanların
sayısı 15’tir: Mehmed Said Efendi, Server Paşa, İbrahim Hakkı Bey, Mehmed
T a ’lat Paşa, Halil Bey, M ehmed Ziya Paşa, Mehmed Şerif Paşa, İsmail
Canbulat Bey, Ali Fethi Bey, M ustafa Arif Bey, Ahmed İzzet Paşa, Mehmed
Ali Bey, Ali Kemal Bey, Ali Rıza Paşa, Sâlih Hulusi Paşa. Nâzırlardan 16’sı
— Mehmed Rüşdü Paşa, Ahmed H amdî Paşa, Mehmed Said Paşa, Ahmed
Vefik Paşa, Mehmed Sadık Paşa, Mehmed Kadri Paşa, Mahtnud Nedim Paşa,
İbrahim Edhem Paşa, Halil R ifat Paşa, İbrahim Hakkı Paşa, Hüseyin Hilmî
Paşa, Mehmed Ferid Paşa, Mehmed T a’lat Paşa, Ahmed İzzet Paşa, Ali Rıza
Paşa, Salih Hulusi Paşa—bu göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadaret
makamım işgal etmişlerdir.

E v k a f N â z ır la n
1839-1922 arası bu makam 76 kere el değiştirirken 58 kişi tarafından işgal
edildi. 1861-1885 arası A bdüllatif Subhî Paşa bu görevde beş kere
bulunmuşken görevde en uzun 1891-1904 seneleri arasında Abdullah Gâlib
Paşa kalmıştır. Nazırlardan beşi —Ahmed Vefik Paşa, Mehmed Rüşdü Paşa,
Ahmed Hamdî Paşa, Mehmed Sadık Paşa, Mehmed Kâmil P aşa— bu göreve
gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadaret makamım işgal etmişlerdir. Altısı —
Ahmed Tevhid Efendi, M ustafa Hayri Efendi, M usa Kâzım Efendi, Vasfi
Efendi, Ömer Hulusi Efendi, Mehmed Nuri Efendi— ilmiye tarikinden, dördü
—Mehmed N urî Efendi, M usa Kâzım Efendi, Mustafa Hayri Efendi, Ömer
Hulusi Efendi— şeyhülislamlıkta bulunmuşlardır.

H a r ic iy e N â z ır la r ı
1839-1922 arası Hariciye Nezâreti 68 kere el değiştiriken bu mevkiiyi işgal
edenlerin sayısı 34’tür. M ehmed Emin Âli, Mehmed Fuad, Mehmed Es'ad
Safvet Paşa, bu mevkiide beşer kez bulunmuşlardır. Görevde en uzun süre
Ahmed Tevfik Paşa (1895-1909) bulunurken, 1882 yılında bu makam dört
kere el değiştirmiştir. Dört gayr-i müslim — A. Karatodori Paşa, Sava Paşa,
N oradonkyan Efendi, Y usuf Franko Paşa — bu görevde bulunmuşlardır.
Nâzırlardan yedisi — Turhan Hüsnü Paşa, Ahmed Tevfik Paşa, Mehmed Rifat
Paşa, Mustafa Asım Bey, Mehmed Nabi Bey, Mustafa Reşid Paşa, Abdüllatif
Safa Bey— profesyonel diplomat tanımına uygun düşmektedir. Buna mukabil,
11 ’i — Ali Gâlib Paşa, Sava Paşa, A bidin Paşa, M ehmed Asım Paşa,
Noradonkyan Efendi, Said Halim Paşa, Halil Bey, Ahmed Nesimi Bey, Yusuf
Franko Paşa, Mehmed Ferid Paşa, Ahmed İzzet Paşa— nâzır olmadan veya
olduktan sonra elçilikle yurtdışmda bulunmamışlardır. Yine bunlardan altısı
— Ali Galip Paşa, Mehmed Asım Paşa, Noradonkyan Efendi, Yusuf Franko
Paşa, M ehmed Ferid Paşa, sefaret katibi, ve tek asker kökenli nâzır olan
Ahmed İzzet Paşa da ataşe militer olarak, diplomasi tecrübesi kazanmışlardır.
Nazırlardan 12’si — Mustafa Reşid Paşa, İbrahim Sarim Paşa, Mehmed Emin
Âli Paşa, Mehmed Fuad Paşa, İbrahim Edhem Paşa, Mehmed Es'ad Safvet
xvm SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Paşa, Ârifi Paşa, Ahmed Tevfık Paşa, İbrahim Hakkı Paşa, Said Halim Paşa,
Mehmed Ferid Paşa, Ahmed İzzet Paşa— nâzır olmadan veya olduktan sonra
sadarete yükselmişlerdir.

H azin e-i H assa N â z ır la r ı

Nezâret 1839-1909 arası 30 kere el değiştirmiş, bu makamı işgal edenlerin
sayısı 24’tür. 1880-1908 arası üç Ermeni — Kazasyan Paşa, Portakalyan
Paşa, Sakız Paşa — bu görevde birbirini takib etmişler, en uzun Kazasyan
Paşa görev başında bulunmuştur (1880-1891). İki nâzır bilahare sadrazam
olmuşlardır — Ahmed Hamdî ve Mehmed Said Paşalar—, ayrıca iki seyfiye
kökenli nâzır vardır: Mehmed Ali Paşa ve Mehmed Namık Paşa.

M a a rif N âzırları
1857-1922 arası nezaret 64 kere el değiştiriken, bu mevkiiyi işgal edenlerin
sayısı 39’dür. Ahmed Kemal Paşa 1861-1878 arası bu göreve sekiz kez
getirilirken, en uzun görevde bulunan (1891-1902) Ahmed Zühdü Paşadır.
1908 yılında nezaret beş kez el değiştirmiştir. M ehmed Hadi Paşa, asker
kökenli tek M aarif nâzırı olmuştur. Altı nâzır da göreve gelmeden veya
ayrıldıktan sonra sadrazam olmuşlardır: İbrahim Edhem Paşa, Mehmed Es'ad
Safvet Paşa, Ahmed Vefik Paşa, Ahmed Arifi Paşa, Mehmed Kâmil Paşa,
İbrahim Hakkı Paşa.

M a liy e N a z ır la r ı
1857-1922 arası nezaret 92 kere el değiştiriken, bu mevkiiyi işgal edenlerin
sayısı 52’dir. Abdurrahman Nafiz Paşa 1838-1851 arası bu göreve sekiz kez
getirilirken, en uzun görevde bulunan birinci nezaretinde (1891-1895) Ahmed
Nazif Paşadır. 1920 yılında nezaret beş kez el değiştirmiştir. Kazasyan Paşa
M aliye nâzın olmuş tek gayrimüslim, Hüseyin Tevfik Paşa da, tek asker
kökenli nâzır olmuştur. Beş nâzır da göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra
sadrazam olmuşlardır: İbrahim Sarim, Mehmed Rüşdü, M ehmed Sadık,
Ahmed Hamdî ve Mehmed T al’at Paşalar.

M e c lis-i A h k a m -i A d liy e R e isle r i

1839-1868 arası 32 kere el değiştiren bu makam 21 kişi tarafından işgal
edilmiştir, bunlardan 11 ’i ayrıca sadaret mevkiinde bulunm uşlardır.Y usuf
Kâmil Paşa 1855-1867 arasında beş defa bu makamda bulunmuştur.

N a fıa N a zırla r ı
1848-1922 arası nezaret 46 kere el değiştirmiş, bu makamı işgal edenlerin
sayısı ise 39’dür (Nezaret 1849-1866 arası ve 2-8 Ağustos 1908 hariç, 1886-
1912 yılları arasında Ticaret Nezaretine bağlandı). Hekim İsmail Paşa, bu
göreve üç kere atanırken, Haşan Fehmi Paşa (1879-1884) bu makamı en uzun
süre işgal edendir. 1873 ve 1919 yıllarında bu m akam beşer kez el
değiştirmiştir. Nezaretin başında sekiz gayrimüslim bulunmuştur — Agaton
 ÖNSÖZ XIX

Efendi, Davud Paşa, Çamiç Efendi, Karatodori Paşa, Sava Paşa, Naum Paşa,
Sinapyan Efendi, Basarya Efendi. Yedi nâzır da — Mehmed Rüşdü, İbrahim
Edhem, Ahmed Muhtar, Ahmed Es’ad, Mehmed Kadri, Mehmed Es'ad Safvet,
Ali Rıza P aşalar— nezarete gelm eden veya ayrıldıktan sonra sadrazam
makamına yükselmişlerdi, l l ’i — İbrahim H alil, A hmed Muhtar, Ahmed
E s’ad, Osman Nizami, Ahmed Cemal, Mahmud Bahri, Şevket Turgut, Ahmed
Avni, Abuk Ahmed Paşa, Zeki Paşa, Ali Rıza P aşa— asker kökenlidir.

O rm an ve M aad in N â zır la n
1878-1911 arası (Nezaret 1880-1893 arası Ticaret Nezaretine bağlandı) nezaret
7 kere el değiştirmiş, bu makamda altı kişi bulunmuştur, bunlar biri hariç —
ki bir hafta nezaretin başında bulunmuş olan M ehmed Tevfık P aşa—
diğerlerinin tümü gayrimüslimdir. Selim Melhame Paşa en uzun süre görevde
bulunmuştur (1893-1908).

P o sta ve T e le g r a f N a z ır la r ı
1876-1919 arası (Nezaret Tem muz 1909-0cak 1910 arası umum müdürlüğe
dönüştürülmüştür) 20 kez el değiştirmiş, görevde 19 kişi bulunmuştur. En
uzun nazırlıkta bulunan Hüseyin Hasib Efendidir (1895-1908). Nâzırlardan
dördü — Stanbulyan Efendi, Selim Susa Efendi, Musurus-Ghikis Bey, Yusuf
Franko P aşa— gayrim üslim iken, biri —M ehm ed T al’at Paşa— bilahare
sadrazam olmuştur.

S e r a sk e r le r 1
1839-1922 arası seraskerlik m akam ı 88 kere el değiştirm iş, görevde
bulunanların sayısı ise 5 2 ’dir. Haşan Rıza Paşa bu göreve 1843-1876 arası
sekiz kez gelmiş, en uzun süre görevde bulunan ise 1891-1908 arası serasker
olan Mehmed Rıza Paşadır. Tümü, ikisi hariç—Mehmed Fuad Paşa, Mehmed
Ferid Paşa — seyfiye tarikine mensubtur. Onu — Mehmed Husrev Paşa,
Mehmed Ali Paşa, Mehmed Rüşdü Paşa, Mehmed Fuad Paşa, Hüseyin Avni
Paşa, Ahmed E s’ad Paşa, Salih Hulusi Paşa, M ahmud Şevket Paşa, Ahmed
İzzet Paşa, Mehmed Ferid Paşa, — bu makama gelmeden veya ayrıldıktan
sonra sadrazam olmuşlardır.

Ş e y h ü lis la m la r
1833-1922 arası meşihat makamı 33 kere el değiştirmiş, 26 kişi bu görevde
bulunmuş, Haşan Fehmi, H aşan H ayrullah, A hmed M uhtar-M olla, Musa
Kâzım, Mehmed Cemâledin, İbrahim Hakkı, M ustafa Sabrî bu makamı ikişer
defa işgal etmişlerdir. En uzun görevde kalan ise 1891-1909 arası şeyhülislam
olan Mehmed Cemâleddin Efendidir.

' Ağustos 1908’den sonra Harbiye Nazırı.

 XX SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Ş u r a -y ı D e v le t R e isle r i
1869-1922 arası riyaset makamı 52 kere el değiştirmiş, 39 kişi bu görevde
bulunmuştur. En uzun süren Mehmed Said Paşanın riyaseti olmuştur (1895-
1907).Yusuf Kâmil Paşa bu göreve üç kere getirtilmiş, 1919 ve 1920’de
riyaset beşer kere el değiştirmiştir. Reislerden biri — Mehmed Namık Paşa—
seyfiye, biri de — Necmeddin B ey— ilmiye kökenli iken, onbiri — Ahmed
M idhat Şefik Paşa, Y usuf Kâmil, Mahmud Nedim, İbrahim Edhem Paşa,
M ehm ed Kadri, M ehmed E s’ad Safvet, Â rifi, Halil Rıfat, Said Halim,
Mehmed Kâmil, Mehmed S aid— riyasete gelmeden veya ayrıldıktan sonra
sadrazam olmuşlardır.

T ic a r e t ve Z ira a t N a zırla r ı
1839-1922 arası nezaret 75 kez el değiştirm iş, 56 kişi bu görevde
bulunm uştur. En uzun M ustafa Zihni P aşa (1899-1908) bu görevde
bulunurken, 1920’de nezaret yedi kere el değiştirmiştir. Nâzırlardan altısı —
İbrahim Sarim, Yusuf Kâmil, M ahmud Nedim, İbrahim Edhem , Mehmed
Es'ad Safvet, Mehmed K adrî — göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra
sadrazam olm uşlar, yedisi — Çamiç, B. K uyum cuyan, Noradonkyan,
H allaçyan, Aristidi, S. el-Bustani, V ayanis— gayrimüslim, 13’ü de asker
kökenlidir — Mehmed Said, Ahmed Fethi, Halil Rifat, Haşan Rıza, Mehmed
Kâmil, Süleyman R ef’et, Mehmed Nâmık, İbrahim Halil, Damad Mahmud
Celaleddin, Hüseyin Tevfik, Ziyaeddin, M ehmed Hâdi, H üseyin Remzi
Paşalar.

T o p h a n e M ü şir le r i
1844-1909 arası 35 kere el değiştirmiş olan bu makamda en uzun Mustafa
Zeki Paşa bulunm uştur (1891-1908). Görede bulunanların tümü asker
kökenlidir.

Z a p tiy e M ü ş ir le r i/N â z ır la n
1846-1909 arası 36 kere el değiştiren bu görevde 30 kişi bulunmuştur. 11’i
hariç — Mehmed Emin, Mehmed İzzet, İsmail, Mehmed Ârif, Mehmed Sabrı,
Kâmil Paşa, Hüseyin Nâzım Paşa, Ahmed Şefik, Hamdî, Mustafa Ziver,
R efik— tümü asker kökenlidir. Ahmed Hamdî Paşa bilahare sadrazam olmuş,
en uzun ise Ahmed Şefik Paşa bu görevde bulunmuştur (1896-1908).

S a d a r e t M ü ste şa r la r ı
1839-1922 arası 47 kere el değiştiren bu görevde 37 kişi bulunmuştur.
Bunlardan en uzun (1890-1906) Mehmed Tevfik Paşa bu görevde bulunmuş,
altısı da bilahare sadrazam olmuşlardır: İbrahim Sarim Paşa, İbrahim Edhem
Paşa, Mehmed Fuad Paşa, Mehmed Es'ad Safvet Paşa, Ahmet V efîk Paşa.
 ÖNSÖZ XXI

M a b ey n B a şk a tip le r i
1839-1922 arası 23 kere el değiştiren bu görevde 20 kişi bulunmuştur.
Mehmed Emin Bey, Ali Fuad Bey, ve Ali Rıza Mümtaz Bey ikişer defa işgal
ettikleri bu makamda en uzun Tahsin Paşa bulunmuş (1894-1908), Mehmed
Said Paşa ise bilahare sadrazamlığa yükselmiştir.

S e r k u r e n â la r
1839-1922 arası 43 kere el değiştirmiş olan bu makam 37 kişi tarafından işgal
edilmiştir. En uzun Hacı Ali Paşanın bulunduğu (1891-1908) bu görevde yedi
asker kökenli şahıs da bulunm uştur: A hm ed Şevket Paşa, G âlib Paşa,
Hüseyin Gemil Paşa, Mehmed Bey, Mehmed Nâfız Paşa, Mehmed Nuri Paşa,
Ömer Yaver Paşa.

M e c lis-i  'yâ n a z a la n
I. M eşrutiyet dönem inde (M art 1877-Nisan 1880) 51, II. M eşrutiyet
dönem inde (A ralık 1908-Eylül 1919) ise 97 atam a yapılmıştır. Birinci
dönemde azalardan 12’si — Antopulo Paşa, Aristarki Bey, Daviçon Efendi,
Marko Paşa, Mihran Bey, Musurus Paşa, Serviçen Bey, Stoyanoviç Efendi,
Kastro Bey, Mavroyeni Paşa, Karatodori Paşa, A braham Paşa — ikinci
dönemde ise 18’i — Azaryan Efendi, Basarya Efendi, Bohor Efendi, Fethi
Franko Bey, Noradonkyan Efendi, M avrokordato Efendi, Mavroyeni Bey,
Oksanti Efendi, Yorgiyadis Efendi, A ram Efendi, Tem ko Popovic Efendi,
A ristidi Paşa, D ilber Efendi, Stoyan T ilkof Efendi, Süleyman El-Baruni
Efendi, Y usuf Sursok Bey, Vegleri Efendi — gayri müslimdir. Birinci
dönem de üç — A hmed Esad, Halil ve Ahmed T ahir Efendiler —, ikinci
dönem de dokuz — M ehmed Ziyaeddin, M ustafa H ayrı, M ustafa Sabri,
M ustafa A sım , V asfi E fendi, M usa K âzım , M ehm ed-Sahip M olla,
M uhammed Hamdî, Ali Rıza Efendiler — toplam 12 ilmiye mensubu Â'yân
azası atanmışlardır. Asker kökenliler ise birinci dönemde yedi — Abdülhalim,
Ahmed, Haşan Rıza, İbrahim Halil, Mehmed Nâmık, M ustafa Nurî, Tahir
Paşalar— ikinci dönem de ise A hm ed M uhtar, Topçu A li Rıza, Ali Rıza
(sadrazam), A rif Hikmet, Edhem , M ehmed M uzaffer, Ömer Rüşdü, Sami
Faruki, Süleyman, Fuad, Sâlih H ulusi, A hm ed İzzet, M ahmud Şevket,
Mehmed Şükrü, M ahmud Bahri, Osman Fevzî, İzzet Fuad, Mehmed Hâdi
Paşalar— 18, toplam 23’tür.
Meclis-i  ’yân’a tayin edilenler ekseriyetle, devlet hizmetindeki hayatlarının
sonuna doğru bu mevkiye taltifen atanmışlardır. Birkaçı için ise bilakis,
ayanlık devlet katında ilk önemli görevdir: Hayreddin Paşa, Mehmed Said
Halim Paşa, Damad Mehmed Ferid Paşa gibi.
xxn SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

V a lile r
1839-1922 İmparatorluğun çeşitli eyalet ve vilayetlerinde 510 vâli1 görevde
bulunmuştur. Bunlardan 160’ı2 asker kökenli, biri de —Necmeddin M olla—
İlmiyeye mensubdur. Asker valiler ekseriyetle sınır vilayetlerinde ve ordu
karagahlarının veya hudud kom utanlıklarının konuşlandırıldığı vilayet
merkezlerinde vazife almışlardır ve bunlardan bazıları hem mülki hem de
askeri görevi aynı anda uhdelerinde bulundurmuşlardır. Bunun en bariz
örneklerini 6. Ordunun bulunduğu Bağdad, ve 7. Ordunun bulunduğu Yemen
vilayetlerinde görüyoruz. 6. Ordunun kurulduğu 1848’den 1910’a kadar ki 30
Bağdad vâlisinden 13’ü, 7. Ordunun kurulduğu 1871 ’den 1910’a kadar ki 20
Yemen vâlisinden ancak dördü mülki erkândan iken, diğerleri vâlilik görevini
üstlenen Ordu komutanlarıydı. İlginçtir ki mülki erkândan olmalarına rağmen
üç Bağdad vâlisi — M ehmed Takıyeddin, A hm ed M idhat Şefik Paşa,
Abdurrahman Nureddin P aşa— bu sefer 6. Ordu kom utanlığını onlar
yürütmüşlerdir. Taşrada konuşlandırılmış diğer ordu komutanlıklarında her iki
görevin tek kişinin uhdesinde bulundurulm asına daha seyrek de olsa
rastlanmaktadır: 4. Ordu komutanlığının bulunduğu Erzurum’da 1877-1878
Rus Harbini takaddüm eden senelerde tüm ordu komutanları aynı zamanda
vâlilik görevini de yürütmüşler, 2. Ordu komutanlığının Edirne'de bulunduğu
yıllarda Mehmed A rif Paşa uzun yıllar hem vâli hem Ordu komutanı idi.
Yanya vilayetinde de asker valiler çoğu zaman hudud kuvvetleri komutanlığını
da deruhte etmişlerdir. Ordu komutanlığı ve vâlilik görevlerinin iki ayrı
kişinin uhdesinde bulunduğu zamanlarda iki görevli arasındaki sürtüşme
örnekleri çoktur. Bunlardan birkaç tanesi burada zikredelim: Yemen’de Vâli
Hüseyin Hilmî Paşa ile 7. Ordu Komutanı Abdullah Reşid Paşa, Selanik’te
Vâli Mehmed Tevfik Bey ile 2. Ordu M üşiri Hayri Paşa, Kırım Harbi
arifesinde Erzurum vâlisi Mustafa Zarif Paşa ile Anadolu (4.) Ordusu müşiri
Abdülkerim Nadir Paşa, v.s.

1839-1922 arası 19 sadrazam sadaret makamına gelmeden veya ayrıldıktan

sonra taşrada vâlilik yapmışlardır.

Vâli listeleri incelendiği zaman şu sonuçlara varmak mümkün: (i) bölgesel

ihtisaslaşma diye bir kural yok: bazı vâliler tüm kariyerlerini örneğin güney
doğu vilayetlerinde yaparlarken, diğerleri Rum eli’den Trablusgarb’a oradan da
Anadolu’ya tayin edilebilinirlerdi. Görev uzunluğu konusunda da belirli bir
kıstas yok, hatta bazı dönemlerde dönüşüm öyle hızlandı ki mesela Mahmud
Nedim Paşanın sadareti esnasında bazı vilayetlere peşi peşine vâlilerin
atanması üzerine Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz-Joseph’e, “Osmanlı
valileri promenada mi çıktı?” diye bir nükte atfedilir. Ziya Paşa da (Ziyaeddin
Abdülhamid Paşa) görevine henüz ısınmadan başka bir yere naklini

1B k E k 4 S . XXVIII.
2Bk Ek 5 S. XXV.
 ÖNSÖZ xxm
“Vâlii Şam olarak üçbuçuk ay
Konya’ya sonra göründü gitmek”

diye dile getiımiştir. Aynı hareketliliği 2. Meşrutiyet döneminde hükümetlerin

birbirini takip ettiği yıllarda görmek mümkün. M esela H aleb’e 1908-1912
arası altı vali tayin edildi. Ona mukabil, II. Abdülhamid devrinin ortalarına
doğru daha istik rah bir dönem yaşandı: A hmed R asim Paşa 15 yıl
Trablusgarb, Ahmed Ratib Paşa, 13 yıl Hicaz, Mehmed Kâmil Paşa 12 yıl
Aydın vâliliklerinde bulundular. Bu tablo, çoğu vilayet için geçerli olduğu
gibi diğer makamlarda da (nâzırlık, elçilit, ordu komutanlığı) aynı müşahedede
bulunmak mümkündür.

E lç ile r
1839-1922 arası yurt dışındaki 22 diplomatik misyonda 133 kişi^ büyükelçi,
elçi, veya mûkim m aslahatgüzar sıfatıyla görev alm ışlardır. Bunlardan
profesyonel diplom at, yani devletin herhangi başka b ir hizm etinde
bulunmamış olanların sayısı 4 2 ’dir. Asker kökenli sefirlerin sayısı ise 14’tür:
Ahmed Cevad, A hm ed Fevzi, Ahmed Şakir, Saraylızâde A hm ed Tevfik,
Hüseyin Hüsnü, Hüseyin Tevfik, İbrahim Fethi, İzzet Fuad, M ahmud Muhtar,
Mehmed Şakir, M ustafa Eşref, Necib, Osman Nizami, Şerif Paşalar. Sefirlik
yapmış olan 13 kişi, yurd dışına gitmeden veya döndükten sonra, sadrazamlık
makamında bulunmuşlardır: Ahmed A rifi, Ahmed Cevad, A hm ed Tevfik,
Ahmed Vefik, H üseyin H ilm i, İbrahim Edhem, İbrahim H akkı, İbrahim
Sarim, Mehmed Em in, Mehmed Emin Âli, Mehmed E s’ad Safvet, Mehmed
Sadık, M ustafa Reşid Paşalar. 29 gayrimüslim tem silciden l l ’i R um ,—
A ntopulo Paşa, L. A ristarki bey, Y. A ristarki Bey, F otiadis Paşa, A.
Karatorodi Paşa, S. Karatodori Efendi, Konemenos Bey, Mavroyeni Bey, K.
Musurus Paşa, S. Musurus Paşa, Y. Musurus Bey, dördü Ermeni — Azaryan
Efendi, Miran Bey, Serkis Efendi, Yusuf Misak Efendi —, dördü Levanten: A.
Rüstem Bey (Polonya asıllı), B lak Bey ve G lavany Bey (Fransızlaşm ış
Geneviz asıllı bir aileden), Rüstem Paşa (İtalyan asıllı), üçü Rumlaşmış
Romenler, Kalimaki Paşa ve baba oğlu K. Karaca Bey ile Y. Karaca Paşa, üçü
de yabancı ülke vatandaşı doğup Osmanlı hizmetine girmiş olan A vrupalIlar
— E. de K erkhove (B elçikalı), M urat Efendi (A lm an), Dr. Spitzer
(AvusturyalI).

**
*

Daha etraflı bir incelemeyi gerektiren bir husus, bu rehberde yer alan eşhası
birbirine bağlayan baba-oğul, kardeş, kayın peder-damat ilişkileridir. Nihai
olmadığı aşikar olan bir ilk tespit neticesinde 72 baba-oğul ilişkisi ortaya

Ek 6 XXXI.
XXIV SON DÖNEM OSMANLI ERK Â N VE RİCALİ

çıkmıştır* . Buna ilaveten, dört dede-oğul-torun silsilesine rastlandı: Mehmed

Şekip Paşa —►Ahmed Ârifı Paşa —> M ustafa Şekib Bey; Gümrükçü Osman
Paşa —» M ustafa Süreyya Paşa -» M ustafa Şekib Bey, A bdunahm an Sami
Paşa —►A bdüllatif Subhi Paşa -> A bdülvahab Subhi Bey; Mehmed İsmet
Paşa —> Hüseyin Rıza Paşa —►İsmet Bey. Kayınpeder-dam at ilişkisi ise 44
kez tekrarlandı2. Hatta bu ilişkiyi dört nesil üzerinde izleme mümkün: Emin
Muhlis Paşanın damadı Mehmed Enis Paşa, bunun damadı M ustafa Zeki Paşa,
bunun damadı Ali Kemal Bey. Nihayet 16 kardeş ilişkisi de tesbit edilebildi3.
Bu örnekleri çoğaltm ak burada da herhalde mümkün olmalı. Bu rehberde
Baban ailesinin ferdlerine sekiz, Sam ipaşazâdelere altı, Çürüksululara ve
R a m azan o ğ u lların a b eşer defa ra stla n m a k ta d ır. A y n ı m anzaraya
gayrim üslim lerde de görmek m üm kündür: (A ristarki, B ilinski, Franko,
Karaca, Karatodori, Kuyumcuyan, M avroyeni, Musurus aileleri).

Not: Şahıs verileri bölümünde u işareti kişinin ilmiye, A işareti seyfıyeye

mensubiyetinin ifadesidir.

^Bk Ek 7 S. XXXII.
2Bk Ek 8 S XXXIV.
3Bk Ek 9 XXXV.
 SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ XXV

EK 1: İLMİYE MENSUBLARI:
Abdullah Bey, Abdurrahman Nesîb Efendi, Ahmed Arif Hikmet Bey, Ahmed
Es'ad Efendi, Ahmed Muhtar Efendi, Ahmed Muhtar-Molla Bey, Ahmed Tâhir
Efendi, Ahmed Tevhid Efendi, Ali Haydar Efendi, Ali Rıza Efendi, Ali Rüşdü
Efendi, Halil Efendi, Haşan Fehm î Efendi, Haşan Hayrullah Efendi, Hüseyin
Hüsnü Efendi, İbrahim H akkı Efendi, M ehmed  rif Efendi, Mehmed
Cemâleddin Efendi, Mehmed Es’ad Efendi, Mehmed Nurî Efendi, Mehmed
Refik Efendi, Mehmed Sadeddin Efendi, Mehmed-Sahib M olla Bey, Mehmed
Ziyâeddin Efendi, M uhammed H am dî Bey, M usa Kâzım Efendi, Mustafa
Âsim Efendi (Mekkîzâde), M ustafa Âsim Efendi (Yörük), M ustafa Hayri
Efendi, M ustafa Sabrî Efendi, Necmeddin Bey, Ömer Hulusi Efendi, Ömer
Hüsamettin Efendi, Ömer Lütfı Efendi, Vasfı Efendi.

E K 2: SEYFİYE MENSUBLARI:
A bdî Paşa; Abdî Paşa; A bdullah Paşa; Abdullah Reşid Paşa; Abdülhalim
Paşa; Abdülkerim Nadir Paşa; Abdülkerim Paşa; Abdülkerim Paşa; Ahmed
Abuk Paşa; Ahmed Avni Paşa; Ahmed Cemâl Paşa; Ahmed Cevad Paşa;
Ahmed Es'ad Paşa; Ahmed Eyyûb Paşa; Ahmed Fethi Paşa; Ahmed Fevzî
P aşa (H ain/F irari); A hm ed F evzî P aşa (T atar); A hm ed Fevzî Paşa
(Aydınoğlu); Ahmed Feyzî Paşa; A hm ed H am dî Paşa (Arnavud); Ahmed
H am dî Paşa (Cakacı/Süslü); Ahmed Hıfsı Paşa; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed
İzzet Paşa; Ahmed İzzet Paşa (Amavud); Ahmed Muhtar Paşa; Ahmed Nâzır
Paşa; Ahmed Paşa (Kayserili); Ahmed Paşa (Tâcirli); Ahmed Ratip Paşa;
Ahmed Şakir Paşa; Ahmed Şevket Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik
Paşa; Ahmed Tevfik Paşa (Saraylızade); Ahmed Vesim Paşa; Ahmed Zekeriya
Paşa; Ali Aşkar Paşa; Ali Ferid Paşa; Ali Paşa; Ali Rıza Mehmed Paşa; Ali
Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Sâib Paşa; Ali
Yâver Paşa; Â rif Hikmet Paşa; Â rif Paşa; Â rif Paşa; Asaf Paşa; Cavid Paşa;
Cemâl Paşa (Ağabeyzâde); Cemâl Paşa [M ersinli]; Cevad Şakir Paşa;
Ebûbekir Rüstem Paşa; Ebûbekir Sami Paşa; Edhem Paşa; Edhem Paşa;
Emin Paşa; Enver İsmail Paşa; Es'ad Paşa; Eyyûb Sabrî Paşa; Fahri Paşa;
Feyzullah Zaim Paşa; Fuad Paşa; Fuad Paşa; Gâlib Paşa (Sarı); Gâlib Paşa
[Pasiner]; Hâfız Ahmed Paşa; Hâfız Ahmed Paşa; Hâfız İsmail Hakkı Paşa;
Hafız Mehmed Paşa; Hâfız M ehmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Halil Paşa;
Halil R ifat Paşa; Hamdî Bey; Haşan Bedri(eddin) Paşa; H aşan Edip Paşa;
Haşan Hakkı Paşa; Haşan H ayrî Paşa; Haşan Hüsnü Paşa; Haşan İzzet Paşa;
Haşan Rami Paşa; Haşan R ıza Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan Rıza Paşa;
Haşan Sâmih Paşa; Haşan Tahsin Paşa; Haşan Tahsin Paşa; H aydar Paşa;
Hayri Paşa; Hidâyet Paşa; H ilm î Paşa; Hurşid Paşa; Husrev Paşa; Hüseyin
Avni Paşa; Hüseyin Cemil Paşa; Hüseyin Fevzî Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa;
Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin
Hüsnü Paşa; Hüseyin Nâzım Paşa; Hüseyin Raûf Bey; Hüseyin Remzi Paşa;
İbrahim Derviş Paşa; İbrahim Edhem Paşa; İbrahim Fethi Paşa; İbrahim Halil
Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail
XXVI SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Paşa; İzzet Bey;
İzzet Fuad Paşa; Kâzım Paşa; Mahmud Bahri Paşa; Mahmud Celâleddin Paşa;
Mahmud Hamdî Paşa; Mahmud Kâmil Paşa; M ahmud M uhtar Paşa; Mahmud
Paşa; Mahmud Paşa; Mahmud Şevket Paşa; M azhar Şerif Paşa; Mehmed Alı
Paşa; Mehmed Ali Paşa; Mehmed  rif Paşa; Mehmed  rif Paşa; Mehmed
 rif Paşa; Mehmed Besim Paşa; M ehmed Bey; M ehmed Dilaver Paşa;
Mehmed Emin Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Es'ad Paşa; Mehmed Fazıl
Paşa; Mehmed Fazlı Paşa; M ehmed Hâdi Paşa; Mehmed Hayreddin Paşa;
Mehmed Hurşid Paşa; Mehmed Husrev Paşa; Mehmed İsmet Paşa; Mehmed
İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; M ehmed İzzet Paşa; Mehmed Kâmil Paşa;
Mehmed Muammer Paşa; M ehmed M uzaffer Paşa; Mehmed Nafiz Paşa;
Mehmed Nâmık Paşa; Mehmed Nazif Paşa; Mehmed N urî Paşa; Mehmed
Râşid Paşa; Mehmed Raûf Paşa; Mehmed Redif Paşa; Mehmed Re'fet Paşa;
Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Rıza Paşa; Mehmed
Rüşdü Paşa; Mehmed Sa'dullah Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa;
Mehmed Said Paşa; Mehmed Salih Paşa; Mehmed Selim Paşa; Mehmed Şakir
Paşa; Mehmed Şakir Paşa; M ehm ed Şükrü Paşa; M ehmed Tâhir Paşa;
Mehmed Tayyâr Paşa; Mehmed Vâsıf Paşa; Mehmed Vehib Paşa; Mehmed
Yâver Paşa; Mehmed Zeki Paşa; Muhsin Paşa; Musa Kâzım Paşa; Mustafa
Âsim Paşa; Mustafa Eşref Paşa; M ustafa Fevzî Paşa; Mustafa Kemal Paşa;
Mustafa Mazhar Paşa; Mustafa Nâzım Paşa, M ustafa Nurî Paşa; Mustafa Nurî
Paşa; M ustafa Paşa; M ustafa Paşa; M ustafa Paşa; M ustafa Paşa; M ustafa
Paşa; Mustafa Sabrî Paşa; M ustafa Sıdkı Paşa; M ustafa Tevfık Paşa; Mustafa
Tosun Paşa; Mustafa Zarîf Paşa; M ustafa Zeki Paşa; Nasır Paşa; Nazif Paşa;
Necib Paşa; Necib Paşa; Neş'et Bey; N ihat Paşa; Nureddin Paşa; Nurî Paşa;
N usret Paşa; Osman Fevzî Paşa; Osman Nizami Paşa; Osman Nurî Paşa;
Osman Nurî Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Ömer Fevzî
Paşa; Ömer Fevzî Paşa; Ömer Lütfî Paşa; Ömer Rüşdü Paşa; Ömer Yâver
Paşa; Rasim Paşa; Râşid Paşa; Receb Paşa; R ıza Paşa; Rifat Paşa; Sabit
Paşa; Sadık Paşa; Mehmed Es'ad Safvet Paşa; Sâlih Hamdî Paşa; Sâlih Hulusi
Paşa; Sâlih Zeki Paşa; Sami Paşa Farukizâde; Seyfullah Paşa; Seyyid
Mehmed Tevfık Paşa; Subhî Bey; Süleyman Askeri Bey; Süleyman Bahri
Paşa; Süleyman Bahri Paşa; Süleyman Fevzî Paşa; Süleyman Hüsnü Paşa;
Süleyman Paşa; Süleyman Paşa; Süleyman R e'fet Paşa; Süleyman Şefik
Paşa; Süleyman Şevket Paşa; Şaban Paşa; Şakir Paşa; Şemsi Paşa; Şerif
Paşa; Şevket Paşa; Şevket Turgut Paşa; Şükrü Paşa; Tâhir Paşa; Tâhir Paşa;
Tevfık Paşa; Vâmık Sâlih Paşa; Vehib Bey; Veysel Hilmî Paşa; Yakub Şevki
Paşa; Yâver Paşa; Yusuf Paşa; Zeki Paşa; Zeki Paşa; Zeki Paşa; Ziyaeddin
Paşa.
 ÖNSÖZ xxvn
E K 3: G A YRİM Ü SLİM LER
A . Rumlar:
A dosidis Paşa; A ntopulos Paşa; A ristarki Bey (Ligor); A ristarki Bey
(M iltiades); Aristarki Bey (Stavraki); Aristarki Bey (Yanko); Aristidi Paşa;
Fotiadi Bey; Fotiadi Paşa; Gregoriyadis Bey; Kalimaki Paşa; K. Karaca Bey;
Y. K araca Paşa; K aratodori Bey; Karatodori Efendi; K aratodori Paşa;
Konemenos Bey; Kopasis Efendi; M avrokordato Efendi; Mavroyeni Bey;
Mavroyeni Paşa; M usurus-Gikis Bey; Musurus Bey Pavlaki; M usurus Bey
Yanko; Musurus Paşa Kostaki; Musurus Paşa S tefan ak i; Sava Paşa; Vayanis
Efendi; Vegleris Bey; Vitinos Bey; Vogoridi Bey; Vogoridi Paşa; Yoıgiadis
Efendi.
Adosidis Paşa ile Vayanis Efendi’nin ayrıca Karamanlı olma özellikleri var.
Kalimaki ve Karaca’lar ise Rumlaşmış eski Romen ailelerine mensubturlar.

B . E r m e n i l er:
Abraham Paşa; A gaton Efendi; Agop Ohanes Kazasyan Paşa; Aram Efendi;
Azaryan Efendi; Dâvud Garabet Paşa; Dilber Efendi; Diran Bey ; Düz Bey;
Hallaçyan Efendi; Kuyumcuyan Bedros Efendi; Kuyumcuyan Ohannes Paşa;
Mikail Portakalvan Paşa; Misak Efendi; Noradonkyan Efendi; Ohanes Çamiç
Efendi; Ohanes Sakız Paşa; Oskan Efendi; Serkis Efendi; Serviçen Efendi;
Sinapyan Efendi; Stanbulyan Efendi.

C. Museviler:
Bohor Efendi; Daviçon Karmona Efendi; De Kastro Bey.

D. H ıristiyan Arablar:
Fethi Bey; Gobdan Efendi; İbrahim Selim Susa Efendi; Nasri Paşa; Naum
Nimetullah Paşa; N ecib Paşa Melhame; Selim Melhame Paşa; Süleyman el-
Bustani Efendi; Y usuf Franko Paşa ; Yusuf Sursok Efendi.

E . S 1av 1a r:
Ahmed Rüstem Bey; Berovic Paşa; Gavril Paşa; M uzaffer Paşa; N ihat Paşa
(de Bilinski); Oksanti Efendi; Popovic Efendi; Sartinski Paşa; Stoyanoviç
Efendi; Tilkof Efendi.

F. Osmanlı hi z me t i ne girmiş olan yabancılar:

Blak Bey; Glavany; Kerkhove; M urat Efendi; Rüstem Paşa; Dr. Spitzer.

Osmanlı tebaasından olan Basarya Efendi Makedonya Ulahlanndan; Vasa Paşa

da Katolik Arnavut idi.
xxvm SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

EK 4: VALİLER
Abbas Halim Paşa; Abbas Hilmî Paşa; Abdî Paşa; Abdî Paşa; Abdullah Gâlib
Paşa; Abdullah Lami Bey; Abdullah Musîb Paşa; Abdullah Paşa; Abdullah
Paşa; A bdullah Reşid Paşa; Abdullah Subhî Paşa; Abdurrahman Efendi;
Abdurrahman Haşan Bey; Abdurrahman Nâfız Paşa; Abdurrahman Nureddin
Paşa; Abdurrahman Fehmi Efendi; Abdurrahman Nureddin Paşa; Abdurrahman
Sami Paşa; Abdülhalik Nasuhi Bey; Abdülhamit Paşa; Abdiilhamid Ziyâeddin
Paşa; Abdülkadir Kemalî Paşa; Abdülkerim N adir Paşa; Abdülkerim Paşa;
Abdülvahap Paşa; Abdülvahap Subhî Bey; A bdünnâfi’ İffet Efendi; Abidin
Paşa; Âdil Bey; Adosides Paşa; Ağa Hüseyin Paşa; Âgâh Abdülaziz Paşa;
Ahmed Aziz Paşa; Ahmed Bey; Ahmed Cemâl Bey; Ahmed Cemâl Paşa;
Ahmed Cevad Paşa; Ahmed Cevdet Paşa; Ahmed Es'ad Paşa; Ahmed Eyyûb
Paşa; Ahmed Feyzî Paşa; Ahmed Fevzî Paşa; Ahmed Fevzî Paşa; Ahmed
Hamdî Paşa; Ahmed Hıfzı Paşa; Ahmed İrfan Paşa; Ahmed İzzet Bey; Ahmed
İzzet Paşa; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed Keşfi Bey; Ahmed Mazhar Müfıd Bey;
Ahmed M azhar Paşa; Ahmed Midhat Bey; Ahmed M uammer Bey: Ahmed
M uhtar Paşa; Ahmed Münir Bey; Ahmed Münir Paşa; Ahmed Nâzım Paşa;
Ahmed Nâzır Paşa; Ahmed Nedim Bey; Ahmed Paşa; Ahmed Paşa; Ahmed
Paşa; Ahmed Paşa; Ahmed Rasim Paşa; A hmed Ratip Paşa; Ahmed Reşid
Bey; Ahmed Reşid Paşa; Ahmed Reşid Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed
Tevfik Paşa; Ahmed Vefık Paşa; Ahmed Zekeriya Paşa; Ahmed Zühdü Paşa;
Alaeddin Bey; Ali Aşkar Paşa; Ali Daniş Bey; Ali Ekrem Bey; Ali Ferid Paşa;
Ali Gâlib Bey; Ali Gâlib Bey; Ali Gâlib Bey; Ali Gâlib Paşa; Ali Haydar
Bey; Ali Kemal Bey; Ali Kemalî Paşa; Ali M azhar Bey; Ali Muhittin Paşa;
Ali Münif Bey; Ali Nâzım Bey; Ali Nusret Paşa; Ali Osman Bey; Ali Paşa;
Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali R efik Bey; Ali Rıza
Bey; Ali Rıza Mehmed Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa;
Ali Rıza Paşa; Ali Sâib Paşa; Ali Şeydi Bey; Ali Subhî Bey; Ali Sürûrî Paşa;
Ali Şefik Paşa; Ali Yâver Paşa; Âli Bey; Âli Bey; Antopulo Paşa; Ârif Paşa;
 rif Paşa;  rif Paşa;  rif Paşa;  rifî Paşa; A saf Paşa; A saf Paşa; Atâullah
Paşa; Aziz N urî Bey; Aziz Paşa; Azmi Bey; Bedri Bey; Behçet Yusuf Bey;
Bekir Sami Bey; Beroviç Paşa; Besim Bey; Cavid Paşa; Cemâl Azmi Bey;
Cemâl Bey; Cemâl Paşa; Cemil Paşa; Cevdet Bey; D âvut Paşa; Ebûbekir
H azım Bey; Ebûbekir Rüstem Paşa; Ebûbekir Sami Paşa; Edhem Paşa;
Edhem Paşa; Edhem Paşa; Edhem Pertev Paşa; Emin Bey; Emin M uhlis
Paşa; Enis Paşa; Es'ad Mehmed Muhlis Paşa; Es'ad Muhlis Paşa; Es'ad Paşa;
Eyyûb Sabrî Paşa; Fahri Paşa; Faik Âli Bey; Ferid Paşa; Feyzullah Zaim
Paşa; Kostaki Fotiadi Bey; Gâlib Paşa; Gâlib Paşa; Hâfız Ahmed Paşa; Hâfız
Mehmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Halil Bey; Halil Hâlid Bey; Halil Kâmilî
Paşa; Halil Paşa; Halil Rifat Paşa; Halil Rifat Paşa; Hamdî Bey; Hamit Bey;
Haşan Bedri Paşa; Haşan Edip Paşa; Haşan Fehmi Paşa; Haşan Hakkı Paşa;
Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hayri Paşa; Haşan Hilmî Paşa;
Haşan Nâzım Bey; Haşan Paşa; Haşan Refik Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan
Rıza Paşa; Haşan Samih Paşa; Haşan Tahsin Bey; Haşan Tahsin Paşa; Haşan
 ÖNSÖZ XXIX

Tahsin Paşa; Haydar Hilmî Bey; Haydar Paşa; Hayri Paşa; Hıfzı Paşa; Hidayet
Paşa; H ilm î Paşa; Hilm î Paşa; H ulusi Bey; H urşid Paşa; H usrev Paşa;
H üsam ettin Bey; Hüseyin Avni Paşa; Hüseyin Celâl Bey; Hüseyin Cemil
Paşa; Hüseyin Efendi; Hüseyin Fevzî Paşa; Hüseyin Fikri Paşa; Hüseyin
Hilmî Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Kâzım Bey;
Hüseyin Mazhar Bey; Hüseyin Nâzım Paşa; Hüseyin Nâzım Paşa; Hüseyin
Rıza Paşa; Hüsnü Bey; İbrahim Bey; İbrahim Derviş Paşa; İbrahim Edhem
Bey; İbrahim Edhem Paşa; İbrahim Edhem Paşa; İbrahim Faik Bey; İbrahim
Hakkı Bey; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa;
İbrahim Haydar Efendi; İbrahim Hayrullah Bey; İbrahim Kadrî Bey; İbrahim
Paşa; İbrahim Paşa; İbrahim Sâib Paşa; İbrahim Sârim Paşa; İbrahim Selim
Susa Bey; İbrahim Şükrü Paşa; İsmail Canbulat Bey; İsmail Fuad Bey; İsmail
Hakkı Bey; İsmail Hakkı Bey; İsmail Hakkı Bey; İsmail Hakkı Paşa; İsmail
Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail
Hakkı Paşa; İsmail Kemal Bey; İsmail Kemal Bey; İsmail Paşa; İsmail Paşa;
İsmail Paşa; İsmail Rahmi Paşa; İsm et Bey; İsm et Paşa; İzzet Bey; İzzet
Efendi; Kadrî Efendi; Kâmil Bey; Karateodori Paşa; Kâzım Bey; Kâzım Paşa;
Kemal Bey; M acit Bey; M ahm ud  rif Paşa; M ahmud Celâl ettin Paşa;
M ahmud Celâlettin Paşa; M ahmud H am dî Paşa; M ahmud M uhtar Paşa;
Mahmud Nedim Bey; Mahmud Nedim Paşa; Mahmud Paşa; M ahmud Paşa;
Mahmud Şevket Paşa; Malik Efendi; M azhar Osman Paşa; Mazhar Şerif Paşa;
M ecit Efendi; Mehmed  kif Paşa; Mehmed  kif Paşa; Mehmed Ali A ynî
Bey; M ehmed Ali Paşa; Mehmed  rif Bey; Mehmed  rif Paşa; Mehmed
Mehmed Ârif Paşa; Mehmed  rif Paşa; Mehmed Âsim Paşa; Mehmed A tâ
Bey; Mehmed Atâullah İbrahim Paşa; Mehmed Besim Paşa; M ehmed Bey;
Mehmed Celâl Bey; Mehmed Cemâleddin Paşa; Mehmed Cevad Bey; Mehmed
Dilaver Paşa; Mehmed Emin Âli Paşa; Mehmed Emin Bey; M ehmed Emin
Derviş Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Emin Paşa;
M ehmed Emin Paşa; M ehmed Enis Paşa; M ehmed Faik M em duh Paşa;
Mehmed Faik Paşa; Mehmed Fazıl Paşa; Mehmed Ferid Paşa; Mehmed Ferid
Paşa; Mehmed Gâlib Bey; Mehmed Hadi Paşa; Mehmed Hasib Paşa; Mehmed
H âlet Paşa; Mehmed Hamdî Paşa; Mehmed Hamdî Paşa; Mehmed Haydar
Paşa; Mehmed Hayreddin Paşa; Mehmed Hurşid Paşa; Mehmed Hurşid Paşa;
Mehmed Hüsnü Bey; Mehmed İsm et Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet
Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed Kabûlî Paşa; Mehmed
Kadrî Paşa; Mehmed Kâmil Paşa; Mehmed Kâmil Paşa; Mehmed Kânî Paşa;
Mehmed Midhat Bey; Mehmed Muammer Paşa; Mehmed Nâfız Paşa; Mehmed
Nâmık Paşa; Mehmed Nasır Paşa; Mehmed Nâzım Paşa; Mehmed Nazif Paşa;
Mehmed Necib Paşa; Mehmed Nevres Paşa; Mehmed Nureddin Bey; Mehmed
Paşa; Mehmed Paşa; Mehmed Râgıb Paşa; Mehmed Raîf Paşa; Mehmed Râşid
Paşa; Mehmed Rauf Paşa; Mehmed Redif Paşa; Mehmed Re'fet Paşa; Mehmed
Reşad Bey; Mehmed Reşid Bey; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa;
Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed
Reşid Paşa; Mehmed Rifat Paşa; Mehmed Rüşdü Paşa; Mehmed Sabrı Paşa;
XXX SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Mehmed Sadık Paşa; Mehmed Sadık Paşa; Mehmed Sa'dullah Paşa; Mehmed
Said Paşa; Mehmed Said Paşa; M ehmed Said Paşa; M ehmed Said Paşa;
Mehmed Said Paşa; Mehmed Salih Paşa; Mehmed Sâlih Paşa; Mehmed Selim
Paşa; Mehmed Sırrı Paşa; Mehmed Şakir Paşa; Mehmed Şemseddin Paşa;
Mehmed Şerif Paşa; Mehmed Şerif Paşa; Mehmed Şerif Paşa; Mehmed Şerif
Raûf Paşa; Mehmed Tâhir Paşa; Mehmed Takiyeddin; Mehmed Tayyâr Paşa;
Mehmed Tevfik Bey; Mehmed Tevfik Paşa; Mehmed Vâsıf Paşa; Mehmed
Vecihî Paşa; Mehmed Yâver Paşa; Mehmed Zeki Paşa; Mehmed Zeki Paşa;
Mehmed Ziyâ Paşa; Mehmed Ziyâeddin Paşa; Memduh Sermed Bey; Ahmed
M idhat Şefik Paşa; Muharrem Efendi; Muharrem Mümtaz Bey; Muhsin Paşa;
M usa Kâzım Paşa; M usa Saffeti Paşa; M ustafa Abdiilhalik Bey; M ustafa
Âsim Paşa; M ustafa  tıf Bey; M ustafa Azmi Bey; M ustafa Bey; M ustafa
Eşref Paşa; M ustafa Faik Paşa; M ustafa Haşim Bey; M ustafa Hıfzı Paşa;
M ustafa Mazhar Paşa; M ustafa Naili Paşa; M ustafa Nâzım Paşa; M ustafa
Necib Paşa; M ustafa Nedim Bey; M ustafa Neyyir Bey; M ustafa Nurî Bey;
Mustafa Nurî Paşa; Mustafa N urî Paşa; M ustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa
Paşa; Mustafa Rahmi Bey; M ustafa Sabrî Paşa; Mustafa Sıdkı Paşa; Mustafa
Süreyyâ Paşa; Mustafa Şerifi Paşa; M ustafa Tosun Paşa; Mustafa Vefik Bey;
M ustafa Zarîf Paşa; Mustafa Zihni Paşa; Mustafa Zihni Paşa; Mustafa Ziver
Bey; Nâfız Bey; Nâmık Paşa; Nâzım Bey; Necmettin Bey Molla; Ne'şet Bey;
Nureddin Paşa; Nusret Paşa; Osman Fevzî Paşa; Osman Kâzım Bey; Osman
N urî Paşa; Osman N urî Paşa; Osman N urî Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa;
Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman
Paşa; Osman Râşid Paşa; Osman Şerif Paşa; Osman Ziyâ Paşa; Ömer Âli
Bey; Ömer Fevzî Paşa; Ömer Lütfü Paşa; Ömer Paşa; Ömer Sabrî Bey; Râşid
Naşid Paşa; Râşid Paşa; Raûf Bey; Receb Paşa; Re'fet Bey; Reşid Âkif Paşa;
Reşid Mümtaz Paşa; Rıza Paşa; Sabit Bey; Sabit Paşa; Sadık Vicdani Bey;
Mehmed Es'ad Safvet Paşa; Sâlih Hamdî Paşa; Sâlih Zeki Paşa; Salim Paşa;
Samih Rifat Bey; Sartinski Paşa; Sava Paşa; Selim Sim Paşa; Seyfettin Bey;
Seyfullah Paşa; Subhî Bey; Süleyman Askeri Bey; Süleyman Bahri Paşa;
Süleym an Bahri Paşa; Süleym an K ânî Bey; Süleym an N âm ık Paşa;
Süleyman Nazif Bey; Süleyman Necmi Bey; Süleyman Paşa; Süleyman
Re'fet Paşa; Süleyman Şefik Paşa; Süleyman Şevket Paşa; Şaban Paşa; Şakir
Paşa; Şemsi Paşa; Şevket Bey; Şevket Paşa; Tâhir Paşa; Tâhir Paşa; Tahsin
Bey; Tahsin Paşa; Tevfik Bey; Tevfik Bey; Tevfik Paşa; Turhan Hüsnü Bey;
Vâmık Sâlih Paşa; Vâsıf Paşa; Vehip Bey; Velieddin Rifat Paşa; Yakup Paşa;
Yusuf Muhlis Paşa; Yusuf Paşa; Y usuf Sıddık Paşa; Yusuf Ziyâ Bey; Yusuf
Ziyâ Paşa; Zekeriya Zihni Bey; Zeki Paşa; Ziver Bey; Zühdü Bey.

E K 5: ASKER KÖKENLİ VALİLER:

A bdî Paşa; A bdî Paşa; Abdullah Paşa; Abdullah Reşid Paşa; Abdülkerim
N adir Paşa; Abdülkerim Paşa; Ahmed Cemâl Paşa; Ahmed Cevad Paşa;
Ahmed Es'ad Paşa; Ahmed Eyyûb Paşa; Ahmed Feyzî Paşa; Ahmed Fevzî
Paşa; Ahmed Fevzî Paşa; Ahmed Hıfzı Paşa; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed İzzet
 ÖNSÖZ XXXI

Paşa; Ahmed M uhtar Paşa; Ahmed Nâzır Paşa; A hm ed Paşa; Ahmed Paşa;
Ahmed Ratip Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Zekeriya
Paşa; Ali Aşkar Paşa; Ali Ferid Paşa; Ali Paşa; Ali Rıza Mehmed Paşa; Ali
Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Sâib Paşa; Ali Yâver Paşa; Â rif
Paşa; Ârif Paşa; Cavid Paşa; Cemâl Paşa; Ebûbekir Rüstem Paşa; Ebûbekir
Sami Paşa; Edhem Paşa; Eyyûb Sabrî Paşa; Fahri Paşa; Feyzullah Zaim
Paşa; Gâlib Paşa; Gâlib Paşa; Hâfız Ahmed Paşa; H âfız Mehmed Paşa; Hâfız
Mehmed Paşa; Halil Kâmilî Paşa; Halil Rifat Paşa; H am dî Bey; Haşan Bedri
Paşa; Haşan Edip Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Rıza
Paşa; Haşan Samih Paşa; Haşan Tahsin Paşa; H aşan Tahsin Paşa; Haydar
Paşa; Hidayet Paşa; H ilm î Paşa; Husrev Paşa; H üseyin Avni Paşa; Hüseyin
Cemil Paşa; Hüseyin Fevzî Paşa; Hüseyin Fikri Paşa; Hüseyin Nâzım Paşa;
İbrahim Derviş Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İsmail Canbulat
Bey; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Paşa;
İzzet Bey; Kâzım Paşa; M ahmud Celâlettin Paşa; M ahm ud M uhtar Paşa;
Mahmud Paşa; M ahmud Şevket Paşa; Mazhar Şerif Paşa; Mehmed Ali Paşa;
Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Mehmed Ârif Paşa; M ehmed  rif Paşa; Mehmed
Besim Paşa; Mehmed Dilaver Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Hadi Paşa;
Mehmed Hayreddin Paşa; Mehmed İzzet Paşa; M ehmed İzzet Paşa; Mehmed
Kâmil Paşa; Mehmed Muammer Paşa; Mehmed N âfız Paşa; Mehmed Nâmık
Paşa; Mehmed Nâsır Paşa; Mehmed Nazif Paşa; M ehmed R aûf Paşa; Mehmed
Redif Paşa; Mehmed Re'fet Paşa; Mehmed Rifat Paşa; Mehmed Rüşdü Paşa;
Mehmed Sa'dullah Paşa; Mehmed Said Paşa; M ehm ed Said Paşa; Mehmed
Selim Paşa; Mehmed Tâhir Paşa; Mehmed Tayyâr Paşa; Mehmed Vâsıf Paşa;
Mehmed Yaver Paşa; Mehmed Zeki Paşa; Muhsin Paşa; Musa Kâzım Paşa;
Mustafa Âsim Paşa; M ustafa  tıf Bey; Mustafa E şref Paşa; Mustafa Mazhar
Paşa; Mustafa Nurî Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; M ustafa Paşa; Mustafa
Sabrî Paşa; M ustafa Sıdkı Paşa; M ustafa Tosun Paşa; M ustafa Z arîf Paşa;
Ne'şet Bey; Nureddin Paşa; N usret Paşa; Osman Fevzî Paşa; Osman Nurî
Paşa; Osman N urî Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Ömer Fevzî Paşa; Ömer
Lütfü Paşa; Râşid Paşa; Receb Paşa; Rıza Paşa; Sabit Paşa; Mehmed Es'ad
Safvet Paşa; Sâlih H am dî Paşa; Sâlih Zeki Paşa; Seyfullah Paşa; Subhî Bey;
Süleym an A skeri B ey; Süleym an Bahri Paşa; Süleym an Bahri Paşa;
Süleyman Re'fet Paşa; Süleyman Şefik Paşa; Süleyman Şevket Paşa; Şaban
Paşa; Şakir Paşa; Şemsi Paşa; Şevket Paşa; Tâhir Paşa; Vâmık Sâlih Paşa;
Yusuf Paşa; Zeki Paşa.

E K 6: BÜ Y Ü K E LÇ İ, E LÇ İ, M UKİM M ASLAHATGÜZARLAR
Abdülhakhamid Bey; Abdülhak Nasuhi Bey; Abdüllatif Safa Bey; Abdünnafı
Mehmed Efendi; Agâh Efendi, Ahmed Akif Efendi; Ahmed Ârifi Paşa; Ahmed
Cevat Paşa; A hm ed Fethi Paşa; Ahmed Fevzi Paşa; A hm ed Kemal Paşa;
Ahmed M uhtar Bey; Ahmed M uhtar Bey (M ollaoğlu); Ahmed Şakir Paşa;
Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik (Saraylızâde); A hmed Vefık Paşa; Ahmed
Ziya Bey; Ahmed Rüstem Bey; Ali Ferruh Bey; Ali Fethi Bey; Ali Fuad
xxxn SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Hikmet Bey; Ali Galib Bey; Ali İhsan Bey; Ali Paşa; Ali Şevki Bey;
Mehmed Emin Âli Paşa; Antopulos Paşa; L. Aristarki Bey; Y. Aristarki Bey;
Azaryan Efendi; Blak Bey; Diran Bey; Fahreddin Bey; Fahreddin Reşad
Bey;Fotiadis Paşa; Fuad Selim Bey; Galip Kemali Bey; Glavany Bey; Gobdan
Efendi; Halil Halid Bey; Halil Şerif Paşa; Hayrullah Efendi; Hüseyin Cevat
Bey; Hüseyin Hasib Bey; Hüseyin Hilmi Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin
Hüsnü Sermet Efendi; Hüseyin Kâzım Bey; Hüseyin Tevfik Paşa; İbrahim
Edhem Paşa; İbrahim Fethi Paşa; İbrahim Hakkı Paşa; İbrahim Haydar Efendi;
İbrahim Sarim Paşa; İhsan Bey; İsmail Canbulat Bey; İzzet Fuad Paşa;
Kalimaki Paşa; K. Karaca Bey; Y. Karaca Paşa; A. Karatodori Paşa; S.
Karatodori Efendi; E. de Kerkhove; Konemenos Bey; M ahmud Esad Paşa;
Mahmud M uhtarJPaşa;; Mahmud Nedim Paşa; Mavroyeni Bey; M ehmed Ali
Bey; Mehmed  rif Efendi; M ehmed A sım Bey; M ehmed Cemil Paşa;
Mehmed Derviş Paşa; Mehmed Emin Bey; Mehmed Emin Paşa; Mehmed
Es’ad Safvet Paşa; Mehmed Feridun Bey; Mehmed Kabuli Paşa; Mehmed
Kâmil Paşa; Mehmed Kâmil Paşa (Hacı); Mehmed Nabi Bey; Mehmed Nuri
Efendi; Mehmed Raşid Paşa; Mehmed Rifat Paşa; Mehmed Sadık Paşa;
Mehmed Sadık Rifat Paşa; Mehmed Said Paşa; M ehmed Sadreddin Bey;
Mehmed Seyfeddin Bey; Mehmed Şakir Paşa; Mehmed Şekib Paşa; Mehmed
Şemseddin Bey Mehmed Tahir M ünif Paşa; M isak Efendi; Murad Efendi;
Mustafa Âsim Turgut Bey; Mustafa Eşref Paşa; M ustafa Reşid Paşa (Koca);
Mustafa Reşid Paşa; Mustafa Sami Bey; Mustafa Şekib Bey; M ustafa Şekib
Bey; Mustafa Tahsin Bey; Y. Musurus Bey; K. Musurus Paşa; S. Musurus
Paşa; Naum Paşa; Necib Paşa; N eş’et Efendi; Nusret Sadullah Bey; Osman
Efendi; Osman Nizami Paşa; Ragıb Raif Bey; Reşad H alis Bey; Rıza Bey;
Rüstem Paşa; Sadullah Rami Paşa; Salih Münir Paşa; Serkis Efendi; Server
Paşa; Sezai Bey; Dr. Spitzer; Süleyman Refet Paşa; Şerif Paşa; Süleyman
Şevket Paşa; Talat Efendi; Turhan Hüsnü Paşa;V eliyüddin R ifat Paşa;
Vogoridi Paşa; Yusuf Rıza Paşa; Yusuf Ziya Paşa.

EK 7: BABA/OĞULLAR
Abdullah Lâmi Bey Sadrazam Kâmil Paşanın oğlu; Abdurrahman Haşan Bey
Abdurrahman Sami Paşanın oğlu; A bdurrahm an N ureddin Paşa Hacı Ali
Paşanın oğlu; Abdülhakhamid Bey [Tarhan] H ayrullah Efendinin oğlu;
Abdülhalik Nasuhi Bey H ayrullah Efendinin oğlu; A bdülhalim Bey
Abdurrahman Sami Paşanın oğlu; A bdüllatif Subhî P aşa M orali Şeyh
Necibzâde Sâm î P aşa'n ın oğlu; A b dü lv ahab S u b h î B ey [K oca-
memi] Abdüllatif Subhî Paşanın oğlu; Âdil Bey (Hacı) Taşçızâde Mehmed
Tevfik Paşanın oğlu; Ahmed  rifî Paşa Şekib Paşa'nın oğlu; Ahmed Aziz
Paşa Hakkıpaşazâde Ahmed İzzet Paşa oğlu; A hm ed Celâl Paşa M ustafa
Reşid Paşa'nın oğlu; Ahmed Naim Bey (Babanzâde) M ustafa Zihni Paşanın
 ÖNSÖZ xxxm
oğlu; A hm ed Ratip Paşa (Topçubaşı) Mahmud Paşanın oğlu; Ahmed Rıza
Bey İn g iliz A li R ıza B eyin oğ lu ; A hm ed R ü stem B ey [de
B ilinski] N ihatPaşanın oğlu; A hm ed Şükrü Bey (Sağır) Gürcü Mehmed
N ecib Paşanın oğlu; A hm ed Z iyâ Bey İsmail A fif Beyin oğlu; Ali Fuad
Bey M ehmed Emin  lî Paşa'nın oğlu; Ali Gâlib P aşa (Damad) M ustafa
Reşid Paşanın oğlu; Ali İhsan Bey Çerkeş İsmail Paşanın oğlu; Ali Rıza
Mümtaz Paşa Ebûbekir M ümtaz Efendinin oğlu; Ali Rıza Refik Bey İbrahim
Sâib P aşanın oğlu; Â rif H ikm et Paşa A teş Sâlih M ehm ed Paşanın
oğlu; Â rif H ikm et P aşa (D âm âd) A bdurrahm an N u red d in P aşanın
oğlu; Edhem Paşa G üm rükçü O sm an Paşa'nın oğlu;. Gâlib K em alî Bey
[Söylemezoğlu;] Ali K emalî Paşanın oğlu; Hâlid Ali Paşa (Damad) İbrahim
Derviş Paşanın oğlu; Hâlid Hurşid Bey M ehmed Hurşid Paşanın oğlu; Halil
Edhem Bey [Eldem] İbrahim Edhem Paşanın oğlu; Halil Şerif Paşa Mehmed
Şerif Paşanın oğlu; Haşan Rıza Paşa Süleyman Nâmık Paşanın oğlu; Haşan
Sâmih Paşa M ehmed Kâmil Paşa'nın oğlu; Hüseyin Cemil Paşa Mehmed
N âm ık P aşa'nın oğlu; H üseyin N âzım P aşa Ç erkeş İsm ail Paşanın
oğlu; Hüseyin Raûf Bey M uzaffer R aûf Paşanın oğlu; Hüseyin Rıza Paşa
(Ram azanoğlu;) M ehm ed İsm et P aşanın oğlu; İbrahim H ayrullah Bey
Mehmed-Sahib M olla Beyin oğlu; İsmail Sadık Kemal Paşa Mehmed Vecihî
P a şa n ın o ğ lu ; İsm e t B ey R a m a z a n o ğ lu H ü sey in R ıza P aşan ın
oğlu; M ahm ud Celâleddin Paşa (Dam ad) D am ad A hm ed Fethi Paşanın
oğlu; M ahm ud C elâleddin Paşa (D am ad) D am ad Halil R ifat Paşanın
oğlu; M ahm ud E dhem P aşa (D am ad) D am ad M ehm ed A li Paşanın
oğlu; Mahmud M uhtar Paşa Ahmed M uhtar Paşanın oğlu; Mahmud Nedim
Paşa Mehmed Necib Paşa'nın oğlu; M ehmed Ali Bey Zaptiye nâzın Kâmil
Beyin oğlu; Mehmed Âsim Paşa M ehm ed N urî Efendin oğlu; M ehmed
Cemil P aşa M ustafa Reşid Paşa'nın oğlu; M ehmed F aik M em duh Paşa
M azlum M ustafa P aşanın oğlu; M ehm ed F eridun Bey K âm il Beyin
oğlu; M ehm ed G âlib B ey K abzım alzâde M ehm ed Said E fendinin
oğlu; Mehmed İzzet Paşa Giridîzâde M ehmed Paşa'nın oğlu; M ehmed Nabi
Bey M üşir M ustafa Tevfik Paşanın oğlu; M ehmed R aûf Paşa Sâdık R ifa t
Paşa'nın oğlu; Mehmed Raûf Paşa Çerkeş A bdî Paşanın oğlu; Mehmed Şerif
R aûf Paşa Osman Şerif Paşanın oğlu; M ustafa Haşım Paşa Ahmed M uhtar
Efendinin oğlu; Mustafa Mazhar Paşa Yusuf Muhlis Paşa'nın oğlu; Mustafa
Süreyyâ Paşa Gümrükçü Osman Paşa'nın oğlu; M ustafa Şekib Bey Ahmed
 rifî P aşanın oğlu; M ustafa Ş ekib B ey M u stafa Süreyya P aşanın
oğlu; M ustafa Vefik Bey A hmed Rasim Paşanın oğlu; N asır Paşa Nusret
Paşanın oğlu; N ecm eddin Bey T urşuçuzâde A hm ed M uhtar Efendin'ın
oğlu; Nureddin Paşa İbrahim Edhem Paşanın oğlu; Osman Paşa Mehmed
Emin Raûf Paşa'nın oğlu; Râgıb R aîf Bey Mehmed Raîf Paşanın oğlu; Reşid
Âkif Paşa Mehmed  kif Paşanın oğlu; Reşid M ümtaz Paşa Ebûbekir Mümtaz
Efendinin oğlu; Sa'dullah Rami P aşa E s’ad M uhlis Paşa'nın oğlu; Sâlih
Münir Paşa Mahmud Celâleddin Paşanın oğlu; Sâlih Paşa Pepe Mehmed
XXXIV SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Emin Paşanın oğlu; Seyyid M ehmed Tevfik Paşa Feyzullah Zaim Paşanın
oğlu; Sezai Bey A bdurrahm an Sami Paşanın oğlu; Süleym an Sabit
Bey Mehmed Hurşid Paşanın oğlu; Süleyman Şefik Paşa Ali Kemalî Paşanın
oğlu; Şerif Paşa K ürt M ehmed Said Paşanın oğlu; T âhir H ayreddin Paşa
Hayreddin Paşanın oğlu; V elîyeddin Rifat Paşa M ustafa N âilî M ustafa
Paşa'mn oğlu; Y usuf Razi Bey [Bel] Selim Sırrî Paşanın oğlu; Ziyâeddin
Paşa Çürüksulu Osman Paşanın oğlu.

E K 8: DAM ADLAR
Çerkeş Abdi Paşanın damadı Çerkeş İsmail Paşa; Abidin Paşanın damadı
Mustafa Nuri Bey; Abdurrahman Sami Paşanın damadı Mahmud Nedim Paşa;
Abdüllatif Subhi Paşanın damadı Y usuf Ziya Paşa; Damad Ahmed Fethi
Paşanın damadı İngiliz Mehmed Said Paşa; Ahmed M idhat Şefik Paşanın
damadı M ustafa V efık Bey; Ali Rıza M ümtaz Paşanın damadı M ustafa
Nazım Paşa; Edhem Pertev Paşanın damadı M aliye nazırı Osman Nuri
Paşa; Deli Fuad Paşanın damadı Salih Hulusi Paşa; Çerkeş Hafız Mehmed
Paşanın damadı Ömer Lütfi Paşa; Damad Halil Rifat Paşanın damadı Server
Paşa; Halil R ifat Paşanın damadları iki kardeş İbrahim Şükrü Paşa ile Lütfi
Simavi Beyler; Halil Şerif Paşanın damadı M ardinî Mehmed A rif Bey; Haşan
Hüsnü Paşanın damadı M ustafa Zeki Paşa; (Cihan Seraskeri) Haşan Rıza
Paşanın damadı Abdülhak Nasuhi Bey; Hayrullah Efendinin damadı İbrahim
Hayrullah Bey; Ağa Hüseyin Paşanın damadı Mehmed V asıf Paşa; Hekim
İsmail Paşanın damadı Mehmed Kadri Paşa ve Selim S im Paşa; Kani Paşanın
damadı Mustafa Eşref Paşa; Prusyalı Mehmed Ali Paşanın damadları Mustafa
Rahmi ile Samih Rifat Beyler; Mehmed Ali Rıza Paşanın damadı Ahmet İzzet
Paşa; Mehmed A rif Efendinin damadı Sad. Ahmed Hamdi Paşa; Mehmed
Cemaleddin Efendinin damadı Cemil Topuzlu Paşa; M ehm ed Emin Âli
Paşanın damadı Hüseyin N azım Paşa; Mehmed Emin Rauf Paşanın damadı
A lyanak M ustafa Paşa; M ehm ed Enis Paşanın dam adı M ustafa Zeki
Paşa; Mehmed Ferid Paşanın damadı Fahreddin Reşad Bey; Mehmed Hurşid
Paşanın damadı Ahmed Ratib Paşa; Mehmed V ecihi Paşanın damadı Sadullah
Rami Paşa; M ustafa Fazıl Paşanın damadı Halil Şerif Paşa; M ustafa Naili
Paşanın damadı M emduh Paşa; M ustafa Zeki Paşanın damadları Ali Kemal
Bey ve Haşan Rıza Paşa; Osman Zeki Beyin damadları Ahmed Süreyya Paşa,
ferik Ahmed Tevfik Paşa, Ali Cevad Bey, Gazi İbrahim Edhem Paşa; Çerkeş
Rauf Paşanın damadı Ali İhsan Bey; Süleyman Sabit Beyin damadı Halil
Edhem Bey; Şerif M ehmed R auf Paşanın damadı M ehm ed Şemseddin
Bey; Amavud Tahir Paşanın damadı Memduh Seımed Bey.
 SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ XXXV

E K 9: K A R DEŞLER
Abdülhakhamid Bey A bdülhak Nasuhi Beyin kardeşi; (Tatar) Ahmed Fevzî
Paşanın kardeşi Tatar Osman Fevzî Paşa; (Kambur) Ahmed İzzet Bey Kürt
M ehmed Said Paşanın kardeşi; Ali K em âlî Paşa Edhem Pertev Paşanın
kardeşi; Em in M uhlis P aşa M ahm ud E sad Paşanın kardeşi; Faik Âli
Bey Süleyman Nazif Beyin kardeşi; Halid Hurşid Bey Süleyman Sabit Beyin
kardeşi; İbrahim Şükrü Paşa Lütfı Simavi Beyin kardeşi; Kâzım Paşa Ahmed
E s'ad Paşanın kardeşi; M ehm ed Es'ad Paşa M ehm ed V ehbi Paşanın
kardeşi; M ustafa N urî Bey Selim Sırrî Paşanın kardeşi; M ustafa Reşid
Paşa Y usuf Ziya Paşanın kardeşi M ustafa Süreyya Paşa Edhem Paşanın
kardeşi.

* *
*

T e ş e k k ü r le r :
Bu çalışmadaki eksik ve hataların tek sorumlusu kendim olmakla beraber,
araştırma safhasında bir çok kişi bana yardımcı olmuşlardır:
Dr. Evangelia Balta, Bemard Lory, Nathalie Clayer, Mgr. Çolakyan, Prof.
Edhem Eldem, Rober Haddeler, Münir Hamamcıoğlu, Dr. Orhan Koloğlu,
Prof. M ihai Maxim, Burhan Oğuz, Prof. İlber Ortaylı, Büyükelçi Necdet
Özmen ve eşi, M idhat Perin, Gülfiliz Tanm an, A lexandre Toumarkine.
Kendilerine teşekkür ederim.
Ayrıca, Atatürk K ütüphanesi, B aşbakanlık Osmanlı A rşivleri, Osmanlı
Bankası Kültür Merkezi Kütüphanesi, Türkiye Diyanet Vakfı Kütüphanesinin
imkanlanndan yararlandım. Yetkililerine teşekkürlerimi sunarım.
Melahat Önal ve Orhan Aydın düzenlemede yardımcı oldular.
Kendi kullanımım için hazırlamış olduğum bu çalışmayı yayınlamamı teşvik
eden genç dostum Olivier Bouquet’in görüşlerinden faydalandım.
Doç. Dr. Ali Birinci’nin yardımlarının, benzersiz nezaketinin ve zevkli olduğu
kadar feyz verici sohbetlerinin bu çalışmanın tamamlanmasında katkıları pek
önemli olmuştur.
Y ıllardır bilgisiyle arşivini cömertce kullanımıma açan Taha T oros’a bana
göstermiş olduğu sıcak dostluğunun bir naçiz teşekkürü olarak bu derlemeyi
kendisine ithaf etmekten gurur duyuyorum.
Nihayet Rukiye’ye müsamahası ve teşvikleri için teşekkür ediyorum. Israrı
olmasaydı ne tembelliğimi ne de dağımklılığımı yenebilirdim.
 I. MERKEZİ İDARE

SADRAZAMLAR 1

Mehmed Husrev Paşa Temmuz 1839 Ahmed Vefik Paşa Şubat 1878
Mehmed Emin Raûf Paşa Haziran 1840 Mehmed Sadık Paşa Nisan 1878
izzet Mehmed Paşa Aralık 1841 Mehmed Rüşdü Paşa Mayıs 1878
Mehmed Emin Raûf Paşa Ağustos 1842 Mehmed Es'ad Safvet Paşa Haziran 1878
Mustafa Reşid Paşa Eylül 1846 Hayreddin Paşa Aralık 1878
İbrahim Sârim Paşa Nisan 1848 Ahmed Ârifi Paşa Temmuz 1879
Mustafa Reşid Paşa Ağustos 1848 Mehmed Said Paşa Ekim 1879
Mehmed Emin Raûf Paşa Ocak 1852 Mehmed Kadrî Paşa Haziran 1880
Mustafa Reşid Paşa Mart 1852 Mehmed Said Paşa Eylül 1880
Mehmed Emin Ali Paşa Ağustos 1852 Abduırahman Nureddin Paşa Mayıs 1882
Mehmed Ali Paşa Ekim 1852 Mehmed Said Paşa Haziran 1882
Mustafa Naili Paşa Mayıs 1853 Ahmed Vefik Paşa 30 Kasım 1882
Mehmed Emin Paşa Mayıs 1854 Mehmed Said Paşa 3 Aralık 1882
Mustafa Reşid Paşa Kasım 1854 Mehmed Kâmil Paşa Eylül 1885
Mehmed Emin Âli Paşa Mayıs 1855 Ahmed Cevad Paşa Eylül 1891
Mustafa Reşid Paşa Kasım 1856 Mehmed Said Paşa Haziran 1895
Mustafa Naili Paşa Ağustos 1857 Mehmed Kâmil Paşa Ekim 1895
Mustafa Reşid Paşa Ekim 1857 Halil Rifat Paşa Kasım 1895
Mehmed Emin Âli Paşa Ocak 1858 Mehmed Said Paşa Kasım 1901
Mehmed Emin Paşa Ekim 1859 Mehmed Ferid Paşa Ocak 1903
Mehmed Rüşdü Paşa Aralık 1859 Mehmed Said Paşa Temmuz 1908
Mehmed Emin Paşa Mayıs 1860 Mehmed Kâmil Paşa Ağustos 1908
Mehmed Emin Âli Paşa Ağustos 1861 Hüseyin Hilmî Paşa Şubat 1909
Mehmed Fuad Paşa Kasım 1861 Ahmed Tevfik Paşa Nisan 1909
Yusuf Kâmil Paşa Ocak 1863 Hüseyin Hilmî Paşa Mayıs 1909
Mehmed Fuad Paşa Haziran 1863 İbrahim Hakkı Paşa Ocak 1910
Mehmed Rüşdü Paşa Haziran 1866 Mehmed Said Paşa Eylül 1911
Mehmed Emin Âli Paşa Şubat 1867 Ahmed Muhtar Paşa Temmuz 1912
Mahmud Nedim Paşa Eylül 1871 Mehmed Kâmil Paşa Ekim 1912
Ahmed Midhat Şefik Paşa Temmuz 1872 Mahmud Şevket Paşa Ocak 1913
Mehmed Rüşdü Paşa Ekim 1872 Said Halim Paşa Haziran 1913
Ahmed Es'ad Paşa Şubat 1873 Mehmed T a’lat Paşa Şubat 1917
Mehmed Rüşdü Paşa Nisan 1873 Ahmed İzzet Paşa Ekim 1918
Hüseyin Avni Paşa Şubat 1874 Ahmed Tevfik Paşa Kasım 1918
Ahmed Es'ad Paşa Nisan 1875 Mehmed Ferid Paşa Mart 1919
Mahmud Nedim Paşa Ağustos 1875 Ali Rıza Paşa Ekim 1919
Mehmed Rüşdü Paşa Mayıs 1876 Sâlih Hulusi Paşa Mart 1920
Ahmed Midhat Şefik Paşa Aralık 1876 Mehmed Ferid Paşa Nisan 1920
İbrahim Ethem Paşa Şubat 1877 Ahmed Tevfik Paşa Ekim 1920
Ahmed Hamdî Paşa Ocak 1878

Işubat-M ayıs 1878 ve Temmuz 1879-Aralık 1882 tarihleri arasında başvekiller.

ADLİYE - 2 - BAHRİYE

ADLİYE n â z i r l a r i Mustafa Hayri Bey Ekim 1918

Ali Haydar Efendi Kasım 1918
Ahmed Cevdet Paşa Mayıs 1868 Ârif Hikmet Paş Ocak 1919
Mustafa Fazıl Paşa Nisan 1870 Cemil Molla Bey Şubat 1919
İbrahim Edhem Paşa Ağustos 1870 İsmail Sıtkı Bey Mart 1919
Mehmed Rüşdü Paşa Cemil Molla Bey Nisan 1919
(Şirvani) Temmuz 1871 Vasfı Efendi Haziran 1919
Mehmed Rüşdü Paşa Mustafa Nurî Bey Temmuz 1919
(Mütercim) Eylül 1871 Kâzım Bey Şubat 1920
Mustafa Fazıl Paşa Ekim 1871 Mehmed Celâleddin Bey Mart 1920
Y usuf Kâmil Paşa Ocak 1872 Ali Rüşdü Efendi Nisan 1920
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Ağustos 1872 Ârif Hikmet Paşa Elcim 1920
Ahmed Şefik Midhat Paşa Mart 1873 Kâzım Bey Ağustos 1921
Mehmed Hurşid Paşa Eylül 1873 Mustafa Nurî Bey Temmuz 1922
Mehmed Âkif Paşa Mart 1874
Ahmed Ârifı Paşa Haziran 1875
Ahmed Midhat Şefik Paşa Ağustos 1875 BAHRİYE NAZIRLARI1
Ahmed Cevdet Paşa Aralık 1875
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Nisan 1876 Ahmed Fevzî Paşa Kasım 1836
Halil Şerif Paşa - Haziran 1876 Mehmed Said Paşa Ocak 1840
Ahmed Cevdet Paşa Ekim 1876 Mehmed Tâhir Paşa Mart 1841
Mehmed Âsim Paşa " Ocak 1877 Halil Rifat Paşa Mart 1843
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Ağustos 1877 Mehmed Ali Paşa Ağustos 1845
Mehmed Hurşid Paşa Mart 1878 Halil Rifat Paşa Temmuz 1847
Mahmud Celâleddin Paşa Nisan 1878 Mehmed Ali Paşa Nisan 1848
Server Paşa Ağustos 1878 Süleyman Re'fet Paşa Mart 1849
Mehmed Hurşid Paşa 30 Kasım 1878 Mehmed Ali Paşa Eylül 1851
Mehmed Said Paşa 3 Aralık 1878 Mahmud Paşa Ekim 1852
Ahmed Cevdet Paşa Kasım 1879 Haşan Rıza Paşa Aralık 1853
Mehmed Âsim Paşa Kasım 1882 Mehmed Emin Paşa Şubat 1854
Haşan Fehmi Paşa Nisan 1884 Halil Rifat Paşa Mayıs 1854
Server Paşa Eylül 1885 Mehmed Ali Paşa Ağustos 1855
Ahmed Cevdet Paşa Haziran 1886 Mehmed Emin Paşa Ağustos 1858
Hüseyin Rıza Paşa Mayıs 1890 Mehmed Ali Paşa Ekim 1858
Abdurrahman Nureddin Paşa Kasım 1895 Mustafa Paşa Ocak 1863
Haşan Fehmi Paşa Ağustos 1908 Mehmed Sâlih Paşa Ocak 1863
Refik Bey Kasım 1908 Ahmed Vesim Paşa Ocak 1865
Mustafa Nâzım Paşa 14 Mart 1909 İbrahim Halil Paşa Mayıs 1865
Haşan Fehmi Paşa 14 Nisan 1909 Mehmed Ali Paşa Nisan 1866
Necmettin Molla Bey 14 Mayıs 1909 İsmail Hakkı Paşa Mart 1867
Mustafa Hayri Bey Ekim 1911 Mahmud Nedim Paşa Mart 1868
Memduh Bey Ocak 1912 Abdülhamid Ferid Paşa Eylül 1871
Hüseyin Hilmî Paşa Temmuz 1912 Mustafa Sıdkı Paşa Aralık 1871
Abdülhalim Bey Eylül 1912 Haşan Samih Paşa Şubat 1872
Ârif Hikmet Paşa Ekim 1912
İbrahim Hayrullah Bey Ocak 1913
^Mart 1867'ye kadar ve Ocak 1881-Ağustos 1908
Halil Bey Şubat 1917 arası Kapudan-ı deryalar.
BAHRİYE - 3 - DAHİLİYE

İbrahim Halil Paşa Mart 1872 Ahmed Hamdî Paşa Temmuz 1920
Ahmed Es'ad Paşa Ağustos 1872 Sâlih Hulusi Paşa Ekim 1920
Mustafa Sıdkı Paşa 16 Ekim 1872 Ziyâeddin Paşa Nisan 1921
Mehmed Nâmık Paşa 9 Kasım 1872 Sâlih Hulusi Paşa Haziran 1921
Hüseyin Avni Paşa Ocak 1873
Haşan Rıza Paşa Şubat 1873
Ahmed Paşa Haziran 1873 DAHİLİYE NAZIRLARI
Abdülhamid Ferid Paşa Ocak 1875
Ahmed Es'ad Paşa Mart 1875 Mehmed Rüşdü Paşa Mart 1869
Mehmed Raûf Paşa Mayıs 1875 Mehmed Said Efendi Ocak 1871
Haşan Rıza Paşa Eylül 1875 (Nezaret Ağustos 1871'de lağvedilmiştir)
Mehmed Nâmık Paşa 6 Ekim 1875 Ahmed Cevdet Paşa Ocak 1877
Haşan Rıza Paşa 25 Kasım 1875 Ahmed Hamdî Paşa Kasım 1877
İbrahim Derviş Paşa Ocak 1876 Mehmed Said Paşa Ocak 1878
Abdülkerim Nadir Paşa Nisan 1876 Ahmed V efık Paşa Şubat 1878
Ahmed Paşa Mayıs 1876 Mehmed Sadık Paşa Nisan 1878
Mehmed Raûf Paşa Ocak 1877 Mehmed Said Efendi Temmuz 1878
Mehmed Said Paşa Aralık 1877 Server Paşa 30 Kasım 1878
İbrahim Halil Paşa 18 Nisan 1878 Mehmed Kadri Paşa 3 Aralık 1878
Ahmed Vesim Paşa 23 Mayıs 1878 Mahmud Nedim Paşa Eylül 1879
Rasim Paşa Ocak 1879 İbrahim Ethem Paşa Mart 1883
Haşan Hüsnü Paşa Ocak 1881 Ahmed Münir Paşa Eylül 1885
Ahmed Ratıp Paşa Kasım 1882 Halil Rifat Paşa Kasım 1891
Haşan Hüsnü Paşa Aralık 1882 Mehmed Faik Memduh Paşa Kasım 1895
Mehmed Celâl Paşa Ağustos 1903 Âkif Paşa 2 Ağustos 1908
Haşan Rami Paşa Aralık 1907 Reşid Âkif Paşa 6 Ağustos 1908
İbrahim Halil Paşa 28 Temmuz 1908 İbrahim Hakkı Bey 25 Ağustos 1908
Ârif Hikmet Paşa 5 Ağustos 1908 Hüseyin Hilmî Paşa Kasım 1908
Hüseyin Hüsnü Paşa 11 Şubat 1909 Âdil Bey Nisan 1909
Ali Rıza Paşa 17 Şubat 1909 Mehmed Ferid Paşa Mayıs 1909
Emin Paşa 14 Nisan 1909 Mehmed Ta’lat Bey Ağustos 1909
Ârif Hikmet Paşa 5 Mayıs 1909 Halil Bey Şubat 1911
İbrahim Halil Paşa Ocak 1910 Mehmed Celâl Bey Ekim 1911
Sâlih Hulusi Paşa Haziran 1910 Âdil Bey Ocak 1912
Mahmud Muhtar Paşa 14 Kasım 1910 Mehmed Ferid Paşa 22 Temmuz 1912
Hurşid Paşa Ekim 1911 Mehmed Ziyâ Paşa 27 Temmuz 1912
Mahmud Muhtar Paşa Temmuz 1912 Mehmed Şerif Paşa 17 Ağustos 1912
Sâlih Hulusi Paşa Ekim 1912 Ali Daniş Bey 22 Ağustos 1912
Mahmud Bahri Paşa Ocak 1913 Ahmed Reşid Bey Ekim 1912
Ahmed Cemâl Paşa Mart 1914 Âdil Bey Ocak 1913
Raûf Hüseyin Bey Ekim 1918 Mehmed Ta’lat Bey Haziran 1913
Ali Rıza Paşa Kasım 1918 İsmail Canbulat Bey Temmuz 1918
Mehmed Şakir Paşa Mart 1919 Mehmed Ta’lat Paşa 4 Eylül 1918
Ahmed Avni Paşa Nisan 1919 Ali Fethi Bey Ekim 1918
Sâlih Hulusi Paşa Temmuz 1919 Mustafa Ârif Bey Kasım 1918
Mehmed Es'ad Paşa Mart 1920 Ahmed İzzet Paşa Ocak 1919
Mehmed Said Paşa Nisan 1920 Ahmed Reşid Bey Şubat 1919
D A H İL İY E — 4 — EV K A F

Cemâl Bey Mart 1919 Mehmed Rüşdü Paşa Kasım 1872

Mehmed Ali Bey Nisan 1919 Ahmed Cevdet Paşa 19 Şubat 1873
Ali Kemal Bey Mayıs 1919 Mehmed Hurşid Paşa 7 Mart 1873
Âdil Bey Temmuz 1919 Ahmed Kemal Paşa Mayıs 1873
Mehmed Şerif Paşa Ekim 1919 Ahmed Cevdet Paşa Kasım 1877
Ebûbekir Hazım Bey Şubat 1920 Abdüllatif Subhî Paşa Şubat 1878
Ahmed Reşid Bey Nisan 1920 Abdülhalim Efendi Nisan 1878
Reşid Mümtaz Paşa Temmuz 1920 Abdüllatif Subhî Paşa Ekim 1879
Ahmed izzet Paşa Ekim 1920 Mehmed Kâmil Paşa Mayıs 1880
Mustafa Ârif Bey Nisan 1921 Mehmed Nazif Paşa Eylül 1880
Ali Rıza Paşa Haziran 1921 Abdüllatif Subhî Paşa Aralık 1880
Sâlih Hulusi Paşa Haziran 1922 Mehmed Âsim Paşa Mayıs 1882
Mehmed Kâmil Paşa Kasım 1882
Mustafa Zihni Efendi 27 Eylül 1885
EVKAF NÂZIRLARI Abdüllatif Subhî Paşa 29 Eylül 1885
Mustafa Nurî Paşa Ocak 1886
Mehmed Şevki Efendi Temmuz 1839 Hüseyin Rıza Paşa Ocak 1890
Numan Mahir Efendi Eylül 1840 Mustafa Zihni Paşa Mayıs 1890
Mustafa Kâm Bey Haziran 1842 Abdullah Gâlib Paşa Kasım 1891
Mehmed Hasib Paşa Aralık 1844 Turhan Hüsnü Paşa Eylül 1904
Mehmed Ârif Paşa Haziran 1848 Mehmed Ali Paşa 3 Ağustos 1908
Ali Şefik Bey Eylül 1848 Mahmud Ekrem Bey 7 Ağustos 1908
Ali Rıza Efendi Ocak 1850 Mehmed Şemseddin Bey 27 Eylül 1908
Abdurrahman Nafiz Paşa Ocak 1851 Ziyâ Bey 17 Şubat 1909
Mehmed Hâlid Efendi Ağustos 1851 Halil Hamdî Hamada Paşa 25 Mart 1909
Ahmed Sadık Ziver Efendi Mart 1852 Ali Haydar Bey Ocak 1910
Mehmed Hasib Paşa Eylül 1854 Mustafa Hayri Efendi Aralık 1910
Ali Gâlib Paşa Ağustos 1857 Mehmed Fevzî Paşa Temmuz 1912
Mehmed Hasib Paşa Mart 1858 Mehmed Ziyâ Paşa Ekim 1912
Musa Saffeti Paşa Şubat 1859 Mustafa Hayri Efendi Ocak 1913
Ali Rıza Efendi Kasım 1859 İbrahim Hayrullah Efendi Mayıs 1916
Ali Şefik Paşa Haziran 1860 Musa Kâzım Efendi Şubat 1917
Abdüllatif Subhî Bey Ağustos 1861 Abdurrahman Şeref Bey 14 Ekim 1918
Ebûbekir Mümtaz Bey Ekim 1861 Ahmed İzzet Bey 11 Kasım 1918
Ahmed Vefık Efendi Aralık 1861 Vasfi Bey 4 Mart 1919
İsmail Hakkı Bey Haziran 1862 Mehmed Ali Bey 8 Nisan 1919
Ali Şefik Paşa Temmuz 1863 Muhammed Hamdî Bey 19 Mayıs 1919
Abdülhamid Ferid Efendi Ekim 1863 Said Bey 2 Ekim 1919
Mehmed Rüşdü Paşa Ekim 1865 Muhammed Hamdî Bey 21 Ekim 1919
Hüseyin Mecid Efendi Ocak 1866 Ömer Hulusi Efendi 8 Mart 1920
Abdülhamid Ferid Efendi Temmuz 1866 Osman Rifat Paşa 5 Nisan 1920
Ahmed Tevhit Efendi Mart 1868 Hilmî Paşa Temmuz 1920
Ahmed Hamdî Bey Ekim 1868 Mehmed Nurî Efendi Ekim 1920
Mehmed Hurşid Paşa Nisan 1869 Hüseyin Kâzım Bey Haziran 1921
Mehmed Sadık Paşa Ağustos 1870 Said Bey Ağustos 1921
Ahmed Kemal Paşa Ekim 1870
Râşid Bey Ekim 1922
(Eylül 1871 tarihinde nezaret lağvedilmiştir)
HARİCİYE - S - HAZİNE-İ HASSA

H a r b i y e n a z ı r l a r ı bk Mehmed Âsim Paşa Eylül 1880

S e r a s k e r l e r Mehmed Said Paşa Mayıs 1882
Mehmed Âsini Paşa 28 Kasım 1882
Mehmed Es'ad Safvet Paşa 30 Kasım 1882
HARİCİYE NAZIRLARI Ahmed Ârifî Paşa Aralık 1882
Mehmed Âsim Paşa Nisan 1884
Mustafa Reşid Paşa Temmuz 1839 Mehmed Said Paşa Eylül 1885
Sadık Rifat Paşa Mart 1841 Turhan Hüsnü Paşa Haziran 1895
İbrahim Sârim Efendi Ocak 1842 Mehmed Said Paşa Ekim 1895
Sadık Rifat Paşa Mayıs 1843 Ahmed T evfik Paşa Kasım 1895
Mehmed Şekib Efendi Aralık 1844 Mehmed Rifat Paşa Şubat 1909
Mustafa Reşid Paşa Aralık 1845 İbrahim Hakkı Paşa Ağustos 1911
Mehmed Emin Ali Efendi Ekim 1846 Mustafa Âsim Bey Ekim 1911
Sadık Rifat Paşa Mayıs 1848 Gabriel Noradonkyan Efendi Temmuz 1912
Mehmed Emin Âli Paşa Ağustos 1848 Said Halim Paşa Ocak 1913
Mehmed Fuad Efendi Ağustos 1852 Halil Bey Ekim 1915
Sadık Rifat Paşa Mart 1853 Ahmed Nesimi Bey Şubat 1917
Mustafa Reşid Paşa Mayıs 1853 Mehmed Nabi Bey Ekim 1918
Mehmed Emin Âli Paşa Aralık 1854 Mustafa Reşid Paşa Kasım 1918
Mehmed Fuad Efendi Mayıs 1855 Yusuf Franko Paşa Şubat 1919
İbrahim Ethem Paşa Kasım 1856 Mehmed Ferid Paşa Mart 1919
Ali Gâlib Paşa Nisan 1857 Mustafa Reşid Paşa Ekim 1919
Mehmed Emin Âli Paşa Temmuz 1857 Abdüllatif Safa Bey Şubat 1920
Mehmed Fuad Paşa Ocak 1858 Mehmed Ferid Paşa Nisan 1920
Mehmed Emin Âli Paşa Haziran 1861 Abdüllatif Safa Bey Ekim 1920
Mehmed Fuad Paşa Ağustos 1861 Ahmed İzzet Paşa Haziran 1921
Mehmed Emin Âli Paşa Aralık 1861
Mehmed Fuad Paşa Şubat 1867
Mehmed Emin Âli Paşa Şubat 1869 HAZİNE-İ HASSA
Server Efendi Eylül 1871 NÂ Z I R L A R I
Mehmed Cemil Paşa 15 Ağustos 1872
Halil Şerif Paşa 28 Eylül 1872 Ali Necib Paşa Temmuz 1839
Ahmed Sadık Ziver Bey Şubat 1840
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mart 1873
Mehmed Tâhir Paşa Haziran 1842
Mehmed Râşid Paşa Mayıs 1873
Ali Şefik Paşa Mart 1850
Ahmed Ârifî Paşa Mayıs 1874 Mehmed Hasib Paşa Nisan 1853
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Ocak 1875 Ahmed Sadık Ziver Bey Eylül 1854
Mehmed Râşid Paşa Kasım 1875 Ali Gâlib Paşa Ocak 1855
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Aralık 1876 Ahmed Muhtar Paşa Nisan 1857
Ahmed Ârifî Paşa Temmuz 1877 Ali Rıza Efendi T emınıız 1860
Server Paşa Ağustos 1877 Mehmed Hasib Paşa Nisan 1861
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Şubat 1878 Mazlûm Mustafa Fehmi Paşa Ağustos 1861
Aleksandr Karateodori Paşa Aralık 1878 Mehmed Emin Bey Aralık 1861
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Temmuz 1879 Mehmed Ali Paşa Haziran 1862
Mehmed Emin Paşa Ocak 1863
Sava Paşa Ekim 1879
İsmail Hakkı Paşa Temmuz 1863
Abidin Paşa Haziran 1880
(Mart 1868 ‘de Maliye nezaretine bağlanıyor)
H A ZİN E-İ HASSA - 6 — M A A R İF

Abdülhamid Ferid Paşa Haziran 1871 Mehmed Es'ad Safvet Paşa Nisan 1874
Ali Rıza Refik Bey Eylül 1871 Ahmed Ârifî Paşa Ocak 1875
Abdülhamid Ferid Paşa Kasım 1871 Ahmed Cevdet Paşa Haziran 1875
Ahmed Hamdî Paşa Ağustos 1876 Mehmed Es'ad Safvet Paşa Aralık 1875
Mehmed Said Paşa Kasım 1877 Ahmed Kemal Paşa 13 Mayıs 1876
Mehmed Nâmık Paşa 11 Ocak 1878 Ahmed Cevdet Paşa 20 Mayıs 1876
Mehmed Said Paşa 5 Şubat 1878 Yusuf Ziyâ Paşa Ekim 1876
Hâfız Said Efendi Nisan 1878 Mehmed Tâhir Münif Efendi Şubat 1877
Mehmed Said Paşa 28 Kasım 1878 Ahmed Kemal Paşa Kasım 1877
Haşan Fehmi Paşa Ocak 1879 Ahmed Vefik Paşa 11 Ocak 1878
Ali Rıza Mümtaz Bey Temmuz 1879 Abdüllatif Subhî Paşa 4 Şubat 1878
Agop Ohanes Kazazyan Paşa Ocak 1880 Mehmed Tâhir Münif Efendi Nişan 1878
Mikail Portakalyan Efendi Ekim 1891 Mehmed Kâmil Paşa Eylül 1880
Ohanes Sakız Efendi Kasım 1897 Ali Fuad Bey Aralık 1881
Nurî Bey Ekim 1908 Mustafa Nurî Paşa Mayıs 1882
Mehmed Tâhir Münif Paşa Eylül 1884
Ahmed Zühdü Paşa Eylül 1891
İAŞE NÂZIRLARI Celâleddin Paşa Nisan 1902
Mustafa Haşim Paşa Temmuz 1903
Kemal Bey Ağustos 1918 Mahmud Ekrem Bey 28 Temmuz 1908
Celâl Muhtar Bey 14 Ekim 1918 İbrahim Hakkı Bey 30 Temmuz 1908
Muzaffer Bey 17 Kasım 1918 Mahmud Ekrem Bey 28 Eylül 1908
Râşid Bey 30 Kasım 1918 İbrahim Hakkı Bey 30 Kasım 1908
Abdurrahman Vefik Bey 13-20 Ocak 1919 Abdurrahman Şeref Bey 17 Aralık 1908
Yusuf Ziyâ Paşa 11 Şubat 1909
Abdurrahman Şeref Bey 16 Şubat 1909
K a p u d a n - i d e r y a l ar b k Mustafa Nâil Bey 5 Mayıs 1909
Bahriye nazırlar 1 Emrullah Efendi 12 Ocak 1910
İsmail Hakkı Bey Mart 1911
Abdurrahman Şeref Bey Ekim 1911
MAÂRİF NÂZIRLARI Emrullah Efendi Ocak 1912
Said Bey Temmuz 1912
Abdurrahman Sami Paşa Temmuz 1857 Mehmed Şerif Paşa Ekim 1912
Ahmed Kemal Efendi Aralık 1861 Şükrü Bey Ocak 1913
Mustafa Fazıl Paşa Aralık 1862 Ali Münif Bey Aralık 1917
Mehmed Nevres Paşa Ocak 1863 Dr. Nâzım Bey Temmuz 1918
İbrahim Ethem Paşa Mart 1863 Said Bey 14 Ekim 1918
Ahmed Kemal Efendi Mayıs 1863 Rıza Tevfik Bey 11 Kasım 1918
Mehmed Nevres Paşa Mart 1865 Yusuf Ziyâ Paşa 19 Ocak 1919
Ahmed Kemal Paşa Nisan 1865 Ali Kemal Bey 4 Mart 1919
Abdüllatif Subhî Bey Ağustos 1867 Said Bey 19 Mayıs 1919
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mart 1868 Abdurrahman Şeref Bey 8 Mart 1920
Ahmed Kemal Paşa Ekim 1871 Fahreddin Reşad Bey 5 Nisan 1920
Mehmed Emin Derviş Paşa Ocak 1872 Mehmed Hâdi Paşa 31 Temmuz 1920
Ahmed Vefık Efendi Mayıs 1872 Mustafa Reşid Paşa Ekim 1920
Ahmed Kemal Paşa Aralık 1872 Râşid Bey Ocak 1921
Ahmed Cevdet Paşa Nisan 1873 Mustafa Ârif Bey Haziran 1921
MAARİF - 7 - MALİYE

Abdullah Lami Bey Ağustos 1921 Yusuf Ziyâ Paşa Mart 1874
Said Bey Ağustos 1921 Abdullah Gâlib Bey Nisan 1876
Yusuf Ziyâ Paşa Şubat 1877
Mehmed Kânî Paşa Ocak 1878
MALİYE NÂZIRLARI Ahmed Zühdü Efendi Ağustos 1878
Mehmed Kânî Paşa Şubat 1879
Abdurrahman Nafiz Paşa Mart 1838 Ahmed Zühdü Efendi Mayıs 1879
İbrahim Saîb Efendi Eylül 1839 İbrahim Edip Efendi Kasım 1879
Musa Saffeti Paşa Şubat 1841 Abdüllatif Subhî Paşa Mayıs 1880
Abdurrahman Nâfiz Paşa Eylül 1845
Tevfik Hüseyin Paşa Ocak m i
İbrahim Sârim Paşa Şubat 1847
Ahmed Münir Bey Temmuz 1881
Sadık Rifat Paşa Mart 1848
Mehmed Münir Bey 30 Kasım 1882
Abdurrahman Nâfiz Paşa Nisan 184S
İbrahim Edip Efendi 3 Aralık 1882
Hüseyin Hüsnü Efendi Şubat 1849
Ahmed Münir Paşa 6 Aralık 1882
Abdurrahman Nâfiz Paşa Eylül 1849
Agop Ohanes Kazazyan Paşa 28 Ağustos 1885
Mehmed Hâlid Efendi Haziran 1850
Mustafa Zihni Efendi Eylül 1885
Abdurrahman Nâfiz Paşa Ağustos 1851
Agop Ohanes Kazazyan Paşa Aralık 1886
Ahmed Muhtar Bey Ekim 1852 Ahmed Zühdü Paşa Mart 1887
Musa Saffeti Paşa Kasım 1853 Mahmud Celâleddin Paşa Aralık 1887
Ali Şefik Paşa Aralık 1854 Agop Ohanes Kazazyan Paşa Ağustos 1888
Ahmed Muhtar Paşa Mayıs 1855 Ahmed Nazif Efendi Mart 1891
Musa Saffeti Paşa Aralık 1856 Hüseyin Sabrî Bey Kasım 1895
Mehmed Hasib Paşa Temmuz 1857 Ahmed Nazif Paşa Ocak 1896
Musa Saffeti Paşa Mart 1858 Tevfik Hüseyin Paşa Ekim 1897
Mehmed Hasib Paşa Şubat 1859 Ahmed Reşad Bey Ağustos 1898
Ahmed Muhtar Paşa Haziran 1860 Ahmed Zühdü Paşa Nisan 1901
Ahmed Reşad Paşa Eylül 1901
Mehmed T evfik Paşa Kasım 1860
Ahmed Nazif Paşa Ekim 1904
Ebûbekir Mümtaz Efendi Kasım 1861
Mehmed Ziyâ Paşa Aralık 1905
Hüseyin Mecit Efendi Haziran 1862 Mehmed Râgıb Bey 3 Ağustos 1908
Mehmed Nevres Paşa 15 Temmuz 1862 Mehmed Ziyâ Paşa 7 Ağustos 1908
Mustafa Fazıl Paşa Ocak 1863 Mehmed Rifat Bey 18 Şubat 1909
Mehmed Kâni Paşa Mart 1864 Osman Nurî Bey 14 Nisan 1909
Mehmed Hurşid Paşa Nisan 1865 Mehmed Rifat Bey 1 Mayıs 1909
Mehmed Rüşdü Paşa Aralık 1865 Mehmed Cavid Bey 1 Temmuz 1909
Mehmed Sadık Efendi Şubat 1869 Mustafa Nâil Bey Ekim 1911
Mustafa Fazıl Paşa Ağustos 1870 Mehmed Ziyâ Paşa 22 Temmuz 1912
Mehmed Rüşdü Paşa Ocak 1871 Abdurrahman Vefık Bey 27 Temmuz 1912
Mehmed Rifat Bey Ocak 1913
Ahmed Hamdî Paşa Haziran 1871
Mehmed Cavid Bey Mart 1914
Mehmed Sadık Paşa Ağustos 1871
Mehmed Ta’lat Bey Kasım 1914
Yusuf Ziyâ Paşa Kasım 1871 Mehmed Cavid Bey Mart 1917
Abdullah Gâlib Bey Şubat 1872 Abdurrahman Vefik Bey Kasım 1918
Mehmed Emin Bey Mayıs 1872 Mehmed Atâ Bey Ocak 1919
Mehmed Sadık Paşa Ağustos 1872 Mehmed Tevfik Bey Mart 1919
Mehmed Rüşdü Paşa Şubat 1873 Faik Nüzhet Bey Mart 1920
Ahmed Hamdî Paşa Nisan 1873 Ahmed Reşad Bey Nisan 1920
MALİYE - 8 - NAFİA

Mehmed Nazif Bey 18 Ağustos 192( NAFİ A N A ZI R L A R I

Hüseyin Sabrî Bey 19 Eylül 1920
Râşid Bey 21 Ekim 1920 İsmail Paşa Eylül 1848
Abdullah Lami Bey Ocak 1921 (Mart 1849 'da Ticaret nezaretini bağlanıyor)
Faik Nüzhet Bey Ağustos 1921 İbrahim Halil Paşa Haziran 1866
Mehmed Tevfık Bey Nisan 1922 Agaton Efendi Mart 1867
Davut Paşa Mayıs 1868
Mehmed Rüşdü Paşa 23 Haziran 1871
MECLİS-I AHKAM-I ADLİY İbrahim Ethem Paşa 28 Haziran 1871
REt S LERİ İsmail Paşa Ocak 1873
Mehmed Râşid Paşa Mart 1873
Mehmed Emin Raûf Paşa Temmuz 1839 Ahmed Muhtar Paşa Mayıs 1873
Mehmed Hasib Paşa Haziran 1840 Mehmed Kânî Paşa Temmuz 1873
İbrahim Sâib Paşa İsmail Paşa Ekim 1873
Mart 1841
İbrahim Ethem Paşa Şubat 1874
Mehmed Arif Paşa ■- Haziran 1841
Server Paşa Haziran 1875
Mehmed Emin Raûf Paşa Temmuz 1842 Ahmed Es'ad Paşa 31 Ağustos 1875
Halil Rifat Paşa Ekim 1842 23 Eylül 1875
Mehmed Kadrî Bey
Abdunahman Nâfiz Paşa Şubat 1843 Mehmed Hâlet Paşa Ocak 1876
Ahmed Fethi Paşa Kasım 1843 Server Paşa Şubat 1876
Süleyman Re'fet Paşa Kasım 1844 Mehmed Es'ad Safvet Paşa Haziran 1877
Sadık Rifat Paşa Ekim 1845 Ohanes Çamiç Efendi Ağustos 1877
İbrahim Sârim Paşa Şubat 1848 Aleksandr Karateodori Paşa Haziran 1878
Halil Rifat Paşa Nisan 1848 Ohanes Çamiç Efendi 30 Kasım 1878
Mehmed Emin Âli Paşa Haziran 1848 Sava Paşa 4 Aralık 1878
Sadık Rifat Paşa Haşan Fehmi Paşa Eylül 1879
Ağustos 1848
Mehmed Raıf Paşa Nisan 1884
Mehmed Ârif Paşa Nisan 1849
Ahmed Zühdü Paşa Eylül 1885
Sadık Rifat Paşa Ekim 1850
(Aralık 1886‘de Ticaret nezaretine bağlanıyor)
Mustafa Reşid Paşa Ocak 1852 Naum Paşa 2 Ağustos 1908
Mustafa Naili Paşa Mart 1852 (8.8.1908 de Ticaret nezaretini bağlanıyor)
Sadık Rifat Paşa Mayıs 1853 Sinapiyan Efendi Ocak 1912
Mehmed Şekib Paşa M art 1854 Ziyâ Bey Kasım 1912
Yusuf Kâmil Paşa Ocak 1855 Basarya Efendi Ocak 1913
Ali Şefik Paşa Mayıs 1855 Osman Nizami Paşa Haziran 1913
Y usuf Kâmil Paşa Haziran 1857 Ahmed Cemâl Paşa Aralık 1913
Musa Saffeti Paşa Mahmud Bahri Paşa Mart 1914
Kasım 1859
Abbas Halim Paşa Kasım 1914
Yusuf Kâmil Paşa Temmuz 1861
Ali Münif Bey Şubat 1917
Mehmed Fuad Paşa Ocak 1863
Ziyâeddin Paşa 14 Ekim 1918
Mehmed Es’ad Safvet Paşa Şubat 1863 Mehmed Ziyâ Paşa 11 Kasım 1918
Yusuf Kâmil Paşa Temmuz 1863 24 Şubat 1919
Şevket Turgut Paşa
Mehmed Rüşdü Paşa Mayıs 1866 Ahmed Avni Paşa 4 M art 1919
Mehmed Emin Paşa Haziran 1866 Şevket Turgut Paşa 2 Nisan 1919
Yusuf Kâmil Paşa Şubat 1867 Ahmed Ferid Bey 21 Mayıs 1919
Ahmed Cevdet Paşa Mart 1868 Abuk Ahmed Paşa 21 Temmuz 1919
NAFİA - 9 - SERASKER

Mehmed Tevfik Bey 8 Mart 1920 SERASKERLER2

Cemil Paşa 5 Nisan 1920
Zeki Paşa Temmuz 1920 Halil Rifat Paşa Temmuz 1839
Abdullah Lami Bey Ekim 1920 Mustafa Nurî Paşa Mayıs 1840
Ali Rıza Paşa Şubat 1921 Mehmed Reşid Paşa Şubat 1843
Haşan Rıza Paşa Temmuz 1843
O R M A N VE M A A D İ N Süleyman Re'fet Paşa Temmuz 1845
NÂZIRLARI Mehmed Husrev Paşa Aralık 1845
Mehmed Said Paşa Aralık 1846
Haşan Rıza Paşa Mayıs 1848
Bedros Kuyumcuyan Efendi Eylül 1878
Mehmed Ali Paşa Mart 1849
(Haziran 1880 de Ticaret nezaretine bağlanıyor)
Mehmed Rüşdü Paşa Mayıs 1851
Selim Melhane Paşa Şubat 1893
Mehmed Ali Paşa Mayıs 1853
Mehmed Tevfik Paşa 2 Ağustos 1908 Haşan Rıza Paşa Ocak 1854
Mavrokordato Efendi 7 Ağustos 1908 Mehmed Rüşdü Paşa Haziran 1855
Aristidi Paşa 4 Mayıs 1909 Haşan Rıza Paşa Aralık 1856
Mavrokordato Efendi 12 Kasım 1909 Mehmed Kâmil Paşa 31 Temmuz 1857
Sinapyan Efendi 4 Ekim 1911 Mehmed Rüşdü Paşa 15 Ağustos 1857
(Ocak 1912’de Ticaret nezaretine bağlanıyor) Haşan Rıza Paşa 12 Ekim 1857
Mehmed Nâmık Paşa Haziran 1861
Mehmed Rüşdü Paşa Eylül 1861
P O S T A VE T E L E G R A F 1 Mehmed Râşid Paşa Ocak 1863
NÂZIRLARI Mehmed Fuad Paşa Mart 1863
İbrahim Halil Paşa Haziran 1863
îzzet Efendi M art 1876 Hüseyin Avni Paşa Ağustos 1863
İbrahim Haydar Efendi Ocak 1879 Abdülkerim Nadir Paşa Aralık 1865
İzzet Efendi Haziran 1880 Haşan Rıza Paşa Haziran 1866
Haşan Âli Efendi Mayis 1888 Mehmed Rüşdü Paşa Şubat 1867
Hüseyin Hasib Efendi Kasım 1895 Mehmed Nâmık Paşa Mart 1868
Mehmed Atâ Bey 3 Ağustos 1908
Hüseyin Avni Paşa Ocak 1869
Ali Gâlib Bey 6 Ağustos 1908
Fuad Bey 3 Mart 1909 Ahmed Es'ad Paşa Temmuz 1871
(T em m uz I 9 0 9 ’da u ı um m ü d ü rlü ğ e Mustafa Sıdkı Paşa Nisan 1872
dönüştürüldü) Mehmed Yâver Paşa Temmuz 1872
Stanbulyan Efendi Ocak 1910 Ahmed Es'ad Paşa Ekim 1872
İbrahim Selim Susa Efendi Ekim 1911 Hüseyin Avni Paşa Şubat 1873
Mehmed Ta’lat Bey Şubat 1912 Abdülkerim Nadir Paşa Şubat 1874
Hüseyin Sabrî Bey Ağustos 1912 Ali Sâib Paşa Ocak 1875
Musurus-Ghikis Bey Ekim 1912 Hüseyin Avni Paşa Ağustos 1875
Oskan Efendi Haziran 1913 Haşan Rıza Paşa Eylül 1875
Şükrü Bey Kasım 1914
Mehmed Nâmık Paşa 25 Kasım 1875
Hüseyin Haşim Bey Eylül 1917
Ekim 1918 İbrahim Derviş Paşa 10 Aralık 1875
Abdurrahman Şeref Bey
Yusuf Franko Paşa Aralık 1918 Haşan Rıza Paşa 14 Ocak 1876
İbrahim Ethem Bey 24 Şubat 1919 İbrahim Derviş Paşa 22 Nisan 1876
Mehmed Ali Bey 4 Mart 1919 Abdülkerim Nadir Paşa 10 Mayıs 1876
(8.4.1919’da umum müdürlüğe dönüştürüldü) Hüseyin Avni Paşa Mayıs 1876

1Ağustos 1908 Posta Telefon ve Telegraf azırları. ^Ağustos 1908'den sonra Harbiye nâzırlan.
SERASKER - 10 - ŞURA-YI DEVLET

Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1876 ŞEYHÜLİSLAMLAR

Mehmed Redif Paşa Eylül 1876
Mahmud Celâleddin Paşa 28 Temmuz 1877 Mustafa Âsim Efendi Şubat 1833
Mustafa Sıdkı Paşa 23 Ağustos 1877 Ahmed  rif Hikmet Bey Kasım 1846
Mehmed Raûf Paşa Aralık 1877 Mehmed Ârif Efendi Mart 1854
Mehmed İzzet Paşa 19 Nisan 1878 Mehmed Sadeddin Efendi Aralık 1858
Mahmud Celâlettin Paşa 18 Mayıs 1878 Ömer Hüsamettin Efendi Kasım 1863
Mustafa Sıdkı Paşa 7 Haziran 1878 Mehmed Refik Efendi Ağustos 1866
Osman Nurî Paşa Aralık 1878 Haşan Fehmi Efendi Nisan 1868
Hüseyin Hüsnü Paşa Temmuz 1880 Ahmed Muhtar-Molla Bey Eylül 1871
Osman Nurî Paşa Ocak 1881 Ahmed Muhtar Efendi Kasım 1872
Hüseyin Hüsnü Paşa 30 Kasım 1882 Haşan Hayrullah Efendi Haziran 1874
Osman Nurî Paşa 3 Aralık 1882 Haşan Fehmi Efendi Temmuz 1874
Ali Sâib Paşa 10 Eylül 1885 Haşan Hayrullah Efendi Mayıs 1876
Osman Nurî Paşa 21 Ağustos 1891 Halil Efendi Temmuz 1877
Mehmed Rıza Paşa Eylül 1891 Ahmed Muhtar-Molla Bey Nisan 1878
Ömer Rüşdü Paşa 22 Temmuz 1908 Ahmed Es'ad Efendi Aralık 1878
Receb Paşa 7 Ağustos 1908 Ömer Lütfî Efendi Ocak 1889
Ali Rıza Paşa 28 Ağustos 1908 Mehmed Cemâleddin Efendi Eylül 1891
Hüseyin Nâzım Paşa 11 Şubat 1909 Mehmed Ziyâeddin Efendi Şubat 1909
Ali Rıza Paşa 16 Şubat 1909 Mehmed-Sahib Molla Bey Mayıs 1909
Ethem Paşa 14 Nisan 1909 Hüseyin Hüsnü Efendi Ocak 1910
Sâlih Hulusi Paşa 5 Mayıs 1909 Musa Kâzım Efendi Temmuz 1911
Mahmud Şevket Paşa Ocak 1910 Abdurrahman Nesîb Efendi Aralık 1911
Nâzım Hüseyin Paşa Temmuz 1912 Mehmed Cemâleddin Efendi Temmuz 1912
Mahmud Şevket Paşa Ocak 1913 Mehmed Es'ad Efendi Ocak 1913
Ahmed İzzet Paşa Haziran 1913 Mustafa Hayri Efendi Mart 1914
Enver İsmail Paşa Ocak 1914 Musa Kâzım Efendi Mayıs 1916
Ahmed İzzet Paşa 14 Ekim 1918 Ömer Hulusi Efendi 14 Ekim 1918
Abdullah Paşa 17 Kasım 1918 İbrahim Hakkı Efendi Kasım 1918
Cevad Paşa 19 Aralık 1918 Mustafa Sabrî Efendi Mart 1919
Ömer Yâver Paşa 13 Ocak 1919 İbrahim Hakkı Efendi Ekim 1919
Ali Ferid Paşa 24 Şubat 1919 Abdullah Bey Nisan 1920
Ahmed Abuk Paşa 4 Mart 1919 Mustafa Sabrî Efendi Temmuz 1920
Mehmed Şakir Paşa 2 Nisan 1919 Mehmed Nurî Efendi Eylül 1920
Şevket Turgut Paşa 19 Mayıs 1919
Ali Ferid Paşa 29 Haziran 1919
Mustafa Nâzım Paşa 11 Temmuz 1919 ŞURA-YI DEVLET REİSLERİ
Süleyman Şefik Paşa 13 Ağustos 1919
Cemâl Paşa Ekim 1919 Ahmed Şefik Midhat Paşa Mart 1868
Mustafa Fevzî Paşa Şubat 1920 Yusuf Kâmil Paşa Mart 1869
Mehmed Nâmık Paşa Ekim 1871
Mehmed Said Paşa 6 Nisan 1920
Yusuf Kâmil Paşa Ağustos 1872
Mehmed Ferid Paşa 20 Nisan 1920
Mahmud Nedim Paşa 25 Ağustos 1875
Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1920 Server Paşa 28 Ağustos 1875
Ziyâeddin Paşa 21 Ekim 1920 Mehmed Nâmık Paşa Şubat 1876
ŞURA-YI DEVLET - 11 - TİCARET

Yusuf Kâmil Paşa Nisan 1876 TANZİMAT MECLİSİ

Ahmed Şefik Midhat Paşa Haziran 1876 REİSLERİ
Ahmed Cevdet Paşa 24 Aralık 1876
İbrahim Ethem Paşa 2 Ocak 1877 Mehmed Emin Âli Efendi Eylül 1854
Mehmed Kadrî Paşa Şubat 1877 Y usııf Kâmil Paşa Aralık 1854
Mehmed Es'ad Safvet Paşa 7 Şubat 1878 Mehmed Emin Âli Paşa Ocak 1855
Mehmed Asım Paşa 21 Şubat 1878 Mehmed Fuad Paşa Mayıs 1855
Ali Paşa 19 Nisan 1878 Mehmed Emin Paşa Temmuz 1855
Ahmed Ârifî Paşa 20 Ekim 1879 Mustafa Reşid Paşa Temmuz 1857
Server Paşa 12 Eylül 1880 Mehmed Fuad Paşa Eylül 1857
Mehmed Akif Paşa Mayıs 1882 Mehmed Emin Paşa Ocak 1858
Ahmed Ârifî Paşa 30 Kasım 1882 Mehmed Rüşdü Paşa Ağustos 1858
Mehmed Âkif Paşa 3 Aralık 1882 Mehmed Emin Âli Paşa Aralık 1859
Ahmed Arifi Paşa Eylül 1885
Halil Rifat Paşa Haziran 1895
Mehmed Said Paşa Kasım 1895 T İCARET VE ZİRAAT
Haşan Fehmi Paşa Ekim 1907 NÂZI RLARI
Turhan Hüsnü Paşa 2 Ağustos 1908
Mehmed Tevfik Paşa 7 Ağustos 1908 Mehmed Said Paşa Temmuz 1839
Haşan Fehmi Paşa 30 Kasım 1908 Ahmed Fethi Paşa Aralık 1839
Mustafa Zihni Paşa 14 Nisan 1909 Mehmed Said Paşa Mart 1841
Mehmed Raîf Paşa 16 Nisan 1909 İbrahim Sârim Efendi Haziran 1841
Necmettin Molla Bey Ocak 1910 Mehmed Tâhir Bey Aralık 1841
Mustafa Hayri Bey Ekim 1911 Hüseyin Bey Şubat 1845
Said Halim Paşa Ocak 1912 Halil Rifat Paşa Eylül 1845
Mehmed Kâmil Paşa Temmuz 1912 İbrahim Sârim Efendi Aralık 1845
Ârif Hikmet Paşa Ekim 1912 Haşan Rıza Paşa Temmuz 1846
Said Halim Paşa 24 Ocak 1913 Mehmed Kâmil Paşa Mayıs 1848
Mehmed Said Paşa 26 Ocak 1913 Süleyman Re'fet Paşa Temmuz 1848
Halil Bey Haziran 1913 İsmail Paşa Hekimbaşı Nisan 1849
İbrahim Hayrullah Bey Mayıs 1914 Mehmed İzzet Paşa Eylül 1851
Halil Bey Şubat 1917 Yusuf Kâmil Paşa Eylül 1852
Reşid Âkif Paşa 14 Ekim 1918 Ahmed Fethi Paşa Mart 1853
Mehmed Şerif Paşa 11 Kasım 1918 Mehmed Nâmık Paşa Mayıs 1853
Cemil Molla Efendi 24 Şubat 1919 Yusuf Kâmil Paşa Ağustos 1854
Seyyit Abdülkadir Efendi 4 Mart 1919 Musa Saffeti Paşa Aralık 1854
Rıza Tevfık Bey Mayıs 1919 İsmail Paşa Aralık 1856
Mehmed Şerif Raûf Paşa Ağustos 1919 Ali Gâlib Paşa Mart 1858
Abdurrahman Şeref Bey Ekim 1919 Mahmud Nedim Paşa Ağustos 1858
Cemil Molla Bey 11 Mart 1920 İbrahim Ethem Paşa Aralık 1859
Râşid Bey 5 Nisan 1920 Mehmed Es'ad Safvet Bey Temmuz 1861
İbrahim Ethem Bey 2 Mayıs 1920 İbrahim Ethem Paşa Şubat 1863
Rıza Tevfık Bey Ağustos 1920 Mehmed Es’ad Safvet Paşa Mayıs 1863
Mustafa Ârif Bey Ekim 1920 İbrahim Ethem Paşa Mart 1865
Mehmed Tevfik Bey Ağustos 1921 İbrahim Halil Paşa Haziran 1866
T İC A R E T - 12 — ZA PT İY E

Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mayıs 1867 TOPHANE MÜŞİ R LER 1

Mehmed Kabûlî Paşa Mart 1868
İbrahim Ethem Paşa Eylül 1871 Mehmed Ali Paşa Ocak 1844
Mahmud Celâlettin Paşa Ağustos 1872 Ahmed Fethi Paşa Ağustos 1845
Mehmed KabûJÎ Paşa Temmuz 1874 Mehmed Reşid Paşa 15 Ağustos 1852
Mahmud Celâlettin Paşa Ekim 1875 Mehmed Nâmık Paşa 21 Eylül 1852
Sa'dullah Rami Paşa 4 Eylül 1876 Ahmed Fethi Paşa Mayıs 1853
Haşan Rıza Paşa 6 Ekim 1876 Mehmed Vâsıf Paşa 6 Eylül 1857
Mehmed Hâlet Paşa 20 Ekim 1876 Ahmed Fethi Paşa 22 Ekim 1857
Ohanes Çamiç Efendi Ağustos 1877 Mehmed Rüşdü Paşa Şubat 1858
Mehmed Tâhir Münif Efendi Kasım 1877 Haşan Rıza Paşa Ağustos 1858
Ohanes Çamiç Efendi Ocak 1878 Mehmed Ali Paşa Eylül 1861
Ahmed Cevdet Paşa Aralık 1878 İbrahim Halil Paşa Ocak 1863
Mehmed Kadrî Paşa Ekim 1879 Haşan Rıza Paşa Mayıs 1866
İsmail Hakkı Paşa Aralık 1879 Mehmed Yâver Paşa Şubat 1867
Bedros Kuyumcuyan Efendi Haziran 1880 İbrahim Halil Paşa Şubat 1869
Mehmed Raîf Efendi Eylül 1880 Mustafa Sıdkı Paşa Ekim 1871
Abdüllatif Subhî Paşa Mayıs 1882 Mehmed Y âver Paşa Nisan 1872
İsmail Hakkı Paşa Eylül 1885 Mustafa Asım Paşa 24 Temmuz 1872
Mustafa Zihni Efendi Aralık 1886 Mustafa Sıdkı Paşa 3 Ağustos 1872
Mehmed Raîf Paşa Mayıs 1890 Mehmed Yâver Paşa 18 Ekim 1872
Hüseyin Tevfik Paşa Eylül 1891 İbrahim Halil Paşa 13 Kasım 1872
Mahmud Celâlettin Paşa Kasım 1895 Ahmed Es'ad Paşa Şubat 1873
Mustafa Zihni Paşa Ocak 1899 Ali Sâib Paşa Mayıs 1873
Mehmed Ziyâ Paşa 3 Ağustos 1908 Said Tevfik Paşa Ağustos 1873
Gabriel Noradonkyan Efendi 7 Ağustos 1908 Ali Sâib Paşa Haziran 1875
Hallaçyan Efendi Ocak 1910 Said Tevfik Paşa Eylül 1875
Hulusi Bey Ekim 1911 Haşan Rıza Paşa Haziran 1876
Aristidi Paşa Ocak 1912 Mahmud Celâlettin Paşa Ekim 1876
Mustafa Reşid Paşa Ekim 1912 Mehmed Nâmık Paşa Şubat 1878
Mehmed Celâl Bey Ocak 1913 Ahmed Muhtar Paşa Nisan 1878
Süleyman el Bustani Efendi Haziran 1913 Mehmed Raûf Paşa Haziran 1878
Ahmed Nesimi Bey Kasım 1914 Ali Sâib Paşa Şubat 1879
Mustafa Şeref Bey Şubat 1917 Mustafa Zeki Paşa Ağustos 1891
Ziyâeddin Paşa 14 Ekim 1918 Ali Rıza Paşa Temmuz 1908
Kostaki Vayanis Efendi 11 Kasım 1918 Necib Paşa 17 Şubat 1909
Abdullah Lami Bey 24 Şubat 1919 Hurşid Paşa 3 Mart 1909
İbrahim Ethem Bey 4 Mart 1919 (Müşirlik Nisan 1909’da lağvedilmiştir)
Tâhir Hayreddin Paşa 11 Ağustos 1919
Mehmed Hâdi Paşa 12 Eylül 1919
Abdurrahman Şeref Bey 8 Şubat 1920 ZAPTİYE NAZIRLARI
Mehmed Ziyâeddin Bey 8 Mart 1920 (MÜŞİRLERİ)
Hüseyin Remzi Paşa 5 Nisan 1920
İbrahim Ethem Bey 28 Haziran 1920
Hâfız Mehmed Paşa Ocak 1846
Cemâl Bey 31 Temmuz 1920
Mehmed Emin Paşa Şubat 1847
Mehmed Hâdi Paşa 12 Eylül 1920
Hüseyin Kâzım Bey 21 Ekim 1920 (Kasım 1851’de seraskerliğe bağlanıyor)
Abdüllatif Safa Bey Haziran 1921 Mehmed Hayreddin Paşa Ağustos 1852
Z A PT İY E - 13 — M A B EY N

Mehmed İzzet Paşa Aralık 1854 Mehmed Emin Efendi Ağustos 1861
Mehmed Emin Paşa Kasım 1857 Hâlid Bey Haziran 1862
Abdülkerim Paşa Kasım 1861 Mehmed Nevres Paşa Haziran 1862
Abdülhalim Paşa Mart 1863 Haşan Refik Bey Temmuz 1862
Mehmed Emin Paşa Ekim 1863 Yaver Bey Ekim 1862
İsmail Paşa Şubat 1867 Ali Bey Şubat 1864
Hüseyin Hüsnü Paşa Mart 1868 Mehmed Nevres Paşa Kasım 1866
Mehmed Ârif Paşa 14 Eylül 1871 Hüseyin Cemil Bey Mayıs 1867
Haşan Sâmih Paşa 19 Eylül 1871 Fuad Efendi Şubat 1869
Mustafa Paşa Kasım 1871 Mehmed Nevres Paşa Mayıs 1870
Mustafa Âsim Paşa Ağustos 1872 Mustafa Ziver Bey Eylül 1871
Ali Sâib Paşa 14 Ekim 1872 Hurşid Paşa Ocak 1872
İsmail Paşa 13 Kasım 1872 Mehmed Bey Ağustos 1872
Mehmed İzzet Paşa Şubat 1873 Mustafa Ziver Bey Ekim 1872
Ahmed Hamdî Paşa Mayıs 1873 Fuad Bey Mart 1873
Mehmed Ârif Paşa 24 Ağustos 1875 Hüsamettin Bey Nisan 1873
Abdî Paşa 3 Eylül 1875 Hayri Bey Nisan 1873
Mehmed Sabrî Paşa Haziran 1876 Selâmı Bey Eylül 1873
Ömer Fevzî Paşa Ağustos 1876 İsmail Hakkı Paşa Aralık 1873
Ahmed Hamdî Paşa M art 1877 Ahmed Şevket Bey Ocak 1874
Hâfız Mehmed Paşa Ocak 1878 Hâfız Mehmed Bey Eylül 1874
Safvet Paşa 9 Aralık 1878 Edhem Efendi Haziran 1876
Mehmed Ârif Paşa Ocak 1879 Yusuf Efendi Eylül 1876
Hâfız Ahmed Paşa Mayıs 1879 Edhem Efendi Aralık 1876
Mehmed Fazlı Paşa Şubat 1883 Mehmed Nâfiz Paşa Ocak 1877
Kâmil Bey Temmuz 1886 Mahmud Hamdî Paşa Haziran 1878
Hüseyin Nâzım Paşa Temmuz 1890 Osman Zeki Bey Ekim 1882
Ahmed Şefik Paşa Kasım 1896 Ali Paşa Mayıs 1891
Hamdî Bey 26 Temmuz 1908 Mehmed Nuri Paşa Ağustos 1908
Ziver Bey 30 Temmuz 1908 Lütfî Simavi Bey Nisan 1909
Refik Bey 9 Ağustos 1908 Hâlid Hurşid Bey Nisan 1912
Ziver Bey 11 Ağustos 1908 Mehmed Tevfik Bey Temmuz 1912
Sami Faruki Paşa 14 Ağustos 1908 Lütfî Simavi Bey Temmuz 1918
(Ağustos 1909’da nezaret lağvedildi) Y âver Ömer Paşa Mart 1919

S E R K U R E N Â LAR MABEYN BAŞKATİBLERİ

Mehmed İzzet Bey Temmuz 1839 Mehmed Tevfik Efendi Temmuz 1839
Mahmud Hamdî Bey Ağustos 1842 Ali Şefik Bey Temmuz 1842
Selim Bey Mayıs 1848 Abdülhamid Ferid Bey Temmuz 1848
Ali Bey Ocak 1855 İsmail Hakkı Bey Ocak 1855
Mehmed İzzet Bey Temmuz 1855 Mehmed Emin Bey Kasım 1861
Ne'şet Efendi Mart 1856 Mustafa Nuıî Efendi Ocak 1863
Osman Bey Haziran 1857 Mehmed Emin Bey Kasım 1863
Ahmed Bey Nisan 1860 Hilmî Halimi Efendi Eylül 1871
Gâlib Paşa Haziran 1861 Ali Rıza Refik Bey Ekim 1872
MABEYN - 14 - SADARET

Mehmed  üf Bey Eylül 1873 İsmail Afif Bey Kasım 1860

Sa'dullah Rami Bey Haziran 1876 İsmail Hakkı Bey Kasım 1861
Mehmed Said Efendi Ağustos 1876 Ebûbekir Mümtaz Efendi Haziran 1862
Lebib Bey Ocak 1878 Mahmud Nedim Paşa 9 Mart 1868
Ali Fuad Bey Nisan 1878 Abdülhamid Ferid Bey 18 M an 1868
Ali Rıza Mümtaz Bey Kasım 1878 a ta m a yok Eylül 1869
Ali Fuad Bey Temmuz 1879 Mehmed Said Efendi Eylül 1871
Ali Rıza Mümtaz Bey Haziran 1880 Mehmed Nurî Efendi Ekim 1871
Ahmed Süreyya Paşa Eylül 1885 Ali Rıza Refik Bey Aralık 1871
Tahsin Paşa Kasım 1894 Ahmed V efik Efendi Ocak 1872
Ali Cevad Bey Ağustos 1908 Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mayıs 1872
Hâlid Ziyâ Bey Nisan 1909 Mehmed Kâmil Paşa Ağustos 1872
Ali Fuad Bey Temmuz 1912 Mustafa Nurî Efendi Kasım 1872
Rifat Bey Nisan 1920 Mehmed Hurşid Paşa Mayıs 1873
Ali Şefkatî Bey Ekim 1873
Ahmed Ziyâeddin Bey Şubat 1874
SADARET MÜSTEŞARLARI Mehmed Said Efendi Ekim 1875
Ali Rıza Refik Bey Şubat 1876
İbrahim Sârim Efendi Temmuz 1839 Mehmed Said Efendi Mart 1876
Mehmed Said Muhip Efendi Eylül 1839 Mehmed Hurşid Paşa Ocak 1878
Sadık Mehmed Rifat Bey Eylül 1840 Mehmed Emin Bey Şubat 1878
Mehmed Ârif Bey Mart 1841 Mehmed Raûf Bey Mart 1878
Mehmed Said Muhip Efendi Temmuz 1841 Said Efendi Aralık 1878
İsmail Zühdü Efendi M art 1842 Mustafa Zihni Efendi Ocak 1879
İbrahim Sârim Efendi Ekim 1846 Ali Şefkatî Efendi Ekim 1885
İbrahim Edhem Bey Şubat 1847 Mehmed Tevfik Paşa Ekim 1890
Mehmed Fuad Efendi Aralık 1849 Mehmed Ali Paşa Şubat 1906
Süleyman Şevket Bey Ağustos 1852 Ziyâ Bey Ağustos 1908
Mehmed Şekib Efendi Şubat 1854 Âdil Bey Ekim 1909
Mahmud Nedim Bey Nisan 1854 Mehmed Emin Bey Ağustos 1913
Süleyman Şevket Bey Mayıs 1854 Cemâl Bey Nisan 1920
Mehmed Es'ad Safvet Efendi Mart 1856 Nurî Bey Ağustos 1920
İsmail Hibâb Efendi Ekim 1858 Ali Fuad Bey Ekim 1920
 II. ASKERİ TEŞKİLAT

ERKÂN-I HARBİYE-İ Ömer Lütfî Paşa Mayıs 1868

UMUMİYE REİSLERİ Mehmed İzzet Paşa Kasım 1869
Ahmed Es'ad Paşa Ağustos 1870
Ahmed İzzet Paşa Ağustos 1908 Yusuf İzzettin Efendi Nisan 1872
Enver Paşa Ocak 1914 İbrahim Derviş Paşa Eylül 1875
Fr. Bronsard v. Schellendorf Mayıs 1914 Ahmed Muhtar Paşa Aralık 1875
H. von Seeckt Şubat 1918 Mehmed Redif Paşa Haziran 1876
Enver Paşa Ekim 1918 Osman Nurî Paşa Mart 1878
Cevad Şakir Paşa Kasım 1918 İsmail Hakki Paşa Temmuz 1880
Mustafa Fevzî Paşa A ralık 1918 Ârif Paşa Ocak 1881
Cevad Şakir Paşa M ayıs 1919 Mehmed Raûf Paşa Ocak 1882
Mehmed Hâdi Paşa Ağustos 1919 Mahmud Muhtar Paşa Ağustos 1908
Fuad Paşa Eylül 1919 YâverPaşa 14 Nisan 1909
Cevad Şakir Paşa Ekim 1919 Hüseyin Nâzım Paşa Nisan 1909
Şevket Turgut Paşa Şubat 1920 Zeki Paşa Ocak 1910
Nazif Paşa Nisan 1920
Mehmed Hâdi Paşa 2-19 Mayıs 1920
2. ORDU KOMUTANLARI

HASSA ORDUSU1 Abdî Paşa Nisan 1863

Abdülkerim Nadir Paşa Mayıs 1869
KOMUTANLARI
Abdî Paşa Ağustos Ağustos 1871
Ali Rıza Paşa Kasım 1871
Haşan Rıza Paşa Nisan 1840 Abdî Paşa Nisan 1872
Mehmed Reşid Paşa Ocak 1843 Ahmed Muhtar Paşa Ağustos 1873
Haşan Rıza Paşa Eylül 1843 Mehmed Yaver Paşa Eylül 1874
Mehmed Husrev Paşa Aralık 1845 Ahmed Eyyûb Paşa Aralık 1875
Mehmed Rüşdü Paşa Aralık 1846 Fuad Paşa Eylül 1878
Mehmed Reşid Paşa Haziran 1848 Ahmed Tevfik Paşa Ocak 1883
Mahmud Paşa Şubat 1849 Tâhir Paşa Nisan 1885
Mehmed Reşid Paşa Mart 1852 Veysel Hilmî Paşa Eylül 1885
Mahmud Hamdî Paşa Haziran 1891
Mehmed Selim Paşa Ağustos 1852
Mehmed Ârif Paşa Aralık 1895
Mehmed Rüşdü Paşa M ayıs 1853
Nasır Paşa Şubat 1907
Mehmed Selim Paşa Ocak 1854 Ali Rıza Paşa Ağustos 1908
Mehmed Reşid Paşa Temmuz 1854 Hüseyin Nâzım Paşa Eylül 1908
Mehmed Selim Paşa Mayıs 1855 Sâlih Hulusi Paşa Ocak 1909
Mehmed Vâsıf Paşa Aralık 1856
Mehmed Selim Paşa Ağustos 1857
Mehmed Vâsıf Paşa Ekim 1857 3. ORDU KOMUTANLARI2
Mehmed Nâmık Paşa M ayıs 1860
Mehmed Selim Paşa Mehmed Reşid Paşa Ocak 1847
Haziran 1861
Hüseyin Avni Paşa Eylül 1861 Mehmed Emin Paşa Aralık 1847
Aralık 1865 Ömer Lütfü Paşa Haziran 1849
Abdülkerim Nadir Paşa

^Birinci Ordu. ^Rumeli Ordusu.

3. ORDU - 16 - 5. ORDU

Mehmed Rifat Paşa Temmuz 1857 Mustafa Sıdkı Paşa Ocak 1869
İsmail Paşa Eylül 1859 Abdî Paşa Kasım 1871
Ömer Lütfî Paşa Mayıs 1861 Haşan Samih Paşa Nisan 1872
Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1868 Mustafa Sıdkı Paşa Mart 1873
Abdî Paşa Haziran 1869 Ahmed Muhtar Paşa Kasım 1874
Mehmed Redif Paşa Ağustos 1871 Mehmed Yaver Paşa Aralık 1875
İbrahim Derviş Paşa Ocak 1872 Haşan Sâmih Paşa Mayıs 1876
Ali Sâib Paşa Ağustos 1873 Ahmed Muhtar Paşa Mart 1877
Mehmed Re'fet Paşa Eylül 1874 İsmail Hakkı Paşa Ocak 1878
Mehmed Redif Paşa Haziran 1875 Mehmed Nâfiz Paşa Haziran 1878
İbrahim Derviş Paşa Ağustos 1875 Nusret Paşa Ocak 1884
İsmail Hakkı Paşa Eylül 1875 Hidâyet Paşa Eylül 1884
İbrahim Derviş Paşa Mayıs 1876 Asaf Paşa Aralık 1886
Abdî Paşa Aralık 1876 Mehmed Zeki Paşa Haziran 1888
Ali Sâib Paşa Nisan 1877 Abdullah Paşa Ağustos 1908
Ahmed Şevket Paşa Mayıs 1878 Süleyman Şevket Paşa Eylül 1908
Ahmed Muhtar Paşa Mart 1879 Osman Paşa Mayıs 1910
Ahmed Eyyûb Paşa Ağustos 1880
Şükrü Paşa Ekim 1884
Mehmed Fazlı Paşa Temmuz 1886 5. ORDU KOMUTANLARI2
Hüseyin Fevzî Paşa Ağustos 1893
Kâzım Paşa Ekim 1896 Mehmed Nâmık Paşa Kasım 1843
Hayri Paşa Mayıs 1897 Mehmed Emin Paşa
Mehmed Es'ad Paşa Haziran 1907 (Mühendis) Haziran 1849
İbrahim Edhem Paşa Haziran 1908 Mehmed Emin Paşa (Kıbrıslı) Eylül 1851
Mahmud Şevket Paşa Ağustos 1908 Mehmed Vâsıf Paşa Şubat 1853
Mehmed Hâdi Paşa Mayıs 1909 Mehmed Arif Paşa Ağustos 1854
Cephede Şubat 1855
Abdülkerim Paşa Ağustos 1856
4. ORDU KOMUTANLARI1 İsmail Paşa Nisan 1857
Ahmed Nâzır Paşa Ekim 1859
Ebûbekir Rüstem Paşa Aralık 1843 Abdülhalim Paşa Temmuz 1860
Osman Paşa Haziran 1846 Mehmed Râşid Paşa Mart 1863
Mehmed Reşid Paşa Aralık 1847 Abdülhalim Paşa Şubat 1864
Mehmed Selim Paşa Mart 1852 İbrahim Derviş Paşa Ocak 1866
Abdülkerim Nadir Paşa Eylül 1852 Mustafa Paşa Kasım 1867
Ahmed Paşa Ocak 1854 Mehmed Re'fet Paşa Temmuz 1868
Mustafa Zarif Paşa Mart 1854 Mehmed İzzet Paşa Ağustos 1870
İsmail Paşa Eylül 1854 Mehmed Y âver Paşa Kasım 1872
Mehmed Vâsıf Paşa Aralık 1854 Mehmed İzzet Paşa Eylül 1873
Abdülkerim Paşa Mart 1857 Ahmed Es'ad Paşa Eylül 1874
Mustafa Tevfik Paşa Temmuz 1861 Mehmed İzzet Paşa Şubat 1875
İbrahim Derviş Paşa Şubat 1864 Ahmed Eyyûb Paşa Eylül 1878
Mehmed Selim Paşa Ocak 1866 Hüseyin Fevzî Paşa Ağustos 1880
İbrahim Derviş Paşa Nisan 1868 Mehmed İzzet Paşa Nisan 1882

*■Anadolu Ordusu. ^Arabistan Ordusu.

5. ORDU - 17 — 1853-1856 HARBİ

Osman Nurî Paşa Aralık 1886 Abdullah Paşa Mart 1909

Receb Paşa Mart 1888 Hüseyin Nâzım Paşa Aralık 1909
Hüseyin Fevzî Paşa Haziran 1889
Mustafa Paşa Ocak 1892
Abdullah Reşid Paşa Temmuz 1896 7. ORDU KOMUTANLARI2
Kâzım Paşa Mayıs 1897
Ahmed Cevad Paşa Temmuz 1898 Ahmed Muhtar Paşa Eylül 1871
İsmail Hakkı Paşa Temmuz 1900 Ahmed Eyyûb Paşa Haziran 1873
Mustafa N urî Paşa Mart 1906 Mustafa Âsim Paşa Nisan 1875
Hüseyin Nâzım Paşa Ağustos 1908 İsmail Hakkı Paşa Aralık 1879
Osman Fevzî Paşa Eylül 1908 Mehmed İzzet Paşa Aralık 1882
Abdullah Paşa Mart 1909 Ahmed Fevzî Paşa Ocak 1885
Süleyman Fevzî Paşa Ekim 1910
Haşan Tahsin Paşa Aralık 1886
Osman Nurî Paşa (Topal) Temmuz 1887
6. ORDU KOMUTANLARI Osman Nurî Paşa (Potirikli) Haziran 1889
İsmail Hakkı Paşa Mayıs 1890
Abdülkerim Nadir Paşa Şubat 1848 Haşan Edip Paşa Haziran 1891
Mehmed Nâmık Paşa Haziran 1849 Ahmed Fevzî Paşa Aralık 1891
Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1852 Abdullah Reşid Paşa Temmuz 1898
Ömer Lütfü Paşa Ağustos 1857 Tevfik Paşa Ekim 1904
Mustafa Nurî Paşa Ağustos 1859 Ahmed Fevzî Paşa Ağustos 1905
Ahmed Tevfik Paşa Ocak 1861 Haşan Tahsin Paşa Ağustos 1908
Mehmed Nâmık Paşa Eylül 1861 Mehmed Ali Paşa Nisan 1910
Mehmed Takiyeddin Paşa Nisan 1868
Ahmed Midhat Şefik Paşa Mart 1869
Mehmed Raûf Paşa Kasım 1871
Mehmed Redif Paşa Mayıs 1873
Mehmed İzzet Paşa Ekim 1874 1853-1856 O sm anlı-R us H arbi Ordu
Ömer Fevzî Paşa Ocak 1875 k o m u ta n la r ı3
Abdurrahman Nureddin Paşa Ağustos 1876 Serdar-i ekrcm
Hüseyin Fevzî Paşa Nisan 1877 Ömer Lütfî Paşa
Abdurrahman Nureddin Paşa Şubat 1879
Mehmed İzzet Paşa Ocak 1880 Kırım Ordusu komutam
Hüseyin Fevzî Paşa Aralık 1882 Ömer Lütfî Paşa Aralık 1854
Hidâyet Paşa Aralık 1886
Mehmed Nâfız Paşa Eylül 1887
Batum Ordusu komutanı
Nusret Paşa Haziran 1888
Mehmed Selim Paşa Aralık 1853
Osman Nuri Paşa Aralık 1890
Ahmed Tevfik Paşa Kasım 1891 Mustafa Paşa Ağustos 1854
Receb Paşa Haziran 1893
Ahmed Fevzî Paşa Temmuz 1898 Kars Ordusu komutam
Süleyman Fevzî Paşa Ekim 1904 Ahmed Paşa
Osman Paşa Ağustos 1908
Mehmed Fazıl Paşa Eylül 1908
O
Yemen Ordusu.
Irak Ordusu. ^4. ve 5. Ordular Anadolu cephesine intikal ettiler.
1876 HARBİ - 18 - 1914-1918 HARBİ

1876 O sm a n h -S ır p -K a r a d a ğ H a rb i Alasonya Ordusu komutam

Ordu komutanları Edhem Paşa
Serdar-ı ekrem
Abdülkerim Nadir Paşa Yanya Ordusu komutam
Ahmed Hıfzı Paşa
Vidin Ordusu komutam
Osman Nurî Paşa (Gazi) 1912 E kim -1913 N isan B alkan Harbi
Ordu kom utanları
Niş Ordusu komutanı Başkomutan vekili
Ahmed Eyyûb Paşa Nâzım Paşa Ekim 1912
Ahmed İzzet Paşa Ocak 1913
Yenipazar Ordusu komutam
Ali Paşa Şark Ordusu komutam
Mehmed Paşa Abdullah Paşa Ekim 1912

Garp Ordusu komutam

1877-1878 O sm anlı-R us H arb i Ordu Ali Rıza Paşa Ekim 1912
k o m u ta n la r ı
Serdar-ı ekrem Vardar Ordusu komutam
Abdülkerim Nadir Paşa Nisan 1877 Zeki Paşa Ekim 1912
Mehmed Ali Paşa Temmuz 1877
Süleyman Hüsnü Paşa Eylül 1877
1 9 1 4 -1 9 1 8 C ih a n H arbi O rd u
Balkan Ordusu Komutanı k o m u ta n la r ı
Süleyman Paşa Temmuz 1877 Başkomutan vekili
Mehmed Raûf Paşa Eylül 1877 Enver Paşa Ağustos 1914
Ahmed Eyyûb Paşa Kasım 1877 Ahmed İzzet Paşa Ekim 1918
Veysel Hilmî Paşa Aralık 1877
1. Ordu komutanı
Tuna Garb Ordusu Komutam Liman von Sanders Paşa Ağustos 1914
Osman Nurî Paşa Nisan 1877 Colmar von der Goltz Paşa Mart 1915
Safvet Paşa Aralık 1877 Mehmed Es'ad Paşa Kasım 1915

T una Şark Ordusu Komutam 2. Ordu komutanı

Ahmed Eyyûb Paşa Nisan 1877 Ahmed Cemâl Paşa Ağustos 1914
Mehmed Raûf Paşa Temmuz 1877 Vehip Paşa Kasım 1914
Ahmed İzzet Paşa Şubat 1915
Şark Ordusu Komutanı Mustafa Kemal Paşa Aralık 1916
Ahmed Muhtar Paşa Nisan 1877 Mustafa Fevzî Paşa Temmuz 1917
İsmail Hakkı Paşa Aralık 1877 Nihat Paşa Ekim 1917
Cemâl Paşa Mayıs 1919

1897 O sm a n lı-Y u n a n H a rb i O rdu 3. Ordu komutam

k o m u ta n la r ı Haşan İzzet Paşa Ağustos 1914
Başkomutan Enver Paşa Aralık 1914
Edhem Paşa Hâfız İsmail Hakkı Paşa Ocak 1915
Mahmud Kâmil Paşa Şubat 1915
1914-1918 HARBİ - 19 - 1914-1918 HARBİ

Vehip Paça Şubat 1916 8. Ordu komutam

Yakup Şevki Paşa Mart 1918 Kress von Kressenstein Eylül 1917
Mehmed Es'ad Paşa Haziran 1918 Cevad Paşa Aralık 1917
Nureddin Paşa Ekim 1918
4. Ordu komutam
Zeki Paşa Ağustos 1914 9. Ordu komutanı
Ahmed Cemâl Paşa (Büyük) Kasım 1914 Yakub Şevki Paşa Haziran 1918
Cemâl Paşa (Mersinli) Ocak 1918

5. Ordu komutam Ordu Grup komutanları

Liman von Sanders Paşa Mart 1915 Kafkas İslam Ordusu komutanı
Mahmud Kâmil Paşa Nurî Paşa
Mehmed Es'ad Paşa Şubat 1918 Kafkas Orduları Grubu komutanı
Ahmed İzzet Paşa Mart-Aralık 1917
6. Ordu komutanı Şark Orduları Gnıbu komutam
Von der Goltz Paşa Aralık 1915 Vehip Paşa Haziran 1918
Halil Paşa M art 1916 Halil Paşa Temmuz 1918
Ali Ihsan Paşa Eylül 1918 Yıldırım Orduları Grubu komutam
Erich von Falkenhayn Temmuz 1917
7. Ordu komutam Liman von Sanders Paşa Mart 1918
Mustafa Kemal Paşa Temmuz 1917 Mustafa Kemal Paşa Ekim 1918
Mustafa Fevzî Paşa Ekim 1917
Mustafa Kemal Paşa Ağustos 1918
 III. M E C L İ S ' İ Â' Y Â N

MECLİS-İ Â ’YÂN REİSLERİ Mihran Bey

Mustafa Nurî Paşa
Server Paşa Mart 1877 Musurus Paşa
Mehmed Said Paşa Nisan 1878 Server Paşa
Serviçen Efendi
Mehmed Said Paşa Kasım 1908 Stoyanoviç Efendi
Ahmed Muhtar Paşa Eylül 1911 Tâhir Paşa
Mehmed Ferid Paşa Temmuz 1912 Nisan 1877:
Mehmed Said Paşa Haziran 1913 Dr. de Kastro Bey
Mehmed Rifat Bey Mart 1914 Ağustos 1877:
Ahmed Rıza Bey Ekim 1918 Lebib Efendi
Mustafa Sabrî Efendi Mart 1919 Mehmed Âsim Paşa
Ahmed Tevfik Paşa Ocak 1920 Mehmed Said Paşa
Eylül 1877:
Kâmil Bey
MECLİS-İ Â ’YÂN AZALARI Ekim 1877:
Ahmed Vefik Paşa
I. Meşrutiyet Dönemi Ali Rıza Bey
Mart 1877 Ocak 1878:
Abdurrahman Sami Paşa Ahmed Kemal Paşa
Abdülhalim Paşa Nisan 1878:
Ahmed Ârifî Paşa Mavroyeni Paşa
Ahmed Celâl Paşa Mayıs 1878:
Ahmed Es'ad Efendi Karatodori Paşa
Ahmed Hilmî Efendi Temmuz 1878:
Ahmed Paşa Nâmık Paşa
Ahmed Tâhir Efendi Ekim 1878:
Ali Rıza Efendi Mehmed Hurşid Paşa
Antopolos Efendi Aralık 1878:
Aristarki Bey Ahmed İrfan Paşa
Daviçon Karmona Efendi Hayreddin Paşa
Halil Efendi İsmail Sadık Kemal Paşa
Haşan Rıza Paşa Aralık 1879:
İbrahim Halil Paşa Ali Rıza Mümtaz Paşa
Mahmud Edhem Paşa Ocak 1880:
Marko Paşa Abraham Karakahya Paşa
Mehmed Ârif Efendi Mehmed Kâni Paşa
Mehmed Emin Bey Nisan 1880:
Mehmed Emin Derviş Paşa İsmail Zühdü Paşa
Mehmed Emin Efendi
Mehmed Hâlet Paşa
II . Meşrutiyet Dönemi
Mehmed Kabulî Paşa
Aralık 1908
Mehmed Nâmık Paşa
Mehmed Tevfik Bey Abdurrahman Şeref Efendi
MECLİS-İ Â'YÂN - 21 - MECLİS İ Â'YÂN

Abdülhalik Nasuhi Bey Hüseyin Hilmî Paşa

Abdülhalim Bey Şerif Nasır Bey
Abdülkadir Efendi Popoviç Temko Efendi
Ahmed Muhtar Paşa Reşid Âkif Paşa
Ahmed Şevket Paşa Sâlih Hulusi Paşa
Ahmed Tevfik Paşa Ocak 1911:
Ali Gâlib Bey Aristidi Paşa
Ali Haydar Bey Şerif Cafer Paşa
Ali Rıza Efendi Dilber Zare Efendi
Ali Rıza Paşa Mehmed Ziyâeddin Efendi
Ali Rıza Paşa (Topçu) Mustafa Nail Bey
Ârif Hikmet Paşa Süleyman Elbustani Efendi
Azaıyan Efendi Nisan 1911:
Basarya Efendi Ştoyan Tilkof Efendi
Bohor Efendi Temmuz 1911:
Edhem Paşa Ahmed îzzet Paşa
Fethi Franko Bey Eylül 1911:
Gabriyel Noradonkyan Efendi Hüseyin Hüsnü Paşa
Halil Hamdî Hammada Paşa Ocak 1912:
Haşan Fehmi Paşa Ahmed Rıza Bey
İbrahim Faik Bey Nisan 1912:
İsmail Hakkı Efendi İbrahim Şükrü Paşa
Mahmud Ekrem Bey Temmuz 1912:
Mavrokordato Efendi Mahmud Şevket Paşa
Mavroyeni Bey Nisan 1913:
Mehmed Ali Paşa Mehmed Şükrü Paşa
Mehmed Gâlib Bey Ocak 1914:
Mehmed Muzaffer Paşa Abdurrahman el-Yusuf Bey
Mehmed Raîf Paşa Abdülhakhamid Bey
Mehmed Sahib-Molla Bey Abdülhamit Zohravi Efendi
Mehmed Tevfik Paşa Ahmed Efendi
Muhiyddin Paşa Mehmed Behim Efendi
Musa Kâzım Efendi Muhittin Efendi
Mustafa Zihni Paşa Süleyman El-Baruni Efendi
Nurî Bey Yusuf Sursok Efendi
Oksanti Efendi Mart 1914:
Ömer Rüşdü Paşa Mahmud Bahri Paşa
Said Halim Paşa Mehmed Rifat.Bey
Sami Faruki Paşa Aralık 1914:
Süleyman Paşa Osman Fevzî Paşa
Yorgiyadis Efendi Kasım 1916:
M a r t 1909: Hâlid Ali Paşa
Aram Efendi Mustafa Hayri Efendi
Mehmed Ferid Paşa Seyyit Bey
K asım 1909: Şubat 1917:
Damad Mehmed Ferid Paşa İbrahim Hakkı Paşa
Fuad Paşa İbrahim Hayrullah Bey
MECLİS-İ Â'YÂN - 22 - MECLİS-t Â’YÂN

A ra lık 1918: Kostaki Vayani Efendi

Ârif Hikmet Paşa Zeynelabidin Efendi
Ligoraki Vegleri Bey E y lü l 1919:
Yusuf Ziyâ Paşa Âdil Bey
M a r t 1919: Ahmed Naim Bey
İzzet Fuad Paşa Mehmed Hâdi Paşa
Mustafa Âsim Efendi Mehmed Şerif Raûf Paşa
Mustafa Sabrî Efendi Muhammed Hamdî Efendi
Rıza Tevfik Bey Mustafa Nurî Efendi
Mehmed Tevfik Bey Vasfı Efendi
 IV. RÜSEA-İ MİLEL

İSTANBUL RUM ORTODOKS ANTAKYA RUM ORTODOKS

PATRİKLERİ PATRİKLERİ

Metodios Mayıs 1823

Gregorios VI Şubat 1835
Y eroteos Ekim 1850
Antimos IV Şubat 1840 Gerasim Mayıs 1885
Antimos V Mayıs 1841 Spiridon Ekim 1894
Germanios IV Haziran 1842 Melettios II Nisan 1899
Mel eti os III Nisan 1845 Gregorios IV Haddad Haziran 1906
Antimos VI Aralık 1845
Antimos IV Ekim 1848
Germanios IV Kasım 1852 KUDÜS RUM ORTODOKS
Antimos VI Eylül 1853 PATRİKLERİ
Kini VII Eylül 1855
Joakim II Ekim 1860 Atanas V Ocak 1827
Sofronios III Eylül 1863 Kiril II Mart 1845
Gregorios VI Şubat 1867 Prokopius II Mayıs 1872
Antimos VI Eylül 1871 Y eroteos Haziran 1875
Joakim II Kasım 1873 Nikodim Ocak 1883
Joakim III Ekim 1878 Damian Haziran 1897
Joakim IV Ekim 1884
Diyonisiyos V Ocak 1887
ERMENİ GREGORİEN
Neofitos VIII Kasım 1891
PATRİKLERİ
Antimos VII Ocak 1895
Konstantin V Nisan 1897 Hagopos III. Seropyan 1839
Joakim III Mayıs 1901 İsdepanos III. 1840
German V Ocak 1913 Asdvadzadur II. 1841
Doroteos Kasım 1918 Mateos II. Çuhaciyan 1844
Meletios IV Kasım 1921 Hagopos III. Seropyan 1848
Kevork Keresteciyan 1856
Sarkis V. Kuyumciyan 1860
İ S KENDERİ YE RUM İsdepanos IV. Mağakyan 1861
ORTODOKS PATRİKLERİ Boğos II. Taktakyan 1863
İknadiyos Kakmaciyan 1869
Yeroteos I Ekim 1825 Mıgırdıç Hirimyan 1869
Artemios Eylül 1845 Nerses II. Vaıjabedyan 1874
Yeroteos II Ocak 1847 Harutyun I. Vehabedyan 1884
Kallinikos Ocak 1858 Horen I. Aşıkyan 1888
Yakovos Mayıs 1861 Mateos III. İzmirliyan 1894
Nikanor Ocak 1866 Mağakya Ormanyan 1896
Sofroniyos IV Mayıs 1870 Mateos III. İzmirliyan 1908
Fotios Ocak 1900 YeğişeTuryan 1909
Hovhannes XII. Arşavi 1910
Zaven Der-Yeğyayan 1913
RÜSEA-İ MİLEL - 24 - RÜSEA-İ MİLEL

ERMENİ KATOLİK MARUNİ PATRİKLERİ

GATOĞİGOSLAR I/
PATRİKLERİ 1 Yusuf Habaş Mayıs 1823
Yusuf El-Hazen Mayıs 1845
Krikor Bedros VI Ceranyan 1812 Buluş Massad Kasım 1845
Hagop Bedros VII Holasyan 1841 YuhanaHac Mayıs 1890
Krikor Bedros VIII Der Asdvadzduryan 1843 Butnıs İlyas Huyek Ocak 1899
Andon Bedros IX (Hasun) 1866
Stefan Bedros X (Azaıyan) 1881
Bogos Bedros XI (Emanuelyan) 1899 KATOLİK MELKİT
Bogos Bedros XII (Sabbagyan) 1904 PATRİKLERİ
Bogos Bedros XIII (Terziyan) 1910
Maksimus Mazlum Nisan 1833
Klement Bahus Nisan 1856
HAHAMBAŞILARI Gregorios Yusuf Sayyur Aralık 1864
Butrus IV Geraygiri Şubat 1898
Samuel Hayim Efendi 1837 Kiril VHIGiha Haziran 1902
Moşe Fresko Efendi 1839
Yakub Behar David Efendi 1841
Hayim Kohen Efendi 1854 SÜRYANİ KATOLİK
YakubAvigdor Efendi 1860 PATRİKLERİ
Yakir Geron Efendi 1863
Moşe Levi Efendi 1872 İgnatius Butrus Jarve 1845
Hayim Nahum Efendi 1908 İgnatius Antun Samhiri Kasım 1853
Hayim Moşe Becerano Kendi 1920 Filip Arkus Mayıs 1866
Jirgis Şelhot Mart 1874
Kiril Benhan Ekim 1894
Efrem Rahmani Nisan 1898

Gaiogiposlıık merkezi 1867 Temmuz’una kadar Beyrut civarında Bzommar’da idi. Bu tarihte İstanbul’a
taşındı ve ismi Patrikliğe tahvil oldu. 1830-1866 yılları arasında ayrıca İstanbul'da Eyalet başepikoposluğu vardı:
Andon Nurcan (1830-1838), Pol Maruşiyan (1838-1846), Andon Hasun (1846-1866).
 V. TAŞRA TEŞKİLATI

VALİLER
İsmail Hakkı Bey Şubat 1914
ADANA Ahmed Midhat Bey Şubat 1917
Ahmed İzzet Paşa Mart 1843 Haşan Nâzım Bey Ekim 1917
Haşan Hakki Paşa Ocak 1846 Mehmed Celâl Bey Kasım 1919
Osman Nurî Paşa Temmuz 1847 Abdurrahman Efendi Ağustos 1920
Mustafa Şerifî Paşa Temmuz 1848
Mehmed Ziyâeddin Paşa Kasım 1851
Halil Kâmilî Paşa Şubat 1854 ANKARA
Mehmed Ziyâeddin Paşa Şubat 1858 Mehmed İzzet Paşa Ocak 1834
Ahmed Paşa Aralık 1859 Dâvut Paşa Ağustos 1839
Mehmed Hurşid Paşa Haziran 1862 Mehmed Sa'dullah Paşa Temmuz 1840
Ali Rıza Mehmed Paşa Eylül 1864 İsmail Paşa Mayıs 1841
Ahmed Cevdet Paşa Ocak 1866 Mehmed Said Paşa Ağustos 1842
Râşit Naşid Paşa Şubat 1868 Ebûbekir Rüstem Paşa Ocak 1843
Mehmed Takiyeddin Paşa Nisan 1868 İsmet Paşa Temmuz 1843
Râşid Naşid Paşa Eylül 1871 Vâsıf Paşa Kasım 1844
Mahmud Nedim Paşa Ekim 1873 Mehmed Vecihî Paşa Ağustos 1848
Safvet Paşa Mart 1875 Musa Saffeti Paşa Aralık 1850
Ahmed Paşa Temmuz 1875 Mehmed Vecihî Paşa Haziran 1852
Nusret Paşa Ocak 1876 Ali Rıza Mehmed Paşa Nisan 1855
Mehmed Tevfik Paşa Temmuz 1876 Mehmed Hayreddin Paşa Ocak 1858
Abdülhamid Ziyâeddin Paşa Haziran 1878 İsmail Paşa Haziran 1859
Mehmed Akif Paşa Mayıs 1880 (Vali kaymakamları Kasım 1859)
Abidin Paşa Ocak 1881 Abdurrahman Nureddin Paşa Aralık 1861
Mehmed Raîf Paşa Ekim 1885 Edhem Paşa Ocak 1863
Haşan Refik Bey Temmuz 1887 Ahmed Tevfik Paşa Şubat 1864
Mehmed Sırrı Paşa Mart 1889 Ali Paşa Haziran 1867
Şakir Paşa Ocak 1890 Mahmud Hamdî Paşa Temmuz 1869
Halil Hâlid Bey Temmuz 1891 Muammer Mehmed Paşa Ağustos 1870
İzzet Efendi Mart 1892 Nusret Paşa Mayıs 1872
Abdülhalik Nasuhi Bey Ocak 1893 Mehmed Emin Derviş Paşa Eylül 1873
Mustafa Faik Paşa Ağustos 1894 Abdunahman Nureddin Paşa Nisan 1874
Hüseyin Rıza Paşa Ocak 1896 Râşid Naşit Paşa Eylül 1875
Hüseyin Hilmî Efendi Nisan 1897 Mustafa Süreyyâ Paşa Temmuz 1876
Mehmed Şakir Paşa Kasım 1897 İbrahim Haydar Efendi Kasım 1877
Süleyman Bahri Paşa Mart 1898 Mehmed Said Paşa Haziran 1878
Mehmed Cevad Bey Eylül 1908 Mehmed Hurşid Paşa Aralık 1878
Mustafa Zihni Paşa Mayıs 1909 Mehmed Âkif Paşa Mayıs 1882
Ahmed Cemâl Bey Eylül 1909 İsmail Hakkı Paşa Ağustos 1882
Ahmed Muammer Bey Haziran 1911 Ahmed Aziz Paşa Mart 1884
Mustafa Nedim Bey Ocak 1912 Mehmed Sırrı Paşa Kasım 1884
Emin Bey Ağustos 1912 Abidin Paşa Temmuz 1886
Ali Şeydi Bey Kasım 1913 Mehmed Faik Memduh Bey Aralık 1893
ANKARA - 26 - AYDIN

Ahmed Tevfık Paşa Aralık 1895 Mehmed Râşid Paşa Aralık 1864
Mehmed Cevad Bey Ocak 1902 Mustafa Süreyya Paşa Temmuz 1866
Ahmed Reşid Bey Şubat 1907 Mehmed Sabrî Paşa Haziran 1867
Mustafa Nurî Bey Ekim 1907 İsmail Paşa Mart 1868
Ebûbekir Hazım Bey Eylül 1908 Velîyeddin Rifat Paşa Temmuz 1869
Mehmed Tevfik Bey Mart 1909 Mehmed Sadık Paşa Ekim 1870
Mehmed Ferid Paşa Eylül 1909 Ahmed Hamdî Paşa Eylül 1871
Ali Münif Bey Eylül 1910 Mehmed Sadık Paşa Haziran 1872
Mehmed Reşid Paşa Ocak 1912 Emin Mehmed Paşa Ağustos 1872
Hulusi Bey Haziran 1913 Hüseyin Avni Paşa Kasım 1872
Ali Mazhar Bey Şubat 1914 Mustafa Süreyyâ Paşa Ocak 1873
Mustafa Âtıf Bey Temmuz 1915 Ahmed Hamdî Paşa Mart 1874
Süleyman Necmi Bey Ekim 1915 Ahmed Rasim Paşa Şubat 1875
Mehmed Reşid Bey Şubat 1917 Ahmed Es’ad Paşa Eylül 1875
Haşan Nâzım Bey Nisan 1917 Mehmed Hurşid Paşa Aralık 1875
Cevdet Bey Ekim 1917 Mehmed Sabrî Paşa Ağustos 1876
Süleyman Kânî Bey Ocak 1918 Ahmed Hamdî Paşa Şubat 1878
Azmi Bey Ağustos 1918 Ahmet Midhat Şefik Paşa Ağustos 1880
Ali Muhittin Paşa Mart 1919 Ali Paşa Mayıs 1881
Mehmed Ziyâ Paşa Ekim 1919 Râşid Naşit Paşa Haziran 1883
(vazifeye başlamadı) Halil Rifat Paşa Eylül 1885
Mehmed Nazif Paşa Aralık 1886
Hüseyin Rıza Paşa Mart 1888
AYDIN Halil Rifat Paşa Haziran 1889
Yakup Paşa 1833 Abdurrahman Nureddin Paşa Kasım 1891
Halil Kâmilî Paşa Mayıs 1840 Haşan Fehmi Paşa Haziran 1893
Mehmed Said Paşa Haziran 1841 Mehmed Kâmil Paşa Kasım 1895
Mehmed Sâlih Paşa Şubat 1842 İbrahim Faik Bey Ocak 1907
Yakup Paşa Şubat 1843 Mehmed Şerif Raûf Paşa Ağustos 1908
Mehmed Sa'dullah Paşa Aralık 1845 Ali Gâlib Bey Şubat 1909
Yakup Paşa Haziran 1847 Mehmed Ferid Paşa Mart 1909
Halil Rifat Paşa Kasım 1848 Kâzım Paşa Mayıs 1909
Mehmed Râgıb Paşa Temmuz 1851 Mahmud Muhtar Paşa Ağustos 1909
Halil Kâmili Paşa Eylül 1851 Hüseyin Nâzım Paşa Ekim 1910
Mehmed Emin Ali Paşa Ocak 1853
Mehmed Celâl Bey Aralık 1911
İsmail Paşa Haziran 1853
Ahmed Reşid Bey Ağustos 1912
Süleyman Re'fet Paşa Ocak 1855
Mahmud Nedim Paşa Eylül 1856 Kemal Bey Ekim 1912
Mustafa Paşa Mayıs 1857 Hüseyin Nâzım Paşa Ocak 1913
Mustafa Şerifî Paşa Şubat 1858 Mustafa Rahmi Bey Ekim 1913
Mehmed Kâmil Paşa Aralık 1858 Haşan Tahsin Bey Ekim 1918
Mehmed Muammer Paşa Temmuz 1859 İbrahim Edhem Bey Kasım 1918
Ahmed Paşa Haziran 1860 Nureddin Paşa Aralık 1918
Osman Râşid Paşa Ağustos 1860 Ahmed İzzet Bey Mart 1919
Mehmed Reşid Paşa Eylül 1861 Besim Bey Ocak 1920
Ahmed Paşa Şubat 1863 Macit Bey Eylül 1920
Mehmed Kabûlî Paşa Şubat 1864
bağdad - 27 - BEYRUT

bağdad Hacı izzet Efendi Ağustos 1886

AJi R jm Paşa Temmuz 1840 Mehmed Nâfız Paşa Eylül 1887
M ehm ed Necib Paşa Mart 1842 Şaban Paşa Nisan 1888
Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1849 Hidayet Paşa Ocak 1889
M ehm ed Vecih! Paşa Aralık 1850 Hâfız Mehmed Paşa Mayıs 1892
Mehmed Nâmık Paşa Kasim 1851 Mahmud Hamdî Paşa Aralık 1893
Mehmed Reşid Paşa Eylül 1852 Mehmed Ârif Paşa Eylül 1896
Ömer Lütfü Paşa Ağustos 1857 Enis Paşa Mart 1898
Mustafa Nurî Paşa Ağustos 1859 Sâlih Hamdî Paşa Nisan 1899
Ahm ed Tevfik Paşa Ocak 1861 Muhsin Paşa Ocak 1900
Mehmed Nâmık Paşa Ağustos 1861 Mustafa Nurî Paşa Eylül 1902
Mehmed Takiyeddin Paşa Mayıs 1868 Abdurrahman Haşan Bey Eylül 1906
Ahmet Midhat Şefik Paşa Mart 1869 Muharrem Efendi Ağustos 1908
Mehmed Raûf Paşa Kasım 1871 Mehmed Ârif Bey Şubat 1909
Mehmed Redif Paşa Mayıs 1873 Süleyman Nazif Bey Eylül 1909
Abdurrahman Nureddin Paşa Ağustos 1875 Hüseyin Celâl Bey Aralık 1910
Mehmed Akif Paşa Nisan 1877 Haşan Rıza Paşa Temmuz 1911
Mehmed Kadrî Paşa Şubat 1878 Malik Efendi Aralık 1912
Abdunahman Nureddin Paşa Şubat 1879 Ali Rıza Paşa Şubat 1913
Mehmed Takiyeddin Paşa Ocak 1880 Alaeddin Bey Mart 1913
Hüseyin Fevzî Paşa Aralık 1882 İzzet Bey Temmuz 1913
Mustafa Âsim Paşa Ocak 1887 Süleyman Şefik Paşa Aralık 1913
Selim Sırrî Paşa Kasım 1889 Subhî Bey Temmuz 1914
Haşan Refik Bey Temmuz 1891 Süleyman Askeri Bey Kasım 1914
Mehmed Atâullah İbrahim Paşa Ağustos 1896
Süleyman Nâmık Paşa Şubat 1899
Ahmed Fevzî Paşa Ekim 1902 BENGAZİ
Abdülvahap Paşa Ekim 1904 Abdullah Musîb Paşa Ekim 1871
Mecit Efendi Ekim 1905 (Mart 1873’de Trablusgarb’cz bağlandı)
Ebûbekir Hazım Bey Aralık 1906 Ali Kemalî Paşa Şubat 1879
Necmettin Bey Molla Mayıs 1908 Râşid Paşa Haziran 1882
Mehmed Fazıl Paşa Ekim 1908 Musa Kâzım Paşa Temmuz 1885
Hüseyin Nâzım Paşa Aralık 1909 Haşan Tahsin Paşa Temmuz 1887
Ahmed Cemâl Bey Haziran 1911 (Nisan 1888’de Trablusgarb ’a bağlandı)
Mehmed Zeki Paşa Ağustos 1912
Hüseyin Celâl Bey Mayıs 1913
Cavid Paşa Şubat 1914 BEYRUT
Süleyman Nazif Bey Aralık 1914 Ali Paşa Aralık 1887
Nureddin Bey Nisan 1915 Mehmed Şerif Raûf Paşa Nisan 1889
Halil Paşa Ocak 1916 Ahmed Aziz Paşa Temmuz 1889
İsmail Kemal Bey Aralık 1891
Halil Hâlid Bey Temmuz 1892
BASRA Abdülhalik Nasuhi Bey Ağustos 1894
Mehmed Nâsır Paşa Ağustos 1875 Hüseyin Nâzım Paşa Mart 1897
Abdullah Musîb Paşa Ekim 1877 Reşid Mümtaz Bey Temmuz 1897
Sabit Paşa Eylül 1879 İbrahim Halil Paşa Eylül 1903
(Haziran 1880 de Bağdad'a ıbağlandı) İbrahim Edhem Bey Aralık 1908
BEYRUT - 28 - CEZÂYİR-İ BAHR-İ SEFÎD

Mehmed Nureddin Bey Mayıs 1910 BOSNA

Ebûbekir Hazım Bey Eylül 1911 Mehmed Vecihî Paşa 1836
İbrahim Edbem Bey Ağustos 1912 Husrev Paşa Ocak 1841
Ebûbekir Hazım Bey Ocak 1913 Mehmed Kâmil Paşa Ekim 1843
Ali Münif Bey Haziran 1913 Osman Nuri Paşa Kasım 1844
Bekir Sami Bey Eylül 1913 Halil Kâmili Paşa Aralık 1845
Mustafa Azmi Bey Haziran 1915 Mehmed Tâhir Paşa Haziran 1847
İsmail Hakkı Bey Haziran 1918 Hâfız Mehmed Paşa Mayıs 1850
Mehmed Hayreddin Paşa Eylül 1850
AbduiTahman Sami Paşa Ağustos 1851
BİTLİS Velıyeddin Rifat Paşa Ekim 1851
Ârif Paşa Kasım 1879 Mehmed Hurşid Paşa . Temmuz 1852
Hüseyin Fikri Paşa Mart 1884 Mehmed Reşid Paşa Eylül 1856
Ârif Paşa Ağustos 1885 Mehmed Kâm Paşa Ağustos 1857
Mehmed Reşid Paşa Aralık 1886 Osman Paşa Haziran 1859
Edhem Paşa Temmuz 1887 Osman Şerif Paşa Ocak 1861
Mehmed Şerif Raûf Paşa Temmuz 1889 Safvet Paşa Haziran 1869
Haşan Tahsin Paşa Ekim 1891 Mehmed Âkif Paşa Ocak 1871
Ömer Sabrî Bey Ocak 1895 Mehmed Âsim Paşa Eylül 1871
Mecit Efendi Ağustos 1898 Mustafa Âsim Paşa Ekim 1872
Hüsnü Bey Nisan 1900 Mehmed Âkif Paşa Aralık 1873
Ferid Paşa Ocak 1904 İbrahim Derviş Paşa Şubat 1874
Tâhir Paşa Temmuz 1907 Mehmed Raûf Paşa Eylül 1875
Ahmed Reşid Paşa Ağustos 1908 İbrahim Bey Ocak 1876
Mehmed Hüsnü Bey Ocak 1909 Mehmed Nazif Paşa Haziran 1876
Salim Paşa Temmuz 1909 Ahmed Mazhar Paşa Temmuz 1877
Tâhir Paşa Şubat 1910
Mehmed Ali Aynî Bey Ocak 1911
Ahmed Nedim Bey Ocak 1912 CEZAYİR-İ BAHR-İ SEFÎD
Ali Paşa Ağustos 1912 Musa Saffeti Paşa Ocak 1849
Abdülvahap Subhî Bey Mart 1914 Mehmed Râgıb Paşa Ağustos 1849
Memduh Sermed Bey Eylül 1915 Halil Rifat Paşa Temmuz 1851
(Rus işgali Mart 1916) İsmail Rahmi Paşa Ekim 1852
Haydar Hilmî Bey Ocak 1917 Mahmud Hamdî Paşa Ocak 1855
Ahmed Mazhar Müfıd Bey Nisan 1918 Ahmed Paşa Ocak 1857
Mehmed Ziyâ Paşa Mayıs 1919 Vâıruk Sâlih Paşa Mayıs 1857
Ahmed Paşa Mayıs 1859
Osman Râşid Paşa Şubat 1863
BOLU Mehmed Cemâleddin Paşa Ocak 1864
Mehmed Emin Paşa Şubat 1842 Hüseyin Hüsnü Paşa Aralık 1866
Ali Şefik Paşa Mayıs 1842 Ahmed Paşa Haziran 1867
Mehmed Sâlih Paşa Mart 1843 Mehmed Nazif Paşa Haziran 1873
Ahmed İzzet Paşa Mart 1844 Ömer Fevzî Paşa Aralık 1873
Mehmed Tayyar Paşa Eylül 1845 İbrahim Halil Paşa Şubat 1874
Mustafa Şerifî Paşa Mayıs 1846 Sava Paşa Şubat 1877
(Eylül 1847'd.e Kastamonu'ya bağlandı). Mehmed Sadık Paşa Mayıs 1878
Mehmed Said Paşa Haziran 1881
CEZAYİR-İ BAHRİ SEFİD - 29 - EDİRNE

Râşid N aşit Pa-şa Nisan 1882 Haşan Samih Paşa Nisan 1882
M ehm ed N azif Paşa Haziran 1883 Ahmed Aziz Paşa Mayıs 1886
İsm ail H akkı Paşa Şubat 1884 Arif Paşa Aralık 1886
A bdullah G âlib Paşa Şubat 1885 Selim S ın î Paşa Nisan 1888
M ehm ed Âkif Paşa Şubat 1886 Haşan Refik Bey Mart 1889
Abidin Paşa Aralık 1893 Selim Sırrı Paşa Temmuz 1891
Hüseyin Nâzım Paşa Mart 1906 Enis Paşa Ekim 1895
Ali Ekrem Bey Eylül 1908 Halil Hâlid Bey Kasım 1896
M ehm ed R eşid Paşa Kasım 1910 Mehmed Faik Paşa Nisan 1902
İbrahim Selim Susa Bey Aralık 1910 Mehmed Nâzım Paşa Şubat 1903
Ali Subhî Bey Ekim 1911 Osman Kâzım Bey Ağustos 1905
Ali Ekrem Bey Ağustos 1912 Mehmed Atâ Bey Ocak 1906
Mustafa Nurî Bey Mayıs 1906
Abdurrahman Fehmi Efendi Ağustos 1906
DERSİM Mahmud Ârif Paşa Aralık 1907
Hüseyin Fikri Paşa Kasım 1880 Süleyman Şevket Paşa Ağustos 1908
Osman Paşa Nisan 1884 Ali Gâlib Paşa Mayıs 1910
Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1886 Hüseyin Celâl Bey Temmuz 1911
(Temmuz 1887’de Mamuretülaziz’e bağlandı) İsmail Hakkı Bey Mayıs 1913
Hüseyin Celâl Bey Şubat 1914
Mehmed Reşid Bey Ağustos 1914
DİYARBAKIR1 Ahmed Reşid Paşa Mart 1915
Mehmed Sa'dullah Paşa Mayıs 1839 Süleyman Necmi Bey Ocak 1917
Süleyman Paşa Temmuz 1840 Bedri Bey Ocak 1917
Ahmed Zekeriya Paşa Mart 1841 Şevket Bey Nisan 1918
Mehmed Vecihî Paşa Ekim 1841 Mustafa Neyyir Bey Ocak 1919
İsmail Paşa Ağustos 1842 Faik Âli Bey Haziran 1919
Ahmed İzzet Paşa Eylül 1845 Hüseyin Mazhar Bey Ocak 1920
Mehmed Hayreddin Paşa Ekim 1846
Es'ad Muhlis Paşa Kasım 1847
Abdülkerim Nadir Paşa Şubat 1851 EDİRNE
Mehmed Râgıb Paşa Ekim 1852 Abdurrahman Nâfiz Paşa Ekim 1839
Mehmed Hamdî Paşa Eylül 1853 Osman Nurî Paşa Mayıs 1840
Ahmed İzzet Paşa Ocak 1855 Mehmed İzzet Paşa Ekim 1840
Mehmed Besim Paşa Kasım 1856 Yakup Paşa Şubat 1841
Halil Kâmili Paşa Şubat 1858 Mehmed Said Paşa Mart 1842
Mahmud Paşa Aralık 1858 Mehmed İzzet Paşa Ağustos 1842
Ali Rıza Mehmed Paşa Ocak 1860 Mustafa Nurî Paşa Şubat 1843
Halil Kâmili Paşa Aralık 1861 Hafız Ahmed Paşa Temmuz 1843
Mustafa Paşa Temmuz 1863 Husrev Paşa Kasım 1843
İbrahim Derviş Paşa Ekim 1867 Osman Nurî Paşa Mart 1844
İsmail Hakkı Paşa Nisan 1868 Mehmed T âhir Paşa Kasım 1844
Ahmed Tevfik Paşa Ekim 1875 Haşan Hakkı Paşa Aralık 1845
Abdurrahman Nureddin Paşa Nisan 1877 Ebûbekir Rüstem Paşa Şubat 1847
Mehmed İzzet Paşa Şubat 1879 İsmail Rahmi Paşa Eylül 1848
Mehmed Hayreddin Paşa Şubat 1850
Kasım 1847-Ekim 1867 arası Kiirdistan. Hâfız Mehmed Paşa Eylül 1850
EDİRNE - 30 - ERZURUM

Mehmed Reşid Paşa Haziran 1851 ERZURUM

Mehmed Emin Paşa Mayıs 1853 Osman Nurî Paşa Ekim 1837
Ebûbekir Rüstem Paşa Şubat 1854 Hâfız Mehmed Paşa Ekim 1839
Abduırahman Sami Paşa Aralık 1855 Halil Kâmili Paşa Mart 1841
İsmail Rahmi Paşa Aralık 1856 Ebûbekir Sami Paşa Şubat 1845
Mehmed Muammer Paşa Kasım 1857 Es'ad Muhlis Paşa Eylül 1845
Mustafa Paşa Şubat 1858 Süleyman Bahri Paşa Haziran 1846
Velîeddin Rifat Paşa Ağustos 1860 Ahmed İzzet Paşa Kasım 1846
Süleyman Re’fet Paşa Ocak 1861 Mehmed Hamdî Paşa Kasım 1847
Mehmed Emin Paşa Eylül 1861 Mustafa Mazhar Paşa Mayıs 1851
Süleyman Re'fet Paşa Nisan 1864 Mustafa Zarîf Paşa Haziran 1852
Mehmed Ârif Paşa Aralık 1864 İsmail Paşa Mayıs 1854
Mehmed Hurşid Paşa Ocak 1866 Mehmed Reşid Paşa Nisan 1855
Mehmed Âsim Paşa Nisan 1869 Mehmed Vecihî Paşa Aralık 1855
Mehmed Halet Paşa Temmuz 1871 Mehmed Ârif Paşa Ocak 1857
Ahmed İrfan Paşa Kasım 1871 Edhem Paşa Ekim 1859
Es'ad Muhlis Paşa Mart 1872 Mehmed Hayreddin Paşa Mayıs 1861
Ahmed İzzet Paşa Nisan 1873 Ahmed İzzet Paşa Şubat 1863
Mehmed Hurşid Paşa Mart 1874 Emin Muhlis Paşa Temmuz 1865
Ömer Fevzî Paşa Ekim 1875 Mehmed Reşid Paşa Haziran 1866
Mehmed Âkif Paşa Mart 1876 Ahmed Paşa Kasım 1867
Mehmed Âsim Paşa Eylül 1876 İsmail Hakkı Paşa Ekim 1868
Ali Paşa Ocak 1877 Mustafa Sıdkı Paşa Ocak 1869
Ahmed Vefik Paşa Ağustos 1877 Ali Bey Ekim 1871
Hüseyin Cemil Paşa Aralık 1877 Haşan Samih Paşa Ağustos 1872
(Ocak 187S ’de Rus işgali) Mustafa Sıdkı Paşa Mart 1873
Mehmed Raûf Paşa Şubat 1879 Ahmed Muhtar Paşa Kasım 1874
Mehmed Kadrî Paşa Ocak 1882 Mehmed Reşid Paşa Aralık 1875
Ahmed İzzet Paşa Nisan 1884 Mehmed Yâver Paşa Mayıs 1876
Haşan Hayri Paşa Temmuz 1890 Haşan Samih Paşa Mayıs 1876
Abdurrahman Nureddin Paşa Mayıs 1893 İsmail Hakkı Paşa Aralık 1876
Mehmed Ârif Paşa Aralık 1895 Mustafa Sıdkı Paşa Mart 1879
Mehmed Reşad Bey Şubat 1907 Haşan Samih Paşa Şubat 1889
Mustafa Ziver Bey Temmuz 1907 Mehmed Haydar Paşa Ağustos 1892
Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1908 İsmail Hakkı Paşa Ocak 1894
Ali Mazhar Bey Kasım 1910 Mehmed Şerif Raûf Paşa Eylül 1895
Mehmed Celâl Bey Temmuz 1911 Mustafa Nâzım Bey Eylül 1901
Âdil Bey Ekim 1911 Mehmed Atâ Bey Nisan 1906
Halil Bey Ocak 1912 Mustafa Nurî Bey Ekim 1906
Âdil Bey Temmuz 1913 Abdülvahap Paşa Ekim 1907
Zekeriya Zihni Bey Ekim 1915 Tâhir Paşa Ağustos 1908
Ahmed Cemâl Bey Mehmed Celâl Bey Mart 1910
Kasım 1918
Mehmed Emin Bey Temmuz 1911
Salim Paşa Ocak 1919
Ahmed Reşid Paşa Ağustos 1912
Hüseyin Celâl Bey Ekim 1919
Haşan Tahsin Bey Ekim 1914
Ali Rıza Bey Mayıs 1920 (Rus işgali Şubat 1916)
ERZURUM - 31 - HALEP

A hm ed Münir Bey Nisan 1918 Hüseyin Fikri Paşa Mayıs 1886

A hm ed Reşid Paşa Temmuz 1919 (Nisan I8 8 8 ’de Van vilayetiyle birlemiyor)

HALEP
GİRİT Es'ad Muhlis Paşa Temmuz 1840
Mustafa Naili Paşa Ocak 1841 Mehmed Vecihî Paşa Ağustos 1842
Vâmık Sâlih Paşa Ekim 1851 Osman Paşa Şubat 1845
Mehmed Emin Paşa Eylül 1852 Mustafa Mazhar Paşa Haziran 1846
Velîyeddin Rifat Paşa Mart 1855 Halil Kâmili Paşa Ağustos 1848
Abdurrahman Sami Paşa Haziran 1858 Mustafa Zarîf Paşa Ağustos 1849
Hüseyin Hüsnü Paşa Şubat 1859 Mehmed Emin Paşa Ekim 1850
İsmail Rahmi Paşa Ocak 1860 Osman Nurî Paşa Eylül 1851
İsmail Paşa Mayıs 1861 Süleyman Re'fet Paşa Kasım 1852
Hüseyin Avni Paşa Aralık 1867 İsmail Rahmi Paşa Ocak 1855
Ömer Fevzî Paşa Şubat 1869 Mehmed Hamdı Paşa Aralık 1855
Mehmed Raûf Paşa Ekim 1870 Mustafa Şerifi Paşa Ocak 1857
Ömer Fevzî Paşa Ekim 1871 Mehmed Kâmil Paşa Ağustos 1857
Mehmed Redif Paşa Temmuz 1872 Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1858
Safvet Paşa Ekim 1872 İsmail Hakkı Paşa Mayıs 1860
Mehmed Raûf Paşa Ağustos 1873 Mehmed İsmet Paşa Aralık 1860
Haşan Samih Paşa Mart 1875 Mustafa Süreyyâ Paşa Şubat 1863
Mehmed Raûf Paşa Ocak 1876 Ahmed Cevdet Paşa Ocak 1866
Ahmed Muhtar Paşa Ocak 1877 Râşid Naşid Paşa Mayıs 1868
Haşan Samih Paşa Mart 1877 İbrahim Derviş Paşa Ocak 1869
Kostaki Adosides Paşa Şubat 1878 Mustafa Süreyyâ Paşa Ocak 1872
Kostaki Fotiadi Bey Aralık 1878 Ali Paşa Haziran 1872
Sava Paşa Haziran 1885 Ahmed Paşa Mayıs 1873
Kostaki Antopulo Paşa Ocak 1887 Mehmed Rüşdü Paşa Haziran 1874
Nikola Paşa Sartinski Mayıs 1888 Mehmed Reşid Paşa Temmuz 1874
Şakir Paşa Ağustos 1889 Haşan Samih Paşa Aralık 1874
Ahmed Cevad Paşa Haziran 1890 Es'ad Muhlis Paşa Mart 1875
Mahmud Celâlettin Paşa Eylül 1891 Mehmed Emin Paşa Haziran 1876
Turhan Hüsnü Bey Ağustos 1894 Mehmed Kâmil Paşa Şubat 1877
Aleksander Karateodori Paşa Mart 1895 Abdullah Gâlib Paşa Mart 1879
Jorj Beroviç Paşa Haziran 1896 Mehmed Said Paşa Eylül 1879
Abdullah Reşid Paşa Şubat 1897 Hüseyin Cemil Paşa Ocak 1881
Ahmed Cevad Paşa Haziran 1897 Osman Nurî Paşa Aralık 1886
Haşan Hakkı Paşa Ekim 1887
Ârif Paşa Mart 1890
HAKKARİ Osman Nurî Paşa Aralık 1892
Ahmed İzzet Paşa Mayıs 1849 Haşan Hakkı Paşa Haziran 1894
Mehmed Reşid Paşa Eylül 1850 Mustafa Zihni Paşa Kasım 1895
Mehmed Ziyâeddin Paşa Aralık 1854 Mehmed Raîf Paşa Ocak 1896
İsmail Hakkı Paşa Temmuz 1856 Enis Paşa Temmuz 1900
(Aralık 1859 ‘da Van vilayetiyle birlemiyor) Mecit Efendi Eylül 1902
Hilm îPaşa Kasım 1880 Osman Kâzım Bey Ağustos 1904
Edhem Paşa Mart 1884 Mehmed Nâzım Paşa Ağustos 1905
HALEP - 32 - HÜDAVENDİGAR

Ahmed Reşid Bey Eylül 1908 Mehmed Reşid Paşa Eylül 1872
Fahri Paşa Eylül 1909 Mehmed Rüşdü Paşa Temmuz 1874
Hüseyin Kâzım Bey Ağustos 1910 Mehmed Takıyeddin Paşa Ekim 1874
Ali Mazhar Bey Temmuz 1911 Mehmed Hâlet Paşa Ekim 1877
Ali Gâlib Bey Ocak 1912 Râşid Naşit Paşa Haziran 1879
Mustafa Vefık Bey Ağustos 1912 Safvet Paşa Mart 1880
Ali Münif Bey Ocak 1913 Ahmed İzzet Paşa Mart 1881
Mehmed Celâl Bey Temmuz 1913 Osman Nurî Paşa Ağustos 1882
Bekir Sami Bey Haziran 1915 Hüseyin Cemil Paşa Aralık 1886
Mustafa Abdülhalik Bey Ekim 1915 Safvet Paşa Nisan 1887
Tevfik Bey Nisan 1917 İsmail Hakkı Paşa Mart 1890
Mustafa Âtıf Bey Haziran 1918 Osman Nurî Paşa Haziran 1892
Mustafa Abdülhalik Bey Eylül 1918 Ahmed Ratip Paşa Aralık 1892
Haşan Hilmî Bey Haziran 1894
Ahmed Ratip Paşa Haziran 1895
HARPUT Kâzım Paşa Eylül 1908
Husrev Paşa Mart 1846 Mehmed Emin Bey Mayıs 1909
Ali Paşa Ekim 1846 Ebûbekir Hazım Bey Şubat 1911
Mustafa Sabrî Paşa Kasım 1847 Halil Bey Kasım 1911
Yusuf Paşa Mayıs 1849 Mustafa Zihni Paşa Ocak 1912
Osman Nurî Paşa Ağustos 1850 Ahmed Reşid Paşa Eylül 1912
Mehmed Râgıb Paşa Eylül 1851 Ahmed Nedim Bey Mayıs 1913
Ömer Paşa Ağustos 1852 Vehip Bey Ocak 1914
Mehmed Ziyâeddin Paşa Temmuz 1854 Gâlib Paşa Şubat 1915
Mehmed Reşid Paşa Aralık 1854
İsmail Paşa Nisan 1855
Mehmed Ârif Paşa Ekim 1855 HÜDAVENDİGAR
Mehmed Cemâleddin Paşa Ocak 1857 Mehmed Dilaver Paşa Aralık 1840
Ali Rıza Paşa Nisan 1859 Haşan Rıza Paşa Mayıs 1841
Ahmed İzzet Paşa Temmuz 1860 Mazhar Şerif Paşa Ekim 1843
(Şubat 1863’de Diyarbakır 'a bağlanıyor) Mehmed Sâlih Paşa Ocak 1844
Mustafa Nurî Paşa Eylül 1845
Haşan Rıza Paşa Nisan 1849
HİCAZ Mehmed İzzet Paşa Ağustos 1849
Osman Paşa Ocak 1841 İbrahim Sârim Paşa Eylül 1849
Mehmed Şerif Paşa Ocak 1846 Mehmed Şerif Paşa Ekim 1851
Mehmed Hasib Paşa Eylül 1848 Süleyman Re'fet Paşa Nisan 1852
Âgâh Abdülaziz Paşa Mayıs 1850 Halil Rifat Paşa Eylül 1852
Ahmed îzzet Paşa Temmuz 1852 Âgâh Abdülaziz Paşa Aralık 1853
Mehmed Kâmil Paşa Ocak 1855 Mehmed Emin Âli Paşa Mart 1854
Mahmud Paşa Mayıs 1856 Velîyeddin Rifat Paşa Ocak 1855
Mehmed Nâmık Paşa Temmuz 1857 Mehmed Hamdî Paşa Nisan 1855
Ali Paşa Aralık 1858 Mehmed Nâmık Paşa Eylül 1855
Ahmed İzzet Paşa Ekim 1861 Süleyman Re'fet Paşa Aralık 1856
Mehmed Vecihî Paşa Eylül 1864 Mehmed Hamdî Paşa Şubat 1861
Mehmed Muammer Paşa Ağustos 1867 Mehmed Nevres Paşa Mayıs 1862
Mehmed Hurşid Paşa Ağustos 1870 Mehmed Reşid Paşa Haziran 1862
h ü d a v e n d ig a r 33 - İSTANBUL

Mehmed Nevres Paşa Şubat 1863 Ebûbekir Hazım Bey Ekim 1919
Mehmed Tevfik Paşa Eylül 1863 Ahmed Keşfi Bey Şubat 1920
Mahmud Hamdî Paşa Ocak 1865 (Nisan-Temmuz 1920 arası TBMM valileri)
İsmail Rahmi Paşa Temmuz 1866 Sadık Vicdani Bey Temmus 1920
Hüseyin Hüsnü Paşa Haziran 1867 Ziver Bey Ağustos 1920
Mustafa Süreyya Paşa Mart 1868 Mehmed Emin Bey Kasım 1920
Ahmed İzzet Paşa Kasım 1868 Ali Kemal Bey Mart 1921
Ali Rıza Paşa Mayıs 1870 Nâfiz Bey Ağustos 1921
Mahmud Hamdî Paşa Ekim 1871 Aziz Nurî Bey Nisan 1922
Abdullah Gâlib Paşa Nisan 1873
Safvet Paşa Temmuz 1873
Ahmed İzzet Paşa Nisan 1874 İSTANBUL VÂULERİ
Ali Rıza Paşa Ocak 1875 Mehmed Şerif Paşa Ağustos 1909
Hüseyin Hüsnü Paşa Temmuz 1875 Emin Bey Ekim 1911
Hüseyin Avni Paşa Aralık 1875 İbrahim Hayrullah Bey Ocak 1912
Velıyeddin Rifat Paşa Mayıs 1876 Cemil Paşa Ekim 1912
Ali Paşa Ekim 1877 İsmet Bey Ekim 1914
Ahmed Rasim Paşa Nisan 1878 İsmail Canbulat Bey Aralık 1915
Mehmed Said Paşa Haziran 1878 Süleyman Kânî Bey Ağustos 1918
Abdullah Gâlib Paşa Kasım 1878 Yusuf Ziyâ Bey Aralık 1918
Ahmed Vefik Paşa Şubat 1879 Cemil Paşa Mayıs 1919
Ahmed İzzet Paşa Aralık 1882 Abdullah Lami Bey Şubat 1920
Mehmed Nazif Paşa Şubat 1884 Tahsin Bey Ekim 1920
Ahmed Zühdü Paşa Aralık 1886
İsmail Hakki Paşa Mart 1887 İSTANBUL ŞEHREMİNİLERİ
Mehmed Nâfiz Paşa Ocak 1889 Sâlih Paşa Temmuz 1855
Hüseyin Rıza Paşa Afustos 1889 Hüsam Efendi Kasım 1855
Mahmud Celâlettin Paşa Şubat 1890 Osman Râşid Paşa Mart 1856
Ahmed Münir Paşa Ekim 1891 Hüseyin Hasib Bey Temmuz 1858
Mustafa Zihni Paşa Haziran 1896 Ahmed Şükrü Bey Eylül 1859
Ahmed Münir Paşa Ocak 1897 Ahmed Efendi Temmuz 1861
İbrahim Halil Paşa Eylül 1897 Hüseyin Hasib Bey Eylül 1861
Reşid Mümtaz Bey Eylül 1903 Server Efendi Mart 1868
Mehmed Tevfik Bey Mart 1906 İbrahim Haydar Efendi Eylül 1870
Mustafa Azmi Bey Ocak 1909 Ali Rıza Bey Eylül 1871
İbrahim Halil Paşa Eylül 1912 Mehmed Besim Bey Mayıs 1872
Ali Daniş Bey Kasım 1912 Ali Paşa Ağustos 1872
Bekir Sami Bey Şubat 1913 İsmail Paşa Temmuz 1873
Abbas Halim Paşa Eylül 1913 Abdullah Feyzî Bey Ekim 1873
Mehmed Hüsnü Bey Kasım 1914 İsmail Paşa Şubat 1874
Ali Osman Bey Mart 1915 Ahmed Şevket Bey Mart 1874
Ahmed Midhat Bey Eylül 1915 Mehmed Kabûlî Paşa Mayıs 1874
İsmail Hakkı Bey Şubat 1917 Mehmed Kadrî Bey Ağustos 1874
Ebûbekir Hazım Bey Aralık 1918 Mehmed Hâl et Paşa Eylül 1875
İsmail Hakkı Bey Mart 1919 Ali Rıza Refik Bey Ocak 1876
Mustafa Azmi Bey Temmuz 1919 Mehmed Kadrî Paşa Şubat 1876
Mustafa Paşa Eylül 1919 Abdullah Gâlib Paşa Şubat 1877
 - 34 - KONYA
İSTANBUL ŞEHREMİNİLER

Mehmed Tevfik Paşa Kaziritv 1&Ç7

Ahmed Rasitn Paşa Şubat 18-78
Mehmed Reşid Paşa Aralık 1867
Mehmed Reşid Paşa Nisan 1878
Edhem Pertev Paşa Ağustos 1871
Yusuf Rıza Paşa Kasım 1878
Mehmed Âsim Paşa Ocak 1873
Vfehmed Ârif Paşa Mayıs 1879
Mahmud Nedim Paşa Haziran 1873
Yusuf Rıza Paşa Temmuz 1879
Ali Paşa Ağustos 1873
Ahmed Mazhar Paşa Nisan 1880
Râşid Naşit Paşa Haziran 1874
Rıdvan Paşa Eylül 1890
Abdüımâfi' İffet Efendi Eylül 1875
Reşid Mümtaz Paşa Haziran 1906
Tevfik Paşa Şubat 1878
Mehmed Şerif Raûf Paşa Ağustos 1908
Mehmed Said Paşa Kasım 1878
Mustafa Ziver Bey Ağustos 1908
Abdullah Gâlib Paşa Eylül 1879
Ebûbekir Hazım Bey Mart 1909
Selim Sırrî Paşa Ocak 1882
Halil Edhem Bey Ağustos 1909
Abdurrahman Nureddin Paşa Aralık 1882
Mehmed Tevfik Bey Ocak 1910
Mustafa Faik Paşa Mart 1892
Ali Subhî Bey Haziran 1910
Halil Hâlid Bey Ağustos 1894
Hüseyin Kâzım Bey Temmuz 1911
Ali Refik Bey Haziran 1896
Tevfik Bey Eylül 1911
Mehmed Enis Paşa Ağustos 1897
Cemil Paşa Ağustos 1912
Osman Kâzım Bey Nisan 1906
İsmet Bey Kasım 1914
İsmail Fuad Bey Mart 190%
İsmail Canbulat Bey Şubat 1916
Ali Rıza Bey Ağustos 1908
Bedri Bey M ayıs 1916
Ömer Âli Bey Şubat 1909
Sezai Bey Tem m uz 1917
Mehmed Hüsnü Bey Temmuz 1909
Süleyman Kâni Bey Ağustos 1918
Süleyman Nazif Bey Kasım 1910
Yusuf Ziyâ Bey Aralık 1918
Ali Gâlib Paşa Temmuz 1911
Cemil Paşa Mayıs 1919
Emin Bey Ocak 1912
Hayreddin Bey M art 1920
Mehmed Gâlib Bey Ağustos 1912
Salim Paşa Nisan 1920
Mehmed Reşid Paşa Mayıs 1913
Yusuf Razi Bey Aralık 1920
Mustafa Âtıf Bey Ekim 1915
Mehmed Ali Bey Şubat 1921
İbrahim Hakkı Bey Ekim 1918
Mehmed Celâl Bey Temmuz 1921
Ahmed Cemâl Bey Ekim 1919
Mehmed Ziyâeddin Bey M art 1922

KONYA
KASTAMONU Ali Paşa 1832
Şerifî Mustafa Paşa Ocak 1845
Eyyûb Safeîî Paşa Temmuz 1840
Ebûbekir Sami Paşa Eylül 1847
Mehmed Vecihî Paşa Mayıs 1841
Mehmed Selim Paşa Eylül 1848
İbrahim Paşa Kasım 1841
Musa Saffeti Paşa Ekim 1849
Ömer Paşa Temmuz 1843
Mahmud Hamdı Paşa Aralık 1850
Alı Aşkar Paşa Nisan 1844
Mehmed Hamdî Paşa Ocak 1855
Mehmed Hamdî Paşa Ocak 1845
Mehmed İsmet Paşa Nisan 1855
Ebûbekir Sami Paşa Aralık 1845
Mehmed Râgıb Paşa Ekim 1856
Osman Nurf Paşa Aralık 1&46
Mehmed Nâmık Paşa Aralık 1856
Haşan Hakta Paşa Ağustos 1847
Temmuz 1857
İsmail Paşa Mustafa Zarif Paşa Nisan 1849
iMehmed
r i V l U u v u Reşid Paşa s Haziran 1859
i i . , -----------
Osman Paşa Temmuz 1849
(Aralık 1859'da Mutasarrıflık) Halil Kâmili Paşa Ağustos 1850
Mehmed Reşid Paşa Temmuz 1865 Ekim 1851
Mehmed Selim paşa
Mahmud Hamdî Paşa Temmuz 1866
KONYA — 35 - M A M U RETÜ LA ZİZ

Hâfız Mehmed Paşa Mayıs 1852 Ahmed Hıfzı Paşa Haziran 1881
Şerifî Mustafa Paşa Temmuz 1854 Abdî Paşa Temmuz 1883
Mahmud Hamdî Paşa Aralık 1856 Mehmed Faik Paşa Ekim 1885
Mehmed Râgıb Paşa Ağustos 1859 Ahmed Eyyûb Paşa Ekim 1889
Mehmed Reşid Paşa Haziran 1861 Abdülkadir Kemalî Paşa Aralık 1890
Mehmed Selim Paşa Ocak 1862 Mehmed Şakir Paşa Haziran 1891
Velîyeddin Paşa Ocak 1864 Edhem Paşa Temmuz 1892
Ahmed İzzet Paşa Ağustos 1865 Hâfız Mehmed Paşa Aralık 1893
Ahmed Tevfik Paşa Haziran 1867 Mehmed Reşad Bey Nisan 1900
Osman Paşa Ağustos 1871 Hâfız Mehmed Paşa Ocak 1903
Mehmed Hâlet Paşa Ağustos 1872 Şakir Paşa Nisan 1903
Mehmed Takiyeddin Paşa Ocak 1873 Mahmud Şevket Paşa Nisan 1905
Ahmed Es'ad Paşa Nisan 1873 Mehmed Hâdi Paşa Ağustos 1908
Mustafa Sıdkı Paşa Aralık 1874 Hüseyin Hüsnü Paşa Mayıs 1909
Ali Paşa Ağustos 1875 Ali Mazhar Bey Ağustos 1909
Ömer Fevzî Paşa Nisan 1876 Halil Bey Kasım 1910
Abdülhatnid Ziyâeddin Paşa Haziran 1877 Mazhar Bey Kasım 1911
Mehmed Âkif Paşa Haziran 1878 Ali Gâlib Paşa Ağustos 1912
Mehmed Said Paşa Mart 1881
Mehmed Faik Memduh Bey Temmuz 1887
Ali Sürûrî Paşa Nisan 1889 MAMURETÜLAZİZ
Haşan Hilmî Bey Ekim 1890 Ahmed Aziz Paşa Mart 1880
Ali Kemalî Paşa Mayıs 1894 Abdullah Musîb Paşa Kasım 1880
Mehmed Ferid Paşa Şubat 1898 Abdünnâfi’ İffet Bey Aralık 1882
Mehmed Tevfik Bey Kasım 1902 Haşan Refik Bey Haziran 1884
İbrahim Faik Bey Mart 1903 Haşan Hilmî Bey Temmuz 1887
Mehmed Cevad Bey Şubat 1907 Âli Bey Temmuz 1889
Mehmed Nâzım Paşa Eylül 1908 Abdülhalik Nasuhi Bey Mart 1890
Ârifî Paşa Şubat 1909 Mehmed Şerif Raûf Paşa O cakl892
Ahmed Muammer Bey Ocak 1912 Mehmed Enis Paşa Ağustos 1892
Samih Rifat Bey Haziran 1912 Bahri Paşa Kasım 1894
Ali Rıza Bey Ağustos 1912 Mehmed Şerif Raûf Paşa Ocak 1895
Mustafa Azmi Bey Ağustos 1914 Raûf Bey Kasım 1895
Mehmed Celâl Bey Haziran 1915 Abdurrahman Haşan Bey Ağustos 1903
Samih Rifat Bey Ekim 1915 Abdurrahman Fehmi Efendi Ocak 1905
Ahmed Muammer Bey Ocak 1917 Mustafa Nurî Bey Ağustos 1906
Cemâl Bey Kasım 1918 Hâlid Bey Ekim 1906
Rıza Paşa Mart 1919 Ali Nusret Paşa Ekim 1908
Cemâl Bey Mayıs 1919 Mehmed Ali Aynî Bey Ocak 1909
Ali Subhî Bey Ekim 1919 Kâzım Bey Ocak 1911
Ali Nâzım Bey Şubat 1912
Sabit Bey Temmuz 1914
KOSOVA Re'fet Bey Eylül 1917
Halil Rifat Paşa Şubat 1877 Ali Şeydi Bey Temmuz 1918
Mehmed Nazif Paşa Haziran 1878 Ali Gâlib Bey Mayıs 1919
Hüseyin Fikri Paşa Aralık 1879
Muharrem Mümtaz Bey Eylül 1919
Osman Nurî Paşa Ağustos 1880
MANASTIR - 36 - PRİZREN

MANASTIR Ahmed Feyzî Paşa Şubat 1879

Ali Sâib Paşa Temmuz 1874 Abdiinnâfi’ İffet Bey Kasım 1879
Mehmed Re'fet Paşa Ocak 1875 Tahsin Paşa Mayıs 1882
Mehmed Redif Paşa Haziran 1875 Mustafa Faik Paşa Aralık 1887
İbrahim Derviş Paşa Ağustos 1875 Mehmed Reşid Paşa Ocak 1889
Ali Sâib Paşa Eylül 1875 Tâhir Paşa Temmuz 1889
İbrahim Derviş Paşa Mayıs 1876 Abdülkadir Kemalî Paşa Haziran 1891
Abdî Paşa Aralık 1876 Osman Paşa Temmuz 1892
Asaf Paşa Haziran 1877 Ahmed Aziz Paşa Eylül 1893
Ahmed Muhtar Paşa Mart 1879 Mehmed Sâlih Paşa Temmuz 1895
Ahmed Eyyûb Paşa Ağustos 1880 Abdullah Paşa Mayıs 1896
Ali Kemalî Paşa Ekim 1884 Zühdü Bey ' Ekim 1896
Halil Rifat Paşa Ağustos 1887 Abdülvahap Paşa Ekim 1897
Ahmed Eyyûb Paşa Haziran 1889 Ârif Paşa Temmuz 1898
Mehmed Faik Paşa Ekim 1889 Ebûbekir Hazım Efendi Şubat 1899
Abdülkerim Paşa Nisan 1895 Mustafa Nâzım Bey Haziran 1901
Haşan Edip Paşa Aralık 1901 Ahmed Reşid Paşa Ekim 1901
Ali Rıza Paşa Şubat 1903 Mustafa Nurî Bey Haziran 1902
Ebûbekir Hazım Bey Ağustos 1903 Mustafa Bey Eylül 1905
Ahmed Reşid Bey Aralık 1906 Zeki Paşa Ağustos 1908
Hıfzı Paşa Şubat 1907 Ahmed Reşid Paşa Ocak 1909
Fahri Paşa Kasım 1908 Mehmed Fazıl Paşa Ağustos 1912
Halil Bey Ekim 1909 Muharrem Mümtaz Bey Aralık 1912
Mehmed Reşid Paşa Kasım 1910 Es'ad Paşa Temmuz 1913
Ali Münif Bey Ocak 1912 Süleyman Nazif Bey Eylül 1913
Behçet Yusuf Bey Ağustos 1912 Ahmed Reşid Paşa Aralık 1914
Haydar Hilmî Bey Şubat 1915
Memduh Sermed Bey Eylül 1917
MARAŞ
Mehmed Selim Paşa Mayıs 1842
Yusuf Paşa Mart 1843
NİŞ
Mehmed Bey Ocak 1845
Yusuf Paşa Ekim 1846 Mehmed Vâsıf Paşa Mayıs 1839
(Kasım 1847’de Adana'ya bağlandı) Mehmed Said Paşa Ekim 1839
Ahmed Zekeriya Paşa Mart 1840
Mustafa Sabrî Paşa Mayıs 1840
MUSUL Hâfız Ahmed Paşa Eylül 1844
Mehmed Paşa Mart 1836 Mehmed Vâsıf Paşa Aralık 1845
Mazhar Şerif Paşa Mart 1844 (Mayıs 1850’de mutasarrıflık)
Mehmed Paşa Ocak 1845 Osman Paşa Mayıs 1860
Mehmed Tayyâr Paşa Şubat 1846
Ahmed Midhat Şefik Paşa Şubat 1861
Es'ad Muhlis Paşa Aralık 1846
(tk ım 1864 te Tuna ya bağlandı)
Mehmed Vecihî Paşa Kasım 1847
Ali Aşkar Paşa Ağustos 1848
Mehmed Kâmil Paşa Kasım 1849
PRİZREN bkÜSKÜP
Mustafa Mazhar Paşa Ağustos 1850
(Mayıs 1851'de Hakkari'ye bağlanıyor)
RUMELİ - 37 - SELANİK

RUMELİ SELANİK
Ahmed Zekeriya Paşa 1836 Mehmed Hasib Paşa Eylül 1839
Mehmed Emin Paşa Şubat 1840
Mehmed Dilaver Paşa Mayıs 1840
Ömer Paşa Temmuz 1840
Yusuf Muhlis Paşa Temmuz 1840
İbrahim Paşa Temmuz 1843
Yakup Paşa Şubat 1842
Mehmed Vasıf Paşa Ekim 1843
Mustafa Nurî Paşa Şubat 1843 Mehmed Sâlih Paşa Eylül 1845
Mehmed Said Paşa Ağustos 1843 Yakup Paşa Nisan 1846
Mehmed Ziyâeddin Paşa Eylül 1844 Mustafa Hıfzı Paşa Mayıs 1847
Ömer Paşa Aralık 1845 Ebûbekir Sami Paşa Eylül 1848
Mehmed Ziyâeddin Paşa Ocak 1847 Haşan Rıza Paşa Ağustos 1849
Asaf Paşa Eylül 1848 Yakup Paşa Temmuz 1850
Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1854 Yusuf Sıddık Paşa Kasım 1851
Ömer Paşa Eylül 1855 Mehmed Sâlih Paşa Mayıs 1853
Ebûbekir Rüstem Paşa Ağustos 1853
Mehmed Hurşid Paşa Eylül 1856
Mehmed Reşid Paşa Şubat 1854
Ahmed Nâzır Paşa Mayıs 1857
Mazhar Osman Paşa Temmuz 1854
Abdülkerim Nadir Paşa Ekim 1857 Mustafa Nurî Paşa Eylül 1855
İsmail Paşa Aralık 1859 Ahmed Nâzır Paşa Mayıs 1856
Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1861 Abdülkerim Nadir Paşa Mayıs 1857
Ali Paşa Şubat 1864 Mehmed Vecihî Paşa Ekim 1857
Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1864 Mehmed Said Paşa Kasım 1858
(Geçici olarak lağvedildi Ocak 1865) İsmail Rahmi Paşa Ağustos 1859
Mehmed Tevfik Paşa Eylül 1866 Mehmed Âkif Paşa Ocak 1860
(Selanik'e bağlandı Haziran 1867) Hüseyin Hüsnü Paşa Ocak 1865
Mehmed Âkif Paşa Haziran 1867
Mehmed Sabrî Paşa Şubat 1869
İsmail Paşa Eylül 1871
SAYDA
Hurşid Paşa Mayıs 1872
Ahmed Zekeriya Paşa Kasım 1840
Ömer Fevzî Paşa Ağustos 1872
Mehmed Selim Paşa M art 1841
Mehmed Âkif Paşa Mayıs 1873
Ahmed İzzet Paşa Aralık 1841 Eylül 1873
Ahmed Midhat Şefik Paşa
Es'ad Muhlis Paşa Temmuz 1842 Ömer Fevzî Paşa Şubat 1874
Mehmed Vecihî Paşa Mart 1845 Mehmed Re'fet Paşa Aralık 1875
Mehmed Kâmil Paşa Ocak 1846 Mustafa Eşref Paşa Haziran 1876
Mustafa Şerifi Paşa Eylül 1847 Nusret Paşa Haziran 1877
Vâmık Sâlih Paşa Ağustos 1848 İbrahim Halil Paşa Aralık 1877
Mehmed Emin Paşa Eylül 1851 Halil Rifat Paşa Temmuz 1878
Vâmık Sâlih Paşa Eylül 1852 Abidin Paşa Mart 1880
Mahmud Nedim Paşa Mart 1855 İbrahim Derviş Paşa Ağustos 1880
Abdullah Gâlib Paşa Ocak 1882
Vâmık Sâlih Paşa Aralık 1855
İsmail Hakkı Paşa Mart 1882
Mehmed Hurşid Paşa Nisan 1857
Haşan Hakkı Paşa Eylül 1885
Ahmed Paşa Ağustos 1860 Abdullah Gâlib Paşa Ağustos 1886
Mehmed Kabûlî Efendi Şubat 1863 Mustafa Zihni Paşa Ekim 1891
Mehmed Hurşid Paşa Şubat 1864 Hüseyin Rıza Paşa Ocak 1896
(Nisan 1865’te Şam'a bağlandı) Haşan Refik Paşa Ocak 1899
SELANİK - 38 - SURİYE

Mehmed Tevfik Bey Mayıs 1901 Ahmed Paşa Mayıs 1861

Haşan Fehmi Paşa Mayıs 1902 Mehmed Zeki Paşa Aralık 1861
Mehmed Şerif Raûf Paşa Eylül 1904 Mehmed Reşid Paşa Şubat 1863
Ali Daniş Bey Ağustos 1908 Ahmed Paşa Eylül 1864
İbrahim Hayrullah Bey Eylül 1909 Ali Rıza Mehmed Paşa Ocak 1866
Hüseyin Kazim Bey Ocak 1912 Ahmed İzzet Paşa Haziran 1867
Ali Ferid Paşa Ağustos 1912 Mehmed Hâlet Paşa Kasım 1871
Mehmed Nâzım Paşa Eylül 1912 Ahmed Es'ad Paşa Mayıs 1872
Mehmed Hurşid Paşa Ağustos 1872
Mehmed Takiyeddin Paşa Nisan 1873
SİLİSTKE Ahmed İzzet Paşa Mart 1875
Mehmed Said Paşa Aralık 1833 Mustafa Süreyya Paşa Şübat 1878
Mehmed Vasif Paşa Ekim 1839 Abidin Bey Ağustos 1879
İsmail Hakkı Paşa Mart 1880
Mehmed Said Paşa Nisan 1841
Halil Rifat Paşa Şubat 1882
Hâfız Ahmed Paşa Ekim 1843
Abidin Paşa Ekim 1885
Mehmed Said Paşa Eylül 1844
Selim Sırrî Paşa Temmuz 1886
İbrahim Sâib Paşa Aralık 1845 Ali Sürûrî Paşa Nisan 1888
Mehmed Sadık Paşa Temmuz 1847 Mehmed Faik Memduh Bey Nisan 1889
Mehmed Said Paşa Temmuz 1848 İbrahim Halil Bey Kasım 1892
Mehmed Sâlih Paşa Nisan 1851 Haşan Hilmî Paşa Eylül 1897
Mehmed Said Paşa Haziran 1853 Reşid Âkif Paşa Şubat 1902
Mehmed İsmet Paşa Mart 1857 Ebûbekir Hazım Bey Ağustos 1908
İsmail Rahmi Paşa Kasım 1857 Mustafa Nurî Bey Eylül 1908
Mehmed Rifat Paşa Mayıs 1858 Mustafa Vefik Bey Kasım 1908
Mehmed Nâzım Paşa Şubat 1910
Halil Kâmili Paşa Haziran 1859
Kâmil Bey Nisan 1910
Mehmed Arif Paşa Mart 1861
Alaeddin Bey Ocak 1911
(Aralık 1864’te Edirne'ye bağlandı)
Kâmil Bey Ağustos 1912
Ahmed Muammer Bey Şubat 1913
Süleyman Necini Bey Ocak 1917
SİVAS Ahmed Bey Mart 1918
Mehmed Sa'dullah Paşa Temmuz 1839 Sabit Bey Ekim 1918
Es'ad Muhlis Paşa Ekim 1839 İsmail Kemal Bey Kasım 1918
Mehmed Hamdî Paşa Temmuz 1840 Mehmed Reşid Paşa Mayıs 1919
Aşkar Ali Paşa Ekim 1843
Mehmed Bey Mart 1844
Mazhar Şerif Paşa Aralık 1844 SURİYE
Es'ad Muhlis Paşa Temmuz 1846 Mehmed Rüşdü Paşa Mart 1865
Ali Aşkar Paşa Aralık 1846 Es'ad Muhlis Paşa Eylül 1865
Abbas Hilmî Paşa Ağustos 1848 Mehmed Râşid Paşa Temmuz 1866
Mehmed Hamdî Paşa Mayıs 1851 Abdullah Subhî Paşa Eylül 1871
İsmail Paşa Eylül 1853 Mustafa Necib Paşa Eylül 1872
Feyzullah Zaim Paşa Mayıs 1854 Mehmed Halet Paşa Ocak 1873
Mehmed Reşid Paşa Nisan 1856 Ahmed Es'ad Paşa Eylül 1874
Mehmed Hayreddin Paşa Mayıs 1859 Ahmed Hamdî Paşa Ocak 1875
SURİYE - 39 - ŞKODRA

Naşit Râşid Paşa Haziran 1876 Emin Muhlis Paşa Kasım 1860
Abdülhamid Ziyâeddin Paşa Ocak 1877 Mehmed Emin Paşa Şubat 1862
Ömer Fevzî Paşa Haziran 1877 Mehmed Rüşdü Paşa Nisan 1863
Ahmed Cevdet Paşa Şubat 1878 (Mart 1865'ten sonra bk. Suriye)
Ahmed Midhat Şefik Paşa Kasım 1878
Ahmed Hamdî Paşa Ağustos 1880
Râşid Naşit Paşa Eylül 1885 ŞEHR-IZOR
Mehmed Nazif Paşa Mart 1888 Ali Rıza Mehmed Paşa Temmuz 1850
Mustafa Asım Paşa Aralık 1889 Mehmed Selim Paşa Eylül 1850
Osman Nurî Paşa Kasım 1891 Kütahyalı Ali Paşa Eylül 1851
Mehmed Şerif Raûf Paşa Haziran 1892 (Aralık 1857’de Haleb’e bağlandı)
Osman Nurî Paşa Haziran 1894
Haşan Refik Paşa Temmuz 1896
Hüseyin Nâzım Paşa Temmuz 1897 ŞKODRA
İbrahim Şükrü Paşa Mart 1906 Osman Paşa Temmuz 1854
Hüseyin Nâzım Paşa Aralık 1908 Mehmed Râgıb Paşa Eylül 1854
Ali Gâlib Bey Aralık 1910 Hekim İsmail Paşa Ocak 1855
Haşan Nâzım Bey Ocak 1912 Âgâh Abdülaziz Paşa Nisan 1855
Mehmed Ârif Bey Ocak 1913 Atâullah Paşa Aralık 1855
Hulusi Bey Temmuz 1914 Abdî Paşa Kasım 1857
Azmi Bey Ekim 1915 Mehmed Râşid Paşa Ekim 1861
Haşan Tahsin Bey Ağustos 1916 Abdî Paşa Nisan 1862
Bedri Bey Temmuz 1917 Aziz Paşa Nisan 1863
Re*fet Bey Haziran 1918 İsmail Hakkı Paşa Aralık 1864
Haşan Tahsin Bey Eylül 1918 Ömer Fevzî Paşa Mayıs 1868
Ahmed Es'ad Paşa Aralık 1868
İsmail Hakkı Paşa Ağustos 1870
ŞAM Mustafa Âsim Paşa Eylül 1871
Ali Paşa Temmuz 1840 Şevket Paşa Nisan 1872
Mehmed Necib Paşa Ocak 1841 Mustafa Sıdkı Paşa Ocak 1873
Ali Rıza Paşa Mart 1842 Ali Sâib Paşa Mart 1873
Musa Saffeti Paşa Şubat 1846 Şevket Paşa Mayıs 1873
Halil Kâmili Paşa Mart 1848 Ahmed Rasim Paşa Kasım 1873
Osman Nurî Paşa Ağustos 1848 Mustafa Eşref Paşa Ekim 1874
Mehmed Said Paşa Eylül 1849 Ali Paşa Mayıs 1876
Ahmed İzzet Paşa Temmuz 1851 Mustafa Sıdkı Paşa Ağustos 1876
Âgâh Abdülaziz Paşa Temmuz 1852 Ârif Paşa Kasım 1878
Ali Aşkar Paşa Ekim 1852 Mehmed İzzet Paşa Kasım 1879
Mehmed Ârif Paşa Ağustos 1854 Osman Ziyâ Paşa Ağustos 1880
Vâmık Sâlih Paşa Şubat 1855 Abdî Paşa Nisan 1882
Mahmud Nedim Paşa Aralık 1855 Haşan Paşa Ağustos 1883
Süleyman Re'fet Paşa Eylül 1856 Mustafa Âsim Paşa Mayıs 1884
Ahmed İzzet Paşa Aralık 1856 Tâhir Paşa Ocak 1887
Ali Paşa Aralık 1857 Süleyman Bahri Paşa Ağustos 1888
Halil Kâmili Paşa Aralık 1858 Abdullah Reşid Paşa Ocak 1891
Ahmed Nazır Paşa Mart 1859 Abdülkerim Paşa Ekim 1891
Mehmed Muammer Paşa Haziran 1860 Osman Fevzî Paşa Temmuz 1894
ŞKODRA - 40 - TRABZON

H aşan Edip P aşa Haziran 1896 Ali Rıza Paşa Haziran 1867
K âzım P aşa Temmuz 1898 Mehmed Hâlet Paşa Mart 1870
Şakir Paşa Kasım 1901 Mehmed Reşid Paşa Eylül 1871
Haydar Paşa Mayıs 1903 Ali Rıza Paşa Nisan 1872
S alih Zeki Paşa Nisan 1906 Haşan Samih Paşa Mayıs 1873
Hilmî Paşa Şubat 1907 Mustafa Asim Paşa Kasım 1874
SeyfuiJah Paşa Aralık 1907 Mustafa Sıdkı Paşa Şubat 1875
M ustafa Nuıî Bey Haziran 1908 Ali Kemalî Paşa Aralık 1877
Seyfettin Bey Eylül 1908 Mehmed Sabrî Paşa Şubat 1878
Fahri Paşa Aralık 1908 Mahmud Celâleddin Paşa Ocak 1879
Cemâl Bey Mayıs 1909 Ahmed İzzet Paşa Temmuz 1879
Haşan. Bedri Paşa Eylül 1910 Mehmed Nazif Paşa M art 1881
Mustafa Nedim Bey Mayıs 1911 Ahmed Rasim Paşa Kasım 1881
Hayri Paşa Ocak 1912 Süleyman Nâmık Efendi Haziran 1896
Haşan Rıza Paşa Mart 1912 Mustafa Haşim Bey Şubat 1899
Hâfız Mehmed Paşa Haziran 1900
Hüseyin Efendi Şubat 1903
TİRHALA Ahmed Nâzım Paşa Mayıs 1904
Mehmed Emin Paşa Mart 1840 Receb Paşa Ekim 1904
Nânuk Paşa Temmuz 1840 Ahmed Fevzî Paşa Aralık 1908
Musa Saffeti Paşa Kasım 1845 H üseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1909
Mehmed Ziyâeddin Paşa Şubat 1846 İbrahim Edhem Paşa Temmuz 1910
Mehmed Paşa Ocak 1847 Ne'şet Bey Kasım 1911
M ehmed Ziyâeddin Paşa Eylül 1848
Abdurrahman Sami Paşa Şubat 1849
Mehmed Cemaleddin Paşa Şubat 1851 TRABZON
Ali Rıza Mehmed Paşa Şubat 1854 Osman Paşa 1829
Mehmed İsmet Paşa Mayıs 1854 Abdullah Paşa Haziran 1842
M ehmed Emin Paşa Mart 1855 Halil Rifat Paşa Şubat 1846
M ehmed Rifat Paşa Kasım 1857 İsmail Rahmi Paşa Şubat 1847
Hüseyin Hüsnü Paşa Mayıs 1858 Mehmed Hayreddin Paşa Ağustos 1848
Aziz Paşa Ağustos 1858 Ebûbekir Rüstem Paşa Şubat 1850
Taib Paşa Mayıs 1859 Abdurrahman Sami Paşa Ekim 1851
İsmail Rahmi Paşa Haziran 1861 Mehmed Vâsıf Paşa Nisan 1852
İbrahim Edhem Paşa Eylül 1866 İbrahim Sârim Paşa Ş u b a t 1853
(Haziran 1867 ‘de Yanya’ya bağlandı) Mehmed İsmet Paşa Eylül 1853
Hâfız Mehmed Paşa Nisan 1854
Mehmed Besim Paşa Kasım 1855
tr a bl u sg a rb Mehmed Râgıb Paşa Aralık 1856
Ali Aşkar Paşa Temmuz 1838 Ahmed İzzet Paşa Ağustos 1858
Mehmed Emin Paşa Mayıs 1842 Mehmed Cemaleddin Paşa Ağustos 1860
Mehmed Râgıb Paşa Şubat 1847 Ali Paşa Ekim 1861
AJımed İzzet Paşa Eylül 1848 Emin Muhlis Paşa Şubat 1862
Mustafa Nurî Paşa Ağustos 1852 Ali Paşa Temmuz 1865
Mazhar Osman Paşa Eylül 1855 Es'ad Muhlis Paşa Haziran 1867
Ahmed İzzet Paşa Eylül 1858 Emin Muhlis Paşa Ekim 1871
Mahmud Nedim Paşa Temmuz 1860 Ali Paşa Aralık 1871
TRABZON - 41 — VAN

Abdullah Gâlib Bey Mayıs 1872 Halil Rifat Paşa Ekim 1876
Ahmed Rasim Paşa Ağustos 1872 Mehmed Sadık Paşa Şubat 1877
Mehmed Asım Paşa Mayıs 1873 Ahmed Paşa Mayıs 1877
Safvet Paşa Nisan 1874
Nusret Paşa Ocak 1875
Ahmed Rasim Paşa Temmuz 1875 ÜSKÜP
İbrahim Halil Paşa Mayıs 1877 Osman Paşa Eylül 1844
Yusuf Ziyâ Paşa Ocak 1878 Mehmed Selim Paşa Ağustos 1845
Selim Sırrî Paşa Şubat 1879 Hâfız Mehmed Paşa Mart 1848
Kadri Efendi Temmuz 1879 İsmail Paşa Mayıs 1850
Yusuf Ziyâ Paşa Aralık 1880 Mustafa Tosun Paşa Nisan 1851
Selim Sim Paşa Aralık 1882 Ali Rıza Mehmed Paşa Kasım 1853
Ahmed Aziz Paşa Kasım 1884 (Şubat 1854’de N iş’e bağlanıyor)
Mehmed Âsim Paşa Ocak 1886 Osman Mazhar Paşa Eylül 1858
Ali Sürûrî Efendi Mart 1886 Ebûbekir Rüstem Paşa Ağustos 1859
Ârif Paşa Mart 1888 Mustafa Paşa Mart 1860
Âli Bey Mart 1890 Mahmud Paşa Temmuz 1863
İbrahim Kadrî Bey Nisan 1892 (Ocak 1864'te N iş’e bağlanıyor)
Mehmed Reşad Bey Şubat 1903 İsmail Hakkı Paşa Kasım 1865
 rif Paşa Haziran 1906 İsmail Rahmi Paşa Temmuz 1869
Mustafa Ziver Bey Şubat 1907 Safvet Paşa Ocak 1871
Ferid Paşa Temmuz 1907 Gâlib Paşa Kasım 1871
Ârifî Paşa Ağustos 1908 Abdurrahman Nureddin Paşa Ağustos 1872
Bekir Sami Bey Şubat 1909 Mehmed Âkif Paşa Nisan 1873
Mustafa Bey Eylül 1909 Hüseyin Hüsnü Paşa Mayıs 1873
Süleyman Nazif Bey Temmuz 1911
Bekir Sami Bey Ocak 1912
Mehmed Ali Bey Aynî Ağustos 1912 VAN
Samih Rifat Bey Haziran 1913 Haşan Hakkı Paşa Şubat 1877
Cemâl Azmi Bey Ağustos 1913 Abdülhamit Paşa Mart 1884
(Rus işgali Nisan 1916) İbrahim Halil Bey Şubat 1887
Süleyman Necmi Bey Mart 1918 Osman Nurî Paşa Temmuz 1890
Mehmed Gâlib Bey Mart 1919 Süleyman Bahri Paşa Ocak 1891
Ali Haydar Bey Ekim 1919 Ahmed Nâzım Paşa Temmuz 1895
Hamit Bey Ocak 1920 Mehmed Şemseddin Bey Haziran 1896
Hamdî Bey Nisan 1920 Şemsi Paşa Mayıs 1897
Tâhir Paşa Mart 1898
Âli Bey Aralık 1906
TUNA Ali Rıza Bey Kasım 1907
Ahmed Midhat Şefik Paşa Ekim 1864 Mehmed Ferid Paşa Ekim 1908
Mehmed Sabrî Paşa Mart 1868 Bekir Sami Bey Ağustos 1909
Mehmed Âkif Paşa Şubat 1869 Ali Nâzım Bey Mart 1911
Ömer Fevzî Paşa Ekim 1870 İsmail Hakkı Bey Şubat 1912
Ahmed Rasim Paşa Ekim 1871 Ahmed İzzet Bey Ağustos 1912
Ahmed Hamdî Paşa Haziran 1872 Haşan Tahsin Bey Mayıs 1913
Abdurrahman Nureddin Paşa Nisan 1873 Cevdet Bey Kasım 1914
Mehmed Asim Paşa Nisan 1874 (Rus işgali Mart 1915)
 VAN 42 _
YEMEN

Haydar Hilmî Bey Mart 1918

Mehmed Redif Paşa Eylül 1872
Mehmed Midhat Bey Mayıs 1919
İsmail Hakkı Paşa Mayıs 1873
Mustafa Âsim Paşa Aralık 1873
Ahmed Cevdet Paşa Kasım 1874
VtDİN
Mehmed Âkif Paşa Temmuz 1875
Ağa Hüseyin Paşa Ağustos 1833
Hüseyin Hüsnü Paşa Kasım 1875
Mustafa Nurî Paşa Nisan 1844
Mehmed Nazif Paşa Temmuz 1877
Mehmed Hayıeddin Paşa Şubat 1845
Ahmed Rasim Paşa Haziran 1878
Ağa Hüseyin Paşa Ekim 1846
Mustafa Âsim Paşa Nisan 1879
Mehmed Ziyâeddin Paşa Mayıs 1849
Ali Kemalî Paşa Eylül 1883
Ali Rıza Mehmed Paşa Eylül 1850
Ahmed Eyyûb Paşa Ekim 1884
Mustafa Zarif Paşa Ekim 1851
Hüseyin Rıza Paşa Haziran 1889
Abdurrahman Sami Paşa Haziran 1852
Ahmed Hıfzı Paşa Ekim 1889
İbrahim Paşa Mart 1853
Osman Feyzi Paşa Ekim 1897
Mehmed Muammer Paşa Temmuz 1855
Seyfullah Paşa Şubat 1906
Mehmed İsmet Paşa Ekim 1857
Hilmî Paşa Aralık 1907
Mirza Said Mehmed Paşa Kasım 1859
Ali Roza Bey Şubat 1909
Süleyman Re'fet Paşa Eylül 1861
Hüsamettin Bey Kasım 1909
Mehmed Râşid Paşa Nisan 1864
Mehmed Ali Aynî Bey Ocak 1912
(Aralık 1864’te Tuna'ya bağlandı).
Haşan Tahsin Paşa Ağustos 1912

YANYA
YEMEN
Mustafa Nurî Paşa Haziran 1837
M ustafa Sabrî Paşa Mayıs 1850
Mirza Said Mehmed Paşa Mayıs 1840
Mehmed Sırtî Paşa Mart 1851
Osman Nurî Paşa Kasım 1840
M ustafa Paşa Ekim 1851
Husrev Paşa Mart 1844
M ahm ud Paşa Eylül 1852
Mehmed Ziyâeddin Paşa Ekim 1845
Ahmed P aşa Mayıs 1856
Hâfız Ahmed Paşa Şubat 1846
Ali Y av er Paşa Aralık 1862
Hâfız Mehmed Paşa Nisan 1847
Ahmed P aşa (Babanlı) Ağustos 1864
Ahmed İzzet Paşa Mart 1848
Ahmed P aşa (Tacirli) Mart 1867
Ebûbekir Rüstem Paşa Eylül 1848 Ali P aşa Mart 1869
İsmail Rahmi Paşa Şubat 1850
M ehm ed Redif Paşa Mayıs 1871
Ali Rıza Mehmed Paşa Kasım 1851
Ahmed M uhtar Paşa Eylül 1871
Ebûbekir Rüstem Paşa Mart 1853
Ahmed Eyyûb Paşa Haziran 1873
Mehmed Sâlih Paşa Temmuz 1853
M ustafa Âsim Paşa Nisan 1875
Mehmed Besim Paşa Şubat 1854
İsmail H ak k ı Paşa Aralık 1879
Ahmed izzet Paşa Ocak 1855
M eh m ed İzzet Paşa Aralık 1882
Mehmed Emin Paşa Ocak 1856
Ahmed F ev zî Paşa Ocak 1885
Mehmed Rifat Paşa Eylül 1857
Ahmed A z iz Paşa Aralık 1886
Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1858
Osman N u rî Paşa (Topal) Aralık 1887
İbrahim Derviş Paşa Ekim 1858
Osm an N u rî Paşa (Potirikli) Haziran 1889
Hüseyin Hüsnü Paşa Ocak 1863
İsmail H a k k ı Paşa Mayıs 1890
Ahmed Paşa Şubat 1864
Haşan E d ip Paşa Haziran 1891
İbrahim Edhem Paşa Haziran 1867
A hm ed F ev zî Paşa Aralık 1891
Ahmed Rasim Paşa Mart 1868
H ü se y in Hilmî Paşa Mayıs 1898
Safvet Paşa Kasım 1871 A b d u lla h Reşid Paşa Ekim 1902
yem en - 43 - SİSAM

Mehmed Tevfik Bey Ağustos 1904 Alexandre Ghika Haziran 1856

Ahmed Fevzî Paşa Ağustos 1905 Üçlü kaymakamlık Ekim 1858
Haşan Tahsin Paşa Ekim 1908 Alexandre Kuza Ocak 1859
Kâmil Bey Ocak 1910
Mehmed Ali Paşa Nisan 1910 KARADAĞ BEYLERİ
Mahmud Nedim Bey Kasım 1911 Petar II. Petroviç Ekim 1830
Danilo II. Ekim 1851
Nikola I. Petroviç Ağustos 1860
MÜMTAZ EYALETLER
MEKKE ŞERİFLERİ
Muhammed bin Abdiil Mu'in b. Avn Eylül 1827
BOGDAN BEYLERİ Abdullah Abdü'l-Muttalib bin Gâlib b. Avn
Mihal Sturdza Nisan 1834 Temmuz 1851
Gregore Aiexandre Ghika Haziran 1849 Muhammed bin Abdiil Mu'in b. Avn Ocak 1856
Rus işgali Ekim 1853 Abdullah Paşa bin Muhammed Mayıs 1858
Gregore Alexandre Ghika Ekim 1854 Hüseyin Paşa bin Muhammed Temmuz 1877
Theodore Balş Temmuz 1856 Abdullah Abdü'l-Muttalib b. Gâlib b. Avn
Nikolas Vogorides Şubat 1857 Haziran 1880
Üçlü kaymakamlık Ekim 1858 Abdullilah Paşa b. Muhammed Ağustos 1882
Alexandre Kuza Ocak 1859 Avnürrefik Paşa b. Muhammed Ekim 1882
Ali Paşa b. Abdullah Paşa Ekim 1905
BULGARİSTAN PRENSLERİ Hüseyin Paşa Ekim 1908
AIexandre de Battenberg Nisan 1879 Ali Haydar Paşa Temmuz 1916
Ferdinand de Saxe-Cobourg
et Gotha Ağustos 1887 MEMLEKEIEYN VOYVODALARI
Alexandre Kuza Aralık 1861
CEBELLÜBNAN SANCAĞI MUTASARRIFLARI Charles de Hohenzollem Ekim 1866
Davut Paşa Haziran 1861
Franko Nasri Paşa Haziran 1868 MISIR VALİ VE HİDİVLERİ
Rüstem Paşa Mart 1873 Mehmed Ali Paşa Haziran 1805
Vasa Paşa Mart 1883 İbrahim Paşa Ağustos 1848
Naum Paşa Ağustos 1892 Abbas Hilmî Paşa Kasım 1848
Muzaffer Paşa Eylül 1902 Said Paşa Eylül 1854
Yusuf Franko Paşa Temmuz 1907 İsmail Paşa Ocak 1863
Kuyumciyan Ohannes Paşa Aralık 1912 Tevfik Paşa Ağustos 1879
Ali Münif Bey Temmuz 1915 Abbas Hilmî Paşa Ocak 1892
İsmail Hakkı Bey Nisan 1917
SIRBİYE KNFZ1 ,ERİ
Mihal Obrenovıç Temmuz 1839
EFLAK BEYLERİ Alexandre Karajorgi Eylül 1842
Alexandre Ghika Nisan 1834 Miloş III Obrenoviç Ocak 1859
George Bibescu Ekim 1842 Mihal Obrenoviç Eylül 1860
Koustantin Cantacuzene Eylül 1848 Milan IV Obrenoviç Haziran 1868
BaTbu Stirbey Haziran 1849
Rus işgâli Ekim 1853 SİSAM BEYLERİ
Osmanlı işgali Temmuz 1854 Stefan Vogorides Bey Eylül 1833
Avusturya işgali Ağustos 1854 Aleksander Kalimaki Bey Kasım 1852
S İS A M - 44 — TUNUS

Jan Gika Bey Mart 1854 Ligor V egleris Efendi Mart 1912
Miltiades Aristarki Bey Nisan 1859
Pavlaki Musurus Bey Ocak 1864
Kostaki Adosides Paşa Eylül 1873 ŞARKÎ RUMELİ VALİLERİ
Kostaki Fotiadis Bey Mayıs 1874 Sava Paşa Temmuz 1878
Kostaki Adosides Paşa Mart 1879 Aleko Vogorides Paşa Ocak 1879
Aleksander Karateodori Paşa Mayıs 1885 Gavril Paşa Hristoviç Mayıs 1884
Jorj Beıoviç Paşa Aralık 1894 Alexandre de Battenberg Şubat 1886
Stefan Musurus Paşa Temmuz 1896 Ferdinand de Saxe-Cobourg
Kostaki Vayanis Efendi Şubat 1899 et Gotha Ağustos 1887
Mişel Gregoriyadis Bey Ağustos 1900
Aleksander Mavroyeni Bey Mart 1902
Yanko Vitinos Bey Temmuz 1904 TUNUS VÂIİLERİ
Kostaki Karateodori Bey Temmuz 1906 Ahmed Paşa Ekim 1837
Yorgi Yorgiadis Efendi Ağustos 1907 Mehmed Paşa Mayıs 1855
Andrea Kopasıs Efendi Aralık 1907 Mehmed Sadık Paşa Eylül 1859
 VI. Y U R T D IŞ I TEM SİLCİLERİ

BERN
ATİNA E LÇ İL E R İ
Fuad Selim Bey Kasım 1915
K. Musurus Bey Mayıs 1840
Abdullah Reşad Halis Bey Temmuz 1919
Osman Efendi Eylül 1848
Hüseyin Cevad Bey Kasım 1920
Mehmed Kabûlî Efendi Aralık 1851
Neş'et Efendi Aralık 1852
Yusuf Rıza Efendi Kasım 1855
B E R L İN
Halil Şerif Bey Nisan 1856
Mehmed Kâmil Paşa Aralık 1837
Yanko Fotiades Bey Mart 1861
Ş. Davut Efendi 1840
Mahmud Es'ad Bey Eylül 1872
Mebmed Ta’lat Efendi Aralık 1842
Y. Fotiades Bey Kasım 1874
Süleyman Şevket Bey Temmuz 1845
Ahmed Tevfik Bey Ağustos 1879
Mustafa Sami Efendi Eylül 1846
Agâh Efendi Kasım 1885
Kostald Karaca Bey Aralık 1847
Mehmed Feridun Bey Şubat 1886
Ali Rıza Bey Ekim 1852
Mehmed Şemseddin Bey Nisan 1887
Ahmed Kemal Bey Haziran 1854
Rıza Bey Ağustos 1888
İhsan Bey Temmuz 1857
Mahmud Nedim Bey Mayıs 1890
Y. Aristarki Bey Ağustos 1858
Ali Gâlib Bey Mart 1891
İbrahim Edhem Paşa Nisan 1876
Gobdan Efendi Temmuz 1892
Sa'dullah Rami Paşa Mayıs 1877
Mehmed Şakir Paşa Mayıs 1894
Mehmed Said Paşa Mart 1883
Mehmed Asım Bey Aralık 1895
Ahmed Tevfık Paşa Aralık 1885
Mehmed Rifat Bey Aralık 1897
Ali Gâlib Bey Ocak 1896
Mehmed Nabi Bey Nisan 1908
Ahmed T evfik Paşa Kasım 1897
Ahmed Muhtar Bey Ekim 1911
Osman Nizami Paşa Eylül 1908
Gâlib Kemalî Bey Ocak 1914
Mahmud Muhtar Paşa Ocak 1913
(İlişkiler 1917'de savaş ha li yüzünden
İbrahim Hakkı Paşa Temmuz 1915
kesiliyor)
Mehmed Rifat Paşa Ağustos 1918

BELG RA T
B R Ü K SEL
Hüseyin Hüsnü Sermet Efendi Mart 1879
E. deKerkhove Haziran 1854
Halil Hâlid Bey Eylül 1880
A. Diran Efendi Ekim 1857
Yusuf Ziyâ Bey Ekim 1885
elçilik 1860 Kasım'mda kapatılıyor
Mahmud Nedim Bey Aralık 1889
F. Glavany Efendi Mayıs 1868
Mehmed Feridun Bey Mayıs 1890
E. Karatodori Efendi Temmuz 1875
Ahmed Tevfik Paşa Mayıs 1893
elçilik 1901 Aralıkta kapatılıyor
İbrahim Fethi Paşa Kasım 1897
Mustafa Âsim Bey Nisan 1908
Azaryan Efendi Eylül 1908
Abdülhakhamit Bey Temmuz 1908
Ali Fuad Hikmet Bey Haziran 1909
Mehmed Seyfettin Bey Aralık 1912
Hüseyin Cevad Bey Haziran 1914
Nüsret Sa'dullah Bey Şubat 1914
BÜKREŞ - 46 - PARİS

BÜKREŞ Mehmed Şekib Efendi Kasım 1845

Süleyman Sabit Bey Kasım 1878 Kalimaki Bey Ekim 1846
Ahmed Ziyâ Bey Eylül 1885 Mehmed Emin Paşa Eylül 1848
Mehmed Feridun Bey Aralık 1888 K. Musurus Paşa Mart 1851
Blak Bey Mayıs 1890 Rüstem Paşa Kasım 1885
Mehmed Şemseddin Bey Kasım 1892 Antopulo Paşa Ocak 1896
Mustafa Reşid Bey Ocak 1894 S. Musurus Paşa Aralık 1902
Hüseyin Kazim Bey Ocak 1896 Mehmed Rifat Paşa Mart 1908
Abdüllatif Safa Bey Ağustos 1908 Ahmed Tevfik Paşa Mayıs 1909
Diplomatik ilişkiler 1916 Ekiminde kesiliyor Mustafa Reşid Paşa Aralık 1920

ÇETİNE MADRİD
Halil Hâlid Bey Ağustos 1879 E. deKerkhove Ekim 1857
Rıza Bey Mart 1881 (Elçilik 1860 Şubatında kapatılıyor)
Ahmed Cevad Paşa Şubat 1884 Hüseyin Hüsnü Sermet Efendi Eylül 1881
Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1888 Turhan Hüsnü Bey Aralık 1886
Ahmed Tevfik Paşa Ağustos 1889 Mehmed Feridun Bey Ağustos 1894
Ahmed Fevzî Paşa Haziran 1891 Necib Paşa Ocak 1897
Abdülbaki Bey Ağustos 1908 İzzet Fuad Paşa M art 1900
Mehmed Sadreddin Bey Haziran 1910 İhsan Bey Eylül 1908
Alfred Rüstem Bey Aralık 1911 Sezai Bey Ekim 1909
Râgıb Raîf Bey Aralık 1921

KIEF
Ahmed Muhtar Bey Eylül 1918 MISIR FEVKALADE KOMİSERLERİ
Ahmed Muhtar Paşa 1885
Mehmed Şerif Raûf Paşa Şubat 1909
KOPENHAG
Ali Fuad Hikmet Bey Aralık 1917
NAPOLİ
Dr. Spitzer 1857 Mayıs
LAHEY (Ağustos 1860 mukim maslahatgüzarlık
K. Karaca Bey Haziran 1854 başşehberlerliğe dönüşüyor)
(1860 Haziranında elçilik kapatıldı)
Murat Efendi Nisan 1877
Y anko Karaca Ekim 1881 PARİS
Abdülhakhamit Bey Mayıs 1895 Mustafa Reşid Bey Temmuz 1835
Y usuf Misak Efendi Şubat 1898 Mehmed Nurî Bey Eylül 1836
Aristarki Bey Kasım 1909 Alımed Fethi Paşa Temmuz 1837
Nusret Sa'dullah Bey Mart 1915 Mehmed Nurî Efendi Aralık 1839
Mustafa Reşid Paşa Kasım 1841
Abdünnâfi' Mehmed Efendi Ocak 1843
LONDRA Mustafa Reşid Paşa Ocak 1844
Mehmed Şekib Efendi Ocak 1840 Süleyman Re'fet Paşa Nisan 1846
Mehmed Emin Âli Efendi Ocak 1842 Kalimaki Bey Kasım 1848
İbrahim Sârim Paşa Kasım 1844 Velîyeddin Rifat Paşa Ekim 1852
PARİS — 47 — TAHRAN

Mehmed Cemil Paşa Haziran 1855 İbrahim Hakkı Bey Aralık 1908
Ahmed Vefik Paşa Aralık 1859 Hüseyin Kâzım Bey Nisan 1910
Velîyeddin Rifat Paşa Ocak 1861 Mehmed Nabi Bey Ekim 1912
Mehmed Cemil Paşa Mayıs 1862 Osman Nizami Paşa Aralık 1920
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Haziran 1865
Mehmed Cemil Paşa Eylül 1866
Server Paşa Temmuz 1872 SOFYA
Ali Paşa Temmuz 1873 Nihat Paşa Temmuz 1878
Mehmed Sadık Paşa Ekim 1875 Nikola Gobdan Efendi Kasım 1885
Halil Şerif Paşa Mart 1877 Hüseyin Rıza Paşa Mart 1887
Ahmed Ârifî Paşa Eylül 1877 Niyazi Bey Mart 1888
Mehmed Es'ad Safvet Paşa Aralık 1878 Abdülhalik Nasuhi Bey Kasım 1897
Mahmud Es'ad Paşa Eylül 1880 Necib Melhame Bey Eylül 1898
Yusuf Ziyâ Paşa Eylül 1894 Ali Ferruh Bey Mart 1902
Sâlih Münir Paşa Ocak 1896 Sadık Paşa Aralık 1904
Naıım Paşa Ağustos 1908 Mustafa Şekib Bey Ağustos 1908
Mehmed Rifat Paşa Ekim 1911 Mustafa Âsim Bey Haziran 1909
Mehmed Nabi Bey Kasım 1920 Mehmed Nabi Bey Ekim 1911
Ahmed Fethi Bey Eylül 1913
Abdüllatif Safa Bey Aralık 1917
PETERSBURG
Yusuf Rıza Bey Mart 1857
İbrahim Haydar Bey Ağustos 1858 STOKHOLM
Mehmed Emin Derviş Paşa Eylül 1859 Yahya Karaca 1881
Halil Şerif Bey Eylül 1861 Şerif Paşa Mart 1898
Konemenos Bey Şubat 1864 Mustafa Âsim Bey Temmuz 1908
Rüstem Bey Ağustos 1870 Mustafa Şekib Bey Haziran 1909
Mehmed Kâmil Paşa Nisan 1870 Hüseyin Cevad Bey Kasım 1915
Mehmed Kabûlî Paşa Ekim 1875 İsmail Canbulat Bey Mayıs 1917
Ahmed Şakir Paşa Mayıs 1878 Hüseyin Cevad Bey Aralık 1917
Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1889 (Elçilik 1919 Ağustosunda kapatılmıştır)
Turhan Hüsnü Paşa Ağustos 1908 Ali Şevki Bey Kasım 1920
Fahreddin Reşad Bey Ocak 1914 Gâlib Kemalî Bey Haziran 1921
Gâlib Kemali Bey Nisan 1918

TAHRAN
ROMA Mustafa Sami Efendi Haziran 1849
Y. Fotiades Bey Eylül 1870 Ahmed Vefik Efendi Haziran 1851
Serkis Efendi Ekim 1872 İbrahim Haydar Efendi Aralık 1859
A. Karatodori Efendi Eylül 1874 Hayrullah Efendi Ocak 1865
Mahmud Es'ad Bey Haziran 1876 Yusuf Rıza Bey Mart 1867
Turhan Hüsnü Bey Eylül 1877 Mustafa Eşref Paşa 1871 Aralık
S. Musurus Bey Aralık 1880 Mehmed Tâhir Münif Efendi Kasım 1872
Y. Fotiades Bey Şubat 1886 Fahreddin Bey Şubat 1878
Yusuf Ziyâ Bey Aralık 1889 Hâlid Halil Bey Ocak 1885
Mahmud Nedim Bey Mart 1891 Abdülhalik Nasuhi Bey Ocak 1892
Mustafa Reşid Paşa Şubat 1896 Ali Gâlib Bey Ocak 1893
TAHRAN - 48 - VVASHINGTON

Mehmed Şemseddin Bey Ocak 1895 Mehmed Kabûlî Paşa Mayıs 1873
Mehmed Tâhir Münif Paşa Mayıs 1896 Mehmed Râşid Paşa Haziran 1874
Mehmed Şemseddin Bey Eylül 1897 Ahmed Ârifî Paşa Kasım 1875
Hüseyin Hasib Bey Haziran 1909 A. Vogorides Paşa Mayıs 1876
Mehmed Emin Bey Kasım 1911 Mahmud Es'ad Bey Eylül 1877
Mehmed Sadreddin Bey Haziran 1913 İbrahim Edhem Paşa Mart 1879
Mustafa Âsim Bey Ocak 1914 Sa'dullah Paşa Mart 1883
Yusuf Ziyâ Paşa Mart 1891
Ali Gâlib Bey Ocak 1895
TORİNO Mahmud Nedim Paşa Şubat 1896
Y. Musurus Bey Temmuz 1855 Mustafa Reşid Paşa Eylül 1908
Rüstem Bey Ocak 1857 A. Mavroyeni Bey Kâsım 1911
Hüseyin Hilmî Paşa Ekim 1912

VİYANA
Sadık Rifat Paşa Eylül 1837 VVASHINGTON
Ahmed Akif Efendi Nisan 1841 Blak Bey Temmuz 1867
Sadık Rifat Paşa F,kim 1842 L. Aristarki Bey Temmuz 1873
Ahmed Muhtar Bey Mayıs 1843 Hüseyin Tevfik Paşa M art 1883
Abdünnâfi1Mehmed Bey Kasım 1844 A. Mavroyeni Bey Aralık 1886
Mehmed Şekib Efendi Ekim 1846 Mustafa Tahsin Bey Mayıs 1896
K. Musurus Bey Mayıs 1849 Ali Ferruh Bey Eylül 1897
Arif Efendi Ocak 1851 Mustafa Şekib Bey Ağustos 1900
Kalimaki Bey Aralık 1855 Mehmed Ali Bey Eylül 1907
I. Haydar Efendi Ocak 1865 Hüseyin Kazim Bey Ağustos 1908
Halil Şerif Paşa Ağustos 1870 Yusuf Ziyâ Paşa Haziran 1910
Ahmed Ârifî Bey Ekim 1872 Alfred Rüstem Bey Nisan 1914
ŞAHIS VERİLERİ
ABBAS HALİM - 51 -
Abaza bk Mehmed Husrev Paşa.
Abbas Halim Paşa (Prens)
1866-1935
Hiidavendigâr valisi Eylül 1913-Kasım
1914; Nafia nâzın Kasım 1914-Şubat
1917.
Abbas Hilmî Paşa
1813-1854
Mısır vâlisi Kasım 1848-Eylül 1854.
Abbas Hilmî Paşa (Cebbarzâde)
7-1859
Sivas vâlisi Ağustos 1848-Mayıs 1851.
Abbas H ilm î Paşa
1874-1944
Mısır hidivi Ocak 1892-Aralık 1914.
^ Abdî Paşa (Ç erkeş)
7-1880
Şkodra vâlisi Kasım 1857-Ekim 1861 ve
Nisan 1862-N isan 1863; 2. Ordu
komutanı Nisan 1863-Nisan 1869; 3.
Ordu komutanı Haziran 1869-Ağustos
1871; 2. Ordu komutanı Ağustos-Kasım
1871; 4. Ordu komutanı Kasım 1871-
Şubat 1872; 2. Ordu komutanı Nisan
1872-Ağustos 1873; Zaptiye müşiri
Eylül 1875-Haziran 1876; 3. Ordu
komutanı ve Manastır vâlisi Aralık
1876-Nisan 1877.
^ Abdî Paşa
Yanya vâlisi Nisan-Temmuz 1877;
Şkodra vâlisi Nisan 1882-Temmuz 1883;
K osova vâlisi Temmuz 1883-Ekim
1885.
Abdullah Abdü'l-M uttalib bin Gâlib
bin Avn (Şerif)
1790 (?)-1886
Mekke şerifi Temmuz 1851-Ocak 1856
ve Haziran 1880-Ağustos 1882.
o Abdullah Bey (Dürrîzâde)
1869-1923
Şeyhülislam Nisan-Temmuz 1920.
Abdullah Feyzî Bey
1833-1886
Şehremini Ekim 1873-Şubat 1874.
ABDULLAH REŞAD HALİS
Abdullah Gâlib Paşa
1829-1905
M aliye n âzın Şubat-M ayıs 1872;
Trabzon vâlisi M ayıs-Ağustos 1872;
Hüdavendigar vâlisi Nisan-Temmuz
1873; Maliye nâzın Nisan 1876-Ocak
1877; İstanbul şehremini Şubat-Aralık
1877; Hüdavendigar vâlisi Kasım 1878-
Şubat 1879; Halep vâlisi Mart-Eylül
1879; Kastamonu vâlisi Eylül 1879-
Kasım 1881; Selanik vâlisi Ocak 1882-
Şubat 1885; Cezâyir-i Bahr-i Sefıd vâlisi
Şubat 1885-Şubat 1886; Selanik vâlisi
Ağustos 1886-Ekim 1891; Evkaf nâzın
Kasım 1891-Eylül 1904.
Abdullah Lâmi Bey [Bayur]
1875-1936
Ticaret nâzırı Şubat-Mart 1919; İstanbul
vâlisi Şubat-Ekim 1920; Nafia nâzırı
Ekim 1920-Şubat 1921; Maliye nâzın
Ocak-Haziran 1921; Maârif nâzın 13-19
Ağustos 1921.
Abdullah Musîb Paşa (Babanlı)
1817-1882
Bingazi vâlisi Ekim 1871-Mart 1873;
Basra vâlisi Ekim 1877-Eylül 1879;
Mamuretülaziz vâlisi Kasım 1880-Aralık
1882.
Abdullah Paşa (Hazinedarzâde)
?-1846
Trabzon vâlisi Nisan 1842- Şubat 1846.
^ Abdullah Paşa [Kölemen]
1846-1937
Musul vâlisi Mayis-Ekim 1896; 4. Ordu
komutanı A ğustos 1908; 5. Ordu
komutanı Mart 1909-Ekim 1910; Balkan
Harbinde Şark Ordusu komutanı Ekim
1912-Mayıs 1913; Harbiye nâzın Kasım-
Aralık 1918.
Abdullah Paşa bin Muhammed
(Şerif)
1823-1877
Mekke şerifi Mayıs 1858-Haziran 1877.
Abdullah Reşad H alis Bey
1883-1944
Bern elçisi Temmuz 1919-Kasım 1920.
ABDULLAH REŞİD - 52 - ABDURRAHMAN VEFİK

^ Abdullah Reşid Paşa (Çerkeş) Abdurrahman Nureddin Paşa

1836-1912
1837-1910
Prizren vâlisi Ağustos 1872-Nisan 1873;
Şkodra vâlisi Ocak-Ekim 1891; 5. Ordu
Tuna vâlisi Nisan 1873-Nisan 1874;
komutanı Temmuz 1896-Şubat 1897;
Ankara vâlisi Nisan 1874-Temmuz 1875;
Girid vâlisi Şubat-Haziran 1897; 7. Ordu
Bağdad vâlisi Ağustos 1875-Nisan 1877
komutanı Temmuz 1898-Ekim 1904
ilaveten 6. Ordu komutanı Ağustos
ilaveten Yemen vâlisi Ekim 1902-
1876-Nisan 1877; Diyarbekir vâlisi
Ağustos 1904.
Nisan 1877-Şubat 1879; Bağdad vâlisi ve
Abdullilah Paşa bin Muhammed
6. Ordu komutanı Şubat 1879-Ocak
(Ş erif)
1880; Sadrazam Mayıs-Haziran 1882;
1845-1908
Kastamonu vâlisi Aralık 1882-Kasım
Mekke şerifi Ağustos-Ekim 1882.
1891; Aydın vâlisi Kasım 1891-Mayıs
Abdurrahman Efendi (Bağdadi)
1893; Edirne vâlisi Mayıs 1893-Kasım
[P aksoy]
1895; Adliye nâzın Kasım 1895-Ağustos
1857-1952
1908.
Adana vâlisi Ağustos 1920.
Abdurrahman Sâm î Paşa
Abdurrahman el-Yusuf Bey
1795-1881
1873-?
Tirhala vâlisi Şubat 1849-Şubat 1851;
Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
Bosna vâlisi A ğustos-Ekim 1851;
Abdurrahman Fehmi Efendi
Trabzon vâlisi Ekim 1851-Mart 1852;
7-1902
Vidin vâlisi Haziran 1852-Temmuz
Mamuretülaziz vâlisi Ocak 1905-Ağustos
1855; Edime vâlisi Aralık 1855-Aralık
1906; Diyarbakır vâlisi Ağustos 1906-
1856; Maârif nâzın Temmuz 1857-Aralık
Aralık 1907.
1861 ilaveten Girit vâlisi Haziran 1858-
Abdurrahman Haşan Bey
Şubat 1859; M eclis-i â'yân azası Mart
1849-1927
1877.
Mamuretülaziz vâlisi Ağustos 1903-0cak
Abdurrahman Şeref Efendi
1905; Basra vâlisi Eylül 1906-Ağustos
1853-1925
1908.
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Maârif
Abdurrahman Nâfiz Paşa
nâzın Aralık 1908-11 Şubat 1909 ve 16
7-1853
Şubat-Mayıs 1909 ve Ekim 1911-Ocak
Maliye nâzın Mart 1838-Eylül 1839;
1912; Evkaf nâzın Ekim-Kasım 1918
Edime vâlisi Ekim 1839-Mayıs 1840;
ilaveten Posta ve Telegraf nâzın Ekim-
M eclis-i ahkam-ı adliye reisi Şubat-
Aralık 1918; Şura-yı devlet reisi Ekim
Kasım 1843; Maliye nâzın Eylül 1845-
1919-Mart 1920; Ticaret nâzın Şubat-
Şubat 1847 ve Nisan 1848-Şubat 1849
Mart 1920; Maârif nâzırı Mart-Nisan
ve Eylül 1849-Haziran 1850; Evkaf
1920.
nâzın Ocak-Ağustos 1851; Maliye nâzın
Abdurrahman Vefik Bey [Sayın]
Ağustos 1851-Eki m 1852.
1857-1956
Abdurrahman Nesîb Efendi
Maliye nâzın Temmuz 1912-Ocak 1913
1842-1914
ve Kasım 1918-Şubat 1919 ilaveten İaşe
Şeyhülislam Aralık 1911-Temmuz 1912.
nâzın 13-20 Ocak 1919.
Abdurrahman Nureddin Paşa
Abdülaziz bk Agâh Abdülaziz.
7-1871
Ankara vâlisi Aralık 1861-Ocak 1863.
ABDÜLBAKİ - 53 -
A bdülbaki Bey
1860-?
Çetine elçisi A ğustos 1908-Haziran
1910.
Abdülhakhamid Bey [Tarhan]
1851-1937
Lahey elçisi Mayıs 1895-Şubat 1898;
Brüksel elçisi Temmuz 1908-Aralık
1912; Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
Abdülhalik bk Mustafa Abdülhalik.
Abdülhalik Nasuhi Bey
1837-1912
Mamuretülaziz valisi Mart 1890-0cak
1892; Tahran büyükelçisi Ocak 1892-
Ocak 1893; Adana vâlisi Ocak 1893-
Ağustos 1894; Beyrut vâlisi Ağustos
1894-Mart 1897; Bulgaristan komiseri
Aralık 1897-Eylül 1898; Meclis-i â’yân
azası Aralık 1908.
Abdülhalim Bey
1840-1926
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Adliye
nâzın Eylül-Ekim 1912.
Abdülhalim Efendi
7-1883
Evkaf nâzın Nisan 1878-Ekim 1879.
^ Abdülhalim Paşa
7-1886
5. Ordu komutam Temmuz 1860-Mart
1863; Zabtiye nâzın Mart-Ekim 1863; 5.
Ordu komutanı Şubat 1864-Aralık 1865;
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Abdülhamid Ferid Paşa
1815-1875
Mâbeyn-i hümâyun başkâtibi Temmuz
1848-Ocak 1855; Evkaf nâzırı Ekim
1863-Ekim 1865 ve Temmuz 1866-Mart
1868; Sadâret müsteşarı Mart 1868-
Ağustos 1869; Hazine-i Hassa nâzırı
Haziran-Eylül 1871; Bahriye nâzırı
Eylül-Kasım 1871; Hazine-i hassa nazırı
Kasım 1871-Ağustos 1876 ilâveten
Bahriye nâzın Ocak-Mart 1875.
ABDÜLKERİM
Abdülhamid Paşa
7-1887
Van vâlisi Mart 1884-Ocak 1887.
Abdülhamid Ziyâeddin Paşa
1825-1880
Suriye vâlisi Ocak-Haziran 1877; Konya
vâlisi Haziran 1877-Haziran 1878; Adana
vâlisi Haziran 1878-Mayıs 1880.
Abdülhamid Zohravi Efendi
1874-1916
Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
Abdülkadir Efendi (Seyyid)
1851-1925
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Şura-yı
devlet reisi Mart-Mayıs 1919.
Abdülkadir Kemalî Paşa
7-1892
Kosova vâlisi Aralık 1890-Haziran 1891;
Musul vâlisi Haziran 1891-Temmuz
1892.
^ Abdülkerim Nadir Paşa (Çırpanlı)
1807-1883
Irak Ordusu komutanı Şubat 1848-
Haziran 1849; Bağdad vâlisi Haziran
1849-Aralık 1850; Diyarbekir vâlisi
Şubat 1851; 4. Ordu komutanı Eylül
1852-Ocak 1854; Rumeli vâlisi Ekim
1857-Aralık 1859 ve Haziran 1861-Şubat
1864; Serasker Aralık 1865-Haziran 1866
ve Hassa Ordusu komutanı Aralık 1865-
Mayıs 1868; 3. Ordu komutanı Haziran
1868-Mayıs 1869; 2. Ordu komutam
Mayıs 1869-Ağustos 1871; Serasker
Şubat 1874-Ocak 1875; Bahriye nâzırı
Nisan-Mayıs 1876; Serasker Mayıs-Eylül
1876; 1877-78 Osmanlı-Rus savaşında
Serdar-ı ekrem Nisan-Temmuz 1877.
^ Abdülkerim Paşa
7-1863
Arabistan Ordusu komutanı Ağustos
1856-Mart 1857; Anadolu Ordusu
komutanı Mart 1857-Temmuz 1861;
Zabtiye müşiri Kasım 1861-Şubat 1863.
ABDÜLKERİM - 54 -
^ Abdülkerim Paşa (Bursalı)
1839-1912
Şkodra vâlisi Ekim 1891-Temmuz 1894;
Manastır vâlisi Nisan 1895-Aralık 1901.
Abdüllatif Safa Bey
1868-?
Bükreş elçisi Ağustos 1908-Ekim 1916;
Sofya elçisi Aralık 1917-Kasım 1918;
Hariciye nâzın Şubat-Nisan 1920 ve
Ekim 1920-Haziran 1921; Ticaret nazırı
Haziran 1921-Kasım 1922.
Abdüllatif Subhî Paşa
1818-1886
Evkaf nâzın Ağustos-Ekim 1861; Maârif
nâzırı Ağustos 1867-Mart 1868; Suriye
vâlisi Eylül 1871-Eylül 1872; Evkaf
nâzırı ve Maârif nâzırı Şubat-Nisan 1878;
Evkaf nâzın Ekim 1879-Mayıs 1880;
Maliye nâzırı Mayıs 1880-0cak 1881;
Evkaf nâzın Aralık 1880-Mayıs 1882;
Ticaret nâzın Mayıs 1882-EyIül 1885;
Evkaf nâzın Eylül 1885-Ocak 1886.
Abdülvahab Paşa
1843-?
Musul vâlisi Ekim 1897-Temmuz 1898;
Bağdad vâlisi Ekim 1904-Ekim 1905;
Erzurum vâlisi Ekim 1907-Ağustos
1908.
Abdülvahab Subhî Bey [Kocamemi]
7-1950
Bitlis vâlisi Mart 1914-Eylül 1915.
Abdünnâfi' İffet Efendi
(Ramazanzâde)
7-1891
Kastamonu vâlisi Eylül 1875-Şubat
1878; Musul vâlisi Kasım 1879-Mayıs
1882; Mamuretülaziz vâlisi Aralık 1882-
Haziran 1884.
Abdünnâfi1 Mehmed Efendi
7-1858
Paris büyükelçisi Ocak-Aralık 1843;
Viyana büyükelçisi Kasım 1844-Nisan
1846.
Abid bk Mehmed Ali Bey.
AGATON
Abidin Paşa
1843-1906
Sivas vâlisi Ağustos 1879-Mart 1880;
Selanik vâlisi Mart-Haziran 1880;
Hariciye nâzın Haziran-Eylül 1880;
Adana vâlisi Ocak 1881-Ekim 1885;
Sivas vâlisi Ekim 1885-Temmuz 1886;
Ankara vâlisi Temmuz 1886-Aralık
1893; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Aralık
1893-Mart 1906.
Abraham Paşa (Karakahya)
1833-1918
Meclis-i â’yân azası Ocak 1880.
Âdil Bey (Hacı)
1866-1924
D ahiliye nâzın Nisan-M ayıs 1909;
Sadaret müsteşarı Ekim 1909-Ağustos
1913; Dahiliye nâzırı Temmuz 1919-
Ekim 1919; M eclis-i â’yân azası Eylül
I 919.
Âdil Bey (Hacı) [Arda]
1869-1935
Edirne vâlisi Ekim 1911-Ocak 1912;
Dahiliye nâzın Ocak-Temmuz 1912 ve
Ocak-Haziran 1913; Edirne vâlisi
Temmuz 1913-Ekim 1915.
Adosidis Paşa (Kostaki)
1822-1895
Sisam beyi Eylül 1873-Mayıs 1874;
Girid vâlisi Şubat-Kasım 1878; Sisam
beyi Mart 1879-Mayıs 1885.
A fif bk İsmail Afif.
Ağabeyzâde bk Cemâl Paşa.
Âgâh Abdülaziz Paşa
7-1855
Hicaz vâlisi Mayıs 1850-Temmuz 1852;
Şam v â lisi Tem m uz-Ekim 1852;
Hüdavendigar vâlisi Aralık 1853-Mart
1854; Şkodra vâlisi Nisan-Aralık 1855.
Âgâh Efendi (Çapanzâde)
1832-1886
Atina elçisi Kasım 1885-Ocak 1886.
Agaton Efendi (Kirkor)
1825-1868
Nafıa nâzırı Mart 1867-Mayıs 1868.
AGOP KAZASYAN - 55 -
Agop Ohanes Kazasyan Paşa
1832-1891
Hazine-i Hassa nazırı Ocak 1880-Ekim
1891 ilaveten Maliye nazırı 28-30
Ağustos 1885 ve Aralık 1886-Mart 1887
ve Ağustos 1888-Mart 1891.
Ağa Hüseyin Paşa
1776-1849
Vidin valisi Ağustos 1833-Nisan 1844
ve Ekim 1846-Mayıs 1849.
Ahmed bk Hafız Ahmed.
^ Ahmed Abuk Paşa
1857-1923
Balkan savaşında Çatalca ordusu
komutanı Kasım 1912-Nisan 1913;
Harbiye nazırı Mart-Nisan 1919; Nafia
nâzın Temmuz 1919-Mart 1920.
Ahmed Âkif Efendi (Köse)
7-1850
Viyana büyükelçisi Nisan 1841-Ekim
1842.
u Ahmed Ârif Hikmet Bey
(İsm etbeyzâde)
1786-1859
Şeyhülislam Kasım 1846-Mart 1854.
Ahmed ArifT Paşa
1830-1895
Viyana büyükelçisi Ekim 1872-Mayıs
1873; Hariciye nazırı Mayıs 1874-Ocak
1875; Maârif nâzın Ocak-Haziran 1875;
A dliye nâz m Haziran-Ağustos 1875;
Viyana büyükelçisi Kasım 1875-Mayıs
1876; Meclis-i â’yân azası Mart 1877;
Hariciye nâzın Temmuz 1877; Paris
büyükelçisi Eylül 1877-Aralık 1878;
Sadrazam Temmuz-Ekim 1879; Şura-yı
devlet reisi Ekim 1879-Eylül 1880 ve 30
Kasım- 2 Aralık 1882; Hariciye nâzın
Aralık 1882-Nisan 1884; Şura-yı devlet
reisi Eylül 1885-Haziran 1895.
^ Ahmed Avni Paşa
7-1935
Nafia nazırı Mart-Nisan 1919; Bahriye
nâzın Nisan-Temmuz 1919.
AHMED CEVAD
Ahmed Aziz Paşa
1835-1903
Mamuretülaziz vâlisi Mart-Kasım 1880;
Ankara vâlisi Mart-Kasım 1884; Trabzon
vâ lisi K asım 1884-Şubat 1886;
Diyarbekir vâlisi Mayıs-Arahk 1886;
Yemen vâlisi Aralık 1886-Aralık 1887;
Beyrut vâlisi Temmuz 1889-Aralık 1891;
Musul vâlisi Eylül 1893-Temmuz 1895.
Ahmed Bey
7-1862
Serkurenâ Nisan 1860-Haziran 1861.
Ahmed Bey
Sivas vâlisi Mart-Eylül 1918.
Ahmed Celâl Paşa
1828-1886
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Ahmed Cemâl Bey (Hatibzâde)
1871-1928
Edime vâlisi Kasım 1918-Ağustos 1919;
Kastamonu vâlisi Ekim 1919-Kasım
1920.
^ Ahmed Cemâl Paşa (Sakallı/
Büyük)
1872-1922
Adana vâlisi Eylül 1909-Haziran 1911;
Bağdat vâlisi Haziran 1911-Temmuz
1912; Nafıa nâzın Aralık 1913-Mart
1914; Bahriye nazırı Mart 1914-Ekim
1918 ve II. Ordu komutanı Ağustos-
Kasım 1914 ve IV. Ordu komutanı
Kasım 1914-Aralık 1917.
^ Ahmed Cevad Paşa
(Kabaağaçlızâde)
1851-1900
Çetine elçisi Şubat 1884-Temmuz 1888;
Girit vâli vekili ve komutanı Haziran
1890-Eylül 1891; Sadrazam Eylül 1891-
Haziran 1895; Girit vâlisi Haziran-Aralık
1897; 5. Ordu komutanı Temmuz 1898-
Temmuz 1900.
AHMED CEVDET - 56 -
Ahmed Cevdet Paşa
1823-1895
Adana ve Halep valisi Ocak 1866-Şubat
1868; M eclis-i Ahkam-ı adliye reisi
Mart-Mayıs 1868; Adliye nâzın Mayıs
1868-Nisan 1870; Evkaf nâzırı Şubat-
Mart 1873; Maârif nâzın Nisan 1873-
Nisan 1874; Yanya vâlisi Kasım 1874-
Haziran 1875; Maârif nâzın Haziran-
Aralık 1875; Adliye nâzın Aralık 1875-
Nisan 1876; Maârif nâzın Mayıs-Ekim
1876; Adliye nâzın Ekim 1876-Ocak
1877 ve Şura-yi devlet reisi 24 Aralık
1876-2 Ocak 1877; Dahiliye nâzırı Ocak-
Kasım 1877; Evkaf nâzın Kasım 1877-
Şubat 1878; Suriye vâlisi Şubat-Kasım
1878; Ticaret nâzın Aralık 1878-Ekim
1879; Adliye nâzırı Kasım 1879-Kasım
1882 ve Haziran 1886-Mayıs 1890.
Ahmed Efendi (Hacı)
1822-1876
Şehremini Temmuz-Eylül 1861.
Ahmed Efendi (Kahyazâde/Halepli)
Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
^ Ahmed Es'ad Efendi (Uryanizâde)
1813-1889
M eclis-i â’yân azası Mart 1877;
Şeyhülislam Aralık 1878-Ocak 1889.
^ Ahmed Es'ad Paşa ( S a k ız lı).
1828-1875
Şkodra vâlisi Aralık 1868-Ağustos 1870;
Hassa Ordusu komutanı Ağustos 1870-
Nisan 1872 ilaveten Serasker Temmuz
1871-Nisan 1872; Sivas vâlisi Mayıs-
Ağustos 1872; Bahriye nâzın Ağustos-
Ekim 1872; Serasker Ekim 1872-Şubat
1873 ilaveten Tophane müşiri Şubat
1873 ilaveten Sadrazam Şubat-Nisan
1873; Konya vâlisi Nisan 1873-Eylül
1874; 5. Ordu komutanı ve Suriye vâlisi
Eylül 1874-Şubat 1875; Bahriye nâzın
Mart-Nisan 1875; Sadrazam Nisan-
Ağustos 1875; Nâfia nâzın Eylül 1875;
Aydın vâlisi Eylül-Kasım 1875.
AHMED FEVZÎ
^ Ahmed Eyyûb Paşa
1833-1894
Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı
M ayıs 1873-N isan 1875; 2. Ordu
komutanı Aralık 1875-Eylül 1878
ilaveten 1 8 7 7-1878 O sm anlı-Rus
harbinde Tuna Şark Ordusu komutanı
Nisan-Temmuz 1877 ve Balkan Ordusu
komutanı Kasım-Aralık 1877; 5. Ordu
komutam Eylül 1878-Ağustos 1880; 3.
Ordu komutanı ve Manastır vâlisi
Ağustos 1880-Ekim 1884; Yanya vâlisi
Ekim 1884-Haziran 1889; Manastır
vâlisi Haziran-Ekim 1889; Kosova vâlisi
Ekim 1889-Aralık 1890.
Ahmed Ferid Bey [Tek]
1877-1971
Nafıa nâzın Mayıs-Temmuz 1919.
^ Ahmed Fethi Paşa
(Damad/Rodosîzâde)
1801-1858
Ticaret nâzırı Aralık 1839-Mart 1841;
Meclis-i vala-i ahkam reisi Kasım 1843-
Kasım 1844; Tophane müşiri Ocak
1845-Temmuz 1852; Ticaret nâzın Mart
1853; Tophane müşiri Mayıs 1853-Eylül
1854 ve Ekim 1857-Şubat 1858.
^ Ahmed Fevzî Paşa (Hain/Firari)
7-1841
Kaptan-ı Derya Kasım 1836-Ocak 1840.
^ Ahmed Feyzî Paşa
7-1879
Musul vâlisi Şubat-Kasım 1879.
^ Ahmed Fevzî Paşa (Aydınoğlu)
1859-1914
Çetine elçisi Haziran 1891-Temmuz
1908; Trablusgarb vâlisi Aralık 1908-
Ağustos 1909.
ah m ed fevzî - 57 -
^ Ahmed Fevzî Paşa (Tatar)
1839-1915
7. Ordu komutanı ve Yemen vâlisi Ocak
1885-Aralık 1886 ve Aralık 1891-Mayıs
1898; 6. Ordu komutanı Temmuz 1898-
Ekim 1904 ilaveten Bağdad vâlisi Ekim
1902-Ekim 1904; Yemen vâlisi ve 7.
Ordu komutanı Ağustos 1905-Ekim
1908.
Ahmed Hamdî Paşa
1826-1885
Evkaf nâzın Ekim 1868-Nisan 1869;
M aliye nâzın Haziran-Ağustos 1871;
Aydın vâlisi Eylül 1871-Haziran 1872;
Tuna vâlisi Haziran 1872-Nisan 1873;
Maliye nâzırı Nisan 1873-Mart 1874;
Aydın vâlisi Mart 1874-Ocak 1875;
Suriye vâlisi Ocak 1875-Nisan 1876;
Hazine-i hassa nâzın Ağustos 1876-
Kasım 1877; Dahiliye nâzın Kasım
1877-Ocak 1878; Sadrazam Ocak-Şubat
1878; Aydın vâlisi Şubat 1878-Ağustos
1880; Suriye vâlisi Ağustos 1880-Eylül
1885.
^ Ahmed Hamdî Paşa (Arnavud)
7-1894
Zaptiye müşiri Mayıs 1873-Ağustos
1875 ve Mart 1877-Ocak 1878.
^ Ahmed Hamdî Paşa
(C ak acı/S ü slü )
Bahriye nâzın Temmuz-Ekim 1920.
Ahmed Hıfzı Paşa
1832-1900
Kosova vâlisi Haziran 1881-Temmuz
1883; Yanya vâlisi Ekim 1889-Ekim
1897.
Ahmed Hilmî Efendi
7-1878
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Ahmed İrfan Paşa (Medenîzâde)
1815-1888
Edirne vâlisi Kasım 1871-Mart 1872;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1878.
AHMED İZZET
Ahmed İzzet Bey (Kambur)
1871-1920
Van vâlisi Ağustos 1912-Mavıs 1913;
Evkaf nâzın Kasım 1918-Mart 1919;
Aydın vâlisi Mart 1919-Ocak 1920.
^ Ahmed İzzet Paşa
1798-1876
Sayda vâlisi Aralık 1841-Temmuz 1842;
Adana vâlisi Mart 1843-Mart 1844; Bolu
vâlisi Mart 1844-Eylül 1845; Diyarbakır
vâlisi Eylül 1845-Ekim 1846; Erzurum
vâlisi Kasım 1846-Kasım 1847; Yanya
vâlisi Mart-Eylül 1848; Trablusgarb
vâlisi Eylül 1848-Ağustos 1852; Yanya
vâlisi Ocak 1855-Ocak 1856; Şam vâlisi
Aralık 1856-Aralık 1857; Trabzon vâlisi
A ğustos 1858-Ağustos 1860; H icaz
vâlisi Ekim 1861-Eylül 1864; Konya
vâlisi A ğustos 1865-Haziran 1867;
Hüdavendigar vâlisi Kasım 1868-Nisan
1870.
^ Ahmed İzzet - Paşa (Erzincanlı)
(H acı)
1813-1893
Hakkari vâlisi Mayıs 1849-Eylül 1850;
Şam vâlisi Temmuz 1851-Temmuz
1852; Hicaz vâlisi Temmuz 1852-Ocak
1855; Diyarbakır vâlisi Ocak 1855-
Kasım 1856; Trablusgarb vâlisi Eylül
1858-Tem m uz 1860; Harput vâlisi
Temmuz 1860-Şubat 1863; Erzurum
vâlisi Şubat 1863-Temmuz 1865; Sivas
vâlisi Haziran 1867-Kasım 1871; Edirne
v â lis i N isa n . 1873-M art 1874;
Hüdavendigar vâlisi Nisan 1874-Ocak
1875; Sivas vâlisi Mart 1875-Şubat
1878; Trablusgarb vâlisi Temmuz 1879-
Mart 1881; Hicaz vâlisi Mart 1881-
A ğustos 1882; Hüdavendigar vâlisi
Aralık 1882-Şubat 1884; Edirne vâlisi
Nisan 1884-Temmuz 1890.
AHMED İZZET - 58 - AHMED MUHTAR-MOLLA

X Ahmed İzzet Paşa (Arnavud)

Ahmed Midhat Şefik Paşa (Hafız)
1822-1884
[Furgaç]
Niş vâlisi Şubat 1861-Ekim 1864; Tuna
1864-1937
vâlisi Ekim 1864-Mart 1868; Şura-yı
Erkân-ı Harbiye-i U m um iye reisi
devlet reisi Mart 1868-Mart 1869; Bağdat
Ağustos 1908-0cak 1914; Meclis-i â’yân
vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı Mart
azası Temmuz 1911; Balkan Harbinde
1869-Kasım 1871; Sadrazam Temmuz
başkomutan vekili Şubat-Mayıs 1913;
1872-Ekim 1872; Adliye nâzın Mart-
Harbiye nâzırı Haziran 1913-Ocak 1914;
Eylül 1873; Selanik vâlisi Eylül 1873-
Birinci Dünya savaşında 2. Ordu
Şubat 1874; A dliye nâzın Ağustos-
komutanı Şubat 1915-Kasım 1916;
Aralık 1875; Şura-yı devlet reisi Haziran-
Kafkas ordular grubu başkomutanı Mart
Aralık 1876; Sadrazam Aralık 1876-
1917-Haziran 1918; Sadrazam Ekim-
Şubat 1877; Suriye vâlisi Kasım 1878-
Kasım 1918 ilaveten Harbiye nâzırı
Ağustos 1880; Aydın vâlisi Ağustos
Ekim-Kasım 1918; Dahiliye nâzın Ocak
1880-Mayıs 1881.
1919-Şubat 1919 ve Ekim 1920-Nisan
Ahmed Muammer Bey (Cankardeş)
1921; Hariciye nâzın Haziran 1921-
1875-1928
Kasım 1922.
Adana vâlisi Haziran 1911-Ocak 1912;
Ahmed Kemâl Paşa
Konya vâlisi Ocak-Haziran 1912; Sivas
1808-1887
vâlisi Şubat 1913-Ocak 1917; Konya
Berlin elçisi Mayıs 1854-Haziran 1857;
vâlisi Ocak 1917-Ekim 1918.
Maârif nâzırı Aralık 1861-Aralık 1862 ve
Ahmed Muhtar Bey [Mollaoğlu]
Mayıs 1863-Mart 1865 ve Nisan 1865-
1870-1934
Ağustos 1867; Evkaf nâzırı Ekim 1870-
Atina elçisi Kasım 1911-Ekim 1912;
Eylül 1871; Maârif nâzın Ekim 1871-
Lahey elçi vekili Mayıs-Ekim 1916; Kief
Ocak 1872 ve Aralık 1872-Nisan 1873;
elçisi Eylül 1918-Nisan 1919.
Evkaf nâzın Mayıs 1873-Kasım 1877
o Ahmed Muhtar Efendi
ilaveten Maârif nâzın 13-20 Mayıs 1877;
(Hacı/Turşucuzâde)
Maârif nâzın Kasım 1877-Ocak 1878;
1822-1875
Meclis-i â’yân azası Ocak 1878.
Şeyhülislam Kasım 1872-Haziran 1874.
Ahmed Keşfi Bey
Ahmed Muhtar İtisami Paşa
7-1928
(Ramazanzâde)
Hüdavendigar vâlisi Şubat-Nisan 1920.
7-1864
Ahmed Mazhar Müfid Bey [Kansu]
Viyana büyükelçisi Mayıs 1843-Aralık
1873-1948
1844; Maliye nâzın Ekim 1852-Kasım
Bitlis vâlisi Nisan 1918-Mayıs 1919.
1853 ve M ayıs 1855-Aralık 1856;
Ahmed Mazhar Paşa
Hazine-i hassa nâzın Nisan 1857-
1834-1890
Temmuz 1860; Maliye nâzırı Haziran-
Bosna vâlisi Temmuz 1877-Ağustos
Kasım 1860.
1878; Şehremini Nisan 1880-Ekim
u A hm ed M u h ta r -M o lla Bey
1890.
(M ollacık )
Ahmed Midhat Bey
1807-1882
Hüdavendigar vâlisi Eylül 1915-Şubat
Şeyhülislam Eylül 1871-Kasım 1872 ve
1917; Adana vâlisi Şubat-Ekim 1917.
Nisan-Aralık 1878.
ahm ed m u htar - 59
^ Ahmed Muhtar Paşa
(K atırcıoğlu/G azi)
1839-1919
Yemen vâlisi Eylül 1871-Mayıs 1873;
Nafıa nazırı Mayıs-Temmuz 1873; 2.
Ordu komutanı Ağustos 1873-Eyliil
1874; Erzurum vâlisi ve 4. Ordu
komutanı Kasım 1874-Aralık 1875;
Hassa Ordusu komutanı Aralık 1875-
Haziran 1876; Girit vâlisi Ocak-Şubat
1877; 4. Ordu komutanı Mart 1877-Ocak
1878 ilaveten 1877-78 Osmanlı-Rus
harbinde Anadolu Ordusu komutanı
Nisan-Aralık 1877; Tophane müşiri
Nisan-Haziran 1878; 3. Ordu komutanı
ve Manastır vâlisi Mart 1879-Ağustos
1880; Mısır fevkalade komiseri Aralık
1885-Ocak 1909; Meclis-i â’yân azası
Aralık 1908; Meclis-i â’yân reisi Eylül
1911-Temmuz 1912; Sadrazam Temmuz-
Ekim 1912.
Ahmed Münir Bey [Akkaya]
1871-1947
Erzurum vâlisi Nisan 1918-Haziran
1919.
Ahmed Münir Paşa
1825-1897
Maliye nâzın Temmuz 1881-Kasım 1882
ve Aralık 1882-Ağustos 1885; Dahiliye
nâzın Eylül 1885-Kasım 1891; Hüdaven-
digar vâlisi Ekim 1891-Haziran 1896 ve
Ocak-Eylül 1897.
Ahmed Naim Bey (Babanzâde)
1872-1934
Meclis-i â’yân azası Eylül 1919.
Ahmed N azif Paşa
1842-1905
Maliye nâzın Mart 1891-Kasım 1895 ve
Ocak 1896-Ekim 1897 ve Ekim 1904-
Kasım 1905.
Ahmed Nâzım Paşa (Aşcıoğlu)
7-1917
Van vâlisi Temmuz 1895-Haziran 1896;
Trablusgarb vâlisi Mayıs-Ekim 1904.
AHMED
^ Ahmed Nâzır Paşa
7-1861
Selanik vâlisi Mayıs 1856-Mayıs 1857;
Rumeli vâlisi Mayıs-Ekim 1857; Şam
vâlisi Mart 1859-Haziran 1860 ve 5.
Ordu komutanı Ekim 1859-Haziran
1860.
Ahmed Nedim Bey (Harputlu)
1852-7
Bitlis vâlisi Ocak-Ağustos 1912; Hicaz
vâlisi Mayıs 1913-Ocak 1914.
Ahmed Nesimi Bey [Sayman]
1876-1958
Ticaret nâzın Kasım 1914-Şubat 1917;
Hariciye nâzın Şubat 1917-Ekim 1918.
Ahmed Paşa
1806-1855
Tunus vâlisi Ekim 1837-Mayıs 1855.
Ahmed Paşa (Hacı/Hazinedarzâde)
7-1867
Sivas vâlisi Mayıs-Aralık 1861.
Ahmed Paşa (Babanlı)
7-1875
Yemen vâlisi Mayıs 1856-Aralık 1862
ve Ağustos 1864-Şubat 1867; Erzurum
vâlisi Kasım 1867-Ekim 1868; Haleb
vâlisi Mayıs 1873-Haziran 1874; Adana
vâlisi Temmuz-Kasım 1875.
^ Ahmed Paşa (Kayserili)
1796-1878
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak-Mayıs
1857 ve M ayıs 1859-Haziran 1860;
Aydın vâlisi Haziran-Temmuz 1860;
Sayda vâlisi Ağustos 1860-Şubat 1863;
Aydın vâlisi Şubat 1863-Şubat 1864;
Yanya vâlisi Şubat 1864-Haziran 1867;
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Haziran
1867-Haziran 1873; Bahriye nâzın
Haziran 1873-Ocak 1875 ve Mayıs 1876-
Ocak 1877; Â'yân M eclisi azası Mart
1877; Tuna vâlisi Mayıs 1877.
AHMED - 60 - AHMED ŞEVKET

Y Ahmed Paşa (T acirli) Ahmed Reşid Paşa [Tokçaer]

1864-1949
7-1883
Bitlis vâlisi Ağustos 1908-0cak 1909;
Anadolu Ordusu komutanı Ocak-Mart
Musul vâlisi Ocak 1909-Ağustos 1912;
1854; Adana vâlisi Aralık 1859-Haziran
Erzurum vâlisi Ağustos 1912-Ekim
1862; Sivas vâlisi Eylül 1864-Ocak
1914; Musul vâlisi Aralık 1914-Mart
1866; Yemen vâlisi Mart 1867-Mart
1915; Diyarbakır vâlisi Mart 1915-Ocak
1869.
1917; Erzurum vâlisi Temmuz 1919-
Ahmed Rasim Paşa
Ağustos 1920.
1826-1897
Ahmed Rıza Bey
Yanya vâlisi Mart 1868-Ekim 1871;
1859-1930
Tuna vâlisi Ekim 1871-Haziran 1872;
Meclis-i â’yân azası Ocak, 1912 ve reisi
Trabzon vâlisi Ağustos 1872-Mayıs
Ekim 1918-Mart 1919.
1873; Şkodra vâlisi Kasım 1873-Eylül
Ahmed Rüstem Bey [de Biİinski]
1874; Aydın vâlisi Şubat-Temmuz 1875;
1862-1934
Trabzon vâlisi Temmuz 1875-Nisan
Çetine elçisi Aralık 1911-Ağustos 1912;
1877; Şehremini Şubat-Nisan 1878;
Washington büyükelçisi Nisan-Ekim
Hüdavendigar vâlisi Nisan-Haziran 1878;
1914.
Yanya vâlisi Haziran 1878-Ocak 1879;
Ahmed Sadık Ziver Paşa
Trablusgarb vâlisi Haziran 1883-Haziran
1794-1862
1896.
Hazine-i Hassa nâzın Şubat 1840-Haziran
^ Ahmed Ratip Paşa (Topçubaşı) 1842; Evkaf nâzırı Mart 1852-Eylül
1846-1913 1854; Hazine-i Hassa nâzın Eylül 1854-
Bahriye nâzın 30 Kasım-2 Aralık 1882; Ocak 1855.
Hicaz vâlisi Aralık 1892-Haziran 1894 ve Ahmed Süreyyâ Paşa
Haziran 1895-Ağustos 1908. 1845-1895
Ahmed Reşad Bey [Yediç] Mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi Eylül
1867-1949 1885-Şubat 1895.
Maliye nâzırı Nisan-Ağustos 1920. ^ Ahmed Şakir Paşa (Çapanzâde)
Ahmed Reşad Paşa
1839-1899
1849-1927
Petersburg büyükelçisi Mayıs 1878-
Maliye nâzın Ağustos 1898-Nisan 1901
A ğustos 1889; Girit vâlisi A ğustos
ve Eylül 1901-Ekim 1904.
1889-Haziran 1890.
Ahmed Reşid Bey [Rey]
Ahmed Şefik Paşa
1870-1955
(G üranîzâde/H alepli)
Manastır vâlisi Aralık 1906-Şubat 1907;
7-1908
Ankara vâlisi Şubat-Ekim 1907; Halep
Zaptiye nâzın Kasım 1896-Temmuz
vâlisi Eylül 1908-Eylül 1909; Aydın
1908.
vâlisi Ağustos-Ekim 1912; Dahiliye
Ahmed Şevket Bey
nâzın Ekim 1912-Ocak 1913 ve Şubat-
1827-1878
Mart 1919 ve Nisan-Temmuz 1920
Şehremini Mart-Mayıs 1874.
ilaveten Şura-yı devlet reisi Nisan-Mayıs
1920. ^ Ahmed Şevket Paşa
Ahmed Reşid Paşa (Hacı) 7-1911
1853-1918 Serkurenâ Ocak-Eylül 1874; 3. Ordu
Musul vâlisi Ekim 1901-Haziran 1902; komutanı M ayıs 1878-Mart 1879;
Hicaz vâlisi Eylül 1912-Mayıs 1913. Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
ah m ed şü k r ü - 61 -
Ahmed Şükrü Bey (Sağır)
7-1877
Şehremini Eylül 1859-Temmuz 1861.
Ahmed Şükrü Bey
1875-1926
Maârif nâzın Ocak 1913-Arahk 1917
ilaveten Posta ve Telegraf nâzırı Kasım
1914-Eylül 1917.
u Ahmed Tâhir Efendi (Hacı)
7-1880
Meciis-i â’yân azası Aralık 1877.
Ahmed Tevfik Efendi
(G elenbevîzâde)
7-1891
Mabeyn başkatibi 1839-Temmuz 1843.
Y Ahmed Tevfik Paşa
7-1878
6. Ordu komutanı ve Bağdad vâlisi Ocak-
Ağustos 1861; Ankara vâlisi Şubat
1864-Haziran 1867; Diyarbekir vâlisi
Ekim 1875-Nisan 1877.
^ Ahmed Tevfik Paşa (Saraylızâde)
1858-1919
Çetine elçisi Ağustos 1889-Haziran
1891; Belgrad elçisi Mayıs 1893-Kasım
1897; Berlin büyükelçisi Kasım 1897-
Eylül 1908.
^ Ahmed Tevfik Paşa
7-1929
2. Ordu komutanı Ocak 1883-Eylül
1885; 6. Ordu komutanı Kasım 1891-
Haziran 1893; Ankara vâlisi Aralık 1895-
Ocak 1902.
Ahmed Tevfik Paşa [Okday]
1845-1936
Atina maslahatgüzarı ve elçisi Mayıs
1879-Aralık 1885; Berlin büyükelçisi
Aralık 1885-Kasım 1895; Hariciye nâzın
Kasım 1895-Ağustos 1908; M eclis-i
â’yân azası Aralık 1908; Sadrazam Nisan
1909; Londra büyükelçisi Mayıs 1909-
Kasım 1914; Sadrazam Kasım 1918-Mart
1919; Sadrazam Ekim 1920-Kasım 1922.
AHMED ZÜHDÜ
u Ahmed Tevhid Efendi
1807-1870
Evkaf nâzırı Mart-Ekim 1868.
Ahmed Vefik Paşa
1823-1891
Tahran büyükelçisi Haziran 1851-Kasım
1854; Paris büyükelçisi Aralık 1859-
Ocak 1861; Evkaf nâzırı Aralık 1861-
Haziran 1862; Sadaret müsteşarı Ocak-
Mayıs 1872; Maârif nâzırı Mayıs-Aralık
1872; Edime vâlisi Ağustos 1877-Aralık
1877; M eclis-i â’yân azası Ekim 1877;
Maârif nâzın Ocak-Şubat 1878; Sadrazam
Şubat-Nisan 1878 ilaveten Dahiliye
nâzın Şubat-Nisan 1878; Hüdavendigar
vâlisi Şubat 1879-Kasım 1882; Sadrazam
30 Kasım-3 Aralık 1882.
^ Ahmed Vesim Paşa (Hacı)
1825-1910
Kaptan-ı Derya Ocak-Mayıs 1865;
Bahriye nâzın Mayıs 1878-Ocak 1879.
^ Ahmed Zekeriya Paşa (Köse)
7-1841
Rumeli vâlisi 1836-Mart 1840; Niş
vâlisi Mart-Nisan 1840; Sayda vâlisi
Kasım 1840-Mart 1841; Diyarbakır
vâlisi Mart-Ekim 1841.
Ahmed Ziyâ Bey
1845-1911
Bükreş elçisi Temmuz 1885-Aralık 1888.
Ahmed Ziyâeddin Bey
7-1892
Sadaret müsteşarı Şubat 1874-Ekim
1875.
Ahmed Zühdü Paşa
1834-1902
Maliye nâzın Ağustos 1878-Şubat 1879
ve Mayıs-Kasım 1879; Nafia nâzın Eylül
1885-Aralık 1886; Hüdavendigar vâlisi
Aralık 1886-Mart 1887; Maliye nâzın
Mart 1887-Aralık 1887; Maârif nâzırı
Eylül 1891-Nisan 1902 ilaveten Maliye
nâzın Nisan-Eylül 1901.
Akalın bk Mustafa Azmi Bey.
 k if bk Ahmed Âkif, Mehmed Âkif, Reşid
 kif.
ÂKİF HALİL
Âkif Halil Paşa (Hacı)
1832-1909
Dahiliye nâzırı 2-6 Ağustos 1908.
Akkaya bk Ahmed Münir Bey.
A ktan bk İbrahim Hakkı Bey.
A kyürek bk Haşan Nâzım Bey.
Alaeddin Bey [Altaz?]
Sivas vâlisi Ocak 1911-Ağustos 1912;
Basra vâlisi Mart-Temmuz 1913.
A lâ iyeli bk Mehmed Sâlih Paşa.
A lam bk Mehmed Midhat Bey.
Alexandre de Battenberg
1857-1893
Bulgaristan prensi Nisan 1879-Eylül
1886.
Alexandre Karayorgi
1806-1885
Sırbiye knezi Eylül 1842-Aralık 1858.
Alfred Rüstem bk Ahmed Rüstem.
^ Ali Aşkar Paşa
7-1868
Trablusgarb vâlisi Temmuz 1838-Nisan
1842; Sivas vâlisi Ekim 1843-Mart
1844; Konya vâlisi Nisan 1844-Ocak
1845; Sivas vâlisi Aralık. 1846-Ağustos
1848; Musul vâlisi Ağustos 1848-Kasım
1849; Şam vâlisi Ekim 1852-Ağustos
1854.
Ali Bey
7-1872
Serkurenâ Ocak-Temmuz 1855 ve Şubat
1864-Kasım 1866.
Ali Cevad Bey
1858-1930
Mabeyn başkatibi Ağustos 1908-Nisan
1909.
Ali Daniş Bey
Selanik vâlisi Ağustos 1908-Eylül 1909;
Dahiliye nâzın Ağustos-Ekim 1912;
Hüdavendigar vâlisi Kasım 1912-Şubat
1913.
Ali Ekrem Bey [Bolayır]
1867-1937
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Eylül 1908-
Kasım 1910 ve Ağustos 1912.
- 62 - ALİ GÂLİB
Ali Ferid Paşa
1860-1937
Selanik vâlisi Ağustos-Eylül 1912;
Harbiye nâzırı 24 Şubat-4 Mart 1919 ve
29 Haziran-11 Temmuz 1919.
Ali Fer ruh Bey
1865-1904
Washington elçisi Eylül 1897-Ağustos
1900; Bulgaristan komiseri Mart 1902-
Kasım 1904.
Ali Fethi Bey [Okyar]
1881-1943
Sofya elçisi Ekim 1913-Aralık 1917;
Dahiliye nâzırı Ekim-Kasım 1918.
Ali Fuad Bey
1846-1885
Mâbeyn başkâtibi Nisan-Kasım 1878 ve
Temmuz 1879-Haziran 1880; Maârif
nâzın Aralık 1881-Mayıs 1882.
Ali Fuad Bey [Türkgeldi]
1867-1935
Mabeyn başkatibi Temmuz 1912-Haziran
1920; Sadaret müsteşarı Ekim 1920-
Kasım 1922.
Ali Fuad Hikmet Bey
1866-1927
Belgrad elçisi Haziran 1909-Eylül 1912;
Kopenhag elçisi Aralık 1917-Eylül 1920.
Ali Gâlib Bey
1849-1919
Atina elçisi Mart 1891-Temmuz 1892;
Tahran büyükelçisi Ocak 1893-Ocak
1895; Viyana büyükelçisi Ocak 1895-
Ocak 1896; Berlin büyükelçisi Ocak
1896-Kasım 1897; Posta ve Telegraf
nâzın Ağustos 1908-Şubat 1909; Meclis-
i â’yân azası Aralık 1908; Aydın vâlisi
Şubat-Mart 1909.
Ali Gâlib Bey
Suriye vâlisi Aralık 1910-0cak 1912;
Halep vâlisi Ocak-Ağustos 1912.
Ali Gâlib Bey
1871-7
Mamuretülaziz vâlisi Mayıs-Eylül 1919.
ALİ GÂLİB - 63 -
Ali Gâlib Paşa (Damad)
1829-1858
Hazine-i hassa nazırı Ocak 1855-Nisan
1857; Hariciye nazırı Nisan-Temmuz
1857; Evkaf nâzın Ağustos 1857-Mart
1858; Ticaret nâzın Mart-Ağustos 1858.
Ali Gâlib Paşa (Müstedâmî)
1863-1918
Diyarbakır vâlisi Mayıs 1910-Temmuz
1911; Kastamonu vâlisi Ağustos 1911-
Ocak 1912; Kosova vâlisi Ağustos 1912.
u Ali Haydar Efendi [Arsebük]
1852-1935
Adliye nâzın Kasım 1918-Ocak 1919.
Ali Haydar Efendi (Şerif)
1866-1935
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Evkaf
nâzın Ocak-Aralık 1910; Mekke şerifi
Temmuz 1916-Mayıs 1919.
Ali Haydar Bey [Yücebaş]
1866-1953
Trabzon vâlisi Ekim 1919-Ocak 1920.
Ali İhsan Bey
1863-1927
Madrid elçisi Eylül 1908-Mart 1909.
Ali İhsan Paşa [Sabis]
1882-1957
6. Ordu komutanı Eylül 1918-Mart
1919.
Ali Kemal Bey
1869-1922
Maârif nâzın Mart-Mayıs 1919; Dahiliye
nâzın Mayıs-Temmuz 1919.
Ali Kemal Bey [Kongur]
Hüdavendigar vâlisi Mart-Ağustos 1921.
Ali Kem âlî Paşa (Söylemezoğlu)
1819-1898
Trablusgarb vâlisi Aralık 1877-Şubat
1878; Bingazi vâlisi Şubat 1879-Haziran
1882; Yanya vâlisi Eylül 1883-Ekim
1884; Manastır vâlisi Ekim 1884-
Ağustos 1887; Konya vâlisi Mayıs
1894-Şubat 1898.
ALİ
Ali Mazhar Bey
Kosova vâlisi A ğustos 1909-Kasım
1910; Edime vâlisi Kasım 1910-Temmuz
1911; Halep vâlisi Temmuz 1911-Ocak
1912; Ankara vâlisi Şubat 1914-Temmuz
1915.
Ali M uhiyddin Paşa
1869-1926
Ankara vâlisi Mart-Ekim 1919.
Ali Mfinif Bey [Yeğenağa]
1874-1951
Ankara vâlisi Eylül 1910-0cak 1912;
Manastır vâlisi Ocak-Ağustos 1912;
Halep vâlisi Ocak-Haziran 1913; Beyrut
vâlisi Haziran-Eylül 1913; Cebel-i
Lübnan mütasarrıfı Temmuz 1915-Nisan
.1917; Maârif nâzın Aralık 1917-Temmuz
1918 ilaveten Nafıa nâzın Şubat 1917-
Ekim 1918.
Ali Nâzım Bey [Resmor]
1867-1935
Van vâlisi Mart 1911-Şubat 1912;
M amuretülaziz v â lisi Şubat 1912-
Temmuz 1914.
Ali Necib Paşa
7-1845
Hazine-i Hassa nâzın Temmuz 1839-
Şubat 1840.
Ali Nusret Paşa (Giritli)
1846-1919
Mamuretülaziz vâlisi Ekim 1908-0cak
1909.
Ali Osman Bey [Güleyl
1868-1947
Hüdavendigar vâlisi Mart-Eylül 1915.
Ali Paşa (Hacı)
1790-1841
Konya vâlisi 1832-Temmuz 1840; Şam
vâlisi Temmuz 1840-0cak 1841.
Ali Paşa (Halepli)
Yemen vâlisi Mart 1869-Mayıs 1871.
ALİ - 64 -
Ali Paşa (Hacı)
(K ütahyalı/G erm iyanoğlu)
7-1876
Harput vâlisi Ekim 1846-Kasım 1847;
Şehrizor vâlisi Ekim 1851-Aralık 1857;
Şam vâlisi Aralık 1857-Aralık 1858;
Hicaz vâlisi Aralık 1858-Ekim 1861;
Trabzon vâlisi Ekim 1861-Şubat 1862;
Rumeli vâlisi Şubat-Ağustos 1864;
Trabzon vâlisi Temmuz 1865-Haziran
1867; Ankara vâlisi Haziran 1867-
Temmuz 1869; Haleb vâlisi Haziran
1872-Mayıs 1873; Kastamonu vâlisi
Ağustos 1873-Haziran 1874; Konya
vâlisi Ağustos 1875-Nisan 1876.
)(A Ii Paşa (Yakalı)
7-1876
Şkodra vâlisi Mayıs-Ağustos 1876.
Ali Paşa (Kokona/Şarapçı)
1829-1889
Erzurum vâlisi Ekim-Aralık 1871;
Trabzon vâlisi Aralık 1871-Mayıs 1872;
Şehremini Ağustos 1872-Temmuz 1873;
Paris büyükelçisi Temmuz 1873-Ekim
1875; Edirne vâlisi Ocak-Temmuz 1877;
Hüdavendigar vâlisi Ekim 1877-Nisan
1878; Şûrâ-yı devlet reisi Nisan 1878-
Ekim 1879; Aydın vâlisi Mayıs 1881-
Haziran 1883; Beyrut vâlisi Aralık 1887-
Mart 1889.
Ali Paşa (Hacı)
7-1911
Serkurenâ Mayıs 1891-Ağustos 1908.
Ali Paşa
Bitlis vâlisi Ağustos 1912-Mart 1914.
Ali Refik Bey
7-1897
Kastamonu vâlisi Haziran 1896-Temmuz
1897.
Ali Rıza Bey (İngiliz)
1830-1884
Berlin mukim maslahatgüzarı Ekim
1852-Haziran 1854; Şehremini Eylül
1871-Mayıs 1872; Meclis-i â’yân azası
Ekim 1877.
ALİ RIZA
Ali Rıza Bey
1875-1928
Van vâlisi Kasım 1907-Ağustos 1908;
Kastamonu vâlisi Ağustos 1908-Şubat
1909; Yanya vâlisi Şubat-Kasım 1909;
Konya vâlisi Ağustos 1912-Ağustos
1914; Edirne vâlisi M ayıs-Tem m uz
1920.
Ali Rıza Efendi (Bursevî)
1815-1906
Evkaf nâzın Ocak 1850-Qcak 1851 ve
Kasım 1859-Haziran 1860; Hazine-i
Hassa nâzırı Temmuz 1860-Nisan 1861;
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
u Ali Rıza Efendi
1845-1914
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
^ Ali Rıza Mehmed Paşa
7-1877
Şehr-i Zor vâlisi Temmuz-Eylül 1850;
Vidin vâlisi Eylül 1850-Ekim 1851;
Yanya vâlisi Kasım 1851-Şubat 1853;
Üsküp vâlisi Kasım 1853-Şubat 1854;
Tirhala vâlisi Şubat-Mayıs 1854; Ankara
vâlisi Nisan 1855-Ocak 1858; Harput
vâlisi Nisan 1859-Ocak 1860; Diyarbakır
vâlisi Ocak 1860-Aralık 1861; Adana
vâlisi Eylül 1864-Ocak 1866; Sivas
vâlisi Ocak 1866-Haziran 1867.
Ali Rıza Mümtaz Paşa
1857-1901
Mabeyn başkatibi Kasım 1878-Temmuz
1879; Hazine-i Hassa nâzırı Temmuz
1879-Ocak 1880; M eclis-i â’yân azası
Aralık 1879; Mabeyn başkatibi Haziran
1880-Eylül 1885.
Ali Rıza Paşa (Lâz)
7-1846
Bağdad vâlisi Temmuz 1840-Mart 1842;
Şam vâlisi Mart 1842-Şubat 1846.
ALİ RIZA - 65 —
^ Ali Rıza Paşa (Cezayirli)
7-1876
Trablusgarb vâlisi Haziran 1867-Mart
1870; Hüdavendigar vâlisi Mayıs 1870-
Ekim 1871; 2. Ordu komutanı Kasım
1871-Nisan 1872; Trablusgarb vâlisi
Nisan 1872-Mayıs 1873; Hüdavendigar
vâlisi Ocak-Temmuz 1875.
^ Ali Rıza Paşa (Topçu)
1854-1921
Tophane müşiri Temmuz 1908-Şubat
1909; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908;
Bahriye nâzın Şubat-Nisan 1909.
^ Ali Rıza Paşa
1860-1932
Manastır vâlisi Şubat-Ağustos 1903; 2.
Ordu komutanı Ağustos-Eylül 1908;
M eclis-i â ’yân azası Aralık 1908;
Harbiye nâzın Ağustos 1908-Nisan 1909
(11-16 Şubat hariç); Balkan Harbinde
Garp Orduları komutanı Ekim 1912-
Mayıs 1913; Bahriye nâzın Kasım 1918-
Mart 1919; Sadrazam Ekim 1919-Mart
1920; Nafia nâzın Şubat 1921-Kasım
1922 ilaveten Dahiliye nâzın Haziran
1921-Haziran 1922.
^ Ali Rıza Paşa
Basra vâlisi Şubat-Mart 1913.
Ali Rıza Refik Bey
7-1878
Hazine-i hassa nâzırı Eylül-Kasım 1871;
Sadâret müsteşarı Aralık 1871-Ocak
1872; Mâbeyn-i h ü m â y û n başkâtibi
Ekim 1872-Eylül 1873; Şehremini Ocak
1876; Sadâret müsteşarı Şubat-Mart
1876.
Ali Rüşdii Efendi (Bosnalı)
7-1936
Adliye nâzırı Nısan-Ekim 1920.
ALİ ŞEFİK
Y Ali Sâib Paşa (Gürcü)
7-1891
Zaptiye m ü şiri Ekim-Kasjm 1872;
Şkodra vâlisi Mart-Mayıs 1873; Tophane
müşiri Mayıs-Ağustos 1873; 3. Ordu
komutanı Ağustos 1873-Eylül 1874 ve
Manastır vâlisi Temmuz 1874-Ocak
1875; Serasker Ocak-Ağustos 1875
ilaveten Tophane müşiri Haziran-Eylül
1875; Manastır vâlisi Eylül 1875-Mayıs
1876; 3. Ordu komutanı Nisan 1877-
M ayıs 1878; Tophane müşiri Şubat
1879-Ağustos 1891 ilaveten Serasker
Eylül 1885-Ağustös 1891.
Ali Seydî Bey
1869-1933
Adana vâlisi Kasım 1913-Şubat 1914;
Mamuretülaziz vâlisi Temmuz 1918-
Mayıs 1919.
Ali Subhî Bey
1860-1943
Şehremini Haziran 1910-Temmuz 1911;
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ekim 1911-
Mayıs 1912; Konya vâlisi Ekim 1919-
Mayıs 1920.
Ali Sürûrî Paşa
1827-1890
Trabzon vâlisi Mart 1886-Mart 1888;
Sivas vâlisi Nisan 1888-Nisan 1889;
Konya vâlisi Nisan 1889-Ekim 1890.
Ali Şefik Paşa (T rab zon lu )
7-1843
Bolu vâlisi Mayıs 1842-Mart 1843.
Ali Şefik Paşa
7-1867
M abeyn başkatibi Temm uz 1842-
Temmuz 1848; Evkaf nâzın Eylül 1848-
Ocak 1850; Hazine-i Hassa nâzırı Mart
1850-Nisan 1853; Maliye nâzın Aralık
1854-M ayıs 1855; M eclis-i Ahkam-ı
A dliye reisi Mayıs 1855-Haziran 1857;
Evkaf nâzın Haziran 1860-Ağustos 1861
ve Temmuz-Ağustos 1863.
ALİ ŞEFKATİ - 66 - ÂRİF

Ali Şefkatî Efendi Antopulos Paşa (Kostaki)

7-1890 1834-1902
Sadâret müsteşarı Ekim 1873-Şubat 1874 Meclis-i â’yân azası Mart 1877; Girit
ve Ekim 1885-Ekim 1890. vâlisi Ocak 1887-Mayıs 1888; Londra
Ali Şevki Bey [Berker] büyükelçisi Ocak 1896-Arahk 1902.
1881-1963
Apostolidis bk Marko Paşa.
Stokholm elçisi Kasım 1920-Haziran
Aram Efendi
1921.
1855-1926
^ Ali Yâver Paşa (Musullu)
Meclis-i â’yân azası Mart 1909.
7-1868 Arda bk Âdil Bey.
Yemen vâlisi Aralık 1862-Ağustos 1864.
 r if bk Ahmed  rif Hikmet, Mahmud Ârif,
Ali bk Haşan Âli, Mehmed Emin Âli, Ömer
Mehmed Ârif, Mustafa Ârif.
Ân.
Âli Bey (D irektör) A rif Hikmet bk Ahmed Ârif Hikmet.
1844-1899 ^ Â r i f Hikmet Paşa
Mamüretülaziz vâlisi Temmuz 1889- 1851-1915
Mart 1890; Trabzon vâlisi Mart 1890- Bahriye nâzın Ağustos 1908-Şubat 1909
Nisan 1892. ve Mayıs 1909-0cak 1910; M eclis-i
Âli Bey
â’yân azası Aralık 1908.
7-1907
Ârif Hikmet Paşa (Dâmâd)
Van vâlisi Şubat 1906-Ekim 1907.
A lizoti bk İbrahim Halil Paşa. [G erm iyanoğlu]
Alpan bk Kâzım Paşa. 1872-1942
Alpsar bk İsmail Kemal Bey. A dliye nâzın Ekim 1912-Ocak 1913
A ltunızâde bk İsmail Zühdü Paşa. ilaveten Şura-yı devlet reisi Ekim 1912-
A ly a n a k bk Mustafa Paşa. Ocak 1913; Meclis-i â’yân azası Aralık
A m idâm iri bk Fahreddin Reşad Bey. 1918; A dliye nâzın Ocak-Şubat 1919;
Anılmış bk Nihat Paşa. Adliye nâzın Ekim 1920-Ağustos 1921.
A n ta kya lı bk Hüseyin Hüsnü Paşa. ^ Ârif Paşa
Antimos IV
7-1878 Şkodra vâlisi Kasım 1878-Kasım 1879;
Rum Ortodoks patriği Şubat 1840-Mayıs Hassa Ordusu komutanı Ocak 1881-Ocak
1841 ve Ekim 1848-Kasım 1852. İ882.
Antimos V Â rif Paşa (Yenişehirli)
7-1842 7-1893
Rum Ortodoks patriği Mayıs 1841- Bitlis vâlisi Kasım 1879-Mart 1884 ve
Haziran 1842. Ağustos 1885-Aralık 1886; Diyarbakir
Antimos VI vâlisi Aralık 1886-Mart 1888; Trabzon
7-1877
vâlisi Mart 1888-Mart 1890; Halep vâlisi
Rum Ortodoks patriği Aralık 1845-Ekim
1848 ve Eylül 1853-Eylül 1855 ve Eylül Mart 1890-Aralık 1892.
1871-Kasım 1873. ) ( Â r if Paşa
Antimos VII Musul vâlisi Temmuz 1898-Şubat 1899.
7-1913 Ârif Paşa (Hacı)
Rum Ortodoks patriği Ocak 1895-Nisan Trabzon vâlisi Haziran 1906-Şubat 1907.
1897. Â riff bk Ahmed Ârifî.
ÂRİF - 67 -
Ârifî Paşa
7-1915
Trabzon vâlisi Ağustos 1908-Şubat
1909; Konya vâlisi Şubat 1909-0cak
1912.
Aristarki Bey (Ligor)
1839-1915
Washington elçisi Temmuz 1873-Mart
1883; Lahey elçisi Kasım 1909-Mart
1915.
Aristarki Bey (Miltiades)
1809-1893
Sisam beyi Nisan 1859-Ocak 1864.
Aristarki Bey (Stavraki) (Logofet
Bey)
1838-1920
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Aristarki Bey (Yanko)
1811-1897
Berlin mukim maslahatgüzarı Ağustos
1858-Nisan 1860; Berlin elçisi Nisan
1860-Nisan 1874; Berlin büyükelçisi
Nisan 1874-Ağustos 1876.
Aristidi Paşa [Yorgancıoğlu]
1862-1938
Orman ve Maadin nâzın Mayıs-Kasım
1909; Meclis-i â’yân azası Ocak 1911;
Ticaret nâzın Ocak-Ekim 1912.
A r n a v u d bk Ahmed Hamdî Paşa, Ahmed
İzzet Paşa, Haşan Tahsin Paşa, Mazhar
Osman Paşa, Mehmed Âkif Paşa, Mehmed
Hurşid Paşa, Mustafa Naili Paşa, Süleyman
Re'fet Paşa, Tahir Paşa, Veysel Hilmî Paşa.
Arsebük bk Ali Haydar Efendi.
Arslan bk Mustafa Rahmi Bey.
A rtin bk Cemâl Bey.
Asaf Paşa
Rumeli vâlisi Eylül 1848-Ağustos 1854.
Asaf Paşa
Manastır vâlisi Haziran 1877-Mart 1879.
^ Asaf Paşa
1837-1899
4. Ordu müşiri Aralık 1886-Haziran
1888.
AZMİ
Asdvadzadur II.
1768-1846
Ermeni patriği 1841-1844.
Asım bk Mehmed Asım, Mustafa Âsim.
Aşcıoğlu bk Ahmed Nâzım Paşa.
A tâ bk Mehmed Atâ.
Atatürk bk Mustafa Kemal Paşa.
Atâullah bk Mehmed Atâullah.
Atâullah Paşa
7-1861
Şkodra vâlisi Aralık 1855-Kasım 1857.
A teş bk Mehmed Sâlih Paşa.
 tıf bk Mehmed Âtıf, Mustafa Âtıf.
Atıfzâde bk Ömer Hüsameddin Efendi.
Avni bk Ahmed Avni, Hüseyin Avni.
Avnürrefik Paşa bin Muhammed
(Şerif)
1843-1905
Mekke şerifi Ekim 1882-Ekim 1905.
A vo n ya lı bk Mehmed Ferid Paşa.
A y a ş lı bk Es'ad Mehmed Muhlis Paşa,
Nusret Sa'dullah Bey.
A yd ın o ğ lu bk Ahmed Fevzî Paşa.
A.ynj'bk Mehmed Ali Bey.
Azaryan Efendi (Manuk)
1850-1922
Belgrad elçisi Eylül 1908-Eylül 1909;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Aziz bk Ahmed Aziz.
Aziz Nurî Bey (Yeşilizâde)
Hüdavendigar valisi Nisan-Eylül 1922.
Aziz Paşa
Tirhala vâlisi Ağustos 1858-Mayıs 1859;
Şkodra vâlisi Nisan 1863-Aralık 1864.
Azmi bk Cemâl Azmi, Mustafa Azmi.
Azmi Bey (Sakallı) [Samurkaş]
7-1944
Suriye vâlisi Ekim 1915-Ağustos 1916;
Ankara vâlisi Ağustos 1918-Mart 1919.
A zm zâde bk Halil Şerif Paşa, Mehmed
Fevzî Paşa, Mehmed Şerif Paşa, Sadık
Müeyyed Paşa.
B a b a n flı] bk Abdullah Musîb Paşa, Ahmed
Naim Bey, Ahmed Paşa, Halil Hâlid Bey,
İsmail Hakkı Bey, Mahmud Paşa, Mehmed
Reşid Paşa, Mustafa Zihni Paşa.
BAHRİ - 68 -
B a ğ d a d lı bk Abdurrahman Efendi, Hâdi
Paşa, Haşan Rıza Paşa, Mehmed Emin Bey,
Muhiyddin Efendi, Sami Faruki Paşa.
Bahri bk Mahmud Bahri, Süleyman Bahri.
Bahri Paşa
7-1895
Mamüretülaziz vâlisi Kasım 1894-Ocak
1895.
Baki bk Abdülbaki.
Balş (Theodore)
1790-1857
Boğdan beylik kaymakamı Haziran 1856-
Haziran 1857.
Basarya Efendi (Nikola)
1874-1951
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908-Kasım
1914; Nafıa nâzın Ocak-Haziran 1913.
Battenberg bk Alexandre.
B atum lu bk Haşan Fehmi Paşa.
Bayındır bk Mustafa Atıf Bey.
B aytar bk Mehmed Re'fet Paşa.
Bayur bk Abdullah Lami Bey.
Becerano bk Hayim Moşe Efendi.
Bedri bk Haşan Bedri, Osman Bedri.
Bedri Bey
Diyarbakır vâlisi Şubat 1917-Ocak 1918.
Bedros bk Kuyumcuyan Efendi.
Behçet Yusuf Bey
1848-1936
Manastır vâlisi Ağustos 1912.
Behim bk Mehmed Behim.
Bekir bk Ebûbekir.
Bekir Sami Bey (Kunduh)
1865-1933
Trabzon vâlisi Şubat-Temmuz 1909; Van
vâlisi Ağustos 1909-Mart 1911; Trabzon
vâlisi Ocak-Ağustos 1912; Hüdavendigar
vâlisi Şubat-Eylül 1913; Beyrut vâlisi
Eylül 1913-Haziran 1915; Halep vâlisi
Haziran-Ekim 1915.
Bel bk Yusuf Razi Bey.
Berker bk Ali Şevki Bey.
Berovic Paşa (Jorj)
1845-7
Sisam adası beyi Aralık 1894-Haziran
1896; Girit vâlisi Haziran 1896-Şubat
1897.
CAFER
Besim Bey
Aydın vâlisi Şubat-Ağustos 1920.
Besim bk Mehmed Besim.
Bibescu (George)
1804-1873
Eflak beyi Ekim 1842-Haziran 1849.
Bilinski bk Ahmed Rüstem Bey, Nihat
Paşa.
Biren bk Mehmed Tevfik Bey.
Blak Bey (Edouard)
1824-1895
Vaşington elçisi Nisan 1867-Temmuz
1873; Bükreş elçisi Mayıs 1890-Kasım
1892.
B odrum lu bk Ömer Lütfî Efendi.
Boğos II. Taktakyan
1799-1872
Ermeni patriği 1863-1869.
Bohor Efendi [Eşkenazi]
1843-7
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Bolayır bk Ali Ekrem Bey.
B onaparta bk Mustafa Paşa.
B osnalı bk Ali Rüşdü Efendi.
B o s ta n c ıb a ş ız â d e bk İbrahim Edhem
Bey, Mehmed Reşid Paşa.
B o ş n a k (z â d e ) bk Mehmed Reşid Paşa,
Osman Paşa.
B o tg o riçeli bk İsmail Hakkı Paşa.
Bozcaadalı bk Haşan Hüsnü Paşa.
Bölükbaşı bk Rıza Tevfik Bey.
Bronsart von Schellendorf (Fritz)
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Mayıs
1914-Şubat 1918.
B u r s a lı bk Abdülkerim Paşa, Ali Rıza
Efendi, Mehmed Emin Bey, Mehmed Redif
Paşa, Vâsıf Paşa.
Biilkat bk Es'ad Paşa.
B ü y ü k bk Ahmed Cemâl Paşa, Fuad Bey,
Hâlid Bey.
Cafer Paşa (Şerif)
1870-7
Meclis-i â’yân azası Ocak 1911.
Cankardeş bk Ahmed Muammer Bey.
Cavid bk Mehmed Cavid.
CAVİD — 69 —
^ Cavid Paşa
1883-1932
B ağdad vâlisi Şubat-A ralık 1914.
Cebbarzâde bk Abbas Hilmî Paşa.
C ebel-i aktarzâ de bk M ehm ed S âdık
Paşa.
Celâlatzâde bk Yusuf Sıddık Mehmed Paşa.
C elâ l[ed d in ] bak Ahmed Celâl, Hüseyin
Celâl, Mehmed Celâl.
Celâleddin bk Mahmud Celâleddin.
Cemâl bk Ahmed Cemâl, Cemâleddin.
Cemâl Azmi Bey
1866-1922
Trabzon vâlisi Haziran 1913-Nisan 1916.
Cemâl Bey (Artin) [Keşmir]
1862-1948
Konya vâlisi Kasım 1918-Mart 1919;
Dahiliye nâzırı Mart 1919-Nisan 1919;
Konya vâlisi Mayıs-Eylül 1919; Sadaret
müsteşarı Nisan-Temmuz 1920; Ticaret
nâzırı Temmuz-Eylül 1920.
^ Cemâl Paşa (Ağabeyzâde)
7-1915
Şkodra vâlisi Mayıs 1909-Eylül 1910.
^ Cemâl Paşa [Mersinli]
1875-1941
4. Ordu komutanı Ocak-Ekim 1918; 2.
Ordu komutam Mayıs 1919; Harbiye
nâzın Ekim 1919-Ocak 1920.
Cemâleddin bk Mehmed Cemâleddin.
Cemâleddin Muhtar Bey
İaşe n âzın E kim -K asım 1918.
Cemil bk Hüseyin Cemil, Mehmed Cemil.
Cemil Bey (Molla) [Uryani]
1863-1941
Adliye nâzırı Şubat-Mart 1919 ilaveten
Şura-yı devlet reisi Şubat-Mart 1919;
Adliye nâzın Nisan-Haziran 1919; Şura­
yı devlet reisi Mart-Nisan 1920.
Cemil Paşa [Topuzlu]
1868-1958
İstanbul vâlisi ve şehremini Ağustos
1912-Ekim 1914 ve Mayıs 1919-Şubat
1920; Nafıa nâzırı Nisan-Temmuz 1920.
CHARLES
C enani bk Mehmed Kadrî Paşa.
Cevad bk Ahmed Cevad, Ali Cevad, Hüseyin
Cevad, Mehmed Cevad.
^ Cevad Şakir Paşa [Çobanlı]
1870-1938
8. Ordu komutanı Aralık 1917-Ekim
1918; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi
Kasım-Aralık 1918; Harbiye nâzın
Aralık 1918-Ocak 1919; Erkân-ı Harbiye-
i Umumiye reisi Mayıs-Ağustos 1919 ve
Ekim 1919-Şubat 1920.
Cevdet bk Ahmed Cevdet.
Cevdet Bey
Van vâlisi Kasım 1914-Mart 1915;
Ankara vâlisi Ekim 1917-Ocak 1918.
C ezâyirli bk Ali Rıza Paşa.
Charles de Hohenzollern
1839-1914
Memleketeyn voyvodası Ekim 1866-
Mayıs 1877.
C ihan seraskeri bk Haşan Rıza Paşa.
Ç ak m ak bk Mustafa Fevzî Paşa.
Ç apanzâde bk Ağah Efendi, Ahmed Şakir
Paşa.
Ç avdarlıoğlu bk Mehmed Şerif Paşa.
Ç aycı bk İzzet Efendi.
Çelebizâde bk Hüseyin Hüsnü Efendi.
Ç engelköylü bk Mehmed Hamdî Paşa.
Çengelzâde bk Mehmed Tâhir Paşa.
Ç e r k e ş bk A bdî Paşa, A bdullah Paşa,
Feyzullah Zaim Paşa, Hafız Mehmed Paşa,
Hurşid Paşa, İsmail Paşa, Mehmed Sa'dullah
Paşa, Nusret Paşa, Yâver Mehmed Paşa.
Çırpanlı bk Abdülkerim Nadir Paşa.
Ç obanlı bk Cevad Paşa.
Ç orluflu] bk Mahmud C elâleddin Paşa,
Ne’şet Bey, Sâlih Münir Paşa.
Ç ürüksulu bk Mahmud Bahri Paşa, Mahmud
Hamdî Paşa, Osman Paşa, Süleyman Bahri
Paşa, Ziyâeddin Paşa.
D a ğ ısta n lı bk Mehmed Fazıl Paşa, Ömer
Hulusi Efendi, Seyfullah Paşa.
D a m a d bk Ahmed Fethi Paşa, Ali Gâlib
Paşa, Ârif Hikmet Paşa, Hafız İsmail Hakkı
Paşa, Hâlid Ali Paşa, Halil R ifat Paşa,
Mahmud Celâleddin Paşa, Mahmud Edhem
Paşa, Mehmed Ali Paşa, Mehmed Ferid
Paşa, Mehmed Said Paşa Bey.
DANİLO - 70 -
Danilo II. [Petroviç Niegoş]
7-1860
Karadağ beyi Ekim 1851-Ağustos 1860.
Daniş bk Ali Daniş.
Darbhor bk Mehmed Reşid Paşa.
D arendeli bk Mehmed İzzet Paşa.
Daviçon Karmona Efendi
1820-1890
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Dâvud Garabet Paşa
1818-1873
Berlin mukim maslahatgüzarı 1840-
Aralık 1842; Cebel-i Lübnan mutasarrıfı
Haziran 1861-Mayıs 1868; Nafia nâzın
Mayıs 1868-Haziran 1871.
Dâvud Paşa (Gürçü)
1779-1851
Ankara vâlisi Ağustos 1839-Haziran
1840.
Dede bk Mustafa Hıfzı Paşa.
De Kastro Bey (Jak)
1812-1885
Meclis-i â’yân azası Nisan 1877.
D eli bk Fuad Paşa, Hamid Bey, Mehmed
İsmet Paşa.
D ellalzâde bk Osman Paşa.
D erm an bk Mehmed Seyfeddin Bey.
D erviş bk İbrahim Derviş, Mehmed Emin
Derviş.
D ırv ana bk İbrahim Edhem Bey.
D ilaver bk Mehmed Dilaver.
Dilber Efendi (Zare)
1848-7
Meclis-i â’yân azası Ocak 1911.
D ino bk Abidin Paşa.
Diran Bey (Aleksan)
Brüksel elçisi Ekim 1857-Kasım 1860.
D irektör bk Âli Bey.
D ivitçi bk İsmail Hakkı Paşa.
Diyonisiyos V (Haritonidis)
1820-1891
Rum Ortodoks patriği Ocak 1887-Kasım
1891.
Doroteos [Mamelis]
7-1921
Rum Ortodoks patriği Kasım 1918-Mart
1921.
EBÛBEKİR SAMİ
D ürrızâde bk Abdullah Bey.
Düz Bey (Mihran)
1817-1891
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Ebûbekir Hazım Bey [Tepeyran]
1863-1947
Musul vâlisi Şubat 1899-Haziran 1901;
Manastır vâlisi Ağustos 1903-Arahk
1906; Bağdat vâlisi Aralık 1906-Temmuz
1908; Ankara vâlisi Eylül 1908-Mart
1909; İstanbul şehremini Mart-Temmuz
1909; Hicaz vâlisi Şubat-Eylül 1911;
Beyrut vâlisi Eylül 1'911-Ağustos 1912
ve Ocak-Haziran 1913; Hüdavendigar
vâlisi Aralık 1918-Mart 1919 ve Ekim
1919-Şubat 1920; Dahiliye nâzırı Şubat-
Nisan 1920.
Ebûbekir Mümtaz Efendi
1810-1871
Evkaf nâzırı Ekim-Kasım 1861; Maliye
nâzın Kasım 1861-Haziran 1862; Sadaret
müsteşarı Haziran 1862-Mart 1868.
E b û b e k ir p a ş a z â d e bk Mehmed Sâlih
Paşa.
^ Ebûbekir Rüstem Paşa
7-1865
Ankara vâlisi Ocak-Temmuz 1843;
Anadolu Ordusu komutanı Aralık 1843-
Haziran 1846; Edime vâlisi Şubat 1847-
Eylül 1848; Yanya vâlisi Eylül 1848-
Şubat 1850; Trabzon vâlisi Şubat 1850-
Ekim 1851; Yanya vâlisi Mart-Temmuz
1853; Selânik vâlisi Ağustos 1853-Şubat
1854; Edirne vâlisi Şubat 1854-Aralık
1855; Üskup vâlisi Ağustos 1859-Mart
1860.
^ Ebûbekir Sami Paşa (Eğribozlu)
7-1849
Erzurum vâlisi Şubat-Eylül 1845; Konya
v â lisi A ralık 1845-A ralık 1846;
Kastamonu vâlisi Eylül 1847-Eylül
1848; Selanik vâlisi Eylül 1848-Ağustos
1849.
E d h em bk HaliL Edhem, İbrahim Edhem,
Mahmud Edhem.
EDHEM - 71 -
Edhem Efendi
Serkurenâ Haziran-Eylül 1876 ve Aralık
1876-Ocak 1877.
Edhem Paşa
7-1864
Erzurum vâlisi Ekim 1859-Nisan 1861;
Ankara vâlisi Ocak 1863-Ocak 1864.
^ Edhem Paşa
Kosova vâlisi Temmuz 1892-Aralık
1893.
^ Edhem Paşa (Gazi)
1842-1909
1897 Osmanlı-Yunan Harbi başkomutanı
ve Alasonya Ordusu komutanı Nisan-
Mayıs 1897; Meclis-i â’yân azası Aralık
1908; Harbiye nâzırı Nisan-Mayıs 1909.
Edhem Paşa
7-1910
Hakkari vâlisi Mart 1884-Mayıs 1886;
Bitlis vâlisi Temmuz 1887-Temmuz
1889.
Edhem Pertev Paşa (Söylemezoğlu)
1825-1873
Kastamonu vâlisi Eylül 1871-Ocak
1873.
Edib bk Haşan Edib, İbrahim Edib.
E ğinli bk Mehmed Said Paşa.
E ğribozlu bk Ebûbekir Sami Paşa.
Ekrem bk Mahmud Ekrem.
Eldem bk Halil Edhem Bey.
Emin bk Mehmed Emin, Mehmed Emin Ali,
Mehmed Emin Derviş, Mehmed Emin Raûf.
Emin Bey [Zincirkıran]
7-1963
İstanbul vâlisi Ekim 1911-Ocak 1912;
Kastamonu vâlisi Ocak-Ağustos 1912;
Adana vâlisi Ağustos 1912-Kasım 1913.
Emin Muhlis Paşa (Müftîzâde)
1811-1874
Şam vâlisi Kasım 1860-Şubat 1862;
Trabzon vâlisi Şubat 1862-Temmuz
1865; Erzurum vâlisi Temmuz 1865-
Haziran 1866; Trabzon vâlisi Ekim-
Aralık 1871.
ES'AD
^ Emin Paşa (Hacı)
Bahriye nâzın 14 Nisan-5 Mayıs 1909.
Emrullah Efendi
1858-1914
Maârif nâzın Ocak 1910-Mart 1911 ve
Ocak-Temmuz 1912.
E neste bk Mehmed Selim Paşa.
Enis bk Mehmed Enis.
Enis Paşa
7-1906
Diyarbekir vâlisi Ekim 1895-Kasım
1896; Basra vâlisi Mart 1898-Nisan
1899; Halep vâlisi Temmuz 1900-Eylül
1902.
^ Enver İsmail Paşa
1881-1922
Harbiye nâzın Ocak 1914-Ekim 1918 ve
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Ocak-
Mayıs 1914 ve Başkomutan vekili Nisan
1915-Ekim 1918 ve 3. Ordu komutam
Aralık 1914-Ocak 1915; Erkân-ı Harbiye-
i Umumiye reisi 7 Ekim-2 Kasım 1918.
Erer bk Râşid Bey.
E rzurum lu bk Hafız Mehmed Paşa.
E s 'a d bk Ahmed E s'ad, Mahmud Es'ad,
Mehmed Es'ad, Mehmed Es'ad Safvet.
Es'ad Mehmed M uhlis Paşa (Ayaşlı)
1780-1851
Sivas vâlisi Ekim 1839-Temmuz 1840;
Halep vâlisi Temmuz 1840-Ağustos
1842; Sayda vâlisi Temmuz 1842-Mart
1845; Erzurum vâlisi Eylül 1845-Haziran
1846; Sivas vâlisi Temmuz-Aralık 1846;
Musul vâlisi Aralık 1846-Kasım 1847;
Diyarbakır vâlisi Kasım 1847-Şubat
1851.
Es'ad Muhlis Paşa (Sakızlı)
7-1876
Suriye vâlisi Eylül 1865-Temmuz 1866;
Trabzon vâlisi Haziran 1867-Ekim 1871;
Edirne vâlisi Mart 1872-Nisan 1873;
Halep vâlisi Mart 1875-Haziran 1876.
^ Es'ad Paşa
Musul vâlisi Temmuz-Eylül 1913.
E şref bk Mustafa Eşref.
EYYÛB SABRÎ - 72 - FUAD

Evrenoszâde bk Mustafa Rahmi Bey, Yusuf Ferid Paşa

Siddik Mehmed Paşa. 7-1919
Eyyûb bk Ahmed Eyyûb. Bitlis vâlisi Ocak 1904-Temmuz 1907;
X Eyyûb Sabrî Paşa Trabzon vâlisi Temmuz 1907-Ağustos
7-1883 1908.
Konya vâlisi Temmuz 1840-Mayıs 1841. Feridun bk Mehmed Feridun.
Fahreddin Bey Ferruh bk Ali Femıh.
1838-1890 F ethi bk Ahmed Fethi, Ali Fethi, İbrahim
Tahran büyükelçisi Şubat 1878-Aralık Fethi.
1884. Fethi Bey (Franko Kusa)
Fahreddin Reşad Bey (Rumbeyoğlu)
7-1909
[Amidâmiri]
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
1867-1943
Petersburg sefir vekili Ocak-Kasım 1914; F evzi bk Ahmed Fevzî, H üseyin Fevzî,
Maârif nâzın Nisan-Temmuz 1920. Mehmed Fevzî, M ustafa Fevzî, Osman
^ Fahri Paşa Fevzî, Ömer Fevzî, Süleyman Fevzî.
Feyzi bk Abdullah Feyzî, Ahmed Feyzî.
1882-1914
Manastır vâlisi Kasım 1908-Ekim 1909 ^ Feyzullah Zaim Paşa (Çerkeş)
ve Şkodra vâlisi Aralık 1908-M ayıs 7-1856
1909; Halep vâlisi Eylül 1909-Ağustos Sivas vâlisi Mayıs 1854-Nisan 1856.
1910. Fikri bk Hüseyin Fikrî.
Faik bk İbrahim Faik, Mehmed Faik, Mustafa Firarı bk Ahmed Fevzî Paşa.
Faik. F osfor bk Mustafa Sıdkı Paşa.
Faik Âli Bey [Ozansoy]
Fotiadi Bey (Kostaki)
1876-1950
1830-1897
Diyarbakır vâlisi Haziran 1919-Ocak
1920. Sisam beyi Mayıs 1874-Aralık 1878;
Faik Nüzhet Bey [Terem] Girit vâlisi Aralık 1878-Haziran 1885.
1876-1944 Fotiadi Paşa (Yanko)
M aliye nâzın Mart-Nisan 1920 ve 1827-1892
Ağustos 1921-Nisan 1922. Atina elçisi Mart 1861-Eylül 1870;
^ Falkenhayn (Erich von) Roma elçisi Eylül 1870-Eylül 1872;
Yıldınm Orduları Grubu komutam Mayıs Atina elçisi Kasım 1874-Kasım 1878;
1917-Mart 1918. Roma büyükelçisi Şubat 1886-Kasım
Fazıl bk Mehmed Fazıl, Mustafa Fazıl. 1889.
Fazlı bk Mehmed Fazlı. Fratıko K usa bk Fethi Bey, Nasri Paşa,
Fehmi bk Abdurrahman Fehmi, Haşan Fehmi, Yusuf Paşa.
Mazlum Mustafa Fehmi. F resko bk Moşe Efendi.
Ferdinand de Saxe-Cobourg et Gotha F uad bk Ali Fuad, Ali Fuad Hikmet, İsmail
1861-1948 Fuad, İzzet Fuad, Mehmed Fuad, Mustafa
Bulgaristan prensi A ğustos 1887-
Fuad.
Ağustos 1908 ilaveten Şarkî Rumeli
Fuad Bey (Büyük)
vâlisi Mart 1896.
Ferid bk Abdülhamid Ferid, Ahmed Ferid, Ali 7-1884
Ferid, Mehmed Ferid. Serkurenâ Şubat 1869-Mayıs 1870 ve
Mart-Nisan 1873.
FUAD - 73 - GREGORİ Y ADİS

^ Fuad Paşa (Deli) Gika (Alesandre)

1796-1862
1835-1931
Eflak beyi 1834-Ekim 1842 ve bey
2. Ordu komutanı Eylül 1878-Aralık
kaymakamı Haziran 1856-Ekim 1858.
1882; Meclis-i â’yân azası Kasım 1909. Gika Alexandre Gregory
^ Fuad Paşa 1807-1857
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Eylül- Boğdan beyi Haziran 1849-Haziran 1856.
Ekim 1919. Gika Jan
Fuad Selim Bey 1816-1897
1874-? Sisam beyi Mart 1854-Nisan 1859.
Bern elçisi Kasım 1915-Haziran 1919. G iriti(lizâde) bk Ali Nusret Paşa, Mazlum
Furgaç bk Ahmed İzzet Paşa. Mustafa Fehmi Paşa, Mehmed İzzet Paşa,
Gâlib bk Abdullah Gâlib, Ali Gâlib, Mehmed Mehmed Paşa, Mustafa Âsim Paşa, Mustafa
Gâlib. Naili Paşa.
Gâlib Kem alî Bey [Söylemezoğlu] Glavany (François)
1873-1960 Brüksel mukim maslahatgüzarı Mayıs
Atina elçisi Ocak 1914-Ekim 1917; 1868-Temmuz 1875.
Moskova muvakkat elçisi Nisan-Ağustos Gobdan Efendi (Nikola)
1918; Stokholm elçisi Haziran 1921- 1835-1894
Kasım 1922. Bulgaristan komiseri Kasım 1885-Mart
^ Gâlib Paşa (San) 1888; Atina elçisi Temmuz 1892-Nisan
1894.
1826-1876
Serkurenâ Hazıran-Ağustos 1861; Prizren ^ Goltz Paşa von der (Colmar)
vâlisi Kasım 1871-Ağustos 1872. 1843-1916
^ Gâlib Paşa [Pasiner] 1. Ordu komutam Mart-Kasım 1915; 6.
Ordu komutanı Aralık 1915-Mart 1916.
1868-1939
Göçen bk Hayreddin Nedim Bey.
Hicaz vâlisi Şubat 1915-EyIül 1916.
Gönç bk Mehmed Gâlib Bey.
Gavril Paşa (Hristovic)
G özlüklü bk Mehmed Reşid Paşa.
7-1898
G özügüzel bk Mehmed İzzet Paşa.
Şarkî Rumeli vâlisi Mayıs 1884-Eylül
Gregorios VI (Furtuniadis)
1885.
1798-1881
G azi bk Ahmed Muhtar Paşa, Edhem Paşa,
Rum Ortodoks patriği Şubat 1835-Şubat
Osman Nurî Paşa.
1840 ve Şubat 1867-Eylül 1871.
G elen b evioğlu bk Said Bey.
Gregoriyadis Bey (Mişel)
G elenbevizâde bk Ahmed Tevfik Efendi.
1841-?
Germanios IV
Sisam beyi Ağustos 1900-Mart 1902.
1790-1853
Grigorios bk Ligor.
Rum Ortodoks patriği Haziran 1842-
Güley bk Ali Osman Bey.
Nisan 1845 ve Kasım 1852-Eylül 1853.
G üm rü kçü bk Mehmed Salih Paşa.
Germanios V
G ü m ü lcin eli bk İsmail Hakkı Bey.
1835-1920
G üranızâde bk Ahmed Şefik Paşa.
Rum Ortodoks patriği Ocak 1913-Kasım
G ü rcü bk Ali Saip Paşa, Dâvud Paşa, Halil
1918.
Rifat Paşa, Mehmed Tayyar Paşa, Mehmed
G e rm iy a n o ğ lu bk Ali Paşa, Ârif Hikmet
Vâsıf Paşa, Yusuf Paşa.
Paşa.
HÂFIZ AHMED - 74 —
H a cı bk Âdil Bey, Ahmed Efendi, Ahmed
İzzet Paşa, Ahmed Paşa, Ahmed Muhtar
Efendi, Ahmed Râşid Paşa, Ahmed Tâhir
Efendi, Âkif Halil Paşa, Ali Paşa, Edhem
Efendi, Emin Paşa, Hafız Mehmed Paşa,
Halil Efendi, Hamdî Bey, Haşan Hilmî Paşa,
Haşan Refik Paşa, Hayri Paşa, Hüsam
Efendi, İbrahim Edhem Bey, İbrahim Saib
Paşa, İzzet Efendi, Mehmed Âkif Paşa,
Mehmed Emin Paşa, Mehmed Râşid Paşa,
Mustafa Paşa, Osman Nurî Paşa, Rasim
Paşa, Râşid Naşid Paşa, Râşid Paşa.
Hâdi bk Mehmed Hâdi.
H âfız bk Mehmed Hafız, Said Efendi, Şevket
Turgut Paşa.
^ Hâfız Ahmed Paşa (Mühendis)
7-1853
Edirne vâlisi Temmuz-Ekim 1843;
Silistre vâlisi Ekim 1843-Eylül 1844;
Niş vâlisi Eylül 1844-Kasım 1845;
Yanya vâlisi Şubat 1846-Nisan 1847.
^ Hâfız Ahmed Paşa
7-1886
Zaptiye müşiri Mayıs 1879-Şubat 1883.
Hâfız İsmail Hakkı Paşa (Damat)
1878-1915
3. Ordu komutanı Ocak-Şubat 1915.
Hâfız Mehmed Bey
Serkurenâ Eylül 1874-Haziran 1876.
^ Hâfız Mehmed Paşa (Çerkeş)
7-1866
Erzurum vâlisi Ekim 1839-Şubat 1841;
Zaptiye müşiri Ocak 1846-Şubat 1847;
Yanya vâlisi Nisan 1847-Mart 1848;
Üsküp vâlisi Mart 1848-Eylül 1850;
Bosna vâlisi Mayıs-Eylül 1850; Edime
vâlisi Eylül 1850-Haziran 1851; Konya
. vâlisi Mayıs 1852-Temmuz 1854;
. Trabzon vâlisi Nisan 1854-Kasım 1855.
^ Hâfız Mehmed Paşa (Hacı)
7-1884
Zabtiye nâzın Ocak-Aralık 1878.
HALİL
^ Hâfız Mehmed Paşa (Erzurumlu)
1847-1903
Basra vâlisi Mayıs 1892-Aralık 1893;
Kosova vâlisi Aralık 1893-Nisan 1900;
Trablusgarb vâlisi Haziran 1900-Şubat
1903; Kosova vâlisi Ocak-Nisan 1903.
Hagop III.
Ermeni patriği 1848-1856.
Hagopos III. Seropyan
Ermeni patriği 1839-1840 ve 1848-1856.
H ain bk Ahmed Fevzî Paşa.
H a k ka kzâ d e bk Osman Bey.-
H a k k ı bk Haşan. Hakkı, İbrahim Hakkı,
İsmail Hakkı.
H a le b li bk Ahmed Efendi, Ahmed Şefik
Paşa, Ali Paşa, Zeki Paşa.
Halet bk Mehmed Hâlet.
Hâlid bk Halil Hâlid, Mehmed Hâlid.
Hâlid Bey (Büyük)
7-1874
Serkurenâ Haziran 1862.
Hâlid Bey (Kıbrıslı)
1851-7
Diyarbakır vâlisi Kasım 1896-Nisan
1902; Mamuretülaziz vâlisi Ekim 1906-
Ekim 1908.
Hâlid Ali Paşa (Damad)
1860-1948
Meclis-i â’yân azası Kasım 1916.
Hâlidzâde bk Mehmed Cemaleddin Efendi.
Hâlid Hurşid Bey
7-1916
Serkurenâ Nisan-Temmuz 1912.
Hâlid Ziyâ Bey [Uşaklıgil]
1867-1945
Mabeyn başkatibi Nisan 1909-Temmuz
1912.
H alil bk Âkif Halil, İbrahim Halil.
H alil Bey
Manastır vâlisi Ekim 1909-Kasım 1910;
Kosova vâlisi Kasım 1910-Kasım 1911;
Hicaz vâlisi Kasım 1911-Ocak 1912;
Edime vâlisi Ocak 1912-Temmuz 1913.
HALİL - 75 —
Halil Bey [Menteşe)
1874-1948
Dahiliye nâzırı Şubat 1911-Ekim 1911;
Şura-yı devlet reisi Haziran 1913-Mayıs
1914; Hariciye nâzın Ekim 1915-Şubat
1917; Adliye nâzın Şubat 1917-Ekim
1918 ilaveten Şura-yı devlet reisi Şubat
1917-Ekim 1918.
Halil Edhem Bey [Eldem]
1861-1938
Şehremini Temmuz 1909-0cak 1910.
u Halil Efendi (Kara) (Hacı)
1804-1880
M eclis-i â ’yân azası Mart 1877;
Şeyhülislâm Temmuz 1877-Mart 1878.
Halil Hâlid Bey (Babanzâde)
1840-1902
Çetine elçisi Ağustos 1879-Eylül 1880;
Belgrad elçisi Eylül 1880-0cak 1885;
Tahran büyükelçisi Ocak 1885-Temmuz
1891; Adana vâlisi Temmuz 1891-Mart
1892; Beyrut vâlisi Temmuz 1892-
Ağustos 1894; K astam onu vâlisi
Ağustos 1894-Haziran 1896.
Halil Hamdî Hamada Paşa
7-1910
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Evkaf
nâzın Mart 1909-0cak 1910.
Halil Kâmili Paşa
7-1866
Aydın vâlisi Mayıs 1840-Mart 1841;
Erzurum vâlisi Mart 1841-Şubat 1845;
Bosna vâlisi Aralık 1845-Haziran 1847;
Şam vâlisi Mart 1848-Ağustos 1848;
Halep vâlisi Ağustos 1848-Ağustos
1849; Konya vâlisi Ağustos 1850-Eylül
1851; Aydın vâlisi Eylül 1851-Ocak
1853; Adana vâlisi Şubat 1854-Şubat
1858; Diyarbakır vâlisi Şubat-Aralık
1858; Şam vâlisi Aralık 1858-Mart
1859; Silistre vâlisi Haziran 1859-Mart
1861; Diyarbakır vâlisi Aralık 1861-
Temmuz 1863.
HALİL ŞERİF
^ Halil Paşa [Kut]
1881-1957
Bagdad valisi Ocak 1916-Mart 1917
ilaveten 6. Ordu komutanı Mart 1916-
Eylül 1918 ve Şark Orduları Grubu
komutam Temmuz-Ekim 1918.
^ Halil Rifat Paşa (Damad/Gürcü)
7-1856
Serasker Temmuz 1839-Mayıs 1840;
Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Ekim 1842-
Şubat 1843; Kaptan-ı derya Mart 1843-
Ağustos 1845; Ticaret nâzın Eylül-
Aralık 1845; Trabzon vâlisi Şubat 1846-
Ocak 1847; Kaptan-ı derya Temmuz
1847-Nisan 1848; Meclis-i ahkâm reisi
Nisan-Haziran 1848; Aydın vâlisi Kasım
1848-Temmuz 1851; Cezâyir-i Bahr-i
Sefîd vâlisi Temmuz 1851-Ekim 1852;
Hüdavendigar vâlisi Eylül 1852-Aralık
1853; Kaptan-ı derya Mayıs 1854-
Ağustos 1855.
Halil Rifat Paşa
1827-1901
Tuna vâlisi Ekim 1876-Şubat 1877;
Kosova vâlisi Şubat 1877-Haziran 1878;
Selanik vâlisi Temmuz 1878-Mart 1880;
Sivas vâlisi Ocak 1882-Eylul 1885;
Aydın vâlisi Eylül 1885-Aralık 1886;
Manastır vâlisi Ağustos 1887-Haziran
1889; Aydın vâlisi Haziran 1889-Kasım
1891; Dahiliye nâzın Kasım 1891-Kasım
1895 ilaveten Şura-yı devlet reisi Haziran
1895-Kasım 1895; Sadrazam Kasım
1895-Kasım 1901.
Halil Şerif Paşa
1832-1879
Atina elçisi Nisan 1856-Mart 1861;
Petersburg elçisi Eylül 1861-Ocak 1864;
Viyana büyükelçisi Ağustos 1870-Eylül
1872; Hariciye nâzın Eylül 1872-Mart
1873; Adliye nâzın Haziran-Ekim 1876;
Paris büyükelçisi Mart-Eylül 1877.
H alim bk Abbas Halim, Abdülhalim, Said
Halim.
HALİMİ HİLMÎ
Halimi Hilmî Bey
Mabeyn başkatibi Eylül 1871-Ekim
1872.
Halis bk Reşad Halis.
Hâlit bk Hâlid.
Hallaçyan Efendi (Bedros)
1871-1915
Ticaret nâzın Ocak 1910-Ekım 1911.
H am al bk Mazhar Şerif Paşa.
H am am ciyan bk Serkiz Efendi.
H amdı bk Ahmed Hamdî, Mahmud Hamdî,
Mehmed Hamdî, Salih Hamdî.
Hamdî Bey
Zaptiye nâzırı 26-29 Temmuz 1908.
^ Hamdî Bey (Hacı)
Trabzon vâlisi Nisan 1920.
Hamid bk Abdülhakhamid, Abdülhamid.
Ham id Bey (Deli)
1878-1928
Trabzon vâlisi Ocak-Nisan 1920.
Haşan bk Abdurrahman Haşan.
Harutyun I. Vehabedyan
1819-1910
Ermeni patriği 1884-1888.
Haşan Ali Efendi
1827-1895
Posta ve Telegraf nâzırı Mayıs 1888-
Kasım 1895.
^ Haşan Bedri(eddin) Paşa
(M anastırlı)
1850-1912
Şkodra vâlisi Eylül 1910-Mayıs 1911.
^ Haşan Edip Paşa
1834-1904
Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı
Haziran-Aralık 1891; Şkodra vâlisi
Haziran 1896-Temmuz 1898; Manastır
vâlisi Aralık 1901-Şubat 1903.
Haşan Fehmî Efendi
7-1881
Şeyhülislâm Nisan 1868-Eylül 1871 ve
Temmuz 1874-Mayıs 1876.
- 76 - HAŞAN HÜSNÜ
Haşan Fehmî Paşa (Batumlu)
1836-1910
Hazine-i Hassa nâzırı Ocak-Temmuz
1879; Nafia nâzın Eylül 1879-Nisan
1884; Adliye nâzın Nisan 1884-Eylül
1885; Aydın vâlisi Haziran 1893-Kasım
1895; Selanik vâlisi Mayıs 1902-Eylül
1904; Şura-yı devlet reisi Ekim 1907-
Ağustos 1908; Adliye nâzın Ağustos-
Kasım 1908; Şura-yı devlet reisi Kasım
1908-Nisan 1909; Meclis-i â ’yân azası
Aralık 1908; Adliye nâzırı Nisan-Mayıs
1909.
Haşan Hakkı Paşa
Edime vâlisi Aralık 1845-Şubat 1847.
^ Haşan Hakkı Paşa (Kel)
7-1855
Adana vâlisi Ocak 1846-Temmuz 1847;
Konya vâlisi Ağustos 1847-Nisan 1849.
Haşan Hakkı Paşa
1826-1896
Van vâlisi Şubat 1877-Mart 1884;
Selânik vâlisi Eylül 1885-Ağustos 1886;
Haleb vâlisi Ekim 1887-Mart 1890;
Haleb vâlisi Haziran 1894-Kasım 1895.
^ Haşan Hayrî Paşa (Yozgatlı)
7-1894
Edime vâlisi Temmuz 1890-Mayıs 1893.
u Haşan Hayrullah Efendi
1834-1898
Şeyhülislam Haziran-Temmuz 1874 ve
Mayis 1876-Temmuz 1877.
Haşan Hilm î Paşa (Hacı)
7-1902
M amuretülaziz vâtisi Temmuz 1887-
Temmuz 1889; Konya vâlisi Ekim 1890-
Mayıs 1894; Hicaz vâlisi Haziran 1894-
Haziran 1895; Sivas vâlisi Eylül 1897-
Şubat 1902.
Y Haşan Hüsnü Paşa (Bozcaadalı)
1832-1903
Bahriye nâzın Ocak 1881-Kasım 1882 ve
Aralık 1882-Temmuz 1903.
HAŞAN İZZET — 77 -
^ Haşan İzzet Paşa
1871-1931
3. Ordu komutam Ağustos-Aralık 1914.
Haşan Nâzım Bey [Akyürekl
1872-1936
Ankara vâlisi Nisan-Ekim 1917; Adana
vâlisi Ekim 1917-Kasım 1919.
Haşan Paşa
Şkodra vâlisi Ağustos 1883-Mayıs 1884.
^ Haşan Rami Paşa
1842-1923
Bahriye nâzırı Aralık 1907-Temmuz
1908.
Haşan Refik Paşa (Hacı)
1834-1901
S erk u ren â T em m uz-E kim 1862;
Mamuretülaziz vâlisi Haziran 1884-
Temmuz 1887; Adana vâlisi Temmuz
1887-Mart 1889; Diyarbakır vâlisi Mart
1889-Temmuz 1891; Bağdad vâlisi
Temmuz 1891-Temmuz 1896; Suriye
vâlisi Temmuz 1896-Temmuz 1897;
Selanik vâlisi Ocak 1899-Mayıs 1901.
^ Haşan Rıza Paşa (Cihan
Seraskeri)
1809-1877
Hassa Ordusu komutanı Nisan 1840-
Ocak 1843 ilaveten Hüdavendigâr vâlisi
Mayıs 1841-Temmuz 1843; Serasker
Temmuz 1843-Temmuz 1845 ilaveten
Hassa Ordusu komutanı Eylül 1843-
Aralık 1845; Ticaret nâzırı Temmuz
1846-Mayıs 1848; Serasker Mayıs 1848-
Mart 1849; Hüdavendigar vâlisi Nisan-
Ağustos 1849; Selanik vâlisi Ağustos
1849-Temmuz 1850; Kaptan-ı derya
Aralık 1853-Ocak 1854; Serasker Ocak
1854-Haziran 1855 ve A ralık 1856-
Temmuz 1857 ve Ekim 1857-Eylül 1861
ilaveten Tophane mü-şiri Ağustos 1858-
Haziran 1861; Serasker
HAŞAN TAHSİN
Haziran 1866-Şubat 1867 ilaveten
Tophane müşiri Mayıs 1866-Şubat 1867;
Bahriye nâzırı Şubat-Haziran 1873 ve
Eylül 1875; Serasker Eylül-Kasım 1875;
Bahriye nâzırı Kasım 1875-Ocak 1876;
Serasker Ocak-Nisan 1876; Tophane
müşiri Haziran-Ekim 1876; Ticaret nâzırı
6-20 Ekim 1876; Meclis-i â’yân azası
Mart 1877.
^ Haşan Rıza Paşa (Bağdadlı)
1864-?
Basra vâlisi Temmuz 1911-Arahk 1912.
^ Haşan Rıza Paşa
1871-1913
Şkodra vâlisi Mart 1912-Nisan 1913.
^ Haşan Sâmih Paşa
1830-1892
Zabtiye nâzırı Eylül-Kasım 1871;
Bahriye nâzın Şubat-Mart 1872; 4. Ordu
komutanı Nisan 1872-Mart 1873 ilaveten
Erzurum vâlisi Ağustos 1872-Mart 1873;
Trablusgarb vâlisi Mayıs 1873-Kasım
1874; Halep vâlisi Aralık 1874-Mart
1875; Girit vâlisi Mart 1875-Ocak 1876;
Erzurum vâlisi Mayıs-Aralık 1876 ve 4.
Ordu komutanı Mayıs 1876-Mart 1877;
G irit vâlisi M art 1877-Şubat 1878;
Diyarbekir vâlisi Nisan 1882-Mayıs
1886; Erzurum vâlisi Şubat 1889-
Ağustos 1892.
Haşan Tahsin Bey [Üzer]
1878-1939
Van vâlisi Mayıs 1913-Ekim 1914;
Erzurum vâlisi Kasım 1914-Ağustos
1916; Suriye vâlisi Ağustos 1916-
Temmuz 1917 ve Eylül-Ekim 1918;
Aydın vâlisi Ekim-Kasım 1918.
^ Haşan Tahsin Paşa
7. Ordu komutanı Aralık 1886-Temmuz
1887; Bengazi vâlisi Temmuz 1887-
Nisan 1888; Bitlis vâlisi Ekim 1891-
Ocak 1895.
HAŞAN TAHSİN - 78 - HOVHANNES

Y. Haşan Tahsin Paşa (Arnavud) ^ Hayri Paşa (Hacı)

(V u lçitrin li) 1846-1908
1866-? 3. Ordu komutam Mayıs 1897-Haziran
1907.
Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı
Hayri Paşa
Ağustos 1908-0cak 1910; Yanya vâlisi
Şkodra vâlisi Ocak-Mart 1912.
Ağustos 1912. H a y ru lla h bk Haşan Hayrullah, İbrahim
H aseki bk Mehmed Selim Paşa. Hayrullah.
Hasib bk Hüseyin Hasib, Mehmed Hasib. Hayrullah Efendi
Haşim bk Hüseyin Haşim, Mustafa Haşim. 7-1866 _
H atibzâde bk Ahmed Cemâl Bey. Tahran büyükelçisi Ocak 1865-Aralık
H atunoğlu bk İsmail Hakkı Paşa. 1866.
H a yd a r bk Ali Haydar, İbrahim Haydar, Hazım bk Ebûbekir Hazım.
Mehmed Haydar. H a zined a rzâ d e bk Abdullah Paşa, Ahmed
Haydar Hilmî Bey [Vaner] Paşa, Osman Paşa.
H e k im b a şı bk İsmail Paşa.
1873-1954
Hıfzı bk Ahmed Hıfzı, Mustafa Hıfzı.
Musul vâlisi Şubat 1915-Ocak 1917;
Hıfzı Paşa
Bitlis vâlisi Ocak 1917-Ocak 1918; Van Manastır vâlisi Şubat 1907-Kasım 1908.
vâlisi Mart 1918-Ağustos 1919. Hibab bk İsmail Hibab.
^ Haydar Paşa ^ Hidâyet Paşa
Şkodra vâlisi Mayıs 1903-Nisan 1906. 7-1892
H ayderizâde bk İbrahim Hakkı Efendi. 4. Ordu komutanı Eylül 1884-Aralık
Hayim Kohen Efendi 1886; 6. Ordu komutam Aralık 1886-
Hahambaşı 1854-1860. Eylül 1887; Basra vâlisi Ocak 1889-
Hayim Moşe Becerano Efendi Mayıs 1892.
1846-1931 H ikmet bk Ârif Hikmet.
Hahambaşı 1920-1931. H ilmi bk Abbas Hilmî, Halimi Hilmî, Haşan
Hilmî, Haydar Hilmî, Hüseyin Hilmî,
Hayim Nahum Efendi
Veysel Hilmî.
1873-1960
H ilm î Paşa
Hahambaşı 1908-1920. Hakkari vâlisi Kasım 1880-Mart 1884.
H ayredd in bk Mehmed Hayreddin, Tâhir
^ H ilm î Paşa
Hayreddin.
Hayreddin Nedim Bey [Göçen] Şkodra vâlisi Şubat-Arahk 1907; Yanya
vâlisi Aralık 1907-Şubat 1909.
1867-1942
H ilm î Paşa
Şehremini Mart-Nisan 1920. Evkaf nâzırı Temmuz-Ekim 1920.
^ Hayreddin Paşa (Tunuslu) Hohenzollern bk Charles.
1821-1890 Horen I. Aşıkyan
M eclis-i â ’yân azası A ralık 1878; 1842-1899
Sadrazam Aralık 1878-Temmuz 1879. Ermeni patriği 1888-1899.
Hovhannes XII. Arşaruni
Hayri bk Haşan Hayri, Mustafa Hayri.
1850-1924
Hayri Bey
Ermeni patriği 1910-1913.
Serkurenâ Nisan-Eylül 1873. Hulusi bk Ömer Hulusi, Sâlih Hulusi.
HÜSEYİN AVNİ - 79 -
Hulusi Bey
7-1918
Nafia nâzırı Ekim 1911-Ocak 1912;
Ankara vâlisi Haziran 1913-Şubat 1914;
Suriye vâlisi Temmuz 1914-Ekim 1915.
Hurşid. bk Hâlid Hurşid, Mehmed Hurşid.
Hurşid Paşa (Kuşçubaşı/Çerkes)
7-1897
Serkurenâ Ocak-Ağustos 1872.
Hurşid Paşa
Selanik vâiisi Mayıs-Ağustos 1872.
^ Hurşid Paşa
1852-1934
Tophane müşiri Mart 1909; Bahriye
nâzırı Ekim 1911-Temmuz 1912.
Husrev bk Mehmed Husrev.
^ Husrev Paşa (Samakulî)
7-1846
Bosna vâlisi Ocak 1841-Ekim 1843;
Edirne vâlisi Kasım 1843-Mart 1844;
Yanya vâlisi Mart 1844-Ekim 1845;
Harput vâiisi Mart-Ekim 1846.
Hüsam Efendi (Hacı)
1797-1872
Şehremini Kasım 1855-Şubat 1856.
Hüsameddin bk Ömer Hüsameddin.
Hüsameddin Bey
Serkurenâ Nisan 1873.
Hüsameddin Bey
7-1911
Yanya vâlisi Kasım 1909-Aralık 1911.
Hüseyin bk Ağa Hüseyin.
^ Hüseyin Avni Paşa
1821-1876
Hassa Ordusu komutanı Eylül 1861 -
Aralık 1865 ilaveten Serasker Ağustos
1863-Aralık 1865; Girit vâlisi Aralık
1867-Ocak 1869; Serasker Ocak 1869-
Temmuz 1871; Aydın vâlisi Kasım
1872-Ocak 1873; Bahriye nâzın Ocak-
Şubat 1873; Serasker Şubat 1873-Şubat
1874; Sadrazam Şubat 1874-Nisan 1875;
Serasker Ağustos-Eylül 1875; Hüdaven­
digar vâlisi Aralık 1875-Mayıs 1876;
Serasker Mayıs-Haziran 1876.
HÜSEYİN HASİB
Hüseyin Bey
Ticaret nâzın Şubat-Eylül 1845.
Hüseyin Celâl Bey (Kavurzâde)
1868-1924
Basra vâlisi Aralık 1910-Temmıız 1911;
Diyarbakır vâlisi Temmuz 1911-Mayıs
1913; Bagdad vâlisi Mayıs 1913-Şubat
1914; Diyarbakır vâlisi Şubat-Ağustos
1914; Edirne vâlisi Ekim 1919-Nisan
1920.
^ Hüseyin Cemil Paşa
1833-1890
Serkurenâ Mayıs 1867-Şubat 1869;
Edirne vâlisi Aralık 1877-Ocak 1878;
Haleb vâlisi Ocak 1881-Aralık 1886;
Hicaz vâlisi Aralık 1886-Nisan 1887.
Hüseyin Cevad Bey
1876-1932
Belgrad elçisi Haziran-Arahlc 1914;
Stokholm elçisi Kasım 1915-Mayıs
1917 ve Aralık 1917-Ağustos 1919; Bem
elçisi Kasım 1920-Kasım 1922 .
Hüseyin Efendi
Trablusgarb vâlisi Şubat 1903-Mayıs
1904.
^ Hüseyin Fevzî Paşa
1836-1900
6. Ordu komutanı Nisan 1877-Şubat
1879; 5. Ordu komutanı Ağustos 1880-
Nisan 1882; Bagdad vâlisi ve 6. Ordu
komutanı Aralık 1882-Aralık 1886; 5.
Ordu komutam Haziran 1889-Ocak 1892;
3. Ordu komutanı Ağustos 1893-Ekim
1896.
Hüseyin Fikrî Paşa
7-1888
Kosova Aralık 1879-Ağustos 1880;
Dersim vâlisi Kasım 1880-Nisan 1884;
Bitlis vâlisi Mart 1884-Ağustos 1885;
Hakkari vâlisi Mayıs 1886-Nisan 1888.
Hüseyin Hasib Bey
1800-1871
Şehremini Temmuz 1858-Eylül 1859 ve
Eylül 1861-Mart 1868.
HÜSEYİN HASİB - 80 -
Hüseyin Hasib Bey
1848-1912
Posta ve Telegraf nâzın Kasım 1895-
Ağustos 1908.
Hüseyin Hasib Bey
1852-1930
Tahran büyükelçisi Haziran 1909-Kasım
1911.
Hüseyin Haşim Bey [Sanver]
1873-1958
Posta ve Telegraf nâzın Eylül 1917-
Ekim 1918.
Hüseyin Hilmî Paşa
1855-1923
Adana vâlisi Nisan-Kasım 1897; Yemen
^valisi Mayıs 1898-bkjm İ9 0 2 ;xDahiliye
nâzırı Kasım 1908-Nisan 1909 ve
Sadrazam Şubat-Nisan 1909; Meclis-i
â’yân azası Kasım 1908; Sadrazam Mayıs
1909-0cak 1910; Adliye nâzın Temmuz-
Ekim 1912; Viyana büyükelçisi Ekim
1912-Mayıs 1919.
Hüseyin Hüsnü Efendi (Köse)
7-1849
Maliye nâzın Şubat-Ağustos 1849.
<w> Hüseyin Hüsnü Efendi
(Çelebîzâde)
1848-1912
Şeyhülislam Ocak 1910-Temmuz 1911.
^ Hüseyin Hüsnü Paşa
7-1877
Tirhala vâlisi M ayıs-Ağustos 1858;
Yanya vâlisi Ağustos-Ekim 1858; Girit
vâlisi Şubat 1859-Ocak 1860; Yanya
vâlisi Ocak 1863-Ocak 1864; Rumeli
vâlisi Ağustos 1864-Ocak 1865; Selânik
vâlisi Ocak 1865-Aralık 1866; Cezâyir-i
Bahr-i Sefîd vâlisi Aralık 1866-Haziran
1867; Hüdavendigar vâlisi Haziran 1867-
Şubat 1868; Zabtiye müşiri Mart 1868-
Eylül 1871; Prizren vâlisi Mayıs 1873-
Nisan 1874; H üdavendigar vâlisi
Temmuz-Kasım 1875; Yanya vâlisi
Kasıml875-Nisan 1877.
HÜSEYİN MAZHAR
Hüseyin Hüsnü Paşa
1839-1896
Harbiye nâzın Temmuz 1880-0cak 1881
ve 30 Kasım-3 Aralık 1882.
Hüseyin Hüsnü Paşa
1839-1916
Çetine elçisi Ağustos 1888-Ağustos
1889; Petersburg büyükelçisi Ağustos
1889-Ağustos 1908.
Y Hüseyin Hüsnü Paşa
1852-1918
Bahriye nâzın 11 Şubat-17, Şubat 1909.
^ Hüseyin Hüsnü Paşa (Antakyalı)
1861-1920
Harbiye nâzın Ağustos 1920-Ekim 1920.
Hüseyin Hüsnü Paşa
1856-1926
Kosova vâlisi Mayıs-Ağustos 1909;
Trablusb vâlisi Ağustos 1909-Temmuz
1910; Meclis-i â’yân azası Eylül 1911.
Hüseyin Hüsnü Sermet Efendi
1832-1886
Belgrad elçisi Mart 1879-Ağustos 1880;
Madrid elçisi Eylül 1881-Ekim 1886.
Hüseyin Kâzım Bey
1860-1920
Bükreş elçisi Ocak 1896-Ağustos 1908;
Washington büyükelçisi Ağustos 1908-
Nisan 1910; Roma büyükelçisi Nisan
1910-EylüI 1911.
Hüseyin Kâzım Bey (Kadrî)
Babası Trabzon vâlisi Kadrî Bey
1870-1934
Halep vâlisi Ağustos 1910-Temmuz
1911; İstanbul şehremini Temmuz-
Ağustos 1911; Selanik vâlisi Ocak 1912-
Ağustos 1912; Adliye nâzırı Şubat-Mart
1920; Ticaret nâzın Ekim 1920-Haziran
1921; Evkaf nâzırı Haziran-Ağustos
1921; Adliye nâzırı Ağustos 1921-
Temmuz 1922.
Hüseyin Mazhar Bey
Diyarbakır vâlisi Ocak 1920.
HÜSEYİN MECİD - 81 -
Hüseyin Mecid Efendi
1812-1866
Maliye nâzın Haziran-Temmuz 1862;
Evkaf nâzın Ocak-Temmuz 1866.
^ Hüseyin Nâzım Paşa
1854-1913
5. Ordu komutanı Ağustos-Eylül 1908;
2. Ordu komutanı Eylül 1908-0cak
1909; Harbiye nâzın 6-11 Şubat 1909;
Hassa Ordusu komutanı Nisan-Aralık
1909; Bağdat vâlisi ve 6. Ordu komutam
Aralık 1909-Haziran 1911 ; Harbiye nâzın
Temmuz 1912-Ocak 1913 ve Balkan
Harbinde Başkomutan vekili Ekim 1912-
Ocak 1913.
Hüseyin Nâzım Paşa
1854-1927
Zaptiye nazırı Temmuz 1890-Kasım
1896; Beyrut vâlisi Mart-Temmuz 1897;
Suriye vâlisi Temmuz 1897-Mart 1906;
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Mart 1906-
Ağustos .1908; Suriye vâlisi Aralık
1908-Ekim 1910; Aydın vâlisi Ekim
1910-Aralık 1911 veOcak-Eylül 1913.
Hüseyin Paşa (Şerif)
1856-1931
Mekke şerifi Ekim 1908-Temmuz 1916.
H ü sey in Paşa bin M u h am m ed
(Şerif)
1841-1880
Mekke şerifi Temmuz 1877-Haziran
1880.
^ Hüseyin Raûf Bey [Orbay]
1880-1964
Bahriye nâzırı Ekim-Kasım 1918.
^ Hüseyin Remzi Paşa
Ticaret nâzın Nisan-Haziran 1920.
Hüseyin Rıza Paşa (Ram azanoğlu)
1838-1904
Bulgaristan komiseri M art 1887-Mart
1888; Aydın vâlisi Mart 1888-Haziran
1889; Yanya vâlisi Haziran-Ağustos
1889; Hüdavendigâr vâlisi Ağustos 1889-
Ocak 1890; Evfak nâzırı Ocak-Mayıs
1890; Adliye nâzın Mayıs 1890-Kasım
İBRAHİM EDHEM
1895; Adana vâlisi Ocak 1896-Nisan
1897; Selanik vâlisi Ocak 1896-Ocak
1899.
Hüseyin Sabrî Bey
1840-1920
Maliye nâzın Kasım 1895-Ocak 1896;
Posta ve Telefon ve Telegraf nâzın
A ğustos-Ekim 1912; Maliye nâzırı
Eylül-Ekim 1920.
Hüseyin Tevfik Paşa (Yidinli)
1832-1901
Maliye nâzın Ocak-Temmuz 1881;
Washington elçisi M art 1883-Aralık
1886; Ticaret nâzın Eylül 1891-Kasım
1895; Maliye nâzın Ekim 1897-Ağustos
1898.
H ü sn ü bk Haşan Hüsnü, Hüseyin Hüsnü,
Mehmed Hüsnü, Süleyman Hüsnü.
Hüsnü Bey
Bitlis vâlisi Nisan 1900-0cak 1904.
Jspanakçızâde bk Memdııh Sermed Bey.
İbrahim Bey
Bosna vâlisi Ocak-Haziran 1876.
^ İbrahim Derviş Paşa (Lofçalı)
1817-1896
Yanya vâlisi Ekim 1858-Ocak 1863; 4.
Ordu komutanı Şubat 1864-Ocak 1866;
5. Ordu komutanı Ocak 1866-Ekim
1867; D iyarbakır vâlisi Ekim 1867-
Nisan 1868; 4. Ordu komutanı Nisan
1868-Ocak 1869; Halep vâlisi Ocak
1869-Ocak 1872; 3. Ordu komutanı Ocak
1872-Haziran 1873; Bosna vâlisi Şubat
1874-Ağustos 1875; 3. Ordu komutanı
ile Manastır vâlisi Ağustos-Eylül 1875;
Hassa Ordusu komutanı Eylül-Aralık
1875; Serasker Aralık 1875-Ocak 1876;
Bahriye nâzın Ocak-Nisan 1876; Serasker
Nisan-Mayıs 1876; 3. Ordu komutanı ve
M anastır vâlisi M ayıs-Aralık 1876;
Selanik vâlisi Ağustos 1880-0cak 1882.
İbrahim Edhem Bey
(B ostancıbaşızâde/H acı)
7-1849
Sadâret müsteşarı Şubat 1847-Kasım
1849.
İBRAHİM EDHEM - 82 -
İbrahim Edhem Bey [Dirvana]
1864-1958
Beyrut vâlisi Aralık 1908-Mayıs 1910 ve
Ağustos 1912-Ocak 1913; Aydın vâlisi
Kasım-Aralık 1918; Posta ve Telegraf
nâzırı Şubat-Mart 1919; Ticaret nâzırı
Mart-Ağustos 1919.
İbrahim Edhem Bey [Soysal]
1867-1951
Şura-yı devlet reisi Mayıs-Ağustos 1920
ilâveten Ticaret nâzın Haziran-Temmuz
1920.
İbrahim Edhem Paşa
1818-1893
Hariciye nâzırı Kasım 1856-Nisan 1857;
Ticaret nâzın Aralık 1859-Temmuz
1861; Ticaret ve Nafia nâzın Şubat-
Mayıs 1863 ilâveten Maârif nâzın Mart-
Mayıs 1863; Ticaret nâzın Mart 1865-
Haziran 1866; Tirhala vâlisi Eylül 1866-
Haziran 1867; Yanya vâlisi Haziran
1867-Mart 1868; Adliye nâzın Ağustos
1870-Haziran 1871; Nâfia nâzın Haziran
1871-Ocak 1873 ilaveten Ticaret nâzın
Eylül 1871-Ağustos 1872; Nafia nâzın
Şubat 1874-Haziran 1875; Berlin
büyükelçisi Nisan-Aralık 1876; Şûrâ-yı
devlet reisi Ocak-Şubat 1877; Sadrazam
Şubat 1877-O cak 1878; V iyana
büyükelçisi M art 1879-Mart 1882;
Dâhiliye nâzın Mart 1883-Ekim 1885.
^ İbrahim Edhem Paşa
7-1915
3. Ordu komutanı Haziran-Ağustos 1908;
Trablusgarb vâlisi Temmuz 1910-
Temmuz 1911.
İbrahim Edib Efendi
1832-1889
Maliye nâzın Kasım 1879-Mayıs 1880
ve 3-6 Aralık 1882.
İbrahim Faik Bey [İris]
1852-1941
Konya vâlisi Mart 1903-0cak 1907;
Aydın vâlisi Ocak 1907-Ağustos 1908;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
İBRAHİM HALİL
^ İbrahim Fethi Paşa
7-1912
Belgrad elçisi Kasım 1897-Eylül 1908.
İbrahim Hakkı Bey [Aktan]
1878-1938
Kastamonu vâlisi Ekim 1918-Aeustos
1919.
^ İbrahim Hakkı Efendi
(Hayderizâde)
1864-1933
Şeyhülislam Kasım 1918-Mart 1919 ve
Ekim 1919-Nisan 1920.
İbrahim Hakkı Paşa
1863-1918
M aârif nâzırı Temmuz-Eylül 1908
ilâveten Dahiliye nâzın Ağustos-Kasım
1908; Maârif nâzırı Aralık 1908; Roma
büyükelçisi Aralık 1908-0cak 1910;
Sadrazam Ocak 1910-Eylül 1911 ilaveten
Hariciye nâzın Ağustos-Eylül 1911;
Berlin büyükelçisi Temmuz 1915-
Temmuz 1918; Meclis-i â ’yân azası
Şubat 1917.
^ İbrahim Halil Paşa
7-1878
Tophane müşiri Ocak 1863-Mayıs 1866
ilaveten Serasker Haziran-Ağustos 1863
ilaveten Kaptan-ı Derya Nisan 1865-
Mayıs 1866; Nafıa nâzın ilaveten Ticaret
nâzın Haziran 1866-Mayıs 1867;
Tophane müşiri Şubat 1869-Ekim 1871
ve Kasım 1872-Mayıs 1873; Trabzon
vâlisi Mayıs-Aralık 1877; Selanik vâlisi
Aralık 1877-Temmuz 1878.
X İbrahim Halil Paşa (M orali)
1818-1889
Bahriye nâzırı M art-Ağustos 1872;
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat 1874-
Şubat 1877; Meclis-i â’yân azası Mart
1877; Bahriye nâzın Nisan-Mayıs 1878.
İBRAHİM HALİL - 83 -
İbrahim H alil Paşa
Van vâlisi Şubat 1887-Temmuz 1890;
Sivas vâlisi Kasım 1892-Eylül 1897;
Hüdavendigar vâlisi Eylül 1897-Eylül
1903; Beyrut vâlisi Eylül 1903-Aralık
1908; Hüdavendigar vâlisi Eylül-Kasım
1912.
Y İbrahim Halil Paşa (Alizoti)
7-1923
Bahriye nâzın 28 Temmuz-5 Ağustos
1908 ve Ocak-Haziran 1910.
İbrahim Haydar Efendi
(Terzibaşızâde)
1825-1887
Petersburg elçisi Ağustos 1858-Eylül
1859; Tahran büyükelçisi Aralık 1860-
Aralık 1864; Viyana büyükelçisi Ocak
1865-Ağustos 1870; Şehremini Eylül
1870-Eylül 1871; Ankara vâlisi Kasım
1877-Aralık 1878; Posta ve Telegraf
nâzın Ocak 1879-Haziran 1880.
İbrahim Hayrullah Bey (Pirizâde)
1859-1934
Selanik vâlisi Eylül 1909-0cak 1912;
İstanbul vâlisi Ocak-Ekim 1912; Adliye
nâzın Ocak 1913-Şubat 1917 ilaveten
Şura-yı devlet reisi Mayıs 1914-Temmuz
1918 ilaveten Evkaf nâzın Mayıs 1916-
Şubat 1917; Meclis-i â ’yân azası Şubat
1917.
İbrahim K adrî Bey
1843-1903
Trabzon vâlisi Nisan 1892-Şubat 1903.
İbrahim Paşa (Sirozlu)
7-1843
Konya vâlisi Kasım 1841-Temmuz
1843; Selanik vâlisi Temmuz-Ekim
1843.
İbrahim Paşa
1789-1848
Mısır vâlisi Ağustos-Kasım 1848.
İbrahim Paşa
Vidin vâlisi Mart 1853-Temmuz 1855.
İSDEPANOS
İbrahim Sâib Paşa (Hacı)
7-1848
Maliye nâzın Eylül 1839-Şubat 1841;
M eclis-i ahkam-ı adliye reisi Mart-
Haziran 1841; Silistre vâlisi Aralık
1845-Temmuz 1847.
İbrahim Sârim Paşa
1801-1854
Sadaret müsteşarı Temmuz-Eylül 1839;
Ticaret nâzın Haziran 1841-Aralık 1841;
Hariciye nâzırı Ocak 1842-Mayıs 1843;
Londra büyükelçisi Kasım 1844-Kasım
1845; Ticaret nâzırı A ralık 1845-
Temmuz 1846; Sadaret müsteşarı Ekim
1846-Şubat 1847; Mâliye nâzın Şubat
1847-Şubat 1848; Meclis-i ahkâm-ı
adliye reisi Şubat-Nisan 1848; Sadrazam
Nisan-Ağustos 1848; Hüdavendigar vâlisi
Eylül 1849-Ekim 1851; Trabzon vâlisi
Şubat-Eylül 1853.
İbrahim Selim Susa Efendi
Cezâyir-i Bahr-i Sefıd vâlisi Aralık 1910-
Ekim 1911; Posta ve Telegraf nâzın
Ekim 1911-Şubat 1912.
İbrahim Şükrü Paşa
1857-1918
Suriye vâlisi Mart 1906-Aralık 1908;
Meclis-i â’yân azası Nisan 1912.
İhsan bk Ali İhsan.
İhsan Bey
7-1861
Berlin elçisi Temmuz 1857-Eylül 1858.
İknadiyos Kakmajiyan
1827-1869
Ermeni patriği 1869.
İn ce b a yra kta r bk Mehmed Paşa.
İn g iliz bk Ali Rıza Bey, Mehmed Said Paşa,
Mustafa Paşa.
İrfan bk Ahmed İrfan.
İris bk İbrahim Faik Bey.
İrtem bk Süleyman Kâni Bey.
İsdepanos III.
Ermeni patriği 1840-1841.
İSDEPANOS - 84 -
İsdepanos IV. Mağakyan
1802-1865
Ermeni patrik vekili 1861-1863.
İsmail bk Rıdvan İsmail.
İsm ail Afif Bey (Kiblelizâde)
7-1872
Sadaret müsteşarı Kasım 1860-Kasım
1861.
İsmail Canbulat Bey
1880-1926
İstanbul şehremini Şubat-Nisan 1916;
İstanbul vâlisi Aralık 1915-Mayıs 1916;
Stokholm elçisi Mayıs-Aralık 1917;
Dahiliye nâzın Temmuz-Eylül 1918.
İsmail Fuad Bey
Kastamonu vâlisi Mart-Ağustos 1908.
İsmail Hakkı bk Hâfız İsmail Hakkı.
İsmail Hakkı Bey (Babanzâde)
1876-1913
Maârif nâzın Mart-Ekim 1911.
İsmail Hakkı Bey (Müftüzâde)
1870-1922
Cebel-i Lübnan mütasamfı Nisan-Aralık
1917; Beyrut vâlisi Haziran-Eylül 1918.
İsmail Hakkı Bey
7-1928
Van vâlisi Şubat-A ğustos 1912;
Diyarbakır vâlisi Mayıs 1913-Şubat
1914; Adana vâlisi Şubat 1914-Şubat
1917; Hüdavendigar vâlisi Şubat 1917-
Ekim 1918.
İsm ail Hakkı Bey (Gümülcineli)
1879-1945
Hüdavendigar vâlisi Mart-Temmuz 1919.
İsmail Hakkı Efendi (Manastırlı)
1846-1912
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
İsmail Hakkı Paşa
7-1868
Mabeyn başkatibi Ocak 1855-Kasım
1861; Sadaret müsteşarı Kasım 1861 -
Haziran 1862; Evkaf nâzın Haziran 1862-
Temmuz 1863; Hazine-i Hassa nâzın
Temmuz 1863-M art 1868 ilâveten
Bahriye nâzın Mart 1867-Mart 1868.
İSMAİL HAKKI
İsmail Hakkı Paşa
(Şehsüvarzâde/L eskovikli)
7-1872
Hakkari vâlisi Temmuz 1856-Aralık
1859; Haleb vâlisi Mayıs-Aralık 1860;
Üsküp vâlisi Kasım 1865-Temmuz
1869.
^ İsmail Hakkı Paşa
(D ivitçi/T rab zon lu )
7-1873
Şkodra vâlisi Aralık. 1864-Mayıs 1868;
Erzurum vâlisi Ekim 1868-Ocak 1869;
Şkodra vâlisi Ağustos 1870-Eylül 1871;
Yanya vâlisi Mayıs-Aralık 1873.
İsmail Hakkı Paşa
Sivas vâlisi Mart 1880-Şubat 1882;
Selanik vâlisi Mart 1882-EylüI 1885.
^ İsm ail Hakkı Paşa (Botgoriçeli)
7-1891
Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı
Aralık 1879-Aralık 1882 ve Mayıs 1890-
Haziran 1891.
İsmail Hakkı Paşa
1842-1895
Babası Musullu Ali Yaver Paşa
Ticaret nâzırı Aralık 1879-Haziran 1880;
Ankara vâlisi Ağustos 1882-Mart 1884;
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Mart 1884-
Eylül 1885; Ticaret nâzın Eylül 1885-
Aralık 1886; Hüdavendigar vâlisi; Mart
1887-Ocak 1889; Hicaz vâlisi Mart
1890-Haziran 1892; Erzurum vâlisi Ocak
1894-Eylül 1895.
^ İsm ail H akkı Paşa (H atunoğlu/
Kurt)
1819-1897
D iyarbekir vâlisi Nisan 1868-Ekim
1875; 3. Ordu komutam Eylül 1875-
Mayıs 1876; Erzurum vâlisi Aralık
1876-Mart 1879 ilaveten 1877-1878
Osmanlı-Rus harbinde Anadolu Ordusu
kom utanı Aralık 1877-Şubat 1878
ilaveten 4. Ordu komutam Ocak-Haziran
1878; Hassa Ordusu komutanı Temmuz
1880-0cak 1881.
İSMAİL HAKKI - 85 -
^ İsmail Hakkı Faşa
7-1910
5. Ordu komutanı Temmuz 1900-Mart
1906.
İsmail Hakkı Paşa
1839-1912
Serkurenâ Aralık 1873-Ocak 1874.
İsmail Hibâb Efendi
7-1860
Sadâret müsteşarı Ekim 1858-Kasım
1860.
İsmail Kemal Bey (Vlora)
1844-1919
Beyrut vâlisi Aralık 1891-Temmuz 1892.
İsmail Kemal Bey [Alpsar]
1873-1942
Sivas vâlisi Kasım 1918-Mart 1919.
İsmail Paşa (Payaslı)
7-1860
Ankara vâlisi Mayıs 1841-Eylül 1842;
Diyarbekir vâlisi Ağustos 1842-Eylül
1845; Üsküp vâlisi Mayıs 1850-Nisan
1851; Sivas vâlisi Eylül 1853-Mayıs
1854; Erzurum vâlisi Mayıs 1854-Nisan
1855; Harput vâlisi Nisan-Ekim 1855;
Kastamonu vâlisi Temmuz 1856-Haziran
1859; Ankara vâlisi Haziran 1859-Kasım
1859.
^ İsmail Paşa (Ç erkeş)
1805-1861
Anadolu Ordusu komutanı Eylül-Aralık
1854; 5. Ordusu komutanı Nisan 1857-
Eylül 1859; 3 Ordusu komutanı Eylül
1859-Mayıs 1861 ilaveten Rumeli vâlisi
Ocak 1860-Mayıs 1861.
İsmail Paşa (Hekimbaşı)
1807-1880
Nâfia nâzırı Ekim 1848-Mart 1849;
Ticaret nâzın Nisan 1849-Eylül 1851;
Aydın vâlisi Haziran 1853-Ocak-1855;
Şkodra vâlisi Ocak-Mart 1855; Ticaret
nâzın Aralık 1856-Mart 1858; Girit
vâlisi Mayıs 1861-Şubat 1867; Zabtiye
müşiri Şubat 1867-Mart 1868; Aydın
vâlisi M art 1868-Tem m uz 1869;
Selânik
İSMET
vâlisi Eylül 1871-Mayıs 1872; Zabtiye
müşiri Kasım 1872-Ocak 1873; Nâfia
nâzın Ocak-M art 1873; Şehremini
Temmuz-Ekim 1873; Nâfia nâzın Ekim
1873-Şubat 1874; Şehremini Şubat-Mart
1874.
İsmail Paşa
1830-1895
Mısır Hidivi Ocak 1863-Haziran 1879.
İsmail Rahmî Paşa
(T epedelenlizâde)
1806-1875
Trabzon vâlisi Şubat 1847-Ağustos
1848; Edime vâlisi Eylül 1848-Şubat
1850; Yanya vâlisi Şubat 1850-Kasım
1851; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ekim
1852- Ocak 1855; Haleb vâlisi Ocak
1855-Aralık 1855; Edime vâlisi Aralık
1856-Kasım 1857; Silistre vâlisi Kasım
1857-M ayıs 1858; Selânik vâlisi
Ağustos 1859-Ocak 1860; Girit vâlisi
Ocak 1860-Mayıs 1861; Tirhala vâlisi
H a z ira n 1 8 6 1 -H a z ira n 1866;
Hüdavendigar vâlisi Temmuz 1866-
Haziran 1867; Prizren vâlisi Temmuz
1869-Ocak 1871.
İsmail Sadık Kemal Paşa
1824-1892
Meclis-i â’yân azası Aralık 1879.
İsmail Sıtkı Bey [Oğuzbeyoğlu]
7-1963
Adliye nâzın Mart-Nisan 1919.
İsmail Zühdü Bey
1800-1857
Sadaret müsteşarı Mart 1842-Ekim 1846.
İsmail Zühdü Paşa (Altunizâde)
1805-1889
Meclis-i â’yân azası Nisan 1880.
İsmet bk Mehmed İsmet.
İsmetbeyzâde bk Ahmed Arif Hikmet Bey.
İsmet Bey
1873-1917
İstanbul vâlisi Ekim 1914-Aralık 1915
ilaveten şehremini Kasim 1914-Şubat
1916.
İSMET - 86 -
İsmet Paşa
Ankara vâlisi Temmuz 1843-Kasım
1844.
İşaretçi bk Osman Paşa.
İsta n b u llu bk Mehmed İzzet Paşa.
Istanbulyan bk Stanbulyan Efendi.
İzzet bk Ahmed İzzet, Haşan İzzet, Mehmed
İzzet.
X İzzet Bey
Basra vâlisi Temmuz-Aralık 1913.
İzzet Efendi
7-1891
Posta ve Telegraf nâzırı Mart 1876-Ocak
1880 ve Haziran 1880-Mayıs 1888.
İzzet Efendi (Hacı/Çayçı)
1820-1909
Basra vâlisi Ağustos 1886-Eylül 1887;
Adana vâlisi Mart 1892-Ocak 1893.
X İzzet Fuad Paşa (Keceçizâde)
1852-1925
Madrid elçisi Mart 1900-Ağustos 1908;
Meclis-i â’yân azası Mart 1919.
izzettin bk Yusuf İzzettin.
K a b a a ğ a ç lızâ d e bk Ahmed Cevad Paşa,
Mehmed Şakir Paşa.
KabûlC bk Mehmed Kabûlî.
Kabzm alzâde bk Mehmed Said Efendi.
Kacı bk Vehib Paşa.
Kadir bk Abdülkadir.
Kadri bk İbrahim Kadrî, Mehmed Kadrî.
Kadrî Efendi
Trabzon vâlisi Temmuz-Aralık 1879.
Kahyazâde bk Ahmed Efendi.
K alenderpaşazâde bk Süleyman Paşa.
Kalimaki Paşa (Alexandre)
1807-1886
Londra elçisi Ekim 1846-Eylül 1848;
Paris elçisi Eylül 1848-Ekim 1852;
Sisam beyi Kasım 1852-1854; Viyana
büyükelçisi Aralık 1855-Ocak 1865.
K a lk a n d e le n li bk Mehmed  kif Paşa,
Reşid Âkif Paşa.
K am bur bk Ahmed İzzet Bey.
Kâmil bk Mahmud Kâmil, Mehmed Kâmil,
Y usuf Kâmil.
KARATODORİ
Kâmil Bey (Midilli Mahşeri)
7-1879
Meclis-i â’yân azası Eylül 1877.
Kâmil Bey
Yemen vâlisi Ocak-Nisan 1910; Sivas
vâlisi Nisan 1910-0cak 1911 ve Ağustos
1912-Şubat 1913.
Kâmil Bey (Herzekli)
7-1891
Zaptiye nâzırı Temmuz 1886-Temmuz
1890.
KânC bk Mehmed Kâni-, Mustafa Kâni,
Süleyman Kâni.
Kansu bk Ahmed Mazhar Müfid Bey.
Kara bk Halil Efendi, Kemal Bey, Mehmed
Said Paşa.
Karaca Bey (Kostaki)
1795-1860
Berlin elçisi Aralık 1847-Ekim 1852;
Lahey elçisi Haziran 1854-Temmuz
1860.
Karaca Paşa (Yanko)
1833-1894
Lahey/Stokholm elçisi Ekim 1881-Mart
1894.
K arakahya bk Abraham Paşa.
K aram üftüzâde Mehmed Reşid Paşa.
K araosm anzâde bk Yakub Paşa.
Karatodori Bey (Kostaki)
1842-7
Sisam beyi Temmuz 1906-Ağustos
1907.
Karatodori Efendi (Stefanaki)
1836-1907
Brüksel elçisi Mayıs 1875-Kasım 1900.
Karatodori Paşa (Aleksandre)
1833-1906
Roma elçisi Şubat 1874-Haziran 1876;
N afia nâzırı Haziran-Kasım 1878;
Hariciye nâzın Aralık 1878-Temmuz
1879; Meclis-i â ’yân azası Mayıs 1878;
Sisam adası beyi Mayıs 1885-Aralık
1894; Girit vâlisi Mart 1895-Mayıs
1896.
Karavezir bk Mehmed Sadık Paşa.
K artallı bk Mehmed Emin Paşa.
K a sta m o n u lu bk Tevfik Paşa.
KÂZIM
Kastro bk De Kastro Bey.
K aşıkçızâde Mehmed Redif Paşa.
K a tırçıo ğ lu bk Ahmed Muhtar Paşa,
Mahmud Muhtar Paşa.
Kavurzâde bk Hüseyin Celâl Bey.
Kayıkçıoğlu bk Sadık Vicdanî Bey.
Kayserili bk Ahmed Paşa.
K â zım bk Hüseyin Kâzım, Musa Kâzım,
Osman Kâzım.
Kâzım Bey
Mamuretülaziz vâlisi Ocak 1911-Şubat
1912.
Kâzım Bey
Adliye nâzırı Şubat-M art 1920 ve
Ağustos 1921-Şubat 1922.
^ K âzım P aşa [Alpan]
1839-1936
3. Ordu komutanı Ekim 1896-Mayıs
1897; 5. Ordu komutanı Mayıs-Temmuz
1897; Şkodra vâlisi Temmuz 1897-
Kasım 1901; Hicaz vâlisi Eylül 1908-
M ayıs 1909; Aydın vâlisi Mayıs-
Ağustos 1909; Suriye vâlisi Ağustos
1912-Ocak 1913.
K eçecizâ d e bk İzzet Fuad Paşa, Mehmed
Fuad Paşa.
K el bk Haşan Hakkı Paşa, Süleyman Kâni
Bey.
Kemal bk Ahmed Kemal, Ali Kemal, İsmail
Kemal, İsmail Sadık Kemal, Mustafa Kemal.
Kem al Bey
Aydın vâlisi Ekim 1912-Ocak 1913.
Kem al Bey (K ara)
1868-1926
İaşe nâzın Ağustos-Ekim 1918.
K em ali bk Abdükadir Kemalî, Ali Kemalî,
Gâlib Kemalî.
Kerim bk Abdülkerim.
K erkhove (Eugene, V icom te de)
Brüksel elçisi Haziran 1854-Ekim 1857;
Madrid elçisi Ekim 1857-Şubat 1860.
Keşfi bk Ahmed Keşfi.
Keşm ir bk Cemâl Bey.
K e v a k i b i z â d e bk M ehmed
İbrahim Paşa.
- 87 - KOPASİS
K evork K eresteciyan
1813-1882
Ermeni patriği 1856-1860.
Kezrak bk Sâlih Hulusi Paşa.
K ıbrıslı bk Hâlid Bey, Mehmed Emin Paşa
Mehmed Kâmil Paşa.
Kılıçoğlu bk Zeki Paşa.
K ırım lı bk Musa Safveti Paşa.
K ızılh isa rlı bk Ömer Paşa.
K ızıllan bk Mehmed Ziyâeddin Bey.
K ib lelizâ d e bk İsmail Afif Bey.
Killigil bk Nurî Paşa.
K iril VII
7-1872
Rum Ortodoks patriği Eylül 1855-Ekim
1860.
Koca bk Mustafa Reşid Paşa.
Kocamemi bk Abdülvahab Subhî Bey.
Kocataş bk Necmeddin Bey.
Kohen bk Hayim Kohen.
Kolaç bk Zeki Paşa.
K onem enos Bey (George)
7-1894
Petersburg mukim maslahatgüzarı Şubat
1864-Ağustos 1870.
Kongur bk Ali Kemal Bey.
K o n sta n tin V
1833-1914
Rum Ortodoks patriği Nisan 1897-Mayıs
1901.
Konyalı bk Mehmed Nâmık Paşa.
K o k o n a bk Ali Paşa.
K opasis Efendi (A ndreas)
1856-1912
Sisam beyi Aralık 1907-Şubat 1912.
Kostaki bk Adosides Paşa, Antopulo Paşa,
Fotiadis Bey, Karaca Bey, Karatodori Bey,
Musurus Paşa. .
K ö lem en bk Abdullah Paşa.
K ö se bk Ahmed Zekeriya Paşa, Hüseyin
Hüsnü Paşa, Mehmed Raîf Paşa.
Köseraif bk Ragib Raîf Bey.
^ K ress von K ressenstein
Atâullah 8. Ordu komutanı Eylül-Aralık 1917.
Kunduh bk Bekir Sami Bey.
Kusa bk Franko.
KUYUMCUYAN
K uşçubaşı bk Hurşid Paşa.
Kut bk Halil Paşa.
Kuyumcuyan Efendi (Bedros)
7-1899
Orman ve Maadin nâzırı Eylül 1878-
Haziran 1880; Ticaret nâzırı Haziran-
Eylül 1880.
Kuyumcuyan Paşa (Ohannes)
1858-1933
Cebel-i Lübnan vâlisi Aralık 1912-
Haziran 1915.
Kuza (AIexandre)
1820-1873
Boğdan beyi Ocak 1859-Aralık 1861 ve
Eflak beyi Şubat 1859-Aralık 1861;
Memleketeyn voyvodası Aralık 1861-
Şubat 1866.
K ü ç ü k bk Mehmed Said Paşa, Ömer Fevzî
Paşa, Süleyman Nâmık Paşa.
K ü rt bk Mahmud Paşa, Mehmed Said Paşa,
Reşid Paşa.
Kütahyalı bk Ali Paşa.
Lâmi bk Abdullah Lâmi.
Lattas bk Ömer Lütfü Paşa.
L â z bk Ali Rıza Paşa.
Lebib Bey
1838-1900
Meclis-i â’yân azası Ağustos 1877;
Mabeyn başkatibi Ocak-Nisan 1878.
L e s k o v ik li bk İsmail Hakkı Paşa.
Levi bk Moşe Efendi.
Y Lim an Paşa von der Sanders
(O tto)
1855-1929
1. Ordu komutanı Ağustos 1914-Mart
1915; 5. Ordu komutanı Mart 1915-
Şubat 1916; Yıldırım Orduları Grubu
komutam Mart-Ekim 1918.
L o fça lı bk İbrahim Derviş Paşa.
Logofet Bey bk Aristarki Bey (Stavraki).
Lütfî Bey [Simavi]
1862-1949
Serkurenâ Nisan 1909-Nisan 1912 ve
Temmuz 1918-Mart 1919.
M abeyinci bk Mustafa İzzet Paşa.
- 88 - MAHMUD EKREM
M acar(lı) Mahmud Hamdî Paşa, Mehmed
Ali Paşa.
Macid Bey
Aydın vâlisi Eylül 1920-Eylül 1922.
Mağakya Ormanyan
1841-1918
Ermeni patriği 1896-1908.
Mahmud Arif Paşa
Diyarbekir vâlisi Aralık 1907-Ağustos
1908.
^ Mahmud Bahri Paşa (Çürüksulu)
1864-1931
Bahriye nâzın Haziran 1913-Mart 1914;
Meclis-i â ’yân azası Mart 1914; Nafia
nâzın Mart-Kasım 1914.
^ Mahmud Celâleddin Paşa
(Damad)
1836-1884
Ticaret nâzırı Ağustos 1872-Temmuz
1874 ve Ekim 1875-EyIül 1876;
Tophane müşiri Ekim 1876-Şubat 1878
ilaveten Serasker Temmuz 1877-Ağustos
1877 ve M ay ıs-H aziran 1878;
Trablusgarb vâlisi Ocak-Temmuz 1879.
Mahmud Celâleddin Paşa (Çorlulu)
1839-1899
Maliye nâzın Aralık 1887-Ağustos 1888;
Hüdavendigar vâlisi Şubat 1890-Eylül
1891; Girit vâlisi Eylül 1891-Ağustos
1894; Ticaret nâzın Kasım 1895-Ocak
1899.
Mahmud Celâleddin Paşa (Damad)
1854-1903
Adliye nâzın Nisan-Ağustos 1878.
Mahmud Edhem Paşa (Damad)
1831-1886
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Mahmud Ekrem Bey (Recaizâde)
1847-1914
M aârif nâzın 28-30 Temmuz 1908;
Evkaf nâzın Ağustos-Eylül 1908; Maârif
nâzın Eylül-Kasım 1908; Meclis-i â ’yân
azası Aralık 1908.
MAHMUD ES'AD - 89 -
Mahmud Es'ad Paşa
1837-1895
Atina elçisi Eylül 1872-Ekim 1874;
Roma elçisi Haziran 1876-Eylül 1877;
Viyana büyükelçisi Eylül 1877-Mart
1879; Paris büyükelçisi Eylül 1880-Mart
1894.
Mahmud Faiz Paşa
Üsküb vâlisi Temmuz 1863-Ocak 1864.
^ Mahmud Hamdî Paşa
(Macar/Freund)
1828-1896
2. Ordu komutanı Haziran 1891-Aralık
1895.
Mahmud Hamdî Paşa (Çürüksulu)
7-1882
Serkurenâ Ağustos 1842-Mayıs 1848;
Kastamonu vâlisi Aralık 1850-0cak
1855; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak
1855-Aralık 1856; Konya vâlisi Aralık
1856-Ağustos 1859; Hüdavendigar vâlisi
Ocak 1865-Temmuz 1866; Kastamonu
vâlisi Temmuz 1866-Haziran 1867;
Ankara vâlisi Temmuz 1869-Ağustos
1870; Hüdavendigar vâlisi Ekim 1871-
Nisan 1873; Serkurenâ Haziran 1878-
Ekim 1882.
^ Mahmud Kâmil Paşa
1877-1922
3. Ordu komutanı Şubat 1915-Şubat
1916; 5. Ordu komutanı Şubat 1916-
Şubat 1918.
^ Mahmud Muhtar Paşa
[K atırcıoğlu]
1866-1935
1. Ordu komutanı Ağustos 1908-Nisan
1909; Aydın vâlisi Ağustos 1909-Ekim
1910; Bahriye nâzın Kasım 1910-Eylül
1911 ve Temmuz-Ekim 1912; Berlin
büyükelçisi Mart 1913-Temmuz 1915.
Mahmud Nedim Bey [Akdilek]
1856-1940
Yemen vâlisi Kasım 1911-Aralık 1918.
MAHMUD ŞEVKET
Mahmud Nedim Paşa
1818-1883
Sadaret müsteşarı Nisan-Mayıs 1854;
Sayda vâlisi Mart-Aralık 1855; Şam
vâlisi Aralık 1855-Eylül 1856; Aydın
vâlisi Eylül 1856-Mayıs 1857; Ticaret
n â z ın Ağustos 1858-Kasım 1859;
Trablusgarb vâlisi Temmuz 1860-Haziran
1867; Sadaret müsteşarı Mart 1868;
Bahriye nâzın Mart 1868-Eylül 1871;
Sadrazam Eylül 1871-Temmuz 1872;
Kastamonu vâlisi Haziran-Ağustos 1873;
Adana vâlisi Ekim 1873-Mayıs 1875;
Şura-yı devlet reisi 25-28 Ağustos 1875;
Sadrazam Ağustos 1875-Mayıs 1876;
Dahiliye nâzın Eylül 1879-Mart 1883.
Mahmud Nedim Paşa
1852-1923
Belgrad elçisi Aralık 1889-Mayıs 1890;
A tina elçisi Mayıs 1890-Mart 1891;
Rom a büyükelçisi M art 1891-Ocak
1896; Viyana büyükelçisi Ocak 1896-
Eylül 1908.
^ Mahmud Paşa (Topçubaşızâde)
7-1857
Hassa Ordusu komutanı Mart 1849-Şubat
1852; Kaptan-ı deryâ Ekim 1852-Aralık
1853.
^ Mahmud Paşa (Kürt)
7-1859
Yemen vâlisi Eylül 1852-Mayıs 1856;
Hicaz vâlisi Mayıs 1856-Temmuz 1857;
Diyarbakır vâlisi Aralık 1858-Aralık
1859.
Mahmud Paşa
Üsküp vâlisi Temmuz 1863-Ocak 1864.
V Mahmud Şevket Paşa
1856-1913
Kosova vâlisi Nisan 1905-Ağustos 1908;
3. Ordu komutanı Ağustos 1908-Mayıs
1909; Harbiye nâzın Ocak 1910-Temmuz
1912; Meclis-i â’yân azası Temmuz
1912; Sadrazam ve Harbiye nâzın Ocak-
Haziran 1913.
MALİK
Malik Efendi
Basra vâlisi Aralık 1912-Şubat 1913.
M a n a s t ı r l ı bk İsmail Hakkı Efendi,
Mehmed Nazif Paşa.
Manço bk Seyfeddin Bey.
M ansurizâde bk Mustafa Nurî Paşa.
M a n ya sizâ d e bk Refik Bey.
M ardikyan bk Oskan Efendi.
M ardinı bk Mehmed Ârif Bey.
Marko Paşa [Apostolidis]
1824-1888
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Mateos II. Çuhaciyan
1802-1865
Ermeni patriği 1844-1848.
Mateos III. İzmirliyan
1845-1910
Ermeni patriği 1894-1896 ve 1908-1909.
Mavrokordato Efendi (Dimitraki)
1858-1919
Orman ve Maadin nâzın Ağustos 1908-
Mayıs 1909 ve Kasım 1909-Ekim 1911;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Mavroyeni Bey (Alexandre)
1848-1929
Washington elçisi Aralık 1886-Mayıs
1896; Sisam beyi Mart 1902-Temmuz
1904; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908;
Viyana büyükelçisi Kasım 1911-Ekim
1912.
Mavroyeni Paşa (Spiridon)
1817-1902
Meclis-i â’yân azası Nisan 1877.
M a zhar bk Ahmed Mazhar, Ali Mazhar,
Hüseyin Mazhar, Mustafa Mazhar.
Mazhar Bey
Kosova vâlisi Kasım 1911-Ağustos
1912.
Mazhar Osman Paşa (Arnavud)
7-1861
Selanik vâlisi Temmuz 1854-Eylül
1855; Trablusgarb vâlisi Eylül 1855-
Eylül 1858; Üsküp vâlisi Eylül 1858-
Ağustos 1859.
- 90 - MEHMED ALİ
^ Mazhar Şerif Paşa (Hamal)
7-1847
Hüdavendigar vâlisi Ekim 1843-Ocak
1844; Musul vâlisi Mart 1844-Aralık
1844; Sivas vâlisi Aralık 1844-Temmuz
1846.
Mazlûm Mustafa Fehmi Paşa
(G iritli)
1812-1862
Hazine-i hassa nazırı Ağustos-Aralık
1861.
Mecid bk Hüseyin Mecid.
Mecid Efendi
Bitlis vâlisi Ağustos 1889-Nisan 1900;
Halep vâlisi Eylül 1902-Ağustos 1904;
Bağdad vâlisi Ekim 1905-Aralık 1906.
M edeni bk Mehmed Nurî Efendi.
M edinizâde bk Ahmed İrfan Paşa.
Mehmed bk Hâfız Mehmed, Sadık Mehmed
Rifat.
Mehmed Âkif Paşa (Hacı)
Adana vâlisi Mayıs 1880-0cak 1881;
Ankara vâlisi Mayıs-Ağustos 1882.
Mehmed Akif Paşa
(Arnavud/Kalkandelenli)
1822-1893
Selanik vâlisi Ocak 1860-0cak 1865;
Selanik vâlisi Haziran 1867-Şubat 1869;
Tuna vâlisi Şubat 1869-Ekim 1870;
Bosna vâlisi Ocak-Eylül 1871; Prizren
vâlisi Nisan-Mayıs 1873; Selânik vâlisi
Mayıs-Eylül 1873; Bosna vâlisi Aralık
1873-Mart 1874; Adliye nâzırı Mart
1874-Haziran 1875; Y anya vâlisi
Temmuz-Kasım 1875; Edirne vâlisi
Mart-Eylül 1876; Bağdad vâlisi Nisan
1877-Şubat 1878; Konya vâlisi Haziran
1878-Mart 1881; Şurâ-yı devlet reisi
Mayıs-Kasım 1882 ve Aralık 1882-Eylül
1885; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat
1886-Aralık 1893.
Mehmed Ali Bey
1870-1926
Şehremini Şubat-Temmuz 1921.
MEHMED ALİ - 91 -
Mehmed Ali Bey [Gerede]
1874-1937
Posta, Telefon ve Telegraf nâzın Mart-
Nisan 1919; Dahiliye nâzın ilaveten
Evkaf nâzır vekili Nisan-Mayıs 1919.
Mehmed Ali Bey [Abid]
1867-1939
Washington elçisi Eylül 1907-Ağustos
1908.
Mehmed Ali Bey [Aynî]
1868-1945
Mamuretülaziz vâlisi Ocak 1909-0cak
1911; Bitlis vâlisi Ocak 1911-Ocak
1912; Yanya vâlisi Ocak 1912-Ağustos
1912; Trabzon vâlisi Ağustos 1912-
Haziran 1913.
Mehmed Ali Paşa
1769-1849
Mısır vâlisi Haziran 1805-Ağustos 1848.
^ Mehmed Ali Paşa (Damad)
1813-1868
Tophane müşiri Ocak 1844-Ağustos
1845; Kaptan-ı derya Ağustos 1845-
Temmuz 1847 ve Nisan 1848-Mart
1849; Serasker Mart 1849-Mayıs 1851;
Kaptan-ı deryâ Eylül 1851-Ekim 1852;
Sadrazam Ekim 1852-Mayıs 1853;
Serasker M ayıs 1853-Ocak 1854;
Kaptan-ı deryâ Ağustos 1855-Ağustos
1858 ve Ekim 1858-Ocak 1863 ilâveten
Tophane müşiri Eylül 1861-Ocak 1863
ve Hazine-i hassa nâzın Haziran 1862-
Ocak 1863; Kaptan-ı deryâ Nisan 1866-
Mart 1867.
^ M eh m ed Ali Paşa
(M acarlı/Prusyah) [Ludwig Cari
Friedriech Detroit]
1827-1878
1877-78 Osmanlı-Rus harbinde Serdar-ı
Ekrem Temmuz-Eylül 1877.
Mehmed Ali Paşa
1845-1912
Sadaret müsteşarı Şubat 1906-Ağustos
1908; Evkaf nâzırı 3-7 Ağustos 1908.
MEHMED ÂRİF
Mehmed Ali Paşa
Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Nisan
1910-Kasım 1911.
Mehmed Ali Paşa (Prens)
1855-1915
Meclis-i j i ’yân azası Aralık 1908.
Mehmed Ârif Bey (Mardinî)
1852-1920
Basra vâlisi Şubat-Eylül 1909; Suriye
vâlisi Ocak J.913-Temmuz 1914.
u Mehmed Ârif Efendi (Meşrebzâde)
1791-1858
Şeyhülislam Mart 1854-Aralık 1858.
Mehmed Ârif Efendi
7-1878
Viyana büyükelçisi Ocak 1851-Aralık
İ855.
Mehmed Ârif Efendi
1815-1905
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Mehmed  rif Paşa (R am azanoğlu)
7-1862
Sedâret müsteşarı Mart-Temmuz 1841;
Meclis-i Ahkam-i adliye reisi Haziran
1840-Temmuz 1842 ve Nisan 1849-
Ekim 1850; Evkaf nâzırı Haziran-Eylül
İ848.
u Mehmed Ârif Paşa
1808-1866
Arabistan müşiri Ağustos 1854-Şubat
1855 ilaveten Şam vâlisi Ağustos 1854-
Ekim 1855; Harput vâlisi Ekim 1855-
Ocak 1857; Erzurum vâlisi Ocak 1857-
Ekim 1859; Silistre vâlisi Mart 1861 -
Aralık 1864; Edime vâlisi Aralık 1864-
Ocak 1866.
Mehmed Ârif Paşa (Öküz)
7-1879
Zabtiye nâzırı Ocak-M ayıs 1879;
Şehremini Mayıs-Temmuz 1879.
V Mehmed Ârif Paşa
7-1898
Zaptiye müşiri Eylül 1871 ve Ağustos
1875; Basra vâlisi Eylül 1896-Mart 1898;
Musul vâlisi Temmuz-Aralık 1898.
MEHMED ÂRİF - 92 -
^ Mehmed Ârif Paşa
1849-1908
2. Ordu komutanı ve Edime vâlisi Aralık
1895-Şubat 1907.
Mehmed Âsim Bey
1851-1905
Atina elçisi 1895 Aralık-1897 Şubat.
Mehmed Asım Paşa
1827-1886
Edime vâlisi Nisan 1869-Temmuz 1871;
Bosna vâlisi Eylül 1871-Ağustos 1872;
Kastamonu vâlisi Ocak-Mayıs 1873;
Trabzon vâlisi Mayıs 1873-Nisan 1874;
Tuna vâlisi Nisan 1874-Eylül 1876;
Edirne vâlisi Eylül 1876-Ocak 1877;
Adliye nâzın Ocak 1877-Ağustos 1877;
Meclis-i â’yân azası Ağustos 1877; Şura­
yı devlet reisi Şubat-Nisan 1878;
Hariciye nâzırı Eylül 1880-Mayıs 1882;
Evkaf n âzın M ayıs-K asım 1882;
Hariciye nâzın Kasım 1882; Adliye
Kasım 1882-Nisan 1884; Hariciye nâzırı
Nisan 1884-Eylül 1885; Trabzon vâlisi
Şubat-Mart 1886.
Mehmed Atâ Bey
1856-1919
Diyarbekir vâlisi Ocak-Nisan 1906;
Erzurum vâlisi Nisan-Ekim 1906; Posta
ve Telegraf nâzın Ağustos 1908; Maliye
nâzın Şubat-Mart 1919.
Mehmed Atâullah İbrahim Paşa
(Kevakibizâde)
1835-1900
Bağdad vâlisi Ağustos 1896-Şubat 1899.
Mehmed Atıf Bey
1836-?
Mabeyn başkatip Eylül 1873-Haziran
1876.
Mehmed Behim Efendi
7-1915
Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
Mehmed Besim Bey
1828-1892
Şehremini Mayıs-Ağustos 1872.
MEHMED CEMÂLEDDİN
^ Mehmed Besim Paşa
7-1858
Yanya vâlisi Şubat 1854-Ocak 1855;
Trabzon vâlisi Kasım 1855-Eylül 1856;
Diyarbakır vâlisi Kasım 1856-Şubat
1858.
Mehmed Bey
Maraş vâlisi Ocak 1845-Ekim 1846.
^ Mehmed Bey
Serkurenâ Ağustos-Ekim 1872.
Mehmed Cavid Bey
1875-1926
Maliye nâzın Temmuz 1909-Ekim 1911
ve Mart-Kasım 1914 ve Mart 1917-
Kasım 1918.
Mehmed Celâl Bey
1863-1926
Erzurum vâlisi Mart 1910-Haziran 1911;
Edirne vâlisi Temmuz-Ekim 1911;
Dahiliye nâzın Ekim-Aralık 1911; Aydın
vâlisi Aralık 1911-Ağustos 1912; Ticaret
nâzın Ocak-Haziran 1913; Halep vâlisi
Temmuz 1913-Haziran 1915; Konya
vâlisi Haziran-Ekim 1915; Adana vâlisi
Kasım 1919-Ağustos 1920; Şehremini
Temmuz 1921-Mart 1922.
Mehmed Celâl[eddin] Bey
7-1927
Adliye nâzırı 8-18 Mart 1920.
Mehmed Celâl[eddin] Paşa
1852-1933
Maârif nâzın Nisan 1902-Temmuz 1903;
Bahriye nâzın Ağustos 1903-Aralık
1907.
u Mehmed Cemâleddin Efendi
(Hâlidzâde)
1848-1919
Şeyhülislam Eylül 1891-Şubat 1909 ve
Temmuz 1912-Ocak 1913.
Mehmed Cemâleddin Paşa
1811-1880
Tirhala vâlisi Şubat 1851-Şubat 1854;
Harput vâlisi Ocak 1857-Mayıs 1859;
Trabzon vâlisi Ağustos 1860-Şubat
1862; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak
1864-Aralık 1866.
MEHMED CEMİL - 93 -
Mehmed Cemil Paşa
1828-1872
Paris büyükelçisi Haziran 1855-Aralık
1859 ve Mayıs 1862-Mart 1865 ve Eylül
1866-Temmuz 1872; Hariciye nâzırı
Ağustos-Eylül 1872.
Mehmed Cevad Bey
1865-?
Ankara vâlisi Ocak 1902-Şubat 1907;
Konya vâlisi Şubat 1907-Eylül 1908;
Adana vâlisi Eylül 1908-Mart 1909.
X Mehmed Dilaver Paşa
7-1843
Rumeli vâlisi Mayıs-Temmuz 1840;
Hüdavendigar vâlisi Aralık 1840-Mayıs
1841.
Mehmed Emin Ali Paşa
1815-1871
Londra büyükelçisi Ocak 1842-Kasım
1844; Hariciye nâzırı Ekim 1846-Mayıs
1848; Meclis-i ahkam reisi Haziran-
Ağustos 1848; Hariciye nâzın Ağustos
1848-Ağustos 1852; Sadrazam Ağustos
1852-Ekim 1852; Aydın vâlisi Ocak-
Haziran 1853; Hüdavendigar vâlisi Mart-
Eylül 1854; Tanzimat Meclisi reisi
Eylül-Aralık 1854; Hariciye nâzın Aralık
1854-Mayıs 1855 ilaveten Tanzimat
M eclisi reisi O cak-M ayıs 1855;
Sadrazam Mayıs 1855-Kasım 1856;
Hariciye nâzırı Temmuz 1857-Ocak
1858; Sadrazam Ocak 1858-Ekim 1859;
Tanzimat Meclisi reisi Aralık 1859;
Hariciye nâzırı Haziran-Ağustos 1861;
Sadrazam Ağustos-Kasım 1861; Hariciye
nâzırı Aralık 1861-Şubat 1867; Sadrazam
Şubat 1867-Eylül 1871 ilaveten Hariciye
nâzın Şubat 1869-Eylül 1871.
Mehmed Emin Bey (Bursalı)
7-1885
Mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi Kasım
1861-Ocak 1863 ve Kasım 1863-Eylül
1871; Meclis-i â ’yân azası Mart 1877
Başvekâlet müsteşarı Şubat-Mart 1878.
MEHMED EMİN
Mehmed Emin Bey [Yeniçay]
1869-1939
Tahran büyükelçisi Kasım 1911-Nisan
1913; Sadaret müsteşarı Ağustos 1913-
Nisan 1920; Hüdavendigar vâlisi Kasım
1920-0cak 1921.
Mehmed Emin Bey [Yurdakul]
1869-1944
Hicaz vâlisi Mayıs 1909-Şubat 1911;
Erzurum vâlisi Temmuz 1911-Ağustos
1912.
Mehmed Emin Derviş Paşa
(K im yacı)
1816-1879
Petersburg elçisi Eylül 1859-Eylül 1861;
Maârif nâzın Ocak-Mayıs 1872; Ankara
vâlisi Eylül 1873-Nisan 1874; Meclis-i
â’yân azası Mart 1877.
Mehmed Emin Efendi (Bağdadlı)
7-1891
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Mehmed Emin Paşa
7-1841
Selanik ve Tirhala vâlisi Şubat-Temmuz
1840.
X Mehmed Emin Paşa (Mühendis)
7-1851
Rumeli müşiri Aralık 1847-Haziran
1849; A rabistan Ordusu komutanı
Temmuz 1849-Eylül 1851.
Mehmed Emin Paşa (Pepe)
1777-1867
Bolu vâlisi Şubat-Mayıs 1842; Trablus­
garb vâlisi Mayıs 1842- Şubat 1847;
Zabtiye müşiri Şubat 1847-Eylül 1851;
Sayda vâlisi Eylül 1851-Eylül 1852;
Girit vâlisi Eylül 1852-Mart 1855;
Tirhala vâlisi Mart 1855-Kasım 1857
ilaveten Yanya vâlisi Ocak 1856-Eylül
1857; Zabtiye müşiri Kasım 1857-Kasım
1861; Şam vâlisi Şubat 1862-Nisan
1863; Zabtiye müşiri Ekim 1863-Şubat
1867.
MEHMED EMİN - 94 -
^ Mehmed Emin Paşa (K ıbrıslı)
1813-1871
Tirhala vâlisi Ocak 1847-Eylül 1848;
Londra büyükelçisi Eylül 1848-Ekim
1850; Halep vâlisi Ekim 1850-Eylül
1851; Arabistan ordusu komutam Eylül
1851-Şubat 1853; Edirne vâlisi Mayıs
1853-Şubat 1854; Kaptan-ı Derya Şubat-
Mayıs 1854; Sadrazam Mayıs-Kasım
1854; Tanzimat Meclis reisi Temmuz
1855-Temmuz 1857 ve Ocak-Ağustos
1858; Bahriye nâzın Ağustos 1858-Ekim
1858; Sadrazam Ekim-Aralık 1859 ve
Mayıs 1860-Ağustos 1861; Edirne vâlisi
Eylül 1861-Nisan 1864; Meclis-i ahkâm-
ı adliye reisi Haziran 1866-Şubat 1867.
Mehmed Emin Paşa (Hacı)
7-1875
Serkurenâ Ağustos 1861-Haziran 1862
ilâveten Hazine-i hassa nâzın Aralık
1861-Temmuz 1862; Hazine-i hassa
nâzın Ocak 1863-Temmuz-1863.
Mehmed Emin Paşa (Kartallı)
7-1879
Maliye nâzırı Mayıs-Ağustos 1872;
Aydın vâlisi Ağustos-Ekim 1872; Halep
vâlisi Haziran 1876-Şubat 1878.
Mehmed Emin Raûf Paşa
1780-1860
Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Temmuz
1839-Haziran 1840; Sadrazam Haziran
1840-Araİık 1841; M eclis-i ahkâm-ı
adliye reisi Temmuz-Ağustos 1842;
Sadrazam Ağustos 1842-Eylül 1846 ve
Ocak-Mart 1852.
Mehmed Enis Paşa (Çibukizâde)
7-1909
Mamuretülaziz vâlisi Ağustos 1892-
Ağustos 1894; K astam onu vâlisi
Ağustos 1897-Nisan 1906.
Mehmed Es'ad Efendi
1847-1918
Şeyhülislam Ocak 1913-Mart 1914.
MEHMED FAİK
^ Mehmed Es'ad Paşa [Bülkat]
1862-1952
3. Ordu komutam Haziran 1907-Haziran
1908; 1. Ordu komutanı Kasım 1915-
Şubat 1918; 5. Ordu komutanı Şubat-
Haziran 1918; 3. Ordu komütanı Haziran-
Aralık 1918; Bahriye nâzın Mart 1920.
Mehmed Es'ad Safvet Paşa
1814-1883
Sadaret müsteşan Mart 1856-Ekim 1858;
Ticaret nâzın Temmuz 1861-Şubat 1863;
M eclis-i ahkâm-ı adliye reisi Şubat-
Temmuz 1863 ve Ticaret nâzın Mayıs
1863-Mart 1865; Paris büyükelçisi
Haziran 1865-Ağustos 1866; Ticaret
nâzın Mayıs 1867-Mart 1868; Maârif
nâzın Mart 1868-Ekim 1871; Sadaret
müsteşarı Mayıs-Ağustos 1872; Adliye
nâzın Ağustos 1872-Mart 1873; Hariciye
nâzırı Mart-Mayıs 1873; Maârif nâzın
Nisan 1874-Ocak 1875; Hariciye nâzırı
Ocak-Kasım 1875; Maârif nâzın Aralık
1875-Nisan 1876; Adliye nâzırı Nisan-
Haziran 1876; Hariciye nâzırı Aralık
1876-Haziran 1877; Nafıa nâzın Haziran-
Ağustos 1877; Adliye nâzın Ağustos
1877-Şubat 1878; Şura-yı devlet reisi 7-
21 Şubat 1878; Hariciye nâzın Şubat-
Aralık 1878 ve Sadrazam Haziran-Aralık
1878; Paris büyükelçisi Aralık 1878-
Temmuz 1879; Hariciye nâzın Temmuz-
Ekim 1879 ve 30 Kasım-3 Aralık 1882.
Mehmed Faik Memduh Paşa
1839-1923
Konya vâlisi Temmuz 1887-Nisan 1889;
Sivas vâlisi Nisan 1889-Aralık 1892;
Ankara vâlisi Aralık 1893-Kasım 1895;
Dahiliye nâzın Kasım 1895-Ağustos
1908.
Mehmed Faik Paşa (Selanikli)
1838-1908
Kosova vâlisi Ekim 1885-Ekim 1889;
Manastır vâlisi Ekim 1889-Nisan 1895;
D ıyarbekir vâlisi Nisan 1902-Şubat
1903.
MEHMED FAZIL - 95 -
^ Mehmed Fazıl Paşa (Dağıstanlı)
1852-1916
6. Ordu komutam ilaveten Bağdad vâlisi
Eylül 1908-Mart 1909; Musul vâlisi
Ağustos-Aralık 1912.
^ Mehmed Fazlı Paşa
1839-1906
Zaptiye müşiri Şubat 1883-Temmuz
1886; 3. Ordu komutanı Temmuz 1886-
Ağustos 1893.
Mehmed Ferid Paşa
1849-1918
Van vâlisi Ekim 1908-Ağustos 1909;
Ankara vâlisi Eylül 1909-Eylül 1910.
Mehmed Ferid Paşa (Avonyalı)
1851-1914
Konya vâlisi Şubat 1898-Kasım 1902;
Sadrazam Ocak 1903-Temmuz 1908;
Meclis-i â’yân azası Mart 1909; Aydın,
vâlisi Mart-Mayıs 1909; Dahiliye nâzın
Mayıs-Ağustos 1909 ve 22-27 Temmuz
1912; M eclis-i â ’yân reisi Temmuz
1912-Ocak 1913.
Mehmed Ferid Paşa (Damad)
1853-1923
Meclis-i â ’yân azası Kasım 1909;
Sadrazam ilaveten Hariciye nâzın Mart
1919-Ekim 1919; Sadrazam ilaveten
Hariciye nâzın Nisan-Ekim 1920 ilaveten
Harbiye nâzın Nisan-Ağustos 1920.
Mehmed Feridun Bey
. 1847-1903
Atina elçisi Şubat 1886-Mayıs 1887;
Bükreş elçisi Aralık 1888-Mayıs 1890;
Belgrad elçisi Mayıs 1890-Mayıs 1893;
Madrid elçisi Temmuz 1894-Aralık 1896.
Mehmed Fevzî Paşa
1859-1920
Evkaf nâzın Temmuz-Ekim 1912.
Mehmed Fuad Paşa (Keçecizâde)
1815-1869
Sadaret müsteşarı Aralık 1849-Ağustos
1852; Hariciye nâzın Ağustos 1852-Mart
1853 ve M ayıs 1855-Kasım 1856
ilaveten Tanzimat Meclisi reisi Mayıs-
MEHMED HÂLİD
Temmuz 1855; Tanzimat Meclisi reisi
Eylül 1857-Ocak 1858; Hariciye nâzın
Ocak 1858-Haziran 1861 ve Ağustos-
Kasım 1861; Sadrazam Kasım 1861-
Ocak 1863; Meclis-i ahkam-ı adliye reisi
Ocak-Mart 1863; Serasker Mart-Haziran
1863 ilaveten Sadrazam Haziran 1863-
Haziran 1866; Hariciye nâzın Şubat
1867-Şubat 1869.
Mehmed Gâlib Bey
1835-1915
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Mehmed Gâlib Bey
1865-1935
Kastamonu vâlisi Ağustos 1912-Mayıs
1913; Trabzon vâlisi Mart-Ekim 1919.
^ M ehm ed Hâdi Paşa (Bağdadlı)
1861-1932
Kosova vâlisi Ağustos 1908-Mayıs
1909; 3. Ordu komutanı Mayıs 1909-
Aralık 1910; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye
reisi Ağustos-Eylül 1919; Ticaret nâzın
Eylül 1919-Şubat 1920; Meclis-i â’yân
azası Eylül 1919; Erkân-ı Harbiye-i
Umumiye reisi 2-19 Mayıs 1920; Maârif
nâzın Temmuz-Ekim 1920; Ticaret nâzın
Eylül-Ekim 1920.
Mehmed Hâlet Paşa
7-1879
Trablusgarb vâlisi Mart 1870-Temmuz
1871; Edirne vâlisi Temmuz-Kasım
1871; Sivas vâlisi Kasım 1871-Mayıs
1872; Konya vâlisi Ağustos 1872-Ocak
1873; Suriye vâlisi Ocak 1873-Eylül
1874; Şehremini Eylül 1875-Ocak 1876;
Nâfia nâzın Ocak-Şubat 1876; Ticaret
nâzın Ekim 1876-Ağustos 1877; Meclis-
i â ’yân azası Mart 1877; Hicaz vâlisi
Ekim 1877-Haziran 1879.
Mehmed Hâlid Efendi
7-1853
Maliye nâzın Haziran 1850-Ağustos
1851; Evkaf nâzın Ağustos 1851-Mart
1852.
Mehmed Hamdı bak Muhammeti Hamdı.
MEHMED HAMDÎ - 96 -
Mehmed Hamdî Paşa
(N asuhzâde/Ç engelköylü)
7-1866
Sivas vâlisi Temmuz 1840- Ekim 1843;
Konya vâlisi Ocak-Aralık 1845; Erzurum
vâlisi Kasım 1847-Mayıs 1851; Sivas
vâlisi M ayıs 1851 -Ey I ül 1853;
Diyarbekir vâlisi Eylül 1853-Ocak 1855;
Kastamonu vâlisi Ocak-Nisan 1855;
Hüdavendigar vâlisi Nisan-Eylül 1855;
Haleb vâlisi Aralık 1855-Ocak 1857;
Hüdavendigar vâlisi Şubat 1861-Mayıs
1862.
Mehmed Hamdî Paşa
Basra vâlisi Aralık 1893-Eylül 1896.
Mehmed Hasib Paşa
7-1870
Selanik vâlisi Eylül 1839-Şubat 1840;
Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Haziran
1840-Mart 1841; Evkaf nâzın Aralık
1844-Haziran 1848; Hicaz vâlisi Eylül
1848-Mayıs 1850; Hazine-i Hassa nâzın
Nisan 1853-EylüI 1854; Evkaf nâzırı
Eylül 1854-Temmuz 1857; Maliye nâzın
Temmuz 1857-Mart 1858; Evkaf nâzırı
Mart 1858-Şubat 1859; Maliye nâzın
Şubat 1859-Haziran 1860; Hazine-i hassa
nâzın Nisan-Ağustos 1861.
Mehmed Haydar Paşa
7-1894
Erzurum vâlisi Ağustos 1892-Ocak
1894.
^ Mehmed Hayreddin Paşa
7-1869
Vidin vâlisi Şubat 1845-Ekim 1846;
Diyarbakır Ekim 1846-Kasım 1847;
Trabzon vâlisi Ağustos 1848-Şubat
1850; Edirne vâlisi Şubat-Eylül 1850;
Bosna vâlisi Eylül 1850-Ağustos 1851;
Zaptiye müşiri Ağustos 1852-Ocak
1854; Ankara vâlisi Ocak 1858-Mayıs
1859; Sivas vâlisi Mayıs 1859-Mayıs
1861; Erzurum vâlisi Mayıs 1861-Şubat
1863.
MEHMED HUSREV
^ M eh m ed Hurşid Paşa (Arnavud)
7-1876
Bosna vâlisi Temmuz 1852-Eylül 1856;
Rumeli vâlisi Eylül 1856-Mayıs 1857;
Sayda vâlisi Haziran 1857-Temmuz
1860.
Mehmed Hurşid Paşa
1813-1882
Adana vâlisi Haziran 1862-Şubat 1864;
Sayda vâlisi Şubat 1864-Nisan 1865;
Maliye nâzın Nisan-Aralık 1865; Edime
vâlisi Ocak 1866-Nisan 1869; Evkaf
nâzın Nisan 1869-Ağustos 1870; Hicaz
vâlisi Ağustos 1870-Ağustos 1872;
Sivas vâlisi Ağustos 1872-Mart 1873;
Evkaf nâzırı Mart-Nisan 1873; Sadaret
müsteşarı Mayıs-Eylül 1873; Adliye
nâzırı Eylül 1873-Mart 1874; Edirne
vâlisi Mart 1874-Ekim 1875; Aydın
vâlisi Aralık 1875-Ağustos 1876; Sadaret
müsteşarı Ocak-Şubat 1878; Adliye
nâzın Mart-Nisan 1878 ve 30 Kasım-3
Aralık 1878; Meclis-i â’yân azası Ekim
1878; Ankara vâlisi Aralık 1878-Şubat
1882.
^ Mehmed Husrev Paşa
(Abaza/Koca)
7-1855
Sadrazam Temmuz 1839-Haziran 1840;
Serasker ilaveten Hassa Ordusu komutanı
Aralık 1845-AraLk 1846.
Mehmed Hüsnü Bey [Zadil]
1863-1939
B itlis vâlisi Ocak-Temmuz 1909;
Kastamonu vâlisi Temmuz 1909-Kasım
1910; Hüdavendigar vâlisi Kasım 1914-
Mart 1915.
MEHMED İSMET - 97 -
^ Mehmed İsmet Paşa
(R am azanoğlu/D eli)
7-1866
Trabzon vâlisi Eylül 1853-Mart 1854;
Tirhala vâlisi Mayıs 1854-Mart 1855;
Kastamonu vâlisi Nisan 1855-Ekim
1856; Silistre vâlisi Mart-Ekim 1857;
Vidin vâlisi Ekim 1857-Kasım 1859;
Halep vâlisi Aralık 1860-Şubat 1863.
Mehmed İzzet Bey
7-1882
Serkurenâ Temmuz 1855-Mart 1856.
Mehmed İzzet Paşa (Dârendeli-
T opal)
1793-1855
Ankara vâlisi Ocak 1834-Ağustos 1839;
Edirne vâlisi Ekim 1840-Şubat 1841;
Sadrazam Aralık 1841-Ağustos 1842;
Edime vâlisi Ağustos 1842-Şubat 1843;
Hüdavendigar vâlisi Ağustos-Eylül 1849.
M ehm ed İzzet Paşa (Gözügiize])
7-1857
Serkurenâ Temmuz 1839-Ağustos 1842;
Ticaret nâzın Eylül 1851-Eylül 1852;
Zabtiye müşiri Aralık 1854-Kasım 1857.
^ Mehmed İzzet Paşa
Şkodra vâlisi Kasım 1879-Ağustos 1880.
Y Mehmed İzzet Paşa (Giridîzâde)
7-1884
6. Ordu komutanı Ocak 1880-Aralık
1882; Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı
Aralık 1882-Aralık 1884.
^ Mehmed İzzet Paşa (İstanbullu)
1827-1891
Hassa Ordusu komutanı Kasım 1869-
Ağustos 1870; 5. Ordu komutanı,
Ağustos 1870-Kasım 1872; Zabtiye
müşiri Şubat-Mayıs 1873; 5. Ordu
komutanı Eylül 1873-Eylül 1874; 6.
Ordu komutanı Ekim 1874-Ocak 1875;
5. Ordu komutanı Şubat 1875-Nisan
1878; Serasker Nisan-M ayıs 1878;
Diyarbekir vâlisi Şubat 1879-Nisan
1882; 5. Ordu komutanı Nisan 1882-
Aralık 1886.
MEHMED KÂMİL
Mehmed Kabûlî Paşa
1812-1877
Atina elçisi Aralık 1851-Aralık 1852;
Sayda vâlisi Şubat 1863-Şubat 1864;
Aydın vâlisi Şubat-Aralık 1864; Ticaret
nâzın Mart 1868-Eylül 1871; Viyana
büyükelçisi Mayıs 1873-Haziran 1874;
Şehrem ini Haziran-Tem m uz 1874;
Ticaret nâzın Temmuz 1874-Ekim 1875;
Petersburg büyükelçisi Ekim 1875-Eylül
1876; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Mehmed Kadrî Paşa (Cenanî)
1832-1884
İstanbul şehremini Ağustos 1874-Eylül
1875; Nafia nâzırı Eylül-Aralık 1875;
İstanbul şehremini Şubat 1876-Şubat
1877; Şura-yı devlet reisi Şubat 1877-
Şubat 1878; Bağdad vâlisi Şubat-Aralık
1878; Dahiliye nâzın Aralık 1878-Eylül
1879; Ticaret nâzırı Ekim-Aralık 1879;
Sadrazam Haziran-Eylül 1880; Edirne
vâlisi Ocak 1882-Şubat 1884.
^ Mehmed Kâmil Paşa
(H acı/M ühendis)
7-1859
Berlin orta elçisi Aralık 1837-Eylül
1839; Bosna vâlisi Ekim 1843-Kasım
1844; Sayda vâlisi Ocak 1846-Eylül
1847; Ticaret nâzın Mayıs-Temmuz
1848; Musul vâlisi Kasım 1849-Ağustos
1850; Hicaz vâlisi Ocak 1855-Mayıs
1856; Serasker Ağustos 1857; Haleb
vâlisi Ağustos 1857-Ağustos 1858;
Aydın vâlisi Aralık 1858-Temmuz 1859.
Mehmed Kâmil Paşa
7-1879
Sadâret müsteşarı Ağustos-Ekim 1872;
Petersburg elçisi Nisan 1873-Ekim 1875.
MEHMED KÂMİL - 98 -
Mehmed Kâmil Paşa (Kıbrıslı)
1832-1913
Halep vâlisi Şubat 1877-Mart 1879;
Evkaf nâzın Mayıs-Eylül 1880; Maârif
nâzın Eylül 1880-Aralık 1881; Evkaf
nâzın Kasım 1882-Eylül 1885; Sadrazam
Eylül 1885-Eylül 1891 ve Ekim-Kasım
1895; Aydm vâlisi Kasım 1895-Ocak
1907; Sadrazam Ağustos 1908-Şubat
1909; Şura-yi devlet reisi Temmuz-Ekim
1912; Sadrazam Ekim 1912-Ocak 1913.
Mehmed Kânî Paşa (Tatar)
1805-1885
Bosna vâlisi Ağustos 1857-Haziran
1859; Maliye nâzırı Mart 1864-Nisan
1865; Nafıa nâzın Temmuz-Ekim 1873;
Maliye nâzın Ocak-Ağustos 1878 ve
Şubat-Mayıs 1879; Meclis-i â ’yân azası
Ocak 1880.
Mehmed Midhat Bey (Alam)
[Şayiam ]
1879-1936
Van vâlisi Ağustos 1919-Temmuz 1920.
Mehmed Muammer Paşa
1812-1875
Vidin vâlisi Temmuz 1855-Ekim 1857;
Edirne vâlisi Kasım 1857-Şubat 1858;
Aydın vâlisi Temmuz 1859-Haziran-
1860; Şam vâlisi Hazıran-Kasım 1860;
Hicaz vâlisi Ağustos 1867-Ağustos
1870; Ankara vâlisi Ağustos 1870-Mayıs
1872.
^ Mehmed Muzaffer Paşa
7-1911
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Mehmed Münir Bey
1826-1884
Maliye nâzın 30 Kasım 1882-3 Aralık
1882.
MEHMED NASIR
Mehmed Nabi Bey (Menemenlizâde)
1868-1924
Atina elçisi Nisan 1908-Ekim 1911;
Sofya elçisi Ekim 1911-Ekim 1912;
Roma büyükelçisi Ekim 1912-Kasım
1915; Hariciye nâzın Ekim-Kasım 1918;
Paris mümessili Kasım 1920-Kasım
1922.
V Mehmed Nâfiz Paşa (Mudurnulu)
7-1894
Serkurenâ Ocak 1877-Haziran 1878; 4.
Ordu komutam Haziran 1878-Ocak 1884;
Basra vâlisi ve 6. Ordu komutanı Eylül
1887-Nisan 1888; Hüdavendigar vâlisi
Ocak-Ağustos 1889.
^ Mehmed Nâmık Paşa (K onyalı)
1804-1892
Arabistan müşiri Kasım 1843-Haziran
1849; Irak müşiri Haziran 1849-Ağustos
1852 ilaveten Bağdad vâlisi Ekim 1851 -
Ağustos 1852; Tophane müşiri Eylül
1852-Mayıs 1853; Ticaret nâzın Mayıs
1853-Ağustos 1854; Hüdavendigar vâlisi
Eylül 1855-Kasım 1856; Kastamonu
vâlisi Aralık 1856-Temmuz 1857; Hicaz
vâlisi Temmuz 1857-Kasım 1858; Hassa
Ordusu komutam Mayıs 1860-Haziran
1861; Serasker Haziran-Eylül 1861;
Bağdat vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı
Eylül 1861-Mart 1868; Serasker Mart
1868-Ocak 1869; Şura-yı devlet reisi
Ekim 1871-Ağustos 1872; Bahriye nâzın
Kasım 1872-Ocak 1873 ve Ekim-Kasım
1875; Serasker Kasım-Aralık 1875; Şura­
yı devlet reisi Şubat-Nisan 1876; Meclis-
i â’yân azası Mart 1877; Hazine-i hassa
nâzın Ocak 1878; Tophane müşiri Şubat-
Nisan 1878.
Mehmed Nâsır Paşa (M üntefik)
7-1886
Basra vâlisi Ağustos 1875-Ekim 1877.
MEHMED NÂZIM - 99 -
Mehmed Nâzım Paşa
1840-1926
Diyarbakır vâlisi Şubat 1903-Ağustos
1905; Halep vâlisi Ağustos 1905-EylüI
1908; Konya vâlisi Eylül 1908-Şubat
1909; Sivas vâlisi Şubat-Nisan 1910;
Selanik vâlisi Eylül 1912.
Mehmed Nazif Bey
1859-?
Maliye nâzın Ağustos-Eylül 1920.
^ Mehmed Nazif Paşa (M anastırlı)
1832-1889
Cezâyir-i Bahr-i Sefıd vâlisi Haziran-
Aralık 1873; Bosna vâlisi Haziran 1876-
Temmuz 1877; Yanya vâlisi Temmuz
1877-Haziran 1878; Kosova vâlisi
Haziran 1878-Aralık 1879; Evkaf nâzırı
Eylül-Aralık 1880; Trablusgarb vâlisi
Mart-Kasım 1881; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd
vâlisi H aziran 1883-Şubat 1884;
Hüdavendigar vâlisi Şubat 1884-Aralık
1886; Aydın vâlisi Aralık 1886-Mart
1888; Suriye vâlisi Mart 1888-Kasım
1889.
Mehmed Necib Paşa (G ürcü/H acı)
7-1851
Şam vâlisi Ocak 1841-Mart 1842;
Bağdad vâlisi Mart 1842-Haziran 1849.
Mehmed Nevres Paşa
1826-1871
Hüdavendigar vâlisi Mayıs-Haziran 1862;
Serkurenâ H aziran-Tem m uz 1862;
Maliye nâzırı Temmuz 1862-Ocak 1863;
Maârif nâzırı Ocak-Mart 1863 ve Mart-
Nisan 1865; Serkurenâ Kasım 1866-
Mayıs 1867 ve Mayıs 1870-Eylül 1871.
Mehmed Nureddin Bey
1868-1911
Beyrut vâlisi Mayıs 1910-Eylül 1911.
Mehmed Nurî Efendi
7-1843
Paris büyükelçisi Aralık 1839-Kasım
1841.
Mehmed Nurî Efendi (Mühürdarzâde)
7-1880
Sadâret müsteşarı Ekim-Aralık 1871.
MEHMED RÂŞİD
Mehmed Nurî Efendi (Medeni)
1859-1927
Şeyhülislam Eylül 1920-Kasım 1922
ilaveten Evkaf nâzın Ekim 1920-Haziran
1921.
^ Mehmed Nurî Paşa
1850-1921
Serkurenâ Ağustos 1908-Nisan 1909.
Mehmed Paşa (İncebayraktar)
7-1844
Musul vâlisi Mart 1836-Mart 1844.
Mehmed Paşa (Giridîzâde)
7-1855
Sivas vâlisi Mart-Aralık 1844; Musul
vâlisi Ocak-Aralık 1845.
Mehmed Paşa
1810-1859
Tunus vâlisi Mayıs 1855-Eylül 1859.
Mehmed Râgıb Bey
1850-1909
Maliye nâzın 3-7 Ağustos 1908.
Mehmed Râgıb Paşa (Saraylı)
7-1865
Trablusgarb vâlisi Şubat 1847-Eylül
1848; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi
Ağustos 1849-Temmuz 1851; Aydın
vâlisi Temmuz-Eylül 1851; Harput vâlisi
Eylül 1851-Ekim 1852; Diyarbakır vâlisi
Ekim 1852-Eylül 1853; Şkodra vâlisi
Eylül 1854-Ocak 1855; Kastamonu
vâlisi Ekim-Aralık 1856; Trabzon vâlisi
Aralık 1856-Ağustos 1858; Konya vâlisi
Ağustos 1859-Haziran 1861.
Mehmed Raîf Paşa (Köseraîf)
1836-1911
Ticaret nâzın Eylül 1880-Mayıs 1882;
Nafia nâzın Nisan 1884-Eylül 1885;
Adana vâlisi Ekim 1885-Temmuz 1887;
Ticaret nâzın Mayıs 1890-Eylül 1891;
Halep vâlisi Ocak 1896-Temmuz 1900;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Şura-yı
devlet reisi Mayıs 1909-0cak 1910.
^ Mehmed Râşid Paşa (Hacı)
1805-1875
Serasker Ocak-Mart 1863; 5. Ordu
komutanı Mart 1863-Şubat 1864.
MEHMED RAŞİD - 100 -
Mehmed Râşid Paşa
1824-1876
Şkodra vâlisi Ekim 1861-Nisan 1862;
Vidin vâlisi Nisan-Aralık 1864; Aydın
vâlisi Aralık 1864-Temmuz 1866; Suriye
vâlisi Temmuz 1866-Eyliil 1871; Nafıa
nâzırı Mart-Mayıs 1873; Hariciye nâzın
Mayıs 1873-Mayıs 1874; V iyana
büyükelçisi Haziran 1874-Kasım 1875;
Hariciye nâzın Kasım 1875-Aralık 1876.
Mehmed Rauf Paşa
7-1883
Başvekâlet müsteşarı Mart-Aralık 1878.
X Mehmed Raûf Paşa
1833-1909
Girit vâlisi Ekim 1870-Ekim 1871;
Bagdad vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı
Kasım 1871-Mayıs 1873; Girit vâlisi
Ağustos 1873-Mart 1875; Bahriye nâzırı
M ayıs-Ağustos 1875; Bosna vâlisi
Eylül-Aralık 1875; Girid vâlisi Ocak
1876-Ocak 1877; Bahriye nâzın Ocak-
A ralık 1877 ilaveten 1877-1878
Osmanh-Rus Harbinde Tuna Şark Ordusu
komutanı Temmuz-Eylül 1877 ve Balkan
Ordusu komutanı Eylül-Kasım 1877
ilaveten Serasker Aralık 1877-Nisan
1878; Tophane müşiri Haziran 1878-
Şubat 1879; Edirne vâlisi Şubat 1879-
Ocak 1882; Hassa Ordusu komutanı
Ocak 1882-Ağustos 1908.
X Mehmed Redif Paşa
(B ursalı/K aşıkçızâde/T opal)
1836-1907
Yemen vâlisi Mayıs-Ağustos 1871; 3.
Ordu komutanı Ağustos 1871-Ocak
1872; Girit vâlisi Temmuz-Eylül 1872;
Yanya vâlisi Eylül 1872-Mayıs 1873;
Bagdad vâlisi Mayıs 1873-Haziran 1875
ilaveten 6. Ordu komutanı Mayıs 1873-
Ekim 1874; Manastır vâlisi ve 3. Ordu
komutanı Haziran-Ağustos 1875; Hassa
Ordusu komutanı Haziran 1876-Mart
1878; Serasker Eylül 1876-Temmuz
1877.
MEHMED REŞİD
X Mehmed Re'fet Paşa (Baytar)
7-1884
5. Ordu komutanı Temmuz 1868-
Ağustos 1870; 3. Ordu komutanı Eylül
1874-Haziran 1875 ilaveten Manastır
vâlisi Ocak-Haziran 1875; Selanik vâlisi
Aralık 1875-Haziran 1876.
o Mehmed Refik Efendi
1813-1871
Şeyhülislam Ağustos 1866-Nisan 1868.
Mehmed Reşad Bey
Kosova vâlisi Nisan 1900-0cak 1903;
Trabzon vâlisi Şubat 1903-Haziran 1906;
Edime vâlisi Şubat-Temmuz 1907.
Mehmed Reşid Bey (Şahingiray)
1873-1919
Diyarbakır vâlisi Ağustos 1914-Mart
1915; Ankara vâlisi Şubat-Nisan 1917.
^ Mehmed Reşid Paşa (Gözlüklü)
7-1857
Anadolu müşiri Aralık 1847-Mart 1852;
Hassa Ordusu komutam Mart-Temmuz
1852; Tophane müşiri Ağustos-Eylül
1852; Bağdad vâlisi ilaveten Irak müşiri
Eylül 1852-Temmuz 1857.
X Mehmed Reşid Paşa (Darbhor)
7-1868
Serasker Şubat-Temmuz 1843 ilaveten
Hassa Ordusu komutanı Ocak-Eylül
1843; Rumeli Ordusu komutanı Ocak-
Aralık 1847; Hassa Ordusu komutanı
Haziran 1848-Şubat 1849 ve Temmuz
1854-Mayıs 1855.
MEHMED REŞİD - 101 -
Mehmed Reşid Paşa
(Bostancıbaşızâde/Ö küz)
7-1876
Van vâlisi Eylül 1850-Aralık 1854;
Harput vâlisi Aralık 1854-Nisan 1855;
Erzurum vâlisi Nisan-Eylül 1855; Bosna
vâlisi Eylül 1856-Ağustos 1857; Haleb
vâlisi Ağustos 1858-Mayıs 1860; Konya
vâlisi Haziran-Aralık 1861; Aydın vâlisi
Eylül 1861-Şubat 1863; Sivas vâlisi
Şubat 1863-Eylül 1864; Kastamonu
vâlisi Temmuz 1865-Haziran 1866;
Erzurum vâlisi Haziran 1866-Kasım
1867; Kastamonu vâlisi Aralık 1867-
Ağustos 1871; Trablusgarb vâlisi Eylül
1871-Nisan 1872; Hicaz vâlisi Eylül
1872-Temmuz 1874; H aleb vâlisi
Temmuz-Aralık 1874; Erzurum vâlisi
Aralık 1875-Mayıs 1876.
Mehmed Reşid Paşa (Boşnakzâde)
1812-1877
Edirne vâlisi Haziran 1851-Mayıs 1853;
Selânik vâlisi Şubat-Temmuz 1854;
Rumeli vâlisi Ağustos 1854-Eylül 1855;
Sivas vâlisi Nisan 1856-Mayıs 1859;
Kastamonu vâlisi Haziran-Aralık 1859;
Hüdavendigar vâlisi Haziran 1862-Şubat
1863.
Mehmed Reşid Paşa
(V anlı/Kür t/Karam üftüzâde))
1840-1889
Şehremini Nisan-Mayıs 1878; Dersim
vâlisi Ağustos 1886-Ocak 1889; Musul
vâlisi Ocak-Temmuz 1889.
Mehmed Reşid Paşa (Babanlı)
1821-1896
Bitlis vâlisi Aralık 1886-Temmuz 1887.
Mehmed Reşid Paşa (Mektubîzâde)
1868-1924
Edime vâlisi Ağustos 1908-Kasım 1910;
Manastır vâlisi Kasım 1910-0cak 1912;
Ankara vâlisi Ocak 1912-Mayıs 1913;
Kastamonu vâlisi Mayıs 1913-Ekim
1915; Sivas vâlisi Mayıs 1919-Eylül
1920.
MEHMED RÜŞDÜ
^ Mehmed Rıza Paşa
1844-1920
Serasker Eylül 1891-Ağustos 1908.
Mehmed Rifat Bey (Menemenlizâde-
Topal)
1856-1935
Maliye nâzın Şubat 1909-Nisan 1909 ve
Mayıs-Temmuz 1909 ve Ocak 1913-
Şubat 1914; Meclis-i â’yân azası Mart
1914 ve reisi Mart 1914-Ekim 1918.
M ehm ed Rifat Paşa (Özdemiroğlu)
1810-1859
Rumeli Ordusu komutanı Temmuz 1857-
Haziran 1859 ilaveten Yanya ve Tirhala
vâlisi Eylül 1857-Mayıs 1858; Silistre
vâlisi Mayıs 1858-Haziran 1859.
Mehmed Rifat Paşa
1862-1925
Atina elçisi Aralık 1897-Mart 1908;
Londra büyükelçisi Mart 1908-Şubat
1909; Hariciye nâzın Şubat 1909-
Ağustos 1911; Paris büyükelçisi Ekim
1911-Kasım 1914; Berlin büyükelçisi
Ağustos 1918-Mart 1919.
Mehmed Rüşdü Paşa (Şirvanizâde)
1829-1874
Şam vâlisi Nisan 1863-Mart 1865;
Suriye vâlisi Mart-Eylül 1865; Evkaf
nâzın Ekim-Aralık 1865; Maliye nâzın
Aralık 1865-Şubat 1869; Dahiliye nâzın
Mart 1869-Ocak 1871; Maliye nâzırı
Ocak-Haziran 1871; Nafia nâzın 23-28
Haziran 1871; Adliye nâzın Temmuz-
Eylül 1871; Evkaf nâzın Kasım 1872-
Şubat 1873; Maliye nâzırı Şubat-Nisan
1873; Sadrazam Nisan 1873-Şubat 1874;
Halep vâlisi Haziran-Temmuz 1874;
Hicaz vâlisi Temmuz-Ekim 1874.
MEHMED RÜŞDÜ - 102 -
^ Mehmed Rüşdü Paşa (Mütercim)
1811-1882
Hassa Ordusu komutanı Aralık 1846-
Haziran 1848; Serasker Mayıs 1851-
Mayıs 1853; Hassa Ordusu komutam
Mayıs 1853-Ocak 1854; Serasker Haziran
1855-Arahk 1856 ve Ağustos-Ekim
1857; Tophane müşiri Şubat-Ağustos
1858; Tanzimat Meclisi reisi Ağustos
1858-Aralık 1859; Sadrazam Aralık
1859-Mayıs 1860; Serasker Eylül 1861-
Aralık 1862; M eclis-i ahkam reisi
Mayıs-Haziran 1866; Sadrazam Haziran
1866-Şubat 1867; Serasker Şubat 1867-
Mart 1868; Adliye nâzın Eylül-Ekim
1871; Sadrazam Ekim 1872-Şubat 1873
ve Mayıs 1876-Aralık 1876 ve Mayıs-
Haziran 1878.
Mehmed Sabrî Paşa
7-1879
Aydın vâlisi Haziran 1867-Mart 1868;
Tuna vâlisi Mart-Aralık 1868; Selânik
vâlisi Şubat 1869-Eylül 1871; Zabtiye
müşiri Haziran-Ağustos 1876; Aydın
vâlisi Ağustos 1876-Şubat 1878;
Trablusgarb vâlisi Şubat 1878-Ocak
1879.
Mehmed Sadeddin Efendi
1798-1866
Şeyhülislam Aralık 1858-Kasım 1863.
Mehmed Sadık Paşa (Cebel-i
aktarzâde)
7-1848
Silistre vâlisi Temmuz 1847-Temmuz
1848.
Mehmed Sadık Paşa
1816-1882
Tunus vâlisi Eylül 1859-Ekim 1882.
Mehmed Sadık Paşa (Karavezir)
1825-1901
Maliye nâzın Şubat 1869-Ağustos 1870;
Evkaf nâzm Ağustos-Ekim 1870; Aydın
vâlisi Ekim 1870-Eylül 1871; Maliye
nâzırı Ağustos-Kasım 1871; Aydın vâlisi
Haziran-Ağustos 1872; Maliye nâzırı
Ağustos 1872-Şubat 1873; Paris
MEHMED SAİD MUHİP
büyükelçisi Ekim 1875-Mart 1877; Tuna
vâlisi Şubat-Mayıs 1877; Sadrazam
Nisan-Mayıs 1878 ilaveten Dahiliye
nâzın Nisan-Mayıs 1878; Cezâyir-i Bahr-
i Sefîd vâlisi Mayıs 1878-Haziran 1881.
Mehmed Sadreddin Bey [Seymen]
1870-7
Çetine elçisi Haziran 1910-Aralık 1911;
Tahran büyükelçisi Haziran 1913-Ocak
1914.
^ M ehm ed Sa'dullah Paşa (Çerkeş)
7-1855/56
Diyarbekir vâlisi Mayıs 1839-Temmuz
1840 ilaveten Sivas vâlisi Temmuz-
Ekim 1839; Ankara vâlisi Temmuz
1840-Mayıs 1841; Aydın vâlisi Aralık
1845-Mayıs 1847.
u Mehmed-Sahib Molla Bey
1838-1910
Şeyhülislam Mayıs 1909-0cak 1910;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Mehmed Said Efendi (Kabzmâl-zâde)
1821-1907
Dahiliye nâzın Ocak-Ağustos 1871;
Sadaret müsteşarı Eylül-Kasım 1871 ve
Ekim 1875-Ocak 1876 ve Mart 1876-
Ocak 1878; Dahiliye nâzırı Temmuz-
Kasım 1878.
Mehmed Said Halim Paşa (Prens)
1863-1921
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Şura-yi
devlet reisi Ocak-Temmuz 1912 ve 24-26
Ocak 1913; Hariciye nâzın Ocak 1913-
Ekim 1915 ilaveten Sadrazam Haziran
1913-Şubat 1917.
Mehmed Said Muhip Efendi
7-1851
Sadaret müsteşarı Eylül 1839-Eylül 1840
ve Temmuz 1841-Mart 1842.
MEHMED SAİD - 103 —
Mehmed Said Paşa (Damad)
7-1869
Ticaret nâzırı Temmuz 1839-Ocak 1840;
Bahriye nâzırı Ocak 1840-Mart 1841;
Ticaret nâzırı Mart-Haziran 1841; Aydın
vâlisi Haziran 1841-Şubat 1842; Edime
vâlisi Mart-Ağustos 1842; Ankara vâlisi
Ağustos 1842-Ocak 1843; Serasker
Aralık 1846-Mayıs 1848; Şam vâlisi
Eylül 1849-Temmuz 1851.
^ Mehmed Said Paşa (Mirza/Tatar)
7-1871
Silistre vâlisi Aralık 1833-Ekim 1839;
Niş vâlisi Ekim 1839-Mart 1840; Yanya
vâlisi Mayıs-Kasım 1840; Silistre vâlisi
Nisan 1841-Ağustos 1843; Rumeli vâlisi
Ağustos 1843-Eylül 1844; Silistre vâlisi
Eylül 1844-Aralık 1845 ve Temmuz
1848-Nisan 1851 ve HazİTan 1853-Mart
1857; Selânik vâlisi Kasım 1858-
Ağustos 1859; Vidin vâlisi Kasım 1859-
Eylül 1861.
^ Mehmed Said Paşa
(E ğ in li/İn g iliz )
1830-1896
Bahriye nâzırı Aralık 1877-Nisan 1878;
Ankara vâlisi Haziran-Kasım 1878;
Kastamonu vâlisi Kasım 1878-Ağustos
1879; Haleb vâlisi Eylül 1879-Ocak
1881; Konya vâlisi Mart 1881-Temmuz
1887.
Mehmed Said Paşa
(K ü rt/S ü leym an iyeli)
1834-1907
Süleymaniyeli Hüseyin Paşa
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Haziran
1881-Nisan 1882; Hariciye nâzın Mayıs-
Kasım 1882; Berlin büyükelçisi Mart
1883-Eylül 1885; Hariciye nâzın Eylül
1885-Haziran 1895 ve Ekim-Kasım
1895; Şura-yı devlet reisi Kasım 1895-
Ekim 1907.
MEHMED SÂLİH
Mehmed Said Paşa (Küçük/Şapur
Ç eleb i)
1838-1914
Mabeyn başkatibi Ağustos 1876-Ocak
1878 ilaveten Hazine-i hassa nâzın
Kasım 1877-Ocak 1878; Meclis-i â’yân
azası Nisan 1877; Dahiliye nâzırı Ocak-
Şubat 1878; Hazine-i hassa nâzın Şubat-
Nisan 1878; Meclis-i â’yân reisi Nisan-
Haziran 1878; Hüdavendigar vâlisi
Haziran-Kasım 1878; Hazine-i hassa
nâzın Kasım 1878-Ocak 1879 ilaveten
Adliye nâzın Aralık 1878-Ekim 1879;
Sadrazam Ekim 1879-Haziran 1880 ve
Eylül 1880-Mayıs 1882 ve Haziran-
Kasım 1882 ve Aralık 1882-Eylül 1885
ve Haziran-Ekim 1895 ve Kasım 1901-
Ocak 1903 ve Temmuz-Ağustos 1908;
Meclis-i â’yân reisi Kasım 1908-Eylül
1911; Sadrazam Eylül 1911-Temmuz
1912; Şura-yı devlet reisi Ocak-Haziran
1913; Meclis-i â’yân reisi Haziran 1913-
Mart 1914.
^ Mehmed Said Paşa (Kara)
Bahriye nâzırı Nisan-Temmuz 1920
ilaveten Harbiye nâzın 6-20 Nisan 1920.
Mehmed Sâlih Paşa
(G üm rükçü/A lâiyeli/E bu-
bekirpaşazâde)
7-1858
Aydın vâlisi Şubat 1842-Şubat 1843;
Bolu vâlisi Mart 1843-Ocak 1844;
Hüdavendigar vâlisi Ocak 1844-Eylül
1845; Selânik vâlisi Eylül 1845-Nisan
1846; Silistre vâlisi Nisan 1851-Haziran
1853; Selanik vâlisi Mayıs-Temmuz
1853; Yanya vâlisi Temmuz 1853-Şubat
1854.
^ M ehmed Sâlih Paşa (Ateş)
7-1866
Kaptan-ı Derya Ocak 1863-Ocak 1865.
MEHMED SÂLİH - 104 -
Mehmed Sâlih Paşa
1836-1912
Musul vâlisi Temmuz 1895-Ekim 1896.
^ Mehmed Selim Paşa
(E neste/H aseki)
7-1872
Sayda vâlisi Mart-Aralık 1841; Maraş
vâlisi Mayıs 1842-Şubat 1843; Üsküp
vâlisi Ağustos 1845-M art 1848;
Kastamonu vâlisi Eylül 1848-Ekim
1849; Şehrizor Eylül 1850-Eylü) 1851;
Konya vâlisi Ekim 1851-Mayıs 1852;
Anadolu Ordusu komutanı Mart-Ağustos
1852; Hassa Ordusu komutanı Ağustos
1852-Mayıs 1853; Kırım Harbinde
Batum Ordusu komutanı Aralık 1853
ilaveten Hassa Ordusu komutanı Ocak-
Temmuz 1854 ve Mayıs 1855-Aralık
1856 ve Ağustos-Ekim 1857 ve Haziran-
Eylül 1861; Konya vâlisi Ocak 1862-
Ocak 1864; 4. Ordu komutanı Ocak
1866-Nisan 1868.
Mehmed Seyfettin Bey [Derman]
1873-1941
Brüksel elçisi Aralık 1912-Şubat 1914.
Mehmed Sırrî Paşa
7-1858
Yemen vâlisi Mart-Ekim 1851.
Mehmed Şakir Paşa
7-1898
Kosova vâlisi Haziran 1891-Temmuz
1892; Adana vâlisi Kasım 1897-Mart
1898.
^ M eh m ed Şakir Paşa
(Kabaağaçlızâde)
1855-1914
Atina elçisi Mayıs 1894-Aralık 1895.
^ Mehmed Şakir Paşa
1853-1919
Bahriye nâzırı Mart-Nisan 1919; Harbiye
nâzın Nisan-Mayıs 1919.
MEHMET ŞERİF RAUF
Mehmed Şekib Paşa
7-1854
Londra büyükelçisi Ocak 1840-0cak
1842; Hariciye nâzın Aralık 1844-Aralık
1845; Londra büyükelçisi Aralık 1845-
Ekim 1846; Viyana büyükelçisi Ekim
1846-Eylül 1848; Sadaret müsteşarı
Şubat-Mart 1854; Meclis-i ahkam-ı
adliye reisi Mart-Aralık 1854.
Mehmed Şemseddin Paşa
1855-1921
Atina elçisi Nisan 1887-Ağustos 1888;
Bükreş elçisi Kasım 1892-Ağustos 1893;
Tahran büyükelçisi Ocak 1895-Mayıs
1896; Van vâlisi Haziran 1896-Mayıs
1897; Tahran büyükelçisi Eylül 1897-
Mayıs 1908; Evkaf nâzın Eylül 1908-
Şubat 1909.
Mehmed Şerif Paşa
7-1851
Hicaz vâlisi Ocak 1846-Eylül 1848.
Mehmed Şerif Paşa
7-1864
Hüdavendigar vâlisi Ekim 1851-Nisan
1852.
Mehmed Şerif Paşa [Çavdarlıoğlu]
1873-1958
İstanbul vâlisi Ağustos 1909-Ekim
1911; Dahiliye nâzın 17-22 Ağustos
1912; Maârif nâzırı Ekim 1912-Ocak
1913; Şura-yı devlet reisi Kasım 1918-
Şubat 1919; Dahiliye nâzın Ekim 1919-
Şubat 1920.
Mehmed Şerif Raûf Paşa
1838-1923
Beyrut vâlisi Nisan-Temmuz 1889; Bitlis
vâlisi Tem m uz 1889-Ekim 1891;
Mamuretülaziz vâlisi Ocak-Haziran 1892;
Suriye vâlisi Haziran 1892-Haziran 1894;
Mamuretülaziz vâlisi Ocak-Eylül 1895;
Erzurum vâlisi Eylül 1895-Eylül 1901;
Selanik vâlisi Eylül 1904-Ağustos 1908;
Şehremini 1-9 Ağustos 1908; Aydın
vâlisi Ağustos 1908-Şubat 1909; Mısır
Fevkâlade Komiseri Şubat 1909-1912;
Şura-yı devlet reisi Ağustos-Ekim 1919;
Meclis-i â’yân azası Eylül 1919.
MEHMED ŞEVKİ - 105 -
Mehmed Şevki Efendi
1784-1864
Evkaf nâzın Temmuz 1839-Eylül 1840.
Mehmed Şükrü Paşa
1857-1916
Meclis-i â ’yân azası Nisan 1913.
Mehmed Tâhir Münif Paşa
1828-1910
Tahran büyükelçisi Kasım 1872-Eylül
1877; Maârif nâzın Şubat-Kasım 1877;
Ticaret nâzırı Kasım 1877-Ocak 1878;
Maârif nâzırı Nisan 1878-Eylül 1880;
Maârif nâzın Eylül 1884-Eylül 1891;
Tahran büyükelçisi Mayıs 1896-Eylül
1897.
Mehmed Tâhir Paşa
7-1850
Ticaret nâzın Aralık 1841-Şubat 1845
ilâveten Hazine-i hassa nâzırı Haziran
1842-Mart 1850.
^ Mehmed Tâhir Paşa (Çengelzâde)
7-1850
Kaptan-ı derya Mart 1841-Şubat 1843;
Edirne vâlisi Kasım 1844-Aralık 1845;
Bosna vâlisi Haziran 1847-Mayıs 1850.
Mehmed Takiyeddin Paşa
(Müderriszâde)
7-1893
Bağdad vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı
Mayıs 1868-Mart 1869; Adana vâlisi
Nisan 1869-Eylül 1871; Konya vâlisi
Ocak-Nisan 1873; Sivas vâlisi Nisan
1873-Ekim 1874; Hicaz vâlisi Ekim
1874-Ekim 1877; Bağdad vâlisi Ocak
1880-Aralık 1882.
Mehmed Tal’at Efendi
7-1854
Berlin mukim maslahatgüzarı Aralık
1842-Temmuz 1845.
M ehmed Tal'at Paşa
1874-1921
Dahiliye nâzın Ağustos 1909-Şubat
1911; P.T.T. nâzın Şubat-Temmuz
1912; Dahiliye nâzırı Haziran 1913-
Temmuz 1918 ve Eylül-Ekim 1918
ilaveten Maliye nâzın Kasım 1914-Şubat
MEHMED TEVFİK
1917 ilaveten Sadrazam Şubat 1917-
Ekim 1918.
^ M eh m ed Tayyâr Paşa (Gürcü)
7-1846
Bolu vâlisi Eylül 1845-Ocak 1846;
Musul vâlisi Ocak-Kasım 1846.
Mehmed Tevfik Bey (Yazıcızâde)
7-1880
M abeyn başkatibi Tem m uz 1839-
Temmuz 1842; Meclis-i â’yân azası Mart
1877.
Mehmed Tevfik Bey
1860-1926
Serkurenâ Temmuz 1912-Temmuz 1918.
Mehmed Tevfik Bey [Biren]
1867-1956
Selanik vâlisi Mayıs 1901-Mayıs 1902;
Konya vâlisi Kasım 1902-Mart 1903;
Yemen vâlisi Ağustos 1904-Ağustos
1905; Hüdavendigar vâlisi Mart 1906-
Ocak 1909; Ankara vâlisi Mart-Eylül
1909; Şehremini Ocak-Mayıs 1910;
Maliye nâzın M art 1919-Mart 1920;
Meclis-i â’yân azası Mart 1919; Nafia
nâzın Mart-Nisan 1920; Şura-yı devlet
reisi Ağustos 1921-Kasım 1922 ilaveten
Maliye nâzın Nisan-Kasım 1922.
Mehmed Tevfik Paşa
1853-1892
Mısır Hidivi Ağustos 1879-Ocak 1892.
Mehmed Tevfik Paşa (Taşcızâde)
1815-1902
Maliye nâzın Kasım 1860-Kasım 1861;
Hüdavendigar vâlisi Eylül 1863-Ocak
1865; Rumeli vâlisi Eylül 1866-Haziran
1867; Kastamonu vâlisi Haziran-Aralık
1867; Adana vâlisi Temmuz 1876-
Haziran 1878.
Mehmed Tevfik Paşa
1834-1917
Sadaret müsteşarı Ekim 1890-Şubat
1906; Orman Maadin ve Ziraat nâzın 2-7
Ağustos 1908; Şura-yı devlet reisi
Ağustos-Kasım 1908; Meclis-i â’yân
azası Aralık 1908.
MEHMED VÂSIF - 106 -
^ Mehmed Vâsıf Paşa (Gürcü)
7-1865
Niş vâlisi Mayıs-Ekim 1839; Silistre
vâlisi Ekim 1839-Nisan 1841; Selânik
vâlisi Ekim 1843-Eylül 1845; Niş vâlisi
Aralık 1845-Mayıs 1850; Trabzon vâlisi
Nisan 1852-Şubat 1853; Arabistan
Ordusu komutanı Şubat 1853-Ağustos
1854; Anadolu Ordusu kumandanı Aralık
1854-Aralık 1856; Hassa Ordusu
komutanı Aralık 1856-Ağustos 1857;
Tophane müşiri Eylül-Ekim 1857; Hassa
Ordusu komutanı Ekim 1857-Mayıs
1860.
Mehmed Vecihî Paşa (Y ozgatlı)
1797-1867
Bosna vâlisi 1836-Ocak 1841; Konya
vâlisi Mayıs-Ekim 1841; Diyarbekir
vâlisi Ekim 1841-Ağustos 1842; Haleb
vâlisi Ağustos 1842-Ocak 1845; Sayda
vâlisi Mart 1845-Ocak 1846; Musul
vâlisi Kasım 1847-Ağustos 1848;
Ankara vâlisi Ağustos 1848-Aralık 1850;
Bağdad vâlisi Aralık 1850-Kasım 1851;
Ankara vâlisi Haziran 1852-Nisan 1855;
Erzurum vâlisi Aralık 1855-Ocak 1857;
Selânik vâlisi Ekim 1857-Eylül 1858;
Hicaz vâlisi Eylül 1864-Ağustos 1867.
^ Mehmed Vehib Paşa [Kaçi]
1877-1940
2. Ordu komutanı Kasım 1914-Şubat
1915; 3. Ordu komutanı Şubat 1916-
M art 1918; Şark Orduları Grubu
komutanı Haziran-Temmuz 1918; 1.
Ordu komutanı Ekim 1918-Haziran
1919.
^ M eh m ed Yâver Paşa (Çerkeş)
7-1876
Tophane müşiri Şubat 1867-Şubat 1869
ve Nisan-Temmuz 1872; Serasker
Temmuz-Ekim 1872; Tophane müşiri
Ek'ım-Kasım 1872; 5. Ordu komutanı
Kasım 1872-Eylül 1873; 2. Ordu
komutanı Eylül 1874-Aralık 1875; 4.
MEHMED ZİYÂEDDİN
Ordu komutanı Aralık 1875-Nisan 1876;
Erzurum vâlisi Mayıs 1876.
Mehmed Zeki Paşa
7-1873
Sivas vâlisi Aralık 1861-Şubat 1863.
^ M eh m ed Zeki Paşa
7-1929
4. Ordu komutanı Haziran 1888-Ağustos
1908; Bağdad vâlisi Ağustos 1912-Mayıs
1913.
Mehmed Ziyâ Paşa
1860-7
Maliye nâzırı Aralık 1905-3 Ağustos
1908; Ticaret nâzın 3-7 Ağustos 1908;
Maliye nâzırı 7 Ağustos 1908-Şubat
1909 ve 22-27 Temmuz 1912; Dahiliye
nâzın 27 Temmuz-17 Ağustos 1912;
Evkaf nâzırı Ekim 1912-Ocak 1913;
Nafıa nâzırı Ekim 1918-Şubat 1919.
Mehmed Ziyâ Paşa
1860-7
Bitlis vâlisi Mayıs-Ekim 1919; Ankara
v â lisi E kim 1919 (V a zifey e
başlayamadı).
Mehmed Ziyâeddin Bey [Kızıltan]
1873-1940
Ticaret ve Ziraat nâzın Mart-Nisan 1920;
Şehremini Mart 1922-Nisan 1923.
u Mehmed Ziyâeddin Efendi
1847-1918
Şeyhülislam Şubat-Mayıs 1909; Meclis-i
â’yân azası Ocak 1911.
Mehmed Ziyâeddin Paşa
(M ezarcızâde)
7-1870
Rumeli vâlisi Eylül 1844-Ekim 1845
Yanya vâlisi Ekim 1845-Şubat 1846
Tirhala vâlisi Şubat 1846-Ocak 1847
Rumeli vâlisi Ocak 1847-Eylül 1848
Tirhala vâlisi Eylül 1848-Şubat 1849
Vidin vâlisi Mayıs 1849-Eylül 1850
Adana vâlisi Kasım 1851-Şubat 1854
Harput vâlisi Temmuz-Aralık 1854
Hakkari vâlisi Aralık 1854-Haziran 1856
Adana vâlisi Şubat 1858-Aralık 1859.
MELETİOS - 107 -
M ekkelioğlu bk Ömer Rüşdü Paşa.
M ekkızâde bk Mustafa Asım Efendi.
M e k t u b i z â d e bk Mehmed Rifat Bey,
Osman Râşid Paşa.
Melhame bk Necib Paşa, Selim Paşa.
Melekzâde bk Mustafa Şekib Bey.
Meletios III
1772-1845
Rum Ortodoks patriği Nisan-Aralık
1845.
M eletios IV (M etaksakis)
1871-1935
Rum Ortodoks patriği Kasım 1921-Eylül
1923.
Memduh bk Mehmed Faik Memduh.
Memduh Bey
7-1919
Adliye nâzırı Ocak-Temmuz 1912.
Memduh Sermed Bey (Ispanakçızâde)
1876-1924
Bitlis vâlisi Eylül 1915-Mart 1916;
Musul vâlisi Eylül 1917.
Menemençioğlu bk Mehmed Rifat Bey.
M e n e m e r tli( z â d e ) bk Mustafa Tevfik
Paşa, Mehmed Rifat Bey, Mehmed Nabi
Bey.
Menteşe bk Halil Bey.
Mersinli bk Cemâl Paşa.
M eşrebzâde bk Mehmed Arif Efendi.
M ezarcızâde bk Mehmed Ziyâeddin Paşa.
Mıgırdıc Hırimyan
1820-1907
Ermeni patriği 1869-1874.
M idhat bk Ahmed Midhat, Ahmed Midhat
Şefik, Mehmed Midhat.
M idilli M a hşeri bk Kâmil Bey.
Mihal Obrenoviç
1829-1868
Sırbiye knezi Temmuz 1839-Eylül 1842
ve Eylül 1860-Haziran 1862.
Mikail Portakalyan Paşa
1841-1897
Hazine-i Hassa nâzın Ekim 1891-Kasım
1897.
Miloş II. Obrenoviç
1780-1860
Sırbiye knezi Ocak 1859-Eylül 1860.
MUHİYDDİN
Milan IV. Obrenoviç
1854-1901
Sırbiye knezi Haziran 1868-Mart 1878.
M irza bk Mehmed Said Paşa.
Misak Efendi (Yusuf)
1849-7
Lahey elçisi Şubat 1898-Kasım 1909.
M olla bk Cemil Bey, Necmeddin Bey.
M o lla cık bk Ahmed Muhtar -Molla Bey.
Mollaoğlu bk Ahmed Muhtar Bey.
M orali bk İbrahim Halil Paşa.
Möşe Fresko Efendi
Hahambaşı 1839-1841.
Moşe Levi Efendi
Hahambaşı 1872-1908.
M uam m er bk Ahmed Muammer, Mehmed
Muammer.
M udurnulu bk Mehmed Nâfiz Paşa.
M uham med bin Abdül Mu'in bin
Avn (Şerif)
1790-1858
Mekke şerifi Eylül 1827-Temmuz 1851
ve Ocak 1856-Mayıs 1858.
u Muhammed Hamdî Bey (Küçük
Hamdî) [Yazır]
1878-1942
Evkaf nâzın Mayıs-Ekim 1919; Meclis-i
â ’yân azası 1919 Eylül; Evkaf nâzın
Ekim 1919-Mart 1920.
Muharrem Mümtaz Bey
1864-1931
Musul vâlisi Aralık 1912-Temmuz 1913;
M am uretülaziz vâlisi Eylül 1919-
Temmuz 1920.
Muharrem Efendi
Basra vâlisi Ağustos 1908-Şubat 1909.
Muhiyddin bk Ali Muhiyddin.
Muhiyddin Efendi
(N akipzâde/Bağdadlı/El-G eylanî)
Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
Muhiyddin Paşa
(Emir Abdülkadirzâde)
1844-1918
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
M u h lis bk Emin Muhlis, Es‘ad Mehmed
Muhlis, Es‘ad Muhlis, Yusuf Muhlis.
MUHSİN - 108 -
X Muhsin Paşa
Basra vâlisi Ocak 1900-Eylül 1902.
Muhtar bk Alııned Muhtar, Mahmud Muhtar.
Murat Efendi (Franz von Werner)
1836-1881
Lahey elçisi Nisan 1877-Eylül 1881.
u Musa Kâzım Efendi
1859-1921
M eclis-i â ’yân azası A ralık 1908;
Şeyhülislam Temmuz-Aralık 1911 ve
Mayis 1916-Ekim 1918 ilaveten Evkaf
nâzın Şubat 1917-Ekim 1918.
X Musa Kâzım Paşa
7-1893
Bengazi vâlisi Temmuz 1885-Temmuz
1888.
Mûsâ Safvetî Paşa (K ırım lı)
1805-1865
Maliye nâzın Şubat 1841-Eylül 1845;
Tirhala vâlisi Kasım 1845-Şubat 1846;
Şam vâlisi Şubat 1846-Mart 1848;
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak-
Ağustos 1849; Kastamonu vâlisi Ekim
1849-Aralık 1850; Ankara vâlisi Aralık
1850-Haziran 1852; Maliye nâzırı Kasım
1853-Kasım 1854; Ticaret nâzırı Aralık
1854-Aralık 1856; Maliye nâzın Aralık
1856-Temmuz 1857 ve Mart 1858-Şubat
1859; Evkaf nâzın Şubat-Kasım 1859;
Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Kasım
1859-Temmuz 1861.
Mustafa Abdiilhâlik Bey [Renda]
1881-1957
Haleb vâlisi Ekim 1915-Nisan 1917 ve
Eylül-Ekim 1918.
Mustafa Arif Bey [Deymer]
1874-1954
Dahiliye nâzırı Kasım 1918-Ocak 1919;
Şura-yı devlet reisi Ekim 1920-Ağustos
1921 ilaveten Dahiliye nâzın Nisan
1921-Haziran 1921 ilaveten Maârif nâzırı
Haziran-Ağustos 1921.
MUSTAFA AZMİ
Mustafa Âsim Bey [Turgut]
1870-1937
Brüksel elçisi Nisan-Temmuz 1908;
Stokholm elçisi Temmuz 1908-Şubat
1909; Sofya elçisi Haziran 1909-Ekim
1911; Hariciye nâzırı Ekim 1911-
Temmuz 1912; Tahran büyükelçisi Ocak
1914-Şubat 1916.
X Mustafa Âsim Efendi (Mekkîzâde)
7-1846
Şeyhülislam Şubat 1833-Kasım 1846.
M ustafa Âsim Efendi [Yörük]
1854-1943
Meclis-i â’yân azası Mart 1919.
X M ustafa Âsim Paşa (G iritli)
7-1891
Şkodra vâlisi Eylül 1871-Ocak 1872;
Tophane müşiri Temmuz 1872; Zaptiye
müşiri Ağustos-Ekim 1872; Bosna vâlisi
Ekim 1872-Aralık 1873; Yanya vâlisi
Aralık 1873-Kasım 1874; Trablusgarb
vâlisi Kasım 1874-Şubat 1875; Yemen
vâlisi ve 7. Ordu komutanı Nisan 1875-
Nisan 1879; Yanya vâlisi Nisan 1879-
Eylül 1883; Şkodra vâlisi Mayıs 1884-
Ocak 1887; Bagdad vâlisi Ocak 1887-
Kasım 1889; Suriye vâlisi Aralık 1889-
Kasım 1891.
Mustafa  tıf Bey [Bayındır]
1883-1977
Ankara vâlisi Temmuz-Ekim 1915;
Kastamonu vâlisi Ekim 1915-Haziran
1918; Haleb vâlisi Haziran-Eylül 1918.
M ustafa Azmi Bey (Akalın)
1859-1926
Hüdavendigâr vâlisi Ocak 1909-Eylül
1912; Konya vâlisi Ağustos 1914-Mayıs
1915; Beyrut vâlisi Haziran 1915-Haziran
1918; Hüdavendigar vâlisi Temmuz-
Eylül 1919.
MUSTAFA - 109 -
_________ azası Kasım 1916; Adliye nâzırı Ekim-
M us t af a Bey
Musul, vâlisi Eylül 1905-Ağustos 1908;
Trabzon vâlisi Eylül 1909-Temmuz
1911.
X Mustafa Eşref Paşa
1819-1894
Tahran elçisi Aralık 1871-Kasım 1872;
Şkodra vâlisi Ekim 1874-Mayıs 1876;
Selanik vâlisi Haziran 1876-Nisan 1877.
Mustafa Faik Paşa
Musul vâlisi Aralık 1887-Ocak 1889;
Kastamonu vâlisi Mart 1892-Ağustos
1894; Adana vâlisi Ağustos 1894-Ocak
1896.
Mustafa Fâzıl Paşa
1830-1875
Maârif nâzın Aralık 1862-Ocak 1863;
Maliye nâzırı Ocak 1863-Mart 1864;
Adliye nâzın Nisan-Ağustos 1870;
Maliye nâzın Ağustos 1870-0cak 1871;
Adliye nâzın Ekim 1871-Ocak-1872.
X Mustafa Fevzî Paşa [Çakmak]
1876-1950
2. Ordu komutanı Temmuz-Ekim 1917;
7. Ordu komutanı Ekim 1917-Ağustos
1918; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi
Aralık 1918-Mayıs 1919; Harbiye nâzın
Şubat-Nisan 1920.
Mustafa Fuad Bey
Posta ve Telegraf nâzın Mart-Temmuz
1909.
Mustafa Haşim Paşa
1852-1920
Trablusgarb vâlisi Şubat 1899-Nisan
1900; M aârif nâzırı Temmuz 1903-
Temmuz 1908.
^ Mustafa Hayri Efendi (Ürgüplü)
1866-1921
Evkaf nâzın Aralık 1910-Temmuz 1912
ilaveten Adliye nâzın Ekim 1911-Ocak
1912 ilaveten Şura-yı devlet reisi Ekim
1911-Ocak 1912; Evkaf nâzın Ocak
1913-Mayıs 1916 ilaveten Şeyhülislam
Mart 1914-Mayıs 1916; Meclis-i â’yân
MUSTAFA NECİB
Kasım 1918.
Mustafa H ıfzî Paşa (Dede)
7-1860
Selânik vâlisi Mayıs 1847-Eylül 1848.
Mustafa Kâni Bey
7-1850
Evkaf nâzın Haziran 1842-Aralık 1844.
X Mustafa Kemal Paşa [Atatürk]
1881-1938
2. Ordu komutanı Aralık 1916-Temmuz
1917; 7. Ordu komutanı Temmuz-Ekim
1917; Yıldırım Ordulan Grubu komutanı
Ekim-Kasım 1918 ilaveten 7. Ordu
komutanı Ağustos-Kasım 1918.
^ Mustafa Mazhar Paşa
7-1852
Haleb vâlisi Temmuz 1846-Ağustos
1848; Musul vâlisi Ağustos 1850-Mayıs
1851; Erzurum vâlisi Mayıs 1851-
Haziran 1852.
Mustafa Nâil Bey
1859-1921
Maârif nâzın Mayıs 1909-0cak 1910;
Maliye nâzırı Ekim 1911-Temmuz 1912;
Meclis-i â’yân azası Ocak 1911.
M ustafa N âilî Paşa
(Arnavud/G iridî)
1798-1871
G irit vâlisi Ocak 1841-Ekim 1851;
Meclis-i ahkam adliye reisi Mart 1852-
Mayıs 1853; Sadrazam Mayıs 1853-
Mayıs 1854 ve Ağustos 1857-Ekim
1857.
Mustafa Nâzım Paşa (Yenişehirli)
1862-1909
M usul vâlisi H aziran-Eylül 1901;
Erzurum vâlisi Eylül 1901-Nisan 1906;
Adliye nâzın Mart-Nisan 1909.
^ M u sta fa Nâzım Paşa
Harbiye nâzın Temmuz 1919-Ağustos
1919.
M ustafa Necib Paşa (Selanikli)
7-1883
Suriye vâlisi Eylül 1872-Ocak 1873.
MUSTAFA NEDİM - 110 -
Mustafa Nedim Bey
Şkodra vâlisi Mayıs 1911-Ocak 1912;
Adana vâlisi Ocak-Ağustos 1912.
Mustafa Neyyir Bey
Diyarbekir vâlisi Ocak-Haziran 1919.
Mustafa Nurî Bey
1851-1923
Musul vâlisi Haziran 1902-Eylül 1905;
Diyarbekir vâlisi Mayıs 1906-Ağustos
1906; Mamuretülaziz vâlisi Ağustos
1906-Ekim 1906; Erzurum vâlisi Ekim
1906-Ekim 1907; Ankara vâlisi Ekim
1907-Haziran 1908; Şkodra vâlisi
Haziran-Eylül 1908; Sivas vâlisi Eylül-
Ekim 1908; Adliye nâzın Temmuz 1919-
Şubat 1920; Meclis-i â ’yân azası Eylül
1919; Adliye nâzırı Temmuz-Kasım
1922.
^ Mustafa Nurî Paşa (Sırkatibi)
1798-1879
Yanya vâlisi Haziran 1837-Mayıs 1840;
Serasker Mayıs 1840-Şubat 1843;
Rumeli ve Edirne vâlisi Şubat-Temuz
1843; Vidin vâlisi Nisan 1844-Şubat
1845; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1845-
Nisan 1849; Trablusgarb vâlisi Ağustos
1852-Eylül 1855; Selanik vâlisi Eylül
1855-Mayıs 1856; Bağdat vâlisi ilaveten
6. Ordu komutanı Kasım 1859-Ocak
1861; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Mustafa Nurî Paşa (Mansûrîzâde)
1824-1890
Mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi Ocak-
Kasım 1863; Sadâret müsteşarı Kasım
1872-Mayıs 1873; Maârif nâzın Mayıs
1882-Eylül 1884; Evkaf nâzırı Ocak
1886-Ocak 1890.
Mustafa Nurî Paşa
Basra vâlisi Eylül 1902-Eylül 1906.
^ Mustafa Nurî Paşa
5. Ordu komutanı Mart 1906-Ağustos
1908.
^ Mustafa Paşa (Bonaparta)
7-1852
Yemen vâlisi Ekim 1851-Mayıs 1852.
MUSTAFA REŞİD
^ M ustafa Paşa (Hacı/İngiliz)
7-1870
Kaptan-ı Detya Ocak 1863.
^ M ustafa Paşa (Alyanak)
7-1884
Aydın vâlisi Ağustos 1857-Şubat 1858;
Edirne vâlisi Şubat 1858-Mart 1860;
Üsküp vâlisi Mart 1860-Temmuz 1863;
Diyarbakır vâlisi Temmuz 1863-Ekim
1867; 5. Ordu komutanı Kasım 1867-
Temmuz 1868; Zaptiye müşiri Kasım
1871-Ağustos 1872; Şkodra vâlisi
Ağustos 1876-Temmuz 1878.
^ M ustafa Paşa
5. Ordu komutanı Ocak 1892-Haziran
1896.
^ M ustafa Paşa
(N em ru t/S ü leym an iyeli]
Hüdavendigar vâlisi Eylül-Ekim 1919.
M ustafa Rahm i Bey (Evrenoszâde)
[A rslan]
1873-1947
Aydın vâlisi Ekim 1913-Ekim 1918.
Mustafa Reşid Paşa (Koca)
1800-1858
Hariciye nâzın Temmuz 1839-Mart
1841; Paris büyükelçisi Ağustos 1841-
Aralık 1842 ve Ocak 1844-Kasım 1845;
Hariciye nâzın Aralık 1845-Eylül 1846;
Sadrazam Eylül 1846-Nisan 1848;
Sadrazam Ağustos 1848-Ocak 1852;
Meclis-i ahkam reisi Ocak-Mart 1852;
Sadrazam Mart-Ağustos 1852; Hariciye
nâzırı M ayıs 1853-Kasım 1854;
Sadrazam Kasım 1854-Mayıs 1855 ve
Kasım 1856-Temmuz 1857; Tanzimat
M eclisi reisi Temmuz-Eylül 1857;
Sadrazam Ekim 1857-Ocak 1858.
MUSTAFA REŞİD - 111
Mustafa Reşid Paşa
1858-1924
Bükreş elçisi Mayıs 1894-Ocak 1896;
Roma büyükelçisi Ocak 1896-Eylül
1908; Viyana büyükelçisi Eylül 1908-
Ekim 1911; Ticaret nâzırı Ekim 1912-
Haziran 1913; Hariciye nâzın Kasım
1918-Şubat 1919 ve Ekim 1919-Şubat
1920; Maârif nâzırı Ekim-Kasım 1920;
Londra mümessili Aralık 1920-Kasım
1922.
Mustafa Sabrî Efendi
1870-1954
M eclis-i â ’yân azası M art 1919;
Şeyhülislam Mart-Ekim 1919; Meclis-
â ’yân reisi Mart 1919-Ocak 1920;
Şeyhülislam Temmuz-Eylül 1920.
^ Mustafa Sabrî Paşa
7-1851
Niş vâlisi Mayıs 1840-EyIül 1844;
Harput vâlisi Kasım 1847-Mayıs 1849;
Yemen vâlisi Mayıs 1850-Mart 1851.
M ustafa Sami Efendi
7-1851
Berlin elçisi Eylül 1846-Aralık 1847;
Tahran büyükelçisi Haziran 1849-Mayıs
1851.
Y M ustafa Sıdkı Paşa (Fosfor)
7-1889
Erzurum vâlisi ilaveten 4. Ordu
kom utanı Ocak 1869-Ekim 1871;
Tophane müşiri Ekim 1871-Nisan 1872
ilaveten Bahriye nâzın Aralık 1871-Ocak
1872; Tophane müşiri Ağustos-Ekim
1872; Bahriye nâzırı Ekim-Kasım 1872;
Şkodra vâlisi Ocak-Mart 1873; Erzurum
vâlisi Mart 1873-Ekim 1874 ilaveten 4.
Ordu komutanı Mart 1873-Kasım 1874;
Konya vâlisi Aralık 1874-Şubat 1875;
Trablusgarb vâlisi Şubat 1875-Ağustos
1877; Serasker Ağustos-Aralık 1877 ve
Haziran-Aralık 1878; Erzurum vâlisi
Mart 1879-Şubat 1889.
- MUSTAFA TOSUN
Mustafa Süreyyâ Paşa
1825-1879
Haleb vâlisi Şubat 1863-Ocak 1866;
Aydın vâlisi Temmuz 1866-Haziran
1867; Hüdavendigar vâlisi Mart-Ekim
1868; Haleb vâlisi Ocak-Haziran 1872;
Aydın vâlisi Ocak 1873-Mart 1874;
Ankara vâlisi Temmuz 1876-Kasım
1877; Sivas vâlisi Şubat 1878-Temmuz
1879.
Mustafa Şekib Bey
1864-1934
Bulgaristan komiseri Ağustos 1908;
Stokholm elçisi Haziran 1909-Kasım
1915.
Mustafa Şekib Bey (Melekzâde)
1854-7
Washington elçisi Ağustos 1900-Eylül
1907.
Mustafa Şeref Bey [Özkan]
1884-1938
Ticaret nâzın Şubat 1917-Ekim 1918.
Mustafa Şerifi Paşa
1797-1860
Kastamonu vâlisi Ocak 1845-Eylül 1847
ilaveten Bolu vâlisi Mayıs 1846-Eylül
1847; Sayda vâlisi Eylül 1847-Temmuz
1848; Adana ve Maraş vâlisi Temmuz
1848-Kasım 1851; Konya vâlisi
Temmuz 1854-Aralık 1856; Haleb vâlisi
Ocak-Ağustos 1857; Aydın vâlisi Şubat-
Aralık 1858.
Mustafa Tahsin Bey
1848-1899
Washington elçisi Mayıs 1896-Eylül
1897.
X Mustafa Tevfik Paşa (M enem enli)
7-1879
Anadolu Ordusu komutanı Ağustos
1861-Şubat 1864.
^ M ustafa Tosun Paşa
7-1858
Üsküp vâlisi Nisan 1851-Ekim 1853.
MUSTAFA VEFİK - 112 -
Mustafa Vefik Bey
1852-1912
Sivas vâlisi Kasım 1908-Şubat 1910;
Halep vâlisi Ağustos-Aralık 1912.
^ Mustafa Zarif Paşa
7-1863
Konya vâlisi Nisan-Temmuz 1849;
Haleb vâlisi Ağustos 1849-Ekim 1850;
Vidin vâlisi Ekim 1851-Haziran 1852;
Erzurum vâlisi Haziran 1852-Mart 1854;
Anadolu Ordusu komutanı Mart-Eylül
1854 ilaveten Kırım harbinde Batum
Ordusu komutanı Ağustos-Aralık 1854.
^ Mustafa Zeki Paşa
1849-1914
Tophane müşiri Ağustos 1891-Temmuz
1908.
Mustafa Zihni Paşa
1838-1912
Sadaret müsteşarı Ocak 1879-Eylül 1885;
Evkaf nâzın 27-29 Eylül 1885; Maliye
nâzın 30 Eylül 1885-Aralık 1886;
Ticaret nâzın Aralık 1886-Mayıs 1890;
Evkaf nâzın Mayıs 1890-Ekim 1891;
Selanik vâlisi Ekim 1891-Kasım 1895;
Halep vâlisi Kasım 1895-Ocak 1896;
Hüdavendigar vâlisi Haziran 1896-Ocak
1897; Ticaret nâzın Ocak 1899-Ağustos
1908; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908;
Şura-yı devlet reisi Nisan-Mayıs 1909.
Mustafa Zihni Paşa (Babanlı)
1848-1929
Adana vâlisi Mayıs-Ekim 1909; Hicaz
vâlisi Ocak-Eylül 1912.
Mustafa Ziver Bey
1844-1917
Trabzon vâlisi Şubat-Temmuz 1907;
Edirne vâlisi Temmuz 1907-Temmuz
1908; Zaptiye nâzırı 30 Temmuz-9
Ağustos ve 11-14 Ağustos 1908;
Şehremini Ağustos 1908-Mart 1909.
M usu llu bk Ali Yâver Paşa.
M usurus-Gikis Bey (Vasileo)
Posta ve Telegraf nâzın Ekim 1912-
Haziran 1913.
MUZAFFER
Musurus Bey (Pavlaki)
1810-1876
Sisam beyi 1866-EylüI 1873.
Musurus Bey (Yanko)
1805-1869
Torino mukim maslahatgüzarı Temmuz
1855-Ocak 1857.
Musurus Paşa (Kostaki)
1807-1885
Atina elçisi Mayıs 1840-Eylül 1848;
Viyana elçişi Eylül 1848-Eylül 1850;
Londra büyükelçisi Mart 1851-Kasım
1885; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Musurus Paşa (Stefanaki)
1840-1907
Roma elçisi Şubat 1881-Şubat 1886;
Sisam beyi Temmuz 1896-Şubat 1899;
Londra büyükelçisi Aralık 1902-Kasım
1907.
Muzaffer Bey
İaşe nâzın 17-30 Kasım 1918.
Muzaffer Paşa (Comte Ladislas
T chaikow ski)
1840-1907
Cebellübnan sançağı mutasarrıfı Eylül
1902-Haziran 1907.
Muzaffer bk Mehmed Muzaffer.
M ü d e r r is z â d e bk Mehmed Takiyeddin
Paşa.
M üeyyed bk Sadık Paşa.
M ü h e n d is bk Hâfız Ahmed Paşa, Mehmed
Emin Paşa, Mehmed Kâmil Paşa.
M ühürdarzâde bk Mehmed Nurî Efendi.
M üm taz bk Ebûbekir Mümtaz, Muharrem
Mümtaz, Reşid Mümtaz.
M ü n ifb k Ali Münif, Mehmet Tâhir Münif.
M ü n ir bk Ahmed Münir, Mehmed Münir,
Sâlih Münir.
M ü n te fik bk Mehmed Nâzır Paşa.
M ü sted a m i bk Ali Gâlib Paşa.
M ütercim bk Mehmed Rüşdü Paşa.
Nabi bk Mehmed Nabi.
Nâdir bk Abdülkerim Nâdir.
Nâfi bkz Abdtinnafî Mehmed.
Nafiz bk Abdurrahman Nâfız, Mehmed Nâfiz.
NÂFİZ — 113 —
Nâfiz Bey
Hüdavendigar vâlisi Ağustos 1921-Nisan
1922
Nâil bk Mustafa Nâil.
Naili bk Mustafa Naili.
Naim bk Ahmed Naim.
N akipzâde bk Muhiyddin Efendi.
Nâmık bk Mehmed Nâmık, Süleyman Nâmık.
Nâmık Paşa
Tirhala vâlisi Temmuz 1840-Kasım
1845.
Nâmık Paşa
Meclis-i â’yân azası Temmuz 1878.
Nâsır Efendi (Şerif)
1861-1920
Meclis-i â’yân azası Kasım 1909.
^ Nâsır Paşa
1861-1922
2. Ordu komutanı Şubat 1907-Ağustos
1908.
Nâsır bk Mehmed Nâsır.
Nasri Paşa (Franko Kusa)
1814-1873
Cebel-i Lübnan mutasarrıfı Haziran
1868-Şubat 1873.
Nasuhi bk Abdülhalik Nasuhi.
N asuhzâde bk Mehmed Hamdî Paşa.
Naşid bk Râşid Naşid.
Naurrı bk Hayim Efendi.
Naum Nimetullah Paşa (Duhani)
1851-1911
Cebel Lübnan mütessarıfı Ağustos 1892-
Eylül 1902; Nafia nâzın 3-8 Ağustos
1908; Paris büyükelçisi Ağustos 1908-
Eylül 1911.
N âzım bk Ahmed Nâzım, Ali Nâzım, Haşan
Nâzım, Hüseyin Nâzım, Mehmed Nâzım,
Mustafa Nâzım.
Nâzım Bey
Suriye vâlisi Ocak 1912-Ocak 1913;
Aydın vâlisi Ocak-Ekim 1913.
Nâzım Bey (Dr.)
1870-1926
Maârif nâzın Temmuz-Ekim 1918.
N âzır bk Ahmed Nâzır Paşa.
N azif bk Mehmed Nazif, Süleyman Nazif.
NİHAT
^ N azif Paşa
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Nisan-
Mayıs 1920.
Necib bk Ali Necib, Mehmed Necib, Mustafa
Necib.
V Necib Paşa
7-1899
Madrid elçisi Ocak 1897-Kasım 1899.
Necib Paşa (Melhame)
7-1928
Bulgaristan komiseri Eylül 1898-Mart
1902.
^ Necib Paşa
Tophane müşiri Şubat-Mart 1909.
o Necmeddin Bey (Molla) [Kocataş]
Bağdad vâlisi Mayıs-Ekim 1908; Adliye
nâzın Mayıs 1909-Ekim 1911 ilaveten
Şura-yı devlet reisi Ocak 1910-Ekim
1911.
Necmi bk Süleyman Necmi.
Nedim bk Ahmed Nedim, Mahmud Nedim,
Mustafa Nedim.
N em ru d bk Mustafa Paşa.
Neofitos VIII
1832-1909
Rum Ortodoks patriği Kasım 1891-Ocak
1895.
Nerses II. Varjabedyan
1837-1884
Ermeni patriği 1874-1884.
Nesimi bk Ahmed Nesimi.
N eş'et Bey
7-1875
Serkurenâ Mart 1856-Haziran 1857.
Neş'et Bey (Çorlulu)
1809-1889
Atina elçisi Aralık 1852-Kasım 1855.
^ Neş'et Bey
Trablusgarb vâlisi Kasım 1911.
Nevres bk Mehmed Nevres.
^ Nihat Paşa (de Bilinski)
Bulgaristan komiseri Temmuz 1878-
Kasım 1885.
NİHAT - 114 -
^ Nihat Paşa [Anılmış]
1878-1954
2. Ordu komutanı Ekim 1917-Mayıs
1919.
Nikola I. [Petroviç Niegoş]
1841-1921
Karadağ beyi Ağustos 1860-Ekim 1877.
Niyazi Bey
7-1902
Bulgaristan komiseri Mart 1888-Kasım
1897.
Nizamı bk Osman Nizamî.
Noradonkyan Efendi (Gabriel)
1852-1941
Ticaret ve Nafia nâzın Ağustos 1908-
Ocak 1910; Meclis-i â ’yân azası Aralık
1908-Kasım 1916; H ariciye nâzırı
Temmuz 1912-Ocak 1913.
Numan Mahir Efendi
7-1844
Evkaf nâzırı Eylül 1840-Haziran 1842.
Nureddin bk Abdurrahman Nureddin, Mehmed
Nureddin.
X Nureddin Paşa (Sakallı)
1873-1932
Bagdad vâlisi Nisan 1915-Ocak 1916; 8.
Ordu komutanı Ekim-Aralık 1918; Aydın
vâlisi Aralık 1918-Mart 1919.
N un bak Mehmed Nurî, Mustafa Nurî, Osman
Nurî.
Nurî Bey
1848-7
Hazine-i hassa nâzırı Ekim-Aralık 1908;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Nurî Bey
Sadaret müsteşarı Ağustos-Ekim 1920.
X Nurî Paşa [K illigil]
1889-1949
1. Cihan Harbinde Kafkas İslâm Ordusu
komutanı.
Nusret bk Ali Nusret.
OSMAN
^ Nusret Paşa (Ç erkeş)
1824-1896
Ankara vâlisi Mayıs 1872-Ocak 1873;
Trabzon vâlisi Ocak-Temmuz 1875;
Adana vâlisi Ocak-Temmuz 1876;
Selanik vâlisi Haziran-Aralık 1877; 4.
Ordu komutanı Ocak-Eylül 1884; 6.
Ordu komutanı Haziran 1888-Aralık
1890.
Nusret Sa'dullah Bey [Ayaşlı]
1869-1944
Brüksel elçisi Şubat-Aralık 1914; Lahey
elçisi Şubat 1915-Kasım 1922.
Oğüzoğlu bk İsmail Sıtkı Bey.
Ohanes Çamiç Efendi
7-1883
Nafia nâzın Ağustos 1877-Haziran 1878
ilaveten Ticaret nâzın Ağustos-Kasım
1877; Ticaret nâzırı Ocak-Aralık 1878
ilaveten Nafıa nâzın 30 Kasım-4 Aralık
1878.
Ohanes Sakız Paşa
1830-1912
Hazine-i hassa nâzın Kasım 1897-Ekim
1908.
Okday bk Ahmed Tevfik Paşa.
Oksanti Efendi
Meclis-i â ’yân azası Aralık 1908-Aralık
1910.
O kyar bk Ali Fethi Bey.
Orbay bk Hüseyin Raûf Bey.
Oskan Efendi [Mardikyan]
Posta ve Telegraf nâzın Haziran 1913-
Kasım 1914.
Osman bk Ali Osman, Mazhar Osman.
Osman Bedri Bey
1881-1927
Şehremini Mayıs 1916-Temmuz 1917;
Suriye vâlisi Temmuz 1917-Haziran
1918.
Osman Bey
7-1893
Serkurenâ Haziran 1857-Nisan 1860.
OSMAN - 115 -
Osman Efendi
1786-1851
Atina mukim m aslahatgüzarı Eylül
1848-Aralık 1851.
Y Osman Fevzî Paşa (Tatar)
7-1924
Şkodra vâlisi Temmuz 1894-Haziran
1896; Yanya valisi Ekim 1897-Şubat
1906; 5. Ordu komutanı Eylül 1908-
Mart 1909; Meclis-i â ’yân azası Kasım
1914.
Osman Kâzım Bey
Halep vâlisi Ağustos 1904-Ağustos
1905; Diyarbakır vâlisi Ağustos 1905-
Ocak 1906; Kastamonu vâlisi Nisan
1906-Mart 1908.
^ Osman Nizami Paşa
1856-1939
Berlin büyükelçisi Eylül 1908-0cak
1913; Nafıa nâzın Haziran-Aralık 1913;
Roma mümessili Aralık 1920-Kasım
1922.
Osman Nurî Bey
1844-1912
Maliye nâzın Nisan 1909.
Osman N u rî Paşa
7-1852
Erzurum vâlisi Ekim 1837-Ekim 1839;
Edirne vâlisi Mayıs-Ekim 1840; Yanya
Kasım 1840-Mart 1844; Edirne vâlisi
Mart-Kasım 1844; Bosna vâlisi Kasım
1844-Aralık 1845; Konya vâlisi Aralık
1846-Ağustos 1847; A dana vâlisi
Temmuz 1847-Temmuz 1848; Şam
vâlisi Ağustos 1848-Eylül 1849; Harput
vâlisi Ağustos 1850-Eylül 1851; Haleb
vâlisi Eylül 1851-Kasım 1852.
Osman Nurî Paşa (Potirikli)
Kosova vâlisi Ağustos 1880-Haziran
1881; Yemen vâlisi ilaveten 7. Ordu
komutanı Haziran 1889-Mayıs 1890;
Van vâlisi Temmuz 1890-0cak 1891.
OSMAN
^ Osman Nurî Paşa (Hacı/Topal)
1840-1898
Hicaz vâlisi Ağustos 1882-Temmuz
1886; Haleb vâlisi ve 5. Ordu komutanı
Aralık 1886-Ekim 1887; Yemen vâlisi
ve 7. Ordu komutanı Aralık 1887-
Haziran 1889; 6. Ordu komutanı Aralık
1890-Kasım 1891; Suriye vâlisi Kasım
1891-Haziran 1892; Hicaz vâlisi Haziran-
Aralık 1892; Haleb vâlisi Aralık 1892-
Haziran 1894; Suriye vâlisi Haziran
1894-Temmuz 1896.
^ Osman Nurî Paşa (Gazi)
1832-1900
1877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Tuna
Garb Ordusu komutanı Nisan-Aralık
1877; Hassa Ordusu komutanı Mart
1878-Temmuz 1880 ilaveten Serasker
A ralık 1878-Temmuz 1880 ve Ocak
1881-Kasım 1882 ve Aralık 1882-Eylül
1885 ve Ağustos-Eylül 1891.
Osman Paşa (Hazinedarzâde)
7-1842
Trabzon vâlisi 1245-Haziran 1842.
Osman Paşa
Üsküp vâlisi Eylül 1844-Ağustos 1845.
^ Osman Paşa (Tatar)
7-1846
Hicaz vâlisi Ocak 1841-Ocak 1846.
^ Osman Paşa (Dellâlzâde/İşaretçi)
7-1847
Haleb vâlisi Şubat 1845-Haziran 1846;
Anadolu müşiri Haziran 1846-Aralık
1847.
Osman Paşa
Konya vâlisi Temmuz 1849-Haziran
1850; Şkodra vâlisi Temmuz-Eylül
1854.
Osman Paşa (Boşnak)
Bosna vâlisi Haziran 1859-Ocak 1861.
OSMAN - 116 -
Osman Paşa (Raufpaşazâde)
7-1878
Niş vâlisi Mayıs 1860-Şubat 1861;
Konya vâlisi Ağustos 1871-Ağustos
1872.
Osman Paşa
Dersim vâlisi Nisan 1884-Ağustos 1886;
Musul vâlisi Temmuz 1892-Eylül 1893.
X Osman Paşa
6. Ordu komutanı Ağustos-Eylül 1908;
4. Ordu komutanı Mayıs-Aralıkl910.
Osman Râşid Paşa (Mektûbîzâde)
1802-1880
Şehremini Mart 1856-Temmuz 1858;
Aydın vâlisi Ağustos 1860-Eylül 1861;
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat 1863-
Ocak 1864.
Osman Rifat Paşa
Evkaf nâzın Nisan-Temmuz 1920.
Osman Şerif Paşa (Topal)
1804-1874
Bosna vâlisi Ocak 1861-Haziran 1869.
Osman Zeki Bey (Hakkâkzâde)
7-1891
Serkurenâ Ekim 1882-Mayıs 1891.
Osman Ziyâ Paşa (Çürüksulu)
7-1908
Şkodra vâlisi Ağustos 1880-Nisan 1882.
Ozansoy bk Faik Âli Bey.
Ö kü z bk Mehmed Ârif Paşa, Mehmed Reşid
Paşa.
Ömer Ali Bey (Paşabeyzâde)
1843-1920
Kastamonu vâlisi Şubat-Kasım 1909.
X Ömer Fevzî Paşa (Küçük)
7-1878
Şkodra vâlisi Mayıs-Aralık 1868; Girit
vâlisi Şubat 1869-Ekim 1870; Tuna
vâlisi Ekim 1870-Ekim 1871; Girit
vâlisi Ekim 1871-Temmuz 1872;
Selanik vâlisi Ağustos 1872-Mayıs
1873; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Aralık
1873-Şubat 1874; Selanik vâlisi Şubat
1874-Eylül 1875; Edirne vâlisi Ekim
1875-Mart 1876; Konya vâlisi Nisan
ÖMER SABRİ
1876-Haziran 1877; Suriye vâlisi Haziran
1877-Şubat 1878.
X Ömer Fevzî Paşa
6. Ordu komutanı Ocak 1875-Ağustos
1876; Zaptiye müşiri Ağustos 1876-Mart
1877.
U Ömer Hulusi Efendi (Dağıstanlı)
1858-7
Şeyhülislam Ekim-Kasım 1918; Evkaf
nâzın Mart-Nisan 1920.
u Ömer Hüsamettin Efendi
(Âtıfzâde)
1799-1871
Şeyhülislam Kasım 1863-Ağustos 1866.
vJ Ömer Lütfî Efendi (Bodrumlu)
1818-1897
Şeyhülislam Ocak 1889-Eylül 1891.
X Ömer Lütfî Paşa (Michel Lattas)
1806-1871
Rumeli müşiri Haziran 1849-Temmuz
1857 ilaveten Kırım harbinde Serdar-ı
ekrem ve Kınm Ordusu komutam Aralık
1853-Mayıs 1856; Bağdad vâlisi ilaveten
Irak ve Hicaz ordusu komutanı Ağustos
1857-Ağustos 1859; Rumeli Ordusu
komutanı Mayıs 1861-Mayıs 1868;
Hassa Ordusu komutanı Mayıs 1868-
Kasım 1869.
Ömer Paşa (Kızılhisarlı)
7-1859
Selanik vâlisi Temmuz 1840-Temmuz
1843; Konya vâlisi Temmuz 1843-Nisan
1844; Rumeli vâlisi Aralık 1845-Ocak
1847; Harput vâlisi Ağustos 1852-
Temmuz 1854; Rumeli vâlisi Eylül
1855-Eylül 1856.
X Ömer Rüşdü Paşa (M ekkelioğlu)
1843-1922
Harbiye nâzın Temmuz-Ağustos 1908;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Ömer Sabrî Bey
1843-1898
Bitlis vâlisi Ocak 1895-Ağustos 1898.
ÖMER YAVER
^ Ömer Yâver Paşa
1881-1931
Serasker Ocak-Şubat 1919; Serkurenâ
Mart 1919-Kasım 1922.
Özkan bk Mustafa Şeref Bey.
Özdemiroğlu bk Mehmed Rifat Paşa.
Paksoy bk Abdurrahman Efendi.
Pasiner bk Gâlib Paşa.
P aspalzâde bk Sâlim Paşa.
Pepe bk Mehmed Emin Paşa.
Pertev bk Edhem Pertev.
Petar II. [Petroviç Niegoş]
7-1851
Karadağ beyi Ekim 1830-Ekim 1851.
P etroviç N iegoş bk D anilo, N ikola,
Petar.
Pirızâde bk İbrahim Hayrullah Bey.
Popovic Efendi (Temko)
Meclis-i â’yân azası Kasım 1909-Kasım
1914.
P o tirikli bk Osman Nurî Paşa.
P rusyah bk Mehmed Ali Paşa.
Râgıb bk Mehmed Râgıb.
Râgıb R aîf Bey [Köseraif]
1873-1946.
Madrid elçisi Aralık 1921-Kasım 1922.
Rahmi bk İsmail Rahmi, Mustafa Rahmi.
R aıf bk Mehmed Raîf, Râgıb Raîf.
R a m a za n zâ d e bk Abdtinnâfi' İffet Efendi,
Ahmed Muhtar İtisami Paşa, Hüseyin Rıza
Paşa, Mehmed İsmet Paşa.
Rasim bk Ahmed Rasim.
^ Rasim Paşa (Hacı)
Bahriye nâzın Ocak 1879-Ocak 1881.
Râşid Bey [Erer]
1868-1952
İaşe nâzırı Kasım 1918-Ocak 1919;
Maliye nâzın Ekim 1920-0cak 1921;
Maârif nâzın Ocak-Haziran 1921; Evkaf
nâzın Ekim-Kasım 1922.
Râşid bk Mehmed Râşid, Osman Râşid.
- 117 - REFİK
Râşid Nâşid Paşa (Hacı)
7-1888
Adana vâlisi Nisan-Mayıs 1868; Haleb
vâlisi Mayıs 1868-Ocak 1869; Adana
v âlisi E ylül 1871-E ylül 1873;
Kastamonu vâlisi Haziran 1874-Eylül
1875; Ankara vâlisi Eylül 1875-Temmuz
1876; Suriye vâlisi Aralık 1876-Ocak
1877; Hicaz vâlisi Haziran 1879-Mart
1880; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Nisan
1882-Haziran 1883; Aydın vâlisi Haziran
1883-Eylül 1885; Suriye vâlisi Eylül
1885-Mart 1888.
^ Râşid Paşa (Hacı)
Bengazi vâlisi Haziran 1882-Temmuz
1885.
Ratib bk Ahmed Ratib.
R a û f bk Hüseyin Raûf, Mehmed Emin Raûf,
Mehmed Raûf, Mehmed Şerif Raûf.
Raûf Bey
M amuretülaziz vâlisi Kasım 1895-
Ağustos 1903.
R aufpaşazâde bk Osman Paşa, Rıza Bey.
Razi bk Yusuf Razi.
Recaizâde bk Mahmud Ekrem Bey.
X Receb Paşa
1842-1908
5. Ordu komutam M art 1888-Haziran
1889; 6. Ordu komutanı Haziran 1893-
Temmuz 1898; Trablusgarb vâlisi Ekim
1904-Ağustos 1908; Harbiye nâzın 7-21
Ağustos 1908.
R edif bk Mehmed Redif.
Re'fet bk Mehmed Re'fet, Süleyman Re'fet.
Re'fet Bey
Mamuretülaziz vâlisi Eylül 1917-Haziran
1918; Suriye vâlisi Haziran-Eylül 1918.
R efik bk Ali Refik, Ali Rıza Refik, Haşan
Refik, Mehmed Refik.
Refik Bey (Manyasîzâde)
1853-1909
Zaptiye nâzın 9-11 Ağustos 1908;
Adliye nâzın Kasım 1908-Mart 1909.
REŞİD ÂKİF - 118 -
Renda bk Mustafa Abdülhalik Bey.
Resmor bk Ali Nâzım Bey.
Reşad bk Ahmed Reşad, Mehmed Reşad.
Reşad Halis bk Abdullah Reşad Halis.
R e şid bk Abdullah Reşid, Ahmed Reşid,
Mehmed Reşid, Mustafa Reşid.
Reşid Âkif Paşa
1863-1920
Sivas vâlisi Ocak 1902-Ağustos 1908;
Dahiliye nâzın 6-25 Ağustos 1908;
Meclis-i â’yân azası Kasım 1909; Şura-yı
devlet reisi Ekim-Kasım 1918.
Reşid Mümtaz Paşa
1856-1928
Beyrut vâlisi Temmuz 1897-Eylül 1903;
Hüdavendigar vâlisi Eylül 1903-Mart
1906; İstanbul şehremini Mart 1906-
Temmuz 1908; Dahiliye nâzın Temmuz
1920-Ekim 1920.
Rey bk Ahmed Reşid Bey.
Rıdvan İsmail Paşa
1856-1906
Şehremini Eylül 1890-Haziran 1906.
Rıza bk Ahmed Rıza, Ali Rıza, Haşan Rıza,
Mehmed Rıza, Yusuf Rıza.
Rıza Bey (Raufpaşazâde)
1851-?
Çetine elçisi Mayıs 1881-AraIık 1883;
Atina elçisi Ağustos 1888-Mayıs 1890.
^ Rıza Paşa
Konya vâlisi Mart-Nisan 1919.
Rıza Tevfik Bey [Bölükbaşı]
1868-1949
Maârif nâzırı Kasım 1918-Ocak 1919;
Meclis-i â’yân azası Mart 1919; Şura-yı
devlet reisi M ayıs-Ağustos 1919 ve
Ağustos-Ekim 1920.
R ifat bk Halil Rifat, Mehmed Rifat, Osman
Rifat, Sadık Rifat Mehmed, Samih Rifat,
Velîyeddin Rifat.
Rifat Bey
Mabeyn başkatibi Nisan 1920-Kasım
1922.
R odosfzâde bk Ahmed Fethi Paşa.
R um beyoğlu bk Fahreddin Reşad Bey.
Rüstem bk Ahmed Rüstem.
SADIK VİCDANİ
Rüstem Paşa
1810-1895
Torino elçisi Ocak 1857-Ağustos 1870;
Petersburg elçisi Ağustos 1870-Mart
1873; Cebellübnan mutasarrıfı Mart
1873-Mart 1882; Londra büyükelçisi
Kasım 1885-Kasım 1895.
Rüşdü bk Ali Rüşdü, Mehmed Rüşdü, Ömer
Rüşdü.
Sabis bk Ali İhsan Paşa.
Sabit bk Süleyman Sabit
Sabit Bey [Sağıroğlu]
1881-1960
Mamuretülaziz vâlisi Temmuz 1914-
Eylül 1917; Sivas vâlisi Ekim 1918.
^ Sabit Paşa
Basra vâlisi Eylül 1879-Haziran 1880.
S a b r ı bk Eyyûb Sabrî, Hüseyin Sabrî,
Mehmed Sabrî, Mustafa Sabrî, Ömer Sabrî.
Sadık bk İsmail Sadık, Mehmed Sadık.
^ Sadık Paşa (Müeyyed)
1858-1910
Bulgaristan komiseri Aralık 1904-1906.
Sâdık Rif'at Mehmed Paşa
1807-1858
Viyana büyükelçisi Eylül 1837-Eylül
1840; Sadaret müsteşan Eylül 1840-Mart
1841; Hariciye nâzın Mart 1841-Ocak
1842; Viyana büyükelçisi Ekim 1842-
Mayıs 1843; Hariciye nâzın Mayıs 1843-
Aralık 1844; Meclis-i ahkâm-ı adliye
reisi Ekim 1845-Şubat 1848; Maliye
nâzın Mart-Nisan 1848; Hariciye nâzın
Mayıs-Ağustos 1848; Meclis-i ahkam-ı
adliye reisi Ağustos 1848-Nisan 1849 ve
Ekim 1850-0cak 1852; Hariciye nâzın
M art-Mayıs 1853; Meclis-i ahkam-ı
adliye reisi Mayıs 1853-Mart 1854.
Sâdık Vicdani Bey [Kayıkçıoğlu]
1864-1939
Hüdavendigar vâlisi Temmuz-Ağustos
1920.
Sadreddin bk Mehmed Sadreddin.
S a 'd u lla h bk Mehmed Sa'dullah, Nusret
Sa'dullah.
SA'DULLAH RAMİ - 119 -
Sa'dullah Rami Paşa
1829-1891
Mabeyn başkatibi Haziran-Ağustos 1876;
Ticaret nâzırı Eylül-Ekim 1876; Berlin
büyükelçisi Mayıs 1877-Mart 1883;
Viyana büyükelçisi Mart 1883-Şubat
1891.
Safa bk Abdüllatif Safa.
Safvet bk Mehmed Es'ad Safvet.
^ Safvet Paşa
1877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Tuna
Garb Ordusu komutanı Aralık 1877-Ocak
1878; Zaptiye nâzın Aralık 1878-Ocak
1879.
^ Safvet Paşa (Tatar)
7-1895
Bosna vâlisi Haziran 1869-Ocak 1871;
Prizren vâlisi Ocak-Kasım 1871; Yanya
vâlisi Kasım 1871-Eylül 1872; Girit
vâlisi Ekim 1872-Tem muz 1873;
Hüdâvendigâr vâlisi Temmuz 1873-Nisan
1874; Trabzon vâlisi Nisan 1874-Ocak
1875; Adana vâlisi Mart-Temmuz 1875;
Hicaz vâlisi Mart 1880-Mart 1881 ve
Nisan 1887-Mart 1890.
Safveti bk Musa Safveti.
Sağır bk Ahmed Şükrü Bey.
Sağıroğlu bk Sabit Bey.
Saib bk Ali Saib, İbrahim Saib.
Said bk Mehmed Muhib Said , Mehmed Said,
Mehmed Said Halim.
Said Bey [Gelenbevioğlul
1864-1937
Maârif nâzın Temmuz-Ekim 1912 ve
Ekim-Kasım 1918 ve Mayıs 1919-Mart
1920; Evkaf nâzın 2-21 Ekim 1919 ve
Ağustos 1921-Ekim 1922 ilaveten
Maârif nâzırı Ağustos 1921-Kasım 1922.
Said Efendi (Hâfız)
7-1894
Hazine-i hassa nâzın Nisan-Kasım 1878;
Sadaret müsteşarı Aralık 1878-Ocak
1879.
Said Paşa
1823-1863
Mısır vâlisi Eylül 1854-Ocak 1863.
SAMİ
S a ka llı bk Ahmed Cemâl Paşa, Azmi Bey,
Nureddin Paşa.
S a kızlı bk Ahmed Es'ad Paşa, Es'ad Muhlis
Paşa.
Sâlih bk Mehmed Sâlih, Vamık Sâlih.
) ( s â l i h Hamdî Paşa
7-1911
Basra vâlisi Nisan 1899-Ocak 1900.
^ Sâlih Hulusi Paşa [Kezrak]
1864-1939
2. Ordu komutanı Ocak-Nisan 1909;
Harbiye nâzırı Mayıs 1909-0cak 1910;
M eclis-i â ’yân azası Kasım 1909;
Bahriye nâzırı Haziran-Kasım 1910 ve
Ekim 1912-Ocak 1913 ve Temmuz
1919-Nisan 1920 ve Ekim 1920-Nisan
1921 ilaveten Sadrazam Mart-Nisan
1920; Bahriye nâzın Haziran 1921-Kasım
1922 ilaveten Dahiliye nâzın Haziran-
Ekim 1922.
Sâlih Münir Paşa [Çorlu[lu]
1857-1939
Paris büyükelçisi Ocak 1896-Ağustos
1908.
Sâlih Paşa
1814-1861
Şehremini Temmuz-Kasım 1855.
^ Sâlih Zeki Paşa
1848-1908
Şkodra vâlisi Nisan 1906-Şubat 1907.
Sâlim Paşa (Paspaszâde)
1867-
Bitlis vâlisi Temmuz 1909-Şubat 1910;
E dirne vâlisi O cak-Ekim 1919;
Şehremini Nisan-Aralık 1920.
Sami bk Abdurrahman Sami, Ebûbekir Sami,
Mustafa Sami.
S a m ip aşa zâ d e bk Sezai Bey.
Y Sami Paşa Farukizâde (Bağdadlı)
1861-1911
Zaptiye nâzın Ağustos 1908-Ağustos
1909; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
SAMİH RİFAT - 120 -
Samih Rifat Bey
1874-1932
Konya vâlisi Haziran-Ağustos 1912;
Trabzon vâlisi Haziran-Ağustos 1913;
Konya vâlisi Ekim 1915-Ocak 1917.
Samueİ Hayim Efendi
Hahambaşı 1837-1839.
Samurkaş bk Azmi Bey.
Sanver bk Hüseyin Haşim Bey.
Saraylı bk Mehmed Râgıb Paşa.
Saraylızâde bk Ahmed Tevfik Paşa.
Sarı bk Gâlib Paşa.
Sârim bk İbrahim Sârim.
Sarkis V. Kuyumciyan
1804-1865
Ermeni patriği 1860-1861.
Sartinski Paşa (Nikola)
7-1893
Girit vâlisi Mayıs 1888-Ağustos 1889.
Sava Paşa (Yanaki/Yoannis)
1832-1904
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat 1877-
Mayıs 1878; Şarkî Rumeli vâlisi
Temmuz-Aralık 1878; Nafıa nâzın Aralık
1878-Temmuz 1879; Hariciye nâzın
Ekim 1879-Haziran 1880; Girit vâlisi
Haziran 1885-Ocak 1887.
Sayın Bk Abdurrahman Vefik Bey.
Şayiam bk Mehmed Midhat Bey.
Sayman bk Ahmed Nesimi Bey.
Saxe-Cobourg et Gotba bk Ferdinand.
Seeckt von (Franz)
Erkân-i Harbiye Umumiye reisi Şubat-
Ekim 1918.
Selâm î Bey
Serkurenâ Eylül-Aralık 1873.
S elan ikli bk Faik Paşa.
Selim bk Mehmed Selim.
Selim Bey
7-1866
Serkurenâ Mayıs 1848-Ocak 1855.
Selim Paşa (Melhame)
7-1937
Orman ve Maadin nâzın Şubat 1893-
Ağustos 1908.
SEYFETTİN
Selim Sırrı Paşa (Giritli)
1844-1895
Trabzon vâlisi Şubat-Temmuz 1879;
Kastamonu vâlisi Ocak-Aralık 1882;
Trabzon vâlisi Aralık 1882-Kasım 1884;
Ankara vâlisi Kasım 1884-Temmuz
1886; Sivas vâlisi Temmuz 1886-Nisan
1888; Diyarbekir vâlisi Nisan 1888-Mart
1889; Adana vâlisi Mart-Kasım 1889;
Bağdad vâlisi Kasım 1889-Temmuz
1891; Diyarbekir vâlisi Temmuz 1891-
Ekim 1895.
Selmen bk Süleyman Necmi Bey.
Serezli bk Yusuf Muhlis Paşa.
S erh a lifezâ d e bk Vâmık Sâlih Paşa.
Serkis Efendi (Hamamciyan)
Roma elçisi Ekim 1872-Şubat 1874.
Serm et bk Hüseyin Hüsnü Sermet, Memduh
Sermet.
Server Paşa
1821-1886
İstanbul şehremini Mart 1868-Ağustos
1870; H ariciye nâzırı Eylül 1871-
A ğustos 1872; Paris büyükelçisi
Temmuz 1872-Temmuz 1873; Nafia
nâzırı Haziran-Ağustos 1875; Şura-yı
devlet reisi Ağustos 1875-Şubat 1876;
Nafia nâzın Şubat 1876-Haziran 1877;
Meclis-i â’yân azası Mart 1877 ve reisi
M art-Haziran 1877; Hariciye nâzın
Ağustos 1877-Şubat 1878; Adliye nâzın
Ağustos-Kasım 1878; Dahiliye nâzın 30
Kasım-3 Aralık 1878; Şura-yı devlet reisi
Eylül 1880-Mayıs 1882; Adliye nâzırı
Eylül 1885-Haziran 1886.
Serviçen Efendi (Dr.)
1815-1897
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Şeydi bk Ali Şeydi.
Seyfettin bk Mehmed Seyfettin.
Seyfettin Bey (Y enişehir Fenerli)
[M anço]
1860-1938
Şkodra vâlisi Eylül-Aralık 1908.
SEYFULLAH - 121 -
^ Seyfullah Paşa (Dağıstanlı)
1852-1909
Yanya vâlisi Şubat 1906-Aralık 1907;
Şkodra vâlisi Aralık 1907-Şubat 1908.
Seymen bk Mehmed Sadreddin Bey.
Seyyid bk Abdülkadir Efendi.
Seyyid Bey
7-1925
Meclis-i â’yân azası Kasım 1916.
BSeyyid Mehmed Tevfik Paşa
7-1894
Tophane müşiri Ağustos 1873-Haziran
1875 ve Eylül 1875-Haziran 1876.
Sezai Bey (Samipaşazâde)
1859-1934
Madrid elçisi Ekim 1909-Ekim 1914.
Sezai Bey
1871-7
Şehremini Temmuz 1917-Ağustos 1918.
Sırrı bk Mehmed Sırrı, Selim Sırrı.
Sıtkı bk İsmail Sıtkı, Mustafa Sıdkı.
S ırkatibi bk Mustafa Nurî Paşa.
Sinapyan Efendi (Kirkor)
7-1951
Orman ve Maaden nâzın Ekim 1911-
Ocak 1912; Nafia nâzın Ocak-Kasım
1912.
S ir o z lu bk İbrahim Paşa, Yusuf Muhlis
Paşa.
Sofronius III
7-1899
Rum Ortodoks patriği Eylül 1863-Şubat
1867.
Soysal bk İbrahim Edhem Bey.
Sö ylem ezoğ lu bk Ali Kemalî Paşa, Edhem
Pertev Paşa, Gâlib Kemali Bey, Süleyman
Şefik Paşa.
Spitzer Dr. (Sigmund)
1813-1894
Napoli mukim maslahatgüzarı Mayıs
1857-Ağustos 1860.
Stanbulyan Efendi
7-1912
Posta ve Telefon nâzın Haziran-Ekim
1911.
SÜLEYMAN HÜSNÜ
Stirbey Barbu
1799-1869
Eflak beyi Haziran 1849-Haziran 1856.
Stoyanoviç Efendi (Yorgaki)
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
Sturdza Mihal
1795-1885
Boğdan beyi 1834-1849.
S u b h î bk Abdüllatif Subhî, Ali Subhî,
Abdülvahab Subhî.
^ Subhî Bey
Basra vâlisi Temmuz-Kasım 1914.
Sübaşı bk Yakub Şevki Paşa.
^ Süleyman Askeri Bey
1884-1915
Basra vâlisi Kasım 1914.
^ Süleyman Bahri Paşa (Çerkeş)
7-1846
Erzurum vâlisi Haziran-Kasım 1846.
^ Süleyman Bahri Paşa (Çürüksulu)
7-1917
Şkodra vâlisi Ağustos 1888-Ocak 1891;
Van vâlisi Ocak 1891-Temmuz 1895;
Adana vâlisi Mart 1898-Eylül 1908.
Süleyman El-Baruni Efendi
1871-7
Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
Süleyman el-Bustani Efendi
1856-1925
Meclis-i â’yân azası Ocak 1911; Ticaret
nâzın Haziran 1913-Kasım 1914.
^ Süleyman Fevzî Paşa
6. Ordu komutanı Ekim 1904-Ağustos
1908; 5. Ordu komutanı Ekim-Aralık
1910.
^ Süleyman Hüsnü Paşa
1838-1892
1877-1878 O sm anlı-Rus Harbinde
Balkan Ordusu komutam Temmuz-Eylül
1877; Serdar-ı ekrem Eylül 1877-Şubat
1878.
SÜLEYMAN KÂNİ - 122 —
Süleyman Kâni Bey (Kel) [İrtem]
1871-1945
Ankara vâlisi Ocak-Ağustos 1918;
İstanbul vâlisi ve şehremini Ağustos-
Aralık 1918.
Süleyman Nâmık Paşa
1843-?
Trablusgarb vâlisi Haziran 1896-Şubat
1899; Bağdad vâlisi Şubat 1899-Ekim
1902.
Süleyman Nazif Bey
1870-1927
Basra vâlisi Eylül 1909-Kasım 1910;
Kastamonu vâlisi Kasım 1910-Temmuz
1911; Trabzon vâlisi Temmuz 1911-
Ocak 1912; Musul vâlisi Eylül 1913-
Aralık 1914; Bağdad vâlisi Aralık 1914-
Nisan 1915.
Süleyman Necmî Bey [Selmen]
1871-1943
Ankara vâlisi Ekim 1915-Ocak 1917;
Diyarbakır vâlisi Ocak 1917; Sivas vâlisi
Şubat 1917-Mart 1918; Trabzon vâlisi
Mart 1918-Mart 1919.
^ S ü le y m a n Paşa
(Kalenderpaşazâde)
7-1841
Diyarbakır vâlisi Temmuz 1840-Mart
1841
X Süleyman Paşa
1842-7
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
^ Süleyman Re'fet Paşa (Arnavud)
1807-1864
Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Kasım
1884-Temmuz 1845; Serasker T emmuz-
Aralık 1845; Paris büyükelçisi Nisan
1846-Temmuz 1848; Ticaret nâzın
Temmuz 1848-Nisan 1849; Kaptan-ı
derya M art 1 849-E ylül 1851;
Hüdavendigar vâlisi Nisan-Eylül 1852;
Halep vâlisi Kasım 1852-Aralık 1854;
Aydın vâlisi Ocak 1855-Eylül 1856;
ŞEMSİ
Şam vâlisi Eylül 1856; Hüdavendigar
vâlisi Aralık 1856-Ocak 1861; Edirne
vâlisi Ocak-Eylül 1861; Vidin vâlisi
Eylül 1861-Nisan 1864; Edirne vâlisi
Nisan-Aralık 1864.
Süleyman Sabit Bey
1846-1885 _
Bükreş elçisi Kasım 1878-Eylül 1885.
^ Süleym an Şefik Paşa
[S öy lem ezo ğ lu ]
1860-1946
Basra vâlisi Aralık 1913-Aralık 1914;
Harbiye nâzın Ağustos-Ekim 1919.
Süleyman Şevket Paşa
7-1860
Berlin elçisi Temmuz 1845-Eylül 1846;
Sadâret müsteşarı Ağustos 1852-Şubat
1854 ve Mayıs 1854-Mart 1856.
^ Süleyman Şevket Paşa
7-1918
Diyarbakır vâlisi Ağustos 1908-Mayıs
1910 ilaveten 4. Ordu komutanı Eylül
1908-Mayıs 1910.
S ü l e y m a n i y e l i bk Mustafa Paşa, Said
Paşa.
Süreyya bk Ahmed Süreyyâ, Mustafa Süreyya.
Sürûrı bk Ali Sürûrî Paşa.
^ Şaban Paşa
Basra vâlisi Nisan 1888-Ocak 1889.
Şakir bk Ahmed Şakir, Mehmed Şakir.
^ Şakir Paşa
Adana vâlisi Ocak 1890-Temmuz 1891;
Şkodra vâlisi Kasım 1901-Nisan 1903;
Kosova vâlisi Nisan 1903-Nisan 1905.
Şaptır Çelebi bk Mehmed Said Paşa.
Ş arapçı bk Ali Paşa.
Şefik bk Ahmed Şefik, Ali Şefik.
Şefkati bk Ali Şefkatî.
Ş eh su va rzâ d e bk İsmail Hakkı Paşa.
Şekib bk Mehmed Şekib, Mustafa Şekib.
Şemseddin bk Mehmed Şemseddin.
^ Şem si Paşa
Van vâlisi Mayıs 1897-Mart 1898.
Şeref bk Abdurrahman Şeref, Mustafa Şeref.
ŞERİF — 123 -
Ş e rif bk Halil Şerif, Mazhar Şerif, Mehmed
Şerif.
Ş e r ifle r bk Abdullah Abdü'l-muttalib bin
Gâlib bin Avn, Abdullah Paşa bin
M uhamm ed, A bdullilah Paşa bin
Muhammed, Ali Haydar Efendi, Avnürrefik
Paşa bin Muhammed, Cafer Paşa, Hüseyin
Paşa, Hüseyin Paşa bin Muhammed,
Muhammed bin Abdül Mu'in bin Avn, Nasır
Efendi.
X Ş e rif Paşa
1865-1951
Stokholm elçisi Mart 1898-Temmuz
1908.
ŞerifC bk Mustafa Şerifi.
Şevket bk Ahmed Şevket, Süleyman Şevket.
Şevket Bey
Diyarbekir vâlisi Nisan 1918-Ocak 1919.
X Şevket Paşa
1843-1873
Şkodra vâlisi Nisan 1872-Ocak 1873 ve
Mayıs-Kasım 1873.
X Şevket T u rg u t P aşa (Hafız)
7-1924
Nafıa nâzın Şubat-Mart 1919 ve Nisan-
M ayıs 1919; Harbiye nâzın Mayıs-
H aziran 1919; E rkân-ı H arbiye-i
Umumiye reisi Şubat-Nisan 1920.
Şevki bk Ali Şevki, Mehmed Şevki, Yakub
Şevki.
Şirvanizâde bk Mehmed Rüşdü Paşa.
Ş ü k r ü bk Ahmed Şükrü, İbrahim Şükrü,
Mehmed Şükrü.
X Ş ü k rü P aşa
7-1911
3. Ordu komutanı Ekim 1884-Temmuz
1886.
T â cirli bk Ahmed Paşa.
Tâhir bk Ahmed Tâhir, Mehmed Tâhir.
T âh ir H ayreddin Paşa
1875-1935
Ticaret nâzın Ağustos-Eylül 1919.
TAİB
X T â h ir Paşa
1832-1879
Meclis-i â’yân azası Mart 1877.
X T â h ir Paşa
1832-1905
2. Ordu komutanı Nisan-Eylül 1885;
Şkodra vâlisi Ocak 1887-Ağustos 1888;
5. Ordu komutanı Haziran 1896-Mayıs
1897.
T âh ir Paşa (A rnavut)
7-1925
Musul vâlisi Temmuz 1889-Mart 1891;
Van vâlisi Mart 1898-Aralık 1906; Bitlis
vâlisi Temmuz 1907-Ağustos 1908;
Erzurum vâlisi Ağustos 1908-Şubat
1910; Bitlis vâlisi Şubat 1910-0cak
1911.
Tahsin bk Haşan Tahsin, Mustafa Tahsin.
T ahsin Bey
İstanbul vâlisi Ekim-Kasım 1920.
T ah sin P aşa
1858-1933
Mabeyn Başkatibi Kasım 1894-Ağustos
1908.
T ahsin Paşa
Musul vâlisi Mayıs 1882-Aralık 1887.
T aib Paşa
Tirhala vâlisi Mayıs 1859.
Takiyeddin bk Mehmed Takiyeddin.
Tal'at bk Mehmed Tal'at.
Tarhan bk Abdulhakhamid Bey.
Taşcızûde bk Mehmed Tevfik Paşa.
Tatar bk Ahmed Fevzî Paşa, Mehmed Kânî
Paşa, Mehmed Said Paşa, Osman Paşa,
Osman Fevzî Paşa, Safvet Paşa.
Tayyar bk Mehmed Tayyar.
Tchaikowski bk Muzaffer Paşa.
Tek bk Ahmed Ferid Bey.
T ep ed elen lizâ d e bk İsmail Rahmi Paşa.
Tepeyran bk Ebûbekir Hazım Bey.
Terem bk Faik Nüzhet Bey.
Terzibaşızâde bk İbrahim Haydar Efendi.
Tevfik bk Ahmed Tevfik, Hüseyin Tevfik,
Mehmed Tevfik, Mustafa Tevfik, Mustafa
Tevfik, Rıza Tevfik.
TEVFİK - 124 -
Tevfik Bey
Halep vâlisi Nisan 1917-Haziran 1918.
Tevfik Bey [Türegin]
1869-1965
Şehremini Ağustos 1911-Ağustos 1912.
Tevfik Paşa (Kastamonulu)
7-1891
Kastamonu vâlisi Şubat-Kasım 1878.
^ Tevfik Paşa
7. Ordu komutam Ekim 1904-Ağustos
1905.
Tevhid bk Ahmed Tevhid.
Tilkof Efendi (Ştoyan)
Meclis-i â’yân azası Nisan 1911-Kasım
1914.
Tokçaer bk Ahmed Reşid Paşa.
Topal bk Ali Rıza Paşa, Mehmed İzzet Paşa,
Mehmed Redif Paşa, Mehmed Rifat Paşa,
Osman Nurî Paşa, Osman Şerif Paşa.
Topçu bk Ali Rıza Paşa.
Topcubaşı bk Ahmed Ratıp Paşa, Mahmud
Paşa.
Topuzlu bk Cemil Paşa.
Tosun bk Mustafa Tosun.
Trabzonlu bk Ali Şefik Paşa, İsmail Hakkı
Paşa.
T unuslu bk Hayreddın Paşa.
T u r g u t bk Mustafa Âsim Bey, Şevket
Turgut.
Turhan Hüsnü Paşa
1846-1930
Roma elçisi Eylül 1877-Aralık 1880;
Madrit elçisi Aralık 1886-Temmuz 1894;
Girit vâlisi Ağustos 1894-Haziran 1895;
Hariciye nâzın Haziran-Ekim 1895; Girit
vâlisi Mart-Haziran 1896; Evkaf nâzın
Eylül 1904-Ağustos 1908; Şura-yı devlet
reisi 2-7 Ağustos 1908; Petersburg
büyükelçisi Ağustos 1908-0cak 1914.
Turşucuzâde bk Ahmed Muhtar Efendi.
Türegin bk Tevfik Bey.
Türkgeldi bk Ali Fuad Bey.
Vahab bk Abdiilvahab.
Uryani bk Cemil Bey.
Uryanizâde bk Ahmed Es'ad Efendi.
U şaklıgil bk Hâlid Ziyâ Bey.
VEHİB
Üzer bk Haşan Tahsin Bey.
Ürgüplü bk Mustafa Hayri Efendi.
^ V â m ık Sâlih Paşa (Serhalifezâde)
7-1861
Sayda vâlisi Ağustos 1848-Eylül 1851;
Girit vâlisi Ekim 1851 -Eylül 1852;
Sayda vâlisi Eylül 1852-Mart 1855; Şam
vâlisi Şubat-Aralık 1855; Sayda vâlisi
Aralık 1855-Haziran 1857; Cezâyir-i
Bahr-i Sefîd vâlisi Haziran 1857-Mayıs
1859.
Vaner bk Haydar Hilmî Bey.
V a n lı bk Reşid Paşa.
Vasa Paşa (Pasko)
1824-1892
Cebellübnan vâlisi Mart 1882-Haziran
1892.
Vâsıf bk Mehmed Vâsıf.
Vâsıf Paşa (Bursalı)
7-1862
Ankara vâlisi Kasım 1844-Ağustos
1848.
u Vasfi Efendi
1861-1926
Evkaf nâzın Mart-Nisan 1919; Adliye
nâzın Haziran-Temmuz 1919; Meclis-i
â’yân azası Eylül 1919.
Vayanis Efendi (Kostaki)
1846-1919
Sisam beyi Şubat 1899-Ağustos 1900;
Ticaret nâzın Kasım 1918-Şubat 1919;
Meclis-i â’yân azası Mart 1919.
V ecihfbk Mehmed Vecihî.
Vefik bk Abdurrahman Vefik, Ahmed Vefik,
Mustafa Vefik.
Vegleris Bey (Ligoraki)
1861-1948
Sisam beyi Mart 1912-Mart 1913;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1918.
Vehib bk Mehmed Vehib.
)(V e h ib Bey
Hicaz vâlisi Ocak 1914-Şubat 1915.
VELÎYEDDİN RİFAT
Velîyeddin R ifat Paşa
1821-1891
Bosna vâlisi Eylül 1851-Temmuz 1852;
Paris büyükelçisi Ekim 1852-Haziran
1855; Hüdavendigar vâlisi Ocak-Mart
1855; Girit vâlisi Mart 1855-Haziran
1858; Edime vâlisi Ağustos 1860-0cak
1861; Paris büyükelçisi Ocak 1861-
Mayıs 1862; Konya vâlisi Ocak 1864-
Ağustos 1865; Aydın vâlisi Temmuz
1869-Kasım 1870. Hüdavendigar vâlisi
Mayis 1876-Ekim 1877.
Vesim bk Ahmed Vesim.
^ Veysel H ilm î Paşa (A rn a v u d )
7-1892
1877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Tuna
Ordusu komutanı Aralık 1877-Ocak
1878; 2. Ordu komutanı Eylül 1885-
Haziran 1891.
Vidinli bk Hüseyin Tevfik Paşa.
Vitinos Bey (Yanko)
1847-7
Sisam beyi Temmuz 1904-Temmuz
1906.
Vlora bk İsmail Kemal Bey.
V ogorides Bey (Stefanaki)
1780-1859
Sisam beyi Eylül 1833- Kasım 1852.
V ogorides (N ikola)
1821-1863
Boğdan beylik kaymakamı Mart 1857-
Ocak 1859.
V ogorides P aşa (Aleko)
1825-1910
Viyana büyükelçisi Mayıs 1876-Eylül
1877; Şarkî Rumeli vâlisi Ocak 1879-
Mayıs 1884.
V u lfitr in li bk Haşan Tahsin Paşa.
VVasa bk Vasa Paşa.
W emer bk Murad Efendi.
Yaka lı bk Ali Paşa.
Y akir G eron Efendi
1813-1874
Hahambaşı 1863-1872.
- 125 - YORGİADİS
Y akub A vigdor Efendi
1794-1874
Hahambaşı 1860-1863.
Y akub B ehar David Efendi
Hahambaşı 1841-1854.
Y a 'k u b Paşa (K ara Osmanzâde)
7-1854
Aydın vâlisi 1833-Mayıs 1840; Edime
vâlisi Şubat 1841-Şubat 1842; Rumeli
vâlisi Şubat 1842-Şübat 1843; Aydın
vâlisi Şubat 1843-Aralık 1845; Selanik
vâlisi Nisan 1846-Mayıs 1847; Aydın
vâlisi Haziran 1847-Kasım 1848; Selanik
vâlisi Temmuz 1850-Kasım 1851.
^ Y ak u b Şevki P aşa [Sübaşı]
1876-1939
3. Ordu komutam Mart-Haziran 1918; 9.
Ordu komutanı Haziran 1918-Nisan
1919.
Yaver bk Ali Yâver, Mehmed Yaver, Ömer
Yaver.
Y âver Bey
Serkurenâ Ekim 1862-Şubat 1864.
^ Y âver Paşa
1. Ordu komutam Nisan 1909.
Yazıcızâde bk Mehmed Tevfik Paşa.
Yazır bk Muhammed Hamdî Bey.
Yediç bk Ahmed Reşad Bey.
Yeğenağa bk Ali Münif Bey.
Yeğişe T u ry an
1860-1930
Ermeni patriği 1909-1910.
Yeniçay bk Mehmed Emin Bey.
Y e n işe h ir F en erli bk Seyfettin Bey.
Y e n iş e h ir li bk Ârif Paşa, Mustafa Nâzım
Paşa.
Y eşilizâ d e bk Aziz Nurî Bey.
Yorgancıoğlu bk Aristidi Paşa.
Y orgiadis E fendi (Yorgo)
1844-1915
Sisam beyi A ğustos-A ralık 1907;
Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.
Y o zg a tlı bk Haşan Hayri Paşa, Mehmed
Vecihî Paşa.
Yörük bk Mustafa Âsim Bey.
YUAKİM - 126 - YUSUF ZİYÂ

Yuakim II Yusuf Paşa (Franko Kusa)

7-1878 1861-1933
Rum Ortodoks patriği Ekim 1860-Eylül Cebellübnan vâlisi Temmuz 1907-Aralık
1912; P.T.T. nâzırı Aralık 1918-Şubat
1863 ve Kasım 1873-Ekim 1878.
1919; Hariciye nâzın Şubat 1919-Mart
Yuakim III
1919.
1834-1912 Yusuf Razi -Bey [Bel]
Rum Ortodoks patriği Ekim 1878-Ekim 1870-1949
1884 ve Mayıs 1901-Kasım 1912. Şehremini Aralık 1920-Şubat 1921.
Yuakim IV Yusuf Rıza Paşa
7-1887 1826-1895
Rum Ortodoks patriği Ekim 1884-Ocak Atina elçisi Kasım 1855-Nisan 1856;
1887. Petersburg elçisi Mart 1857-Ağustos
Yurdakul bk Mehmed Emin Bey. 1858; Tahran büyükelçisi Mart 1867-
Yusuf Efendi aralık 1868; Şehremini Kasım 1878-
Serkurenâ Eylül-Aralık 1876. Mayıs 1879 ve Temmuz 1879-Nisan
1880.
Yusuf İzzedin Efendi
Yusuf Sıddık Mehmed Paşa
1857-1916 (Celâlatzâde/Evrenoszâde)
Hassa Ordusu komutanı Nisan 1875- 7-1859
Eylül 1875. Selanik vâlisi Kasım 1851-Mayıs 1853.
Yusuf Kâmil Paşa Yusuf Sursok Efendi
1808-1876 Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.
Ticaret nâzırı Eylül 1852-Mart 1853 ve Yusuf Ziyâ Bey
Ağustos-Aralık 1854; Tanzimat Meclisi 1872-1935
reisi Aralık 1854-Ocak 1855; Meclis-i İstanbul vâlisi ve şehremini Aralık 1918-
ahkam reisi Ocak-Mayıs 1855 ve Haziran Mayıs 1919.
Yusuf Ziyâ Paşa
1857-Kasım 1859 ve Temmuz 1861-
1826-1882
Ocak 1863; Sadrazam Ocak-Haziran
Maliye nâzın Kasım 1871-Şubat 1872;
1863; Meclis-i ahkam reisi Temmuz Maârif nâzırı Ekim 1876-Şubat 1877;
1863-Mayıs 1866 ve Şubat 1867-Mart Maliye nâzın Mart 1874-Nisan 1876 ve
1868; Şura-yı devlet reisi Mart 1869- Ocak 1877-Ocak 1878; Trabzon vâlisi
Ekim 1871; Adliye nâzın Ocak-Ağustos Ocak 1878-Şubat 1879 ve Aralık 1880-
1872; Şura-yi devlet reisi Ağustos 1872- Kasım 1882.
Ağustos 1875 ve Nisan-Haziran 1876. Yusuf Ziyâ Paşa
Y usuf M uhlis Paşa (Serezli/Sirozî) 1849-1929
1784-1843 Belgrad elçisi Ekim 1885-Aralık 1889;
Rumeli vâlisi Temmuz 1840-Şubat Roma büyükelçisi Aralık 1889-Mart
1891; Viyana büyükelçisi Mart 1891-
1842.
Eylül 1894; Paris büyükelçisi Eylül
^ Yusuf Paşa (Gürcü) 1894-Aralık 1895; Maârif nâzırı 11-16
7-1850 Şubat 1909; Washington büyükelçisi
Maraş vâlisi Mart 1843-Ocak 1845 ve Haziran 1910-Nisan 1914; Meclis-i â’yân
Ekim 1846-Kasım 1847; Harput vâlisi azası Aralık 1918; Maârif nâzırı Ocak-
Mayıs 1849-Ağustos 1850. Mart 1919.
ZAVEN - 127 - ZÜHDÜ

Yücebaş bk Ali Haydar Bey. Ziver Bey

Zadil bk Mehmed Hüsnü Bey.
Zaven D er-Y eğyayan
1868-1947
Ermeni patriği 1913-1922.
Zarif bk Mustafa Zarif.
Zekeriya bk Ahmed Zekeriya.
Z ekeriya Zihni Bey
1875-1942
Edime vâlisi Ekim 1915-Kasım 1918.
Zeki bk Mehmed Zeki, Mustafa Zeki, Osman
Zeki, Sâlih Zeki.
^ Z ek i P a ş a (H a lep li/K ılıç o ğ lu )
[K o laç]
Ziyâeddin bk Abdülhamid Ziyâeddin, Ahmed
1864-?
Musul vâlisi Ağustos 1908-0cak 1909;
^ Ziyâeddin P aşa [Ç ürüksulu]
4. Ordu komutam Ağustos-Kasım 1914.
^ Z eki Paşa
1. Ordu komutam Ocak-Aralık 1910.
^ Z eki Paşa
Nafia nâzırı Temmuz-Ekim 1920.
Zeynelabidin bk Abidin.
Z eynelabidin E fendi
Meclis-i â’yân azası Mart 1919.
Zihni bk. Mustafa Zihni, Zekeriya Zihni.
Zincirkıran bk Emin Bey.
Ziver bk Ahmed Sadık Ziver, Mustafa Ziver.
7-1883
Serkurenâ Eylül 1871-Ocak 1872 ve
Ekim 1872-Mart 1873.
Ziver Bey
Hüdavendigar vâlisi Ağustos 1920-0cak
1921.
Ziyâ bk Ahmed Ziyâ, Hâlid Ziyâ, Mehmed
Ziyâ, Yusuf Ziyâ.
Ziyâ Bey
Sadaret müsteşarı Ağustos 1908-Ekim
1909 ilaveten Evkaf nâzın Şubat-Mart
1909; Nafia nâzırı Kasım 1912-Ocak
1913.
Ziyâeddin, Mehmed Ziyâeddin.
1870-1940
Nafia nâzın ve Ticaret nâzın Ekim-
Kasım 1918; Harbiye nâzırı Ekim 1920-
Kasım 1922 ve Bahriye nâzın Nisan-
Haziran 1921.
Zühdü bk Ahmed Zühdü, İsmail Zühdü.
Zühdü Bey
1843-7
Musul vâlisi Ekim 1896-Ekim 1897.