Laboratorium: Laboratorium Fizyki

Politechnika Gdańska, Wydział Elektrotechniki i Automatyki

Kierunek/Specj.: Automatyka, Robotyka i Systemy Sterowania
Studia: stacjonarne 1 stopnia Semestr: 2

(Numer
(Temat ćwiczenia)
ćwiczenia)
Gr. dziekańska: (numer) gr. lab.: (numer)
(Adres e-mail kontaktowy) Podpis
1. (Nazwisko i imię – Sprawozdawca)
2. (Nazwisko i imię)
3. (Nazwisko i imię)
4. (Nazwisko i imię)
5. (Nazwisko i imię)
6. (Nazwisko i imię)
7. (Nazwisko i imię)
8. (Nazwisko i imię)
9. (Nazwisko i imię)
10. (Nazwisko i imię)
11. (Nazwisko i imię)
12. (Nazwisko i imię)
13. (Nazwisko i imię)

Data wykonania ćwiczenia: (dzień.miesiąc.rok)

Data oddania sprawozdania: (dzień.miesiąc.rok)

Data oceny sprawozdania:* Punkty:*

Data oceny poprawy sprawozdania:* Punkty:*

*uzupełnia prowadzący

UWAGI: (uzupełnia prowadzący)

 cel i zakres ćwiczenia, obiekt badań  sposób przeprowadzenia badań  wnioski
(opis) (odniesienie do wyników pomiarów)
 opis stanowiska  sposób przeprowadzenia badań  wnioski (uzasadnienie wyników)
(rysunki, schematy) (przykłady obliczeń)
 opis stanowiska  prezentacja i analiza wyników  strona edycyjna pracy: język
(opis techniczny) (pomiarów, obliczeń) opisowy, prezentacja rysunków,
wyników
 Inne:

1/7
 1. Cel ćwiczenia (Arial, 12 pkt, Bold, odstępy: przed – 12 pkt, po – 0 pkt)
W tej części należy przedstawić w kilku zdaniach, jaki problem został analizowany w danym ćwiczeniu
laboratoryjnym. Należy zwrócić m.in. uwagę na: cel oraz zakres prac wykonanych w podczas
laboratorium. Przykład: Głównym celem przedstawienia poniższych zasad opracowywania sprawozdań z
ćwiczeń laboratoryjnych jest ułatwienie studentom kompleksowego przedstawienia problemu
analizowanego w czasie ćwiczenia oraz ich przygotowanie do jasnego i usystematyzowanego sposobu
prezentowania wyników ich pracy. (Arial, 10 pkt, interlinia wielokrotne co: 1,15, tekst wyjustowany)

2. Przebieg ćwiczenia (Arial, 12 pkt, Bold, odstępy: przed – 12 pkt, po – 0 pkt)

W tej części należy przedstawić w formie opisowej analizowany problem. Należy zwrócić uwagę czego
on dotyczy oraz wyjaśnić nowe pojęcia, które dotyczą ćwiczenia, np. wytrzymałość elektryczna (statyczna
lub udarowa).
Jeśli dane ćwiczenie laboratoryjne dotyczy badań, to szczególnie należy zwrócić uwagę na obiekt
badań, przedstawić w kilku zdaniach przeznaczenie obiektu badań oraz opisać charakterystyczne jego
parametry. (Arial, 10 pkt, interlinia wielokrotne co: 1,15, tekst wyjustowany)

2.1. Budowa stanowiska probierczego (Arial, 11 pkt, Bold, odstępy: przed – 12 pkt, po
– 0 pkt)
W tej części należy przedstawić budowę stanowiska probierczego, w którym dokonywane były badania
podczas laboratorium. Należy zwrócić uwagę na język opisowy. Używamy formy bezosobowej np.
zrobiono, wykonano, przedstawiono, opracowano itp., a nie zrobiliśmy wykonaliśmy.
Pod pojęciem przedstawienie stanowiska należy rozumieć nie tylko tekst opisowy, ale również rysunki
lub szkice poglądowe przedstawiające budowę stanowiska oraz schematy elektryczne układów użyte
podczas laboratorium. Proszę zwrócić uwagę na czytelność przedstawianych rysunków. Powinny one być
wykonane zgodnie z zasadami rysunku technicznego. Przykładowy szkic stanowiska probierczego do
badań (nazwa badania) przedstawiono na rysunku 1.

Rys. 1. Szkic budowy stanowiska do prób napięciowych izolatorów stojących: 1 – podstawa, 2 – obiekt
badany, 3 – przewód wysokonapięciowy, H – wysokość obiektu badanego (210 mm), X1– długość przewodu
(500 mm), X2 – szerokość podstawy (Arial, 9,5pkt, interlinia 1 wiersz, tekst wyśrodkowany, odstępy: przed – 0
pkt, po – 6 pkt)
Użyte elementy na schematach elektrycznych powinny być zgodne z obowiązującymi w
elektrotechnice. Przykładowy schemat układu probierczego został pokazany na rysunku 2.

Rys. 2. Schemat obwodu probierczego do badań (nazwa badania): W – wyłącznik,

TR – transformator regulacyjny, TP – transformator probierczy, DN – dzielnik napięciowy,
C1 – pojemność wysokonapięciowa, C2 – pojemność niskonapięciowa OB – obiekt badany (Arial, 9,5pkt,
interlinia 1 wiersz, tekst wyśrodkowany, odstępy: przed – 0 pkt, po – 6 pkt)

2/7
 Elementy przedstawione na rysunkach lub schematach powinny mieć swoje oznaczenia (forma
literowa lub liczbowa) umożliwiające ich łatwą identyfikację zarówno na rysunku, jak i w tekście. Proszę o
jednolitość oznaczeń zarówno na rysunku i w tekście opisowym. Do wykonywania rysunków proszę
używać programów graficznych typu Acad, Visio, a nie Paint. Należy również napisać odniesienie w
tekście do danego rysunku. Jeżeli przypis do danego rysunku znajduje się powyżej rysunku to używamy
pełnej nazwy (na rysunku 1), jeżeli pod rysunkiem używamy wówczas skrótu (na rys. 1).
Wielkość rysunku powinna być tak dobrana, aby on był czytelny, ale również nie powinien on
zajmować większej części strony. Należy pamiętać na wielkość liter używanych w opisie poszczególnych
części. Wielkość ta nie powinna być mniejsza niż czcionka użyta do podpisu rysunku.
Jeżeli w tekście opisujemy parametry, które były analizowane podczas ćwiczenia np. napięcie lub
prąd, to używamy oznaczeń literowych, np. Podczas badań wykonywano pomiar napięcia przeskoku Up.
Jeżeli używamy dane oznaczenie pierwszy raz, to proszę pamiętać o jego wyjaśnieniu. Proszę zwrócić
uwagę na sposób pisania oznaczeń. Oznaczenia piszemy kursywą pochyloną oraz używamy indeksów w
zależności od przeznaczenia dolnych lub górnych. Jeżeli w oznaczeniu w indeksie znajduje się liczba, to ta
liczba pisana jest czcionką normalną, np. U1, Up1, a nie U1, Up1. Należy zwrócić uwagę na to, aby jedno
oznaczenie w całym sprawozdaniu nie oznaczało kilku różnych parametrów oraz jeden parametr nie był
opisany za pomocą kilku oznaczeń.
Jeżeli w tekście piszemy wartości mierzonych wielkości z użyciem jednostek, to proszę zwrócić uwagę
na rozłożenie spacji np. Wykonywano pomiary do napięcia Un = 100 kV, a nie Un=100kV. Spacja stawiamy
pomiędzy oznaczeniem, a znakiem równości, oraz wartością liczbową oraz pomiędzy wartością liczbową i
jednostką. Spacje pomiędzy wartością liczbową i jednostką nie obowiązują w przypadku określenia
wartości procentowej np. Pomiary wykonywano błędem δ = 5%, a nie δ = 5 %.
Wiele wielkości elektrycznych, jak również jednostki tych wielkości są opisywane za pomocą liter
greckich. Proszę je stosować i nie używać polskich spolszczeń np. ΔRp = 100 Ω, a nie
(delta)Rp=100 ohm. (Arial, 10 pkt, interlinia wielokrotne co: 1,15, tekst wyjustowany)

2.2. Sposób wykonywania badań

W tej części należy zwrócić szczególną uwagę na cały przebieg wykonywanych pomiarów. Należy
opisać „krok po kroku”, co się wykonywało podczas badań w laboratorium. Należy zwrócić uwagę na
sposób pomiaru mierzonych wielkości, zastosowane metody pomiarowe, wartość mierzonych wielkości:
wartość skuteczna, średnia, maksymalna itp. odwołując się do zamieszczonych wcześniej rysunków
poglądowych. Należy opisać czynniki, jakie mogą mieć wpływ na wynik mierzonych wielkości oraz opisać
zastosowane metody pomiarowe. Cały tok pomiarowy oraz obliczeniowy należy przedstawić w formie
opisowej z użyciem równań lub zależności, które wykorzystujemy przy wyznaczaniu mierzonych wielkości.
Jeżeli wykonywano obliczenia wielkości, to należy podać sposób obliczania tej wielkości za pomocą
edytora równań lub programu Math Type, który można zainstalować do istniejącej wersji programu
Microsoft Word. np. Wartość napięcia przeskoku obliczano na podstawie zależności:

,gdzie: Up – napięcie przeskoku, U1 – wartość skuteczna napięcia mierzonego na badanym obiekcie.

Proszę o zwrócenie uwagi na zastosowanie m.in. znaku mnożenia – wykorzystujemy kropkę, a nie
gwiazdkę (*). Przykładowe obliczenia zrealizowano zgodnie z równaniami (2), (3), które możemy użyć w
opisie pomiarów:

,przy czym: E – natężenie pola elektrycznego wyrażone w kV/cm, a – odstęp pomiędzy elektrodami
wyrażony w cm.
Do zamieszczenia przykładowych obliczeń również używamy edytora równań, wszelkie oznaczenia,
nie użyte wcześniej w tekście należy opisać pod równaniem. Wstawienie jednostki należy wykonać już
tekstem opisowym, a nie w edytorze równań. Wielkość użytych wzorów nie zwiększa zawartości
merytorycznej sprawozdania, wiec proszę ich nie zwiększać. (Arial, 10 pkt, interlinia wielokrotne co: 1,15,
tekst wyjustowany)

3/7
 2.3. Zestawienia wyników
W tej części należy umieścić, najlepiej w formie tabel, zestawienie wyników pomiarów realizowanych w
ćwiczeniu laboratoryjnym. Należy zwrócić uwagę na sposób prezentacji wyników tj. użyte jednostki,
wartość mierzoną (skuteczna, średnia maksymalna). Jeżeli podczas laboratorium wykonywano obliczenia,
to również wyniki tych obliczeń powinny znaleźć miejsce w tabeli. Proszę pamiętać również o odpowiednim
podpisywaniu tabel. Tabele w przeciwieństwie do rysunków podpisywane są nad obiektem, a nie pod.
Również w przypadku zestawień wyników, należy w tekście opisowym umieścić odniesienie do danej
tabeli np. Wyniki badan w układzie sworzeń płyta zostały zamieszczone w tablicy 1. (Arial, 10 pkt, interlinia
1,5 wiersza, tekst wyjustowany)
Tablica 1. Zestawienie wyników pomiarów i obliczeń wytrzymałości statycznej powietrza dla układu sworzeń –
płyta przy napięciu stałym (Arial, 9,5 pkt, interlinia 1 wiersz, tekst wyrównany do lewej, odstępy: przed – 6 pkt.,
po – 6 pkt)
a U0 U1 Up E
Badany układ Rodzaj napięcia Uwagi
[cm] [kV] [kV] [kV] [kV/cm]
1 - 17 17 17 brak ulotu
polaryzacja dodatnia
3 22 35 35 11,7 -
sworznia
sworzeń- 5 32 80 80 16 -
płyta 1 16 30 30 30 -
polaryzacja ujemna
2 17 43 43 21,5 -
sworznia
5 27 104 104 20,8 -

Zestawienie wyników należy również umieścić w formie graficznej. Jeżeli chodzi o przedstawienie
przebiegów na rysunkach, to należy pamiętać o zasadzie że każdy przedstawiony wykres niesie ze sobą
pewną informację, która będzie poruszana we wnioskach. Tak więc, proszę pamiętać, że jeśli coś
porównujemy, to dane wykresy należy umieścić na wspólnych osiach, a nie na oddzielnych rysunkach.
Często bywa że program graficzny automatycznie dopasowuje skalę do danego rysunku, i wtedy
analizowany problem nie jest widoczny.
W internecie jest wiele dostępnych programów graficznych, w których można wykonywać wykresy,
posiadają one szeroką gamę ustawień, czy sposobu formowania osi, tekstów opisowych. Jeżeli chodzi o
opisywanie danych przebiegów to należy zwrócić uwagę na wielkość czcionek zastosowanych przy
opisach. Należy pamiętać, aby nie były one zbyt małe, gdyż wtedy nie są czytelne. Najlepiej, aby wielkość
czcionek opisowych była podobna, jak wielkość czcionki użytej do podpisania rysunku. Przykładowy
wykres ukazujący zestawienie wyników z tabeli został przedstawiony poniżej np. Na rysunku 3a
przedstawiono charakterystykę napięcia ulotu U0 oraz przeskoku Up w funkcji odstępu miedzy elektrodami
a dla układu sworzeń płyta analizowanego przy napięciu stałym, na rysunku 3b zamieszczono rozkład
natężenia pola elektrycznego E w funkcji odstępu między elektrodami a w analizowanym przypadku.
a) b)

Rys. 3. Zależność napięcia ulotu U0 oraz przeskoku Up (a) oraz natężenia pola elektrycznego E (b) w funkcji
odstępu miedzy elektrodami a dla układu sworzeń płyta przy napięciu stałym: 1 – polaryzacja dodatnia sworznia,
2 – polaryzacja ujemna sworznia, linia ciągła – napięcie przeskoku Up (wartość maksymalna) , linia przerywana
– napięcie ulotu U0 (wartość skuteczna)

4/7
 Jeżeli chodzi o wielkość rysunków, to proszę dobrać takie wymiary rysunku, aby był on czytelny.
Wykonywanie rysunków na pół strony formatu A4 podobnie, jak w przypadku wzorów nie zwiększy
zawartości merytorycznej sprowadzania.

3. Wnioski (Arial, 12 pkt, Bold, odstępy: przed – 12 pkt, po – 0 pkt)

W tej części (najbardziej ulubionej przez studentów), należy umieścić w formie opisowej własne
spostrzeżenia dotyczące wyników badań, zaobserwowanych zjawisk, ewentualnie uwag dotyczących
sposobu przeprowadzania badań, napotkanych trudności. Należy zwrócić uwagę że punkt ten dotyczy
wniosków wyciągniętych z danego ćwiczenia laboratoryjnego, wiec należy swoje spostrzeżenia czy
obserwacje wyjaśnić na podstawie zdobytej wiedzy lub książek naukowych.
Należy z dużą ostrożnością korzystać z serwisów internetowych, szczególnie polskich stron, gdyż w
nich można uzyskać pobieżną informację na poruszony problem, a nawet informację sprzeczną z prawdą.
Należy zwrócić szczególna uwagę na to, że język techniczny jest językiem „ubogim” i każde przytaczane
pojęcie ma ściśle określone znaczenie, np. przepięcie, to nie jest to samo co przeciążenie. Dopuszcza się
powtarzanie wyrazów w tego typu tekstach.
W przypadku wytłumaczenia danego zjawiska, należy odnieść się przede wszystkim do uzyskanych
wyników badań. Analiza wyników badań może zostać urozmaicona poprzez porównanie wyników z
wynikami badań umieszczonymi w literaturze. Oczywiście dana pozycja literaturowa powinna być
przytoczona w części ostatniej sprowadzania w formie nawiasów kwadratowych [1,2,3]. Pozycje w
przypadku wytłumaczenia analizowanego zjawiska można posłużyć się rysunkami pomocniczymi, do
których również zgodnie z wyżej wymienionymi zasadami należy się odnieść. (Arial, 10 pkt, interlinia
wielokrotne co: 1,15, tekst wyjustowany)

3.1. Analiza problemów poruszonych w laboratorium (Arial, 11 pkt, Bold, odstępy:

przed – 12 pkt, po – 0 pkt)
Analiza danego problemu wg tych samych zasad, co podanych w punkcie 3. (Arial, 10 pkt, interlinia
wielokrotne co: 1,15, tekst wyjustowany)

3.2. Analiza pytań podanych przez prowadzącego

Analiza pytań podanych przez prowadzącego, wg tych samych zasad, co podanych w punkcie 3.
(Arial, 10 pkt, interlinia wielokrotne co: 1,15, tekst wyjustowany)

Literatura:( Arial, 12 pkt, Bold, odstępy: przed – 12 pkt, po – 0 pkt)

[1] Szpor S. Technika wysokich napięć, WNT Warszawa 1965 r.
[2] Flisowski Z. Technika wysokich napięć, WNT Warszawa 1996 r.
[3] Boryń H., Olesz M., Rynkowski A., Wojtas S. Laboratorium techniki wysokich napięć, Wydawnictwo
Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2007 r.

5/7