25.06.

2023

Praca Systemu
Elektroenergetycznego Stabilność
Pojęcie stabilności możemy określić jako zdolność układu
do przywracania równowagi w razie jej zakłócenia
Wykład 9/23

Wykres równania mocy nazywamy charakterystyką

Charakterystyka mocy Charakterystyka mocy mocy, która stanowi punkt wyjściowy zagadnienia
równowagi statycznej i dynamicznej.
Rozpatrzmy najprostszy układ przesyłowy (jednofazowy) Przyjmijmy, że moduły wektorów napięć U1 i U2 są
przedstawiony przez jedną zastępczą oporność bierną. P
stałe, natomiast zmienne jest ich względne rozchylenie Pa
kątowe δ. P
U1 X U2 Równanie mocy:
Pa

UU P0

P = 1 2  sin 
P0

X 0
0 90º 180º
0
0
90º 180º

Układ przesyłowy, którego napięcia na początku i na

końcu są niezmienne, nie może przenosić dowolnej
mocy, lecz istnieje górna granica o wartości amplitudy
Pa charakterystyki mocy, której przekroczyć nie możemy.
P napędowego.
Pa = U 1U 2
Pa
Ponieważ U1 i U2 są wartościami tego samego
rzędu, więc moc, którą linia może przenieść,
jest wprost proporcjonalna do kwadratu
napięcia, a odwrotnie proporcjonalna do
oporności (tj. odległości).
Kryterium równowagi statycznej
Układ przesyłowy przenosi w normalnym stanie pracy moc P o, przy
czym kąt rozchylenia między wektorem siły elektromotorycznej
generatora a wektorem napięcia sieci sztywnej wynosi δo.
Generator zasilający oddając moc elektryczną P o otrzymuje moc
mechaniczną Pm o tej samej wartości od swojego silnika
Istnieje więc równowaga między
mocą doprowadzoną a mocą
Ed oddaną P0 = Pm.

U 1U 2 Uo

 sin 
X
P=
P0
δo

X Pm= Po Po
Układ przesyłowy
Po

0
0 Turbina Generator
90º 180º Sieć sztywna

1
 25.06.2023

Kryterium równowagi statycznej Kryterium równowagi statycznej

 Generator obraca się ze stałą prędkością obrotową.  Z tą samą prędkością wiruje w dotychczas rozpatrywanym
 Wektor napięcia sieci sztywnej Us jest wektorem stanie pracy wektor siły elektromotorycznej generatora na P
odniesienia. krańcu wysyłającym.
 Ponieważ f napięcia sieci sztywnej jest stała i niezależna  Mamy więc bezpośredni związek miedzy chwilowym
od warunków pracy układu przesyłowego, więc wektor położeniem kątowym wirnika generatora a chwilowym Pa
Us wiruje ze stałą synchroniczną prędkością kątową ωo. położeniem kątowym wektora odniesienia.
 Rozchylenie kątowe w normalnym stanie pracy jest stałe i Pm=Po
wynosi δo.
Ed
Uo
Ed
δo Układ przesyłowy Uo
δo
Po δ0 δgr=90o δ*
Pm= Po Po
Po
180o
Układ przesyłowy Pm= Po Po
Turbina Generator
Sieć sztywna Turbina Generator Sieć sztywna

Natomiast otrzyma od maszyny Zacznie on więc zwalniać i zmniejszy swój kąt wyprzedzenia.
napędowej nadal niezmienioną Praca na opadającej części charakterystyki
moc: między δ = 90…..180º jest niemożliwa, równowaga
P
wówczas generator odda zwiększoną moc:
P jest tu chwiejna.
P’ = Po +ΔP

Pa Pa P

P’ P’
ΔP ΔP Pa
Pm=Po Pm=Po
ΔP
P’
ΔP
Pm=Po
ΔP
Δδ Δδ

Δδ
Δδ
δ0 δgr=90o 180o δ0 δgr=90o 180o
Równowaga miedzy otrzymywaną mocą napędową a elektryczną Δδ
Zakładamy że : mocą oddawaną zostanie przywrócona po osiągnięciu
δ = δ0+ Δδ wyjściowego kąta rozchylenia.
δ0 δgr=90o 180o

Strefa równowagi trwałej i strefa, w której Równowaga jest trwała jeżeli punkt pracy leży na Pochodną tą nazywamy mocą synchronizującą.
równowaga nie jest zapewniona, są rozgraniczone wznoszącej się części charakterystyki mocy, a więc Matematyczna forma kryterium równowagi:
krytycznym kątem, którego wartość w w zakresie, w którym pochodna jest dodatnia.
rozpatrywanym przypadku wynosi 90º.
dP
P P dP
0 0
d d
Pa Pa

P’ P’
przy założeniu stałości U1 i U2 i oporności X.
ΔP ΔP
Pm=Po Pm=Po
ΔP ΔP

dP U1 U 2
Δδ Δδ =  cos 
Δδ Δδ
d X
δ0 δgr=90o 180o δ0 δgr=90o 180o

2
 25.06.2023

Rodzaje stabilności:
-stabilność lokalna (równowaga statyczna)
-stabilność globalna (równowaga dynamiczna)
 Mówi się, że zachowana jest stabilność
lokalna, gdy po małym zaburzeniu
system elektroenergetyczny osiąga stan
ustalony taki sam jak przed zaburzeniem
lub stan jemu bliski.
 Zaburzenia małe, są to zaburzenia, dla
których równania opisujące dynamikę
systemu elektroenergetycznego mogą być
linearyzowane.
 Stabilność lokalna systemu Definicja stabilności
elektroenergetycznego (SE) to stabilność jego Rozwiązanie x1(t) równania (układu) różniczkowego
pracy podczas małych zakłóceń. nazywamy stabilnym (stabilnym w sensie Lapunowa),
 Do tych zakłóceń można zaliczyć: jeżeli dla dowolnego ɛ > 0 i dowolnego czasu t0 można
⚫ załączanie, wyłączanie małych odbiorów, dobrać taką liczbę η, że dla wszystkich punktów
⚫ załączanie, wyłączanie pojedynczych startowych spełniających ograniczenie:
generatorów, ║x2(t0)-x1(t0)║ < η
⚫ załączanie, wyłączanie pojedynczych linii w sieci zachodzi:
elektroenergetycznej (SEE),
║x2(t)-x1(t)║ < ɛ
⚫ działanie układów regulacji napięcia i
dla każdego t > t0.
częstotliwości podczas tych zmian.

Interpretacja graficzna stabilności

Moc graniczna równowagi statycznej Pgr może mieć różne

W przypadku stabilności globalnej Graniczny stan stabilności znaczenie w zależności od celu badań:

mówi się, że jest ona zachowana,
gdy system elektroenergetyczny po
Graniczny stan stabilności lokalnej jest
dużym zaburzeniu osiąga
zadowalające stany ustalone.
 Dla zaburzeń dużych
równania opisujące dynamikę
systemu nie mogą być linearyzowane.
lokalnej
to taki stan statyczny, w którym system
jest stabilny lokalnie, ale w którym w
następstwie arbitralnie wybranej małej
zmiany wielkości stanu następuje utrata
stabilności.
⚫ Badanie mocy granicznej określonej elektrowni,
która może być oddawana bez obawy utraty
stabilności.
Za granicę stabilności w układach wielomaszynowych
⚫
przyjmuje się moc graniczną maszyny o największym
kącie położenia wirnika.
⚫ Badanie mocy granicznej określonego przekroju
sieciowego, tj. maksymalnej mocy przepustowej,
która może być przesyłana danym fragmentem
(przekrojem) sieci.
⚫ Badanie napięcia krytycznego U kr w węźle.
⚫ Jest to najmniejsze dopuszczalne napięcie, przy
którym układ jeszcze może pracować stabilnie.

Kryterium równowagi statycznej Kryterium równowagi statycznej Kryterium dP/dU

 Kryterium dP/d>0
dP najbardziej nadaje się do stosowania w systemach, w Przy wzroście kątów rozchyleń między wektorami SEM
P elektrowni występuje ogólny spadek napięć w systemie
Kryterium dP/d>0 d których kierunki przesyłu mocy są ściśle określone, a

więc gdy ma się do czynienia z dużymi elektrowniami, (zakładając stałość SEM elektrowni)
jest podstawowym
kryterium. zawsze oddającymi moc do systemu albo Ed1 Ed2
Xd1 Xz1 Xz2 Xd2
 Opiera się ono na z elektrowniami lokalnymi zaopatrującymi lokalnych U0
charakterystykach odbiorców.
kątowych mocy
oddawanej przez   Wady kryterium dP/d>0 Gdy napięcie np. w punkcie 0 spadnie poniżej wartości krytycznej,
tj. UO < Ukr → stan braku stabilności lokalnej
elektrownie zgodnie ⚫ Nie stosowane zwykle w praktyce pomiary kąta 
z równaniem: Konieczność założenia stałości odbiorów niezależnie od wahań
⚫ Ed1 U0 Ed2
napięcia
P=(EdU/Xd)sin ⚫ Wątpliwości dotyczące przyjęcia elektrowni bilansującej
U’0 E’d2
E’d1
δ'0 δ0
Dwie elektrownie połączone prostym układem przesyłowym

3
 25.06.2023

U0 P Zastosowanie kryterium
dP/dU<0
dP  Dla dowolnych systemów elektroenergetycznych
dU 0 δ  Napięcie jest mierzone praktycznie w każdym
węźle sieci
 Praktyka potwierdza, że duże awarie systemu
U0 poprzedza spadek poziomów napięć

Ukr

Stabilność lokalną (równowagę statyczną) można W stabilności stanów zagrożenia można

Kryteria stabilności systemów wyróżnić:
podzielić na: stabilność stanów dopuszczalnych
elektroenergetycznych
i stabilność stanów zagrożenia.
• lawinę napięcia (niestabilność
 Kryterium mocy synchronizującej, czyli pochodnej W stabilności stanów dopuszczalnych można wyróżnić: odbiorów),
mocy czynnej oddawanej przez generator • wymagającą dokładnych modeli
względem kąta, tj. dP  0 • stabilność małych wymuszeń, wymagającą użycia odbiorów,
możliwie dokładnych modeli matematycznych
d turbozespołów, czyli: • badaną w przypadku deficytu mocy
dP • obwodów wirników generatorów, biernej;
 Kryterium  0 gdzie U – napięcie w węźle; • ruchu wirników,
dU • regulatorów napięcia i wzbudzenia
 Kryterium pochodnej mocy biernej w węźle
• elektroenergetycznych regulatorów turbin i samych • lawinę częstotliwości,
odbiorczym względem napięcia w tym węźle dQ  0 turbin;
dU • wymagającą uwzględnienia nieliniowej
• niestabilność monotoniczną (aperiodyczną), którą
charakterystyki mocy generowanej bloku
 Kryterium pochodnej mocy czynnej w węźle można badać metodami orientacyjnymi; w funkcji szerokich zmian częstotliwości,
odbiorczym względem częstotliwości w systemie • badaną w przypadku deficytu mocy
dP
• niestabilności nietypowe (samowzbudzenie, czynnej w SE.
niestabilności oscylacyjne, np. przy małych i dużych
0 obciążeniach systemu).
df

Pgr ( s ) − (Pw + Pps )

Współczynnik zapasu stabilności lokalnej - wskazuje w sposób

U nw − U kr
liczbowy na to, czy równowaga jest jeszcze zachowana.

k Pp s =
Pps
*100%
kU = *100%
Pgr ( e ) − Pe U nw
k Pe = 100%
Pe Pgr(s) – moc graniczna równowagi statycznej dla określonego
przekroju sieci;
Unw – napięcie normalne w węźle
Pw – amplituda wahań mocy przesyłanej Pps (ok. 2% mocy (niekoniecznie znamionowe);
Pgr(e) – moc graniczna równowagi statycznej, najbardziej generatora mniejszego z połączonych układów)
zagrożonej elektrowni pod względem równowagi Ukr – napięcie krytyczne (najmniejsze
Pe - moc wytwarzana przez tę elektrownię w stanie dopuszczalne) w węźle
normalnym

4
 25.06.2023

Stabilność globalną (równowagę dynamiczną) dzieli się

umownie, w zależności od badanego okresu czasu od chwili Podstawą badania stabilności jest równanie
powstania dużego zaburzenia (np. zwarcia) różniczkowe elektromechanicznego przebiegu
przejściowego turbogeneratora
W niektórych systemach elektroenergetycznych (np. w USA)
przyjmuje się podział na: d d TS d 2 2

 P = P − P = J = J = m N

Zasada równości
⚫ Stabilność krótkookresową (do 10 s trwania stanu
elektromechanicznego SE), można tutaj mówić również o tzw.
m el
dt dt  dt 2

o
2

stabilności pierwszego wahnięcia, do badań której wystarczy

bardzo uproszczony model matematyczny stanu
elektromechanicznego;
Zasadniczą zależnością używana w badaniach stabilności jest
charakterystyka kątowa maszyny synchronicznej,
pól
tj. zależność P = f ( ) ,
⚫ Stabilność średniookresową (od 10 s do 1 min), gdzie dużą rolę
odgrywają modele matematyczne regulatora turbiny i samej przy czym P jest to moc oddawana przez generator,  - kąt rozchyłu
turbiny, pewną rolę odgrywa też dynamika kotła; między wektorem napięcia na zaciskach i siły elektromotorycznej.
⚫ Stabilność długookresową (od 1 min do 20 min.), gdzie dużą rolę
odgrywają modele turbin i ich regulatorów oraz modele kotłów i
EU U (X −X ) 2

⚫
układy automatycznej regulacji mocy i częstotliwości;
Niestabilność nietypową, wymagającą specjalnych modeli
P= d
sin  + sin 2 d q

matematycznych. X d
2X X d q

Zwarcie w środku jednego z równoległych torów

Na podstawie zależności prześledźmy cały przebieg
Zastosowanie zasady równości pól w praktyce
przejściowy w przypadku szybkiego wyłączenia zwarcia

Na rysunku przedstawiono przebieg utraty równowagi

dynamicznej przy zwarciu tego samego typu
a) P Δω0= ω-ω0
0 b)

A0
P0= Pm
ΔP +
t
I δ c)
A’ δ
0 δ0
360°
90° 180° 270°
180°

90°
δ0 t Zachowanie równowagi dynamicznej przy szybkim Najczęściej utrata równowagi dynamicznej zostaje
wyłączeniu zwarcia: spowodowana przez:
a) Charakterystyki mocy i przyspieszenia ❑ Zbyt późne wyłączenie zwarcia
Utrata synchronizmu przy zwarciu nie wyłączonym Nadmierne obciążenie układu
b) Przyrost prędkości kątowej ❑
a) Charakterystyki mocy i przyspieszenia Nadmierne osłabienie układu przy wyłączeniu zwartego
c) Kąt rozchylenia ❑
b) Przyrost prędkości kątowej toru
c) Kąt rozchylenia

Zasada równości pól pozwala na określenie maksymalnego Zasada równości pól

dopuszczalnego kąta, przy którym powinno nastąpić
wyłączenie zwarcia Jeżeli moc przyspieszająca przedstawimy na wykresie, to
Jeśli na jednym z torów
całka oznacza pole między osią odchyleń a krzywą nastąpi zwarcie to
charakterystyki mocy. Dodatnia wartość różnicy ΔP=Pm-P P wystąpi nadwyżka mocy
napędowej nad stan po wyłączeniu
odpowiada pole przyspieszające, wartość ujemna pole oddawaną do sieci i
hamujące wirnik zaczyna praca normalna uszkodzonego toru
przyśpieszać.

Nastąpi teraz
hamowanie wirnika.
A0 - C2
B2 C Pole hamujące i pole
przyśpieszające są
 sobie równe.
d +
Po narysowaniu charakterystyki mocy kolejnych stanów = 2c  P  d
B1 stan zwarcia na
pracy przesuwamy linię pionową δ=δwył w lewo lub w prawo dt 0 C1 jednym z torów
by pole przyspieszające było równe polu hamowania. Jeżeli całkowite pole licząc od δ=δ0 do pewniej odciętej A1
Nastąpi to przy krytycznym kącie wyłączenia zwarcia δ=δ2 ma być równe zeru, to pole przyspieszające musi być
δ
δkr=δwył równe polu hamującemu przedstawione powyżej kryterium δ0 δwył δgr
Wzrasta
równowagi dynamicznej nosi nazwę zasady równości pól
również kąt . gdy = wył następuje wyłączenie uszkodzonego toru

5

Przy dochodzeniu do stanu ustalonego nastąpią
oscylacje kąta  oraz prędkości obrotowej wirnika
Przebieg napięcia i prądu spowodowany utratą równowagi:
przebieg napięcia w pewnym punkcie dużego układu po
nagłym wyłączeniu generatora 25 MW (równowaga
dynamiczna zachowana, utrata równowagi statycznej
nastąpiła w trzydziestej trzeciej sekundzie);
Do głównych sposobów poprawiających
stabilność należy zaliczyć
stosowanie nowoczesnych układów wzbudzenia i
regulacji napięcia generatorów przy doborze
parametrów uwzględniającym stabilność systemu;
stosowanie podłużnej kompensacji reaktancji linii
przy użyciu kondensatorów szeregowych;
stosowanie poprzecznej kompensacji za pomocą
kondensatorów synchronicznych oraz baterii
kondensatorów równoległych;
stosowanie przewodów wiązkowych;
optymalizację konfiguracji sieci pod kątem
stabilności;
ekonomiczny rozdział obciążeń między
elektrowniami z uwzględnieniem stabilności.
25.06.2023
Wzór na przyspieszenie kątowe:
M
=
J
gdzie:
 – przyspieszenie kątowe;
 M – nadwyżka momentu napędowego;
J – moment bezwładności generatora łącznie z Przykład równowagi dynamicznej – wyłączenie jednego z
silnikiem napędowym. dwóch równoległych torów:
e) charakterystyki mocy (stan zwiększonego obciążenia);
f) przebieg przejściowy przy utracie równowagi
Środki poprawy stabilności
 Istnieje wiele różnorodnych metod
(środków) poprawy stabilności.
 Można je podzielić na dwie grupy,
biorąc pod uwagę:
elementy systemu: elektrownie,
sieci, środki systemowe;
wprowadzane sposoby poprawy
stabilności:
zmiana parametrów elementów systemu,
stosowanie zabiegów dodatkowych oraz
zabiegów operatywnych.
Przebiegi napięcia i prądu spowodowane utratą równowagi
Inne zabiegi poprawiające stabilność Na prawie wszystkie rodzaje stabilności, z wyjątkiem
stabilności lokalnej, przy normalnej konfiguracji
- zmniejszenie reaktancji generatorów
- zwiększenie napięcia przesyłu systemu, korzystny wpływ wywierają:
- zwiększenie stałej mechanicznej bezwładności,
- automatyczne odciążenie turbin;
- mają wpływ na poprawę stabilności lokalnej w stanie normalnym i poawaryjnym,
a także na poprawę stabilności globalnej synchronicznej.
- Zastosowanie samoczynnego ponownego załączania - automatyczne wyłączenie turbogeneratorów;
(SPZ 1- i 3-fazowego) ma duży wpływ na poprawę
stabilności globalnej, zarówno synchronicznej, jak i
- podział systemu na części izolowane (tzw.
wypadkowej. wyspy),
- Zastosowanie wyłączników i przekaźników szybkich, jak - wyłączanie połączeń międzysystemowych.
również uziemienie punktów gwiazdowych
transformatorów przez oporniki lub dławiki ma wpływ
wyłącznie na poprawę stabilności globalnej
synchronicznej (zmniejszenie prądów zwarcia oraz
skrócenie czasu trwania zwarcia)
6
 25.06.2023

Wyznaczenie oporności układu przesyłowego:

Zastosowanie: Równowaga dynamiczna – przykład 1
- SCO (samoczynnego częstotliwościowego
odciążania),
X = X ' d + X l + X t 0 + X tw
- SCA (odciążanie za pomocą sterowania x' U 2

Xl =
xl
częstotliwością akustyczną) X' =d
 
d (%) n 2

2
l
ma wpływ na poprawę stabilności lokalnej w 100 S n

stanach poawaryjnych oraz na poprawę

stabilności wypadkowej.

Ważniejsze środki stosowane w

elektrowniach:
Badanie równowagi dynamicznej przy planowym wyłączeniu
A. Destabilizatory kołysań jednego z torów, tzn. przy wyłączeniu nie wywołanym zwarciem Równanie mocy:
B. Szybka regulacja turbin parowych lub innym zakłóceniem pracy linii.
E 'U s
C. Wyłączanie części generatorów P = Pa sin  ' = sin  '
X

Równanie mocy:
P = Pa sin  ' =
E 'U s
sin  ' Równowaga dynamiczna – przykład 2
Pn S n cos  n
X Mn = =
X = X 'd +2 X l + X t 0 + X tw n n
Pod wpływem momentu znamionowego Mn maszyna zmieni
swoją prędkość z n=0 do n=nn w czasie: Tm
cos  n

Na jednym z torów nastąpiło trójfazowe zwarcie

w pobliżu szyn elektrowni.
Zakładamy, że wyłączenie nastąpi równocześnie
na obydwu krańcach linii.
Zbadamy wpływ czasu trwania zwarcia na
warunki równowagi dynamicznej.

Charakterystyka mocy

 Porównanie wyników obliczeń

 = t zw
2 równowagi statycznej i dynamicznej
Przy końcu rozpatrywanego
zwarcia: Obliczenia równowagi dynamicznej i
statycznej można wykonać w ten sposób, że
n(%) 3000
 = 360  jako wynik otrzymuje się dopuszczalną
100 60
wartość obciążenia stanu wyjściowego.

7
 25.06.2023

•Moc graniczna równowagi dynamicznej jest • Turbogeneratory zachowują się Sposoby poprawienia
zawsze mniejsza od mocy granicznej korzystniej od hydrogeneratorów pod
względem równowagi dynamicznej,
warunków równowagi
równowagi statycznej;
natomiast mniej korzystnie pod
•W przypadku gdy zwarcie jest wyłączane po względem równowagi statycznej
czasie t=0,2s moc graniczna równowagi  Zwiększenie napięcia przesyłowego
• W KSEE prawie wyłącznie pracują
dynamicznej jest określona przez przebieg elektrownie cieplne - dlatego
wyrównawczy przy pierwszym wychyleniu; równowaga statyczna odgrywa większą  Zwiększanie liczby torów przesyłowych
•Przy nowocześniejszych zabezpieczeniach rolę niż systemach gdzie w większym
(b.szybkich) decyduje właściwie równowaga stopniu wykorzystywane są siły wodne.  Zamiana przewodów na grubsze
dynamiczna w czasie późniejszych wychyleń • Szczególnie łatwo dochodzi do
zachwiania równowagi statycznej przy
deficycie mocy w układzie.

Porównanie charakterystyk mocy Kompensacja linii za pomocą Kompensacja linii za pomocą

0,2 0,2 0,6 0,2
0,3
0,2 kondensatorów szeregowych kondensatorów szeregowych
0,3

X=0,6 E Xt2
Xg+Xt1 I1 I2
0,6 0,2 0,3 0,2 0,6 0,2 0,3 0,2
U1 Ul2 Ul2 U2 Us
Xg Xt1 Xl2 Is
Ul1 Ul2 Ig

Pnat,I1 Pnat,I2 Us=const

E=const

I1 XkC U1 U2
I2 XkC

Ul1 Ul2 Ul1

E  l/komp Us
Us l Ul2
j(Xg+Xt1) jXt2
E 
Ul1 Ul2
l Us I1
I1 I2
I1 I2 I2
0 - charakterystyka mocy dla stanu normalnego E

-j2Xc -j2Xc
I - charakterystyka mocy dla stanu zwarcia
II - charakterystyka mocy po zakłóceniu

Kompensacja zupełna linii przesyłowej Kompensacja oporności linii za pomocą

(schemat zastępczy) kompensatorów synchronicznych
E
Ua Ub US
G

Równowaga Sztuczna
K K

Ua Ub Charakterystyki Mocy
2
i Charakterystyka Zewnętrzna
E Us

8
 25.06.2023

Działanie powolnej regulacji wzbudzenia Działanie powolnej regulacji wzbudzenia Działanie powolnej regulacji wzbudzenia,
zasada równowagi sztucznej
Stosując przy rozważaniach równowagi statycznej kryterium:  0  90 0
dP
0
d
zakładamy, że przy nieznacznych zmianach kąta wychylenia wektora siły
elektromotorycznej wzbudzenie generatora pozostaje niezmienione,
korzystamy z charakterystyk mocy

P = f ( )
otrzymanych w przypadku układu najprostszego
EU Działanie regulatorów: a) zwykły regulator o dużym zakresie nieczułości i
P = d S sin  UZ powolnym działaniu nie chroni przed utratą synchronizmu; b) regulator o
X Xd XZ średnim zakresie nieczułości i szybkim działaniu powoduje kołysania, które
i Ed US ewentualnie mogą wzrastać, c) regulator bez zakresu nieczułości umożliwia
pracę w zakresie równowagi sztucznej
Ed = const Charakterystyki mocy i charakterystyka zewnętrzna

Definicja równowagi sztucznej Moc graniczna równowagi sztucznej

Jeżeli przyjmiemy, że układ regulacji bez żadnego opóźnienia utrzymuje stałą wartość
Szybko działający regulator napięcia napięcia Uz=const, możemy przyjąć zaciski generatora jako punkt sztywnego napięcia.
W takim przypadku moc przenoszoną określa wzór
może uchronić generator pracujący
w zakresie równowagi chwiejnej
P=
U ZU S
sin  Z
UKŁADY
przed utratą synchronizmu.
Równowagę w takim stanie pracy
XZ DWUMASZYNOWE
nazywamy sztuczną.
PMAX = P( Z = 90 0 )
Maksimum tej mocy

W stanie pracy normalnej kąt rozchylenia wynosi δ o - jego zwiększenie o Δδ spowoduje dla Przy większym wyjściowym kącie rozchylenia zachowanie się układu jest inne.
maszyny 1 (wyprzedzającej) wzrost oddawanej mocy czynnej o ΔP1, dla maszyny 2 zaś Poza punktem C, charakterystyka P1 opada, a P2 wznosi się. Wzrostowi kąta
Równowaga statyczna układu odciążenie o ΔP2. Maszyna 1 zaczyna zwalniać, maszyna 2 zaś przyśpieszać; obie maja więc rozchylenia towarzyszy odciążenie maszyny wyprzedzającej 1, a zwiększenie mocy
tendencje do zmniejszenia kąta wzajemnego rozchylenia i wskutek tego dojdzie do powrotu do oddawanej przez maszynę 2. Wobec tego obie maszyny maja tendencje do
dwumaszynowego wyjściowego położenia równowagi. Taki stan panuje w całym zakresie, w którym
charakterystyka P1 wznosi się, a w równocześnie P2 opada, to znaczy aż do punktu B, w którym
zwiększenia kąta wzajemnego rozchylenia, co prowadzi do utraty synchronizmu.
Poza punktem C znajdujemy się więc w zakresie równowagi chwiejnej.
kąt rozchylenia osiąga (90°—αl2).
Ed1 Ed2
P1 P1
P2 α12 P2 α12
Ed1

ΔP1 {E22/Z22}sinα12 ΔP1 {E22/Z22}sinα12

δ1 δ2
Ed2 E1E2/Z12 E1E2/Z12
δ ΔP2 ΔP2

Δδ {E12/Z11}sinα11 δ Δδ {E12/Z11}sinα11 δ
A B 90° C 180° D 270° A B 90° C 180° D 270°
0° δ0 0° δ0
δ =δ1-δ2 W stanie wyjściowym δ = δ0 α12 α12
Zakres równowagi Zakres równowagi Zakres równowagi Zakres równowagi
trwałej Zakres chwiejnej trwałej Zakres chwiejnej
przejściowy przejściowy

9
 25.06.2023

Zakres przejściowy B—C, = obie charakterystyki opadają, = obie maszyny po przypadkowym wzroście kąta
rozchylenia zostałyby odciążone i zaczęłyby przyśpieszać.
Od bezwładności mechanicznej obydwóch maszyn będzie zależeć, która z maszyn przyśpieszy więcej i czy
Układ przesyłowy bez odbioru pośredniego, lecz
kąt rozchylenia się zwiększy, czy zmniejszy. Jeżeli np. maszyna 2 przedstawia wielki układ odbiorczy o dużej
łącznej mocy zainstalowanej, a więc o dużej bezwładności, to przyśpieszałaby bardzo nieznacznie w
z uwzględnieniem oporności czynnej
Równania mocy mają postać:
porównaniu z maszyna 1 i doszłoby do zwiększenia kąta rozchylenia oraz do utraty synchronizmu. Dla ba-
dania równowagi w zakresie B—C opracowano kryteria, uwzględniające szczegółowo bezwładności
układów, nie znalazły one jednak szerszego zastosowania. W praktyce za zakres równowagi trwałej uważa
się jedynie przedział, w którym obie maszyny przy zmianie kata rozchylenia starają się przywrócić stan
wyjściowy. P1
P2 α12

ΔP1 {E22/Z22}sinα12

E1E2/Z12 Oporności pozorne własne i wzajemne dla tego układu to:

ΔP2

Δδ {E12/Z11}sinα11 δ
A B 90° C 180° D 270°
δ0
Moc na początku układu przesyłowego
0°
α12
Zakres równowagi Zakres równowagi jest mocą oddaną na końcu, tzn. mocą
trwałej Zakres
przejściowy
chwiejnej oddaną użytecznie

Charakterystyki mocy dla układu bez odbioru Obliczanie mocy granicznej W celu określenia mocy granicznej
pośredniego, lecz z uwzględnieniem oporności czynnej należy kolejno przeliczyć kilka (dwa lub
Różnica rzędnych przedstawia stratę mocy w oporności czynnej linii. Maksimum
mocy użytecznie oddanej otrzymujemy dla kąta
Dla układu dwumaszynowego trzy) stanów obciążenia.
charakterystyki P1 i P2 obowiązują przy
stałym wzbudzeniu (siły elektromotoryczne
E1 i E2 są stałe) odpowiadającym danemu
Dopóki , dopóty znajdujemy
stanowi obciążenia. się w zakresie równowagi trwałej.
Nie można na ich podstawie oceniać
równowagi układów przy innych Granicę równowagi wyznaczamy przez
obciążeniach. interpolację lub ekstrapolację.
Przy innym obciążeniu zmienią się bowiem
wszystkie wartości układu zastępczego T,
zmienią się charakterystyki mocy P1 i P2
Maksimum mocy =

 W rzeczywistych układach
Wyznaczanie mocy granicznej równowagi elektroenergetycznych nawet tych bardzo
statycznej przez interpolację dużej mocy nie można wprowadzać założenia
upraszczającego typu f=const ponieważ jest
to równoznaczne z nieskończenie wielką

Obliczanie równowagi bezwładnością, a tym samym z nieskończenie

wielką mocą układu odbiorczego.
dynamicznej układów  W rzeczywistych układach stałe czasowe Tm1 i
Tm2 są często tego samego rzędu, a dla
dwumaszynowych. założenia f=const Tm2= 

charakterystyka charakterystyki
zewnętrzna mocy

10
 25.06.2023

 W celu prawidłowej analizy układu Równania mocy tego układu zawierają

rzeczywistego należy rozpatrywać zmiany Zastępcza moc przyspieszająca jedną zmienną 12 (kąt wzajemnego
prędkości wirowania obydwu Jeżeli odbiory układu przedstawimy przez stałe rozchylenia wektorów zastępczych sił
współpracujących układów, wysyłającego i oporności pozorne, to układ dwumaszynowy elektromotorycznych).
odbiorczego. możemy przedstawić schematem zastępczym

P1 = A1 + B  sin(  12 − 12 )
 Układ dwumaszynowy ma duże znaczenie w rys. b.
praktyce, gdyż do tej kategorii można zaliczyć
nie tylko układy przesyłowe prostego typu,
składające się z odosobnionej elektrowni
współpracującej przez linię dalekosiężną z P2 = A2 + B  sin(  12 − 12 )
okręgiem odbiorczym o własnych
elektrowniach lokalnych.
 Często również skomplikowane układy
A1, A2, B, 12 – stałe wyliczone z wartości
wielomaszynowe zachowują się pod
względem równowagi dynamicznej tak jak
sił elektromotorycznych i oporności
dwumaszynowe. schematu zastępczego

Aby do układu dwumaszynowego można było O równowadze układu decyduje względne otrzymujemy
zastosować zasadę równości pól należy rozchylenie kątowe obydwóch maszyn 12=1-2=, d 2   Tm 2 Tm1   
=  P1 − P2  = (m2 P1 − m1 P2 ) = Pz
wyznaczyć przyspieszenie kątowe każdej z które wyznacza się z różnicy przyspieszeń dt 2 Tmz  Tm1 + Tm 2 Tm1 + Tm 2  Tmz Tmz
maszyn.
d 2 d 2 1 d 2 2  
d 2
Jest to równanie układu dwumaszynowego o identycznej
  = − = P1 − P2 postaci jak równanie pojedynczej maszyny współpracującej z
1 = 21 = P1 = ( Pm1 − P1 ) dt 2 dt 2 dt 2 Tm1 Tm 2 siecią sztywną

dt Tm1 Tm1 Wprowadzając zastępczą mechaniczną stałą czasową i oznaczenia d 2 

= P
T T dt 2 Tm
= m1 m 2
d 2 2   Tmz
Tm1 + Tm 2
2 = = P2 = ( Pm 2 − P2 )
Różnica polega na sposobie wyznaczenia mocy
przyspieszającej.
2 Tmz Tm 2 Dla pojedynczej maszyny znajdujemy  P bezpośrednio z
dt Tm 2 Tm 2 = = m2 wykresu charakterystyki mocy, podczas gdy w układzie
Tm1 Tm1 + Tm 2 dwumaszynowym zastępczą moc przyspieszającą  Pz
otrzymujemy po przeliczeniach
Tmz Tm1
Pm1, Pm2 – mechaniczne moce napędowe obydwóch maszyn = = m1 Pz = m2 P1 − m1P2
P1, P2 – moce elektryczne oddawane przez maszyny Tm 2 Tm1 + Tm 2

W tym przypadku wykres Pz=f() jest sinusoidą. Wykres ten Zastępcza moc przyspieszająca w układzie dwumaszynowym
• W wyjściowym stanie
pracy (punkty A1, A2)
można wyznaczyć ze stałych A1, A2, B, 12 na podstawie układ znajduje się w
wzorów: równowadze trwałej i
obie maszyny wirują z
synchroniczną prędkością
Pz = Az − BZ sin(  +  z ) A1, A2 – wyjściowe punkty pracy
maszyn 1 i 2 obrotową i stałym
D1, D2 – końcowe punkty pracy wzajemnym rozchyleniem
Az = m2 ( Pm1 − A1 ) − m1 ( Pm 2 − A2 ) P
maszyn 1 i 2
Pm1=const ΔP1 kątowym 0, a moc
B z = B 1 − [1 − (m1 − m2 ) 2 ]  sin 2  12 przyspieszająca każdej
D1 maszyny oraz moc
tg z = (m1 − m2 )  tg 12 P1 zastępcza moc
Pm2=const ΔP2 charakterystyki mocy dla stanu zwarcia
przyspieszająca równa
jest zero.
D2
P2
δ • Charakterystyka
ΔPz zastępczej mocy
przyspieszającej dla
ΔPz stanu normalnego
przecina oś odciętych w
O przebieg czasowy względnego i punkcie A0 przy wartości
wzory (*). δ zastępcza moc przyspieszająca bezwzględnych kątów rozchylenia 0.
dla stanu zwarcia

11

 W chwili zwarcia punktu pracy
na wykresie (rys b) przechodzi
do położenia A’ na
charakterystyce stanu zwarcia i
zaczyna się poruszać w kierunku
punktu D’.
 Rzędnym powyżej osi odciętych
odpowiada przyspieszenie
powodujące wzrost względnego
rozchylenia.
 Pole między charakterystyką a
osią odciętych, leżące powyżej
tej osi, nazywamy polem
przyspieszającym, a leżące
poniżej osi – polem hamującym.
 W przykładzie warunki
równowagi dynamicznej są
korzystne i po kilku wahaniach
między punktami A’ i C’ dojdzie
do ustalenia się nowego punktu
pracy w położeniu D'.
 W nowym punkcie pracy D'
maszyny osiągają nowe
wzg1ędne położenie równowagi,
natomiast w porównaniu z
jakimś bezwzględnym wektorem
odniesienia obie maszyny będą
przy tym wspólnie przyspieszać
lub zwalniać.
 Wynika to z wykresu rys. a w
punkcie D' moc przyspieszająca
jest dodatnia dla każdej z
maszyn.
4. Obliczenie elektryczne układu w stanie
wyjściowym:
Wyznaczamy wykres wektorowy napięć i sił
elektromotorycznych, w szczególności
znajdujemy dla obydwóch maszyn
zastępczych wartości sił
elektromotorycznych E1 i E2, które
uważamy za stałe na przeciąg całego
rozpatrywanego stanu przejściowego, oraz
wartość wyjściowego kąta rozchylenia
między nimi 0.
Uwzględniając straty w układzie
przesyłowym znajdujemy moce oddawane
przez maszyny zastępcze, równe ich
mocom napędowym Pm1, Pm2, (jeżeli
wartości te nie są już znane z (p.2))
Układy Wielomaszynowe
25.06.2023
3. Ułożenie i wstępne uproszczenie
Tok obliczeń równowagi dynamicznej schematu zastępczego układu w stanie
układu dwumaszynowego normalnym (stan 0) i obliczenie jego
oporności oraz mechanicznych stałych
czasu maszyn.
1. Zebranie danych układu: schemat, parametry maszyn, Odbiory przedstawiamy przez stałe
transformatorów, linii itp. oporności ich wartości można określić
2. Ustalenie charakterystycznego stanu pracy układu: dopiero po obliczeniu napięć.
obciążeń i produkcji, przepływów mocy, warunków
napięciowych
Jeżeli układ jest w rzeczywistości
wielomaszynowy, a chcemy go uprościć
Obliczenia wykonujemy zwykle dla stanu normalnego całkowitego
obciążenia lub dla przeciążenia w przewidywanych nienormalnych
do dwumaszynowego, to występuje
stanach pracy (warunki zakłóceniowe). ważne, a często trudne, zadanie łączenia
Jako punkt wyjścia do dalszych obliczeń wystarczy ustalenie przepływu
maszyn.
mocy (czynnej i biernej) i napięcia w jednym z głównych węzłów Czynności punktów 2 i 3 wymagają dobrej
układu, który przyjmujemy za punkt odniesienia; zazwyczaj bardzo znajomości parametrów, a zwłaszcza
dobrze nadaje się do tego celu główna stacja transformatorowa warunków ruchowych układu.
obniżająca układu przesyłowego.
5. Ułożenie i uproszczenie schematów
7. Wyznaczenie charakterystyk
zastępczych stanów zakłóceniowego (stan I) i zastępczych mocy przyspieszających
po zakłóceniu (stan II) - analogicznie do Pz kolejnych stanów
(p.3).
– wzory (*).
Możemy mieć do czynienia z kilkoma
kolejnymi stanami zakłóceniowymi (stany Ia i 8. Zastosowanie zasady równości pól do
Ib), jeżeli np. zwarcie zostaje zlikwidowane wykresów tych charakterystyk w celu
dopiero po kilku kolejnych czynnościach
łączeniowych.
wyznaczenia krytycznego kąta
wyłączenia zwarcia.
6. Obliczenie oporności własnych i wzajemnych
dla schematów zastępczych z p.5. Z oporności 9. Wyznaczenie dopuszczalnego czasu
tych i ze znajomości s. em. El i E2 znajdujemy trwania zwarcia metodą kolejnych
stałe charakterystyk mocy A1, A2, B, 12 dla
przedziałów.
każdego kolejnego stanu.
Równanie mocy układu Równanie mocy układu
trójmaszynowego trójmaszynowego
 Równania mocy podają zależność mocy elektrycznej
oddawanej przez poszczególne maszyny od kątów
wzajemnego rozchylenia wektorów ich sił
elektromotorycznych.
Schemat zastępczy układu trójmaszynowego
Rozpływ prądów, jeżeli E1 jest jedyną siłą elektromotoryczną
12
 25.06.2023

Prądy składowe otrzymujemy przy

Zastosowanie metody Zastosowanie metody
założeniu, że jedyną siłą elektromotoryczną czynną
superpozycji w układzie jest E1, a siły elektromotoryczne E2 i superpozycji
Podobnie jak dla układu dwu maszynowego E3 są równe zeru, co oznacza, że oporności Prądy składowe lub otrzymujemy
powyższe równania otrzymujemy stosując zasadę pozorne są wprost przyłożone do punktu analogicznie, jeżeli jedyną siłą elektromotoryczną w
superpozycji zerowego. układzie będzie lub .

Prądy oddawane przez każdą z trzech maszyn Moc oddawaną przez generator 1 obliczamy jako
uważamy za wynik nałożenia się trzech prądów iloczyn jego siły elektromotorycznej E1 i składowej
składowych. czynnej jego prądu I1.

Ogólna forma równań mocy

Zasady zastosowane powyżej można stosować dla układów o dowolnej liczbie
maszyn.
Przez analogię można napisać równanie mocy dla maszyny k w układzie
n-maszynowym.

jest prądem w punkcie k, jeżeli jest jedyną siłą

elektromotoryczną czynną w układzie, jest prądem w punkcie
k, jeżeli jest jedyną siłą elektromotoryczną w układzie.

Wykres wektorowy sił elektromotorycznych układu

trójmaszynowego

Kryterium równowagi opiera się na następującym Jeżeli przy tych zmianach położeń kątowych maszyna
rozumowaniu: wyprzedzająca odda większą moc elektryczną niż w stanie
wyjściowym, to oznacza to, że zostanie ona
▪Możemy przypuszczać, że jeżeliby miało dojść do przyhamowana i zmniejszy swój kąt wyprzedzenia.
utraty synchronizmu między maszynami układu, to
najbardziej zagrożona jest maszyna 1, która wyprzedza Jeżeli równocześnie maszyna 2 odda większą moc
pozostałe, albo też maszyna 2, która jest najbardziej elektryczną niż w stanie wyjściowym, to będzie ona
opóźniona. przyspieszać i zmniejszy swój kąt opóźnienia.
Takie zachowanie się układu odpowiada stanowi
▪Zakładamy nieznaczne zwiększenie kąta rozchylenia
równowagi trwałej.
między maszynami końcowymi
Przedstawione powyżej kryterium nie jest w pełni ścisłe,
▪Zakładamy dodatkowo, że również pozostałe maszyny jednak założenie, że większość maszyn układu pracuje ze
zmienią swoje położenie kątowe, lecz w taki sposób, stałą mocą, często odpowiada rzeczywistości.
Wykres wektorowy sił elektromotorycznych układu wielomaszynowego
aby moce przez nie oddawane nie zmieniły się.

13

Obliczanie równowagi
dynamicznej układów
wielomaszynowych
Obliczanie równowagi dynamicznej układów wielomaszynowych.
Przyczyny mozolnego sposobu obliczeń układów wielomaszynowych:
 duży czas obliczeń oporności własnych i wzajemnych; w praktyce
wykonuje się tylko obliczenia dla czterech maszyn,
 brak możliwości stosowania zasady równości pól
Zasada równości pól dla układów jedno- lub dwumaszynowych:
 pozwala na podstawie konstrukcji wykreślnej wyznaczyć kąt kr,
przy którym powinno nastąpić wyłączenie zwarcia
 dogodna ze względu na obliczenia dopuszczalnego czasu trwania
zwarcia
- metodą kolejnych przedziałów oblicza się krótki okres od stanu
wyjściowego do osiągnięcia kr. W przypadku gdy jest on podany,
wystarczy obliczyć kąt, który odpowiada temu czasowi i
stwierdzić, czy jest on mniejszy czy większy od krytycznego.
Dokładne metody
obliczania równowagi
dynamicznej
25.06.2023
Obliczanie równowagi dynamicznej układów wielomaszynowych. Obliczanie równowagi dynamicznej układów wielomaszynowych.
Zasada obliczeń równowagi dynamicznej układów wielomaszynowych jest taka sama jak w Z powyższych równań obliczana jest moc, którą dany generator oddaje na początku
układach jedno- i dwumaszynowych, jednak obliczenia są niezwykle kłopotliwe. Przebieg przedziału Δt(n). Różnica między stałą mechaniczną mocą napędową, a mocą oddawaną
przejściowy oblicza się punkt po punkcie dla kolejnych krótkich okresów czasu. jest mocą przyspieszającą. Przyrost kąta wychylenia maszyny obliczany jest dla
Równanie mocy k-tej maszyny: pierwszego przedziału ze wzoru:
Pk = f (δk1, δk2, … δkn )
- taka sama postać jak dla równowagi statycznej, czyli:
natomiast dla każdego następnego:
Dla danego przedziału znajduje się przyrosty kątów wychylenia
wszystkich maszyn układu, a następnie oblicza wzajemne
- różnica polega na wstawieniu jako siły elektromotoryczne E1 … Ek wartości siły elektromotorycznej
rozchylenia δk1, δk2, … na początku następnego przedziału oraz
E’ za opornościami przejściowymi X’d generatorów, a oporności własna Zkk i wzajemne Zkn nowe wartości Pk itd.
obejmują oporności przejściowe X’d.
Obliczanie równowagi dynamicznej układów wielomaszynowych. Obliczanie równowagi dynamicznej układów wielomaszynowych.
Inny sposób postępowania dla układów wielomaszynowych:
 nie wystarczy obliczenie przebiegu w samym okresie zwarcia; należy znaleźć przebieg kołysania
Sposób obliczeń dopuszczalnego czasu trwania zwarcia lub dopuszczalnego
w okresie po zwarciu. obciążenia:
 ocena „na oko” z przebiegu krzywych czy równowaga jest zachowana  założenie pewnego czasu trwania zwarcia
- jeżeli względne kąty rozchylenia zmniejszają się po pewnym czasie – równowaga zachowana
- jeżeli względne kąty rozchylenia nieograniczenie wzrastają – równowaga utracona.
 obliczenie i wykreślenie odpowiedniego przebiegu przejściowego
 ocena zachowania lub utraty równowagi
 zwiększenie bądź zmniejszenie czasu trwania zwarcia
 przeliczenie kilku przebiegów i wyznaczenie dopuszczalnego czasu trwania
zwarcia.
Naszkicowana metoda wymaga długotrwałej pracy, więc istotna jest
dogodna i przejrzysta systematyzacja toku obliczeń, najlepiej przy
pomocy z góry przygotowanych tablic lub formularzy.
Przebieg przejściowy dla układu
czteromaszynowego – utrata równowagi
dynamicznej; czas trwania zwarcia 0,2 s, lecz
dopiero po 1,1 s utrata równowagi staje się
widoczna.
Zasada metod dokładnych Metoda kolejnych
W zasadzie wszelkie obliczenia równowagi dynamicznej
opierają się na numerycznym całkowaniu podstawowego P
przedziałów
równania
d 2  Δt
= P
dt 2 Tm
Przy założeniu: Przy założeniu:
ΔP
E= const, Z= const E= g(t), Z= h(t)
Wtedy: Wtedy:
P = f ( ) P = f ( , t ) t
Przy metodzie kolejnych przedziałów wystarczy obliczenie
mocy przyspieszającej w danym przedziale na podstawie
znajomości stanu układu w okresie poprzednim.
14
 25.06.2023

Uwzględnienie zmian sił Układ dwumaszynowy

elektromotorycznych generatorów Kolejny przedział
ΔPz 1 – przebieg przejściowy przy zwarciu trwałym

 Dla pierwszego przedziału Edx i Ex uważamy za II

stałe.
A’
 Na podstawie ich wartości obliczamy moc 1
oddawaną przez maszynę, a następnie moc
0s 1s 1,8s
przyspieszającą i zmianę rozchylenia A0 1,5s δ
kątowego Δδ(1). 30° 60° 90° 120° 150°
Przechodząc do drugiego przedziału należy
0,5s
 II – charakterystyka zastępczej
obliczyć zmianę wartości sił mocy przyśpieszającej dla 0,III
I
elektromotorycznych Ed i E’, jaka nastąpiła w stanu zwarcia przy Ed = const.
przedziale pierwszym. (w stanie zwarcia ustalonego)
 Prądy wyrównawcze w obydwóch osiach,
Układ w stanie wyjściowym którym odpowiadają wartości ΔEdx i ΔEqx, I – charakterystyka zastępczej mocy przyśpieszającej dla stanu zwarcia
W chwili zwarcia w obwodach wirnika powstają prądy ulegają tłumieniu według funkcji przy E’ = const.
wyrównawcze, którym odpowiada gwałtowny wzrost siły wykładniczej ze stałymi czasu T'd i T‘q. 0, III – charakterystyka zastępczej mocy przyśpieszającej w stanie
elektromotorycznej Ed z wartości Ed0 do wartości Edx . Wektor Edx
nie leży już w osi magnetycznej wirnika. normalnym i po wyłączeniu zwarcia

Dlaczego nie może być mowy o jednej ściśle

Uwzględnienie zmienności określonej wartości mocy granicznej?
oporności zastępczej odbiorów
3 4
1 2
Uwzględnienie zmienności oporności P P 0 P 0 P 0

Dobór zakłóceń do obliczania

0 II II
zastępczych odbiorów jest jeszcze bardziej II

kłopotliwe.
równowagi dynamicznej
II I
Do zastosowania dynamicznych I I
δ0 δkr I δ0 δkr δ0 δkr
charakterystyk nieodzowny jest analizator δ0=35,9°
δ0 δkr
δ0=35,9 δ0=35,9 δ0=35,9
sieciowy, gdyż przeliczanie w sposób δkr=54° δkr=63° δkr=82° δkr=99°

analityczny nowego schematu zastępczego td=0,13s td=0,19s td=0,35s td=0,65s

układu dla każdego kolejnego przedziału Obciążenie graniczne po zwarciu:

(zmienione wartości oporności zastępczych 1) trzech faz
odbiorów) jest, praktycznie biorąc, 2)dwóch faz
3)dwóch faz z ziemią
niemożliwe. 4) jednej fazy z ziemią
zmienia się w szerokim zakresie

3 4
Jakie zakłócenie wybrać do obliczeń ? Najcięższe? P
1 P
2 P 0 P
0
0 0 W zależności od tego jaki jest skutek zakłócenia:
( żeby mieć pewność, że zawsze sieć „będzie działać” ?) II II II

II I 1.Między większością elektrowni nastąpiła utrata synchronizmu i

I I nastąpił podział na szereg niesynchronicznie pracujących części,
P 0
δ0 δkr I δ0 δkr δ0 δkr δ0 δkr co spowodowało przerwanie zasilania w większości
 Nie, to by znaczyło, że moc II
δ0=35,9°
δkr=54°
δ0=35,9
δkr=63°
δ0=35,9
δkr=82°
δ0=35,9
δkr=99°
odbiorców
graniczna równowagi dynamicznej td=0,13s td=0,19s td=0,35s td=0,65s
byłaby bardzo mała i taka 2.Nastąpiła utrata współpracy między niewielką częścią układu , a
elektrownia wytwarzałaby więcej
• wybór jest trudny, w pozostałej części między elektrowniami równowaga jest
mocy, niż byłoby pobieranej, albo utrzymana, co zapewni dalszą dostawę energii (przypadek
I
trzeba by stosować urządzenia • moc graniczna zależy od położenia miejsca zwarcia (czy na elektrowni zdalnej)
(regulatory?). A to jest
początku, czy na końcu odbiornika) i rodzaju zwarcia (jeśli zakłócenie jest „lekkie”, to w części niewielkiej
nieekonomiczne( CENA!) bo δ0 δkr
(jednofazowe, 3 fazowe), czasu trwania (krótkotrwale,
urządzenia były by mało może nastąpić odzyskanie równowagi w niewielkim czasie
δ0=35,9 δkr=99° długotrwale) (regulatory, człowiek)
wykorzystywane
• w rzeczywistości zwarcia najcięższe to trójfazowe, ale
td=0,65s
zachodzą rzadko, dlatego najczęściej przyjmuje się
(jeśli zakłócenie jest cięższe pomimo utrzymania
równowagi w większej części może nastąpić deficyt mocy i
stosowanie zwarć dwóch faz z ziemią (one są najcięższe z później grozi to utratą równowagi statycznej
niesymetrycznych)

15
 25.06.2023

Odpowiednio dobiera się:

 Zwarcia trójfazowe (dodatkowo

kontroluje się równowagę wobec
krótkich przeciążeń), aby nie dopuścić
do przerwy w odbiorze zastosujemy
 zwarcia dwóch faz z ziemią, jeśli
całkowita utrata nie grozi, ale tylko
części (oblicza się odporność układu
na częściej występujące)

16