Wzmacniacze operacyjne

Piotr Muszyński
Wielostopniowy wzmacniacz prądu stałego.
Schemat wzmacniacza operacyjnego μA741
 Ogólna charakterystyka
• Bardzo duże wzmocnienie napięciowe
(powyżej 10 000 V/V , czyli 80 dB).
• Wzmacniają prąd stały.
• Dwa wejścia:
– wejście oznaczone „-” odwracające fazę
– wejście oznaczone „+” nie odwracające fazę
• Duża rezystancja wejściowa (MΩ)
• Mała rezystancja wyjściowa (Ω)
 Symbol i charakterystyka statyczna

+Ucc
Wejście
odwracające Iwe-

Iwe+
- Wyjście

+ Uwy
Wejście
Uwe- Uwe+ nieodwracające
-Ucc
Schemat wzmacniacza operacyjnego
z pętlą sprzężenia zwrotnego
 Analiza pracy
Analizę pracy wzmacniaczy operacyjnych (układów zawierających wzmacniacz operacyjny
objęty ujemnym sprzężeniem zwrotnym) przeprowadza się, stosując następującą
procedurę :
1. Zakłada się, że:
-rezystancja wejściowa wzmacniacza operacyjnego jest nieskończenie duża (wzmacniacz
nie pobiera prądów wejściowych),
-wartości prądów polaryzujących są równe zero

2. Literami oznacza się węzły na schemacie (np. A, B) i ich potencjały (np. UA, UB).
3. Zaznacza się prądy płynące w układzie (np. I1, I2).
4. Korzystając z praw Kirchhoffa, układa się równania dla węzłów znajdujących się w
układzie (np. dla węzła A i B).
5. Zakłada się, że różnica napięć U = UA - UB jest prawie równa zeru, a co za tym idzie
potencjał w punkcie A (UA) jest równy potencjałowi w punkcie B (UB.)

6. Korzystając z prawa Ohma, układa się równania dla poszczególnych prądów.

7. Na podstawie otrzymanych równań wyznacza się zależność napięcia wyjściowego w
funkcji napięcia wejściowego (ewentualnie napięć wejściowych).
 Schemat zastępczy

Rwy

Założenia:
Rwe  ∞
Rwy  0
ku  ∞ Zależność ku = f(f)
 Wzmacniacz odwracający
• Zakłada się że
• Dla węzła B nie układa się równań, ponieważ
prądy polaryzujące są równe zeru
• Węzeł B jest dołączony przez rezystor R3 do masy
układu, zatem potencjał w punkcie B jest równy
zeru - punkt masy pozornej.
 Wzmacniacz odwracający
• Wzmocnienie napięciowe (oznaczane w katalogach Auo ) będzie
wynosiło:

• Rezystancja wejściowa układu jest równa R1, ponieważ punkt A jest

punktem masy pozornej. Rezystancję wyjściową określa się zgodnie
z zależnością obowiązującą dla układu ze sprzężeniem zwrotnym
napięciowym równoległym. W celu uzyskania kompensacji błędu
(napięcia niezrównoważenia) spowodowanego różnymi pod
względem wartości prądami polaryzującymi Iwe+ i Iwe- (Iwe+  Iwe-  0),
wartość rezystancji R3 powinna być równa wartości rezystancji
wynikającej z równoległego połączenia rezystorów R1 i R2. Jeżeli
rezystory te będą miały jednakową rezystancję, to otrzymuje się
inwerter (wzmocnienie równe jeden).
 Wzmacniacz nieodwracający
Napięcia na wejściu odwracającym i wejściu nieodwracającym
mają taką samą wartość, zatem rezystancja wejściowa układu
(zgodnie z definicją) jest równa rezystancji wzmacniacza
operacyjnego dla sygnału współbieżnego (bardzo duża).

Schemat wzmacniacza
nieodwracającego
Polaryzacja wejść wzm. operacyjnego
Podstawowe parametry wzmacniaczy
operacyjnych i komparatorów
 Wykorzystanie wzmacniacza
operacyjnego jako filtr aktywny