Woensdag
8 Maart 2023
Iedereen
zelfstandig
Delhaize zet
de sector op
stelten
6, 12-13
Frankrijk
haalt gele
hesjes
onder
het stof
vandaan
10
© belga
Europa wil massaal zelf zonne­-
panelen en batterijen maken
groene transitieDe Commissie stelt voor om de productiecapaciteit in de EU van groene
technologie tegen 2030 sterk op te voeren. Dat moet, in een antwoord op Bidens plannen,
de eigen industrie versterken en de afhankelijkheid van vooral China afbouwen.
Het aanvankelijk wat vage concept
van ‘strategische autonomie’ dat
tien jaar geleden gelanceerd werd,
is door de pandemie en de oorlog
in Oekraïne in een stroomversnel-
ling gekomen. Die twee gebeurte-
nissen legden de kwetsbaarheid
van de bevoorradingsketens en de
afhankelijkheid van derde landen
bloot, ook voor groene technologie
zoals zonnepanelen, warmte­-
pompen en windmolens.
Daarom komt de Europese
Commissie dinsdag met een voor-
stel (de Net Zero Industry Act) om
de productiecapaciteit van groene
technologie in de EU op te schalen.
Die moet tegen 2030 ‘minstens
40 procent’ bedragen van de jaar-
lijkse noden om de Green Deal te
realiseren’, staat in een ontwerp-
tekst van eind februari. De tekst
kan nog wijzigen voor de officiële
voorstelling.
Ambitieuze doelstellingen
De Commissie formuleert ambiti-
euze productiedoelstellingen voor
vijf sectoren: de EU moet tegen
2030 minstens 40 procent van de
Jaargang 100, nr. 57 | BE € 3,30 | De Standaard, Kantersteen 47, 1000 Brussel | Redactie: 02/467.22.11 | Klantendienst: 02/790.21.10 / e-loket: standaard.be/klantendienst
zonnepanelen zelf kunnen produ-
ceren, minstens 85 procent van de
windturbines, minstens 60 pro-
cent van de warmtepompen,
­minstens 85 procent van de elektri-
sche batterijen en minstens 50 pro-
cent van fossielvrije waterstof.
De omslachtige vergunnings-
procedures in de EU staan traditio-
neel de realisatie van grootse
­ambities in de weg. ‘De ontwikke-
ling van productiecapaciteit
­binnen de EU moet sneller,
­eenvoudiger en meer voorspelbaar
zijn’, aldus de Commissie.
Snellere vergunning
Afhankelijk van de lidstaat duurt
het vandaag tussen de twee en
­zeven jaar voor een vergunning
­afgeleverd wordt voor een groen
­industrieel project. De Commissie
wil dat die procedures nog maxi-
maal 18 maanden mogen bedra-
gen. Als de EU voor een bepaald
product voor meer dan 80 procent
afhankelijk is van een derde land,
moet die termijn zelfs tot hoog-
stens een jaar teruggebracht
­worden. En als die industriële
Vlaamse regering
strompelt voort
‘Dit zal niet lukken
als je één partij
tegen de muur
kwakt’
­ rojecten tot juridische procedu-
p waarborgen, ligt door Donald
res leiden, moeten die met hoog-
dringendheid afgehandeld wor-
den om vertraging te vermijden.
‘Het besef dat we in Europa
­industrie nodig hebben, moeten
inzetten op eigen productie en
daarbij concrete doelstellingen
moeten formuleren, is een game-
changer. Het is zeer positief’, zegt
Europarlementslid Kathleen Van
Brempt (Vooruit). ‘Het narratief
dat vrijhandel onze welvaart zal
‘Het narratief dat
vrijhandel welvaart
zal waarborgen,
ligt aan diggelen’
Kathleen Van Brempt
Europarlementslid (Vooruit)
2-3
Trump, de pandemie, de oorlog in
Oekraïne, de houding van China
en de Inflation Reduction Act (IRA)
van Joe ­Biden aan diggelen.’
De Commissie verwijst voor
haar initiatief naar de economi-
sche steun voor bedrijven in
­Bidens IRA, de Indiase plannen om
massaal te investeren in zonne­-
panelen en batterijen én naar de
ambities van China. Daardoor
dreigen ‘investeringen in relevante
bevoorradingsketens weg te
­trekken uit de EU’.
Wie gaat dat betalen?
De grote zwakte in het plan is
­volgens Van Brempt de financie-
ring ervan. De Commissie stelde al
voor om de regels voor staatssteun
­tijdelijk te versoepelen voor
­investeringen in groene techno­-
logie. Ze zal voor de zomer ‘een
­‘soevereiniteitsfonds’ voorstellen
voor investeringen in strategische
en innovatieve projecten. Maar de
lidstaten zijn verdeeld over de
vraag of dat fonds gestijfd moet
worden met nieuw geld.
Vlaams-Brabant
www.standaard.be
De ontwerptekst van de verorde-
ning vermeldt alleen dat lidstaten
een percentage van hun nationale
inkomsten uit het Europees
­systeem van emissiehandel (ETS),
waarbij bedrijven betalen voor hun
CO2-uitstoot, zullen toewijzen aan
de doelstellingen. Dat percentage
ligt nog niet vast. ‘In de wetgeven-
de tekst staat niets over het soeve-
reiniteitsfonds’, zegt Van Brempt.
‘En hoe vaak kan men het ETS-geld
uitgeven? Er moet boter bij de vis
komen. Met snellere vergunnings-
procedures alleen gaan we er niet
komen.’
De Net Zero Industry Act gaat
hand in hand met een voorstel om
de toegang te garanderen tot kritie-
ke zeldzame materialen voor die
groene transitie. Volgens een lek in
Euractiv zal de Commissie in die
Critical Raw Materials Act voorstel-
5ELNGFR*caddid+[L\A
len om tegen 2030 10 procent van
die benodigde materialen in de EU
te delven en 15 procent uit recycla-
ge te halen. Minstens 40 procent
van het jaarlijkse gebruik zal in de
EU verwerkt moeten worden.
Bart Beirlant
2 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

vooraan

commentaar
Bart Sturtewagen

Het mislukte manoeuvre

van een dwingeland

W
ie minister-president Jan Jambon (N-VA)
zondagavond influisterde dat hij beslissin-
gen kan nemen met een ‘ruime meerder-
heid’, heeft de ondergang van de Vlaamse
regering akelig dichtbij gebracht. Parlementen werken met
meerderheden. Regeringen treden op in consensus, partij-
en die zich niet bij die consensus kunnen of willen aan­-
sluiten, trekken daaruit hun conclusie en nemen ontslag.
Zo hoort het in een volwassen democratie.
Het wapen dat CD&V op de knieën moest krijgen,
­ontplofte in Jambons gezicht. Ineens was hij niet langer de
regeringsleider die ondanks vernederingen en tegenslagen
blijft werken aan een oplossing, in het besef dat de
­beproevingen voor hem over een jaar of zo voorbij zijn. Het
manoeuvre maakte van hem een dwingeland die van een
wel heel particuliere lezing van de relevante wetgeving
­gebruikmaakte om een doorbraak te forceren.
Gisteren bleek in het Vlaams Parlement welke schade
daardoor werd aangericht. Aanvankelijk leek er relatief
­weinig aan de hand, al applaudisseerden CD&V’ers, ook die
op de regeringsbanken, niet voor Jambon. Het duurde ruim De sfeer tussen de Vlaamse regeringsleden was gisteren bijwijlen te snijden. © James Arthus Gekiere/belga
een uur voor een ongemeen scherpe Hilde Crevits, vice­-

Powerplay van Jan

Het wapen dat
CD&V op de knieën democratie
minister-president, zei
dat haar partij ‘tegen de
muur was gekwakt’.
In een parlementaire

Jambon eindigt in
valt na zo’n
moest dwingen, uitspraak doorgaans de
ontplofte in regering. Minstens
Jambons gezicht ­ontstaat er een crisette.

nieuwe mislukking
Op federaal vlak zou de
premier dan naar de
­koning gaan, die eventu-
eel een ontslag in beraad houdt tot de vechtende partijen
een uitkomst hebben bedacht. Anders ontstaat er een
­nieuwe regering of draait het uit op verkiezingen.
Maar in Vlaanderen werkt het zo niet. De regering kan Analyse stikstofcrisisDe N-VA vindt maar geen
omzeggens niet vallen, omdat de procedure om ze te
­vervangen te ingewikkeld is en de politieke krachtsverhou- hefboom om CD&V tot een stikstofakkoord te
dingen die uitweg onmogelijk maken. Dat hadden de
­adviseurs van Jambon moeten weten. Het dreigement met
bewegen. Vrijdag dreigt een zoveelste impasse. Waarna
­ontslag tegen een onwillige regeringspartner is krachte- de regering niet anders kan dan verder strompelen.
loos. CD&V kan blijven zitten en daar kan Jambon niets
­tegen verzinnen. Zelfs het ontslag van de hele regering lost
niets op, omdat dezelfde ploeg in lopende zaken blijft
De kruisweg die stikstof heet,
­doorgaan. Er is geen alternatief voorhanden. ­kende dinsdag een zoveelste smar-
Jambon had zichzelf een dienst kunnen bewijzen door telijke statie voor Jan Jambon
CD&V zijn verontschuldigingen aan te bieden voor zijn uit- (N-VA). De Vlaamse minister-presi-
schuiver. In zijn emmer der vernederingen kon dat er nog dent wilde het debat in het Vlaams
wel bij. Nu beperkte hij zich tot een subtiele opening: vrij- Parlement aangrijpen om de druk
dag komt er een nieuw document op de ministerraad dat, op CD&V maximaal op te voeren.
Wat hij kreeg, was een verdere
zo beloofde hij, pas van waarde wordt als het door de drie ­deconfiture van zijn meerderheid.
regeringspartijen is goedgekeurd. Zo is er meteen een nieu- Nochtans kwam Jambon CD&V
we deadline, maar zicht op een uitweg is er nog lang niet. voor voldongen feiten stellen. Was
de minister-president vorige week
nog ‘ontgoocheld maar vastbera-
den’ om naar een akkoord te
cartoon ­zoeken, dan kwam hij nu melden
dat de onderhandelingen afgelo-
pen waren. ‘Ik verdedig de defini-
tieve stikstofregeling die ik afgelo-
pen zondag op de regeringstafel
gelegd heb met vuur’, zei Jambon
letterlijk bij de start van het debat.
Daar nog verder van afwijken zou
de rechtszekerheid van het stik-
stofplan onderuithalen, klonk het.
Vrijdag zal de nota omgezet wor-
den in een formeel besluit van de
regering. Jambon nodigt de chris-
tendemocraten uit om zich dan
aan te sluiten bij de consensus die
er volgens hem al was in de Vlaam-
se regering, aangezien Open VLD
en N-VA – ‘een ruime meerderheid’
– al akkoord gingen. ‘Raken we er
niet uit, dan is de schade niet te
overzien voor boeren, voor andere
burgers, voor bedrijven.’
Hele N-VA boos
De speech moest nul twijfel of mar-
ge laten, zo was op voorhand duide-
lijk gemaakt op het fractieoverleg
van de N-VA. De partij vindt het niet
ernstig dat CD&V met de voeten
blijft slepen, ook al kreeg de partij
volgens N-VA-fractieleider Wilfried
Vandaele 11 van haar 13 eisen inge-
willigd: de rode lijst van bedrijven
die verplicht moeten sluiten wordt
verlaten, er komen hogere uit-
koopsommen, een ­ruimere vrijwil-
lige uitkoopregeling wordt, enzo-
voort.
Maar de gelijkschakeling van
landbouw en industrie, die onder-
graaft het hele akkoord, meent de
N-VA. Ook de zogenoemde externe
saldering, waarbij een deel van de
vrijgekomen stikstofmarge van
een ­bedrijf dat stopt verdeeld kan
worden over bedrijven in de buurt,
kan niet zomaar georganiseerd
worden zonder die eerst te bestu-
deren. Dat CD&V dat niet aan-
vaardt, maakt Vandaele, en met
hem de hele N-VA, boos.
Kwak tegen de muur
Alleen vindt de partij geen manier
om CD&V tot andere inzichten te
dwingen. Woensdag verkruimelde
de powerplay van Jambon voor het
oog van het parlement. Om te
­beginnen speelde Open VLD al
stoorzender. Volgens fractieleider
Willem-Frederik Schiltz is wat
voorligt helemaal geen definitieve
regeling maar een compromis-
voorstel. En hij sprak tegen dat er
een consensus is zolang een meer-
derheidspartij tegenspartelt. Ook
de juridische dienst van het
Vlaams Parlement kwam tot dat
oordeel, bleek bij de start van het
debat.
CD&V oordeelde daarop dat
Jambon en de N-VA aan het bluffen
zijn met zwakke kaarten. Niemand
minder dan viceminister-presi-
dent Hilde Crevits (CD&V) ging vol
op het orgel en las Jambon de levie-
ten. ‘Dit zal niet lukken als je één
partij tegen de muur kwakt’.
Er hing elektriciteit in de lucht,
waarna Open VLD-viceminister-
president Bart Somers de onver-
mijdelijke conclusie trok. ‘Eerder
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023
dan elkaar hier verwijten te maken,
zou ik vragen aan de drie regerings-
partijen om te proberen zoeken
naar een oplossing.’
Wat restte, was een strategische
aftocht van Jambon. Hij erkende
dat er geen consensus is, en suste
dat er geen akkoord zonder CD&V
gemaakt zal worden. ‘Er is geen
sprake van mensen met de rug
­tegen de muur te zetten. We maken
maar een akkoord als we dat
­gezamenlijk maken, of we maken
geen akkoord.’ Plots zei Jambon
zelfs dat er nog ‘bijkomende toena-
deringen’ op tafel lagen die niet in
de conceptnota staan.
Het leidde tot gemor bij de N-VA,
waar men Jambon te veel zag ont-
wapenen. Achter de schermen
­schroefden woordvoerders de
communicatie opnieuw bij. Demir
zou de conceptnota ‘exact’ overne-
men in haar voorstel tot besluit.
Nee, er was geen marge om alles
nog eens te heronderhandelen.
Geen alternatief
Wat de woordvoerders evenwel
niet tegenspraken, is dat er geen
­alternatief is voor de regering,
­zoals Jambon ook toegaf in het par-
lement. ‘En dus moeten we nu zien
hoe we dit verder oplossen, hier
­onder ons, met die drie partijen
rond de tafel.’
Dat blijft het eindpunt van elke
analyse en de reden voor de onver-
zettelijkheid van CD&V: de partij
kan niet uit de regering gezet wor-
den want er kan (tot nader order)
CD&V wil niet praten
met het geweer tegen
de slaap, N-VA weigert
verder te buigen voor
het dictaat van een
junior partner
‘We maken samen
een akkoord of geen
Landbouw- en
­milieuorganisaties
akkoord’
Jan Jambon
Vlaams minister-president
(N-VA)
Terwijl de politiek zich hopeloos
vastrijdt in het stikstofdossier,
ontmijnden de landbouw- en
­natuurorganisaties dat andere
geen alternatieve meerderheid
­opgetuigd worden. Meteen is elke
poging om tot een finale catharsis
te komen bij voorbaat mislukt.
De trukendoos van Jambon lijkt
in elk geval uitgeput. Achtereen-
volgens stapte hij naar de voorzit-
ters, koos hij voor de tactiek van het
nachtelijke conclaaf, alvorens te
dreigen met voldongen feiten.
Geen van die zaken maakte indruk.
Integendeel, CD&V plukt de vruch-
ten van haar obstructie. Gisteren
zette de regering het licht op groen
om de miljoenen Europese land-
bouwsteun (GLB) vrij te geven. Ook
die stok (of liever wortel) heeft de
N-VA niet meer achter de deur.
‘Wij hebben tijd en willen net
als Open VLD onderhandelen. Wat
is dan het probleem? Wie is het
­eigenlijk die dan aan het blokkeren
is?’, klonk het zelfverzekerd bij
CD&V. En ook: ‘Als de N-VA alles of
niets speelt, waarom zouden wij
dan niet alles vragen?’
De manier waarop de N-VA nu al
weken deadline na deadline
­probeert CD&V uit te roken, stuit
op ongeloof. ‘Steeds hetzelfde
doen en hopen op een andere
­uitkomst, is de definitie van waan-
zin’, klinkt het scherp over de
­‘methode’ van Jambon.
Blijft de vraag hoe het nu verder
moet. CD&V wil niet praten met het
geweer tegen de slaap, de N-VA wei-
gert verder te buigen voor het dic-
taat van een junior partner. Zoals
het er nu naar uitziet, zal Jambon
ook morgen alleen maar akte kun-
nen nemen van die impasse.
Jan-Frederik Abbeloos
bereiken akkoord
over mestactieplan
lastige landbouwdossier. Ze
­bereikten een princiepsakkoord
over het zevende mestactie-
plan, dat de waterkwaliteit in
Vlaanderen moet doen toene-
men.
Dat was verre van een uit­-
gemaakte zaak. In oktober lekte
een eerste nota van de adminis-
tratie uit. Meteen stond de hele
landbouw – nog eens – op zijn
achterste poten. Er was sprake
van een jaarlijkse volledige
­bemestingsstop na 1 augustus.
Er mocht niet meer geoogst
­worden na 1 september. Dat
­alleen zou betekenen dat
80 procent van de Vlaamse
aardappelen niet meer gerooid
kon worden.
‘Er is gezocht naar maatrege-
len die garanties bieden voor
een goede waterkwaliteit en die
rekening houden met de diversi-
teit van de Vlaamse landbouw-
bedrijven’, klinkt het in het geza-
menlijke communiqué. Een van
de grootste twistpunten was
een teeltvrije strook van 6 meter
langs waterlopen. Die maatregel
is geschrapt en vervangen door
een strook van 3 meter, behalve
in de gebieden waar de water-
kwaliteit het slechtst is. Daar
geldt een teeltvrije strook van
5 meter voor nitraatgevoelige
teelten als aardappelen en maïs.
Het kabinet-Demir analy-
seert nu de teksten en zal die
delen met de Vlaamse regering
én met de Europese Commissie,
die moet aangeven of het nieu-
we voorstel een afdoende ant-
woord is op de vooropgestelde
ambities. (agg)
3
vooraan
podcast DS Vandaag
Het zit er bovenarms op
tussen Trump en zijn Beluister
favoriete nieuwszender de podcast
in onze app
10
Door wat we
eten, warmt
het klimaat met
1 graad op
opinie
‘Er zijn meer
“normale”
vrouwen en meer
mannelijke
buitenbeentjes’
vooraan 2-6, binnenland 8-11, het verhaal 12-13,
buitenland 14-17, economie 18-20, regio 21, sport 22-23,
in memoriam 25, opinie 26-28, cultuur & media DS2
cursief
Buikgewoel
Ik word veel vroeger dan gewoonlijk wakker met buikpijn.
Het zijn geen krampen, het is ook geen scherpe pijn, eerder
een dof, bonzend gevoel. Uit ervaring weet ik dat de oor-
zaak niet medisch is. Het betekent dat wat zich tussen mijn
oren afspeelt tijdens de nacht zijn weg heeft gevonden naar
mijn buik. Ik weet dat het onuitgesproken zorgen of
schuldgevoelens zijn die, als ze te lang weg­geduwd worden,
een luidspreker vinden ergens in mijn ­lichaam. Maar dat
weten verhelpt het probleem natuurlijk niet.
Ik moet eerst achterhalen wat ik precies naar de achter-
ste kamer van mijn brein had verbannen, daar dan het licht
aansteken en de rommel opruimen. Soms lukt dat, door
een telefoontje te plegen dat ik al te lang uitstel. Soms helpt
het ongeopende mails aan te klikken of het stapeltje
­rekeningen zuchtend aan te vatten. Op andere dagen is het
zo simpel als manlief zoeken en ‘sorry’ te zeggen.
Maar vandaag lijkt het kamertje al redelijk netjes. Ik zie
het probleem niet liggen en weet niet welk
schoonmaakmiddel nodig is om het doffe buik­-
gevoel te doen vervagen. Het blijft me er de hele
dag ­bonzend aan herinneren dat er iets
scheelt, zonder dat ik erachter kom wat.
Misschien is het dát net, bedenk ik
’s avonds. Het besef dat ik te vaak dat
kamertje volstouw, veroorzaakt het
gewoel, zegt mijn buikgevoel.
Dalilla Hermans
4 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
vooraan
factcheck
‘De norm voor stikstofdepositie
ligt in Duitsland duizendmaal hoger’
Vlaanderen en Nederland hebben de stren-
ge stikstofnormen zelf ingevoerd, Europa
zegt helemaal niets over stikstof, dus is het
hele stikstofprobleem een gevolg van een
politieke keuze. Dat betoogde Louise
Fresco­, landbouwingenieur en schrijfster,
maandagavond in De afspraak. Ter illus­-
tratie voegde ze eraan toe: ‘De norm voor
stikstof­depositie in Duitsland ligt duizend-
maal hoger dan in Nederland en waar-
schijnlijk ook in België.’
Navraag bij Fresco leert dat ze met de
‘stikstofnorm’ de zogenoemde kritische
depositie­waarde (KDW) bedoelt. Die waar-
de geeft aan hoeveel stikstof er maximaal
op een natuurgebied mag terechtkomen
voor er schade optreedt. Afhankelijk van de
vegetatie gaat het typisch om KDW’s tus-
sen 6 en 30 kilogram stikstof per jaar en
per hectare natuurgebied. De ene vegetatie
is er al gevoeliger voor dan de andere.
Heide­kan bijvoorbeeld minder aan dan
bos.
De wetenschap bepaalt wat een kwets-
baar natuurgebied in Vlaanderen aan stik-
stof kan slikken. Dat wordt bij ons niet
strenger beoordeeld dan in Duitsland.
Daar haalt Fresco enkele dingen door
elkaar­.
Niet overal even streng
Maar in Europa zijn er wel degelijk (belang-
rijke) verschillen in het stikstofbeleid. De
vergelijking tussen Europese landen zegt
Fresco te hebben gehaald uit het boek De
stikstoffuik van de Nederlandse journalist
Arnout Jaspers. Daarin legt Jaspers uit dat
het vergunningsbeleid rond stikstof niet
overal even streng is.
Duitse bedrijven mogen meer stikstof
Een staalfabriek in Duisburg. Duitse bedrijven mogen meer stikstof uitstoten dan Nederlandse en Vlaamse.© Olaf Döring
Louise Fresco, landbouwingenieur en schrijfster, in ‘De afspraak’
uitstoten en nabijgelegen natuurgebieden
sterker belasten dan bedrijven in Neder-
land. Een Duits bedrijf mag een natuur­-
gebied belasten met 300 gram stikstof per
jaar per hectare. Voor Nederlandse bedrij-
ven is dat 0,14 gram stikstof per jaar en per
hectare.
Om die waarden met Vlaanderen te
vergelijken­, halen we de veelbesproken
stikstofnota’s erbij. Daarin was er sprake
van een ‘impactscore’. Die geeft aan
hoeveel­een bedrijf­mag bijdragen tot de
stikstofneerslag op een naburig natuur­-
gebied. Voor landbouwbedrijven lag dat op
0,025 procent van de KDW. Voor de
industrie­op 1 procent. Dat verschil heeft
ermee te maken­dat landbouwbedrijven de
stikstof­verbinding ammoniak uitstoten,
die schadelijker is voor de natuur dan de
stikstofoxiden (NOx) die van de industrie
en het verkeer komen.
Voor een natuurgebied waarvan de
KDW op 6 kilogram stikstof per jaar per
hectare ligt, betekent dat omgerekend dat
één landbouwbedrijf niet meer stikstof­-
depositie mag veroorzaken dan 1,5 gram
per jaar en per hectare. Dat is dus meer
dan in Neder­land, maar flink minder dan
in Duitsland­.
Gevoelige Atlantische­heide
Hebben Nederland en Vlaanderen hun
stikstofmiserie over zichzelf afgeroepen
door zo streng te zijn? Zou onze stikstof­-
crisis opgelost zijn als de drempels worden
opgetrokken tot het Duitse niveau?
Het klopt dat Europa niet overal dezelf-
de drempelwaarden voor stikstof oplegt,
maar dat elke regio – afhankelijk van hoe
vol het stikstofbad er zit – kan bepalen wat
Louise Fresco. © Katrijn Van Giel
bedrijven er mogen uitstoten. Hoe zijn we
tot onze strenge drempels gekomen?
Voor de Lage Landen is Atlantische­hei-
de typerend, en die moeten we van Euro-
pa beschermen. Aangezien ze erg gevoelig
is voor een teveel aan stikstof, moeten we
daar in Nederland en Vlaanderen wel
rekening­mee houden.
Hendrik Schoukens (UGent), docent
milieurecht­(UGent) en schepen van Mili-
eu (Groen) in Lennik, voegt daaraan toe
dat we hier al met een hoge stikstofdruk
zitten. ‘We hebben een dicht wegennet-
werk, een industrie die dicht bij natuur
ligt en een intensieve­veeteelt. Dat veroor-
zaakt nu eenmaal een hoge stikstofdruk.
De Euro­pese habitatrichtlijn zegt dat er
door een nieuwe vergunning voor een be-
drijf geen extra schade mag ontstaan in
beschermde natuurgebieden. Dus ook al
staat het woord stikstof niet in de Europe-
se habitatrichtlijn, er moet rekening mee
gehouden worden in het vergunningsbe-
leid.’
Ook in Duitsland kreunt de gevoelige
natuur onder het stikstof. 69 procent van
de kwetsbare natuurgebieden moet te veel
stikstof slikken. Maar een kaart van Duits-
land toont aan dat de druk niet overal
even groot is. In het zuiden is die minder
groot, terwijl in het noordwesten (dicht
bij Neder­land en België) het probleem wel
aanzienlijk is. In de deel­staten met de
hoogste druk wilden beleidsmakers de
drempels verlagen, maar tot dusver geldt
de federale (minder strenge) wet­geving.
Snelweg
In Duitsland zijn er ook al rechtszaken ge-
weest rond stikstof. Zo hield vorige zomer
een rechter de aanleg tegen van een stuk
snelweg in Nedersaksen. Reden: de stik-
stofdruk op een nabijgelegen natuur­-
gebied. Duitsland is overigens ook al door
Europa op de vingers getikt omdat het
gehalte­aan nitraat – ook een stikstof­-
verbinding – in zijn oppervlakte- en
grondwater te hoog lag. Dat is een gevolg
van (over)bemesting.
‘Alleen de Europese rechter kan het
beoordelen­, maar ik denk dat de Duitse
drempelwaarden wel erg hoog zijn’, zo liet
hoogleraar omgevingsrecht Chris Backes,
een Duitser die aan de Universiteit
Utrecht doceert, optekenen in een inter-
view met het Nederlandse Binnenlands
Bestuur. ‘De advocaat-generaal die bij het
Europees Hof in 2018 het Nederlandse
stikstofbeleid beoordeelde­, heeft toen ge-
zegd: ik heb grote­twijfels als ik naar de
Duitse drempel­waarde kijk.’
Omdat er in Duitsland vragen rezen
over het verschil met Nederland heeft het
hoogste Duitse bestuurscollege er zich
over gebogen. De rechter oordeelde dat de
drempelwaarde een toepassing van een
Europese­wet is en geen interpretatie
daarvan en bijgevolg niet aan het Euro-
pees Hof moest worden voorgelegd. En
dus blijft de stikstofheibel die we in
Vlaanderen en in Nederland zien, er voor-
lopig uit.
Conclusie: het is niet juist dat kwetsba-
re natuurgebieden van de Duitse overheid
duizendmaal meer stikstof mogen slikken
dan vergelijkbare natuurgebieden in
Vlaanderen of Nederland. Maar het klopt
wel dat Duitsland minder streng is voor
bedrijven­die stikstof uitstoten.
Maxie Eckert
Tom Ysebaert
 8 maart - Internationale Vrouwendag

Er is maar één

en die is gelijk
Of wij op Vrouwendag op de kar springen voor gelijkheid?

Zonder twijfel! Maar dat doen we nóg liever het hele jaar door. Want
gelijkheid, dat zit in meer dan enkel ons logo. Gelijkheid zit in ons DNA, het
is onze diepste overtuiging. Tussen mannen en vrouwen, maar ook tussen
mensen met een verschillende afkomst, taal, overtuiging of beperking.
Gelijke rechten, carrièrekansen én verloning voor iedereen, van prille
starter tot topmanager.
Noem het geen engagement, noem het evident.

Inspired by Love
Belfius Bank NV - Karel Rogierplein 11, 1210 Brussel - +32 2 222 11 11 - belfius.be - RPR Brussel BTW BE 0403.201.185 - IBAN BE 23 0529 0064 6991 - BIC GKCCBEBB - FSMA nr. 19649 A.
6 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

vooraan

‘Tijdens corona was de omzet gigantisch.

Waar is dat geld naartoe?’
Reportage Delhaize Alle 128 winkels die Delhaize zelf uitbaat, verzelfstandigen.
Bij het personeel komt dat besluit hard aan. ‘Wij willen niet werken voor een
overnemer die ons dreigt te behandelen­als honden.’

Winkelkarretjes versperren de ingang van het Delhaize-filiaal in de De Henninstraat in Elsene. © Ivan Put
reactie

De ingang van het Delhaize-filiaal in de
De Henninstraat in Elsene is gebarrica-
deerd met winkelkarretjes. Het rolluik er-
voor is naar beneden, en ook bij de onder-
grondse parking blijven de slagbomen
dicht. Op affiches staat dat inkopen doen
momenteel niet mogelijk is. De klanten die
mondjesmaat toch komen aanwandelen,
worden door een handvol personeelsleden
vriendelijk maar kordaat weggestuurd. ‘Ja,
we staken. Neen, vandaag gaan we niet
meer open’, klinkt het.
Het besluit van de directie van Delhaize
om de laatste 128 supermarkten in ons
land die het nog zelf uitbaat, te verzelfstan-
digen, lijkt hier extra hard aan te komen.
Dit filiaal vlak bij het Flageyplein, was in
1957 de allereerste ‘echte’ supermarkt van
België. 400 vier­kante meter groot en met
voorverpakt vlees bij de slager, ongezien
voor die tijd. ‘Het was toen zelfs de aller-
grootste supermarkt van Europa’, beweert
een van de samen­gedromde personeelsle-
den aan de toegangspoort. ‘En hypermo-
dern, zeker voor zijn tijd.’
Grote achterdocht
Vandaag herinnert alleen nog een aantal
metalen panelen met oude foto’s tegen de
gevel aan een glorieus verleden – al werden
die panelen daar zes jaar geleden vooral ge-
plaatst om daklozen te beletten onder de
luifels van het gebouw te kamperen. ‘Maar
vergis je niet, deze winkel draait nog altijd
op volle toeren’, zegt een werknemer die al
33 jaar voor Delhaize werkt. Net als zijn col-
lega’s­wil hij niet met zijn naam in de
krant. ‘De emoties laaien vandaag nog te
hoog op’, klinkt het.
Dat dit filiaal nog op volle toeren draait,
was volgens de stakers maar al te duidelijk
tijdens de coronacrisis. ‘In rijen van hon-
derden meters lang stonden de klanten
aan te schuiven, meerdere straathoeken
ver’, klinkt het. ‘We haalden hier makkelijk
een omzet van 300.000 euro per dag. Waar
is dat geld naartoe? Naar de aandeel­-
houders natuurlijk. Als het wat moeilijker­
wordt, is het de kleine man die als eerste
de klap moet verwerken. Het nieuws van
vanmorgen is hier als een grote schok
binnen­gekomen. Het is vreselijk.’
Het personeel van de eigen winkels
krijgt van de directie nochtans de garantie
dat de loon- en arbeidsvoorwaarden niet
veranderen. Van ontslagen is, be­halve op
het hoofdkantoor, geen sprake.
Aan de stakerspost in Elsene wordt die
‘Zullen wij nu ook op
zondag moeten werken?
En welk salaris zal daar
tegenover staan?’
Staker
belofte met grote achterdocht onthaald.
‘Zal dat wel echt zo zijn?’, vraagt een mede-
werker, aangesloten bij de christelijke vak-
bond, zich af. ‘De zelfstandige winkels van
Delhaize zijn in de regel ook open op zon-
en feestdagen. Zullen wij dan ook moeten
werken? En welk salaris zal daar tegenover
staan? Wij hebben geen zin om te werken
voor een overnemer die ons dreigt te
behandelen­als honden.’
Strijden voor vertrekpremie
Onder het personeel van de allereerste
Delhaize­supermarkt leeft de vrees dat er
helemaal geen overnemer zal worden ge-
vonden. ‘Tja, de directie roept nu al luidop
dat deze winkels het niet zo goed meer
doen. Ook al klopt dat volgens ons niet,
wie staat te springen om hier dan in te
stappen?’, zegt de vakbondsman. ‘Als er
winkels gesloten moeten worden, zullen
wij strijden voor een goede vertrekpremie.’
Volgens persagentschap Belga had dins-
dagmiddag het personeel van 114 van de
128 supermarkten van Delhaize in eigen
beheer het werk neergelegd. De filialen die
uitbesteed zijn aan zelfstandigen, de logis-
tieke afdeling van de warenhuisketen en
het hoofdkantoor zijn niet getroffen door
stakingen, benadrukt Delhaize aan
De Standaard.
Hoelang ze hun actie nog denken vol
te houden, daar wilde dinsdagmiddag nie-
mand in Elsene al een uitspraak over doen.
‘We kunnen nu nog niet opnieuw aan wer-
ken denken.’
Pieter Van Maele
u Blz. 12-13 verhaal.
‘Dit is het winnende
model voor Delhaize’
‘We hebben nog geen timing vastgelegd
voor de overname van de winkels’, zegt
Xavier Piesvaux, de topman van Delhaize
België. ‘Het is daarvoor nog veel te vroeg.
We wachten het overleg met de vakbonden
af, maar ik ben er zeker van dat we voor alle
winkels overnemers zullen vinden.’
De vakbonden vrezen dat in de ver­-
zelfstandigde winkels de loon- en arbeids-
voorwaarden voor het personeel zullen
verslechteren. ‘We zullen de cao volgen’,
benadrukt Piesvaux. ‘Daarin staat dat bij
een overname de loon- en arbeids­-
voorwaarden gegarandeerd blijven.’
Het personeel van de zelfstandige
winkels verdient volgens de bonden
30 procent minder dan wie bij eigen winkels
van Delhaize aan de slag is. ‘Ons plan is
geen kostenverhaal’, reageert personeels-
directeur Illya Van den Borre. ‘Het
uitgangspunt is dat Delhaize moet groeien.
De zelfstandige winkels leveren het bewijs
dat dit het beste model is om marktaandeel
te winnen. Ze groeien constant en zijn nu al
goed voor 45 procent van onze omzet. Dit is
het winnende model voor Delhaize.’
Delhaize meldt ook dat er minder
personeel in het hoofdkwartier nodig zal
zijn. ‘We willen daar geen cijfer op plakken’,
zegt Piesvaux. ‘Het maakt deel uit van de
gesprekken met de vakbonden. Ons
streefdoel is het aantal vertrekkers zo
beperkt mogelijk te houden.’ (pse)
 8 maart - Internationale Vrouwendag

Equal Play

Equal Pay
Vrouwendag, dat is ook dé gelegenheid om een groep buitengewone vrouwen in de kijker te zetten: de
Red Panthers. Onze nationale hockeyvrouwen, die keer op keer strijden als panters. Die winnen. Soms ook
verliezen. Maar telkens weer rechtkrabbelen, volhouden en er weer keihard voor gaan. Een team dat barst
van talent en waar wij volop in geloven, een voorbeeld voor ontelbaar veel speelsters en spelers.

Maar een dag als vandaag draait om meer dan mooie woorden.
Vandaag draait rond gelijkheid, ook die tussen mannen en vrouwen in de sport. Precies daarom zijn Belfius
en de Koninklijke Belgische Hockey Bond het engagement aangegaan om de loonkloof tussen de Red Panthers
en de Red Lions weg te werken door het verschil bij te passen. Als trouwe sponsor en supporter van
gelijkheid zorgen wij, samen met de Bond, met veel plezier voor deze gelijkmaker.

Want er is maar één Love, en die is gelijk.

Inspired by Love
Belfius Bank NV - Karel Rogierplein 11, 1210 Brussel - +32 2 222 11 11 - belfius.be - RPR Brussel BTW BE 0403.201.185 - IBAN BE 23 0529 0064 6991 - BIC GKCCBEBB - FSMA nr. 19649 A.
8 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
binnenland
De lijdensweg van de
stewardess op het bankje
Terreurproces aanslagen 22/3 De foto van de gewonde stewardess ging in maart
2016 de wereld rond. Maar vliegen doet Nidhi Chapekhar niet meer. ‘In India
moet je mooi zijn om te mogen vliegen. Dat ben ik niet meer.’
‘Op die foto waarop ik in mijn gele jas-
je op een bankje in de luchthaven lig,
lijkt het alsof alles relatief oké is met
mij. Maar schijn bedriegt. Nog die-
zelfde avond ben ik in het ziekenhuis
in Antwerpen in coma gebracht. Om
pas 23 dagen later wakker te worden.’
Ex-stewardess Nidhi Chapekhar
(50) kwam samen met haar man hele-
maal uit Mumbai (India) naar Brussel
gevlogen om er dinsdag haar verhaal
te doen voor het hof van assisen. Veel
andere slachtoffers van de aanslag op
Zaventem die normaal zouden
­komen getuigen, hebben de voorbije
dagen afgehaakt. Omdat ze van ver
moeten komen of omdat de moed ze
in de schoenen is gezakt. Zo kwamen
dinsdag slechts drie van de twaalf
voorziene getuigen opdagen.
Maar Nidhi Chapekhar was er wel.
Zij getuigde meer dan een uur lang vol
emotie. ‘Het was voor mij belangrijk
om naar hier te komen om dit alle-
maal af te sluiten’, vertelde ze. ‘Als ik
straks bij het praten een beetje te vaak
naar beneden kijk, dan is het omdat ik
ween. Dank allemaal om te luisteren.
Bedankt ook aan de mensen die me
verpleegd hebben.’ Als de Indiase
vrouwnaar voren stapt in de rechts-
zaal, hinkt ze lichtjes. Ze heeft geen
rechter hielbeen meer en haar knie
wil niet goed mee. Haar ene been is
korter dan het andere. Ze draagt
handschoenen omdat haar huid ver-
brand is. Het zijn slechts een paar van
de vele lichamelijke ongemakken die
ze meedraagt sinds de aanslagen.
Muur van vuur
‘Ik vloog vaak op Brussel als stewar-
dess bij Jet Airways. Ik deed mijn werk
heel graag. Die 22ste maart zou ik
weer het vliegtuig opstappen toen
plots de eerste bom afging. Ik wilde
mensen gaan helpen maar mijn colle-
ga trok me naar achteren. Ik zag ieder-
een schreeuwen en weglopen. Ik wil-
de dat ook doen, maar het was net te
laat: er was een tweede explosie. Het
voelde alsof een muur van vuur op me
afkwam. Alsof het bliksemde in mijn
ogen.’
Chapekhar herinnert zich hoe ze
toen dacht dat ze niet wilde sterven
voor haar kinderen. ‘Een paar mensen
hebben me op een bankje gezet. Daar
is die foto genomen. Een mevrouw die
zich had verscholen vlakbij heeft die
genomen. De vrouw die naast mij zit
op het bankje is een verpleegster.’ En-
kele uren later was de foto overal ter
wereld te zien op het internet. Toen
haar echtgenoot in Mumbai de foto
zag, wist hij dat Nidhi nog leefde. Hij
haalde in allerijl zijn kinderen van
school om ze het nieuws te melden.
Ondertussen verdrongen tientallen
journalisten zich rond zijn huis.
Het duurde lang eer Chapekhar
overgebracht kon worden naar het
ziekenhuis. ‘Het was koud. Ik voelde
mijn benen niet meer. Ik lag op een
brancard. Maar plots ging iedereen
liggen. Ze waren bang dat er nog een
bom zou afgaan en dat er nog meer
terroristen waren.’
Nidhi Chapekhar lag 23 dagen in coma.
Nidhi Chapekhar (r.) op de foto die op 22 maart 2016 de wereld rondging. © ap
© Laurie Dieffembacq/belga
Brandwonden
Later in het ziekenhuis in Antwerpen
vroegen de verplegers of de vrouw zelf
haar juwelen kon uitdoen. Anders
zouden ze die moeten doorknippen.
‘Indiase vrouwen zijn heel trots op
hun juwelen. Daarom heb ik het zelf
geprobeerd. Ik had een armband aan
en ik weet niet waar ik de kracht van-
daan haalde – mijn handen waren op-
gezwollen – maar ik kreeg hem toch
van mijn pols. Maar mijn huid kwam
mee los. Pas dan beseften de artsen
dat mijn huid normaal niet zo donker
was, maar dat ze volledig was ver-
brand.’
‘Mijn zoon is in
behandeling moeten
gaan voor een
depressie. Hij kon niet
meer slapen zonder
pillen.’
Nidhi Chapekhar
Slachtoffer aanslagen 22/3
De zwaarverbrande Chapekhar lag
23 dagen in coma. ‘Toen mijn echtge-
noot de eerste keer de kamer binnen-
kwam, zag hij iemand liggen zonder
haar en vol met littekens. Hij ging op-
nieuw naar buiten en vroeg de ver-
pleegster om hem de juiste kamer te
tonen. Maar het was de juiste kamer,
ik was het wel degelijk.’
De aanslagen hadden zware medi-
sche gevolgen. ‘Ik heb veel gehoor-
schade, dokters zeggen mij dat ik op
termijn doof zou kunnen worden. Er
zit een stukje metaal in mijn oog. Er
bestaat onenigheid over of dat eruit
kan, maar als ze dat doen zou ik blind
kunnen worden. Mijn galblaas moest
ook worden verwijderd omdat ik
steentjes kreeg door de zware medica-
tie.’
Schuldgevoel
Ook de impact op haar gezin was
enorm. ‘Mijn zoon was 13 jaar op de
dag van de aanslagen, mijn dochtertje
10. Mijn zoon is van de ene dag op de
andere gestopt met badminton, cric-
ket en basketball. Hij is in behande-
ling moeten gaan voor een depressie.
Hij kon niet meer slapen zonder pil-
len. Toen ik weer met het vliegtuig
naar India was teruggekeerd, is hij op
me toegelopen en riep hij: “Waarom
ben je weggegaan? Zie je nu wel wat er
gebeurd is?” Ik voelde me zo schuldig.
Voor de kinderen was dit het ergste.’
Nidhi Chapekhar heeft achteraf
nog werk gezocht in de luchtvaartsec-
tor, zegt ze ‘Maar in India moet je
mooi zijn om te mogen vliegen, en
dat ben ik niet meer. Niemand wil me
nog werk geven, ook omdat ze den-
ken dat ik fysiek en mentaal zwak
ben.’
De slachtoffers van de aanslagen
getuigen nog een hele maand lang.
Mark Eeckhaut
Kubra Mayda
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023
PS zet hakken in zand over asielhervorming
Opvangcrisis De PS ziet de voorstellen van
staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) om
de instroom van asielzoekers beter onder
controle te krijgen niet zitten. Frustraties in
andere dossiers zijn daar niet vreemd aan.
Na maanden werd het tentenkamp
aan de brug tegenover het Klein
Kasteeltje dinsdagochtend ont-
ruimd, maar in de federale rege-
ring belooft het nog te knetteren
rond asiel en migratie. Bevoegd
staatssecretaris Nicole de Moor
(CD&V) komt vandaag voor de der-
de keer naar de kern met haar
hervormings­plannen. Die moeten
helpen om de instroom van asiel-
zoekers onder controle te krijgen
en de uitstroom op te schroeven.
Maar de PS, de grootste regerings-
partij, is niet enthousiast. Hele-
maal niet zelfs.
‘Bij de voorstellen die vrijdag op
tafel werden gelegd zat niets waar-
mee wij akkoord konden gaan’, is
te horen op het kabinet van PS-vice­-
remier Pierre-Yves Dermagne. Die
zei maandag in een interview in de-
ze krant al dat ons land tekort-
schiet. ‘We doen niet genoeg als je
naar het resultaat kijkt. We moeten
elke dag verder blijven zoeken naar
oplossingen, dat zijn we internati-
onaal verplicht. We kunnen geen
land zijn waarin we de regels naast
ons neerleggen.’
Tijdelijke vergunningen
Hij voegde daar wel aan toe dat het
voor zijn partij minder kwaad ker-
sen eten is met De Moor dan met
haar voorganger Sammy Mahdi
(intussen CD&V-voorzitter). ‘Zij
heeft tenminste oren naar de pro-
blemen.’ Ook Cathérine Moureaux
(PS), de burgemeester van Molen-
beek, zei gisteren dat de samen-
werking met het kabinet, onder
meer voor de ontruiming van het
tentenkamp, goed verliep.
De voorbije maanden was de PS
zeker niet de meest vocale partij als
het op asiel en migratie aankomt.
En dat terwijl ze in 2021 nog uit de
kreten & gefluister
Vlaamse Facepalm
Op sociale­media duiken de Face-
palm-Vlaamse Leeuwen­vlaggen
van cartoonist Lectrr opnieuw op.
Volgens de handleiding zijn die
uit te hangen telkens als er op
Vlaams niveau geblunderd wordt.
Ze zullen hem niet temmen, maar
het is misschien wel de geschikte
week om er eens mee te lachen.
De vlaggen zijn niet gratis en
daardoor dus duurder dan de par-
tijvlaggen die de N-VA een tijdlang
aanbood. ‘Maar deze is niet met
partijdotaties betaald en niet ge-
maakt in grote oplages in China’,
verdedigt Lectrr zich op Twitter.
L’argent des partis
Van partijdotaties gesproken: ook
aan Franstalige kant leeft het de-
bat over de partijdotaties. Le Soir
zocht uit hoeveel geld de Fransta-
lige partijen ontvangen en waar-
aan ze het spenderen. Als groot-
regering dreigde te stappen over de
hongerstakingen van sans-pa-
piers. Nu wringt het dus toch weer.
De aangepaste voorstellen die De
Moor maandag aan de regerings-
kern voorstelde waren volgens de
PS al beter dan die van vrijdag,
maar nog onvoldoende. Geen van
beide partijen wil inhoudelijk
meer details kwijt. De Moor wil in
ieder geval verdere stappen zetten
in het aanklampende terugkeer­-
beleid dat ook in het regeer­-
akkoord staat, en sneller plaatsen
vrijmaken door die exclusief voor
te behouden voor mensen die in
een asielprocedure zitten.
De PS heeft daar een andere kijk
op en wil aan sommige categorieën
van asielzoekers tijdelijke ver-
blijfsvergunningen geven, zodat ze
kunnen gaan werken en de opvang
verlaten. Het gaat dan om mensen
die al drie jaar of meer wachten op
een beslissing, mensen die niet
kunnen worden teruggestuurd of
mensen met minstens een bache-
lordiploma in een knelpunt­-
beroep.
‘Bij de voorstellen
die vrijdag op tafel
werden gelegd zat
niets waarmee wij
akkoord konden
gaan’
Kabinet Pierre-Yves
Dermagne (PS)
Ze zullen hem niet... © Lectrr
ste partij gaat de PS met het
grootste bedrag aan de haal. In
2021 ging het om 8,6 miljoen eu-
ro. Dan volgen de MR (7,1 mil-
joen), Ecolo (6,3), PTB/PVDA (5,8)
en Les Engagés (5,5). Door de af-
drachten van de leden en manda-
tarissen verdubbelt dat bedrag bij
de PTB/PVDA bijna. Via die twee
kanalen haalt de partij 4,8 mil-
joen extra binnen.
De grootste kostenpost is bij
Koppeling pensioen wringt
Wat ook een rol speelt, zijn de rege-
ringsdossiers die niets met asiel en
migratie te maken hebben, maar
die er wel aan gekoppeld worden.
Het gaat dan bijvoorbeeld om de
pensioenen.
De PS heeft met Karine Lalieux
de bevoegde minister in huis, maar
de visies van premier Alexander De
Croo en Lalieux botsen. Toen De
Croo in december zelf met een pen-
sioenvoorstel op de proppen
kwam, was de PS in alle staten. ‘Dat
was geen nota van de premier
meer, dat was een tekst van Open
VLD. Hij stelde voor om de laatste
Het tentenkamp aan de brug tegenover het Klein Kasteeltje werd dinsdagochtend ontruimd. © Kristof Vadino
alle partijen het personeel. Bij de
PS gaat bijna de helft van de
dotatie­daaraan op. Bij MR is dat
slechts een derde.
Partij van Facebook
Met lengtes voorsprong geven de
marxisten het meeste geld aan
sociale­media. In 2021 ging het
om 1 miljoen euro. Aan het
andere­eind van het spectrum zit
de PS. De partij zegt in 2021
slechts 5.385 euro uitgegeven te
hebben aan Facebook en co. Een
peulschil in vergelijking met de
PTB/PVDA, iets waar de socialis-
ten graag op wijzen, desnoods
zelfs op sociale media.
Bij de MR gaat het om 89.000
euro. Een bescheiden bedrag, in
het licht van de intensiteit waar-
mee MR-voorzitter Georges-Louis
Bouchez tweets en posts produ-
ceert.
Met bijdragen van Peter De Lobel.
9
binnenland
schijf van de hogere men, net als die vermaledijde pen-
­minimumpensioenen niet door te sioendiscussie. En ook wanneer de
voeren. Daarmee scheurde hij regering een akkoord zou vinden
gewoon­een pagina uit het regeer­-
akkoord in stukken’, aldus Der-
over asiel en migratie is het einde
van de tunnel nog niet in zicht.
magne in deze krant. Dat De Croo Gisteravond bleek een veertig-
nu eerst de asielhervormingen tal asielzoekers die niet aanwezig
achter de rug wil hebben, vooraleer waren bij de ontruiming van het
opnieuw over de pensioenen te tentenkamp, opnieuw zonder dak
spreken, is dik tegen de zin van de boven het hoofd de nacht in te
socialisten. moeten.
De opbouw van spanning in de Een vrijwilligerscomité bracht
federale ploeg belooft weinig hen daarop onder in een leeg-
goeds voor de begrotingscontrole staand pand van ‘Allee­ du Kaai’,
die eraan zit te komen. Maar ook de een gewezen sociaal-cultureel cen-
aanzet tot fiscale hervorming zal trum aan de Havenlaan.
de komende weken aan bod ko- Peter De Lobel
advertentie
AANKONDIGING OPENBAAR ONDERZOEK
GRUP Rond Ronse
Op 20 januari 2023 heeft de Vlaamse Regering het ontwerp gewestelijk ruimtelijk
uitvoeringsplan ‘Rond Ronse’ voorlopig vastgesteld. De Vlaamse Regering
engageert zich hiermee om bestemmingswijzigingen en aanpassingen van de
stedenbouwkundige voorschriften door te voeren.
De Vlaamse Regering zal pas een definitieve beslissing over het plan nemen na
een openbaar onderzoek dit onderzoek loopt van 10 maart tot en met 8 mei 2023.
Tijdens het openbaar onderzoek kan iedereen het plan inkijken en er opmerkingen
over formuleren. U kan het volledige plan inkijken:
• op grups.omgeving.vlaanderen.be/r/rondronse of op www.rondronse.be
• bij het gemeentebestuur van Ronse, Kluisbergen, Maarkedal en Oudenaarde.
U bent welkom op de infomarkten die telkens van 18u tot 21u doorgaan op:
• donderdag 16 maart 2023 - De Maalzaak, Maalzaakstraat 21 in Maarkedal
• dinsdag 21 maart 2023 - Parochiezaal Zulzeke, Zulzekestraat 17a in Kluisbergen
• donderdag 23 maart 2023 - TIO3, Oscar Delghuststraat 60 in Ronse
Vooraf inschrijven kan via het telefoonnummer 02/553 38 00 of online via grups.
omgeving.vlaanderen.be/r/rondronse. Tijdens het infomoment kan u het ontwerp-
GRUP inkijken en kan u vragen stellen aan de opstellers van het plan.
Adviezen, opmerkingen en bezwaren kunnen worden ingediend tot uiterlijk
maandag 8 mei 2023 via grups.omgeving.vlaanderen.be/r/rondronse. Reageren
kan ook per brief. Overhandig uw brief tegen ontvangstbewijs bij de betrokken
gemeenten of verstuur de brief naar Departement Omgeving, afdeling GOP,
Graaf de Ferrarisgebouw, Koning Albert II-laan 20 bus 7, 1000 Brussel. Adviezen,
opmerkingen en bezwaren die reeds werden ingediend op basis van de eerder
gedane aankondiging voor de periode van 21 februari tot en met 21 april 2023
zullen worden beschouwd als geldig en moeten niet opnieuw worden ingediend.
DEPARTEMENT omgeving.vlaanderen.be
OMGEVING
10
binnenland
Door wat we eten, warmt
het klimaat met 1 graad op
KlimaatVlees, zuivel en rijst zijn klimaatboosdoeners. Ingrijpen op productie, dieet
en voedselverlies kan een halve graad globale opwarming voorkomen, zeggen
Amerikaanse wetenschappers.
Een groep Amerikaanse onderzoe-
kers heeft het klimaateffect van
voedsel wereldwijd onder de loep
genomen. Dat is al eerder gebeurd,
maar zij hebben het verfijnd en
­uitgesplitst over de verschillende
soorten broeikasgassen – die alle-
maal een ander opwarmend ver-
mogen hebben. De impact daarvan
hebben ze beoordeeld over een
­periode vanaf 2020 tot 2100.
Ze bekeken daarvoor de
­klimaatscore van 94 voedings­-
producten en brachten die in
twaalf groepen onder. Hun analyse
verscheen in het wetenschappelij-
ke blad Nature Climate Change.
De grote boosdoener in voeding
is het broeikasgas methaan (CH4).
Dat komt vrij in de veeteelt (in de
spijsvertering van herkauwers
­zoals koeien en in mest) en bij de
teelt van rijst. In de natte bodems
waarop rijst geteeld wordt, produ-
ceren bacteriën het gas.
Methaan is goed voor 60 pro-
cent van de opwarming door ons
voedselsysteem. Twee andere
broeikasgassen, CO2 en N2O (beter
bekend als lachgas), nemen elk
20 procent voor hun rekening.
Bekijk je het per voedingsgroep,
dan nemen vlees en zuivel de helft
van de opwarming voor zich. Rijst
tekent voor net geen vijfde.
­Granen, groenten, eieren, fruit en
de andere groepen schrijven ieder
Koeien aan melkmachines in China. Bij hun spijsvertering komt veel methaangas vrij. © getty
hooguit 5 procent op hun conto.
Binnen de groep vlees spant dat
van herkauwers (koeien, schapen)
de kroon.
Onderschatting
De conclusie is dat de huidige
voedselproductie en consumptie
voor zowat 0,7 tot 0,9 graad Celsius
bijdraagt aan de toekomstige
­opwarming, afhankelijk van de
­bevolkingsgroei.
Voedsel kan er op die manier
flink toe bijdragen dat de opwar-
In de bodem waarop rijst geteeld wordt, produceren bacteriën methaangas.
© getty
ming uitkomt boven de grens van
de 1,5 graad opwarming vergele-
ken met het pre-industriële tijd-
perk. Met het akkoord van Parijs
namen de wereldleiders zich voor
onder die grens te blijven.
De auteurs geven mee dat hun
voorspelling wellicht een onder-
schatting is. Zo houden ze er geen
rekening mee dat de consumptie
van vlees van herkauwers naar
­verwachting met 90 procent zal
toenemen en die van dierlijke
­producten in het algemeen met
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
70 procent. De impact daarvan zou
groter zijn dan de groei van de
­bevolking.
Toch is deze opwarming niet
­onvermijdelijk, gaan de onderzoe-
kers voort. We kunnen volgens hen
ingrijpen op verschillende domei-
nen.
Allereerst, de productieproces-
sen van vlees, zuivel en rijst bijstu-
ren volgens de beschikbare tech-
nieken kan de te verwachten
­opwarming al met een kwart terug-
brengen. Het potentiële effect
daarvan is het grootst bij vlees van
herkauwers en bij de rijstteelt, zeg
maar de grote methaanbronnen.
Rood vlees
Als de energie die bij de voedsel-
productie nodig is koolstofarm
wordt, gaat er nog 0,15 graad af.
Op wereldschaal een ander
­dieet invoeren met onder andere
minder (rood) vlees zou nog bijna
0,2 graad uitsparen. In landen als
de VS en Spanje zou dat een
­vermindering van de consumptie
van dierlijke producten beteke-
nen, maar in Ethiopië of India kan
het meer worden.
Maar dieet en dus gedrag veran-
deren is lastig, geven de auteurs
toe. Het hangt samen met tradities
en met de beschikbaarheid van
voedsel. Ze suggereren om het in
de markt te zetten als een gezonder
dieet, dat zal sneller ingang vinden
dan een klimaatvriendelijk dieet.
Als we, ten slotte, ook het voed-
selverlies en de verspilling kleiner
maken, dan winnen we nog
0,04 graad.
Gecombineerd zouden alle in-
grepen op die manier de onge-
wenste opwarming met iets meer
dan de helft of een halve graad
­kunnen reduceren.
Er is daartoe nog marge in het
beleid. De auteurs stellen vast dat
amper een derde van de landen die
het akkoord van Parijs onderte-
kend hebben, in hun nationale
­klimaatplannen maatregelen
­beloofden om op de veestapel te
werken. Nog geen vijfde maakte
melding van maatregelen in de
rijstteelt.
Tijd nodig
‘Dit is een interessante studie’, oor-
deelt professor Annemie Geeraerd
Ameryckx (KU Leuven,) gespeciali-
seerd in levenscyclusanalyses van
voeding. ‘De conclusie dat de
grootste impact komt van vlees van
herkauwers, zuivel en rijst is op
zich niet verrassend. De verdienste
van het artikel is dat het klimaat-
modellen combineert met
­gedetailleerde gegevens van ons
huidige consumptiepatroon.
­Eerdere studies geven vaak cijfers
per kilogram van een product of
De consumptie van
vlees van herkauwers
zal naar ­verwachting
nog met 90 procent
toenemen
per kilogram eiwitten, hier houden
ze ­rekening met de hoeveelheid die
er van elke groep wereldwijd gege-
ten wordt.’
De studie geeft volgens Geer-
aerd Ameryckx ook goed aan waar
de prioriteit van het beleid zou
moeten liggen: bij vlees van
­herkauwers, zuivel en rijst. ‘Dat is
een belangrijke boodschap, maar
dat besef heeft nog tijd nodig om
door te dringen. De boodschap is
ook ­terecht niet om die producten
van het menu te schrappen. Die
­conclusie gaat niet altijd en overal
op voor iedereen. Mensen kunnen
nutritionele tekorten hebben, ook
bij ons. Voor een arme bewoner van
een ontwikkelingsland die geiten
houdt is de melk daarvan een
­belangrijke bron van eiwitten voor
de kinderen.’
Tom Ysebaert
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 11

binnenland

‘Een stopstreep verplaatsen, daar komen ze nu mee?’

reportage Verkeer Aan het
Gentse kruispunt waar
vorige vrijdag een dertien-
jarige fietser zwaargewond
raakte, blokkeerden actie-
voerders dinsdagavond het
verkeer. ‘Dit had al zo lang
opgelost kunnen zijn.’

‘Het probleem? Dat ik mijn kinderen over

een paar jaar met een gerust hart alleen
naar school wil laten fietsen’, zegt Maarten
Hanssens (38). Noah (8) zucht, Lotte (6)
kijkt vooral nieuwsgierig om zich heen. Er
zullen nog enkele jaren overheen gaan voor
papa haar alleen naar school laat fietsen.
Voor de kleine Lotte nog toekomstmuziek.
Maar vader Hanssens heeft er minder ver-
trouwen in. De om en bij zeventig andere
actievoerders delen zijn bezorgdheid over
het kruispunt aan de Keizerpoort in Gent.
Vrijdagochtend werd een dertienjarige
jongen in kritieke toestand overgebracht
naar het ziekenhuis na een aanrijding. Het
licht springt er tegelijk op groen voor fiet-
sers en automobilisten. De jongen fietste
rechtdoor op de Brusselsesteenweg (N9) en
verdween zo in de dode hoek van een
vrachtwagen die rechtsaf sloeg om de Ring
rond Gent op te rijden.
‘Een bekend probleem’, zegt Wies Cal-
lens van Fietsersbond Gent, een van de or-
ganisatoren van de protestactie. ‘De maat
is vol’, stelt Callens, terwijl actievoerders Het kruispunt aan de Keizerpoort in Gent heeft al jarenlang een slechte reputatie. © Fred Debrock
hun fietsen midden op het kruispunt leg-
gen en het verkeer tijdelijk blokkeren. De
plek staat op de lijst van 300 gevaarlijkste ‘Als een kind groen heeft, ging razendsnel. Je kunt niks doen’, herin- zien is het ook een moeilijke situatie: het
punten langs gewestwegen. ‘In 2021 waren dan verwacht het dat het nert ze zich. De secondes erna leken dan kruispunt bevindt zich aan een brug. De
er dertien ongevallen, met twee zwaarge- weer een eeuwigheid te duren: ‘Ik wist wat baan verbreden of een apart verkeerslicht
wonden. In 2021 waren dat er elf, ook met veilig mag doorfietsen’ er zou gebeuren: ik zou onder die bus te- plaatsen voor fietsers: daarvoor is er ge-
twee zwaargewonden’, bevestigt Jef Actievoerder rechtkomen’, rilt ze. woon niet genoeg ruimte’, zegt Schoen-
Schoenmaekers van het Agentschap Wegen Garriau spreekt van geluk: enkele passa- maekers. Het Agentschap onderzoekt op-
en Verkeer Oost-Vlaanderen aan de tele- giers zagen het ongeval gebeuren, waar- nieuw alle mogelijkheden en wil binnen
foon. ‘Als een kind groen heeft, verwacht door de bus net op tijd kon stoppen. Wat negen maanden met een ‘meer structurele
het dat het veilig mag doorfietsen’, roept haar vooral frustreert is hoelang het pro- oplossing komen’.
een actievoerder. bleem al aansleept: in 2016 werd het kruis- Intussen wordt de stopstreep 4 meter
punt heraangelegd, maar ‘er werd veel te verplaatst, zodat fietsers en voetgangers
Gered door busreizigers weinig rekening gehouden met de veilig- beter zichtbaar zijn. ‘Dat ze daar nu mee
Maar het zijn niet alleen kinderen, weet heid van fietsers’, klinkt het. ‘Het Agent- komen’, zucht Jef Geldof (72). Hij voert ac-
Greet Garriau (48). Ze raapt haar fiets op, schap wil van veiligheid een absolute prio- tie voor zijn twee kleindochters, die iets
‘waar hij een jaar geleden ook lag’. ‘Het is riteit maken’, zegt Schoenmaekers. Hij be- verderop wonen. ‘Ik heb niet anders gewe-
akelig om te bedenken, het is bijna dag op aamt ‘dat de prioriteiten destijds elders ten dat hier problemen waren’, de verant-
dag een jaar geleden’, getuigt ze. Op 11 lagen’. Bij het verbeteren van de doorstro- woordelijkheid wordt steeds doorgescho-
maart vorig jaar werd ze een van de cijfer- ming van openbaar vervoer: de tram kreeg ven, meent Geldof. Of Wegen en Verkeer,
tjes in de statistieken die Schoenmaekers een aparte baan. dan wel stad Gent verantwoordelijk is, zal
aanhaalt. Een bus wou rechts afslaan, ook ‘Maar ook de fietspaden zouden van ge- hem worst wezen. ‘Dit had al opgelost kun-
zij belandde in zijn dode hoek. ‘Die eerste schilderde stroken naar een afgescheiden nen zijn.’
seconde dat de bus mijn voorwiel raakte, pad evolueren’,klinkt het. ‘Technisch ge- Karlien Beckers

Huisarts heeft vanaf 2024 misschien meer tijd voor zijn patiënten
Gezondheidszorg Met een
nieuwe financiering voor artsen-
praktijken wil de overheid dat
artsen (met hulp van verpleeg-
kundigen) meer tijd krijgen voor
hun patiënten.
Door het huisartsentekort is da-
genlang wachten voor een afspraak
in sommige regio’s vaste prik. Be-
terschap is niet meteen in zicht.
Daarom werkt minister van Volks-
gezondheid Frank Vandenbroucke
(Vooruit) al even aan een plan, een
New Deal, om de huisartsen te hel-
pen. Dinsdag is al één maatregel
voorgesteld, de ‘New Deal-prak-
tijk’, die volgend jaar op een aantal
plaatsen van start gaat. Kort gezegd
zullen zulke praktijken anders wor-
den gefinancierd, zodat artsen
makkelijker ondersteunende men-
sen kunnen inschakelen.
Nu al schakelt zo’n vijfde van de
Belgische huisartsen een verpleeg-
kundige in, leert een nieuwe enquê-
te. De verpleegkundige neemt
bloed af of volgt de gezondheid van
diabetici op. Nog meer artsen zien
zo’n praktijkverpleging zitten, of
hulp van zorgverstrekkers die mee
aan preventieve zorg doen. Het ont-
last de huisartsen, zodat zij meer
tijd voor hun patiënten hebben.
Het nieuwe (en vrijwillige) mo-
del is een ommezwaai in de finan-
ciering van de gezondheidszorg.
De huisartsen in zo’n New Deal-
praktijk zouden per prestatie ver-
goed worden, en daarbovenop een
forfait ontvangen per patiënt die
vast bij hen is aangesloten. Er zou-
den ook premies bijkomen.
Opvallend is dat de arts voor de
prestatie zelf minder geld ontvangt.
Het forfait, hoger dan de vergoe-
ding voor het Globaal Medisch Dos-
sier, zou dat verlies compenseren,
toch ‘in een gemiddelde praktijk’.
‘Voor de patiënt verandert er fi-
nancieel niets’, zegt onderzoeker
Ann Van den Bruel (KU Leuven).
‘Het remgeld blijft hetzelfde. Mo-
gelijk krijgt de patiënt in een prak-
tijk wel meer gezichten te zien.’
Het model is niet zonder risi-
co’s. De onderzoekers waarschu-
wen voor cherrypicking, waarbij
een praktijk vooral gezonde pati-
ënten zou aantrekken om het for-
fait op te strijken zonder dat daar
veel tegenprestaties voor nodig
zijn. Terwijl men mensen met
meer zorgnoden misschien liever
niet als vaste patiënt inschrijft,
want dan kunnen de huisartsen bij
elke consultatie een hogere vergoe-
ding vragen.
En zijn er wel voldoende ver-
pleegkundigen? ‘Er zijn veel meer
verpleegkundigen in ons land dan
dat er actief zijn’, zegt Van den Bruel
nog. ‘Sommigen willen niet langer
in een ziekenhuis of rusthuis wer-
ken. We denken hen warm te kun-
nen maken voor een huisartsen-
praktijk.’ Het Vlaams Patiëntenplat-
form reageert positief. Ze zien er
mogelijkheden in om de zorgkwali-
teit te verbeteren én overconsump-
tie tegen te gaan. ‘Meer middelen en
ondersteuning met bijvoorbeeld
praktijkverpleegkundigen geeft ex-
tra tijd voor de patiënt’, zegt Thomas
Deloffer. ‘Belangrijk, want de huidi-
ge, zorgwekkende patiëntenstops
zetten het recht op vrije keuze onder
druk.’
Artsensyndicaat ASGB/Kartel
spreekt van een ‘goed uitgewerkt
stuk’, maar vindt dit model toch niet
‘de oplossing voor de vele uitdagin-
gen, zoals het opkrikken en sprei-
den van het aanbod van huisartsen’.
Christoph Meeussen
12 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

het verhaal

Met één ingreep zet Delhaize

zijn sector op stelten
supermarkten De beslissing van Delhaize De aankondiging van Delhaize slaat bij de
vakbonden in als een bom, maar in de
­ ereld heb je eveneens bankkantoren die
w
door ­eigen personeel worden uitgebaat
om alle eigen winkels te laten uitbaten ­sector is het geen complete verrassing.
­Delhaize stelt al meer dan 20 jaar vast dat
(bijvoorbeeld die van KBC) of door zelf-
standigen (Belfius, Argenta, Crelan en
door zelfstandigen heeft grote gevolgen de winstgevendheid van de zelfstandige
winkels hoger ligt en dat hun omzet sneller
sommige van ING en BNP Paribas Fortis).
In andere ­sectoren zie je ook steeds meer
voor de hele sector in ons land. Super- groeit dan die van de eigen winkels. Tussen
2018 en 2022 zagen die eigen winkels de
verschillende groepen werknemers ont-
staan. Sommigen werken met tijdelijke
markten kunnen voortaan op zondag omzet jaarlijks gemiddeld met 1,1 procent
dalen, terwijl de zelfstandige winkels
contracten, anderen met contracten van
onbepaalde duur, nog anderen werken in
open zijn en de vakbonden verliezen er 3,5 procent groeiden. De strategie van
­Delhaize bestond er de voorbije 20 jaar in
principe als zelfstandige, soms schijnzelf-
standige.
grip. De vraag is hoe de spelers reageren om te groeien via zelfstandige winkeliers
en de eigen 128 (grote) supermarkten
De grootste verliezer op korte termijn
zijn de vakbonden: die verliezen een deel
die wel nog eigen winkels hebben. ­proberen sterker te maken. In 2014 gebeur- van hun machtsbasis. ‘In supermarkten
de dat nog door 2.100 jobs te schrappen, met 50 werknemers kun je een syndicale
maar die reorganisatie heeft commercieel vertegenwoordiging organiseren’, zegt
nooit veel zoden aan de dijk gezet. Vandaar Kristel Van Damme van ACV Puls. ‘Maar
dat Delhaize nu kiest voor een drastische dan zit je als vakbond bij één winkel,
Deze 128 supermarkten heeft Delhaize in eigen beheer ingreep: de eigen winkels laten uitbaten ­terwijl je het toch moet hebben van het
door zelfstandigen. ­samen-sterk-principe. In de centrale dien-
Tussen beide modellen zijn er belang­- sten ligt dat anders, daar heb je die globale
Turnhout
rijke verschillen. Ze hebben te maken met syndicale vertegenwoordiging wel nog,
Brugge Antwerpen centen en flexibiliteit. Die zaken worden maar collega’s worden ex-collega’s.’
Oostende Sint-Niklaas
bepaald door paritaire sector-cao’s, aan­- Niet alleen de bonden verliezen greep,
Gent Mechelen
Genk
gevuld met specifieke bedrijfscao’s. In de ook Delhaize zelf. In het geïntegreerd mo-
Roeselare Aalst Hasselt eigen winkels van Delhaize zijn de loon- en del zijn de magazijnen, logistieke diensten
Leuven
Brussel arbeidsvoorwaarden beter. De werkweek is en andere ondersteunende diensten alle-
Kortrijk
korter en de flexibiliteit beperkter. Bij een maal naadloos afgestemd op de eigen win-
Waver
zelfstandige supermarkt is er een werk- kels. Delhaize knipt die band straks door
Luik week van 36,5 uur tegenover 35 uur in een en wordt een leverancier van winkels uit­-
Bergen
eigen supermarkt. Zelfstandige super- gebaat door zelfstandigen. Toch zal Delhai-
Namen markten zijn in regel ook op zondag open ze nog een centrale hoofdzetel nodig heb-
en vaak zelfs op feestdagen. Het personeel ben voor de ondersteunende diensten, zo-
wordt er minder betaald, maar is veel als marketing en inkoop. Delhaize heeft
­flexibeler. Je doet zowel de kassa als het evenwel blijkbaar uitgemaakt dat de
onthaal of je vult rekken aan. In een toekomst bij het model van zelfstan-
­geïntegreerde winkel heeft elke werknemer digen ligt.
zijn eigen rol. Wil je er iets aan veranderen,
dan moet je met de vakbonden overleggen Minderjarigen
Aarlen en wellicht iets tegenover de bekomen Het is niet de enige keten die deze
flexibiliteit stellen. conclusie al getrokken heeft.
Er zijn ook verschillen die vanuit de Carrefour heeft nog maar 44 ei-
overheid opgelegd worden. De geïntegreer- gen hyper- en supermarkten. In
DS Infografiek | Bron: Delhaize
de winkels van Delhaize, dat circa 9.200 Wallonië heeft Intermarché
werknemers telt, vallen onder de eisen van aangekondigd dat het de over-
Bijna vijf keer meer zelfstandige Delhaizes dan supermarkten in een groot bedrijf. De overheid heeft opge- genomen geïntegreerde win-
eigen beheer legd dat daar de werknemers vijf oplei- kels van Mestdagh zal verzelf-
dingsdagen per jaar genieten en je drie standigen. De belangrijkste
In eigen beheer 128 ­dagen per jaar ziek mag vallen zonder ketens die nog met eigen win-
­ziektebriefje. Dat geldt niet voor kleine kels werken zijn Colruyt, Al-
Zelfstandige supermarkten 636 ­bedrijven. di en Lidl. Om de vraag te
beantwoorden of die be-
DS Infografiek | Bron: Jaarrapport Ahold Delhaize Collega’s worden ex-collega’s
Delhaize belooft dat de bestaande per-
Supermarkten marktaandeel in België soneelsleden hun loon- en arbeidsvoor-
In 2019 waarden kunnen behouden. Maar nieuw­-
komers zullen tegen andere voorwaarden
aangeworven worden. Hoe meer oude
Colruyt Carrefour Lidl (duurdere) werknemers vertrekken en
26,8% Belgium 7,1% ­vervangen kunnen worden door jonge
18,3% krachten, hoe beter voor de kosten­-
structuur. Delhaize hoopt dus op termijn
een concurrentieel voordeel te bekomen
­tegenover andere retailers die met eigen
winkels blijven werken of minstens even
Ahold Delhaize Aldi Andere concurrentieel te worden als andere die
21,3% 11,0% 15,5% met zelfstandigen werken.
De retailsector is overigens niet de enige
waar zelfstandigen en eigen personeel
DS Infografiek | Bron: Statista naast elkaar werken. In de financiële
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023
drijven nu ook overstappen naar het model
van zelfstandigen, is het interessant te kij-
ken naar de fouten die Delhaize zelf ge-
maakt heeft.
Delhaize heeft gelijk dat er te veel super-
markten in België zijn, maar de groep heeft
dat overaanbod mee helpen creëren door
vanuit het moederbedrijf Ahold Delhaize
zelf supermarkten toe te voegen vanuit het
merk Albert Heijn. Die laatste keten zet
grote druk op de commerciële verhoudin-
gen. Ze doet dat door met veel zelfstandige
winkels te werken en vooral ook met veel
jonge personeelsleden. ‘De Nederlandse
vakbond FNV vertelde ons dat meer dan
70 procent van het winkelpersoneel jonger
is dan 18 jaar is ’, zegt Van Damme. ‘Men is
dat daar blijkbaar gewoon.’
Toch zit er enige ironie in de aankondi-
ging van Delhaize. Het bedrijf zegt dat via
zelfstandigen de winkels beter lokaal
­verankerd zijn, er meer ondernemerschap
is en meer operationele flexibiliteit. Wat
Delhaize vergeet te zeggen, is dat het de
voorbije 20 jaar de flexibiliteit van de eigen
supermarkten heeft afgebouwd door zowat
alles centraal te organiseren. De lokale
­geranten van de eigen supermarkten
mochten niet meer zelf lokale producten
bestellen bij plaatselijke leveranciers. Het
budget van de winkel om lokale verenigin-
gen te sponsoren, denk aan een lokale
voetbalclub, werd afgeschaft. Delhaize
­besloot ook centraal te bepalen hoeveel
werkuren voor bepaalde taken ingezet
moesten ­worden. Ook de logistieke flexi­-
biliteit werd gereduceerd. In een poging
het voorraadverlies door bederf (of dief-
stal) te reduceren, werd ook het assorti-
ment aangepakt. Het gevolg was dat
­bepaalde betere en/of duurdere producten
niet meer bij de eigen Delhaize te vinden
waren, maar wel vaak nog bij
een zelfstandige Delhai-
ze. Daardoor verloor
Delhaize een stukje van zijn sterke identi-
teit. En op een ogenblik dat er te veel
supermarkt­spelers zijn, is het belangrijker
dan ooit om je te differentiëren van de con-
currentie.
Model van ondernemerschap
Maar de ene zelfstandige winkel is de
andere niet. Het franchisingmodel van
­Albert Heijn is heel strak geregeld. AH zet
de winkel neer, bepaalt de inrichting en
­beslist over het assortiment. Als zelfstandi-
ge doe je het voor een bepaald rendement
op de investering die je hoopt te halen, niet
om een eigen initiatief te ontwikkelen. De
zelfstandigen bij Delhaize genieten veel
meer echte zelfstandigheid. Ze kunnen
hun assortiment deels zelf invullen.
­Sommigen hebben grote traiteurafdelin-
gen of andere eigen specialisaties. Het is
meer een model van ondernemerschap
­zoals dat ook bij Spar (Colruyt) bestaat.
Voor welk model zal Delhaize kiezen? Het
strakke AH-model? Dat zou betekenen dat
je straks niet alleen twee verschillende
groepen van werknemers hebt, maar ook
twee groepen van zelfstandigen.
Eigen supermarkten hebben heeft ook
zijn voordelen. Je kunt nieuwe initiatieven
in één keer grootschalig uitrollen in plaats
Bij een zelfstandige
supermarkt is er een
werkweek van 36,5 uur
tegenover 35 uur in een
eigen supermarkt.
Het personeel wordt er
minder betaald, maar moet
veel ­flexibeler zijn
Wat Delhaize vergeet te
zeggen, is dat het de
voorbije 20 jaar de
flexibiliteit van de eigen
supermarkten heeft
afgebouwd door zowat alles
centraal te organiseren
van lokale zelfstandigen te moeten over­-
tuigen. Je hebt meer een vinger aan de pols
en weet wat er leeft in de winkel. Je kunt in
eigen pilootwinkels nieuwe innovaties
­uittesten.
De verwachting is dan ook dat de zet van
Delhaize in de eerste plaats tot gevolg kan
hebben dat wie nu met geïntegreerde
­winkels werkt, zoals Colruyt, Aldi en Lidl,
dat model zal willen behouden. Maar die
spelers zullen proberen om de verschillen
in paritaire ­comités weg te werken. Pogin-
gen in het verleden van Aldi om aan de
kust winkels op zondag open te houden via
overleg met de vakbonden, mislukten. De
geïntegreerde winkeliers, wellicht nog
goed voor de helft van de supermarkt­-
sector, zullen hoe dan ook hun model
­willen bijsturen. En dat loopt over de
­paritaire comités. Delhaize hertekent dus
daadwerkelijk de sector.
Pascal Dendooven
© Johan Dockx
13
Wie zal de winkels
overnemen?
Welke ondernemers zullen de ei-
gen supermarkten van Delhaize
overnemen die de stempel dra-
gen halve mislukkingen te zijn?
Aan die winkels zitten ook dure
vastgoedprijzen die een zelfstan-
dige niet aankan. Wie gaat hoge
huursommen betalen én een fors
bedrag voor overname van het
handelsfonds? De vuist­regel is
dat de waarde van het handels-
fonds neerkomt op acht weken
omzet. Neem een winkel met een
omzet van 1 miljoen per week en
je praat over een prijskaartje van
8 miljoen. Is dat een half miljoen
omzet per week, dan blijft het
nog altijd 4 miljoen euro kosten.
En dat om duurder personeel
over te nemen. Want veel illu-
sies moet men zich niet maken:
zodra de winkel verzelfstandigd
is, zal de zelfstandige eigenaar
ongetwijfeld aan het personeel
vragen wat mogelijk is inzake
een meer concurrentiële opstel-
ling. (pdd)
14 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

buitenland

Frankrijk haalt de gele hesjes

onder het stof vandaan
Reportage Sociale strijd De acties tegen een geplande Franse pensioenhervorming
schakelen een versnelling hoger. De situatie doet denken aan de hardnekkige sociale
strijd van de gelehesjesbeweging in 2018 en 2019.

Jolien De Bouw
Vanuit Laon

Op actiedag nummer zes tegen de Franse

pensioenhervorming willen de vakbonden
een tandje bijzetten. In het Noord-Franse
Laon werden gele hesjes onder het stof
vandaan gehaald, om de schouders gehan-
gen en ging het opnieuw richting rotondes.
‘Daar stond “het postkantoor” en daar
de vier andere kotjes’, wijst Ghislaine naar
een lapje grond naast de rotonde. Ze heeft
het over de eigenhandig in elkaar gespij-
kerde onderkomens waarin zij en haar ka-
meraden in 2018 en 2019 wekenlang had-
den postgevat. Het postkantoor kreeg die
bijnaam omdat het felgeel geverfd was, de
kleur van het Franse postbedrijf. Geel, zo-
als hun hesjes.
‘Ik heb hier nog kerst en nieuwjaar ge-
vierd’, zegt ze nostalgisch, terwijl ze toe-
kijkt hoe een stapel kerstbomen in brand
gestoken wordt. Eén grote familie waren
ze, de gele hesjes van het rond-point de l’Eu-
rope in Laon. ‘Tot ze ons zijn komen verja-
gen met hun boetes. ‘Voor deze zesde actie-
dag tegen de pensioenplannen van presi-
dent Emmanuel Macron beloofden de
vakbonden een versnelling hoger te scha- De sociale onvrede concentreert zich opnieuw op de Franse rotondes. © Marie Magnin
kelen. Daarvoor graaien ze in hun eigen
trukendoos: industrieterreinen blokkeren,
stakingsposten aan grote bedrijven, mas-
saal het werk neerleggen, betogen. Maar
‘We zijn het zat, het is
om Frankrijk echt plat te leggen, gingen ze genoeg geweest’
te leen bij de beweging die daar een paar Yan Ruder
jaar geleden met veel bravoure in slaagde: Vakbondsman
de gele hesjes. Hun protest vertrok op de
rotondes. Verspreid over het hele land wer-
den die het symbool van de strijd voor
meer sociale rechtvaardigheid en de grote komt 25 verplegers tekort. ‘Jaren van be-
groep Fransen die zich door Parijs in de sparingen doen ons de das om’, zegt Tho-
steek gelaten voelden. ‘Alles komt nu sa- mas Poirette, die er werkt. ‘Ze hebben ons
men’, zegt de lokale CGT-vakbondsleider gezondheidssysteem laten leegbloeden.
Yan Ruder. ‘De pensioenhervorming is de Waar is nu onze Franse trots? We hebben
katalysator voor veel andere frustraties: zelfs geen pijnstillers meer’, verwijst hij
koopkracht, werkdruk, het verwaarlozen naar de tekorten bij apothekers.
van de publieke sector. Dat hier vandaag
vakbondsvlaggen wapperen naast gele hes- Taarten
jes, toont gewoon de ras-le-bol. We zijn het Op het rond-point de l’Escargot staat de
zat, het is genoeg geweest.’ Ook de maatre- thermoskan koffie klaar en liggen taarten
gelen die de regering heeft genomen om de op een tafeltje. De actievoerders willen van-
koopkracht te verbeteren en gas en elektri- daag de vijf rotondes rond de stad bezet-
citeit relatief betaalbaar te houden, maken Sommige vrachtwagenchauffeurs hebben begrip voor de actievoerders. © Marie Magnin ten. Later op de dag komt er versterking uit
weinig indruk. ‘Kruimels’, luidt het unanie- Soissons en Saint-Quentin. Voor de lens
me oordeel. van de fotograaf gaan tal van vuisten de
maakte gele sjaal en dito muts houden ren en kleinkinderen ook. En daarom staat hoogte in. Ze zijn hier klaar voor de strijd.
Trucker met engelengeduld haar warm. Op de rug van haar oude gele ze hier. ‘Werken tot 64 is voor veel mensen En die mag wel eventjes duren, klinkt het.
Nog voor het krieken van de dag werd de hesje – met een gele-hesjespin erop ge- niet te doen. Werken tot 67 is voor gekken’, ‘We zullen doorgaan zolang het nodig
rotonde bezet. Om zes uur stonden op de speld – staat in vette, zwarte letters ‘Macron knipoogt ze naar de Belgische journalist te- is. Ik wil hier gerust dagen blijven staan’,
verschillende armen ernaartoe al lange fi- dehors’. ‘We zijn vier jaar verder en hij is genover haar. zegt Bertrand Delot terwijl een vrachtwa-
les. Vrachtwagens vooral, die niet anders nog altijd niet buiten’, klaagt ze. ‘Het lijkt ‘We splitsen op’, klinkt het iets voor 9 gen achteruitrijdt bij het zien van de lange
kunnen dan geduldig af te wachten tot ze of alles voor niets is geweest. Er ligt nog al- uur door de luidsprekers op het rond-point file verderop.
druppelsgewijs door mogen. ‘Als trucker tijd te veel macht in te weinig handen. En de l’Europe. ‘Wie wil, kan naar l’Escargot’, ‘Ze moeten een beetje boos worden’,
moet je engelengeduld hebben’, zucht er blijven te veel handen leeg. Het is zelfs zegt de stem. L’Escargot is een rotonde een legt Delot uit. ‘Als ze lang genoeg moeten
Marc Burot. Dat hij vanavond misschien nog erger geworden. ‘Ghislaine is met pen- beetje verderop. Het was ook een verzamel- stilstaan, gaan ze proberen om de kleine
niet thuis zal raken, is ‘vervelend’, geeft hij sioen. Heel haar leven werkte ze in fabrie- punt van de gele hesjes, in het Noord-Fran- straatjes in het centrum te nemen. Dan is
toe. ‘Maar ze hebben gelijk dat ze hier ken. Eerst in een koekjesfabriek in de se gelehesjesbolwerk dat Laon toen was. het daar chaos en is onze missie geslaagd’,
staan. We moeten niet meer over ons heen buurt van Rijsel. Dan ging ze naar Hénin- De stad van 26.000 inwoners kende toen lacht hij.
laten lopen.’ Na lang wachten mag hij ein- Beaumont. Daarna naar Cambrai. Ze ging evenveel gele hesjes als problemen. En dat Vanuit zijn cabine tuurt Alexander Ste­-
delijk door. Met een duw op zijn claxon waar er werk was. Tenslotte kwam ze hier geldt nu nog steeds: bovengemiddelde paniuk naar de rondfietsende gele hesjes
groet hij de mensen op de rotonde. Zo laat terecht, in een – laat ons eerlijk zijn – ver- werkloosheid, analfabetisme, armoede en en vakbondslui en de kampvuren voor zijn
hij zijn steun horen, net als tal van zijn col- geten uithoek van Frankrijk. ‘Elke keer op- gezondheidsproblemen. Gezondheid is vrachtwagen. Hij is onderweg naar huis, in
lega’s. nieuw verhuizen, naar ergens waar je nie- een onderwerp dat op de rotonde haast Oekraïne. ‘Waarom blokkeren ze de
Het begint stilaan licht te worden en de mand kent. Elke keer opnieuw beginnen. evenveel wordt aangehaald als de pensioe- straat?’, vraagt hij. ‘Omdat ze niet willen
files dikken aan. Over het platte Noord- Dat was niet simpel, maar ik had weinig nen zelf. Het lokale ziekenhuis, boven op werken tot 64?’ De trucker glimlacht alsof
Franse landschap waait een bijtende wind, keuze. ‘Ondertussen is ze al vijf jaar ‘geluk- de berg waarop de oude stad uittorent bo- hij wil zeggen ‘als dat hun grootste zorg is,
maar Ghislaine blijft lachen. Haar zelfge- kig met pensioen.’ Dat gunt ze haar kinde- ven de streek, heeft amper nog dokters en valt het allemaal nog wel mee’.
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 15

buitenland

blikvanger Kemal Kiliçdaroglu · oppositiekandidaat

De ‘Turkse Gandhi’ moet een einde

maken aan Erdogans bewind
Na weken van felle onderhandelingen heeft
een alliantie van zes oppositiepartijen
Kemal Kiliçdaroglu naar voren geschoven
als gezamenlijke oppositiekandidaat.
Al meer dan tien jaar is Kemal
­Kiliçdaroglu de leider van de
Turkse centrumlinkse Republi-
keinse Volkspartij (CHP). Al even
lang voert de 74-jarige politicus
onvermoeibaar oppositie tegen
president Recep Tayyip Erdogan.
Vaak leverde dat weinig resultaat
op. Bij vrijwel iedere verkiezing
trok Kiliçdaroglu aan het kortste
eind. Toch mag hij zich sinds
maandag de gezamenlijke presi-
dentskandidaat noemen van een
alliantie van zes oppositiepartijen
of kortweg de ‘Tafel van Zes’. De
leider van de seculiere partij CHP
neemt het tijdens de parlements-
en presidentsverkiezingen, die
naar verwachting op 14 mei
plaatsvinden, op tegen Erdogan.
De Turkse president gaat mis-
schien wel de spannendste ver-
kiezingen in zijn twintigjarig be-
wind tegemoet. Al vragen analis-
ten zich af of Kiliçdaroglu in staat
is om Erdogans rigide leider-
schap om te buigen. De voorbije
jaren verweten critici Kiliçdaro-
glu een gebrek aan empathie,
daadkracht en voeling met het
volk te hebben. Hij had het imago
van een kleurloze politicus met
weinig charmes.
Te voet naar Istanbul
In 2017 kon hij dat beeld kort bij-
stellen door de Mars voor Gerech-
tigheid. Om aandacht te vestigen
op de veroordeling van zijn partij-
genoot Enis Berberoglu die 25
jaar celstraf kreeg stapte Kiliçda-
roglu van Ankara naar Istanbul.
Wat begon als een spontaan plan
mondde uit in een protestmars
tegen de strenge regering van
­Erdogan, waarbij tienduizenden
deelnemers zich aansloten.
Kiliçdaroglu werd de ‘Turkse
Gandhi’ genoemd. Zijn aanhan-
gers vergeleken de tengere Turkse
politicus met de Indiase vredes-
apostel Mahatma Gandhi die in
1930 een vreedzame mars hield
om te protesteren tegen de Britse
overheersing.
Het valt nog te bezien of Kiliç-
daroglu’s verwezenlijkingen even
historisch zullen zijn en of hij er-
in slaagt Erdogan te verslaan. Zijn
alliantie, met partijen over het
hele politieke spectrum, dreigde
sinds haar ontstaan al een keer
uit elkaar te vallen omdat niet ie-
dereen achter de keuze van Kiliç-
daroglu stond.
Populaire burgemeesters
Vorige week vrijdag trok de natio-
nalistische IYI-partij, de op een
na grootste binnen de oppositie-
alliantie, haar steun voor Kiliçda-
roglu in. De IYI-partijleider, Meral
Akşener, zag in de burgemeester
van Istanbul, Ekrem Imamoglu,
of de burgemeester van Ankara,
Mansur Yavas, een betere kandi- Kiliçdaroglu wordt een gebrek aan empathie verweten. © Cagla Gurdogan
daat. Op maandag kon de Tafel
van Zes alsnog een compromis
bereiken. De zes partijen stem- ‘We zullen onze der’, tweette Kiliçdaroglu nadien. einde te maken aan de corruptie
den in met een voorstel van de republiek bekronen ‘We zullen onze republiek bekro- die ertoe heeft geleid dat er dui-
IYI­-partij dat bij een overwinning nen met democratie.’ zenden gebouwen zijn ingestort
van Kiliçdaroglu beide burge- met democratie’ Het oppositieblok staat voor in en tienduizenden mensen zijn
meesters vicepresident worden. de peilingen, dankzij ontevreden- omgekomen. Maar de vraag blijft
Na de nominatie hield Kiliçda- heid over inflatie en de aanpak of Kiliçdaroglu genoeg slagkracht
roglu met beide mannen de han- van de verwoestende aardbeving heeft om ook de kern van Erdo-
den hoog in de lucht. ‘Nu moeten die Turkije in februari trof, maar gans conservatief-religieuze ach-
we hand in hand een lange weg de verkiezingen blijven span- terban te raken.
afleggen, schouder aan schou- nend. Kiliçdaroglu beloofde een Samira Ataei

Poolse propagandamedia onder vuur na zelfdoding zoon oppositielid

Polen De 15-jarige zoon van een
Pools oppositielid werd slachtoff-
er van een pedoseksueel. Nadat
regeringsgezinde media zich op
de zaak hadden gestort, raakte
zijn identiteit bekend en beëin-
digde hij zijn leven.
Veel droefenis en nog meer af-
schuw staken de kop op in Polen
na de dood van de 15-jarige Miko-
laj Filiks. De jongen, zoon van een
parlementslid van oppositiepartij
Burgerplatform (PO), kwam vorige
maand om door zelfdoding. Dat
gebeurde enkele weken nadat re-
geringsgezinde staatsmedia de
schijnwerpers hadden gevestigd
op een pedofiliezaak waarin hij het
slachtoffer was.
Hoewel de feiten zich meer dan
twee jaar geleden afspeelden, ble-
ven ze lange tijd geheim, in het be-
lang van de jongen en een ander
slachtoffer. Dat veranderde nadat
een journalist van de lokale publie-
ke omroep inSzczecin de leeftijd
van de jongen bekendmaakte, bo-
ven op het feit dat zijn moeder
Magdalena een bekende PO-volks-
vertegenwoordigster was uit de re-
gio. Tomasz Duklanowski, de be-
trokken journalist die ook werkt
voor andere regeringsgezinde me-
dia, stortte zich wellicht op de zaak
vanwege de dader. Die was mede-
werker van een regionale PO-poli-
ticus en activist voor lgbti-rechten.
Het centrumrechtse PO van ex-
premier en voormalig Europese
Raadsvoorzitter Donald Tusk is de
grootste oppositiepartij in Polen,
waar dit jaar spannende parle-
mentsverkiezingen plaatsvinden.
Haar grootste tegenstander, het
nationaal-conservatieve Recht en
Rechtvaardigheid (PiS), verander-
de de publieke omroep de afgelo-
pen jaren in een propaganda­-
machine. De staats-tv en -radio
richten hun pijlen onvermoeibaar
op tegenstanders van de rege-
ringspartij, van oppositieleden en
rechters tot lgbti-rechtenactivis-
ten.
Critici van de regeringspartij
beschouwen de zaak van Filiks als
een tastbaar voorbeeld van de
schade die de PiS-gezinde media
aanrichten. De dader werd al in
2021 veroordeeld tot een gevange-
nisstraf van vier jaar. Duklanowski
wist dat het proces achter gesloten
deuren had plaatsgevonden om de
slachtoffers te beschermen. Maar
hij vond dat de zaak meer publici-
teit verdiende, vertelde hij in de-
cember in een interview met de na-
tionale publieke omroep.
Oppositiekringen waren niet geïn-
teresseerd in de zoektocht naar
meer slachtoffers, beweerde de
journalist. ‘De hele zaak moest
worden verzwegen en onder het
­tapijt geveegd.’ Volgens hem ging
de oppositie ‘alleen achter pedofi-
lie aan als die in de katholieke kerk
plaatsvindt’. Als blijkt dat pedo-
seksuelen ‘uit hun eigen omgeving
komen’, ‘heerst er stilte’.
Meteen nadat hij het nieuws
naar buiten had gebracht, speel-
den andere staatsmedia en PiS-po-
litici de zaak uit. ‘Dezelfde mensen
die zo luid roepen over de strijd te-
gen pedofilie, verbergen pedofie-
len in eigen rangen’, verklaarde on-
derwijsminister Przemyslaw Czar-
nek aan staatszender TVP.
Afgelopen vrijdag maakte Magda-
lena Filiks haar eigen nieuws be-
kend: ‘Op 17 februari is mijn zoon,
Mikolaj Filiks, overleden. Miki zou
op 8 maart 16 jaar zijn geworden.’
Roeland Termote
Wie vragen heeft rond zelfdoding,
kan terecht op de Zelfmoordlijn via
het gratis nummer 1813 of op
www.zelfmoord1813.be. Magdalena Filiks. © zuma press
16
buitenland
China bereidt zich voor op een
nieuwe Koude Oorlog met de VS
Analyse GeopolitiekMet meer legerbudget en hardere taal toont China zich klaar
voor een nieuwe Koude Oorlog met de Verenigde Staten. ‘We zullen daarom niet
meer doen zoals in het verleden, we zullen meer reageren.’
Militaire uitgaven per land
In dollar
Verenigde Staten China Indië
800 miljard
700
600
500
400
300
200
100
2000 2002 2004 2006 2008
‘Westerse landen, onder leider-
schap van de Verenigde Staten,
voeren een beleid van contain-
ment, indamming en onderdruk-
king tegen China. Dat stelt ons
voor ongeziene uitdagingen.’ Dat
zei president Xi Jinping zopas
­tegen het Chinese Nationale Volks-
congres, een soort parlement zon-
der echte macht, tijdens de ope-
ning van het politieke jaar in
­China.
Hoewel er al jarenlang sprake is
van groeiende scepsis tegen het
Westen, is het de eerste keer dat de
president zulke duidelijke taal
spreekt. Tot nu toe gaven vooral
Xi’s ondergeschikten harde kritiek
op het Westen, hijzelf bleef mild.
Ook voegt China de daad bij het
woord door een opmerkelijke ver-
hoging van het militaire budget
met 7,2 procent.
Tijdens de veiligheidsconferen-
tie van München midden februari
had een lid van de Chinese delega-
tie nog benadrukt dat ‘legerbud-
getten niet liegen’. ‘Ook na (de Rus-
sische invasie in, red.) Oekraïne
heeft China haar legerbudgetten
op hetzelfde niveau gehouden als
de laatste twee decennia’, aldus
voormalig generaal Zhou Bo. ‘Chi-
na blijft kalm en heeft er vertrou-
wen in. Als we de veiligheidssitua-
tie anders zouden inschatten, zou
ons budget stijgen.’
Die kalmte is dus weg. Tegelijk
met president Xi haalde ook de
nieuwe minister van Buitenlandse
Zaken, Qin Gang, hard uit. ‘De VS
zijn volledig van het rationele pad
afgedwaald’, vond hij. ‘We zullen
daarom niet meer doen zoals in het
verleden, we zullen meer reage-
ren.’ Qin haalde de Chinese grond-
wet uit zijn zak en benadrukte dat
Taiwan ‘een deel van China’ is. Hij
noemt Amerikaanse stappen om
het status quo in de regio te veran-
deren ‘een rode lijn’. De speeches
markeren het einde van China’s
­relatief geduldige souplesse tegen-
over de VS.
Verenigd Koninkrijk Rusland
2010 2012 2014 2016 2018
DS Infografiek | Bron: The World Bank
Sinds 2017, toen Donald Trump
president werd, regent het vanuit
Washington harde verbale aanval-
len op China. De VS voerden han-
delstarieven in tegen China, ver-
plichtten het land om meer Ameri-
kaanse landbouwgoederen te
kopen en weerden katoen uit Xin-
jiang uit de mondiale handels­-
keten wegens mensenrechten-
schendingen op Oeigoeren. Tele-
combedrijf Huawei verloor
marktaandeel, andere Chinese
­bedrijven werden gesanctioneerd.
Dieptepunt onder Trump
Een dieptepunt kwam tijdens de
laatste dagen van president
Trump, toen sommigen vreesden
dat hij China zou aanvallen. Gene-
raal Mark Milley, toen de hoogst­-
geplaatste militair in de VS, belde
zowel op 30 oktober 2020 en op
8 januari 2021 naar de Chinezen
om hen te verzekeren dat de VS ‘sta-
biel’ waren en hen niet zouden aan-
vallen.
President Biden nam op het ver-
bale front gas terug, maar zette
stappen vooruit op het militaire.
Zo kwam er in 2021 AUKUS, een
nieuw veiligheidspact tussen Aus-
tralië, Groot-Brittannië en de VS,
gericht tegen China. Australië
‘De VS zijn volledig
van het rationele pad
afgedwaald’
Qin Gang
Chinese minister van
Buitenlandse Zaken
2020
Het Chinese militaire budget ‘liegt niet’ en stijgt met 7,2 procent. © getty
kreeg nieuwe buitenlandse troe-
pen op zijn kust en toegang tot
technologie voor nucleaire onder-
zeeërs. Begin dit jaar huldigden de
VS een nieuwe marinebasis in op
Guam, terwijl Amerikaanse troe-
pen ook een historische terugkeer
zullen maken naar de Filipijnen.
President Biden bleef zweren
dat de VS ‘concurrentie, geen con-
flict’, zochten. Maar de paniek over
een Chinese ballon, die met groot
vertoon werd neergeschoten uit
een zone waar voortdurend soort-
gelijke objecten ronddobberen
zonder veel regels, toont de zenuw-
achtigheid.
In vergelijking daarmee oogt
het Chinese tegenwicht niet heel
fors. China eist ‘neutraliteit’ bij
­andere landen in Zuidoost-Azië.
Alleen Rusland, verwikkeld in een
oorlog die China weinig uitmaakt,
staat onwrikbaar aan Chinese zij-
de. Economisch staat het land voor
zware uitdagingen, zeker nu de VS
aansturen op het loskoppelen van
China uit digitale waardeketens.
Vorig jaar stond de werkloosheid
bij Chinese jongeren op een hallu-
cinante 20 procent.
Giselle Nath
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
Data zijn het nieuwe goud
Een nationaal bureau voor data,
een krachtige financiële toezicht-
houder en een grondige hervor-
ming van het ministerie voor
­Wetenschap en Technologie: dat
zijn drie krachtlijnen van de ambi-
tieuze staatshervorming die Chi-
na heeft aangekondigd. De ope-
ning van het politieke jaar stond
in het teken van de toegenomen
concurrentie tussen Peking en
Washington. Volgens Bloomberg
hebben de VS zowat ‘alle meest
geavanceerde bedrijven en
­onderzoeksinstellingen uit China
op zwarte lijsten gezet.’ Daardoor
kunnen ze moeilijker aan Ameri-
kaanse technologie komen.
Hoewel de hervormingsplan-
nen niet in detail publiek zijn
­gemaakt, bevestigt het nieuwe
‘ministerie van Data’ wat waar­-
nemers al een tijdje zeggen: data
zijn het nieuwe goud. Peking wil
een gestructureerd overzicht
behouden van zowel Chinese
data als gegevens uit het bui-
tenland, verkregen via Chinese
bedrijven. Vermoedelijk hoopt
het zo betere toepassingen voor
artificiële intelligentie, cloudcom-
puting of ‘smart cities’ te bou-
wen.
Ook het ministerie voor
­Wetenschap en Technologie
breidt uit en hervormt. Dat is een
reactie op de ‘Chips 4’-alliantie
die de VS samen met Zuid-Korea
en Taiwan oprichtten, en waarbij
China niet welkom is. China zei in
2015 dat het 70 procent van zijn
chips in eigen land wou maken
­tegen 2025. Die deadline lijkt
­onhaalbaar. Toplui van overheids-
fondsen die moesten investeren
in chipsproductie, zijn recent ver-
volgd wegens wanpraktijken. Het
is duidelijk dat er grotere inspan-
ningen nodig zijn.
Xi wil het aantal ambtenaren
op het nationale niveau met maar
liefst vijf procent verminderen.
Ministeries zullen voortaan ook
meer ‘uitvoerend’ werk doen. Het
ontwerp van beleid zal meer dan
vroeger liggen bij thematische
‘taskforces’ van de Communisti-
sche Partij.
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 17

buitenland

‘Sterf, teef’, zei een man in het Russisch, nadat hij

een Oekraïense krijgsgevangene had neergeschoten
Oorlogsmisdaden
Iemand die aanwezig was bij de
executie van een man in een
­Oekraïens legeruniform heeft de
­video op sociale media gezet.
Een ongewapende man in een
­legeruniform met een Oekraïense
vlag op het embleem op z’n rech-
terarm staat in een bos, mogelijk
aan de rand van een loopgraaf. Hij
rookt een sigaret en kijkt in de
­camera. ‘Ik ben nu aan het filmen’,
hoor je een stem in het Russisch
zeggen. De soldaat haalt de sigaret
uit z’n mond, blaast de rook en zegt
rustig ‘Slava Ukraini’, glorie aan
Oekraïne. Onmiddellijk klinken
schoten in zijn richting. Schok-
kend valt hij op de grond. ‘Hoezo,
glorie aan Oekraïne’, zegt een
­andere stem in het Russisch. ‘Sterf,
teef’, merkt een andere Russische
stem op.
Iemand die aan de kant stond
vanwaar de kogels kwamen, heeft
deze video op sociale media gezet.
Tot nu toe heeft niemand de echt-
heid van de beelden kunnen beves-
tigen. Volgens het Oekraïense le-
ger gaat het om Tymofiy Shadura,
die sinds 3 februari vermist was.
Zijn medesoldaten zeggen dat hij
de laatste keer gezien is in de buurt
van Bachmoet, waar al maanden-
lang bijzonder hard wordt gevoch-
ten. ‘Het lichaam bevindt zich op
dit moment in tijdelijk bezet
­gebied’, staat in een statement van
het leger.
9.000 onderzoeksrechters
BBC sprak met een vrouw die zich
de zus van de neergeschoten sol-
daat noemt. ‘Mijn broer zou per-
fect in staat zijn om zich zo tegen-
over de Russen te gedragen. Hij
heeft in z’n leven nooit de waarheid
verzwegen en hij zou dat zeker niet
doen bij de Russen’, zei ze.
President Volodimir Zelenski
beloofde dat de daders gepakt zul-
len worden. De video is materiaal
waarmee onderzoekers naar oor-
logsmisdaden aan de slag kunnen.
Gisteravond meldde de openbare
aanklager Andriy Kostin op Twitter
dat hij een strafonderzoek had
­geopend naar schendingen van het
oorlogsrecht.
Het wordt een bijzonder moei-
lijke zoektocht, omdat de moord is
gepleegd in een gebied waar hevig
strijd wordt gevoerd. De gerechte-
lijke instanties wagen zich daar
voorlopig niet. De enige kans dat
de daders worden opgepakt, is als
ze levend in handen komen van het
Oekraïense leger, dat hen dan aan
de gerechtelijke autoriteiten moet
overmaken.
65.000 misdaden
Het gerecht heeft de handen vol
met onderzoek naar oorlogsmis-
daden. Kostin (49), die deze zomer
na het ontslag van Irina Venedikt-
ova werd benoemd, heeft nu een
team van negenduizend onder-
zoeksrechters. Op 1 februari deel-
de Kostin mee dat er tot nu toe
65.000 misdaden zijn geregis-
treerd. Het grootste aandeel be-
treft misdaden tegen burgers: ze
de Donbas, waarop een gevangen
Oekraïense soldaat gecastreerd
wordt. Op 7 augustus kwamen
waarschijnlijk meer dan vijftig
­Oekraïense soldaten, die door de
Russen in Marioepol waren gevan-
gengezet, om toen een explosie
hun gevangenis vernielde. De
­Oekraïense overheid noemde dat
toen een ‘geplande massamoord.’
Volgens de website justice.net
lopen op dit moment in dertien
Tymofiy Shadura, vlak voor hij steden processen tegen 75 militai-
werd doodgeschoten. © rr ren. De meeste Russische soldaten
worden ‘in absentia’ (bij afwezig-
heid, red.) veroordeeld. Slechts tien
worden beschoten, gemarteld en waren aanwezig bij de behandeling
gedood, ze zijn slachtoffer van sek- van hun zaak in de rechtbank.
sueel geweld, hun woningen wor- Naast berechting in Oekraïne
den geplunderd, ze moeten naar kunnen verdachten ook voor het
Rusland verhuizen, hun kinderen Internationaal Strafhof gedaagd
worden gedeporteerd. worden. De Oekraïense minister
van Buitenlandse Zaken, Dmytro
Gecastreerd Koeleba, wil dat de hoofdaan­-
Daarnaast zijn er ook misdaden klager van het Internationaal Straf-
­geregistreerd tegen Oekraïense hof, Karim Khan, onmiddellijk een
krijgsgevangenen. In juli ver- onderzoek opstart.
scheen een video, opgenomen in Corry Hancké

advertentie

‘Pro-Oekraïense groep
blies Nord Stream-
gaspijpleiding op’
Sabotage De aanval op de Nord
Stream 2-gaspijpleiding in
­september is het werk van ‘een
­pro-Oekraïense groep’. Dat
schrijft de Amerikaanse krant
The New York Times.
‘Een pro-Oekraïense groep’, allicht
zonder banden met de Oekraïense
overheid, zit achter de sabotage
van de Nord Stream 2-pijpleiding.
The New York Times kon verschil-
lende bronnen binnen de Ameri-
kaanse inlichtingendiensten spre-
ken die geïnformeerd werden over
de stand van zaken in het onder-
zoek.
‘De jongste inzichten suggere-
ren dat ze tegen de Russische presi-
dent Vladimir Poetin waren’,
schrijft de krant. ‘Maar er worden
geen leden, financierders of
­opdrachtgevers genoemd.’ De
­daders zijn ‘waarschijnlijk Oekra-
ïense of Russische staatsburgers’.
Dat er Amerikaanse of Britse bur-
gers bij de aanval betrokken zou-
den zijn, lijkt uitgesloten.
Ervaren duikers
Door de complexiteit van de sabo-
tage-operatie vermoeden de Ver-
enigde Staten dat ‘ervaren duikers’
werden ingezet. Het onderzoek
sluit niet uit dat sommigen van
hen in het verleden een gespeciali-
seerde opleiding hebben gehad bij
een overheidsdienst. Hoe de VS
­gewerkt hebben om tot dergelijke
besluiten te komen, wordt niet
­bekendgemaakt. Wel voeden de
nieuwe inlichtingen het geloof dat
het dossier in tandem met de Euro-
pese partners kan opgehelderd
worden, schrijft de krant.
Voor de aanvallen op de Nord
Stream 2-leidingen afgelopen sep-
tember zijn al veel schuldigen aan-
gewezen. Wel zeker is dat er na
­explosies drie grote lekken kwa-
men in twee leidingen. De lekken
bevonden zich in Deense en
Zweedse wateren. Nord Stream 2
was bij aanvang al een controver­-
sieel project waarbij Russisch gas
rechtstreeks Duitsland kon bin-
nenvloeien. De oorlog verhinderde
de ingebruikname van het net
­afgewerkte complex.
‘De jongste inzichten
suggereren dat de
daders tegen de
Russische president
waren’
Verschillende partijen startten
na de ontploffingen een eigen
­onderzoek met eigen, haastige
­besluiten. Het Kremlin, de Britten
of zelfs het Witte Huis werden
reeds gesuggereerd als schuldi-
gen. Het stuk van The New York
­Times lijkt de eerste, grondigere en
voorzichtige berichtgeving over
een solide onderzoek op basis van
verscheidene bronnen.
De krant wijst op de spanningen
die haar berichtgeving kan teweeg-
brengen. Niet in het minst in Duits- Maak een job alert
land. Berlijn toonde zich de laatste op jobat.be/jobalert
weken vastberaden en daadkrach-
tig in militaire steun aan Oekraïne.
Als gevolg van de oorlog kampt het
land met hoge energieprijzen en
herziet het drastisch zijn buiten-
land- en energiebeleid. In een reac-
tie op het artikel maakt een mede- Met job alert ontvang je de jobs die perfect bij
werker van president Volodimir je passen rechtstreeks in je mailbox. Maak nu
­Zelenski zich sterk dat Oekraïne jouw job alert aan op jobat.be/jobalert
‘absoluut niet betrokken’ is.
Dario Van Fleteren
18 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

economie

de grote markt
Ruben Mooijman Bloom is Europa’s
Eensgezind strijden tegen
het inflatiemonster
beste AI-hoop
Het internet wordt gedomineerd
Artificiële Intelligentie
‘Inflatie is een monster dat we de kop moeten ­indrukken.’
Aldus Christine Lagarde, in een ­interview met de Spaanse
door een handvol Amerikaanse reuzen. Gebeurt straks
krant El Correo. Zou de ECB-voorzitter het ooit moe worden hetzelfde met artificiële intelligentie? Niet als het
om dezelfde boodschap te herhalen? ‘Indien nodig, komen
er meer renteverhogingen om de inflatie terug te brengen afhangt van Hugging Face, het bedrijf achter het open
naar ons doel van 2 procent’, zei ze nog maar een week gele-
den tegen de Indiase krant Economic Times. Min of meer source AI-systeem Bloom.
dezelfde ­bewoordingen gebruikte ze in een vraaggesprek
met het Spaanse televisieprogramma Espejo Publico. En
Het ging snel met AI, in 2022. Eerst
tegenover de Helsingin Sanomat klonk het zo: ‘Het inflatie-
was er Dall-E, de beeldgenerator
cijfer is nog steeds onaanvaardbaar hoog.’ die uiterst overtuigende foto’s en
En dan zijn er nog haar collega-bankiers. Isabel Schna- illustraties produceert op basis van
bel, op 17 februari tegen Bloomberg: ‘We zijn nog lang niet een eenvoudige beschrijving. En
zo ver dat we victorie kunnen kraaien in de strijd tegen de op het einde van het jaar dook
inflatie’. Luis de Guindos, op 8 februari tegen de Süddeut- ChatGPT op, een chatbot geba-
sche Zeitung: ‘We moeten ons veel zorgen maken over de seerd op het ‘transformer’ taalmo-
del GPT-3.
­inflatie. De strijd is nog niet voorbij’.
25 jaar geleden brak het world
wide web door. Het werd in een
oogwenk beheerst door een hand-
Het media­- vol Amerikaanse bedrijven die
offensief moet doorgroeiden tot reuzen. Europa
stond erbij en keek er naar. Europe-
duidelijk se internetbedrijven kampten im-
maken dat de mers met een gefragmenteerde
markt (te veel landen, te veel ver-
ECB de rente schillende regels) en te weinig
zal blijven ­kapitaal. Gebeurt nu hetzelfde?
verhogen tot de Thomas Wolf hoopt van niet.
2 procent in Hij is chief science officer en een
van de oprichters van Hugging
zicht komt Face. Een ‘Amerikaans’ bedrijf,
hoewel de oprichters drie Fransen
zijn. ‘Het is veel beter dat iedereen
eigenaar is van AI’, zegt Wolf. ‘En
Het mediaoffensief moet duidelijk maken dat de ECB de dus niet alleen Amerikaanse big-
rente zal blijven verhogen tot het doel van 2 procent in zicht tech-bedrijven, wat nu het alterna-
komt. Dat de depositorente volgende week van 2,5 naar 3,0 tief lijkt te zijn’. De bigtech-bedrij-
ven deelden aanvankelijk heel wat
procent wordt verhoogd, staat vast. Dat werd enkele weken
van hun AI-technologie met de bui-
geleden al met zoveel woorden aangekondigd. Maar afgaan- tenwereld, maar doen dat nu
de op de uitspraken van Lagarde is de kans klein dat het steeds minder, stelt hij vast. En dus
daarbij blijft. Voor Robert Holzmann, de voorzitter van de wil Hugging Face een alternatief
Oostenrijkse centrale bank, is het zelfs heel duidelijk. Hij zei bouwen. Een ‘open source’ alter-
tegen de krant Handelsblatt dat hij er voorstander van is om natief, waarbij alle programma­-
bij de vier volgende ECB-vergaderingen telkens een half pro- code en informatie wordt gedeeld
en iedereen kan bijdragen.
centpunt toe te voegen aan de depositorente. Als hij ­gelijk
zou krijgen, staat die rente in juli op 4,5 procent. Dat is meer Misbruik tegengaan
dan waar gouverneur Pierre Wunsch van de Nationale Bank ‘In Europa vonden we zes jaar gele-
vorige week nog vanuit ging. Hij zei dat een ­verhoging tot 4 den geen geld voor zo’n ambitieus
procent ‘niet uitgesloten’ mag worden. plan’, zegt Wolf. En dus is Hugging
Maar niet alle beleidsmakers van de ECB zijn even vast- Face in 2016 opgericht in New York.
beraden. Holzmann en Wunsch behoren tot de zogenaam- ‘Maar we zijn eigenlijk terug in
­Europa, want ons grootste kantoor
de haviken, die vinden dat inflatiebestrijding voorrang is nu in Parijs, met 40 à 50 mensen,
moet krijgen op andere overwegingen. Daarnaast zijn er de dat is een derde van ons personeel.’
duiven, die voorzichtiger te werk willen gaan in een poging De rest van het team zit onder meer
de economie niet te zeer te beschadigen. Ook zij laten van in de VS en Canada. Wolf zelf woont
zich horen. ‘Er is te veel onzekerheid om nu al een onvoor- in Utrecht.
Hugging Face probeert uit te
zoeken hoe je AI-technologie met
de wereld kunt delen op een ver-
antwoordelijke manier. Eén aspect
daarvan, zegt Wolf, is misbruik te-
gengaan. Dat gebeurt met een spe-
ciale licentieformule: wie de gratis
software voor verkeerde doelein-
den inzet, verliest het recht om die
software te blijven gebruiken. Ver-
der moet een AI-chatsysteem ste-
reotypen over ras en gender vermij-
den, een probleem waar OpenAI,
Google en de andere Amerikaanse
technologiebedrijven ook nog mee
worstelen. En tenslotte wil Hug-
ging Face ook ethisch omgaan met
data die gebruikt wordt om de
­AI-modellen te trainen.
‘Ik ben heel
optimistisch. Je kunt
niet ontkennen dat
dit verbluffende
technologie is’
Thomas Wolf
Chief science officer
van Hugging Face
Dat opzet klinkt eigenlijk opval-
lend gelijkaardig aan de doelstel-
lingen van OpenAI, het bedrijf ach-
ter ChatGPT – en Dall-E – toen het
in 2015 werd opgericht. Maar
Open­AI is intussen van non-profit
omgevormd tot een commercieel
bedrijf dat deels gecontroleerd
wordt door Microsoft. En het deelt
zijn programmacode niet meer.
‘Hugging Face is eigenlijk ge-
worden wat OpenAI bij zijn oprich-
ting wilde zijn’, zegt Niels Rogge,
die Machine Learning ingenieur is
bij het Belgische AI-bedrijf ML6,
maar ook parttime bij Hugging
Face werkt.
Hugging Face werkt samen met
een enorme gemeenschap van
meer dan 1.000 AI-professionals
over heel de wereld. Daar zitten
niet alleen ingenieurs bij, maar bij-
voorbeeld ook ethici. Dat resulteer-
de vorige zomer in het transformer
taalmodel Bloom. Een open source
antwoord op GPT-3, het model
waarmee OpenAI in 2020 uitpakte
en dat de basis vormt van ChatGPT.
Maar een vergelijkbare marketing-
machine heeft Bloom niet, van-
daar dat u er waarschijnlijk nog
nooit van gehoord had.
De duurste stap in de ontwikke-
ling van een transformer taalmo-
del is het ‘trainen’ op enorme hoe-
veelheden data. Bloom (een letter-
woord voor BigScience Large
Open-science Open-access Multi-
Thomas
Wolf,
een van de
oprichters
van Hugging
Face.
© Jan Rosseel

waardelijk traject uit te stippelen’, zei de bekendste duif,

Fabio Panetta. En Philip Lane, de hoofdeconoom van de
ECB, zei maandag tijdens een speech in Dublin dat de rente
niet ‘op de automatische piloot’ verhoogd mag worden.
Mario Centeno van de Portugese centrale bank wees er in
Meta op weg naar nieuwe grote ontslagronde?
een interview met La Stampa op dat het inflatiecijfer in
februari lager lag dan wat de ECB zelf had verwacht. Sociale media Meta, het moe- Het ging toen om de allereerste keer zouden financiële targets aan
Ook de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, derbedrijf van Facebook, Insta- grote ontslagronde bij het sociale- de basis liggen.
gram en Whatsapp, is van plan om media-imperium van topman In november kwamen de ontsla-
Jerome Powell, liet dinsdag van zich horen. ‘De meest
een nieuwe ontslagronde door te Mark Zuckerberg. gen als een verrassing, maar deze
­recente economische gegevens wijzen erop dat de rente voeren waarbij duizenden banen De nieuwe personeelsafslan- keer zou dat niet het geval zijn. Top-
waarschijnlijk sterker moet worden opgetrokken dan we worden weggesneden. Dat meldt king zou al deze week op gang man Zuckerberg noemde 2023 ‘het
voordien dachten’, zei hij in de Senaat. De markten gaan er het financiële nieuwsagentschap ­komen. Directeurs hebben de op- jaar van de efficiëntie’ en daar werd
nu vanuit dat de Fed de rente de komende maanden zal Bloomberg op basis van anonieme dracht gekregen om lijsten te ma- ook intern op gehamerd.
­optrekken tot 5,5 procent. Daar durft zelfs Holzmann nog bronnen. ken van overbodige werknemers, Het moederbedrijf van Face-
niet aan te denken. Deze herstructurering komt had het persagentschap verno- book moet sinds de herfst van 2022
amper vier maanden na de schrap- men. de tering naar de nering zetten nu
ping van 11.000 banen bij Meta. In november was de argumenta- door de inflatie en recessievrees de
In ‘De Grote Markt’ duikt de economieredactie dagelijks in een Dat kwam toen neer op 13 procent tie dat de reorganisatie ingegeven advertentiebudgetten krapper zijn
opmerkelijke beweging in de economische wereld. van het totale personeelsbestand. was om efficiënter te werken. Deze geworden. (belga)
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 19

economie

lingual Language Model) kreeg
van de Franse overheid reken-
kracht op de Jean Zay supercompu-
ter in Orsay bij Parijs.
Marketingmachine
In november 2022 lanceerde Open­-
AI met ChatGPT een fenomenaal
succesvol visitekaartje – een pro-
mostunt die ook de grote Ameri-
kaanse concurrenten als Google en
Meta het nakijken gaf. Hugging
Face heeft daar nog geen antwoord
op, geeft Wolf toe. Bloom staat
­ongeveer op gelijke hoogte met
GPT-3, zegt hij. Maar om tot de ver-
bazende praatvaardigheid van
ChatGPT te komen, voegde Open­-
AI een nieuwe laag technologie toe:
Reinforcement Learning from
­Human Feedback (RLHF). Wolf
probeert daar nu een open source
versie van te maken, zodat een gra-
tis, open source ChatGPT mogelijk
zou worden.
‘Dat we niet precies
weten met welke data
de OpenAI-modellen
zijn getraind of hoe
ze precies werken, is Optimistisch
voor Europese spelers Maar volgens Michael Brands mist
een echt probleem’ het initiatief nog schaal. ‘Op dit
Jeroen Van Hautte
Cto Techwolf
Maar intussen lanceerde Open­-
AI vorige week zijn aanbod voor
­bedrijven: iedereen kan voortaan
zijn eigen AI-toepassingen boven
op ChatGPT bouwen. En dat voor
een prijs die volgens veel kenners
spotgoedkoop is.
Dreigt Europa onder de voet te
worden gelopen door Amerikaan-
se AI? ‘Het is in ieder geval duide-
lijk dat we iets moeten doen’, zegt
Wolf. ‘We moeten beginnen met
inhalen.’ De één à twee jaar achter-
stand op OpenAI valt nog bij te
­benen, gelooft hij. Want de huidige
golf van generatieve AI is eigenlijk
minder complex en minder moei-
lijk te ontwikkelen dan big tech
graag laat uitschijnen, zegt Wolf.
‘Ze willen dat we denken dat het
­extreem duur is om te doen, maar
eigenlijk valt het best mee.’
Katalysator
Jens Bontinck, head of delivery bij
het Belgische AI-bedrijf ML6, ziet
Hugging Face als een katalysator
voor de AI-industrie in Europa.
‘Door die open source licentie,
­laten modellen zoals Bloom ons
toe om zelf waarde te creëren’, zegt
Bontinck. De opbrengst vertrekt
immers niet automatisch voor een
flink stuk naar de VS.
‘Ze kunnen nooit zo snel zijn als
OpenAI, dat gigantisch veel kapi-
taal heeft’, zegt Jeroen Van Hautte,
cto van Techwolf, een Belgische be-
drijf dat een AI-systeem ontwikkelt
dat bedrijven helpt bij hun perso-
neelsbeheer. Maar snelheid is lang
niet alles, voegt Van Hautte daar-
aan toe. ‘Dat we niet precies weten
met welke data de OpenAI-model-
len zijn getraind of hoe ze precies
werken, is voor Europese spelers
een echt probleem. Nu in de eerste
plaats nog een ethisch probleem,
maar zodra de Europese AI Act van
kracht is, zal het ook een wettelijk
probleem zijn.’ Die AI Act, die mo-
menteel voorligt in het Europees
Parlement, vereist een hoge mate
van transparantie, zeker bij AI-toe-
passingen die als ‘high risk’ wor-
den beschouwd.
Het AI-bedrijf Consono ge-
bruikt Bloom in zijn product Dyni-
zer, een systeem dat data in docu-
menten analyseert. ‘Vooral omdat
Bloom sterk is in het ondersteunen
van meerdere talen’, zegt Michael
Brands, oprichter van Consono.
Maar ook om mogelijke wettelijke
risico’s te vermijden met software
die op Amerikaanse servers draait.
moment spelen we in Europa op
het vlak van AI geen rol van beteke-
nis’, zegt hij. ‘De meeste Europese
AI-aanbieders maken gebruik van
Amerikaanse technologie. Je
maakt dan gebruik van iets waar je
geen vat op hebt.’ Hij hoopt dat Eu-
ropese initiatieven beter worden
gebundeld en de beschikking krij-
gen over veel meer infrastructuur.
Hugging Face staat nochtans
niet alleen. Wat Hugging Face doet
voor grote taalmodellen, doet een
ander bedrijf, het Britse Stability
AI, voor beeldgeneratoren. Andere
organisaties die werken rond open
source AI zijn onder meer het Duit-
se Aleph Alpha en de Europese
non-profit EleutherAI. Al die orga-
nisaties, en nog heel wat andere,
delen hun technologie via de Hug-
ging Face Hub, de centrale website
die Hugging Face daarvoor heeft
gebouwd. Maar of dat volstaat om
een echt antwoord te bieden op de
Amerikaanse AI-opmars (en op de
eveneens goed gefinancierde Chi-
nese spelers)? Dat zal nog moeten
blijken.
Thomas Wolf heeft wel vertrou-
wen in de toekomst: ‘Ik ben heel
optimistisch. Je kunt niet ontken-
nen dat dit verbluffende technolo-
gie is. We kunnen nu dingen met
computers waarvan we niet had-
den verwacht dat we die zouden
kunnen. Dat opent fascinerende
mogelijkheden.’
Dominique Deckmyn

Britse netbeheerder zet steenkoolcentrales in ‘Het was nooit mijn ambitie om

Verenigd koninkrijk De Britse
netbeheerder National Grid, verge-
lijkbaar met Elia in België, heeft
voor het eerst deze winter zijn
noodreserve van steenkoolcentra-
les moeten aanspreken. De combi-
natie van relatief koude tempera-
turen, weinig wind en ook nog eens
weinig import vanuit Frankrijk
door stakingsacties daar, maakte
de inzet van steenkoolcentrales
noodzakelijk. Dinsdagavond lever-
den ze voor het eerst deze winter
Maandag werd de uitbater van
de EDF-centrale van West Burton al
gevraagd om de installatie ‘op te
warmen’ voor eventuele productie.
Dinsdag werd die vraag ook gesteld
aan nog twee centrales van Drax in
Yorkshire.
Het was niet voor het eerst deze
winter dat die vraag werd gesteld.
Maar nu moesten de steenkoolcen-
trales ook effectief worden inge-
schakeld om stroomtekorten te
voorkomen. Volgens de netbeheer-
half acht ’s avonds stroom leveren,
weet de Britse krant The Guardian.
Aanvankelijk was het plan zelfs om
de uitbaters van alle stroomcentra-
les in het land te vragen om meer
elektriciteit te genereren, maar dat
bleek uiteindelijk niet nodig.
De temperatuur in Londen ligt
ruim 5 graden lager dan normaal
voor deze tijd van het jaar. Daar-
naast leveren de windmolens
slechts 14 procent van de totale
stroomcapaciteit in het Verenigd
ceo te worden. Dat was ook nooit
gebeurd als het met Frits anders
was gelopen’
De nieuwe ceo van supermarktketen
Jumbo, Ton van Veen, gaf dinsdag uitleg bij
zijn kersverse benoeming. Tegen voorganger
Frits van Eerd loopt nog steeds een
strafrechtelijk onderzoek naar witwassen
en btw-fraude. Er werd besloten
dat hij definitief niet terugkeert
(in Het Financieele Dagblad).
© blg

­effectief stroom aan de Britten. der moesten ze tussen half vijf en Koninkrijk. (belga, pvm)
20 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

economie

De hippe wedergeboorte
BEL 20 3852,26 –0,76%

van Ter Beke BEL 20

AB InBev
slotkoers %-verschil
56,94 –0,32

Na 75 jaar verdwijnt de naam Ter Beke. De nieuwe

Aedifica 78,80 –0,19
voeding Ageas
Aperam
43,39
37,50
+1,19
–1,21

bedrijfsnaam What’s Cooking? illustreert de marsrichting: Argenx

AvH
322,50
152,70
+0,28
–0,84

minder vlees, meer duurzaamheid.

Een bedrijfsnaam met een vraag-
teken erachter, dat zie je niet vaak.
Maar bij What’s Cooking? hoort
het leesteken er wel degelijk ­bij.
‘We stellen ons nieuwsgierig op’,
zegt ceo Piet Sanders. Na
­driekwart eeuw vindt Ter Beke het
tijd om een radicale breuk met het
verleden te maken. De maker van
vleesgerechten en kant-en-klaar-
maaltijden wil met de naamswijzi-
ging een nieuw elan benadruk-
ken.
Dat is nodig, want het bedrijf
maakt zware tijden door. De laat-
ste jaarresultaten, die vorige
maand gepubliceerd werden,
­zeggen genoeg. De omzet steeg
wel, maar alleen dankzij het
­gedeeltelijk doorrekenen van
­kostenstijgingen. Het volume
daalde. De bedrijfswinst halveer-
de, de nettowinst ging met 38 pro-
cent onderuit. Dat was het gevolg
van de tsunami aan kostenstijgin-
gen waaraan het bedrijf het hoofd
moest bieden. Zowel rundvlees,
varkensvlees als gevogelte werd
flink duurder. Maar ook voor
­energie en verpakking moest
meer worden betaald.
Ook los van de huidige inflatie-
crisis laten de resultaten al een
tijdje te wensen over. Vorig jaar
verdiende Ter Beke (zoals het toen
nog heette) 4,5 miljoen euro op
een omzet van 781 miljoen euro.
Vijf jaar geleden, in 2017, bedroeg
de winst 17,1 miljoen euro op een
Cofinimmo 82,35 –1,32
Colruyt 25,62 –0,35
D’Ieteren 188,70 –1,62
Elia Group 119,30 –1,08
Galapagos 34,84 –0,06
omzet 508 miljoen. Kortom: het king ook: wat staat er te gebeuren? plastic, meer recycleerbaar. Dat is GBL 80,38 –1,18
bedrijf groeide, maar de winst Het benadrukt volgens Sanders ook van belang voor de andere be- KBC
Proximus
70,96
8,40
–1,06
–4,00
groeide niet mee. De beurskoers ook het belang dat het bedrijf aan drijfsdivisie, kant-en-klaarmaal- Sofina 232,20 –2,11
halveerde in de afgelopen vijf jaar. ­innovatie hecht. ‘Want laten we tijden. Solvay 106,20 –0,05
eerlijk zijn: bij Ter Beke was dat UCB 79,82 –0,75
Beekje in de buurt wel wat weggedeemsterd.’ Werken leuker maken Umicore
VGP
31,26
85,10
–2,19
–1,85
De conclusie ligt voor de hand: het Sanders wil afgerekend worden op Wareh. de Pauw 28,46 –1,73
roer moet om. Sanders, die de teu- concrete doelstellingen. Behalve
gels van het bedrijf in 2021 in han- In volume gaat het aandeel plantaardige produc- INDEXEN
slotkoers %-verschil
den kreeg, heeft een nieuwe stra- de verkoop van ten, zijn die er ook op het vlak van Bel 20 3852,26 –0,76
tegische visie uitgedokterd. Hij broeikasgasuitstoot, waterver-
charcuterie jaarlijks
BATS UK 100 792,47 –0,10
heeft het bedrijf ook een purpose bruik, duurzame elektriciteit en DAX 15559,53 –0,60
gegeven, zodat iedereen weet waar 2 tot 5 procent het terugdringen van verspilling. CAC 40
AEX
7339,27
751,52
–0,46
–1,09
het voor staat. Die luidt: ‘Van Ook de betrokkenheid van het
duurzame voedingsconsumptie
achteruit personeel is een werkpunt. ‘In
Stoxx Europe 600
Dow Jones
460,60
32856,46
–0,77
–1,72
elke dag een tweede natuur 2028 moet de engagement score S&P 500
Nasdaq
3986,37
11530,33
–1,53
–1,25
­maken’. Een nieuwe naam is dan Ook duurzaamheid staat cen- 80 procent zijn’, zegt Sanders. Nikkei 225 28309,16 +0,25
een logische volgende stap. Het is traal in de nieuwe strategie. Dat is Hoeveel dat nu is wil hij niet
niet niks, want ‘Ter Beke’ was de in dit geval geen modetrend, maar ­zeggen, maar wel dat het ‘aanzien- LANGETERMIJNRENTES
naam die de eigenaars-familie bittere noodzaak. Duurzaam lijk lager’ is. Werken voor What’s %
België 10 jaar 3,32
Coopman zelf bedacht had. Toen ­consumeren gaat volgens steeds Cooking? moet leuker worden Duitsland 10 jaar 2,73
die het bedrijf in 1948 oprichtte, meer mensen moeilijk samen met dan werken voor Ter Beke. Italië 10 jaar 4,56
noemde ze het naar een beekje dat vlees. Dat heeft gevolgen voor de Bij de uitvoering van de nieuwe VS 10 jaar 3,99
in de buurt stroomde. Het adres divisie die tot voor kort ‘Vlees­- strategie is er één grote onzeker-
van het in Lievegem gevestigde waren’ heette. In volume gaat de heid. De overname van vlees­- NOTERINGEN
slotkoers %-verschil
­bedrijf luidt: Beke 1. verkoop van charcuterie jaarlijks warenbedrijf Imperial-Stegeman, Brent-olie ($/vat) 83,14 –3,61
Een gespecialiseerd bureau 2 tot 5 procent achteruit. Vandaar die in 2021 werd aangekondigd, is Goud ($/ons) 1814,90 –1,80
kwam met het voorstel om het dat de divisie onlangs is omge- nog altijd niet goedgekeurd door Euro in dollar 1,0551 –1,23
­bedrijf ‘What’s Cooking?’ te doopt tot ‘Savoury’. Niet alleen de mededingingsautoriteiten. Meer koersen op standaard.be/beleggen
­noemen. Het bijbehorende veel- vlees, maar ook plantaardige ‘Als de overname wordt goed­- De pensioenspaarfondsen verschijnen op don-
kleurige logo zal prijken op de ­alternatieven maken daar deel van gekeurd, kan dat onze strategie derdag en dagelijks op standaard.be/fondsen
twaalf fabrieken in vijf Europese uit. Het voornemen is dat in 2030 versnellen’, zegt Sanders. Imperi-
landen. De producten behouden 15 procent van het product­- al heeft immers een sterker plant-
hun ­eigen merknaam, maar ook aanbod plantaardig of vegetarisch aardig productengamma en be-
hier zal vermeld worden dat ze moet zijn. ‘Nu is dat nog margi- schikt over sterke merken. En er geflitst
deel uitmaken van de What’s Coo- naal, maar we willen de volop zijn synergieën en dus kostenbe-
king Group. De naam heeft uiter- kaart van de plantbased produc- sparingen mogelijk. ‘Het zou ons Ageas profiteert van
aard een link naar voeding, maar ten trekken’. Ook de verpakkingen een boost geven.’
in het Engels betekent de uitdruk- zullen verduurzamen: minder Ruben Mooijman overnamegeruchten
Het aandeel van Ageas was een
van de weinige stijgers in de
Bel20-index op de beurs van
­Brussel. Het koerste zelfs even
meer dan 5 procent hoger, na
­geruchten dat de Belgische ver­-
zekeraar benaderd zou zijn door
een private-equitybedrijf voor een
overname. Dat schreef persagent-
schap Bloomberg op basis van een
bericht van Street Insider.
De kandidaat-overnemer, van
wie de identiteit niet wordt ge-
noemd, zou meer dan 50 euro per
aandeel hebben geboden. Dat is
ruim 8 euro meer dan de slot-
koers van Ageas. Volgens Street
Insider heeft Ageas een investe-
ringsbank aangesteld om het bod
af te weren.
Het is niet de eerste keer dat er
geruchten zijn rond een over­-
name van de Belgische verzeke-
ringsgroep. (belga)
Ageas, 1 jaar (in euro)
50

43,39

40
39,45

30
7 maart 7 maart
2022 2023

DS Infografiek I Bron: Bloomberg

Werken voor What’s Cooking? moet leuker worden dan werken voor Ter Beke. © belga
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023
Sollicitanten zoeken hun weg op een jobbeurs. Daarbij moet iedereen een faire kans krijgen, vindt de Brusselse regering. © Hans Otten
Brusselse regering vereenvoudigt
discriminatietests bij aanwervingen
arbeidsmarktDe Brusselse regering heeft in derde lezing ingestemd met
een ontwerp van ordonnantie om de uitvoering van discriminatietests bij
aanwervingen te vereenvoudigen en proactiever te maken.
Minister van Werk Bernard Cler-
fayt (DéFi) heeft dinsdag het
nieuws over het ontwerp gemeld.
Door de nieuwe ordonnantie zal
het onder meer mogelijk worden
om discriminatietests ter plaatse
uit te voeren. De inspecteurs kun-
nen optreden onder een schuil-
naam, zonder daarvoor strafrech-
telijk vervolgd te worden.
De tests zullen ingezet worden
op basis van meldingen of klach-
ten, maar voortaan ook op basis
van voldoende vermoedens, zon-
der dat er een voorafgaandelijke
toestemming van een magistraat
nodig is.
Proactiever
De tests zullen ook proactiever
zijn. Als bijvoorbeeld uit een we-
Iconische batterij verandert in vleermuishotel
De reuzegrote
Duracellbatterijen verdwenen al
even van de rotonde tussen Aar-
schot en Betekom. Boswachter
Gert Verbruggen, kunstenaar
Wilfried De Cock en horeca-uit-
bater Steven Van Vlasselaer red-
den op het nippertje nog een bat-
terij. Die krijgt nu een unieke be-
stemming als vleermuishotel.
Ze zijn al even uit het straatbeeld
verdwenen, maar de Duracellbat-
terijen blijven voor veel mensen
die Aarschot binnenreden een ico-
nisch beeld. De grote batterijen,
omringd door blokken ijzerzand-
steen, verdwenen toen Vlaanderen
de rotonde heraanlegde. ‘Er is toch
‘Sinds de
ordonnantie die
discriminatietests
mogelijk maakt, is
het Brussels Gewest
een pionier in België
en in Europa in de
strijd tegen
discriminatie bij
aanwerving’
Bernard Clerfayt (DéFi)
Minister van Werk
tenschappelijke studie een ver-
moeden van discriminatiever-
schijnselen in een activiteitensec-
heel wat nostalgie verbonden aan
die batterijen’, zegt boswachter
Gert. ‘We konden die niet zomaar
verloren laten gaan.’
Holle bomen
Gert en zijn twee kompanen kon-
den een batterij redden en vonden
ook direct een toepasselijke herbe-
stemming. In de BAT-tery kunnen
binnenkort vleermuizen terecht
tijdens de zomer. ‘Bat is namelijk
Engels voor vleermuis’, knipoogt
Gert. ‘De vrouwtjes en hun jongen
hebben in de zomer een plek nodig
met een constante warme tempe-
ratuur. Vroeger vonden ze die in
zolders of holle bomen, maar die
zijn er als maar minder. Daarom
tor blijkt, zullen de gewestelijke
werkgelegenheidsinspecteurs
tests kunnen uitvoeren, met voor-
afgaandelijke toestemming van
het arbeidsauditoraat. Tenslotte
wordt ook Actiris nauwer betrok-
ken. De dienst zal met name de ver-
schillende meldingen van werk-
zoekenden doorgeven aan de in-
spectie.
‘Sinds de goedkeuring in no-
vember 2017 van de ordonnantie
die de invoering van discriminatie-
tests mogelijk maakt, is het Brus-
sels Gewest een pionier in België
en in Europa in de strijd tegen dis-
criminatie bij aanwerving’, stelt
Clerfayt.
‘Er is geen plaats voor discrimi-
natie bij aanwerving in het Brus-
sels Gewest. En gelet op het tekort
bieden wij nu een alternatief.’
De batterij wordt niet zomaar in
de volle zon gezet. ‘In de zomer zal
het er dan eerder tachtig graden
zijn’, zegt Gert. ‘Dat is natuurlijk
veel te warm. Naast het hotel stevig
te maken, zorgen we ook voor goe-
de isolatie. Zo blijft het altijd rond
de dertig graden. Met grote platen
en balken voorzien we genoeg
ruimte om te hangen. De platen
zorgen ook voor kleine tempera-
tuurverschillen. Zo trekken we el-
ke soort vleermuis aan.’
Vleermuizenexpert
Aannemer Danny Van De Wouwer
en zijn zoon Jeff werken al jaren sa-
men met het Agentschap voor Na-
regio Vlaams-Brabant
aan arbeidskrachten in talrijke ac-
tiviteitensectoren kan niemand
zich deze sociale verspilling ver-
oorloven.’
Negatief antwoord
Clerfayt wijst naar een recente stu-
die van de Universiteit Gent, waar-
uit blijkt dat een arbeidsbeperking
de voornaamste grond van discri-
minatie is. Dan is de kans op een
positief antwoord 41 procent lager
dan voor een zogenaamd valide
persoon. Op de tweede plaats komt
fysieke onaantrekkelijkheid, met
37 procent minder positieve ant-
woorden, gevolgd door gevorderde
leeftijd (34 procent), lgbtqia+-ge-
aardheid (30 procent) en etnische
afkomst (29 procent).
Belga
tuur en Bos. ‘Maar dit ga ik toch
maar een keer in mijn leven mee-
maken’, lacht Danny. ‘We waren
onmiddellijk heel enthousiast
voor dit project.’
Met het ontwerp van Gert en een
vleermuisexpert in de hand, zijn de
mannen van Groenwerken VDW al
enkele weken bezig in Scherpen-
heuvel-Zichem.
‘We hopen dat we de batterij
over enkele weken kunnen plaat-
sen in het Meetshovenbos’, zegt
Gert. ‘Dan gaat Wilfried De Cock de
buitenkant aanpakken en zijn we
hopelijk eind april klaar. Perfect op
tijd voor de vleermuizen die ontwa-
ken uit winterslaap.’
Sam Coremans
21
Kunstenaar
zaait verwarring
met actie in
leegstaande
panden
leuven ‘Weldra opening:
Need4Speed indoor karting.’
Die boodschap staat sinds af-
gelopen woensdag te lezen op
de ramen van een leegstaand
winkelpand. Niet écht zo
blijkt, wel een actie van kun-
stenaar Hans Geyens.
Het lijkt erop dat de Leuve-
naars wel oren hebben naar
een nieuwe indoor karting in
Leuven. De boodschap op de
vitrine van de voormalige
schoenenwinkel Plenty in de
Diestsestraat ontlokte heel wat
enthousiaste reacties op socia-
le media. Navraag bij schepen
Johan Geleyns (CD&V) bleek
dat er helemaal geen sprake is
van plannen om in dat pand
zo’n indoor karting te openen.
Al snel rijst de vraag of het
hier gaat om een vroege 1
april-grap, of een aanklacht te-
gen leegstand?
Wie de Leuvense streetart
volgt, kan in de opschriften
het werk van kunstenaar Hans
Geyens herkennen. Hij staat al
langer bekend als vitrinekun-
stenaar. ‘Geweldig hoe dit de
laatste dagen zo veel reactie
geeft’, zegt hij. ‘Het is gewoon
een ludiek opschrift. Een pro-
ject dat ik eigenlijk al enkele
jaren af en toe bovenhaal. Als
ik inspiratie heb voor een lu-
diek opschrift, schilder ik dat
op de ramen van leegstaande
panden. Weldra opening is de
rode draad doorheen de op-
schriften.’
‘Dit is absoluut geen kritiek
op de leegstand”, benadrukt
hij. “Ik vind het gewoon leuk
om wat verwarring te zaaien,
en debat op te wekken. Leeg-
staande panden bieden moge-
lijkheden. Met mijn opschrif-
ten wil ik verwachtingen
scheppen, en mensen doen na-
denken over wat er zoal zou
kunnen komen.’
Dat het opschrift van de
karting zo veel respons zou
krijgen, had Hans niet ver-
wacht. ‘Het staat er sinds
woensdag, maar na het week-
end ontplofte het op sociale
media. Geweldig’, zegt hij.
Hannelore Smitz
Gert en zijn team zijn al enkele
weken in de weer © scl
22
sport
Club Brugge is klaar met Parker,
Schreuder klaar om over te nemen
Champions League Club Brugge nam dinsdagavond afscheid van de Champions League,
en onvermijdelijk ook van zijn Engelse trainer Scott Parker. De Nederlandse pechver-
helper Alfred Schreuder staat net als een jaar geleden klaar om te depanneren.
Historisch om de verkeerde rede-
nen. Dat werden de achtste finales
van de Champions League voor
Club Brugge. In een wedstrijd die
alle kenmerken van een Shake-
speare-drama had, speelde de En-
gelse trainer Scott Parker op een
theatrale manier zijn laatste troe-
ven uit. Tot verbijstering van zijn
Brugse oversten stelde hij de Cana-
dese winger Tajon Buchanan niet
uit op de flank, waar zijn snelheid
tot zijn recht kan komen, maar cen-
traal op het middenveld. Als die in-
greep al de bedoeling had de tegen-
stander zand in de ogen te strooi-
en, dan was het resultaat vooral dat
er zand in de Brugse machine
kroop.
In zijn twaalf wedstrijden bij
Club Brugge probeerde Parker bij-
De Club-spelers staan er moedeloos bij. Een historische campagne is in Lissabon geëindigd op een afgang. © blg
Voetbalbond wil niet langer de Rode Duivels, maar de fans pamperen
Rode Duivels De staf van de Ro-
de Duivels wordt afgeslankt. De
voetbalbond wil de spelers inzet-
ten om de banden met de fans
aan te halen.
‘#WirSchaffenDas’. Met die slogan
in het Duits, een knipoog naar het
EK van volgend jaar in Duitsland
en de nationaliteit van de nieuwe
bondscoach Domenico Tedesco,
lanceerde de voetbalbond dinsdag
een nieuwe campagne om de ban-
den met de fans aan te halen. On-
der Roberto Martínez werd het
aantal momenten waarop suppor-
na evenveel verschillende opstel-
lingen of spelwijzen uit. Gisteren
stonden er plots drie verdedigers
op het terrein. Waar Club nood had
aan vastigheid straalde zijn trainer
tot zijn laatste dag twijfel en ambi-
valentie uit. Parker kreeg intern
het verwijt dat hij zich opsloot met
zijn Engelse assistenten, en het
hem door Belgen aangereikte ad-
vies systematisch in de wind sloeg.
Nog deze week verklaarde hij dat
Ook het bestuur had
gezien dat de
Engelsman met zijn
kamikaze-opstelling
de vlag had gestreken
ters met de spelers in contact kwa-
men tot een minimum herleid. De
focus lag op de vedetten van de
‘gouden generatie’ en hoe ze in op-
timale omstandigheden konden
functioneren. Ze trainden in een
afgesloten complex in Tubeke waar
er een uitgebreide staf ter hunner
beschikking stond. Op het WK in
Qatar reisden behalve 26 spelers
ook 41 stafleden mee.
Na de teleurstelling in Qatar is
de voetbalbond beducht de steun
van het brede publiek te verliezen.
Met het aantreden van een nieuwe
bondscoach is er een momentum
hij een duidelijk idee had hoe hij
wedstrijden wilde winnen en dat
hij erin geloofde de ploeg zo ver te
krijgen. Maar hij moest ook toege-
ven dat de resultaten hem geen ge-
lijk gaven, en hem uiteindelijk ook
konden inhalen.
Brutale schoonheid
Het afscheid in een tot de nok ge-
vuld Estádio da Luz was brutaal in
zijn schoonheid. De Portugese
doelpunten waarmee het laatste le-
ven uit de Europese campagne van
Club Brugge verdween, waren om
met open mond naar te kijken.
Linksbuiten Rafa Silva draaide als
een Iberische stierenvechter rond
Casper Nielsen om met een welge-
richte steek buitenkant rechts de
‘faena’ in te zetten. Gonçalo Ramos
om de focus opnieuw bij de fans te
leggen. De bond wil in de kwalifica-
tiecampagne voor Duitsland 2024
volle stadions zien en zijn commer-
ciële partners, die instapten tijdens
de gloriejaren van de ‘gouden gene-
ratie’, waar voor hun veld geven.
Portretrechten
De campagne #WirSchaffenDas
doet denken aan de ‘Duivelsuitda-
gingen’ voor het WK in 2014. Ook
die was erop gericht supporters te
(re-)activeren door spelers actief te
betrekken. De bond zet een reeks
evenementen op stapel waarbij
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
ontweek tackles van Brandon Me-
chele en Nielsen om op slag van
rust de 2–0 te scoren. Na rust scoor-
de diezelfde Ramos in één tijd de
3–0. De 4–0 ­– een penalty – en de
5–0, met vertraging goedgekeurd
door de VAR, waren vooral pijnlijk.
Toen linksachter Bjorn Meijer
in de slotfase met een prachtige
trap de eerreddende 5–1 scoorde,
was Club Brugge al lang niet meer
met de wedstrijd bezig. De vraag
die bij spelers, supporters en vol-
gers op de lippen brandde is hoe
lang de lijdzaamheid onder Scott
Parker nog kan doorgaan. Het ant-
woord sijpelde nog tijdens de wed-
strijd naar buiten. Ook het bestuur
had gezien dat de Engelsman met
zijn kamikaze-opstelling de vlag
had gestreken. Als de vraag al luid-
Parker: ‘Ik ben niet
naïef over situatie’
Mogelijk voor het laatst stond
Scott Parker na afloop de Belgi-
sche pers te woord. De Club-
coach hoorde onmiddellijk na af-
fluiten nog niets van het bestuur,
maar de 42-jarige Engelsman gaf
na afloop toe dat ook hij rekening
houdt met een ontslagscenario.
‘Ik ben niet te naïef om de si-
tuatie niet te begrijpen’, zei Par-
ker. ‘Maar ik ben de verkeerde
persoon om vragen over mijn
toekomst te beantwoorden. An-
dere mensen zullen over mij oor-
delen. Ik kan alleen maar zeggen
dat ik vandaag nog trainer ben
en hard zal blijven werken voor
deze club. Hard werken en met
tegenslagen omgaan heb ik al
heel mijn leven gedaan, zowel als
voetballer als als coach. Ik denk
dat ik mag zeggen dat ik gehard
ben in dit wereldje. Het seizoen
van Club Brugge is een roller-
coaster geweest. Maar vanavond
is voor mij het verhaal dat we te-
gen een speciale tegenstander
zijn uitgekomen, die technisch
superieur en dodelijk in de afwer-
king was.’ (bla)
supporters de spelers van dichtbij
kunnen ontmoeten. Zo komen er
opnieuw open trainingen in het oe-
fencentrum in Tubeke en organi-
seert de bond ‘fanconferenties’.
Daarbij kunnen supporters die
aangesloten zijn bij de supporters-
federatie 1895 ‘met name de jonge-
re spelers ontmoeten’. De meer er-
varen Rode Duivels worden voorlo-
pig nog gespaard, mogelijk in
afwachting van nieuwe onderhan-
delingen over portretrechten en
premies.
De focus op de fans betekent
ook dat het aantal stafleden wordt
de wanneer het zijn trainer uit zijn
lijden moest verlossen, dan klonk
het antwoord heel duidelijk: hier
en nu.
Terwijl Club Brugge voor een
pijnlijke terugvlucht naar Oosten-
de mét Parker staat, kwam ook al
informatie naar buiten over wie de
Engelsman straks kan opvolgen.
De Nederlander Alfred Schreuder,
eerder dit seizoen oneervol ontsla-
gen bij Ajax, zou net als veertien
maanden geleden de opdracht
kunnen krijgen Club Brugge te de-
panneren. Het verschil met zijn vo-
rige opdracht was dat Club toen
nog wel kampioen kon worden. Nu
luidt de opdracht: de vierde plaats
en Play-off 1 halen. De titel is net als
de Champions League al lang ver-
vlogen.
Voor Scott Parker zou een ont-
slag een tweede pijnlijke episode
op korte tijd zijn. In het begin van
dit seizoen werd de Londenaar al
na vier speeldagen ontslagen bij
Bournemouth, de Zuid-Engelse
club die hij eerder naar de Premier
League had gebracht. Hij aan-
vaardde de opdracht in Brugge om-
dat hij na een carrière als speler en
trainer in Engeland een ‘avontuur
in het buitenland’ wilde aangaan.
Twee maanden na zijn komst ziet
het ernaar uit dat hij zijn balans al
kan opmaken. Al blijft het afwach-
ten wanneer de formele bevesti-
ging van zijn ontslag naar buiten
komt.
Bart Lagae
BENFICA-CLUB BRUGGE...........................................5–1
Doelpunten: 38’ Silva 1-0; 45+2’Ramos 2-0; 57’ Ramos
3-0; 71’ Mario (pen.) 4-0; 79’ Neres 5-0; 87’ Meijer 5-1
Champions League
1/8ste finales
DINSDAG 7 MAART
Chelsea - Dortmund 2-0 (0-1)
Benfica - Club Brugge 5-1 (2-0)
WOENSDAG 8 MAART
21.00 Tottenham - AC Milan (0-1)
21.00 Bayern München - PSG (1-0)
DINSDAG 14 MAART
21.00 FC Porto - Inter (0-1)
21.00 Man. City - RB Leipzig (1-1)
WOENSDAG 15 MAART
21.00 Napoli - E. Frankfurt (2-0)
21.00 Real Madrid - Liverpool (5-2)
afgebouwd. Er wordt onder meer
gesnoeid in de medische staf. Con-
ditietrainer Johan Gerets, een zoon
van oud-international Eric Gerets,
liet al weten dat er geen plaats meer
is voor hem. Met Lieven Maes-
schalck wordt nog onderhandeld.
De favoriete kinesist van de Rode
Duivels is, met onderbrekingen, al
meer dan tien jaar aan de nationale
ploeg verbonden. Ook met dokter
Geert Declercq wordt nog gespro-
ken. De job van de reeds lang aan
de bond verbonden kinesist Geert
Neirynck staat op de tocht.
Bart Lagae, Ludo Vandewalle
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 23

sport

Jumbo-Visma wint blikvanger Kylian Mbappé • Aanvaller PSG

experimentele
ploegentijdrit
De sociaal bewogen posterboy
Parijs-Nice De eerste ploe-
gentijdrit in dertig jaar tijd in
Parijs-Nice was er eentje met
is op recordjacht
een speciaal format: de tijd van
de eerste renner van het team,
die over de aankomst kwam,
Hij spreekt zich uit over sociale kwesties, loopt voorop in de strijd tegen racisme en is
was beslissend voor dagwinst. sinds dit weekend topschutter aller tijden van Paris Saint-Germain. Op z’n 24ste
Voor het klassement golden de
individuele tijden. overstijgt recordjager Kylian Mbappé het voetbal.
Het was uiteindelijk het
Jumbo-Visma van Tourwinnaar Als generale repetitie voor de te- links, rechts en het hoofd. miljoen euro naar Madrid halen, eindelijk voor twee jaar, met optie
Jonas Vingegaard die de beste rugwedstrijd tegen Bayern Mün- Sindsdien verzamelt hij prijzen ondanks een aflopend contract in voor een derde, en werd de best
zaak deed. In een tijd van chen in de Champions League – en records. Op zijn 19de was hij al de zomer van 2023. PSG weigerde, betaalde voetballer ter wereld.
33’55” knalde het Nederlandse PSG verdedigt vanavond in Duits- wereldkampioen met Frankrijk. al even verrassend. Maar de kwes- Mbappé gebruikt zijn status
team naar de dagzege, één se- land een 1–0-voorsprong – klopte Op zijn 23ste had hij drie Franse tie-Mbappé draaide niet alleen om zich uit te spreken over socia-
conde sneller dan het Ameri- Paris Saint-Germain zaterdag bekers, vijf Franse titels en vier om geld, maar ook om geopoli- le kwesties en helpt met zijn
kaanse EF Education-EasyPost. middenmoter Nantes met 4–2. Franse topschuttertitels op zijn tiek en public relations. Qatar stichting Parijse kinderen in
De Deen Magnus Cort (EF Het vierde Franse doelpunt gaat palmares. In november vorig jaar, kansarmoede. In zijn strijd tegen
Education-EasyPost) is de nieuwe de geschiedenis in als het 201ste nog voor hij 24 werd, was hij WK- racisme in het voetbal ging hij in
leider in de ‘Koers naar de Zon’. van Kylian Mbappé. Daarmee topschutter en ook de enige spe- De vraag is of de clinch met de (inmiddels afge-
Landgenoot Nathan Van Hooy- werd de Franse aanvaller top- ler ooit die vier keer kon scoren in Mbappé zijn plaats treden) bondsvoorzitter Noël Le
donck (Jumbo-Visma) strandde schutter aller tijden van PSG. WK-finales. Graët, die het probleem volgens
op amper één tel van het geel. Edinson Cavani had voor zijn 200 Op zijn 24ste is hij nu top- in de voetbal­- Mbappé niet ernstig genoeg nam.
Vandaag wacht de renners doelpunten in Parijse loondienst schutter van een (weliswaar recen- geschiedenis nog Vorig jaar daagde hij niet op bij
in Parijs-Nice de eerste aan- 301 wedstrijden nodig, Mbappé te) Europese topclub. Ploegmaat een fotoshoot van de Franse voet-
komst bergop, naar La Loge lukte het in 247 wedstrijden. Lionel Messi werd ook al op zijn
veel kan verbeteren balbond voor het WK, vanwege
des Gardes (6,7 km aan 7,1 PSG haalde de 18-jarige Mbap- 24ste topschutter van FC Barcelo- vanuit Parijs een rechtenkwestie. Hij leidde
procent). Daarin wordt het op- pé in 2017 weg bij Monaco voor na, maar bij de andere Europese ook een boycot van internationals
nieuw uitkijken naar klasse- 180 miljoen euro, waardoor hij in topclubs is Thierry Henry, die top- die niet wilden geassocieerd wor-
mentstenoren Jonas Vinge- één klap de duurste tiener en de schutter van Arsenal werd op zijn Sports Investments, de Qatarese den met bepaalde commerciële
gaard en Tadej Pogacar, die dit tweede duurste speler ooit werd, 28ste, zowat de enige die voor zijn eigenaar van PSG, wilde met drie activiteiten en sectoren, zoals
voorjaar beiden al mooie din- na ploegmaat Neymar. Voor zijn 30ste die mijlpaal bereikte. potentiële WK-sterren (Mbappé, fastfood en gokken.
gen lieten zien. (hc, blg) doorbraak aan de Middellandse Messi, Neymar) naar het WK in ei- Daarbij is hij niet altijd even
Zee had Mbappé amper anderhalf Op de barricade gen land. Zelfs de Franse presi- consequent. Mbappé is wel am-
Uitslag Parijs-Nice rit 3: 1. Jumbo - Visma (Ned) 32.2 seizoen nodig: hij is gracieus en Zeker sinds vorige zomer over- dent Emmanuel Macron kwam bassadeur van Sorare, een contro-
km in 33:55 (gem.: 56.963 km/u); 2. EF Education - razendsnel, heeft geen zwakke stijgt superster Mbappé het voet- tussen om hem in Frankrijk te versieel NFT-bedrijf, en lijkt on-
EasyPost (VS) 0:01; 3. Team Jayco AlUla (Aus) 0:04;
4. Groupama - FDJ (Fra) 0:14; 5. UAE Team Emirates punten, en scoort makkelijk met bal. Real wilde hem toen voor 200 houden. Mbappé verlengde uit- danks zijn sociale betrokkenheid
(VAE) 0:23 weinig moeite te hebben met zijn
Stand: 1. Magnus Cort Nielsen (Den/EF Education - rol als posterboy voor wat alge-
EasyPost) 7:53:41; 2. Nathan Van Hooydonck (Bel)
0:01; 3. Michael Matthews (Aus) 0:03
meen wordt beschouwd als de
sportswashing van Qatar.

Jongen van de stad

Jakobsen laat ‘Ik speel om geschiedenis te
Wolfpack juichen schrijven, en ik heb altijd gezegd
dat ik dat hier wil doen, in Frank-
rijk, in de hoofdstad’, verklaarde
Tirreno-Adriatico Nog 116 hij na de wedstrijd tegen Nantes.
dagen tot de start van de Tour Lokale jongen Mbappé, die in een
de France, maar nu al staat vast appartement in het centrum van
dat Soudal-Quick-Step straks Parijs woont, met zicht op de Eif-
voor een lastige keuze staat: feltoren, verleent PSG credibiliteit
welke sprinter moet er mee als lokaal project, en niet louter
naar Frankrijk? Tim Merlier een internationaal sterrenensem-
kende een haast perfecte sei- ble. Hij werd geboren in de Parij-
zoensstart, maar in de Tirreno- se voorstad Bondy. Zijn vader, een
Adriatico pakte nu ook ploeg- voetballer, komt uit Kameroen,
maat Fabio Jakobsen uit met zijn moeder, een handbalster,
een prestigieuze spurtzege. De heeft Algerijnse roots – twee voor-
Europese kampioen was aan malige Franse kolonies. Hij be-
het eind van rit twee een zucht gon te voetballen bij AS Bondy,
sneller dan Jasper Philipsen maar verhuisde op zijn elfde al
(Alpecin-Deceuninck) en Fer- naar het nationale opleidingscen-
nando Gaviria (Movistar). trum in Clairefontaine.
Woensdag dient zich in rit drie Kort voor het WK doken als-
al een nieuwe sprintkans aan. nog geruchten op dat hij PSG wil-
de verlaten in de winter. Dat ge-
Uitslag Tirreno-Adriatico rit 2: 1. Fabio Jakobsen beurde niet, maar de irritatie lijkt
(Ned/Soudal Quick-Step) 210 km in 5:06:33; 2. Jas- niet verdwenen. Coach Christop-
per Philipsen (Bel); 3. Fernando Gaviria (Col); 4. Bini-
am Girmay (Eri); 5. Juan Sebastian Molano (Col) he Galtier laat hem, bij gebrek
Stand: 1. Filippo Ganna (Ita/INEOS Grenadiers) in aan een centrumspits, soms cen-
5u19:01; 2. Lennard Kämna (Dui) op 0:28; 3. Magnus traal spelen, terwijl hij liever van
Sheffield (VSt) 0:31
links komt. Er zouden ook span-
ningen zijn in de spelerskern, ze-
ker met de Zuid-Amerikanen. En
de Marokkaanse international
Roeselare stunt Achraf Hakimi, zijn boezem-
in Europese beker vriend bij PSG, is nu ook officieel
aangeklaagd voor verkrachting.
Volleybal Roeselare heeft De vraag is of hij zijn plaats in
voor een stunt van formaat ge- de voetbalgeschiedenis nog veel
zorgd in de CEV Cup. Het klop- kan verbeteren vanuit Parijs. Niet
te de Italiaanse topploeg Pia- veel ploegen kunnen hem beta-
cenza met 3–0 in de heenwed- len, maar de Champions League
strijd van de halve finale en en de Gouden Bal winnen lijkt
neemt zo een grote optie op haalbaarder vanuit Engeland of
een vierde Europese finale in Spanje. En die Eiffeltoren, die
de clubgeschiedenis. De return staat er binnen een paar jaar nog
vindt volgende week woensdag Met zijn 201ste doelpunt kroonde Mbappé zich afgelopen zaterdag tot clubtopschutter bij PSG. Sinds hij er in steeds.
plaats. (blg) 2018 neerstreek rijgt de aanvaller de records aan elkaar. © getty Alexander Van Caeneghem
2023 TICKETS
2024 DESINGEL.BE

IL GIARDINO ARMONICO
Giovanni Antonini
BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA
Jonathan Bloxham
ORCHESTRE PHILHARMONIQUE
DU LUXEMBOURG
Hélène Grimaud
UTOPIA ORCHESTRA
Teodor Currentzis
FREIBURGER BAROCKORCHESTER
Kristian Bezuidenhout
ORCHESTRE DES CHAMPS-ÉLYSÉES
COLLEGIUM VOCALE GENT
Philippe Herreweghe

SYMFONISCH GOUD
jouw niet te missen
concertreeks van wereldniveau
STAATSKAPELLE DRESDEN
Sir András Schiff
B’ROCK ORCHESTRA
CHOEUR DE CHAMBRE DE NAMUR
René Jacobs
CZECH PHILHARMONIC
en geniet de steun van
van de Vlaamse Overheid
DE SINGEL is een kunst­instelling

Semyon Bychkov
WIENER SYMPHONIKER
Gautier Capuçon
SCOTTISH CHAMBER ORCHESTRA
Maximilian Emelyanychev
mediasponsors
Foto © Hiroyuki Ito
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023
Vol dankbaarheid
nemen we afscheid van
Hilde Symoens
Emeritus Hoogleraar Geschiedenis,
Vrije Universiteit Amsterdam
Ereprofessor Geschiedenis, Universiteit Gent
Lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België
voor Wetenschappen en Kunsten
Weduwe van Leo De Ridder
Geboren te Molenbeek op 19 april 1943
en overleden te Gent op 5 maart 2023
De afscheidsplechtigheid aan de asurne,
waartoe u vriendelijk wordt uitgenodigd,
zal plaatsvinden in de aula van het
crematorium Westlede te Lochristi
op zaterdag 11 maart 2023 om 11.00 uur.
Samenkomst in de inkomhal van het crematorium,
Smalle Heerweg 60 te Lochristi om 10.45 uur.
U kan de dienst live volgen via livestream:
https://www.lenssens.be/rouwberichten/detail/hilde-symoens
Nadien zal de urne van Hilde een plaats krijgen
naast de as van haar echtgenoot.
Vrienden en kennissen die bij vergetelheid geen rouwbericht
ontvingen, gelieve dit als uitnodiging te aanvaarden.
Rouwbetuiging:
Begrafenisonderneming Lenssens
t.a.v. familie Hilde Symoens
Einde Were 2, 9000 Gent
Online: www.lenssens.be
Jij, zo bemind en geliefd door iedereen,
jezelf altijd wegcijferend
en onverwacht weggerukt in de volle bloei van je leven...
Ingrid Byttebier
echtgenote van Jan Martin
° Wevelgem, 19 november 1951 - † Freising (D.), 28 februari 2023
Gewezen zaakvoerster apotheek Jan Martin
Lid van Flanders Cultural Ladies Club Kortrijk
Lid van Zilveren Passer Brugge
Voor eeuwig de beminnelijke echtgenote van:
Jan Martin
De meest warme mama en allerliefste Moetje van:
Maxim en Isabelle Martin - Coussement
Olivia, Sofia
De uitvaartdienst zal plaatshebben
op zaterdag 11 maart 2023 om 10 uur
in de aula van rouwcentrum Logghe,
Amersveldestraat 10 in Kortemark.
Rouwcommunicatie:
www. condoleances.be/ingridbyttebier
051 57 03 03 - logghe.sereni.be
Met warme herinneringen nemen wij afscheid van
Mevrouw
Rita DE CEUNINCK
echtgenote van de heer Paul De Smet
Gewezen directrice Sint-Salvatorinstituut te Gent
Gewezen directrice Sint-Franciscusinstituut te Melle
Zij werd geboren te Eeklo op 19 april 1951 en is,
omringd door haar geliefden, ingeslapen te Sint-Andries
op 2 maart 2023, gesterkt door de ziekenzalving.
Echtgenote van:
Paul De Smet
Mama en oma van:
Bart en Stephanie De Smet - Swaelens
Lucas
Elise
Zus, schoonzus en tante van:
Roger (†) en Greta Spillebeen - De Ceuninck
kinderen en kleinkinderen
Eric en Annemie De Ceuninck - Dhont
en kinderen
De uitvaartliturgie, waartoe wij u vriendelijk uitnodigen,
zal plaatsvinden op zaterdag 11 maart 2023 om 9.45 uur
in de Sint-Petrus en Pauluskerk te Middelburg (B).
Gelegenheid tot condoleren na de dienst.
Daarna begeleiden wij Rita naar haar laatste rustplaats
op de begraafplaats aldaar.
Een namis zal worden opgedragen op zondag 16 april 2023
om 10.45 uur in de Sint-Vincentius a Paulokerk te Kleit.
Vrienden en kenissen die bij vergetelheid
geen rouwbericht mochten ontvangen,
gelieve dit bericht als dusdanig te willen aanvaarden.
Rouwadres: Familie De Smet - De Ceuninck
p/a Funerarium Frank De Coster
Kloosterstraat 2a, 8340 Sijsele
Condoleren kan via www.frankdecoster.be
Uitvaartverzorging - Frank De Coster - Sijsele 050/ 35 34 26
Meer dan 40.000 bezoekers per dag vinden hun weg
naar de rouwsite van Mediahuis.
In een tijd waar alles steeds sneller gaat, wil Inmemoriam.be aandacht geven
aan een moment waarop het leven even stil staat.
Inmemoriam.be is een herdenkingssite waar mensen uiting kunnen geven
aan hun verdriet en troost kunnen vinden
in de berichten en reacties van anderen.
Herdenk uw dierbare overledenen op
www.inmemoriam.be
25
Gelovig sterven is afscheid nemen van de tijd,
niet van het leven. Het is op het woord van Jezus
de hoop verwisselen voor de zekerheid
dat God 'LIEFDE' is.
Phil Bosmans
In dit verrijzenisgeloof is overleden
Eerwaarde Heer
Alfons VANGILBERGEN
zoon van wijlen Pieter-Lode en Germaine
Vangilbergen - Dumont
Leraar aan het Sint-Pieterscollege Leuven (1960-1996)
K.S.A. proost van de Alcazar-jeugdbeweging (1965-1980)
Aalmoezenier in het wzc Sint-Vincentius (1992-2014)
Pastorale dienst bij de zusters van Mater Dei (1992-2022)
Lid van de 'Gelovige Gezinsgroep
MA33 - Leuven 20' (1980-2022)
Geboren in Tienen op 5 december 1935.
Priester gewijd in Mechelen op 17 juli 1960.
Overleden in het wzc Dijlehof in Leuven op 5 maart 2023.
Dit melden u diep bedroefd:
Louis † en Roza † Briké - Vangilbergen
Gaston en Magda Vangilbergen - Peeters
Roger en Lieve Fontaine - Vangilbergen
E.P. Willy † Donné o.praem.
Rik en Christiane Donné - Vandeput
en hun kinderen en kleinkinderen
zijn broers, zussen, schoonbroers,
schoonzussen, neven en nichten
De families Vangilbergen, Dumont, Donné
en aanverwante families.
De plechtige uitvaartliturgie, waartoe wij u vriendelijk
uitnodigen, zal plaatshebben in de abdijkerk
Sint-Jan Evangelist, Abdij van Park te Heverlee
op zaterdag 11 maart 2023 om 10.30 uur.
Nadien volgt de teraardebestelling
op de begraafplaats van Abdij van Park.
Bijeenkomst en gelegenheid tot groeten
in de kerk vanaf 10.10 uur.
Rouwadres:
Fam. Alfons Vangilbergen p/a Begrafenissen Pues,
Eikestraat 2, 3020 Winksele-Delle
Begr. PUES 016 - 60 15 06 condoleren: www.pues.be
26 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

opinie

Mensen zijn meer dan het ziekenhuis tekort in een essentië-

le opdracht: patiënten met waardig-
heid behandelen. Voor een samen­-
leving die verslingerd is aan de illusie

spreadsheet-vakjes
Dienstverlening Geobsedeerd als we zijn door zogenoemde efficiëntie
verliezen we de menselijke waardigheid uit het oog, schrijft Jelle Dehaen.
Als je enige waardigheid wilt be-
houden, kun je maar beter jong ge-
noeg sterven. Dat besefte ik toen ik
onlangs voor een routineonderzoek
naar het ziekenhuis moest. Inschrij-
ven kon op twee manieren: aan het lo-
ket of via de automaat. Er waren vier
loketten open. Aan drie daarvan zat de
Jelle Dehaen onthaalmedewerker werkeloos toe te
Auteur en filosoof. ­kijken. Nochtans stond er bij de auto-
Hij werkt aan een maat een behoorlijke wachtrij. Daar
boek over de Franse ontstond een absurd probleem:
Revolutie. ­patiënten die de automaat niet
­konden bedienen, mochten naar het
loket … op voorwaarde dat ze bij die-
zelfde automaat een volgnummer
wisten te bemachtigen. Klinkt een-
voudig, behalve dan voor hulpbehoe-
vende mensen – een doelgroep die
weleens in een ziekenhuis durft te
­belanden.
Aan een automaat stond een hoog-
bejaard koppel. Mevrouw had een rol-
lator, mijnheer was net iets beter ter
been, maar hij kreeg zijn armen niet
boven de schouders getild. Daarom
gooide hij op goed geluk zijn vingers
naar het scherm, in de hoop zo het
juiste veld aan te raken. Ondertussen
bleven de drie onthaalmedewerkers
doelloos wachten. Te hunner verdedi-
ging: ze konden niet zien wat er achter
de automaten gebeurde. Je zou toch
niet willen – zo moeten de inrichters
van de inkomhal gedacht hebben –
dat de medewerkers per ongeluk
­iemand zouden helpen.
Het lijkt een banale anekdote.
­Behalve voor dat bejaarde koppel: op
een al ellendig moment werden ze
ook nog eens gereduceerd tot sukkels
die een wachtrij ophielden. Hun
­kleine vernedering is symptomatisch
voor een samenleving die de menselij-
ke maat uit het oog verliest. Het is een
vergelijkbare ervaring die veel bejaar-
van meetbaarheid, is waardigheid een
­lastig, want subjectief begrip. Wat
voor de hoogopgeleide een handige
tijdwinst betekent, is voor de bejaarde
een bron van angst. De stress van het
­bejaarde koppel is echter niet kwan­-
tificeerbaar en zal niet in een rapport
verschijnen. Zeker omdat zulke men-
sen zelden mondig zijn. Het zieken-
huis heeft een ombudsdienst, maar
zullen die hoogbejaarde mensen hun
weg vinden naar het contactformulier
op het internet?
den hebben wanneer hun bank­- Waardigheid begint met een sim-
kantoor sluit en ze een app moeten pel inzicht: de mens heeft nood aan
­gebruiken. Of wanneer digitaal on­- erkenning. Enkele maanden geleden
geletterde ouders, die nauwelijks een werd een kennis het slachtoffer van
e-mailadres kunnen aanmaken, plots verkeersagressie. Toen hij met een
de opvoeding van hun kind via ­gebroken neus en twee krijsende
Smartschool moeten regelen. ­kinderen de politie belde, kreeg de
man te horen dat hij een afspraak
Nood aan erkenning moest maken om aangifte te doen.
Natuurlijk zijn er voor die
innovaties redenen. Of
toch in theorie: meer effi- Een toepassing die voor
ciëntie, een betere dienst­- hoog­opgeleiden een
verlening of kostenbe-
sparingen. Dat een bank handige tijdwinst
in haar personeelskosten betekent,
is voor bejaarden
vaak een bron van
stress en angst
snijdt, is ­begrijpelijk, want ze
is geen caritatieve instelling.
Maar waarom moet een zie-
kenhuis zich door die
dwaallogica laten leiden?
De efficiëntiewinsten
van zulke maatregelen wor-
den vaak overschat. De sa-
menleving wordt heus niet rij-
ker doordat drie onthaalmede-
werkers met hun vingers zitten te
draaien. En zelfs als dat zo was, schoot

brief van de dag

Voor de grillen van we alle gelopen risico’s met één pennen-

het leven bestaat
geen test
Het artikel ‘Kind zonder ziektes’ in DS
Weekblad van 4 maart verkent de grenzen
van prenatale screening. Boeiend om te
­lezen hoe snel deze tak van de medische
wetenschap evolueert. Nog maar sinds juli
2017 wordt de NIP-test volledig terug­-
betaald in ons land en wordt ze als dus­-
danig standaard aangeboden. Mijn zwan-
gerschappen in 2010 en 2012 gingen enkel
gepaard met de nekplooimeting, de stan-
daard echo’s en een test op zwanger-
schapsdiabetes. Die prenatale informatie
moest ons geruststellen dat onze kinderen
als gezonde baby’s ter wereld zouden
­komen. Bizar ook dat je vooral tijdens die
zwangerschap zo gefocust bent op ‘Er zal
toch niets mis zijn?’, en dat dat gevoel in
grote mate wegebt zodra dat pasgeboren
wolkje geluk op je borst wordt gelegd. Alsof
trek konden afvinken. Wisten wij veel.
Onze eerstgeborene ademde nochtans
erg piepend, maar de dokters hoorden
niets aan zijn longen en dus stelden ze ons
– opnieuw – gerust. Tot hij na zijn eerste
crèchebezoek verkouden werd en het dok-
tersbezoek eerst overging in een
ziekenhuis­opname en even later in een
dringende overplaatsing naar de afdeling
intensive care. Van de ene avond op de
­volgende ochtend barstte de veilige bubbel
van ons gezond kind. Onze zoon van drie
maanden oud, die zogezegd met alles erop
en eraan ter wereld was gekomen, bleek
een ontdubbelde aorta te hebben die zijn
luchtpijp bijna dichtduwde. Een afwijking
die niet vaak voorkomt, maar wel bij een
3D- of 4D-echo had gezien kunnen wor-
den. Maar tijdens de zwangerschap was er
geen enkele reden om geen genoegen te
nemen met de informatie uit de standaard
2D-echo’s. En wat zou het verschil geweest
zijn? De artsen verzekerden ons dat een
hartoperatie bij een baby van zes kilogram
veiliger is dan bij een pasgeborene van
maar bijna de helft zo zwaar. Gelukkig
Je bent nooit zeker over de
gezondheid of veiligheid
van je kind. Niet tijdens de
zwangerschap, niet bij de
geboorte en al zeker niet
erna
Elke ouder vreest ooit voor zijn kind.
­wisten wij niet veel.
Daar ging dus mijn eerste illusie. Je bent
nooit zeker over de gezondheid of veilig-
heid van je kind. Niet tijdens de zwanger-
schap, niet bij de geboorte en al zeker niet
erna. Na de geboorte begint het eigenlijk
pas. De angst dat er iets gebeurt met je
zoon of dochter hoort inherent bij het
­ouderschap. Ethici en medici worste-
len met hoe er met de selectie van
ziektegenen of zelfs niet-ziekte­-
genen moet worden ­omgegaan.
Het artikel werpt de vraag op of
‘ouders voor kinderen moeten kie-
zen die op basis van de beschikba-
re informatie de grootste kans heb-
ben op het beste leven’. En of de fo-
cus moet liggen op het zo veel
mogelijk vermijden van lijden.
Tja, ik heb me dat laatste al meer-
maals afgevraagd. Als ik had geweten
dat mijn twee kinderen hun vader zou-
den verliezen nog voor ze samen vol-
wassen zouden zijn? Amper 6 en 9 jaar
oud. Als … wat dan? Maar we wisten het
niet. Een ongeluk ­kondigt zich niet aan,
© getty laat zich niet testen. We hebben het leven
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023
Dat hij daarvoor enkele dagen moest
wachten, was even vernederend als de
initiële agressie. Tijdens het verhoor
bleken ook de agenten gefrustreerd te
zijn door het afsprakensysteem, maar
zelfs als de politie daardoor beter zou
functioneren, is het een aanfluiting.
De bestaansreden van de politie is
niet alleen bandieten klissen, maar
ook waardigheid verlenen aan slacht-
offers. Slachtoffers willen een sym­-
bolische erkenning van hun lijden.
Dat doen we niet door hen te reduce-
ren tot een efficiënt bediend num-
mertje in een computersysteem. Door
hen onmiddellijk te aanhoren, zelfs
als ze uren op het commissariaat
­moeten wachten, tonen we aan slacht-
offers dat we wat hen overkomen is,
ernstig nemen.
Dat fundamentele respect zijn we
net iets te veel kwijtgespeeld. Een
­eenvoudige oplossing bestaat er niet
voor. De menselijke maat terug­-
vinden kan vrijwel niet in ­politieke
­besluitvorming worden ­gegoten,
want de politiek, zeker op hogere
­niveaus, is bijna per definitie bezig
met het algemene en dus ­abstracte
­belang. Het enige wat kan helpen, is
dat we met zijn allen beseffen dat de
wereld geen machine is die zo vlot
­mogelijk moet draaien, maar dat ze
een verzameling van mensen is. En
dat zijn geen lijntjes in een Excel-
document, maar wezens van vlees en
bloed.
niet in de hand. We worden geconfron-
teerd met verdriet, met situaties die ons
tot het uiterste drijven, met pijn waar we
niet voor tekenden. ‘Als het maar geen
afschuwelijke pijn moet meemaken’, zou
je bij elk geboren kind kunnen verzuch-
ten, naast ‘Als het maar gezond is’. Pijn
die dan niet door genen wordt veroor-
zaakt. Maar die doorgegeven genen
­maken precies dat hun vader nog heel
hard aanwezig is. Mijn twee zonen, elk
voor de helft hun papa, zonder papa.
­Onze twee zonen, het schoonste van
­onze liefde.
En ja, ze gaan nog dingen meemaken.
Wij gaan nog dingen meemaken. Het
­leven kent geen garanties. Ook al sluit je
er bij aanvang enkele uit, de grilligheid
van ons bestaan zullen we met geen
­enkele test inzichtelijk kunnen maken.
De enige zekerheid is dat we het niet
­weten. En misschien maar goed ook.
Goedele Sannen
Antwerpen
column
Griet Vandermassen
Logisch: vrouwen excelleren elders dan mannen
H
et thema van Internationa-
le Vrouwendag is dit jaar
#EmbraceEquity. Die
­slogan laat zich moeilijk
vertalen. Het concept van equity werd
ontwikkeld binnen de filosofie van
­sociale rechtvaardigheid en is gekop-
peld aan namen als John Rawls, Mar-
tha Nussbaum en Amartya Sen. Het
omvat een andere benadering van
­sociale rechtvaardigheid dan het con-
cept van gelijke kansen of equality. Bij
dat laatste geef je alle mensen hetzelf-
de. Equity erkent dat niet iedereen
­dezelfde startpositie heeft in het leven.
Het ijvert voor extra kansen voor wie
dat nodig heeft, zodat iedereen de
­gelegenheid krijgt om een kwaliteits-
vol bestaan uit te bouwen.
Wat iemand ervaart als ‘een goed
leven’, is voor een stuk subjectief en
individueel. Mensen verschillen in
hun wensen en mogelijkheden.
­Equity-filosofen stellen dan ook niet
gelijkheid van uitkomst centraal, wel
menselijk floreren. Dat is anders bij
sommige activisten. Zij zien in on-
evenredige maatschappelijke ver­-
tegenwoordiging per definitie een
­bewijs van achterstelling. Alleen gelij-
ke representatie wijst op een recht-
vaardige wereld. Equity ‘biedt de nodi-
ge middelen en kansen om gelijkheid
van uitkomst te verkrijgen’, meldt de
site van International Women’s Day.
De motivatie is ongetwijfeld ­nobel, het
project van gelijke uitkomst wereld-
vreemd.
Dat zou zelfs het geval zijn indien
de seksen gemiddeld amper zouden
verschillen in wat hen interesseert en
motiveert – iets wat, voor alle duide-
lijkheid, niet klopt. Want een belang-
rijk gegeven dat weinigen beseffen, is
dat ook een klein gemiddeld verschil
ingrijpende gevolgen kan hebben. Dat
heeft alles te maken met de grotere
mannelijke variabiliteit. Net als in an-
dere soorten zijn mannen op heel wat
vlakken variabeler dan vrouwen. Hun
gemiddelde score voor een bepaald
kenmerk ligt vaak dicht bij het vrou-
kort & bondig
De marge van de Meir
‘De Meir over’ is een traject dat ik al
ontelbare keren heb bewandeld, van
thuis naar het centraal station of
­omgekeerd. In de bekendste straat van
Antwerpen valt er op ieder moment
van de dag wel wat te beleven. Overdag
is het over de koppen lopen, ’s avonds
is het een strijd om niet omvergereden
te worden door de fiets- of stepkoeriers
die hun maal­tijden tijdig op het juiste
adres proberen te leveren. ’s Nachts
probeer je heelhuids thuis te raken
zonder nageroepen, achtervolgd of
aan­gerand te worden.
De Meir is een strijdtoneel. Het is
een lange, rechte en bovenal brede
weg. Desondanks liep ik er altijd zo
dicht mogelijk langs de zijkant, ­net
niet tegen de etalages aangekleefd.
Ook tijdens de coronalockdowns, toen
er in de verste verte geen hond te
­bespeuren viel. Daar, in de marge van
de Meir, leek het me ­rustiger en veili-
ger. Wees zo klein en onzichtbaar
welijke gemiddelde, maar hun indivi-
duele scores lopen veel verder uiteen.
Er zijn dus meer ‘normale’ vrouwen en
meer mannelijke buitenbeentjes.
Neem intelligentie. Onderzoek treft
hier gemiddeld geen sekseverschillen
aan. Die schijnbare gelijkheid mas-
keert een cruciaal verschil in de ver­-
deling van intelligentie: meer vrouwen
situeren zich in het middengebied,
terwijl je aan beide uiteinden van de
verdelingscurve meer mannen vindt.
Er zijn dus meer heel domme mannen
en meer mannelijke genieën. Hetzelf-
de gaat op voor wiskundige vaardig-
heid. Gemiddeld zijn beide seksen
even begaafd, maar de wiskundige
sukkels en bollebozen tellen meer
­jongens dan meisjes in hun rangen.
Mannen zijn op heel wat
vlakken variabeler dan
vrouwen: er zijn meer
‘normale’ vrouwen en
meer mannelijke
buitenbeentjes
Hoe extremer, hoe groter het manne-
lijke overwicht. Dat geldt voor veel
­andere cognitieve vaardigheden, zoals
mechanisch redeneren en abstract
­redeneren, voor fysieke kenmerken
­zoals geboortegewicht, maar eveneens
voor gedrag. Het gemiddelde sekse­-
verschil in fysieke agressie is matig,
maar erg agressieve figuren zijn vrij-
wel altijd mannen. Mannen zijn ook
variabeler in impulsiviteit en risico­-
gedrag, creativiteit, jobkeuze en per-
soonlijkheid, met die uitzondering dat
vrouwen meer variëren in emotionele
stabiliteit. Ze overklassen mannen
daarnaast in de hoogste regionen van
empathie en verbale begaafdheid.
De hypothese van de grotere man-
nelijke variabiliteit werd al in de ­19de
eeuw geopperd en is sindsdien ruim-
schoots bevestigd. Het maakt haar niet
­ ogelijk: dat was mijn houding op de
m oogwenk voorbij, maar het geeft me
Meir, en in de samenleving.
Als ik het dan toch eens waagde om
naar het midden van de laan te gaan,
was ik toch weer voortdurend plaats
aan het maken voor tegen­liggers.
­Wanneer je iemand kruist op je pad, zal
vroeg of laat een van beiden moeten uit-
wijken om een frontale botsing te ver-
mijden. Om de een of andere reden was
ik het altijd die aan de kant ging. Haast
intuïtief ging ik opzij. En werd dat stil-
zwijgend van mij verwacht of geëist.
Tot die ene dag. Dat moment dat ik
er genoeg van had. Ik ­volhardde in
mijn koppigheid en bleef pal in het
midden wandelen. Ik ging voor niets of
niemand opzij. Ik eiste mijn ruimte op.
Mannen wisten niet waar ze het had-
den. Dit was toch hun ruimte? ‘Hoezo,
deze kleine vrouw gaat niet aan de
kant?’, zag je hen denken, toen zij op
het allerlaatste moment dan toch niet
anders konden dan plaatsmaken voor
mij.
Sinds die dag probeer ik het vaker te
doen. Zo’n moment is telkens in een
27
opinie
minder explosief. In 2005 moest Har-
vard-rector Larry ­Summers ontslag ne-
men omdat hij hierin een van de oorza-
ken zag van het geringere aantal vrou-
wen aan de top van de exacte
wetenschappen. In 2019 mocht Goog-
le-ingenieur James ­Damore er zijn
boeltje voor pakken. Nochtans beweert
niemand dat ­vrouwen het talent ontbe-
ren om het te maken in de exacte we-
tenschappen. De meeste mensen ont-
beren dat ­talent. De claim is simpelweg
dat er voor jobs die een bovengemid-
deld ­hoge wiskundige vaardigheid ver-
eisen, meer mannelijke dan vrouwelij-
ke kandidaten zullen zijn. We kunnen
dus geen gelijke uitkomst verwachten.
Wellicht wordt de grotere variabili-
teit van jongens en mannen het meest
gecontesteerd door mensen die anders
graag op de verschillen binnen elke
sekse hameren, in een poging seksueel
verschil te minimaliseren. Je kunt je
hierbij afvragen welk streefdoel mense-
lijk welzijn het best bevordert: een we-
reld waar iedereen een leven kan lei-
den in lijn met de eigen voorkeuren en
talenten, of een wereld waarin we even-
veel vrouwen als mannen in bepaalde
jobs pushen die minder vrouwen lig-
gen. De nadruk op genderpariteit in
mannelijk gedomineerde domeinen
zoals STEM is zelfs seksistisch, want de
impliciete boodschap luidt dat
­traditioneel vrouwelijke sectoren, ­zoals
zorg en onderwijs, maatschappelijk
minder waarde hebben.
Obstakels wegwerken voor de
­emancipatie van meisjes en vrouwen is
een uitstekend idee. Streven naar een
vooraf vastgelegde sekseratio is dat
niet. Hopelijk beginnen de organisato-
ren van Vrouwendagen eindelijk de
­wetenschap van sekseverschillen te
­betrekken in de discussie. Misschien
trekken ze er wel andere conclusies uit.
Dat zou het debat des te boeiender
­maken.
Griet Vandermassen is filosofe en auteur.
Haar column verschijnt tweewekelijks op
woensdag.
­elke keer een gelukzalig gevoel. Een
kleine veldslag die gewonnen is. Veld-
slag per veldslag laat ik de passanten
van de Meir voelen dat ik er ben, dat ik
aanwezig ben en dat ik er mag zijn.
Ruimte innemen in de samenleving
begint letterlijk bij ruimte innemen op
straat. Letterlijk van je laten horen en
je kop laten zien. Het is nog altijd te
vanzelf­sprekend dat wij, vrouwen,
­minzaam volgen en zwijgen.
Ik droom al luidop van de dag waar-
op alle vrouwen op de Meir ­hetzelfde
doen. Niet wijken, hun rechtmatige
plaats innemen en zich niet meer laten
leiden door ­sociale conventies en
­klassieke ­genderpatronen. Laten we
onze ­welgevormde heupen en derrières
in de strijd gooien tegen de ­man­-
spreading, op straat en in de rest van
de samenleving.
Anouk Torbeyns
Freelancejournalist
28
opinie
column
Marc Reynebeau
De verhaaltjes van Vlaanderen
Het verhaal van Vlaanderen is geen documentaire, maar entertainment, schrijft
Marc Reynebeau. De dynamiek van de geschiedenis ontging de serie helemaal.
I
n de Britse krant The Guardian liet
Jesse Fabré, eindredacteur van de
VRT-reeks Het verhaal van Vlaan­-
deren zich nogal hovaardig uit. Pas
dankzij de serie, zei hij, vernamen de
meeste kijkers voor het eerst iets over
de Tachtigjarige Oorlog. Oké, over de
term dan, die vooral in Nederland gang-
baar is. In België wordt die meestal de
opstand tegen Spanje genoemd. Niet­-
temin, als blamage van het Vlaamse
­geschiedenisonderwijs kan Fabrés
­bewering tellen. Of onderschat hij dat
onderwijs? Dat kan het soms ­tergende
simplisme van de serie verklaren.
De uitspraak is vooral hovaardig
­omdat de reeks van die 80 jaar alleen de
eerste 17 jaar belicht, tot de val van
­Antwerpen in 1585, en dan veinst dat
tot 1648 niets van belang gebeurde.
Over Karel V, Calvijn, Willem van Oran-
je, de geuzen, de Tiende Penning of de
migratie van zoveel Zuidelijke Neder-
landers naar het Noorden vernam de
kijker niets. Idem over de economische
redenen van de opstand of over de kri-
tiek op de kerkelijke corruptie. Wel ver-
nam de kijker de naam van de beul die
graaf Egmont onthoofdde, dat die goed
was in zijn vak en dat de vrouw van de
graaf dat onthoofden niet fijn vond.
Ja, eeuwen geschiedenis in tien afle-
veringen proppen, vereist kiezen en
­selecteren. En het uitlichten van details
kan helpen om bredere thema’s aan-
schouwelijk te maken. Maar dat is niet
wat Fabré en de zijnen deden. Alles wat
enigszins genuanceerd of complex leek,
schrapten ze, zoals de feodaliteit, hoe
essentieel dat begrip ook is om het his-
Het verhaal van Vlaanderen als personalityshow rond Tom Waes (r.). Met morrend volk als smal historisch verklaringsmodel. © bdd
torische verhaal te begrijpen. De zo vrij-
gekomen zendtijd verbeuzelden ze aan
breed uitgemeten (er was toch geld
­genoeg), soms pittoreske maar vaak
­onbeduidende anekdoten en goedkoop
sentiment – al die handenwringende
mama’s, al die snikkende weduwen, al
die beteuterd kijkende kinderen!
Het verhaal van Vlaanderen behoort
dan ook veel minder tot het documen-
taire genre dan tot het entertainment.
Daarin past de prominente rol van Tom
Waes als verteller, die veel dominanter
is dan die van de acteurs die de Deense
en Nederlandse versies van de format
presenteerden. De laatste aflevering
was zelfs geheel gestructureerd op
­Waes’ biografie. Deze keuze voor perso-
nality tv verklaart ook de tolerantie voor
Waes’ tussentaal. Een ondervoed
­fabriekskind in 1843 in een Gents
­beluik bleek keuriger Nederlands te
spreken dan Waes. Wat historisch wel
onwaarschijnlijk is. Misschien had de
taalcoach die dag vrijaf.
Dus, mannekes, het zou volks en
­familiair worden, zodat bijvoorbeeld de
omschrijving ‘rijke stinkerds’ al mocht
volstaan als sociale analyse. De grenzen
van Waes’ geloofwaardigheid leidden
ertoe dat die tiende aflevering zich con-
centreerde op het dagelijkse leven, met
een verrassend breed uitgesponnen
­verhaal over gastarbeid en diversiteit, in
een opvallend genereuze toon die ook
past bij Waes’ persona. Dat zou veel
minder het geval zijn geweest als de
makers hem hadden opgezadeld met
exposés over weinig sexy en, toch op het
eerste gezicht, ver van de dagelijkse
­ eleving afstaande thema’s als de Euro-
b breedte van de ruimte of in de diepte
pese integratie, de Koude Oorlog of de
Belgische federalisering. Dan zijn span-
ningen in de Seefhoek concreter, in
­zekere zin zelfs huiselijker.
Tegelijk maakte die keuze het ver-
haal ook heel eng. Aan wat deze afleve-
ring toonde, is niets specifiek Belgisch,
laat staan Vlaams. De neiging tot lokale
anekdotiek leidde tot een nog engere
focus in vorige episodes. De reeks gaf
haast geen aandacht aan de brede Euro-
pese context en onderlinge beïnvloe-
ding van ogenschijnlijk lokale gebeur-
tenissen. Dat geldt voor de laatmiddel-
eeuwse sociale spanningen die ook de
Guldensporenslag verklaren, de Refor-
matie, die onder meer de Beeldenstorm
De makers schrapten alles
wat enigszins complex
leek en kozen al te vaak
voor ­onbeduidende
anekdoten en goedkoop
sentiment
uitlokte, of de centraliserende staats-
vorming van verlichte despoten als de
onvermelde keizer-koster Jozef II, die
mee het verzet in de Brabantse revolu-
tie(s) en de (confederale!) Belgische
­Republiek van 1790 verklaart. De serie
toonde ze daarentegen als unieke of ge-
ïsoleerde feiten, eerst in het graafschap
Vlaanderen, dan ergens in de Nederlan-
den of in België, zonder context in de
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
van de tijd, als slechts van elkaar los-
staande ‘straffe’ verhaaltjes.
Daarbij past een verbijsterend smal
historisch verklaringsmodel: ‘het volk’,
dat verschijnt als amorfe en inwissel­-
bare lichamen, voelt zich verdrukt (van-
daar die larmoyante stoet van weduwen
en wezen), is ontevreden, en komt in
opstand. Of wordt ­socialist, in de 19de
eeuw. Die lapidaire en banale verklaring
belet elk inzicht in de complexe
­dynamiek van de geschiedenis, over
waarom en hoe mensen ageren en hoe
dingen ooit veranderden.
Dat in de late 18de eeuw Vonck en
Van der Noot in de serie slechts op­-
duiken als rivaliserende politieke neo-
fieten, negeert het voortraject dat hen
pas relevant maakte, als advocaten van
grote Brabantse abdijen die zich in
macht en rijkdom bedreigd voelden
door de moderniseringen van Jozef II,
een verzet waarvoor ze, eigenlijk voor
het eerst in de geschiedenis, ‘gewone’
mensen konden mobiliseren in een
­embryonaal Belgisch nationaal gevoel.
Het schema toonde zich het engst in
de omgang met de Belgische revolutie
van 1830: de Nederlandse koning
­Willem was ‘niet geliefd’. Is dat een re-
volutie of een (eerst niet eens gewenste)
onafhankelijkheid waard? De serie
meldde er niets over, net zo min als
over haar liberaal-democratische ambi-
tie. Waes hield het bij enkele feitjes uit
de eerste twee dagen van de revolutie,
­bijna uitsluitend over het cliché van de
opwinding onder malcontent volk in de
Brusselse Muntschouwburg.
De theorie van het morrende volk
werd zelf schrijnend in de passage over
de industrialisering. Die spitste zich toe
op Gent, en dat was in twee opzichten
uitzonderlijk. Het viel al mee dat de
reeks niet haperde in Daens-clichés. De
serie ging eraan voorbij dat in industri-
alisering (en socialisme) vooral Wallo-
nië de toon zette; de Gentse socialist
Edward Anseele kon daarom in 1894 op
een Luikse lijst verkozen worden. Die
focus ging echter vooral voorbij aan wat
nog veel meer mensen trof op het plat-
teland van Arm Vlaanderen: de brutale
hongersnood van de jaren 1840, de on-
dergang van de huisindustrie of de ver-
paupering van de pachtboeren, mensen
die kennelijk toch niet malcontent
­genoeg waren, al emigreerden ze wel
massaal naar Wallonië of Amerika.
Deze serie had het niet nodig om
zich te verliezen in taalwetten, blauw-
voeten, idealistische collaborateurs of
andere klassiekers in de Vlaams-natio-
nalistische historiografie. De reeks is er
toch niet minder dat ‘verhaal van Vlaan-
deren’ om, dat, na eeuwen van verdruk-
king en malcontent zijn, vredig eindigt
in de huiskamer waar Tom Waes
Nieuwjaar viert – zoals de wafelenbak
Vlaams-Brabant
elke Nero-strip afsluit –, waar Vlaande-
ren zijn historische eindbestemming
vindt en geen weduwen of wezen nog
getroost moeten worden.
Marc Reynebeau is journalist, verbonden
aan De Standaard. Zijn column verschijnt
wekelijks op woensdag.
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023

‘New York, daar moet

ik naartoe. Spelen
met de allerbesten’
Eliott Knuets,
’s lands jongste jazztalent
© Noshe
2 I DS2
De man die niet
te kort verhaal
Joke Van Caesbroeck
Complicaties Architectuur Er waren tijden dat
starchitects van sensationele
De poetshulp is hertrouwd. Terwijl ze het hooinest dat al
enkele dagen tussen twee stapels boeken ligt voor de ogen gebouwen de Pritzker Prize
van mijn schijnzwangere hamster meedogenloos in een
vuilniszak kiepert, zegt ze dat haar nieuwe man groot is en
wonnen, de hoogste architectuur-
knap, en dat je het niet zou zeggen dat hij bij de geboorte
te weinig zuurstof heeft gekregen.
onderscheiding ter wereld. Nu
In een poging mijn hamster te troosten, neem ik haar op wint David Chipperfield omdat hij
schoot en blader door mijn babyalbum. Het beest laat
­keutels vallen op mijn moeders onthutste gezicht. Ik zeg de dat net níét is.
poetshulp dat al mijn lieven er met hun voeten eerst zijn
uitgekomen, en dat ik mijn werk kwijt ben. De poetshulp
knikt en zegt dat ze het begrijpt als ik haar moet laten gaan.
Aan haar nieuwe man zou ze uitleggen dat er een kleine
complicatie is opgetreden.
Elke woensdag schrijft Joke Van Caesbroeck
een veel te kort verhaal.
Sir David Chipperfield. © rr
David Chipperfield (69) groeide
op in een boerderij in Devon, in
zuidwestelijk Engeland. Zou het
daarom zijn dat hij zo nuchter in
de wereld staat? Intussen heeft
hij wereldwijd meer dan honderd
gebouwen gerealiseerd, mag hij
zich sinds 2010 ‘sir’ noemen en
nu is hij ook laureaat van de
­Pritzker Prize.
Nadat hij in 1985 zijn eigen
­bureau had opgezet, vroeg mode-
ontwerper Issey Miyake hem om
in Japan ‘enkele kleine dingen’ te
ontwerpen. Drie gebouwtjes in
grijs zichtbeton verder keerde
Chipperfield terug naar Europa.
Tijdens de jaren 90, met hun ‘fuck
the context’, was hij net wel be-
gaan met de omgeving waarin hij
werkte. Alles samen was hij zes-
tien jaar bezig met het Neues
­Museum in Berlijn, waar hij in
2009 definitief zijn visitekaartje
mee afleverde.
Nadien volgden woontorens,
flagship stores, masterplannen
en omroepgebouwen. De justitie-
huizen van Salerno en Barcelona
ontwierp hij zodanig dat ze kun-
‘Na de uitzending over de nen meegroeien in de tijd. En hij
werd een expert in musea – hij
Eerste Wereldoorlog zei ­realiseerde er meer dan twintig.
iemand dat er niets over Chipperfield ontwierp nieuwe
gebouwen, maar meer dan wie
Breendonk in zat’ ook staat hij bekend om zijn ge-
voelige aanpak om bestaande
Dat vond Tom Waes wel de domste ­gebouwen te renoveren en te
kritiek op ‘Het verhaal van Vlaanderen’. ­restaureren.
Het Fort van Breendonk zat in de Daar wordt hij nu door de jury
uitzending van de Tweede van de Pritzker Prize uitvoerig
Wereldoorlog. (in Dag Allemaal) voor geprezen. Die noemt zijn
werk ‘subtiel en krachtig’ en
­omschrijft het als ‘ingetogen en
toch elegant’. De antwoorden die
Chipperfield formuleert op een
© belga
bouwopdracht zijn voorzichtig,
weldoordacht, precies en kalm.
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
Dit is niet de architect die zelf wil
scoren met protserige en alles­-
dominerende gebouwen. Hier is
de dienaar van het publiek goed
aan het werk.
Neue Nationalgalerie
De jury vindt dat Chipperfield
respect heeft voor de natuurlijke
omgeving en wat er voordien ge-
bouwd werd. Stelt hij zich op als
de behoeder van historische ge-
bouwen, dan doet hij dat door er
een tijdloos modern ontwerp aan
toe te voegen. Dat doet hij met
grote precisie en historisch in-
zicht. Hij wordt ‘radicaal in zijn
terughoudendheid’ genoemd,
tot op het punt dat hijzelf bijna
verdwijnt. Dat gebeurde recent
nog, toen hij in Berlijn de Neue
Nationalgalerie van Mies van der
Rohe renoveerde. Hij ontmantel-
de de 35.000 delen van dit glazen
huis en renoveerde ze met zorg.
Daarna kleedde hij het weer aan.
De gebouwen van Chipper-
field staan stevig op de grond,
hebben een zekere massa en ogen
vrij klassiek. Hij houdt zich ver
van trends en modes, iets waar de
Pritzker Prize een boodschap in
ziet aan ‘een buitensporig ge-
commercialiseerde en overge­-
designde samenleving’. Chipper-
field slaagt erin een krachtig
­gebaar te stellen en toch de juiste
balans te houden. Met hun
­kolommen, grids en verfijnde
­detaillering zitten de gevels vol
ritme.
Neues Museum. © Ute Zscharnt for
David Chipperfield Architects
Chipperfield wordt
‘radicaal in zijn
terughoudendheid’
genoemd, tot op het
punt dat hijzelf bijna
verdwijnt
Van de talrijke musea die hij
bouwde of renoveerde, zijn de ge-
noemde musea in Berlijn, het
Folkwang Museum (Essen), en de
uitbreidingen van het Kunsthaus
Zürich en het Saint-Louis Art Mu-
seum de grootste. Onlangs won
hij de wedstrijd voor de uitbrei-
ding van het Nationaal Archeolo-
gisch Museum van Athene.
In België is Chipperfield tot
dusver mondjesmaat aan het
werk geweest. Hij ontwierp twee
woontorens aan het Kattendijk-
dok in Antwerpen. Momenteel
werkt zijn bureau in Nieuwpoort
aan de renovatie van het Grand
Hôtel.
Geert Sels
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 DS2 I 3

wou scoren maar toch won

America’s Cup Building. © Christian Richters Amorepacific. © Noshe

Chipperfield in vijf gebouwen

Architectuur Architect David Chipperfield, winnaar van de befaamde Pritzker
Prize, wordt geroemd voor zijn gevoelige aanpak en zijn dienstbaarheid aan de
samenleving. Hieronder vijf projecten die dat duidelijk maken.

1. Neues Museum
(Berlijn 1993-2009).
Het museum vertoonde nog alle sporen
van de Tweede Wereldoorlog toen Duits-
land in 1989 opnieuw één werd. Omdat het
nog authentieke ramen, stucwerk en rib-
gewelven had, besloot Chipperfield ze te
bewaren. Met gerecupereerd materiaal
vulde hij de bressen op en bouwde hij een
stuk bij. Hij voegde een nieuwe monu-
mentale trappartij toe. Dit gebouw maakt
er geen geheim van wat oud is en wat
nieuw. Het maakt indruk met zijn litte-
kens uit het verleden. Vlakbij bouwde
Chipperfield in 2018 de James-Simon-Ga-
lerie, een toegangspoort die naar het mu-
seumeiland voert.
nen raster, dat helpt om het daglicht te fil-
teren.
4. Amorepacific (Seoul, 2017).
Hoofdzetel van het gelijknamige bedrijf.
Hier is Chipperfield op zijn best met gede-
tailleerde gevels. Voor de glasgevel zijn
verticale vinnen aangebracht die het zon-
licht temperen en natuurlijke ventilatie
toelaten. Ze maken het mogelijk dat de
werknemers contact houden met hun om-
geving en voorbijgangers. In het gebouw
is er een centrale binnenplaats met han-
gende tuinen. Die legt de link met de be-
groeiing buiten.
5. The Hepworth Wakefield
(West Yorkshire, 2011).
Een nieuw museum, gewijd aan Barbara
Hepworth die in Wakefield geboren werd.
Het perceel wordt begrensd door een
scherpe bocht van de rivier Calder en door
een weg. Geïnspireerd door die ligging be-
sloot Chipperfield het geen dominante
gevel te geven. Hij maakte er een conglo-
meraat van onregelmatige vormen van die
dicht op elkaar gepakt zijn. Elk volume
vormt een eigen ruimte, met zijn eigen
vorm en afmetingen. Langs de noordkant
daalt het gebouw af naar het water, zoals
de oude molens uit de regio. (gs)

2. America’s Cup Building ‘Veles e

Vents’ (Valencia 2006).
Wit beton, witgeverfde stalen stutten,
kleurig meubilair en een smaakmaker in
de havenbuurt van Valencia. De vloerpla-
ten kragen tot vijftien meter uit, waardoor
er veel schaduw is en er perfect zicht is op
zee. Daardoor bedraagt de buitenruimte
meer dan de helft van het gebouw. Als
steeds probeert Chipperfield de drempel
te verlagen en de link te leggen met de pu-
blieke ruimte. Dat doet hij hier door aan-
sluiting te zoeken bij het park dat hij ach-
ter het gebouw ontwierp. (foto bovenaan)

3. Saint Louis Art Museum

(Missouri, 2013).
Een uitbreiding bij het klassiek museum
uit 1904 dat in het stadspark ligt. Chipper-
field gunde het origineel gebouw zijn cen-
trale ligging en voegde er een oostelijke
vleugel aan toe voor moderne kunst. Die
hield hij op de bescheiden hoogte van één
verdieping. Vier gevelhoge ramen maken
The Hepworth Wakefield een connectie met het prachtige park-
© Robert Goddyn landschap. Het dak bestaat uit de beton- Saint Louis Art Museum. © Simon Menges
4 I DS2
Game zet oorlog nog
wat meer op scherp
Oekraïne De nieuwe game Atomic heart ligt onder vuur. De Russische
roots van de maker en zijn mogelijke banden met het Kremlin, doen
Kiev steigeren.
‘Ik hoop jullie tegen te komen aan
de kant van het licht’. Zo eindigt
Mykhailo Fedorov, de minister
van Digitalisering in Oekraïne,
zijn brief aan de toplui van Sony,
Microsoft en Valve. Daarin vraagt
hij om de nieuwe videogame
­Atomic heart te verwijderen uit de
onlinewinkels van Playstation,
Xbox en Steam.
Het zat er al weken aan te ko-
men, want Atomic heart lag al on-
der vuur nog voor het eind vorige
maand werd gelanceerd. Het spel
is een first person shooter, die zich
afspeelt in een alternatieve reali-
teit in 1955. Daarin is de Sovjet-
Unie een technologisch vooruit-
strevende natie die zich be-
kwaamd heeft in de ontwikkeling
van robots – die vervolgens tilt
slaan en de speler aanvallen. Het
is een dystopisch aandoende pas-
tiche, vergelijkbaar met de popu-
laire gamereeks Bioshock.
Maar de ontwikkelaar ervan,
Mundfish, is omstreden. Volgens
de website van het bedrijf ligt het
hoofdkwartier op Cyprus en wer-
ken er tal van nationaliteiten, on-
der wie Oekraïners. Russen staan
niet in het lijstje, en die weglating
is bizar. In de gamingwereld is
­namelijk al langer duidelijk dat
Mundfish van oorsprong Rus-
sisch is – een Russische gameweb-
site maakte enkele jaren geleden
De tweelingen van Atomic heart, met de vlecht van Joelia Tymosjenko. © Mundfish
nog een reportage over de ontwik-
keling van Atomic heart ‘in het
hoofdkantoor van Mundfish in
Moskou’.
Banden met Poetin
Bovendien heeft Mundfish een
twijfelachtige investeerder: GEM
Capital, opgericht door Anatoly
Paliy, een ex-topman van het
­Russische staatsbedrijf Gazprom.
Ook wordt het spel in Rusland
­verdeeld door VK Play, een bedrijf
geleid door Vladimir Kiriyenko,
zoon van Poetins adjunct-kabi-
netschef.
De heisa rond Mundfish woedt
al een hele tijd, en doorgaans hult
het bedrijf zich in stilzwijgen. Be-
halve in januari, toen het een me-
dedeling op Twitter plaatste. Die
blonk uit in vaagheid. Mundfish
noemde zich ‘een organisatie die
pro vrede is, en tegen geweld tegen
mensen’. Die vis-noch-vleesbood-
schap zette alleen maar meer
kwaad bloed binnen de gaming-
wereld, waar velen verwachtten
dat het bedrijf de Russische inval
in Oekraïne zou veroordelen.
Al stellen sommigen dat dit
niet van de ontwikkelaar kan wor-
den verwacht. Hoe vaag het er zelf
over is, Mundfish heeft heel wat
activiteiten in Rusland, en daar
wordt genadeloos opgetreden te-
gen al wie kritiek uit op Poetins
oorlog. Een duidelijk antioorlogs-
standpunt innemen zou het be-
drijf in grote problemen kunnen
brengen.
Joelia Tymosjenko
Alleen blijft het daar niet bij, want
ook de inhoud van het spel doet de
wenkbrauwen fronsen. Het ver-
heerlijken van het Sovjetrijk in het
De Oekraïense
regering stipt aan dat Sony & co. blijven stil
Redenen genoeg om het spel te
het geld dat aan bannen, oordeelt de Oekraïense
Atomic heart wordt regering daarom. Die maakt be-
zwaar tegen het verheerlijken van
verdiend mogelijk het Sovjet-imperialisme, maar
terugvloeit naar de stipt ook aan dat het geld dat aan
Russische schatkist Atomic heart wordt verdiend mo-
spel zou je met goede wil nog als
satire kunnen beschouwen. Moei-
lijker verdedigbaar is andere in-
houd van het spel. Zo kun je in een
‘save room’, ruimtes waar je het
spel kunt opslaan, cartoons be­-
kijken. Eentje daarvan is Nu, Po-
godli!, een oude Tom & Jerry-achti-
ge cartoon uit de Sovjettijd met
een racistische weergave van een
Afrikaanse stambewoner. Mund-
fish heeft zich daarvoor intussen
verontschuldigd.
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
Hommages aan
Arno in Brussel
en Oostende
Concert Ruim een jaar na zijn
overlijden, krijgt Arno Hintjens
zijn eerste hommageconcerten.
Een fijne groep collega’s graaft in
zijn omvangrijke ­repertoire. Ook
een expositie komt eraan.
Adamo en Jane Birkin, Tom Bar-
man en Stef Kamil Carlens, Wim
Vandekeybus en Zwangere Guy
zullen op 17 en 18 juni in de An-
cienne Belgique, en op 22 juni
Maar dan zijn er ook nog de in het Casino van Oostende,
‘twins’, de tweelingen: vijandelij- songs van Arno ten gehore bren-
ke robots in een bijzonder gesek- gen, of van een choreografie
sualiseerde vorm, met opmerke- voorzien. De selectie is nog niet
lijk uitgelichte vrouwelijke ron- rond: ze omvat onder meer ook
dingen. Maar vooral: de slechte Wim Opbrouck, Roland Van
twins hebben beiden een ronde Campenhout, Melanie De Biasio
vlecht op het hoofd, het handels- en Patricia Kaas.
merk van de Oekraïense ex-pre- Het idee voor een hommage­-
mier en trekker van de prowester- concert dateert van januari
se Oranjerevolutie Joelia Tymo- 2022, toen Arno een van zijn
sjenko. laatste concerten gespeeld had
in de studio van Radio 1. Uit een
gesprek met mensen van de
­Ancienne Belgique groeide het
plan om de zanger nog voor zijn
afscheid op een verjaardags-
hommage (op 21 mei) te trakte-
ren. Dat ging niet door, omdat
Arno overleed op 23 april 2022,
maar de Ancienne Belgique be-
gelijk terugvloeit naar de Russi- schouwde Arno’s ‘wenslijst’ als
sche schatkist en dus dient om de een soort opdracht en zet die
oorlog tegen Oekraïne te financie- een jaar later alsnog op zijn
ren. ‘We vragen daarom om de agenda.
­verkoop van dit spel te stoppen’,
zegt minister Fedorov. Ook in Parijs
Of de verdelers daarop zullen Op het podium staat straks
ingaan is niet duidelijk. Via een ­Arno’s laatste vierkoppige band,
­pr-bureau laat Sony alvast aan De geleid door Mirko Banovic. Hij
Standaard weten ‘geen statement zal gasten verwelkomen als
hierover af te leveren’. Een pr-bu- ­Serge Feys en Jean-Marie Aerts,
reau van Microsoft zei het intern allebei leden van de legendari-
na te zullen vragen, maar een sche band TC Matic en allebei
­definitief antwoord kwam er niet. ook jarenlang leveranciers van
Valve reageerde niet op de vraag. songs voor Arno. Ook Ad Comi-
Karsten Lemmens notto en Roland worden ver-
wacht, wat een knipoog naar
Charles & Les Lulus mogelijk
maakt, belooft Banovic.
De hommage, die mee opge-
zet wordt door ex-manager Cyril
­Prieur, die Arno’s artistieke erfe-
nis beheert, trekt ook naar de
Salle Pleyel in Parijs: dan wordt
een aantal Franse artiesten toe-
gevoegd. Banovic denkt aan een
goedgevuld en ‘representatief’
programma van klassiekers uit
Arno’s repertoire, maar is ook
aan het grasduinen in de ruim
300 songs die Arno zelf schreef
of coverde. Verrassingen kun-
nen worden verwacht.
Fototentoonstelling
Intussen staan ook andere plan-
nen klaar om de herinnering
aan de Oostendse zanger te be-
waren. Op 16 december opent
in de Venetiaanse Gaanderijen
in Oostende een fototentoon-
stelling van Danny Willems, die
Arno vanaf zijn begindagen tot
het einde als vriend en fotograaf
volgde. Een week eerder ver-
schijnt van hem ook een foto-
boek dat Arno’s carrière in beeld
brengt. In Oostende wordt in-
tussen nog steeds uitgekeken
naar een geschikte locatie voor
een Arno-huis.
Peter Vantyghem
De ticketverkoop voor de Arno-
concerten start op woensdag
8 maart.
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 DS2 I 5

Even weerbarstig
als Bergman
recensie THEATERHumoristisch maar
hermetisch, zo zetten Lien Thys en
Tim Bogaerts hun tanden in Ingmar
Bergmans cultfilm Riten.
‘Riten’ van Lien Thys De laatste jaren zijn de straffe
en Tim Bogaerts t­ heaterduo’s in opmars: naast Anna
¨¨¨èè Franziska Jäger en Nathan Ooms en
Nog te zien op 9/3 in cc Maxim Storms en Katrien Valcke-
De Werf (Aalst), 10/3 in naers hebben ook Lien Thys en Tim
cc De Steiger (Menen), Bogaerts elkaar gevonden. Zij maak-
25/3 in cc De Klap te recent haar tv-debuut in 1985, hij
(Deurne), 20/4 in cc ’t is geregeld te zien in voorstellingen
Getouw (Mol), 26/4 in van Wim Vandekeybus. Na Na de
Pilar (Brussel), 27/4 in ­repetitie (2019) duiken ze opnieuw in
cc Strombeek, 28/4 in het oeuvre van de Zweedse cineast Tim Bogaerts en Lien Thys hebben elkaar gevonden. © Fred Debrock
cc Lokeren, 3/5 in de en toneelregisseur Ingmar Bergman.
Warande (Turnhout), In Riten (1969), een van zijn
11/5 in cc Koksijde, 1/6 meest experimentele tv-films, wor- Riten blijft te sterk in leert het duo zich overduidelijk ook het publiek, dat vanop de scène toe-
in Nova (Antwerpen). den drie theateracteurs aangeklaagd het ijle hangen en je als kunstenaars met het naar eigen kijkt hoe zij de hele zaal en het podi-
voor pornografie. Bizar maar onver- zeggen grote ‘verlangen om iets uit- um bespelen, medeplichtig ­maken
getelijk is de slotscène waarin het krijgt weinig vat op zonderlijks te doen’. Invulling krijgt aan hun excentrieke verhouding.
collectief een dionysisch ritueel waar de makers nu dat plan echter niet. We zien het te- Dat neemt niet weg dat Riten te sterk
­opvoert – inclusief reusachtige fal- genwoordig wel vaker, theaterma- in het ijle blijft hangen en je weinig
lussen – en de rechter sterft aan een
eigenlijk naartoe willen kers die de zoektocht naar hun ur- vat krijgt op waar de makers nu ei-
acute hartaanval. Bergman gaf zijn gentie en twijfel over wat ze op het genlijk naartoe willen. Onder meer
op censuur beluste critici zo lik op podium moeten doen tot onderwerp omdat nooit duidelijk wordt waar-
stuk. van hun stuk maken – denk recente- van het duo beschuldigd wordt,
Van dat verhaal blijft amper iets weg op een denkbeeldige Ducati lijk ook aan Instead of doing nothing blijft het hele debat over artistieke
over, alleen thematische brokstuk- om elkaar even later weer agressief- van Dries Gijsels. verantwoordelijkheid, de grenzen
ken en cinefiele knipoogjes (onder erotisch aan hun haren over het van provocatie en het verlangen naar
meer naar Bergmans fascinatie voor ­podium te sleuren. Onderhuidse suspense verzet nodeloos abstract en meta.
vogels). Net zoals de toxische drie- Vergelijkbaar met Bergmans film Riten is best fascinerend om naar te Weerbarstige kunst vraagt moed,
hoeksrelatie in de film lijken Thys is de context van het stuk helemaal kijken. Dat heeft veel te maken met dat bewees Bergman al. Maar dat
en Bogaerts niet zonder, noch met kaal gestript, de dialogen zijn flar- de onderhuidse suspense ­tussen hoeft geen synoniem te zijn voor een
elkaar te kunnen. Ze dubbelen el- den, de acteurs veeleer stemmen in ­Bogaerts en Thys en hun bevreem- al te versluierde inhoud.
kaars woorden, vluchten romantisch plaats van personages. Toch profi- dende humor. Spannend ook hoe ze Charlotte De Somviele

Een zoektocht naar inhoud Als muziek een lichaam krijgt

The wild stage Recensie Theater In de
Oester & Muziektheater multidisciplinaire
Transparant voorstelling The wild stage
Nog te zien op 8/3 in vergeet regisseur Aïda
CC Mechelen, 9/3 in Gabriëls te beklijven.
CC Hasselt, 11/3 in CC
Strombeek en 27/5 op The wild stage is een eigen-
O Festival in Rotterdam tijdse herinterpretatie van
¨¨èèè Mahagonny, ein Songspiel –
dat op haar plaats de basis
vormt voor Aufstieg und Fall
der Stadt Mahagonny. Met die
opera trekken componist
Kurt Weill en librettist Bertolt
Brecht al bijna honderd jaar
volle zalen. De kans dat deze
productie een gelijkaardige
receptie tegemoet kijkt, is
vrijwel onbestaande.
De muziek is evenwel van
een goede kwaliteit. De parti-
tuur klinkt mijlenver ver­-
wijderd van Weills origineel,
© Francis Vanhee
maar dat stoort nooit: wat we
in de plaats krijgen is een lust
voor het oor. De snijdende
trompetsolo waarmee het
werk wordt geopend zet de
toon voor een meeslepende
luisterervaring. Een weinig
evidente combinatie van gen-
res en instrumenten (elektro-
nica meets barok) zorgt voor
een opvallend fris geluid.
Het libretto ligt mijlenver
verwijderd van Brechts origi-
neel, en dat stoort mateloos.
De oorspronkelijke dialogen –
gekenmerkt en terecht gepre-
zen voor hun spitsvondige
maatschappijkritiek – zijn
vervangen door basale blog-
post-poëzie. Bovendien is het
al te moeilijk om in dit ratje-
toe enige consequente ver-
haallijn te ontwaren. Waar
het centrale thema (volgens
het programmaboek) escapis-
me is, lijkt men hier vooral te
ontsnappen aan elke verha-
lende component. De choreo-
grafie van Germán Jauregui
zaait nog meer verwarring.
The wild stage wordt in de
markt gezet als een Gesamt­-
kunstwerk, ofte een grotesk
opgevat samenspel van ver-
schillende kunstdisciplines.
De muzikale basis is meer
dan solide, maar om deze
term te gebruiken wegen de
theatrale en choreografische
dimensies veel te licht.
Bram Van Haelter
Jackie Recensie Theater Celliste
Lien Wildemeersch / Jacqueline du Pré krijgt bij
Theater Malpertuis Lien Wildemeersch een
Nog te zien op 8/3 in straffe belichaamde ode.
Malpertuis Tielt en 9-
11/3 in NTGent Bekijk eens een video van
¨¨¨¨è ­Jacqueline du Pré (1945-
1987). De uitvoeringen van de
virtuoze Britse zijn muzikale
orgasmes, maar ook als films
getuigen ze van een zeldzame
energie. Zo soleerde Du Pré
als tiener eigenhandig het
celloconcerto van Edward El-
gar uit de vergetelheid. Haar
carrière zou van korte duur
blijken: als gevolg van multi-
ple sclerose verdween het ge-
voel in haar vingers, en later
quasi haar volledige lichaam.
Jackie is het absolute pas-
sieproject van theatermaker
Lien Wildemeersch. Du Pré is
een held voor haar, een com-
© Fred Debrock
pagnon de route. In deze
voorstelling verbergt ze de
idolatrie niet: tijdens de ont-
roerende opener, een opge-
nomen gesprek met haar
dochter, verklapt ze dat Jac-
kies foto in haar beha steekt.
Die vereenzelviging begrijpen
door haar een lichaam te ge-
ven, dat lijkt haar missie.
Dat gebeurt vaak letterlijk.
Zo speelt de actrice – zelf een
begenadigd multi-instrumen-
talist – vlekkeloos mee met
een piano-opname van Du
Pré of lipt ze een interview
na. Biografisch inzicht bie-
den de geinige passages over
haar aversie voor small talk.
Of neem de soepele dans:
daarin muteert de gestiek van
de celliste in de spasmen van
een haperend lichaam.
Wildemeersch laveert tus-
sen een veelheid aan expres-
sies, maar Jackie wordt nooit
een collage. Haar verering
had naïef kunnen ogen, maar
krijgt hier iets reserveloos,
als Du Prés eigen toewijding.
Als Wildemeersch haar
­lichaam bespeelt, is het zoals
Jackie haar instrument. Op
haar fysieke hoogtepunt en
dieptepunt, zo begrijp je, ge-
hoorzaamde zij een kracht
van binnenuit – voorbij de
noten en woorden. Dit stuk is
een belichaamde liefdesbrief
aan de muziek én het theater.
Gilles Michiels
6 I DS2
etalage
Pleidooi voor een
gehavende planeet
avant-garde
LONNIE HOLLEY
Oh me oh my
Jagjaguwar
¨¨¨¨è
Lonnie Holley is een outsiderkunstenaar uit Alabama
die pas als zestiger muzikaal debuteerde. Zijn meande-
rende klanklandschappen getuigen over zijn aan­-
grijpende levensloop, ontheemding en misbruik, vallen
en opstaan. Geen hapklaar luistervoer, met vreemd-
soortige patronen en onluisterende geluiden, zonder
herkenbare strofen en refreinen.
Zijn nieuwe album voelt als een impressionistische
stream of consciousness, rauwe poëzie getoonzet op
onopgesmukte folk, spirituele jazz en ongrijpbare
­ambient. Een zoektocht naar de essentie van het leven,
­zoals gastzangeres en dichter Moor Mother het ver-
woordt. Andere bijdragen komen er onder meer van
­Michael Stipe, Bon Iver en Sharon Van Etten. Ze stuwen
Holley op zijn kosmische reis als verheven koren.
Dit zijn warme, eigentijdse spirituals over tegenslag
en hoop, over zoeken en vinden, over grote vragen en
kleine antwoorden. ‘Who’s gonna catch you when you
fall’, hinkt een van zijn mantra’s op een dwarse funk-
beat in ‘Earth will be there’. Een pleidooi voor deze
­gehavende planeet klonk zelden prangender. (tzh)
Lonnie Holley gaat op zoek naar de essentie van het leven. © redferns
R&B
Kali Uchis op zoek naar KALI UCHIS
goddelijke liefde Red moon in Venus
Universal
¨¨¨èè
Karly-Marina Loaiza (28), aka Kali Uchis, is een Colom-
biaans-Amerikaanse zangeres die enkele jaren geleden
boeiende dingen deed met elektronica en hiphop, en
zich sindsdien meer op r&b richtte. Dat legde haar geen
windeieren, maar artistiek maakt het haar minder
scherp. Dit lange album bevat vooral ballads en trage
soulgrooves, zo dromerig geboetseerd (door meerdere
producers) dat ze één tapijt vormen. Uchis bezingt de
liefde vooral als verlangen en vervulling, al kleurt de he-
mel soms donker wanneer ze jaloezie, wraakgevoelens
en gemis aanraakt. Soms zijn haar gevoelens complex:
‘If your affection for me’s truly only skin-deep/ I don’t
wanna end up just another broken family’, zo legt ze zijn
babywens stil. Het is allemaal heel subtiel en warm
­gedaan, maar je mist toch wat variatie en uitdagende
momenten, zoals het strakke minimalisme van ‘Blue’.
‘Can we be happy now’, besluit Uchis op de enige up­-
tempo song op een album dat de ‘goddelijke vrouwe-
lijkheid van de maan en van Venus’ wil eren. (vpb)
JAZZ
Meer modern klassiek ALEX KOO
dan jazz maar wel Etudes for piano
prachtig Werf
¨¨¨¨è
In het eerste nummer hoor je wat oosters getinte klan-
ken die naar de Japanse roots van de West-Vlaamse
Brusselaar Alex Koo kunnen verwijzen, maar daarna
­komen twee zachte stukken die eerder klassiek aan-
doen: Koo was ooit voorbestemd voor een carrière als
klassiek concertpianist, maar de roep van de jazz was te
groot. Op deze solopiano-cd brengt hij die twee muzi-
kale werelden mooi samen. Dat hij niet vies is van avon-
tuur, weten we van zijn eerdere platen en van zijn duo-
concert met de Amerikaanse avant-garde jazzpianist
Craig Taborn. Toen speelden ze ook ‘Sonar’, een erg ge-
varieerd en gedurfd stuk dat ook overeind blijft als Koo
het in zijn eentje aanpakt. En daarna brengt Koo met
twee bijwijlen stormachtige brokken piano de luiste-
raar pas echt op het puntje van zijn stoel: wat een bra-
voure, wat een virtuositeit. In ‘Satiesfied’ neemt hij
even gas terug (en lijkt hij inderdaad door Satie geïn­-
spireerd) om te eindigen met ‘Ddream’, repetitief zoals
Philip Glass, en minstens even goed. Straffe plaat. (pdb)
Elektro
ARBEID ADELT
Het heelal is hier
Starman
¨¨¨èè
Zou Marcel Vanthilt zijn lyrics hebben laten spuien
door chatGPT? ‘Vrijheid, chocola en ansjovis. Ik aanbid
het gouden kalf, ik wil het helemaal en niet half’, fluistert
hij bovenop een pijlsnelle groove, die zo puntig feiten
en nonsens verhaspelt dat je je afvraagt of de melding
dat ‘de naaldhakkenrace in Kinshasa erg goed is voor de
witte kassa’ nu onzin is, dan wel kritiek op een post­-
koloniale wantoestand én ’s mans weerzin voor het con-
sumerisme blootlegt. Zo gaat het album door, met har-
de, minimalistische elektro die naar de vroege eighties
verwijst, en Vanthilt die als een profeet tekeergaat tegen
modetaal, jachtigheid, verveling, wereldverbeteraars en
van alles dat we nog niet doorhebben. ‘December’ is
een rustpunt (‘Kan jij mijn laatste minuut zijn? Voor het
razen & het racen?’) en ook een housy bewerking van
Bobbejaan Schoepens ‘De taal van de liefde’ laat horen
dat het anders kan. Het heelal is hier, gemaakt met acht
andere muzikanten (zoals Luc Van Acker en Jan Van
Roelen), is echter vooral radicaal en in your face. (vpb)
Klassiek
IRIS LICHTINGER - AXEL WOLF
Dreaming and waking
Perfect Noise
¨¨èèè
Tussen nachtschade en ochtenddauw doemt de waan
en balsemt de droom. Tegen de achtergrond van het
Londen van de barok – een insteek die niet helemaal
standhoudt – maakten blokfluiteminentie Iris Lichtin-
ger en luitenist Axel Wolf een lockdownplaat ter troost
en genezing van de slapeloze. De tracklist combineert
kleinmeesters Finger en Eccles met het obligate clubje
Italianen (Sammartini, Carissimi, Marcello, Romano)
en de geniale luitcomponisten Kapsperger en Weiss.
Met zo’n uitzinnig intimistisch repertoire als glij-
middel hadden wij meer verhoopt van de potentieel
­innige vrijage tussen de zoete instrumentale klank­-
makkers. Alle lof voor dynamische interactie, spitse
­articulatie en geprononceerde frasering, maar tussen
stijlgetrouwheid en anekdotiek is de scheidslijn zo dun
als een maatstreep. De ietwat lijzige aanzetten van de
fluitiste hadden bij betere dosering het maniërisme
kunnen mijden waarin de vertolking na de eerste speel-
helft blijft kleven. (sta)
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
ROCK
DIRK.
Idiot Paradise
Mayway Records
¨¨¨èè
Op overdaad hebben we Dirk. nog nooit kunnen be-
trappen. Het viertal zweert immers bij alternatieve
rock zoals die in de jaren 90 hip was, vol anachroni­-
stische anarchie. Dat is op dit derde album niet an-
ders, en ook muzikaal en tekstueel blijven de West-
Vlamingen op dezelfde nagel kloppen. I diot paradise
vindt het midden tussen de opstandigheid van het
­debuut en het rauwere Cracks in common sense. Het re-
sultaat klinkt potig en overtuigend, maar neemt
­genoegen met een status quo. Dat is niet onlogisch:
Dirk. is naar eigen zeggen volwassen geworden, en is
daarbij helaas naast wat haar ook zijn humor verloren
– ‘Help I’m going sane’ klinkt het halverwege. Het
zwaartepunt bevindt zich dan weer vooraan dit korte
album, waarbij Dirk. het gaandeweg moeilijker heeft
om de aandacht vast te houden. Met negen nummers
en iets meer dan een halfuur speeltijd was er zeker
nog ruimte om iets gedurfder uit de hoek te komen.
(mg)
Klassiek
Muzikaal veelvlak QUATUOR DIOTIMA
Metamorphosis Ligeti
Pentatone
¨¨¨¨è
De strijkkwartetten van György Ligeti zijn uitgelezen
werken om je veelzijdigheid als uitvoerder te tonen.
Daarin hield de componist zich namelijk niet aan de
traditionele, vierdelige opbouw. In plaats daarvan
strooit hij met korte fragmenten (tot wel twaalf voor het
Eerste strijkkwartet ‘métamorphoses nocturnes’) die vaak
totaal verschillen van karakter. Zet je er maar aan: scha-
kelen van het furieuze strijken uit het ‘Vivace, capricio-
so’ naar de zwevende melodie uit het ‘Adagio, mesto’.
Gelukkig toont Quatuor Diotima zich op Metamor-
phosis Ligeti als een volmaakt dodecaëder. Het viertal is
onmiskenbaar het sterkst wanneer het energiek kan
uithalen – zoals in het ‘presto furioso, brutale, tumultu-
oso’ van het Tweede strijkkwartet. En die energetische
razernij sijpelt soms wat nadrukkelijk de langzamere
delen binnen. Maar over de hele lijn – en dat zijn in
dit geval toch dertig ribben – komen alle facetten van
Ligeti’s veelvlak bij het Franse viertal uitmuntend tot
hun recht. (jc)
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 DS2 I 7

Eliott Knuets: ‘Lange tijd hield ik niet eens van jazz.’ © Fred Debrock

‘Jazz is voor mij dé

een nieuw stuk van mijzelf spelen, en ook
enkele jazzstandards.’

New York

reden om te leven’
Knuets is nu voltijds met muziek bezig. Hij
studeert aan de Jazzcampus in Basel (Zwit-
serland), waar hij les krijgt van onder ande-
ren gitaristen Lionel Loueke en Wolfgang
Muthspiel, en van Jorge Rossy, de ex-drum-
mer van Brad Mehldau met wie hij intus-
sen een trio heeft samengesteld. ‘Daarmee

interview Eliott Knuets Op zijn zestiende jamde hij met Wynton treden we volgend jaar op in Bozar’, vertelt
Knuets.
Marsalis, op zijn zeventiende nam hij zijn eerste plaat op en straks is Hij heeft ook al plannen voor een twee-
de plaat, al wil hij daar nog niet veel over
hij, pas negentien, ‘young artist in residence’ op Leuven Jazz. Het gaat kwijt. ‘Dat wordt een album met een
­nieuwe internationaal getinte band. Op
snel voor gitarist Eliott Knuets, ’s lands jongste jazztalent. mijn eerste plaat (Introducing Eliott Knuets,
red.) ben ik nog altijd heel trots. Maar ik
zet ze met opzet niet online, want vandaag
speel ik helemaal anders. Mijn volgende
‘Ik had geen kaartje kunnen bemachtigen periode les begon te volgen, om te leren daar moest hij geen twee keer over naden- plaat zal mijn échte debuut worden.’
voor het Brussels Jazz Orchestra en het Lin- improviseren. Zo luisterde ik almaar min- ken. ‘Ik heb meteen contact opgenomen Knuets weet wat hij wil en neemt zijn
coln Jazz Orchestra, begin 2020 in Bozar. der en minder naar rock, tot alleen nog met Aaron Parks, die mij erg heeft beïn- muzikantenbestaan heel ernstig. ‘Jazz is
Maar na hun concert heb ik op een jamses- jazz overbleef.’ vloed op het vlak van spel en composities. voor mij superbelangrijk, het is gewoon
sie in het Bozar-café wel met trompettist Ook als het over jazz gaat, evolueert zijn Het was mijn droom om met hem te spe- een deel van mezelf. Jazz is voor mij de
Wynton Marsalis kunnen jammen’, vertelt smaak snel. Omdat zijn moeder grote fan len. Ik heb hem wat muziek doorgestuurd ­reden om te leven.’ Waar hij zichzelf ziet
Eliott Knuets. De Amerikaanse jazzgroot- is van Pat Metheny en vaak diens platen over tien jaar? ‘Dan woon ik in New York.
heid raakte danig onder de indruk van de opzette, was die Amerikaanse gitaarvirtu- Daar moet ik echt naartoe. Als ik de beste
toen 16-jarige gitarist, want hij nodigde oos zijn eerste kennismaking met jazz. ‘Waar ik mezelf zie over tien versie van mezelf wil worden, moet ik met
hem meteen uit voor een concert in New ‘Maar het concert van Metheny vorig jaar jaar? Dan woon ik in New de allerbesten samenspelen. Ik hoef niet
York. Corona stak daar een stokje voor, en in de AB vond ik maar niks’, vertelt Knuets. per se een ster te worden, maar ik hoop wel
het werd uiteindelijk een online-event. ‘Mijn moeder vond het nog altijd super- York. Als ik de beste versie erkend te worden als een grote muzikant,
Maar dat Knuets een uitzonderlijk jazz­- goed (lacht), maar ik ben niet meer zo’n van mezelf wil worden, en tussen mensen te staan als Aaron Parks
talent is, was wel duidelijk. fan. Metheny is precies wat lui geworden, en Lage Lund. Als ik in Europa blijf, lukt
‘Terwijl ik lange tijd niet eens van jazz zijn gitaarspel prikkelt mij niet meer.
moet ik met de allerbesten dat niet. Ik werk wel mijn bachelor af, de
hield’, vertelt Knuets bij hem thuis in ­Intussen ben ik meer geïnspireerd door samenspelen’ komende drie, vier jaar. Maar daarna zie ik
Dworp. ‘Ik groeide op met Led Zeppelin, ­ofwel jazzgitaristen van lang geleden – zo- me echt naar New York trekken. Ik weet dat
Deep Purple en Dire Straits, de muziek die als Wes Montgomery, Tal Farlow en Kenny velen daarvan dromen en dat niet iedereen
mijn vader grijs draaide. Maar toen ik een Burrell – ofwel net erg moderne gitaristen. en hij zag het meteen zitten,’ zegt Knuets. slaagt. Ik ga ervan uit dat het mij wel lukt.
andere gitaarleraar zocht, kwam ik bij Vooral Lage Lund vind ik fantastisch, of De Amerikaan is 39 en geldt als een van de Maar als ik gewoon van mijn muziek kan
( jazzgitarist) Peter Hertmans terecht, die Peter Bernstein, Jesse Van Ruller en John beste pianisten van zijn generatie. ‘Aaron leven, ben ik al blij.’
hier om de hoek woont. Door van hem les Scofield.’ speelt in zijn bands geregeld samen met Peter De Backer
te krijgen, heb ik de jazz ontdekt. En ook Voor zijn optreden op Leuven Jazz ­gitaristen, en dat werkt heel goed. Ik kijk
wel door mijn nonkel Olivier ( jazzpianist mocht Knuets een internationaal gere­- erg uit naar onze samenwerking. De dag Eliott Knuets speelt op zaterdag 11 maart op
Olivier Colette, red.), bij wie ik in dezelfde puteerde gastmuzikant uitnodigen, en voor ons optreden repeteren we. We gaan Leuven Jazz.
8 I DS2 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

puzzels
ZWEEDS RAADSEL SUDOKU KRUISWOORD
OPWARMER
HORIZONTAAL

WIN
1 9 3
een elektrische 9 1 7 8 2
1 graad. ingeving 2 anno Domini. dompelen 3 naar mijn mening.
betalingsbewijs. voornaamwoord 4 smalle inham. niet krullend 5 lage
stadsfiets 3 2 8 1
rivierstand. runderziekte. neon 6 eb of vloed. koosnaampje. te koop
7 ruimtevaartuig. land in Azië 8 in memoriam. een zekere. ruw en
7 5 9 6 8 onverbloemd 9 vrije keus. modern 10 krachtterm. lusje van garen
4 6 VERTICAAL
6 8 2 7 4 1 voegwoord. deel van het skelet 2 mij. getemd 3 redelijk. oosterlengte
4 editie. slee. tentoonstelling 5 uiting van kou. megaton. zich bevindend
4 1 7 2 5 in 6 sufferd. loofboom 7 geladen atoom. rivier in Parijs 8 niet parkeren.
7 1 3 6 geslacht 9 een groot aantal. bijwoord. ingenieur 10 Algemeen
Nederlands. United Nations. jeugdpuistjes 11 metaalarbeider 12 zot.
3 4 5
knoeier

KAMPIOEN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
5 9 2 1 1
Service door

2
8 4 7 9
3
• Elektrische stadsfiets van Veloci met batterij in het frame 7
• Uitneembare Li-on batterij met een uitzonderlijk groot bereik tot 120 km
1 3 9 6 4 2 4
• Krachtige en geruisloze middenmotor
• Automatisch voor- en achterlicht gekoppeld aan de fietsbatterij
2 4 3 5
• Gebruiksvriendelijk display met 5 ondersteuningsniveau 4 6 1 6
6 7
7
VOLSLAGEN
NA ELKAAR NAMAAK
AFKEURENS- ONTASTBARE
KEURMERK
8 1 5 4
IDIOOT GELOOF I.E. WAARD STOF
LEVENDE GOD STELEN
3 ITAL. EILAND 8

MASTERCLASS 9

BOUW- 8 4 2 10
MATERIAAL

SLAP 1
GOEDIG
6 7 5 4 9
SOORT 4 TECTONIC
3
ONDERWIJS

DUN 5 8 7 Vul elk dik omrand blok met

HET NAAR
UITROEP 3 2 1 de cijfers 1, 2, 3, 4 enz. (net 5
3 zoveel als er vakjes zijn). Vul
BINNEN ZIEN
OUD-
6
SLOTWOORD
RIV. IN
DUITSLAND ELEKTRO- 4 3 2 7
bv. 1, 2,en 3 in bij een blokje
met 3 vakjes. Gelijke cijfers
1
VAN EEN
NISCHE POST

6 5 mogen elkaar niet raken;

1
GEBED
ERNAARTOE 5
ook niet schuin.
9 8 5
FIGUUR BIJ
KUNSTRIJDEN

BILJARTTERM 2
3 3
VOGEL NOOT
BINAIRE
1 1 0
DAAR
BERGPLAATS
IN KLEDING TWEESTRIJD
PUZZEL
GLAZEN
TUSSEN TWEE
NACHTEN 0 0 1 1 5 1
ZUIGBUISJE In elk vakje komt
2
0 0 1
STOM
een 0 of een 1 te
GROENTE
SCANDINAVI-
staan. Het aantal
FORUM
SCHE TAAL nullen en enen is op 0 0 1
elke regel gelijk en
SIERAAD
nergens staan meer 1 1 0
dan twee nullen of
HEEL
enen naast of onder
elkaar.
7
INDIVIDU-
ALITEIT
DE MENSEN
1 0 0
HIJSTOESTEL
NUT MIJ
1
1 0 0
RONDHOUT NOOT
Joker+
RAADSEL-
TREKKING VAN 7 MAART 2023
ACHTIG
SPREKEN 1 1 0 0 Winnende nummers: 4 7 2 9 2 9
Jackpot 0 met €0
reeks van 6 cijfers 0 met €20.000
DEEL VAN
STOOTWAPEN © DENKSPORT PUZZELBLADEN
EEN BOOM reeks van 5 cijfers 5 met €2.000
4 reeks van 4 cijfers 29 met €200
OPLOSSINGEN VAN DINSDAG 07-03-23 reeks van 3 cijfers 366 met €20
Breng de letters uit de gekleurde vakjes over naar KRUISWOORD BINAIRE PUZZEL PRIJSZWEED reeks van 2 cijfers 3.473 met €5
de letterbalk en vorm het sleutelwoord M O E M O E O P P A S 1 0 1 0 0 1 0 0 1 1 woensdag 1 maart 1 cijfer 35.183 met €2
O M A O S T R O K 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 TAPDANS Sterrenbeeld 16.174 met €1,5
O T G I L E T S T A 0 1 0 1 1 0 1 1 0 0 Jackpot 8/3/2023: €400.000
R O Z E A N A L I S T 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 TECTONIC
M A R K T W A T J E 1 1 0 1 0 0 1 0 0 1
1 2 3 4 5 6 7 3 4 1 3 2 4
Keno
S A N T E M A N I E 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 1 5 2 4 5 3
SMS het gevonden sleutelwoord naar het nummer 6022 M A D E I R A D E C A 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 2
4
3
5
1
2
3
5
1
2
4
3
TREKKING VAN 7 MAART 2023
A T B Z E N U W H M 1 1 0 0 1 1 0 0 1 0
(€1/sms verzonden/ontvangen) of BEL met uw vast telefoontoestel 2 1 3 1 4 1 Winnende nummers:
A A D E L N IJ D E 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 2 5 2
3 4 5 3 - 9 - 10 - 12 - 14 - 16 - 20 - 22 - 32 - 33 -
naar 0905 23 002 (€2/oproep) K O K E R R O N K E N 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 2 3 1 4 1
35 - 37 - 39 - 45 - 49 - 52 - 53 - 55 - 59 - 65
SUDOKU
Winnaars en extra puzzels op standaard.be/puzzels OPWARMER KAMPIOEN MASTERCLASS Pick3
4 9 3 5 1 2 7 6 8 8 6 4 5 3 1 7 2 9 6 5 2 9 4 7 1 8 3 TREKKING VAN 7 MAART 2023
2 5 8 3 6 7 9 4 1 2 9 3 7 8 4 6 5 1 3 4 9 2 8 1 5 6 7 Winnende nummers: 4 - 4 - 4
6022
Wedstrijd t/m 16/03/23 om 23h59. Deelname per sms: €1/sms verzonden/ontvangen, 5 sms’en
per volledige deelname, €5 per volledige deelname. Deelname per vaste telefoon: € 2. Deelname 6 7 1 8 4 9 2 3 5 1 7 5 2 6 9 3 8 4 7 1 8 6 3 5 2 4 9
verboden voor minderjarigen. De winnaar wordt persoonlijk verwittigd. 1 winnaar per week. Reglement 1 6 5 7 9 4 8 2 3 4 1 6 3 7 5 8 9 2 4 2 3 5 7 9 6 1 8
€1/SMS verzonden/ontvangen
op aanvraag of ter inzage op: www.copress/wedstrijdreglement. De verwerking van deze gegevens is 8 2 7 1 5 3 4 9 6 7 5 2 9 4 8 1 3 6 8 9 6 3 1 4 7 5 2
onderworpen aan de bepalingen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van 27 april 2016 en aan de wet 3 4 9 6 2 8 1 5 7 9 3 8 6 1 2 4 7 5 5 7 1 8 6 2 9 3 4
van 30 juli 2018 betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens. 5 8 4 2 3 1 6 7 9 5 8 7 1 2 6 9 4 3 1 6 7 4 2 8 3 9 5
Wedstrijdorganisatie: Copress BV, 2018 Antwerpen, Desguinlei 90/1E, Ond. nr BE 0839 513 125 7 3 2 9 8 6 5 1 4 3 2 1 4 9 7 5 6 8 9 3 4 7 5 6 8 2 1 (Buiten de verantwoordelijkheid van de re-
Helpdesk: 03/216 46 84 - info@copress.be DS23w10-W Veloci 9 1 6 4 7 5 3 8 2 6 4 9 8 5 3 2 1 7 2 8 5 1 9 3 4 7 6 dactie.)
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023 DS2 I 9

strips

GARFIELD Jim Davis

CASPER EN HOBBES Bill Watterson

Avril Lavigne hield eerst van skater boys, maar nu van een rapper. © ap

de kleine parade
Trad Rosalía dan Harry Styles met
toch op in Lima? shirt One Direction
De Spaanse popster Rosalía ont-
goochelde duizenden fans in
op sociale media
­Peru toen ze vorig jaar bekend- Wie er snel bij was, had het op-
maakte dat haar Motomami-tour gemerkt. Harry Styles plaatste
het land niet zou aandoen. Dat op Instagram een foto van zich-
was buiten de Peruviaanse You- zelf waarop hij een T-shirt van
colofon tuber Ioanis Patsias gerekend.
Die trok vorig jaar in september
One Direction droeg, de band
waarmee hij bekend werd. ­Styles
in New York naar haar optreden kreeg het kledingstuk tijdens
Verantwoordelijke uitgever: Koen Verwee Opinie & analyse: Hans Cottyn (chef) Digi plus (elke dag alles digitaal): € 300 voor in de Radio City Hall. een optreden van een fan.
Hoofdredacteur: Karel Verhoeven opinie@standaard.be 12 maanden of via domiciliëring € 25/maand
Adjunct-hoofdredacteurs: Inge Ghijs, Lieven Cultuur & media: Filip Tielens (chef) Basic (onbeperkt alle plusartikels):
Hij sloeg de show tot in de Blijkbaar was het niet hele-
Sioen cultuur@standaard.be € 192 voor 12 maanden of via domiciliëring details op. Na maanden werk, maal de bedoeling dat hij daar
Commentatoren: Bart Sturtewagen Letteren: Guinevere Claeys (chef) € 16/maand waarin hij een klein fortuin mee aangetroffen was, want de
(hoofdcommentator), Bart Brinckman, Inge letteren@standaard.be Beheer je abonnement via de servicepagina via
Ghijs, Ruben Mooijman, Koen Vidal Weekend: Dorien Knockaert (chef Magazine), standaard.be/service of bel naar de
spendeerde om dansers te zoe- post was er binnen de kortste
Nieuwsmanagers: Sofie Vandenhouwe, Michiel Griet Plets (chef DS Weekblad),Lieven Sioen klantenservice. ken en kostuums te laten ont- keren weer af. Helemaal geheim
Snoeck, Filip Van Ongevalle (chef Weekendkrant) De Standaard - www.standaard.be werpen, kwam hij afgelopen bleef het niet. Bij een optreden
(publicatiemanager), Sylvie Van Ginneken Sport: Diebrecht De Smet (chef) Nieuwsapp dS Nieuws - Krantenapp dS Krant weekend met een tribute aan maakte Styles er nadien zelf
(manager leesgedrag en journalistieke sport.ds@standaard.be Adres redactie: Kantersteen 47, 1000 Brussel -
innovatie) Grafische en beeldredactie: Gert Verbelen tel: 02-467.22.11
Rosalía. En de zangeres? Die grapjes over.
Financieel manager: Toon van den (chef vorm), Karen Wyckmans (chef beeld) Uitgever: Mediahuis NV, Katwilgweg 2, 2050 speelde hij gewoon zelf.
Meijdenberg
Secretariaat: Carine Billion, Mai Goossens
Huiscartoonist: Lectrr, info@lectrr.be
Marketing: Klaartje De Bonnaire (chef), Lukas
Antwerpen. Alle teksten, foto’s en
beeldmateriaal uit De Standaard en De
Vergezeld van acht dansers
speelde Patsias de show tot in
Avril Lavigne heeft
Eindredactie: Astrid Houthuys (chef)
eindredactie@standaard.be
Houthaeve, Mike Livis, Tsane Nulens, Nick
Verheyen, Anna Weyts
Standaard Online zijn auteursrechtelijk
beschermd. Zonder uitdrukkelijke de kleinste details na. Inclusief een nieuwe vriend
Ombudsvrouw: Karin De Ruyter DSOnline.Marketing@standaard.be toestemming van de uitgever mogen ze op de dansnummers, de kostuum- Zangers Avril Lavigne lijkt weer
ombudsvrouw@standaard.be Klantenservice: gratis nummer voor de geen enkele wijze verder verspreid worden. wissels, de belichting en het gelukkig te zijn in de liefde,
Publicatieteam: Filip Van Ongevalle (chef) automatische registratie van De voorwaarden voor reproductie vindt u op
Nieuwsteam: Michiel Snoeck (chef), Ellen De bezorgingsklachten van de dag zelf: www.standaard.be/copyright. ­podiumdesign. Zelfs de scooters meldt TMZ. De zangeres, die on-
Muynck (adjunct-nieuwsmanager), Jorn Van 0800-500.91 (8 tot 20 u.) Klantenservice lezers: Adverteren in de krant? die Rosalía in haar show liet langs haar relatie met zanger
Thillo (adjunct-nieuwsmanager), Arno 02-790.21.10 (ma-vr 8 tot 17 u, zat 9 tot 13 u.). Nationaal adverteren: rondrijden. Mod Sun heeft verbroken, is in
Vanhollebeke (video) Via chat: www.standaard.be/service nationaaladverteren@adsanddata.be
snelnieuws@standaard.be (ma-vr 8 tot 20 u. zat 9 tot 13 u). Regionaal adverteren:
Patsias bracht zijn show in Parijs zoenend met rapper Tyga
Podcast: Bart Dobbelaere (chef) Abonnementsprijzen per 12 december 2022 regionaaladverteren@adsanddata.be het Parque de la Exposición in gefotografeerd. De twee waren
Wetstraat: Jan-Frederik Abbeloos (chef) Surf naar aboshop.standaard.be of bel naar de Zoekertjes: Immo en Job 0800-98.887 Lima. Hij verkocht de boel nog in Parijs voor de modeweek.
wetstraat@standaard.be klantenservice Zoekertjes: Auto, Vakantie en Varia 0800- uit ook. Meer dan 3.500 volgers Het gerucht dat de 38-jarige
Binnenland: Sarah Vankersschaever (chef) Full plus(ma t/m za op papier + elke dag alles 62.899
binnenland@standaard.be digitaal): € 540 voor 12 maanden of via Jobadvertenties: Jobat Media: 02-467.48.00 -
waren aanwezig op het gebeu- ‘Complicated’-zangeres en de
Economie: Annelien De Greef (chef) domiciliëring € 45/maand order@jobatmedia.be – www.jobat.be ren. Patsias, die op Youtube be- 33-jarige rapper samen zijn,
economie@standaard.be Wknd plus (za op papier + elke dag alles Rouwberichten: Familienieuws: 011-87.82.15 - kendstaat als iOA maakte eerder ging al eerder rond. De foto’s
Buitenland: Koen Vidal (chef) digitaal): € 336 voor 12 maanden familienieuws@adsanddata.be
buitenland@standaard.be of via domiciliëring € 28/maand
al tributes van J Balvin, Nicki ­lijken de romance van de twee
Minaj en Billie Eilish. te bevestigen. (gse)

advertentie

STANDAARDSHOP.BE

Draagbare en draadloze
luchtcompressor € 59,95
adviesprijs
De tPump X van Coolado is een hoogwaardige en slimme luchtcompressor, geschikt voor € 99,95
alle soorten banden (fiets, e-bike, auto, moto, camper) en sportballen.

• Lcd-touchscreen: weergave druk om de juiste bandenspanning nauwkeurig te meten en

in te stellen
• Ideaal voor thuis of onderweg, makkelijk overal mee te nemen
• Licht, compact en met geïntegreerde led-verlichting
• 2600 mAh batterij, oplaadbaar via USB-C
• Pompfunctie tot 10 l/min., bereik luchtdruk tot 10,3 bar/150 psi
• Inclusief 4 universele ventielen

Bestel nu op standaardshop.be
De ‘adviesprijs’ werd ons door de leverancier meegedeeld als de vrijblijvend voorgestelde verkoopprijs. Zolang de voorraad strekt.
10 I DS2
televisie & radio
EEN
6.00 radio2 op één: Goeiemorgen, morgen! (live)
/ 9.00 Winterbeelden / 10.00 radio2 op één:
ann&daan (live) / 12.00 Winterbeelden / 12.15
Dagelijkse kost (herh.) (tt) / 12.30 Blokken (herh.)
(tt) / 13.00 VRT NWS journaal (tt) / 13.25 Het
Weer (tt) / 13.30 Iedereen beroemd (herh.) (tt) /
13.50 Clips / 14.00 Villa Politica [ACTUA] (live)
(tt) / 15.25 Sporza - Wielrennen: Parijs - Nice
[SPORT] (live) (tt) / 16.55 Kijk uit (herh.) (tt) /
17.00 Clips / 17.10 Flikken. [SERIE] Politiereeks
(B). (herh.) (tt) / 18.06 VRT NWS update (tt) /
18.08 Het Weer (tt) / 18.15 Dagelijkse kost (tt) /
18.30 Blokken (tt) / 19.00 VRT NWS journaal (tt)
/ 19.45 Iedereen beroemd (tt)
20.45 DE WONDERJAREN
20.07 JOKER+ EN LOTTO
20.10 HET WEER (tt)
20.15 THUIS. [SERIE] Soapreeks (B). (tt)
› Waldek bezorgt Christine kopzorgen.
Dieter verjaart, maar het feestje dat
georganiseerd wordt, is niet voor hem.
(Afl. 5393)
20.45 DE WONDERJAREN: amusements-
programma (B).(nieuw seizoen) (tt)
Afl. Metejoor. › In deze aflevering
krijgt Siska bezoek van Metejoor. Ze
praten over de valkuilen van het plusou-
derschap, leren hoe om te gaan met
faalangst bij kinderen, en ontdekken het
geheim om kinderen meer groenten te
doen eten. (Afl. 1/8) (jg. 2)
21.35 WAAR IS ELKE WEVERS? Documen-
tairereeks (B 2023).(12+) (tt) Afl. De
Zweedse piste. › In 2015 neemt het
onderzoek naar de verdwijning van Elke
Wevers plots een verrassende wending.
(Afl. 3/4)
22.15 VRT NWS LAAT (tt)
22.40 HET WEER (herh.) (tt)
22.45 HET VERHAAL VAN VLAANDEREN:
documentairereeks (B).(12+) (herh.) (tt)
Afl. Van 1939 tot 1999. (Afl. 10/10)
23.35 THUIS. [SERIE] Soapreeks (B). (herh.) (tt)
› Waldek bezorgt Christine kopzorgen.
(Afl. 5393)
00.01 WINST JOKER+ EN LOTTO
00.02 KENO - EUROMILLIONS
00.05 DAGELIJKSE KOST (herh.) (tt)
00.20 IEDEREEN BEROEMD (herh.) (tt)
00.40 VRT NWS LAAT - HET WEER (herh.) (tt)
01.10 VILLA POLITICA (herh.) (tt)
02.35 VRT NWS LAAT (herh.) (tt)
Gaele, altijd de juiste
energiedeal
Hoe lang is het geleden dat jij je energiecontract hebt bekeken?
Cijfers bewijzen dat 80% van de gezinnen (bijna) nooit verandert van
energieleverancier en jaar na jaar te veel betaalt.
Geen nood, je bent zeker niet de enige, alleen is het nu tijd om daar
verandering in te brengen. De afgelopen weken zijn de energieprijzen
immers gestagneerd.
Schrijf je snel in en bespaar gemiddeld € 240 per jaar op je
energiefactuur. Meer dan 50.000 gezinnen gingen je reeds voor.
Schrijf je gratis in op standaard.gaele.be
CANVAS
7.30 Ketnet Junior / 12.30 Winterbeelden /
13.30 Ketnet Junior: programma’s voor peuters
en kleuters. / 17.25 VRT NWS live / 17.40 Sporza -
Europees Preview Magazine: [SPORT] voetbalma-
gazine dat vooruitblikt op de volgende speeldag
in de UEFA Europa League en de UEFA Europa
Conference League. Afl. 1/8e finales (heenwed-
strijden). / 18.30 De Weekenden: humaninteres-
treeks (B). (herh.) De jarenlange samenwerking
tussen Bouchra en haar broer loopt sinds de
uitbreiding van haar truckwashbedrijf stroef en
komt op een keerpunt. / 19.20 De Ideale Wereld:
actualiteitenmagazine (B). Presentatie: Ella
Leyers. (12+) (herh.) (tt) Gast: Jonas Geirnaert.
21.20 PATRICK LEFEVERE.
GODFATHER VAN DE KOERS
20.00 TERZAKE: [ACTUA]
nieuws- en duidingsmagazine (B). (tt)
20.35 DE AFSPRAAK: [ACTUA]
actuamagazine (B). (tt)
21.20 PATRICK LEFEVERE. GODFATHER VAN
DE KOERS: documentairereeks over
Patrick Lefevere, al 30 jaar een van de be-
langrijkste en meest invloedrijke figuren
in het Belgische wielrennen (B 2023).
Afl. Godfather en crisismanager.
› Wat zorgt ervoor dat Patrick Lefevere
vaak bestempeld wordt als de Godfather
van de koers? Op welke manier leidt hij
zijn ploeg en waarom is het ontzag voor
hem zo groot? (Afl. 1/6)
22.10 DE IDEALE WERELD: actualiteiten-
magazine (B). (tt) › Gast: Mia Doornaert.
(Afl. 27/42) (jg. 15)
22.45 WINTERUUR: praatprogramma (B). (tt)
Afl. Willy Claes. (Afl. 70/77) (jg. 8)
22.55 THE GREAT GAME (Fædre og sønner).
Documentaire (DK/Zweden 2018).
› De grootvader was een beroemde
ontdekkingsreiziger die mogelijk een
dubbelleven leidde als geheim agent in
Centraal-Azië. De kleinzoon overtuigt
zijn oude vader om op avontuur te gaan
en in de voetsporen van de grootvader te
treden. Deels omdat ze Mongolië allebei
diep in zich dragen, maar ook omdat de
gezondheid van de vader achteruitgaat
en de kleinzoon graag nog tijd met hem
wil doorbrengen voor het te laat is. Een
hartverwarmend en onderhoudend
verhaal over mannen en avonturen, over
vaders en zonen over de generaties heen.
00.25 CANVASLUS (herh.) (tt)
VTM
6.15 Kinderprogramma’s / 9.40 Open Keuken
met Sandra Bekkari (herh.) (> 9.55) / 11.55 Echte
Verhalen - De Buurtpolitie (herh.) / 12.25 Lisa
[SERIE] (herh.) / 13.00 VTM NIEUWS / 13.30
Het Weer / 13.35 Familie [SERIE] (herh.) / 14.10
Wittekerke [SERIE] (herh.) / 15.00 White Collar
[SERIE] (12+) (herh.) / 15.50 America’s Funniest
Home Videos / 16.10 Cougar Town [SERIE] (herh.)
/ 16.30 Cougar Town [SERIE] (herh.) / 16.55
Louislouise [SERIE] (herh.) / 17.20 Echte Verhalen:
De Kliniek. (herh.) / 17.50 Echte Verhalen - De
Buurtpolitie: docufictiereeks (B). (herh.) / 18.25
Lisa. [SERIE] Telenovelle (B). Afl. Zijt ge zot? /
19.00 VTM NIEUWS / 19.55 Het Weer
21.05 ONDERZOEKSRECHTERS
20.00 FAMILIE. [SERIE] Soapreeks (B).
› Raven denkt dat zijn vader opnieuw
aan het daten is, maar die ontkent in
alle talen. Niko komt te weten dat Sam
zwaar geblesseerd is en dit mogelijk het
einde van haar bokscarrière betekent.
(Afl. 7181)
20.35 BEHIND THE MASK: programma over
de ontmaskerde deelnemers van ‘The
Masked Singer’ en wat er achter de
schermen gebeurt (B). (Afl. 5) (jg. 3)
21.05 ONDERZOEKSRECHTERS:
realityreeks (B). (Afl. 2) (jg. 2)
22.05 TELEFACTS: actualiteitenmagazine (B).
Afl. Deepfake porno. › Foto’s kunnen
met artificiële intelligentie bewerkt
worden en gebruikt worden in pornovi-
deo’s. Deepfakeporno is aan een serieuze
opmars bezig. (Afl. 10) (jg. 2023)
22.55 CHICAGO P.D. [SERIE] Politiereeks (VS).
(herh.) Afl. False Positive. › De schok-
kende moord op enkele jongemannen
raakt Halstead. Om een verdachte te
identificeren, raadt Crawford het team aan
om gebruik te maken van nieuwe gezichts-
herkenningssoftware, maar dat plan keert
zich tegen hen. (Afl. 6/20) (jg. 7)
23.45 WHITE COLLAR. [SERIE]
Misdaadreeks (VS).(12+) (herh.)
Afl. Book of Hours. › Tijdens een klus
krijgen FBI-agenten Cruz en Jones te
maken met maffiabaas Barelli. Die roept
de hulp in van de twee agenten om een
bijbel terug te vinden die uit de kerk werd
gestolen. (Afl. 3/14) (jg. 1)
00.30 DOE MAAR DUURZAAM: magazine rond
duurzaamheid (B). (herh.) (> 1.00)
Gaele is snel, onafhankelijk en
volledig gratis
Geef in slechts 2 minuten enkele
gegevens in en wij kunnen aan de
slag.
Binnen de week ontvang je van
ons een energievoorstel op maat
Je aanvaardt het voorstel? Vanaf
dan nemen we alles van je over en
start je onmiddellijk met besparen.
Je hoeft verder niets meer te
doen. Is er na verloop van tijd
een nieuwe deal, dan kies jij of je
overstapt of niet.
Je energiecontract wordt dus
nooit stilzwijgend verlengd
Je behoudt volledige controle.
Niet alleen dit jaar, maar ook
de jaren daarna.
Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD
VTM 2
7.15 Escape to the Country (herh.) / 10.00 Blind
Getrouwd USA (herh.) / 12.40 MasterChef Australia
(herh.) / 13.55 Escape to the Country (herh.) /
14.45 Neighbours [SERIE] / 15.10 Blind Getrouwd
USA (herh.) / 16.40 Achter Gesloten Deuren (herh.)
/ 17.30 MasterChef Australia / 18.35 Border
Security USA (herh.) / 19.05 Home and Away.
[SERIE] Soapreeks (Aus.). Jasmine en Cash vinden
hun draai in het samenwonen en genieten ervan
dat ze nu meer tijd samen kunnen doorbrengen.
/ 19.35 De Alarmcentrale: Pech Onderweg. Rea-
lityreeks waarin Jochem van Gelder Nederlandse
hulpverleners volgt die automobilisten helpen die
met pech langs de weg zijn beland (NL).
19.35 DE ALARMCENTRALE:
PECH ONDERWEG
20.35 VOETBAL - UEFA CHAMPIONS LEAGUE:
BAYERN MÜNCHEN - PSG. [SPORT]
Verslag van deze wedstrijd in de achtste
finales van de UEFA Champions League.
23.35 DE ALARMCENTRALE:
PECH ONDERWEG. Realityreeks (NL).
(herh.) (jg. 5)
00.30 ICE ROAD TRUCKERS: realityreeks (VS).
(Zware Jongens)(12+) (herh.) Afl. Flirtin’
with Disaster. › Nu het lekker loopt met
Darrells nieuwe bedrijf, schakelt hij ver-
rassende versterking in. Kan het nieuwe
teamlid de verraderlijke ijswegen aan?
(Afl. 9/12) (jg. 8) (> 1.20)
Bespaar
gemiddeld
€ 240/jaar
PLAY4
8.35 Winters grillen (herh.) / 8.50 DIY (herh.)
/ 9.15 Piet Patron (herh.) (> 9.35) / 11.35 De
Tafel van Vier [ACTUA] (12+) (herh.) (> 12.30) /
14.30 The Sky is the Limit (herh.) / 15.25 De
Gastentafel (herh.) / 16.20 De Gezonde Goesting
(herh.) / 16.45 Big Brother: realityshow (B/NL).
Presentatie: Tatyana Beloy en Geraldine Kemper.
(12+) (herh.) / 17.40 Assisen. [SERIE] Interactieve
dramareeks (B). (12+) (herh.) / 18.40 The Sky
is the Limit: reportagereeks (B). (herh.) / 19.40
Play Café: showbizzmagazine (B). Presentatie:
afwisselend Evi Hanssen, Viktor Verhulst, Tatyana
Beloy, Celine Van Ouytsel en Matthias Vanden-
bulcke.
21.00 ASSISEN
20.00 DE TAFEL VAN VIER: [ACTUA]
actuashow (B). Presentatie: Gert
Verhulst.(12+) (Afl. 35) (jg. 2)
21.00 ASSISEN. [SERIE] Interactieve drama-
reeks (B).(12+) › Nog meer duistere
geheimen circuleren over de compagnie.
Lieven Vangaevere, de voorzitter van de
raad van bestuur, blijkt in opspraak te
komen door een seksschandaal, maar
ook Maria Hernandez, de vroegere nanny
van Olivier, blijkt niet helemaal zuiver
op de graat te zijn. Zij wordt dan ook ter
verantwoording geroepen. (Afl. 5) (jg. 1)
21.55 BIG BROTHER: realityshow waarin
een groep mensen 100 dagen lang 24/7
door camera’s wordt gevolgd in het
Big Brother-huis (B/NL). Presentatie:
Tatyana Beloy en Geraldine Kemper.(12+)
(Afl. 51) (jg. 3)
22.55 DE TAFEL VAN VIER: [ACTUA] actuashow
(B). (12+) Presentatie: Gert Verhulst.
(herh.) (Afl. 35) (jg. 2)
23.55 PLAY CAFÉ: showbizzmagazine (B).
Presentatie: afwisselend Evi Hanssen,
Viktor Verhulst, Tatyana Beloy, Celine
Van Ouytsel en Matthias Vandenbulcke.
(herh.) (Afl. 31) (jg. 1)
00.20 BIG BROTHER: realityshow waarin
een groep mensen 100 dagen lang
24/7 door camera's wordt gevolgd
in het Big Brother-huis (B/NL). (herh.)
(Afl. 51) (jg. 3) (> 1.15)
DE STANDAARD Woensdag 8 Maart 2023
PLAY5
8.25 Dagtelevisie 13.50 Madam Secretary (12+)
/ 14.40 Castle (12+) (herh.) / 15.30 Friends
(herh.) / 15.55 Two and a Half Men (herh.) / 16.20
Without a Trace (12+) (herh.) / 17.10 Grey’s
Anatomy (12+) (herh.) / 18.00 Castle (12+)
(herh.) / 18.55 Criminal Minds (12+) (herh.) /
19.45 Bones (12+) / 20.35 And Just Like That...
(12+) (2 afl.) / 22.05 The Graham Norton Show /
23.00 Nachtprogramma's
PLAY6
6.00 Dagtelevisie 13.45 Highway Thru Hell (herh.)
/ 14.35 Nightwatch (herh.) / 15.25 Live PD: Police
Patrol (12+) (herh.) (2 afl.) / 16.15 Hawaii Five-0
(12+) (herh.) / 17.05 Storage Wars (herh.) (2 afl.)
/ 18.05 Pawn Stars (2 afl.) / 18.55 Highway Thru
Hell (herh.) / 19.45 Nightwatch (herh.) / 20.35
Running Wild With Bear (12+) (2 afl.) / 22.15
Ice Vikings / 23.05 Hawaii Five-0 (12+) (herh.) /
0.00 Nachtprogramma's
PLAY7
8.20 Dagtelevisie 12.35 Killer on the Island
★✩✩✩✩ (Killer Island). Thriller van Alyn
Darnay (VS 2018).(12+) / 14.05 Property
Brothers (herh.) / 14.50 Interior Design Masters
(herh.) (2 afl.) / 17.05 Dr. Phil / 17.55 Love It or
List It Australia / 19.00 Masterchef USA (herh.)
/ 19.45 Chateau Meiland (herh.) / 20.35 Sarah
Beeny’s Little House Big Plans (2 afl.) / 22.20
Blind Gekocht NL (herh.) / 23.10 Chateau Meiland
(herh.) / 0.00 Dr. Phil (herh.) (> 0.50)
VTM 3
6.00 Geen uitzending / 11.40 Sturm der Liebe
(herh.) (> 12.30) / 15.00 V.C. Andrews’ Ruby
★★★✩✩ Tv-drama (VS 2021). / 16.35
Breeders / 17.05 House M.D (12+) (herh.) / 18.00
The Goldbergs / 18.25 Parks and Recreation /
18.55 The Simpsons (herh.) (2 afl.) / 19.50 The
Big Bang Theory (herh.) (2 afl.) / 20.40 9-1-1:
Lone Star (2 afl.) (seizoensfinale) / 22.20 The
Ugly Truth ★★★✩✩ Romantische komedie (VS
2009).(12+) / 0.00 Better Things (herh.) (> 0.45)
VTM 4
6.00 Geen uitzending / 14.15 Le corniaud
★★★✩✩ Komedie (Fr./It. 1965). / 16.25 Suits
(12+) (herh.) / 17.20 Stargate Atlantis (herh.) /
18.10 Police Interceptors (Zware Jongens) (12+)
(herh.) / 19.00 Hellfire Heroes (herh.) / 20.00
De familie Backeljau (herh.) / 20.35 Sicario: Day
of the Soldado ★★★✩✩ Misdaadfilm (VS/
Mex. 2018).(16+) / 22.45 Ge Hadt Erbij Moeten
Zijn (herh.) / 23.20 The Kids Are Alright (herh.) /
23.45 Police Interceptors (Zware Jongens) (12+)
(herh.) / 0.40 Stargate Atlantis (herh.) (> 1.35)
VTM GOLD
6.00 Joe (> 9.30) / 10.00 Joe (> 14.55) / 15.25 Joe
(> 15.55) / 16.25 Pa heeft een lief (herh.) / 17.00
Nonkel Jef (herh.) / 17.30 Zeg ‘ns Aaa / 18.00
Sturm der Liebe / 18.55 SOS Piet (herh.) / 19.25
Hallo België! (herh.) / 20.05 ‘Allo ‘Allo! (herh.) /
20.35 Danni Lowinski (herh.) / 21.20 Baantjer
(12+) (herh.) / 22.15 Zeg ‘ns Aaa (herh.) / 22.45
Nonkel Jef (herh.) / 23.15 ‘Allo ‘Allo! (herh.) /
23.45 SOS Piet (herh.) (> 0.15)
KETNET
6.00 Dagtelevisie 12.10 Wereldbeesten (tt) /
12.25 De regels van Floor / 12.35 Kosmoo (tt)
/ 13.00 Helden (tt) / 13.10 Oma en oma (tt) /
13.20 Grizzy & the Lemmings / 13.30 Galactic
Agency / 13.40 ROX (tt) / 14.05 De Smurfen (tt) /
14.15 De Smurfen (tt) / 14.25 Tok Tok (tt) / 14.30
Mega Mindy (tt) / 14.55 Prinsessia (tt) / 15.10
Prinsessia (tt) / 15.25 Samson & Marie ijsjestijd
(tt) / 15.30 Molang / 15.35 De Smurfen (tt) /
15.50 Presto’s magische school / 16.05 Galactic
Agency / 16.20 Grizzy & the Lemmings / 16.25
Grizzy & the Lemmings / 16.30 Nachtwacht (tt)
/ 16.55 Amika (tt) / 17.45 Boomhutverhalen /
17.55 Karrewiet (tt) / 18.05 12 is veel / 18.15
#LikeMe (tt) / 18.40 Wannabe’s (tt) / 18.55
Grizzy & the Lemmings / 19.05 Karrewiet (herh.)
(tt) / 19.15 Meisjes / 19.35 4eVeR / 19.55 2
kleine vogels (> 20.00)
ÉÉN+
20.10 Sporza - handbal: België - Griekenland
(live) (tt) / 22.00 VRT NWS journaal met VGT
(tt) (> 22.45)
NPO 1
6.00 Dagtelevisie / 18.00 NOS Journaal / 18.15
EenVandaag / 18.50 NOS Sportjournaal / 19.05
Khalid & Sophie / 20.00 NOS Journaal / 20.35
Ruimteschip Aarde / 21.30 Spoorloos / 22.20
De Avondshow met Arjen Lubach / 22.50 Op1 /
23.55 NOS Journaal / 0.15 Nachtprogramma's
NPO 2
6.00 Dagtelevisie / 18.00 NOS Journaal / 18.15
NOS Journaal Regio / 18.25 Noord-Zuid-Oost-
West / 19.00 BinnensteBuiten / 19.35 Holi
kleurt de wereld / 20.05 Per seconde wijzer /
20.35 Volle zalen / 21.15 Aangehaakt / 21.30
Nieuwsuur / 22.10 De Hofkar / 22.30 Dit is
de kwestie / 23.00 Putin and the West / 0.00
Nachtprogramma's
NPO 3
6.00 Kinderprogramma’s / 15.30 Zappbios
- Mees Kees op de planken ★★★✩✩ Familie-
komedie van Barbara Bredero (NL 2014). / 16.40
Kinderprogramma’s / 18.00 Welkom in de jaren
20 en 30 (herh.) / 18.25 Klaas kan alles kort /
18.45 Het klokhuis / 19.00 NOS Jeugdjournaal
/ 19.25 First Dates / 20.25 Strandgasten /
21.20 Bezorgd (herh.) / 22.10 Sergio & Axel: van
de Kaart (herh.) / 23.15 Je zal het maar hebben
(herh.) / 23.55 Khalid & Sophie (herh.) / 0.50
Nachtprogramma’s
BBC 1
7.00 Dagtelevisie 12.15 Homes Under the
Hammer (herh.) (tt) / 13.15 Bargain Hunt (herh.)
(tt) / 14.00 Nieuws (tt) / 14.30 Regionaal nieuws
(tt) / 14.45 Doctors (tt) / 15.15 Jay Blades’ Home
Fix (herh.) (tt) / 16.00 Escape to the Country
(herh.) (tt) / 16.45 Antiques Road Trip (tt) /
17.30 Bridge of Lies (herh.) (tt) / 18.15 Pointless
(herh.) (tt) / 19.00 Nieuws (tt) / 19.30 Regionaal
nieuws (tt) / 20.00 The One Show (tt) / 20.30
EastEnders (tt) / 21.00 The Repair Shop (herh.)
(tt) / 22.00 Sort Your Life Out (laatste afl.) (tt)
/ 23.00 Nieuws - Weer (tt) / 23.30 Regionaal
nieuws (tt) / 23.40 Nachtprogramma's
BBC 2
7.05 Dagtelevisie 12.15 Politics Live (tt) / 14.00
Impossible (herh.) (tt) / 14.45 Eggheads (herh.)
(tt) / 15.15 Eggheads (herh.) (tt) / 15.45 Hairy
Bikers’ Best of British (herh.) (tt) / 16.30 Yellow-
stone: Wildest Winter to Blazing Summer (herh.)
(tt) / 17.30 Priceless Antiques Roadshow (herh.)
(tt) / 18.00 Flog It! (herh.) (tt) / 19.00 Richard
Osman’s House of Games (herh.) (tt) / 19.30
Coastal Defenders (tt) / 20.00 Back in Time for
Birmingham (herh.) (tt) / 21.00 Great British
Menu (tt) / 22.00 Saving Lives in Leeds (tt) /
23.00 Our Flag Means Death (laatste afl.) (tt) /
23.35 Newsnight (tt) / 0.15 Nachtprogramma's
NAT. GEOGRAPHIC
6.00 Dagtelevisie 12.20 Airport Security: First
Class / 13.13 Nazi Megastructures / 14.06
Hitler’s Last Stand / 15.05 Massive Engineering
Mistakes / 16.05 Ice Road Rescue / 17.04 Air
Crash Investigation / 18.03 The Incredible Dr.
Pol / 19.01 Kustwacht Caribisch Gebied / 20.00
Trafficked With Mariana Van Zeller / 20.58 Air
Crash Investigation / 21.55 Prehistoric Women
/ 22.49 The Incredible Dr. Pol / 23.56 Seconds
From Disaster (2 afl.) / 1.33 Nachtprogramma's
DISCOVERY CH.
6.00 Dagtelevisie 12.05 Salvage Hunters: Classic
Cars / 12.55 Gold Rush: Freddy Dodge’s Mine
Rescue (2 afl.) / 14.35 The Repair Shop / 15.25
Salvage Dawgs / 15.55 Mega Marine Machines /
16.50 Flipping Bangers / 17.45 Wheeler Dealers
/ 18.40 Salvage Hunters: The Restorers / 19.35
The Repair Shop / 20.30 Ice Cold Catch / 21.30
Dirty Jobs / 22.30 Outback Opal Hunters / 23.30
Ice Cold Catch / 0.30 Nachtprogramma's
LA UNE
6.00 Dagtelevisie 11.55 Feux de l’amour / 12.40
Quel temps pour la planète? / 12.55 Nieuws
- Weer / 13.35 Affaire conclue (2 afl.) / 15.10
Caïn (herh.) (2 afl.) / 17.20 Ici tout commence /
17.55 Demain nous appartient / 18.30 On n’est
pas des pigeons / 19.30 Nieuws - Weer / 20.15
On n’est pas des pigeons - Prime / 22.00 QR le
débat / 23.10 Casser les codes (herh.) / 0.05
Nachtprogramma's
ARTE
6.15 Dagtelevisie 13.00 ARTE Regards / 13.35
Toute la vérité - Un cri sous l’eau ★★✩✩✩
Tv-misdaadfilm (D 2021). / 15.05 Naachtun - La
cité maya oubliée (herh.) / 16.40 Le pays de
Galles sauvage (herh.) / 17.25 Invitation au
voyage / 18.10 Invitation au voyage (herh.) /
19.00 Aux quatre coins de l’Irlande / 19.45 ARTE
Journal / 20.05 28 minutes / 20.55 Portrait de
femme ★★✩✩✩ Romantisch drama van Jane
Campion (VS 1996). / 23.15 Jane Campion - La
femme cinéma / 0.55 Nachtprogramma's
TF1
6.30 Dagtelevisie 13.00 Nieuws - Weer (live) (tt)
/ 13.55 Qui veut épouser Marco? ★★★✩✩
Romantische tv-komedie van Maclain Nelson
(VS 2021). (tt) / 15.40 Mon futur ex et moi
★★✩✩✩ Romantische tv-komedie van
Neill Fearnley (VS 2015). (tt) / 18.00 Familles
nombreuses: la vie en XXL (tt) / 18.30 Ici tout
commence (tt) / 19.10 Demain nous appartient
(tt) / 20.00 Nieuws - Weer (live) (tt) / 21.10 The
Resident (tt) (3 afl.) / 23.40 Nachtprogramma’s
FRANCE 2
6.00 Dagtelevisie 13.00 Nieuws - Weer / 13.55
Ça commence aujourd’hui (tt) (2 afl.) / 16.15
Affaire conclue: tout le monde a quelque chose
à vendre (2 afl.) / 18.00 Tout le monde a son
mot à dire (tt) / 18.40 N’oubliez pas les paroles!
(tt) (2 afl.) / 20.00 Nieuws - Weer / 20.45 Un si
grand soleil (tt) / 21.10 Les siffleurs (tt) / 22.50
Infrarouge - Meufs de (la) cité (herh.) (tt) / 23.50
Nachtprogramma's
FRANCE 3
6.00 Dagtelevisie 12.55 Météo à la carte /
14.00 Le renard / 15.10 Wielrennen - Parijs-Nice
(live) / 17.00 Slam / 17.45 Questions pour un
champion / 18.30 Le 18.30 / 18.50 18.30, la
suite / 19.00 19/20 / 20.00 Saveurs de saison /
20.20 Samedi d’en rire: la quotidienne / 20.50
Tout le sport / 21.10 Nous paysans (herh.) /
22.40 Réseau d’enquêtes / 23.40 La TV des 70’s
- Quand Giscard était président (herh.) / 2.00
Nachtprogramma's
ARD
9.00 Dagtelevisie 13.00 ARD-Mittagsmagazin
(tt) / 14.00 Tagesschau (tt) / 14.10 Rote
Rosen (tt) / 15.00 Tagesschau (tt) / 15.10
Sturm der Liebe (tt) / 16.00 Tagesschau (tt) /
16.10 Verrückt nach Meer (herh.) (tt) / 17.00
Tagesschau (tt) / 17.15 Brisant (tt) / 18.00 Wer
weiß denn sowas? (tt) / 18.50 Rentnercops (tt) /
20.00 Tagesschau (tt) / 20.15 Sechzehneichen
✩✩✩✩✩-(HD) Tv-thriller (D 2012).(FilmMit-
twoch im Ersten) (tt) / 21.45 Plusminus (tt) /
22.15 Tagesthemen (tt) / 22.50 Die China-Falle:
wie erpressbar sind wir? (ARD Story) (tt) / 23.35
Nachtprogramma's
ZDF
9.05 Dagtelevisie 11.15 SOKO Wismar (herh.)
(tt) / 12.00 heute / 12.10 drehscheibe / 13.00
ARD-Mittagsmagazin (tt) / 14.00 heute - in
Deutschland / 14.15 Die Küchenschlacht / 15.05
Bares für Rares (tt) / 16.00 heute - in Europa (tt)
/ 16.10 Die Rosenheim-Cops (herh.) (tt) / 17.00
heute (tt) / 17.10 hallo deutschland (tt) / 17.45
Leute heute (tt) / 18.00 SOKO Wismar (tt) /
19.00 heute (tt) / 19.20 Weer (tt) / 19.25 Hotel
Mondial (tt) / 20.15 Der Schwarm (tt) / 21.45 Der
Schwarm - Die Doku: Welche Bedrohungen lauern
im Meer? (Terra X) (tt) / 22.30 heute journal (tt)
/ 23.00 sportstudio UEFA Champions League (tt)
/ 0.00 Nachtprogramma's
DS2 I 11
televisie & radio
Waar is Elke Wevers? Sterke truecrimereeks. © vrt
tv- en streamingtips
1
Waar is Elke Wevers?
Eén 21.35-22.15
Voorlaatste aflevering van de sterke truecrimereeks
over het onderzoek naar de verdwijning van Elke Wevers.
Sinds 9 december 2010 is er geen enkel spoor meer van de
32-jarige vrouw uit Neeroeteren. Kunnen de onderzoekers
een doorbraak forceren in Zweden? Dat is de piste van
­deze aflevering.
2
Patrick Lefevere. Godfather van de koers
Canvas 21.20-22.10
De ploegmanager van Soudal Quick-Step laat zich uit-
gebreid portretteren in deze zesdelige docureeks. Lefevere
draait al jaren mee aan de wielertop en is een soort vader­-
figuur voor zijn renners. Dat heeft ook gevolgen voor zijn
eigen gezinsleven.
3
De wonderjaren
Eén 20.45-21.35
Alle roze wolken ten spijt, opvoeden komt ook met
talloze vragen en uitdagingen. Siska Schoeters tackelt
­samen met jonge vader Robin Keyaert en een resem ex-
perts de vraagstukken waar ouders grijze haren van
­krijgen, van krijsende baby’s tot gameverslaafde tieners.
4
Daisy Jones & The Six
Amazon Prime
The rise and fall van de fictieve rockband Daisy Jones
& The Six was een hit in de boekenwinkel en nu wil Ama-
zon dat trucje overdoen op zijn streamingdienst. Die moet
het vooral hebben van de geweldige vrouwen in de cast­
­(Riley Keough, Suki Waterhouse en Camila Morrone).
Max De Moor
radio
RADIO 1
6.00 DE OCHTEND / 9.00 CLASSIC STORIES / 10.00 DE WERELD VAN SOFIE / 12.00
NIEUWE FEITEN / 13.00 AYCO / 16.00 DE WERELD VANDAAG / 18.00 VOORPROE-
VERS / 19.00 WONDERLAND / 22.00 ZANDMAN / 23.00 BELPOP LATE NIGHT /
0.00 DE NACHT VAN RADIO 1
RADIO 2
6.00 GOEIEMORGEN MORGEN! / 9.00 DE INSPECTEUR / 10.00 RADIO2 ANN&DAAN
/ 12.00 RADIO2 MIDDAG REGIONAAL / 13.00 RADIO2 HITMIX / 16.00 RADIO2
SPITS / 18.00 RADIO2 BENEBENE / 20.00 RADIO2 WIJS / 22.00 RADIO2 UNWIND
/ 0.00 RADIO2
STUDIO BRUSSEL
6.00 FIEN GERMIJNS / 9.00 JORIS BRYS / 13.00 KIRSTEN LEMAIRE / 16.00 EVA DE
ROO / 18.00 DE JAREN NUL / 19.00 RADAR / 21.00 ABATTOIR ANVERS / 23.00 LIFE
IS MUSIC / 0.00 LIFE IS MUSIC
KLARA
6.00 ESPRESSO / 9.00 AMPERSAND / 12.00 MUSIC MATTERS / 14.00 MAESTRO:
het Belcea Quartet en Christophe Rousset en zijn ensemble Les Talents Lyriques spelen
binnenkort op ket Klarafestival. Maestro maakt u alvast warm voor deze concerten. /
17.00 POMPIDOU: in haar boek Quel Bordel pluist Diane De Keyzer de geschiedenis
van prostitutie in Belgische steden uit. / 18.00 DJANGO: django! Een programma ‘on
the road’. Met een fijne mix van jazz, klassiek en filmmuziek. / 20.00 KLARA LIVE:
klara Live gedenkt vrouwendag met Barbara Strozzi. / 22.00 LATE NIGHT WORLD: uit
Ierland de nieuwe cd van Lisa o’Neill ‘All of this is chance’, en muziek van Lankum en
Landless en een concertfragment van Ye Vagabonds, en uit de VS muziek van Kelly Hunt
en Chris Thile. / 0.00 KLARA CONTINUO: een nacht vol klassiek.
IIIII VRESELIJK HHHII GOED
HIIII ZWAK HHHHI UITSTEKEND
HHIII NET NIET HHHHH ONVERGETELIJK
De sterren zijn gebaseerd op de stemmen van de gebruikers van www.imdb.com
12 I DS2 Woensdag 8 Maart 2023 DE STANDAARD

televisie & radio

Een promobeeld van de reeks. ‘Ongewoon gemeen’, noemt Kim Barker het stadje Laramie in Wyoming. © nyt

de postenpakker

Een parodie op je eigen podcast

The coldest case Geen podcastworkshop ter wereld waarin de
in Laramie truecrimeserie Serial niet in de eerste minu-
Op alle ten wordt genoemd als het toonbeeld van
podcastplatformen te goede storytelling. Het is een misdaaddocu-
beluisteren mentaire die bewijst dat je geen vreselijke
¨¨¨èè ­visuele reconstructiescènes in sepiakleuren
nodig hebt om moordzaken verhelderend te
brengen. In The coldest case in Laramie, het
nieuwe seizoen, reist journaliste Kim Barker
terug naar het stadje in Wyoming waar ze zelf
ooit schoolliep. In 1985 werd de studente
Shelli Wiley er vermoord en achtergelaten in
een brand. Van meet af aan zijn alle ogen
­gericht op een agent uit de buurt, van wie er
bloed werd aangetroffen in het appartement,
maar hij wordt maar niet gearresteerd.
Niet meteen een cold case waar wij warm
van worden, maar Barker ziet er een vette
kluif in. De voormalige oorlogsverslaggeef-
ster omschrijft zichzelf als een observerende,
maar vervelend zoemende vlieg met goeie
manieren. Dan onderschat ze haar talent,
want deze dossiervreter verricht veldwerk als
een Duitse herdershond op een drugsmissie.
Minder agressief dan haar familienaam doet
vermoeden, maar even grondig. Ze nam meer
dan 75 interviews af gedurende het meer dan
twee jaar durende onderzoek en ploeterde
zich een weg door een vracht aan getuigenis-
sen uit de bijna 40 jaar oude, onopgeloste
moordzaak. En jongens, levert dat op. Het
ene moment hoor je hoofdverdachte Fred
Lamb aan het woord tijdens zijn ondervra-
ging in 1987, en een korte geluidsmontage
later confronteert Barker de man zelf met de
verklaring die hij toen aflegde. De verdraaide
waarheid komt aan het licht, er vallen gaten
in het geheugen. ‘Zijn herinneringen wel zo
betrouwbaar?’ In elke andere podcast klas-
seerden we zulke kanttekeningen van een
De misdaadreeks blijft een
toonbeeld van goede
storytelling, maar is het
format niet wat uitverteld?
verteller als pseudoliteraire troep, maar Bar-
ker stipt hier alleen maar aan waar het ver­-
zamelde bewijsmateriaal ons eerder al van
overtuigde. Met haar onderkoelde vertelstijl
is ze tegelijk een doodserieuze dataverzame-
laar – het is alsof ze haar bevindingen alleen
voor zichzelf inspreekt op een recorder – en
een karikatuur van het detectivepersonage.
Waar verteller Sarah Koening zich in het
eerste seizoen van Serial nog heel wat sugges-
tieve uitweidingen kon permitteren, houdt
Barker zich strakker aan het script en de
­deontologie van haar vak. Er zijn minder uit-
gesproken persoonlijkheden, minder bloede-
rige details, maar meer harde cijfers en nog
meer depressief getokkel op een basgitaar.
Sinds het productiehuis Serial in 2020 over-
genomen werd door The New York Times zit-
ten de podcastmakers duidelijk wat meer
met stijve billen in de opnamestudio, maar
dat maakt het onderzoek niet minder in-
drukwekkend. Ook nu slaagt de reeks erin
om een groter verhaal over racisme en een
­falend rechtssysteem op te hangen aan een
weinig ophefmakende moordzaak.
Maar is dit format niet wat uitverteld? Het
is zoals Barker zelf in de podcast aanhaalt:
wanneer een inspecteur met pensioen gaat,
staat er weer een volgende klaar die zich op-
nieuw aan dezelfde cold case waagt en in de-
zelfde plastic dozen vol dossiers duikt.
Berten Vanderbruggen
Freelance redacteur

het weer BELGIE

BELGIE EUROPA Helsinki -4

Veel neerslag Vandaag

Oslo -2
Stockholm -1
Kans op neerslag: 90% 35° Moskou 1
1° 3°
Vandaag wordt er strijd geleverd Wind: O 3 30°
Kopenhagen 3
tussen koude en warme lucht. Waterstanden 0° 3°
25°

Dat zorgt voor veel neerslag. Eerst Antwerpen

1° 3°
20° Dublin 4
Hoogwater 04:39 / 16:55
valt er overwegend natte sneeuw Laagwater 11:22 / 23:28
15°

Londen 6 Berlijn 4
of zelfs sneeuw. In het zuiden is Oostende 1° 3°
10° A’dam 4 Warschau 4
Hoogwater 01:44 / 14:01 Frankfurt 6
dat regen, omdat daar de warme-
5°
Laagwater 08:22 / 20:26 Praag 5
re lucht zit. In de loop van de dag
0°

Temperatuur zeewater: 5°
schuift die naar het noorden en Parijs 14
-5°
Zürich 11 Wenen 12
-10° Boekarest 18
wordt het overal regen. Maxima Efemeriden
Zon op: 07:13 uur
Efemeriden
Laatste kwartier: 15 maart 1° 7° -15° Bordeaux 16
Boedapest 12
rond 3 of 4 graden. Zon onder: 18:35 uur Nieuwe maan: 21 maart
Milaan 14
Belgrado 16
Maan op: 19:41 uur Eerste kwartier: 29 maart
Maan onder: 07:53 uur Volle maan: 6 april Nice 16
Vanavond blijft het regenachtig Rome 17
Sarajevo 11

en kan in het noorden soms nog Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag Maandag Barcelona 19 Ajaccio 17
Istanboel 15
Madrid 18
een sneeuwvlokje voorkomen. Lissabon 19
Ook vannacht houdt de regen
aan. Pas tegen de ochtend wordt Canarische Athene 19
Eilanden 22 Heraklion 19
het droger. De minima blijven net Palermo 18
1° 5° 7° 10° 2° 6° 3° 10° 8° 12°
positief, maar in de Ardennen Tunis 23

vriest het. Bron: WetterKontor GmbH, www.wetterkontor.be