თავი 2

სექცია 2.1

 3 3
 
1. (ა) 19 (ბ) 1 3. (ა) 4 (ბ)  5. 1 7. (ა) 4 (ბ) y  4x  7

9. (ა) 2 (ბ) y  2x  7 11. (ა) 12 (ბ) y  12 x  16 13. (ა) -9 (ბ) y  9 x  2

15. თქვენი შეფასება შეიძლება არ იყოს მოცემული პასუხის იდენტური

(ა) მისაღები საზომი ერთეული არის მ/წმ.

(ბ) მ/წმ ან კმ/სთ.

17. (ა)

(ბ)  556,000 /წელი (გ)  $ 42,000 /წელი

19. (ა)
0.414213, 0.449489,  
1 h 1 / h
(ბ)
g  x  x
(გ) 0.5 (დ) 0.5

21. (ა) 15 მ/სთ, 3.3 მ/სთ, 10 მ/სთ, (ბ) 10 მ/სთ, 0 მ/სთ, 4 მ/სთ,

(გ) 20 მ/სთ, როცა t  3.5 სთ

2099
სექცია 2.2

1. (ა) არ არსებობს რადგან: x მიისწრაფის 1 -ისკენ მარჯვნიდან, g  x  მიისწრაფის ნულისკენ,

x g x
როცა მიისწრაფის 1 -ისკენ მარცხნიდან მიისწრაფის 1-ისკენ . არ არსებობს რიცხვი L
g x x 1 0 1/ 2
რომელთანაც ნებისმიერ სიახლოვეშია როცა (ბ) 1 (გ) (დ)
3. (ა) ჭეშმარიტი (ბ)ჭეშმარიტი (გ) მცდარი (დ) მცდარი (ე) მცდარი (ვ) ჭეშმარიტი

x x /  x x
(ზ) ჭეშმარიტი 5. როცა მიისწრაფის 0-ისკენ მარცხნიდან მიისწრაფის -1-ისკენ. როცა
x /  x x /  x
მიისწრაფის 0-ისკენ მარჯვნიდან მიისწრაფის - 1 -ისკენ. არ არსებობს L ისეთი რომ
მასთან ნებისმიერ სიახლოვეში იყოს როცა x0 7. არაფრის თქმა არ შეიძლება. 9. არა; არა;
არა; 11. -9 13. -8 15. 5/8 17. 27 19. 16 21. 3/2 23. 1/10 25. -7 27. 3/2 29. -1/2

31. -1 33. 4/3 35. 1/6 37. 4 39 . 1/2 41. 3/2 43. -1 45. 1 47. 1/3 49. 4 

51. (ა) შეფარდების წესი (ბ) სხვაობის და ხარისხის წესი (გ) ჯამის და მუდმივი თანამამრავლის
წესი 53. (ა) -10 (ბ) -20 (გ) -1 (დ) 5/7 55. (ა) 4 (ბ) -21 (გ) -12 (დ) -7/3

57. 2 59. 3 61.


1/ 2 7  63. 5 65. (ა) ზღვარი არის 1.

f  x    x 2  9  /  x  3
67. (ა)

(გ)

G  x    x  6  /  x 2  4 x  12  lim G  x   1 / 8  0.125
69. (ა) (გ) x 6

lim f  x   2
71. (ა) (გ) x 1

2100
73. (ა)

lim g    1
 0

f  x  x
1/ 1 x 
75. (ა)

lim f  x   0.36788
x 1

77. c  0,1, 1 ; ზღვარი არის 0 როცა c0 და 1 როცა

c  1,  1 79. 7 81. (ა) 5 (ბ) 5
83. (ა) 0 (ბ) 0

სექცია 2.3

1.  2

3.  1/ 2

5.   1 / 18

7.   0.1 9.   7 / 16 11.   52 13.   0.36 3.99, 4.01 ,

15.

  0.01 17.
 0.19,0.21 ,   0.19 19.
3,15 ,   5 21.
10 / 3,5 ,   2 / 3

23.
 4.5,  3.5 ,   4.5  2  0.12 25.
 15, 17 ,  17  4  0.12

 0.03 0.03  0.03 1 c c 1 c

2 ,2      ,   
27.  m m  , m 29.  2 m m 2, m

31. L  3 ,   0.01 33.

l  4,   0.05 35.
l  4,   0.75

2101
55.
3.384,3.387 უსაფრთხოებისთვის მარცხენა ბოლო დავამრგვალოთ მეტობით და მარჯვენა
ბოლო დავამრგვალოთ ნაკლებობით. 59. ზღვარი არ არსებობს, როცა უახლოვდება 3-ს.

სექcia 2.4

1. (ა) ჭეშმარიტი (ბ) ჭეშმარიტი (გ) მცდარი (დ) ჭეშმარიტი (ე) ჭეშმარიტი (ვ) ჭეშმარიტი
(ზ) მცდარი (თ) მცდარი (ი) მცდარი (კ) მცდარი (ლ) ჭეშმარიტი (მ) მცდარი

2, 1 lim f  x   lim f  x  3, 3
3. (ა) (ბ) არა, x  2 x2 (გ) (დ) დიახ, 3 5. (ა) არა (ბ) დიახ, 0
(გ) არა

7. (ა) (ბ)
1, 1 (გ) დიახ, 1

9. (ა)
D : 0  x  2, R : 0  y  1 და y2 (ბ)
0,1  1, 2  (გ) x2 (დ) x0

11. 3 13. 1 15. 2/ 5 !7. (ა) 1 (ბ) 1 19. (ა) 1 (ბ) 2/3 21.1 23. 3/ 4 25. 2
27. 1/ 2 29. 2 31. 0 33. 1 35. 1/ 2 37. 0 39. 3/8 41. 3

  e 2 , lim x  5  0
47. x 5  51. (ა) 400 (ბ) 399 (გ) ზღვარი არ არსებობს

სექცია 2.5

1. არა. წყვერილია x2 -ზე. განუსაზღვრელი x2 -ზე 3. უწყვერი 5. (ა) დიახ (ბ) დიახ (გ)
დიახ 7. (ა) არა (ბ) არა 0 11. 1 აუცილებელი, 0 აცილებადი 13. ყველა x გარდა
9.
x2 15. ყველა x გარდა x  3, x  1, 17. ყველა x 19. ყველა x გარდა x  0, 21. ყველა x

გარდა
n / 2, n ნებისმიერი მთელი რიცხვი. 23. ყველა x გარდა
n / 2, n კენტი რიცხვია. 25.
2102
ყველა x  3 / 2 27. ყველა x 29. ყველა x 31. 0 ; უწყვეტი x  -ზე 33. 1; უწყვეტი

x0 t 0 g 3  6
-ზე 35. 2/2 ; უწყვეტი -ზე 37. 1; უწყვეტი x0 -ზე 39.

f 1  3 / 2 a  4/3 a  2, 3 a 5/ 2 b  1 / 2 x  1.8794

41. 43. 45. 47. , 71. ,
1.5321 , 0.3473 73. x  1.7549 75. x  3.5156 77. x  0.7391

სექცია 2.6

1. (ა) 0 (ბ) 2 (გ) 2 (დ) არ არსებობს (ე) 1 (ვ)  (ზ) არ არსებობს (თ) 1 (ი) 0

3. (ა) 3 (ბ) 3 5. (ა) 1 / 2 (ბ) 1/ 2 7. (ა) 5 / 3 (ა) 5 / 3 9. 0 11. 1 13. (ა) 2/5

(ბ) 2/5 15. (ა) 0 (ბ) 0 17. (ა) 7 (ბ) 7 19. (ა) 0 (ბ) 0 21. (ა) 2 / 3 (ა) 2 / 3 23. 2
25.  27. 0 29. 1 31.  33. 1 35. 1 / 2 37.  39.  41.  43.  45. (ა) 
(ბ)  47.  49.  51.  53. (ა)  (ბ)  (გ)  (დ)  55. (ა)  (ბ)  (გ) 0
(დ) 3 / 2 57. (ა)  (ბ)1 / 4 (გ) 1 / 4 (დ)1 / 4 (ე) შეიძლება იყოს  59. (ა)  (ბ) 
61. (ა)  (ბ)  (გ)  (დ) 

63. 65.

67. 69. ერთადერთი შესაძლებლობა არსებობს

71. ერთადერთი შესაძლებლობა არსებობს 73. ერთადერთი

შესაძლებლობა არსებობს

2103
75. ერთადერთი შესაძლებლობა არსებობს

79. არა უმეტეს ერთისა 81. 0 3 / 4

83. 85. 5/ 2 93. (ა) ყოველი დადებითი ნამდვილი
რიცხვი B -სთვის არსებობს შესაბამისი   0 ისეთი რომ ყველა x -ისათვის
x0    x  x0  f  x   B B
. (ბ) ყოველი უარყოფითი ნამდვილი რიცხვი -სთვის არსებობს

 0 x x0  x  x0    f  x    B
შესაბამისი ისეთი რომ ყველა -ისათვის

(გ) ყოველი უარყოფითი ნამდვილი რიცხვი B -სთვის არსებობს შესაბამისი  0 ისეთი რომ ყველა

x x0    x  x0  f  x    B
-ისათვის

99. 101.

103. 105.

107.

2104
109. როცა : , როცა  : 0

პრაქტიკული სავარჯიშიები

lim f  x   lim f  x   1 lim f  x   1  f  1

1. როცა x  1 : x 1 x 1 , ანუ x 1 ანუ უწყვეტია
lim f  x   lim f  x   0 lim f  x   0 f 0  0
x  1 -ზე . როცა x0 : x 0 x 0 , ანუ x 0 მაგრამ
f  x 0 f 0  0
ანუ წყვეტილი -ზე წყვეტა აცილებადია თუ განვსაზღვრავთ

lim f  x   1 lim f  x   1 lim f  x 

როცა x 1 : x 1 და x 1 , ანუ x 1 არ არსებობს. ფუნქცია უწყვეტია
x  1 და წყვეტა აცილებადი არ არის.

1

3. (ა) 21 (ბ) 49 (გ) 0 (დ) 1 (ე) 1 (ვ) 7 (ზ) 7 (თ) 7 5. 4

7. (ა)
 ,   (ბ)
0,  (გ)
 ,0  და 0,  (გ)
0,  9. (ა) არ არსებობს (ბ) 0

1 1

11. 2 13. 2x 15. 4 17. 2/3 19. 2/ 21. 1 23. 4 25.  29. 2 31. 0

lim f  x  lim f  x 
33. არა ორივე შმთხვევაში. რადგან x 1 არ არსებობს და x 1 არ არსებობს .

35. კი,
f -ს გააჳნია უწყვეტი გაფართოება a  1 -ზე f 1  4 / 3 37. არა 41. 2/5 43. 0

45.  47. 0 49. 1 51. 1 53.  / 2 55. (ა) x3 (ბ) x 1 (გ) x  4

2105
დამატებითი სავარჯიშოები

3. 0 ; მარცხენა ზღვარი საჭიროა რადგან ფუნქცია განუზღვრელია vc . 5. 65  t  75 ;

0
მიახლოებით 5 F 13. (ა) B (ბ) A (გ) A (დ) A

lim r  a   0.5 lim r  a   1 lim r  a  lim r  a   1

21. (ა) x 0 , x 1 (ბ) x 0 არ არსებობს x 1

25. 0 27. 1 29. 4 31. y  2x 33.

y  x, y  x

თავი 3
სექცია 3.1

1.
P1 : m1  1 ,
P2 : m2  5 3.
P1 : m1  5 / 2 , P2 : m2  1 / 2

5. y  2x  5 7. y  x 1 9. y  12 x  16

m4 y  5  4  x  2 m  2 , y  3  2  x  3 m  12 , y  8  12 t  2 
11. , 13. 15.

1 1
m y2  x  4  2, 5 y    x  1
17. 4 , 4 19. m  10 21. m  1 / 4 23. 25. ,
y    x  3 6 x0
27. 19.6 მ/წმ 29. 33. კი 35. კი 37. (ა) არსად 37. (ა) არსად 39. (ა)

41. (ა) არსად 43. (ა) x 1 45. (ა) x0

სექcia 3.2

2106
 2 1 2
 , 2,  , 
1.
2 x, 6, 0,  2 3. t 3
4 3 3

3 3 1 3 1
, , ,
 2t  1
2
5. 2 3 2 3 2 2 2 7. 6x 2 9.

1 9 4
2  q  1 q  1 1
11. 13. x2 , 0 15. 3t 2  2t , 5 17.
 x  2 x  2 ,

1 1
y4   x  6  x  2
2
2 19. 6 21. 1 / 8 23.

1
 x  1
2
25. 27. b 29. d

31. (ა)
x  0, 1, 4 33.

(ბ)

1.5 0
F / hr 2.90 F / hr 00 F / hr 3.7 0 F / hr
35. (ა) i) ii) iii) iv)

(ბ)
7.30 F / hr 12 P.M . ,  110 F / hr  6 P.M .

(გ)

f 0  h   f 0 
lim 1
37. რადგან h 0 h როცა
f 0  h   f 0 
lim 0
h 0 h ,

2107
 f 0  h   f 0 
f   0   lim f  x
h 0 h არ არსებობს და არ არის დიფერენცირებადი x0 -ზე (არ
f 1  h   f 1 f 1  h   f 1 1
lim 2 lim 
აქვს წარმოებული) 39. რადგან h 0 h როცა h 0 h 2,

f 1  h   f 1
f  1  lim f  x
h 0 h არ არსებობს და არ არის დიფერენცირებადი x  1 -ზე (არ
x0 f  x x0 f  x
აქვს წარმოებული) -ზე 41. რადგან არ არის უწყვეტი -ზე არ არის
დიფერენცირებადი (არ აქვს წარმოებული) x0 -ზე 43. (ა) 3  x  2 (ბ) არც ერთი (გ) არც
ერთი 45. 3  x  0 , 0  x  3 (ბ) არც ერთი (გ) არც ერთი

სექcia 3.3

dy d2y ds d 2s
 2 x  2  15t 2  15t 4  30t  60t 3
1. dx , dx 2 3. dt , dt
2

dy d2y
 4 x 2  1  2e x 2
 8 x  2e x
5. dx , dx

dw 6 1 d 2 w 18 2 dy d2y
 3  2    12 x  10  10 x 3
 12  30 x 4
7. dz z z , dz 2 z 4 z 3 9. dx , dx
2

dr 2 5 d 2r 2 5
 3 2  
11. ds 3s 2 s , ds 2 s 4 s 3 13. y  5 x 4  12 x 2  2 x  3

19 x2  x  4
1
y  3 x 2  10 x  2  2 y  g x  
3 x  2   x  0.5
2 2
15. x 17. 19.

dv t 2  2t  1 1
 f s  1
1  t 2   
2
dt 2
s s 1 v   2
 2 x 3/2
21. 23. 25. x

4 x3  3 x 2  1
y 
x  1  x 2  x  1
2 2 2

27. 29. y  2e  x  3e3 x 31. y   3 x 2 e x  x 3e x

9 5/4 ds 2 dr se s  e s
y  x  2e 2 x  3t1/2 y   ex e1 
33. 4 35. dt 37. 7x 5/7
39. ds s2

y  2 x 3  3 x  1 , y  6 x 2  3 , y  12 x y    12 y   0
4 n
41. , , როცა n5

2108
 y  3 x 2  4 x  8 y  6 x  4 y  6 , y    0
n
43. , , როცა n4

dr d 2r dw
 3 4  12 5   z 2  1
45. y  2 x  7 x 2
, y  2  14 x 3
47. d , d
2
49. dz ,
2 2
d w dw d w
 2 z 3  6 ze 2 z 1  z   6e 2 z 1  4 z  2 z 2 
dz 2
51. dz , dz 2
53. (ა) 13 (ბ) 7
x 5
y 
(გ) 7 / 25 (დ) 20 55. (ა) 8 4 (ბ) m  4 0,1 (გ) y  8 x  15 ,
y  8 x  17 57.
y  4 x, y  2 59.
a  1, b  1, c  0 61.
 2, 4  63. 0,0  ,  4, 2 

65. (ა) y  2x  2 (გ)

 2,6  67. 50 69. a  3

P  x   nan x n 1   n  1 an 1 x n  2  ...  2a2 x  a1

71.

73. ნამრავლის წესი ამ შემთხვევასი მუდმივზე გამრავლების წესია, ისე რომ მუდმივაზე გამრავლების
d
uvw   uvw  uvw  uvw
წესი კერძო შემთხვევაა ნამრავლის წესის 75. (ა) dx

d
u1u2u3u4   u1u2u3u4  u1u2u3u4  u1u2u3u4  u1u2u3u4
(ბ) dx

d
u1...un   u1u2 ...un1un  u1u2 ...un2un1un  u1u2 ...un
(გ) dx

dP nRT 2an 2
 
V  nb  V 3
2
dV
77.

სექcia 3.4

1. (ა)2 მ, 1 მ/წმ (ბ) 3 მ/წმ, 1 მ/წმ; 2 მ/წმ2, 2 მ/წმ2, (გ) ცვლილება მიმართულებაში როცა
t  3 / 2 წმ 3. (ა) 9 მ, 3 მ/წმ (ბ) 3 მ/წმ, 12 მ/წმ; 6 მ/წმ2, 12 მ/წმ2, (გ) არ არის

მიმართულების ცვლილება 5. (ა) 20 მ, 5 მ/წმ (ბ) 45 მ/წმ , 1 / 5  მ/წმ; 140 მ/წმ2,
 4 / 25 მ/წმ , (გ) არ არის მიმართულების ცვლილება 7. (ა) a 1  6 მ/წმ , a 3  6 მ/წმ ,
2 2 2

v 2  3 g  0.75 მ/წმ

(ბ) მ/წმ (გ) 6 მ 9. მარსი:  7.5 წმ, იუპიტერი:  1.2 წმ 11. s 2

v  32t v  32t a  32 t  3.3 წთ v  107.0

13. (ა) , ... (ბ) (გ) ფტ/წმ

15. (ა)
t  2, t  7 (ბ) 3t 6

(გ) (დ)

2109
 17. (ა) 190 ფტ/წმ (ბ) 2 წმ (გ) 8 წმ, 0 ფტ/წმ (დ) 10.8 წმ, 90

ფტ/წმ (ე) 2.8 წთ

(ვ) მაქსიმ. აჩქარება სტარტიდან 2 წამის შემდეგ (ზ) მუდმივი აჩქარება 2 -დან 10.8 წამამდე,
4
32 ფტ/წმ2 19. (ა) 7 წმ, 280 სმ/წმ (ბ) 560 სმ/წმ , 980 სმ/წმ2 (გ) 29.75 კადრი წამში

21. C მდებარეობა, A სიჩქარე, B აჩქარება 23. (ა) $110 /მანქანა (ბ) $ 80 (გ) $ 79.90

b  0   104 b 5   0 b 10   104

25. (ა) ბაქტერია/სთ (ბ) ბაქტერია/სთ (გ) ბაქტერია/სთ

dy t
 1
27. (ა) dt 12
dy
(ბ) dt უდიდესი მნიშვნელობაა 0 როცა t  12 (გ)

უმცირესი მნიშვნელობაა 1 მ/სთ როცა t  0

6250
D
29. t  25 წთ 9 მ

31. (ა) v0 როცა t  6.25 (ბ) v0 როცა

0  t  6.25  ობიექტი მოძრაობს წევით

(გ) ობიექტი იცვლის მოძრაობის მიმართულებას როცა t  6.25 წმ

(დ) ობიექტი მოძრაობს აჩქარებით

6.25,12.5 და სიჩქარის კლებით

0,6.25

(ე) ობიექტის სიჩქარე უდიდესია ბოლო და საწყის მომენტებში t 0 ,

t  12.5 , v  200 მ/წმ. სიჩქარე უმცირესია t  6.25 მომენტში v0

(ვ) როცა t  6.25 ობიექტი 625 მეტრშია საწყისი წერტილიდან და ეს მანძილი უდიდესია

2110
 6  15 6  15 6  15
t t  
33. (ა) v0 როცა 3 წთ. (ბ) v0 როცა 3 3 ობიექტი
6  15
0t 
მოძრაობს მარცხნივ; v0 როცა 3 ან

6  15
t 4 
3 ობიექტი მოძრაობს მარჯვნივ

(გ) ობიექტი იცვლის მოძრაობის მიმართულებას როცა

6  15
t
3 წთ.

 6  15   6  15 
 ,2   , 4
 3   3 
(დ) ობიექტი აჩქარებით მოძრაობს და მოძრაობა წყდება
 6  15   6  15 
0,    2, 
 3   3  t 0 t  4 ამ
(ე) ობიექტის სიჩქარე მაქსიმალურია როცა და
6  15
t
დროს სიცქარეა 7 ერთეული/წმ. სიჩქარე მინიმალურია როცა 3 წთ.

6  15
t
(ვ) როცა 3 წთ. ობიექტი მდებარეობს s  6.303 და არის სათავისგან მაქსიმალურ
დაშორებაზე

სექცია 3.5

2
 csc x cot x 
1. 10  3sin x 3. 2 x cos x  x 2 sin x 5. x 7. sin x sec 2 x  sin x 9. 0
 csc 2 x
1  cot x 
2
11. 13. 4 tan x sec x  csc 2 x 15. x 2 cos x

2csc t cot t
1  csc t 
2
t
17. 3 x 2 sin x cos x  x3 cos2 x  x3 sin 2 x 19. sec t  e
2
21.

  cos  2sin   sec csc  tan   cot    sec 2   csc 2 

23. 25.

2111
 q 3 cos q  q 2 sin q  q cos q  sin q
q  1
2 2

27. sec 2 q 29. sec 2 q 31.

33. (ა) 2csc3 x  csc x (ბ) 2sec3 x  sec x

35. 37.

39. კი, x  41. არა

    
  , 1 ;  ,1
43.  4  4 

45. (ა)
y  x   / 2  2 (ბ)
y  4 3 47. 0 49. 3/2 51. 1

53. 0 55.  2 მ/წმ, 2 მ/წმ, 2 მ/წმ2, 2 მ/წმ3 57. c9 59. sin x

61. (ა) i) 10 სმ ii) 5 სმ iii) 5 2  7.1 სმ (ბ) i) 0 სმ/წმ ii) 5  8.7 სმ/წმ

iii) 5 2  7.1 სმ/წმ

სექცია 3.6

3 3cos 3 x  1  sin sin x  cos x 10sec 2 10 x  5 

1. 12x 3. 5. 7.

dy dy du
 5u 4  2  10  2 x  1
4
u   2 x  1 
9. , yu 5
: dx du dx
2112
 8
dy dy du7  1  x
yu :   7u 8      1  
u  1   x / 7  dx du dx  7  7
11. ,

13.
u  x / 8  x  1 / x  , y  u
2
4
:
3
dy dy du 3  x 1   x2 1 x 1 
  4u    1  2   4   x     1  2 
dx du dx 4 x   8 x 4 x 

dy dy du
  sec u tan u  sec 2 x   sec  tan x  tan  tan x  sec 2 x
15. u  tan x , y  sec u : dx du dx

dy dy du
  3u 2 cos x  3sin 2 x  cos x 
u  sin x , y  u y  eu
3
17. : dx du dx 19. , u  5 x ,
dy dy 1 4
 5e 5 x
y  e , u  5  7x
u  7e 
5 7 x

2 3t
cos3t  sin 5t 
dx 21. , dx 23. 25. 
csc
27. cot   csc 29. 2 x sin 4 x  4 x 2 sin 3 x cos x  cos 2 x  2 x cos 3 sin x

1
3x  2 
6

 4 x  3  4 x  7 
3
2
 1 
x3  4  2 
 x  1 1  x  e x  3e3 x
4
31.  2x  33. 35.

5 2  5 x /2 x sec x tan x  sec x

 x  3x  3  e
37.  2  39.
2

x sec 2 x  tan 2 x    41. 2 7  x sec x

2sin 
1  cos 
2
2sin  2  sin 2  2 cos  2  cos  2 
43. 45.

 t2   t 
  cos 
47.
 2 t  1 

3/2


 t 1 
49.
2
2 e  sin e   
2

51.
2 sin  t  2  cos  t  2 

8sin  2t 
1  cos 2t 
5

53. 55. 10t10 tan 9 t sec2 t  10t 9 tan10 t

3t 6 t 2  4 
dy
 2 sin  t  1  cos  t  1  e  
cos 2  t 1
t  4t 
3 4

57. dy 59.

2cos  cos  2t  5  sin  2t  5 

61.

2113
 2 t sin t 2 
 4  t   3 t  2  t  
1  tan  12    tan  12  sec  12   1  cos t 2 
63.         65.

6  1  2 
6 tan sin t  sec sin t  sin t cos t 3  2t  5  18t  5  1   1  
3 2 3 2 2 3 2
67. 69. 71. x3  x  x

2csc 2 3 x  1 cot 3 x  1 16  2 x  1 5 x  1 2  2 x 2  1 e x
2
2
73. 75. 77. 79. 5/ 2

81.  /4 83. 0 85. 5 87. (ა) 2/3 (ბ) 2  5 (გ) 15  8 (დ) 37 / 6 (ე) 1

(ვ) 2 / 24 (ზ) 5 / 32 (თ)

5 / 3 17  89. 5 91. (ა) 1 (ბ) 1 93. y  1  4x

95. (ა) y   x  2  (ბ)  /2 97. ამრავლებს აჩქარებას და ბიძგს 2 -ზე, 4 -ზე და 8 -ზე

2 4
v 6   a 6   
99. 5 მ/წმ, 125 მ/წმ2

სექცია 3.7

2 xy  y 2 1 2y 2 x 3  3 x 2 y  xy 2  x 1
y  x  1
2
1. x 2  2 xy 3. 2x  2 y 1 5. x 2 y  x3  y 7. 9. cos 2 y

 y2
 cos 2  xy   y 1 1 2e 2 x  cos  x  3 y  r
y sin    cos    xy 
x  y  y 3cos  x  3 y  
11. 13. 15. 17.
2

r x  y 2  x2 dy xe x  1
y   y  
19.  21. y , y3 23. dx y ,

d 2 y 2x y  y  2x e  x e  1
2 2 1
y 
2 2 2 x 2 2x
y
y 

 
3

dx 2 y3 y 1 2 y 1
25. ,

7 1 4 29
y x y  x
27. 2 29.
 2,1 : m  1 ,  2, 1 : m  1 31. (ა) 4 2 (ბ) 7 7

1 8 6 6 7 7
y  x y x y  x
33. (ა ) y  3x  6 (ბ) 3 3 35. (ა) 7 7 (ბ) 6 6

 2 2  x 1
y x  y x  y 
37. (ა) 2 (ბ)   2 39. (ა) y  2 x  2 (ბ) 2 2

2114
  3 3

41. წერტილები:
 7,0  და  7,0 , გრადიენტი (დახრილობა) 2 43.

m  1 ...  4
, 
2 
,

 3 1
 ,  27 27 27
m  3 ...  4 2  3, 2  : m    3, 2  : m  3, 2  : m 
45. 8 ; 8 ; 8 ;
27 dy y  2 xy 3
dx x 2  3 xy 2
3, 2  : m   3, 1 dx
 2
x  3 xy 2 dy
 3
y  2 xy
8 47. 53. , ,
dx 1

dy dy / dx

სექცია 3.8

x 3 x 5
f 1  x    f 1  x    
1. (ა) 2 2 3. (ა) 4 4

(ბ) (ბ)

(გ) 2 , 1/ 2 (გ) 4 , 1 / 4

5. (ბ)

2115
(გ)
f -ის გრადიენტი
1,1 : 3 ; g -სგრადიენტი
1,1 :1 / 3 ; f -ის გრადიენტი
 1, 1 : 3 ; g -

სგრადიენტი
 1, 1 :1 / 3 (დ) y0 არის
y  x3 -ის მხები როცა x0 და x0 არის
1
y x 3
მხები როცა x0 7. 1 / 9 9. 3 11. 1/ x 13. 2/t 15. 1 / x 17.  1

1  ln t 1 1
2  ln t    ln t  x 1  ln x 
2 2
3
19. 3/ x 21. 23. x ln x 25. t2 27. 29. x ln x

3x  2 2 tan  ln  

2cos  ln   2 x  x  1 t 1  ln t 
2
31. 33. 35. 37. 

10 x 1 1 1 1  2x 1
   x  x  1   
x  1 2 1  x 
2
2  x x  1  2 x  x  1
39. 41.

 1  1 1 1  1  1 
       3 sin     cot  
 2  t  1  t t  1  2 t t  13/2
43. 45.  2   3 

1 1 1   5  1 1 
t t  1t  2       3t 2  6t  2    tan  
47. t t 1 t  2 49.  cos    5  

x x2  1  1 x 2  1 3 x  x  2  1 1 2x 
   
 x  1  x x 2  1 3  x  1 
2/3    2 
51. 53. 3 x 1  x x  2 x 1
2

1 t ye y cos x
1 / 1  e 
 ecos t 1  t sin t 
63. 1  ye sin x
y
55. 2 tan  57. t 59. 61.

dy y 2  xy ln y  ln 5  s 1 3
  5  1
65. dx x 2  xy ln x 67.
x
2 ln x 69.  2 s  71. x 73.  ln 2 75. x ln 4

2  ln r  2 1 1
sin  log 7    cos  log 7  
77.
r  ln 2  ln 4 
79.
 x  1 x  1 81. ln 7 83. ln 5

1 1  x 
 t   ln2t  12 
t
 x  1  ln  x  1 
x
log 2 3 3log2 t 
85. t 87. t 89.  x 1  91.

ln x  ln x 
2

sin x  ln sin x  x cot x 

x   x 
x
93. 95.  

2116
სექცია 3.9

1. (ა)  /4 (ბ)  / 3 (გ)  /6 3. (ა)  / 6 (ბ)  /4 (გ)  / 3 5. (ა)  /3

(ბ) 3 / 4 (გ)  /6 7. (ა) 3 / 4 (ბ)  /6 (გ) 2 / 3 9. 1/ 2 11. 1 / 3 13.  /2

2 x 2 1
 /2  /2 1  x4 1  2t 2 2s  1 s 2  s
15. 17. 19. 0 21. 23. 25.

2 x 1 1 1

27.
x 2
 1 x  2 x
4 2
29. 1 t2 31.
2 t 1  t 
33.
 tan x 1  x2 
1

et 1
 2 s 2
e 
t 2 e 1 2t
et 1
35. 37. 1  s2 39. 0 41. sin 1 x 47. (ა) განსაზღვრულია.
არსებობს კუთხე რომლის ტანგენსიც 2 -ია. (ბ) არ არის განსაზღვრული. არ არსებობს კუთხე
რომლის კოსინუსი 2 -ია. 49. (ა) არ არის განსაზღვრული. არც ერთი კუთხის სეკანსი არ უდრის

0 -ს (ბ) არ არის განსაზღვრული. არც ერთი კუთხის სინუსი არ უდრის 2 -ს


 k
განსაზღვრის არე : ყველა ნამდვილი რიცხვები, გარდა 2 - ფორმის რიცხვებისა, სადაც
59. (ა)
 
  y
k - მთელი რიცხვია. მნიშვნელობათა არე 2 2 (ბ) განსაზღვრის არე :   x   ;
მნიშვნელობათა არე:
  y   61. (ა) განსაზღვრის არე :   x   ; მნიშვნელობათა არე:
0 y  (ბ) განსაზღვრის არე : 1  x  1 ; მნიშვნელობათა არე: 1  y  1

63. გრაფები არის იდენტური

სექცია 3.10

dA dr
 2 r
1. 10 dt dt 3. 10 5. 6 7. 3 / 2 9. 31 / 13 11. (ა) 180 მ2/წთ (ბ) 135 მ3/წთ

dV dh dV dr dV dh dr
  r2  2 hr   r2  2 hr
13. (ა) dt dt (ბ) dt dt (გ) dt dt dt

1 dR 1  dv V dI 
    
15. (ა) 1 ვ/წმ (ბ) 3 ამპ./წმ (გ) dt I  dt I dt  (დ) 3/ 2 ომი/წმ, R არის ზრდადი

2117
 ds x dx ds x dx y dy dx y dy
   
dt x 2  y 2 dt dt x 2  y 2 dt x 2  y 2 dt dt x dt
17. (ა) (ბ) (გ)

dA 1 d dA 1 d 1 da
 ab cos   ab cos   b sin 
19. (ა) dt 2 dt (ბ) dt 2 dt 2 dt

dA 1 d 1 da 1 db
 ab cos   b sin   a sin 
(გ) dt 2 dt 2 dt 2 dt 21. (ა) 14 სმ2/წმ, ზრდადი

(ბ) 0 სმ/წმ, მუდმივი (გ) 14 / 13 სმ/წმ, კლებადი 23. (ა) 12 /წმ.... (ბ) 59.5 /წმ......

dh dr
 11.19  14.92
(გ) 1 /წმ.... 25. 20 /წმ 27. (ა) dt სმ/წთ (ბ) dt სმ/წთ

1 dr 5

29. (ა) 24 მ/წთ (ბ)
r  26 y  y 2 მ (გ) dt 288 მ/წთ 31. 1 /წთ, 40 /წთ,

33. 11 /წმ 35. ზრდადი 466 / 1681 ლ/წთ2 37. 5 მ/წმ 39. 1500 ფტ/წმ

5 10
41. 72 ინჩი/წთ 3 ინჩი2/წთ 43. (ა) 32 / 13  8.875
ფტ/წმ

(ბ)
d1 / dt  8 / 65 რად/წმ
d2 / dt  8 / 65 რად/წმ

(გ)
d1 / dt  1 / 6 რად/წმ d2 / dt  1 / 6 რად/წმ

სექცია 3.11

1 4
L  x   10 x  13 Lx  2 L x  x   x
1. 2. 5. 7. 2x 9. x  5 11. 12 3

f 0  1 f   x   k 1  x  f  x  k
k 1
13. 1  x 15. ასევე , ასე რომ . ეს ნიშნავს გაწრფივება
 2 3 
L  x   1  kx  3x   dx
x0 -სთვის არის 17. (ა) 1.01 (ბ) 1.003 19.  2 x

2  2 x2 1 y  x3 
1  x 2 
dx
3 yx
dx
2 x
5

cos 5 x dx   4 x  sec  3  dx
2 2

 
21. 23. 25. 27.

  
2
3
x
 
csc 1  2 x cot 1  2 x dx
1
2 x
 e dx x 2x
1  x2
dx
2 xe x
1  e2 x
2 dx
29. 31. 33. 35.

2118
 1
dx
37. e 2 x  1 39. (ა) 0.41 (ბ) 0.4 (გ) 0.01 41. (ა) 0.231 (ბ) 0.2 (გ) 0.031

43. (ა) 1 / 3 (ბ) 2 / 5 (გ) 1 / 15 45.

dV  4 r02 dr 47.
dS  12 x0 dx

49.
dV  2 r0 hdr 51. (ა) 0.08 m 2 (ბ) 2% 53. dV  565.5 .... 55. (ა) 2% (ბ) 4%

1
%
57. 3 59. 3% 61. წილადი ტოლია 37.87 . ასე რომ გრავიტაციით გამოწვეული აჩქარების
ეფექტი მთვარეზე დედამიწასთან შედარებით დაახლოებით 38-ჯერ ნაკლებია.

L  x   x ln 2  1  0.69 x  1
65. (ა)

(ბ)

პრაქტიკული სავარჯიშოები

3x  x  2  2  x  1  2 x 2  4 x  1
1. 5 x  0.25 x  0.25
4
3. 5.

1
3  2  sec  1  2  sec tan   
2 2
2 t 1 t
7. 9. 11. 2sec 2 x tan x

 cos   sin 
8cos 1  2t  sin 1  2t  5 sec t sec t  tan t 
3 5
13. 15. 17. 2 sin 

cos 2 2 2 2 1 1/2

x csc    csc   cot   x sec  2 x  16 tan  2 x   x 2 
2 2

19. 2 21. x  x  x 23. 2  

 t  1
10 x csc 2  x 2  8 x 3 sin  2 x 2  cos  2 x 2   2 x sin 2  2 x 2  8t 3
25. 27. 29.

1
1 x  1
1/2
2sin 
2 x 1  
2
 x  1 cos  1
3 2
31. 33.  x 35. 37. 3 2x  1
2119
  
 5 x  cos 2 x 
9 2sin  cos 
 5 x 2  sin 2 x 5/2   x /5
 2cot 
39.   41. 2e 43. xe 4x
45. sin 2 

2 1

 x  2  ln  x  2   1
x2

47.
ln 2  x 49.
8 t
ln 8 51. 18x
2.6
53. 55. 1 u2

1 1 1 1 z
tan 1 t     sec 1 z
1
57. 1  x cos x
2
59. 1 t 2
2t 61. z 12
63. 1

y2 3 x 2  4 y  2 y 1
  2 y  x  1
2
65. x3 67. 4 x  4 y1/3 69. x 71. 73. 1 / 2 75.
y/x

dp 6q  4 p
1
2e  tan x dr
    2r  1 tan 2 s 
77. 1  x2 79. dq 3q 2  4q 81. ds

d 2 y 2 xy 3  2 x 4 d 2 y 2 xy 2  1
 
83 . (ა) dx 2 y5 (ბ) dx 2 x4 y3 85. (ა) 7 (ბ) 2 (გ) 5 / 12 (დ) 1 / 4
3/2
2

(ე) 12 (ვ) 9/2 (ზ) 3/ 4 87. 0 89.

3 2e
4
cos e  3/2
 91.

1
2 93.
 2t  1
2

95. (ა) (ბ) კი (გ) კი

 x 2 ,  1  x  0
f x   2
 x , 0  x  1

97. (ა) (ბ) კი (გ) არა

5 9 3 1
 ,   ,   1, 27  და 0, 2 
99. 2 4 და  2 4 101. 103. (ა)
 2, 16  , 3, 11

2120
(ბ)
0, 20  , 1, 7 
105.

1 1 9
y  x
107. 4 109. 4 111. მხები: 4 4 , ნორმალი: y  4x  2 113. მხები: y  4x  2

1 7 5 4 11
y  x y   x6 y x
ნორმალი: 2 2 115. . მხები: 4 , ნორმალი: 5 5

1
m
117.
 
1, 1
: 2 ;
1,  1 : m არ არის განსაზღვრული 119. B არის
f -ის გრაფიკი; A არის
f -ის გრაფიკი.

121.

123. (ა)
0, 0 (ბ) 1700 კურდღელი,  1400 კურდღელი 125. 1 127. 1/ 2 129. 4 131. 1

g g 0   1
133. რომ ვაქციოთ უწყვეტად სათავეზე განსაზღვრეთ:

2  x 2  1  2 x
5
  t  1t  1   1 1 1 1 
 tan 2 x  5     
135.

cos 2 x  x  1
2
 137. 
t  2 t  3   t  1 t  1 t  2 t  3 

1  ln sin   dS dr dS dh
sin  

   cot     4 r  2 h   2 r
139.   2  141. (ა) dt dt (ბ) dt dt

dS dr dh dr r dh
  4 r  2 h   2 r 
(გ) dt dt dt (დ) dt 2r  h dt 143. 40 მ2/წმ

2 125 3
r h 
145. 0.02 .../წმ 147. 22 მ/წმ 149. (ა) 5 (ბ) 144 ..... 151. (ა) 5 კმ/წმ ან

2121
 18  2 2 4   
L  x  2x  L  x   2x 
600 მ/წმ (ბ)  .... 153. (ა) 2 (ბ) 4

(ა) (ბ)

 rh0
dS  dh
L  x   1.5 x  0.5 r 2  h02
155. 157. 159. (ა)
4% (ბ) 8% (გ) 12%

დამატებითი სავარჯიშოები

sin 2  2sin  cos  2cos 2  2sin    sin    cos   2cos  

1. (ა) ; ;
2cos 2  2sin 2   2cos 2  ; cos 2  cos 2   sin 2  (ბ) cos 2  cos 2   sin 2  ;
 sin 2  2cos    sin    2sin   cos   sin 2  cos  sin   sin  cos 
; ;
1
a  1, b  0, c  
sin 2  2sin  cos  3. (ა) 2 (ბ)
b  cos a, c  sin a 5. h  4 ,
9 5 5
k a
2 , 2 7. (ა) 0.09 წ (ბ) ზრდადი 1% წელიწადში

9. პასუხები განსხვავდებიან. აი ერთ-ერთი შასაძლო შემთხვევა

b
m
11. (ა) 2 წთ, 64 .... (ბ) 12.31 წთ, 393.85 .... 15. (ა)  (ბ) m  1 , b  

3 9
a b
17. (ა) 4 , 4 19.
f კენტია  f ლუწია 23. h განსაზღვრულია მაგრამ არ არის
უწყვეტი x0 -ზე. k განსაზღვრულია და უწყვეტი x0 -ზე 27. (ა) 0.8156 ფუტი

2122
(ბ) 0.00613 წმ (გ) დაკარგავს დაახლოებით 8.83 წთ/დღე

2123