You are on page 1of 353

PRESBYTERIAN HANDBOOK i

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN

PRESBYTERIAN
HANDBOOK
Revised & Enlarged
2014

SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD


ii PRESBYTERIAN HANDBOOK

Published by
Synod Literature & Publication Board
for
The Synod Executive Committee

Chhut khatna 1987


Chhut hnihna (Revised & Enlarged) 1994
Chhut thumna 1995
Chhut lina 1996
Chhut ngana (Revised & Enlarged) 2014

Copies – 10,000

Printed at
Synod Press
Mission Veng, Aizawl.
PRESBYTERIAN HANDBOOK iii

A CHHÛNGA THU AWMTE

Phêk
Chhuahtu Board Thuchang.....................................v
Bung Thupui
1. Kohhran sawi fiahna..............................................1
2. Kohhran inrêlbâwlna lam.......................................9
3. Inrêlbâwlna thil ṭhenkhata
Mizoram Presbyterian Kohhran kalhmang............21
4. Kohhran humhalh leh sawh nghehna lam..............37
5. Mi dang lo dawnsawn, lawm leh kohhran
pâwl dangte nêna inkûngkaihna...........................49
6. Pathian biakna lam...............................................71
7. Rawngbâwlna lam................................................93
8. Thil pawimawh zual atâna
kohhran mite kaihhruaina.....................................99
9. Kohhran leh Pâwl leh Politics............................117
10. Inneihna leh a kaihnawihte.................................119
11. Inkhâwmpui leh Committee thurêl
pawimawh dangte..............................................154
Appendix-te
1. Pastoral Ministry Kaihhruaina – 2006
(Siam ṭhat lai thlâkin).........................................182
2. Synod Revival Kaihhruaina – 2013....................205
iv PRESBYTERIAN HANDBOOK
3. Kohhran Hmeichhe Inkaihhruaina – 2012..........223
4. Kristian Ṭhalai Pâwl Inhruaina
Dân 6th Revision 2012.......................................236
5. Kohhran Pavalai Pâwl Inkaihhruaina – 2012......248
6. Hnam dang rawngbawlna kaihhruaina – 2014....251
7. Hun pawimawhte..............................................280

A chhûnga thupui hrang hrang leh thupui tête zawn


awlna chu a bu tâwpah dah a ni.
PRESBYTERIAN HANDBOOK v

CHHUAHTU BOARD THUCHANG

Presbyterian Handbook hi kum 1987 khân chhuah \an a ni a.


Hemi hnu hian vawi thum - 1994, 1995 leh 1996-ah te chhut
nawn leh a ni a. Kohhran lo \hang chho zêlah inkaihhruaina leh
kalphung tam tak thlâk leh tihdanglam chhoh zêl a ni a, kan hman
mêk duh khawp lohna a lian tawlh tawlh a. SEC 181:69b &
Synod 2002 : Gen.13-in chhut nawn leh tûrin a rêl a. SL&PB-in
Handbook-a tel tûr chin siam fel tûrin SEC-ah a thlen a (SL&PB
Resln.No 8). SEC chuan a thlîr leh tûrin SL&PB kutah
mawhphurhna a pe a (SEC 207:35). SL&PB chuan ngun taka
ngaihtuahin tihbelh ngai leh siam \hat nia a hriatte a chhawp
chhuak a. SEC 208:33 chuan lo thlîrin siam \hat ngaite siam \hain
a pawm a.
Mizoram Presbyterian Kohhran hi kohhran \hang chak tak
kan nih avângin kalphung siam thar te, a awm tawh sa fel
lehzuala siam \hat leh siam belhte a tam hle a. Chûng chuan
Presbyterian Handbook ennawn pawh hi a tiawlai lo hle. Thil \
henkhatah SEC leh Synod Inkhâwmpuiin a rêl fel phawt
ngaihchân leh nghah \ûl a lo awm \hîn bawk nên duh anga chaka
kalpui a har \hîn a. Synod Inkhâwmpuiah leh SEC-ah Presbyterian
Handbook tihchhuah thuai rawtna a awm tâk avângin, han nghah
hreta famkim zâwk thei tûra ngaihte chu la awm tho mah se, a
hmaa mi ennawn ngaite ennawna tihbelh âwma ngaihte tihbelhin
tûna mi hi kan han chhuah leh ta a ni. Kohhran rorêl thar zêlin a
khawih danglam a awm leh thuai a rinawm a, kohhran hruaituten
chûng chu ngaihven zêl chungin he handbook hi hman a \ha ang.
A hmangtu tân kawng kawhhmuhtu \angkai tak a nih kan beisei e.

(REV. K. LALPIANGTHARA)
Editor
Synod Literature & Publication Board
PRESBYTERIAN HANDBOOK 1

Bung 1

KOHHRAN SAWI FIAHNA

I. KOHHRAN
Kohhran chu Pathian pakhata mi nung pathum awm
ringtu, Isua Krista avânga Chhandamna changtute inpâwl
khâwm hi a ni. Pâwl thianghlim a ni a, khawvêl nun sual laka
inthiar fihlîma, nun leh rawngbâwlnaah Pathian chu a laipui bera
dah tlat tûra koh chhuah a ni. Khawvêl huap a nih avângin ringtu
hmuh theih leh hmuh theih loh, hmâna mi leh tûna mi, khawvêl
hmun tina Kristiante a huap a, hnam leh vun rawng emaw,
hmeichhia leh mipa emaw, retheih leh hausak emaw avânga tu
mah ṭhen hrang leh thliar hrang ngai lo a ni. Pathian lehkha thu
rin chhana ding a ni a, a rinna leh thiltih pawh Bible-a innghat
tlat a ni. Tirhkohte zirtîrnaa innghat a ni a, Kristan a Chanchin
Ṭha khawvêla puang tûr leh a thuhretu atâna a tirh chhuah a nih
ang takin a thawk ṭhîn. Hei hi Pathian nung kohhran, Krista
taksa, Thlarau Thianghlim in, ram tina eng lai pawha mi
thianghlimte awm khâwmna a ni.
1. Hmuh theih loh kohhran
Kohhran hmuh theih loh chu ringtu dik, hmâna mi leh tûna
mi leh nakina lo la awm tûr zawng zawng te, Krista hnuaia
pumkhata hruai khâwmte an ni a, Krista chu a lû niin, Krista mo,
a taksa, thil tinrêng tifamkimtu famkimna a ni. Thlarau
Thianghlimin a tihthianghlim, Kristan a ropuinaa kohhran
hmêlhem lo, ropui leh hnehtu nia a hlan tûr chu a ni.
2. Hmuh theih kohhran
Huapzo kohhran hmuh theih chu Kristian thurin pawm,
ringtute leh an fate awmna kohhran chu a ni. He hmuh theih
kohhranah hian Pathian thu puan chhuah a ni a, Lalpa
Sakramen uluk taka buatsaih a ni bawk a, Dân leh inthununna te
vawn leh kenkawh tlat a ni.
2 PRESBYTERIAN
II. PRESBYTERIAN KOHHRAN
Presbyterian Kohhran chu khawvêla kohhran kalphung chi
khat, a ṭobul leh Pathian thu kalpui dânah kohhran siamṭhat hun
lai thil tih dâna innghat a ni a; chu chuan Pathian biak dânah te,
thianghlim taka nun dânah te leh Krista ram tihzauh kawngah te
Presbyterian Kohhran inrêlbâwl dân a rawn hring chhuak a
ni. ‘Presbyterian’ tih chu English thumal pahnih presbyter
leh presbytery aṭanga lo kal a ni a, hêng thumalte pawh hi
Grik ṭawnga presbuteros leh presbuterion tih aṭanga lo pianga
ngaih a ni. Thuthlung Tharah he thumal anpui presbuteroi tih
chu vawi eng emaw zât hman a ni (Tirh 14:23; 15:2,4,6,22;
16:4; 20:17; 1 Tim 5:17; Tit 1:5; etc.). Presbyterian tih hi
‘upate rorêlna’ emaw, chumi pâwla tel mihringte sawina
emawa hman ṭhin a ni.
John Calvin-an Thuthlung Thar huna kohhran inenkawl
dân hnaih thei ber tûr nia ngaiin presbyter (upa)-te rorêlna
Presbyterian Kohhran kalhmang hi a duang chhuak a. A tîrah
chuan hotu chi li – Pastor (Minister), Doctor (Zirtîrtu), Upa leh
Deacon-te an awm tûrah a ngai a. A hnu zêlah chuan chûng hotu
palite hna chu Pastor (Minister)-te leh Upaten an keng ta a.
Pastor leh Upa (elder)-te hi ‘Presbyter’ tih an ni ve ve a, Pastor-
te chu ‘Zirtîr Upa’ tih an ni a; Upate chu ‘Rorêl Upa’ tih an ni.
Hei vâng hian Presbyterian Kohhran chu ‘Presbyter-te rorêlna
Kohhran a ni,’ tih a ni ṭhîn.

III. INDIA RAM PRESBYTERIAN KOHHRAN


1. A din ṭan dân leh kohhran kalhmang
India Ram Presbyterian Kohhran chu Welsh Calvinistic
Methodist Kohhran missionary-ten kum 1841-a Khasi Jaintia
rama rawng an bâwl aṭanga lo inṭan a ni. He kohhran hian
Methodist leh Presbyterian inrêlbâwl dân a la kawp a. A tir aṭang
rêngin Chanchin Ṭha hril kawnga ṭhahnemngaihna leh mipui
vântlâng rawngbâwlna siamsak hi a ze ken bîk a ni. Hei vâng
hian mahni intodelh, mahnia ro inrêl leh mahni ngeia Chanchin
Ṭha hril ṭhîn a nih phah a ni. Mizoram (chutih laia Lushai Hill)
leh Cachar tlâng ramah te Chanchin
PRESBYTERIAN 3
Ṭha chu hril darh zêl a ni a. Chu rawngbâwlna chuan hma a
sâwn chak êm avângin 1896 chuan Khasi Jaintia Presbyterian
Kohhran Assembly siam a ni a, chu chuan India Hmâr
Chhaka Welsh Presbyterian Kohhran rawngbâwlna hmun
zawng zawngte a huam
a. Kohhran a ṭhan zêl avângin kum 1924-ah Assembly pahnih –
Lushai Assembly leh Sylhet-Cachar Phai Assembly siam a ni leh
a; Assembly pathum khai khâwm tûr hian Assam Ram
Presbyterian Kohhran Synod chu kum 1926 khân a lo piang
ta a ni.
Kum 1930-ah Cachar Hill Tribe Assembly hawn a ni leh
a; kum 1935-ah chuan kohhran inthlun khâwmnaa thuneitu sâng
ber ‘Synod’ tih ṭhin chu ‘Assembly’ tiin thlâk a ni a, Assembly
tih ṭhinte chu ‘Synod’ tih an ni ta thung a ni.

2. A hming danglam chhoh dân


Welsh Mission kha ‘Welsh Calvinistic Methodist
Mission’ tih a ni ṭhîn a, an kohhran phunte pawhin chu
hming chu eng emaw chen an pu a. Kum 1924 khân
‘Assam Presbyterian Kohhran’ hming a pu a, Manipur
chhim lama Kristianten kum 1949-ah Assembly an zawm a,
kum 1968-a Dân bu siam ṭhat a nih chuan ‘India
Hmârchhak Presbyterian Kohhran Assembly’ tih a ni ta a.
Kum 1992-a Inkhâwmpui lian ber Assembly chuan ‘India
ram Presbyterian Kohhran’ tih hming hi a lo puttîr ta a ni.
Kum 2002-ah chuan India ram Presbyterian Kohhran
Inkhâwmpui thuneitu sâng ber ‘Assembly’ tih chu ‘General
Assembly’ tih a lo ni leh a, 2004-ah General Assembly leh
Synod inkârah ‘Regional Assembly’ din theihna dân siam a
ni ta bawk a. Kum zabi 20-na tâwp lam leh zabi 21- na tîr
lamah hian kohhran a ṭhan chak avângin General Assembly
apiangin Dân tihdanglam a awm a ni deuh ber mai.

3. Thurin chungchâng
India ram Presbyterian Kohhran chuan Pathian thua
inkaihhruaina atân amah hringtu Wales ram Presbyterian Kohhran
Thurin te, Apostol Thurin leh Nicea Thurin te pawm chungin
4 PRESBYTERIAN
ama
PRESBYTERIAN 5
pual bîka a hlâwm chhuah Thurin thupui 10 a nei a, Bible thupui
pawimawh a fûn kim ṭha hle. Chu chu hei hi a ni–

Thuhmahruai
India Ram Presbyterian Kohhran chuan (Apostol thurin te,
Nicea thurin te, Westminster thurin leh Wales Ram
Presbyterian Kohhran thurinte chu Pathian thu hrilhfiahna
ṭha tâwka ngaia, kohhran tân leh Pathian thu zirna hmunahte
zirtîr tlâk nia pawm tlat chungin), a hnuaia thurin puan
chhuahna thute hi a Pastor te, Probationary Pastor te, Upate
leh Kohhrana Dân zawhkimten an vawn ngheh tlat atân a
pawm a ni.

Thurin I
Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar Bute hi Pathian Thu a ni
a, hêng chauh hi rinna leh thiltih tehna dik lo thei lo a ni.

Thurin II
Pathian pakhat chauh a awm a, Amah chauh chu biak tûr a
ni. Amah chu Thlarau, mahnia awma, hmun tina awm, thlarau
dang zawng zawng leh thil dang rêng rêng laka hrang si a ni a. A
miziaah te, finnaah te, thiltihtheihnaah te, thianghlimnaah te,
diknaah te, ṭhatnaah te, taknaah te leh hmangaihnaah te tâwp chin
nei lo, chatuan mi, danglam ngai lo a ni.

Thurin III
Pathianah chuan mi nung pathum, Pa leh Fapa leh Thlarau
Thianghlim an awm a, an pathum hian Pathian pakhat an ni a,
nihna thuhmun, thiltihtheihna leh ropuinaa intluk an ni.

Thurin IV
Lei leh vân leh a chhûnga thil awm zawng zawng siamtu
Pathian chuan mihring hi, hriatna, felna leh thianghlimnaaAma
anpuiin mipaah leh hmeichhiaah a siam a. Mi zawng zawng hi
bul thuhmun leh chhûngkaw khata unau anga inṭhui khâwm
vek kan ni.
6 PRESBYTERIAN
Thurin V
Mihringte chuan anmahni duh thu ngeiin Pathian dân
an bawhchhia a, thiam lohna leh chhiatnaah chuan anmahni an
inbarh lût ta a. Chu thiam lohna leh chhiatna leh sual hremna
ata chu anmahni chhan chhuak tûr leh chatuan nunna pe tûrin
hmangaihna tâwp nei lo Pathian chuan, A chatuan Fapa neih
chhun Lal Isua Krista chu khawvêlah a rawn tîr a; Ama zârah
chauh chuan mihringte hi chhandamin an awm thei a. Chu
chatuan Fapa chu mihring takah a lo chang a, mi nung pakhat
mize pahnih nei, Pathian tak leh mihring tak a ni kumkhua
ta a ni. Thlarau Thianghlim thiltihtheihnain nula thianghlim
Mari chuan a pai a, a hring a; mahse, sual a nei lo. Mi sualte
tân Pathian dân chu a zâwm famkim a, Pathianin dikna a
phût hlen chhuak tûr leh mihringte Pathian remtîr tûrin,
inthawina tak leh famkim atân a inhlân a, kraws-ah a thi a,
phûmin a awm a, ni thum niah mitthi zîng ata a tho leh a.
Pathian ding lamah a han chho va, chutah chuan a mite tân a
dîlsak reng a, chuta ṭang chuan mitthite kai tho tûr leh khawvêl
rorêl tûrin a lo kal leh ang.

Thurin VI
Thlarau Thianghlim, Pa leh Fapa ata lo chhuak chuan
mihringte chu chhandamna changtuah a siam a, an sualzia leh
chungpikziate a hriat chiantîr a. Krista hriatna kawngah an
rilru a tivâr a, an duhthlannate chawk thovin, Isua Krista chu
an Lalpa leh chhandamtua pawm tûra ngênin, pawm thei tûrin a
pui a, anmahniah felna rah chi tinrêng a thawk chhuak ṭhîn.

Thurin VII
Pathianin Kristaah chuan mi zawng zawng hnênah
chhandamna famkim chu a thlâwnin a rawn hlân a, an sualte sim
tûr leh Lal Isua Krista chu an chhandamtu atâna ring tûr te, Amah
entawna, Pathian duh ang taka inngaitlâwm leh thianghlima nung
tûr tein thu a pe a. Krista chu ringa a thu zâwmtute chu
chhandam an ni a, sual
PRESBYTERIAN 7
ngaihdamna te, thiam chantîrna te, Pathian fa nihna te,
Thlarau Thianghlim chênpuina azâra tihthianghlimna te, chatuan
ropuina te an chang a. Ringtute chuan tûn dam chhûng pawhin
chhandam nih inhriat chianna lâwmawm tak chu an chang thei a.
Thlarau Thianghlim chuan khawngaihna hna a thawhin, Thu te,
Sakramen te, Ṭawngṭaina te hi hmanruaah a hmang deuh bîk
ṭhîn a ni.

Thurin VIII
Krista din chhuah Sakramen-te chu Baptisma leh Lalpa
Zanriah te hi an ni. Baptisma chu Pa leh Fapa leh Thlarau
Thianghlim hminga tuia sil a ni. Hei hi Krista nêna kan
inzawmna te, Thlarau Thianghlim zâra piantharna leh
tihnunna chhinchhiahna leh nemnghehna a ni a, Lalpa hnêna
kan inhlanna thiltih a ni bawk. An sualte sima, Krista chu an
chhandamtu atân an ring tih puangtute leh an fate chantîr tûr a
ni.
Lalpa Zanriah chu Krista thihna hriat reng nâna chhang leh
uain chan ho hi a ni a, ringtuten Krista thihnaa hlâwkna an chan
chhinchhiahna leh nemnghehna a ni. Ama mite chuan Amah leh
a inhlanna an pawmzia te, an hlâwkpuizia te, a rawngbâwl tûra
an inpêk zêlna te, Amah an pâwlna leh mi dang nêna an
inpâwlna te entîr nân, A lo kal leh hma loh chuan an chang
ho ṭhîn tûr a ni. Sakramen hlâwknate chu Krista malsâwmna
avâng leh rinnaa changtuah Thlarauvin a thawh avânga lo
awm a ni.

Thurin IX
Ringtu zawng zawng tih tûr chu kohhran inpâwl honaa tel
te, Krista Sakramen leh a thil serh dang vawn ṭhat te, A dân
zawm te, ṭawngṭai zêl te, Lalpa Ni serh thianghlim te, Amah
be ho tûra inkhâwm te, Athu hril ngun taka ngaihthlâk te, Pathian
malsâwmna an dawn ang zêla hlim taka pêk ve thung te,
anmahniho zîngah leh mi zawng zawng zîngah Krista nungchang
ang tihlan te, khawvêl puma Krista ram tizau tûra beih te,
ropui taka a lo kal lehna hun nghah te hi a ni.
8 PRESBYTERIAN
Thurin X
Ni hnuhnûngah chuan mitthite chu kaihthawhin an awm ang
a, mi zawng zawng Krista rorêlna ṭhutphah hmaah an lang ang a,
he dam chhûnga an thiltih ṭhat leh ṭhat loh ang zêlin rêlsak an ni
ang. Ringlote leh mi sualte chuan thiam loh changin an sual
hremna an tuar ang; Krista ringa, a thu zâwmtute erawh chu a
langchanga thiam chantîrin an awm ang a, ropuinaa lawm
luhin an awm ang.

4. Inrêlbâwlna tlângpui
India ram Presbyterian Kohhran chuan inrêlbâwlna lama
a inkaihhruaina atân Dân Bu, tawi kim ṭha taka kohhranhote
mamawh ziah chhuahna a nei a.Ainrêlbâwlna atân committee leh
inkhâwmpui te a hmang a, mi mal thunei bîk awm lovin kohhran
puipa nghette leh aiawh thlan chhuah ṭhinte chu rorêltu atâna a
mi hmante an ni.
India ram Presbyterian Kohhran pum pui chu General
Assembly-in a khaikhâwm a. General Assembly chu thuneitu
sâng ber, Kohhran Dânte siamtu a ni. He General Assembly
Office hi Meghalaya khawpui Shillong-ah hûn a ni a.
GeneralAssembly Office hian kohhran chhûng lam inrêlbâwlna
leh kohhran hminga pâwn lam dâwr te hi a mawhphurhnaah a
neih a ni.
General Assembly Office-ah chuan Minister-te zînga
pathum Administrative Secretary hming pua hotu chan changa
dah an ni a. Hei hi kum thum chhûng zêl atân a ni a. Term khat
dang thlan nawn theiha siam a ni a, Minister-te zînga mi an
inthlâk kual ṭhîn a ni.
General Assembly hnuaia kohhran rorêlnate chu Synod,
Presbytery, Bial leh Tualchhûng kohhran te a ni a; chipchiar
zâwkin Bung 2:IV-ah sawi a ni.
5. Synod hrang hrangte
India ram Presbyterian Kohhran (Presbyterian Church
of India) chhûngah hian ram bial ṭhen hrang zuia ruahman,
PRESBYTERIAN 9
inrêlbâwlna hlâwm lian, Synod hrang pariat a awm mêk a,
kohhran ṭhan dân
10 PRESBYTERIAN
azirin Synod-te hi la belhchhah zêl theih tûra ngaih a ni. Tûna
Synod ding mêkte chu hêngte hi an ni–
(1) Mizoram Presbyterian Church Synod
(2) Cachar Hill Tribes (CHT) Presbyterian Church Synod
(3) Manipur Presbyterian Church Synod
(4) Ribhoi Presbyterian Church Synod
(5) Biateram Presbyterian Church Synod
(6) Khasi & Jaintia Presbyterian (KJP) Synod Mihngi
(7) Khasi & Jaintia Presbyterian (KJP) Synod Sepngi
(8) Zou Presbyterian Church Synod

Kum 2014 GeneralAssembly-ah chuan KarbiAnglong,


Meitei (Manipur) leh Tripura te chu Synod hrang ni tûra
buatsaih a remti a, a ṭûl anga hma lâk tûr a ni ang.
PRESBYTERIAN HANDBOOK 9

Bung 2

KOHHRAN INRÊLBÂWLNA LAM


I. KOHHRAN INDIN DÂN
Kohhran chu pâwlho thil a nih anga a hnate ṭha taka a
thawh theih nân a hnuaia târ lan ang hian kohhran kalhmang zuiin a
inrêlbâwl dân tûr ruahman a ni.
1. Preaching Station
Tualchhûng Kohhran pakhat emaw, a aia tamin emaw ring
lo mite awmnaa rawng an va bâwla Presbyterian dân anga
baptisma chantîra ringthar an siam apiangte chu Tualchhûng
Kohhran member-ah an tel nghâl a. Anmahni enkawltu
kohhran leh Bialin ṭhaa an hriat chuan Preaching Station
siamsak theih nghâl an ni. A dintu Tualchhûng Kohhran enkawlna
leh inrêlbâwlna hnuaiah awmtîr tûr a ni ang.
2. Branch Church
Tualchhûng Kohhrana member hmun bîka awm khâwmte
chu Bialin Branch Church a siamsak thei ang. An awmna
Tualchhûng Kohhran hriatpuiin Bialin Preaching Station te pawh
Branch Church angin a awmtîr thei bawk ang. Branch Church
chu an awm ṭhinna Tualchhûng Kohhran enkawlna leh
inrêlbâwlna hnuaiah a awm ang. Branch Church hawn chu Bial
tih tûr a ni a, a hawngtu tûr pawh Bialin a ruat tûr a ni bawk
(SEC 85:15 (1983).
3. Tualchhûng Kohhran
Branch Church chuan Tualchhûng Kohhran anga awm an
duh chuan an awmna Tualchhûng Kohhran leh Bial kal
tlangin Presbytery-ah ziakin dîlna an theh lût ṭhîn ang a, chu
lehkhaah chuan a dîltu zawng zawngin hming an ziak ṭheuh
ang a, Bialtu Pastor-in ama ngaih dân a ziak bawk ang.*
1 PRESBYTERIAN
Tualchhûng Kohhran aṭanga indan chungchângah pawh
Bial kal tlangin, Presbytery-ah Tualchhûng Kohhran chuan dîlna a
thlen tûr a ni.**
Dîlna chu Presbytery-in rem a tih chuan Tualchhûng
Kohhran thar a din ang. Tualchhûng Kohhran chu
Committee nei tûr a ni a, Committee siam a nih hma chuan
an awm ṭhinna Tualchhûng Kohhranin a enkawl zui zêl ang.
Kohhran tinte hi Bialah an tel tûr a ni.
Tualchhûng kohhran, Pastor Bial, Presbytery leh Synod siam
dân chipchiar chu India Ram Presbyterian Kohhran Dân Bu
Seventh Revised Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung II leh V-
ahte a chuang.
Note: *Branch Church-te kohhran puitlinga hlân kai
chungchângah hian Dânpui chhûngah kalpui dân hrang hret hret
a awm a; dîltu zawng zawng hming ziah tih te hi Mizoram
Presbyterian Kohhran Synod-ah chuan zui vek a ni lo va;
Branch Church enkawltu tualchhûng kohhranin Pastor
hriatpuiin Bialah a thlen a, Bialin Presbytery-ah a thlen leh a.
An dinhmun ngun taka en chunga Presbytery-in a remtih
chuan kohhran puitlingah siam nghâl theih a ni (Pathian Biak
Inkhâwm Hruaina Bu Eleventh Revised Edition 2014 Bung
Rukna 1 en tel ni se).
**‘Indan’ tih (Bung 2:I:3 paragraph 2-naa mi) hi English
bu lamah chuan ‘bifurcation’ (bai-far-kê-sawn) tih a ni a;
kohhran pakhata Kohhran Committee member ṭang laite (Puipa
nghette) Committee tham ve vea kohhran pahniha insiam
thei an niha tualchhûng kohhranin hmun hniha inṭhen (kohhran
pahniha insiam) a duh chuan Branch Church-a siam hmasa lova
kohhran puitlinga siam theih dân a ni a, hetianga siam a nih
dâwn chuan Bialtu Pastor hriatpuinain Tualchhûng Kohhranin Bial
Inkhâwmpuiah a thlen ang a, remtih a nih chuan Bialin
Presbytery-ah a thlen ve leh ang. An dinhmun te ngun taka en
chunga Presbytery-in a remtih chuan rêl fel ngaite rêl fel vek
hnuah indanna buatsaih ṭhin a ni.
PRESBYTERIAN 1
Tûn hmain hetianga kohhran indantîr hi Mizoramah an
awm tam lo a ni ang, hriat lâr a ni vak lo. Tûn hnaiah erawh chuan
Branch Church-a awm hmasa lova hetianga Kohhran indang hi
sawi tûr an awm ta nual mai.

II. KOHHRAN MEMBER-TE


Kohhran member chi hrang pathum an awm a. Chûngte
chu-
1. Dân zawhkimte
Dân zawhkimte chu Baptisma chang tawh, kohhranho
inpâwlna famkima lawm luh tawhte hi an ni. Anni chauh hi
kohhran thiltih pawimawha chanvo nei thei an ni.
2. Baptisma chang member-te
Baptisma chang member-te chu Baptisma chang tawh, dân
la zawh kim lote an ni.
3. Member dangte
Member dangte chu kohhran member atâna an hming ziak
tawh; mahse, baptisma la chang lote an ni.
Hêng bâkah hian dân zawhkim tawh si, thununna tâwk lai,
member puitlingte chanvo chang thei rih lo an awm bawk.
Note: Dân Buin dân zawhkim lawm luh theih hun atâna kum bi
a tuk chu kum 14 tling chin a ni a. Mi, kum 14 tling chin leh a
chung lam, dân chhûnga la lawm luh loh leh thunun lai ngah hle te
hi kohhran nih phung atâna duhawm lo tak a nih avângin, Kohhran
Dân chhûnga lût rual leh lût theite lawm luh leh lâk luh lohva an
awm reng lohva Dân zawhkim member an nih theih nâna chin fel
ngai chin fel zung zung hi Tualchhûng Kohhran tin ṭan lâkna tûr a
ni {Dân Bu Seventh Revised Edition (Mizo) Reprint 2010
Bung II:1:c:(ii)}.
Kohhran Dân chhûnga la awm ngai lo, Dân chhûnga awm
tûra tihte hi ‘lawm luh’ ṭhin an ni a; Dân chhûnga awm tawh,
eng vâng pawha kohhran thununna an chunga nghah a nih hnua
Kohhran
1 PRESBYTERIAN
Dân chhûnga awm leh tûra tihte hi ‘lâk luh’ an ni ṭhîn thung.
‘Lawm luh’ leh ‘lâk luh’ tih ṭawngkam hi a hmanna hun bîk a
awm a ni.

III. INTHUNUNNA
Inthununna hi kohhran inrêlbâwlna kawnga thil pawimawh
tak a ni a. Thlarau lam nun atâna thil pawimawh tak tak -
kohhran member-te siam ṭhat leh vên himna te, Pathian
ropuina atân leh kohhran thianghlimna lam hawia an ṭhan len
theihna tûr leh ringtu rinawm tak an nih theihna atân ṭanpuitu ṭha
tak a ni. Inthununna hi kohhran rorêlnain a kenkawh tûr a ni.
Kohhran member zawng zawng te, nemngheh an ni emaw,
ni lo emaw Dân bawhchhia tawh phawt chu thunun tûr an ni
a. Thununna tling bawhchhiatnate chu - tualthah, inngaih, uire,
aien, Kristian rinna kalh zâwnga sakhaw biakna leh dân
bawhchhiatna dang Synod-in thununna tlinga a ngaihte hi a ni.
Kohhran thununnain a tum ber chu kohhran thianghlimna tûr leh
tisualtuin a lo sima, a inlamlêt leh thuai theih nân a ni {Dân Bu
Seventh Revised Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung III:1}.
Kohhran mite chu milem biak, Zu sak leh zawrh leh in te,
ruih theih thil dang siam leh put darh te, rilru tibuai thei damdawi
hman sual leh pawisa khelhna chi hrang hrangahte hian inthiar
fihlim tura beisei an ni {Dân Bu ed. cit. Bung III:2(a)}.
Inthununna hi urhsûn tak, lainatna rilru nêna tih tûr a ni.

IV. KOHHRAN PUIPA NGHETTE


Kohhranah puipa nghet chi thum an awm a. Anmahniah
tlin lohna thar a awm emaw, anmahni an bâng emaw a nih loh
chuan an dam chhûng atâna puipa atâna serh hran an ni. Puipa
nghet neih hi kohhranin a ngheh phahin a zahawm phah
bawk a ni.
1. Kohhran Upa
Kohhran Upate chu kohhranin an aiawh hotu atân an thlan,
kohhran thlarau lam nunah te, rorêlna lamah te, rethei
enkawlah te
PRESBYTERIAN 1
leh kohhran sum rêlbâwl kawngah te, Pastor ṭanpui tûra
nemnghehna hmanga serh hrante an ni.
2. Probationary Pastor-te
Probationary Pastor-te chu rawngbâwlna hna puitling
atâna nemngheh an nih hmaa Minister kaihhruaina hnuaia Pastor
lam hna thawk tûra en chhin atâna lâkte an ni (Pro. Pastor-te hi
puipa nghet zîngah telh an ni naa, en chhin huna ding an nih
avângin en chhin an nih chhûngin puipa nghette chanvo ang an
chang ve tihna a ni ber a. An hlawhtlin loh chuan tâwp mai thei,
an hlawhtlin chuan Minister ni hlen tûr an ni).
3. Minister-te
Minister-te chu kohhran puipa, Krista Chanchin Ṭha hril
tûr leh Sakramen buatsaih tûra dân ang taka nemngheha serh
hrante an ni.
Minister-te zînga mi, kohhran pakhat emaw, a aia tam
emaw thlarau lam thila enkawl tûra ruatte chu ‘Pastor’ tih an ni.
Pastor chuan a Bial chhûng kohhran khawiah pawh a awm lai a
nih chuan, hotu chan a chang ang {Dân Bu Seventh Revised
Edition (Mizo) Reprint 2010 II:2b(iv)}.

V. PUIPA NGHETTE THUNUNNA


Inngaihna sual khawih bâkah nungchang dik loh vâng te,
thurin pawm dân him loh vâng te, mawhphurhna kalpui dân dik
loh vâng tein Puipa nghette pawh thunun theih an ni a.
Amaherawhchu, an chunga thu tâwp neitu - Upa tân Presbytery;
Minister tân Synod-in thu tlûkna a siam hmain thunun ngai
khawpa thil sual ti chu a rawngbâwlna lo chawlhtîr lailâwk
ṭhin a ni.

VI. KOHHRAN RORÊLNATE


India ram Presbyterian Kohhran Dân Buin ‘Kohhran
Rorêlnate’ tia a sawi chu chhâwng nga a ni a. Chûngte chu-
1 PRESBYTERIAN
1. Tualchhûng Kohhran
Tualchhûng Kohhranin rorêltu atân Committee a siam tûr a ni
a. Chutah chuan a theih chin chinah Minister te, Probationary
Pastor- te leh Kohhran Upate chu member an ni ang. Kohhranin
ṭûl a tih chuan Bial Inkhâwmpui phalnain kum thum zêl atân
Committee member a ṭûl zât an thlang bawk ang. Hetiang hi
Mizoramah chuan ‘Tual Upa’ tia koh tlân tûra rêl a ni (2008
Synod Gen.48).
Kohhran Committee chuan kohhran inrêlbâwlna lam thil
leh kohhranho thlarau lam nun atân ngaihtuah ṭûl apiang a rêl
ang a. Ama rêl thlûk theih bâk chu, ṭûl a nih chuan rorêlna sâng
zâwkah a thlen ang.
Rorêlna hi dai sual palh a awm loh nân fîmkhur reng a ngai
a. Committee hrisêl leh thawk ho ṭha nih tum tûr a ni a. Chanvo
chelh thu-ah pawh mahni tlin tâwk leh chelh ve âwm te, mi dang
chelhtîr zâwk chi te, member tin tân hriat phal a ṭha.
Thu ngaihtuah azirin kohhran dang kângkai thei tûr chi-ah
leh thil thar reh chhuahna tûr chi-ah chuan mi dang leh tûn hnu
lam ngaihtuah tel chunga rêl tûr a ni a. Thurin lam thilah phei
chuan Pastor ngaihchân thiam a ṭha (Dân Bu Seventh Revised
Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung II-na pum chhiar teh).
2. Bial Inkhâwmpui
Bial hian kohhran mal eng emaw zât a huam a, a huam
chhûng kohhrante chuan rorêl tûrin kum tin vawi khat inkhâwmpui
an hmang ṭhîn.
Bial inkhâwmpuia member ni sate chu Bial inkhâwmpui
puipa te, Minister te, Pro. Pastor te, Upa te, inkhâwmpui
committee hrang hranga member-te chu an ni a*. Kohhrana
Dân zawhkim eng emaw zât aiawha kohhran tinin a rawn
tirhte chu member (palai) an ni bawk a. Palai tirh dân tûr
chu Presbytery-in dân zawhkim aṭanga chhûtin a bituk ang
{Dân Bu Seventh Revised Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung
V:1:b:(iii)}. Bial inkhâwmpui hruaitu chu Chairman tih a ni.
PRESBYTERIAN 1
Note: * Bial Inkhawmpuia Tual Upate dinhmun
chungchâng: “ ‘Kohhran Committee member (Tualchhûng
Upa)-te hi an ṭan hun chhûng chuan Bial Inkhâwmpuiah palai ni
sa ni ve rawh se,’ tia Aizâwl Hmâr Presbytery rawtna kan
ngaihtuah a. Tualchhûng Upa hi a nei duh apiang Presbytery-
in an nei a ni mai tho va. Bial Inkhâwma palai ni sa an nih leh
nih loh thu hi Presbytery-ten an duh dân anga an tih theih a ni e
kan ti.” (1985 Synod Gen. 5).
Bial inkhâwmpuiin Committee a neih, Dân Bua lang chu
Bial Standing Committee leh Nomination Committee te a ni a.
Hêng bâkah hian Bialin ṭûl a tih angin Committee dang pawh a
siam thei ang (Dân Bu ed. cit. Bung V:1:e). A huam chhûnga
kohhrante mamawh, a rêl theih chin rêl fel te, a theih bâk
rorêlna sâng zâwka hlan chhâwn te, pulpit humhalh te,
kohhran hnêna committee member (Tual Upa) thlan phalna
pêkte hi a tih tûr langsâr zual a ni.
Note: Bial, Presbytery leh Synod Inkhâwmpui Puipate chhiar dân,
SEC-in tichiang rawh se, tia Synod thudah chu India Ram
Presbyterian Kohhran Dân Bu Seventh Revised Edition
(Mizo) Reprint 2010-a mi ang hian kal tûr a ni ang a. Synod,
Presbytery leh Bial Inkhâwmpui palai inchhiarnaah Chairman
Elect/Moderator Elect-te hi Puipaa chhiar tel tûr a ni a, Bialah
Statistician hi Puipaa chhiar tel loh tûr a ni. Treasurer pahnih
(Bial sum leh Synod sum)- te hi Puipa zînga chhiar tel tûr an
ni (SEC 228:19).
3. Presbytery
Bial pathum emaw, a aia tam emaw inzawm khâwm
chu Presbytery-ah siam theih a ni a. Kum tin inkhâwmpui vawi
khat a awm ṭhîn.
(1) Presbytery member-te:
Presbytery Inkhâwmpui member-te chu hêngte hi an ni –
(a) Minister, Pro. Pastor leh Upate.
(b) A theih chen chena kohhran puipa nghette zîng
aṭanga thlan Presbytery Puipate leh Presbytery
Committee hrang hranga member-te.
1 PRESBYTERIAN
(c) Bial Chairman leh Secretary-te.
(d) A theih chen chena Kohhran Committee member
zîng aṭanga thlan Bial aiawh palaite.
(e) Presbytery bituk anga Kohhran Hmeichhia leh
Ṭhalaite aṭanga palaite.

(2) Palai tirh dân: A hnuaia mi ang hian Pastor Bial tinin
Presbytery palai tûr an ruat ang.
(a) Member nuai khat leh a aia tam nei Synod-te chuan
Dân zawhkim 150 zêlah palai pakhat an ruat thei
ang.
(b) Member sîngnga leh nuai khat inkâr nei Synod-te
chuan Dân zawhkim 100 zêlah palai pakhat an ruat
thei ang.
(c) Member sîngnga aia tlêm nei Synod-te chuan Dân
zawhkim 50 zêlah palai pakhat an ruat thei ang.
Dân buin Presbytery Committee a tihte chu Standing
Committee, Nomination Committee, Sub-Pastoral Committee
leh Finance Committee te hi a ni. Standing Committee-ah hian
Presbytery Puipate leh thlan member sawmhnih leh panga aia tam lo
awm tûra tih a ni a; Minister te, Pro. Pastor te chu member ni
sa an ni. Nomination Committee-ah chuan Moderator leh
Secretary-te leh member dang panga an awm ang. Sub-Pastoral
Committee-ah hian Moderator leh Secretary-te leh Presbytery-in
a theih chen chena kohhran puipate zînga mi a thlan member
pakua an awm ang. Finance Committee member-te Puipate leh
Presbytery inkhâwmpuiin member pathum a thlante an awm ang
a. Bial Finance Officer/Treasurer-te chu he committee-ah
hian member ni sa an ni ang.
Presbytery hi kohhran din leh ṭhiat thua mawhphurtu a ni
a. Kohhran Upa buatsaiha, nemngheta, a ṭûl dân ang zêla Upate
nihna hlihsak theitu a ni.Ahuam chhûnga Bial tinte thu lo dawng
khâwma, rêl fel theih rêl fela, a theih loh chin chu a ṭûl anga
Synod-a hlân chhâwngtu a ni (A mawhphurhna chungchângah
Dân Bu Seventh Revised Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung
V:2 en teh).
PRESBYTERIAN 1
4. Synod
India ram Presbyterian Kohhran bial ṭhen zau ber huam
chhûnga inkhâwmpui lian ber a ni a, a huam chhûnga kohhrante
tân a pawimawh hle. General Assembly Dânte kalh lovin ama
huam chhûnga hman tûr dân a siam thei.
Minister leh Probationary Pastor te, Synod Committee
hrang hrang member te, Presbytery Moderator leh Secretary
te, Presbytery thlan palai* te, Synod bituk anga Kohhran
Hmeichhia leh Ṭhalai aṭanga palaite chuan kum tin dân narânin
vawi khat kal khâwmin inkhâwmpui neih a ni ṭhîn.
Note: Presbytery aṭanga ‘Synod palai thlan’ tirh dân siamah,
member nuai hnih leh a chung lam nei Synod-ah chuan Dân
zawhkim 400 zêlah palai pakhat ruat tûra tih a ni a, intirh dân
chipchiar chu Dân Bu ed. cit. Bung V:3.d.-ah a chuang.
Synod hi Minister tûr mi buatsaiha, ruaia, nemngheta,
chawlhtîr theitu ber a ni a. A huam chhûnga rawngbâwlna leh
rorêlna tinrêng kengkawhtu, Dân Bu kalh lova dân siam theitu a
ni.Amawhphurhna chungchâng hi Dân Bu Seventh Revised
Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung V:3.g-ah târ lan a ni.
Dân Bu-in hminghmerha a târ lan Synod Committee te
chu: Executive Committee, Nomination Committee, Pastoral
Committee, Theological Education Committee, Finance Committee,
Mission and Evangelism Committee, Trust Committee te hi a ni.
Nomination Committee hi kum tina mi ruat thar ṭhîn a ni a, a
dang zawng hi chu kum thum atân vek a ni.
Executive Committee-ah hian Synod Puipa te, Synod
Executive Secretary te, Synod ruat mi 5-10-te leh Synod
huam chhûnga Presbytery tinin dân ang taka member
pathum ṭheuh an thlante chu member an ni a. Synod ruat leh
Presbytery thlante chu kum thum chhûng an ṭang ang a, thlan
nawn theih an ni. Member zawng zawng zâtve an awm chuan
rorêl theih a ni {Dân Bu Seventh Revised Edition (Mizo)
Reprint 2010 Bung V:3:j:(i)}.
1 PRESBYTERIAN
Nomination Committee-ah chuan Moderator leh
Secretary- te telin member 13 an awm a. Member zawng
zawng zâtve an awm chuan rorêl thei a ni {Dân Bu ed. cit.
V:3:j:(ii)}.
Note: PCI hnuaia (Synod, Presbytery leh Bial)-a Moderator Elect/
Chairman Elect-te chu an hum an luah hma chiah
Nomination Committee-a tel tûrin PCI General Assembly
2014-in a rêl.
Pastoral Committee-ah chuan Synod Moderator leh
Secretary-te leh Finance Officer-te leh Pastoral Ministry
changtu Executive Secretary-te chu member ni sa an ni a; he
committee atân hian Presbytery tinin member pathum ṭheuh an
thlang ṭhîn bawk. Member zawng zawng hmun thuma ṭhena hmun
khat an awm chuan rorêl theih a ni.
Theological Education Committee-ah chuan member 10
aṭanga 15 an awm thei a, chûngte chu- Synod Moderator leh
Secretary (Sr.), Theological Education changtu Executive
Secretary te (Theological College nei Synod-ah Principal, Vice
Principal, Registrar te) leh ruat member mi 7-12-te. Member
zawng zâtve an awm chuan rorêl theih a ni.
Finance Committee-ah hian Synod Moderator,
Secretary- te leh Finance Officer-te leh Synod-in member
dang panga a ruatte an awm. Presbytery Finance
Officer/Treasurer te chu member ni sa an ni.
Mission and Evangelism Committee-ah chuan Synod
Moderator leh Secretary (Sr.) te, Ramthar changtu Executive
Secretary te (Synod-in Mission Board Secretary a neih chuan a
tel tûra ngaih a ni) leh Presbytery tin aṭanga member thlan
pahnih ṭheuhte member an ni a; member zawng zâtve an
awm chuan rorêl theih a ni.
Trust Committee member-te chu Chairman leh Synod ruat
member pariat an ni a. Trust Committee changtu Executive
Secretary chu Committee Secretary a ni.
PRESBYTERIAN 1
Note: Presbytery leh Synod Committee ṭhenkhatah member
atâna Inkhâwmpui Secretary sawi lan lohna a awm nual a.
Mahse, remchân zâwkna thil atân tel sa anga ngaih a ni deuh
mai.
Inkhâwmpui dâwna Committee-ah Bial aṭanga Synod
thlengin Chairman Elect leh Moderator Elect te chu teltîr an ni a.
Synod-ah phei chuan Moderator Elect leh kal chhuak pawh a
hun liam hnu kum khat chhûng Executive Committee-ah teltîr a
ni {Synod leh a Committee-te thu hi Dân Bu Seventh
Revised Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung V:3-ah ziah a
ni}.

Note: Synod leh General Assembly inkârah hian General


Assembly remtihnain Synod pahnih emaw, a aia tam emaw
kal khâwmin Regional Assembly an din thei a, din duh an awm
chuan General Assembly-in a hawng ang. Regional Assembly hi
kohhran rorêlna a nih loh avângin a hna thawhna atân dân a
siam thei a; mahse, chûng dânte chuan Dânpuia mi a kalh tûr a
ni lo thung (Dân Bu ed. cit. Bung V:4).

5. General Assembly
India ram Presbyterian Kohhran rorêlna sâng ber a ni a,
a hnuaia Synod zawng zawng leh RegionalAssembly-te a khai
khâwm vek a, General Assembly chauh hian Dânpui a siam thei
a, Synod hrang aṭanga rorêl tûr thu lo lûtte a lo dawng khâwm a,
kum hnihna zêla inkhâwmpui vawi khat a neih ṭhinah chuan
ro a rêl ṭhîn.
GeneralAssembly Office hi Meghalaya khawpui Shillong-ah
a awm a, Administrative Secretary pathumin office hi an enkawl
a, anmahni ṭawiâwmtu office hnathawk dangte pawh an
awm.
General Assembly-a member nghette chu Minister-te leh
Pro. Pastor te an ni a. Inkhâwmpui puipa ding lai te, General
Assembly Committee hrang hranga member ṭang lai te,
Synod tina Moderator leh ziaktute chu palai ni sa an ni
2 PRESBYTERIAN
bawk. Hêng bâkah
PRESBYTERIAN 2
hian Presbytery tin aṭanga mi panga zêl thlan chhuah chu
Synod- in palai atân a tîr thei.
General Assembly hnuaia Committee pângngaite chu:
Nomination Committee, Executive Committee, Theological
Education Committee, Mission and Evangelism Committee,
Christian Communication Committee leh Peace and Justice
Committee te a ni. Hêng bâkah hian hian Trust Association a
awm bawk a. Kohhran ro thil (assets) thua thil rêl ngaite rêl
feltu a ni (Dân Bu Seventh Revised Edition (Mizo) Reprint
2010 V:5).

General Assembly hnuaiah hian ṭhalaite inpâwl hona,


Presbyterian Youth Fellowship (PYF) chu 1974 khân siam a ni
a, chutah chuan PCI hnuaia Synod hrang hranga ṭhalai
pâwlte chu Active Member Unit tih an ni a, Synod hnuaia
ṭhalai pâwl ding ni lo, ṭhalai pâwl anga inhlâwm khâwm ve site
chu Associate Member Unit tih an ni thung. Hetiang bawk hian
hmeichhiate inpâwl hona, Presbyterian Women Fellowship
(PWF) pawh 1986 khân din a ni a, member neih dân kalhmang
pawh PYF ang bawk khian kalpui a ni. Hêng Fellowship-te
hian kum khat dan intawh khâwmna (Biennial Conference)
an hmang ṭhîn a; India rama inhlâwm khâwmna pâwl
dangah te leh khawvêl huapa an tel theihnaah te a remchân
angin palai te pawh an tîr ṭhîn a ni.
PRESBYTERIAN HANDBOOK 21
2 PRESBYTERIAN
Bung 3

INRÊLBÂWLNA THIL ṬHENKHATA


MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN
KALHMANG
Kohhran rorêlna Committee hrang hrang, Bung 2-naa târ
lan tâkte kha Mizoram Presbyterian Kohhranin a zui bâkah, ama
Synod huam chhûngah Dân Pui nêna indîp lovin,
inkhâwmpui leh Committee-in a rêl ang zêlin kalhmang zui bîk
eng emaw zât a nei a, hetiang hian sawi ila –
I. KOHHRAN HMING ZIAH DÂN
Kohhran hming official-a inang tlânga ziah dân tûr hetiang
hian siam a ni:
MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN
(Presbyterian Church of India)
Kohhran mal hming/Department hming
(SEC 142:32; 224:58; OM 4:12/2010; SEC 228:47).

II. KOHHRANLEHKHA(LETTERHEAD) HMANTÛRBÎK


Kohhran Letterhead inang tlânga ziah dân tûr pawh kum
2013 Synod Gen.15 bawh zuiin SEC 251:6 chuan hetiang hian a
pawm:
MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN
(Presbyterian Church of India)
Kohhran/Bial/Presbytery
________________________________________________

_________________________________________ _______________________________________

Chairman* Secretary
Ph. No. __________________________ Ph.No. ___________________________

No. _________________________________ Date ______________________________

Note: * Presbytery-leh Synod-ah chuan Moderator tih tur a ni.


2 PRESBYTERIAN
III. KOHHRAN NUMBER PÊK
LEH SEAL CHUNGCHÂNG
Tualchhûng kohhran tin chu number neihtîr vek an ni a;
hun eng emaw chen chhunzawm lohva a awm hnuin SEC
chuan siam thar leh tûrin a rêl a (SEC 245:57), Synod
Office-ah kohhran chhinchhiahna bu hi vawn a ni. Tualchhûng
kohhran puitling apiangin kohhran seal neih tûr a ni a. Seal siam
tûr chuan Synod Office-ah hriattîrin, annin kohhran number an
lo siam hnuah mahni duhna hmunah seal chu siamtîr tûr a ni.
IV. OFFICE LAMA INRÊLBÂWLNA
Kohhran inrêlbâwlna hrang hrang, Tualchhûng Kohhran
aṭanga Synod Inkhâwmpui rorêlna thlenga thurêl eng emaw
zâtte a taka chantîrna chu office lamah a ni a. Synod china office
lam inrêlbâwlna leh rawngbâwl hna a kalpui dân tlângpui chu
hetiang a ni:-
Khawvêl hmun danga Presbyterian Kohhran leh Reformed
Kohhrante inenkawl dân kalhmang tlângpui aṭanga hrang hretin
India ram Presbyterian Kohhran hnuaia Synod ṭhenkhat chu
Presbytery aṭang ni lovin Synod aṭangin an inenkawl a. He
inenkawlna kalhmang hi Mizoram Presbyterian Kohhranah chuan
Welsh Missionary-te aṭanga chhawm chhoh zêl a ni a, tûn
thlengin Mizoram tân chuan remchâng leh ṭha bera hriat a ni
a, PCI hnuaia Synod ṭhenkhat pawhin hei hi an zui ve bawk.
Kum 1967 aṭangin General Secretary pakhat neiin Office kalpui
a ni a. Kum 1974-ah inenkawlna kalhmang (organisation
set-up) thar siam a ni leh a, Executive Secretary pathumin
office ṭhuta Department chan insema hna kalpui tûra tih a ni ta a.
Kum 1984 Synod Gen.13 thurêl angin ‘Synod Department
Entu Commission’ siam a ni a. He Commission hian kalhmang
khawih danglam tûr rawtna eng emaw zât a siam a; 1987
Synod- a Commission rawtna pawmah chuan Synod Moderator
pawh hun puma thawk tûra tih a ni a, Executive Secretary
pathum awm zêl tûra tih a nih bâkah an mawhphurhna,
dinhmun leh hna tûrte pawh
PRESBYTERIAN 2
siam fel a ni. He inenkawl dân kalhmang chhûngah hian thil
tam zâwk chu Synod Office aṭanga kalpui emaw, kaihhruai
emaw leh hriatpui emaw veka tih a ni (1987 Synod General 36
& Appdx. 6).
Synod Moderator chu Committee hrang hrang kaihhruaia, pa
chan changa kohhranhote uap khâwmtu a ni a. Office hna tak
tak vilvân lam erawh chu Executive Secretary-te hna a ni a,
Executive Secretary pathum an awm a, an zînga kum lama upa
ber chu Senior Executive Secretary a ni. Anni pathum hi
Committee hrang hrang leh Department hrang hrangah
mawhphurtu nihna bel an ni a. Committee zînga Secretary
hranpa awm lohna chi leh Department hotu ruat lohna chi-ah
Executive Secretary pathumte zînga a tu ber emaw tal chu
Secretary leh Department hotu nihna bel ṭhin a ni a, an zînga a
tu ber emaw tal hriatpui lohvin Committee rorêlna leh
Department hna kalpui loh tûra ngaih a ni.
Executive Secretary-te hi an term tâwp dâwn kumin Synod
Inkhâwmpui hmaa Pastoral Committee khalhin Synod
Executive Committee-in a thlang fel ṭhîn. “SEC-in hotu hrang
hrang a thlan dâwna nominate siamtu tûrte chu secret ballot-
a thlan ngei ni se,” tia 2002 Synod General 41-in a rêl angin
SEC chuan thlan tûrte lo ruahmantu a thlang hmasa phawt a,
chûng thlan chhuahte chuan Synod hnuaia kum 15 tal lo
thawk tawhte aṭangin thlan tûr zât lêt hnih an chhawp chhuak
a, chûng mite zing aṭang chuan thlan an ni ṭhîn.
An ṭan hun (term) chu kum thum a ni a, mi thuhmun chu
term hnih bâk ruat leh thlan nawn leh theih a ni lo. Hmun ruak
hnawh khah ṭûl a lo awm chuan a mi tûr chu Synod
Inkhâwmpuiin emaw Synod Executive Committee-in emaw hun
remchâng hmasa berah a thlang ang a, mi dangte term zuitîr a ni
ang. An mawhphurhna, dinhmun leh hnathawh dân tûr
chipchiar pawh siam fel vek a ni (1987 Synod Bu Appdx. 6:1-
5 p. 85; SEC 110:4; 2002 Synod
Gen. 41; SEC 192:6,12).
2 PRESBYTERIAN
Synod Department-te Entu Commission Report kum
1987 Synod-in a pawmah chuan Executive Secretary-te
mawhphurhna te, an dinhmun te, an hna te chipchiar taka sawi a
ni a. Chutah chuan an mawhphurhna leh tih tûr pawimawh
ṭhenkhat chu Synod Moderator leh Secretary-te nên ṭanghova
Inkhâwmpui leh Commit- tee thu bawh zuia tihhlawhtlin te, Synod
hnuaia Department hrang hrang inchan sema ṭha taka hna a kal
theihna tûra department hotute mawh phurhpui leh thurâwn pêk te,
Synod pum pui hna kalpui thuah te, rualrem taka department hrang
hrang an inthlun khâwm thuah te a huho leh a malin mawh an phur
a. Atawi zâwngin – Synod pum pui ṭha taka a kal theih nân mi
dangte aiin mawhphurhna an nei lian bîk a ni. An hna kalhmang
thlîr tûr leh Committee-ah te thu thlen tûr an neihte chu
inlungrual taka an kalpui theih nân a ṭûl leh remchân dân azirin
thla tin vawi khat tal Senior Executive Secretary kaihhruainain
inhmukhâwm ṭhîn tûra ngaih an ni a (1997 Synod Gen.
36,Appendix 6, pp. 82-86). Moderator a awm remchân chuan
E.S.-te inrâwnkhâwmna hi ‘a ho ṭhîn ang’ tih a ni bawk (1988
Synod Gen.22 (3)). Hêng bâkah hian a tîr lam aṭanga E.S-te thu
inhlan chhâwnah chuanAizâwl chhuahsana rawngbâwlnaa kal a ṭûl
pawhin E.S pathum zînga pakhat tal chu hmun nghâka awm
tûra ngaih a ni ṭhîn.
Chutiang chu an mawhphurhna a nih avângin râwn theih
tûr leh hna a kal chak ṭhat theih nân Office-a ṭhut tam a
pawimawh a. Committee-a tel leh pawimawh danga
chhuahna tûr tam tak a awm bawk a. A chângin Aizâwl pâwn
leh Mizoram pâwn thleng pawha chhuahte pawh a ṭûl ṭhîn.
Pastoral Ministry changtu Se- nior E.S. chu Pastor-te leh
kohhran enkawlna thil ṭûla tualchhûng leh Bial leh Presbytery-
ten an dâwr ber a ni a. Office enkawlna leh sum lama
thuneihna kengtu a ni bawk a. Office-a a awm tam a ṭûl zual hle
a ni. Târ lan tawh angin Senior E.S. hian mawhphurhna a ngahin
a rit a, a nihna tûr ang taka hlen chhuak tûr chuan hun leh
mihring theihnain tlin rual a ni lo. Chutih laiin E.S dang pahnihte
mawhphurhna hi a tam lo va, a rit vak lo bawk. Nihna leh
dinhmun intluk tlâng zînga mi thlan chhuah an ni a, kum thua
PRESBYTERIAN 2
senior ber nih
2 PRESBYTERIAN
vânga hetia mawhphurhna rit pêk tam bîk hi chu tih dân ṭha
ber niin a lang lo. An mizia leh theihna te en chunga
mawhphurhna sem rual deuh a nih chuan E.S pathumte tân
thawh ho a nuam ang a, kohhran tân pawh a hlâwk zâwkin a
rinawm.
Kum 2012 Synod chuan Executive Secretary-te hna
chanpual sem rualna atâna rawtnate a pawm a. Chuta sawi lan
tlângpui chu hêngte hi a ni:
Senior E.S. hi hotu ber chan chang a nih angin portfolio a
chan tûra ruat ṭhin panga - (1) Pastoral, (2) Finance, (3) General
Adminis- tration, (4) PPF, (5) Ṭûl dang apiang - te hi a chan
tûrin dah a ni ang
a. E.S. pahnih dangin Sunday School leh Ramthar an chan ṭhin
dân pawh hi chhunzawm a ni ang.Abâk zawng chu E.S. pathumte
thiamna leh theihna te, an experience te thlîra an chan âwma ngaihte
enin, rual tlâng deuhva mawhphurhna an chan ṭhin theih nân
Synod Executive Committee-in hna a sem ṭhîn ang.An pathuma
committee-a an ṭhutho ṭûlna chin pawh tihchian a ṭha ang.
Hemi aṭanga Dân leh inkaihhruaina Synod-in a lo siam
ṭhenkhat siam rem ngaite:
A chunga mi anga E.S.-te mawhphurhna siam rem a nih
dâwn chuan Synod-in dân leh inkaihhruaina a lo siam
ṭhenkhatahnuaiamite hi hetiang hian tihdanglam tûra ni ang–
1. Ram pâwn & sawrkâr dâwrna chu E.S.-ten anmahni
portfo- lio ṭheuh chhûngah a ṭûl angin an kalpui ṭhîn
ang.
2. Service Board-ah hian Ex-officio member panga zîngah
E.S.-te hi an tel a, Chairman chu Moderator a ni a,
Sec- retary chu Synod Secretary (Sr.) a ni a. E.S.
dang port- folio-ah dah pawh ni se, Senior E.S chu
Gen. Adminis- tration kengtu a nih avângin Synod
Office-a thawktute Service chungchânga mawhphurtu
a ni zêl ang (Finance a chang ang hian).
PRESBYTERIAN 2
3. Theological Education hi a portfolio ni sa atân dah a
ni tawh lo vang.
4. SMTC Kalpui Dân tûr Siamṭhatna, 2000, I. Managing
Committee-a ‘Chairman – Executive Secretary i/c
Pas- toral Ministry’ tih hi ‘Executive Secretary i/c
SMTC’ tia thlâk a ni ang (Synod 2000 Gen. 66,
App. 15, p. 146).
5. FG & CC Kalpui Dân tûr 1999, No. I. ‘Chairman –
Senior Executive Secretary’ tih hi ‘Chairman –
Executive Secre- tary i/c FG & CC’ tih a ni ang
(Synod 1999, Gen. 43, App.12, p. 64).
6. Worship Committee Neih Dân tûr 2000, No 3(3)-a
‘Se- nior Executive Secretary – Secretary’ tih hi
‘Executive Secretary i/c Worship – Secretary’ tia
thlâk tûr a ni.
7. Revival Kalphung Thlirlêtna No. 3. “He Revival
Commit- tee hi Pastoral Committee-ah a bet ang a,
Senior Executive Secretary chu Committee kaihruaitu a
ni ang” tih hi “Re- vival Committee hi Synod
Executive Committee Sub- Committee a ni ang a,
Executive Secretary i/c Revival chu Committee
kaihruaitu a ni ang” tia thlâk ni se. No.
4. Ex-Officio member –a ‘Senior Executive
Secretary’ tih hi ‘Executive Secretary i/c Revival’ tih a
ni ang (SEC 181:49, App. XII, pp. 82, 83).
8. Endowment Fund Rules, 1999, No. 2. Enkawltu d)-a
‘Sec- retary atân Senior Executive Secretary a ni ang’ tih
hi ‘Sec- retary atân Executive Secretary i/c Endowment
Fund a ni ang’ tih a ni ang.
9. Ramthar Board-a tel tûra tih pawh hi ni sa ni lovin
chanvo sem hunah a remchân anga telh ve mai ni
se.
10. Manipur Area Committee-a Senior Executive
Secretary tel leh tel loh chu Synod Executive
Committee-in a ruat leh ruat lohva thu ni maiin a lang
2 PRESBYTERIAN
(Manipur Area Enkâwl Dân Enṭhatna, Synod
2008:100, App. 12, p259).
PRESBYTERIAN 2
V. COMMITTEE LEH BOARD HRANG HRANGTE
Synod hnuaia Committee leh Department-te hi ngaih fin
theih takin an inzâr zawm deuh vek a tih theih. Hetiang hi
Board awm dân a ni:
1. Board/Committee puitlingte
Synod hnuaia Committee leh Board puitling awm mêk
te, chûng Committee/Board-a Chairman leh Secretary-te chu
hêngte hi an ni–
(1) Executive Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Synod Secretary
(2) Nomination Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Synod Secretary
(3) Pastoral Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Synod Secretary
(4) Theological Edn. Board Chairman : Synod Moderator
Secretary : Principal, ATC
(5) Finance Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Finance Officer
(6) Ramthar (Mission) Board Chairman : Synod Moderator
Secretary : Secretary, SMB
(7) Sunday School Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Executive Secy. i/c MSSU
(8) Education Board Chairman : Synod Moderator
Secretary : Principal, SHSS
(9) Presbyterian Hospital Board Chairman : Synod Moderator
Secretary : Director, Presbyn. Hospital
(10) Communications Board Chairman : Synod Moderator
(PRESCOM) Secretary : General Manager, PRESCOM
(11) Literature and Publication Chairman : Synod Moderator
(SL&PB) Secretary : Editor, SL&PB
(12) Music Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Executive Secy. i/c Music
3 PRESBYTERIAN
(13) Social Front Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Executive Secy. i/c SF
(14) Pension & Provident Fund Chairman : Synod
Moderator
Secretary : Board member aṭanga ruat
Note: Sl. No. (1) – (6) hi Dân Bua lang chin a ni a, Dân Bua
lang ‘Trust Committee’ tih chu a hrana siam a ni lo thung.
Finance Committee, Ramthar (Mission) Board, Sunday
School Committee, Education Board, Presbyterian Hospital
Board, Communications Board (PRESCOM), Literature and
Publication (SL&PB), Music Committee leh Social Front
Committee te hian Board/Committee ṭhut inkâra thu pawimawh
apiang rêla Board thurêlte bawh zui tûr Committee tê –
Managing Committee (Fi- nance bîkah) leh Executive Committee
an nei leh chhâwng a; Synod emaw, SEC-in emaw ‘Inkaihhruaina
Dân’a siamsak ang zêlin hêng Committee tê-a member tûrte hi
chu ruat an ni.

2. SEC Sub-Committee-te
A chunga Board/Committee-te bâkah Synod Executive
Committee hnuaia Sub Committee chi hrang hrang a awm leh
a; chûng zînga ṭhenkhat phei chu Department kan tihte ang deuh
thova hna kalpui pawh an awm. SEC hnuaia Sub Committee hrang
hrangte chu hetiang a ni –
(1) Property Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Executive Secy. i/c Property
(2) Service Board Chairman : Synod Moderator
Secretary : Sr. Executive Secretary
(3) Revival Committee Chairman : Executive Secy. i/c Revival
Secretary : Director, Revival
(4) Endowment Fund Board Chairman : Synod Moderator
Secretary : Executive Secy. i/c EFB
(5) Multipurpose Training Chairman : Executive Secy. i/c
SMTC Centre Managing Comm. Secretary : Programme
Director, SMTC
PRESBYTERIAN 3
(6) Worship Committee Chairman : Synod Moderator
Secretary : Sr. Executive Secretary
(7) Family Guidance & Chairman : Executive Secy. i/c FG&CC
Counselling Centre Secretary : Director, FG&CC
(8) Presbyterian Bible School Chairman : Synod Moderator
Secretary : Principal, PBS
(9) Research & Evaluation Convener : Executive Secy. i/c R&E
(10) Nupa Thu Chairman : Synod
Moderator
Secretary : Executive Secy. i/c Nupa Thu
(11) Information & Publicity Comm.
Chairman : Executive Secy. i/c Synfo (Synfo) Secretary : Co-
ordinator i/c Synfo
(12) Partnership Committee Chairman : Exe.
Secy. i/c Partnership
Secretary : Co-ordinator i/c Partnership
(13) Archives Committee Chairman :
Executive Secy. i/c Archives
Secretary : Asst. Co-ord. i/c Archives
(14) Barak Area Committee Chairman :
Synod Moderator
Secretary : Administrative Secretary
(15) Chhim Area Committee Chairman :
Synod Moderator
Secretary : Administrative Secretary
(16) Manipur Area Committee Chairman :
Synod Moderator
Secretary : Administrative Secretary
3. Fellowship-te
Synod hnuaiah hian hmeichhiate inpâwl hona leh ṭhalaite
inpâwl hona hetiang hian siam a ni:
1. Mizoram Presbyterian Chairman : Synod ruat
Kohhran Hmeichhia Gen. Secretary : Synod ruat
2. Kristian Ṭhalai Pâwl Leader : Synod ruat
Gen. Secretary : Synod ruat
Hêng Fellowship-te hi Inkaihhruaina Dân chipchiar tak
neia fel taka kal an nih avângin an kalhmang chipchiar chu hemi bu
3 PRESBYTERIAN
tâwpa Appendix 3 leh 4-ah dah a ni a; kohhran rawngbâwlna nêna
inzawm, hriat ngai tak tak a awm avângin Fellowship-te
inkaihhruaina hi Puipa nghette chuan hriat a ngai ṭhîn.
PRESBYTERIAN 3
A chunga Fellowship sawite bâkah khian Kohhran
Committee hnuaia Fellowship ni tûrin kohhranin ṭûl a tih chuan
Kohhran Pavalai Pâwl a din thei a, ram pum huap inthlun
khâwmna erawh a awm rih lo. Kohhran Pavalai Pâwl
Inkaihhruaina hi 2011 Synod Gen.15 thurêl bawh zuiin SEC
239:36-in a siam (Appendix 4).
4. Synod Committee member siam dân
Synod Nomination Committee member pasarih hi
Presbytery- te a indawta thlantîr an ni a, Synod ruat (member
pathum) chu Synod Executive Committee-in a thlang a,
chûngte chu Synod Inkhâwmpuiin a pawm leh ṭhîn. Synod
Committee/Board puitlinga member awm zât hi a inang lo va;
SEC leh Pastoral Committee-ah Presbytery tin aṭangin member
pathum ṭheuh ruat an ni a; Theological Education Board leh
Pension & Provident Fund Board- ah te chuan Presbytery tin
aiawh zâwnga inruat lovin Inkaihhruaina Dânah member inruat
dân hranpa siam a ni a; Sunday School, Mission Board leh
Music-ah te Presbytery tin aṭangin member pahnih zêl ruat an
ni thung a; a dang zawngah chuan Presbytery tin aṭangin member
pakhat ṭheuh ruat an ni. Presbytery aṭanga ruat bâkah hian
Board/Committee tinah Synod ruat member eng emaw zât an
awm zêl a; chûng Synod ruata lût tûr ruahmannate nên chuan
Synod Nomination Committee-in a thlîr leh hnuah Synod
Inkhâwmpuiah chhawp chhuaha pawm ṭhin a ni. SEC hnuaia
Sub- Committee member tûrte chu SEC-in a ruat ṭhîn a;
Board/ Committee puitlinga member-te leh SEC hnuaia Sub-
Committee member-te term hi kum thum a ni.
5. Synod Board/Committee Member-te term tâwp rual
ṭhup lova kal dân tûr (Vide 2007 Synod Gen. 27; SEC
217:23; 218:23; 2008 Synod Gen. 75 App.)
Synod Committee/Board member term tâwp rual ṭhup
lo tûra kawng zawn hi kum 2007 Synod Gen. 27 chuan ṭûl a
tiin Synod Executive Committee chu lo bawh zuia Synod-a
thlen leh tûrin a ti a. SEC 217:23 chuan a aiawha lo ûm zuia
June SEC-a
3 PRESBYTERIAN
thlen leh tûrin OM kutah a dah a. OM 7:7/2008 chuan
ruahmanna siamtu tûr a ruat a, chûng mite chuan hetiang hian
ruahmanna an siam a, OM chuan a en leh hnuah SEC-ah a
thlen ta a. SEC chuan Synod-ah thlen lehin Synod chuan
siam ṭhat ngaite siam ṭhain a pawm ta a ni.
(1) Synod Committee/Board-a Presbytery aiawh member pakhat
aia tam inruatnaah chuan inruat thar a ṭûl kumah a ṭang
lai zînga a zâtve emaw, hmun thuma ṭhena hmun khat
emaw tal term tharah ruat nawn leh tûr a ni a, a zâwnin mi
ngai term hnih bâk thlan/ruat nawn theih a ni lo vang.
(2) Synod Committee/Board-a Presbytery aiawh member pakhat
chauh awmnaah chuan Synod Nomination Committee-in
term thara member ngai ring tûr leh inruat thar tûr
Presbytery-te a thliar fel ang a, Synod pawm tûrin a
thlen ṭhîn ang. Hei hi inruat hun hma kum Synod-ah
tihfel ṭhin a ni ang.
(3) Synod Committee/Board-a Synod ruat member-te chu Synod
pum pui huapa chinchâng hria leh rorêlnaa committee fin
chhuah thei tûr âwma ngaihte an nih avângin member zînga
eng emaw zât hi chu hun rei deuh zâwk pawh ṭang zui
tûrin Synod Nomination Committee-in a rawt nawn thei
ang a, a zâwnin mi ngai term hnih bâk thlan/ruat nawn
theih a ni lo vang.
(4) Synod Nomination Committee member zînga pathum hi
Synod Executive Committee-ah Secret Ballot-a thlan ṭhin a
ni ang a, a zâwnin mi ngai kum thum bâk thlan nawn theih a
ni lo vang. A dang pasarih hi tih dân pângngaiin
Presbytery-in an inruat chhâwk ṭhîn ang.

6. Committee member belhchhah


Synod Executive Committee-ah hian Dân Buin a sawi
bâkah Moderator Elect leh kal chhuakte (kum khat atân),
Executive Secretary-ho te, Mission Board Secretary te,
Administrative Secretary-te teltîr an ni.
PRESBYTERIAN 3
Hêng bâkah hian Presbytery aṭanga zawhna awm ṭhenkhat,
SEC-a lût, rêl a nih dân ṭhenkhat chu hetiang hi a ni:
“Presbytery Sub-Pastoral Committee-ah chuan
Moderator, Secretary-te, Moderator Elect te chu Ex-officio
member an ni ang.” (Tuichâng Presbytery zawhna chhânna
SEC 131:55).
Chairman/Moderator kal chhuak tûr leh elect-te, Bial
leh Presbytery levêl inkhâwmpui leh committee-a an dinhmun tûr
chu kan dân nêna inkalh lo chinah chuan Bial leh Presbytery-ten
ṭha an tih anga an rêl mai theih a ni (Mission Vêng Bial thu lût
aṭanga rêl SEC 131:57).

7. Committee member hmun ruak hnawh khah


Synod Committee/Board hrang hranga Presbytery
aiawh hmun ruak hnawh khah hi Presbytery Inkhâwmpui tihtîr
ṭhin an ni a (1979 Synod Nom. 21). 1991 Synod chuan
Presbytery Standing Committee ruat theih tûrin a rêl a. SEC-in a
lo pawm huna member ni nghâl tûr an ni ta (1991 Gen. 13).

VI. DEPARTMENT HEAD LEH TERM NEI HOTUTE


RUAT DÂN (2007 Synod Gen. 70; SEC 217:63)
1. Department Term Ruattu
Head Kum
(1) Principal, A.T.C 4 SEC
(2) Principal, SHSS 4 SEC
(3) General Manager, PRESCOM 4 SEC
(4) Director, Hospital 4 SEC
(5) Editor, SL & PB 4 SEC
(6) Secretary, SMB 3 SEC
2. Term nei hotu dangte
(1) Administrative Secretaries 3 SEC
(2) Field Secretaries 3 Pastoral
(3) Headmistress, P.C. Girls’ - SEC
School
(4) Director, Revival 3 Pastoral
3 PRESBYTERIAN
(5) Programme Director, SMTC 3 Pastoral
(6) Director, MTC 3 Pastoral
(7) Principal, PBS - Pastoral
(8) Family Counsellor, FG&CC 3 Pastoral
(9) Director, Rescue Home 3 Pastoral
(10) Finance Manager 4 SEC
Full term nei tawh lo pawh thlan theih an ni ang.

VII. SYNOD MODERATOR HNA THAWH DÂN TÛR


(Ref. SEC 201:20)
Kum 2004 Synod Gen. 46-na thu bawh zuiin Synod
Executive Committee Vawi 201:20-in Synod Moderator hna
function enṭhat a rawtna chu kan thlîr ho va. Hemi chungchânga
Synod-in thil a lo rêl tawhte chu kan en chhuak vek a {Ref.
Synod 1978 Gen. 12; Synod 1987 Gen. 36 (2); Synod 1988
Gen. 22}. Chu bâkah tûn dinhmuna kohhranin Moderator kan
mamawh dân leh kan en dânte thlîr tel chungin tûn hnu zêla
Synod Moderator hna thawh dân tûr chu hetiang hi ni se kan
ti–
1. Synod Moderator chu Synod hotu lû ber (Constitutional
Head) a ni a, kum khat chhûng hun puma thawk tûr a
ni.
2. Moderator a nih ang ngeiin Synod hnuaia rorêlnaah thu lai
latu ber a ni a, rorêlna hruai ngîl te, department hrang hrnagte
rualkhai taka kal hotîr te, kohhran zahawmna (dignity)
hum te chu a mawhphurhna a ni a. Kohhran hma lâkna leh
chêt vêlnaah dân leh kalhmang awm sate bawhchhe lo tûra
vêngtu a ni tûr a ni. Kohhran chhûnga dikna kengkawhtu a
nih avângin tute pawhin pa anga an râwn tûr a ni tih a
inhre reng tûr a ni.
3. Synod hotu ber a nih avângin Synod Inkhâwmpui leh
Synod hnuaia Committee/Board puitlingah te, Chairman
tûr a ni a. Chu bâkah Sunday School, Ramthar, Education,
Hospital, Communication, SL&PB leh Social Front Board
Executive Committee ṭheuh leh Chhim Area, Barak
PRESBYTERIAN 3
Area, Finance
3 PRESBYTERIAN
Managing Committee, Service Board leh Property-ah te
Chairman a ni bawk ang. Hêng Committee hruai hi a hna
pui tak a nih avângin dah pawimawh hmasakah a neih tûr
a ni a. Rokhawlhna eng emaw tak avânga Committee hi a
kaihruai thei dâwn lo tlat a nih chuan hna kal lai a khaihlak
loh nân a ai lo awh tûrin Committee member-te zînga
Synod Moderator lo ni tawh emaw, a department changtu
Executive Secretary- te emaw a ruat ang.
4. Committee-a ṭhut loh lai chuan kohhran thil pawimawha
râwn theih tûrin office-ah a ṭhu ṭhîn ang.
5. Kohhran inpumkhatna leh thawh hona tichak tûrin a ṭûl
angin kohhrante a tlawh bawk ṭhîn ang a, a tlawh tûr leh a
tlawh hun tûr (zin programme) chu Synod Officers’ Meeting-
in a hriatpui ṭhîn ang.
6. Kohhran hotu nihnaa Mizoram chhûnga kohhrante a
tlawhnaah a ṭûl a nih chuan a tlawh chhan hna pawimawha
ṭangkai ve ngei tûr mi pahnih thleng official duty-in a hruai
thei ang.
7. Kohhran hotu ber a nih avângin a awmna apiangah
kohhran aiawhtu ni nghâl zêla ngaih a ni a. Chuvângin,
kohhran official programme ni lova inhman ve zêl thuah a
fîmkhur hle tûr a ni.
8. Political Party thilah chuan engti zâwng maha
inhnamhnawih lo tûra beisei a ni.
9. Hêng a chunga sawi bâkah hian Synod Officers’ Meeting-
in âwm leh ṭûl a tihpuina thil dangah pawh Synod aiawhin
a tel thei ang.

VIII. OFFICE LAMA THIL


CHHINCHHIAHNA (RECORD) VAWN
TÛR
Kohhran inenkawlnaah engkim fel taka tih a niha thil kal
tawhte chhui theih a nihna tûr leh thil neih chinte vawn ṭhat a
nih theih nân
PRESBYTERIAN 3
thil chhinchhiahna bu fel tak leh him taka vawn tûr a ni. Synod
huap thil chu Synod Office leh Synod hnuaia Department hrang
hrangten vawn ṭhat ngai apiang fel taka vawn tûra ngaih a ni
mai a; record chi hrang hrang vawnna ‘Synod Achives’ a awm
tawh bawk a, hetah hian Synod Department thil hrang hrang
pawh vawn tûra hma lâk zêl a nih avângin sawi tam ngai lovah
dah ila. Presbytery huap thil pawh thil tam tak a awm loh
avângin hriat saah a ngaih theih mai âwm e. Bial leh kohhran
mala record vawn ṭhat ngai pawimawh zualte chu hêngte hi
a ni:
1. Pastor tân
(1) Baptisma changte chhinchhiahna bu
(2) Inneite chhinchhiahna bu
(3) File bu hrang hrang
(4) In tlawh record bu
(5) Sermon chhinchhiahna
(6) Bial Kohhran chanchin ziahna bu
(7) Baptisma Certificate leh Inneih Certififate pek
chhuah nawn leh (re-issue) chhinchhiahna bu
2. Bial ziaktu tân
(1) Bial Inkâwmpui Minute bu
(2) Bial Standing Committee Minute bu
(3) Bial Inkhâwmpui kaihhnawih Committee Minute bu
(4) Mahni telna Presbytery Inkhâwmpui
Minute (A bua tihchhuah a awm chuan)
(5) Bial Inkhâwmpuia chanvo neite chhinchhiahna bu
(6) File bu hrang hrang
(7) RC leh RL pekte chhinchhiahna bu
(8) Pastor Quarters chungchâng chhinchhiahna
(9) Pastor Quarters-a kohhran thil awmte
(10) Bial chhûnga Pastor leh Pro. Pastor thawkte hming
leh an awm chhûng
4 PRESBYTERIAN
(11) Bial huap Committee dangte Minute bu hlui leh
record bu hluite
3. Tualchhûng Kohhran tân
(1) Committee Minute Bu
(2) Kohhran hming ziahna bu pui
(3) Upa Biala kohhran hming ziahna
(4) Hun ruatna bu
(5) Nau piang thar hming ziahna bu
(6) Baptisma changte hming ziahna bu
(7) Dân zawhkim tharte hming ziahna bu
(8) Thunun leh lâk luh hming ziahna bu
(9) Inneite hming ziahna bu
(10) Kohhran mi thite
(11) Thawhlâwm ziahna bu
(12) Kohhran thil neih ziahna bu
(13) Kohhrana Committee hrang hrang Minute bu hlui
leh record bu chi hrang hrang
(13) File chi hrang hrang
(14) Upate biodata
PRESBYTERIAN HANDBOOK 37

Bung 4
KOHHRAN HUMHALH
LEH
SAWH NGHEHNA LAM
Kohhran member humhalh leh kohhran sawh ngheh
hi kohhran rawngbâwlnain a tum pawimawh tak a nih avângin
hemi lamah hian ṭan la tûra infuih reng a ni a. Min chîm vêltu thil
chi hrang hrang a tam tial tial a; kohhran hrang hrang indin
pawlhin mi leh sa kan inpawlhsawp tial tial bawk a; hetiang
boruakah hian kohhran humhalh leh sawh ngheh lam hi uar deuh
deuh a ṭûl a ni. Hemi lama kaihhruaina awm ang angte târ lang
ila.
I. KOHHRAN MEMBER HUMHALH CHUNGCHÂNG
(Synod 2009 Gen. 32; SEC 228:21; OM 6:11 of 2010; SEC
230:46)–
‘Kan kohhran member humhalh zâwngin SEC-in hma la
rawh se’ tia Synod thurêl (Synod 2009 Gen. 32) bawh zuiin SEC
chuan, ‘OM-in ruahmanna lo siam se’ (SEC 228:21) tiin a rêl ta
a. OM chuan ruahmanna siamin (OM 6:11 of 2010) SEC-ah a
chhawp chhuak a, SEC chuan, ‘Ruahmanna tam zâwkte
pawmin, a aia famkim deuh zâwkin OM-in lo siam ṭha leh
rawh se,’ a ti a (SEC 229:16).
Kan kohhran member enkawl leh humhalh lam hawi
Synod- in a lo rêl tawhte chu–
1. Chhim bial enkawl dân chungchâng (Ref. Synod 1989:23;
1990:29; 1991:52; 1992:80; 1999:36; 2007:71;
2008:80). Hêngte hian rawngbâwlna dân lam a kâwk
deuh ber a.
2. Kohhran chhuahsante koh kîr leh zirtîrna dik lo laka kan
mite humhalh chungchâng (Ref. Synod 2000:32;
2006:19). Tualchhûng kohhranin hma lâk ni se, tiin rêl a
ni a, hma lâk dân tûr ruahman a ni lêm lo.
3 PRESBYTERIAN
Hma lâkna tûrte–
Kohhran member-te him taka kan awm a, kan ngheh a,
kan lo pun zêl theih nân hetiangin hma lâk ni se-
(1) Tualchhûng Kohhran Committee kaihhruainain Kristian
Chhûngkaw Committee ten chhûngkaw tin tlawhin zirtîrna
dik pe tam se.
(2) Kohhrana mi ṭangkai tam zâwk chher chhuah an nih theih
nân kohhran indan hi uar lehzual ni se.
(3) Kohhran mipuite an ngheh lehzual theih nân Bialtu Pastor
leh Kohhran Upate hian chhiatni/ṭhatniah tel tam tûrin ṭan
lâk ni se.
(4) Mizoram chhûnga kohhrante kan inhriat chian lehzual
nân intlawhtawn uar ila.
(5) Synfo hian tûn aia chak zâwkin Publicity lamah ṭan la
sela, kan kohhran hmunhma, chêt vêlna leh programme-te hi
media hrang hrangah theh darh ṭhîn se.
(6) Kohhran harsa zualte, kohhran changtlung zâwkten an ṭanpui
theih dân kawng hawn ni se.
(7) Synod Revival Speaker-te hi kohhran member hui khâwm
zâwnga hma la tûrin fuih ni se.
(8) Para-Church te leh Affiliation kan pêkte kan kalpui dân hi
fîmkhur deuh zâwka kalpui ni se.
(9) Kohhrana lo lût duhte lakah rilru zau zâwk puin, zau
zâwka kawng hawn ni se.
(10) Kohhranin mahni huam chhûnga rethei leh harsa
zâwkte ngaihsak leh chhawmdâwl kawngah mi dang an
inrawlh ve lohna tûra chak taka hma lâk ni se.
(11) Kohhran tinin mahni huam chhûnga zirtîrna dik lo leh him
lo rawn keng lûttute zînga kan mite tel ve lo tûra chak taka
hma lâk ni se.
PRESBYTERIAN 3
(12) Kohhran chhûngkuaa rilru natna nei leh inkiltawih an
awmin lênchilh a, thlamuana ṭanpui ṭhin ni se.
(13) Kan kohhrana lo pêm lût tharte ngaihven kawngah
bengvâr chhuah lehzual ila.
(14) Kohhran aṭanga chhuah tumte an awmin, kohhran mal,
Bial, Presbytery leh a ṭûl phei chuan Synod-in chhuak lo
tûrin ṭhahnemngai taka thlêma kawm ṭhin ni se.
(15) Kan Kohhran Thurin leh zirtîrna dik leh himte inzirtîr uar
lehzual ni se.
II. KOHHRAN DIN NGHEHNA POLICY (2007 Synod
Gen. 72; SEC 217:34; 218:13; 219:19; 2008 Synod Gen. 81
App.)
1. Thuhma
SEC vawi 214 chuan Kohhran Din Nghehna Policy hi
enṭhat ṭûlin a hria a. Tin, Chhim Bial tân a hrana dah pawh hi
ngaihtuah ngaiin a hre bawk a, Synod-a thlen tûrin a rêl a (SEC
214:24 of 5- 9 Nov. 2007). Kum 2007 Synod chuan remtiin,
‘SEC-in rawn en ṭha sela, Synod-ah rawn thlen leh rawh se; tin,
Chhim Bial tâna a hrana dah chungchâng pawh rawtna rawn
siam nghâl rawh se’ tiin a rêl a (2007 Synod Gen. 72). Chu
thu chu SEC 217 chuan a bawh zui ta a ni. OM, SEC leh
Synod Inkhâwmpuiin a lo rêl tawh dân te ngun taka zir chian a
nih hnuah a thil hmuh dân leh rawtna chu hetiang hi a ni.
2. Kohhran din nghehna chungchânga Synod rilru
Kan kohhran hi a lo din tirh aṭangin mahni intodelh a, mi
dang puih bawm lohva mahni kea ding tûrin kan infuih ṭhîn a,
kutdawh rilru neih mai kan hlau hle ṭhîn. Tualchhûng Kohhran
tinte hi mahni kea ding a, mahni phâk ang tâwk zêla Pathian
Biak In te pawh saa enkawl zui tûra inzirtîr leh inkaihruai ṭhîn
kan ni a. Kohhran chak lo leh tê zâwkte pawhin Biak In sak
chungchângah kohhran lian zâwk leh chak zâwkte
phungbawmah kan sâwm ngai lo va, kan phâk ang tâwka
Biak In kan sak chu lungawi takin kan luah mai ṭhîn. Mi
4 PRESBYTERIAN
dangte puihbawmna beisei lam aiin mi dangte tâna malsâwmna
nih tum tlat tûr zâwnga inzirtîr leh inkaihruai ṭhîn kan ni
zâwk.
3. Kohhran din nghehna policy lo inṭan dân leh a kal zêl dân
Kohhran din nghehna policy lo inṭanna hi kum 1984-a
Mizoram Baptist Kohhranten Presbyterian Kohhran leh Baptist
Kohhrante inramrina an ṭhiat tâk aṭang khân niin a lang. Chhim
lam leh Hmâr lamah kohhran kan indin pawlh ta nawk nawk a.
Zoram Baptist Kohhrante chuan hmâr lama an kohhran lo ding
tharte sawh ngheh nân Biak In hmun an leisak a, Biak In te hial
pawh an rawn saksak ta mai a. Chhim lama kan kohhran lo ding
thar fahrah tak takte chu sawh ngheh ve ṭûla hriatna a lo awm
chho ve ta a. Chhim lamah chuan Biak In hmun takngial pawh
sawrkâr leh VC lamah kan hmuh theih si loh avâng chuan tûnhmaa
kan la tih ngai rêng rêng loh, Chhim lamah Biak In hmun te kan
leisak ve a lo ngai ta hial a. Biak In hmun leina hi OM-in fîmkhur
takin Chhim Area ram leina Head aṭangin a lo pe ṭhîn.
Hetianga Biak In hmun kan leisak lai reng pawh hian Biak
In sak erawh chu anmahni Tualchhûng Kohhran tih tûrah leh
mawhphurhnaah a ngai nghet tlat reng a. Mahse, a ṭûl ngang
a niang Lunglei Pastor Bial hotute chuan S. Vanlaiphai leh
Muallianpui Kohhrante tân Biak In sakna tûr pawisa an rawn
dîlpui ta a. OM chuan Rs. 30,000 ve ve pêk a remti ta a (OM 23
Nov. 1992). Hei hi Biak In sakna atâna kan Synod-in sum a pêk
hmasak ber niin a lang. Kum 1993 aṭang khân Kohhran Din
Nghehna Head siamin Synod budget-ah dah a ni ta a.
Kohhran Din Nghehna Sum- Biak In hmun leina atân
chauhva kan sem ṭhin chu Biak In sakna leh Sunday School Hall
sakna etc. atân dîl an tam ta hle mai a; hei hian mahni
intodelh/mahni kea din hrâm tumna rilru tichhe thei dâwna
hriain OM chuan kum 2001 khân enṭhat tûrin SEC-ah a thlen ta
a (OM 20 of 1.5.2001). SEC chuan ngun taka ngaihtuahin, ‘Synod
Policy ang hian kohhran indang thar tûr Biak In hmun leina atân
chauh sem ni sela. Thil ṭûl dangah
PRESBYTERIAN 4
chuan loh theih loh thil a nih loh chuan sem tûr a ni lo vang kan
ti,’ tiin a rêl a (SEC 181:16). Hei hi kohhran din nghehna
chungchânga policy ziaka kan neih ber chu niin a lang.

Kohhran din nghehna policy kan neih hi kohhranten kan


duh tâwk lo deuh nia a lan avângin Synod 2005 chuan kohhran
harsa zualte Biak In sak ṭanpuina pêk ṭha tiin SEC bawh zui tûrin
rêl a ni leh a. He thu hi SEC chuan OM kutah dahin OM chuan
Aizâwl khawpui chhûng kohhran lian deuh te dâwr kualin
kohhran harsa zâwkte ṭanpui dân kawng a zawng a. OM
ruahmanna hi a hlawhtling lutuk lo niin a lang a, kohhran 6
aṭangin ṭanpuina Rs. 95,000 chauh a lo lût ta si a. Kal dân
pângngaiin kohhran din nghehna budget aṭang bawkin
chhunzawm a ni leh ta a ni. Kohhran din nghehna sum hi pêk
dân tûr bituk awm lovin dîltu kohhran mamawh dân leh sum
awm dân azir zêlin OM-in a lo pe ṭhîn.

4. Thurâwn
Kohhran din nghehna kan lo kalpui tawh dân leh Synod
Policy te leh kohhran mamawhna te han thlîrin fîmkhur taka
ngaihtuah a ngai a. Kohhran intodelh tûra kan inzirtîr reng lai
hian kan khawvêl dinhmun a lo danglam ta hle a. Khawpuiah
mihring kan lo pung chakin kohhran thar din zêl a lo ṭûl ta a.
Tin, kan Synod pawh hian kohhran lianpuia awm aiin kohhran
indan zêl hi kan policy kalpui lai mêk a ni bawk. Hetih lai hian
khawpuiah leh thingtlângah Biak In hmun tûr hmuh a harsain
hmuh theih chhun pawh a man a to ta êm êm bawk si a. Tin,
chu chauh ni lovin in leh lo din nân pawh tûnhma angin thing
leh mau kan hmang vak tawh lo va, hmanrua te to tak taka
bazâra lei a lo ngai ta a. Chutiang bawkin Biak In leh Kohhran
Hall te pawh cement concrete-a sak kan tum deuh vek ta bawk a.
Chuvâng chuan kohhran tân intodelh hi thil harsa tak a ni ta a
ni.
Hetiang hi a nih avângin kohhran harsa zualte ṭanpui an
nih theih nân kohhran din nghehna hi titâwp mai lovin ṭanpuina
angin kalpui zêl ni sela. Amaherawhchu, hei hian kutdawh
rilru a hring
4 PRESBYTERIAN
chhuak thei a ni tih leh, lâk aiin pêkin lukhâwng a nei zâwk
tih hre reng chungin kalpui zêl ni sela. A kalpui dân tûr chu
hetiang hi a ni ang.

5. Pêk theih tûrte


(1) Chhiatna lo thleng thut - thlipui, leimin, lirnghîng,
kângmei etc. in Biak In leh Kohhran Hall a tihchhiatin ṭanpuina
pêk theih a ni ang.
(2) Kohhran indang thar tûrin Biak In hmun lei
kawnga harsatna a tawhin Biak In hmun leina atân ṭanpuina
tlêm azâwng pêk theih a ni ang.
(3) Biak In sak lai, sum harsatna avânga sa zo thei ngang
lote hnênah ṭanpuina pêk theih a ni ang.
6. Hmâr lamah
(1) Kohhran din nghehna dîlte chu Bial Standing
Committee- in an dîlna a ngaihtuah ang a, pêk âwma a ngaihte
chauh Synod-ah a recommend ang a. OM-in fîmkhur taka
ngaihtuahin pêk âwma a ngaihte chauh an mamawh dân azirin
a pe ṭhîn ang.
(2) Kohhran din nghehna sum hi Synod budget-ah tûna
a awmna head ngai (Pastoral)-ah hian dah chhunzawm zêl a ni
ang.

7. Chhim lamah
(1) Kohhran din nghehna dîlte chuan Bial Standing
Committee emaw Pastor kaltlangin emaw an dîl tûr a ni a.
Pêk âwma an ngaihte chauh Chhim Area Working
Committee-ah a recommend ang a. Chhim Area Working
Committee-in fîmkhur taka ngaihtuahin an mamawh dân
azirin a pe ṭhîn ang a, Chhim Area Committee-ah a report
ṭhîn ang.
(2) Kohhran din nghehna sum hi Chhim Area Pastoral
budget-ah head thar siama dah ṭhin tûr a ni ang.
PRESBYTERIAN 4
III. RAM CHHÛNG MI NIHNA CHIANG
LOTE KOHHRANA SENG LUH DÂN TÛR
(SEC 193:15, OM 3/2004:6, SEC 196:8)
He thu hi Dâwrpui Pastor Bial aṭanga lo kal SEC 192:10-
in OM lo zir chian tûra a dah, OM (16/03:12) ruahmanna chu
SEC 193:15-ah ngaihtuah leh a ni a. Chu chu siam ṭhat leh
deuh tûrin OM-a pe lehin siam ṭhat a nih hnuah SEC 196:8-in
a ngaihtuah leh
a. Kan mamawh a la phuhru tâwk lova a ngaih avângin
ruahmantu dang a ruat leh ta a. Chûng mi ruatte chuan a
hnuaia mi hi SEC ngaihtuah leh atân an rawn thlen ta a ni.
India khua leh tui nihna chiang lo kan ram chhûnga
awmte, kohhranin a lo dawnsawn dân leh rawng a lo bâwlsak
dân tûra kan tih dân a inan tlân zâwk theih nân a hnuaia
kaihhruaina hi siam a ni.
1. Kohhran rawngbâwlna leh khua leh tui nihna
chungchâng
Kohhran rawngbâwlna hi thlarau lam thil a ni a. Thlarau
lam rawngbâwlna chuan hnam ramri a thliar loh avângin
kohhran rawngbâwlna mamawh apiangte chu kan theih ang
angin kan ngaihsak tûrah kan ngai a. Amaherawhchu, kohhranin
ram dang mi a ngaihsak hian India khua leh tuiah a pawm nghâl
tihna anga ngaih tûr a ni lo. Khua leh tui nihna hi chu sawrkâr
thuneihna liau liau a ni.
2. Fîmkhur taka ngaihtuah tûr
Ram dang aṭanga lo lût ṭhenkhat, mi mal hamṭhatna
beiseia kan kohhrana lehkha lem hial rawn hmang duhte an
awm thei ta niin a lang a. Chuvângin, an chungchâng thu
ngaihtuah a ngaihin kohhranin hmanhmawh lovin, fîmkhur takin
thutlûkna siam ṭhin a ṭha ang.
3. Kohhran mi leh sa nihna chungchâng
Ram dang khua leh tui chu phalna nei an ni emaw, ni lo
emaw, kohhran lehkha an neih pawhin pêm lehkha anga ngaihsak
mai tûr a ni lo va; testimonial certificate anga ngaihsak tûr a ni
4 PRESBYTERIAN
ang.
PRESBYTERIAN 4
4. Ram chhûnga awm phalna (Permit) neite
India ram chhûnga awm theihna permit neite chu kan
kohhranah an awm duh chuan an awm thei ang a, an dinhmun
tûr chu hetiang hi a ni ang–
(1) Kohhran lehkha neite: Permit nei kohhran lehkha
rawn nei bawkte chu Nupa Chungchâng Dân Bu-a
kan pawm theih kohhran mi an nih chuan kan mi
anga rawngbâwlsak theih an ni ang a, rawngbâwlna
chanvo pawh pêk theih an ni bawk ang.
(2) Kohhran lehkha nei lote: Permit nei pawh ni se,
kohhran lehkha nei lo chu kohhrana ziah luh theih an
ni lo vang.
(3) Sawrkârin khua leh tui dik taka a pawm hma chuan
kohhran inchhiarnaah telh loh tûr a ni.
5. Kohhran bêltute ngaihsak dân
Permit nei leh nei lote pawh kan kohhran an rawn belh
tlat chuan ngaihsak theih an ni ang a; rawngbâwlna chanvo
pêk chungchângah erawh chuan an nungchang leh thlarau lam
dinhmun azirin Tualchhûng Kohhran Committee-in ṭha a tih
angin a rêl thei ang. Rawngbâwlna langsâra hman thuah erawh
chuan fîmkhur taka ngaihtuaha kalpui ṭhin tûr a ni ang.

IV. RINGTHAR BAPTISMA CHANTÎR LEH DÂN


CHHÛNGA SENG LUH DÂN {Ref. SEC 91:6(7)}
1. Dân zawhkim tûra buatsaih zeta baptisma chantîr
Puitling kum 14 chin chung lamte chu dân chhûnga lût
tûra buatsaih zeta baptisma chantîr a, dân chhûnga lawm luh
tûr a ni.
2. Baptisma chantîr hnua dân zawhkim tûra buatsaih
Puitling kum 14 chin chung lam tu pawhin baptisma chang
tûra Pathian leh kohhran hmaa thu a tiam duh chuan baptis theih
an ni a. Baptisma an chan hnuah dân chhûnga lût tûra buatsaiha
lawm luh tûr an ni.
4 PRESBYTERIAN
3. Baptisma chang dân zawhkim anga pawm theih
Ringthar, kohhran telna tûr mumal nei lote chu baptisma
an chan hmain Kristian nih awmzia leh kan sakramen thute
hrilhfiah zeta baptisma chantîr tûr an ni a. Dân chhûnga lût tûra
lo buatsaih lehtu tûra kohhran mumal an neih loh avângin dân
chhûnga awm anga ngaih tûr an ni.
{Hêng hi ram chhûng leh pâwnah pawh a mihring
dinhmun azira remchâng ber apiang hman tûr a ni ang (SEC
92:11)}.

V. ZORAM PÂWN LAMA KAN MITE THUNUN


LEH LÂK LUH DÂN TÛR
ZPMK pâwn lama Mizo inkhâwm mumal taka an
neihna hmuna kan kohhran mi awm nghette dân chhûnga
lawm luh/ thununna lâk luh leh sakramen rawngbâwlsak
mamawhtute chu hetiang hian tihsak theih an ni ang–
1. An chungchâng ngaihtuah ngaite chu an inkhâwmnaa
tel ve ṭhîn kan kohhran Minister hnênah dîlna an theh lût ang a.
Kan kohhran Minister chuan dîltu dinhmun chiang taka târ
langin dîltu awmna kohhran (Parent Church)-ah a thlen ang. An
Parent Church- in an dîl chu a phalsak chuan kan Minister chu a
Service/Fellowship Comittee râwnin a ṭûl angin rawngbâwlna hi
a lo neihsak ṭhîn ang a, chuta an thil tih dân chu Parent
Church an hriattîr leh ang.
2. Kan Minister awm lohnaah pawh inkhâwmna mumal
taka neihnaah chuan a ṭûl anga hetiang rawngbâwlna neihsak
tûr hian kan Minister remchâng hnai ber chu SEC-in a
ruatsak thei ang (SEC 132:5).
VI. MISSIONARY LEH MIZORAM PÂWNA KAN
KOHHRAN CHURCH COURT AWM LOHNAA KAN
MITE DÂN ZAWHKIMA BUATSAIH LEH THUNUN
LÂK LUH DÂN (Ref. SEC 182:63; 183:11)
SEC 182:63 chuan Mission Field leh Church Court awm
lohna hmuna Missionary leh sawrkâr hnathawk fate dân
zawhkima
PRESBYTERIAN 4
buatsaih dân chungchânga thurêl lo awm tawh te dap chhuaka
SEC- a thlen leh tûrin a rêl a. Tûn hmain OM-in ‘Zoram pâwn
lama kan kohhran mite thunun leh lâk luh dân’ tih thupuia hmanga
ruahmanna a lo siam tawh chu SEC-in a lo pawm tawh a (OM 9
of 23.11.1992 & SEC 131:53, SEC 132:5). Chu ruahmanna lo
awm tawh sa te chu ngun taka thlîrin, tûna kan mite mamawh
dân pawh zau taka thlîr tel bawkin a hnuaia mi ang hian
ruahmanna thar siam a ni.
1. Mizoram pâwn kan Kohhran Church Court awm lohnaa
kan kohhran mi awm nghet leh awm nghet tûra ngaih (kum 1
aia tam awm tawhte) chu an zînga kan kohhran Minister-te nên
inbe remin an lawina Christian Service/ Fellowship-ten a ṭûl angin
hetiang rawngbâwlna hi an buatsaihsak thei ang. He
rawngbâwlna hi chu kan kohhran Minister-ten kan dân angin an
tihsak ang. Kan Mission Field huam chhûngah chuan hemi
chungchânga râwn tûr leh mawhphurtu ber tûr chu Field
Secretary a ni ang a.Anin remruatpuiin a ṭûl angin Minister dang
pawh he rawngbâwl hna thawk tûr hian a ruat thei ang.
2. Kan kohhran Minister awm lohnaah pawh
inkhâwmna mumal taka neihnaah chuan a ṭûl anga hetiang
rawngbâwlna neihsak tûr hian kan Minister remchang hnai ber chu
SEC-in a ruatsak thei ang (SEC 132:5 of 30.11.1992)
3. Kan kohhran mi ram pâwna awm nghet ni lo
hetiang rawngbâwlna tihsak ṭûl si an awm chuan kan Field
Secretary emaw kan kohhran Minister remchâng hnai ber emaw
hnênah dîlna an theh lût ang a. Kan kohhran Field
Secretary/Minister chuan dîltu dinhmun chiang taka târ langin
dîltu awmna kohhran (parent church)-ah a thlen ang a; an
parent church-in an dîlna chu a phalsak chuan kan Field
Secretary/Minister chuan Service/Fellowship Committee
râwnin a ṭûl angin rawngbâwlna a lo neihsak thei ang a, chuta an
thil tih dân chu parent church an hriattîr leh ang (SEC 132:5
0f 30.11.1992).
4 PRESBYTERIAN
VII. KAN KOHHRAN AWM LOHNA HMUNA UPATE
AWM DÂN TÛR (SEC 181, Appendix-II)
Chhim Presbytery chuan kan kohhran awm lohnaa
Kohhran Upa awmte dinhmun leh awm dân tûr tihchian ṭûlin a
hria a. Kum 2002 Synod-ah a thlen a. Synod chuan an rawn
thlen ang hian tihchian ṭûlin a hria a, lo zir chianga ruahmanna
rawn siam tûrin SEC a ruat a (Synod 2000 Gen. 22). SEC Vawi
180-na chuan lo zir chianga ruahmanna rawn siam tûrin mi
panga a ruat a (SEC 180:8). Chûng kan mi ruatte chuan thil
awm mêk leh awm theite ngun taka thlîrin a hnuaia mi ang hian
rawtna an rawn siam a, kan pawm.
Kan Kohhran Upate hi kan Dân ang thlapa thlan leh
nemngheh an ni a. Rawngbâwltu nghet leh zahawm, kan kohhran
hmêl lanna pawimawh tak an ni. Chuvangin -
1. Kan kohhran awm lohnaa kan Upate awm dân tûr hetiang
hi a ni ang–
(1) An awmna khuaa Thurin leh Sakramen kan ṭawmpui
theih kohhranah an inkhâwm kan khap lo va, a kûl a taiah
erawh chuan an ṭang tûr a ni lo.
(2) An awmna khuaah Thurin leh Sakramen kan ṭawmpui
theih kohhran an awm loh chuan an zalênnaah kan
ngai.
(3) An awmna khuaah Presbyterian Kohhran din duh
an awm chuan an ṭawiawm ngei tûrah kan ngai.
2. Kan kohhran awmna khuaa zin leh eizawnna hna avânga
awm Upate awm dân tûr pawh hetiang hi a ni ang–
(1) Kan kohhrante ṭawiawm tûrin kan Biak Inah ngei
inkhâwm se.
(2) Kohhran mite, Upate leh Pastorte rawngbâwlna tichak
tûr zâwnga awm ngei tûrah ngaih an ni.
PRESBYTERIAN 4
(3) Eizawnna hna avânga dahte chu, kan kohhranah
testimonial la-in, tel ngei tûrah kan ngai.

VIII. NAUPANG NU LEH PA ENKAWL NI LO


BAPTISMA CHANTÎR
Nu leh pa thi emaw, nupui/pasal neihsan emawte hi
anmahni enkawltu apiangin baptisma-ah an hlân thei ang
(SEC 91:40 (1).

IX. KOHHRAN INCHHIARNAA INSTITUTION-TE


CHHIAR DÂN TÛR (Ref. Synod 2008 Gen. 56; SEC 222:19;
228:12; OM 5:27/'09; 3:10/'10; SEC 229:11)
Kan kohhran huam chhûng institution-a awm, khawi
kohhran inchhiarna maha tel lote chu hetiang hian kohhran
inchhiarnaah chhiar ṭhin an ni ang.
1. Institution-a kan kohhran mi awm te, khawi kohhran
inchhiarna maha chhiar tel lohte chu an awmna
Bial/Kohhran apiangin uluk taka chhiar tûr a ni.
2. A enkawltu Bial/Kohhranin a chhiartu tûr ruatin hming
ziakna pawh fel taka vawn tûr a ni.
3. An chhuahna kohhran (mother church) inchhiarnaa an la
chhiar telte chu chhiar tel loh tûr a ni.
5 PRESBYTERIAN HANDBOOK
PRESBYTERIAN 49

Bung 5

MI DANG DAWNSAWN, LAWM LEH


KOHHRAN PÂWL DANGTE NÊNA
INKÛNGKAIHNA

Mi dang dawnsawn leh lawm thiam hi kohhranah a


pawimawh zual hle. Kohhran mi pângngai rawn inkhâwm lo
lawma lo hmêlhriat thar ṭhin ringawt pawh hi hlu tak a ni a,
kohhran neitu chan changte tân ngaih pawimawh tûr a ni. Hmun
dang leh kohhran pâwl dang aṭanga lo pêm emaw, kohhran
rawn zawm emaw te hi dân anga lo dawnsawn bâkah
thlamuanthlâk taka lo lawm thiam a ṭûl.

I. KAN KOHHRAN MI LO PÊM LÛTTE


1. Minister-te
Pêm lehkha chhiarsak a, lawmna thu tlêm sawiin, mipui
hmêlhriattîr tûr a ni (Pathian Biak Inkhâwm Hruaina Bu
Eleventh Revised Edition 2014 p. 9).
Minister lo pêm lût chu kohhran committee-ah teltîr ve nghâl
tûr a ni a. Rawngbâwlna dangah pawh a zia leh a theih tâwk
ena hmanna lai hriat tûr a ni.

2. Kohhran Upate
Pêm lehkha chhiarsak a, lawmna thu tlêm sawiin, mipui
hmêlhriattîr tûr a ni (Pathian Biak Inkhâwm Hruaina et.cit. p.
9).
Upa lo pêmte chu ‘Upa’ tia koh zui an ni a. Kohhran
committee tih loh, rawngbâwlna kawng dangah chuan an zia leh
an tlin tâwk ena hman ṭangkai tum a ṭha.
An pêm lehkha pakhat, Presbytery hnêna thleng tûr chi
chu Presbytery Secretary hnêna pêk tûr a ni a. Presbytery-in
Upa a nihna a pawm hnuah chuan Bial Inkhâwmpui leh
Presbytery-ah palai ni sa a ni bawk ang.
5 PRESBYTERIAN
3. Kohhran member dangte
Mi dang ang bawkin, Pathian Biak Inkhâwm Hruaina
Bu Eleventh Revised Edition 2014 p. 9 hmanga lo dawnsawna lo
lawm tûr a ni. Neitu rilru siamsak tum tûr a ni a, rawngbâwlnaah
pawh an phâk tâwkah chuan remchâng siamsak a ṭha.

II. KOHHRAN PÂWL DANG KAN KOHHRANA LO


LÛTTE LO DAWNSAWN DÂN TÛR (SEC 181:30)
Kohhran pâwl dang min rawn zawm duhtute tân kawng
hawn dân ngaihtuah ni sela, kan kohhrana lo lût duh apiangte
huamin SEC-in ruahmanna lo siam rawh se, tia Synod 2000
Gen. 40-in a rêl chu SEC chuan ngaihtuahin OM chu ruahmanna
lo siam tûrin a ti a (SEC 180:11).
Kohhran pâwl dangte lo dawnsawn dân tûr
chungchângah hian SEC 158:66-in Chhim biala Minister leh
Pro. Pastor te leh thawktu dang lo lûtte lo dawnsawn dân tûr a
siam a. Chumi hnuah OM leh Aizâwl Chhim Presbytery-in an
rawt angin kohhran pâwl dang aṭanga lo lûtte lo dawnsawn
dân tûr ram puma hman tûr Synod-in a siam leh a (1997
Synod Gen. 29 App.4 p.74). Kum 1999 Synod Gen. 36 chuan
Chhim Bial enkawl dânah pâwl dang lo lûtte enkawl dân tûr a
siam leh a (1999 Synod Bu App.8 p.70).
Amaherawhchu, hêng kan kaihhruaina neih saten an huam
bâk Mizoram pâwn lama kohhran pâwl dang min rawn zawm
duhte pawh an awm theih avângin chûngte pawh huam vek
tûrin 2000 Synod General 40 chuan a pum puia siam ṭhat leh
chu a rawt ta a ni. Chuvângin, lo lût duhte leh min thawhpui
duhte dawnsawn dân tûr a hnuaia mi ang hian siam a ni.

1. Lo lût duh chu lâwm taka lo dawnsawn tûr


Mi tute pawhin kan kohhrana lo luh an duh chuan lâwm
taka lo dawnsawn zêl tûr a ni. Kan pawm theih baptisma chang
lo chu baptisma chantîrin, kan dân anga an dinhmun awm tâwkah
kohhran member-ah emaw, dân chhûng miah emaw lawm luh
nghâl theih an ni ang.
PRESBYTERIAN 5
2. Kohhrana siam dân
(1) Mizoram chhûnga kohhran dang mi, anmahnia
inkhâwm hrang tham kan kohhran rawn zawm thar
duhte chu, an dep hnai ber bialin a ngaihven ang a, a ṭûl
angin Preaching Station-ah siamin emaw, kohhran
puitlinga siam tûrin Presbytery-ah thlenin emaw a
bawh zui ang. Hêng thilah hian Standing Committee-
in hma a la ang a, a tih dân chu inkhâwmpui an neih
hmasak berah a report ang a, Synod pawh an hriattîr
ngei tûr a ni.
(2) Mizoram pâwna miten kan Synod rawn zawm lo duh
ta sela, an awmna ramah Presbyterian Kohhran an
awm chuan râwn hmasak tûr an ni ang. An
remtihpuinaa lo dawnsawn tûr a nih pawhin PCI
Assembly lam pawh hriattîr tûr a ni.
(3) Kohhran dang lo lût duhte hi mi mal emaw,
tualkhat kohhran mai ni lova an kohhran pum pui
huapa rawn lût tûr an nih a, kan thurin leh inhruai dânte
an pawm thlap a nih bawk chuan an kohhrana an nihna
ang anga lo pawm tûr an ni.Alawm luhna pawh urhsûn
taka buatsaih tûr a ni ang.

3. Rawngbâwltute chungchâng
(1) Pastor/Pro. Pastor-te: Sakramen kan pawmpui theih
kohhran aṭanga Pastor/Pro. Pastor lo lût an awm a, an
nungchangah iaiawmna a awm loh chuan, Pastor/Pro.
Pastor-ah emaw, hna dangah emaw Synod aiawhin
SEC-in rawih dân a ngaihtuah thei ang a, Synod
pawm tûrin a thlen ang.

Pastor/Pro. Pastor-te chu kan pawm theih Theological


College-a zir chhuak an nih loh chuanAizâwl
Theological College-ah Special training neihtîr an ni
ang a, chumi
5 PRESBYTERIAN
hnuah Pastor/Pro. Pastor-a rawih zui theih âwm mi
chu rawih zui zêl an ni ang. An dinhmun ena an zâwl
tâwk tûr âwmte anga dah an ni ang.
(2) Kohhran Upa mi dang nêna rawn inlet:
Sakramen kan pawmpui theih, inkhâwm hrang tham
rawn inlette zînga Upa chu Kohhran Upa atân pawm
nghâl an ni ang a, kan dân ding lai angin Presbytery
hmasa berah Presbyterian Kohhran thurin an pawm
thu puantîr an ni ang. A remchâng hmasa berah Lay
Leader’s training neihtîr an ni bawk ang.
(3) Upa a mala inlet: Sakramen kan pawmpui theih Upa
mahni chauha inlet chu nemngheh a nihna pawm tûr a
ni ang a, kan dân ding lai angin Presbytery hmasa
berah Presbyterian Kohhran thurin a pawm thu
puantîr tûr a ni, chumi hnuah chuan pêm Upate
dinhmun angah a awm ang.
(4) Upaa pawm theih loh: Kohhran pâwl danga Upaa
nemngheh tawh, kan dâna Upaa nemngheh theih loh
rawn inlette chu inkhâwmpui tham an nei emaw nei lo
emaw, Upaa pawm loh tûr a ni (Ref. SEC 142:42;
Nupa chungchâng Dân II:8).

4. A bîka enkawl ngaite


(1) Mizoram chhûnga mite: Mizoram chhûnga kohhran
pâwl dang, a ram leh a mihring thua hlâwm hrang
deuh bîk an rawn inlet a nih chuan a ṭûl dân anga
Presbytery emaw, Bial emaw hrang hial pawha siam
theih an ni ang a, ṭûl bîkna riau a awm phei chuan a
bîk taka enkawlna pawh siamsak theih an ni ang.
(2) Mizoram pâwna mite chungchâng:
(a) Mizoram pâwna kohhran pâwl dang, kohhran pum
puia lo lûtte chu anmahni enkawlna tûr Office hran,
anmahni
PRESBYTERIAN 5
hmunah buatsaihsak theih an ni ang a, Administrative
Secretary hovin an inenkawl ang.
(b) Area Committee: Anmahni enkawl tûrin area
Committee a awm ang a, memberte chu hetiang hi
an ni ang–
Chairman - Moderator, Mizoram
Synod Secretary - Administrative
Secretary
Member-te - A ram mite aṭangin mi 7 leh
Synod
ruat mi 8.
Note: Moderator a kal theih loh chuan, meeting dâwn apiangin
an hruaitu tûr an inruat chawp ṭhîn ang.
(c) Sum lam: Synod-a lût chi thawhlâwm leh thil dang
chu kan dân angin Mizoram Synod-ah an chhûng
lût ang. Budget hran an nei ve ang a, a ṭûl angin
kohhrante hnênah grant te pawh an pe ve thei ang.
(d) Hlawh neia chhawrte chungchâng:Aarea chhûnga
hlawh neia Synod mi rawihte chu Administrative
Secretary Office aṭangin hlawh pêk an ni ang. A ṭûl
dân angin an ram dinhmun azira pay scale hran pawh
siamsak theih an ni ang.
5. Property leh assets chungchâng
Kan kohhrana lo lûtte chuan an property leh assets an neih
ang ang chu Mizoram Presbyterian Kohhranah an rawn chhûng
lût vek tûr a ni ang a. Record fel taka vawn tûr a ni.
6. Office-a thawktute chungchâng
Kan kohhrana lo lût office-a thawkte chu office neih zui zêl a
remchâng lo mai thei a, an thawhna tûr hna dang remchâng
ngaihtuahsak theih an ni ang.

7. Thawh ho dân tûr (partnership)


Kan kohhrana lo lût lêm lova thawh hona (partnership)
chauh neih duhte tân pawh kawng hawn a ni ang a. Chu
5 PRESBYTERIAN
partnership chu
PRESBYTERIAN 5
Synod Mission Board-in a kengkawh ang a, Synod Mission
Board- in thawhhona thuthlung a neih dân zûl zuiin tih a ni
ang.

III. KOHHRAN PÂWL DANG NÊNA


KAN INKÛNGKAIHNA DÂN - 2012
Mizoram chhûnga kohhran leh Kristian pâwl hrang
hrangte nêna kan inkûngkaihna leh thawh ho dân chu hetiang
hi a ni:
1. Baptist Church of Mizoram (BCM)
Baptist Church of Mizoram nên hian kohhran pakhat ang
maia khawsa ṭhîn kan ni a. Amaherawhchu, kum 1985 aṭang
khân, kan inkûngkaih dân a lo danglam ta a. Leilung ramri zuia
kohhran ramri siamte pawh ṭhiat a ni ta a, kohhran kan indin
pawlh ta vek a ni. Tûna kan inlaichîn dân chu hetiang hi a ni:
(1) Ramri ṭhiahin a nghawngte:
(a) Rawngbâwlna inpawm tawn a tâwp.
(b) Inkhâwmpui Liana palai intirh tawn a ngai ta lo.
(c) Hmâr Bialah Baptist Church of Mizoram an lo ding
ta a, Chhim Bial-ah Presbyterian Kohhran a ding
ve ta bawk.
(d) Kohhran dang nêna inlaichînna neih, anmahni
avânga kan inthlahrun a ngai ta lo.
(2) Mi mal chungchângah:
(a) Baptist Church of Mizoram mi, kan kohhran mi lo
ni leh tawhte dinhmun chu ramri ṭhiahin a
tidanglam lo.
(b) Ramri ṭhiah hnuah pawh, kan kohhrana lo lût tharte
chu, tûn hmaa kan tih dân ang bawka lo pawm zui
zêl tûr an ni.
(3) Upate chungchâng bîk:
(a) Upa lo lûtte: Baptist Kohhran Upa, kan kohhranah
a rawn inleha, inkhâwm hranpui tham mi dang
5 PRESBYTERIAN
chhûngkua pathum tal a rawn inlehpui chuan, a
Upa nihna chu pawm nghâl theih a ni.
Amaherawhchu, kan Dân ding lai angin, a awmna
Presbytery Inkhâwmpui hmasa berah Presbyterian
Kohhran Thurin leh Dân a pawm thu puan chhuahtîr
tûr a ni. Chumi hnuah chuan a awmna Kohhran
Committee-ah te, Presbytery leh Bial
Inkhâwmpui-ahte member ni sa a ni ang.
(b) Upa pêmte: Baptist Upa, kan kohhrana lo pêmte
chu, kan Kohhran Upa pêm anga lo dawnsawn
tûr a ni.
(c) Baptist Kohhrana lawi leh Upate: Kan
Kohhran Upa emaw, Upa nihna kan pawm tawh
emaw chu, kohhran ramri ṭhiah tawh hnu leh
Chhim lama kan kohhran a din ve tawh hnua, kan
kohhrana lawi lova Baptist Kohhrana lawi leh chu
pakaia ngaih tûr a ni a. Amah nemnghettu emaw,
Upaa pawmtu emaw Presbytery chuan a
chungchâng chu ngaihtuah tûr a ni
a. Upa nihna hlihsak theih a ni.
(4) Thawhhona zau zâwka inkûngkaihna: Ram pâwn
lama rawngbâwlna, North East India Christian Council
(NEICC) leh National Council of Churches in India
((NCCI)-ah te hian, Baptist Church of Mizoram hi kan
member-pui leh kan thawh hopuite an ni.

2. Evangelical Church of Maraland (ECM) leh


Congregational Church of India, Maraland (CCIM)
Chhimtuipui District chhûnga awm, Evangelical Church
of Maraland (ECM), tûn hma lama Independent Church of
Maraland (ICM) hming pu ṭhînte nên hian kohhran pakhat anga
khawsa ṭhîn kan ni a. Amaherawhchu, kum 1989-ah an kohhran
hi pâwl hnihah an lo inṭhen a. Chuta ṭang chuan kan kohhran
nêna kan inpalai tawnna pawh hun eng emawti chhûng
chawlhtîr (suspend) a ni a.
PRESBYTERIAN 5
Tûnah chuan a khing phel lehlam hian Congregational Church
of India, Maraland (CCIM) hming a lo pu ta a. Hêng bâkah hian
kum 1992 aṭangin Chhimtuipui District chhûngah hian
Presbyterian Kohhran a lo piang a, kum 2003 aṭang khân ECM
pawh Aizâwlah an inbun ve leh ta bawk a. Tûnah hian ECM
nêna kan inkûngkaih dân chu Inkhâwmpuiah kan inpalai tawn a,
rawngbâwltu leh mem- ber lo pakaite lo pawm dânah leh
thawhhona zau zâwka inkûngkaihnaah chuan Baptist Church
of Mizoram nêna kan inkâr ang bawk a ni.
3. Salvation Army (SA)
Mizoram Salvation Army nên hian member inpawm tawn
theih dân kan nei a. Anni nêna kan inkûngkaih dân chu
hetiang hi a ni:
(1) Kohhran member nihna chungchâng: Salvation
Army ni ṭhîn pângngai te, kan mi ni ṭhîn Salvation-a
inlette pawh, kan kohhrana an rawn inleh chuan,
Baptisma chang lo chu baptisma chantîr phawt tûr a ni.
An awm dânah kohhran a lungawi chuan an dinhmun ang
zêlin, Sipai puitling chu Dân zawhkim angin, Sipai puitling
la ni lo chu Dân la zawhkim lo angin lo pawm tûr a ni.
Salvation Army-a an awm chhûngin kan kohhran
dâna thununna tling thil emaw, kohhran mite tih loh
tûr thil dang eng pawh an lo tih chuan, an tihna hun rei dân
azir leh an thil tih athuin, an chungchâng ngaihtuah tûr a
ni.
(2) Sakramen chungchâng: Salvation Army hian
Sakramen an neih ve loh avângin, keini nên hian
Sakramen inpawm leh pawm loh sawi tûr a awm lo.
(3) Rawngbâwltu chungchâng: Salvation Army nên hian
mi leh sa kan inpawm tawn naa, rawngbâwltu erawh
chu kan inhmang tawn lo.
(4) Thawhhona zau zâwka inkûngkaihna: Salvation Army
nên hian ram pâwn lama rawngbâwlna NEICC leh
NCCI- ah te rorêl ho leh thawk ho zêl kan ni.
5 PRESBYTERIAN
4. Roman Catholic Church (RCC)
Mizoram Roman Catholic Kohhran nêna kan inkûngkaih
dân chu hetiang hi a ni:
Dân zawhkim thuah te, Baptisma chan thuah te, inneih
chungchângah te, an kohhrana an dinhmun ang zêlin kan pawm
a, rawngbâwltu erawh chu kan inpawm tawn lo.
5. Pâwl dang mi fate baptisma chantîr thu
Kan kohhrana an nu leh pate awm duh si lo, an fate
kan kohhrana baptisma chang duhte chu, an nu leh paten an
remtiha, an chhûngkhat hnaivai mawhphura dinpui tûr an awm
chuan, Baptisma chantîr theih a ni.
6. Kan kohhran mi, kohhran dang dâna baptisma changte
chungchâng
Kan kohhran mi, kan baptisma chang tawhin pâwl
dang baptisma a chan chuan kan kohhrana awm reng pawh
duh mah sela, kan Sakramen pawimawh ngainêp an nih
avângin, hetiangin an chungchâng thu rêl tûr a ni:
(1) Kohhran member pângngai an nih chuan, an chungah
kut thlâk kher lovin zilhhau tûr a ni.
(2) Kohhran rawngbâwltu an nih chuan, an rawngbâwlna chu
thla thum tal chawlhtîr tûr a ni.
(3) Kohhran Committee member (Tual Upa) chu
Committee member an nih hun chhûng (term) hman
lai zawng chu chawlhtîr tûr a ni. Hei hian term danga
thlan leh theih an nihna erawh chu a dâl lo vang.
(4) Kohhran Upa (Presbytery Member)-te chu, an
rawngbâwlna leh Upa nihna chawlhtîr (suspend)
nghâlin, an awmna Presbytery-in an chungthu lo
ngaihtuah tûrin thlen nghâl tûr a ni.
PRESBYTERIAN 5
7. Kohhran pâwl dang lo lûtte dawnsawn dân tûr
(1) Minister leh Pro. Pastor-te pawm dân tûr:
Minister leh Pro. Pastor-te chu kan kohhranin a pawm
Pathian thu zirnaa zir leh nungchangah kan pawm theih
mi an nih chuan Pastor-ah emaw, hna dang remchângah
emaw thawk tûrin SEC-in a lo dawngsawng ang a,
SEC-in a dawnsawn aṭanga Synod Inkhâwmpui
hmasa berah kan thurin an pawmna puantîr an ni
ang.
(2) Thawktu dangte pawm dân tûr: Thawktu dangte
pawh an hna tûr remchâng a awm a nih chuan
ngaihtuahsak theih a ni ang.
8. Inkûngkaihna kan neihpui kohhran dang
(1) Inkûngkaihna kan neihpui kohhrante:
(a) Assembly of God (AG)
(b) American Baptist Mission (ABM) - Myanmar
(c) Evangelical Free Church of India (EFCI)
(d) Evangelical Congregational Church of India (ECCI),
tûn hmaa North East India General Mission (NEIG) tih
ṭhin pêng darhhote:
(i) Evangelical Assembly Church (EAC) - Hmâr
(ii) Evangelical Synod Church (ESC) - Gangte
(iii) Evangelical Christian Association (ECA) - Kuki
(iv) United Evangelical Church (UEC) - Anal
(e) Evangelical Baptist Convention Church (EBCC)
(f) Independent Church of India (ICI)
(g) Isua Krista Kohhran (IKK), Bualpui Ng
(h) Lairam Isua Krista Baptist Kohhran (LIKBK)
(i) Myanmar Methodist Kohhran (MMK)
(j) Myanmar Presbyterian Kohhran (MPK)
(k) Tripura Baptist Christian Union (TBCU)
6 PRESBYTERIAN
(l) Hêng bâkah hian Trinity Thurin pawm, Sakramen
kan pawmpui theih kohhran dangte pawh a huam
ang.
(2) Kohhran member chungchâng: A chunga sawi
kohhran mi ni ṭhîn pângngaite leh kan kohhran mi ni
ṭhîn hêng kohhrana inlette pawh kan kohhranah rawn
inlet ta sela, an awm dânah kohhran a lungawi chuan,
an kohhrana an dinhmun ang zêlin, Dân zawhkim chu
Dân zawhkim angin, Dân zawhkim lo chu Dân
zawhkim lo angin pawm tûr a ni.
(3) Sakramen chungchâng: Kan sawi tak kohhrante hi
Trinity thurin pawm leh Sakramen nei kohhran an ni
a, an Sakramen kan pawm.
(4) Rawngbâwltu chungchâng: An mi leh sate kan pawm
thei naa, rawngbâwltu erawh chu kan inhmang tawn
lo.
9. Inkûngkaihna kan neihpui theih loh kohhrante nêna
kan inkâr thu
(1) Inkûngkaihna kan neihpui theih loh kohhrante:
(a) Fundamental Baptist (Mid-Mission)
(b) Fundamental Baptist Church (FBC)
(c) Jehovah’s Witnesses (JW)
(d) Isua Krista Kohhran (IKK)
(e) Seventh Day Adventists (SDA)
(f) United Pentecostal Church (UPC)
(g) Tualṭo Kristian pâwl dangte
(2) Inkûngkaihna kan neihpui theih loh kohhran
mite kan kohhrana an lo luha lo dawnsawn dân
tûr: Inkûngkaihna kan neihpui loh kohhrana mite kan
kohhrana an lo luh duh chuan lo pawm mai tûr a ni. Kan
pawm theih baptisma chang tawh sa an nih loh chuan
baptisma chantîra, Sakramen zirtîra, dân chhûnga lawm
luh theih an ni.
PRESBYTERIAN 6
Kan baptisma chang tawh emaw, Dân zawhkim
tawh emaw an nih chuan, kan Thurin an pawm dânah leh
an nun dânah kohhran a lungawi chuan Dân chhûnga
lawm luh theih an ni ang.
(3) Inkûngkaihna kan neihpui theih loh kohhrante
nêna rawngbâwlnaa inhman tawn loh thu: A chung
H:1-a sawi kohhrante nên hian a hnuaia sawi
rawngbâwlnaahte hian kan inhmang tawn lo a ni.
(a) Baptisma leh Lalpa Zanriah Sakramen rawngbâwltuah
(b) Thuhriltuah
(c) Inneihtîrtuah
(d) Mitthi vuituah
(e) Kohhran mal te, Bial te, Presbytery leh Synod-a
rawngbâwlna dang rêng rêngah.
10. Kohhran Upa pêm dawn theih lohte
Kohhran pâwl dang Upa, kan Dâna Upaa nemngheh
theih loh, kan kohhrana rawn inlette chu inkhâwm hranpui
tham an nei emaw, nei lo emaw, Upaa pawm loh tûr a ni.
11. Kohhran Upa pâwl danga insawn lâwr dawnsawn dân
tûr Kan pawm theih Kohhran Upa, kohhran pâwl hrang
hranga insawn lâwr tawhte chu kan kohhrana an lo luh
pawhin an Upa
nihna chhawmtîr tûrah kan ngai lo (SEC 129:79).
IV. NEIG-A UPATE LO LÛT CHUNGCHÂNG
NEIG-a Upate kan kohhrana an lo luhin engtin nge kan
lo pawm ang tih kan sawi ho va, chutiang mite an awm a nih
chuan an ordination kan pawmsak ang a, Upaa thlan an nih
chuan ordain nawn an ṭûl lo vang kan ti (SEC 40:26).

V. EFCI UPATE KAN PAWM DÂN TÛR


EFCI kohhran aṭanga Upate kan kohhrana an lo luha
kan pawm dân tûr Palsâng Kohhran aṭangin an rawn zâwt a.
Hemi
6 PRESBYTERIAN
thuah hian dân neih sa kan nei a (SEC 104:16; 105:56). Tin,
hemi bâkah hian SEC 108:12-a ‘Chhim Bial Upate kan
kohhrana an lo luha kan pawm dânte hi EFCI aṭanga lo pêmte
pawh kan pawm dân tûr a ni e,’ tiin kan inhrilhfiah (SEC
115:25). Upain inkhâwm hranpui tham a rawn luhpui chuan
Kohhran Upaa pawm a ni a, Presbytery hmasa berah
Presbyterian thurin a pawmna puantîr tûr, mahnia lo lût chu
Presbytery hmasa berah kan thurin a pawmna puantîrin, pêm
Upa dinhmuna pawm tûr (SEC 108:12).

VI. KOHHRAN CHHUAHSAN LO KÎR


LEHTE DAWNSAWN DÂN TÛR
Hetiang chi hi pâwl danga pakai ang chiaha en hleih
theih lohna lai pawh a awm a. Hetiang lam hawi thei kan dân
neihte enin tualchhûng kohhranin ṭha an tih anga an kalpui mai
tûr a ni ang tiin kan inhrilhfiah (SEC 89:25).

VII. SALVATION ARMY KAN KOHHRANA LO


LÛTTE DAWNSAWN DÂN TÛR (OM 3:15/2014;
SEC 250:46)
1. Baptisma la chang lote chu an chan dân tûr
ngaihtuahpui ni se.
2. Kan Sakramen chungchâng pawh a ṭûl anga zirtîr ni se.
3. Rawngbâwlna chungchângah chuan a mi azirin an
luhna Tualchhûng Kohhranin ṭha an tih anga an lo kalpui
mai tûr a ni ang.
4. Corp. Surgean Major chu Kohhran Committee
member, Tual Upa ang hial pawha pawm theih an ni
ang.
Hêng thilah hian kan Kohhran zia (Presbyterianism) hloh
si lova, a hun leh a hmun mila inkaih fân ve thiam
erawh a pawimawh hle dâwn tih pawh sawi lan tel a ni.
Hêng rêl bâka ûm zui ngai dang chu OM-in zir chiangin
SEC-ah thlen leh tûra tih a ni.
PRESBYTERIAN 6
VIII. PARA CHURCH CHUNGCHÂNGA KOHHRAN
RILRU PUT DÂN TÛR LEH DAWNSAWN DÂN
TÛR (Vide Synod 2000 Gen. 65. App. 14; 2004 Gen.
19: SEC 201:16; OM 8/2005:6)
Kohhran lo ṭhang zêlah hma lâkna a zau tial tial a,
rawngbâwl hna thawh tûr pawh a pung zêl bawk a. Hetih lai hian
kohhranin a hma sên lohte bâkah a hma lâk mêknate pawh
rawn huam telin Para Church chi hrang hrangte kohhran huang
chhûngah a kum têlin a lo pung deuh deuh va. Hêng Para
Church-hote hian tualchhûng kohhran behchhanin programme
buatsaih duh châng an nei ṭhîn a. Kan kohhran rawngbâwltu eng
emaw zât pawh hêng Para Church programme-ahte hian
inhnamhnawihin a ṭhente phei chu a kûl a tai berah te pawh an
ṭang ṭhîn a ni. Para Church pun chhoh zêl dân leh kan
kohhran mite leh rawngbâwltu ṭhenkhat inhnamhnawih dânte
thlîrin Para Church chungchângah kohhran rilru put dân tûr leh
dawnsawn dân tûr hi tihchian ni se, tiin kum 2004 Synod
Inkhâwmpuiin a rêl a (Vide Synod 2004 Gen. 19). SEC leh
OM-in Para Church chungchângte hi a ngaihtuah hnuah ngun
lehzuala lo zir chiang tûrin Sub-Committee a ruat leh a. Sub-
Committee chuan Para Church awmzia leh an rawngbâwl dânte
a zir chian hnuah Para Church chungchânga kohhran rilru put dân
tûr leh dawnsawn dân tûr rawtna siam a ni. Hetiangin–

1. Para Church awmzia leh Mizorama Para Church


hrang hrangte
Para Church tih hi Sâp ṭawng thumal pahnih, Para leh
Church tih thu hmanga chher a ni a. Para hi hming hmaa thu belh
prefix a ni a, a hnu chiaha thu awmzia kengtu a ni. A awmzia hi
a sîr emaw, a bâk (besides) emaw tihna a ni thei a, a bul emaw, a
kiang (adjacent to) emaw tihna a ni thei bawk a. A piah lam
(beyond) emaw, thil hrang thuhmuna ngaih theih si (distinct but
analogous) emaw sawina a ni thei bawk. Hêng Para awmze hrang
hrang aṭang te hian Para Church tih hi kohhran (Mainline
Church) ni lo, kohhran
6 PRESBYTERIAN
rawngbâwlna hrûla pâwl hrang hrang rawngbâwlna ang chi
emaw, a dang emaw thawk tûra pâwla insiamte sawina ni
berin a lang. Inrêlbâwlna dân leh kalhmang fel tak neia
kohhran rawngbâwlna hrûla pâwl hrang hranga mi ṭhahnem ngai
fâlte thawh hona tiin sawi theih a ni bawk ang.
India ramah hian Para Church tam takte lo din chhan ber
chu kohhran (Mainline Church)-ten Chanchin Ṭha hril an
ngaihthah vâng niin a lang a. Hemi avâng hian Chanchin Ṭha
hril hna vei intêl khâwmten Para Church an din ta zung zung
mai niin a sawi theih a. Pâwl ṭhenkhatte phei chu sum siamna
atâna indinte pawh an awm thei ang. Mizoramah erawh chuan
kohhranin Chanchin Ṭha hril hi hnapui berah a neih tlat avângin
a hrang a hraia Para Church din lova kohhranin ramthar
rawngbâwlna a thawh mêkah hian theihtâwpa ṭanhona tham a
awm a. Chuti chung chuan kan ramah pawh hian Para Church
hi a lo pun ve tâk zêl avângin kohhran miten lo dawnsawn
dân leh thawhpui dân tâwk kan thiam a ṭûl hle a ni. Para
Church-te hi kan kohhran mite hnên aṭanga sum hmuh tum vek
an ni a, an lo pun zêl chuan kan kohhran thawhlâwm pawh a su
hek thei hle dâwn a ni.
Mizoramah hian Para Church te ṭhahnem tak an lo awm ta
a. Chûng zînga langsâr zual deuhte chu - Bible Society of India,
Thlarau Bo Zawngtute, Zoram Evangelical Fellowship, Leprosy
Mission, Interserve, World Vision, Disciple Society, Prayer
Network, Zoram Evangelical Mission, Concern, Set Free, etc. te hi
an ni. Hêng zînga ṭhenkhatte hi chu khawvêl pum huap Para
Church pâwl pêng an ni a, ṭhenkhat erawh chu India ram pum
huapa ding Para Church pêng an ni bawk. Mizorama Para
Church zîngah hian ṭhenkhat chu kohhran rawngbâwlnain a thlen
bâk thawk tûra din te an nih laiin, a tam ber hi chu kohhran
rawngbâwlna leh a hma lâkna ang chi thawk ve tho an ni.
PRESBYTERIAN 6
2. Para Church ṭangkaina
(1) Kohhran hma sên loh rawngbâwlna awm thei
thawk vetu a ni.
(2) Mi thiam leh hman tlâk, kohhranin a rawih sên lohte
tân rawngbâwlna kawng buatsaihtu a ni.

3. Para Church ṭhat tâwk lohnate


(1) Synod hma lâkna leh rawngbâwl mêkna duh tâwk
lova pâwl insiam hian kohhran ep zâwnga kal tûrin
mite a chawk tho thei a, fîmkhur a ṭûl.
(2) Kan Minister/Pastor leh Upa pension-te Para Church-
a an zuan luh zêl chuan ṭhahnemngaihna insu avângin
kan kohhran mite an chiai thei ang.
(3) Kohhran rawngbâwlna hrûlah Revival Team ṭhenkhatin
Home/Centre an din hi kan kohhran rawngbâwlna kal
zêlin a tawrh hun a awm thei ang.

4. Para Church-te kohhranin a dawnsawn dân tûr


A hnuaia târ lan ang hian dawnsawn dân tûr ruahman a ni.
(1) Para Church chi hrang hrangte hi Synod
Inkhâwmpuiin emaw, Synod Executive Committee-
in emaw an rawngbâwl dân leh chêt vêl dân ngun
taka a thlîr hnuah thawhpui tlâka a ngaihte chauh
kohhranin dawnsawn ṭhin tûr a ni.
(2) Synod-in thawhpui tlâka a ngaih Para Church-te
chu mihring leh sum leh pai hmangin puih theih an ni
ang a. Chutianga hma lâkna tûr chu Synod
Inkhâwmpuiin emaw, Synod Executive Committee-
in emaw ngun takin a ngaihtuah hmasa ṭhîn ang.
3) Synod Inkhâwmpui emaw, Synod Executive
Committee emaw remtihna la hmasa lo chuan
Synod-in thawhpui
6 PRESBYTERIAN
tlâka a ngaih Para Church-te pawhin kohhran
huang chhûngah Unit emaw, Branch emaw an din tûr
a ni lo. Kohhran programme khak buai thei leh
tibahlah thei zâwng programme an siam tûr a ni
bawk hek lo.
(4) Para Church hrang hranga chanvo pawimawh chan
thuah kohhran mi rawih laite chuan kan kohhran dân
ding lai angin an thawhna department enkawltu
committee kaltlangin Synod hotute phalna an la hmasa
ṭhîn tûr a ni. Kan Synod hnuaia pensioner te pawh
Synod hotute remtihna leh hriatpuina la hmasa tûra
beisei an ni a. Kohhran Upa (active elder)-te pawh
kohhran committee remtihna la hmasa lo chuan tu
mahin Para Church-ahte hian chanvo pawimawh an
chelh tûr a ni lo.
(5) Kohhran mi rawih laite leh Kohhran Upa (active
elder)- te chuan hotute leh kohhran committee phalnaa
chanvo pawimawh an chelh a nih pawhin, Synod,
Presbytery, Bial leh Tualchhûng Kohhrana an
rawngbâwlna tibahlah khawpin Para Church
rawngbâwlnaah te hian an inhnamhnawih tûr a ni
lo.
(6) Synod-in thawhpui tlâka a ngaih Para Church
hrang hrangte dinhmun hi SEC-in a ṭûl angin a ennawn
ṭhîn ang a, thawhpui tlâka ngaihte chu a tichiang
thar zêl ang.
(7) Thil eng emaw avânga Para Church thawhpui lai
mêkte chungchângah harsatna a awm a nih chuan SEC-
in emaw, Synod Inkhâwmpuiin emaw an dinhmun
tichiang tûrin a ngaihtuah ṭhîn ang.

IX. PARA-CHURCH MISSIONARY-TE KOHHRANIN A


DAWNSAWN DÂN TÛR (Synod 2006:33; SEC
212:15; SEC 214:32; SEC 217:62)
Thuhma: Kohhranin Para-Church te a dawnsawn dân
PRESBYTERIAN 6
tûr (Synod 2000:65) leh Para-Church chungchânga kohhran
rilru put
6 PRESBYTERIAN
dân tûr (Pastoral Ministry Kaihhruaina Bu 2006 C:12) mumal
tak kan nei a. Tûnah hian Para-Church Missionary-te
kohhranin a dawnsawn theih dân tûr ruahman a ni leh ta a.
Ruahmanna hi SEC 217:62-in ngun taka a en hnuah hman
nghâl tûrin a pawm ta a ni.
1. Para-Church te kohhranin a dawnsawn theih dân tûr
Para-Church, kan kohhran nêna thawh ho duhte chuan
Synod Partnership Committee-ah affiliation an dîl thei ang a,
Partnership Committee-in thawhpui tlâka a ngaihte chu SEC-ah
a dîlpui ang. SEC-in thawhpui tlâka a ngaihte chu Synod
Mission Board nêna thawk ho zui tûr an ni ang. Synod-a
affiliation nei lote chu kohhran anga dawnsawn tûrah kan ngai
lo.
2. Para-Church, Synod-a affiliation dîl tûr chuan hêng hi
an hre tûr a ni–
(1) Affiliation dîl duhte chuan Synod Partnership
Committee- in a siam sa Form hmangin an dîl tûr a
ni.
(2) Sawrkâra Society Registration fel tak nei, Board
inkaihhruaina (Constitution) rin tlâk hmanga
inkaihruai an ni ngei tûr a ni.
(3) Sum vawn dân mumal tak leh rin tlâk tak nei an ni
ngei tûr a ni.
(4) Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim (Trinity) thurin
ringa pawm an ni ngei tûr a ni.
(5) Thawh honaa ringtu lo awmte chu kan kohhran
emaw, SMB remtihnain kan pawm theih kohhranin
emaw an enkawl zui an remti tûr a ni.
3. Mission Board leh Synod recognised Para-Church thawh
ho dân tûr
(1) Para-Church, Synod-in a recognised-te chu Synod
Mission Board-in an thawh ho dân tûr ruahmanna a
siam ang a, a ṭûl angin thawh ho dân tûr pawh an sawi
ho ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 6
(2) Thawh hona thua harsatna a lo awm a, thawh ho theih
loh khawp hial harsatna a lo awm a nih chuan,
thawh hona tihtâwp chu SEC thu a ni ang.
4. Ṭanpuina dîl thu
Para-Church ṭhenkhat kohhranah ṭanpuina dîl an awm ṭhîn
a, kohhrana ṭanpuina an dîl duh chuan SEC remtihna an dîl
hmasa phawt tûr a ni a, SEC-in phalna a pêk hnuah chauh
kohhran mal committee-ah ṭanpuina an dîl thei ang.
5. Mizorama Synod affiliated Para-Church Missionary-te
dawnsawn dân tûr
(1) Kohhran Biak In hman dân tûr: Para-Church-ten
Missionary thlah nân leh Inkhâwmpui nâna kan
kohhran Biak In hman an dîl chuan kohhran mal
committee thu a ni ang.
(2) Kohhran mal member thlah leh report pêk thu:
Kohhran malin an kohhran member Para-Church
Missionary-a kal tûr thlah leh report pêktîr leh tîr loh
thu chu Kohhran Committee thu a ni ang.
(3) Chhiatni ṭhatni: Para-Church Missionary-a thawk
mêkte chhiatni ṭhatni leh an dam loh nikhuaa buaipui
chu a ruaitu Para-Church te mawhphurhna a ni a,
kohhranin mawhphurhna a nei lo. Hetiang huna
tualchhûng kohhranin an kohhran member-te
missionary anga lo sawngbâwl an duh chuan
anmahni thu a ni ang.
6. Ruahmanna ennawn hun
He ruahmanna hi kum thum chhûng atân a ni ang a, kum
thum hnuah SEC-in a ennawn leh ang.
7 PRESBYTERIAN
X. KAN KOHHRAN MI PÂWL DANGA ORDAINED
PAWM DÂN TÛR (Circular No. MS/GEN-
46/2014/42)
Tûnlai hian kan kohhran mite zîngah Pastor ni si lo,
Reverend title invuah an awm nia hriat a nih vângin Synod chuan
kohhranhoten kan lo thliar/dawnsawn theihna tûrin a hnuaia mi ang
hian kaihhruaina a siam a, hei hi kohhranhoten zawm ṭheuh
theih ni se.
Kum 2012 Synod Gen. 34; SEC 244:17; 245:15; 246:11 leh
2013 Synod Gen. 73 chuan, kan kohhran mi, pâwl dangin an
ordained dawnsawn dan tûr hetiang hian a ruahman a ni–
1. Kan kohhran mi, kan remtihna la hmasa lova pâwl dangin
an ordained-te chu an ordination pawm loh ni se.
Rawngbâwlnaa chhawr tûr an nih leh nih loh chu an
ordination-in hril lovin an inpêknain a hril zâwk ang.
Kohhrana an hming ziak dân leh lam dânah pawh
‘Reverend’ tih an ni lo vang.
2. Kan remtihna la hmasaa thurin leh kalhmanga kan
inkûngkaihpui theih kohhranin an ordain-te erawh chu an
title pawmsak ni se, rawngbâwlna huangah leh Church Court
thilah erawh chuan an title-in awmzia a nei lovang a,
rawngbâwlnaah pawh an inpêkna ena chhawr an ni ang a, an
hming lam dânah erawh chuan Reverend tih a ni ang.

XI. KRISTIAN ORGANISATION HRANG HRANGTE


DINHMUN TIHCHIANNA
Kan Synod rawngbâwlna ni lo Kristian rawngbâwlna pêng
dang chi hrang hranga kan kohhran mite an telin, kohhran pawh ni
lo mah sela, kan kohhran rawngbâwlna pêng dang nên inmil lo lai
a awm duh hle a ni tih hriat a ni a. Tin, kohhran mipuite tân
pawh hetiang ṭhahnemngaihna pâwl hrang ding hi a hnawksak
hle tih a lang ta a. Chu chu Synod leh a committee-a thu vawi
tam tak a luh chhan pawh a ni. Chuvângin, he lam thua Synod
thuchah chu hêngte hi a ni e –
PRESBYTERIAN 7
1. Kan kohhran hriatpui rawngbâwlna tih loh,
ṭhahnemngaihna dang avânga kan kohhran mite zînga pâwl
insiam hi Synod chuan ṭûl a ti lo va, kan rawngbâwlna pêng
hrang hrangah ṭhahnemngai taka thawk ho zâwk tûr kan ni.
2. Kohhran thununna hman thu-ah: Rawngbâwlna chawlhtîr,
thla thum/thla ruk, hun bi tuk loh, thununna hman leh bantîr
(expelled) chu Tualchhûng Kohhran leh Pastor Bial thuneihna a
ni a. Hêng hi thununna lek ṭûlna tûrte chu a ni–
(1) Kan kohhran thurin te, Pathian thu rawngbâwlna
te, Pathian thu zirna leh inchâwmna pângngai kalh
zâwnga sawisêl leh zirtîr ṭhîn mi te.
(2) Kan kohhran bânsan duh si lova kohhran pâwl
dang (denomination) ṭan chhana kan zînga
rawngbâwl te.
(3) Kan kohhran inkhâwmpui leh inrêlbâwlna laka a
hnawksak zâwnga thawh chîng te.
(4) Kan kohhran Pathian Biak Inkhâwm leh vântlâng
tâna hun pawimawh neih laia inkhâwm dang siam
chîng te.
3. Tûnlai kan kohhran pum pui hi enin kan dân leh kalhmang
kan humhalh loh avângin thlarau nun kawngah mi harsa tam tak
an chhuak ta a. Kan dawhtheihna hi mipuiin an chhiatpui ṭhîn
niin a lang a. Chuvângin, a ram pum puiah dân leh kalhmang
Pathian thu ang zêla humhalh chak lehzual tûrin rawngbâwltu
zawng zawngin ṭan lâk tûr a ni (SEC 64:VIII).

XII. KOHHRAN PÂWL DANGTE


THAWHLÂWM KHAWN CHUNGCHÂNG
Kan ram kohhran leh mipuite hnêna thawhlâwm dîl leh
khawn tesep a tam ta hle a. Hêng thilah hian mipuite tân
kaihhruaina thu chhuah tûrin Synod Executive Committee
chuan a rêl a, he thu hi chhuah a ni.
7 PRESBYTERIAN
Kohhran pâwl hrangte inkârah hian thawhlâwm khawn chi
hrang hrang a awm a, hêngte hi–
1. Kristian pâwl hrang te, kan thawh hona council emaw,
chutiang lam chi atân chuan pawisa kan thawh tlâng ṭhîn a ni.
2. Pâwl hrang hrangin mahni pâwl hnathawh bîk (project)
eng eng emaw atân pâwl dang lakah kut kan dawh thei. Entîr
nân: Damdawi In, Hnuchham In enkawlna etc.
3. Pâwl ṭhenkhatin mahni kohhran enkawl nân eng emaw
hming chhâlin thawhlâwm an khawn bawk.
Hêng thawhlâwm khawnna chi hrang hrangteah hian
kohhran miten mahni rilru puak chhuak ngeia kan phal zât kan
pêk hi kan tih tûr a ni a; ngaihtuah ngun ṭûl deuh erawh chu a
awm. Vawiina pawisa min dîl a, naktûka kan kohhran min
bei leh site leh kan kohhran mite an pâwla sâwm pên tuma beih
chîngte lakah hi chuan kohhran mite tân fîmkhur a ṭûl a ni.
Thilphal hi Pathian duh zâwng a ni a (Heb 13:16).
Kohhran mite chu thilphal tûrin kan infuih a; tin, thilphal kan
infuih rualin sum hman thiam pawh kan inzirtîr tûr a ni. Ṭangkai
tak leh daihzai taka sum leh pai hman thiam hi Kristian
puitlingte awm dân tûr a ni e (SEC 84:33).
PRESBYTERIAN HANDBOOK 71

Bung 6
PATHIAN BIAKNA LAM

A huhova Pathian biak hi kohhran chhinchhiahna langsâr ber


a tling hial mai thei. Kohhran inkhâwm a ṭhat chuan kohhran a
nung tihna a ni a, inkhâwm a harsat hle chuan kohhran nun a
hniam tihna a ni ve mai âwm e. Kohhran Thurinin inkhâwm
chungchâng heti hian a sawi–
‘Ringtu zawng zawng tih tûr chu kohhran inpâwl honaa tel
te, Krista Sakramen leh a thil serh dang vawn ṭhat te, A dân
zawm te, ṭawngṭai zêl te, Lalpa Ni serh thianghlim te, Amah
be ho tûra inkhâwm te, Athu hril ngun taka ngaihthlâk te, Pathian
malsâwmna an dawn ang zêla hlim taka pêk ve thung te,
anmahniho zîngah leh mi zawng zawng zîngah Krista
nungchang ang tihlan te, khawvêl puma Krista ram tizau tûra
beih te, ropui taka a lo kal lehna hun nghah te hi a ni’ (Thurin
No. IX).
Kohhranho hian Biak Inah a huhova Pathian biakna hun bi
nghet kan nei a. Kohhran pum huap lo, pual bîktu awm te, a
châng chânga lo her chhuak chite pawh kan nei. A chipchiar
zâwkin ‘Pathian Biak Inkhâwm Hruaina Bu’-ah a awm a; a
theih chin chinah hemi bua kaihhruaina siam zui tûra inzirtîr ṭhin a
ni a. Inkhâwm hrang hrang kalpui dân tûr tlângpui sawi den
den ila:

I. HUNBI PÂNGNGAIA INKHÂWMNATE


1. Nilai zân - Kohhran Inkhâwm
Nilai zân inkhâwm hi kan kohhran hun hmasa lamah
chuan ‘Kohhrana dân zawhkim inkhâwm’ tih a ni deuh bîk a.
Kohhran thil pawimawh dân zawhkimte chauh tel theihna
chi tih nâna hman a nih ṭhin vângin ‘Kohhran Dân Zawhkim
Inkhâwm’ an lo ti deuh kher ṭhîn a ni. Tûnlai chuan thupui
pawimawh zir hona atân hman a ni a. Hmun tam berah ṭantu
leh thupui sawi hawngtu neih a ni a, sawi hona neih a ni
ṭhîn. Thupuite hi
7 PRESBYTERIAN
kohhranhoten an sâwtpui theih dân ber tûra inkhâwm kaihhruai
thiam a ṭûl hle.
Nilai zân inkhâwma tih ngei chi, kohhran dân bawhchhia
thunun te, thununna tâwk lai lâk luh te, pêm lehkha chhiar leh
lawm te, kohhran dang aṭanga lo lût lo dawnsawn te, dân
zawhkim thar lawm luh te hi inkhâwm ṭanna buatsaih fel hnuah
urhsûn tak leh fel taka tih tûr a ni a. Ṭantu ruat a nih chuan ṭantu
hun hman zawha tih tûr a ni. Dân zawhkim thar lawm luh phei hi
chu programme dang nên chawhpawlh lovin, a pual liau liauva
hun pêk a ṭha. Hêng thil pawimawhte hi ûp tak, nung leh
zahawm taka hman ngei ngei chi a ni a. Chutiang taka hman a
nih theih nân lehkhabua kaihhruaina awm sa zui mai hi a fuh
ber ang (Pathian Biak Inkhâwm Hruaina Bu Eleventh Revised
Edition 2014 pp. 6-20).

2. Inrinni zân - Ṭawngṭai inkhâwm


Inrinni zân inkhâwm hi kohhranho ṭawngṭai zân bîka hman
a ni a. Tûn hmain mi mal sâwm bîk leh châkna nei ṭawngṭai nân
hman a ni deuh ber a; tûnlai hi chuan ṭawngṭai rual zân atân
hman a ni ta.
Ṭawngṭai rual hi a ri leh ri lo pawha hman a remchâng ve ve
a, kaihhruaina fel tak a awm a pawimawh a ni. Ṭawngṭai rual
hian ṭawngṭaina thupui zui tlân tûr a awm deuh zêl a, mi dangte
aia rei fâl loh, âwm tâwk hriat thiam inzirtîr zêl tûr a ni.
Ṭawngṭaina tûr thupui kan thawh khâwm ṭhîn a, hei hi
inkhâwmho hriat kim theih tûr, fiah tak, ring tâwkin ṭawngṭaina
chhan tûr tak tawi tea sawi chhuah inzirtîr a ngai.
Inrinni zân inkhâwm hi hla sak inkhâwm atân te, rilru sawi
hun atân leh thuhrilna hun atân te hman ve fo a ni bawk a.
Hetianga hman a nih zân chuan ṭawngṭai rual hi tih hmasak ṭhin
ni se a ṭha ang.

3. Pathianni inkhâwmte
Pathianni hian Biak Ina inkhâwm nghet tak vawi thum a awm
a. Chûngte chu–
PRESBYTERIAN 7
(1) Sunday School: Sunday School hi kohhran tam berah
Pathianni chawhma hman a ni a, kohhran inkhâwm ṭhatna ber a
ni ṭhîn. Pathian biak inkhâwm ni ve tho mah se, sikul kalhmanga
kalpui a ni a. Inkhâwm hruaitu pawh Sunday School
Superintendent emaw, amah thlâwptu emaw a ni ngei tûr a ni.
Zirna hun ṭha a awm theih nân hun hman thiam a ṭûl a.
Superintendent-in Bible chang tam tak chhiar lovin Bible chhiar
te, ṭawngṭai te ṭantu mawhphurhnaa dah thiam a ṭûl châng a
awm a. Sunday School huna ṭantua ding ṭhînte pawh thil
kalhmang, Bible châng chhiar âwm chi thlengin hriat thiamtîr
a ṭha.
Sunday School zir ṭan dâwnin Superintendent-in zirtute
leh zirtîrtu tiêng tûrin tawi tein zirlai kamkeu sela. Zir zawhah
zirlai tlângkâwm tûrin mi dang a sâwm emaw, amahin a ti nghâl
emaw, mipui hnên aṭangin zawhna sâwm sela. Zirlai azirin zirtute
zawh ve châng pawh nei se. Tlângkawmna chu tawi tê ni rawh
se. Pastor-in kohhran a tlawh ṭum a nih chuan Superintendent-in
zirlai tlângkâwm tûrin sawm nachâng hriat a ṭha a, Pastor tân
pawh koh thut dâwl thei tûra inrâlrin a ṭûl.
(2) Chawhnu inkhâwm: Hei hi sermon inkhâwm liau liauva
hman a ni deuh ber a, behbâwm thil dang a awm khât hle.
Chawhnu inkhâwmah hian kal ṭhat a har hle, khaw lum lai phei
chuan mut a chhuak duh hle bawk. Rilru a nguai a, inkhâwm
hruaitu leh thuhriltu tân mipui tihharh thiam a ṭûl zual hun a
ni.
Programme-ah thuhril bâk thil dang zeh tel a tlêm avângin
thuhriltu tân hun a thâwl ṭha duh hle a. Mahse, hun thâwl
denchhena hun hman rei aiin mipui ngui hma chuha hun hman
rei loh zir a ṭûl hun tak a ni thung.
(3) Zân inkhâwm: Sunday School dawtah chuan inkhâwm
hun ṭha bera ngaih a ni a. Sermon inkhâwm a ni nâ a, kohhran
thupuan leh zaipâwl leh behbâwm dang a tam thei hle ṭhîn a,
inkhâwm hruaitu tân remruat thiam a ṭûl châng a awm ṭhîn.
7 PRESBYTERIAN
Thuhril inkhâwm a nih ang takin thuhriltu tân hun ṭha, hun
hmâwrtawng ni lo pêk a ṭha a. Mi dang tâna phurrit siamsak
khawpa hla nawn te pawh hi chin tâwk nei tûra inzirtîr a ṭûl.
II. PUALTU BÎK NEI INKHÂWM
Kohhran pum huap inkhâwm ni lo, pualtu bîk nei
inkhâwm chi hnih a awm a; Kohhran Hmeichhe Inkhâwm leh
Kristian Ṭhalai Pâwl Inkhâwm te hi.
Tûnlai hian Kohhran Hmeichhiaten Thawhlehni zân,
Kristian Ṭhalai Pâwlten Thawhṭan zân te hi an hmang nghet ta.
Hei bâkah hian Masihi Sangati leh Kohhran Pavalai Pâwlte
pawh hun remchângah an inkhâwm ṭhîn bawk. Pualtu bîk nei
ni mah se, mi dang tân tel ve theih tho a ni a. Upate phei chuan
telpui ve fo theih a ṭha hle ang.
Kohhran inkhâwm pângngai kalhmang zui diak diak chu
an tân a ninawm thei a; mahse, biakna leh Biak In zahawmna
tidahlau zâwnga hun hman loh inzirtîr a ṭûl ang. Pulpit hman dân leh
a hmangtu tûr thuah pawh Kohhran Committee hriatpui lohva an
tih mai loh tûr chi a awm tih hriat chiantîr a ṭha ang.

III. HUN BÎK LEH THIL BÎK PUALA INKHÂWM


Kohhran inkhâwm pângngai kan sawi tawhte bâkah hian
thil bîk puala inkhâwmna chi hrang hrang a awm a. Chûngte
chu–
1. Kum thar ni inkhâwm
2. Chanchin Ṭha Thlen Ni inkhâwm
3. Harhna Thlen Ni inkhâwm
4. Tûmkau Ni inkhâwm
5. Good Friday inkhâwm
6. Isua Thawhleh Ni inkhâwm
7. Pentikos Pathianni inkhâwm
8. Rualbanlote Ni inkhâwm
9. Health Sunday and Hospital Sunday inkhâwm
PRESBYTERIAN 7
10. Ramthar Ni inkhâwm
11. Nu leh pa Ni & Kristian Chhûngkaw Ni inkhâwm
12. Khawvêl Sunday School ni inkhâwm
13. Bible Sunday Inkhâwm
14. Krismas Ni inkhâwm
15. Branch Church thar hawn inkhâwm
16. Kohhran indan inkhâwm
17. Biak In thar hawn inkhâwm
18. Bial thar hawn inkhâwm
19. Presbytery thar hawn inkhâwm
20. Rawngbâwltu hlan inkhâwm leh Rawngbâwltute
inhlan thar inkhâwm
21. Inneih inkhâwm
22. Baptisma inkhâwm
23. Lalpa Zanriah inkhâwm
24. Missionary tirhchhuah inkhâwm

IV.BRANCH CHURCH HAWN


Branch Church hi kohhran rorêlna (Church Court) ni si lo,
Pathian miten a thu an hril leh zirtîrna hmun, an ngaihthlâkna
hmun a ni a. Thu leh hlaa inchâwmna hmun, rinna kawnga an
inkaihhruaina hmun a ni. Kohhran dinna tûra rahbi pawimawh tak a ni
a; chuvângin, a ‘Hawnna inkhâwm’ pawh hi uluk taka tih tûr a
ni.
Branch Church hawn chu SEC 85:15 (1983)-in a rêl
angin Pastor Bial tih tûr a ni a. A hawngtu tûr pawh Pastor
Bialin a ruat, Bial Chairman emaw, Bialtu Pastor emaw a ni
ang.
Hawn a nih hma hian a buaipuitu Tualchhûng Kohhran
emaw, Bial Standing Committee-in emaw Hruaitu tûr (Office
Bearers) te, Sub-Committee hrang hrang member tûrte a ruat
fel vek ang a, hawn fel a nih hnuah, hawnna inkhâwmah
puan tûr a ni.
7 PRESBYTERIAN
V. KOHHRAN INDAN
1. Branch Church chuan kohhran puitlinga indan/hlan kai a duh
chuan a enkawltu Kohhran Committee-in Bialtu Pastor
hriatpuinain Bial Inkhâwmpuiah a thlen ang a, Bial
chuan Presbytery-ah a thlen ve thung ang.
2. Tualchhûng kohhranin hmun hniha inṭhen (kohhran
pahniha insiam) a duh chuan Bialtu Pastor hriatpuinain
Bial Inkhâwmpuiah dîlna a thlen ang a, Bialin Presbytery-ah
a thlen ve leh ang a. An dinhmun ngun taka en chunga
Presbytery-in a remtih chuan kohhran puitlingah siam
nghâl theih a ni.
3. Bial/enkawltu kohhran chuan indan fela hman nghâl mai
tûr Office Bearers-te leh rawngbâwltute a lo ruat fel
diam ang.
4. Kohhran indan hi Presbytery kut thlâkna tûr a nih
avângin Presbytery Moderator ṭang lai chu indantu tûra
ngaih a ni a, Presbytery Secretary pawh a ṭûl ang ang ti
tûra beisei a ni. Presbytery Inkhâwmpuiin indanpuitu a
ruat ṭhîn.

VI. BIAL THAR HAWN/INDAN


India ram Presbyterian Kohhran Dân Bu Seventh
Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung V:1(a) chuan Bial thar
siam hi Presbytery/Synod tih tûrin a dah a. Mizoramah chuan
Synod-in Bial thar a siam ṭhîn.
Bial thar hawn chungchângah chuan Bial thar hi Bial
pakhat chauh khawiha siam a awm thei a; Bial pakhat aia tam
khawiha siam a awm thei bawk. Chuvângin, Bial thar hawn chu
hetianga kalpui tûr a ni–
1. Bial pakhat chauh khawiha Bial thar hawn a nih chuan
Bial Standing Committee chuan Bial thar atâna Puipate leh
Com- mittee member tûr te, Special Bial inkhâwmpui neihna
hmun tûr leh a programme te a lo ruahman ang.
2. Bial pakhat aia tam khawiha Bial thar hawn a nih chuan
Bial thar hawnin a khawih chhûnga Bial Standing
PRESBYTERIAN 7
Committee-te Joint
7 PRESBYTERIAN
Meeting chuan Bial thara Puipate leh Committee member tûr
te, Special Bial Inkhâwmpui neihna hmun tûr leh a
programme te an lo ruahman ang. Hemi ruahmantu
Committee Convener tûr chu Synod Officers’ Meeting-in
Bial thar hawngtu atâna a ruat chu a ni nghâl ang a, ani ho
hian Bial thar hawn programme chu ruahman tûr a ni ang.
3. Bial thar hawn a nih thlengin Bial Secretary pângngaiin
emaw, (Bial pakhat aia tam khawih a nih chuan) hawngtu
remtihpuia Bial Standing Committee Joint Meeting-in a
ruatin emaw Sec- retary mawhphurhna chu a chelh ang.
4. Bial thar hawn hi Inrinni Chawhma inkhâwmah neih a ni
ang a, Inrinni Chawhnuah Special Bial Inkhâwmpui rorêl
kalpui nghâl a ni ang. Bial ṭhen hmaa palai inruat dân angin
Special Bial inkhâwmpuiah hian palai intirh tûr a ni.
Special Bial Inkhâwmpui chu Bial thar hawngtuin a
kaihruai ang a. Inkhâwmpui ṭanna te, palai inchhiar te a tih
zawh hnuah Bial Standing Committee/Bial Standing
Committee-te Joint Meet- ing-in Bial thar Puipa a lo ruatte
chu inkhâwmpui a pawmtîr ang a. Chumi zawhah chuan
Chairman thar hnênah mawhphurhna a hlân ang a;
tichuan, Bial thar puipate chuan an mawhphurhna an la
nghâl ang. Chairman thar kaihhruaiin Bial Committee
member hrang hrang leh Presbytery Com- mittee member
tûr ruatte chu inkhâwmpui chuan a pawm ang
a. Bial inkhâwmpui lo awm tûr atâna thil ṭûl apiang a rêl
fel bawk ang. A tûk Pathianni hman dân tûr chu
programme siamtu Committee-in ṭha a tih angin a rêl
ang.
5. Bial thar hawn tûrin a khawih avânga Bial-a chanvo
ruak hnawh khah ngai chu Bial Standing Committee ding laiin
thawk thei nghâl tûrin a hnawh khat ang.
6. Bial thar hawngtu tûr leh a hawn hun tûr chu Synod
Officers’ Meeting-in a ruat ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 7
7. Bial-a palai tûr chu Dân bu Bung V:1b angin inruat tûr a ni ang.
8. Special Bial Inkhâwmpui hi vawi zât chhiarnaah chhiar tel
loh tûr a ni.
Note: (1) Bial thar hawn a nih rual hian Bial thar
inkhâwmpui chuan Bial rorêlna a kalpui nghâl ang
(SEC 123:6 & Appendix 1 Dt. 4-6 June 1991).
(2) Bial tharin a huam tûr kohhran tinten ruat dân bi
dik takin an kohhran aṭanga palai tûr an lo ruat lâwk
diam tûr a ni.

VII. PRESBYTERY THAR HAWNNA


Presbytery thar siam chu PCI Constitution-in a sawi
angin Synod kut thlâkna tûr a ni. A hawn hmaa hriat tûr
pawimawhte chu:–
1. Presbytery pakhat chauh khawiha Presbytery thar hawn a
nih chuan Presbytery Standing Committee chuan Presbytery
thar atâna Puipate leh Committee member tûr te, Special
Presbytery neihna hmun tûr leh a programme te a lo
ruahman ang.
2. Presbytery pakhat aia tam khawiha Presbytery thar hawn a
nih chuan Presbytery thar hawn tûrin a khawihho
Presbytery Standing Committee-te Joint Meeting-in
Presbytery thara Puipate leh Committee member tûr te,
Special Presbytery neihna hmun leh hun tûr leh a
programme te an lo ruahman ang. Chumi ruahmantu
Committee Convener tûr chu Synod Officers’ Meeting-in
Presbytery thar hawngtu atâna a ruat chu a ni nghâl ang
a, ani ho hian Presbytery thar hawn programme chu
ruahman tûr a ni ang.
3. Presbytery thar hawn a nih thlengin Presbytery
Secretary pângngaiin emaw, (Presbytery pakhat aia tam
khawih a nih chuan) hawngtu remtihpuia Presbytery
Standing Committee
8 PRESBYTERIAN
Joint Meeting-in a ruatin emaw Secretary mawhphurhna
chu a chelh ang.
4. Presbytery thar hawn hi Inrinni Chawhma inkhâwmah neih
a ni ang a, Inrinni Chawhnuah Special Presbytery
Inkhâwmpui rorêl kalpui nghâl a ni ang. Presbytery ṭhen
hmaa palai inruat dân angin Special inkhâwmpuiah hian palai
intirh tûr a ni. Spe- cial Presbytery Inkhâwmpui chu
Presbytery thar hawngtuin a kaihruai ang a. Inkhâwmpui
ṭanna te, palai inchhiar te a tih zawh hnuah Presbytery
Standing Committee/Presbytery Standing Committee-te
Joint Meeting-in Presbytery thar Puipa a lo ruatte chu
inkhâwmpui a pawmtîr ang a. Chumi zawhah chuan
Moderator thar hnênah mawhphurhna a hlân ang a;
tichuan, Presbytery thar puipate chuan an mawhphurhna an
la nghâl ang. Moderator thar kaihhruaiin Presbytery
Committee member hrang hrang leh Synod Committee
member tûr ruatte chu inkhâwmpui chuan a pawm ang a.
Presbytery inkhâwmpui lo awm tûr atâna thil ṭûl apiang a
rêl fel bawk ang. A tûk Pathianni hman dân tûr chu
programme siamtu Committee-in ṭha a tih angin a rêl ang.
5. Presbytery thar hawn tûrin a khawih avânga Presbytery-
a chanvo ruak hnawh khah ngai chu Presbytery
Standing Committee ding laiin thawk thei nghâl tûrin a
hnawh khat ang.
6. Special Presbytery hawngtu tûr leh a hawn hun tûr chu
Synod Officers’ Meeting-in a ruat ṭhîn ang.
7. Special Presbytery-a palai tûr chu Pastor Bial
Inkhâwmpuiin emaw, Pastor Bial Standing Committee-in
emaw Dânpui Bung V:2C(i) angin a ruat ang.
8. Special Presbytery hi Inkhâwmpui Vawi zât chhiarnaah chhiar
tel loh tûr a ni.
PRESBYTERIAN 8
Note: Dân Bu Seventh Edition (Mizo) Reprint 2010 Bung
V:2(a) & (c)-a sawi palai tûrte hi Bial Inkhâwmpuiin a la
ruat hman loh chuan, Presbytery thar huam chhûnga Bial
tinten an Bial Standing Committee ṭheuh hmangin an
ruat ang.
VIII. SAKRAMEN INKHÂWM
Kan kohhran sakramen pahnih, Baptisma leh Lalpa
Zanriah puala inkhâwm kaihhruaina hi Pathian Biak Inkhâwm
Hruaina Buah fel takin kan nei a. Hêng puala inkhâwm hi kan
inkhâwm urhsûn berte an nih avângin mawhphurtu tân nasa
taka inbuatsaih lâwk a pawimawh a. Thlarau lama takna leh hmuh
theih lama fel, mâm thlep thlawp inkawp a ngai a. Fel tak leh
urhsûn taka tih a nih theih nân kaihhruaina hi a ziak ang thlapa
zui tluk a awm lo vang (Pathian Biak Inkhâwm Hruaina Bu
Eleventh Revised Edition 2014 pp. 20-40).

IX. MITTHI VUI INKHÂWM


Kohhran Upa leh Minister-te vui inkhâwm tih loh chu Biak
Ina hman a ni ngai lo va; mahse, a enga pawh hi ringtu thi vui
inkhâwm a nih avângin kohhran inkhâwm a ni vek a, ngaih
pawimawha urhsûn tak, rilru tak tak hmanga tih chi a ni.
Mitthi vui hi dahlau deuhva tih chi a ni lo va, thi
chhûngte tuarpui tak tak chung leh thih hnu nun atâna mite
beiseina siamsak thei zâwnga kalpui tum tûr a ni. Vui dân tûr
kaihhruaina hi zui tum hrâm hrâm tûr a ni a. Thlânmuala
inkhâwm hnuhnung hi tawi te, khûn taka hman tûr a ni a;
kaihhruaina bua mi hman hi a inhmeh ber ang (Pathian Biak
Inkhâwm Hruaina Bu et.cit. pp. 77-88 hman tûr). Mitthi vui
inkhâwm kaihhruaina hetiangin siam a ni–

1. Minister leh Upa thite vui dân (SEC 206:35)


Kum 2004 Synod Gen.37-nain a rêl angin Upa leh
Minister thite vui dân tûr Inkhâwm Hruaina buah a awm loh
avângin SEC 201:34-na chuan engtia kalpui tûr nge ni ang tih
2005 Synod a zâwt a, Synod chuan SEC bawh zui tûrin a ti a.
SEC chuan a ngaihtuah tûrin Worship Committee a ruat ta a.
8 PRESBYTERIAN
Hetiang hian rêl a ni:
PRESBYTERIAN 8
Biak Ina vui tûrte chu–
(1) Kohhran Upa (Active)-te,
(2) Kan kohhrana Pastor leh Pro. Pastor-te,
(3) Kan kohhranin a pawm Minister, Kohhran
Committee- a telte.
A vuitu tûr
Biak inah: Kohhran Upa chu Presbytery Moderator/Bialtu
Pastor/A remchâng apiang.
Minister leh Pro. Pastor chu Synod Moderator/A remchâng
apiang.
In lama thlahna
In lama thlahna programme chu Tualchhûng Kohhran
Committee kutah a awm ang.
Thlânmualah
Invuina programme hian thlân lam thleng a huam avângin
a vuitu hova urhsûn taka tih tûr a ni.

2. Nausên/naupang vui inkhâwm


Kum 2013 Synod Inkhâwmpui leh SEC 250:29 chuan
nausên thi chungchângah hetiang hian a rêl a–
(1) Nausên dama piang tawh phawt chu mitthi vui dân
pângngaia vui tûr a ni.
(2) Nausên an thihin Biak In dâr (mitthi dâr) vuak ve
tawh ni se.
(3) Vuina inkhâwm pawh kohhran inkhâwm (hun
serh) pawimawha ngaiin kohhran mite chuan a theih
ang anga inṭawiâwm tlân ni se.
(4) Mi dang ang bawkin thlânah pawh vui ni se.
(5) Kohhran inchhiarna, mitthi zât chhiarnaah chhiar tel
tûr an ni ang a; kum tâwpa mitthi sûnna hunah pawh
sûn tel tûr a ni ang.
8 PRESBYTERIAN
3. Mahni intihlum sâwngbâwl leh vui chungchâng
India ram Presbyterian Kohhran General Assembly (1990)
chuan kohhran mi mahni intihlum vui a lo remti ta a. Hetiang
hian vui tûr a ni.
(1) Dâr vuak loh tûr.
(2) Vuinaah a thia chhûngte hnênah thlamuanna thuchah
sawi ni se {1990 General Assembly Resln. 10; SEC
119:28(2)}.
Mitthi vui inkhâwm hi kohhran programme pawimawh tak
a ni a, mawhphurtu atân pawh Pastor emaw, Upate zînga mi
emaw ni thei hrâm se a ṭha. Programme siam thuah hian mitthi
chhûngte leh a vuinaa mawhphurtu tûr inberem mai lovin,
kohhran ziaktuin mawhphurtu tûr ruatin, a hriatpuia ruahman ni
se. Thuchah sawitu atân Pastor emaw, Kohhran Chairman
emaw, Bialtu Upa emaw hman a inhmeh a. Kohhran
ṭhenkhatin inkhâwm hruaitu leh thlamuanna thuchah sawitu mi
hran an nei ṭhînte pawh hi hun hman thiam chuan a ṭha hle.

X. THIL DANG PUALA INKHÂWM


A hma lama inkhâwmna chi hrang ziak tlar tâk te bâkah
khân inkhâwmna puitling hmanpui lêm loh, kohhran inkhâwmah a
remchân anga zeh tel ve a awm nual a. Entîr nân, nausên hlanna
leh Biak In lungphûm phûm inkhâwm angte hi (Pathian Biak
Inkhâwm Hruaina Bu Eleventh Revised Edition 2014 bung 4 &
6). A dangte pawh lo awm chawp zêl thei a ni a, chûng chu rem
hre takin, Pathian biakna kal mêk tihausa thei tûr zâwnga
hman tum tûr a ni.
Tin, tualchhûng kohhran tina hman chi ni lêm lo, a châng
chânga kan tih ṭhin, tihmâkmawh leh pawimawh tak si hêng -
rawngbâwltu ruat, nemngheh, thlan leh hlan inkhâwm te hi
inkhâwm pawimawh kan neih te a ni bawk (Pathian Biak
Inkhâwm Hruaina Bu Eleventh Revised Edition 2014 bung 4).
PRESBYTERIAN 8
Biak In thil ni lêm lo, mahse, rawngbâwltu nghette
inhmanna kan tipung zêl bawk. Hêng, thlân ṭhut te, lung phun te,
pian champha leh inneih champha lawm te, pass lawm te leh
lâwmna lam thil avânga inkhâwmna hi.
Hetiang thila Pastor-te leh Upate kaihhruai leh telpui
beiseina lo awm zêl hi thil ṭha tak a ni a; mahse, telna âwm leh
âwm lo te, hun hmanpui dân tûr te ngun taka ngaihtuah lâwk
ṭhîn tûr a ni.

XI. CHHÛNGKUAA PATHIAN BIAKNA


Kohhran mi chhûngkaw tinte hi mahni chhûngkuaa Pathian
biak hona nei tûrin kan infuihin kan inzirtîr reng a. Chhûngkaw tin
leh kan ram nun hian a mamawh bâkah, kohhrana rawngbâwlna
chelhtute phei chuan mite kan tihhmuh theih nân neih ngei
ngei tum tûr a ni.
Chhûng inkhâwm chu hunbi nghetah neih ni se, a remchân
dân azirin Bible chhiar, hla sak leh ṭawngṭai khung len a ṭha.
Mahse, ninawm tham lo, hun rei lutuk lo ni thei se. Hetiang huna
hman atân Ni Tin Lalpa Nên tih bu hi buatsaih a ni a, kohhran
chhûngkaw tin tân neiha hman chi a ni.
Chhûngkuaa Pathian biakna hi Pastor-te leh Upate chuan
an mite hmanpui châng nei ṭhîn se a sâwt hle ang.

XII. INKHÂWMNAA CHANVO NEITUTE HRIAT TÛR


Pathian biak inkhâwm hi mipui tâna Pathian biakna hun
leh hmun a nih avângin mi zawng zawngin chanvo kan nei tia
sawi theih a ni a. Chutih rual chuan biakna hmuna kan thil tihte
hi titu tûr mi ruat bîk an awm ṭhîn a. Chûng mawhphurhna
leh chanvo bîk changtute hriat tûr pawimawh zualte chu hetiangin
lo sawi ila. Pathian biak inkhâwmah hian Bible Society of India
kut chhuak Bible hman tûra tih a ni tih hre hmasa ila (SEC
235:43).
1. Inkhâwm hruaitu
Mipuiten biaknaah chanvo an nei ngei tih an hriat theih dân
tûr ngaihtuah rânin hruai hna a thawk tûr a ni a. Hmun serhah
8 PRESBYTERIAN
Pathian
PRESBYTERIAN 8
ropui leh zahawm tak biakna a kalpui a ni tih hre rengin, ûp leh
zahawm tak, nung tak siin inkhâwm boruak a vawngin a
kaihruai tûr a ni.
Bible châng chhiar te, ṭawngṭai te, rawngbâwltu ruat sâwm
te, a ṭûl chânga mi lawm leh sawi mâkmawh thilte fiah tak, tawi
fel takin ti sela. Ṭûl lovah tlângnêl vângin hun hmang lo
sela. Ṭawngṭainaah pawh ṭantu leh chanvo dang changtu chham
âwm takte chham khalh lo se.

2. Ṭantu
Hun zalên pângngaiah chuan ama châng duh zâwng chhiar
sela. A chhiar chhan tlêm a sawi bâk chu sawi belh loh a ṭha.
Sunday School leh Nilai zân inkhâwmah te chuan zir tûra
ruat emaw, chumi thu milpui emaw chhiar ngei se; chumi
bâkah ama châng duh zâwng hmun khata mi emaw chhiar tel
sela.
Hla sak hi inkhâwm hmakhuanaa tel tûra ngaih a ni a,
hruaituin a thlan lohva hun a chêp lutuk loh chuan ṭantu tân
hla thlan hi a inhmeh hle. Mahse, inkhâwm ṭan tirh lama hla
nawn hi chîn loh tûr a ni.
Ṭawngṭainaah Chairman chham hnu chham nawn lovin,
a châng chhiar nêna inzawm leh inkhâwmho tâna dîlna te, lâwm
thu sawina te chham tûr a ni. Chairman ṭawngṭai zawh chiaha
ding a nih chuan ṭawngṭai ve nghâl lovin, a hnu lam atân
khêk rawh se.
3. Nilai zân thupui hawngtu
Nilai zân thupui hi sawi ho tûra ruahman a nih deuh zêl
avângin hawngtu chan chang thiam se. Phuai taka sawi ai chuan
ziak sa kha chhiarin ngaih pawimawh lai tlip zeuh se.
4. Thuhriltu
Presbyterian inkhâwmah thuhriltu hi a pawimawh hle.
Chhiar leh ngaihtuah leh ṭawngṭaia nasa taka inbuatsaih a ngai.
Bible châng hi hmun hniha mi aia tam lo chhiar a tâwk a,
Thuthlung Hlui leh
8 PRESBYTERIAN
Thuthlung Thar bua mi emaw, Chanchin Ṭha bua mi leh
lehkhathawna mi emaw, bu inang lo aṭanga châng ṭang rual
zawn tûr a ni.
Ṭawngṭai hun thuah a din hma chiaha chanvo changtu
ṭawngṭai zawh hlim a nih chuan nakin deuhvah ṭawngṭai a ṭha.
Mipui tân maimitchhîn zâwn hi a hahthlâk a ni.
Hun hman thiam tûr a ni a. Hun thâwl deuh pawh ni se,
ngaithlatuten rilru taka an ngaihthlâk peih tâwk hriat thiam tûr a ni
a, a din aṭanga dârkâr chanve chhûngah zo fihlîm thei se a
ninawm hman lo vang.
5. Thawhlâwm hlântu
Thawhlâwm hlan ṭawngṭaina hmangtu chuan inkhâwm
hlanna nên a fâwmkêm a nih loh chuan thawhlâwm hlanna chiah
chham a ṭha.
6. Khuangpu
Solfa thlûk a ni emaw, lêngkhâwm thlûk a ni emaw,
inkhâwmhovin nuam ti taka an sak theih tâwka a ki lâk tûr a ni.
Khuang vuak pawh hi mipui tam leh tlêm athua tihrin leh
tihzawih a ngai. Sak ṭhan loh leh sak dik loh fo chi hla sak
dâwnin sak hmain sak dân tûr sawia sak chhin hi a hlâwk
nghâl duh hle.
Tui fâlin hla hril nawn an chîng a, a rei tawh hle chuan
mipui zîngah zo ve lo an awm thei tih hriain, lâk nawn loh
ngam a ṭha.
XIII. BIAK IN CHHÛNGA INCHEI DÂN LEH AWM
DÂN MAWI KAIHHRUAINA (2010 Synod Gen. 39; SEC
233:15; 234:12; 235:20)
Thuhmahruai: Aizâwl Central Presbytery-in ‘Biak In
chhûnga inchei dân tûr kaihhruaina Synod-in siam rawh se’ tih leh
Aizâwl Hmâr Presbytery-in ‘Pathian Biak Inkhâwma awm
dân mawi inzirtîr chungchâng’ tih Synod-a an thlen chu
Synod Inkhâwmpui chuan ṭha a tiin, Synod Executive Committee-
in hman nghâl tûrin kaihhruaina fel tak lo siam rawh se tiin a
dah a, Synod Executive Committee chuan hetiang hian
PRESBYTERIAN 8
ruahmanna a siam ta a ni.
9 PRESBYTERIAN
1. Biak In chhûnga incheina
(1) Mipa tân:
(a) Pathian biak inkhâwmah mahni phâk tâwka incheina
kan neih ṭhatte fel fai taka inbelin inkhâwm ṭhin ni
se.
(b) Rawngbâwltute, Pulpit, Maichâm leh Lectern vêla
hun hmangtu tûr chuan a theih hrâm chuan kohhran
mipui pawhin kohhran inkhâwm zahawmna kawnga
âwm an tihpui theih tûr thawmhnaw inbel leh
pheikhawk bun te hi a mawi a, kohhran mipuiten
inthlahdah anga an ngaih theih tûr leh âwm lo an tih
anga thawmhnaw inbel loh hrâm a ṭha.
(2) Hmeichhe tân:
(a) Pathian biak inkhâwmah thawmhnaw thianghlim
leh zahawm pângngai tak inbel hi a ṭhain a mawi a.
Kekawr hâk te, kawr pan lutuk taksa lang tlang hâk
te, kawr âwm zau lutuk leh hnung lam inhawng zau
luluk hâk te, kawr bân bûl lutuk leh tâwt lutuk hâk te
hi a mawi lo va, hâk loh a ṭha.
(b) Pathian biak inkhâwmah puan bih emaw, pawnfên
pângngai fên emaw hi a ṭhain a mawi a, hei hi zawm
tlân ni se.
(c) Hmai hnawih (make-up) hman hian hmêl a timawi a,
a mawi tâwk hman thiam erawh a ṭha.
(d) Inneih nia mo incheinaah hian a mawi leh zahawm
tâwk ngaihtuaha inthuam ni se.

2. Biak in chhûnga awm dân mawi


Kohhranhoten Pathian biaa Biak Ina kan inkhâwm hian
Biak In chhûng awm dân tûr kan infuih thar reng a ngai a,
chutiang atân chuan a hnuaia mite hi zawm tlân tum ni se.
PRESBYTERIAN 9
(1) Inkhâwmnaah Bible leh Hla bu ken ṭhin tûr a ni a, thu
zir tûr bîk awm ṭumah chuan zirlaibu ken ṭhin hi a
mawi.
(2) Biak Ina luhin ṭhut fel veleh ṭawngṭai tûr a ni.
Inkhâwm chhûng chuan chhuah loh hrâm ni se, loh
theih lohva chhuah a ṭûl pawhin ṭha taka luh leh ni
se, ṭûl bîk thil a nih loh chuan inkhâwm bân hmain
haw loh hrâm ni se.
(3) Biak In chhûng hi kan zah tûr a ni a, bula mite
nêna inbiak te, thil ei te, ṭhial leh hmuam lam chite tih
loh tûr a ni a, mit rîn leh inhnawih lam chi te pawh
tih loh tûr a ni.
(4) Biak Ina luh dâwnin Mobile phone hmeh hlum
(switch off) emaw, ri chhuak lo (silent) emawa dah
ṭhin tûr a ni a, Biak In chhûngah hman loh tûr a ni.

XIV. PULPIT LEH MAICHÂM HUMHALH LEH HMAN


DÂN (Synod 2000, Gen. 64, App. 13)
Pulpit tih hi Latin ṭawng “Pulpitum” (hmun dawhsân
tihna) aṭanga lâk a ni a. Sâp ṭawngah “Pulpit” tia la chhâwngin
keini pawhin Pulpit tiin kan hmang hlen ta a. Tûnlaia hman
dân berah chuan Pathian Biak In chhûnga thusawina hmun tûra
dawhsân sawina a ni a. Keini Presbyterian Kohhranah chuan
awmze thûk lehzual, kohhran tâna thlarau lam malsâwmna
dawnna hmun leh kohhran châwmna hmun pawimawh, hmun
serh a ni a. Kohhran rawngbâwlna laipui a nih avângin hun
neituin mahni duh thua mi dang hun pe mai lovin, kohhran
hruaitute hnêna thlen hmasak zêl tûr a ni. Pâwn lam mi rawih
chungchângah phei chuan Kohhran Committee leh Bialtu
Pastor remtihna lâk hmasak ngei tûr a ni.
Chuvângin, a enkawl leh hman dânah kohhran a duhtui êm
êm a, a hman dân tûr leh hmanna tûr leh hman lohna tûrte a
hnuaia mi ang hian siam a ni.
1. Pulpit hman dân tûrte
(1) Pathian biakna hmun serh leh laipui ber a nih avângin, a
9 PRESBYTERIAN
hmang thei tûra ruatte chauh Pulpit-ah chuan kai tûr a
ni.
PRESBYTERIAN 9
(2) Minister, Pastor, Pro. Pastor, Kohhran Upa leh
kohhranin thuhriltu atâna a ruatten an hmang ang.
(3) Kohhran châwm nân leh Pathian thutak puan chhuah nân
chauhva hman tûr a ni.
(4) Sunday School zirlai hmun khata khaikhâwm nân Pulpit
hman theih a ni ang.
(5) Nilai leh Beihrual thupui sawi (sermon) nân hman theih a
ni ang.
(6) Kohhran hmeichhe inkhâwm leh KṬP inkhâwm thusawi
nân Pulpit an hmang thei ang.
(7) Inkhâwmpui nikhuaah Ṭantu leh Secretary-te thu puan
nân Pulpit hman theih a ni ang.
(8) Inneih inkhâwmah ṭawngṭaisaktuin Pulpit a hmang
thei ang.
(9) Hmun serh a nih hre rengin Pulpit-ah tlângnêl lutuk tûr a
ni lo. Chêt dân leh inchei dânah pawh a mawi leh a âwm
tâwk, zahawm lam hriat thiam a ṭha.
(10) Pulpit-a ṭawngkam hman uluk a ṭûl a. Ṭawngkam uchuak
leh khawlai ṭawng lêrhte chu hman loh a ṭha.

2. Pulpit hman lohna tûr tlângpuite


(1) Solo, recitation leh a huho deuhva zaina hmun atân
Pulpit hman loh tûr a ni.
(2) Inkhâwm pângngaia zaipâwl hruai nân hman loh tûr a ni.
(3) Nilai leh Beihrual thupui hawn nân Pulpit hmang lovin,
Ṭantu dinna (lectern) hman zâwk tûr a ni.
(4) Mikhual chinchâng hriat chian loh leh kohhran lehkha
nei lo chu Pulpit-ah rawih mai loh tûr a ni.
(5) Thurin kalh zâwng sawi nân leh kohhran sawi chhiat nân
te, fiamthu thawh nân te Pulpit hman loh tûr a ni.
9 PRESBYTERIAN
(6) Fianrial ṭawngṭai nâna Biak In hmangtuten Pulpit kher
hmang lovin, hmun dang hman a ṭha.
(7) Pulpit hi Blackboard târa thil tih vêl nân hman loh tûr a ni.
3. Maichâm humhalh dân
(1) Presbyterian kalphungah chuan Maichâm hi dân ang taka
ruatte rawngbâwlna hmun a nih avângin zahawm tak
leh thianghlim taka vawn tûr a ni.
(2) Maichâm leh Chairman ṭhutnate hi Kohhran Committee-
in a bîk taka a phalsak a nih loh chuan dah sawn mai mai
tûr a ni lo.
(3) Maichâm hi fiamthu ho lutuk leh ṭawng mawi lo
chhâk chhuahna hmun tûr a ni lo va, kohhranho thlarau
nun châwm thei tûr thu ṭha, thu zahawm leh thu ṭangkai
sawina tûr hmun a ni.
(4) Chairman chu inkhâwmhote hruaitu, uaptu leh inkhâwm
pum pui awmze neia vawngtu tûr a nih avângin maichâma
rawng a bâwl chhûng chuan a ṭawngkam, a incheina, a
chezia leh a thiltih zawng zawng a uluk tluan chhuak
tûr a ni.
XV. BIAK IN LEH KOHHRAN THIL SERH
HUMHALH CHUNGCHÂNG
Kan khawtlâng nun lo ṭhang danglam zêlah hian tih dân
phung leh chêtziate pawh a lo inthlâkin, duh dân te pawh a lo
hrang hret thei a. Chu chuan kan sakhaw nun leh Pathian
biakna lamte a nghawng ve thei ta zêl mai a. Chuvângin, SEC
chuan kan Pathian biakna leh kan thil serhte hman dân tûr
chungchângah inkaihhruaina fel zâwk neih ṭûlin a hre ta a, a
hnuaia mi ang hian ruahmanna a siam ta a ni (SEC 187:24;
SEC 188:38; SEC 190:20).
1. Biak In compound chhûngah zûk leh hmuam lam tih
loh theih ni se. Kohhran Inkhâwmpui leh ni bîk hman ṭumah
pawh ei leh in chi rêng rêng chu Biak In leh a compound
zahawmna tichhe lo tûr zâwnga tih tum hrâm hrâm tûr a ni.
PRESBYTERIAN 9
2. Kohhran Pathian biak inkhâwm pângngai bâk, lênkhâwm
leh fellowship lam chi rêng rêng hi, ṭûlna bîk tak a awm a nih loh
chuan, Biak In chhûnga tih loh tûr a ni.
3. Kum 2000 Synod Inkhâwmpui thurêl No. 64-a Pulpit
humhalh leh hman dân tûr a lo rêl kha zawm tum hrâm ila.
Seminar neih ṭumah te, campaign leh crusade neih ṭumah te
pawh Kohhran Committee remtihna tel lo chuan pulpit,
maichâm, ṭhutthlêng leh Biak In chhûnga thil inrem sa
pângngaite hi tihsawn loh tûr a ni.
4. Biak In chhûng hi Kohhran Committee phalna la hmasa lo
chuan lemchanna thilah hman loh tûr a ni.
5. Kohhran Pathian biak inkhâwmna leh inkhâwm
pawimawh danga thlalâk hi mit tikham lo leh mi rilru la pêng lo
tûr zâwnga fîmkhur taka hman tûr a ni.
6. Kohhran thil serh – sakramen no leh thlêng leh a khuhna
puan te, Moderator gown te, clerical shirt leh collar-te hi a hmanna
tûr hun bîkah, a hmangtu tûr dik tak chauhvin hman ṭhin tûr a ni
a. Lalpa Zanriah Sakramen ningnawite pawh a buatsaihtuten
fîmkhur taka senghawi leh tihral tûr a ni. Hêng kohhran thil serh
chi hrang hrangte hi lemchanna leh fiamthu thawhna lam thilah
chuan hman loh tûr a ni. Chutiang thilah chuan mi dangte pawh
hmantîr loh a ṭha.
7. Biak In leh a compound-te, kohhran thil serh leh
bungruate rêng rêng hi a zahawm thei tûr zâwnga vawn leh
enkawl tûr a ni.

XVI. THUHRILA ZIN VÂKTE CHUNGCHÂNG


1. Thuhrila vâk vêlte lehkha pêk
‘Thuhrila vâk vêlte hnêna kohhranin lehkha kan pêk ṭhin
hi tâwp chin nei (term)-a pêk ni ṭhîn rawh se,’ tih
Chhimchhak Presbytery thu lût chu kan ngaihtuah a; an rawt
ang hi a ṭha e kan ti a; ‘ṭum khat atâna lehkha pêk hi a rei berah
kum khat term aia rei lo ni ṭhîn rawh se kan ti’ (1978 Synod
Gen. 22).
9 PRESBYTERIAN
2. Thuhrila zin vâkte en dân tûr
(1) Kohhran tinin an kohhran mi thuhrila vâk chhuakte hi
fuih emaw, enkawl zui dân emaw ngaihtuah rawh
se.
(2) Thuhrila vâk vêlten thu an va hrilna hmunah an
rawngbâwlna avânga buaina emaw, lungrual lohna
emaw a awm chuan an lo chhuahna kohhranah
hriattîr tûr a ni.
(3) Thuhrila vâk vêl mi te, thu rawngbâwlna kawnga
thununna tâwk an awm chuan (kohhranin a thunun
chuan) a thununtu kohhrante chuan Synod Moderator
hriattîr ṭhîn rawh se.
(4) Zirtîr dân pêng hrang hrang dik lo, kan kohhran
Thurin nêna inkalhte hi kan pawm lohzia târ lan ni rawh
se {SEC 70:XXVIII-(b)}.

XVII. BIAK IN DÂR VUAK KAIHHRUAINA (Synod


1995 Gen. 21, SEC 152:6, App. 1)

Kum 1995 Synod thu angin SEC chuan a hnuaia mi


ang hian Biak In Dâr Vuak Kaihhruaina a siam a, hman
nghâl tûr a ni.
1. Inkhâwm dâr : Dâr pângngaia vuaka, vawi 30 vuak
tûr.
2. Dâr nawn : Dâr nawn hi vawi 3 vuak tûr.
3. Khual dâr : Khual Dâr vuak ṭhinnaah chuan vawi 2
zêl vuaka ṭum 15 vuak tûr.
4. Inneih Dâr : Inneih Dâr hi vawi 3 zêla vuaka, ṭum
10
vuak tûr.
5. Mitthi Dâr : Second 20 vêl dan zêlah vawi khat
vuakin,
PRESBYTERIAN 9
vawi 15 vuak tûr.
9 PRESBYTERIAN
6. Mitthi Dâr hi a vuina tûr hmun zêlah vuak tûr a ni.
7. Mitthi Dâr hi vuak hmain Kohhran Upate râwn hmasak
tûr a ni.
8. Khuala thi chu ruang thlen hnuah chauh dâr vuak tûr.
9. Biak In Dâr kan vuak lohnate
(1) Mahni intihlum
(2) Biak In hawng lova innei
PRESBYTERIAN HANDBOOK 93
Bung 7

RAWNGBÂWLNA

LAM

Rawngbâwlna hi zau taka sawi theih ni bawk mah se, hetah


hi chuan kohhran nêna inkûngkaih, kohhranin a rawngbâwlna
huam chhûnga a khung mêk chhûngah kan chêng lo thei lo a
ni.

I. RAWNGBÂWLTU CHI HRANG HRANGTE


Kohhran chhûngah hian rawngbâwlna leh rawngbâwltua
ruat chi hrang tam tak an awm a. Athliar fiah dân remchâng
ngaihtuahin chi hnihah kan ṭhen phawk mai a ni.
1. Hun puma rawngbâwltute
Hei hi kohhran mi rawihte sawina a ni a; mahse,
rawngbâwl hna atâna hun puma thawk tûra lâkte an nih avângin
‘Rawngbâwltute’ tia koh hi a mawi hle a ni. Hun puma thawktute
hi hna chi hrang hrang thawk, anmahni pawh ṭhahnem tham
tak an ni a. Mahse, pâwl hnihah ṭhen phawk theih an ni leh a.
Hetiangin-
(1) Nemnghehte (Ordained Ministers): Kohhrana
Minister thawk lai zawng zawng hi an ni a. An zînga
a tam ber chu Pastor hna thawhtîr an ni a, eng emaw
zât chu Office-ah te, Theological College-ah te,
Ramthar leh hna dangah te mawhphurhna pêk an
ni.
(2) Nemngheh lohte (Lay Workers): Synod mi rawih
tam berte hi nemngheh loh mite an ni a. Sakramen
khawih ṭûlna thil tih lohvah chuan an tân remchân
lohna a awm lo va. Pastor hna tih chauh loh chu,
kohhran hnuaia hun puma rawngbâwlna pêng tinah,
hna chi tinah an thawk a ni.
9 PRESBYTERIAN
2. Rawngbâwltu dangte
Kohhranin rawngbâwlna tia a sawi leh rawngbâwltu tia a
sawi langsâr zâwk tak chu kohhran mala mawhphurhna nêna
inzawm, hlawh awm lêm lova thawhna leh thawktute hi an ni a.
Kohhranin rawngbâwlna langsâr tia a sawi, a chelh tûr mi pawh
duhtui leh fîmkhur taka a thlan ṭhinna a awm a. Chûngte
chu–
(1) Kohhran Committee hrang hrang member
(2) Thuhriltu
(3) Sunday School zirtîrtu
(4) Inkhâwmna khuang vawtu
(5) Inkhâwmnaa ṭantu
(6) Biak Ina dâr vawtu leh kawngkhâr vêngtu
(7) Biak Ina hla hruaitu
(8) Kohhran Zaipâwl hruaitu
(9) Kohhran Inkhâwma thawhlâwm khawntu
Hetah hian inkhâwm hruaitu ziah lan a ni lo va; mahse,
committee member-te zînga mi tih tûr a nih sa avângin tel
saah ngaih tûr a ni.
Hêng rawngbâwlna hrang hranga mawhphurhnate hi
tlâwmngaih hna, hlawh awm lo a ni a; kawng lehlamah erawh
chuan inchawimawina lâwmawm tak a ni bawk a. Hêng
vuantute hi kohhran chhiat leh ṭhat tilangtu an nih avângin mi
thlan leh ruat kawngah fîmkhur hle a ngai a. A nghet ang
ziazânga mi an ngaih theih lohna tûra kalpui leh kenkawh
reng a pawimawh.

II. THILPÊK RAWNGBÂWLNA LAM


Kohhrana mi tin tân thilpêk rawngbâwlna hi a remchâng
vek a, ngialngan deuhva sawi chuan thawhlâwm thawh tihna
a ni. Thawhlâwm tel lovin kohhran meuh pawh hian hna
ṭangkai tham chu a thawk thei lo vang. Kawng lehlamah chuan
ringtu, kohhran member rinawm chu thawhlâwm thawh lovin a
awm ngawt thei bîk lo vang. Thawhlâwm hi kohhrana mi
rinawm leh rinawm lo tehna pawimawh tak a ni.
PRESBYTERIAN 9
Kohhran hian a mite chu thawhlâwm thawh kawnga
thilphal tûrin a zirtîr reng a. Thawhtute tâna a remchâng tûr
ngaihtuahin thawhlâwm pawh hming leh ke hrang hrangah a
ṭhen a. Chûngte chu pâwl hnihah a ṭhen theih. Hetiangin–

1. Thawhlâwm pui
Hei hi thawhlâwm ke thuhmun hmanga kohhran tinin
thawhlâwm an dawn khâwmna a ni. Sâwma pakhat pe ṭhînte
tâna an pêkna tûra ngaih a ni. Pathian ram, Ramthar leh
Tualchhûng tia ṭhen lehchhâwn a ni.
Hêng thawhlâwm kete zîngah ‘Pathian ram’ hi a bulpui
ber a, kohhran enkawlna, Ramthar thil tih loh thil dang zawng
zawng atân hman ber a ni a, thun tam deuh bîk pawh a ngai a,
Ramthar sum a indaih loh pawha hnîk theih awm chhun a ni.
Ramthar thawhlâwm hi Ramthar rawngbâwlna lam thil
atân chauhva hman theih tûra rêl a ni a, rawngbâwlna kawng
dang atân he sum hi hman phal a ni lo.
Tualchhûng hi chu thawhlâwm thawhtute awmna
Tualchhûng Kohhran tin inenkawlna atân a ni a. Mamawh a tlêm
leh a tam azira pêk tlêm leh tam mai chi a ni.
Synod chuan hêng thawhlâwm pui ke pathumah hian a
mite thawhlâwm thawh chu ṭhen a phalsak a ni (SEC 60:29; 1979
Synod Gen. 2).

2. Thawhlâwm dang
Kohhran chhûngah tho hian thawhlâwm dang chi hrang
hrang a awm bawk. A ṭhen chu nghet taka kalpui a ni a,
ṭhenkhat erawh chu a ṭûl anga tih chawp a ni.
Sunday School thawhlâwm te, sakramen thawhlâwm te, kum
khat chhûnga ni bîk vawi khat nei chi puala thawh te hi a nghette
an ni a. Tin, Ramthara thawktu châwmna hi kum 1987 aṭanga
tih ṭan,
9 PRESBYTERIAN
kalpui tâk zêl a ni a, a nghet zînga chhiar phawt loh theih a ni
lo. Pathian Ram thawhlâwm la hêk lova thawh tûra inzirtîr
erawh a ngai hle.
Thawhlâwm nghet ni lo, ṭûlin a rawn nân ang zêla kohhranin
a thawh ṭhin a awm fo bawk.

3. Kohhran pâwn lam thila thawhlâwm


Kohhran thil ni si lo, rawngbâwlna ni ve tho si eng emaw zât
a awm. Hêng Bible Society thawhlâwm ang chi te hi chu
thawhlâwm nghet zînga mi an ni ve hial mai.
Hêng bâkah hian ṭanpuina lam atâna khawn te,
ṭhahnemngaihna filawr aṭanga rawngbâwlna chhâl sia khawn te,
thawhlâwm khawn tak tak ni chiah si lo, eng emaw thil chhe tê
zuara a phu tâwk aia tam pe lo thei lova innawrna te, lei loh
theih loh thil hmanga thawhlâwm khawn te, ṭûl tlachawp avânga
thawhlâwm khawn te a awm deuh reng. Kohhran pâwl dang
miten anmahni kohhran thila hman tûr khawn te pawh a awm.

Hetiangah hian lo tih ve âwm chin chu a awm a.


Mahse, kohhran thawhlâwm pui tibuai phâk khawpa kohhran
pâwn lam thawhlâwma insên hi tih loh tûr a ni tih mipui zirtîra
hriat chiantîr tûr a ni.

III. RAWNGBÂWLTUTE MAWHPHURHNA


Kohhran thil leh pâwn lam thila rawngbâwltute
mawhphurhna thu hi sawi tûr a tam hle. Mahni tâwka hriat
chawp ve mai theih pawh a ni a. Tihmâkmawh zual târ lan a
tâwk mai ang.

1. Kohhran thilah
Kohhran thil tihna tinrêngah a hmatâwnga ṭanga mi
dang tihhmuhtu nih tum tûr a ni. Inkhâwm te, thawhlâwm
thawh te, hnathawh te, palai leh seminar ang chi-ah kan tel vena
tûr pângngai leh ruat kan nihna apiangah rinawm taka tel te
hi a ṭûl.
PRESBYTERIAN 9
Kohhran kalhmang leh a dân leh a thurin hriat chian leh
chumia rinawm taka din te, kohhran lehkhabu lam chi chhiar
taihmâk te, thu rawngbâwlna kawnga inbuatsaih taihmâk te,
hriatna leh finna kawngah kan hun tawng ûmpha zêl tûra
inbuatsaih reng te, rawngbâwltu ni âwm rênga nun uluk te a
pawimawh. Dahlauna hian rawngbâwltu hmêl leh kohhran
hmêl a tichhia a ni.

2. Thil dangah
Kohhran thil ngialngan ni chiah lo; mahse, rawngbâwltu
nih vânga mi dangte aia invawn fîmkhur leh taihmâk chhuah mar
reng a ṭûl bîkna a tam mai.
Lusûn in leh khawhar lênpuinaa inthawh taihmâk te,
khawtlâng ṭhatna tûr thila inthawh taihmâk te, khawtlâng dân
zah thiam te, ṭhenawm khawvêng leh mi dang rêng rêng tâna
mi hnawksak nih loh hrâm hrâm te, chu ai chuan mi ṭangkai,
belh nahawm nih te, sawrkâr hnathawhna leh mahni mi mal
hna leh vântlâng hnaa taihmâk te, khawsakna kawnga
intodelh nih tum hrâm hrâm te a pawimawh a.
Nungchang thu-ah pawh mi dangte tâna entawn tlâk ni
tûra invawn fel leh insûm theih te, mahni tâwkah zahawm taka
invawn reng te hi rawngbâwltu nihnain a phût tlat a ni.

3. Ṭawng chungchâng
Kohhrana rawngbâwltute hi ṭawng hman thuah an
pawimawh vek mai. Biak Inah a ni emaw, pâwn lamah a ni
emaw, thu rawngbâwlna hmunah tawh phawt chuan sakhaw
ṭawng, ṭawng mawi, dik leh zahawm hman hrâm tûr a ni.
Thuhriltute leh kohhran thupuangtuten ṭawng an hman dik loh va,
ṭawng zahawm an hman loh chuan Mizo ṭawngin a kal sual phah
ang a, biakna ṭawng pawhin a dahlau phah a, inkhâwm zahawmna a
tlahniam ngei ang. Chuvângin, hetiang dinhmun chelhtu, a bîkin
Chairman, Secretary leh Thuhriltuten ṭawng dik leh zahawm
hman hrâm hrâm tûr a ni.
9 PRESBYTERIAN
“Kohhrana Mizo Ṭawng Hman Dân” tih hi Synod
House Style Appendix 2-ah dah a ni a; internet aṭanga
download thei tân Mizoram Presbyterian Kohhran
Synod website, www.mizoramsynod.org aṭangin
download theih a ni.
PRESBYTERIAN HANDBOOK 99

Bung 8

THIL PAWIMAWH ZUAL ATÂNA


KOHHRAN MITE KAIHHRUAINA

Kohhran Dân Bua chiang taka chuang lêm lo; mahse,


inkaihhruaina atâna ṭûl Mizoram Synod-in ama huam chhûnga
mite a kaihhruaina tûr a siam ṭhîn a. Chutiang chi chu han târ
lang den den ila.

I. INTHUNUNNA LAM KÂWK THILTE


1. Tualthat
Tualthat hi Pathian thuin a khap a. Hei hi kohhran pawhin
a keng zui zêl a ni. Chuvângin, tualthat tih chiang ngei chu thunun
tûr a ni (Std. Comt. July 28, 1941 No. 6).
2. Rûk rûk
Rûkrûk avânga lung in tâng chu dân anga thunun (discipline)
tûr a ni (Std. Comt. Oct. 30, 1994 No. 1). Rûkrûk hi thu
sâwm pêkin a khap a. He thil avânga rorêlna (Comt.)-in a
hremte chu kan inphuarna dân puitlinga phuar tûr a ni. Thil rûk
rêng rêng chu a thil rûk azirin kohhranin rêl tûr a ni (1963
Synod Gen. 7).
3. Zu sa, zuar leh inte chungchâng
Zu sak te, zawrh leh in te hi kan kohhran mite tih tûr a ni lo
va. Hetiang tih chîng kan kohhran mite an awm chuan
kohhran committee-in a ṭûl angin hnawhchhuah thleng pawhin
an chungah kut a thlâk thei a ni (1976 Gen. 33, SEC 45:7).
4. Chiṭha vâwr
Chiṭha vâwr (lottery) hi sum leina ṭha lo tak a ni a, sual
dang tam tak a hruai a, intihtlâkranna a ni bawk a. Kohhran
miin hre reng chunga a tih chuan kohhran ata hnawhchhuah tûr
a ni (1920 Presby. 21).
10 PRESBYTERIAN
5. Hnam dang ringtu Kohhran Dâna thunun dân tûr
(SEC 124, Appendix-II)
Mizoram chhûngah hnam dang zînga rawngbâwlna Bial
leh kohhran maltein an lo nei ṭan ta a. Ringtu an lo inchher
chhuak ta zêl a. Khawpui chhûng chauh ni lovin, thingtlâng
Pastor Bial leh kohhrante pawhin hma an la zêl a. Ringthar
kohhran dâna thunun ngai an awmin hetiang hian enkawl tûr
a ni.
(1) Hnam dang ringtharte chu an awmna vêng chhûng
kohhranah baptisma chang tûra ngaih a ni.
(2) Awm hmun a sawn chuan pêm lehkha la chhuakin a
va awmna tûr kohhranah a theh lût leh tûr a ni.
(3) Kohhrana thunun ngai an nih chuan an awmna
kohhran apiangin a chungchâng a rêl ang a, thunun dân
pângngai angin a thunun ang.
(4) Hnam dang Kristian Centre Inkhâwm awmna leh Hnam
dang ringthar enkawltu committee awmnaah chuan
committee-in a chungchâng a ngaihtuah chu an
awmna veng chhûng kohhranah report a theh lût ang
a. kohhran Committee-in thu tâwp a rel ang.

II. PATHIANNI SERH KAWNGA PRESBYTERIAN


KOHHRAN THUCHAH 2014 (Ref. 2013 Synod Gen. 27;
SEC 250:61; OM 4:18/2014)
Kum 2013 Synod Inkhâwmpui chuan ram puma kan
kohhran leh rawngbâwltute dinhmun enin, Pathianni serh thuah
kan zalên ta lutuk nia hriain, inkaihhruaina siam thar leh ni se, a
ti a. He thu hi Synod Executive Committee chuan bawh zuiin a
hnuaia thu hi kan kohhran mi tinin inkaihhruaina atân kan
inhriattîr thar leh a ni e.
Pathianni: Pathianni hi Kristiante Chawlhni, Lal Isua,
thihna hneha a thawhlehna ni, ni sarih ni hmasa ber hi a ni a.
He ni hi
PRESBYTERIAN 10
kohhranin a huhova Pathian kan biakna, a thu kan zirna leh
amah kan chawimawina Ni atân hman bîk a ni. He ni kan
hman dân tûr chu hetiang hi a ni–
Pathian biak hona: He ni hi Sunday School-a Pathian thu
zir nân te, Biak Ina Pathian biaa inkhâwm nân te, Biak In
pâwn lamah pawh Pathian lamah thu leh hlaa inpâwl ho nân
te hman ṭhin tûr a ni.
Zin chungchâng: Natna leh thihna thil avâng te, zirna lama
rokhawlhna leh loh theih loh thil dang avângte tih lovah
chuan Pathianni hi zin chhuah leh haw nân hman loh ni se.
Sumdâwn chungchâng: Sumdâwnna lam chi rêng rêng, hêng -
dâwr hawn te, kal chhuaka thil zawrh te leh thil tenau zâwka
kan ngaih lei leh hralh te hi Pathianni nên a inmawi lo va. A
hmaa lo tihlâwk theih chi apiang chu lo tihlâwk ṭhin tûr a ni.
Inkhelh leh infiam chungchâng: Khêlmual leh inkhelhna
hmun dang, hêng indoor stadium, sport centre leh infiamna
hmun atâna siam eng hmunah pawh Pathiannia inkhelh leh
infiam hian Pathian biakna rilru nasa takin a kai pêng thei a.
Chuvângin, he ni hi chu inkhelh leh infiamna lam chi rêng
rêng tih nâna hman loh ni se.
Vântlâng inkhâwm leh committee: Pathian biakna leh
kohhran lam thil ni lo, chhan dang eng vâng pawha vântlâng
inkhâwm buatsaih leh committee kohte hi a theih hrâm
chuan ni dang remchânga tih ṭhin a ṭha.
Hnathawh leh ruai buatsaih: Loh theih loh thil a nih
ngawt loh chuan kut hnathawh te, ranpui talha zawrh leh ruai
buatsaih hi Pathianni nên a inmawi lo va, tih loh a ṭha.
Hêng bâkah hian insûk, inkhâwm ṭhulha damlo kan len
khawhar ina lên te, ram chhuah leh lui kal te leh Pathian
biakna tikhawlo thei thil eng pawh Pathianniah chuan tih loh
ni se.
10 PRESBYTERIAN
Pathianni hi kan hman chhan ang taka Pathian biakna
hun atâna hman a pawimawh a. Pathian biak inkhâwm ngai
pawimawh tûr te, Pathian hminga inpâwlna danga tel ṭhîn
tûrtein Kristian zawng zawng kan inchah a ni.

III. RAM PUM HUAPA KRISMAS HMAN


DÂN KAIHHRUAINA
SEC 140:15-in OM tih tûra a dah, lo en ṭha leh tûra
SEC 141:7-a mi ruatten an rawn ruahman leh chu Secretary-in a
chhiar chhuak a. Rei fe kan sawi ho hnuin siam ṭhat ngai siam
ṭhaa belh ngaite kan belh hnuah kan pawm. Hetiangin-
Krismas hman dân kaihhruaina
Kum 1993 Synod chuan ram pum huapa Krismas hman
dân ṭha zâwk ‘Kaihhruaina’ siam ni se a ti a. Synod Executive
Committee lo bawh zui tûrin a dah a (Synod thurêl Gen. 31).
Hetiang hian ‘Kaihhruaina’ chu siam a ni–
1. Krismas programme siam
Pathian Thlarau Thianghlim pâwlna nên Krismas hi hlim
tlâng taka hman a nih theih nân, ṭawngṭaina nên uluk taka
programme te pawh siam tûr a ni.
2. Krismas ni
Krismas ni hi Pathianni anga kohhranhovin a huhova
Pathian biak nân chawhma, chawhnu leh zân inkhâwm ni se.
3. Ruai
(1) Krismas hi kohhran ta a ni a, ruai pawh hi kohhran ta
a ni. Chuvângin, kohhran duh dâna kalpui tûr a ni.
Ruai buatsaih duh tân hmun khata hman ho a ṭha ber a,
inṭhen duh tân pawh kohhran hriatpuina zêla kalpui
tûr a ni.
(2) Pathianni nên a innang dâwn a nih loh chuan ruai
buatsaih tûr tân pawh Krismas ni tak ni lova ruai
buatsaih theih a ṭha.
PRESBYTERIAN 10
4. Pathian faka zaikhâwm
Krismas chhûngin Pathian faka zaikhâwm hi kohhranin fel
taka neih tûr a ni a. Hmun khata Pathian faka zaikhâwm hi a
ṭha a; mahse, tui dânte a inan vek loh avângin ṭha zâwka ngaiten
khuang hnih leh khuang khata zaikhâwmna buatsaih ni sela.
Kohhran boruakin a zir hle a nih loh chuan tlaivâr hi tum
kher tûr a ni lo. Hemi hun denchhena hmun hrana interek lo
tûra inzirtîr ni bawk se.
5. Naupang pual programme
Krismas hi kan vaia hlim tlâng taka kan hman ṭheuh theih
nân ‘Naupang pual programme’ siam ve ṭhin ni se.
6. Carol chungchâng
Krismas vuakvêta thawhlâwm khawn emaw khawn lo
emawa carol hi kohhran phalna lo chuan tih loh tûr a ni.
7. Vên himna
Krismas chhûng hian rûkrûk leh suahsualna dang te a
punlun loh nân duty siam ni se a ṭha a, a theih chin chinah
khawtlâng hruaitute thawhpui ni se.
8. Bengchhêng siam loh
Kohhran inkhâwm leh zaikhâwm etc. tibuai thei
zâwnga bengchheng leh hâlpuah lam chite ti lo tûra inzirtîr ni
se. Hâlpuah phei chu kan Kristianna nêna inzawmna nei lo, natna
thlen thei leh insên thlawnna mai a ni a, sum sênna atân hman
loh a ṭha.
9. Inrenna lam
Krismas atâna insêngso lutuk lo tûr leh mi rethei
zâwkte ṭanpuina rilru pu tûra inzirtîr ni se (SEC 141:36 &
Appdx. VIII).

IV. CHAPCHÂR KÛT LEH MIZO


CULTURE CHUNGCHÂNG
Chapchâr Kût leh Mizo Culture chungchâng kaihhruaina kan
neih lai duang ṭha tûra ruatten an rawn duan chu kan thlîr ho
10 PRESBYTERIAN
va
PRESBYTERIAN 10
(Ref. 1984 Synod Gen. 18; SEC 97:10; SEC 134:13), siam
ṭhat ngaite siam ṭhain kan pawm. Hetiangin–
Mizo culture hlui chungchânga Mizoram presbyterian
kohhran thuchah–
Kum 1992 Synod Gen. 52 thu angin Mizoram Presbyterian
Kohhran Synod Executive Committee chuan Chapchâr Kût leh
Mizo Culture chungchânga kan kohhran mite kaihhruaina dân kan
neih lai (Ref. SEC 97:10) chu a en ṭha a, a hnuaia mi ang
hian inkaihhruaina a chhuah thar leh ta a ni.
‘Culture’ tih hian a tawi zâwngin hnam khawsak dân leh
nun dân leh chûngten an ken tel thil tam tak a huam a.
Sakhua te, eizawn dân te, in leh lo din dân te, vântlâng
khawsak ho dân te, inchei dân te, mipui intihhlim dânte leh thil
dang tam tak a huam a ni. Culture nei lovin hnam a awm thei lo.
Tin, culture chu hnamin hma a sâwnin emaw, hnam dang chîn
dân lâk aṭangin emaw a danglam ve hret hret ṭhîn a. Pipu
aṭanga lo tih dân leh ṭhangtharte nun pawh inmil lo a awm
châwk. Mizoramah pawh hnam hmasâwnna leh hnam dang
tih dân lâk tam tak avânga nun dân thar lo awm zêl avângin
culture hlui leh thar inkhakna lai a awm a, a inkalh hialna lai
pawh a awm a, chu chu sakhaw hluiin a ken tel thil leh
Kristian sakhua kalpui dânah a ni.
Mizoramah Kristianna a lo luha, ‘Kristian ram’ tih ngam
kan han nih khân Mizo Culture hlui thil tam tak chu khap leh
tihbo a ni
a. Chûngte chu a bîk takin sakhaw hlui biak laia kan hnamin
sakhaw thila kan lo hman ṭhinte leh chûngin a kaihhnawih - kût
te, khawvêl zai leh lâm te, zu hmun hlimna te a ni a.
Amaherawhchu, eng emaw hun lai aṭang khân ṭhangthar zîngah
hêng kût leh zai leh lâm hlui chi hrang hrang chîn thar duhna a lo
awm a, kût zîngah chuan Chapchâr Kût hi a ni deuh bîk.
Chutiang chîn thar tumna chuan kohhran mite rilru a tibuai
a. Chuvângin, kum 1963 Synod chuan Presbytery tin te ngaih
10 PRESBYTERIAN
dân lain Chapchâr Kût etc. din thar lehna chungchângah
hetiang hian ngaih dân a siam a: ‘Pipu nun hlui kan duh tawh
lohte chawk thar leh thei ziaa din thar leh chu Kristiante tih tûr
a ni lo ve, kan ti,’ tiin (Gen. No. 1, 1962 Gen. 7).
Mahse, culture hlui thil chîn thar duhna chuan kohhran
mite zîngah ngaih dân inang lo a siam zêl avângin kum 1975
Synod-ah chuan, ‘Hnam culture leh Kristian nun inrem chin leh
rem lo chin hrilhfiah ni se’ tih thu a lo lût a (Gen. 40). Chu
chu bawh zuiin Synod Executive Committee chuan ‘Dân thar
siam ṭûlin kan hre lo va, he thil hi kohhran mal thuneihna a ni a,
ṭha an tih ang zêla an rêl chi a ni e’ tiin a rêl a {SEC 41:5(a)}.
Hun kal zêlah Presbytery aṭang pawhin Chapchâr kût a Kristian
zâwnga hman rawtna te a lo lût ta zêl a. Mahse, Synod chuan,
‘Hetiang Kûtah hian kohhran anga inrawlh chu ṭhain kan hre
lo’ tiin thu a titlu leh ta a (Synod 1978, Gen. 32).
Amaherawhchu, kohhran mite zîngah harsatna eng eng
emaw a siam zêl a. Chuvângin, 1984 Synod-ah khân, ‘Mizo
hman chîn dân ṭhenkhat, Kristianna nêna inrem lo khawpa
hman ṭhin hêng - chheih lâm, chai, salu lâm, mi lu lâm, hlado,
sâr lâm, pûma zai angte chungchângah Synod-in khapna thu
chhuah rawh se’ tiin rawtna a lo lût a. Synod chuan, ‘Culture hi
hnam thil pawimawh tak, kohhran tâna ngaihmawhawm lai awm
thei si a nih avângin, kaihhruaina chhuah ṭûl kan ti’ tiin
Executive Committee chu thuchah lo siam tûrin a ruat nghâl a
(Gen. 18). Synod Executive Committee chuan thuchah a siamah
chuan ‘culture’ awmzia te sawiin Mizoramah Kristiannain culture
hlui thil a ngaihmawh zualte, a chîng thar duhten an duhna chhan
te a târ lang a. A tâwpah hetiang hian ngaih dân a siam a–
‘He thilah hian kohhran dinhmun chu a la ngai reng a ni.
Krista Chanchin Ṭha nên a inkalh tlat avângin zu hmun hlimna
tela kût hman te, chawngchen te, chai te, lâm te khap a ni a,
tûn thleng pawhin Krista Chanchin Ṭha nên inkalh zâwnga hman
chu kohhranin a remti chuang lo (Thuf 26:11). Hnam thil hlui
entîrna mai atâna
PRESBYTERIAN 10
hman a niha, a entîrtute nun a hruai sual loh erawh chuan
kohhran tân ngaihmawh tham a tling tawh lo ve,’ tiin (Rom
12:1,2) (SEC 97:10).
Nimahsela, inkhâwmpui leh committee thurêl kan târ lan
tâkte khi kohhran mite tân a la fiah tâwk lo a ni ang, 1992
Synod-ah chuan Chapchâr kût leh Mizo culture ṭhenkhatah
kohhran mite inhnamhnawih dân tûr chin kaihhruaina neih lai
chu ennawna siam ṭhat rawtna a lo lût leh a. Chu chu bawh
zuiin Synod Executive Committee chuan a hnuaia Thuchah hi
kohhran tin hnênah an mite zînga an lo puan tûrin a chhuah a
ni.
1. Mizo culture hlui - Kût, Chawngchen, Chai, Zai, Lâm leh
Zu hmun hlimna te hi hmânlai dân hluia kîr leh duh vâng
emaw, nuam chenna atân emawa chîn thar duhna chu
Pathian ring lo, khawvêl mite rilru a ni a. Chutiang lakah
chuan ringtute chu an inthiarfihlîm tûr a ni.
2. Mizo hnam culture hlui humhalh duhna chu, puipun ni leh
hun pawimawha entîr maia hman a niha, a entîrtute nun a
hruai sual loh chuan kohhran tân ngaih pawimawh tham a
ni lo. Zu leh sa leh nuam chenna nên a inkawp erawh
chuan kohhran mite tân telna chi a ni lo vang.
3. Culture hlui thil tihthar leh thuah hian chipchiar taka
bithliah chin siam a harsa a. Nawmchenna leh zahmawh lam
rawngkai thei te, ṭawngkam bawlhhlawh leh mawi lo, mi
rilru tina thei te chu Krista Chanchin Ṭha nên a inmil lo va,
Pathian ringtute chuan kan tih ve atâna mawi chin thliar
thiam a ṭha ang.
4. Pûma zai, tlânglâm zai leh hmânlai hla thlûk hmanga
mi ṭhenkhatin hla an siam tam tak, kohhran epna leh
ngaihnêpna lam te hi chu kohhran mite tân
inhnamhnawihna chi-ah kan ngai lo.
5. Mizo culture hlui thil tihthar leh thuah hian khua leh kohhran
mal dinhmun a inan vek loh avângin hmun tinah inang
ṭhapa kal
10 PRESBYTERIAN
remchân lohna pawh a awm thei ang a. Chuvângin, a
chunga kan târ lan tâkte khi ngun taka bih chungin tualchhûng
kohhranten fîmkhur taka kalpui tum ṭheuh ni se a ṭha ang
(SEC 135:14 & Appdx. 2).

V. KRISMAS FAIR/CARNIVAL CHUNGCHÂNG


Krismas Fair/Carnival hman dânah chuan kan mite tih
âwm loh thilte a awm ṭhîn a. Hemi chungchângah hian Synod thu
chhuah tawh angin kan kohhran mite chu chûng thilah chuan
inhnamhnawih lo tûrin kan infuih (1977 Synod Gen. 57).

VI. GAMBLING, ETC. CHUNGCHÂNGAKAIHHRUAINA


{Hemi thu hi tûn hmain chhuah a ni tawh a (SEC
47:9b). 1993 Synod-in tihthar leh ṭûla a hriat avângin tûna mi
hi chhuah thar a ni}.
Kum 1993 Synod thu angin kan kohhran tinte hnênah
thuchah kan han siam leh ta a. Tûnlai kan rama duhâmna leh
sualna, ni tina lo pung chho zêlah hian kohhran tinten kan tih tûr
leh kan tih loh tûrte kan hriat theihna tûrin fîmkhur taka ke kan
pên a ṭûl hle a ni. Hêng sualna kawng hrang hrangah te hian
kohhran mite inthiarfihlîm tûrin kan ngên a. A bîk takin hêng a
hnuaia kan târ lanahte hian Synod chuan kohhran mite
inthiarfihlîm tûr leh inhnamhnawih lo tûrin a ngên a ni. Hêng
sualnate hi khawpui leh thingtlâng kohhranten kan buaipui dân a
inang vek kher lo thei a, khawi hmunah pawh awm ila, hêng
sualnate hi ûm bo tûrin ṭan i la ṭheuh ang u.
Pawisa khelhna chi hrang hrang (Gambling, Lucky Ticket,
Tombola, Hupthuk, Lottery, etc.) hi tihfuh thila vânneihna dawn
tuma inkhelhna (Game of Chance) tia hrilhfiah a ni ber a. Thiamna
hmanga inkhelh (Game of Skill) nên thliar hran a ni ṭhîn.
Eng ang inkhelhna pawh ni sela, a man hu tâwka thil lei
emaw a phu tâwk tha sênga thawh chhuah emaw a nih lohva,
thil hlu lo zâwk hmanga a aia hlu zâwk thleng chhuah chi
inkhelhna rêng rêng
PRESBYTERIAN 10
chu mihring nungchang tihchhiatna kawng a nih avângin
kohhranin ṭha a ti lo va. Kohhran Thurin leh inkaihhruainain a
duh lo a ni.
Hêng thila tel lo tûra inzirtîrna hi Protestant kohhran
zirtîrna leh inkaihhruaina pawimawh tak, kan kohhranin kan
chhawm zêl chu a ni a. Pawisa khelh ṭhat lohna chu a khêltute
nun dân aṭangin a lang chiang mai a. Chuvângin, hêng inkhelhna
hrisêl lo lakah hian kohhran mite chu inthiarfihlîm tûrin kan ngên e
(SEC 141:Appendix IX).

VII. NAU TIHTLÂK (ABORTION) CHUNGCHÂNG


Nau pai lai thuah a paitu tâna chhiat phah hlauhawm a
nih chauh loh chuan nau pai lai tihtlâk kan remti lo (1976 Synod
Gen. 43).

VIII. ZU CHUNGCHÂNGA KOHHRAN DINNA (OM


14:3. Dt.5.9.2014)
Mizoram Presbyterian Kohhran chuan a din tirh tê aṭangin
kohhran mite chu zû laka inthiar fihlîm tûr leh inhnamhnawih
lo tûrin a zirtîr ṭhîn a, chu chu vawiin thleng hian kan kohhran
dinna a la ni reng a ni. Kohhran rorêl inkhâwmpuiah pawh zu
chungchâng hi vawi tam tak kan lo ngaihtuah tawh ṭhîn a, zû
tihzalên kan duh loh thu hi kan lo târ lang tawh ṭhîn a ni. Zu
in leh zu zuarte hi tualchhûng Kohhran Committee-in
hnawhchhuah thlenga thunun theih a ni tih kan inhriat thartîr leh
a. Zû kan duh loh chhan hi tlem tê târ lang ila:
(1) Pathian thu hian khawi laiah mah zû hi a ṭha zâwngin
a sawi lang ngai lo va, zu ruih phei chu sual nasa tak a nih thu a
sawi zâwk a ni. Mihring mizia, taksa leh thlarau lam nun thlengin
a tichhe thei a, chhûngkua, khawtlâng leh ram tân pawh
retheihna leh pachhiatna thlen theitu a ni.
(2) Zû hi ruih theih thil chak tak, a intu rilru tihnutsaka
sual lama hruai nghâl thei a ni. Mi fing pangngai pawh mihring
tling lova siam thei a ni a. A intu tân phûrna leh thathona a
siamsak avângin in
11 PRESBYTERIAN
thiam inti tam tak pawh mahni inthunun thei lova ngawlveia lo
siam tawhtu a ni.
(3) Kan ramah hian zû hian tharum thawhna, accident chi
hrang hrang leh tualthihna thlengin a tipunlun a. Ram leh hnam
tichhetu hlauhawm berte zînga mi a ni.
Zu chungchânga Pathian thuin min zirtîr dân leh kohhran
dinna kan sawi tawh a. Chuvângin zû kan chhiatpuizia hi hun
remchâng kan neih apiangah inzirtîr uar leh zual ni se. Mahni
kohhran huam chhûnga zu in mite chu in tawh lo tûra ngênin
ṭawngṭaina nên Pathian thua kaihhruai tumin an puala camping leh
campaign te neiin ṭan lâk zêl ni se. Zu zuarte pawh an chhûngkaw
dinhmun chiang taka zirin zu zawrh an bânsan theihna tûra
dâwm chhuah dân te pawh ngaihtuahpui ni se.
Zu in leh zuartute kawng dika hruai tûr leh kohhran mi ṭha
an nih theihna tûra theihtâwp chhuaha hmangaihna leh
khawngaihna nên ṭan lâk zêl a ṭûl a. Chutianga theihtâwp
chhuaha kan beih hnu pawha sim duh lote chu an chungchâng
thu tualchhûng Kohhran Committee-in ṭûl a tih chuan a
ngaihtuah thei a. Kan dân buin a sawi angin zilh te, zilhhau te,
rawngbâwlna chanvo pawimawh aṭanga chawlhtîr te, sakramen kîl
thei lo tûra thunun leh hnawhchhuah thleng pawhin an
chungah kutthlâk theih a ni.

IX. ZÛK LEH HMUAM DO CHUNGCHÂNG (2007


Synod Gen. 17; SEC 217:20; SEC 218:30 Appendix-3)
Thuhmahruai
Zûk leh hmuam do chungchângah 2007 Synod Rorêl Gen.
17-na chuan tûn aia chak zâwkin Synod-in hma lâk ni sela,
Synod Executive Committee-in lo bawh zui rawh se tia a dah
chu SEC 217:20-na chuan Social Front Committee-in ruahmanna
rawn siam se, SEC-ah rawn thlen leh rawh se tiin a dah a.
Social Front Committee chuan bawh zuiin ruahmanna a siam
chu SEC-ah a thlen leh ta a; SEC 218:30-na chuan Social
Front Committee-in
PRESBYTERIAN 11
ruahmanna a siam chu uluk taka a thlîr hnuah tlêm siam
ṭhain hetiangin a pawm ta a ni–
Zûk leh hmuam kan tih hian meizial zûk,
sahdah/khaini/tuibûr hmuam leh kuhvakhâwr ei te a huam a. Hêng
thilte hi Mizote zîngah a hluar hle a ni. Hrisêlna atân a ṭhat loh
avâng leh, a ti ve lote tân a hnawksakin faina leh thianghlimna
kawnga ke pênna dâltu pakhat a nih avângin a ngaimawhawm
êm êm a ni. Hma lâk dân tûr kawng tam tak a awm thei ang a,
kohhranin hma a lâk theih dân tûr hetiang hian duan a ni.
1. Naupang aṭanga zirtîr
Zûk leh hmuam ti mêkte ti tawh lo tûra kan zirtîr laiin, a la
zu lote an fihlîm zui zêl theih dân tûr atân naupang aṭanga ṭan a
ṭûlin a lang. Tûnlai hian naupang kum tling lo mei zu
khawlaiah leh hmun kilkhâwr deuhvah hmuh tûr an tam viau
mai bawk a. Naupang aṭanga zirtîrna hi keini kohhranah
chuan Sunday School leh Pathianni Chawhnu Naupang
Inkhâwmah te, kan kohhran school-ah te, media leh video
film lam aṭang tea ṭan lâk ni thei se.
2. Puitling tawhte zirtîr
Puitling, zûk leh hmuam ti leh ti lote hnênah zûk leh
hmuamin kan hrisêlna a khawih dân te, ram leh hnam
changkânna a tihsukuk dân te, sum leh pai (economics) a
nghawng dân te inhriattîr tam a ṭûl hle. Health Sunday thu zirah te,
Nilai zân thu zirah te leh a hranpaa lehkhabu emaw thu chhuah
pângngai emaw buatsaih a ṭha ang.
3. Zûk leh hmuam ti mêkte tân
Zûk leh hmuam ti mêkte chu nghei thei tûra ṭanpuia fuih a ṭûl
a. Chûng chu a chunga kan han sawi aṭangte khian hma lâk theih
a nih a rinawm a. Nghei thei ngang lote pawh ti tlêm tûra zirtîr
pawh a ṭangkai ngei ang. Hêng bâkah hian mi dangte mitmei
vêng thiam tûra zirtîr hi thil ṭûl tak a nih a rinawm. Duhna hmun
hmun leh eng hunah pawh sahdah/khaini hmuam han paih mai
te, tuibûr han pik
11 PRESBYTERIAN
puat mai te hi inthlahrunna tûr a nihzia te hi inzirtîr a ngai hle. Meizial
khu hi a zu mêkten an hîp luh a pawi ang bawkin bula miten an
hîp luh pawh a pawi theih avângin mi dang laka fihlîm tûra inzirtîr
ni se. Vântlâng hmun leh office-ah te zûk leh hmuam hi sawrkârin
a khap tawh a, sawrkârin a khap lohna hmunah pawh tihna hmun
bîk (e.g. smoking zone) siam te pawh a ṭûl tain a lang.
4. Kan kohhran hian hma a lo la fo tawh ṭhîn a. A bîk
takin Synod hnuaia thawktute phei chu zûk leh hmuam lama
fihlîm tûrin kan inngên châmchi a ni. Minister ni tûr phei chuan
zûk leh hmuam timi chu lâk tawh loh tûr kan ti hial a. Chuvângin,
hêng kohhran thu ding laite hi chak zâwk leh khauh zâwka
kalpui ni se. Kohhran office-ah phei chuan zûk leh hmuam hi
tih miah loh tûr a ni.

X. CHHIATNI ṬHAT NI KAIHHRUAINA


Synod-in kum 1993-a Chhiatni Ṭhatni Kaihhruaina a siam
chu hun leh nunphung danglam zêl avângin en ṭhat ngaia hriat a ni
a. Hma lo la tûra ruat, Synod Social Front kaihhruainain Dt.
24.11.2006 khân Synod Committee Room-ah Kohhran Pâwl
hrang hrangte leh Tlâwmngai Pâwl hrang hrang aiawhte kal
khâwmin an lo sawi ho tawh a. Central YMA-in ram pum huapa
inkaihhruaina a lo neih te pawh en telin, kal khâwmte hian
Synod-in kaihhruaina a lo neih tawh sa chu ṭha an ti a, siam ṭhat
ṭûl tih lai an neihte an pharh pawh chu ṭha an tihpui bawk a.
He inrâwnkhâwmna aṭanga Social Front-in siam ṭhat ngai nia
a hriat rawtna a siamte chu SEC-ah a thlen a, SEC chuan lo
thlîrin, hêng rawtnate beh chhan hian Chhiatni Ṭhatni kaihhruaina
hi Social Front Committee-in lo en ṭha leh sela, SEC-ah rawn
thlen leh rawh se tiin a rêl leh a. Hemi thu bawh zuia Social
Front Committee-in kaihhruaina thar a duan chu SEC 220:13
chuan a pawm ta a ni.
Chhiatni Ṭhatni kan neihte hi sakhuana nên a inzawm vek
ṭhin avângin a sawngbâwl dânah ringtute tih atâna mawi ngaihtuah
a ṭûl hle a ni. Neinung deuhte pawhin insûm thiam leh harsa
deuhte pawhin phâk tâwk hre chunga tih kan zir deuh deuh a
ṭûl hle.
PRESBYTERIAN 11
1. Chhiatni
(1) Mitthi dâr vuak: Mitthi dâr vuak hi kan kohhran mi
thi inhriattîrna a ni a, Kohhran Committee member tu emaw
tal hriatpuinaa vuak tûr a ni. Second 20 vêl dan zêlah vawi khat
vuain, vawi 15 vuak tûr. Presbyterian Kohhran mi, mikhual thi
pawh a mikhualna hmuna vui tûr a nih chuan a vuina hmun
kohhran dâr vuak tûr a ni. Khuala thi chu a ruang thlen hnuah
chauh vuak tûr. Mahni intihlum leh hlamzuihah chuan mitthi
dâr vuak loh tûr a ni.
(2) Lumen leh thlan laih: Mitthi ruang lumen leh thlan
laih hi ṭhalai leh pavalaite mawhphurhnaa ngaih a ni deuh
ber a. Kohhrana rawngbâwltute pawhin thlahthlam hauh loh tûr a
ni. Vuina tih lohvah chuan kohhran mal intihthuneih viau aiin
Tlâwmngai Pâwl kuta dah thiam hi khawtlâng inpumkhatna
atân a ṭha zâwk ang.
(3) Mitthi puana tuam: Mitthi puana tuam hi
chhûngkhat laina leh ṭhenrual ṭha hnai bîkte tih tûra ngaih a
ni.
(4) Pangpâr dah: Mitthi ruang chunga pangpâr dah hi
lusûn chhûngte tân thil lâwmawm tak leh hriat reng zînga mi
chu a ni a. Amaherawhchu, pangpâr dah aia pawisaa inrâl
ṭhat zâwkna chhûngkua an awm thei a ni tih hriat a ṭha.
(5) Mitthi vui hun: Lumen ngai chu chawhnu dâr khat
(1:00 p.m) aia tlai lovah vui ni se, lumen ngai lo chu chawhnu
dâr thum (3:00 p.m) aia tlai lovah vui ni se. Khuala thi leh eng
emaw vânga hun bithliah tihdanglam a ṭûl chuan kohhran hruaitute
leh khawtlâng hruaitute inbe râwna tih ni se.
(6) Thlalâk: Mitthi kuang thlalâkpui nân hian hun rei
lo thei ang ber hman a ṭhat avâng leh sênso a tlêm zâwk theih
nân a ṭûl tak chauh thlalâk ni se. Thlalâk dân tûr fel taka
ruahman lâwk a ṭha.
(7) Mitthi vui inkhâwm: Mitthi vui inkhâwm hi
kohhran inkhâwm a nih avângin mumal taka programme
siam tûr a ni. Thlânah chuan a rei lo thei ang ber hun hman
11 PRESBYTERIAN
ni se. Minister leh
PRESBYTERIAN 11
active Upa thite chu ina thlahna hun hman hnuah Biak Inah vui
tûr a ni. Mitthi vuina hi naupangte pun khâwmna tûra
ngaih a ni lo.
(8) Mahni intihlum: Kan kohhran member tawh phawt
chu mahni intihlum pawh ni se kohhranin vui tûr a ni.
(9) Râlna: Mahni remchân dân azirin mitthi vui zawh
kher nghâk lova eng hunah pawh râlna hi pêk a thiang a ni.
Inkhâwm ṭhulha Pathiannia râl tûra khêk kher loh a ṭha.
(10) Khawhar lênpui: Khawhar lênpui chhan ber chu
lusûn chhûngte hnem leh thlamuan a nih avângin kohhran
kalhmang leh thurin kalh zâwnga thusawi chu remtih loh tûr a
ni. Chuvângin, khawhar an awm hlimchhâwng ni hnih ni
thum chhûng chu kohhranin a ruat rawngbâwltuin chhûn
lam lêngkhâwm chu kaihruai ṭhîn se a ṭha.
(11) Khawhar riahpui: Khawhar riahpuiin a tum ber chu
lusûnte thlamuan leh a ṭûl anga ṭanpui hi a ni a. Tûnlai chuan
zan hnih zan thum an inriahpui ṭhîn. Khawhar chhûngte
tihhautak loh tûr a nih avângin inriakte tân hian chawhlui
buatsaih loh a ṭha.
(12) Thlân ṭhut: Khual khuaa chhûngkhat laina bul tak an
thiha, chumi hmuna kal ve theih loh vâng emaw, chu thih thu
chu a hnua hriat ve chauh a nih hian thlân ṭhut ṭhin a ni a.
Hetiang ni si lova thlân ṭhut hi tih loh ni se, thlân ṭhut hun chu
Pathianni ni lo thei se a ṭha.
(13) Thih champhaphâk: Mitthi ngaihna chawk tho
zâwnga thih champhaphâk hman hi tih loh a ṭha. Mi dang pun
khâwm leh sum sêng zâwnga hman phei hi chu ringtu tih dân
tûr a ni lo vang. Mitthi hnêna lehkha thawn phei hi chu
Kristianna nên a inhmeh lo a ni.
(14) Lungphun: Hriat rengna lungphun hi kan hnam tih
dân ṭhin a ni a, chhunzawm zêl pawh a ṭha ang e.
Amaherawhchu, ṭhen leh rual khâwm zâwnga hun hmang
kher lo pawhin
11 PRESBYTERIAN
chhûngkuaa chin fel mai theih a ni tih hriat tûr a ni. A hautak lo
zâwnga tih a ṭha hle.
(15) Thlân cheimawi leh thlân tlawh: Thlân tihfai ṭhin hi
thil ṭha leh ṭûl tak a ni a; amaherawhchu, lusûnna tithar zawnga
thlan tlawha cheimawi ṭhin erawh chu ringtu tih atân a mawi
lo a ni.
(16) Hlamzuih chungchâng: Ni 90 tling lova thi chu
hlamzuih a ni a, chutiang chu kohhran leh khawtlângin phêk
buaipui tûra ngaih a ni lo va; amaherawhchu, Pastor emaw, Upa
emawin thlamuanna thuchah sawia ṭawngṭaiin mitthi thlahna
hun hman tûr a ni a. Chumi zawhah thlânmualah emaw, duhna
hmun remchângah emaw phûm tûr a ni.
(Note: Hemi chungchânga Synod/SEC thurêl thar Bung 6:IX:2-ah
en rawh).
(17) Puithuna âtthlâk: Chhiatni chungchânga chin dân
hlui, puithuna âtthlâk chi hrang hrang, Kristianna nêna inhmeh
tawh lo ang chi - khuala thi, a khaw lama thlân lo laih lâwk
tawh vânga a ruang thlen ni nia phûm ngei ngei ngaia ngaih tlatna
ang chi te, mitthi thuam thil chhawm zui tlâk si phûm tel ngei
ngei tûra ngaihna te, ruang awm chhûnga in chhûnga thil intar,
dah bo ni si lo (calendar, dârthlalang etc.) lehlin vek tûra
ngaihna etc. te hi tih loh atân a ṭha.
(18) Kohhran Inkhâwm leh thihna: A theih hrâm chuan
mitthi awm avângin kohhran inkhâwm ṭhulh loh a ṭha. Tin,
kohhran inkhâwm chhûngin khawhar inah zai loh theih ni se.

2. Ṭhatni
(1) Inneih ni ruat: Inneih ni leh hun bi thliah chu
inneihtîrtu tûr leh kohhran hruaitute rawn hmasain innei
tûrten ruat tûr a ni.
(2) Sâwmna: Inneih ngai pawimawh leh hre ve ngei
tûra hriatte chauh sâwm ni sela, innei chhûngten chutiang bâk
leh dâwl
PRESBYTERIAN 11
zawh tûr aia tam sâwm vak hi a ṭha lo a ni. Inneite awmna
kohhranah chuan Biak Ina puan hi a ṭha mai âwm e.
(3) Man hlan: Man inhlan hi Mizo dâna inneihna puithu
lai tak a nih avângin fiamthu leh palaite chhaih buai chîn hi a
inhmeh lo a ni. Urhsûn tak leh hlimawm taka man inhlan hun hi
hman ṭhin tûr a ni.
(4) Manṭang sem: Man ineitîr dân pângngai anga a
eitu tûr dik takte bâk man eitu phuahchawpa manṭang eitu tih
tam vak hi Mizo kalphung a ni lo va, chîn loh atân a ṭha. Man
eitute laka beisei leh phût lêt neih hi chîn loh atân a ṭha.
(5) Incheina: Pathian leh kohhranho hmuha mawi
tâwk, inelna leh hleihluakna kai lo leh mahni dinhmun nêna
inhmeh tâwka inchei thiam a ṭha. Mo leh a ṭhian incheina
thawmhnaw man hi mipa lam tumtîr lovin hmeichhe lamin intum ni
mai se. Tin, Biak Ina inneih hriatpuitu leh lawmpuitute pawh mi
bâka inchei loh a ṭha.
(6) Inneih Inkhâwm Programme: Inneih inkhâwm
Programme hi inneihtîrtu leh innei tûrte inbe râwna siam tûr a
ni. Inneih inkhâwm hi a rei lo thei zâwnga ruahman thiam a
ṭha.
(7) Pangpâr khawi: Kohhranin Biak Ina pangpâr a
khawina ṭhin hmun bâkah chuan innei chhûngten pangpâr
khawi loh a ṭha. Biak Ina hnutchhiah an phal theih chin bâk chu
pangpâr khawi loh ni se.
(8) Ṭhian: Inneite hian ṭhian pakhat ve ve an nei tûr a ni
a, hriatpuitu pawimawh tak an nih avângin kan kohhran dân
chhûnga mi emaw, an sakramen leh inneihna kan pawm theih
kohhrana dân zawhkim (Full member) emaw an ni tûr a ni.
(9) Zungbun: Inneih zungbun hi mipain hmeichhe hnêna
a pêk leh buntîr ṭhin a ni a, hmeichhiain mipa hnêna pêk ve a
ngai lo. Zungbun tel lo pawhin a inneih theih tho tih hriat a
ṭha.
11 PRESBYTERIAN
(10) Thlalâk: Inneih inkhâwm urhsûnna tibo thei khawpa
thlalâk hi a ṭha lo va; chuvângin, inneihtîrtu be râwn hmasaa tih
ni se. Pâwnah pawh hun khawh ral tam lovin a tlêm thei ang leh
innei chhûngte tâna phurrit ni lo tûrin thlalâk dân tûr fel taka
ruahman sa a ṭha a ni.
(11) Ṭhian man: Ṭhian man hi awm ngei tûra ngaih a ni
lo nain pêk a ngaih chuan hmeichhe lamin manṭang aia tam lo
pêk tûr a ni.
(12) Lawichal: Lawichal tih tûr chu him taka Mo a
lawi theihna tûra vên him a ni. Tûnah chuan mo hi vên a
ngaih tawh loh avângin Lawichal awm hi a ṭûl tawh lêm lo. Neih
a nih pawhin Lawichal man atân Manṭang aia tam phût tûr a ni
lo. Tin, kohhran dâna inneih hnuah Lawichal hian lawi a kham
thei lo tih hriat tûr a ni.
(13) Inneih lawm: Inah emaw, Hall-ah emaw inneih
lawmna buatsaih a nihin Kristiante tih dân tûr âwm rênga zahawm
leh mawi taka tih ni se. Ei leh in pawh a hautak lo zâwnga tih hi
kohhran duh dân a ni.
(14) Thuam chhawm: Mutbu leh hmeichhe thuam
pângngai bâk chhawm tumna lian ta lutuk hi a ṭha lo a ni.
Chhûngkaw dinhmun nêna inphu tâwk hriatthiam a ṭha. Mi
ṭhenkhatin chin tâwk an neih loh avângin hemi kawngah hian
fîmkhur a ṭûl hle.
(15) Puithuna âtthlâk: Inneih hun atâna ni serh leh thla
serh bîk neih te, ni ṭha bîk leh ṭha lo bîk neih te hi Kristianna
nên chuan a inrem lo a ni.
117PRESBYTERIAN HANDBOOK

Bung

KOHHRAN LEH PÂWL LEH POLITICS

Hetiang lam thil atân Synod-in kaihhruaina hrang hrang a


nei
a. Chûngte chu–
I. KHAWTLÂNG LEH RAM HRUAITU THLAN
CHUNGCHÂNGA KOHHRAN TIH TÛR
1973 Synod-in hetiang lam thilah kohhran hminga aw neih
ve chungchâng a sawi ṭan a (Gen. 14). 1974 Synod
Inkhâwmpuiin (Gen. 1) a ngaihtuah zui a. Presbytery ngaih dân
te lâk a ni a, 1974 Synod thu angin SEC-in a rêl ta a.
Hetiangin–
Inthlang ram kan ni a, V/C, MLA, MP te thlan hun a lo her
chhuah apiangin inthlanna neih a ṭûl ṭhîn a. Mizoram mipuite hi
Kristian kan ni deuh vek a, ram hruaitute thlannaah hian kan
râlbâng mai tûr a ni lo va, Pathian râwnin ngun tak leh fîmkhur
takin kan thlang zâwk tûr a ni (SEC 32:19).
II. INTHLAN THUCHAH SIAM
Kan ram rorêltu atân zu in mi leh thil dang mi tikhawlo thei
tih chîng mite thlang lo tûrin Synod-in inthlan thuchah chhuah
ṭhîn se tih Chhimphei Presbytery aṭanga thu lût chu kan
ngaihtuah a. An rawt ang hian inthlan thuchah inthlan dâwnin
Synod-in chhuah ṭhîn rawh se kan ti (1977 Synod Gen. 6).
III. POLITICALPARTYTHILASÂWMNACHUNGCHÂNG
Political party mal emaw, a huhovin emaw thu ngaihtuah
tûr an neiha kan Synod hminga tel ve tûra min sâwmin, eng ang
chena tel tûr nge ni ang tih kan ngaihtuah a.
Hetiang thil hi fîmkhur taka ngaihtuah ṭhin ni sela; tin,
Synod aiawh tûr leh official thilah chuan Synod Officer-te inrâwn
khâwm hmasak zêl ṭhin ni rawh se kan ti (SEC 52:27).
11 PRESBYTERIAN
IV. SAWRKÂRIN KAN MITE A HMAN CHUNGCHÂNG
Sawrkârin committee member ni tûrin emaw, palainaa tirh
tûrin emaw kan mite hman an duh chuan Synod Officer-te
nên inrâwna ṭha an tih tlân dân anga tih zêl ni rawh se (SEC
24:4).
V. SYNOD MI RAWIH LEH POLITICS (Synod
Service Rules 2012, 10:2)
Synod hnuaia mi rawih laiin politics a khêl tûr a ni lo
va, political party engah mah member a ni tûr a ni lo.
Hêng M.P.; M.L.A.; M.D.C.; A.M.C.; Local Council leh
V.C. inthlannaah thawktuin in-candidate a duh chuan a
ruaitu Committee/Board-ah a hna aṭanga bânna a theh lût
nghâl tûr a ni.
Sawrk^rin a chunga sawi member engah pawh Synod
mirawih lai ruat (nominate) sela, a hna aṭanga b^ng kher
lovin ruaitu remtihna leh thawh d^n chin tûr a rêlsak angin
member-ah a ṭang thei ang.

VI. MI RAWIH PÂWN LAM THILA A INHNAM-


HNAWIH THEIH DÂN (Synod Service Rules 2012,
IV:3)
Kan Synod rawngbâwlna pâwn lama thawktu
inhnamhnawih chungchâng chu hetianga kalpui a ni ang:
1. Committee member ni tûr leh hruaitu (Office Bearer)
zînga tel tûrin a thawhna Department phalna lâk
hmasak tûr a ni. Hetianga telna tûrah hian a ṭûl hle
loh chuan a hruaitu zîngah phei chuan tel loh a ṭha.
2. Hetianga phalna la hmasaa tel hnuah pawh tel zui zêl
loh ṭhatna a awm chuan bântîr theih a ni ang.
3. Hei hian Synod hnuaia thawktu zawng zawng a huam
ang.
119PRESBYTERIAN HANDBOOK

Bung
INNEIHNA LEH A KAIHHNAWIHTE

Inneihna leh a kaihhnawih thilah hian mi mal, chhûngkua


leh kohhran tin tân hriat tûr a tam a; a tlângpuia sawi hleih theih
vak loh, inkûngkaih kual duah a nih avângin hemi hlâwmah hian
Nupa Chungchâng Dân hman mêk lai leh inneih kaihhnawih thil
ṭhenkhat dah a ni a. A number pêk dân pawh Nupa Chungchâng
Dâna mi chu tlawh chhana hman (reference pêk) remchân nân
Dân bua mi angin dah a ni bawk.
I. Nupa Chungchâng Dâna mi
Hetiang hi Nupa Chungchâng Dâna inneihna leh a kaihhnawih
thil hrang hrangte chu a ni a, ‘Bung’ tih a lan chuan hemi bua
bung kal zêl nên ngaih fin palh theih a nih dâwn avângin
‘Bung’ tih tel lovin a laiah Roman number hawrawppui hman
a ni thung.

A. KOHHRAN DÂNA INNEIHNA AWMZIA


Kohhran Dâna Inneihna chu Pathian thu zirtîrna leh Ram Dân
zuia inneih dân tûr ruat anga urhsûn tak leh puithu taka Pathian
hminga nupaa insiamna a ni a. Chu chuan thil pathum a huap
a–
1. Mipa leh hmeichhia an dam dun chhûng atâna pumkhata
insiamna te;
2. Mihring awm dân tûr atâna Pathian remruat hlen chhuahna
te;
3. Pathian ram zau zêlna tûra Kristian chhûngkaw dinnate a
ni. Chuvângin, Kohhran Dâna innei theite chauh inneihtîr
tûr a ni.
B. KOHHRAN DÂNA INNEI THEITE
Kan kohhran Dâna innei tûrte chu Baptisma chang tawh an
12 PRESBYTERIAN

ni ngei tûr a ni a; baptisma la chang lo chu inneih hmain


baptisma
119PRESBYTERIAN HANDBOOK
chantîr hmasak zet tûr a ni. A theih hrâm chuan baptisma
Bung
chantîr hi Biak Inah zêl tih tûr a ni. Tichuan, kan kohhran Dân
anga innei thei tûrte chu hetiang mite hi an ni :–
1. Mipa kum 21 chin/hmeichhia kum 18 chin;
2. Mipa leh hmeichhia pawm lai nei lote;
3. Nupui/pasal sûn (inrem lohna avânga inṭhen laia
inthihsante pawh huamin);
4. Inneih ṭhattîr ngaite;
5. Inneih sût lehna Revocation Certificate (RC) leh mi
dang neih leh phalna Re-marriage Licence (RL)
pêkte.

C. KOHHRAN DÂNA INNEIHTÎRTUTE


Kohhran Dâna Inneihtîrtute chu kan Kohhran
Inkhâwmpui Lian (Synod)-in emaw, Synod Executive
Committee-in emaw a ruat bîkte chauh an ni a. Chûngte
chu –
1. Minister-te
2. Probationary Pastor-te
3. Kohhran Upa, inneihtîr theihna kawltute.

D. INNEIHNA HMUN
1. Biak Ina inneihna
Kan kohhran mi, dân chhûnga awm ve vete emaw, kan
kohhran dân chhûng mi leh kan pawm theih kohhran pâwl dang
dân chhûng mi emaw, innei tûrte chu Biak Ina inneihtîr tûr a
ni.
Amaherawhchu, hrisêl lohna leh loh theih loh thil bîkah
chuan, Kohhran Committee remtih leh remruatpui angin hmun
remchâng dangah pawh inneihtîr theih a ni ang.
PRESBYTERIAN 12
2. Hmun danga inneihna
Kan kohhran Dâna innei tûr, inneih nâna Biak In hmang
thei lo, hmun danga innei tûrte chu hêngte hi an ni –
(1) An pahnih emaw, pakhat zâwk chauh emaw
kohhran dân zawhkim lo, baptisma chauh chang te.
(2) An pahnih emaw, pakhat zâwk chauh emaw pawh
kohhranin a thunun lai mêkte.
(3) An pahnih emaw, pakhat zâwk emaw pâwl dang
aṭanga lo pakai, kohhran Dân la zawh kim lote.

E. INNEIH REGISTRATION
Mizoram chhûnga inneite chhinchhiah ngei ngeina Dân,
‘The Mizoram Compulsory Registration of Marriage Act,
2007’leh ‘The Mizoram Compulsory Registration of Marriage
Rules, 2007’-in a phût angin kan kohhran dâna innei apiangte
chuan inneih zawh thla khat chhûngin sawrkâr-a Marriage
Registrar hnênah an in-register vek tûr a ni.

F. INNEIHNA CHI DANGTE


1. Indian Christian Marriage Act (India ram Kristiante
Inneihna Dân) hmanga inneihna
Indian Christian Marriage Act chu sawrkâr court pawm
theih tûra Kristiante inneihna dân sawrkârin a siam chu a ni a.
Mizoram chhûngah hman a ni lo.
Kan kohhran mi, kohhran phalna laa, kohhran dânin a
phûtte tizîktluaka, Indian Christian Marriage Act hmanga inneite
chu, an inneihna kan pawm.

2. Special Marriage Act (Court-a Inneihna Dân)


hmanga inneihna
Special Marriage Act chu sawrkâr court-a inneihna a ni
a, kohhran leh sakhuana nên inkaihhnawihna a nei lo.
12 PRESBYTERIAN
Kan kohhran Dân chhûnga mi Special Marriage Act
hmanga inneite chu khawvêl dâna innei an ni a, thunun tûr an ni.
Kan kohhran Dâna an inneih ṭhat hnuah chauh thunun lâk luh dân
pângngai angin lâk luh theih an ni ang.
3. Khawvêl dâna Inneihna
Khawvêl dâna inneihna chu eng kohhran dân mah hmang
lova insawi rema, man leh mual inhlâna inneihna tihpuitlin hi a ni a,
hetiang inneihna hi kan pawm lo.
Kan kohhran mi, khawvêl dâna nupui/pasal neite chu,
thunun zet hnuah, an duh a nih chuan, kohhran Dâna inneih
ṭhattîr tûr an ni
a. Thunun an nih aṭanga thla ruk hnuah an nungchanga kohhran
a lungawi chuan kohhran dân chhûngah lâk luh theih an ni
ang.
(1) Ringtu nih hmaa inneite: Kristian nih hmaa mahni
dâna lo inneite chu Kristian an lo nihin an inneihna kha pawm
mai tûr a ni
a. Anmahni’n Kristian dâna inneih ṭhat an duh erawh chuan
inneih ṭhattîr theih a ni.
(2) Khawvêl mi tlûkpui thu: Ringtuin ringlo mi, khawvêl
dânin nei sela, ringtu chu thunun tûr a ni. Ringlo zâwk chu a rin
ve theih nân kohhranin beihpui tûr a ni a. Kum thum lai beihpui
hnu pawha a sâwt lohva, ringlo zâwk chuan ringtu chu Kristian a
nih zêl a phal a, an fate pawh Kristian an nih a phal bawk chuan,
an inneihna chu pawmpui mai theih a ni ang. Ringtu zâwk chu an
inneih aṭanga kum thum hnuah dân chhûngah lâk luh theih a ni
ang. Ringlo zâwk chuan a khingpui ringtu leh a fate Kristian an
nih zêl a phalna chu ziak ngeiin a dah tûr a ni.
Rin dân hrang nei mi Bung I:G:6(1)-(7)-a sawite pawh
ringlo mi anga ngaih mai tûr a ni.
(3) Ringtu nuna nung duh lo tlûkpui: Baptisma chang
tawh, Kristian nuna nung duh lo nêna innei, kohhran dân anga
inneih ṭhat duh si lo chu, kohhranin hruai tumin beih tûr a ni.
Chutianga kum thum lai beih hnu pawha hruai theih a nih loh
PRESBYTERIAN 12
chuan, kohhranin a ṭûl
12 PRESBYTERIAN
dân angin an chungchâng a ngaihtuah ang.Aawm ṭha duh zâwk
chu lâk luh âwma a ngaih chuan lâk luh theih a ni ang.
(4) Kan Kohhran mi, an fate pâwl danga awm,
khawvêl dâna innei: Kan kohhran mi fa, pâwl danga awmte,
khawvêl danin innei ta sela, an nu leh pa kan kohhran mite
chungah thununna hman tûr a ni lo.

4. Laichîn bul hnai inneih phal lohte inneihna


A hnuaia sawite hi laichîn bul hnai inneih khap chin a ni –
(1) Mipa tân
(a) Mahni nu
(b) Mahni pa nupui
(c) Mahni fanu
(d) Mahni pianpui farnu
(e) Mahni pianpui unau fanu
(f) Mahni tunu (fapa/fanute fanu)
(g) Mahni nî (pa farnu)
(h) Mahni nupui fa chhawm (nupui dam chhûng chuan)
(i) Mahni unau nupui (unau dam chhûng chuan)
(j) Mahni nupui nu (nupui dam chhûng chuan)
(k) Mahni fapa nupui (fapa dam chhûng chuan)

(2) Hmeichhe tân


(a) Mahni pa
(b) Mahni nu pasal
(c) Mahni fapa
(d) Mahni pianpui nuṭa
(e) Mahni pianpui unau fapa
(f) Mahni tupa (fapa/fanute fapa)
(g) Mahni pami (pa unaupa)
(h) Mahni pasal fa chuam (pasal dam chhûng chuan)
(i) Mahni laizâwn pasal (laizâwn dam chhûng chuan)
PRESBYTERIAN 12
(j) Mahni pasal pa (pasal dam chhûng chuan)
(k) Mahni fanu pasal (fanu dam chhûng chuan)

No. (a) aṭanga (d) ve ve inneite chu, chhan ṭha tak a awm a
nih chauh loh chuan, kohhran Dâna inneih ṭhattîr theih an ni lo
vang. Pianpui tih hian nu leh pa thuhmun te, nu chauh thuhmun
te leh pa chauh thuhmun te pawh a huam vek a ni.
Amaherawhchu, (d)-na ve ve-a, mahni farnu/nuṭa, (nu
chauh/ pa chauh thuhmun) nêna innei, fanau nêna lo ṭhu tawh,
kohhran Dâna innei duhte chu, an nungchang leh dinhmun azirin
an inneih aṭanga kum nga hnuah kohhran Dâna inneih ṭhat
phalsak tûra ngaihtuah theih a ni ang. No. (e) aṭanga (g)-na ve
ve pawh hi kum nga hnuah chuan ngaihtuah theih a ni ang a.
No. (h) aṭanga (k) ve ve erawh hi chu an inneih aṭanga kum nga
hnuah chuan, a nupui/ pasal hmasain an inneih a remtih bawk
chuan Bial Standing Com- mittee-in Synod Nupa Thu Sub-
Committee-ah a dîlpui thei ang.

G. KOHHRAN DANG MI NÊNA INNEIHNA


Kristian nupa kohhran Pâwl hranga awm hi a ṭha lo va;
chuvângin, nupa chu kohhran khata an awm hi a ṭha ber a ni.

1. Kohhran thawhhona (Church Councils)-a kan thawhpuite


nêna inneihna
(1) Mizoram Baptist Kohhran leh Evangelical
Church of Maraland: Anni hi North East India Christian
Council (NEICC)-a kan member-pui an ni a; chuvângin, kan
dân ang leh an dân ang pawha inneih pawlh thei vek kan ni.
Innei saa rawn inlette chu an awm dânah kohhran a lungawi
chuan, an kohhrana an dinhmun ang zêla lo pawm mai theih an
ni. An kohhrana an awm laiin kan kohhran dân aṭanga teha
thununna tling khawp thil tih an lo neih chuan, an thiltih a thu leh
an tihna hun rei tawh dân azirin an chungchâng thu ngaihtuah
theih a ni ang.
12 PRESBYTERIAN
(2) Salvation Army: Salvation Army nên hian NEICC leh
National Council of Churches in India (NCCI)-ah thawk ho kan ni
naa, baptisma an neih ve loh avângin, kan kohhran Dân chhûng
miin Salvation Army nula sipai puitling nei dâwn sela, nula chu
kan pawm theih baptisma la chang lo a nih chuan baptisma chantîr
zeta, Inneih Hriattîrna Lehkha târsak/puansak tûr a ni a, chumi
hnuah Biak Inah inneihtîr tûr a ni.
Sipai puitling a nih loh emaw, thunun lai emaw a niha,
baptisma chang lo a nih bawk chuan, baptisma chantîr zeta Inneih
Hriattîrna Lehkha târsak/puansak hnuah hmun remchâng dangah
inneihtîr tûr a ni. Nula chu kan kohhrana rawn inlet sa emaw,
inlet nghâl tûr emawa ngaih tûr a ni.
Innei saa rawn inlet, baptisma chang lote chu chantîr zeta,
an awm dânah kohhran a lungawi chuan an dinhmun neih sa ang
zêlin, sipai puitling chu dân zawhkim angin, sipai puitling la ni lo
chu dân zawhkim lo angin pawm tûr a ni.

2. Inkûngkaihna kan neihpui kohhran dang mi nêna


inneihna
Hêng a hnuaia sawi kohhrante hi inang ṭheuhva
inkûngkaihna kan neihpui theihte an ni –
(1) Assembly of God (AG)
(2) American Baptist Mission (ABM) - Myanmar
(3) Congregational Church of India, Maraland (CCIM)
(4) Evangelical Free Church of India (EFCI)
(5) Evangelical Congregational Church of India (ECCI), tûn
hmaa North East India General Mission (NEIG) tih
ṭhin pêng darhhote :
(a) Evangelical Assembly Church (EAC) - Hmâr
(b) Evangelical Synod Church (ESC) - Gangte
(c) Evangelical Christian Association (ECA) - Kuki
(d) United Evangelical Church (UEC) - Anal
PRESBYTERIAN 12
(6) Evangelical Baptist Convention Church (EBCC)
(7) Independent Church of India (ICI)
(8) Isua Krista Kohhran (IKK), Bualpui Ng
(9) Lairam Isua Krista Baptist Kohhran (LIKBK)
(10) Myanmar Methodist Kohhran (MMK)
(12) Myanmar Presbyterian Kohhran (MPK)
(13) Tripura Baptist Christian Union (TBCU)
(14) Hêng bâkah hian Trinity Thurin pawm, Sakramen
kan pawmpui theih kohhran dangte pawh a huam
ang.
Inneihna chungchângah chuan kan kohhran tlangvâl dân
chhûng miin hêngkohhrana nula hi nupuiah nei dâwn ta sela, nula
chu baptisma chang tawh leh dân chhûnga awm a nih bawk chuan,
Inneih Hriattîrna Lehkha târsak/puansak hnuah Biak Inah
inneihtîr tûr a ni.
Dân chhûnga awm lo a nih chuan, lehkha târsak theih
chu târsaka, Biak In ni lo, hmun remchâng dangah inneihtîr tûr
a ni. Baptisma la chang lo a nih chuan, inneih hmain baptisma
chantîr phawt tûr a ni. Tin, nula chu kan kohhrana rawn inlet sa
emaw, inlet nghâl tûr emawa ngaih tûr a ni.
An kohhran Dâna innei sa rawn inlette chu, an inneihna chu
pawm tûr a ni a. Kohhrana dinhmun thuah chuan, kohhran a
lungawi chuan, an dinhmun neih sa ang zêlin, dân zawhkim
chu dân zawhkimin, dân zawhkim lo chu dân zawhkim lovin
pawm tûr a ni.
3. Roman Catholic Kohhran mi nêna inneihna
Roman Catholic Kohhran Inneihna hi kan pawm a; kan
kohhran Dân chhûnga miin Roman Catholic nula nei dâwn sela,
nula chu baptisma chang tawh leh an kohhran Dân chhûnga mi
a nih chuan Inneih Hriattîrna Lehkha târsak/puansaka, Biak
Inah inneihtîr tûr a ni.
An kohhran Dân chhûnga awm lo a nih chuan, Biak In ni
lo, hmun remchâng dangah inneihtîr tûr a ni. Baptisma la chang
lo chu baptisma chantîr phawta, inneihtîr tûr a ni.
12 PRESBYTERIAN
4. Inneih ṭhat chungchâng
A chunga No. F:1 aṭanga 3-a sawi kohhran mite, an
kohhran dâna innei, inṭhen saa lo lût emaw, an lo luh hnua
inṭhen emaw te chu, kan kohhran dâna innei an nih loh avângin
inneih ṭhiatna lehkha (RC) kan pe thei lo va; amaherawhchu, an
inṭhen aṭanga kum thum ral hnu pawha innei leh âwma an
awm lohva, an nungchangah Kohhran Committee a lungawi
bawk chuan, RL dîlpui theih leh pêk theih an ni.

5. Kan mi, pâwl dang dâna innei, inlet si lo


Kan kohhran mi, kohhran pâwl dang dâna innei, pâwl
danga inlet si lote chu, an inneihna dân chu kan pawm theih a
niha, pâwl dang mi va neitu chu kan kohhran Dâna nupui/pasal
nei thei a nih bawk chuan, an inneihna chu kan pawm a, kan mi
ni zâwk chungah thununna hman a ngai lo. Kan kohhran mi, kan
dâna innei thei lo chu kan pawm theih kohhran dâna va innei
pawh ni se an inneihna chu pawm loh tûr a ni.

6. Inkûngkaihna kan neihpui theih lohte


Mizoram chhûnga awm, a hnuaia sawi kohhran leh Kristian
pâwlte hi, kan Sakramen leh kan rawngbâwl dânte pawm lo an
nih avângin, inkûngkaihna neihpui theih chi an ni lo. Chuvângin,
kohhran thilah anni nên hian inzawmna kan nei lo. Chûngte
chu–
(1) Fundamental Baptist (Mid-Mission)
(2) Fundamental Baptist Church (FBC)
(3) Isua Krista Kohhran (IKK)
(4) Jehovah’s Witnesses (JW)
(5) Seventh Day Adventists (SDA)
(6) United Pentecostal Church (UPC)
(7) Tualṭo Kristian Pâwl dangte
(a) Inneih chungchâng: Kan Kohhran tlangvâl Dân
chhûnga miin, a chunga 6:(1) aṭanga (7)-a kan sawi tea mi
nula hi nei dâwn
PRESBYTERIAN 12
sela, nula chu kan pawm theih baptisma la chang lo a niha,
inpawm zui an nih bawk loh chuan, Inneih Hriattîrna Lehkha
târsak/puansaka, inneih hmain baptisma chantîr zeta, Biak In ni
lo, hmun remchâng dangah inneihtîr tûr a ni. Inpawm zui an nih
chuan inneih hmaa Baptisma chantîr zet a, Biak In ni lo, hmun
remchâng danga inneihtîr tûr a ni.
(b) An kohhran Dâna innei sa rawn inlette
(i) Kan pawm theih baptisma la chang lo chu, kan
Baptisma an chan hnuah an inneihna chu, ringlo mi
inneihnaa ngaiin, pawm mai theih a ni a. Inneih ṭhat an
duh chuan inneih ṭhattîr theih a ni.
(ii) Kan pawm theih baptisma chang tawh an nih chuan,
inneih ṭhattîr mai tûr a ni.
(iii) A tu emaw zâwk baptisma chantîr ngai a nih chuan,
baptis zeta inneih ṭhattîr tûr a ni.
(c) Inṭhen inneih ṭhattîr chungchâng: An kohhran Dâna
innei, kan kohhrana an lo luh hnua inṭhen leh chu RL pêk hnuah
chauh mi dang nên inneihtîr theih a ni.
7. Inneih lawmpui theih leh theih lohte
(1) Lawmpui theihte: Eng kohhran pâwla mi pawh ni se,
an kohhran Dâna Inneihtîrtu hmaa kan Pathian hming chhâla inneite
chu, a duh chuan lawmpui theih a ni.
(2) Lawmpui theih lohte: Khawvêl dâna innei, Inneihtîrtu
pawh awm lo leh Pathian hming chhâla innei pawh ni lo, insawi rema,
man leh mual inhlâna, inneihna ti zo ta maite hi lawmpui theih
an ni lo.

8. Inneihna pawm loh tûr chi


Kan kohhran mi, baptisma chang lo emaw, RL lâk ngai, la rih
si lo emaw leh, thil dang avânga kan dâna innei thei lote, pâwl
dangah pakaiin, an kohhran dânin va innei ta sela, hun eng emaw
hnuah lo kîr leh ta pawh ni sela, an inneihna chu pawm loh tûr a
ni. Chutiang mi baptisma chantîr ngai chu chantîr zet hnuah
Biak In ni lo, hmun
13 PRESBYTERIAN
remchâng dangah inneih ṭhattîr tûr a ni a. RC/RL lâk ngai chu
RC/ RL lâk zet hnuah inneih ṭhattîr tûr a ni.

9. Inneih pawlh (Mixed Marriage)


Kan kohhran mi leh inkûngkaihna kan neihpui theih
kohhran pâwl dang mi innei duh ta sela, rinna lamah a tu zâwk
mah inhruai thei si lo sela, kan kohhran Dâna an inneih duh
chuan, inneih Hriattîrna Lehkha târsak/puansak theih chi chu
târsak/puansak tûr a ni a. An dinhmun azirin Biak Inah emaw,
hmun remchâng dangah emaw, inneihtîr tûr a ni. Chutianga inneite
chu, an fate kan kohhranah an awm zêl tûr a ni. Chutiang mi pâwl
dang Dâna va inneite pawh an inneihna pawm tûr a ni a, kan mi ni
zâwk chungah pawh thununna hman a ngai lo.

10. Pâwl dang mi nêna inneihnaa palai thu


Inkûngkaihna kan neihpui theih kohhran dang mi nêna
inneihna tûra palaia inhman tawn theih a ni.

II

INNEIH SÂWNGBÂWLNA

A. INNEIH HRIATTÎRNA
Inneih hriattîrna siam hian a tum ber chu kohhran mi innei
tûr an awm tih kohhran mipuite hriattîr leh innei tûrte chu
kohhran Dâna an inneih a rem lohna sawi tûr hria apiangin an
sawi theihna tûra kawng hawn a ni.
Innei tûrte chu Hriattîrna Lehkha târ/puan hmain Kohhran
Com- mittee-in kan kohhran Dâna innei thei an nih leh nih loh a
ngaihtuah hmasa phawt tûr a ni a. Dân anga innei thei tûra a
tihte chu Biak Inah Inneih Hriattirna puan/târ tûr a ni.
Innei tûrte chu khua/vêng khata awm an nih loh chuan an
lawina kohhran Ziaktu ve veten form siam sa hmanga an inhrilh
chian hnuah chauh a ṭûl anga lehkha târ/puan tûr a ni.
PRESBYTERIAN 13
1. Inneih Hriattîrna tihchhuah dân chi hnihte
(1) Hriattîrna Lehkha târ: Kohhran Dâna innei theite chu
Biak In Notice Board-ah Inneih Hriattîrna Lehkha târ tûr a ni a,
a rei lo berah ni 14 chhûng tal târ tûr a ni.
(2) Hriattîrna puan chhuah: Kohhran Dâna innei theite chu
Inneih Hriattîrna Lehkha târ aiah puan chhuah theih a ni bawk
a. Puan chhuah a nih chuan, Pathianni vawi thum puan tûr a ni a,
Biak In inkhâwm ṭhat hunah puan ṭhin tûr a ni.
2. Hriattîrna hun tihtawi
Lehkha târ hun leh puan chhuah hun chhûngte hi, ṭûl bîkna
a awm chuan Kohhran Committee remtihnain tihtawi theih a
ni.
3. Inneihna hmun tûr hriattîr
Lehkha târah leh puan chhuahahte hian, Inneihna hmun tûr
– Biak In/Kohhran Hall/Biak In Vestry/Pastor Quarters/Upa In
tihlan tûr a ni.
4. Lehkha târsak/puansak theihte
Kan kohhran Dâna innei tûr, lehkha târsak emaw, puan
chhuahsak emaw theih chi thum an awm :
(1) Dân chhûnga awmte
(a) Kan Kohhran mi, dân chhûnga awmte.
(b) Pâwl dang mi lo pakai, dân zawhkima kan pawm
theih nghâl chite.
(c) Pâwl dang dâna an Biak Ina pâwl dang mi nêna innei
tûr, pâwl danga pakai lo tûr tih hriat chiante.
(2) Dân chhûnga awm lote
(a) Baptisma chauh chang, Dân chhûnga la lût lote.
(b) Pâwl dang aṭanga lo pakai, Dân la zawhkim rih lote.
(c) Inru, thununna tâwk mêk, inpawm zui ni si lo innei tûrte.
(d) Thununna tâwk mêk dang, nupui/pasal nei tûrte.
13 PRESBYTERIAN
(e) Inru, inpawm zui ni lo, Indian Christian Marriage
Act hmanga innei tûrte.
(3) Puitlin thlenga Baptisma chang lo innei tûr: Kan
kohhran chhûngkuaa mi, puitlin thlenga Baptisma la
chang lovin nupui/pasal neih duh sela, Baptisma chantîr
hnuah Lehkha târ/puan theih a ni.
5. Lehkha târ tûr ziaktu
Inneih Hriattîrna Lehkha târ tûr chu kohhran Secretary-in
a ziak tûr a ni a. Kohhran hmun hranga mite innei tûr chu lehkha
târ hmain Appendix X-a mi angin kohhran Secretary-te
inhriattîr hmasak tûr a ni a, chumi hnuah an lawina Biak In ve
veah Lehkha târ/puan tûr a ni a. An kohhran Ziaktu ve veten
mahni Biak Ina târ tûr chu an ziak tûr a ni. Inneih hun tûr hi,
Lehkha târ/puan hmain inneihtîrtu tûr nên sawi fel hmasak zêl
tûr a ni. Chutianga hmun danga innei tûrte leh Indian Christian
Marriage Act hmanga innei tûrte chuan an Lehkha târ emaw,
kohhran Ziaktu lehkha emaw, inneihtîrtu hmuh atân an keng
tûr a ni.
6. Innei tûr sawi buai chungchâng
Inneih tûr puan tawh emaw, lehkha târ tawh emaw,
ṭhulhna khawp sawi tûr nei an awm chuan hun tiam ni 14 chhûngin
inneihtîrtu tûr hnênah emaw, kohhran ziaktu hnênah emaw, a
chhan chiang taka ziaka thlen tûr a ni. Chu chu Kohhran
Committee-in a ṭûl angin a rêl ang a; innei tûra buatsaih zui
theiha an ngaih chuan a ṭûl angin rem an ruatpui ang.

B. INNEIH HRIATTÎRNA TÂRSAK/PUANSAK ṬÛL


LOTE
Kohhran Dâna innei tûr ni si, lehkha târsak/puansak ngai lo
chi hnih an awm:
1. Inru, inpawm zui
Inru, a hmeichhia zâwk an in lama haw leh lova, pasal in
lama awm nghâla, inpawm zuia innei ṭha nghâl tûrte chu, Lehkha
târsak/
PRESBYTERIAN 13
puansak a ngai lo va. Inpawm zuia chhiar theih tûr chin chu, a rei
lo berah chawlhkâr hnih tal a tling tûr a ni. Hetiang miten
inneih an duh chuan Kohhran Committee-ah phalna an dîl ang
a. Kohhran Committee-in inneih a phalsak chuan Biak In ni lo,
hmun remchâng dangah inneihtîr tûr a ni. Inpawm zuia innei
nghâl tûrte chu inneih inbuatsaih chhûngin awm hrang leh rih
pawh ni sela, lehkha târsak/ puansak a ngai lo.

2. Pâwl dang dâna inneia, pakai nghâl tûr


Kan kohhran mi, pâwl dang mi nêna an pâwl Dâna innei
tûr, kan kohhran chhuahsana pâwl danga pakai nghâl tûr chu, kan
Biak Inah Hriattîrna târ/puan tûr a ni lo.

C. INNEI ṬHIANTE
1. Kan kohhran Dâna inneite chuan ṭhian pakhat ve ve an nei
tûr a ni.
2. Innei ṭhiante chu, kohhran thiltih pawimawh, inneihna
hriatpuitu an nih avângin, kohhran Dân chhûnga awm ngei an
ni tûr a ni.
3. Kan kohhran dâna inneihnaah kan kohhran mi ngei ṭhian
atân hman a ṭha a, loh theih loh thilah chuan kohhran pâwl dang
mi, an sakramen leh an inneihna kan pawm theihte chu kan
inneihnaah ṭhianah an ṭang thei ang a, an inneihnaah kan mite
pawh ṭhianah an ṭang thei ang.
D. INCHEINA
Inneihnaa incheina thuah hian, incheina pângngai,
hleihluak kai lo, kohhranho hmuha mawi tâwk hman ni se a ṭha.
Chhûngkaw tâna phurrit tling khawp incheina atân hman loh
hrâm tûr a ni.

E. INNEIH HUN
Inneih hun hi inneihtîrtu leh kohhrante râwn hmasaa innei
tûrte lamin ruat fel tûr a ni a. Khaw ên chhûng ngeia inneih
tûr a ni.
13 PRESBYTERIAN
F. INNEI TÛR COUNSELLING
Kohhran Dâna innei tûrte Biak In leh hmun danga
inneite pawh inneihtîrtuin inneih hmain counselling neihpui
ṭhin tûr a ni.

G. INNEIH INKHÂWM
Inneih inkhâwm hi kohhran inkhâwm pawimawh a ni a.
Kan inkhâwm serh leh urhsûn pângngai ang taka engkim tih tûr
a ni. Inneih lai thla lâk a nih pawhin, thlalatu chuan inkhâwm
tibuai lovin, fîmkhur tak leh zah taka tih tûr a ni. Inneih
Inkhâwm hi kohhran inkhâwm pawimawh leh urhsûn tak a
nih avângin lawmpuina thilpêk hlanna atân hman loh tûr a ni.
Inneih inkhâwm Programme chu Inneihtîrtu kuta awm a ni a.
Inkhâwm ṭan hmain innei tûrte chu inneihna hmun tûrah an
awm fel vek tûr a ni. Inkhâwm programme chu a tlângpuiin
hetiang hian hman ni se –
1. Hla sak
2. Bible chhiar leh ṭawngṭai
3. Inneihna
4. Thuchah leh ṭawngṭaisak
5. Hla sak
6. Malsâwmna

H. INNEIH CERTIFICATE
Inneih Inkhâwmah Inneihtîrtuin Inneih CertificateAppendix II-
a mi angin pêk zêl tûr a ni.

I. MO LAWM CHUNGCHÂNG
Mo lawm hi zân lamah tih loh tûr a ni a. Mo lawmnaa
thiltih rêng rêng Kristiante tih dân tûr âwm rêngin, zahawm tak
leh mawi taka Pathian fak leh chawimawina lam hawi zêla tih tûr
a ni. Inneih nia innei ṭhiante hovin innei chhûngte tâna phurrit tling
khawp, ei leh in lam phût te hi Kristiante tih atâna thil mawi lo a
ni a. Tin, mo lawmnaa ei leh in lam buatsaih pawh a hautak
lo zâwnga tih hi kohhran duh dân a ni.
PRESBYTERIAN 13
J. THUAM CHHAWM
Inneihnaah hian, movin, khawsakna atâna mamawh,
mutbu leh hmeichhe thuam pângngai bâk chu chhawm loh
hrâm tûr a ni.

K. INNEIH NÎ-A THLALÂK


Inneih nîa Biak In tual leh hmun danga thlalâk hi innei
chhûngte tân phurrit a tlin mai theih avângin, a neitu lamin a hmain
thlalâk dân tûr ruahmanna fel taka siam ni se, hun pawh a rei lo
thei anga hman ni se.

L. MAN LEH MUAL


Inneihnaa man leh mual hi kan Mizo hnam dân zuia kan
hman zêl a ni a. Kohhranin inneihna a buatsaih hmain hêng hi
tihfel phawt tûra ngaih a ni. Amaherawhchu, man leh mual inhlan
chungchânga harsatna bîk, inneih hun nghawng buai thei a awm
chuan Kohhran Committee-in a ṭûl angin a rêl chawp thei ang.
Man ṭang sem thuah chuan Mizo hnam dânin a siam ang bâk man
eitu siam belh vak vak loh a ṭha.

M. KAN MI, PÂWL DANG DÂNA


INNEI SÂWNGBÂWL THU
Kan kohhran mi, pâwl dang dâna inneite, kan kohhran
hminga Programme neia sâwngbâwl chu a rem lohna a awm
lo.

N. UPA INNEIHNA REGISTER KAWL DÂN


Upa inneihtîr theihna kawltu hun (term) a tâwpa, a hnua
thawk zêl tûra tih a nih loh chuan, Inneihna Register leh Certificate
a kawlte chu, Bialtu Pastor hnênah a theh lût tûr a ni a. Hman zêl
loh tûr chu Bialtu Pastor-in Synod Office-ah a theh lût ang.
13 PRESBYTERIAN
III

INṬHENNA LEH RAWNGBÂWLNA

A. INṬHEN AWMZIA
Nupa chu eng vâng pawha awm dun thei lova, hmeichhiain
a pasal in aṭanga a bungrua la chhuak khawpa an awm hran
chuan ‘inṭhen’ an ni. Mizo Dâna bungraw lâk ni chu inṭhen ni-ah
ngaih a ni ang.
B. INṬHENNAIN NGHAWNG A NEIH DÂN
1. Nupa inṭhen dinhmun
Kristian nupa inṭhen ta sela, kohhran rawngbâwltu an nih
chuan, an rawngbâwlna chawlhtîr tûr a ni a. Inṭhen lai rêng rêng
chu, rin hranna leh uirena avânga inṭhen an nih chauh loh
chuan, kohhran rawngbâwlna langsârah hman loh tûr a ni.

Kohhrana rawngbâwlna langsârte


(1) Kohhran Committee hrang hrang member
(2) Thuhriltu
(3) Sunday School Sikul zirtîrtu
(4) Inkhâwmpui palai
(5) Inkhâwmna Ṭantu
(6) Inkhâwmnaa khuang vawtu/hla hruaitu
(7) Biak In dâr vawtu/kawngkhâr vêngtu
(8) Kohhran Zaipâwl hruaitu
(9) Inkhâwm Thawhlâwm
khawntu (10)Inkhâwm
Receptionist
(11) Inkhâwma hun neitu dangte
Thunun an nih laia inṭhen emaw, inṭhen laia thunun emaw
rêng rêng chu, an inhruai leh hma emaw, RC leh RL lâk ngaiin
an lâk hma emaw chuan, kohhran Dân chhûngah lâk luh loh
tûr a ni.
PRESBYTERIAN 13
2. Nupa inṭhen fate baptisma chantîr thu
Nupa inṭhen, dân chhûnga awm, tu zâwk zâwk pawhin an
fate baptisma chantîr an duh chuan an chantîr thei ang.

3. Kohhran mi rawih inṭhen


Kan kohhran mi rawih nupui/pasal ṭhen chu, a ruaitu
Committee/ Board-in ngun taka a ngaihtuah hnua mi rawih chu
thiam zâwk ni ngeia a hriat chuan, a hna aṭanga bantîr lo tûrin
Synod Executive Committee-ah a dîlpui thei ang.

4. Nemngheh rawngbâwltu nupui ṭhen dinhmun


Kan kohhran Ordained Minister leh Upa nupui ṭhen laite, an
dinhmun kan hriat thiampui avânga ordination hlihsak lohva
awmte leh an hnathawh tûr kan siamsak zêlte pawh rin hranna
leh uirena avânga inṭhen tih chauh lo chu, an inṭhen chhûng
emaw, RC leh RL an lâk hma emaw chuan rawngbâwlna
langsârah leh Inkhâwmpui palai hnaah te chuan tel lo tûra
ngaih an ni.

5. Rin hranna leh uirena avânga inṭhen


Ringtu nupa tu pawh, rin hranna leh uirena avânga awm
dun thei lo, kohhran hotuten inrem tûra theihtâwp chhuaha an beih
hnu pawha inpawm leh thei lo te, rawngbâwlna langsâra hman
zêl leh zêl loh thuah chuan, RC leh RL pêk hma pawhin
hnualsuatna dang a awm loh chuan, a kal pêng lo zâwk/a uire
lo zâwk chu rawngbâwlna a chhunzawm zêl phal a ni.
6. Inneih zungbun chungchâng
Nupa an lo inṭhenin zungbun neitu zâwk tihchian lo ṭûl ta
pawh ni se, inneihna zungbun chungchâng rêl fel hi kohhran
mawhphurhna a ni lo.
13 PRESBYTERIAN
IV

REVOCATION CERTIFICATE
(RC) LEH
RE-MARRIAGE LICENCE (RL) CHUNGCHÂNG

A. RC LEH RL PÊK ṬÛLNA


Nupa chu dam chhûng atâna innei ni mah sela, mihring kan
nih avângin innghirnghona leh inrem lohnate a awm thei ṭhîn a.
Nupa chu an lo inṭhena, inrem leh thei lova an awm hran hlen
chuan an inneihna sûtsak a ṭûl hun a awm a. Tin, mihring
khawsak dânah kawppui nei lova awm reng hleih theih loh
hunte pawh a awm thei
a. Chuvângin, mi dang neih leh duhna leh ṭûlnate a lo awm ṭhîn.

Chutianga kan kohhran mi, kan kohhran Dâna


nupui/pasal neiten dinhmun harsa an lo tawh palhin, kohhran
dân anga nupui/ pasal an neih leh theihna tûr leh rawng an bâwl
leh theihna tûrin, mi dang neih leh phalna Re-marriage Licence
(RL) pêk a ngai a. Chumi pêk dâwn chuan ram dâna phuar theitu
laka a fihlîm phawt a ngai bawk. Chuvângin, an inneih sût lehna,
Revocation Certificate (RC) pêk phawt a ṭûl a ni. Nupa inṭhen, a
pakhat zâwk hnêna RC pêk a nih tawh chuan, an inneihna sût a
nih tawh avângin, a khingpui hnênah RC pêk nghâla ngaih a
ni tih hriattîr tûr a ni.

B. RC LEH RL HRILHFIAHNA
1. RC (Revocation Certificate)
Hei hi kohhran Dâna an lo inneih tawhna sût lehna lehkha a
ni a, a latu chuan a kawl ṭha tûr a ni.

2. RL (Re-Marriage Licence)
Hei hi kohhran Dâna lo innei tawh inṭhen leha, chumi
hnua kohhran Dân bawka mi dang a neih leh theihna tûra
phalna a ni a. A latuin a kawl ṭha tûr a ni.
PRESBYTERIAN 13
C. RC LEH RL PÊK THEIHTE
Hêng a hnuaia sawi ang mite hi, an nungchanga kohhran
a lungawi tâwk chuan, RC leh RL dîlpui theih leh pêk theih an
ni ang:
1. Inrem lohna avânga inṭhen
Kristian nupa, inrem lohna avânga inṭhente chu inremtîr leh
tum tûr a ni. Inhruai leh tûra kohhranin a beihpui hnu pawha an
inhruai leh duh tlat si loh chuan, an inṭhen aṭanga kum thum
hnuah RC leh RL pêk theih a ni.
2. Mipa thei lo/Hmeichhia thei lo
Kohhran Dâna innei, mipa thei lo emaw, hmeichhia thei lo
emaw chu, awm dun zêl thei lova an inṭhen chuan an inṭhen aṭanga
thla ruk hnuah RC leh RL pêk theih an ni.
3. Mut dun duh lo
Kohhran Dâna innei, an inneih tirh zân aṭangin a tu emaw
zâwkin mut dun (inpâwl) duh lo sela, duh tûra hrilh tûr a ni.
Hrilh hnu pawha a duh chuan lohva an inṭhen chuan, a thiam
zâwk chu RC leh RL pêk nghâl theih a ni ang. A thiam lo zâwk
chu an inṭhen aṭanga kum thum hnuah chauh RL pêk theih a
ni.
4. Mutpui duh lo
Kristian nupa, an inneih hnu eng hun emaw aṭangin, a tu
emaw zâwkin thla khat lai mutpui (inpâwl) duh lo sela, duh tûra
hrilh tûr a ni. Hrilh hnu pawha a la duh loh fova an inṭhen chuan,
a thiam zâwk chu an inṭhen aṭanga kum khat hnuah RC leh RL
pêk theih a ni ang
a. A thiam lo zâwk erawh chu kum thum hnuah RL pêk theih a ni.
5. Inhamtawng lo
Inhamtawng lova inṭhente chu an inṭhen aṭanga kum hnih
hnuah RC leh RL pêk theih an ni.
6. Rai zêp/sâwnthlâk zêp
Hmeichhiain a naupai zêpin emaw, mipain a sâwnthlâk
zêpin emaw, kohhran dânin mi dang nei ta sela, rai
zêp/sâwnthlâk zêp a nih hriat chhuah a niha, a khingpui chuan a
neih zui zêl duh lohva an inṭhen chuan, inbumna a nih avângin,
14 PRESBYTERIAN
a thiam zâwk chu RC leh RL
PRESBYTERIAN 14
pêk nghâl theih a ni ang a, a thiam lo zâwk erawh chu an inṭhen
aṭanga kum thum hnuah RL pêk theih a ni.
7. Inbumna dang
Ât châng neiin emaw, phûng zâwl ṭhînin emaw, inpâwlna
aṭanga inkai theih hri ṭha lo veituin emaw zêpin, kohhran dânin
nupui/pasal nei sela, an inneih hnuah hriat chhuah ni leh si sela,
innei zêl chi an nih lohva an inṭhena, kohhranin neih zêl chi ni
lova a ngaihpui bawk chuan, a mi pângngai zâwk chu RC leh
RL pêk nghâl theih a ni ang
a. A bumtu zâwk chu a lo dam ṭha leh a nih pawhin, an
inṭhen aṭanga kum thum hnuah RL pêk theih a ni.

8. In-âtsan
Kristian nupa a tu emaw zâwk â bawrawin nupui/pasala
hman theih loh khawpin lo awm ta sela, a â lo zâwkin kum
thum lai a enkawl hnu pawha a ṭhat theih chuan lohva, a â
zâwk chhûngte nêna inbe rema an inṭhen chuan, a â lo zâwk
chu RC leh RL pêk nghâl theih a ni ang. Hemi hnua a â zâwk
chu a lo ṭhat leh chuan RL pêk nghâl theih a ni.

9. Intlân bosan
Kristian nupa, a tu emaw zâwkin a nupui/pasal eng mah
sawi lovin tlân bosan sela, kum thum pumhlûm a ral hnu pawha
eng mah a sawi loh chuan, a thiam zâwk chu RC leh RL pêk
theih a ni ang a; a tlân bo zâwk erawh chu a tlân bo aṭanga kum
nga hnuah RL pêk theih a ni.
10. Nun râwng lutuk
Kristian nupa, a tu emaw zâwkin a nupui/pasal sawisak
chîng sela, sim tûra hrilh tûr a ni. Hrilh hnu pawha a sim duh
lohva, a khingpui chuan a nunna atâna hlauhawm thei hiala a hriata
an inṭhena, kohhranin inṭhen âwma a ngaihpui bawk chuan, a
thiam zâwk chu an inṭhen aṭanga kum khat hnuah RC leh RL
pêk theih a ni ang. A thiam lo zâwk erawh chu kum nga
hnuah RL pêk theih a ni.
14 PRESBYTERIAN
11. Uire chungchâng
Kristian nupa, a tu emaw zâwk lo uire ta sela, a ṭha ber
chu inngaihdama inrem leh a ni. Mahse, a uire lo zâwkin a
ngaihdam theih lohva an inṭhen chuan, a uire lo zâwk chu RC
leh RL pêk nghâl theih a ni. A uire zâwk chu a uire aṭanga kum
thum hnuah RL pêk theih a ni.
Uire chi hrang hrangte-
(1) Nupui/pasal pawm lai nei chunga mi dang laka
chesual chu uire a ni.
(2) Nupa inṭhen, RC leh RL lâk hmaa chesual hmasa zâwk
chu uire a ni a, a uire aṭanga chhiara kum thum hnuah RC leh
RL pêk theih a ni. A uire lo zâwk chu RC leh RL pêk nghâl
theih a ni a, chumi hma chuan chesual ve pawh ni se uire a
ngaih a ni lo.
(3) Nula emaw, tlangvâl emaw pawm lai nei lakah chesual
sela, a chêtsualpui pawm lai nei chu uire a ni ang bawkin amah
pawh chu uirena suala tlu a ni. Amaherawhchu, chutianga pawm
lai nei uirepuitu chu uirea chhiar ni mah se, inngai pângngai
ang bawka thunun mai tûr a ni, Pastor atân leh Upa atân
nemngheh theih erawh a ni lo.

12. Indian Christian Marriage Act leh Special Marriage


Act hmanga innei inṭhen lehte
Mizoram Presbyterian Kohhran Inneihna dân hmang
lova Indian Christian Marriage Act leh Special Marriage Act
hmanga inneite an inṭhenin, an inneihna hmun bialtu sawrkâr court-
in inṭhenna lehkha (Separation Certificate) a pêkte chauh RL
pêk theih a ni.

13. Rin hran avânga inṭhen


Kristian nupa, rin hran avânga an inṭhena, rin hrang vuantu
zâwk chu a kîr leh duh loh chuan, an awm hran aṭangin rinna
pângngai vuantu zâwk chu RC leh RL pêk theih a ni.
PRESBYTERIAN 14
14. Inṭhen nawn RC leh RL pek dân
Nupa inṭhen, man leh mual sawi thar chuang lova lo inkawp
lehin, chumi hnuah inṭhen leh ta sela, RC leh RL pêkna hun bi
chhût ṭan nân an inṭhenna hnuhnûng zâwk zêl hman tûr a ni.

D. RC LEH RL LÂK LEH INNEIHNA INKÛNGKAIH


DÂN ṬHENKHATTE
1. Inneih ṭhat ngai lo
Kristian nupa inṭhen, RC leh RL pawh la tawh, lo inhruai leh
si sela, inneih ṭhat leh kher a ngai lo. Chutiang mite chu, Pastor
leh Upaten urhsûn taka ṭawngṭaina neihpui tûr a ni.
2. RC leh RL la nawna inneih leh dân
Miin a kawppui ṭhena RC leh RL a lâk hnuah mi dang neiin
ṭhen leh ta sela, chumi hnuah a kawppui hmasa nên inneih leh
an duh chuan RC leh RL lâk leh tûr a ni a. Inneih ṭhat ngai lovin
Pastor/ Upaten urhsûn taka ṭawngtaipuiin inkawptîr leh tûr a
ni.
3. Miin a kawppui ṭhena RC leh RL a lâk hnuah RL hmang
si lovin fawm chawpin mi dang nei sela, hun eng emawti
hnuah ṭhen lehin a nupui/pasal hmasa nei leh ta sela, hetiang
mi hi RC leh RL lâk hnua chesual a ni a; chuvângin, uire ni
lovin inngaihna suala tlu a ni a, thunun tûr a ni. Chumi hnuah a
nupui/pasal hmasa chu neih a duh chuan inneih ṭhat ngai lovin
Pastor/Upaten urhsûn taka ṭawngṭaipuiin inkawptîr leh tûr a
ni.

E. RC LEH RL PÊK DÂN


1. RC leh RL petu
Harsatna bîk a awm loh chuan, RC leh RL-te hi Bial
Standing Committee-in a pe chhuak ṭhîn ang. Harsatna bîk a
awm erawh chuan Synod Nupa Thu Sub-Committee-ah an
thlen ang a; Nupa Thu Sub-Committee-in a rêl fel theih loh
chuan Synod Executive Committee-ah a thlen ṭhîn ang.
14 PRESBYTERIAN
2. RC leh RL dîlna siam dân
RC leh RL mamawhtu chuan, a awmna Kohhran
Committee- ah dîlna a theh lût ang a; Kohhran Committee
chuan fîmkhur tak leh ngun takin a ngaihtuah ang a, dîltu
dinhmun leh awm dânah te, a hun thu leh kawng hrang hrang
ngaihtuaha pêk theih nia an hriatte chu Bial Standing
Committee-ah an dîlpui ang.

Chumi thila chhinchhiah tûrte


(1) Hming ziah dân: Kohhran committee chuan, an dîlsak
hming leh a thuin a hmer tel mi dang hming pawh
nupui/pasal, nula/tlangval ti tlângpui mai lovin, an hming tak
zêl ziah vek tûr a ni.
(2) Hun sawi dân: Inneih hun te, inṭhen hun te, chesual a
nih chuan a hun te, chiang tak leh fel taka ziah lan vek tûr a ni a. A
ni leh thla leh kum bi kim biai ziah lan vek zêl ni thei se a ṭha a;
a theih chiah loh pawhin, ‘Kum chuti zât’ ti mai lovin, a thla
leh kum tal ziah lan ngei tûr a ni.
(3) Inneih dân sawi chian tûr: Kohhran Dâna innei
nge, mahni thua infawm chawp nge, pâwl dang dâna innei tihte
chiang taka sawi tûr a ni.
(4) Nungchang sawi chian tûr: Kan kohhran Dâna inneih
duh tûrte chu, an Kristian nungchang leh khawsak dân te,
kan baptisma chang tawh an nih leh nih lohte nên ziah lan
vek tûr a ni.
(5) Nupa chungchânga court thurêl lâk tel: Village
Court leh Court sâng zâwk danga thubuai siama thlen tawh chu,
Court thutlûkna awm tawh a nih chuan, Court thu rem dân chu
ziah lan tel nghâl tûr a ni.
3. RC leh RL pêk chhuah report
Bial tinin RC leh RL an pêk chhuah rêng rêng chu, Form
siam sa hmangin kum tinin Synod Office-ah an theh lût ṭhîn
tûr a ni.
PRESBYTERIAN 14
4. Re-marriage Licence (RL) chungchânga thu pawimawh
dangte
(1) RL hman hnu dahna: RL neituin a RL chu kohhran
dân anga mi dang neih nân a hman tawh emaw, hman a ngai leh lo
emaw a nih chuan Tualchhûng Kohhranin chhinchhiahin
Tualchhûng Kohhranah an vawng ṭha tûr a ni.
(2) RL chungchânga Doctor râwn: RL pêk tûr thuah
Doctor râwn a ngaih chuan, Doctor râwna fel tak leh
fîmkhur taka tih tûr a ni.
(3) RL hman nawn theih loh: RL chu mi pakhat nêna
inneihna atâna hman tawh hnuah chuan mi dang neih leh nân
hman nawn theih a ni tawh lo.

INNEIH LEH KOHHRAN THUNUNNA


A. INNGAIHNA SUALA TLUTE
Inngaihna suala tlute chu thunun tûr an ni. Kohhran Dâna
inneih zui an duh chuan, kohhranin a thunun hnuah dân
pângngaia Inneih Hriattîrna Lehkha târsak/puansaka, Biak In ni
lo, hmun remchâng dangah inneihtîr tûr a ni. Tin, thunun an nih
aṭanga thla ruk hnuah an nungchanga kohhran a lungawi chuan
lâk luh theih an ni.

B. KHAWVÊL DÂNA INNEITE


Kan kohhran Dân chhûnga mi, khawvêl dâna inneite chu
thunun tûr an ni a, an inneih tupaah pawh kohhran dân zawhkim
chu ṭan tûr a ni lo. Chutiang inneihnaa thu pawtchattu leh
mawhphurtu, man petu leh dawngtu/an nu leh pa leh palaite
chu kohhranin an chungchâng thu ngaihtuahin thunun thlengin a
rêl thei ang. Man eitu lam chu kohhranin a chhui tawh lo.
C. INRUTE CHUNGCHÂNG
Kan kohhran mi, kan Dâna innei thei an inrûk chuan thunun
tûr an ni a. An inrûknaa a tupaa ṭangte pawh kohhranin an
chungchâng
14 PRESBYTERIAN
ngaihtuah theih leh thunun theih an ni. Dân chhûnga lâk luh
hmain, Kohhran Dân anga inneih an duha, inpawm zui lo an
nih bawk chuan, Inneih Hriattîrna Lehkha târsak/puansak a,
Biak In ni lo, hmun remchâng dangah inneihtîr tûr an ni.

D. INDIAN CHRISTIAN MARRIAGE ACT HMANGA


INNEI THUNUN TÛRTE
1. Kan kohhran mi, kan Dâna innei thei si, kan kohhran Dânin
a phûtte tiziktluak lo leh kan kohhran phalna lehkha pawh la
lova Indian Christian Marriage Act hmanga inneite chu thunun
tûr an ni.
2. Kan kohhran mi, baptisma la chang lo te, RC leh RL lâk
ngai dinhmuna ding, la rih lote leh, thil dang eng emaw avânga
kan Dâna innei thei lo te, Indian Christian Marriage Act
hmangin innei sela, chutiang mi chu inngaihna suala tlua ngaih
tûr an ni a, thunun ngai chu thunun tûr an ni. An chungchâng thu
ngaihtuah ṭûl awm apiang chu Kohhran Committee-in Bial
Standing Committee-ah a thlen ang. Bial Standing Committee-
in a rel fel theih loh chuan Synod Nupa Thu Sub-Committee-
ah a thlen ang a, Synod Nupa Thu Sub Committee-in a rel
fel theih loh chuan Synod Executive Committee-ah thlen tûr
a ni.

E. A HUN HMAA THUNUN PHELH CHUNGCHÂNG


Jubilee hman denchhen emaw chhan dang eng vâng
pawha thunun lai, a hunbi kim hmaa lâk luh hi kan dân
bawhchhiatna a nih avângin tih loh tûr a ni.

F. SPECIAL MARRIAGE ACT HMANGA INNEI


THUNUN TÛRTE
1. Kan Dân hmang thei lo te, kan kohhran mi, baptisma
chang lo te, RL lâk ngai, la rih lo te leh thil dang eng emaw
avânga kan Dâna innei thei lo te, Special Marriage Act
hmangin innei ta sela, inngaihna suala tlu anga ngaih tûr an
ni a, thunun tûr an ni.
PRESBYTERIAN 14
2. Kan dân hmang thei te, kan kohhran Dâna innei thei si,
kohhran Dân anga innei duh lova, Special Marriage Act
hmanga inneite chu khawvêl dâna innei an nih avângin thunun
tûr an ni. Chutiang inneihnaa tupaa ṭangte chu, kohhranin an
chungchâng ngaihtuah theih a ni. Chutianga inneite chu kan
kohhran Dân chhûnga awm leh tûr chuan inneih ṭhattîr phawt
tûr a ni. Chumi hnuah an awm dâna kohhran a lungawi chuan,
Dân chhûnga lâk luh chauh tûr a ni.
Indian Christian MarriageAct leh Special Marriage Act
hmanga inneihna hi Court thil a nih avângin inṭhenna lam pawh
Court kut bawk a ni. Hetiang a nih avâng hian, hêng Dânin a
kaihhnawih thu ngaihtuah tûr a awm chuan, fîmkhur taka
ngaihtuah ṭhin tûr a ni.

G. UIRETE CHUNGCHÂNG
1. Kristian nupa, a tu zâwk emaw uire ta sela, a uirepui nên
chuan thunun tûr an ni. Uirete chu nupa anga awm dûn zui an
nih chuan, an uire aṭanga kum thum hnuah RC leh RL pêk theih
an ni ang. RL lâk hnuah chuan kohhran Dâna inneih ṭhattîr theih
an ni a. An inneih ṭhat hnuah, an awm dâna kohhran a lungawi
chuan, dân chhûnga lâk luh theih an ni ang.
2. Kristian nupa a tu zâwk emaw lo uire ta sela, a uirepui
nên inkawp zui lova inthlah leh mai an nih chuan, nupui/pasal
nei sa lo zâwk chu thla ruk hnuah, a awm dâna kohhran a
lungawi chuan, lâk luh theih a ni ang. Nupui/pasal nei sa zâwk
erawh chu a kawppui nên an inṭhen phah chuan, uire RL pêk
dân pângngai anga pêk hnuah chauh lâk luh theih a ni ang.
3. Nupa in-uiresan chu, a uire lo zâwkin a ngaihdama an
inkawp zui zêl pawhin a uire zâwk chu inngaihna suala tlu thunun
anga thunun tûr a ni.
H. KUT THLÂK THEIH DANGTE
1. Puan inzâwna mu: Hmeichhia leh mipa, nupa ni si lo,
puan inzâwna mu dûn emaw, mu ho emaw chu, uirena sual
emaw, inngaihna sual emawa tlu anga ngaih tûr a ni a,
thunun tûr an ni.
14 PRESBYTERIAN
2. Inkawp lo chi inkawp: Mipa leh mipa emaw, hmeichhia
leh hmeichhia emaw, nupa anga inkawp (Homosexual &
Lesbian)- te chu inngaihna sual emaw, uirena sual emawa tlu
anga ngaih tûr a ni a, thunun tûr an ni.



II. INNEI TÛRTE KUM BITHLIAH


Kan kohhranin mipa leh hmeichhia innei thei kum bithliah
atân kum 18 pumhlûm kan hman mêk laiin sawrkâr thuchhuak,
‘The Prohibition of Child MarriageAct 2006’chuan innei thei kum
bithliah atân mipa kum 21 pumhlûm leh hmeichhia kum 18
pumhlûm a tih tâk avângin kohhranten kan hman ve dân tûr
tichiang tûrin SEC chuan Synod-ah a rawn thlen a. Sawrkâr
thuchhuak ang hi zawm ni se kan ti (SEC 230:41).
III. BAPTISMA CHANG CHAWPA INNEI
Puitling Kristian, kum 14 chin chung lam tu pawh
baptisma sakramen chang tûra Pathian leh kohhran hmaa a
intiam hnuah chuan baptis theih a ni ang a, kan dân chhûnga
seng luh nghâl chi a nih loh chuan baptis hnuah dân chhûnga lût
tûra enthlâk leh buatsaih zui a ni ang a. Tin, baptisma chang zeta
innei tûrte pawh a theih hrâm chuan inneihna hmuna chan
chawptîr lovin a hmaa lo chantîr ni ṭhîn se a ṭha (SEC 36:6;
Ref. 1974 Synod Gen. 15).
IV. THLA SERH CHUNGCHÂNG
Mizoramah hian Kristiante zîngah pawh nupui/pasal inneih
nân thla serh thâwm hi a awm ang deuhvin a lang ṭhîn a.
Kohhranin thla serh hi kan pawm lo kan ti (Resln. 9 of Assembly
Standing Comt. 28-7-1941).
PRESBYTERIAN 14
V. CRIMINAL CASE NEI LAITE INNEIHTÎR THU
Mission Vêng Kohhranin Criminal Case nei laite inneihtîr
theih a nih leh nih loh Executive Committee a rawn zâwt a. ‘Hei
hi chu tualchhûng kohhranin ṭha an tih anga an rêl tûr a ni e,’
kan ti (SEC 104:19).

VI. INNEITE CHHINCHHIAHNA


Mizoram sawrkâr chuan Supreme Court thupêk bawh
zuiin Ist April, 2008 aṭangin ‘Inneih chhinchhiah ngei ngeina
dân (The Mizoram Compulsory Registration of Marriage Act,
2007 & Rules 2007) a hmang ṭan a. He dân hman hnua innei
rêng rêngte chuan an awmna vêng/khua bialtu Registrar hnênah
in-register ngei ngei tûr a ni. Mahni bialtu Registrar aṭang hian
‘Memorandum of Mar- riages Form B’ copy hnih la chhuakin
inneih ni aṭanga chhiara ni 30 ral hmain in-register a ngai. Hemi
chhûnga in-register lo tân late fee chawia tih tho a ngai a ni. Tum
rêng vâng emaw, ngaihthah vâng emawa Registration ti duh lote
chu thla ruk thleng lung in tân emaw,
` 1,000 thleng chawitîr emaw, a pahnihin emaw hrem theih an
ni.
He dân chungchânga hriattîrna hi Synod Secretary-in
Kohhran tin a thawn a (MS/GEN-46/2009/244 of
22.9.2009); innei apiangten ram dân zawm hi a ṭha.

VII. INNEIH CHUNGCHÂNGA KOHHRAN PÂWL


DANGTE NÊNA KAN INPAWM TAWN DÂN EN
ṬHATNA (Synod 2007 Gen. 38; SEC 217:26; SEC
218:53; SEC 219:56)
Kum 2007 Synod Inkhâwmpui (Gen. 38) chuan inneih
chungchângah kohhran pâwl dangte nêna kan inpawm tawn dân
enṭhat a remti a, SEC bawh zui tûrin a dah a. SEC 217:26;
218:53 chuan a ngaihtuah a. Nupa Thu Sub-Committee chu lo zir
chianga, SEC-a thlen leh tûrin a ti a. Nupa Thu Sub-Committee
chuan he thu theh lûttu Ṭawi Presbytery hotute pawh an theh luh
chhante a zâwt fiah a. Harsatna ni bera lang chu kan kohhran mi
leh Roman Catholic
15 PRESBYTERIAN
Kohhran mi inneih pawlh thuah Catholic Kohhranten kan
dân zawhkim hi an lo pawm ve lo va, an lâwm lût ṭha leh ṭhîn nia
hriatna leh kan baptisma hi pawmpui ve lo deuhva hriatna a
awm avâng a ni.
Roman Catholic Kohhran hotu Bishop Stephen Rotluanga leh
an Dân (Canon Law) hremi Fr.Augustine Biaksanga (Judicial
Vicar)- te nên inkawmna neih a ni a. He inkawmnaah hian
Presbyterian Kohhranin baptisma kan chantîr leh dân zawhkim
kan tihte hi min pawmpui em tih zawh a ni a, an chhânna chu
a hnuaia mi hi a ni:
1. Baptisma chungchâng
Innei tûrin baptisma chang an nih a ngai a, baptisma
pawh Trinity hminga tih loh chu an pawm lo va, baptisma hi
sakramen-ah an pawm. He thilah hian keini pawh Trinity hminga
baptis ṭhin kan nih avângin Presbyterian Kohhranin a baptis
tawh chu an pawm thu an sawi.
2. Inneihna chungchâng
Inneihna ṭhiaha, inneih leh phalna pêk (RC & RL pêk) hi
an Code of Canon Law 10:55(1)-in a pawm thei lo va.
Amaherawhchu, inṭhenna an pawm theih dân kawng khat a
awm a, chu chu anmahni inneihna pawh ni se, a inneite a tu
zâwkin emaw a duhthlanna ni lo va, tihluihna emawa innei an niha,
a hnua finfiah a nih bawk chuan an inneihna chu eng mah ni
lova (null and void) ngaih a ni. Presbyterian Kohhrana nupa
inṭhen lai, Roman Catholic Kohhranah inlet ta sela, inneih duh
sela, an inneihtîr thei chuang lo. Presbyterian Kohhran inneihna
hi an pawm a ni.
3. Dan zawhkim chungchâng
Presbyterian Kohhrana dân zawhkim tawh pawh ni se, Ro-
man Catholic Kohhrana mi nên an inneih dâwn chuan
‘confirma- tion’ an tih a ngai a, an ti chawp mai ṭhîn (Code
of Canon Law 879-896). Confirmation hi Mass chhûnga luhna
ang a ni. Hei hi a chhan chu inneihna hi sakramen-a an ngaih vâng
a ni. Roman Catho- lic Kohhran hian Mass chhûng leh Mass
pâwna lawm luh dân an nei (Catechism, Mizo Edition, pp.
PRESBYTERIAN 15
191-192).
15 PRESBYTERIAN
Tlipna: A chunga zir chianna aṭang leh ṭawngkaa inbiak
zuina aṭangin Roman Catholic Kohhran nêna kan inpawm tawn
dânah thil thar awmin a lang lo va. Tih dân hmang inang lo hi
inhriatthiam a ngai ni berin a lang.

VIII. INKAWP LO CHI INKAWPTE DINHMUN EN


ṬHAT
(Synod 2009 Gen. 4; SEC 228:11; 229:10)
Kum 2009 Synod Gen. 4-naah chuan, ‘Inkawp lo chi
inkawp (homosexual leh lesbian) te chungchâng Synod-in tûn
aia chak zâwkin hma la rawh se’ tih leh, ‘Mipa leh mipa,
hmeichhia leh hmeichhia inkawp, nupa anga khawsa te
dinhmun enṭhat thu’ tih Presbytery pahnih aṭanga lût chu sawi ho
a ni a. Nupa chungchâng Dân Bung 5:VII B enṭhat ṭûla hriatna te
a awm bawk a. SEC-in lo zir chiang sela, Synod-ah rawn thlen
leh rawh se tia a dah chu SEC 228:11 chuan Nupa Thu Sub-
Committee-in lo zir chiang sela, June, 2010 SEC-a thlîr leh tûrin
rawn thlen leh rawh se, a ti a, zir chianna leh rawtna chu
hetiang a ni.
1. Inkawp lo chite inkawp thu hi khawvêlin a buaipui mêk
(glo- bal issue) a ni.
2. Indian Penal Code 377-nain mahni anpui nupa anga
khawsakpui a khap chu Delhi High Court thu chhuak
Dt. 2.7.2009 chuan, ‘He dân hi Human Right kalh a ni e,
mi kum tling chinte anmahni duhthlanna ngeia nupa anga
khawsa chu hrem a ṭûl lo ve,’a ti a. Amaherawhchu, hei hi
Dânah seng luh a la ni lo.
3. Synod Social Front-in kum 2008-2009 chhûnga
Mizoram dinhmun a zir chiannaah hmeichhia leh hmeichhia,
nupa anga khawsa tuak 31 leh, mipa leh mipa nupa anga
khawsa tuak 1 an awm thu târ lan a ni.
4. Inkawp lo chi inkawp: ‘Mipa leh mipa emaw, hmeichhia
leh hmeichhia emaw, nupa anga inkawp (homosexual leh
lesbian)
PRESBYTERIAN 15
te chu inngaihna sual emaw, uirena sual emawa tlu angah
ngaih tûr a ni a, thunun tûr an ni (Nupa Chungchâng Dân
2006 Bung 5:VII B).
Rawtna
1. Inneihna hi mipa leh hmeichhe inkâra awm tûra Pathian ruat
a ni. Mipa leh mipa, hmeichhia leh hmeichhia te chu inneihtîr
tûr a ni lo.
2. Mipa leh mipa emaw, hmeichhia leh hmeichhia emaw,
nupa anga inkawp (homosexual and lesbian) te chu
inngaihna sual emaw, uirena sual emawa tlua ngaih tûr a ni
a, thunun tûr an ni. Nupa anga an inkawp chhûng leh an
awm dân leh chêt dâna kohhran a lungawi hma emaw chu
kohhran Dân chhûnga lâk luh theih an ni lo.
IX. MIPAT HMEICHHIATNA CHUNGCHÂNG
MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN PAWM
DÂN PUAN CHHUAHNA (2011 Synod Gen. 51; SEC
234:49; 238:22; 239:35)
Mizoramah mipat hmeichhiatna hman khawlohna a lo
hluar zêl avânga HIV/AIDS darh zau zêl tûr vên nâna
condom hman inzirtir hi kohhran kalphung a nih loh avâng te,
neih inang inkawp an lo tam tâk avâng leh inneih hial duhna te
a lo awm tâk avângin Synod Social Front Committee chuan
kan kohhranin mipat hmeichhiatna chungchâng a pawm dân
ziaka puan chhuahna (policy statement) neih rawtna Synod
Executive Committee (SEC)-ah a thlen a, SEC chuan rawtna
chu ṭha a tiin Synod-ah ruahmanna nên a thlen a. Kum 2011
Synod Inkhâwmpui chuan mipat hmeichhiatna chungchâng
kohhran pawm dân (policy statement) neih chu ṭha a tiin, SEC-
in hman nghâl tûrin lo en ṭha rawh se tiin a dah ta a ni (2011
Synod Gen. 51).
SEC 238:22 chuan zût mâmtu tûr a ruat a, a mi ruatte
chuan an zût mâm hnuah SEC-ah an rawn thlen leh ta a ni.
15 PRESBYTERIAN
Mipat hmeichhiatna chungchâng hi Pathian thu (Bible)-a kan
hmuh angin hetiang hian kan pawm–
(1) Pathianin leilung pian tirh aṭangin mihring hi mipaah
leh hmeichhiaah a siam a. Mipa amah chauhva awm
chu ṭha a ti lo va, amah ṭanpuitu tûr a kawppui âwm mi,
hmeichhia a siamsak a. Mipa leh hmeichhia chauh hi
nupaa insiam (innei) tûr an ni (Gen 1:28; 2:18).
(2) Mipat hmeichhiatna hi mipa leh hmeichhe inkâra
inneihna huang chhûngah chauh hman tûr a ni (1 Kor
7:2; Heb 13:4).
(3) Mahni anpuite (neih inangte) lakah leh inneihna
huang pâwna mipat hmeichhiatna hman hi Pathianin
mihring nihphung tûra a siam dân bawhchhiatna a ni
(Rom 1:26- 27).

X. TÛNLAI THIAMNA HMANGA NAUPAI LEH FA


NEIH CHUNGCHÂNGA INKAIHHRUAINA (Ref. 2012
Synod Gen.44; SEC 244:20; SEC 245:19; SEC 247:54).
“Kan kohhranin a pawm theih nupa kâra fanau lo piang tih
loh chu tûnlai thiamna hmanga nau inpaitîr hi kan kohhran
inkaihhruaina dân piah lam a nih avângin pawm theih a ni lo va,
kan kohhran mite chuan hetiang thil hi an ti tûr a ni lo ve,” kan
ti (2013 Synod Gen. 80).

XI. BIRTH CONTROL CHUNGCHÂNG (2006 Synod Gen.


30; SEC 212:14; 213:34)
Kum 2006 Synod General 30 chuan Birth Control
chungchânga thu lût pathum (Dampa, Lunglei East, Ramlai
Presbytery)
1. “Birth Control chungchânga Synod-in ngaih dân a neih
sa hi kohhran tina zirtîrna uar zâwk pêk,” tih te,
PRESBYTERIAN 15
2. “Mizoram sawrkârin Birth Control Policy a kalpui mêk
hi titâwp tûrin Synod-in hma la rawh se,” tih leh
3. “Birth Control kan uar ta lutuk hi kan ram tân a ṭha lo
hle mai a, hemi chungchânga inzirtîrna leh kalhmang
fel zâwkin Synod-in hma la rawh se,”
tih thute chu hlâwm khata lain, “...Ngun taka kan ngaihtuahin
kan ram dinhmun thlîr chungin SEC-in a tihhlawhtlin dân lo
zawng rawh se,” a tih chu SEC 212:14 & 213:34 chuan zir
chiang tûr leh hma lâk dân tûr rawtnate siama SEC-a thlen leh
tûrin mi panga a ruat a. Hêng mite hian Birth Control
chungchânga sawrkâr policy te, In- dia ram mihring pun dân
(growth rate) te, Mizoram leh State/UT hrang hranga mihring
pun dân te, Birth Control chungchânga kohhran hrang hrang
dinnate pawh a thlîr a. Chu bâkah Birth Control chungchânga
“Chithlah malsâwmna” tih lehkhabu (booklet) zirtîrna pawh a thlîr
tel bawk a. Ngun taka an zir chian hnuah hma lâk dân tûr
rawtna an thlen chu SEC 215:5 chuan siam ṭhat ngaite siam
ṭhain a hnuaia mi ang hi a pawm ta a ni.
Hma lâk dân tûrte
Birth Control chungchângah hian Synod chuan dinna fel
tak neiin hma pawh a lo la tawh ṭhîn a, sâwt pawh a sâwt
viauin a lang
a. Chuti chung chuan kan ram leh hnam dinhmun enin
Synod Inkhâwmpui chuan hma lâk chhunzawm zêl ṭha a ti a
(2006 Synod Gen. 30). Chûngte hre reng chung chuan a hnuaia
mi ang hian hma lâk dân tûr ruahmanna chhawp chhuah a ni.
1. Bible-a kan hmuh angin fanaute hi Lalpa min pêk, rochan
leh lâwmman hlu an ni a. Kohhran chanchin kan en
pawhin khawvêla Pathian ram zauna kawngpui lian leh
pawimawh tak chu fanau neih ‘pian punna’ hi a ni a.
Chuvângin, fanau malsâwmna neih kawngah Pathian
rinchhanin piang pung tûr zâwnga hma lâk ni se. Hei hi kan
kohhran chakna tûr leh kan ram leh hnam tân pawha ṭha
tûr niin a lang.
15 PRESBYTERIAN
2. Hrisêl lohna avânga nau pai leh hrin kawnga harsatna bîk
neite chu hriat thiampui ni se.
3. Kristian nu leh pate chu mahni intodelh tûr leh fanau
malsâwmna an dawnte Pathian thu anga ṭha taka enkawl a,
châwm puitling tûra infuih leh inzirtîr zêl ni se.
4. Birth Control chungchânga zir chianna lehkhabu
(Inkaihhruaina booklet) buatsaih ni se.
5. Birth Control chungchânga Synod-in inkaihhruaina a
siam zirtîrna pe tûrin campaigner-te pawh tirh chhuah
ṭhin ni se.
6. Inneihtîrtuten inneih counselling-ah leh inneih thuchahah
sawi tel ṭhîn se.
7. 1987 Synod Secretary lehkhaa rawtna 2-na hman tûr.
8. NGO lam (YMA, MHIP, MUP etc.) pawh hma lâkpui
tûra sâwm ni se.
9. A chunga rawtnate tihlawhtling tûr hian hêngte hi an theih
ang anga hma lo la tûra hriattîr leh ngen ni se–
(1) Bial leh Tualchhûng Kohhran zawng zawng
(2) FG & CC Committee
(3) SMTC Managing Committee
(4) Synod Revival Committee
(5) Aizâwl Theological College
(6) Central KṬP leh Kohhran Hmeichhia
(7) SL & PB
154 PRESBYTERIAN HANDBOOK
PRESBYTERIAN 15
Bung 11

INKHÂWMPUI LEH COMMITTEE THURÊL


PAWIMAWH DANGTE

I. NI PAWIMAWH LEH KOHHRAN OFFICE CHAWLH

1. Ni pawimawh ṭhenkhatte
(1) Zorama Chanchin Ṭha thlen ni - March 15, 1891
(2012 Synod Gen. 22)
(2) Zorama harhna thlen hmasak ni - April 4, 1906
(1982 Synod Gen. 33)
(3) Damdawi In Pathianni - July Pathianni hmasa (1982
Gen. 2)
(4) Easter Sunday leh Pentikos Sunday (SEC 78:33).
(5) Ramthar Ni - August 31 (1972 Synod Gen. 21).

2. Kohhran Office chawlh nite


(1) Kum thar Jan. 1–4
(2) Zorama Chanchin Ṭha thlen ni – March 15 (2012
Synod Gen. 22)
(3) Republic Day – Jan. 26
(4) State Day – Feb. 20 (SEC 119:10)
(5) Good Friday – Easter Monday
(6) Zorama Harhna thlen hmasak ni, April 4 (1982
Synod Gen. 33).
(7) Whit Monday
(8) YMA Day – June 15
(9) Mizorama Remna thlen ni – June 30 (SEC 109:22)
(10) Independence Day – August 15
PRESBYTERIAN 15
(11) Ramthar Ni – August 31 (1972 Synod Gen. 21)
(12) Gandhi-a pianni – October 2
(13) Krismas – December 24–28
(14) Kum tâwp ni – December 31

II. THIL PAWIMAWH DANGTE


1. Naupang baptis thu
‘Nu emaw, pa emaw kan kohhran dân chhûnga mi a nih a,
a fa chu kan kohhran dâna enkawl leh zirtîr tûra a intiam ngam
chuan baptisma sakramen-ah a hlan phal theih ni sela; tin,
hemi thuah nupaa dân zawhkimte chu an fate baptisma
sakramen-a hlannaah chuan tel dûn ngei tûra phût an nih chu
inhriattîr zêl bawk ila,’ tiin Standing Committee-in a rawn thlen
chu kan ngaihtuah a. Kan dân ding lai, ‘Nu leh pa dân chhûnga
awm ve ve fate chauh baptis theih,’ tih chu kan ṭhiat a; tûn
chinah chuan Standing Committee rawtna ang hi hmang tawh ila
kan ti (1959 Synod Gen. 7; IV-76 en bawk teh).
2. Baptisma chantîr dân chungchâng
Rev. V.L. Zaithanga F/S Delhi chuan ringthar kan enkawl
tûr ni lote baptisma chantîr chungchângah hian hnim emaw,
thlawr emaw hi kan practice kawp thei em tih a rawn zâwt a.
Kan sawi ho va, kan kohhranin practice kan neih ang hian kal ni
se kan ti (SEC 124:51).
Ramthar lama a ṭûlna hmunah hnim theih ni se tih rawtna lo
lût chu, 'Kan tih dân pângngai, a thlawra thlawr hi a la ṭha zêl a,'
tia lo rêl tawh chu kalpui zêl tûra rêl a ni (SEC 137:50).

3. Mitthi baptis chungchâng


Mitthi baptis hi kan kohhran chîn dân a ni lo va, kan
Thurin pawhin a pawm bawk lo va, tih tûr chi a ni lo (SEC
41:8).
15 PRESBYTERIAN
4. Mitthi thlaichhiah
Mitthi chungchânga serh leh sâng nei deuh hleka ran
tihhlum hi thlaichhiah ang a ni a, tih loh tûr a ni (1927
Assembly Resln. 34).
5. Thunun lai thite
Kohhran mi thunun an nih laiin lo thi kher sela, kohhran
dâna invui a rem leh rem loh zawhna a awm a. Thunun pawh ni se,
kohhran mi anga an khawsak phawt chuan vui zêl tûr a ni. Tin,
chhûngte duhna avâng chauhva Kristian thiha inthihtîr erawh
chu anmahni kohhran remtih dân ni rawh se kan ti (Assembly
Standing Committee Resln. 2 of 29.8.1932).
6. Mahni intihluma ngaih tûr chin
Mahni intihlum chu mi tu pawh mahni intihhlum theihna eng
pawh hmanga hre reng leh tum rênga mahni nunna titâwp (la) te
hi an ni (SEC 122:8).
7. Pâwngsual leh thununna inzawm dân
Hmeichhiain pâwngsual tâwk sela, pâwngsual a ni ngei tih
a chian chuan phuar tûr a ni lo. Pâwngsualtute leh a puitute
erawh chu phuar tûr an ni (NTSC 30:8; 1979 No. 2)
8. Hmei dinhmun
Lal hmei pawm lai chu mi pasal ṭâwmpui a nih avângin
tlangvâl ngaia ngaih a ni a, Kristian dân zawhkimah kan siam thei
lo. Nupui tak erawh chu ni se, baptisma pêk theih a ni ang
(Assembly Standing Committee Resln. 2 of 20.6.1933).

9. Voluntary Pension-a kalte certificate pêk


1991 Synod Pastoral 16-in voluntary pension-a kalte
Pensioner Certificate pêk tûr an nih leh nih loh SEC tihchian tûra
a dah chu kan ngaihtuah a. Ngun taka kan ngaihtuah hnuin
voluntary pension-a kalte hi pensioner certificate pêk ve ṭhain
kan hria a. An
PRESBYTERIAN 15
pension dân azira thuziak dân tûr OM-in lo duang sela, SEC-ah
pawm tûrin rawn thlen leh rawh se kan ti (SEC 128:6).

10. Pensioner kan kohhran chhuahsante dinhmun tûr


Kan kohhran mi rawih pensioner kan kohhran chhuahsan/
kohhran danga pakaite chu an pension tihtâwp a ni ang (SEC
138:9).

11. Sawrkâr hna, etc.-a inhnamhnawih chungchâng


Sawrkâr hna emaw, hna dang rêng rêng emawa
inhnamhnawih thuah chuan ruaitu committee phalna lo chuan
an dîl tûr a ni lo
{SEC 10:6(b)}.
12. Minister leh Pro. Pastor-te transfer kal hun
Minister transfer kal hun ni 45 chhûng tih ṭhin chu
ngaihtuah ṭhat a ni a. Minister transfer an awmna hmun tûra an
kal hun hian a kum leh January thla huam rawh se kan ti
(1985 Synod Gen. 16)

13. Minister-te tân General Education


Thawktute private-a BA an zir a rem leh rem loh tihchian
tûra SEC aṭanga lo lût chu kan ngaihtuah a. Synod hnuaia
thawktu Pastor-te leh Minister-te, ram chhûng leh ram pawna
thawkte pawh Pathian thu zirna lam ni lo, kawng danga private-a
an zir chu phalsak ni lo se kan ti (1981 Synod Gen. 39;
1989:29).
14. Office Inrinni chawlh
Inrinni hi sawrkâr chawlh a lo ni a. Tin, kohhran leh
khawtlâng thil pawimawh tam zâwk hi Inrinni hian tih a ni fo
mai a. Synod Office-in Inrinni chawlh ve an dîlna hi phalsak ila.
July 1986 aṭangin an hmang ṭan ang a. Inrinnia an dârkâr hman
ṭhin chu chawlhkâr ni danga siam rem tûr a ni ang kan ti
{SEC 101:29 (2)}.
15. Presbytery minute etc. Synod Office-ah
15 PRESBYTERIAN
Mizoram Presbyterian Kohhran huam chhûnga Presbytery
tin minute leh record hlui Synod Office-a vawn ṭhat ni se tih
thu
PRESBYTERIAN 15
Hmârthlang Presbytery aṭanga lo lût chu kan ngaihtuah a. He
rawtna hi ṭha kan ti a, kan pawm a. Presbytery tinte an minute
leh record hluite chu remchâng leh ṭha an tih hunah Synod
Office-a vawn ṭhat tûrin pe ṭhîn rawh se kan ti (1981 Synod
Gen. 12)
16. Property Register
‘Synod hnuaia Department-te hian Property record hi
uluk takin vawng se’ tih (Ramthar Board) thu lût chu kan
ngaihtuah a. Heti lam pang hi kan tiṭha vak lo a ni tih pawh kan
sawi chhuak a. Property Register hi Synod Department tinte uluk
taka vawng tûrin hrilh ni rawh se kan ti {(SEC 85:42(2)}.
17. Baptisma Register leh Inneih Register, Synod Archive-
a neih kim lohte leh Kohhran malin record an neih si
lohte Duplicate Certificate pek dan tur (SEC 247:26 (Nov.
12–14, 2013; OM 3:10/2014; SEC 250:44)
(1) Duplicate Certificate mamawhtu-in a awmna Tualchhung
Kohhranah (Kohhran Secretary Address-in) a Bio-data
kimchang nen ziakin dilna a thlen ang.
(2) Kohhran Committee-in ngun taka an ngaihtuah a, an
phalsak chuan Kohhran Secretary-in an remtihna
Com- mittee vawi zat leh Resolution No. te nen a hnuaia
tarlan te hi kimchang taka fill-up in Executive Secretary
i/c Archive etc. hnenah a rawn dilpui thei ang.
(a) Baptisma Certificate (Duplicate)
Hming
Pa
hming
Khua/Veng
(Baptisma chan laiin)
Pian ni, thla, kum
Baptisma chan ni, thla, kum
Baptisma channa Kohhran
Baptistu
16 PRESBYTERIAN
(b) Inneih Certificate (Duplicate)
Mipa
hming Pa
Hming
Khua/Veng (Inneih laiin)
Pian ni, thla, kum
Hmeichhe hming
Pa hming
Khua/Veng (Inneih laiin)
Pian ni , thla, kum
Inneihnna Kohhran
Inneihtirtu
(3) Executive Secretary i/c Archive etc. in an dilnate chu
uluk taka lo enin pêk âwma a ngaih chuan Duplicate
Certificate a pe chhuak ang.
Note : Registration No. chu Office lamin an pe ang.

18. Synod palai thlenna


Synod palai thlen man hi zan riaka kal, khual khuaa mite
tân chauhva ruahman a ni ṭhîn a. Kum 1984 Synod chuan palai
zawng zawng huam tûrin a rêl ta a ni (1984 Synod Bu Appdx.
4-II-4(I).
19. Synod Preacher dinhmun
Zir dân pângngaia zote hnâwl tel lovin, tûn hnuah chuan
Synod Preacher hi siam belh zêl tum a ni tawh lo (1972
Pastoral 10).
20. Synod thawhlâwm pêk luh man
Synod thawhlâwm pêk luh man tûr Executive Committee-
in a lo siam thar chu kan en a, a awmzia kan hrilhfiah hnuah
kan pawm a. Hetiangin–
Synod thawhlâwm hi cheque emaw, draft emaw, MO
emawa thawn theihna hmun aṭang chuan, a him thei ang ber si, a
tlâwm thei ang bera thawn ngei tûr a ni. Sênso awm lova
thawn theih dân kawng a awm chuan a ṭha ber a.
PRESBYTERIAN 16
Thawhlâwm theh lûttu hi palai
16 PRESBYTERIAN
tâna kal man rate siam emaw, a percent tlem zâwk zâwk pêk
a ni ang (1972 Synod Fin. 9). (Synod Dânte III:114 en bawk
teh).
21. Tualchhûng Kohhranah Ramthar Committee
Tualchhûng Kohhranin a ṭûl dân anga Ramthar Committee
siam theih ni se tih Ramthar Board-in an rawn rawt chu an rawt
ang hian kan pawm (1970 Synod Gen. 12).
22. Bial Sunday School Committee neih
Synod Sunday School Committee-in Bial tinah Sunday
School Committee siam a rawt chu Synod-in a pawm (1975
Synod Gen. 53).
23. Bible Sunday
Bible Society tâna ni bîk siam rawtna Tuichângrâl
Presbytery aṭangin a lo lût a. Khawvêl ram dangah chuan
December Chawlhni hmasa ber hi hman a ni ṭhîn a, chu chu
hmang ve tawh ṭhîn ila kan ti (1964 Gen. 9).
24. Hmeichhe tâna Pathian thu zirna hawnsak
Hmeichhe rawngbâwlna hi kan kohhranin a mamawh zual
deuh deuh dâwna a lan avângin zir tûr mi an awm chuan
hmeichhiate pawh lâk ni ve tawh rawh se kan ti. Hmeichhia
chu lâk an nih chuan Theological Education leh Pastoral
Ministry Commission rawtna dân ang lam chi atân ni rih sela, a
ṭûl anga la en zui zêl ni rawh se (1968 Synod Past. 10).
25. Hmeichhia Kohhran Upa atâna nemngheh chungchâng
Kan kohhran Synod huam chhûngah hmeichhia
Kohhran Upa atâna nemngheh tûr leh tûr loh chungchâng
Synod Executive Committee thu lût chu kan ngaihtuah a.
Hemi chungchânga Presbytery tin ngaih dân pawh kan
ngaithla a, ngun taka kan ngaihtuah hnuin heti hian kan rêl–
PRESBYTERIAN 16
Hmeichhia Kohhran Upa atâna nemnghet tûr hian kan ram
kohhran hi kan la tiam meuh lo niin a lang a; chuvângin,
hmeichhiate hi Kohhran Upa atân nemngheh ni rih lo se kan ti
(1987 Synod Gen. 13).

26. Kohhran indan leh Upa pêk


Aizâwl Chhim Presbytery chuan Presbytery-in kohhran
indan a phalsak ṭumin Kohhran Upa thlan dîlna a phalsak theih
leh theih loh kan kohhran dân hrilhfiahna chiang zâwk a awm
theih leh theih loh a zawhna chu kan sawi ho va. Upa pêk thu hi
Presbytery-in a duh anga a tih theih a ni e kan ti (SEC
45:11).

27. Kohhran malin Christian Organisation mahnia lo


zawm ve chungchâng
He thu hi ngun taka kan sawi ho hnuin kohhran malin
Christian Organisation mahnia lo zawm ve hi kan remti lo
(SEC 45:11).

28. Kutdawh tâna lehkha siam tawh loh


Kutdawhte hnênah recommend-na pêk tih tawh loh ni se
tih Chhimphei leh Chhimthlang Presbytery-te thu lût chu kan
ngaihtuah a, an rawt ang hian kutdawh tâna kutdawhna
lehkha pêk loh ni rawh se kan ti (1976 Synod Gen. 30).

29. Pastoral Ministry hnuaia thawkte zirna sâng zâwka zir


tûrte thlan dân–

(1) B.D. zir tûr: B.D. zir tûr kum tina Theological
Education Board-in a lâk avângin leh kan Pastor-te
B.D. pass-tîr vek tumna policy a awm avângin Pastoral
Committee-in a ṭûl dân azirin zir tûr a thlang ṭhîn
ang.

(2) M.Th. zir tûr: Mi tlêm tê chauhvin M.Th. hi zir theih a


nih avângin zir thei tûra pawm tawh sate chu a tam
thei ang ber zirtîr an ni ang.
16 PRESBYTERIAN
(3) Ph.D. or D.Th.: College sâng zâwkte neih tum a
nih avângin leh chumi atân chuan D.Th. or Ph.D.
degree neite awm ngei a ngaih avângin Doctorate
degree bei tûrin mi lâk a ni ang a. Hêng mite hian
Doctorate degree an beih hmain enchhinna class an nei
hmasa phawt tûra ngaih a ni a, enchhinnaa pass lote
chu tirh zui zêl an ni lo vang.

Hêng bâkah hian a chipchiar chu Synod Service Rules,


2012 bung VI-na en mai tûr a ni.

30. State Day Office holiday atân


State Day February 20 hi Synod holiday atân hman ve ni
se, tia OM-in a rawn rawt hi a ṭha e kan ti (SEC 119:10).

31. Social Front Committee din chungchâng


Social Front Committee din chungchângah Ramhlun 'N'
Kohhran Committee ziaktu hnên aṭangin zawhna kan lo hmu a,
hetiangin kan ngaihtuah–
Social Front Committee hi Synod emaw, SEC phalna la
hmasa lova din hi kan kalphung nên a inmil lovin kan hria a,
Social Front- in kohhran hrang hranga committee din tûr a lo
tih hi chu kan pawmpui {SEC 119:26(1)}.
32. Missionary-te inkhâwmpuia an dinhmun tûr
Mizoram aṭanga kal chhuak missionary-te Bial
Inkhâwmpui leh Presbytery Inkhâwmpuia an dinhmun zêl tûr
SEC 108: (Appdx.1:1(6)-in 1990 thlenga hman tûra a tih chu
engtia hman zui tûr nge ni ang tih kan sawi ho va. Kan
missionary Mizoram aṭanga ram pâwna kalte hi Bial Inkhâwmpui
leh Presbytery Inkhâwmpuiah anmahni awmna Bial ṭheuhvah
palai ni sa an ni zêl ang kan ti (SEC 120:6).
PRESBYTERIAN 16
33. Kristian Hla bu humhalh chungchâng
Kristian Hla Bu-a mi hla, phalna la si lova a remchâng leh
duh apiangin an chhu chhâwnga hla bu danga an chhuah ṭhin leh
kohhran pâwl dangin kan hlaa mi a thlûk hmanga kaihlek an
chîng ṭhîn hi humhalh ṭûlin Synod Music Committee chuan a
hria a. Hemi chungchâng hi SEC-a thlen tûrin a rêl a (Music
Comt. Resln.no.6 of 14.9.2000).
SEC chuan Music Committee-in a humhalh dân tûr lo
ruahman sela, SEC-ah rawn thlen leh rawh se tiin a rêl a.
(SEC.175:45(2) of 31st Oct.- 2nd Nov.2000).
SEC thu bawh zuiin Music Committee chuan Kristian Hla
Bu humhalh dân tûr chu hetiangin a rawn chhawp chhuak ta a ni.
(Music Comt.Resln.No.5 of 24.10.2001)
(1) SEC-in phalna a pekte chuan an hla buah
acknowledgement an tar lang ngei tûr a ni.
(2) Phalna la hmasa lova chhut chhâwn awih a ni lo va. Phalna
chu Synod Music Committee kaltlanga SEC-in a
pek tûr a ni.

(3) A buin emaw a phêk emawa chhut chhâwn pawh


ni sela, a thu leh a thlûk (melody) tihdanglam awih a
ni lo. A thu leh a thlûk tihdanglam leh Pathian
fakna hla kohhranin a pawm theih chi ni lo atân hman
awih a ni lo bawk.
(4) Kristian Hla Bu-a mi hla chhut chhâwn phalna latuten
mi dang hnênah phalna pêk lehchhâwn awih a ni
lo.
(5) Kan kohhran Pathian biakna hla bu, hla serh
(sacred hymns) a nih avângin, Pathian biakna atân
khawii hmunah pawh hman theih a ni a,
amaherawhchu Pathian biakna atân ni lêm lo fiamthu
nân leh pawlawh taka hman tûr a ni lo.
16 PRESBYTERIAN
(6) Kohhran leh chhûngkaw tinten kan tu leh fa ṭhangthar
zêlah hla humhalh ṭûlzia inzirtir chhâwn zêl hi thil ṭûl
tak, kan tih ngei tûr a ni tih hria ila. Hei hi kan Kristian
hla bu kan humhalhna atân a ṭangkai hle ang.
(7) Hêng bâkah hian kan hla bu-a mi a thu leh a thlûk
hman dik loh chungchângah hetianga hmang dik lo an
awm chuan Bialtu Pastor emaw Upa-ten emaw
fîmkhur tak siin kan duh dân leh a ṭûl angte lo
sawipuiin ṭan lo la ṭhîn se.

34. Inthlanpui etc.-a office chawlh chungchâng


Hemi chungchâng hi OM-in SEC a zâwt a. Hetianga
holiday list-a awm lo sawrkârin chawlh an puan ang chi hi chu
office lam hotute inrâwn khâwma âwm an tih anga an kalpui
ṭhin hi a tâwk e kan ti (SEC 123:16).

35. India ram pâwna seminar, etc.-a intirh dân


SEC 129:46 thu bawh zuiin
seminar/workshop/inkhâwmpui/ kohhran tlawh etc.-a tel tûra
India ram pâwna intirh dân tûr kaihhruaina OM-in a lo duan
chu Secretary-in a chhiar chhuak a, siam ṭhat ngaite siam ṭhain
kan pawm. Hetiangin–

INDIA RAM PÂWNA INTIRH DÂN


Pathian hruainain kan Synod chuan ram pâwn mite hriat
kan lo hlawh ve ta tial tial a.
Seminar/workshop/inkhâwmpui/kohhran tlawh etc.-a tel tûrin
India ram pâwn aṭanga sâwmna kan dawng ta fo va. Chuvângin,
India ram pâwna kal dân leh kal tûr thlan dân chungchângah tih
dân rualkhai deuh kan neih ṭûlin SEC-in a hria a (SEC 129:46).
A hnuaia mi ang hian duan a ni–
(1) Synod hnuaia thawktu tu mahin mahni pual atân
mahni bengvâr thilin India ram pâwna zin programme
an siam/ zawng tûr a ni lo.
PRESBYTERIAN 16
(2) India ram pâwna zin tûra sâwmna mi mala dawngtu
an awm chuan a rang thei ang berin Synod
Officer's Meeting/Board-ah a hriattîr ang a,
OM/Board-in Synod tâna ṭangkai tûr a nih leh nih loh
te, kalna âwm chi a nih leh nih loh te leh an sâwm kher
lo kha kal tûr a nih leh nih loh te ngun takin a thlîr ang
a. Kalna âwm chi a nih loh chuan kal loh mai tûr a
ni ang a, kalna âwm chi a nih pawhin an rawn
sâwma emaw, mi dang emaw kal âwma OM/Board-in
a ngaih apiang a tîr thei ang.
(3) Synod hminga India ram pâwna kal tûra thlan
chungchângah chuan India ram pâwna la kal lote kal
tûra thlan tum hrâm hrâm tûr a ni ang.Apawimawh dân
azirin kal tawhte pawh intirh nawn theih a ni ang.
(4) A ngaihtuahtu tûrin a ngaihtuah hman loh khawpa
sâwmna hmanhmawh dawn a nih chuan kal hman lova
inngaih mai tûr a ni a, remchâng dang nghah leh mai
tûr a ni ang.
(5) India ram pâwna zin hi thil hautak deuh mai a nih
avângin kan kohhran tâna ṭangkai thei ngei tûra hriatah
chauh lo chuan intirh loh tûr a ni ang.
(6) Hêng a chunga dânte hian zir leh tûra inbuatsaihte a
huap lo vang (SEC 131:8 & Appdx. I)

36. Synod in luah dân enṭhatna


‘Synod In’ tih hian Mizoram Presbyterian Synod hnuaia
Pastor Quarters te leh Department hrang hranga in neih zawng
zawng a huam a. Hêng in luah dân chu a hnuaia ziak ang hian
siam a ni a, in luahtuten zawm ngei tum tûr a ni (SEC 164
Appdx. III; 3-5 June, 1998; SEC 214:18; 2007 Synod Gen.
74; SEC 217:36; SEC
218:55)
(1) Synod in leh a chhûnga bungrua (property) te chu
record bu siamin fel taka record vek tûr a ni a. In
16 PRESBYTERIAN
luahtu chhuak
PRESBYTERIAN 16
tûr leh luahtuten record chu en chiangin mumal taka
inhlan tûr a ni.
(2) In luahtuin a chhûng leh a vêl a vawng faiin, a
humhalh tûr a ni a, compound ramri humhalh thuah
pawh Synod aiawhin mawh a phur ang.
(3) Fîmkhur loh vânga in leh bungrua tihchhiat a awm
chuan a luahtuin a siam ṭhain emaw a thlâkna emaw a
ngaihtuah tûr a ni.
(4) In luahtuin ran vulh a duh chuan pâwnah ran in
siamin uluk takin a enkawl tûr a ni a, in leh a vêlah
ran chhuah loh tûr a ni. Ṭhenawmte leh vântlâng tâna
rimchhia leh hnawksak lo tûrin ran in chu a siam
tûr a ni.
(5) Kawngkhâr leh tukverh dârthlalang keh chu kum khat
chhûngin panga chin thlengin Synod-in a thlâk ang a,
a bâk chu luahtuin a thlâk tûr a ni. Chumi piah lamah
thil bîk a awm chuan a ṭûl anga ngaihtuah a ni ang.
(6) Chênna atâna ruat Synod in leh compound chhûng
chu hnawksak leh ngaihmawhawm thei
sumdâwnna thil buatsaih leh zawrh leh enkawl nân
hman loh tûr a ni.

(7) Mi rawihin a kawppui leh ama fa te, ama châwm


leh enkawl (dependants) ngei leh a nu leh pate
bâkah mi dang pahnih aia tam a awmpui tûr a ni lo.
Hêng bâkah mi dang awmpui a neih dâwn chuan
Enkawltu/Board/ Committee hnênah a dîl tûr a ni. Eng
emaw chen laklawh thilah chhûngkaw dangin an
hrawn dâwn a nih pawhin
Enkawltu/Board/Committee hnênah a dîl tûr a ni.
(8) In luahtuin a chhuahsan dâwnin Committee emaw a
aiawh mawhphurtu a ruat emaw nên bungrua leh
compound thil an en fel vek tûr a ni a. A luah thar
tûr pawhin Committee emaw a aiawh mawhphurtu
17 PRESBYTERIAN
emaw nên en
PRESBYTERIAN 17
leh vek tûr a ni. Fel leh fai takin mahni in luah chu
chhuahsan tûr a ni.
(9) Synod in leh ram chhûnga thil lo chîn leh vuah tawh
chu a chhuah dâwnin lâk chhuah tûr a ni lo.
(10) Synod in chhûngah kohhran leh sawrkâr phal loh
thil eng mah kawl phal a ni lo. In leh compound
chhûnga pâwn lam mi bungrua kawl phal a ni lo.
(11) Synod ina furniture leh thil dang awm sate chu a
luahtuin a mamawh lo a nih pawhin chhe lo tûr leh
hmêlhem lo tûra dah ṭhat zêl tûr a ni.
(12) Synod in bul leh a vêla thei kung leh thing awm sate
chu ṭha taka enkawl zui tûr a ni.
(13) Synod in chu a chhûng pindan tihdanglam te, a sak
dân tihdanglam te a ṭûl a nih chuan Enkawltu
Committee phalna lâk hmasak tûr a ni a, anmahni
duh dâna lo tihdanglam mai tûr a ni lo.
(14) Electric Bill leh tui bill pêk tûr ang angte chu in luahtuin
a pe tûr a ni a. A luah chhûnga bill chu a chhuahsan
hnuah pawh a pe zui tûr a ni ang. Synod ina
bial/tualchhûng leh Synod-in telephone a dahte hi
renchem takin a kawltu apiangin hman tûr a ni.
(15) Synod in luahtuten insawn tûr leh pension-a kal dâwn
leh hna bânsan avânga an in luah chhuahsan tûr an ni
tih an hriat aṭangin a hun taka chhuahsan thei tûrin
an inbuatsaih tûr a ni a. Ṭûl bîk thil avânga
ngaihtuahtu Board/Committee-in a phalsak a nih
chauh loh chuan chhuahsan tûr an nih an hriat aṭanga
ni 30 (sawmthum) chhûngin an chhuahsan tûr a ni.
(16) Synod in leh compound leh thil neih (property)
enkawlnaa Synod Executive Committee aiawha
mawhphurtu chu
17 PRESBYTERIAN
hêngte hi an ni–
(a) Pastor Quarters-te – Officer's Meeting/Sr.
Executive Secretary/Pastor Bial Standing
Committee
(b) Enkawltu Deptt. nei lo – Synod Property
Committee
(c) Enkawltu bîk nei Deptt. – Department Board/
Committee

Hêng zawng zawnga thu tâwp neitu chu Synod a ni.

37. Mizoram Presbyterian Church Synod Pastor


Quarters sak dân tûr kaihhruaina (vide SEC 218:55)
Note: Kaihhruaina siam number pêk dân tidanglam lovin dah a ni.
Thuhmahruai: Pastor Quarters sak leh luah chungchâng
Policy enṭhat hi SEC 214:18 chuan ṭûl a tiin Synod-ah a
thlen a, 2007 Synod Gen. 74-na chuan SEC-in hman nghâl
theihin lo siam rawh se tiin a dah a. SEC 217:36-na chuan
Property Committee-in ruahmanna rawn siam se, SEC-ah
rawn thlen leh rawh se a ti a. Property Committee chuan a
ruahmanna SEC-ah a thlen leh ta a, SEC 218:55 chuan ngun
taka a en hnuah hman nghâl tûrin a pawm ta a ni. Hemi rual hian
Synod In luah Dân Kaihhruaina SEC 164 of 3-5 June, 1998-a mi
pawh ennawnin tihdanglam awm lovin hman zui tûrin a rêl a
ni.
I . 1. Pastor Quarters hi 1300 sq.ft-a liana sak tûra ruahman
a ni (Ref. Synod 1994 Gen. 42).
2. Pastor Quarters sak tûr thlan leh a sak dân tûr Plan &
Drawing chu OM kutah a awm ang.
3. Room awm dân tûr hetiang hi a ni ang.
(1) Master Bed Room with attached Toilet - 1 No.
(2) Bed Room - 1 No.
PRESBYTERIAN 17
(3) Guest Room - 1 No.
(4) Sitting Room
(5) Kitchen-cum-Dining Room
(6) Study Room - 1 No.
(7) Store Room - 1 No.
(8) Common Toilet- 1 No.
4. Foundation isolated/combined footings. A thûk
zâwng 1.50m aia pâwn lo.
5. Plinth Wall sân zâwng 0.450 m (1½ ft.)
6. Reinforced cement concrete (RCC) hna chu M 20-a
chak a ni tûr a ni.
7. A bang atân Bricks hman a ni ang a, 1.4 Cement mortar
hman tûr a ni.
8. Room chhûng pindan atân plywood or 5mm-a chhah
AC plain sheet hman tûr a ni. Main Door len zâwng 7 or
6½ ft. x 4 or 3½ ft.
9. A chhuat PCC 1:3:6 proportion 4 inches-a chhaha
chhûn tûr a ni (Hmun zâwla sak a nihin). Toilets chhuat,
Tui dehna leh Toilets bang (1.80m sang)-ah te Ceramic
tiles/Glazed tile hman tûr a ni.
10. A chung atân 0.63mm-a chhah GCI Sheet leh Tuidawn
atân G.S. Sheet hman tûr a ni a. Eaves Board dah tûr a
ni bawk.
11. Ceiling atân 4mm-a chhah AC plain sheet hman tûr a
ni.
12. Thing hman ngaihnaah hêng Thingri, Thlado, Tufar,
Char, Herhse, Ngiau leh Thlanvawng te hman tûr a
ni.
13. A chhûng bang rawng atân cement primer hnawih
zawhah Distemper hman tûr a ni. A bang pâwn rawng
atân water proofing cement paint hnawih a, thing lam chi
atân synthetic enamel paint hman tûr a ni.
17 PRESBYTERIAN
14. Pastor Quarters sakna sum hian Electrification,
Internal Water supply leh sanitary te a huam tel a
ni.
15. Common Toilet atân Indian or Orissa Type Water
Closet hman a, Master Bed Room attached Toilet atân
European water closet hman tûr a ni.
16. Pastor Quarters-ah hian Ceiling Fan Master Bed
Room leh Sitting Room-ah pakhat ve ve awm tûra
ngaih a ni a, khaw lumna hmunah chuan room dangah
pawh a ṭûl anga dah belh theih a ni ang.

II. 1. Pastor Quarters sak hi Bial Standing Committee-in a


enkawl ang a, a ṭûl chuan Building Sub-Committee/
Working Committee a siam ṭhîn ang.
2. Pastor Quarters saten structural plan drawing anga sa
tûra beisei kan ni a, ruahman sa bâka belh ṭûl a awm
pawhin Senior Executive Secretary phalna lâk
hmasak tûr a ni.
3. Pastor Quarters sakna tûr Grant te hi instalment-a
pêk ṭhin tûr a ni a, ṭûl bîk thilah chuan vawi khatah
pawh pêk zawh theih a ni ang.
4. Pastor Quarters saten thla hnih dan zêlah an
hmasâwnna report ziakin Senior Executive Secretary
hnênah an pe ṭhîn ang.
5. Pastor Quarters saten an sak zawhah completion
report ziakin Senior Executive Secretary hnênah pêk
tûr a ni ang.
6. Pastor Quarters sakna sum te hi Audit tûr a ni a,
Audit theih tûrin Account te hi fel taka vawng tûra
beisei kan ni.
7. Pastor Quarters sakna tûr atâna sum senso chu Synod
rêl ang zêl a ni ang.
PRESBYTERIAN 17
38. Mission Field-a Church Court siam dân (SEC 181)
Mission Field-a kohhran anga enkawl tham ringthar an
lo awmin, Field Committee-in Church Court neih ṭha a tih
chuan Synod Mission Board-ah a thlen ang a. Board
chuan a ṭûl angin Synod-ah a thlen ang. Synod phalnain
Mission Field-ah church court hawn theih a ni ang.
Tin, Church Court hawn tawhna Field chu ṭhen a
nih chuan Church Court hranga inrêlbâwl thei ve ve tûra
ngaih an ni ang.

(1) Kohhran siam dân:


(a) Church court siam hmaa kohhran anga lo awm tawh,
dân zawhkim 50/Kristian chhûngkua 10 (Missionary tel
lovin) awmna chin chu kohhran puitlinga pawm nghâl
an ni ang.
(b) Church Court siam a nih laia dân zawhkim 50/Kristian
chhûngkua 10 la tlin lohna leh tûn hnua lo la ding thar
tûrte chu Preaching Station an ni phawt ang a.
Kohhran puitlinga siam chungchângah chuan Joint
Pastorate Meeting-in thu a nei ang.
(2) Kohhran Upa: Nemngheh sate chu an nih anga
pawm nghâl an ni ang a. Upa thlan chu Joint Pastorate
Meeting-in thuneihna a ni ang. A nemnghettu tûr chu
Synod Executive Committee-in a ruat ṭhîn ang a. Upa thlan
dân chu kan kohhran dânin a sawi angin a ni ang.
(3) Tualchhûng Kohhran Committee:
(a) Member ni sate:
(i) Minister, Pastor, Pro. Pastor leh Upa-te
(ii) Evangelist-te
(iii) Institution Head-te (Institution awmnaah)
(b) Member thlan: Kan dânin a sawi angin kum thum
atân Pastorate Meeting phalnain mi an thlang ang a.
Kohhran
17 PRESBYTERIAN
anga an din tirhah chuan thlan emaw, a ruata ruat
emaw, a remchâng zâwk zâwk hman a ni ang. Hun
kal zêlah chuan kan dân anga thlan zêl tûr a ni ang.
(c) Institution (School, etc.) awmnaah chuan kohhran
committee-ah Mission hnathawk, member ni sate
tiamin hmun thuma ṭhena hmun hnih aiin an tam tûr
a ni lo.
(d) Kan dân angin Pastor leh Pro. Pastor te chu an Bial
chhûng kohhran khawiah pawh an awm lai a nih
phawt chuan hotu chan an chang zêl ang.
(4) Bial (Pastorate):
(a) Church Court siam laia Pastor lo awm mêkna te chu
Bial anga mumal taka siam an ni ang. Pastor Bial
huam chin leh Bial ṭhut hmun (station) tûr te pawh
Board-in remchâng angin a ruahman ang a, Synod
Pastoral Committee-ah pawm tûrin a thlen ang.
(b) Bial Inkhâwmpui: Pastor Bial Inkhâwmpui kum
khatah vawi khat a awm ang a, member-te chu hêngte
hi an ni ang–
Member ni sate:
(i) Bial Inkhâwmpui puipate
(ii) Bial Committee hrang hrang member-te
(iii) Minister, Pastor leh Pro. Pastor-te
(iv) Upa-te leh Tualchhûng Kohhran Committee
member thlante
(v) Evangelist/Evangelist Teacher-te/Missioary-te
(c) Bial Standing Committee: Bial Inkhâwmpui
kâra thu pawimawh ngaihtuah tûrin Bial Standing
Committee a awm ang a. Member-te chu hêngte hi
an ni ang-
(i) Bial Inkhâwmpui puipate
PRESBYTERIAN 17
(ii) Minister, Pastor leh Pro. Pastor-te
(iii) Bial chhûng Missionary aiawh 2
(iv) Kohhran tin aiawh mi pahnih zêl
(5) Joint Pastorate Meeting: Presbytery dinhmuna dah
an nih hma chuan Joint Pastorate Meeting an nei ang a, a
huam chhûnga Pastor Bial zawng zawng a khaikhâwm
ang. Joint Pastorate Meeting chu kum tin vawi khat neih
tûr a ni ang. Field workers (Pastor leh Evangelist) te
rawngbâwlna report a thlîr ang a. A huam chhûng kohhran
statistics pawh fel taka vawngin Board-ah a thlen ṭhîn
ang.
(a) Joint Pastorate Meeting member-te:
(i) Joint Pastorate Inkhâwmpui puipate
(ii) Joint Pastorate Committee hrang hrang member-te
(iii) Minister, Pastor leh Pro. Pastor-te
(iv) Pastor Bial tin Chairman leh Secretary (Sr.)
(v) Upa-te
(vi) Missionary-te
(vii) Dân zawhkim 20 (sawmhnih) aiawha mi pakhat
zêl Bial-in a ruatte
(b) Joint Pastorate Standing Committee: Joint
Pastorate Meeting inkâra thu pawimawh ngaihtuah tûrin
Joint Pastorate Standing Committee a awm ang a. Hêngte
hi member an ni ang-
(i) Joint Pastorate Meeting Puipate
(ii) Minister, Pastor leh Pro. Pastor-te
(iii) Pastor Bial aiawh mi pahnih ṭheuh
(c) Headquarters: Joint Pastorate Meeting
Headquarters chu Mission Field Headquarters apiang a
ni ang a. Chutah chuan thawhlâwm leh record
pawimawhte pawh vawn a ni ang.
17 PRESBYTERIAN
(6) Field Secretary: Field Secretary chu Field chhûng
committee zawng zawngah member ni sa a ni ang.
(7) Mission Board-a thu thlen dân: Tualchhûng
kohhran leh Bial Inkhâwmpui chuan anmahniin Mission
Board-ah thu an thlen tûr a ni lo va. Thu thlen tûr an neih
chuan Tualchhûng aṭangin Bialah, Bial aṭangin Joint
Pastorate Meeting-ah, Joint Pastorate Meeting chuan ṭûl a
tih angin, Field Secretary hriatpuiin, Mission Board-ah
thu a thlen ṭhîn ang. Joint Pastorate Meeting chuan
Mission Board kal tlang lo chuan Synod-ah emaw, Synod
Executive Committee-ah emaw thu a thlen tûr a ni lo.
(8) Thawhlâwm chungchâng: Synod hnuaia kohhranten
thawhlâwm an thawh dân pângngaiin an thawh ang a.
Tualchhûng pual tûr leh Synod-a kal tûrte chu thliar
hrangin Synod-a kal tûr chu Field Headquarters kal tlangin
Synod-ah theh luh tûr a ni a. Chu chu Field Receipt-ah
telh tûr a ni.
(9) Synod Inkhâwmpuia palai dân: Synod Inkhâwmpui
apiangin vote nei lo palai (non-voting delegates) angin
JPM aiawh pahnih Joint Pastorate Meeting-in a tîr ve ṭhîn
ang a. TA/DA pawh Synod palaite anga pêk an ni ang.
39. Synod Inkhâwmpui rorêl tihzângkhai dân tûr (Synod
2009 Gen.5; SEC 228:14; 229:12; Synod 2010 Gen.70
(Appendix 7)
Note: Hetah hian ‘Synod Inkhâwmpui Tihzângkhai Dân Tûr’
tih chhûnga a khaikhâwmna (Rawtna) dah a ni a; ‘zir
chianna’ leh ‘Agenda tam chhan leh harsatna’ tihte chu dah
tel loh a ni.
(1) Presbytery aṭanga Synod-a thu lûtte chu Synod
Officer’s Meeting-in lo en felin Policy thar tih loh chu
a changtu (concern) Board/Committee-ah a pe ang a,
annin an rêl zui dân chu Synod Secretary-in Synod-
ah a report ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 17
(2) Agenda titlêm tûra infuihna hi Synod Secretary-in
Presbytery leh Bial Inkhâwmpui dâwnah hriattîrna pêk
thar ṭhin ni se.
(3) Agenda sawi hawngtuten an theh luh chhante tawi fel
taka sawi ni se.
(4) Synod-in a rêl fel tawh agenda pângngai chu kum 3 tal
a ral hma chuan thlen nawn loh ni se.
(5) Synod rorêlna hmunah Moderator kaihhruaina zah
thiam a, ngaichâng thiam lehzual tûra palaite hriattîr thar
ṭhin ni se.
(6) Hmun dang aṭanga palai lo kal (Fraternal Delegates)-te
chibai bûkna sawi ṭhin hi rorêlna hunah sawi tawh
lovin Pathian biak Inkhâwmah sawitîr ṭhin ni se.
(7) Palai lawmna Presbytery wise-a indintîr ṭhin hi rorêlna
hunah ti tawh lovin Palai lawmna inkhâwm (thlen kim
zân)- ah tih ni se.
(8) Palai chhiar dân kalhmang kan neih mêk Synod 1999
Gen. 33-in a siam hi hman zui zêl ni se.

40. Hmeichhia leh KṬP inkhâwmpui tihzângkhai dân tûr


1. Bial leh Branch-ten inkhâwmpui thlengtu ṭanpuina pêk thuah
bengvâr chhuah lehzual tûra inngen ni se.
2. Central Committee-in inkhâwmpui thlengtu Rs. 10,000 aia
tlêm lovin ṭanpui ṭhîn se.
3. Thlen inte tihautak lo tûr zâwnga khawsa tûr leh
puanthuah leh zanriak buhfai intodelh tûra palaite inhriattîr
ni se. A thei chuan thlen inte pawisa fai pawha ṭanpui ni
se.
4. A theih chin chinah pandal hmanrua tarpoline, etc. KṬP
leh Kohhran Hmeichhiate hian neih dân kawng ngaihtuah se
(SEC 135:15).
18 PRESBYTERIAN
41. Minister foreign-a zirte course pêk belh, etc. chungchâng
SEC 137:41-in foreign-a zirte course pêk belh chungchâng
thuah Theological Education Board-in lo zir chiang se a tih chu
zir chiangin ruahmanna a rawn siam a. Ngun taka kan thlîr ho
hnuin siam ṭhat ngaite siam ṭhain kan pawm. Hetiangin–
(1) Foreign-a lehkha zira kal tûr chuan an course lâk tûr
leh a hun rei lam tûr an tichiang hmasa tûr a ni.
(2) A course lâk tûr leh a hun rei zâwng tûr pawh phal
chin neiin a tîrtu Board/Committee-in a kaltîr ang.
(3) An zirlai an zawh theih dâwn loh va, hun pawhsei a
ṭûl chuan a tîrtu Board/Committee phalna an la hmasa
tûr a ni.
(4) An course bâk course sâng zâwk zir an duh pawhin
Board/Committee phalna an la hmasa tûr a ni a. Hemi
phalna awm lo chuan an dîlna pawh recommend-
sak tûr a ni lo.
(5) Course dang an zirna tûr hun rei zâwng pawh a
tîrtu Board/Committee-in hre sain a tichiang ang (SEC
138:10 & Appendix-1).

42. Synod zin man pêk dân (SEC 245:25, Appendix 5)-a
rêl angin hetiang hi zinna D.A., Sitting Allowances leh thlawhnaa
zin chungchânga kalhmang thar tûr chu a ni.
(1) SittingAllowances ` 200
(2) Zinna D.A.
(a) Mizoramah ` 250
(b) North East India ` 400
(c) Rest of India ` 600*
*Synod Transit Accomodation awm lohnaah ` 800/- per
day a ni ang.
PRESBYTERIAN 18
(d) ZPP Pastor/Missionary Pastor/Field Secretary/
Administrative Secretary ` 250
(3) Thlawhnaa kal phal: Synod-in thlawhnaa zin a phal sa
bâkah hêngahte hian Economy Class-a zin phal a ni–
(a) Kolkata – Chennai
(b) Kolkata – Mumbai
(c) Kolkata – Delhi
(d) Kolkata – Bangalore
(4) Synod hnuaia Department hrang hrang driver, hotute
committee hruaia nghâkten Sitting Allowance ` 100 an
hmu ṭhîn ang.
(5) Synod Inkhâwmpui Sitting Allowance ` 150
43. Inkhâwmpui hrang hrang neih hun ruatna
Kum 2002 Synod Inkhâwmpui chuan, Bial Inkhâwmpui hi
ram pumah a ruala neih ni se, SEC-in lo bawh zui rawh se
(2002 Synod Gen. 20) tiin a rel a. Synod Executive Committee
chuan, 'Ram pum dinhmun uluk deuh zawka thlirin OM-in
ruahmanna rawn siam se la. KṬP leh Kohhran Hmeichhe
Inkhâwmpui Lian neih hunte pawh rawn thlir tel nghâl rawh
se,' (SEC 190:8) tiin a rel leh
a. Synod Officer's Meeting chuan ngun taka kan ram
dinhmunte thlirin rawtna a rawn siam a (OM 8/2003:9). SEC-ah
a rawn thlen leh a, a hnuaia mi ang hian ram puma inkhâwmpui
hrang hrang neih hun tûr a lo duang chhuak ta a ni (SEC
191:41).
(1) Bial KṬP Conference - January Pathianni Vawi 4-na
(4th Sunday of January)

(2) Bial Hmeichhe - February Pathianni Vawi 2-


na Inkhâwmpui (2nd Sunday of February)

(3) KṬP General - March Pathianni Vawi 1-na


Conference (1st Sunday of March)
Kum
18 PRESBYTERIAN
khat dânah neih ṭhin tûr a ni
ang.
PRESBYTERIAN 18
(4) Kohhran Hmeichhe - March Pathianni Vawi 2-
na* Inkhâwmpui Lian (2nd Sunday of March) Kum
khat dânah neih ṭhin tûr a ni ang.
*SEC 235:12-in a tih
danglam anga dah a ni.

(5) Bial Inkhâwmpui - April Pathianni Vawi 4-na* (4th


Sunday of April) Palm
Sunday, Good Friday &
Easter Sunday- in a tihbuai
châng chuan a remchan dân
angin Bialin ruat mai tûr a ni.
SEC 191:41 thu
*SEC 223:13-in a
tihdanglam anga dah a ni.

44. Synod Relief pêk dân rate en ṭhatna (SEC 224:43;


OM 4:43/2010; SEC 228:32; 247:18(3); OM
3:41/2014; SEC 250:58)
Eng emaw avanga chhiat tawk an awmin thlamuan leh
ṭawngṭaisak hi Kohhran tih tûr pawimawh tak a ni a. A châng
chuan sum leh paia puihte pawh a ṭûl hle ṭhîn. Amaherawhchu,
sum leh paia inpuih hi rualkhai leh fel taka tih a ṭûl avângin
fîmkhur leh uluk taka tih a ngai a. Chutianga inṭanpui a lo ṭûl
châng chuan Synod Hruaitute leh kohhran hruaitute/Pastor-te
inberâwnin a hnuaia mi ang hian ṭanpuina pêk theih an ni ang.

ṬANPUINA PÊK CHHAN


Thlipui, rial, tuilian, Rate hman lai Rate thar
leimin & kângmei tuarte (in Rupees) (in
Rupees)
A. In chhia
1. Mimal in (a) chhe vek 5,000 10,000
Mahni in luah (b) chhe vek lo 3,000 8,000
2. Mi in luah (a) chhe vek 4,000 6000
(b) chhe vek lo 2,000 4,000
18 PRESBYTERIAN
3. Mahni luah loh in (a) chhe 4,000 6,000
vek
(b) chhe vek lo 2,000 4,000
4. Biak In (a) chhe vek 40,000 60,000
(b) chhe vek lo 20,000 40,000
5. Kohhran Hall/In (a) chhe 10,000 20,000
vek
(b) chhe lo 5,000 10,000
vek
B. Thite ṭanpuina Rate hman lai Rate thar
(in Rupees) (in Rupees)
1. Tuilian, leimin, thlipui,
rial leh kangmei avânga thi 10,000 20,000
2. Bial/Kohranin ṭanpuina
pek âwma a ngaihte 10,000 20,000
C. Ṭanpuina hrim hrim
Rate hman lai Rate thar
(in Rupees) (in Rupees)
1. Rethei zualte 5,000 8,000
2. Rualbanlote 2,000 5,000
Note: Rate târ lan hi a tam ber atâna bithliah a ni a, chhiat
tawh dân, harsat dân leh sum awm dân azirin bithliah aia tlêm
pawh pêk theih a ni ang.
Hêng bâkah hian chhiatna râpthlâk, khawtlânga buaipui
tham leh mihring nunna eng emaw zât hlohna ang chi-ah chuan,
buaipuitute leh tuarte ṭanpuina sum theh khâwmna lamah
Synod Officers’ Meeting-in ṭûl a tih angin a pe thei ang.

45. Synod mi rawih ni lo, official duty-a tirhte chhawmdâwl


dân (2012 Synod Gen. 38; SEC 244:18;OM 5:16;OM 9:14;
SEC 245:18)
Kum 1995 Synod chuan Synod Committee hrang
hranga member-te chu sitting laia an dam lohva Free Medical
Treatment pêk a remti a. He thu hi SEC 152:7 chuan ûm zuiin
Free Treatment pêk dân tûr ruahmanna fel tak a siam tawh a.
Kum 2012 Synod
PRESBYTERIAN 18
chuan Synod mi rawih ni lo, official duty-a tirh, damdawi ina
awm ngai khawpa damlo leh tawhsual tâwkte chu a
chhawmdâwl dân zau deuhva siam ṭha a ti a. He thu hi ûm zuiin
SEC 244:18 chuan OM kutah SEC-a thlen leh tûrin a dah a.
OM chuan hetiang hian ruahmanna a siam a, SEC 245:18
chuan a pawm ta a ni.
1. Ruahmanna awm sa nêna a danglamna
Kum 1995 Synod chuan Synod Committee hrang
hranga member-te, an sitting laia damlote tân Medical Free
Treatment a siam a. Kum 2012 Synod-ah chuan Synod mi
rawih ni lo, Synod Committee-a member ni bawk lo, official duty-
a tirhte chhawmdâwl dân tih a ni thung.
2. Synod mi rawih ni lo, official duty-a tirh
Synod mi rawih ni lo tih hian Synod aṭanga thla tin hlawh
laa chhawr ni lo, a chunga sawi anga Synod Committee hrang
hranga telna nei bawk lo a kâwk a. Official duty-a tirh tih hian
an thiamna leh talent avânga official taka tirh a kâwk a. Entîr
nân – Sum audit tûr te, an thiamna nêna inmil zâwng hna eng
emaw thawk tûra tirhte a ni ang a, Synod Revival Speaker,
official-a rawngbâwl tûra tirhchhuah an nih laia enkawl ngaia
harsatna tâwkte pawh a huam ang a, Team member a huam lo
vang.
3. Damdawi Ina awm ngai khawpa damlo leh tawhsual tâwk
Hei hian vânduaina lo thleng thut, entîr nân tui hri
emaw, khawsikpui emaw, accidental thil a kâwk a. Natna
neih sa, zin remchân lai denchhena in-check-up emaw,
damdawi ina awm chawp emaw a huap lo vang. Chutih laiin
natna neih sa pawh ni sela, entîr nân – phûngzâwl emaw, lu na
(migrain) emaw etc. lo chhuak thut chu a huam thei lo vang.
4. Chhawmdawl dân tûr
Hetiang mite chhawmdâwl dân chu hetiang hi a ni ang–
(1) Damdawi ina awmte chu an awm man (Bill) Synod-in
a pêksak ang.
18 PRESBYTERIAN
(2) Damdawi ina awm ngai lêm lote chu damdawi man
pêksak a ni ang.
(3) An thih chuan an khua thlenga hruai man pêksak an
ni ang.
(4) Rîkrum thil a nih avângin Synod recognised Hospital
kher lo pawh an pan thei ang.
PRESBYTERIAN 18
Appendix 1
PASTORAL MINISTRY KAIHHRUAINA

Pastoral Ministry Kaihhruaina hi kum 2006-a siam a ni


a, hemi hnu hian Synod/SEC-in a ṭhen lai siam ṭhat a nei a,
chûngte chu thunin a number pêk dân pawh tihdanglam a ni.
Kum 1997 Synod General 31 chuan, ‘Pastoral Ministry
kaihhruaina siam ṭhain kan hria a, Synod Executive Committee-
in lo siamin lo bawh zui se, nakkum 1998 Synod-ah thlen leh
rawh se kan ti,’ tiin a rêl a. Synod Executive Committee chuan
ruahmanna siamin 1998 Synod-ah a thlen a. Synod chuan
ruahmanna chu a sawi ho hnuin, ‘SEC-in lo bawh zuiin rawn siam
ṭha leh sela, nakkum Synod-ah rawn thlen leh rawh se,’ tiin a
rêl a. SEC chuan ngun taka en ṭhain ruahmanna chu a ṭûl ang
zêla siam ṭhain belh ngaite a belh a. Synod-ah a rawn thlen a
(SEC 163:18; 165:43; Synod 1998 Gen. 48; SEC 168:24;
170:49). Ngun taka sawi ho hnuah 1999 Synod chuan a
pawm ta a. (Gen. 48, Appendix 14).
Chu kaihhruaina chu hun engemawti chen hman a nih
hnuin kum 2004 Synod chuan ennawn leh ṭûlin a hria a
(2004 Synod Gen. 55). SEC 201:21-in a rel angin Pastoral
Ministry Kaihhruaina Bu hi ennawn a ni a, kum 2005 Synod
chuan hman tûrin a pawm leh ta a ni.

‘Pastoral Ministry’ tih hi chu kohhran hlunte leh ram


tam taka Presbyterian Kohhrante kal dân aṭanga thlir chuan
'Pastorte rawngbâwlna' ti maiin a dah theih awm e. Mizoram
kan en erawh chuan, ‘Pastorte leh Kohhran Upate
rawngbâwlna’ tihna ang a ni. A chhan chu Pastorte leh
Upate rawngbâwlna chu inzawm tlat, lâk hran theih loh,
pawimawh ve ve si a nih vang a ni. A zau zawnga sawi chuan,
Pastor te leh Upate rawngbâwlnain a huap zawng zawng hi a ni
mai a; kohhran rawngbâwl hna pumpui sawina pawh a ni thei
ang.
18 PRESBYTERIAN
Mizorama Kristianna lo inṭan dân leh Kohhran
rawngbâwlna pêng hrang hrang hmasawn dânte thlirin
Mizoram Presbyterian Kohhran dinhmun pawimawhna leh
bulpui zia a lang ṭhîn a. Chu dinhmun pawimawh tak chu a luah
thei zêl ang em tih erawh chu zawhna pawimawh tak a ni. Hun
lo kal zêlah kohhranin awmzia a neiha a ṭangkai theih nan a
dinhmun thlir thar fo ṭhîn a ṭûl a. Mizoram kohhran pawh kum za
a lo tling ta a. Kum za dang lo kal leh tûr thlirin engtin nge
rawngbâwlna a kalpui ang tih te, engtin nge sâwt leh ṭangkai
takin hma a lâk zêl ang tihte hi ngun taka thlir lâwk a ṭûl a ni.
Chungte chu hre rengin he Pastoral Ministry kalpui dân tûr
kaihhruaina hi siam ṭhat a ni.

I. COMMITTEE LEH INRÊLBÂWLNA LAM

1. Synod Executive Committee (SEC)


Dânpui sawi angin Synod aiawha ding a ni a. Synod leh
Synod inkara thil rel fel ngai te Synod aiawha reltu Committee
sang ber a ni. Pastoral Ministry chungchângah pawh Pastoral
Committee leh Officers' Meeting (OM) thu thlen te a dawngin a
ngaihtuah ang a, a ṭûl angin thu tâwp a siam ṭhîn ang.
2. Pastoral Committee
(1) A member atân Ordained Minister leh Upa inpawlh
tâwk deuhva thlan/ruat ni se. Dânpuiin a sawi anga
member ni sa leh Presbytery aiawhte bâkah Synod-in
mi panga a ruat ṭhîn.
(2) Dânpui sawi anga a thawh ṭhin pangngaite bâkah
hêngah hian hmathar lâk ni se–
(a) Kum khatah vawi thum aia tlem lo ṭhu khâwm se.
(b) Kan ram mamawh thlirin kumtin Pastor te
hmalâk dân tûr a ruahman ṭhîn ang. Thua
châwm leh kohhran enkawl te, kohhran humhalh,
thilpek inzirtir, evangelism, Bible Study etc.,
angte.
PRESBYTERIAN 18
(c) Pastor tûr buatsaih leh Pastor lâk hi uluk leh
duhtui taka kalpui zêl tûr a ni. Kohhran mamawh
thlirin lâk tûr zât bithliah pawh a siam ṭhîn
ang.

(d) Pastor-te intuai hriam reng theihna tûr kawng


a zawng ṭhîn ang.

(e) Lay Leader-te tan Laymen Training course ṭha


tak a buatsaih ṭhîn ang.

(f) Pastor leh Upate thawh hona a ṭha tâwk em tih


ngun takin vil se, thawh hona ṭha taka a awm
zêl theih dân tûr pawh ruahman ṭhîn se.

(g) Kohhran tihngheh leh humhalh kawngah leh


member tihpun chungchângah te ṭan lâk dân
kawng a dap ṭhîn ang. Kohhran inpumkhatna
tichhe thei tûr thil vênnaah chuan Presbytery,
Bial leh Tualchhûng Kohhran Committee-te
râwn chung zêlin a ṭûl angin hma a la ṭhîn ang.

(h) Kan kohhran ṭhan dân enin Pastor Bial thar


hawn theihna hmunah uluk taka thlir hmasain Bial
thar hawn ṭhin ni sela. Kohhran tam dân te,
member tam dân te leh a ram leilung te thlir a,
kohhran inpumkhatna tinghet thei tûra siam ni
sela; tin, Pastor indaih dân tûr pawh thlir tel tûr
a ni ang.

(3) Kan Synod kalphungah Pastoral Committee hi amaha


thutâwp siamtu a ni lo va, Synod pawm tûra chhawptu
a ni ber.

3. Pastoral Ministry-a Officers' Meeting (OM)


Officers' Meeting (OM) hi kum 1987 Synod General 36,
Appendix 6:5-in a siam a ni a. Member-te chu Synod Puipate leh
19 PRESBYTERIAN
Executive Secretary-te an ni. Kum 1987 Synod Gen. 36
App. 6:c-in a sawi zulzuiin hetiang hi a dinhmun tûr a ni.
A dinhmun leh mawhphurhnate
(1) Officers’ Meeting (OM) hi Committee ang tak taka
ding a ni lova, thu hmanhmawh leh ṭûl bîk thila
inrâwn khâwmna a ni. Kohhran enkawlna hna kal
pângngai leh ṭûl hmanhmawh thil, a titu tûr ruat hran
awm lovah chuan SEC aiawhin hma a la zêl ang a, a
ṭûl angin a hma lâkte SEC-ah a report ṭhîn ang.
(2) A ṭûl hun apiangah SEC-in a thurel bawh zui tûrin a
hmang thei ang.
(3) Synod Puipate leh Executive Secretary-te zînga mi tu
pawhin thu hmanhmawh Committee hun nghâk hman
lo an neih apiangah thurâwn petu a ni.
(4) Pastoral Committee thu hmanhmawh bawh zui ngai a
bawh zui ang.
(5) Pastoral Ministry lam thilah chuan SEC leh
Pastoral Committee inkara thawktu a ni ang a,
Executive Secretary i/c Pastoral chu bultumtu a ni
ang.
(6) Officers’ Meeting (OM) chuan Pastoral Ministry lam
thil thlîr bîk tûrin Senior Executive Secretary leh an
zînga mi pahnih dang a ruat thei ang a, an thlîrna
chu Officers’ Meeting (OM) ngaihtuah tûrin a thlen
ṭhîn ang.
(7) Officers' Meeting (OM) hian Pastoral Committee ṭhut
loh lai chuan a thu a zirin Pastoral Ministry lam
thilte SEC-ah a thlen thei ang.

4. Presbytery Sub-Pastoral Committee


(1) Member-ah Pastor leh Upate inpawlh tâwk deuhva
thlan/ ruat ni se.
PRESBYTERIAN 19
(2) Dânpui sawi anga a tih tûr pângngai a ti zêl ang.
(3) A huam chhûnga Pastor leh Upate rawngbâwlna ngun
takin a en ang a, hma thar lâk tûr leh siam ṭhat ṭûlte
a ngaihtuah ṭhîn ang.
(4) Presbytery huapa Pastoral Ministry chungchâng
ngaihtuah tûr awm apiang a ngaihtuah ang.
(5) A huam chhûnga Pastor leh Pro. Pastor-te leh
Upate chu an Presbytery chhûnga rawngbâwlna
hrang hrang sawi ho tûrin kum khatah vawi khat tal a
ko khâwm ṭhîn ang (1983 Synod Bu p.41 No.1).
(6) Kohhran humhalh leh tihnghehna tûr te, zirtirna dik
lo laka ṭan lâk dân tûr kawngte a ngaihtuah ṭhîn
ang.
(7) Presbytery tinte chuan an Upate ngun zâwkin an vil tûr
a ni. Upaho zîngah kohhran thurin leh inkaihhruaina
pawisa lo an awm chuan kohhran leh Bial kal tlang
kher lo pawhin Sub-Pastoral Committee-in fîmkhur
takin an chungchâng a ngaihtuah thei ang. Chutiang
thu ngaihtuah tûr chu a ṭûl angin Bial leh Tualchhûng
Committee hriattîr tûr a ni. Thutlûkna siam hmain a
chungchâng an rêl tûra pawh Committee hmaah kovin
a dinhmun sawi fiahtîr tûr a ni.

5. Bial Standing Committee


Dânpui sawi anga tihlawhtling tûrin a bîk deuhvin
hêngahte hian hma a la ang–
(1) Bial Inkhâwmpui aiawhin Bial Standing Committee
chuan Bial chhûnga kohhrante pulpit rawngbâwlna a vil
ang a. Pulpit te chu ṭangkai tak leh dik taka hman a ni
ngei em tih a hre ṭhîn tûr a ni.
(2) Zirtîrna danglam leh kohhran pâwl dangin min beihnate
ngaihvenin a ṭûl angin hma a la thuai ṭhîn ang.
19 PRESBYTERIAN
(3) Kohhran inpumkhatna tichhe thei zâwng harsatna
phei chu a kal thui hmain ching fel tûrin bawh zui
nghâl thuai ṭhîn se.
(4) A huam chhûnga kohhran rawngbâwlna ngun takin
a enpui ang a, hma thar lâk tûr leh siam ṭhat ṭûlte a
ngaihtuah ṭhîn ang.

6. Kohhran Committee
Dânpui sawi anga a thawh pângngaite thawk zêl chungin a
hnuaia târ lante hi a en zui ang–
(1) Thla tin vawi khat tal Committee neih a ni ang a, a
theih hrâm chuan Bialtu Pastor-in a ho ṭhîn ang.
(2) Kohhran mi tin ngaihsak a, kohhran chhûngah
inunauna leh inpumkhatna ṭha a awm zêl theih nân
Committee rorêlnate hman ṭangkai tûr a ni.
(3) Kohhran inkhâwmna ṭha leh nung tak a awm zêl theih
dân te, thilpêk leh rawngbâwlna kawng danga hmasâwn
theih dân te ngun takin a ngaihtuah ṭhîn tûr a ni.
(4) Thlarau lam harhtharna kawng dik a zawng zêl ang a.
Phûrna ngawt ni lovin takna leh nghehna a ngai
pawimawh bawk tûr a ni.
(5) Kohhran humhalh leh tihmasâwn zâwnga inzirtîrna a
ngai pawimawh zêl ang.
(6) Kohhran chhûnga rethei leh harsate a ngaihsak ṭhîn
ang.
(7) Kohhran pum leh Tualchhûng Kohhran dangte harsatna
thlen thei lakah a invêng fîmkhur tûr a ni.
(8) Kohhran Committee member tinten kohhran
chhûngkua bial bîk neih ni sela, a ṭûl anga inthlâk
kual ṭhin ni sela, hei hian chhûngkaw tin ngaihsak leh
vil ṭhat a tiawlsam bîk a, a ṭangkai hle a ni.
PRESBYTERIAN 19
7. Executive Secretary i/c Pastoral Ministry
Kan Kohhran pum huap rawngbâwlna pawimawh chelhtu
a ni a, a mawhphurhna leh a tih tûra Synod beisei dân hetiang
hian tihchian a ni–
(1) Pastor Quarter-te chu Synod Officers' Meeting (OM)-
in Department angin a enkawl ang a, Executive Secretary
i/c Pastoral-in a sak leh enkawlah chuan Officers'
Meeting (OM) aiawhin mawh a phur ang. Kum tin
Property Committee-ah report a pe ṭhîn ang (1987
Synod Bu p.78).
(2) Pastor chungchânga harsatna lo dawnsawn leh
Officers' Meeting (OM) rawn thuah mawh a phur
ang.
(3) Kohhran harsatna chungchâng lo dawnsawn leh
Officers' Meeting (OM)-a thlen thuah mawh a phur
ang.
(4) Pastoral Ministry file leh Committee minute bute a
enkawl ang.
(5) Synod Secretary nen inberâwnin Pastoral
Committee agenda a buatsaih ang a, agenda
zawmpui file leh thil dangte chu hman mai theih
tûrin a buatsaih ang.
(6) Pastoral Committee thurel-a Synod Secretary tih tûr
bîk ni lo chu a ṭûl ang zêlin a bawh zui nghâl ang.
(7) Pastor rawngbâwlna tlangpui report te ngun takin a
en ang a, a ṭûl angin Pastoral Committee-ah a report
ṭhîn ang.

8. Pastor-te enkawlnaa Senior Executive Secretary


mawhphurhna
(1) Pastor-ten Synod duh dân leh beisei angin an Bial
an enkawl em tih a ngaihven ang a, bawh zui ngai a
awm chuan a bawh zui nghâl ang.
19 PRESBYTERIAN
(2) Pastor-ten Bial chhûng rawngbâwl dân leh thil
thlengte an report chu dawngin a zir chiang ang a,
report pe lote chu pe tûrin a hriattir ṭhîn ang.
(3) Pastor rawngbâwlna tlangpui report a dawngin a
enfiah ang a, fuih ngai fuihin zilh ngaite a zilh ṭhîn
ang.
(4) Pastor mi mal chungchâng leh Bial enkawlna
chungchâng hriat chian ṭûl bîkte chu a bawh zui ang
a, a ṭûl angin hma a la ang.
(5) Pastor-te hnênah lawmthu sawina leh fuihna thu te a
ṭûl angin a thawn ṭhîn ang.
(6) Pastor-te hi an rawngbâwlna hmunah an nupuite hruai
tûra beisei an ni a, hruai thei lo an awm chuan thurâwn
te a pe ang a, harsatna bîk a awm chuan Officers'
Meeting (OM)-ah a thlen ang.
(7) Hêng bâkah hian ṭûl dang awm chawp apiang a
ngaihvenin a bawh zui ang a, a ṭûl chuan Officers'
Meeting (OM)- ah a report ang.

9. Pastoral Ministry-a Synod Secretary leh Senior


Executive Secretary-te thawh tûr chin
(1) Synod Secretary chu Committee Secretary a ni
ang. Pastoral Committee thurelte Synod leh SEC-a
thlen chungchângah mawh a phur ang.
(2) Synod Secretary chu Pastor leh Pro. Pastor appointment
order-ah te, transfer leh posting order-ah te buatsaihtu
leh hming ziaktu a ni ang a, Executive Secretary
i/c Pastoral hnênah copy khat a pe zêl ang.
(3) A chunga i) leh ii)-a tarlan bâk zawngah chuan
Executive Secretary i/c Pastoral-in mawh a phur
ang.
PRESBYTERIAN 19
(4) Synod Secretary-in Inkhâwmpui leh Committee-ah te
Pastoral Ministry lam thil fel taka a kalpui theih
nân Executive Secretary i/c Pastoral-in a ṭûl angin a
pui ṭhîn ang.

II. KOHHRAN PUIPA NGHET LÂK DÂN


LEH RAWNGBÂWL DÂN
1. Pastor-te
(1) Dânpui Bung VI:3(a)-a Minister leh Pastor-te
mawhphurhna leh an tih tûr tarlan hi a ngai
pawimawhin tihhlawhtlin a tum tlat ang.

(2) Kan kohhran hmasâwn zêl theihna tûr ngaihtuahin


Pastor thiam leh ṭha neih a ṭûl zêl dâwn a. Kan Pastor-
te indaih theih dân thlîr chungin, a ṭûl bîkna avânga
zir leh tûrte chu kalhmang siam sa zuiin Pastoral
Committee-in a ngaihtuahsak thei ang.
(3) Pastor-ten a ṭûl anga Refresher Course an neih
theih dân kawng zawn a ni ang. Pastor Retreat hi neih
zêl a ni ang a, a hun lai kohhran mamawh thlîrin thupui
siam ṭhin a ni ang.
(4) A remchân dân ang zêlin India ram chhûng leh
ram pawnah Pastor-ten training (higher study ni lo)
an neih theih dân kawng zawn a ni ang.
(5) Pastor-ten an Bial chhûnga rawng an bâwl dân leh
thil thlengte kum khatah vawi hnih report form
hmangin Senior Exective Secretary hnênah report an
thehlût ṭhîn ang a, he report hi Officers' Meeting
(OM)-in a thlir ṭhîn ang.
(6) Pastoral Counselling Training hi ṭha taka chhunzawm
zêl a ni ang a, zirlai bu pawh buatsaih a ni ang.
19 PRESBYTERIAN
(7) Pastor, Minister leh Pro. Pastor insawn tûr Synod-a
relte chuan a kum leh January thla chhûngin an Bial
tharah mawhphurhna an la ngei tûr a ni. Thla ruk ral
hma ngeiin an chhûngkuain an pem tûr a ni. Hêng thilah
hian harsatna bîk neite chuan Senior Executive
Secretary kaltlangin Officers' Meeting (OM)-ah an
thlen ang a, a ṭûl angin Officers' Meeting (OM)-in
SEC-ah a thlen ang (1978 Past. 19(5); 1985 Synod
Gen.16).
(8) Pastor-te chuan hun puma thawktu an nih ang
ngeiin chutiang taka thawk nia kohhranhovin an hmuh
theih nân ṭhahnem an ngai tûr a ni.

2. Biala Pastor-te tih tûr: Pastoral Ministry kalpui


dân tûr kum 1999 Synod-in a lo pawm ta a (Appendix 11
page 61 B(4)). Bial enkawlnaa Pastor-te tih tûr tlangpui deuh tal
siam ni se a tih angin hetiangin ruahman a ni. Kan Dânpui
Bung VI:3-naa Minister leh Pastor-te an mawhphurhna leh
an tih tûrte tih leh kalphunga kan lo neih mêkte aṭangin sawi
zau a ni.
(1) Minister chu, hna bîk thawk tûra ruat a nih loh chuan,
Pastor hna thawk tûr a ni a, a Bial chhûnga Pathian
thu leh Sakramen rawngbâwlnaah mawhphurtu a ni.
Bial dangah chuan chûng Pastor hnate chu thil ṭûl bîkah
Bialtu Pastor nen inbe remin a thawk thei chauh
ang.
Minister tih tûr pawimawh zualte chu - Pathian thuhril
te, Sakramen rawngbâwl te, ringtute tihchak te,
inthlahdah chawh harh te, hrehawm tuar thlamuan te,
Krista taksa tihpuitlin te, a enkawlna hnuaia kohhran
mi awm zawng zawng kan leh ngaihsak te, kawng
tinrenga kohhran rorêlna dik tak ngaihtuah te a ni.
(2) Induction Service-ah an nupui fanaute tel tûra
beisei an ni.
PRESBYTERIAN 19
(3) Pastor chuan a Bial chhûnga kohhran chhûngkuate a
tam thei ang a tlawh ṭhîn ang a; khawhar te, damlo leh
harsatna tâwkte phei chu a ngaihsak bîk ṭhîn ang.
(4) Pastor chuan a Bial chhûngah rorêlna dik tak keng
kawh tûr a nih avângin a tel theihnaah chuan kohhran
committee a kaihruai ṭhîn ang a, a remchan ang zêlin
kohhran Pathian biak inkhâwm pawh a kaihruai ṭhîn
ang.
(5) Bial leh kohhran minute bu te leh account bu te
uluk takin a enpui ṭhîn ang.
(6) Bial chhûnga committee leh inkhâwmpuia a telna
tûrte chu–
(a) Bial chhûng kohhran tin committee (a remchan
dân azirin).
(b) Bial Standing Committee, Bial Sunday School
Committee, Bial KṬP leh Bial Kohhran Hmeichhe
Committee leh Bial huap Committee dangte.
(c) Bial Inkhâwmpui, Bial Hmeichhe Inkhâwmpui,
Bial KṬP Conference leh Naupang Sunday
School Inkhâwmpui.
(d) Kohhran mal KṬP leh Hmeichhe Committee
(a remchan dân azirin).
(7) Pastor chuan hêng kohhran hun pawimawhah te hian
Bial a chhuahsan tûr a ni lo - Krismas, Kumthar, Good
Friday leh Easter Sunday leh Beihrual hun lai tein
(Hei hian Synod-in tih tûr a pekte a huam lo vang).
(8) Kan kohhran rawngbâwlna pawn lama committee
member ni tûrin Pastor-te hman an nih dawn chuan
hetiangin ngaihtuah tûr a ni ang-
(a) Ruat a nih thu hotute a hriattir ang a, phalna a
la hmasa ang.
19 PRESBYTERIAN
(b) Hetianga telnaah hian a mawhphurtu (Office
Bearer) zînga tel loh a ṭha.
(c) Hetianga a tel hnu pawh hian eng emaw avanga
tel leh loh ṭhat zawkna a awm a nih chuan a
telna committee aṭang chuan bantir theih a ni
ang.
Kan Pastor-ten a chunga tih tûr tarlante hi chhan leh vang
ṭha tak awm lem lova an tih loh chuan an tih loh chhan
Executive Secretary i/c Pastoral-ah ziakin an hriattir ang.

3. Pro. Pastor lâk dân (1994 Synod Gen. 12; 1998


Synod Gen. 5; 2009 Synod Gen. 10; 2010 Synod Gen.14;
2011 Synod Gen. 56; 2012 Synod Gen. 70; SEC 244:31 )
Kum 2010 Synod Gen. 74-na chuan Pro. Pastor lak dan
en ṭhat rawtna Pastoral Committee aṭanga lo lut chu pawmin
SEC kutah a hlan a. SEC 235: 14-na chuan Synod-ah a thlen
leh a. 2011 Synod Gen, 56-na chuan SEC kutah ruahman ṭha
leh turin a hlan leh a. SEC 239: 37-na chuan hetiang hian
Synod-ah a rawn thlen leh a. 2012 Synod Gen. 70 chuan SEC-
in hman nghal turin lo zutmam rawh se tiin a rel a, SEC
244:31 chuan hetiang hian hman nghal turin a buatsaih ta a
ni.
Pro. Pastor hna dil duhte chuan Synod-in a dilna form
siam sa hmangin dil dan tur dik takin an dil tur a ni.An dilna
chu Kohhran malin Pastor Bialah, Bialin Presbytery-ah,
Presbytery-in Synod Pastoral Committee-ah a thlen ang.
Probationary Pastor-te hi Pastor atana lak tur anga
ngaih an nih avangin fimkhur taka lak a ṭul a; chuvangin,
Probationary Pastor lak dawnin heng tehna chi hrang hrangte
hi ngaih pawimawh tur a ni ang –
(1) Kum 25 aia naupang lo a ni tur a ni a, kum 35 aia
upa pawh lak theih a ni ang.
PRESBYTERIAN 19
(2) Diltute chu Senate of Serampore University-in a pawmpui
B.D. leh a tlukpui chin an ni tur a ni. Ramthar Pastor
atan chuan B.Th. pawh pawm theih a ni ang.
(3) Probationary Pastor hna a dil dawnin a awmna
nghet (permanent home address) tilangin, member a
nih mekna (Pem lehkha/Testimonial pe chhuaktu)
Kohhran aṭang ngeiin a dil tur a ni.
(4) Aizawl Theological College-in Confidential Report a pek
hi tehna (criteria) pawimawha neih a ni ang.Aizawl
Theological College-in Confidential mark a pek dawnin
Pastoral Ministry Kaihhruaina ena uluk taka form siam a
ni ang a, interview-naah uluk taka mi mal chanchin sawi
hnuah Faculty member-ten mark an pe ṭheuh vang
(Grade ni lovin mark pek tur a ni ang).
(5) Vawi khat aia tam dilte chu an Confidential report
thlir chungin ATC Faculty-in a thara interview lehin
confidential report a siamsak leh ang.
(6) Aizawl Theological College-a kal lote pawh an zirna
hotu rawn chungin ATC Faculty-in an nungchang leh
an dinhmun uluk taka thlirin, interview neihpuiin ATC
zirte ang bawkin confidential report a pe ve ṭhin ang.
(7) Dilna chu Synod Office-in a dawng ang a, a dawn kim
hunah a diltute hming chu ATC Principal hnenah a
hlan ang. ATC Faculty-in confidential report a pek
zawh hnuah Executive Secretary i/c Pastoral Ministry
hnenah a hlan leh ang.
(8) Heng a hnuaia mite hi Pro.Pastor lak dawnin tehna
fungah hman a ni ang :
(a) A Pathian thu pawm dan a him tawk em?
(b) Mi puitling, hruaitu zia a nei dawn em?
(c) A pianphungah sawiselna a awm em?
(d) Hminghliauna a nei tawh em?
20 PRESBYTERIAN
(e) Thu leh hlaah Kohhran a chawm thei dawn em?
(f) Mite thawhpui thiam mi a ni em?
(g) A inpekna a ṭha em?
(9) A hriselna dinhmun dik tak tihchianna lehkha
(Medical Certificate) Synod Doctor-te hnen aṭangin a
nei tur a ni. Doctor-te chuan natna khirhkhan bik leh
natna benvawn a vei leh vei loh an en chiang ang a.
A taksaah tatoo a awm chuan a dil thei lo vang.

(10) Synod-in a phut angin zuk leh hmuama fihlimte chauh


lak tur a ni. Pathian thu a zir chhunga ruih theih thil
(zu leh drugs) leh zuk leh hmuama a fihlim leh fihlim
loh uluk taka zirin confidential report-ah tihlan tur a
ni.

(11) Pro. Pastor hna diltu chu Mizoram


Presbyterian Kohhranah kum 5 tal member
an ni tur a ni.

(12) Synod Pastoral Committee chu confidential report entu


leh mark petu tur a ni ang a, a hnuaia mi ang hian
mark chu a khaikhawm ang.
(a) Interview mark 100
(b) ATC Confidential report 100

(13) Kohhran leh Bialte chuan anmahni Pastor atana an iai


loh ngeite chauh an dilpui tur a ni a. Presbytery chuan
Pastoral Ministry Kaihhruaina enin, uluk takin Pastor
hna thawk thei tura a ngaihte chauh Synod Pastoral
Committee-ah a dilpui ang a, thawk tlak lohva a
ngaihte chu a titawp thei ang.

(14) Thiamna leh mark intlukah chuan Bial leh Presbytery


ena Synod tana ṭha tur thlan thiam tur a ni.
PRESBYTERIAN 20
(15) ATC Confidential mark hi Pastoral Committee-in
interview mark an pek hnuah chauh phawrhin interview
mark nena belh tur a ni.

(16) Pastoral Committee-in Kohhran mamawh dan leh


Pastor neih theih dan tur thlirin a kum leha Pro. Pastor
lak tur zat a ruahman ang a, Synod-ah a thlen ṭhin
ang.
4. Pastor-in Pro. Pastor a kaihhruai dân tûr hetiang hi a
ni ang–
(1) Pastor chu Pro. Pastor kaihruaitu a ni.
(2) Pastor chuan Pro. Pastor chu zir mêk a nih hre
rengin practical work kawng engkimah kawhhmuh leh
kaihhruai chu a mawhphurhna a ni.
(3) Bial Kohhran enkawltu Upa leh committee hrang
hrangte nen thawh ho dân ṭha nei thei tûra
kaihhruai.
(4) Pastor chuan Pro. Pastor chu rawngbâwltu puitling a
lo nih theih nân Bial leh kohhrana mawhphurhna
tâwk siamsak ṭhîn se.
(5) Pastor-in a kaihhruai Pro. Pastor chanchin a chhia a
ṭha, kum khatah vawi khat tal Executive Secretary i/c
Pastoral hnênah ziakin a hriattir ṭhîn tûr a ni.
(6) Pastor chuan a enkawl Pro. Pastor chu rinna kawngah
te, thlarau lam ṭhan lennaah te a kaihruaitu leh
mawhphurtu a ni tih a inhre reng tûr a ni.
(7) Pastor chuan Pro. Pastor chu a aiawh emaw ti
khawpin a ring lutuk tûr a ni lo va, engkimah a theih
chin china tidun tûr an ni.
(8) Pro. Pastor-in chawlh a lâk duh chuan a enkawltu
Pastor- in a dîlna chu a forward ṭhîn ang.
20 PRESBYTERIAN
5. Pro. Pastor rawngbâwl dân tûr
(1) Pro. Pastor-te hi an thawh ṭan dawnin Orientation
Training neihtir zêl tûr a ni.
(2) Pro. Pastor-te hian inzir lai an nih hre rengin Pastor-te
chu thawhpui mai ni lovin, anmahni kaihruaitu leh
zirtirtu an ni tih an hre reng tûr a ni.
(3) Bial fan programme siamah Pastor a pui ṭhîn ang.
(4) Bial pawna zin chhuah thuah leh chawlh lâk thuah
Pastor hriatpuinaa tih tûr a ni.
(5) Pro. Pastor chuan Bial enkawlna thuah tih dân thar
ṭha tûr nia a ngaih chu mahni remhriatna anga ti mai
lovin, Pastor nen inrâwnin a ti ṭhîn tûr a ni.
(6) Pro. Pastor chuan Pastor kaihhruainaa kum thum chhûng
Biala a awm laiin kohhran enkawlna atâna ṭha ber
tûr ngun taka ngaihtuahin a zir tûr a ni. Pastor leh
Bial kohhrante tih dân pawh a ṭha lai apiang entawnin
Pastor a nih hunah a hmang ṭhîn ang.

6. Kohhran Upate
Pastor-te ang bawkin Upate hian ṭangkai theihna leh
pawikhawih theihna an nei zau hle. Chuvangin anmahni
thlangtu kohhran leh inkhâwmpui mitmei vêngin an kal tûr a
ni.
Upate intuai hriam nân a ṭûl angin training an neih theih
dân kawng zawn a ni ang. Training Course-ah chuan Pathian thu
kalhmang tlangpui te, Kohhran Thurin leh dân hrang hrang hriatna
te, leh kan Synod kalhmang tlangpui hriatnate hi tih tel ngei
tûr a ni ang.

7. Minister thawk lai Bial vawng lote


Minister-te zîngah Bial vawng lova Office-ah leh kawng
danga thawhtir eng emaw zât an awm a. Pastor mawhphurhna
an chelh
PRESBYTERIAN 20
loh avângin tualchhûng kohhran malah hming hmerh
meuhva mawhphur ve lo an ni. An chênna hmun azirin an
zînga ṭhenkhat chu Upate anga hman an ni a, ṭhenkhatte
erawhchu chutianga hman pawh remchang chiah lo te an ni
bawk. Chuvangin an hna azira Upate anga Bial neihtir theihte
chu neihtir ve an ni ang.

8. Minister pension-te
Minister-te chu Dânpuiin a sawi angin an pension hnuah
pawh an awmna tualchhûng kohhran committee aṭanga
GeneralAssembly thlengin Bial Standing Committee tih lohvah
chuan member ni sa an ni. Hman theih an nih chhûng chuan
khawhar lova siam leh Kohhran tana an ṭangkaina siamsak
hi kohhran committee bengvarna tûr a ni. Minister-te hi
kohhran pumpui hruaitu an ni a, an pension hnuah pawh an
dinhmun zahawm tak hi anmahni leh kohhranhoten venhim
zêl a ṭûl a ni.

9. Pêm Upate
Kan Kohhran Upa (Presbytery member), Presbytery danga
pêmte chuan an awmna hmasa Presbytery aṭangin pêm lehkha
an la ang a, an awm tharna Presbytery-ah an thehlût ang. Mahni
awmna Presbytery huam chhûnga pêmte erawh chuan an pêmna
kohhran aṭangin pêm lehkha pangngai an la ang a, an pêmna
kohhranah an thehlût ang. Chutianga pêm lehkha dawn sawn
fel tawhte chu Presbytery leh Pastor Bial Inkhâwmpuiah
palai ni sa an ni a, nemngheh Upa an nih ang ngeiin 'Upa' tia
koh chu tih dân tûr a ni.
Pêm Upate hi kohhran committee-ah tel ve tûr ni lo mah
sela, Upate rawngbâwlna dang - thuhril te, Sunday School zirtirna
te leh kohhran committee hnuaia committee pêng hrang hrangah
te hman theih an ni. Rawngbâwlna kawnga khawhar lova lo siam
leh hman ṭangkaina lo zawn chu an pêmna kohhran committee
bengvarna tûr a ni.
20 PRESBYTERIAN
C. KOHHRAN RAWNGBÂWLNA PÊNG DANG
1. Kohhran Indan chungchâng
Kohhran a lo chak a, inpumkhatna ṭha zawk awm theihna
tûr a nih dawn chuan kohhran indan dân kawng chak zawka
zawn ni se. Kohhran mipui tana ṭha zawk tûr ngun taka thlir
chungin fîmkhur taka ngaihtuah erawh chu a ṭûl ang.
2. Ṭhalai leh Hmeichhe rawngbâwlna
(1) Pastor leh Upaten ngun lehzualin ṭhalai leh hmeichhe
rawngbâwlna ngaihvenin hriatpui se. Awmze nei
leh ṭangkai taka an kal zêl theih dân tûr pawh enpui
lehzual deuh se.
(2) An din chhan tihlawhtling tûrin enkawl leh kaihhruai
ni se.
3. Thilpêk rawngbâwlna
(1) Pathian ram thilpek Synod-a kan chhun khâwm ṭhin
hi kan chakna bul pakhat a nih avângin chhunzawm
zêl ila.
(2) Sum vawn him leh a hman dânah hian fîmkhur zual a
ṭûl hle a, a nihna tûr taka dik tak leh renchem taka
sum hman inzirtir uar deuh deuh tûr a ni.
(3) Thilpek rawngbâwlnaah hma kan sawn zêl theih
nân Stewardship/Financial Campaign hi a khât
tâwkin neih ni se.
4. Kohhran inkhâwm lam
Synod Executive hnuaiah Worship Committee siam a ni a.
Worship lam thil, thu leh hla leh thil dang chu Worship
Committee kutah a awm ang.
5. Thuhril rawngbâwlna
Thuhril rawngbâwlna hi kan kohhran rawngbâwlna ki
pawimawh berte zînga pakhat a ni a. A ṭha zawnga a kal mêk
laiin
PRESBYTERIAN 20
a him lo zawng pawhin a kalpui theih bawk a. Chuvangin
fîmkhur tak leh uluk taka kalpui tûr a ni. Thua kohhran chawmtu
ber Pastor leh Upate phei chu thuhril rawngbâwlnaah hian nasa
zawkin an inbuatsaih ṭhin tûr a ni. Tin, thuhriltu ruat thuah
pawh kohhran committee-in uluk takin a kalpui ang a, Bial
pawn lam mite rawih thuah phei chuan Bialtu Pastor leh
kohhran committee remtihna chauha kalpui ṭhin tûr a ni.
6. Kohhran rorêlna
Inkhâwmpui leh committee-a rorêlnate hi kohhran dân leh
kalhmang thlir chung zêlin fîmkhur leh uluk taka kalpui zêl tûr a
ni. Kohhran rorêlna leh kalhmangte a mumalin a him tâwk em
tih te pawh ngaihven tûr a ni. Inkhâwmpui committee member
inruatah pawh inthei sem mai lovin, a ti âwm mi deuhte pawh
inzawn ni se. Kum 3 dâna committee member inthlâk vek lovin,
hmun thuma ṭhena hmun khat emaw tal chu a hluia mi ruat
tel ṭhin ni se.
7. Kohhran rawngbâwlna leh khawtlang nun
Kristian zirtirna ṭhain ram leh khawtlang nun a fan thuk
deuh deuh theih nân Synod Social Front hmanga kan
hmalâkna hi chhunzawm zêl ni se. Ṭangkai leh awmze nei
zawka kalpui dân tûr kawng zawn zêl ni bawk se.
8. Kohhran pâwl dang nena thawh hona
Kohhran leh kohhran inbeihna hi kan Pastoral Ministry-
a harsatna thlentu emaw, tipunluntu emaw a ni fo va.
Chuvangin, hetiang hian hma lâk ni se–
(1) Kan rama kohhran pâwl hrang hrang inbeih tawnna hi
a bova, inrem taka awm ho theih dân kawng zawn zêl
ni se.
(2) Kan ramah kohhran hrang hrangte inunauna leh
inpumkhatna ṭha tak a lo awm theih nân Synod-in a
ṭûl ang zêlin hma la se.
(3) Kan kohhran leh kohhran pâwl dang inlaichînnaah
pawh a ṭûl ang zêlin inhawng zau zêl ila.
20 PRESBYTERIAN
9. Rawngbâwlnaa inzâr zau chungchâng
(1) India ram chhûng leh pawna kohhran dangte nen
intlawh pawh dân leh thawh ho dân ngaihtuah a ni
ang (1983 Synod Bu, p.41).

(2) Mizoram State leh India ram chhûng leh pawna


kohhran hrang hrang thawh hona (WCC, WARC,
CWM, CCA, NCCI, etc.) leh Para Church
Organisation-ah te pawh Ordained Minister leh Lay
Leader-ten an thawh theih nân Synod-in kawng a
zawng ṭhîn ang.

10. Educational Institution-a zirlaite luhchilh zawnga


rawngbâwlna (Campus Ministry)
Kum 1988 Synod thurel no. 12-na chuan Aizâwl Chhim
Presbytery-in Educational Institution-a zirlaite luhchilh zawnga
rawngbâwlna (Campus Ministry) Synod-in siam tûra a rawtna chu
SEC-in lo zir chiangin Synod 1989-ah thlen leh tûrin a rel a.
SEC chuan ruahmantu tûrte a ruat a, chung ruahmantute chuan a
ṭhatna leh a ṭangkai dân tûr te, harsatna awm thei tûr te,
tihpuitlin dân tûr kawnga rawtna te, sênso awm thei tûr te
siamin SEC-ah an thlen leh a. SEC 115(35) ni 8, June, 1989
chuan Synod 1989-a thlen tûrin a pawm ta a. Synod 1989
thurel 30-na chuan ruahman chu a pawm ta a ni.
Pastor indaih lohna avângin ruahman anga kalpui mai theih
a ni lo va, kum 2006 aṭangin kalpui ṭan a ni a. Kum thum kalpui a
nih hnuah he rawngbâwlna hi chawlh lailawk a ni leh ta a ni.

SEC 235 (38) ni 10, Nov., 2011 chuan Aizâwl Chhim


Presbytery-in Campus Ministry tihhlawhtlin dân ngaihtuah tûra
a thlen chu Pastoral Committee(2010-2012) lo enzui tûrin a dah
a. Pastoral Committee vawi 6(17) ni 2, Dec, 2011 chuan
'Pastor transfer and posting-ah hriat ni se,' a tih angin Pastor
ruat/dah a ni leh ta a ni.
PRESBYTERIAN 20
Synod Officers' Meeting ni 6, Jan., 2012 thurel 23-na
chuan Campus Ministry rawngbâwlna mumal zawka a kal theih
nân Sub- Committee a din ta a. Chumi kaihhruaina hnuaiah
chuan he rawngbâwlna hi kalpui a ni ta zêl a ni.
Campus Ministry Committee vawi 2-na chuan mumal
leh awmze nei zawka he rawngbâwlna hi a kal theih beiseiin
Campus Ministry kaihhruaina ennawn ṭha a ti a, Officers'
Meeting-ah a thlen a. O.M 12:13 /2012 chuan SEC-ah thlen a.
SEC 240:14/2012 chuan 'Synod Officers' Meeting-in
ruahmanna siam sela, SEC-ah rawn thlen leh rawh se' a tih
angin O.M. 2:7/2013 chuan Campus Ministry (Zirna in luhchilh
zawnga rawngbâwlna) kaihhruaina chu a siam ta a. Chu chu SEC
244:46 chuan pawmin Synod 2013-ah a thlen a, Synod 2013:71
chuan hetiang hian hman nghâl tûrin pawm ta a ni.
(1) Campus Ministry Committee: Hetiang hian
Campus Ministry Committee siam a ni ang a. SEC Sub-
Committee a ni ang a; a thuneihna pawh SEC Sub-Committee
dang ang bawk a ni ang. Campus Ministry rawngbâwlna leh
hmasawnna tûr thil te ngaihtuahin, a rawngbâwl dânte a
enpui ṭhîn ang.
Chairman : Executive Secretary i/c Campus Ministry
Secretary : Director
Member : Mi pariat kum thum atâna Synod Executive
Committee (SEC)-in a ruatte.

(a) Thawhna tûr chin (Scope): Mizoram chhûnga


zirna in hrang hranga zirlaite leh a theih angin zirtirtute pawh a
huam ang a.
(b) Thawktu tûr: Hetiang hian thawktu siam a ni ang:
Director- 1 (A theih chin chinah Minister hetiang
rawngbâwlna lama tui mi ruat a ni ang. Kum 3 term a ni
ang a, term khat dang ruat nawn theih a ni ang.
20 PRESBYTERIAN
Outreach worker- 1 (Zirlaite zînga rawngbâwl thei tûr mi,
a theih chin chinah Theological Degree nei/ thiamna bîk nei
lâk ni se. Pâwn lama a chhuah kar lakah office a kai
ṭhîn ang.)
Office Assistant- 1
Hêng thawktute hian Executive Secretary i/c Campus
Ministry kaihhruaina hnuaiah an thawk ang a. Synod Office-ah
an kal ve ṭhîn ang.

(c) Thawh dân tûr (Mizoram chhûngah)


(i) University, College, Higher Secondary School
leh High School hrang hranga hotute leh zirlaite
nen inberâwnin, a ṭûl angin anmahni hmunah
ṭheuh rawngbâwlna bul tumtu committee dinpui
a ni ang a; chungah chuan Synod-in thawktu
Director a ruat chu Ex-officio member a ni ang.
(ii) Chutiang rawngbâwlnna bul tumtu nghet an awmna
apiangah chuan, chûngho chawh nun leh
thawhpui leh, hman ṭangkai chu tum a ni ang.
(iii) Bible Study, sermon, retreat, campaign, counselling,
etc. hmangin Chanchin Ṭha thutak zirtirin, an
nun khawih thil (issue) pawimawhte sawi
hona buatsaihpui ṭhin a ni ang. Ram leh hnam tan
nakina an mawhphurhnate hriattir zâwngin
kaihhruai tum a ni bawk ang.
(iv) Zirlaite tan helpline siam a ni ang a, 'Student
Helpline' tih a ni ang.Atirah chuan Synod Social
Front helpline nen ṭang kawpa kalpui a ni a.
Mamawh dân leh hman ṭangkai dân a zira a
hranga la kalpui theih a ni ang.
(v) Zirna ina thawktu leh zirlai mamawhte
counselling an neihpui ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 20
(vi) Zirna in hrang hranga helam rawngbâwlnaa
mawhphurtute leh zirlaite tichak tûrin
leadership training/ orientation
programme/retreat/seminar/ consultation a ṭûl
angin a neihpui ṭhîn ang.
(vii) Zirna in hrang hranga heti lam rawngbâwlna
kalpuitu pâwl hrang hrangten thawh hona ṭha an
neih theihna tûrin hma a la ang a. A ṭûl dân a zirin
co-ordination committee pawh a siam thei ang.
(viii) Zirtirtute tihchak leh fuih thar nân workshop,
consultation, retreat etc. pawh buatsaih ṭhin a ni
ang.
(ix) Zirlaite nun siam ṭhatna leh tihhmasawnna
kawnga ṭangkai tûr lehkhabu pawh a ṭûl angin
a buatsaih thei ang.

(d) Sênso tûr


(i) SEC Sub-committee dangte ang bawkin
Budget siam ṭhin a ni ang.

(ii) Mizoram chhûngah chuan zirna in hotute nen


anmahni hmuna rawngbâwlna sênso
chungchângah chuan inbiakrem ṭhin a ni ang.

He inkaihhruaina hi kum 3 hnuah SEC-in enṭhat theih a ni ang


(Campus Ministry kaihruaina hi 2014 Revision dah a ni).

11. Synod Revival inkaihhruaina


Synod Revival Kaihhruaina hi a thar siam a nih tawh
avângin a ṭhen a zâr chauh dah lovin Appendix 2 lamah dah
a ni.
21 PRESBYTERIAN
Appendix 2
SYNOD REVIVAL INKAIHHRUAINA

A. A HMING
‘Synod Revival Committee’ tih a ni ang.
B. A DINHMUN
Synod Revival Committee hi Synod Executive
Committee Sub-Committee a ni ang a, Synod
Moderator chu Committee kaihruaitu a ni nghâl ang.
C. REVIVAL COMMITTEE MEMBER SIAM DÂN
Synod Executive Committee-in member 7 (pasarih) kum
thum chhûng ṭang tûrin a ruat ang a, chûng bâkah chuan hêngte
hi Ex-Officio member an ni ang –
1. Committee Chairman - Moderator
2. Secretary - Executive Secretary i/c Revival
3. Synod Secretary (Sr)
4. Revival Director
D. A HNA THAWH
1. Kan ram chhûnga kohhran mite harh thar zêlna kawng
zawn leh, harh thar dân dik nia a hriatte hrilhfiah.
2. Kohhran rawngbâwlna thlâwp zâwng leh tichak zâwnga
harh tharna kaihhruai.
3. Hmun hrang hrang aṭanga camping leh campaign, etc.
buatsaih duhte tân râwn theih leh thurâwn petu angin a
ding ang a, kohhran pum pui mamawh thlîra a ṭûl anga
rawngbâwlna buatsaihtu a ni ang.
4. Thuhriltu ṭhahnemngai, mahni puala thu hrila
chhuakte hnathawh dân thlîr leh mumal nei thei zâwnga
kaihhruai.
PRESBYTERIAN 21
5. Thuhril rawngbâwlna lama ‘talent’ neite zawn chhuah
leh hman ṭangkai dân ngaihtuah.
6. Thuhril mite tâna Seminar leh Training/Retreat buatsaih.
7. An rawngbâwlna atâna thil ṭûl, a theih ang tâwk ngaihtuahpui,
e.g. TA/DA pek, lehkhabu mamawh siam leh ṭûl dangte.
E. DIRECTOR
Hun puma he hna thawk tûr hian Synod Pastoral
Committee-in Pastor/Minister thawk lai aṭangin a ruat ṭhîn ang
a, Director chu kum 3 term a ni ang a, term khat dang ruat nawn
theih a ni ang.
Director pui tûrin Synod Office-in Office Assistant zînga
mi pakhat a ruat ṭhîn ang.
F. SYNOD REVIVAL SPEAKER CHUNGCHÂNG
1. A dîl dân:
(1) Synod Revival Speaker rawngbâwlna dîl duh
chuan an lawina kohhran kal tlangin an dîl ang a,
kohhran Committee-in an chungchâng ngun taka
ngaihtuahin dîlpui tlaka a ngaihte chu recomend-na
chiang tak nên Synod Revival Committee-ah a
dîlpui ṭhîn ang.
(2) Bialtu Pastor-in a hrangin confidential
report a pe bawk ang.
(3) Kohhranin a dîlpuite chu an dîlpuinaah an
biodata chiang taka ziah lan tûr a ni.
2. A thlan dân:
(1) Revival Speaker atâna thlan tûr chu kohhrana mi
zîktluak, zirtîrna dik lo laka fihlîm leh kohhran
kalhmang hre mi ngei thlan tûr a ni.
(2) Mi 70 aia tam lo thlan ṭhin ni se.
21 PRESBYTERIAN
(3) Tualchhûng kohhran thuhriltu zînga tel emaw,
remchânga kohhranin thuhrila a rawih ve ṭhin
emaw tal an ni tûr a ni.
(4) Speaker term hi kum 2 (hnih) term zêl a ni ang
a, a kâr lakah thei lo an awm chuan mi thar lâk
theih a ni ang.
(5) Mi thar lâk tûr chu an hmêl hmu ngeia thlan (inter-
view) ṭhin ni se, ṭang lai dîl nawnte chu Committee-
in ṭha a tih chuan interview nei kher lo pawhin a la
thei ang.
(6) Revival Speaker-te chu zûk leh hmuama fihlîm
tûra beisei an ni.
(7) An awmna kohhrana inkhâwm leh kohhran
programme dang ngai pawimawh mi an ni em tih
en ṭhin a ni ang.
(8) Kum 30 aia naupang lo, kum 65 aia upa lo ni
thei se.
(9) Presbyterian Bible School-a zir chhuak ni thei se.
Note: Minister leh Kohhran Upa te Synod
Revival Speaker-a ruat lohte pawh Revival
Committee-in ṭûl a tih hunah a tîr thei ang.
3. Speaker latu/thlangtu:
Synod Revival Speaker tûrte hi Synod Revival
Committee- in a thlang ṭhîn ang.
4. Speaker thlan hun:
Synod Revival Speaker-te hi kum hnih dân zêla thlan ṭhin
a ni ang. Thlan hun atân chuan an term tâwp hma kum
tâwpah kum thara rawngbâwlna ṭan hman tûra thlan
ṭhin tûr a ni.
PRESBYTERIAN 21
5. Speaker tirh dân:
(1) Speaker-te programme thui tak tak kan siam
lâwksak ṭhin hian budget control thuah leh
programme dang siamah harsatna a siam theiin a
lang a. Chuvângin, thla 4 bâk advance-in
programme siam lâwk loh ni se.
(2) Speaker-ten member 7 an hruai thei ang a, anmahni
nên mi 8 chin tân TA/DA pêk theih a ni ang a; chu
aia tam an hruai a nih pawhin mi 8 aia tam tân
TA/DA pêk theih a ni lo vang.
(3) Speaker kan neihte hian programme rualkhai
zâwka an neih theih nân a theih chen chenah
rotation-a tirh ni se. Tin, kohhrante pawh hming
hmerh neia speaker sâwm lova, Office lamin an pêk
ang pawm thiam tûra ngen leh inzirtîr ni se.
(4) Kohhranin speaker an sâwm dâwnin speaker be
hmasa lovin Office be hmasa se, speaker-te pawhin
kohhran be hmasa lovin Office aṭanga tirh nghâk
se.
(5) Revival Speaker-te chu budget neih dân mila
programme siamsak an ni ang. Budget awm tawh
loh hnuah kohhranin a mamawh chuan Speaker leh
Team- te sênso chu ruaituin an tumsak ang.
(6) Inkhâwmpui/conference/meet, etc.-ah Speaker te
sâwm an nihin sênso chu a sâwmtute pêk tûra
ngaih a ni a, Synod-in a pêksak lo vang, mi dang
hruai chungchâng pawh a sâwmtute nên inbiak
rem tûr a ni ang.
(7) Kohhran pakhata hun an hman rei zâwng hi ni 7
thleng a ni ang a, TA/DA pawh ni 7 chin pek a ni
ang. An rawngbâwlna bul hnai kohhran dangin
an sâwm a, programme inzawm a nih chuan ni 7
dang pêk belh theih a ni ang.
21 PRESBYTERIAN
(8) Aizâwl khawpui chhûng kohhrante chuan Speaker an
rawihin TA/DA tumsak thei tûra ngaih an ni a,
kohhran te leh harsa zual, an kal man tumsak thei
lote chu TA/ DA tumsak an ni ang.
(9) Mizoram pâwn, Zoram Pâwn Presbytery huam
chhûng tih loh hmun dangah rawngbâwl tûra sâwm
an nihin a sâwmtuten sênso an tumsak tûra ngaih a
ni a; ṭûl bîk thila Synod tum tûra tirh ṭûl a nih
chuan a ṭûl angin Revival Committee-in a rêl ṭhîn
ang.
(10) Revival Speaker-te hi kohhran pâwl dang
sâwmnaah pawh an kal phalsak theih a ni ang a,
sênso erawh tumsak an ni lo vang a, a sâwmtute
tum tûra ngaih a ni ang.
(11) A ruaitu apiangten, Kohhran/Bial Committee leh
bialtu Pastor-in a hrangin confidential report an siam
thîn ang a, rawih zui zêl tlak lova ngaih chu eng
hunah pawh chawlhtîr theih a ni ang.
6. Inkaihhruaina enṭhat thu:
Inkaihhruaina hi Synod Executive Committee-in a
ṭûl a tih hunah a enṭha ṭhin ang.

CAMPING LEH CAMPAIGN KAIHHRUAINA


TLÂNGPUI
I. A TUM
Camping/campaign hi kohhranin kan la uar zêl dâwn niin
a lang a. Hetiang rawngbâwlna hi kohhranin a sâwtpui viaua a
lan laiin harsatna a tawh phah theih bawk avângin uluk taka
ngaihtuah leh thawh a ṭûl a ni. Hun kal tawha camping leh
campaign kan neih tawhah khân eng sûlhnu ṭha leh eng sulhnu
chhia nge awma, eng harsatna leh lâwmna thilte nge kohhranin
a tawn tih thlîr reng chunga
PRESBYTERIAN 21
bustsaih ṭhin pawh a ṭûl a ni. Kohhranah hnungtawlh leh nguina a
lo awmin camping leh campaign neia intihharh thar leh tumna a
lian hle a. Chuvângin, kohhran tam takin he rawngbâwlna hi
kan la hmang ṭangkai hle zêl niin a lang.
Camping leh campaign-ah hian Chhandamna thu uar a ni
ber ṭhîn a, thupui dang Kristian nun emaw pawh ni se
chhandamna thu hi sawi tel a ni deuh ngei ṭhîn a. Synod
harhna campaign-ah chuan thupui bîk thlan a ni lo va. Atum pawh
kohhran nun ze tinrêng, Administration-te pawh huam veka harh
thar lehna a awm theih nâna thawh hi a ni.
Camping leh campaign hian mi mal malten Isua an
tawha, chhandamna an chana, hlim taka an awm hi a tum
vâwrtâwp a ni mai lo va. A hlawhtlinna chu kohhrana lang
chhuakin, ringtupuite nên Krista leh a ram tâna thawh hona ṭha a
thleng tûr a ni. Lal Isuan ringtu mal tlat siam a tum lo va,
camping leh campaign pawh hian ringtu mal tlat a hring tûr a ni
lo. Krista taksa, a kohhranah hian kan hlawhtlinna zawng zawng
chu inchhûng lut vek tûr a ni. Chutichuan, camping leh campaign
chu kohhran tâna mi ṭangkai chher chhuahna ni ngei se, hlim
lamna thlentu mai ni lovin kohhran nun pêng tinrênga harhna
thlentu leh tichaktu a ni tûr a ni.
II. INBUATSAIHNA
1. A chhan leh ṭûlna: Camping leh campaign buatsaih
dâwn hian kan mamawh tak, ṭûl kan tih chhan eng thu lam
nge kan sawi ang (e.g. chhandamna, Kristian nun,
kohhran, thilpêk, etc.) tih chian tûr a ni. Hma zau lutuk a
awm thei a, hma zîm lutuk a awm thei bawk. Kohhranin
kan mamawh ngei thil tihlawhtling tûra ṭan lâkna a ni
ngei tûr a ni.
2. Campers: Mi zawng zawng huap camp hi a ṭûlna tam
tak awm mah se duhthusâmah chuan, camp ṭum khatah
kum inang tlâng (age group) ena, camp neih ṭhin hi a ṭha
hle, e.g. naupang pual, ṭhalai pual, nu leh pa pual,
pavalai pual, rawngbâwltu pual, tar pual. Hei bâkah mi
an mamawh dân
21 PRESBYTERIAN
leh an dinhmun azirin ruihhlo ngai leh rahbi tleu pual te
pawh siam theih a nih chuan a ṭhat a rinawm.
3. Rêlbâwlna: Camping leh campaign chu mi mal
emaw, K.Ṭ.P. emaw, Kohhran Hmeichhia emaw
ṭhahnem-ngaihna aṭanga neih duhna leh rawtna lo
chhuak pawh ni se, thu tâwp chu kohhran Committee-
in rêl tûr a ni a, ṭûl a tih chuan a ngaihtuahtu tûr
Committee zau zâwk pawh a siam thei ang.
Mawhphurhna leh chanvo hrang hrang changtu tûrte mi
rin tlâk fel tak a ruat tûr a ni. Mawhphurhna siam daihzai
thiam hi kohhran tân a hlâwk a ni.
4. Inbuatsaihna leh ṭawngṭaina: Camping leh
campaign neih dâwn rêng rêngin, kan inbuatsaihna hi
bichilh lutuk lo deuh, hun fân deuh neih theih a ṭha.
Duhthusâmah chuan camping leh campaign hma thla
hnih emaw tal chu inbuatsaihna hun awm ṭhîn se.
Ṭawngṭaina tam tâwk kohhranhovin kan lo neih ṭhin hi
camp hlawhtlinna hriltu a ni fo ṭhîn. Kohhran in tin
dêng zâwng leh mi tin huapa ṭan lâk hi inbuatsaihna
atân a ṭha a. A hmun buatsaih thuah te, mipui rilru
buatsaih thuah te, a hun hmaa tih tûr ṭûl awm apiangte lo
tihfela, campaign leh camping chu boruak ṭha tak hnuaia
neih tum ni sela a ṭha.
5. A hmun: Campaign nân Biak In a ṭha a. A aia lian mipui
dawng tam zawk hmun remchang leh ṭha a awm chuan
hman a pawi lo vang. Camping nân erawh chuan Biak
In ni lo, hmun remchâng dang awm thei sela a ṭha.
camp nân chuan hêng hi awm remchâng thei sela a ṭha
êm êm ang

(1) Riahna hmun (Camp puipate hmun hran pêk a ṭha)
(2) Eirêlna hmun (Chaw chhumna leh chaw eina)
(3) Inthiarna hmun (Êk in leh zun in, a ṭûl chuan bual
in pawh)
PRESBYTERIAN 21
(4) Inkhâwmna hmun leh counselling class neihna hmun
(5) Camp hmun chu hmun fâl deuh a ṭha a, chutiang
a nih loh pawhin mi tin chîm theih loh hmun, area fel
tak siam theih ni se.
(6) Camper zawng zawng camp chhûngah an leng ngei
tûr a ni.
(7) Tui tamna a ṭha a, a tiawlsamin a tinuam a ni.
(8) Kohhranhoten Pathian fakna Hla bu kan hman lai
hi kohhranho tân thlarau lam nun châwm nân a
ṭha tâwkah ngaiin Team-hoten Hla bu hran siam
loh ni se.
III. MAWHPHURTU BÎKTE
1. Director/Chairman: Camping leh campaign rêng rêngah
chuan Hruaitu (Director/Chairman) an awm ngei tûr a ni a,
a theih chuan bialtu Pastor/Upa a ṭha. A remchân loh
chuan mi dang remchâng hetiang lama hman tlâk ruat ni
sela. Di- rector/Chairman hian mawhphurhna tam tak an nei
a, chûngte chu –
(1) Inkhâwm hruai: Camping leh campaign-ah hian
inkhâwm hruaitu hi a boruak siamtu ber an ni a,
an pawimawh êm êm a ni. Hun an hmang tam lutuk
thei a, an hmang tlêm lutuk thei bawk. Pathian
biak inkhâwm dang aia zângkhai deuh pawh a ṭûl
mai thei. Bible chhiar tûr leh hla sak tûrte ngun taka
ngaihtuah lâwk a ṭha. Thusawitu nên thawh dun a
ṭûl takmeuh a ni.
(2) Counselling class leh inkawm khâwmna:
Coun- selling class-a pâwl ṭhen leh a latu tûr ruat fel te,
counsellor ṭanpui leh an class lâk dân hriata, a chak leh
chak lote hriat
chiante,pâwlamiharsabîkhriatlehtihdântûrngaihtuahpui
te hi a tih tûr a ni.
21 PRESBYTERIAN
(3) Inthununna (discipline): Hei hi camping-ah a
ṭûl zual. A chhe lutuk thei a, a khawng lutuk thei
bawk. Camp pum puiah Secretary
leh Security nên mawh an phûr a ni. Camp discipline
vawn leh mi mal harsatna tihfel te pawh a hna a ni.
Zilh leh fuih leh ṭawngṭaisak leh hau, hnawh chhuah
thlengin a kuta mi a ni.
2. Camp Secretary: Director nên camping-a mawhphurtu ber
an ni a. A hna a tam avângin mi viak ṭha leh taima hman tûr
a ni. Registration leh record vawn fel te, seat arrangement
leh counselling class-a pâwl ṭhen te,
Director puihte camp pum pui leh camper mamawh
ngaihtuahah te mawh a phur vek a ni. Mess Manager-te
pawh a ṭanpui tûr a ni a. Thu puan (announcement) hi
chiang tak, fel tak, fiah tak ni sela. Thu puan mumal leh ṭha
hian boruak thui tak a siam a ni.
3. Camp mess manager: Camp ei leh bâr lam thil
zawng zawng ngaihtuah leh thingpui in leh chaw ei
hun thuah te mawhphurtu a ni.
4. Camp time keeper: Engkim a hun taka fel taka tih a
nih theih nân hun vawngtu chuan chaw ei, mut, etc. hun a
vawng dik thlap tûr a ni a. Hun thuah camping leh
campaign pum pui a thunun tûr a ni.
5. Speaker (thuhriltu): Mahni kohhran emaw, bial
chhûng mi emaw ni sela a ṭha. Enkawl zui thlengin a
hlâwkna kohhranin a tel a ni. Pâwn lam mi kher inbeisei hi
a ṭha lo va. Bial emaw, kohhrana mi emaw pawh, kohhran
inbuatsaih dânin a zir phawt chuan a ṭha êm êm a ni.
Tualchhûng emaw, bial mi emaw kan inhmang ngun
lutuk deuh emaw, hman tûr remchâng awm loh lai a nih
emaw chuan khaw dang hawi pawh a ṭha a. Tualchhûng
mi ngei inchher
PRESBYTERIAN 21
erawh a ṭha ber a ni. Thuhriltu tûr thuah hêng hi
chhinchhiah ngei ila –
(1) Kan kohhran mi hman lai emaw, Revival speaker
zînga mi emaw ngei ni thei se.
(2) Zirtîrna him leh tluantling keng mi a ni ngei tûr a
ni. Tuipui zâwng kawng khat uar vaka, a dang sah
thlâk chîng an ni tûr a ni lo. Rinna leh kohhran mi
nihnaa mi puitling, kohhran mamawh sawi thei,
thlarau mi, thurin leh zirtîrna him, kohhran
inenkawlna kal zêla harsatna thlen lo an nih a ngai.
Dik zîktluak lo leh kim lo pawh tui tak leh thiam
takin a sawi theih a, him kim lo hman chu
kohhranin a tuar lêt ṭhîn.
(3) Kohhran mi, awmna bulbâl tak nei, an chhiat an
ṭhata mawhphurtu nei an ni ngei tûr a ni bawk.
Ama rawngbâwlna aia kohhran rawngbâwlna
ngai pawimawha thlâwp tlat mi, kohhran
inkhâwmpui leh a dân leh a rawngbâwltute zaha,
ngaisâng mi, thurâwn leh kaihhruaina pêk theih, a
duh zâwng tihhlawhtlin nâna kohhran hman tum ni
lova, kohhran leh Pathian duh zâwng tihhlawhtlin
nâna hman theih an ni tûr a ni. Kohhran
rawngbâwltute thawhpui theih an ni ngei tûr a ni.
(4) An rawngbâwl tawhna rah (sûlhnu) en ngun ni sela.
Thuhriltute chu an rahah an lang chiang ṭhîn.
Kohhran mi tak anga lang, mahni chauh inngaih
pawimawh a awm thei a. Chutiang mi chuan rah ṭha
aiin rah chhia a chhuah ṭhîn.
A rawngbâwlnain kohhran a tipumkhat em,
tui bingna leh tuipui inangte inkawm bingna a
hring ṭhîn em, tih te en ngun tûr a ni. An thuhrilah
sawisêlna leh ṭha lo tihna kan nei lo a ni mai thei;
mahse, an thu tuipuite zîngah kohhrana tlângnêl
lohna te, kohhran
22 PRESBYTERIAN
kal zêl hmuh dik lohna leh a rawngbâwl mêktute
hmuh rona leh ngaihnêpna te, induhsakna leh
inṭhenna leh kohhranah nun indo te a hrin chuan
chutiang mi chu rawih loh ni sela a him zâwk.
Chawp leh chilhin lang nghâl lo mah sela zirtîrna
ṭha lo inphûm, a hnua lang chhuak leh te hian min
tibuai ṭhîn.
(5) Speaker chuan an rawngbâwl tawhna hmuna mi
chanchin chhe lam leh rawngbâwltu inpuanna te hi
hmun danga sawi leh nuihza siamna anga sawi
chhuah chîn loh tûr a ni.
(6) Kum khat chhûnga kan Kristian Season mil hian
thu hril theih hrâm hrâm tum a ṭha. eg. Good Friday,
Easter, Krismas hun angah te hian.
(7) Speaker chu zûk leh hmuamah mi fihlîm ni ngei se.
6. Counsellor: Mi mal nun hmachhawntu ber an ni a,
thuhriltu tlukin an ṭangkaiin, an pawimawh a. Kohhran
mi nihnaa puitling, zirtîrna him leh Pathian thu man dik
an nih a ṭûl a, Counsellor atân hian, Pathian thua mi tui
apiang hman mai zêl tûr a ni lo va. Kohhran Upate chu
hman tûra ngaih sa an ni. Anniho bâkah mi dang zawn ni
sela, Counsellor atâna hman mi ngang lo an awm chuan
hman luih kher tum tûr chi a ni lo vang, Counsellor him lo
leh ṭha lo chu thuhriltu hrisêl lo tlukin a ṭha lo a ni.
Counsellor chu thu vawng thei mi, camper or
counsellee-te pawhin thu tak leh an harsatna thûk tak
thleng pawha an sawi ngamna an ni tûr a ni. Hêng an
harsatna bîk an sawite hi khawiah mah an sawi chhuak tûr
a ni lo.
Tin, Counsellor chu zûk leh hmuama insûm mi nih
hrâm hrâm tum tûr a ni. Counsellor-ten camping leh
campaign lai chauhva counselling hna an thawh hi a tâwk
lo. Kohhranah hun kal zêlah counsellor an ni tih hriain,
thawk zui zêl tûrin an
PRESBYTERIAN 22
inpêk a ṭûl hle. Counsellor chu Pathian hmaah tlâwm taka
awm dân leh, a thawh hun leh a thawh dân hre mi ni sela,
mi nawr chilh lutuk tûr a ni lo. Mi an tânna lai aṭanga
hruai chhuah leh, an harsatnate sut venpui tûrin, Pathian
Thlarau puihna sâwm chungin an hna an thawk tûr a
ni.
7. Team member-te:
Team member tam lam: Synod-in Speaker telin team
member 8 thleng TA/DA a pek theih chin hi member
tam lamah chuan a tâwk a. Hemi bâkah hian ṭûl bîk thilah
Team member dang an hruai belh a nih pawhin member 15
aia tam chu hruai loh ni se (Dawngtu kohhran tân
phurrit a nih theih avângin).
Team member lakah fîmkhur ni se. A hautak
zâwnga khawsakna pumpelh hrâm ni se. Instrument inneih
ṭhat siak lam hi a ṭûl ber lo va. Kohhran neih sa hi rin
thiam a ṭha. Tin, incheinaah pawh hian a hun leh a hmun
azira inthuam thiam a ṭha. Eng lai pawha, suit leh necktie tea
inthuam reng ai chuan, fel fai thianghlim simple si hi a
mawi ber a ni.
Tin, thlen inte phurrit siamtu nih aiin, thlen inte
puia, tizângkhaitu nih tum hrâm tûr a ni. Sekrek khawih leh
insûk leh hna thawhpui thlengin an ti tûr a ni.
8. Team leh kohhran hruaitute inlaichînna: Thawh
hona ṭha leh inpumkhatna ṭha a awm theih nân, Speaker
leh Team member-ten Pastor leh Kohhran Committee thu
ngaichângin an thurâwnte zâwm ngei se.
9. Training/Meeting: Camping leh campaign neih a nih
dâwn rêng rêngin Speaker/Team te leh rawngbâwlna tûr
Kohhran Committee-te nên Training/Meeting an nei hmasa
ngei tûr a ni. Bialtu Pastor hovin counsellor zawng zawng
chu training ni sela. Tin, thuhriltu leh counsellor-te chu
Pathian thu sawi
22 PRESBYTERIAN
leh hril dânah ngaih dân inang ni ngei sela. An inṭhiat tawn
tûr a ni lo. Nun pumkhat, rinna hmun khat,
ṭhahnemngaihna inchen tlâng ni sela, lên tlâk rual
takin, taimâkna leh ṭhahnemngaihnaa an tum hlen
chhuak tûrin thawk ho sela.
IV CAMPING LEH CAMPAIGN HUN CHHÛNG
1. Campaign hi zân lamah chauh hun hman a nih chuan
kâr khat chhûng tal chu awh ngei se a duhawm a. Zân lam
chauh ni lova, chhûn lam pawh hun hman a nih chuan a rei
lo berah ni 3 tal ni se a ṭha.
2. Camping hi a hahthlâk hle a. A rei lo berah zân thum riak
chu ni se a ṭha a. Duh ang chuan Inrinniah camp aṭanga
chhuaha, Pathianniah chuan follow up neih zui ni se a
ṭha.
3. Kohhran inkhâwmpui, e.g. Bial leh Presbytery laia
camping hi tih loh atân a ṭha.
4. Ṭawngṭai pâwl: Camping hun lai hian ṭawngṭai pâwl
awm thei se a ṭha. Inruat ai pawhin mahnia inpe awm
thei se a duhawm. Camp-a lût anga chhûn leh zâna
ṭawngṭai tûr a ni
a. Camp hmunah ai chuan camp kiang in remchâng ni thei
se a ṭha a. An rilru pawh camp boruakin chîm ngei se a
duhawm bawk a ni. He ṭawngṭai pâwl hi camping leh
campaign hlawhtlin nân a pawimawh êm êm a ni.
5. Bible Study: Revival-in camping/campaign a neih
chhûngin Bible Study neih ṭhin ni se. Zirtîrtu atân bialtu
Pastor emaw, a ti thei âwm mi remchâng
emaw hman ni se.
6. Inkawm khâwmna: Campaign hun chhûng hian inkawm
khâwmna mumal tak buatsaih ngei a ṭha a. Chutah chuan
hruaitu fel taka ruat ngei tûr a ni. Tin, inkawm
khâwmnaah chuan thupui hawi zawng mumal deuh tak
neih a sâwt bawk. Thu chi hrang hrang kohhran leh
ringtute tâna sawt tûr thlan chhuah thiam pawh a ṭangkai
PRESBYTERIAN 22
êm êm.
22 PRESBYTERIAN
7. Counselling class: Mi mal taka inhmachhawnna hun
pawimawh a ni. Ṭan hun leh tâwp hun pawh mumal tak
leh fel tak ni sela. Tin, ṭan hmain pâwl siam rem vek tûr a
ni a. Pâwl siam remah hian a theih hrâm chuan kum
inang tlâng deuh te dah ho theih a ṭha. Tâwp dâwnah
pawh mahni duh hun huna tâwp mai lovin
khaikhâwmna fel tak neih a ṭha bawk. Counsellor chak
deuh hlek leh chak lo deuh pawh an awm thei a. Chûngte
pawh chu Director-in ngun takin vil sela, counsellee-ten
an duh apiang counsellor zînga mi an thlan hi ṭhatna
chen awm mah se, thil ṭha ber a ni lo thei bawk. Duh
chhan dik lo a awm thei tih hriat reng tûr a ni.
8. Camping leh campaign hi boruak a thâwl ṭha tûr a ni a.
Mi tinin lung muang taka Pathian an pawh theih nân ṭan
lâk a ngai a ni.Aûp lutuk thei a, a dar lutuk thei bawk a.
Chuvângin, hlawhtling taka hun hman theih nân ṭawngṭai
ngun a pawimawh êm êm a ni.
Hetiang hunah hian boruak zangkhai tak siam
tumna avângin kohhran kalphung pângngai pêl dâwrh
khawpa kal pawh a awl a. Eng pawh ni se, kohhran kal
zêlin a hlâwkna an tel ngei theih dân tûr ngun taka zawn
ni sela; hlawhtling hlea inhriat lai hian, kohhran kal zêl tân
harsatna a thlen thei tih theihnghilh hauh loh tûr a ni.
Kohhran tân sawt leh ṭha tûr a nih chuan zawiawi deuh
mah se, thâwk leh khat-a phur hluaia reh leh mai ai
chuan a ṭha zâwk a ni.
9. Camping leh campaign chhûng hian hotute leh
Counsellor inhmuh khâwm ṭhin a ṭha a. Harsatna te,
lâwmna te, kan class-a mi harsatna leh an dinhmun te
inhrilh tlângin ṭawngṭai hona neih ṭhin ni sela. Tin, thawh
zui zêl dân tûrte pawh sawi ho ni se a ṭha.
10. Camping leh campaign-ah hian thusawitu tûrte nên inkawm
ho ngei tûr a ni a. Tin, thuhriltu kan la hmêlhriat ngai loh a
nih phei chuan inhmêlhriat ṭanna hun ṭha tak a ni ang a.
Tin, hun
PRESBYTERIAN 22
hman dân tûr te, thawh ho dân tûr te sawi hovin
kohhran Committee Member-te nên inhmuh khâwm a
ṭha. Tin, kan campaign-a kan thu duh leh vei zâwng
kohhran tâna ṭha nia rin inhrilh tawnte pawh a ṭangkai êm
êm. Kan mawhphurhna ṭheuh laa, ṭhahnemngaihna inchen
tlânga rawngbâwl ho theih nân counsellor-te nêna
inkawm ho hi a ṭha a ni.
V. THAWH ZUI ZÊLNA (FOLLOW UP)
Camping leh campaign hlâwkna hi thawh zui zêlnaah
ainnghat thui hle a ni. Thawh zuina ṭha tak chu camping
leh campaign hun lai angin a hlâwk êm êm a ni. Ahmun leh a hun
azirin thawh zui zêl dân kawng hrang hrang a awm thei ang a, a
tlângpui chauh lo târ lang ila –
1. Inkhâwmna neih zui zêla, counselling class
chhunzawm zêl.
2. In lamah zai khâwm leh inkawm hona neih ṭhin emaw,
inkhâwmna buatsaih emaw.
3. Zan tin emaw, tlai tin emaw Biak Inah ṭawngṭai inkhâwm
dârkâr chanve chhûng vêl atân buatsaiha, chumi hnuah
pâwla insiamin emaw, a malin emaw mi ina lên darh.
4. Mi mal mal leh chhûngkaw tin dêng kim ziaa programme
buatsaiha thawh zui zêl.
Camping leh campaign-a harhna a lo thlen hian zirtîrna
hrisêl lo leh him tâwk lo a chhuak duh êm êm a. Phûrhna tui nû,
thil lan chian theih loh lai hian kal sualna kawng pawh a
inhawng reng ṭhîn a ni. Chuvângin, kohhranin pa chan changin
uluk taka thawh leh enkawl zui a ngai a ni.
Zai khâwmna: Zai khâwmna hi a ṭangkai êm êm a.
Kohhran- hoah zai a tui chuan inkhâwm pawh a nuam ṭhîn.
Thlarau lam nun a châwmin thu leh hlaah ringtu nun a chher
ṭha êm êm a ni. Amaherawhchu, zai khâwmna hi sual
inrawlhna kawng ṭha tak
22 PRESBYTERIAN
a ni thei tih hriat reng tûr a ni a. Hruaitu mumal nei si lo va, a
tui apiang, an duh chen chen, an duh hun huna an zai vak vak
chuan sawt tlanna lam kâwk lovin a kal thei hle ṭhin.
Chuvângin, Upaten zai khâwmna pawh hi taima taka
ṭawiawm reng a ṭha a ni. Mumal neihna hi thlarau lo deuhin hre
ṭhin mah ila, a tlo va, a daih rei nge nge ṭhin.
Inkawm khâwm: Thawh zui zêlnaah inkawm khâwm hi a
pawimawh hle a ni. Mumal tak leh uluk taka buatsaih ni se.
Inkawm khâwmna ṭha lo erawh chu a chhiatpui der theih bawk
a ni. Tin, inkawm khâwmna leh zai khâwmnaah hian mi tin
zalenin kan inhria
a. Zirtîrna him lo leh hrisêl lo pawh hêng hmuna inṭan hi a ni fo
va. Tin, kohhrana tui tla mang lo pawhin rusum thlâk nân hman an
tum ṭhîn. Chuvângin, inkawm khâwm leh zai khâwmna hi
thlarau lam malsâwmna hmun a nih theih nân kohhranin
theihtâwp chhuaha ṭan lâk tûr a ni.
Inkawm khâwm dân kawng hrang hrang a awm thei ang
a. Thawh zui zêlna atân inkawm khâwm dân ṭangkai ṭha tak
chu ‘Sharing’ a ni. Chu chu thlarau lama kan harsatna leh kan
lâwmna tak tak nun inbun chhuaka, mi dangte nêna chan
tlânna hi a ni. Mahni chak lohna ang ang leh nih dân ang
ang zêp nei hauh lova inbun chhuah tlân ṭheuhna hian
ringtute inṭanpui tawnna a hring ṭhîn a. Mi zînga sawi chhuah
hrehawm deuh, mi mal nun leh chhûngkaw nunte pawh sawi ṭûl
châng a awm ṭhîn a. Chûng chu inhmuhsit nân hmana, mi dangte
hnêna sawi chhuah leh tûr a ni lo. Thlarau lam nun inṭanpui leh
intihsâwt tlânna atân ngei hman tûr a ni. Tin, mi dik lohna leh
harsatna kha sawisêl mai lovin, hmangaih taka mahniin lo tawn
tawhna aṭanga inṭanpui thei kan awm chuan a siam ṭha zâwnga
inṭanpui tûr a ni. Inkawm khâwmna dang aia uluk leh rilru pea hun
hman a ṭha. Tin, thlarauva inpâwlna a nih avângin pâwn lama kam
tam nâna mi thusawi hman zui loh rêng rêng tûr a ni.
Mi mal nun ûm zuina: Mi mal hnêna thawh zuina hi tih dân
thiam chuan a sâwt êm êm a ni. Hetah hian counsellor-te kha
an ṭangkai
PRESBYTERIAN 22
êm êm a ni. Kan harsatna tak tak hi mi dang hnênah kan
sawi chhuak duh lo hle ṭhîn a. Mi dang kianga kan sawi duh
chu mi ngaih pawha mawi chin, kan mualpho lêm lohna tûr
a ni ṭhîn. Mahse, chu chu kan harsatna tak tak chu bun
chhuaha, sim a nih si loh chuan, thu dang tam tak kan
harsatna ber ni lo kan sawi khân min chhâwk chuang lo va,
pân hnai la angin kan harsatna chuan min tur ut ut reng si a,
rilru leh thinlung a châwl chuang lo a ni. Chutiang hunah chuan
mi mal nun ûm zuia, thawh zêlna hi a ṭangkai êm êm a, a hlâwk
bawk a ni. Tin, mi mal nun harsatna chu thu ruk tâwp, mahni
chauhvin hria ila kan tih hêng - Uirena te, tualthahna leh
inngaihna te, rûkrûk leh dâwt sawi te, nupa kâr thu te,
chhûngkaw nun te, ei leh bâra harsatna leh retheih lutukna te,
khawtlânga tlângnêl lohna te pawh a ni thei.
Chutiang mite pawhin an harsatna tak an sawi chhuah
duh nân leh an sawi chhuah theih nân hun siam thiam a ṭûl a ni.
Hetiang tân hian hmun fâl leh fianrial deuh te pawh a ṭûl ang a.
Tin, mi tinin an harsatna tak an sawi chhuah theih nân inhawng
takin, hmangaihna nên dâwra, kawm tûr a ni. Tin, an harsatna
kha ngaihruatsak rêng rêng tûr a ni lo va, ngaihzamsak tûr a ni
hek lo. Pathian thu avânga kan hnêna an thu rûk sawi zawng
zawng chu an phalna a nih si loh chuan sawi chhuah leh tûr a
ni lo. Mihrinna thua intihthiam loh hun lo awm palh pawh ni
se. Pathian avânga kan thu dawn chu sawi chhuah a rem
chuang lo. Kan thawh zuinaah hian kan rinawmnain a
hlawhtlinna leh hlawhchhamna thui tak a keng tel tlat a ni. Taima
taka mi mal nun ûm zui hi Pathian leh a kohhran tân a hlâwk a
ni.
Tin, thawh zuina hi piangthar hlimte hnênah leh la
piangthar lote hnênah chauh ni lovin ringtu hnungtawlh leh chaute
tân pawh a pawimawh a, ngaihthah loh a ṭha. Camping leh
campaign laia kan tuina leh phûrna a lo chuai a, ni tin nun
pângngaiah kan lût a. Ni tin hna ṭûl leh thlêmna chi hrangin min
chîm a, min nuai vêlna kârah te tak hian thawh zui zêlna hi a
pawimawhin a ṭangkai a ni.
22 PRESBYTERIAN
Tlângkawmna: Eng pawh ni se, kan rawngbâwlna hian
camping leh campaign hun lai chauh a huam lo va. Hun eng
emaw ti chhûng atân chauhva mi tui leh phûr chher chhuah a
tum a ni hek lo. Ringtu nghet leh ṭha, ni tin nun leh mahni
hnaa rinawm, Pathian thua tui leh ṭhahnemngai, kohhrana mi
puitling chher chhuah a tum a ni a, chu chu Pathian ram zau
zêlna tûr a ni.
PRESBYTERIAN 22
Appendix 3
KOHHRAN HMEICHHE INKAIHHRUAINA

BUNG 1
PÂWL HMING LEH A THIL TUM

A hming : Mizoram Presbyterian Kohhran Hmeichhia


Thupui : THUHRETU ATÂNA KOH
“Ka thuhretute in ni ang” (Tirh 1:8)

A THIL TUMTE
1. Kohhran pum rawngbâwlna tihlawhtling tûra thawh ho.
2. Kristian chhûngkua din nghehtîr tûra \an lâk.
3. Ịanpui ngaite Krista hminga \anpui
4. Chanchin Ịha puan darh.

BUNG 2
PÂWL INDIN DÂN

A. TUALCHHÛNGAH

Kohhran tinah Bialtu Pastor leh Kohhran Committee-te


hriatpuiin Kohhran Hmeichhe rawngbâwlna neih tûr a ni a,
hetiangin–
1. Member-te
Mizoram Presbyterian Kohhrana hmeichhia, dân
zawhkim chin zawng zawng chu (thunun lai pawh) member an
ni a. Chûng zînga dân zawhkimte chu member puitling (full
member) an ni.
23 PRESBYTERIAN
2. Committee member-te
(1) Office Bearer-te: Office Bearer-te chu Chairman, Vice
Chairman, Secretary, Assistant Secretary, Treasurer,
Finance Secretary te an ni.
(2) Member-te: Kohhran Hmeichhe Committee-in a zât
a bithliah, Kohhran Committee-in a pawmpui zât
thlan/ruat te an ni ang.
(3) Member ni sa (Ex-0fficio)-te: Bialtu Pastor, Pro.
Pastor, Kohhran Committee aiawh, Bial buhfaiṭham
ziaktu (te), Bial Kohhran Hmeichhe Committee
member-te, Central Committee member-te.
(4) Kohhran Hmeichhe Committee member mamawh belh
a nih chuan Kohhran Committee-ah an thlen ang.
3. Inthlan dân
Inthlanna chu Bialtu Pastor emaw, Pro. Pastor emaw,
Kohhran Upa emawin an ho ṭhîn ang. Kohhran Hmeichhe
Inkhâwmah emaw, hun remchâng dangah emaw dân zawhkim
member-ten an thlang ṭhîn ang a, mahni chauh hriata ziak
(Secret ballot)-a thlan tûr a ni a, ziak thiam lo/thei lo chuan
thlanpuitute an ziahtîr thei ang.Ahnuaia dân eng emaw zâwk hi
hman theih a ni –
(a) Office Bearer tûr a rualin mi 6 emaw, Post by Post-in
emaw thlan phawt a ni ang a, chumi zawhah Committee member
thlan leh a ni ang.
EMAW
(b) Kohhran Hmeichhe Committee-in thlan tûr zât a
bithliah, Kohhran Committee pawmpui zât thlan chhuah a ni
ang a, chuta thlan tlinte chuan hun remchâng hmasa berah
inthlanpuitute kaihhruainain an zînga mi Office Bearer tûr –
Post by Post-in an thlang/ruat ang.
PRESBYTERIAN 23
Thlan ngai lo member ni sate:
(1) Co-ordinator
(2) Asst. Co-ordinator
Central hruaitu ni laite hi an awmna Kohhran
Hmeichhe hruaituah thlan theih an ni.
Inthlanna hi December thla chhûnga neih tûr a ni a, hun
remchâng hmasa berah hruaitu hlui leh tharten charge an inhlân
ang a, hruaitu tharte hian January aṭangin an nihna an chelh
nghâl ang.
Office Bearer-te leh Committee member-te siam fel an nih
veleh Kohhran Committee leh Bial Kohhran Hmeichhe Secretary-
ah hriattîr tûr a ni.
4. Kohhran Committee aiawh
Kohhran Hmeichhe Committee-a tel tûr hian Kohhran
Committee member zînga mi, Minister emaw Kohhran Upa
emaw, Tual Upa emaw Kohhran Committee-in kum tin a ruat
ang.
5. Ṭan hun chhûng (term)
Office Bearer-te leh Committee member-te hi kum hnih
(2) chhûng an ṭang ang. Office Bearer-ten loh theih loh a nih loh
chuan term khat bâk nihna ngai a zâwnin an chelh thei lo
vang.

B. BIALAH
Kohhran tina Hmeichhiate rawngbâwlna khaikhâwmtu
chu Bial Hmeichhe Inkhâwmpui a ni a, hetiang hian siam a
ni ang.
1. Bial Kohhran Hmeichhe Committee member-te
(1) Office Bearer-te: Office Bearer-te chu Chairman,
Vice Chairman, Secretary, Assistant Secretary,
Treasurer, Finance Secretary te an ni.
(2) Member-te: Bial Kohhran Hmeichhe Committee-in
23 PRESBYTERIAN
Bial chhunga kohhran tin aṭanga tel tûr zât a bithliah,
chumi
PRESBYTERIAN 23
anga Kohhran Hmeichhe Committee-ten Bial Kohhran
Hmeichhe hruaitu atâna an ruat, Office Bearer atâna
thlan bâk zawngte an ni.
(3) Member ni sa (Ex-0fficio)-te: Bialtu Pastor, Pro.
Pastor, Bial Buhfaiṭham ziaktu (te), Central Committee
member, Bial Inkhâwmpui Chairman leh Secretary
(Sr.) te an ni.
Bial Kohhran Hmeichhe Hruaitu atâna nominate-te
chu an awmna Kohhran Hmeichhe hruaituah kum 2 tal
hruaitu an ni tawh tûr a ni.
2. Bial Hmeichhe inkhâwmpui palaite
(a) Rorêl palai:
(1) Bial Hmeichhe Committee-in Bial chhûnga kohhran
tin aṭangin Inkhâwmpuia rorêl palai tûr zât a bithliah
ang a. Chumi ang chuan Kohhran Hmeichhe
Committee-in Inkhâwmpuia rorêl palai tûr a ruat ṭhîn
ang. Inthlan dâwn kumah chuan Bial hruaitu
atâna Nominate-te chu rorêl palai tûr zîngah ruat
tûr an ni.
(2) Kohhran tina Kohhran Committee aiawh te.
(3) Palai ni sate: Bial Hmeichhe Committee member ṭang
lai te, Bialtu Pastor, Pro. Pastor, Bial Chairman, Bial
Secretary (Sr.), Bial Buhfaiṭham ziaktu te, Central
Committee member te.
(b) Inkhâwmpui palai: Bial Hmeichhe Inkhâwmpuia
kal zawng zawngte inkhâwmpui palai an ni.
3. Inthlan dân
(1) Bial Kohhran Hmeichhe Committee-in kohhran tin
aṭanga thlan theih hming rawt (nominate) zât tûr a
bithliah ṭhîn ang. Kohhran Hmeichhe Committee-in
chutiang zât chu nominate a siam ang.
23 PRESBYTERIAN
(2) Bial Hmeichhe Office Bearer-te leh Committee
member- te chu hetiang hian thlan an ni ang:
(a) Kohhran tinin an aiawh an rawt (nominate)-te
hming an theh luh zîng aṭangin Bial Hmeichhe
Inkhâwmpui Rorêl palaiten Office Bearer tûr a
ruala mi 6 thlanin emaw, Post by Post-in emaw
thlan a ni ang.
A ruala mi 6 thlan a nih chuan Inkhâwmpui
chhûng ngeiin an chanvo chelh tûr Bialtu Pastor leh
inthlanpuitute hovin an insiam rem ṭhîn ang.
(b) Office Bearers atâna thlan chhuah bâk zawng chu
Bial Hmeichhe Committee member an ni nghâl
ang.
(3) Thlan ngai lo member ni sate:
(1) Co-ordinator
(2) Asst. Co-ordinator
(4) Central hruaitute hi an awmna Bial Kohhran
Hmeichhe hruaituah thlan theih an ni.
4. Bial Office Bearers leh Committee member-te thlan fel a
nih veleh Bial Standing Committee-ah hriattîr nghâl tûr a
ni.
5. Hun remchâng hmasa berah hruaitu hlui leh hruaitu
tharten charge inhlan fel ṭhin tûr a ni a, chumi aṭang chuan
hruaitu tharten an nihna ṭheuh an chelh nghâl ang.

6. Bial Office Bearers leh Committee member-te term hi


kum hnih a ni a. Office Bearer-ten loh theih loh a nih loh chuan
term khat bâk an nihna ngai a zâwnin an chelh thei lo vang.

7. Office Bearer zîngah an term hmang zo thei lo an


awmin OB leh Ex-Officio-ten an aiawh tûr an ruat thei ang.
8. Bial Hruaitute (OB & Committee member) inthlan fel
hnua Branch Church indang thar an awm chuan Bial Kohhran
Hmeichhe Committee-in Bial Committee-a tel tûr zât a ruat
PRESBYTERIAN 23
ang.
23 PRESBYTERIAN
C. CENTRAL-AH
Synod pum huapa Kohhran Hmeichhiate rawngbâwlna
lama mawhphurtu chu Inkhâwmpui Lian leh Central
Committee a ni.
1. Central Committee member-te
(1) Office Bearer-te: Office Bearer-te chu Chairman, Vice
Chairman, General Secretary, Assistant Secretary,
Treasurer, Finance Secretary te an ni.
(2) Member-te: Chairman leh General Secretary-te awmna
tiamin Aizâwl khawpui chhûng Bial tin aṭanga hming
rawt (nominate), Office Bearer atâna thlan chhuah bâk
zawngte an ni.
(3) Member ni sa (Ex-0fficio)-te: Synod Moderator, Synod
Secretary (Sr.), Executive Secretary i/c Kohhran
Hmeichhia, Chairman kal chhuak, Co-ordinator leh
Asst. Co-ordinator-te an ni.
2. Inkhawmpui Lian
(1) Kum khat danah Inkhâwmpui Lian neih tûr a ni a,
Inkhâwmpui Lian hi Dîltu an awm loh kum chuan
Central Committee-in a thlengtu tûr a ngaihtuah ṭhîn
ang.
(2) Inkhâwmpui Lianah hian Bial tin aṭangin rorêl palai tûr
mi pahnih (2) ṭheuh Bial Hmeichhe Inkhâwmpuiin a tîr
ṭhîn ang.
(3) Inthlan dâwn kumah chuan Bial aiawha Central
Committee atâna Nominate chu rorêl palai tûr pakhat
zâwk atân ruat tûr a ni.
(4) Bial tin aiawh palaite leh palai ni saten Inkhâwmpui
chhûngin rorêl hun ruatah ro an rêl ang a, chu chu
“Inkhâwmpui Lian Rorêl” tih a ni ang.
(5) Pathian thu zir chhuak Hmeichhia, Synod rawngbâwlna
hrang hranga thawk nghette hi Inkhâwmpui Lian/
Rorêl
PRESBYTERIAN 23
inkhâwma an kal chuan Rorêl Palai ni saah chhiar
tûr an ni.
(6) Bial aṭanga thu lûtte thlîrin Inkhâwmpui Lian/Rorêl
inkhâwma ngaihtuah âwm nia a hriatte a chhawp
chhuak ṭhîn ang.
(7) Inkhâwmpui Lian Chairman chu kum hnih ṭang tûr a ni
a, Synod Executive Committee-in Chairman tûr chu a
ruat ṭhîn ang.
(8) Inkhâwmpui Lian General Secretary tûr chu Synod
mi rawih hmeichhiate aṭangin Synod Executive
Committee-in a ruat ṭhîn ang.
3. Rorêl inkhawm
Inkhâwmpui lian neih loh kumah Rorêl inkhâwm neih ṭhin
a ni ang a, Inkhâwmpui lian ang bawkin Bial aiawh palai pahnih
intirh ṭhîn tûr a ni.
4. Inthlan Dân
Inkhâwmpui Lianah Aizâwl khawpui chhûng Bial tinin
hming rawt (nominate) pakhat ṭheuh an theh lût ang a, chûng
zînga mi chu Inkhâwmpui Lian Rorêl palaiten Rorêlnaah Office
Bearer tûr an thlang ang a, Office Bearer atâna thlan bâk
zawng chu Central Committee member an ni nghâl ang.
Inthlanpuitu tûr chu Central Committee-in a ruat ṭhîn ang.
(1) Nominate tûr hi Bial Hmeichhe Committee-in secret ballot-
in an thlang ang a, Central Committee a hriattîr ang.
(2) Central Committee atâna nominate tûr chu Bial
Committee ṭang lai, Bialah kum li (4) tal hruaitu (OB
& Committee member) hna chelh tawh a ni tûr a ni.
(3) Hun remchâng hmasa berah hruaitu hlui leh hruaitu
tharten charge an inhlân fel ṭhîn tûr a ni; chumi aṭang
chuan hruaitu tharten an nihna ṭheuh an chelh nghâl
ang.
23 PRESBYTERIAN
(4) Inthlanna hi tihfel a nih veleh thlante chu Synod
Executive Committee-ah hriattîr tûr a ni.
(5) Hêng mi thlante hi kum hnih chhûng an ṭang ang.
(6) Hmeichhe Inkhâwmpui Lian Central Committee member-
te chu an awmna Bial leh Kohhran Hmeichhe
Committee-ah member ni sa an ni.
(7) Hruaitu hna hi term hnih bâk chu mi pakhatin an chelh thei
lo vang. Hei hian Office Bearer-te chauh ni lovin,
Committee member pawh a huam ang.

BUNG 3
RAWNGBÂWL DÂN
TÛR
A. TUALCHHÛNGAH
1. Kohhran Hmeichhe Inkhâwm
Kohhran tinin Thawhlehni zânah Kohhran Hmeichhe
inkhâwm neih tûr a ni a. Harsatna bîk neite erawh chuan an
remchân hunah an nei thei ang. Pathian thuhril te, sawi hona te,
ṭawngṭai etc.te siamin inkhâwm ṭhin tûr a ni.
2. Buhfaiṭham
Synod hnuaia buhfaiṭham enkawl hna hi Kohhran
Hmeichhiate kutah dah a ni a, Kohhran Hmeichhe
Committee-ten Buhfaiṭham enkawl hna hi an ngai
pawimawh ṭheuh tûr a ni.
(1) Kohhran Buhfaiṭham ziaktu
Kohhran Hmeichhe Committee zînga mi Buhfaiṭham
ziaktu tûr inruat ṭhin tûr a ni. Buhfaiṭham ziaktu chuan
Tualchhûng Buhfaiṭham record fel takin a vawng ang a,
Buhfaiṭham man pawh Cash Book-ah fel takin a ziak lût
phawt ang a, chumi hnuah Kohhran Finance Secretary kutah
theh luh nghâl zêl tûr a ni.
PRESBYTERIAN 23
3. Kristian Chhûngkua
Kristian Chhûngkaw ṭha tak siam tûrin Kohhran
Hmeichhiaten ṭan an la ṭheuh tûr a ni.
4. Bial leh Central hma lâkna ngaih pawimawh
Bial Inkhâwmpui leh Inkhâwmpui lian/Rorêl inkhâwmin
tih tûr a ruat thu zir tûr te, hnathawh tûr (Project) a siam te,
rawngbâwl dân a ruahman te tihlawhtling tûrin Committee chuan
hna a thawkin a ngai pawimawh tûr a ni.
5. Fîmkhurna
Rawngbâwlna emaw, hnathawh tûr emaw, kohhran huapa
tih tûr chi rêng rêng chu Committee-in ngun takin a ngaihtuah
hmasa zêl tûr a ni a. Thil thar leh kal dân pângngai bâka rawtna
awm rêng rêng chu, Bialtu Pastor leh Upate râwn zeta tih a
ṭha.
6. Inchhiarna
Kum tinin kohhran chhûnga member awm zât chhiar ṭhin tûr
a ni a, chu chu Secretary-in Bial Hmeichhe Inkhâwmpuiah a
report ṭhîn ang.
B. BIALAH
Bial Kohhran Hmeichhia chu Central leh Tualchhûng
inkârah mawhphurhna neia ding a ni a, hetiangin hna a thawk
ang.
1. Bial Hmeichhe Inkhâwmpui
Bial chhûnga Kohhran Hmeichhiate tân kum tinin
Bial Hmeichhe inkhâwmpui neih a ni ang a, Zirtâwp zân
aṭanga Pathianni zân thlenga hman ṭhin tûr a ni.
2. Bial Inkhâwmpui chuan kohhran tin aṭanga thu lûtte a
la khâwmin a rêl ang a, Central Committee-a thlen tûr
chi apiangte chu a thlen ang.
24 PRESBYTERIAN
3. Buhfaiṭham hralhna Rate hi Bial Kohhran
Hmeichhe Committee-in Bial dinhmun enin a siam
ṭhîn ang.
4. Bial hminga hnathawh ho tûr (Project) an neih ang
apiang ṭha taka tih a nih theih nân Bial Committee
chuan a bawh zui ṭhîn ang.
5. Inkhâwmpui Lian/Rorêl inkhâwm rorêl te, thu chhuah
te, thawh tûr ruahmante chu Bial chhûngah ṭha taka tih
a nih theih nân a bawh zui ṭhîn ang.
6. Bial chhûnga kohhran tin Hmeichhe inchhiarna
(Statistics) te, dinhmun tehna te a la khâwm ang a,
report dangte nen Central Committee-ah a theh lût
ṭhîn ang.
C. CENTRAL-AH
Mizoram Presbyterian Kohhran huam chhûnga
Kohhran Hmeichhiate rawngbâwlna pum puiah leh ram
pâwn lama mite (PWF, NEICCWA, AICCW, etc.) nêna
inzawmna leh thawh hona kawnga Synod hriatpuia
mawhphurtu a ni a, hetiang hian rawngbâwl hna a thawk
ang.
1. Central Committee chuan Hmeichhe Inkhâwmpui
Lian a buatsaih ṭhîn ang a, Inkhâwmpui Lian neih loh
kumah Rorêl inkhâwm a buatsaih ṭhîn ang.
2. Palai tirh ṭulnate thlîrin ram chhûng leh ram pâwnah aiawh
tûr palai a tîr ṭhîn ang.
3. Bial aṭanga thu lûtte thlîrin Inkhâwmpui Lian rorêlna
leh Rorêl Inkhâwma ngaihtuah âwm nia a hriatte chu a
chhawp chhuak ṭhîn ang.
4. Inkhâwmpui Lian leh Rorêl Inkhâwma rorêl leh
rawtte tihlawhtling tûrin a thawk ang.
5. Ram pum mamawh thlîrin thil ṭûl leh pawimawh
dangte pawh ṭûl a tih angin a thawk ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 24
BUNG 4
GENERAL

A. PAWISA LAM THU


1. Bial tin aṭangin Inkhâwmpui Lian thawhlawm member
pakhatah `1 hisâpin kum tin December thla ral hmain
pêk ṭhin tûr a ni.
2. Pawisa vawn dân (account): Kohhran Hmeichhe sum
kawl zawng zawng chu hmuhna leh hmanna fel leh
chiang taka ziakin vawn tûr a ni.
3. Tualchhûng pawisa te, Bial pawisa te leh Central
pawisa te chu kum tin endik (audit) tûr a ni.
4. Inkhâwmpui Lian sum chu Scheduled Bank
remchângah dah luh zêl tûr a ni.
B. HRUAITU THLÂK DÂN LEH HRIATTÎR DÂN
1. Central leh Bial leh kohhran malah Office Bearers
leh Committee member zînga mi an dinhmun chelh zui
thei lo an awmin, Committee chuan ṭûl a tih chuan mi
dang a ruat thei ang.
2. Hruaitu siam fel leh inhriattîr dân
Office Bearer-te leh Committee member-te siam fel a
nih veleh Central-in Synod Executive Committee-ah;
Bialin Bial Standing Committee-ah, Tualchhûngin
Kohhran Committee-ah ziakin a hriattîr tûr a ni.
C. BUHFAIṬHAM
Buhfaiṭham enkawl hna hi Kohhran Hmeichhe kutah dah
a ni a, Inkaihhruaina kan neih mêk angin uluk taka enkawl tûr
a ni.
24 PRESBYTERIAN
1. Buhfaiṭham ziaktu ruat dan:
(1) Kohhran Buhfaiṭham ziaktu chu Kohhran Hmeichhe
Committee zînga mi inruat ṭhin tûr a ni.
(2) Bial Buhfaiṭham ziaktu (te) chu Bial Inkhâwmpuiin,
Bial inkhâwmpui hunbi zuiin a ruat ṭhîn ang a, ruat
nawn theih a (an) ni ang.
2. Bial Buhfaiṭhâm ziaktu dinhmun leh mawhphurhna
Bial Buhfaiṭham ziaktu (te) chu Bial chhûnga Buhfaiṭham
rawngbâwlnaa hna pawimawh tak chelhtu a ni.
A mawhphurhna
(1) Bial chhûnga Buhfaiṭhâm ziakna (Record) bu fel takin
a vawng ang a, Bial Inkhâwmpuiah (April-March) leh
Bial Hmeichhe Inkhâwmpuiah (January-December) a
report ang.
(2) Bial Kohhran tinah Buhfaiṭhâm dinhmun – kum chanve
report te, kum tin report-te a pe chhuak ṭhîn ang a,
Bial dinhmun en nân leh infuih nân hman a ni ang.
(3) Bial Hmeichhe Committee-te nên remchâng siamin
Buhfaiṭham tihhmasâwnnaah a ṭûl angin an thawk ho
ang.
(4) Bial Hmeichhe Committee-ah member ni sa a (an) ni.
(5) Bial Inkhâwmpuiah Palai ni sa a (an) ni.
3. Synod Buhfaiṭhâm Ziaktu
1. Inkhâwmpui Lian General Secretary apiang hi
Synod Buhfaitham Ziaktuah rin nghâl a ni.
2. Synod Inkhâwmpuiah palai ni sa a ni (Synod 54:2:
Inchhiarna of 1978).
A mawhphurhna
1. Kristian chhûngkaw dinhmun tehna aṭanga buhfaiṭhâma
Bial sân dân indawt te, Buhfaiṭham Budget leh sum
hmuh zât te, Buhfaiṭhâm kaihhruaina leh infuihna
thawn chhuah ṭhin.
2. Synod inkhâwmpuia report pêk.
PRESBYTERIAN 24
D. INCHHIARNA
1. Kum tinin Member zât chhiar ṭhin tûr a ni.
2. Chhûngkaw inchhiarna: Kohhran tinin chhûngkua a
hnuaia mi ang hian chhiar ṭhin tûr a ni:
(1) Presbyterian awm hlangna chhûngkaw zât
(2) Pâwl dang nêna inawm pawlh chhûngkaw zât: Hetah
hian kan kohhran mi pakhat chauh (hmeichhia/mipa)
awmna pawh ni se chhûngkaw zâtah chhiar tûr a
ni
(3) Kan kohhran mi, Testimonial neia vêng danga
awm, mahnia inbâwl hrangte chu Buhfai ṭhâm tûr
leh ni tin chhûng inkhâwm nei zêl tûra beisei an
ni a, Synod Executive Committee(SEC) 220:8 of
2008-in a remtih angin Testimonial neia an awmnaah
chhûngkaw zâtah chhiar tel tûr an ni.
3. Kristian chhûngkaw dinhmun tehnaah a hnuaia mi ang
hian inchhiar ṭhin tûr a ni
(1) Ni tin chhûng inkhâwm nei zât
(2) Chaw chhum apianga buhfai ṭhâm ziah zât: Hetah
hian kohhran pâwl dang nêna inawm pawlh chhûngkuaah buhfai
ṭhâm ṭhîn chhûngkua an nih chuan an buhfaiṭhâm chu kan lama a
luh loh pawhin ṭham anga chhiar tûr an ni.
E. INKAIHHRUAINA SIAM ṬHAT
THU Inkaihhruaina siam ṭhat
Inkaihhruaina hi Central Committee-in siam ṭhat ṭûl a tih
hunah siam ṭhat phalna Synod Executive Committee-ah a dîl
ṭhîn ang.
24 PRESBYTERIAN
Appendix 4
KṬP INKAIHHRUAINA DÂN

1. Pâwl hming : Kristian Ṭhalai Pâwl (K.Ṭ.P.)


2. Thupui : Rawngbâwl tûra chhandam
3. Thupui innghahna : Ephesi 2:10

“Thil ṭha ti atân Krista Isuaah chuan siama awmin ama


kut chhuak kan ni si a; chu thil ṭha tih chu kan awmna tûrin
Pathianin a buatsaih lâwk a ni.”
4. A thil tumte:
(1) Isua Krista rinna leh amah anna kawnga ṭhalaite hruai.
(2) Kohhran kutke ni tûra ṭhalaite buatsaih.
(3) Kohhran hnathawh tihpuitlin.
(4) Krista Chanchin Ṭha puan darh.

BUNG – I
MEMBER NIHNA LEH DINHMUN

1. Kristian Ṭhalai Pâwla tel tûrte chu Presbyterian Kohhran


mi an ni tûr a ni.
2. Kum 14 aṭanga 40* thleng, he pâwl thiltumte pawma lo
tel duh apiangte chu pâwl member an ni thei ang.
3. Branch-in kum tinin an Kohhran huam chhûnga Kohhran
in tina lûtin pâwl member tûr, mahni duhna ngeia inpete
hming a ziak lût ṭhîn ang.
4. Kohhran dân chhûnga awmte chauh he pâwl Office
Bearer, Committee Member leh rawngbâwlna pawimawh
dang atân hman tûr a ni.
PRESBYTERIAN 24
BUNG -– II
PÂWL INDIN DÂN

Kristian Ṭhalai Pâwl hi chhâwng thum - Branch, Bial leh


Central tia ṭhen a ni a. A insuihkhâwm dân atân chuan a
hnuaia tarlan ang hi zui a ni ang.
1. Branch K.Ṭ.P.
(1) Kohhran leh Branch Church tinah Branch pakhat zêl
a awm thei ang.
(2) Branch K.Ṭ.P. chu Kohhran Committee
remtihpuiin din tûr a ni a. Branch din fel a nih
veleh Bial K.Ṭ.P. Committee kaltlangin Central
K.Ṭ.P.-ah inziah luhtîr tûr a ni. Hemi rual hian
Registration fee Rs. 50/- an pe nghâl bawk ang.
(3) Office Bearer-te chu hêngte hi an ni ang :
i) Leader
ii) Assistant Leader
iii) Secretary
iv) Assistant Secretary
v) Treasurer
vi) Finance Secretary
(4) Branch K.Ṭ.P. Committee-a tel tûrte chu hêngte hi an
ni ang :
i) Office Bearer-te
ii) Committee Member atâna ruatte
iii) Kohhran Committee aiawhte
iv) Ex-Officio Member-te :
a) Bialtu Pastor leh Pro. Pastor
b) Branch huam chhûnga Central K.Ṭ.P.
hruaitu ṭang laite.
c) Branch huam chhûnga Bial K.Ṭ.P.
Office Bearer ṭang laite
24 PRESBYTERIAN
(5) Kohhran Committee-in ṭûl a tih chuan Branch
ṭhiah thlengin thu a nei ang.
(6) Branch K.Ṭ.P. Committee-in ṭûl a tih chuan Branch
chu Group hrang hrangah a ṭhen thei ang.
2. Bial K.Ṭ.P.
(1) Bial tinah Kristian ṭhalaite insuihkhâwmna, Bial
K.Ṭ.P. din a ni ang.
(2) Bial K.Ṭ.P. chu Bial Standing Committee remtihpuia
din tûr a ni a; din fel a nih veleh Central K.Ṭ.P.-ah
inziah luhtîr tûr a ni.
(3) Office Bearer-te chu hêngte hi an ni ang :
i) Leader
ii) Assistant Leader
iii) Secretary
iv) Assistant Secretary
v) Treasurer
vi) Finance Secretary
(4) Bial K.Ṭ.P. Committee-a tel tûrte chu hêngte hi an
ni ang :
i) Office Bearer-te
ii) Committee Member atâna ruatte
iii) Ex-Officio member-te :
a) Bialtu Pastor leh Pro. Pastor
b) Bial Inkhawmpui Chairman leh Secretary
c) Bial huam chhûnga Central K.Ṭ.P. hruaitu
ṭanglaite
(5) Bial Standing Committee-in ṭul a tih chuan Bial
K.Ṭ.P. ṭhiah thlengin thu a nei ang.
3. Central K.Ṭ.P.
1) Mizoram Presbyterian Kohhran pum huapa ṭhalaite
rawngbâwlna ngaihtuahtu, Central K.Ṭ.P. din a ni
ang.
PRESBYTERIAN 24
2) Office Bearer-te chu hêngte hi an ni ang :
i) Leader
ii) Assistant Leader
iii) General Secretary
iv) Assistant Secretary
v) Treasurer
vi) Finance Secretary
3) Central K.Ṭ.P. Committee-a tel tûrte chu hêngte hi
an ni ang :
i) Office Bearer-te
ii) Committee member atâna thlante
iii) Co-Ordinator/Assistant Co-Ordinator i/c K.Ṭ.P.
iv) Ex-Officio member-te
a) Synod Moderator
b) Synod Secretary
c) Synod Executive Secretary i/c K.Ṭ.P.

BUNG – III
HRUAITUTE THLAN DÂN
1. Branch K.Ṭ.P.
1) Branch K.Ṭ.P. Office Bearer-te chu member-ho
inkhâwmin kum tin thlan ṭhat tûr a ni.
2) Kohhran Committee-in ṭûl a tih chuan inthlan
hmain Leader tûr a ruat thei ang.
3) Branch K.Ṭ.P. Committee-in ṭûl a tih chuan Office
Bearer atâna thlan âwm mite a nominate thei ang.
4) Inthlan dân tûr chu Kohhran Committee hriatpuiin
Branch K.Ṭ.P. Committee-in a rel fel ṭhîn ang.
5) Inthlanna chu post mal malin emaw, a hlâwma mi
paruk thlan chhuah emawa tih theih a ni ang.
24 PRESBYTERIAN
6) Vote inang hmu an awm chuan inthlanpuitute’n ṭha
an tih angin an rel thei ang.
7) Post mal mala inthlan a nih chuan Leader,
Assistant Leader, Secretary, Assistant Secretary,
Treasurer, Fi- nance Secretary indawta thlan tûr a
ni.
8) A hlâwma mi paruk thlan chhuah an nih chuan
inthlan aṭanga ni sarih (7) ral hmain thlan tharte chuan
Kohhran aiawh leh Ex-Officio Member-te
kaihhruainain chanvo an invuah tûr a ni.
9) Committee member tûrte chu Office Bearer, Kohhran
aiawh leh Ex-Officio member-ten ṭul an tih zat an
ruat ṭhîn ang a, Bial K.Ṭ.P. Committee leh Kohhran
Com- mittee a hriattir ang.
10) Mi pakhatin a zâwnin chanvo ngai kum thum (3) thleng
a chelh thei ang.
11) Office Bearer leh Committee member-te eng vâng
pawha an nihna chelh zui thei lova an awm chuan
Branch Office Bearer, Kohhran aiawh leh Ex-Officio
member- ten ṭha an tih angin an rel ṭhîn ang.
2. Bial K.Ṭ.P.
1) Bial K.Ṭ.P. Office Bearer-te chu Bial K.Ṭ.P.
Confer- ence-in kum khat (1) chhûng ṭang tûrin a
thlang ṭhîn ang.
2) Bial Standing Committee-in ṭûl a tih chuan inthlan
hmain Leader tûr a ruat thei ang.
3) Bial K.Ṭ.P. Committee-in ṭûl a tih chuan Office
Bearer atâna thlan âwm mite a nominate thei ang.
4) Bial K.Ṭ.P. Committee-in inthlan dân turte a rel fel
ṭhîn ang a, inthlanpuitu tûr ṭûl a tih zât a ruat ṭhîn
ang.
5) Inthlanna chu post mal malin emaw, a hlawma mi
paruk thlan chhuah emawa tih theih a ni ang.
PRESBYTERIAN 24
6) Vote inang hmu an awm chuan inthlanpuitute’n ṭha an
tih angin an rel thei ang.
7) Post mal mala inthlan a nih chuan Leader,
Assistant Leader, Secretary, Assistant Secretary,
Treasurer, Fi- nance Secretary indawta thlan tûr a
ni.
8) A hlâwma mi paruk thlan chhuah an nih chuan
Bial Conference chhûng ngeiin thlan tharte chuan Ex-
Officio Member-te kaihhruainain chanvo an invuah
tûr a ni.
9) Committee member turte chu, Office Bearer leh Ex-
Offi- cio member-ten ṭûl an tih zât an ruat ṭhîn ang.
10) Inthlanna neih fel a nih veleh Central K.Ṭ.P. leh
Bial Standing Committee a hriattîr tûr a ni.
11) Mi pakhatin a zawnin chanvo ngai kum thum (3) thleng
a chelh thei ang.
12) Office Bearer leh Committee member-te eng vâng
pawha an nihna chelh zui thei lova an awm chuan
Bial K.Ṭ.P. Office Bearer leh Ex-Officio member-
ten ṭha an tih angin an rel ṭhîn ang.

3. Central K.Ṭ.P.
1) Leader chu Synod Executive Committee-in kum hnih
(2) ṭang tûrin a ruat ṭhîn ang a, a ṭûl chuan a ngai
emaw term hmasa lama Leader lo ni tawh emawte
pawh a ruat nawn thei ang.
2) General Secretary chu Synod Co-Ordinator-te zîng
aṭangin emaw Ordained Minister-te zîng aṭangin
emaw Synod Executive Committee-in a ruat ṭhin ang
a, a term chungchâng chu Synod Executive
Committee kutah a awm ang.
3) Inthlanna a awm dâwn ṭum chuan Central
Committee- in Committee member atâna thlan
âwm mi, Aizawl khawpui chhûng Bial tin aṭangin
pakhat ṭheuh a ruat
25 PRESBYTERIAN
lâwk (nominate) ṭhîn ang a, a ṭul chuan Bial K.Ṭ.P.
Committee a râwn thei ang.
Central Committee member atâna rawt (nominee)-
te chu Bial/ Branch aiawh palaia ruat an nih loh
chuan chhimtu anga ngaih an ni ang a, vote an nei
lo vang.
4) Central K.Ṭ.P. Committee member tûrte chu
General Conference-in nominate-te zînga mi chu kum
hnih (2) chhûng ṭang tûrin mi sawm pariat (18) a
thlang ṭhîn ang.
Central K.Ṭ.P. Committee member tûr thlannaa
inthlanpuitu tûr chu Central K.Ṭ.P. Committee-in
Gen- eral Conference hmain a ruat lâwk ṭhîn ang.
5) Hruaitu thlan tharte chuan Synod Moderator leh
Ex- Officio member-te kaihhruainain Office Bearer tûr
Gen- eral Conference chhûng ngeiin an inruat fel
ang.
6) Office Bearer leh Committee Member-te chu term hnih
(2) kum li (4) atân thlan theih an ni ang.
7) Central hruaitute eng vâng pawha rawngbâwlna
chelh zui thei lova an awm chuan Central K.Ṭ.P.
Commit- tee-in ṭha a tih angin a rel ṭhîn ang.

BUNG – IV
COMMITTEE HNATHAWH TUR LEH
MAWHPHURHNATE

1. Branch K.Ṭ.P. Committee


1) An Branch huam chhûnga ṭhalaite leh tleirawlte
Krista hnêna hruaitu, Kohhran kutke ṭangkai ni tûr leh
Pathian thu hriatna lama hmasâwnna an neih theih
nân rawngbâwlna kawng hrang hrang a ngaihtuah
ṭhîn ang a, a ṭul dân azirin Bial K.Ṭ.P. Committee
pawh a râwn ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 25
2) Kum tinin an Branch chanchin Bial K.Ṭ.P. Confer-
ence-ah an report ṭhîn ang.
3) Branch-in Central Committee hnênah thu thlen tûr
a neih chuan Bial Committee kal tlangin a thlen tûr
a ni.
4) Pawisa lamah Branch chu a intodelh tur a ni.
5) Anmahni Branch pâwn khawih tel programme a
nei dâwn emaw, a tel dâwn emaw a nih chuan
Kohhran Committee remtihpuina a la hmasa ṭhîn
ang a, Bial K.Ṭ.P. Committee leh Bialtu Pastor a
hriattîr ṭhîn ang.

2. Bial K.Ṭ.P. Committee


1) Bial chhûnga Branch tinte kaihhruai leh tihchak dânte
a ngaihtuah ṭhîn ang.
2) Branch rawngbâwlna chungchangah Bial chhûnga rel
tûr ṭûl awm apiang chu a rel ang a, a ṭûl dân angin Bial
Con- ference pawh a râwn ṭhîn ang.
3) Bial chhûnga Branch hrang hrang thu theh luhte a
ngaihtuah ṭhîn ang a, a ṭûl chuan Central K.Ṭ.P. Com-
mittee-ah a thlen ṭhîn ang.
4) Bial chhûnga Branch te rawngbâwl dân chanchin Bial
Conference-ah a report ṭhîn ang.
5) Bial Committee hnathawh leh Bial chhûnga
Branch te rawngbâwl dân Central K.Ṭ.P.-ah kum
tin a report ṭhîn ang.
6) Pawisa lamah Bial Committee chu intodelh tûra beisei a
ni a, ṭûl a tih chuan Bial chhûnga Branch hrang
hrangah thawhâwm a khawn thei ang.
7) Bial pâwn lam khawih tel programme a huaihawt
dâwn emaw, a tel dâwn emaw a nih chuan Bial
Standing Com- mittee emaw, Bialtu Pastor remtihpuina
emaw a la hmasa ṭhîn ang a, Central K.Ṭ.P.-ah a
hriattîr ṭhîn ang.
25 PRESBYTERIAN
3. Central K.Ṭ.P. Committee
1) Mizoram Presbyterian Kohhran pum huapa ṭhalaite
zînga rawngbâwlnaa mawhphurtu ber a ni.
2) Ram insingsak dân leh ṭhan zel dânte leh Kohhran
rawngbâwlna kal zel thlîr chungin, ṭhangtharte
huikhâwm zâwnga rawngbâwlna kawng tharte zawngin
a ngaihtuah ṭhîn ang.
3) A remchan ang zelin khawvel pum huapa ṭhalaite
programme-a tel leh, zau zâwka rawngbâwlna tûr a
ngaihtuah ang.
4) Ṭûl a tih chuan Bial leh Branch aṭangin thawhlâwm
a khawn thei ang.
BUNG – V
CONFERENCE CHUNGCHANG

1. Bial K.Ṭ.P. Conference


1) Bial tinin Bial K.Ṭ.P. Conference kum tin vawi khat
an nei ṭhîn ang.
2) Bial K.Ṭ.P. Conference-ah hian Branch tin aṭanga
rorel palai intirh tûr zât chu Bial K.Ṭ.P. Committee-
in ṭûl a tih chuan a bithliah thei ang.
2. K.Ṭ.P. General Conference
1) K.Ṭ.P. General Conference chu kum khat danah
neih a ni ang.
2) K.Ṭ.P. General Conference-ah hian Branch leh Bial
tin aṭanga rorel palai intirh tûr zât chu Central K.Ṭ.P.
Com- mittee-in ṭûl a tih zât a bithliah ṭhîn ang.
3) General Conference thlengtu tûr chu Central
K.Ṭ.P. Committee-in a ruat ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 25
4) General Conference neih loh kumah Rorel
Inkhâwm neih ṭhin a ni ang.

BUNG – VI
ṬUL
DANGTE

1. Sum Audit
Branch, Bial leh Central K.Ṭ.P. sum chu Synod
Financial Rules-in audit dân tûr a sawi angin kum tin audit
ṭhin tûr a ni.

2. Inhruaina Dân siam ṭhat thu


Kristian Ṭhalai Pâwl Inhruaina Dân siam ṭhat leh
tihdanglam thuah chuan Central K.Ṭ.P. Committee-in rawtna
a siam ang a, Synod Executive Committee-in a pawm hnuah
hman a ni ang.

BUNG – VII
K.Ṭ.P. PRESBYTERY MEET NEIH DÂN TÛR
[Vide S.E.C. 213:13; 214:11; 2007 Synod Gen. 73;
S.E.C. 217:35; 218:39(A)]

Kum 2007 Synod General 73 chuan General Conference


neih loh kuma Presbytery huapa intawhkhâwm neih chu kan
rem ti a. S.E.C.-in lo bawhzui rawh se tiin a pe let leh a ni.
S.E.C. 217:35 chuan Central K.|.P. Committee-in rawtna
siamin S.E.C.-ah rawn thlen leh rawh se, a tih chu Central
K.|.P. Committee chuan bawhzuiin S.E.C.-ah a thlen leh a.
S.E.C. 218:39(A) chuan kum 2009 aṭanga hman ṭan tûrin
ruahmanna chu a pawm ta a ni.
Presbytery Meet hi a nei theiin an neih a ṭha a, a nei thei
lote an awm a nih chuan nei ngei tûra inphûtna a awm lo.
25 PRESBYTERIAN
1. A hming: Kristian Ṭhalai Pawl ‘Presbytery Meet’ tih a
ni ang a, a mawhphur tûrin Presbytery Meet Committee
siam a ni ang.
2. Hruaitu inruat dân: Presbytery Meet Committee-chu
Presbytery Standing Committee-in a huam chhûnga Bial
K.Ṭ.P. Office Bearer-te aṭangin a ruat ṭhîn ang.
1) Office Bearers:
Chairman
Vice Chairman
Secretary
Assistant
Secretary
Treasurer
Finance Secretary

2) Committee Members:
Committee Member-te chu Office Bearer leh Ex-
Officio te’n ṭul an tih zât an ruat ṭhîn ang.

3) Ex-Officios:
a) Presbytery Moderator leh Secretary (Sr.)
b) Bialtu Pastor leh Pro. Pastor-te
c) A huam chhûnga Central K.Ṭ.P. Committee
Mem- ber-te

3. Committee hnathawh tûr leh mawhphurhnate:


1) General Conference neih loh kumah Meet ṭum
khat a buatsaih ṭhîn ang.
2) Meet neih dân tûr rel leh ngaihtuah bâk chu rorel
tûra ngaih a ni lo.
3) Meet neihna hmun leh hun chu an remchan ang
ṭheuhvin an ruat ṭhîn ang.
PRESBYTERIAN 25
4) Meet senso tûr a theih angin a ngaihtuah ang a, a
huam chhûnga Bial leh Branch-te tum tûr a ṭul
angin a ruahman ṭhîn ang. Sum sen hautak lo
thei angin ruahman ni se.
5) Central K.Ṭ.P.-a inkhaikhâwmna leh
inthlunzawmna dîp leh hliah tûr zâwngin hma lâk
tûr a ni lo vang.
6) Minute bu lehAccount bu fel takin a vawngin a
enkawl ang a, Meet neih zawhah Presbytery
Secretary hnênah thehluh ṭhîn tûr a ni.
7) Meet Committee sum chu audit ṭhîn tûr a ni.

4. Hruaitu term:
Meet Committee ruat a nih aṭanga Meet neih zawh
thleng a ni ang.

***
25 PRESBYTERIAN
Appendix 5

KOHHRAN PAVALAI PÂWL


INKAIHHRUAINA – 2012

Pavalai Pawl chungchang zir chianna (2010 Synod Gen.


5; SEC 235:17; 2011 Synod Gen. 55; SEC 238:24; 239:36)
Synod 2010 Gen. 5-na chuan Presbytery pasarih aṭanga
Pavalai Pâwl inkaihhruaina siam lo lût leh Presbytery
pathum aṭanga Pavalai dinhmun tihchian rawtna lo lût chu la
kawpin, “SEC-in lo zir chiang sela, rawtna nên Synod-ah rawn
thlen leh rawh se,” tiin a rêl a. SEC 233:10 chuan he thu hi
bawhzuiin a zir chiangtu mi pasarih a ruat a, an zir chianna
chu SEC 234:9- na chuan a thlîr a, zir chiangtute hnênah zir
chiang nawn leh tûrin a rêl a. An zir chian nawn lehna chu
SEC 235:17-na chuan pawmin Synod-ah a thlen a. Synod
2011 Gen. 55-na chuan Synod Executive Committee-in hman
nghâl tûrin chûl mâm rawh se,” tiin a rêl a. SEC 238:24-na
chuan, “Ruahmanna siamtuten lo en ṭha leh sela, June 2012
SEC-ah thlîr leh ni se,” tiin a rêl a. A hnuaia mi ang hian
SEC 239-na chuan hman nghâl tûrin a pawm ta a ni.

1. Pâwl hming: Kohhran Pavalai Pâwl*


2. A thil tumte:
(1) Mi dangte Krista hnêna hruai
(2) Kristian chhûngkaw ṭha din tûra ṭan lâk
(3) Kohhran hmalâkna ṭawiâwm
3. Innghahna thupui: Krista tâna nun (Phil 1:21)
4. Pâwl indin dân: Pavalai Pâwl hi Kohhran Committee
hnuaia Fellowship ni tûrin kohhranin ṭûl a tih chuan a
din
PRESBYTERIAN 25
thei ang a, a titâwp thei bawk ang. Kohhran Committee
chuan Chairman leh Secretary a ruat ang a, Kohhran Com-
mittee aṭanga aiawh (adviser) tûr pawh a ruat ang.
Anmahni zîng aṭangin Office Bearers leh Committee
member tûrte chu kum khat term atân Kohhran
Committee-in a ṭûl a tih zât an inruat/thlang ṭhîn ang.
5. Member nih theih dân: Kohhrana mipa puitling chin chu
member an ni thei ang.
6. Sum chungchâng: Tualchhûng Kohhran Committee-in ṭûl
leh ṭha a tih angin a rêl ṭhîn ang.
7. Inkhâwm: Hun remchângah Pathian biak inkhâwm/fellow-
ship an nei thei ang.
8. Râwngbâwlna: Tualchhûng Kohhran pâwn lama
rawngbâwlna neih an duh chuan Kohhran Committee
remtihna an la hmasa ṭhîn ang.
9. Intawhkhâwm (meet): Thlarau lam intihchak tawn
nân Bial hriatpuinain Bial huapin intawhkhâwm (meet)
an nei thei ang a, Presbytery hriatpuiin Presbytery
huapin intawhkhâwm (meet) an nei thei bawk ang.**
10. Ram pum huap intawh khâwm (meet): Ram pum huapa
intawh khâwm (meet) neih a ṭûl chuan Synod Revival
Com- mittee-in a ruahmanpui ang a, Synod Executive
Commit- tee a hriattîr ṭhîn ang.
11. Dân siam ṭhat: He Inkaihhruaina dân hi SEC-in a ṭûl
angin a siam ṭha thei ang.
Note: *SEC 239:36-a Pavalai Pawl Inkaihhruaina siama a
hming “Pavalai Pawl” tih chu 2013 Synod Gen. 16-in
“Kohhran Pavalai Pawl,” tiin a hming a thlak.
**Meet chungchângah Synod Revival Committee
mawhphurhna tihchian rawtna a luh angin SEC 240:53 chuan,
“Ram
25 PRESBYTERIAN
pum huapa intawh khawm (Meet) neih a ṭul chuan, Synod
Revival Committee-in ṭul a tih chuan a ruahmansak thei ang
a...” tiin a tichiang.
Aizâwl Chhim Presbytery aṭangin Bial huapa Pavalai Meet
buatsaihtu tûr leh hma latu tûr tihchiansak tûrin SEC-ah an
rawn ngên a. Presbytery Level-ah chuan Presbytery Standing
Commit- tee-in a buatsaihsak ang a, Bial chhûngah chuan
Bial Standing Committee-in a ruahman ṭhîn ang (SEC
244:51).
PRESBYTERIAN 25
Appendix 6

HNAM DANG RAWNGBAWLNA


KAIHHRUAINA

I
INRELBAWLNA LAM

Mizoram chhunga hnamdang zinga rawngbawlna


inrelbawlna atan hetiang hi a ni ang:
1. MASIHI SANGATI WORKING COMMITTEE
(1) Mizoram chhunga hnamdang zinga rawngbawlna
mawhphurtu atan Masihi Sangati Working Committee
a awm ang.
(2) Masihi Sangati Working Committee chu BEC-in a
ruat ṭhin ang a, ruat thar zel pawh BEC kut a ni ang
(3) Masihi Sangati Working Committee term chu kum
thum zel a ni ang a, Board member-te term a zui
ang.
(4) Masihi Sangati Working Committee chu hetiang hi a ni
ang: Chairman : Secretary,
Synod Mission Board
Secretary : Director, MSK
Ex-Officio : (a) Executive Secretary
i/c Mission
(b) Coordinator, SMB
(c) Mission
Promoter i/c
Masihi Sangati
(d) Principal, Presbyterian Hindi
Bible School
(e) Committee member atan BEC
aiawh mi pathum
26 PRESBYTERIAN
(5) Masihi Sangati Working Committee chuan
Mizoram chhunga Masihi Sangati rawngbawlna ṭha
taka a kal theih nan hma a la ang.
(6) Masihi Sangti Working Committee chu Synod
Mission Board aiawha thawktu lak leh chawlhtir
bakah transfer/ posting thuah ruahmanna siamtu a ni
ang a, Synod Mission Board-ah rawtna a thlen ṭhin
ang.
(7) Evangelist leh Pastor-te rawngbawlna a thlir ṭhin ang
a, Pastor-te rawngbawlna khaikhawm chu BEC-ah a
thlen ang.
(8) Masihi Sangati Kendra Office Budget a siam ang a, a
ṭul angin sum (Financial Condition) a enpui ṭhin
ang.
(9) Thawktu chungchanga buaipui ngai zawng zawng
Synod Mission Board aiawha enkawltu a ni ang.
2. HEADQUARTERS OFFICE
(1) Masihi Sangati Kendra, Bawngkawn hi Masihi
Sangati rawngbawlna pumpui Office a ni ang.
(2) Director, Masihi Sangati Kendra chu Mizoram
chhung hnamdang zinga rawngbawlna enkawltu a
ni ang.
(3) Office-a thawktu awm turte:
(a) Director, Masihi Sangati
(b) Office Assistant
(c) Peon-cum-chowkider
(4) Office Attendance Register an vawng ang a,
devotion pawh tuk tin an nei ṭhin ang.
3. MASIHI SANGATI KENDRA
Masihi Sangati Kendra Building-a awm turte:
(1) Director, MSK
PRESBYTERIAN 26
(2) Gospel Team Leader
(3) Gospel Team Member-te
(4) Transit Accomodation
4. DIRECTOR, MSK RUAT DAN LEH A MAWH-
PHURHNA
(1) Director, MSK hi Synod Mission Board-in rawtna
siamin Minister ṭanglai zinga mi a nih chuan Synod
Pastoral Committee-ah a thlen ṭhin ang.
(2) Kum thum (3) term a ni ang a, a ṭul chuan term
khat dang ruat leh theih a ni ang.
(3) Mizorama Hnamdang zinga rawngbawlna kal mek
enkawl thuah te, tihhmasawn thuah te, thawhhona ṭha
neih thuah te, Ramthar Office leh Kohhrante nena
thawhhona ṭha ngaihtuah thuah te leh Mizorama
hnam hrang hrangte zinga sawt zawka thawh dan tur
ngaihtuah thuah te mawh a phur ang.
(4) Mizoram chhunga hnamdang zinga rawngbawlna atan
kum tin Budget a buatsaih ṭhin ang a, Working
Committe- ah a thlen ṭhin ang. Thla tin Form hmangin
Synod Office- ah Monthly Return thehlutin pawisa a la
chhuak ṭhin ang.
(5) Masihi Sangati Pastor-te rawngbawlna a enpui ang
a, thla tina an bial fan programme a dawng ang a; a
countersign hnuah Board Secretary hnenah a thawn ṭhin
ang.
(6) Thla thum danah Form hmangin Ramthar Office-
ah Hnamdang zinga rawngbawlna report
khaikhawmna a thehlut ṭhin ang.
(7) A ṭul angin Masihi Sangati, Bial leh Area-te a tlawh
ṭhin ang.
(8) Rawngbawlnaa a chhuak a nih loh chuan Office-ah a
ṭhu ṭhin tur a ni.
26 PRESBYTERIAN
(9) Director, MSK hian Synod rel angin Charge
Allowance a hmu ang
(10) Director, MSK hian Tour Programme a siam chuan
Secretary, SMB pawmpui turin a thlen ṭhin ang.

II
FELLOWSHIP DIN DAN
Kan ram chhunga Hnamdang zingah Kristian an lo pung
ve zel a. Chung ringtute chu hmun tam takah inkhawm
hrangin Fellowship-te buatsaihsak an ni a. Chutiang
Fellowship a lo din takah chuan Fellowship din dante leh a
thawh dan turte fel zawk leh rual zawka siam a lo ngai ta a; chumi
atana thil ṭul leh pawimawhte chu a hnuaia mi ang hian siam a
ni.

1. A DIN DAN
Hnamdang Kristian tawh emaw la Kristian lo emaw an
awm a, Kohhran/Bialin Fellowship din ṭul a tih chuan Kohhran
pakhat huam chhungah emaw Pastor Bial khat huam
chhungah emaw Fellowship din theih a ni ang. Chu Fellowship
chu Kohhran mal huam chhung chauh a nih chuan Kohhran
Committee-in a din thei ang a, Pastor Bial huam chhung a nih
chuan Pastor Bial Standing Committee-in a din thei ang.
Fellowhip din emaw tihtawp emaw a nih chuan a dintu
Kohhran/Bialin Mission Board a hriattir ang a, Milit Samiti
Secretary leh Director, MSK leh Masihi Sangati Bialtu Pastor a
copy a pe ṭhin ang. Pastor Bial khat chhunga Fellowship pakhat
aia tam a awm a nih chuan Pastor Bial Standing Committee- in
Bial anga khaikhawm dan a ngaihtuah thei ang.
2. KOHHRAN/FELLOWSHIP MEMBER NIH DAN
(1) Masihi Sangati member zingah hian Mizoram mi
nghet leh sorkar hnathawk an awm a. Heng hote hi an
awmna kohhran (Local Church) member an ni thei
ang a,
PRESBYTERIAN 26
Kohhran member ziakna (register) -ah an hming ziah
luh theih a ni ang.
(2) Mizorama awm nghet ni lo, inhlawhfa leh
temporary permit neia awmte hi chu Presbyterian
Kohhran member an ni ang a, Kohhran mal (Local
Church)-a an dinhmun chu hetiang hi a ni ang :
(a) An hming leh Kohhran member nih dan
chhinchhiah nan Fellowship-in membership registration
hranin a vawng ang.
(b) Synod Statistics-ah an tel lo vang.
(c) Church Court thil Kohhran inthununna leh
inlakluh chungchang chu an awmna Kohhran
mawhphurhna a ni ang.
3. RINGTHAR BAPTISMA CHANTIR LEH DAN
CHHUNGA SENG LUH DAN
(1) Dan zawhkim tura buatsaih zeta Baptisma chantir:
Puitling kum 14 chin chunglam tupawhin Baptisma
chang tura Pathian leh Kohhran hmaa thu a tiam
duh chuan baptis theih an ni a, Baptisma an chan
hmain Kristian nih awmzia leh kan sakramen thute
hrilhfiah zeta Baptisma chantir tur an ni. Chung mite
chu Dan chhunga awm anga ngaih nghal tur a ni.
(2) Ringthar naupang kum 14 hnuailamin Baptisma a
chan duh chuan a nu leh pa/a enkawltu ringlo ni mah
se, a nu leh pa/a enkawltuin an remtih a,
mawhphurtu/dinpuitu an awm chuan Baptisma
chantir theih a ni ang. {Ref. SEC 235:63(2)}
4. COMMITTEE SIAM DAN
Masihi Sangati Committee chu Kohhran pakhat huam
chhungah chuan Kohhran Committee-in a siam ang. Sub-
Committee an ni
26 PRESBYTERIAN
ang. Pastor Bial khat huam chhungah chuan Pastor Bial
Standing Committee-in a siam ang a, Sub-Committee a ni
ang. Chanvo insiamah hian a theih chin chinah hnamdang
Kristian-te hman ṭangkai tum ni se. He committee hi Masihi Sangati
Committee tih a ni anga, a hnuaia mi ang hian siam a ni ang.
(1) Chairman
(2) Vice Chairman
(3) Secretary
(4) Assistant Secretary
(5) Treasurer
(6) Finance Secretary
(7) Hnamdang tel ngei se
(8) Ex-Officio member-te: Pastor, Pro Pastor, Milit
Samiti Committee member, Area leh Bial Committee
member leh a enkawltu Masihi Sangati Evangelist-
te.
Chairman: Chairman hi Kohhran Pakhat huam chhunga mi
a nih chuan Kohhran Committee member zinga mi ni thei
se. Pastor Bial huap a nih chuan Bial Standing Committee
member zinga mi ni thei se.
5. COMMITTEE-A ṬAN HUNCHHUNG (TERM)
Committee member nih hun chhung hi kum khat a ni ang
a, Kohhran mal huam chhungah chuan Calendar kum zui ni se.
Pastor Bial huam chhungah chuan Bial Inkhawmpui leh Bial
Inkhawmpui inkar ni se. Mi pakhatin post chelh rei zawng bi
thliah a awm lo vang.
6. COMMITTEE HNA TURTE
(1) (a) Ringthar siam tura ṭan lak.
(b) Fellowship tihchak leh tihhmasawn.
(c) Kohhran kalphung zirtir.
(d) Thla tin Committee vawi khat tal
an nei ṭhin ang.
PRESBYTERIAN 26
(2) Sum chungchang: Pathian hnena thilpek chu
thawhlawm ip hmangin a la khawm ṭhin ang a.
Tualchhung sum chu anmahni inenkawlna atan an
hmang ang. Pathian Ram leh thildang Synod-a lut
chite chu Masihi Sangati hmingin Kohhran/Bial
Treasurer (Synod) kaltlangin an thehlut ang.
Remchang zawk a nih erawh chuan anmahnia sum
vawng hrang lovin tualchhung sum enkawltu an ring
thei ang.
(3) Thu thehluh dan:
(a) Kohhran Fellowship chuan Kohhran Committee
kaltlangin Bial Masihi Sangati-ah thu a thlen thei ang.
Bial Masihi Sangati awm lohna hmunah chuan
Bial Standing Committee kaltlangin Area
Committee-ah a thlen ṭhin ang. Area Committee
chuan Milit Samiti-ah a thlen thei ang.
(b) Kohhran mal ni lo, Bial huap chauha
Fellowship ding chuan Bial standing Committee
kaltlangin Area Committee-ah a thlen ṭhin ang. Area
Committee chuan Milit Samiti-ah a thlen ṭhin ang.
(4) Audit chungchang: Masihi Sangati sum vawng
hrangte tan Masihi Sangati sum hi kum tin
Kohhran/Bial Committee aṭanga Auditor ruat ten an
audit tur a ni a, Audit Report chu Kohhran/Bial
Committee-in a dawngin bawhzui ngaite a bawhzui
ṭhin ang.
(5) Inkhawm chungchang: Sunday School nei thei
leh la nei thei lote pawhin kar khatah vawikhat tal
inkhawm neih tum ni se. Ningani/Zirtawp zanah
inkhawm theih ni se.
(6) Fellowship bungrua leh thil neih: Eng emaw
avanga Sangati chu ṭhiah a nihin Sangati bungrua leh
thil neih chu a enkawltu Kohhran/Bial ta a ni ang.
26 PRESBYTERIAN
(7) Sunday School neih dan tur: A ṭulna hmunah chuan
Kohhranin Sunday School Asst. Superintendent i/c
Masihi Sangati a ruatsak ang a, Secretary leh Zirtirtute
a ruatsak bawk ang. A ṭul chuan naupang lam
Department pawh neih ve a ni ang.
(8) Report & Statistics: Masihi Sangati hian a hranin
Statistic an nei ang. Fellowship-te hian report form
hmangin Quarterly Report Director, MSK hnenah an
pe ṭhin ang.
(9) Chhiatni - Ṭhatni thu: Masihi Sangati member-te
hi Pastor Bial khata mi mai an ni lova, veng hrang
hranga awm darh an nih avangin anmahni enkawltu
Kohhran/ Bial leh Bialtu Pastor-te tan umzui zel a
harsa dawn a. Chuvangin, chhiatni - ṭhatniah chuan
Masihi Sangati Pastor leh an chenna mek hmuna
Kohhrante mawhphurhna a ni ang.

7. HNAM BIK FELLOWSHIP TE CHUNGCHANG


(1) Heng hnam bik Fellowship (Nepali, Meitei, Kawl,
Santali leh Tripuri) te hi mahnia ṭawng bik hmanga
inkhawm hrang ṭheuh an ni a, heng Fellowhip enkawltu
tur Kohhran chu Mission Board-in a ruatsak ang.
(2) Hnam bik Fellowship-te hming ziak dan: Hnam
bik Fellowship Hindi ṭawng hmang lote hian a hnuaia
mi ang hian an Fellowship hming an ziak thei ang.
(Entirnan- Masihi Sangati (Kawl Fellowship),
Masihi Sangati (Nepali Fellowship etc…)
PRESBYTERIAN 26
III
FELLOWSHIP AṬANGA BRANCH
CHURCH
SIAM DAN

Masihi Sangati-te Branch Church-a an inhlankai theih dan tur


SEC163:47 chuan a ngaihtuah a. Lo bawhzui turin Synod
Officers’ Meeting a ruat a. Anni chuan Ramthar Enṭhatu
Commission 1996 behchhanin a hnuaia tarlan ang hian a
ruahman ta a ni.
1. BRANCH CHURCH DIL DAN
Masihi Sangati Branch church-a awm duhte chuan
Bialtu Pastor leh Masihi Sangati Bialtu Pastor hriatpuiin,
anmahni enkawl mektu Kohhran Committee kaltlangin Bial
Inkhawmpuiah an dil ang a, an dilna copy chu Board leh
Milit Samiti-ah an pe ang.
2. BRANCH CHURCH SIAM TURA TEHNA
Masihi Sangati Branch Church siam thuah hian fimkhur hle
a ngai dawn a. Mizorama awm nghet leh awm nghet lote an
inpawlh vek dawn avang leh, veng khata awmkhawm an nih loh
avangin heng a hnuaia mite hian teh an ni ang.
(1) Branch Church dil tur chu Mizorama awm nghet
member puitling 30 tal ni thei se.
(2) Branch Church-a siam an nih dawn chuan an
inkhawm dinhmunah te, thilpek thuah te leh Kohhran
kalhmang an hriat dante uluk taka en ṭhin a ni ang.
(3) Branch Church-a siam turte chu inkhawmna tur hmun
nghet nei thei ngei se a ṭha.
3. ENKAWL DAN TUR
Branch Church-a siam an nih chuan, church court lam
chu Bialtu Pastor leh enkawltu Kohhran/Bial kut a ni ang a,
Baptisma leh Lalpa Zanriah Sakramen chu Masihi Sangati
26 PRESBYTERIAN
Pastor-te an
PRESBYTERIAN 26
remchan loh emaw hriattir harsatna hmunah emaw chuan Pastor-
in a bial chhunga mite baptisma a chantir ang. (Ref. RTB 88:18
of 19-20. 10. 1995; SEC 148:20)
4. BRANCH CHURCH COMMITTEE NEIH DAN
Branch Church chu a enkawltu Kohhran/Bial enkawlna
hnuaiah a awm ang. Branch church committee office bearer,
committee member-te leh ex-officio member-te chu Fellowship-
a mi ang a ni ang. Kum khat term atan zel a ni ang.
5. INKHAWMPUIA AN TEL DAN TUR
Masihi Sangati Branch Church-a awmte chu a enkawltu
Kohhran awmna biala inkhawmpuiah an dinhmun tawk angin
an tel ve zel ang.
6. THAWHLAWM CHUNGCHANG
Fellowship chuan Synod-a lut chi chu anmahni
Enkawltu/ Kohhranah zel chhun luh tur a ni ang. Tualchhung sum
chu anmahni inenkawlna atan an hmang ang. Remchang zawk a
nih erawh chuan anmahnia sum vawng hrang lovin Tualchhung
Sum enkawltute an ring thei ang.
7. THU THEHLUH DAN
(a) Kohhran Fellowship chuan Kohhran Committee
kaltlangin Bial Masihi Sangati-ah thu a thlen thei ang.
Bial Masihi Sangati awm lohna hmunah chuan
Bial Standing Committee kaltlangin Area
Committee-ah a thlen ṭhin ang. Area Committee
chuan Milit Samiti-ah a thlen thei ang.
(b) Kohhran mal ni lo, Bial huap chauha Fellowship ding
chuan Bial Standing Committee kaltlangin Area
Committee-ah a thlen ṭhin ang. Area Committee
chuan Milit Samiti-ah a thlen ṭhin ang.
27 PRESBYTERIAN
IV
BRANCH CHURCH-TE KOHHRAN PUITLINGA
HLANKAI DAN TUR KAIHHRUAINA

Hnamdang zinga rawngbawlna ṭhang zel avangin,


Branch Church-te pawh kan lo nei ve ta zel a. Heng Fellowship
leh Branch Church-te Kohhrana hlankai dan turah chuan SEC
223:31thurel zawm tur a ni ang, hetiangin:
1. Branch Church-a awm chinte chu Synod Pastoral hnuaiah
an awm ang a. Hnamdang Pastor chuan a ṭul angin Bialtu
Pastor hriatpuinain rawngbawlna a nei ve ṭhin ang. An kal
zel dan tur chu a enkawltu Kohhran ruahmanna ang ang
a ni ang.
2. Branch Church ni lo, Preaching Station/Fellowship-a awm
mek leh lo la awm zel turte chu Ramthar Board hnuaiah an
awm zui zel ang.

V
BIAL MASIHI SANGATI DIN DAN LEH
KAIHHRUAINA

1.A DIN DAN


Pastor Bial chhunga Fellowship pakhat aia tam a awm
a, Pastor Bial Standing Committee-in Bial anga khaikhawm ṭul
a tih chuan Bial Masihi Sangati a din thei ang, Bial Masihi
Sangati din thu hi Area, Milit Samiti, Secretary SMB leh
Director MSK-ah a report ang.
2.BIAL HRUAITU RUAT DAN
Bial Inkhawmpui/Bial Standing Committee-in Bial Masihi
Sangati Office Bearers leh Committee member-te chu a ruat
ṭhin
PRESBYTERIAN 27
ang. Pastor, Pro-Pastor, Bial Evangelist, Area leh Milit Samiti
Committee member-te chu Ex - Officio an ni ang.
3. COMMITTEE-A ṬAN HUN CHHUNG
Committee term hi kum khat chhung, Bial Inkhawmpui leh
Bial Inkhawmpui inkar a ni ang. Mi pakhat chanvo (post) chelh
hun chhung bithliah a awm lovang.
4. BIAL MEET NEIH DAN TUR
Bial Masihi Sangati te an lo chak zawk nan a ṭul angin Bial
Masihi Sangati Meet Bial Standing Committee remtihnain an
nei ṭhin ang. A ṭul chuan vawikhat aia tam pawh neih theih a
ni ang.
5. SUM CHUNGCHANG
Sum chungchang chu Bial sum ring ve mai tura ngaih an ni
a. A ṭul chuan Bial Standing Committee remtihnain sum an
tuak ve thei ang.
VI
AREA (PRESBYTERY HUAP) MASIHI
SANGATI DIN DAN LEH KAIHHRUAINA
1. A DIN DAN
(1) Milit Samiti-in Mizoram chhunga Masihi Sangati
Area hrang hranga a ṭhen hi Area Meet leh ringthar
siamna hmarua atan a ni ber ang a, Area
Committee-in a ṭul angin hma an la ṭhin ang. A theih
chin chinah Presbytery area a zui ang.
(2) Area Masihi Sangati Committee thar din ṭulna a lo
awm chuan Bial/Kohhran Masihi Sangati-in rawtna
siamin Milit Samiti-ah a thlen ang.
2. AREA HRUAITU INRUAT DAN
(1) Office Bearers: Area Masihi Sangati Committee
Office Bearer chu a hnuaia mi ang hian siam a ni
ang.
27 PRESBYTERIAN
(a) Chairman
(b) Vice Chairman
(c) Secretary
(d) Assistant Secretary
(e) Treasurer
(f) Finance Secretary
2) Committee Members turte: Area Masihi Sangati
Committee member-te chu a hnuaia mi ang hian
siam a ni ang.
(a) Bial Masihi Sangati Chairman leh Secretary
(b) Masihi Sangati tin aiawh pahnih (2) ṭheuh
(c) Ex-Officio Member-te:
(i) Area chhunga Masihi Sangati Pastor leh Pro.
Pastor-te
(ii) Area chhunga Presbytery Moderator leh
Secretary (Sr)-te
(iii) Area huam chhunga Milit Samiti Committee
member-te
(iv) Area huam chhunga Masihi Sangati Evangelist-te
3. COMMITTEE-A ṬAN HUNCHHUNG
A chunga chanvo Office Bearer post hi kum hnih chhung
atan a ni ang. Mi pakhatin chanvo ngai a zawnin term
hnih bak chelh zawm theih a ni lovang.
4. AREA MEET NEIH DAN TUR
(1) Area Committee chuan ṭul a tih chuan a huam
chhungah meet a buatsaih ṭhin ang.
(2) Area tinin an Area huamchhunga Bial leh Kohhrante
chu a ṭul angin an dawr ve mai ṭhin tura ngaih a ni.
(3) Area committee-in ṭul a tih angin Bialtu Pastor-te
berawnin Area Meet-ah Sakramen an buatsaih thei
ang.
PRESBYTERIAN 27
5. SUM CHUNGCHANG
(1) Area tinin sum an mamawh ang chu an remhriat
angin an Area huamchhunga Bial/Kohhran/Sangati-te
aṭangin hmuh dan an ngaihtuah ṭhin ang.
(2) Area sum hi Area Committee ruat Auditor-ten an
audit ṭhin ang.
6. REPORT CHUNGCHANG
(1) Area tinin hruaitu ruat tharte chu Milit Samiti
Secretary leh MSK Office-ah an report ṭhin ang.
(2) Area tinin kum khat chhung rawngbawlna report
Milit Samiti Secretary leh MSK Office-ah an thehlut
ṭhin ang.

VII
MILIT SAMITI DIN DAN LEH A KAIHHRUAINA

1. A DIN DAN
Hnamdang zinga rawngbawlna chungchang ngaihtuah turin Milit
Samiti (Joint Committee) a awm ang.

2. MILIT SAMITI HRUAITU RUAT DAN


(1) Office Bearer leh Ex- officio:
(a) Chairman - Director, MSK
(b) Secretary - Mission Promoter
i/c Masihi Sangati
(c) Ex-Officio -
(i) Secretary, SMB
(ii) Co-ordinator, SMB
(iii) Masihi Sangati Pastor leh Pro-Pastor te
27 PRESBYTERIAN
(2) Committee Member: Aizawl huam chhunga
Presbytery-a Bial tin aiawh mi pakhat zel inruat tur a
ni ang. Bial aiawh turin Bial Standing Committee-in
Area Committee ṭang lai rawn ruat thei se, hei hi
Committee member an ni nghal ang.
(3) Sub-Committee: Thil ṭul hmanhmawh ngaihtuah turin
Sub-committee, Ex-Officio member-te bakah
member paruk (6) nei din a ni ang a, member turte
chu Milit Samiti-in a ruat ang.

3. COMMITTEE ṬAN HUNCHHUNG


Milit Samiti Committee term hi kum hnih (2) zel a ni ang.
4. THU THLEN DAN
Milit Samiti hian Board-a thu thlen tur a neih chuan
Masihi Sangati Working Committee kaltlangin a thlen ṭhin
ang.

VIII
CONVENTION NEIH CHUNGCHANG

1. Masihi Sangati Convention Aizawl Area leh Chhim Area-


in a hrangin kum khat danah an nei ṭhin ang.
2. Masihi Sangati Convention hi Milit Samiti-in Masihi
Sangati Working Committee hriatpuiin a ruahman ṭhin
ang.
3. Masihi Sangati Convention thlengtu ṭanpuina leh senso ṭul
tur chu Masihi Sangati Kendra Budget-ah dah tur a ni
ang.
4. Convention thlengtu tur leh ṭul dang chu Milit Samiti-in
a ngaihtuah ṭhin ang.
PRESBYTERIAN 27
IX
HNAMBIK FELLOWSHIP KAIHHRUAINA

THUHMA
Synod Mission Board-in Mizoram chhunga hnamdang
zinga rawngbawlna a kalpui danah hian hnambik Fellowship,
Aizawl khawpui huapa din (e.g. Nepali, Santali, Meitei, Kawl
leh Tripuri)
- te an awm a. Chung Fellowship-te chu a enkawltu tur
Kohhran chu Mission Board-in a ruatsak ang. Heng bakah hian
Kohhran mal huamchhungah Hnambik Fellowship dinte pawh an
lo awm zel a; ram pum huapa Inkhawm/Meet buatsaihte pawh an
lo awm chho ta bawk a. Hetiang a nih avang hian Milit Samiti
chuan Hnambik Fellowship Kaihhruaina siam ṭulin a hria a.
Mission Board Executive Committe-ah a thlen a. BEC chuan
Milit Samiti-in ruahmanna lo siam sela, BEC-ah rawn thlen leh
rawh se a tih angin thlen a ni a. Ruahmanna chu RTB 117 : 14
of 21 - 22. 10. 2004 chuan hman nghal turin a pawm ta a. Hun
eng emaw chen hman a nih hnuin BEC 450 : 15 of 4. 11. 2005
chuan siam ṭhat ngaite awm nuala a hriat avangin a hnuaia mi
ang hian a siam ṭha leh ta a ni. Hetiangin:
1. A DIN DAN
Hnambik inkhawm hrang tham an awm chuan Kohhran
pakhat huam chhungah emaw Pastor Bial khat huam
chhungah emaw Fellowhip din theih a ni ang. Chu Fellowship
chu kohhran mal huam chhungah chauh a nih chuan Kohhran
Committee-in a din thei ang. Pastor Bial khat huam chhungah
a nih chuan Bial Standing Committee-in a din thei ang.
Fellowship din emaw tihtawp emaw a nih chuan a dintu
Kohhran/Bial-in Mission Board a hriattir ang a, Director, MSK
leh Hnamdang Bialtu Pastor a copy a pe ṭhin ang.
Tin, a chunga sawi tak aia huap zau zawka Fellowship
din ṭulna a awm a nih chuan Synod Mission Board-in a din
ang a, Fellowship enkawltu tur pawh a ngaihtuahsak ang.
27 PRESBYTERIAN
2. COMMITTEE SIAM DAN
Hnambik Fellowship enkawl turin a dintu Kohhran / Bialin
Committee a siam ang a, Pastor, Pro. Pastor, Masihi Sangati
Pastor leh Hnambik Evangelist-te chu Ex-Officio member an
ni ang.
3. INKHAWMPUI/MEET NEIH CHUNGCHANG
An awmna Area chhunga Masihi Sangati-in Meet a
buatsaih chuan an tel ve tura ngaih a ni. Ram pum huap
Hnambik Inkhawmpui
/ Meet neih ṭula hriatna a awm chuan, anmahni enkawltu
Kohhran leh Bial kaltlangin an duh dante Milit Samiti-ah an thlen
hmasa ang a, Milit Samiti-in MSK Working Committe-ah a thlen
ang a, MSK Working Committee-in a ṭul angin Mission Board-
ah a thlensak ṭhin ang. Mission Board remtihna la hmasa lo
chuan ram pum huap Programme buatsaih a remchang lo
vang.
4. SUM CHUNGCHANG
Fellowship dangte Kaihhruaina ang bawkin Thawhlawm Ip
hmangin thilpek an la khawm ang a, Synod-a lut tur chi chu
Fellowship hmingin anmahni enkawltu Kohhran leh Bial
Treasurer (Synod) kaltlangin Synod-ah chhunluh ṭhin tur a ni a,
chhinchhiah hran zel a ni ang.
Sum hmanna tur Project lian tham deuh Fellowship leh
a enkawltu Kohhran/Bial zawh tawk bak ruahman loh a ṭha a;
loh theih loh thil ṭul a awm a nih chuan Milit Samiti-ah a thlen
ang a, Milit Samiti in MSK Working Committee-ah a thlen ang.
Tin, MSK Working Committee-in a ṭul angin Mission Board-
ah a thlen ang.
5. A HUHOVA THILTIH NGAIH PAWIMAWH
Hnambik Fellowship hi mahni hnampui ringlo mite
zinga rawngbawlna kawngah ṭan lakna remchang tak a ni a;
chutih rualin hnam hrang hrang huapa thiltihhona - Convention-
te, Christmas Carol Service-te , Area Meet etc… te chu
inngaipawimawh tawnin a huhova kan sawt tlan ṭheuhna tur
ang zawnga tihho ṭhin ni se.
PRESBYTERIAN 27
6. KOHHRAN NENA INDAWRNA CHUNGCHANG
Campaign, Crusade, Meet etc… neih chungchangah a
enkawltu Kohhran bak Kohhran dang dawr ngai a nih chuan
a enkawltu Kohhranah thlenin annin MSK Working Committe-ah
an thlen anga Working Committee-in Mission Board hriatpuina
lain Kohhran a dawrsak ṭhin ang.
7. THIL ṬUL DANGTE
Heta tarlan bak chu a theih chin chinah Felloship pangngai
kaihhruaina zui a ni ang a, chuta fiah lo leh rel ṭul a awm
chuan, Milit Samiti-in Working Committee-ah a thlen ang a,
Working Committee-in a ṭul angin Mission Board-ah a thlen
ṭhin ang.

X
HNAMDANG RINGTHAR HUMHALH DAN TUR

RTB 127:43 chuan Hnamdang ringthar humhalh dan tur


ruahman turin Milit Samiti kutah a dah a. Milit Samiti
ruahmanna chu RTB 130:21 (D) chuan ngun taka a ngaihtuah
hnuin, lo zir chianga Board Meeting-a thlen leh turin BEC
kutah a dah a. BEC 491:9 chuan a hnuaia mi ang hian
ruahmanna an siam ta a ni.
1. Tunah chuan Pastor Bialte kan lo inṭhen tain, kan
ringtharte ngaihsak leh vil thuah pawh hmasawnna awm
mekin a lang a. Masihi Sangati Pastor-te pawh he lam
ngaihven tur hian beisei an ni.
2. Evangelist-te report form-ah hian an Fellowship
chhunga harsatna tawk an awm leh awm loh tihlanna
telh ni se.
3. Fellowship tinte pawh Kristian-ten harsatna an tawh leh tawh
loh ngaihven ṭhin ni se.
27 PRESBYTERIAN
4. Pastor leh Masihi Sangati-a thawktute a khat tawka koh
khawm ni se, hemi chungchang hi uluk takin sawipui ni
ṭhin se.
XI
MASIHI SANGATI PASTOR LEH PRO.
PASTOR RAWNGBAWL DAN TUR
KAIHHRUAINA
1. RAWNGBAWLNAIN A HUAM CHIN
Mizoram chhunga Masihi Sangati zawng zawng mahnia
Fellowship nei hrang leh tualchhung Kohhrana bette
(English Congregation tel lovin) a huam ang.
2. THAWH DAN TUR
1) Aizawl-ah leh hmun dangah ringtharte enkawl leh
Masihi Sangati Evangelist-te rawngbawlna hriatpui leh
anmahni tihchak kawngah ṭan an la ang.
2) Bialtu Pastor leh Kohhrante nen an thawkho ang a,
Church Court lam chu Bialtu Pastor leh Kohhrante
mawhphurhna a ni ang. Hnamdang ringthar Baptisma
chantîr tur an awm chuan Masihi Sangati Pastor
mawhphurhna a ni ang. Masihi Sangati Pastor a rem loh
emaw, hriattîr harsatna hmunah emaw chuan Pastor-in
a Bial chhunga mite chu Baptisma a chantîr ang.
Lalpa Zanriah Sakramen pawh Masihi Sangati
Pastor-in Fellowship tin neih pui turin ṭan a la ang,
chubakah Bialtu Pastor-in a Bial chhunga Sakramen
a buatsaih chu a remchan dan angin an chang ve
ṭhin ang.
3) Chhiatni ṭhatni: Inneih leh mitthi vui chungchang
chu Masihi Sangati Pastor leh Pro. Pastor-te
mawhphurhna a ni ang a, Masihi Sangati Pastor leh
Pro.Pastor-te an remchan loh emaw hriattir
harsatna hmunah emaw chuan Pastor-in a Bial
chhungah mawh a phur ang.
PRESBYTERIAN 27
3. KHAWPUI PAWNA HUN HMAN CHUNGCHANG
Khawpui pawna zin chhuah ṭulnaah chuan Director, MSK
nen inberawnin, programme siam ṭhin a ni ang.
4. COMMITTEE LEH INKHAWM CHAIRMAN
CHUNGCHANG
A bial chhung Fellowship hrang hrang Committee leh
Pathian Biak Inkhawmah a tel ṭum chuan, Masihi Sangati
Pastor chu Chairman a ni ang a, Pro. Pastor pawh Ex-Officio
member a ni nghal ang.
5. RAWNGBAWLNA REPORT
Masihi Sangati Pastor-te leh Pro.Pastor-ten an rawngbawlna
report chu Pastor Report Form siamsa hmangin kum tin Masihi
Sangati Working Committee-in a thlir ṭhin ang a, Director,
MSK- in BEC-ah a khaikhawmna chu a thlen ṭhin ang.
6. TA/DA/CA CHUNGCHANG
(1) A hnuaia mi ang hian Conveyance Allowance an hmu
ang:
(a) Pastor - ` 400/- p.m
(b) Pro. Pastor - ` 300/- p.m
(2) Director, Pastor leh Pro.Pastor-ten khawpui
chhunga rawng an bawlin a hranin TA/DA an nei lo
ang. Khawpui pawna rawngbawla an chhuahin
TA/DA Synod rate pangngai an hmu ang.
28 PRESBYTERIAN
XII
SYNOD GOSPEL TEAM, GURKHA GOSPEL TEAM
LEH HNAMDANG EVANGELIST-TE DINHMUN
LEH RAWNGBAWL DAN KAIHHRUAINA

1. SYNOD GOSPEL TEAM & GURKHA GOSPEL


TEAM :
(1) Mission Board hnuaia Synod Gospel Team kan neih
mek Aizawl Area-a mi leh Lunglei Area-a mite hi
Board-in ṭul a tih chhung chu an awm zel ang.
(2) Gospel Team leh Gurkha Gospel Team leader atan
ṭawng thiam Pastor emaw thawktu nghet emaw ruat
ṭhin a ni ang.
(3) Leader atan thawk nghet lo ruat an nih chuan
leader allowance ` 300.00 p.m. pek a ni ang.
(4) Team member chu Leader leh Asst. Leader nen sawm
(10) an ni ang a, a ṭul dan angin member tam lam
hi ennawn theih a ni ang. A ṭul chuan Team speaker
hran ruat theih a ni ang.
(5) Team member lak chu Masihi Sangati Working
Committee-in Board aiawhin a ngaihtuah ang a,
SMB- ah rawtna a thlen ṭhin ang. Director MSK-in
team disciplin a keng ang.
(6) Gospel Team member atan hian zaia rawngbawl thei
tur mi lak tel ṭhin a ni ang.
(7) Gospel Team leh Gurkha Gospel Team member-te hi
a ṭul anga Bial leh Kohhran rawih evangelist atan
sawn theih an ni ang a, evangelist-te pawh Gospel
team atan sawn theih an ni ang.
PRESBYTERIAN 28
(8) Gospel Team member turte chu Masihi Sangati
Working Committee-in a ruahman ṭhin ang a,
Mission Board pawm turin a thlen ṭhin ang. Heng
Team-te enkawl leh an rawngbawl hna kaihhruai chu
Masihi Sangati Kendra Director mawhphurhna a ni
ang.
(9) Team member tupawh ban tlak nia ngaih thilsual ti te
chu eng hunah pawh an hna aṭangin Working
Committee-in a bantir thei ang a, SMB-ah a report
ṭhin ang.
(10) Gospel Team term hi kum khat (1) a ni ang a;
Calendar Year a zui ang.
(11) Chenna In chu Masihi Sangati Working Committee-in
a ngaihtuahsak ang. Gospel Team member zinga mi In
luah hran ngaite chu In luah man Rs. 2,500/- p.m.
thleng peksak theih an ni ang. Masihi Sangati Kendra
Budget- ah in luah man tur chu dah ṭhin a ni ang.
(12) Gospel Team leh Gurkha Gospel Team-te hian
Masihi Sangati Kendra aṭangin hlawh an la ang.
(13) Gospel Team-te hlawh leh sum hman tur chu MSK
Budget-ah dah ṭhin a ni ang.
(14) Medical Reimbursement chu thawktuten an hmu thei
ang a, hei hian refer case a huam lovang. Ṭulna a lo
awm chuan Relief anga ngaihtuahsak theih a ni
ang.
(15) Zinna atan Actual Expenditure pea zintîr an ni ang a,
sum hman thuah fel leh him taka tih a nih theih nan
MSK Office-in uluk takin a enpui ang a, ṭul a tih
angin ruahmanna a siampui ṭhin ang.
(16) Gospel Team leh Gurkha Gospel Team-te rawngbawl
tura sawm duh chuan Director, Masihi Sangati
Kendra hnenah an dil ṭhin ang. Dil kher lova program
siam ngai a nih pawhin Director, Masihi Sangati-in a
ṭul angin an program te a ruahmansak ṭhin ang.
28 PRESBYTERIAN
(17) Mizoram pawn kal chhuak tur chuan Masihi
Sangati Kendra Office kaltlangin Secreatry, SMB
phalna an la ṭhin ang.
(18) Rawngbawlna report chu Director, MSK hnenah an
pe ṭhin ang. Chhim Area-a mite chuan Masihi
Sangati Pastor-in a countersign hnuah Administrative
Secretary, Chhim Area Office-ah an pe ṭhin ang a; a
copy chu Director MSK-ah an pe ang. Masihi
Sangati Director chuan thla thum danah Report
khaikhawmna Synod Mission Board Office-ah a pe
ṭhin ang.
2. HNAMBIK EVANGELIST
Hnambik Evangelist-te chu Board-in Nepali, Santali,
Kawl, Meitei, Bengali, Tripuri leh a dangte tana a rawihte hi
an ni.
(1) Gospel Team kaihhruaina ang ang hi an dinhmun a ni
ang.
(2) Board hnuaia thawk an nih avangin an enkawl
Fellowship- ah hotu chan an chang ang a,
Fellowship-ah leh Committee peng hrang hrangah
Ex-Officio member an ni ang.
(3) Khawpui Area-a thawk ber tura ngaih an ni ang a, an
bial chhunga rawngbawl tura an kal vel nan Mission
Board bituk angin T.A. ni lovin Conveyance
Allowance pek an ni ang. An bial pawna rawngbawla an
kalna senso chu an bill thei ang a, thlakhatah Rs. 500/-
aia tam chu an bill thei lovang. Bill an thehluh rualin an
Programme bakah an kalna Kohhran / Masihi Sangati
Secretary hriatpuina an thil tel ṭhin ang.Aizawl khawpui
pawna an chhuah chuan Gospel Team-te ang bawka
zintir an ni ang.
(4) An rawngbawlna ruahmanpui thuah Director, MSK
chu mawhphurtu a ni ang a, Programme siam leh
an rawngbawlna tura Kohhran dawr thu-ah mawh a
phur ang.
PRESBYTERIAN 28
(5) Chawlh chu Evangelist dang anga pek an ni ang.
28 PRESBYTERIAN
(6) Thla tin Report chu a enkawltu Kohhran/Bial Secretary-
in rawngbawlna hriatpuina a sign hnuah Director,
MSK hnenah an pe ang. Chhim Area-a mite chuan
Masihi Sangati Pastor-in a countersign hnuah
Administrative Secretary, Chhim Area Office-ah an
pe ṭhin ang a; a copy chu Director, MSK Office-ah
an pe ang.
(7) A enkawltu Kohhran/Bial Secretary chu an
rawngbawlnaa mawhphurtu a ni ang a, an hnathawh
dan leh an nungchanga lungawi lohna thil a awm
chuan Director, Masihi Sangati Kendra-in Working
Committee- ah a thlen ang a, Committee-in thu tawp
a siam ang.

3. BIAL LEH KOHHRAN MAL RAWIH


EVANGELIST-TE DINHMUN LEH RAWNG-
BAWL DAN KAIHHRUAINA
Bial leh Kohhranten an Area-a hnamdangte Chanchin Tha
hril tur leh Fellowship enkawl tura an hlawh leh In luah man
tumsaka Board kaltlanga an rawihte hi an ni.
(1) Mizoram chhunga kan rawngbawl meknaah hian mi
ṭha leh mi thiam zawkte pawh an lo zuan luh theih
nan leh tihchak lehzual a nih theih nan, a theih chin
chinah Mizoram mi leh sa, kan thawhsakate ṭawng
thiam contract-a thawk turin Board-in a la ang.
(2) Mizo ni lo, hnamdang mi lak emaw, contract lova
Mizo thawk mek zinga mi rawih tlang an awm emaw
chuan, tuna an thawh dan pangngai hian an thawk
zel ang a; tuna thawk mek zinga thawk zel turte chu
an hlawh lak mek atangin April, 2012 atangin an hlawh
hi Rs. 1000.00 a tihpun an ni ang.
(3) He dan hman a nih aṭang hian Evangelist leh Gospel
Team- a thawktu lak tharte chuan Rs. 5,000.00
hlawhin bul an ṭan ang.
PRESBYTERIAN 28
(4) Gospel Team kaihhruaina ang hi an dinhmun a ni ang.
An term hian Calendar Year a zui ang.
Bial/Kohhrante pawhin chumi zui chuan ruahmanna
an siam ang.
(5) Bial/Kohhran Evangelist ruai duh chuan MSK Office-
ah an report ang a, mi rawih tur chu Masihi Sangati
Working Committee-in a ngaihtuahsak ang. An hlawh
chu Board- in a ruat ang zelin Synod-ah Bial Treasurer
kaltlangin a ruaituin thawktu chawmna Head-ah a
chhung lut ang a, An mi rawih/ thawktu chenna tur In
leh ṭul dang pawh a ruaitu Bial/Kohhran-te
mawhphurhna a ni ang.
(6) Masihi Sangati Evangelist rawih mamawhna hmun a
awm a, chumi Area-a kohhran emaw Bial emaw
Evangelist ruai thei dinhmunah an ding lo a nih
chuan Working Committee-in a ṭul angin Board-ah
a thlen ang.
(7) Evangelist-te chuan an hlawh chu MSK Office
aṭangin an la ṭhin ang a; Chhim Area-a mite chuan
Synod Office, Lunglei aṭangin hlawh an la ang.
(8) Thla tin rawngbawlna report chu Bialtu
Pastor/Kohhran Secretary-in a countersign hnuah
Director, MSK-ah an pe ṭhin ang. Bialtu Pastor,
Masihi Sangati Bialtu Pastor leh ruaitu Bial/Kohhran
Secretary te a copy an pe ṭhin ang. Chhim Area-a
mite chuan Masihi Sangati Bialtu Pastor leh ruaitu
Bial/Kohhran Secretary-ten an countersign hnuah
Administrative Secretary, Chhim Area Office-ah an pe
ṭhin ang a; a copy chu Director, MSK hnenah an pe
bawk ang.
(9) Bial Evangelist-te rawngbawlna kaihhruai leh hriatpui
thuah Bialtu Pastor-in mawh a phur ang. Pastor
awmna khua/veng ni lova Evangelist awmte chu
Pastor bakah an behchhan Kohhran Committee/Bial-in
mawh an phur ang.
28 PRESBYTERIAN
4. MI CHANGKANG ZINGA RAWNGBAWLTUTE
(1) Michangkang zinga rawngbawltu contract a rawih
kan neihte chuan Gospel team kaihhruaina hi an
zawm ve ang.
(2) Anni pawh hi khawpui Area-a thawk ber tura ngaih an
ni ang a, an rawngbawlna tura an kal vel nan Mission
Board bituk angin T.A. ni lovin Conveyance
Allowance pek an ni ang. Bill an thehluh rualin an
Programme bakah an kalna Kohhran / Masihi Sangati
Secretary hriatpuina an thil tel ṭhin ang.Aizawl khawpui
pawna an chhuah chuan Gospel Team-te ang bawka
zintir an ni ang.
5. PEM HRUAINA
Masihi Sangati Kendra Office hnuaia thawktu zawng
zawngte chuan SEC-in a siam Pem Hruaina Dan hi an zui ve
ang.
6. HLAWH ENTHAT CHUNGCHANG
Masihi Sangati Kendra Office hnuaia thawktu zawng
zawngte chu SEC-in Contract-te hlawh a enṭhat hun apiangin
SMB-in an hlawh a enṭhat sak ve ṭhin ang.
7. RETREAT CHUNGCHANG
Masihi Sangati Kendra Office hnuaia Mizo thawktute
chu Missionary Retreat a awmin, Missionary dangte ang
bawkin an awmna area-ah an tel ve ṭhin ang.
8. LEAVE CHUNGCHANG (Ref. 2012 Synod service
rules 5:4)
Contract leh Fixed Pay-a thawkte leave pek dan tur chu a
hnuaia mi ang hian a ni ang;
(1) Casual Leave: Kum khatah ni 10 pek theih a ni ang
(2) Sick leave: Kum khatah ni 15 pek theih a ni ang
(3) Maternity Leave: Kum khatah ni 30 pek theih a ni ang.
PRESBYTERIAN 28
Note:
* Casual leave hi chawlh chi dang nena chhunzawm
theih a ni lo vang.
* Chawlh theih chhung a tawp chuan without pay-in a
kal ang
* Sick Leave hi doctor lehkha thil tela dil tur a ni ang.
Director, MSK-in leave a pe ṭhin ang. Lunglei Area-a
mite pawh Administrative Secretary-in leave a pe ṭhin ang a, ni 5
aia rei leave an lak chuan Director, MSK a hriattir ang.
Bial rawih evangelist-te chu Bialtu Pastor-in ni 5 (nga)
chin chawlh a pe thei ang a, Kohhran mal rawih evangelist-
te pawh Kohhran Secretary-in ni 5 (nga) chin chawlh a pe thei
bawk ang, Director, MSK-ah an hriattir ṭhin ang. Thawktu
chawlh la tur reng reng chuan an awmna bialtu Masihi Sangati
Pastor-te an hriattir ṭhin ang.
9. EVANGELIST RAWIHNA
Masihi Sangati Evangelist ruai ten an hlawh tur an pek ṭhin
chu thawktu chawmna zingah telh a ni ang a. Thawktu chawm
zat chhiarnaah Rs. 1,000/- zelah pakhat chawm anga chhiar tel
a ni tawh ang.

XIII
CHHIM AREA MASIHI SANGATI
RAWNGBAWLNA
KAIHHRUAINA

Mizoram chhunga hnamdangte zinga rawngbawlnain hma


a sawnin, Pastor pawh kan lo neih belh ve ta zel a, a bik takin
Chhim Area enkawl tur a hranin Pastor kan lo nei ve ta a; a
lawmawm hle. Chhim Area hi Synod pawhin a hranin
enkawlna a nei mek a,
28 PRESBYTERIAN
administration a fel zawk nan leh hna a sawt zawk theih nan
a hnuaia mi ang hian Chhim Area Hnamdang zinga
Rawngbawlna Kaihhruaina siam a ni ta a ni.
1. CHHIM AREA MASIHI SANGATI ENKAWL DAN
ChhimArea Masihi Sangati Enkawlna Dan hi Hnamdang
zinga Rawngbawlna Kaihhruaina kan hman mekin a sawi lan loh,
Chhim Area tana a hrana sawi ngai sawina mai a nih avangin
heta sawi lan lohte chu kan Kaihhruaina anga kalpui tur a ni
ang.
2. MILIT SAMITI (Joint Committee)
Hnamdang zinga rawngbawlna chungchang ngaihtuah turin
Milit Samiti a awm ang a, Lunglei Area huam chhunga Pastor
Bial tin aiawh mi pakhat (1) zel ruatte chu Member an ni ang.
Kum hnih term calendar year a zui ang.Administrative Secretary,
Chhim Area chu Chairman a ni ang a, Masihi Sangti Pastor,
i/c Lunglei chu Secretary a ni ang. Masihi Sangati Pastor leh
Pro. Pastor-te chu Ex-Officio member an ni ang.
3. CONVENTION CHUNGCHANG
Chhim Area hian a hranin Masihi Sangati Convention an
nei ṭhin ang a, hemi atan hian Convention an neih dawn kumah
Chhim Area Budget-ah dah ṭhin a ni ang.
4. PASTOR QUARTERS
Pastor/Pro. Pastor in luah man, Furniture leh
Maintenance thlengin Chhim Area Budget-ah dah ṭhin a ni
ang.
5. MASIHI SANGATI PASTOR ENKAWL DAN
(1) Masihi Sangati Pastor chu Administrative
Secretary, Chhim Area kaihhruaina hnuaiah a
thawk ang.
(2) A huam chin / Bial chin: Chhim Area pumpui leh
Area Masihi Sangati huam chin zawng chu a Bial a
ni ang.
PRESBYTERIAN 28
(3) Programme: Bial fan programme a siam ang a,
Administrative Secretary, Chhim Area hnenah a copy
a pe ṭhin ang.
(4) Report thehluh chungchang: Kum tin October
thlaa BEC - in a en turin Pastor Report Form siamsa
hmangin Ramthar Office-ah leh Director, MSK
hnenah report a thehlut ang a; Administrative
Secretary, Chhim Area kaltlangin report hi a pe
ṭhin ang.
(5) Chhim Area Gospel Team leh Masihi Sangati
Evangelist- te rawngbawlna hriatpui leh tihchak
kawngah ṭan a la ang.
(6) Rawngbawlna Programme a awm loh lai chuan
Office- ah a ṭhu ve thin ang a, Masihi Sangati
Evangelist-te report dawn leh enpuina kawngah
Office a pui ṭhin ang.
29 PRESBYTERIAN
Appendix 7

HUN

PAWIMAWHTE

1. Kohhran kum pawimawhte


1891 - March 15-ah Rev. William Williams Mizoram a lo
thleng a, Chanchin Ṭha a rawn hril.
- Sept. 23-ah Welsh Mission hotuten Mission Field
atân Mizoram siam an rêl.
1892 - April thlaah Rev. William Williams a thi. Welsh
Kohhran General Asembly-in Mission Field atân
Mizoram a pawm (June thlaah).
1894 - January 11-ah Arthington-a tirh Missionary pahnih
Pu Buanga (J.H. Lorrain) leh Sap Upa (Rev.
F.W. Savidge)-ten Sairâng an lo thleng.
1895 - July 10-ah Welsh Mission hotuten Mizorama thawh
an rêl thar.
1897 - June thlaah Welsh kohhran General Assemby-in Rev.
D.E. Jones (Zosaphluia) chu Mizorama thawk tûrin
an nemnghet.
- August 31-ah Rev. D.E. Jones (Zosaphluia) chu
Aizâwl a lo thleng.
1897 - Krismas hnuah Pu Buanga leh Sap Upa-in
Mizoram an chhuahsan.
1898 - Dec. 30-ah Rev. Edwin Rowlands (Zosapthara)
chuan Aizâwl a lo thleng. Saphluian sikul a
hawng.
1899 - June 25-ah Mizo Kristian hmasa Khâra leh
Khuman baptisma an chang.
1903 - March 13-ah Baptist Missionary anga thawk tûrin
Pu Buanga leh Sap Upaten Lunglei an lo thleng.
1904 - Assam Governor-in Mizoram sikul zawng
zawng Mission kutah a hlân.
1906 - Harhna hmasa.
PRESBYTERIAN 29
1907 - Aizâwl Theological School a ding.
1908 - Pûma zaiin Mizoram a fang.
1909 - Tirhkoh hna zir zo mi panga rawngbâwl tûrin tirh
chhuah an ni.
- Middle English Exam-na hmasa ber neih a ni.
1910 - Cherrapunji Theological College-a zir tûrin
Chhuahkhama a kal.
- Mizoram Presbytery hmasa ber neih a ni.
1911 - Khâwlchhutna (Loch Press) neih ṭan kum leh
Kristian
Tlangau chhuah ṭan kum.
1913 - Harhna ṭum hnihna.
- October-ah Mizo Pastor hmasa ber Chhuahkhama
nemngheh a ni.
1914 - Pastor 4 nemngheh an ni.
1915 - Mizoram Hmarchan hi Pastor Bial pangaah ṭhen a
ni.
1916 - Bible Women atân mi panga ruat an ni.
1917 - Kantute (Itinerant Preachers) lâk ṭan a ni.
- ISSU hriatpuiin Sunday School Exam neih ṭan.
1918 - Beihrual neih ṭan.
1919 - Harhna ṭum thumna.
1924 - Mizoram Hmarchan Presbytery pathuma ṭhen a ni.
1925 - Mizo Assembly (tuna Synod) neih ṭan.
1927 - Teachers' Training School a ding ṭan.
1928 - Durtlâng Damdawi In a ding ṭan.
1935 - Harhna ṭum lina.
- Young Lushai Association (tûna YMA) a ding.
1926 - Durtlâng Damdawi Inah Nurse zirna sikul ṭan.
- Welsh Kohhranin Mission Commission a rawn tîr.
1944 - Chanchin Ṭha Jubili lawm.
1946 - Durtlâng Bial leh Mualvûm Bialah Hmeichhe
Inkhâwmpui neih ṭan a ni.
- Chanchin Ṭha Dâk.
- Mizo Union a ding ṭan.
29 PRESBYTERIAN
1947 - Mizo Zalên Pâwl - United Mizo Freedom
Organisation (UMFO) a ding.
- Beihrual Thupui bu siam ṭan.
1949 - Standing Committee-in harhna hruaina bu a
chhuah.
1953 - Pathian Biak Inkhâwm Hruaina Bu chhuah.
1953 - Inkhâwmpui hming 'Assembly' chu 'Synod' tia
thlâk
a ni.
1954 - Kristian Ṭhalai Pâwl (KṬP) a ding.
1955 - Presbytery 3 khaikhâwmin Mizo Sunday School
Union
(MSSU) a ding.
1956 - Press & Bookroom hi Charter niin Welsh Mission-
in
kohhran a hlân.
1956 - Pension dân siam.
1959 - Mizo ṭawngin Bible pum neih ṭan.
1961 - Synod Inkhâwmpui, January leh February thlaa
neih
ṭhin chu December thlaah neih ṭan a ni.
- Synod High School a ding.
1964 - Kohhran sikul zawng zawng (Girls' School tel
lovin)
sawrkâr kutah hlan a ni.
1965 - Aizâwl Theological Sikul, college dinhmuna
hlânkai
kum.
1966 - Mizoram buai a inṭan (March 3).
- Welsh Mission-in kohhran kutah Mission thil a
hlân
vek.
1968 - February 20-ah Welsh Missionary hnuhnûng berin
Aizâwl an chhuahsan.
1984 - Mizoram chhim biala Presbyterian kohhran din ṭan.
1985 - Tripura Presbyterian kohhran pawm.
1994 - Mizoram Gospel Centenary lawm leh B.D.
PRESBYTERIAN 29
college
neih.
2014 - 1891, March 15-a Rev. William Williams Mizoram
a
rawn thlen ni chu Chanchin Ṭha thlen ni atân hman
ṭan
a ni.
29 PRESBYTERIAN
2. Kohhran ro inrêlna hrang hrang din leh siam
belh kumte
Kum 1910-ah Mizoram hi Khasi Assembly hnuaia
Presbytery pakhat a ni a, hemi kum hian Presbytery
hmasa ber chu neih a ni. Kum 1924 khân Sylhet
khuaa Inkhâwmpui Lian (Synod) chuan Assembly 3 -
Khasi & Jaintia Assembly, Mizo Assembly leh Sylhet
& Cachar Assembly te a siam a. Kum 1953-ah
Inkhâwmpuite chu an hming vuah ṭhain, 'Synod' chu
'Assembly' 'Assembly' chu 'Synod' tia koh a ni ta a ni.
(1) Assembly Synod: Kum 1924-ah Mizo
Assembly hmasa ber neih a ni a. Kum 1953 aṭang
chuan 'Synod' tia koh a ni ta.
(2) Presbytery: A tîrah (1910) Mizoram chu
Presbytery angin a han awm phawt a. Kum 1924-
a Assembly anga a din aṭangin Presbytery
pathumah ṭhen nghâl a ni a. Zawi zawiin Presbytery
thar a din belh ta zêl a. Hetiang hi a pun zêl dân leh
tihdanglam a nih chhoh dân chu a ni:-
1924 (1) Hmârchhak
(2) Chhimchhak
(3) Khawthlang
1936 Tuichângrâl
1944 Hmârthlang
1957 Chhimthlang
1960 (1) Chhimphei
(2) Hmârphei
(3) Khawchhak
1979 (1) Tuipuirâl
(2) Aizâwl Hmâr
(3) Aizâwl Chhim
PRESBYTERIAN 29
1982 Mawmrâng (Tuivai 1986)
1983 Ṭawi
1986 (1) Aizâwl
(2) Tuichâng
(3) Tuivawl
(4) Sakawrhmuituai
1987 Barak
1990 (1) Chhim
(2) Tripura
(3) Tlawng
1991 Manipur
1992 Chhimtuipui
1997 Zoram Pâwn
1999 (1) Aizâwl East
(2) Aizâwl West
(3) Aizâwl North
(4) Aizâwl South
2005 Synod 2004:20-ah ‘Ram pum huapa Presbytery en
ṭhat’ remtih a nih angin Synod 2005:50 chuan chutih laia
Presbytery 27 awm chu 36-ah a siam a; hetiang hian:–
(1) Aizâwl Hmâr
(2) Aizâwl Bethel
(3) Aizâwl Central
(4) Aizâwl West
(5) Aizâwl East
(6) Aizâwl Chhim
(7) Chhimphei*
(8) Ṭawi
(9) Chhimchhak
(10) Ramlai
(11) Lunglei East
29 PRESBYTERIAN
(12) Lunglei West
(13) Chhimtuipui*
(14) Tuichângrâl South
(15) Tuichângrâl North
(16) Tuipuirâl*
(17) Champhai South
(18) Champhai North
(19) Tuichâng
(20) Hmârchhak*
(21) Tuivawl*
(22) Tuivai*
(23) Tuirini
(24) Hmârphei
(25) Sakawrhmuituai
(26) Sêrlui
(27) Hmârthlang
(28) Khawthlang
(29) Dampa*
(30) Tlawng*
(31) Chhimthlang*
(32) Zoram Pâwn*
(33) Cachar Tlângram
(34) Barak*
(35) Meitei*
(36) Tripura*
(Note: Presbytery hming dawta arsi (asterisk) dahte
hi Presbytery siam ṭhat kum (2005 Synod)-a khawih danglam
loh Presbytery-te an ni).
2008 Imphal
2010 Chhawrpial
2011 (1) Aizâwl
Chhimthlang
(2) Tuivawlrâl
(3) Karbi Anglong
PRESBYTERIAN 29
2012 (1) Lamka South
(2) Tanggam
(3) Lamka North
(4) Phaipi
(5) Baramura
(6) Longtorai
(7) Imphal West
(8) Sangai
Hênga kum ziak lante hi Presbytery-te din ṭan/tihdanglam
kum a ni ber a. Dân narânin Presbytery thar siam tura tih siam a
nih hma kum Synod inkhâwmpuiin a siam a ni deuh zêl a. Synod
Statistic Report 2013-a a lan dan chuan Mizoram Presbyterian
Kohhran Synod hnuaiah Presbytery 46 a awm.
(3) Bial: Mizo Pastor hmasa ber Chhuahkhama chu
October 1913-ah nemngheh a ni a. A kum leh 1914-ah Tirhkoh
hmasa pali– Vânchhûnga, Hauchhûnga, Thangkhûma leh
Phâwka te nemngheh an ni a. Pastor panga an lo awm ta a, Bial
siamsak nghâl an ni a, Pastor Bial panga a ding ṭan ta a ni.
A tîrah chuan Bial hming hi a bialtu Pastor hminga koh a
ni mai âwm e. Eg. ‘Pastor Chhuahkhama Bial.’A châng chuan a
ram hminga koh a ni bawk. Eg. ‘Lurh Bial’ ‘Mawmrâng Bial’ etc.
Bial hming kohna atâna hman tâk ber chu Bialtu Pastor awmna
khaw hming a ni.
Bial tam tak chu kum eng emawti hnuah tihdanglam
emaw, Bialtu Pastor awmna sawn emaw a ni a; chuvângin, Bial
hming pawh a danglam zîng hle. Bial lo ni tawh ṭhîn tâwp hlen
ta pawh eng emaw zât a awm a. Bial ṭhenkhat kum engti chhûng
emaw han tâwpa Biala siam thar leh pawh eng emaw zât a awm
bawk (kum 1932 hma lam chhui tûr a mumal loh avângin hetah
hian 1932-a Pastor Bial ding tawh leh a hnu lama mite tihlan
a ni).
29 PRESBYTERIAN
1932-a Bial ding tawhte
(1) Mission Vêng
(2) Kelsih (1933-ah a tâwp)
(3) Serchhîp
(4) Thêntlâng (1933-ah a tâwp a, 1947-1967-ah a ding
leh)
(5) Sailâm (-1933)
(6) Maite (-1933)
(7) Mualchêng (-1933, 1944-47, -67 a ding leh)
(8) Khawbung (Lurh) (1950-67)
(9) Biate
(10) Arro (-1937)
(11) Champhai
(12) Rabung (-1939, 1945-1960, 1981)
(13) Zaingên (-1935, 1935-68)
(14)Ruallung (-1935)
(15)Saitual
(16)Mawmrâng (-1935)
(17)Durtlâng
(18)Nisapui (-1960)
(19) Vânbâwng (-1935, 1946-68)
(20) Sâwleng (1935, 1938, 1948-49, 1953-66)
(21)Kolasib
(22)Lungsum (-1935)
1933 (1) Dâwrpui
(2) Reiêk
(3) Tukkalh (1933-1958)
(4) Kânghmun
1934 (1) Phûlpui (-1937)
(2) Sialsûk
(3) Vânlaiphai (-1937, 1948-50, 1968)
(4) Vânchêng (1934-46)
(5) Bâktâwng (-1937, 1940-1959)
(6) Langrâwng (1934-39, 1948-49)
PRESBYTERIAN 29
1936 (1) Pâwlrâng (1936 chauh)
(2) Mamit (1936, 1947)
(3) Khawruhlian (1936-52, 1970)
1937 Phûllên (1937, 1986)
1938 Kâwlkulh
1939 Chalrâng (1939-69)
1940 (1) Phuaibuang (1940-46, 1963)
(2) Lâmzâwl (1940-44)
1941 (1) Mualvûm (1941-67)
(2) Hmunpui (1941-66)
(3) Kêlkâng (1941-69)
1942 (1) Ratu (1945-47, 1955-69, 1981)
(2) Sihfa (1943-48)
(3) Sabual (1945 chauh)
1946 (1) Sumsuih (1946 chauh)
(2) Bûkpui (1946-69, 1973)
1947 (1) Ngopa
(2) Phûldungsei (1947-60, 1980)
(3) Muallungthu (1947-49, 1986)
(4) Chhawrtui (1946-68)
1948 (1) Vervek (1948-49, 1973)
(2) Bûngzung (1948-66)
1949 Pûkzîng (1949 chauh)
1950 Vaitin (1950-54, 1960 & 72)
1951 Chhingchhîp (1951, 1968)
1957 Keikhum
1959 Kawrthah
1960 Thingsûlthliah
1961 (1) Aiduzâwl (1961-72)
(2) Sihphîr
(3) Phailêng 'W' (1961-63, 1970)
30 PRESBYTERIAN
1962 Tachhîp (1962-63)
1964 (1) Chhîppui (1964-69)
(2) Hlimen 'S'
1966 Vânzau
1967 Lêngpui
1968 (1) Chhingchhîp
(2) Dârlâwn
(3) Kâwnpui
1969 (1) Thênzâwl
(2) Lungpho
(3) Lungdâr 'E'
1970 (1) Khawzâwl
(2) Suangpuilâwn
(3) Khawruhlian
(4) Hlimen 'N' (1975-82, 1986)
(5) Phailêng 'West'
(6) Dawrpui Vengthar
1971 (1) Ruantlâng
(2) Bilkhawthlîr
1972 (1) N.E. Khawdungsei
(2) Venghlui
(3) Sairâng
1973 (1) Hnahlân
(2) Vervek
(3) Bûkpui
1975 (1) Fârkâwn
(2) Chanmari
1976 (1) Bairabi
(2) Khuanglêng
(3) Keiṭum
1977 Kânhmun
PRESBYTERIAN 30
1978 (1) Bûngkâwn
(2) Kahrawt
(Champhai)
(3) Zohmun
(4) Châltlâng
1980 (1) Khawhai
(2) Phûldungsei
1981 (1) Kulikâwn
(2) Ramhlun
(3) Hmunṭha
(4) Rabung
(5) Teikhang
(6) Ratu
1985 (1) Khawlailung
(2) Luangmual
(3) N.E. Bualpui
(4) Chhiahtlâng
(5) Vairêngte
1986 (1) Republic
(2) Keifâng
(3) Thingdawl
(4) Lallen
(5) Muallungthu
(6) Tlungvêl
(7) Hlimen 'N'
(8) Lunglei
1987 (1) Khawzâwl Vêngthar
(2) Kolasib Vênglai
(3) Kawrtethawveng
(4) Sialhâwk
(5) Sakawrdai
1988 (1) Zamuang
(2) Dârlung
30 PRESBYTERIAN
(3) Lawngtlai
(4) Chawngte
(5) Noagang (Tripura)
(6) Tuidu (Tripura)
(7) Ambasa (Tripura)
(8) Silchar
(9) Karimganj
(10) Konakpur
1989 (1) Bungtlâng South
(2) Tlabung
1990 (1) Zemabâwk
(2) Lungsen
(3) Tuipuibari Centre
1991 Vaṭhuampui
1993 (1) Vaivakâwn
(2) Armed Veng
(3) Sumsuih
(4) New Serchhîp
(5) Hnahthial
(6) Saiha
(7) Kêlkâng
(8) Damparêngpui
1994 (1) Champhai Bethel
(2) Lunglei Vênglai
(3) Jalaya (Tripura)
(4) Lala Bazâr
(Barak)
1995 (1) Lungdai
(2) Mamit Hmunsâm
1997 (1) Tanhril
(2) Electric
(3) Cherhlun
(4) Pukzîng
PRESBYTERIAN 30
(5) Bâktâwng
1998 (1) Sangau
(2) Bâwngkâwn
(3) Khatla
(4) Vênghnuai
1999 (1) Ramhlun South
(2) Vaphai
(3) Kabuganj (Meitei)
2000 (1) Tlângpui (Cachar)
(2) Siliguri (Ramthar)
(3) Changlang
(Arunachal)
2001 (1) Dharan (Nepal)
(2) Silonijan (Karbi)
(3) Mathurapur (Kolkata)
(4) Burburia (Tripura)
2003 (1) Basirhat (Kolkata)
(2) Jugia (Patna)
(3) Raebareily (Lucknow)
(4) Ganganagar (Tripura)
(5) Bethlehem
(6) Kolasib Hmâr Vêng
(7) Serchhip Vêngchung
(8) Zobâwk
(9) Dârlâwn Vênghlun
(10) Chawnpui
2004 (1) Sihfa
(2) Sesawng
(3) Rawpuichhîp
(4) Thênzâwl Field Vêng
(5) Champhai Kanan
(6) Champhai Vêngsâng
(7) E. Phailêng
30 PRESBYTERIAN
(8) Hatiadanga (Siliguri)
(9) Sarihajan (Karbi)
(10) Lala (Barak)
(11) Deporijo (Arunachal W)
(12) Pailapool
2005 (1) Zâwlpui
(2) Bharatpur (Nepal)
(3) Dârchawi (Tripura)
(4) Khumlung (Tripura)
2006 (1) Leitan
(2) Ṭhuampui
(3) Chhînga Vêng
(4) Mission Vêngthlang
(5) Hortoki
(6) Haulawng
(7) Manikbond
(8) Lakla
(9) Maniktala
(10) Lucknow
2007 (1) Dibrugarh (Arunachal
E)
(2) Tato (Arunachal W)
(3) Lopchu (Siliguri)
(4) Chokihola (Karbi)
(5) Patna (Patna Field)
(6) South Delhi
(7) Tuikual
(8) Lunglêng
(9) Mualphêng
(10) Aibâwk
2008 (1) Maubâwk
(2) Bîlkhawthlîr Hmâr
Vêng
(3) Zote
(4) Zokhawthar
PRESBYTERIAN 30
(5) Lawngtlai Chanmari
(6) Chawngte 'P'
(7) Phainuam
(8) Udharbond
(9) Kathikund (Patna Field)
(10)Ruprai (Tripura 'S')
(11) Khawlailung Dinthar
(12) Buarpui
2009 (1) Tlabung Chawnpui
(2) N. Vanlaiphai Damdawi Vêng
(3) Marpara Ramthar
(4) Madanrting
(5) Jiribam (Barak)
(6) Dongkamukam (Karbi Anglong)
(7) Kalachhora (Tripura)
(8) Udaipur (Tripura)
(9) Thrizino (Arunachal)
(10) Patna South (Bihar)
(11) Unnou (Lucknow, UP)
2010 (1) ITI
(2) Khawzâwl Dinthar
(3) Zonuam
(4) Rêngtekâwn
(5) Guwahati Ramthar (Assam)
(6) Gangaganj (Lucknow)
(7) Miao (Arunachal E)
(8) Katari (Nepal)
(9) Manahari (Nepal)
(10)Pasighat (Arunachal W)
(11)Chakmaghat (Tripura)
(12)Tuingoi (Tripura)
2011 (1) Sairâng Dinthar
(2) Chawngtlai
30 PRESBYTERIAN
(3) Ramthar Vêng
(4) Likabali (Arunachal W)
(5) Lucknow South (Lucknow)
2012 (1) Ramhlun Vêngthar
(2) Tuithumhnâr
(3) Kâwlkulh North
(4) Tuidam
(5) Rêngdîl
(6) Agartala (Tripura)
(7) Saisimdung (Tripura)
(8) Manu
(9) Karbinda (Jharkhand)
(10) Khagaria (Patna)
2013 (1) Tlângnuam
(2) Airfield Vêngthar
(3) Bûngtlâng Bazâr
(4) Lunglei Bazâr Vêng
(5) Khawhai North
(6) Khawhai South
(7) Chalrâng
(8) Sihphîr Vêngthar
(9) Tuipâng
(10)Tezpur
(11)Jarwadi
2014 (1) Chanmari West
(2) Kâwnpui Chhim
Veng
(3) Itanagar
(4) Silchar
(5) Dumlian
2013 inchhiarnaah chuan Bial 297 a awm ding mêk.
296 PRESBYTERIAN HANDBOOK
PRESBYTERIAN 30
PRESBYTERIAN 29
THUPUI ṬHEN LEH THUPUI TÊTE ZAWNAWLNA

Bung Thupui
1. Kohhran sawi fiahna................................................1-8
I. Kohhran...............................................................1
1. Hmuh theih loh Kohhran.................................1
2. Hmuh theih Kohhran.......................................1
II. Presbyterian Kohhran...........................................2
III. India ram Presbyterian Kohhran............................2
1. A din ṭan dân leh kohhran kalhmang...............2
2. A hming danglam chhoh dân...........................3
3. Thurin chungchâng.........................................3
4. Inrêlbâwlna tlângpui.........................................7
5. Synod hrang hrangte.......................................7

2. Kohhran inrêlbâwlna lam......................................9-20


I. Kohhran indin dân................................................9
1. Preaching Station............................................9
2. Branch Church................................................9
3. Tualchhûng Kohhran.......................................9
II. Kohhran member-te............................................11
1. Dân zawh kimte............................................11
2. Baptisma chang member-te...........................11
3. Member dangte.............................................11
III. Inthununna.........................................................12
IV. Kohhran Puipa nghette........................................12
1. Kohhran Upa.................................................12
29 PRESBYTERIAN
2. Probationary Pastor-te...................................13
3. Minister-te.....................................................13
V. Puipa nghette thununna.......................................13
VI. Kohhran rorêlnate...............................................13
1. Tualchhûng Kohhran.....................................14
2. Bial Inkhâwmpui..........................................14
3. Presbytery.....................................................15
4. Synod...........................................................17
5. General Assembly.........................................19

3. Inrêlbâwlna thil ṭhenkhata


Mizoram Presbyterian Kohhran kalhmang........21-36
I. Kohhran hming ziah dân.....................................21
II. Kohhran Lehkha (Letterhead) hman bîk tûr........21
III. Kohhran Number pêk leh seal chungchâng.........22
IV. Office lama inrêlbâwlna......................................22
V. Committee leh Board hrang hrangte....................27
1. Board/Committee puitlingte............................27
2. SEC Sub-Committee-te.................................28
3. Fellowship-te.................................................29
4. Synod Committee member siam dân.............30
5. Synod Committee member-te
term tâwp rual ṭhup lova kal dân tûr.............30
6. Committee member belhchhah.......................31
7. Committee member hmun ruak hnawh khah. 32
VI. Department head leh term nei hotute ruat dân....32
1. Department head...........................................32
2. Term nei hotu dangte....................................32
PRESBYTERIAN 29
VII. Synod Moderator hna thawh dân tûr...................33
VIII. Office lama thil chhinchhiahna (record) vawn tûr 34
1. Pastor tân......................................................35
2. Bial Ziaktu tân...............................................35
3. Tualchhûng Kohhran tân................................36

4. Kohhran humhalh leh sawh nghehna lam..........37-48


I. Kohhran member humhalh chungchâng...............37
II. Kohhran din nghehna policy................................39
1. Thuhma........................................................39
2. Kohhran din nghehna chungchânga Synod rilru39
3. Kohhran din nghehna policy
lo inṭan dân leh kal zêl dân...........................40
4. Thurâwn.......................................................41
5. Pêk theih tûrte...............................................42
6. Hmâr lamah..................................................42
7. Chhim lamah.................................................42
III. Ram chhûng mi nihna chiang lote
Kohhrana seng luh dân tûr..................................43
1. Kohhran rawngbâwlna leh
khua leh tui nihna chungchâng........................43
2. Fîmkhur taka ngaihtuah tûr............................43
3. Kohhran mi leh sa nihna chungchâng............43
4. Ram chhûnga awm phalna (permit) neite......44
5. Kohhran bêltute ngaihsak dân.......................44
IV. Ringthar baptisma chantîr leh
dân chhûnga seng luh dân...................................44
1. Dân zawh kim tûra buatsaih
zeta baptisma chantîr.....................................44
30 PRESBYTERIAN
2. Baptisma chantîr hnua dân
zawh kim tûra buatsaih..................................44
3. Baptisma chang dân
zawh kim anga pawm theih...........................45
V. Zoram pâwn lama kan mite
thunun leh lâk luh dân tûr...................................45
VI. Missionary leh Mizoram
pâwna kan kohhran Church
Court awm lohnaa kan mite
dân zawh kima
buatsaih leh thunun lâk luh dân...........................45
VII. Kan kohhran awm lohna hmuna
Upate awm dân tûr.............................................47
VIII. Naupang nu leh pa enkawl ni lo baptisma chantîr 48
IX. Kohhran inchhiarnaa institution-te chhiar dân tûr..48

5. Mi dang lo dawnsawn, lawm leh


kohhran pâwl dangte nêna inkûngkaihna..........49-70
I. Kan Kohhran mi lo pêm lûtte.............................49
1. Minister-te.....................................................49
2. Kohhran Upate.............................................49
3. Kohhran member dangte...............................50
II. Kohhran pâwl dang, kan kohhrana
lo lûtte lo dawnsawn dân tûr...............................50
1. Lo lût duh chu lâwm taka lo dawnsawn tûr. .50
2. Kohhrana siam dân.......................................51
3. Rawngbâwltute chungchâng..........................51
(1) Pastor/Pro Pastor-te..............................51
(2) Kohhran Upa, mi dang nêna rawn inlet.52
(3) Upa, a mala inlet...................................52
PRESBYTERIAN 30
(4) Upaa pawm theih loh.............................52
4. A bîka enkawl ngaite....................................52
(1) Mizoram chhûnga mite..........................52
(2) Mizoram pâwna mite chungchâng..........52
5. Property leh assets chungchâng......................53
6. Office-a thawktute chungchâng......................53
7. Thawh ho dân tûr (partnership).....................53
III. Kohhran pâwl dang nêna
kan inkûngkaihna dân - 2012.............................54
1. Baptist Church of Mizoram (BCM)...............54
2. ECM leh CCIM............................................55
3. Salvation Army.............................................56
4. Roman Catholic Church.................................57
5. Pâwl dang mi fate baptisma chantîr thu.........57
6. Kan kohhran mi, kohhran dang
dâna baptisma changte chungchâng...............57
7. Kohhran pâwl dang lo lûtte dawnsawn dân tûr 58
8. Inkûngkaihna kan neihpui kohhran dang........58
(1) Inkûngkaihna kan neihpui kohhrante.......58
(2) Kohhran member chungchâng................59
(3) Sakramen chungchâng..........................59
(4) Rawngbâwltu chungchâng.....................59
9. Inkûngkaihna kan neihpui theih loh
kohhrante nêna kan inkâr thu.........................59
(1) Inkûngkaihna kan neihpui
theih loh kohhrante................................59
(2) Inkûngkaihna kan
neihpui theih loh
kohhran mite kan
30 PRESBYTERIAN
kohhrana an lo luha dawnsawn dân tûr..59
(3) Inkûngkaihna kan neihpui theih
loh kohhrante nêna
rawngbâwlnaa
inhman tawn loh thu..............................60
10. Kohhran Upa pêm dawn theih lohte.............60
11. Kohhran Upa pâwl danga insawn
lâwr dawnsawn dân tûr.................................60
IV. NEIG-a Upate lo lût chungchâng.......................60
V. EFCI Upate kan pawm dân tûr..........................60
VI. Kohhran chhuahsan, lo kîr lehte
dawnsawn dân tûr...............................................61
VII. Salvation Army, kan kohhrana
lo lûtte dawnsawn dân tûr...................................61
VIII. Para Church chungchânga kohhran rilru
put dân tûr leh dawnsawn dân tûr.......................62
1. Para Church awmzia leh Mizorama
Para Church hrang hrangte............................62
2. Para Church ṭangkaina..................................64
3. Para Church ṭhat tâwk lohnate......................64
4. Para Church-te kohhranin a dawnsawn dân tûr 64
IX. Para Church missionary-te kohhranin
a dawnsawn dân tûr............................................65
1. Para Church-te kohhranin a
dawnsawn theih dân tûr.................................66
2. Para Church, Synod affiliation
dîl tûrte hriat tûr............................................66
3. Mission Board leh Synod recognised
Para Church thawh ho dân tûr......................66
4. Ṭanpuina dîl thu............................................67
PRESBYTERIAN 30
5. Mizorama Synod affiliated Para
Church Missionary-te dawnsawn dân tûr.......67
6. Ruahmanna ennawn hun................................67
X. Kan kohhran mi, pâwl danga
ordained pawm dân tûr.......................................68
XI. Kristian Organisation hrang hrangte
dinhmun tihchianna.............................................68
XII. Kohhran pâwl dangte thawhlâwm
khawn chungchâng.............................................69

6. Pathian biakna lam..............................................71-92


I. Hun bi pângngaia inkhâwmnate...........................71
1. Nilai zân - Kohhran inkhâwm.......................71
2. Inrinni zân - Ṭawngṭai inkhâwm....................72
3. Pathianni inkhâwmte.....................................72
(1) Sunday School......................................73
(2) Chawhnu inkhâwm.................................73
(3) Zân inkhâwm........................................73
II. Pualtu bîk nei inkhâwm......................................74
III. Hun bîk leh thil bîk puala inkhâwm....................74
IV. Branch Church hawn..........................................75
V. Kohhran indan....................................................76
VI. Bial thar hawn/indan............................................76
VII. Presbytery thar hawnna.......................................78
VIII. Sakramen inkhâwm............................................80
IX. Mitthi vui inkhâwm.............................................80
1. Minister leh Kohhran Upa thite vui dân.........80
2. Nausen/naupang vui inkhâwm.......................81
3. Mahni intihlum sâwngbâwl leh vui chungchâng82
30 PRESBYTERIAN
X. Thil dang puala inkhâwm....................................82

XI. Chhûngkuaa Pathian biakna.................................83


XII. Inkhâwmnaa chanvo neitute hriat tûr...................83
1. Inkhâwm hruaitu............................................83
2. Ṭantu............................................................84
3. Nilai zân thupui hawngtu...............................84
4. Thuhriltu......................................................84
5. Thawhlâwm hlântu........................................85
6. Khuangpu.....................................................85
XIII. Biak In chhûnga inchei dân leh
awm dân mawi kaihhruaina................................85
1. Biak In chhûnga incheina...............................86
2. Biak In chhûnga awm dân mawi....................86
XIV. Pulpit leh maichâm humhalh leh hman dân..........87
1. Pulpit hman dân tûrte....................................87
2. Pulpit hman lohna tûr tlângpuite.....................88
3. Maichâm humhalh dân..................................89
XV. Biak In leh kohhran thil serh humhalh chungchâng89
XVI. Thuhrila zin vâkte chungchâng............................90
1. Thuhrila vâk vêlte lehkha pêk........................90
2. Thuhrila zin vâkte en dân tûr.........................91
XVI. Biak In dâr vuak kaihhruaina..............................91

7. Rawngbâwlna lam................................................93-98
I. Rawngbâwltu chi hrang hrangte...........................93
1. Hun puma rawngbâwltute.............................93
(1) Nemnghehte..........................................93
(2) Nemngheh lohte....................................93
PRESBYTERIAN 30
2. Rawngbâwltu dangte......................................94
II. Thilpêk rawngbâwlna lam...................................94
1. Thawhlâwm pui.............................................95
2. Thawhlâwm dang..........................................95
3. Kohhran pâwn lam thila thawhlâwm..............96
III. Rawngbâwltute mawhphurhna............................96
1. Kohhran thilah..............................................96
2. Thil dangah...................................................97
3. Ṭawng chungchâng.......................................97

8. Thil pawimawh zual atâna


kohhran mite kaihhruaina.................................99-116
I. Inthununna lam kâwk thilte.................................99
1. Tualthat........................................................99
2. Rûk rûk........................................................99
3. Zu sa, zuar leh inte chungchâng....................99
4. Chi ṭha vâwr.................................................99
5. Hnam dang ringtu, kohhran dâna
thunun dân tûr.............................................100
II. Pathianni serh kawnga
Presbyterian Kohhran Thuchah..........................100
III. Ram pum huapa Krismas hman dân kaihhruaina . 102
IV. Chapchâr Kût leh Mizo Culture chungchâng.....103
V. Krismas Fair/Carnival chungchâng.....................107
VI. Gambling etc. chungchânga kaihhruaina.............107
VII. Nau tihtlâk (Abortion) chungchâng...................108
VIII. Zu chungchânga Kohhran dinna........................108
IX. Zûk leh hmuam do chungchâng........................109
30 PRESBYTERIAN
1. Naupang aṭanga zirtîr..................................110
2. Puitling tawhte zirtîr.....................................110
3. Zûk leh hmuam ti mêkte tân........................110
X. Chhiatni ṭhatni kaihhruaina.................................111
1. Chhiatni......................................................112
(1) Mitthi dâr vuak.................................112
(2) Lumen leh thlân laih..........................112
(3) Mitthi puana tuam.............................112
(4) Pangpâr dah......................................112
(5) Mitthi vui hun...................................112
(6) Thlalâk.............................................112
(7) Mitthi vui inkhâwm...........................112
(8) Mahni intihlum.................................113
(9) Râlna................................................113
(10) Khawhar lênpui................................113
(11) Khawhar riahpui...............................113
(12) Thlân ṭhut.........................................113
(13) Thih champhaphâk...........................113
(14) Lungphun.........................................113
(15) Thlân chei mawi leh thlân tlawh........114
(16) Hlamzuih chungchâng.......................114
(17) Puithuna âtthlâk................................114
(18) Kohhran inkhâwm leh thihna.............114
2. Ṭhatni.........................................................114
(1) Inneih ni ruat.....................................114
(2) Sâwmna...........................................114
(3) Man hlan..........................................115
(4) Manṭang sem....................................115
PRESBYTERIAN 30
(5) Incheina...........................................115
(6) Inneih inkhâwm Programme..............115
(7) Pangpâr khawi..................................115
(8) Ṭhian................................................115
(9) Zungbun...........................................115
(10) Thlalâk.............................................116
(11) Ṭhian man.........................................116
(12) Lawichal..........................................116
(13) Inneih lawm......................................116
(14) Thuam chhawm................................116
(15) Puithuna âtthlâk................................116

9. Kohhran leh Pâwl leh Politics.........................117-118


I. Khawtlâng leh ram hruaitu thlan
chungchânga Kohhran tih tûr............................117
II. Inthlan thuchah siam..........................................117
III. Political Party thila sâwmna chungchâng............117
IV. Sawrkârin kan mite a hman chungchâng...........118
V. Synod mi rawih leh politics...............................118
VI. Mi rawih pâwn lam thila
a inhnamhnawih theih dân.................................118

10. Inneihna leh a kaihnawihte.............................119-153


I. Nupa Chungchâng Dana mi
(Number pêk dân ngai ngaiin).........................119
I:A Kohhran Dâna inneihna awmzia..................119
I:B Kohhran Dâna innei theite...........................119
I:C Kohhran Dâna inneihtîrtute..........................120
30 PRESBYTERIAN
I:D Inneihna hmun.............................................120
1. Biak Ina inneihna.................................120
2. Hmun danga inneihna..........................121
I:E Inneih Registration.......................................121
I:F Inneihna chi dangte.....................................121
1. Indian Christian Marriage Act
hmanga inneihna.................................121
2. Special Marriage Act hmanga inneihna .
121 3.
Khawvêl dâna inneihna......................122
(1) Ringtu nih hmaa inneite..............122
(2) Khawvêl mi tlûkpui thu..............122
(3) Ringtu nuna nung duh lo tlûkpui 122
(4) Kan kohhran mi, an
fate pâwl danga awm,
khawvêl dâna innei.....................123
4. Laichîn bul hnai inneih phal
lohte inneihna......................................123
(1) Mipa tân.....................................123
(2) Hmeichhe tân.............................123
I:G Kohhran dang mi nêna inneihna..................124
1. Kohhran thawhhona (Church Councils)-
a kan thawhpuite nêna inneihna.........124
(1) Mizoram Baptist Kohhran leh
Evangelical Church of Maraland .
124
(2) Salvation Army...........................125
2. Inkûngkaihna kan neihpui
kohhran dang mi nêna inneihna............125
PRESBYTERIAN 30
3. Roman Catholic Kohhran mi
nêna inneihna......................................126
4. Inneih ṭhat chungchâng.........................127
5. Kan mi, pâwl dang dâna innei,
inlet si lo..............................................127
6. Inkûngkaihna kan neihpui theih lohte....127
(a) Inneih chungchâng.....................127
(b) An kohhran dâna innei sa
rawn inlette.................................128
(c) Inṭhen inneih ṭhattîr chungchâng..128
7. Inneih lawmpui theih leh theih lohte.....128
(1) Lawmpui theihte.........................128
(2) Lawmpui theih lohte...................128
8. Inneihna pawm loh tûr chi...................128
9. Inneih pawlh (Mixed Marriage)...........129
10. Pâwl dang mi nêna inneihnaa palai thu 129
II: Inneih sawngbâwlna.....................................129
II:A. Inneih hriattîrna...................................129
1. Inneih hriattîrna tihchhuah dân chi hnihte.130
(1) Hriattîrna Lehkha târ...................130
(2) Hriattîrna puan chhuah...............130
2. Hriattîrna hun tihtawi............................130
3. Inneihna hmun tûr hriattîr.....................130
4. Lehkha târsak/puansak theihte..............130
(1) Dân chhûnga awmte...................130
(2) Dân chhûnga awm lote...............130
(3) Puitlin thlenga baptisma chang lo
innei tûr......................................131
31 PRESBYTERIAN
5. Lehkha târ tûr ziaktu...........................131
6. Innei tûr sawi buai chungchâng............131

II:B Inneih hriattîrna târsak/puansak ṭûl lote ..


131 1.
Inru/inpawm zui...................................131
2. Pâwl dang dâna inneia pakai nghâl tûr 132
II:C Innei ṭhiante........................................132
II:D Incheina..............................................132
II:E Inneih hun...........................................132
II:F Innei tûr counselling.............................133
II:G Inneih inkhâwm...................................133
II:H Inneih Certificate.................................133
II:I Mo lawm chungchâng.........................133
II:J Thuam chhawm...................................134
II:K Inneih nia thlalâk.................................134
II:L Man leh mual......................................134
II:M Kan mi, pâwl dang dâna innei
sâwngbâwl thu.....................................134
II:N Upa Inneihna Register kawl dân..........134
III: Inṭhenna leh rawngbâwlna...........................135
III:A Inṭhen awmzia.....................................135
III:B Inṭhennain nghawng a neih dân............135
1. Nupa inṭhen dinhmun...........................135
2. Nupa inṭhen fate baptisma chantîr thu. .136
3. Kohhran mi rawih inṭhen.....................136
4. Nemngheh rawngbâwltu nupui
ṭhen dinhmun......................................136
5. Rin hranna leh uirena avânga inṭhen.....136
PRESBYTERIAN 31
6. Inneih zungbun chungchâng..................136
IV: RC leh RL chungchâng...............................137
IV:A RC leh RL pêk ṭûlna...........................137
IV:B RC leh RL hrilhfiahna..........................137
1. RC (Revocation Certificate).................137
2. RL (Re-marriage Licence)....................137
IV:C RC leh RL pêk theihte.........................138
1. Inrem lohna avânga inṭhen...................138
2. Mipa thei lo/hmeichhia thei lo..............138
3. Mut dun duh lo...................................138
4. Mutpui duh lo......................................138
5. Inhamtawnglo.....................................138
6. Rai zêp/sâwnthlâk zêp.........................138
7. Inbumna dang......................................139
8. Inâtsan................................................139
9. Intlân bosan.........................................139
10. Nun râwng lutuk..................................139
11. Uire chungchâng.................................140
12. ICM Act leh Special Marriage Act
hmanga innei inṭhen lehte.....................140
13. Rin hran vânga inṭhen..........................140
14. Inṭhen nawn RC leh RL pêk dân.........141
IV:D RC leh RL lâk leh inneihna
inkûngkaih dân ṭhenkhatte...................141
1. Inneih ṭhat ngai lo................................141
2. RC leh RL la nawna inneih leh dân.....141
IV:E RC leh RL pêk dân..............................141
1. RC leh RL petu...................................141
31 PRESBYTERIAN
2. RC leh RL dîlna siam dân....................142
3. RC leh RL pêk chhuah report..............142
4. RL chungchânga thu pawimawh dangte 143
V: Inneih leh kohhran thununna.........................143
V:A Inngaihna suala tlute.............................143
V:B Khawvêl dâna inneite...........................143
V:C Inrute chungchâng...............................143
V:D Indian Christian Marriage Act
hmanga innei thunun tûrte....................144
V:E A hun hmaa thunun phelh chungchâng. 144
V:F Special Marriage Act hmanga
innei thunun tûrte.................................144
V:G Uirete chungchâng...............................145
V:H Kut thlâk theih dangte...........................145
1. Puan inzâwna mu.................................145
2. Inkawp lo chi inkawp..........................146
II. Innei tûrte kum bithliah......................................146
III. Baptisma chang chawpa innei...........................146
IV. Thla serh chungchâng.........................................146
V. Criminal case nei laite inneihtîr thu....................147
VI. Inneite chhinchhiahna.......................................147
VII. Inneite chungchânga kohhran pâwl dangte
nêna kan inpawm tawn dân en ṭhatna...............147
1. Baptisma chungchâng.................................148
2. Inneihna chungchâng...................................148
3. Dan zawh kim chungchâng.........................148
VIII. Inkawp lo chi inkawpte dinhmun en ṭhatna.......149
IX. Mipat hmeichhiatna
PRESBYTERIAN 31
chungchânga Mizoram
Presbyterian Kohhran
pawm dân puan chhuahna.................................150
X. Tûnlai thiamna hmanga nau pai leh
fa lâk chungchâng.............................................151
XI. Birth Control chungchâng..................................151

11. Inkhâwmpui leh Committee thurêl


pawimawh dangte............................................154-181
I. Ni pawimawh leh Kohhran Office chawlh........154
1. Ni pawimawh ṭhenkhatte.............................154
2. Kohhran Office chawlh nite........................154
II. Thil pawimawh dangte......................................155
1. Naupang baptis thu......................................155
2. Baptisma chantîr dân chungchâng...............155
3. Mitthi baptis chungchâng.............................155
4. Mitthi thlaichhiah........................................156
5. Thunun lai thite............................................156
6. Mahni intihluma ngaih tûr chin.....................156
7. Pâwngsual leh thununna inzawm dân...........156
8. Hmei dinhmun............................................156
9. Voluntary pension-a kalte certificate pêk.....156
10. Pensioner, kan kohhran
chhuahsante dinhmun tûr..............................157
11. Sawrkâr hna etc.-a
inhnamhnawih chungchâng...........................157
12. Minister leh Pro. Pastor-te transfer kal hun. 157
13. Minister-te tân General Education...............157
14. Office Inrinni chawlh...................................157
31 PRESBYTERIAN
15. Presbytery minute, etc. Synod Office-ah......157
16. Property register..........................................158

17. Baptisma Register leh Inneih


Register, Synod Archives-a neih
kim lohte leh kohhran malin record
an neih si lohte
duplicate certificate pêk dân tûr..................158
18. Synod palai thlenna.....................................159
19. Synod Preacher dinhmun............................159
20. Synod thawhlâwm pêk luh man..................159
21. Tualchhûng Kohhranah Ramthar Committee 160
22. Bial Sunday School Committee neih...........160
23. Bible Sunday..............................................160
24. Hmeichhe tâna Pathian thu zirna hawnsak...160
25. Hmeichhia Kohhran Upa atâna
nemngheh chungchâng................................160
26. Kohhran indan leh upa pêk.........................161
27. Kohhran malin Kristian Organisation
mahnia lo zawm ve chungchâng..................161
28. Kutdawh tâna lehkha siam tawh loh............161
29. Pastoral Ministry hnuaia thawkte
zirna sâng zâwka zir tûrte thlan dân............161
30. State Day Office holliday atân.....................162
31. Social Front Committee din chungchâng.....162
32. Missionary-te inkhâwmpuia an dinhmun tûr. 162
33. Kristian Hla Bu humhalh chungchâng..........163
34. Inthlanpui etc.-a office chawlh chungchâng. .164
35. India ram pâwna seminar, etc. intirh dân.....164
36. Synod in luah dân enṭhatna.........................165
PRESBYTERIAN 31
37. Synod Pastor Quarters sak dân
tûr kaihhruaina...........................................168
38. Mission Field-a Church Court siam dân......171
39. Synod Inkhâwmpui rorêl tihzângkhai dân tur 174
40. Hmeichhia leh KṬP Inkhâwmpui
tihzângkhai dân tûr......................................175
41. Minister foreign-a zirte course
pêk belh, etc. chungchâng...........................176
42. Synod zin man pêk dân..............................176
43. Inkhâwmpui hrang hrang neih hun ruatna....177
44. Synod Relief pêk dân rate enṭhatna.............178
45. Synod mi rawih ni lo official duty-a
tirhte chhawmdâwl dân................................179

You might also like