CỰC QUANG

Thiên nhiên luôn có những hiện tượng kỳ bí và luôn làm con người ta
choáng ngợp trước sự hùng vĩ và kỳ ảo. Và cực quang - là một hiện tượng
kì diệu và tuyệt đẹp của thiên nhiên mà chỉ có tại Bắc Cực. Mỗi khi trên
bầu trời xuất hiện những mảng màu vàng, lục mập mờ, tất cả mọi người ai
cũng đều bất ngờ và thích thú khi bắt gặp hiện tượng này. Vậy bạn có biết
hiện tượng cực quang không? chúng xuất hiện từ đâu?
Cực quang là gì?
Theo định nghĩa khoa học, cực quang hay còn được gọi là đèn phía bắc hay đèn

phía nam là sự hiển thị ánh sáng tự nhiên trên bầu trời Trái Đất, chủ yếu thường

xuất hiện ở các vùng vĩ độ cao (xung quanh Bắc Cực và Nam Cực).

Cực quang hầu như có thể nhìn thấy mỗi đêm gần Vòng Bắc Cực và Vòng Nam

Cực, cách Xích đạo khoảng 66,5 độ Bắc và Nam. Hình dạng của cực quang rất

đa dạng và có sự chuyển động dưới dạng các dải ánh sáng hình rèm, tia, xoắn

ốc, vòng cung hoặc nhấp nháy động bao phủ toàn bộ bầu trời.

Cực quang được hình thành như thế nào?

Cực quang là kết quả của sự xáo trộn trong từ quyển do gió mặt trời gây ra. Những

nhiễu loạn lớn là kết quả của sự tăng cường tốc độ của gió mặt trời từ các lỗ vành

nhật hoa và sự phóng khối lượng của vành.

Những nhiễu loạn này làm thay đổi quỹ đạo của các hạt tích điện trong plasma từ

quyển. Những hạt này, chủ yếu là electron và proton, kết tủa vào tầng khí quyển

phía trên (tầng nhiệt điện/tầng ngoài).

Kết quả là sự ion hóa và kích thích các thành phần khí quyển phát ra ánh sáng có

màu sắc và độ phức tạp khác nhau. Hình dạng của cực quang, xuất hiện trong các
dải xung quanh cả hai vùng cực, cũng phụ thuộc vào lượng gia tốc truyền cho các

hạt kết tủa.

Các hạt năng lượng (electron và proton) từ mặt trời lao vào bầu khí quyển phía trên

Trái đất với tốc độ lên tới 72 triệu km/h nhưng từ trường của hành tinh bảo vệ

chúng ta khỏi sự tấn công dữ dội. Khi từ trường của Trái đất chuyển hướng các hạt

về phía các cực cũng là lúc nó biến thành hiện tượng cực quang.

Đặc điểm của cực quang

Cực quang rực rỡ nhất ở cuối vệt và mờ dần khi ánh sáng kéo dài lên trên.

Trong thời gian hoạt động của mặt trời thấp, các vùng cực quang dịch chuyển về

phía cực. Trong thời kỳ mặt trời hoạt động mạnh mẽ, cực quang thỉnh thoảng mở

rộng đến vĩ độ trung bình.

Cụ thể cực quang đã được quan sát xa về phía nam tới vĩ độ 40 o ở Mỹ. Cực quang

thường xảy ra ở độ cao khoảng 100km so với mặt đất. Tuy nhiên, chúng có thể xảy

ra ở bất cứ nơi nào cách bề mặt Trái đất từ 80 đến 250 km.

Chúng ta có thể nhìn thấy cực quang không?

Cực quang có độ cao của nó so với mặt nước biển khoảng xấp xỉ 100 – 130 km. Do
đó, trên thực tế, ngay cả khi oval cực quang mở rộng vào các thời điểm có bão từ
thì người sống ở các khu vực có vĩ độ quá thấp như Việt Nam, rất tiếc, cũng không
thể nhìn thấy hiện tượng này.
Ở Bắc bán cầu, ngoài Bắc cực thì dân cư ở các vùng Bắc Canada, Alaska,
Greenland, Bắc Nauy, Siberia là có thể quan sát được hiện tượng này vào mùa
đông khi Bắc cực đang là đêm, các vùng thấp hơn một chút từ Nam Na Uy đổ
xuống đầu Trung Âu chỉ có thể quan sát được rất hiếm hoi hiện tượng này ở chân
trời Bắc, đôi khi phải khá nhiều năm mới xảy ra một lần.

Thấy cực quang là có điềm gì?

Theo người Indians ở Bắc Mỹ, cực quang là ánh sáng từ các đám lửa trại ở phía xa
về phương Bắc. Vào thời Trung cổ, cực quang báo hiệu điềm xấu về chiến tranh
hoặc dịch bệnh, ví dụ như bệnh dịch hạch. Ngày nay, với sự phát triển của khoa
học, chúng ta biết rằng cực quang là hiện tượng ánh sáng thiên nhiên.