B irinci baskt : Ocak 1976

ikinci bask! Ocak 1980

Hild.I Matbaacillk Koll. �ti.

Telefon: 22 91 78 - Istanbul

Kapak resmi :
Paul Klee / Sanatc;:1 mask1
KiMSE
 YAZARIN
OBOR KITAPLARI

Kai;kmlar (Oyku)
Bozgun (OykUler)
Av (OykUler)
Kimse (Roman)
0 (Roman)
Ah Min'el A�k ($iirler)
Ders Notlan (Denemeler, 1979 Turk Dil Kurumu
DdutuJ
Bir Gemide (OykUler, 1979 Sait Faik Armagam)
 fuitEdgil

KiMSE
Belli bir sUrede
(bir karak1� boyu)
belli bir noktada
(Ulkemizin dogusunda
on U� haneli, yUz on dort nUfuslu
Pirkanis adll dog koyUnde)
anmak, ans1mak, an!amak, sormak:,
kar�1l1k aramak
ve ozellikle yasam1 sUrdUrebilmek ic;:in
yap1lm1� konu!imalardan se�meler
ya da
bir monolog'un, diyalog'a
donU!itUrUlmesi �aba(lama)s1
 SUNU

Sen hi9, bir may.s ak$am1 bir giil agacma, bir

dilegini asmadm m i ? diyor Bir ses.
Ne dilegi? diyor Gbur Ses. Hangi dilek? Han­
.gi giil dalma? Ne zaman? Ni9in? Nasr!? Nerde?
Herhangi bir dilegin i�in, diyor 0 Ses. Grne­
gin bah9e i9inde sessiz bir yuva. Grnegin pna9
bir kadm, yatagm1 1S1tacak. Grnegin senin adm1
ya$alacak bir 9ocugunun olmas1. Grnegin ya$a­
mm degi$mesi.
Bir giil dalmda mi? diyor Gbur Ses.
Ya da bir kitap, diyor i lksozeba$layan Ses.
Kutsal kitap mi? diye sorarak cevapl1yor Gbur
Ses (alayll).
Ni9in olmasm? diyor il k Ses.
Ama onu 9oktan yazdilar, diyor Son Ses.
Bir de sen yazmak isterdin belki, diyor i natp
Ses.
Benim yazmak istedigimi ba$kalan yazd1, diyor
inan9l1 Ses. Hem de 9ok once. Hem de ben bun­
dan $ikdyet9i degilim .
Boylece, Benim kitab11n 9okt,a.n duriildu mu de-

7
mek istiyorsun? diyor Hepsorusoran Ses.
Hayrr, duzii.ldu, diye duzeltiyor, Ezik Ses.
B elki onun ifin asml$tndrr dilegini bir gii.l aga­
cma, rlrk bir hrdrellez gecesi, sabaha degin salr­
mp kalmi$tlr gii.l dalmda, sabah gidip baktrgm­
da ... Kafanr falr$tlr, ansrmaya fair$, diyor Us­
teleyen Ses.
Nifin aftrn bu konuyu? B enden ne istiyorsun?
diyor Kink Ses.
<;unku sen yagmursan ben topragim, diyor Do.
kuk Ses.
Ben yagmayan bir yagmurumdur, olsam olsam,
diyor 0 Ses.
Ben de siitsuz kalmi$ bir bebegim, aglayip krv­
ranan, yagmu r yagdiracak Tanrr'ya adak olan,
diyor Obur Ses. Sen aysm, ben gune$, sen bana
sirt fevirensin, ben sana yamp biten kiyamet
gunu anlatacagrm sana buyuk sevdami.
$imdi anlat, diyor <;ekipgitmedeki Ses. Kiya­
met gunu, bugun.
Anlatmanrn geregi yok, diyor Cevapveren Ses.
Arna dilersen, konu$al1m .
Ba$ka ne yapryoruz k i ? diyor Duran Ses.
.'Iiaydi ba$layalrm diyor, Yeldesavrulan Ses.

8
I. BOLOM

Ah! dag ba$rnda

kendini aramak
bir ki$ gecesi
karlar
tiim izleri orterke11
D1�an c;1kmad1g1m1 soylemek, diyor Birinci Ses.
D1�an, kenefe. Oi;: giindiir. Belki de dort. Bel­
ki de be�. <;1kmad1g1m1 soylemek.
Nii;:in ? diyor lkinci Ses. <;1k1p bir deneseydin.
Bu sogukta m1? diyc cevaphyor Birinci �es.
Barsaklann kurudu. <;1k da bir dene. Tembelli­
gi birak, diye iisteliyor ikinci Ses.
Birak kurusun, diyor B irinci Ses. Bu sogukta
donmaya niyetim yok. Kopekler uluyor, duymu­
yor musun? Kar yag1yor. Lapa lapayd1, �imdi ti­
piye i;:evirdi. Ayaz. Bu ayazda d1�an i;:1kmak. D1-
�an, kenefe. Kenefe gidip denemek bu kuru.
mu� barsaklann ai;:1lmasm1. HAYIR! HAYIR!
Dstelik kenefe giden yol karla kaph olmah.
Bu durumda, d1�arda, kapmm oniinde dene, di­
yor ikinci Ses.
Kapmm oniinde mi? diyor Birinci Ses.
Tabii, diyor lkinci Ses. Nii;:in olmasm? Kar or­
ter ve donar. Yaza degin kokusu duyulmaz. Ta­
bii sen ii;:eri girer girmez kopekler yemezse . (Bir

11
kahkaha at1yor.)
O�iitmekten korkuyorum, diye s1zlamyor Birin­
ci Ses.
Ah, anhyorum diyor ikinci Ses. Oyleyse odanm
bir ko�esinde dene.
Bu iyi bir fikir, diyor Birinci Ses. Arna denenc­
cek bir �ey yok.
Sen bilirsin, diyor ikinci Ses. Oyleyse s1zlanma.
S1zlanan yok, diyor Birinci Ses.
Susuyorlar.
Bir ara , B irinci Ses, Ne zaman ki . . . diye ba�la­
yacak oluyorsa da sonunu getiremiyor.
Kar�1smdaki merakla bekliyor ciimlenin sonu­
nu. Ciimlenin sonu gelmiyor.
Gelen (d1�ardan) kuzey riizgarmm sesi (vuuuuu­
uuuu) ve kopeklerin ulumalan (huu-uuuuu-uuu­
uu-uu-uu) ve (i<;erden) sobada yanan odunun <;1-
Urt1lan.
Kopeklerin boyle ulumasma bak1hrsa - diyc
ba�hyor Birinci Ses.
Evet, diye tamamhyor ikinci Ses, kurtlar goriin­
mii� olmah.
Susuyorlar.
Kopeklerin ulumas1m, kuzey riizgarmm ugultu­
sunu dinliyorlar.
Sonra Birinci Ses,
Bir de d1�an <;1k1p denememi istiyorsun, diyor.
Kapmm oniinde deneyebilirsin, diyor ikinci Ses.
Ge<;en sefer ba�1ma geleni unuttun, diyor Birin­
ci Ses . Hem denenecek bir �ey de yok. Soyle­
dim. Barsaklannun kurudugunu suyledim.
Oyleyse bir tenkiye, diye 6neriyor ikinci Ses.

12
Alay m1 ediyorsun ? diyor Birinci Ses.
Hi<; degilse bir sabun pan;as1, diyor 1kinci Ses.
i:;; te bu iyi bir fikir, diyor Birinci Ses. Arna
�imdi degil. Yann deneriz bunu. Yann, giin 1�1-
d1ktan sonra. Kurtlar daga <;ekildikten sonra.
Tehlike kalmad1ktan sonra.
Ni<;in yanm bekliyorsun? diyor 1kinci Ses.
Dedim ya, �imdi kurtlar, diyor Birinci Ses. �im­
di kurtlar ve tehlike.
Dogru , diyor ikinci Ses.

Bir siire susuyorlar. Sonra ikinci Ses, Lamba­

y1 yakahm m1? Ne dersin ? diye soruyor.
Geregi yok, diye kar�1hk veriyor Birinci Ses.
Arna i;ok karanhk, diye iisteliyor ikinci Ses.
N 'olacak? diye tersliyor Birinci Ses. Kimin i<;in
yakacaksm lambay1? Neyi gormek i<;in ?
Kendim i<;in, diyor titrek bir sesle 1kinci Ses.
Aydmhkta olmak i<;in.
Kendin i<;in mi? diye soruyor Birinci Ses.
Evet, diyor ikinci Ses.
Korkuyor musun? diyor Birinci Ses.
Evet, diyor 1kinci Ses.
Kimden korkuyorsun? diyor (alayh) Birinci Ses.
Bilmiyorum, diyor ikinci Ses.
Kap1 siirgiilii biliyorsun, diyor Birinci Ses.
Evet, diyor 1kinci Ses. Pencerelerin kepenkleri
de kapah.
H i<; bir insan giremez, diyor Birinci Ses.
Ve hi<; bir hayvan, diyor ikinci Ses.
byleyse? diyor Birinci Ses.
B ilmiyorum, diyor ikinci Ses. Korkuyorum.

13
(Bir an. Sonra:) Sen de korkuyorsun , diyor.
Cevaplam1yor Birinci Ses.
Korkmasan, <;:1kar denerdin, diyor ikinci Ses.
Denenecek bir �eyin olmad1gm1 soyledim, diyor
Birinci Ses. Benim korkum ii�iitmek. U�iitmek,
yataga dii�mek ve gebermek bu dag ba�mda.
Korkum, kopekler ve kurtlar tarafmdan, kuru­
mu� barsaklanm1 bo�altmaya <;:ah�ay1m derken,
lup edilmek.
Ne edilmek? diye soruyor ikinci Ses.
Lup edilmek, diye tekrarhyor Birinci Ses.
Demek lambay1 yakmak istemiyorsun, diyor
ikinci Ses (verilen cevab1 duymam1� ya da din­
lememi�).
Hi<;: bir geregi yok dedim, diyor Birinci Ses.
Oyleyse yatahm, diyor ikinci Ses.
iyi bir fikir, diyor Birinci Ses.

Soyunmayacak m1sm? diyor ikinci Ses.

Hayir, diyor Birinci Ses.
Susuyorlar. Sonra ikinci Scs, Kopeklerin ulu­
masm1 duyuyor musun ? diyor.
Duyuyorum, diyor Birinci Ses.
Art1k ulumuyorlar. Ulumalanm kestiler, duyu­
yor musun? diyor ikinci Ses.
Duyuyorum, diyor Birinci Ses.
Kurtlann pe�ine dii�mii� olmahlar, diyor ikin_
ci Ses.
Yarm derede kemiklcri bulunur, diyor Birinci
Ses.
Tabii kar ortmezse, diyor ikinci Ses.
Ortmezse, diyor Birinci Ses .

14
Yoksa ancak yazm, diyor ikinci Ses.
Dogru, diyor Birinci Ses.

Susuyorlar.

Sonra Birinci Ses, Piller tiikendi, degil mi? di­

ye soruyor.
<;oktaaan , diyor ikinci Ses .
Is1tip, yeniden bir deneseydik, d iyor Birim:i
Ses.
Ka� kez denedik, diyor ikinci Ses.
Dogru, diyor Birinci Ses. (Sonra: ) Ne zaman
gelir ?
Ne, ne zaman gelir? diye soruyor ikinci Ses.
Piller, diyor Birinci Ses.
Tann bilir, diyor ikinci Ses. Kente adam gi­
derse. Tabii, kentte de kalm1�sa. Yol kapanma­
m1�sa. (Sonra:) Ni�in sordun?
Hi�, diyor Birinci Ses.
S1k1hyor musun ? diyor ikinci Ses.
S1k1lmak degil, diyor Birinci Ses. S1kilmay1 �ok.
tan unuttum. Bu, bir sese olan-
Bir sese olan ne? diye soruyor ikinci Ses.
ihtiya�. diyor Birinci Ses.
Ne ses.ine olan ihtiya� ? diyor ikinci Ses .
insan sesine , diyor Birinci Ses.
i�te buna �a�t1m, diyor ikinci Ses.
!;)a�1lacak ne var? diyor Birinci Ses.
insan . . . burda . . . bu dag ba�mda da var insan.
insan sesi, diyor ikinci Ses.
Bu insanlann dilinden anlam1yorum ki, diyor
Birinci Ses.

15
Hangisinin dilinden anhyorsun? diyor 1kinci
Ses.

Cevaplam1yor bu soruyu Birinci Ses.

16
Ncrden geldim buraya? diyor Birinci Ses.
Nerden geldik buraya? diye yank1hyor aym so­
ruyu ikinci Ses.
Cevap yerine, Nerden geldik buraya? diye so.
ruyorlar birbirlerine, ama oylesine yava!jitan ki,
belki kendileri de duymuyor.

Sanki kac;m1!ji1m, bu dag ba�ma kac;m1!ji1m, ba!ji­

ka gidccek yer bulamay1p; sanki unutulmak
ic;in, diyor Bfrinci Ses.
Onun gibi bir !jiey, diyor ikinci Ses. Ba!jika ne
yapabilirdik ? diyor Birinci Ses.
Ba!jika bir yere kac;abilirdik, diyor ikinci Ses.
S1cak bir yere. Bir adaya, ya da bir c;ole, diyor
Birinci Ses.
Adada dalgalar var gece giindiiz , diyor ikinci
Ses. �Oldeyse kum firtmalan.
Bir ormana s1gmabilirdik, diyor Birinci Ses.
Riizgarda konu!jian agac;lan dinlememi!jisin bel­
li, diyor ikinci Ses .

17
Oyleyse buras1 iyi, diyor Birinci Ses. Bunu mu
demek istiyorsun?
lyi mi, kotii mil, bilrniyorurn, diyor 1kinci Ses .
Burday1z, bildigim bu.
Arna burdan da kurtulmak gerek, diyor Birin­
ci Ses.
Kurtulacag1z, diyor ikinci Ses. Bugiine degin
nice yerlerden kurtulduk. Burdan da kurtula­
cag1z. Burdan da ka�acag1z. Bu karh dag ba�m­
dan. Buralan bize gore degil. Diizliige inece­
giz. Deniz k1y1larmda dola�acag1z. Tabanlanrn1-
z1 yakan kumlann iistiinde. <_;:1nl�1plak. Yaz gii­
ne�inin altmda. Giineyde bir yerde. Sonra?
Sonra ordan da ka�acag1z tabii, diyor Birinci
Ses.
Nereye? diyor ikinci Ses.
Bugiindcn nasll bilebilirim? diyor Birinci Ses .
Arna bir giin gelecek, ordan da ka�acag1z.
Arna bir giin duracag1z . Bir yerde, durgun bir
suda demir atacag1z, oyle degil mi? diyor ikin­
ci Ses.
Evct , diyor Birinci Ses. Bir giin. Bir yerde. <.:: u ­
kurumuzu kazmak ve i�ine girrnek i�in.

18
Az otcye git, diyor ikinci Ses.
Rahat dur. Rahat b1rak, Otur oturdugun yerde,
diyor Birinci Ses.
Oturmuyorum ki, yat1yorum, diyor ikinci Ses.
Yatt1gm yerde yat - kalkmamacasma, diyor
(ters) Birinci Ses.
Susuyorlar.
Sonra (gene) ikinci Ses bai;;hyor: T1kirtlian du­
yuyor musun?
Hayir, diyor Birinci Ses. Bir i;;ey duydugum yok.
Garip, ben de duymaz oldum, diyor ikinci Ses .
Oyleyse? diyor Birinci Ses (k1zgm).
Oysa duyar gibi olmui;; tum, diyor ikinci Ses.
Neyi? diyor Birinci Ses.
T1kirt1lan, diyor ikinci Ses .
T1kirtilan dinleyecegine, kendini dinlc, diyor Bi­
rinci Ses.
Ne yapmak ii;:in? diyor ikinci Ses .
Hi<; sordugun olmuyor mu? diyor Birinci Ses .
Hie; sordugun olmuyor mu ?

19
Neyi ? diyor lkinci Ses.
Her �eyi, diyor Birinci Ses.
Ornegin? diyor ikinci Ses.
Ornegin, nic;in burdasm? diyor Birinci Ses.
Nic;in burday1m? diye soruyor ikinci Ses. Son­
ra cevaphyor: Sen burda oldugun ic;in.
Dogru, diyor Birinci Ses. (Sonra ekliyor) Ya
burda olmasayd1k?
Ba�ka bir yerde olacaktik, diyor ikinci Ses.
Ba�ka bir yerde? Nerde? diye soruyor Birinci
Ses.
Bilmiyorum, diyor ikinci Ses. Omegin Paris'te.
Ordayd1k, diyor Birinci Ses.
Arna kac;tik, diyor 1kinci Ses.
Paris'te olmasayd1k? diyor Birinci Ses.
Londra'da, Roma'da, Madrid'de, Karac;i 'de, di­
yor ikinci Ses.
Giildiirme, diyor Birinci Ses.
Moskova'da, Florida'da, Addisababa'da, diyor
ikinci Ses.
Evet, diyor Birinci Scs. Nic;in olmasm?
Giiliiyorlar. Kahkahalarla, kas1klanm tuta tuta.
Giilii�leri bittikten sonra Birinci Ses soruyor:
Nerde olmak isterdin �imdi ?
Hie; bir yerde, diyor ikinci Ses.
Arna �imdi burdasm, diyor Birinci Ses.
Evet, �imdi burday1m, �ok �iikiir, diyor ikinci
Ses.
Dogru, buna da �iikiir, diyor Birinci Ses. Daha
beteri olabilirdi.
Daha beteri mi? diyor ikinci Ses. Ne demek is­
tiyorsun?

20
Belli olmaz, diyor Birinci Ses. Burda, hi<; de­
gilse bir damm altmday1z.
Dogru, diyor 1kinci Ses. Odam1z da pek soguk
sayilmaz.
Soguk sayilmaz m1? diyor dii;;leri birbirine <;ar­
pan Birinci Ses.
D1i;;anya gore, diyor ikinci Ses.
Du;anya gore, evet. Arna daha s1cak bir yerde
olabilirdik. Ornegin bir hamamda. B ir gobek
tai;; m m iistiinde. Kirlerimiz kabarmu;. Ya da s1.
cak bir otel odasmda, adm1 bile bilmedigimiz
bir kadmm kollannda, ter i<;inde.
Hi<; i;; iiphesiz, diyor ikinci Ses. Olabilirdik.
Oyleyse ni<;in hep beteri diii;; iiniiyorsun ? diyor
Birinci Ses . Ni<;in hep beterin beteri?

21
Biliyor musun, az once uyurken dil�ilmde dij­
�ilnilyordum ki, diyor ikinci Ses.
Uyudun demek, diyor Birinci Ses (�a�km).
Sen uyumadm m 1 ? diyor ikinci Ses (�a�km) .
Uyudum say1lmaz, diyor Birinci Ses.
Dii�iimde dil�ilndiim ki, diye devam etmek isti­
yor ikinci Ses.
Sen hep bi:iylesindir, diye si:izilnil kesiyor Birin­
ci Ses. Dii�ilnde dii�ilniir, uyamkken dii�lersin.
Elimde degil , diye cevap veriyor ikinci Ses.
Kimsenin elinde degil, diyor Birinci Ses (i<;ini
<;ckerek). Bunda utamlacak bir �ey yok.
Ben de bunu si:iylemek istiyordum, diyor ikin­
ci Ses.
Susuyorlar.
Sonra Birinci Ses : Ne dil�ilnilyordun dil�iinde?
diyor.
Unuttum, diyor ikinci Ses.
iyi ki, diyor Birinci Ses.
Susuyorlar. Sonra Birinci Ses, Duyuyor musun?
diyor.

22
Neyi ? diye soruyor ikinci Ses.
Kopekleri, diyor Birinci Ses.
Evet, diyor ikinci Ses. Ag1llara kapatm1� olma­
hlar. Kurt korkusundan.
Kurtlar indi mi dersin ? diyor Birinci Ses.
indi derim, diyor ikinci Ses.
Pencereden bakahm m 1 ? diyor Birinci Ses .
Goriiniir mii dersin ? diyor ikinci Ses.
Sanmm, diyor Birinci Ses. Bu ay 1�1gmda.
0 zaman kepenkleri ac;:mak gerek, diyor 1kin­
ci Ses.
Evct, diyor Birinci Ses. Ac;:anz.
Ac;:amay1z, diyor 1kinci Ses.
Nic;:in? diye soruyor Birinci Ses.
<;:iinkii ic;:eriye soguk girer ve­
Dogru, diyor Birinci Ses.
Ve belki de kurtlar , diyor ikinci Ses.
Dogru, diyor Birinci Ses. (Sonra: ) Bu durumda
yalmz dinleyebiliriz.

Dinliyorlar.
Dinliyorlar kendi seslerini. D1�annm sesini ve
tiim sessizligi (gibi).
Giin oluyor, diye ba�hyor Birinci Ses, bir du­
varda binlerce yiiz goriiyorum .
Hangi duvarda ? diyor lkinci Ses.
Herhangi bir duvarda, diyor Birinci Ses . (Biraz
duralad1ktan sonra:) Her duvarda.
Burdaki kalm ta� duvarlarda m1? diyor ikinci
Ses.
Burdaki kuru ta� duvarlarda, kerpic; duvarlar­
da. Tugla, beton duvarlarda. Biitiin duvarlarda,
diyor Birinci Ses.
Burda beton duvar yok, diyor lkinci Ses. Ku­
m ta� vc kerpic; duvarlarsa karla kaph.

Burdan soz eden kim? diyor Birinci Ses. Dii­

!;)iimdeki duvarlardan soz ediyorum.
Dii�iindeki duvarlardan m1? diye soruyor (�a�­
km) ikinci Ses. Dii�iinde duvar m1 goriiyorsun ?
Evet, diyor Biririci Ses. Ta� duvarlar. Yiiksek
duvarlar. Y1k1k duvarlar. Kertenkelelerin giine!;)­
lendigi, sarma�1klarm doland1g1, dibinde c;ocuk­
lann bilya oynad1gi yaz duvarlan.

24
Evet ? diyor lkinci Ses cilmlenin sonunu bek­
ledigini belirtmek ic;in.
Evet (bu sozcilgil tekrarhyor Birinci Ses) evet,
ve her duvarda binlerce yilz gorilyorum.
Hepsi de insan yilzil m il ? diyor 1kinci Ses.
Birinci Ses bu soruyu duyrnam1� (gibi), devam
ediyor.: Ve her yilzde b inlerce duvar .
insan yilzlerinde m i ? diye soruyor tkinci Ses
(gene �a�km).
tnsan yilzlerinde, diyor Birinci Ses.
Arna burda kimseleri gordilgiin yok ki, diyor
ikinci Ses. Hemen hemen kimseleri.
Ne farkeder? diyor Birinci Ses. Dil�lerim insan
dolu.

Bir silre susuyorlar.

Uzun bir silre sonra, Ne istiyorsun? diye soru­

yor ikinci Ses.
Hie; bir �ey, diyor Birinci Ses.
Oyleyse nic;in bagmyorsun ? diyor ikinci Ses.
Bagirmad1m, diyor Birinci Ses.
�imdi dcgil, az once, diyor ikinci Ses. Az once
bagirdm. Bir c;1ghk attm.
Olabilir, diyor Birinci Ses. Uyumu�tum.
Bir dil� mil gordiln ? diyor ikinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses.
Duvarlardan soz etmeyeceksen anlat, diyor ikin­
ci Ses.
Duvarlar degil, diyor Birinci Ses. Bu kez duvar­
Iar degil . Bir insan gordilm dil�ilmde. Tek ba�1-
na bir insan. Bir insanoglu, bir ben-i adem. Onu

25
-Oldiirdiim. Oldiirdiikten sonra da uyand1m.
Kan dii!?ii bozar derler, diyor ikinci Ses.
Bu;ag1 tam boynuna saplad1m. Kan h!?kird1. Ve
kurbamm bagirmaya ba!?lad1. l!?te o zaman
uyand1m.
l!?te o zaman bag1rm1!? olmahsm, diyor lkinci
Ses.
Ans1m1yorum, diyor Birinci Ses. Sen vurulanm
<;1ghgm1 duymu!? olmayasm ?
Sai;malama, diyor lkinci Ses. Dii!?iinde hem vu­
ran , hem de vurulan insamn kendisinden ba!?ka
kim olabilir?
Anlamad1m, diyor Birinci Ses.
Anlat1yor lkinci Ses:
Dii!?iinde vuran sen olabilirsin, ama o, yani kur­
banm, yani vurulan, kimin sesiyle bagirmI!? ola..
bilir?
Kendi sesiyle tabii, diyor Birinci Ses.
NasII olabilir? diyor ikinci Ses. Senin ii;inde
bir ba!?kas1 m1 var? Dii!?ii goren sensin. 0, ya­
ni kurbamn, yani vurulan, yani senin vurdugun
dii!?sel bir varhk, yani ancak dii!?iinde varolan,
yani, daha dogrusu varolmayan bir varhk.
Arna bagird1, diyor Birinci Ses.
Olabilir, diyor lkinci Ses. Arna onun <;1ghgm1
ancak sen duyabilirsin . Bense ancak senin i;1g­
hgm1 duyabilirim .
Dogru, diyor Birinci Ses. Bunu hi<; dii!?iinme.
mi!?tim.
Kimdi vurdugun insan? diyor lkinci Ses.
Tamm1yorum, diyor Birinci Ses.

26
Ger�ekte oldiirdiigiin biri olmasm? diyor ikin­
ci Ses.
Ger�ekte m i ? diyor Birinci Ses. Ni�in oldiir­
mii� olay1m birini gen;ekte?
Bilinir m i ? diyor ikinci Ses. (Bir siire susuyor.
Sonra: ) Burda birini oldiirdiigiin i�in saklam­
yor olmayasm ?
Sakland1g1m filan yok, diyor (sert) Birinci Ses .
Bunu da nerden �1kanyorsun?
Oyleyse ni�in burdasm ? diyor ikinci Ses.
Ya sen ? diyor Birinci Ses.
Sen burda oldugun i�in, diyor ikinci Ses.
Dogru, diyor Birinci Ses.

27
Ne yap1yoruz burda? diyor lkinci Ses. Bu dag
ba�mda?
Dinleniyoruz, diyor Birinci Ses (alayh) .
Ozel bir dinlenrne, diyor lkinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses. Ozel olarak bizirn i<;in
haz1rlanrn1�.
Bizi dii�iinrnediklerini soyleyernezsin, diyor
lkinci Ses.
Dii)iinrnesine dii�iiniiyorlar, diyor Birinci Ses.
Kurtlanrn1za, kopeklerirnize ve tezeklcrirnizc
degin, diyor lkinci Ses .
Ve ozdeklerirnize degin, diyor Birinci Ses (gii·
liiyor).
lkisi birden giiliiyorlar.
Ne zarnan bitiyor bu siirgiin ? diyor lkinci Ses.
Bilrniyorurn, diyor Birinci Ses. Daha belli de­
gil. Sanmrn yakmda.
Dogrusu, yakmacak bir dururnurnuz yok, diyor
lkinci Ses. Ne dersin?
Tarn tersine, diyor Birinci Ses. Buraya gone.le.

28
deril digimiz i<;in te�ekkiir etmeliyiz.
Evet, diyor ikinci Ses. Alt1m1zda ot bir �ilte
var. Sobam1zda ii<; par<;a tezek. Ve her giin Muh­
tar'm evinden gelen iki par<;a yufka ekmek.
Bu da olmayabilirdi, diyor Birinci Ses.
Dogru, diyor ikinci Ses.
Sobas1 olmayan bir oda ornegin, diyor Birinci
Ses.
Duvarlan bile olmayan bir oda, diyor ikinci
Ses.
Yok o kadar da degil, diyor Birinci Ses.
Ya da dam1 olmayan, diyor ikinci Ses.
Ozellikle sobas1, diyor Birinci Ses.
0 soylendi, diyor ikinci Ses.
Dogru, diyor Birinci Ses. (Bir siire sustuktan
sonra ekliyor: ) Pash.
Nedir pash olan ? diye soruyor ikinci Ses.
Soba ve saire, diyor Birinci Ses.
Bu ne karamsarhk, diyor ikinci Ses.
Ve delik ve <;iiriimii� ve onanm olanag1 olma­
yan, diyor Birinci Ses.
Elbet, diyor ikinci Ses . B izden once kim bilir
ka<; ki�i kulland1. Bunu buldugumuza da �iik .
redelim.
Kim kullanm1� olabilir ? diyor Birinci Ses.
Bizden once, diyor ikinci Ses . Bunu buraya ge­
tiren. Bizim gibi birileri.
bzel olarak buraya siiriilmii� birileri demek is­
tiyorsun, diyor Birinci Ses.
Onu demek istedim, diyor ikinci Ses.
Borulan onlar m1 delmi� demek istiyorsun ? di­
yor Birinci Ses.

29
Hangi borulan ? diyor lkinci Ses .
Su borulanm, diyor Birinci Ses.
Giiliiyorlar.
Sonra lkinci Scs, Tiitiiyor, degil mi? diyc so­
ruyor .
Yakacak bir !]ey olsun da, tiitsiin, diyor Birinci
Ses.
Tezegimiz var ya , diyor lkinci Ses.
Hcpsini yaktik, diyor Birinci Ses. Tczek mezck
yok.
Yann ne yakacag1z? diye soruyor lkinci Scs.
(kayg1h) .
Karlan, diyor Birinci Ses.

30
Bokluca biilbiilil, diyor Birinci Ses.
Kim? diyor 1kinci Ses.
Sen, diyor Birinci Ses. Kos kos dii�iindiigiine
gore.
Dii�iinmiiyorum, diyor ikinci Ses. Susuyorum.
Dii�iinseydirn konu�urdurn.
Ni\rin susuyorsun? diyor Birinci Ses. Beni ol­
diirmek, beni \<Ildirtrnak i\rin mi?
Susuyordum, diyor ikinci Ses. �irndi konu�u ­
yorum.
Ne konu�uyorsun, kirninle konw;;uyorsun, ko­
nu�saydm duyard1rn, diyor Birinci Ses.
Kendimle, diyor ikinci Ses.
Neyi dii�iiniiyorsun? Konu�tuguna gore, ken­
dinle de olsa konu�tuguna gore, i\rinden de oL
sa konu�tuguna gore , Allah'm belas1, neyi dii­
�iiniiyorsun? diyor Birinci Ses.
Bi r \<Ok �eyi, diyor 1kinci Ses .
Bir arada rn 1 ? diyor Birinci Ses (�a�km) . Aym
anda m1?

31
Birbiriyle ili�kisi olmayan bir <;:ok �eyi, bir ara­
da, aym anda, evet, diyor ikinci Ses.
Anlat, diyor Birinci Ses. Dil�ilnilr gibi. Dil�iln­
dilgiln gibi.

32
Nasll ba�lamak? Nerden ba�lamak? Gil� olan
ba�lamak? Konu�urken. Dii�iiniirken. Yazar­
ken.
Nasll ba�lamak? <;iinkii nerden ba�layacag1m1
bilemiyorum . <;iinkii nerde, ne zaman ba�lad1-
gm1 bilmiyorum. Sonra nas1l ba�lamak? Hangi
sozciiklerle? Beni aldatmayacak, aray1p bulmak
zorunda kalmayacag1m, dilimin ucuna gelecek
hangi sozciiklerle? Bir anda m1? (Hangisi?) Bir
kanla m1? (Hangisi ?) Bir am ile mi? (Hangisi ?)
Bir kam ile mi? (Hangisi?) Madem istiyorsun,
istesem de, istemesem de anlatacag1m. Madem
anlatamadan (kendime ya da ba�kalanna) du­
ram1yorum, oyleyse anlatacag1m. Zorunlu ola­
rak. <;ektigim dilimdendir.
t�te:
Bir g61 k1y1S1 kentindeyim . . .
Hayir hay1r b u degil . . .
Ac1kh bir son degil. . .
Hi� degilse bugiin degil . . .
Belki bunu anlatm1�tlm bile. Ba�ka bir yerde.

33
Ba�ka bir zaman. Bir odaday1m. Odada ba�ka­
lan da var. <;ok ba�kalan. Kalabahk.
Oda ta� duvarh. Rutubetli. Hem de penceresiz.
Dolay1siyle karanhk. (Dolay1siyle?) Belki de bir
caminin odasi. Ya da bir kilisenin. Onemi yok.
Bir tapmak oldugu belli. Oda bo� muydu , son­
ra m1 bo�ald1? Ans1m1yorum. Bir an, bu karan­
hk odada ii<; ki�i kald1k.
Bir cellat, bir ben, bir de . . . bilmiyorum. Cel­
lat elindeki yatagam gosteriyor. Kurban kim ?
Ben mi? Kimligini bilmedigim ki�i mi? 0 oL
mah. Oylcyse ben kimim? Bir tamk m1 (her
zamanki gibi)? Cellat bir bana bak1yor, bir ona.
Pazulu bir cellat bu. Esmer. Sa<;lan yaglanm1�.
Bedeni de. <;iinkii govdesi <;1plak. Kurban bel­
li oldu. Ccllat bana geldi ve kurbamn ellerini
baglamam1 istedi. Ben baglayamam, dedim. Bir
rastlanti sonucu bulunuyorum bu odada ben.
Hi<; bir zaman bir cellata yard1mc1 olmad1m.
Bunu benden nasll isteyebilirsin? Cellat kurba­
nm iistiine gitti. Ba�1m �u kiitiigun iistiinc koy,
dedi. Kurban, boynumu vurmaym, dedi. Kan­
dan ho�lanmam. ille de Olmem gerekiyorsa (ki
gerckiyor, goriiyorum) asm beni. Cellat, olmaz
dedi. Kurban, oliimiimii se<;me hakk1m da m1
yok? dedi. Cellat bana bakti. Karan siz vere­
ceksiniz, dedi. Karan ben mi verecegim? dedim.
Ne karan ? Ben yarg1<; degilim. Ben bir rastlan­
ti sonucu (az once de soyledim size) bir seyirci
olarak bulunuyorum burda.
Cellat , giiniimiizde karan seyirciler veriyor, de.
di giilerek.

34
Ben karar veremem, dedim. Bir karar vermemi
istiyorsan, bu adam1 bag1�lad1m, dedim.
Bag1�ladm m1? dedi. Sen kim oluyorsun da ba­
g1�hyorsun ?
Bag1�lad1m, dedim. Bir seyirci olarak bag1�la­
d1m.
Oyleyse onun suc;unu sen yiiklcniyorsun, dedi
iistiil!le gelerek.
Elinden nasII kurtuldum, nas1l kap1y1 buldun1,
nasII kendimi d1�an att1m, nasII tabanlan yag_
lad1m, bilmiyorum.
Ard1ma bakmadan ko�tum . Sag1ma soluma bak­
madan. Bir mezarhga varmca yava�lad1m. So-
1 uk solugayd1m. Giin dogmak iizereydi. Az iler_
de bir karalti gordiim. Yakla�t1m. Dikenler do­
lamyordu bacaklanma. Birden oniimde, tam
burnumun ucunda bir kiirek belirdi ve bir ses:
Bana yard1m etmeye mi geldin ?
Olii mii, diri mi , ilk anda anlamad1m. Dilim
damag1m tutulmu�tu. Onun akrabas1 m1sm? de­
di. Kimin ? diyemedim. Gokyiiziine c;evirdim ba­
k1�lanm1. Tek tiik goriilen sabah y1ld1zlan yit­
mekteydi. Garip bir 1�1k (giin dogu�u oncesi
1�1k) aydmlat1yordu oldugum yeri - mezarhg1.
Korkuyor musun? dedi eli kiirckli adam. Kork­
man ic;in hie; bir neden yok. Eger bir yakm1 de­
gilsen, ve yolu buraya dii�mii� bir uyurgezer
degilsen, eger celladm elinden kac;ansan, soyle
de daha fazla yorulmayay1m. Ba�1mla, evet i�a­
reti yaptlm. Yan beline degin kazm1� oldugu
c;ukur_dan c;1kt1. Elini omuzuma koydu. (Kazma­
sm1 kiiregini c;ukurun ic;inde b1rakm1�t1.)

35
Yaz1k, dedi. Giizel bir 1.;ukur kaz1yordum sana.
Mezarhgm en giizel yerinde. Rahat bir <;ukur.
�imdi anlat bakahm, <;ingenenin elinden nasll
kurtuldun ?

Bitti mi? diyor Birinci Ses.

B irinci fas1ld1, diyor 1kinci Ses.
Ne igren<; bir 6ykii, diyor Birinci Ses. Ne an.
lams1z bir 6ykii. Devam edeyim deme.
Nas1l istersen, diyor 1kinci Ses. Sen istedin an­
latmam1.

Susuyorlar.
Kirgmlar (gibi).

36
Benim de anlatacag1m bir oykii olacak, diyor
Birinci Ses.
Ne duruyorsun? diyor 1kinci Ses.
Derleyip toparlamak istiyorum, diyor Birinci
Ses.
Derleyip toparlamak m1? diyor ikinci Ses. Uma­
nm ki, bana bir yazar oldugunu soylemeyecek­
sin.
Hayir, hi� bir zaman, diyor Birinci Ses.
byieyse neyi dcrleyip toparlayacaksm? Derleyip
toparlamanm zamam ge�ti. Oldugu gibi anlat.
Darmadag1mk anlat. Diline geldigi gibi anlat.
Kafandan ge�tigi gibi anlat.
Seninki gibi bir dii� degil anlatacag1m. Bir gii­
ri.iltii de degil, diyor Birinci Ses.
Neyse ne, diyor ikinci Ses. Oldugu gibi anlat.
Nas1lsa oyle anlat.
Anlatmak �ok gii�, diyor Birinci Ses.
Biliyorum. Olsun. Anlat, diyor ikinci Ses.
Onu hi� gonnemi�tim , diye ba�hyor anlatma-

37
ya Birinci Ses . Yalmzca 1;1kard1g1 giiriiltiileri
duyuyordum. Ayak seslerini. Giiriiltiiye degin.
Heqcyini. Ben be�inci katta oturuyordum o s1-
ralar, ans1yacaksm. iki odam1z vard1. Bir muL
fag1m1z. Bir de W.C. 0 altmc1 katta oturuyor­
du. <;ati katmda. Tek bir odada. W.C.'si d1�ar­
da. Mutfag1 odamn bir ko�esi. <;1kard1g1 giiriil­
tiilcrden yatagm1 nereye koymu�tu, masas1 ne­
redeydi, sallanan koltugun yerini ne zamanlar
degi�tiriyordu, bilirdim.
Yalmz bunlan m1? diyor (giilerek) i kinci Ses.
Kesme, anlatay1m, diyor Birinci Ses.
Anlat, diyor ikinci Ses . Anlat, dinliyorum.
Neyi anlatacag1m ? diyor Birinci Ses. Anlatt1m
bile.
Olsun, devam ct, diyor ikinci Ses. Ya da ba�­
ka bir �ey anlat . Herhangi bir �ey. Sa<;ma bir
!;)ey.
Ni<;in? diyor Birinci Ses.
Vakit ge<;irmek i<;in, diyor i kinci Ses. Zamam
Oldiirmek i<;in.
Anlat1yor Birinci Ses.
<;1kard1g1 giiriiltiilerin bo� giiriiltiiler olmad1g1-
m sonradan anlad1m. Her giiriiltiiniin, her sesin
bir anlam1 vard1. Odasmda yalmzken 1;1kard1g1
giiriiltii, yamnda birisi varken <;1kard1g1 giiriil­
tiiden ba�kayd1. Odasmda biri varken <;1kard1g1
giiriiltiiyle bana diyordu ki:
Yalmz degilim, odamda biri var, birazdan se­
vi�ecegiz. Sevi�meye ba�lad1k. Sevi�me bitti.
O dasmda yalmzken, oday1 enine boyuna ar�m­
lar ve ad1mlarmm do�emede <;1kard1g1 sesle,

38
derdi: Yalmz1m, yalmz1m. S1k1hyorum, s1k1hyo­
rum. Ben, yaz1 makinemin ba�ma oturur, tu�­
lara her zamankinden daha h1zh vurarak yazar­
chm: Yalmz1m. Yalmz1m. S1k1hyorum, s1k1hyo­
rum. S1k1hyorum, yaz1yorum.
Yiiriimesini keserdi yaz1 makinesinin tik-takla­
nm duyar duymaz.
Samnm dinlerdi. Samnm anlard1. Oylesine bir
sessizlige gomiiliirdii ki iist kat (onun kat1), der­
dim ki, <;1ktl odasmdan, iniyor, inecek, kap1y1
<;alacak, soracak: Ne yaz1yorsun boyle? Ni<;in
bu kadar h1zh? Dayanam1yorum yukarda. Yaz1
makinemin tik-taklan durur durmaz onun yii­
riiyii�ii ba�Iard1. Derdi ki: Bitti mi yazman ?
Yoksa bir soluk almak i<;in mi b1raktm? (:1kar­
d1g1 gi.iriiltiiler kimi zaman madenseldi (bun­
Iara dayanas1m yoktu). Kimi zaman tahtasal.
Kimi zaman <;ok s1kild1gm1, kimi zaman ya�a­
mmdan mutlu oldugunu soylerdi. Kimi zaman
beni <;agmrd1 (gitmezd1m), kimi zaman kendi­
sini <;agirmam1 isterdi (<;agirmazd1m). Kimi za_
man yatagmdaki erkegin bir i�e yaramad1g1m
soylerdi (somyanm <;1kard1g1 sesler). Kimi Za­
man <;iftle�mesinin mutlulugunu iletirdi (som­
ya g1cirtis1, sonra yere dii�ii� , inleme, bag1rma,
ayaklanyla tahta do�emeyi dovme) .
Kimi zaman sessizlige biiriiniir, benim giiriiltii
yapmam1 isterdi. Kimi zaman sesimi kesmemi,
kendisini dinlememi. (:1kard1g1 giiriiltiiler kimi
zaman erin<; vericiydi. Kimi zaman kudurtucu.
Arna her zaman sayg1hyd1. Giiriiltii yapar, ben­
den kar�1hk alamaymca kcserdi giiriiltiiyii. KL

39
mi zaman �1plak ayakla yilrlirdli do�emenin lis­
tlinde (belki �ml�1plak, ozellikle yaz giin lerin­
de, kentin listline o agir, O.ayamlmaz, �akak
zonklat1c1, tere batmc1 s1cak �oktliglinde), ki­
mi zaman sivri topuklu ayakkabdanyla. Kimi
zaman yerdeki hahy1 bile kaldmyordu. Yava�
yava� ylirliyordu, �ml�1plak, sevdigi, kendini
verdigi, ger�ekten verdigi, gozlerini yumup bir
bo�lukta, karanhk bir bo�lukta dli�tligli. Bliylik
bir gliriil tli ustas1yd1. hiraf etmem gerek.

Garip ili�kiler.
Garip ili�kiler. Garip ili�kiler. Dogru.
Sonra?
Sonras1 bu.
Ne kadar slirdli bu garip ili�kiler, bu sonu ol­
mayan ili�kiler?
Ta�mana degin.
Kim ta�md1?
Tabii o .
Ah, i�te bunu ans1m1yorum.
Belki o glin, sen evde yoktun.
Ta�man sen olmayasm.
Hayir, hayir. Ta�man oydu.
Emin misin?
Ben orda kald1g1ma gore. Buraya gelene degin
orda olduguma gore.
i�te bunu ans1m1yorum.
Sen evde yoktun. Ta�man sen olsaydm, ans1r­
dm degil mi?
Dogru, diyor 1kinci Ses. Arna hi� bir �ey ans1-
m 1yorum � u konuyla ilgili.

40
Ans1m1yorsan , _diyor Birinci Ses, kes sesm1.
(Bir an susuyor. Sonra :) Sen de biliyorsun ki,
ben ondan y1llarca sonra aynld1m o evden.
Y erine bir ba!,>kas1 gelmi!,i miydi? diye soruyor
ikinci Ses. Ans1maya c;ah!jarak.
Hayir, hie; kimse gelmedi. Ben ta�mana degin
bo!,i kald1 o oda.
Garip, diyor ikinci Ses.
Ne var garip olan? diyor Birinci Ses .
Odamn y1llarca bo!,i kalmas1, diyor i kinci Ses.
Kim soyledi odanm bo� kald1�1m? diyor Birin.
ci Ses.
Sen, diyor i kinci Ses.
Ben yalmzca ta!,>md1g1m soyledim. Belki yanh�
soyledim. Bir gi.in c;ekip gitti demem gerekti
belki.
Bu ne demek oluyor? diyor i kinci Ses.
Belki e!jyalanm birakm1!,itI, diyor Birinci Ses.
Bir yolculuga m1 c;1km1!jtl, demek istiyorsun?
diyor ikinci Ses.
Olabilir, nic;in olmasm? diyor Birinci Ses.
Oyleysc, oyle soyle, diyor i kinci Ses.
Arna ta!jimrken gordi.im. Sen de gordi.in. Mer­
divende kar!j1la!jmI!,ihk. Elinde bavullan vard1.
Ans1m1yor musun? diyor Birinci Ses.
Merdivende, elinde bavullar, di.izinelerce ki!,ii
gordi.im. Hangisi oydu, nerdcn bilebilirim, na­
s1l ans1yabilirim? diyor ikinci Ses.
Unutmu!j olabilir misin? diyor (!,ia!,>km) Birinci
Ses. Boyle anlar nasil unutulabilir?
Nasil anlar? diyor ikinci Ses (Gene !ja!jkm) .
Gi.iri.ilti.ilerin bittigi anlar, diyor Birinci Ses.

41
Giirliltliler hi<; bitrnedi ki, diyor lkinci Ses. Bur­
da bile siiregidiyor.
Dogru, diyor Birinci Ses. Bunda hakhsm.

Susuyorlar
-rn1?

42
Evet
kmk-d�kuk bir hayatm
fevrilmesi gereken
bO$
(yani sessiz)
bir sayfasi.

Okuyucu,
lu.tfen daha fazla dU.$U.nmeden
sayfayi fevir.

43
i!?kence etme, diyor Birinci Ses. i!?kence etme.
Senden ba!?ka bir dilegim yok.
i!?kence eden kim ? diyor i kinci Ses (!?a!?km).
i!?kence etme, diye tekrarhyor Birinci Ses. So­
rulannla, susmalannla, bak11?lannla i!?kence et­
me. Konu!?. Anlat. Di.i!?le. Arna i!?kence etme.
B1ktm m1? diyor ikinci Ses. En sonunda b1ktlr­
d1m m1 seni ? Ba!?ard1m m1 bunu?
i�kencelerinden b1kt1m, diyor Birinci Ses.
Susmam i!?kence. Konu!?mam i!?kence. Ne yap.
mam1 istiyorsun? diyor ikinci Ses .
Dayanas1m kalmad1, diyor Birinci Ses.
Burda oturmu!? vakit ge<;iriyoruz, diyor ikinci
Ses. Zamanm ge<;mesini bekliyoruz.
Buna vakit ge<;irmc mi diyorsun sen ? diyor Bi­
rinci Ses.
Herkesin bir vakit ge<;irme yolu var, diyor ikin­
ci Ses. Bizimki de bu.
Evet, diyor Birinci Ses. Bizimki de bu i!?kence.
istedigin gibi adland1rabilirsin, diyor ikinci Ses.

44
Bu dururnu ya�ayan sensin. Ona ad1m verecek
olan da sensin. Arna , ben isterdirn ki yepyeni
bir ad bulasm. Yepyeni bir sozciik.
i�kence diyorurn, c;iinkii senin bitrnez tiiken­
rnez sorularm var, diyor Birinci Ses.
Cevaps1z sorulardan sozediyordurn, diyor i kin­
ci _Ses. Bunlann tiirnii bir tek soru belki.
Evet, diyor Birinci Ses. Onun ic;in cevap bula­
rn1yorurn.
Hie; bir zarnan cevap bularnayacag1rn1z1 c;oktan
ogrenrni � olrnarn1z gerekirdi, diyor tkinci Ses.
Oyleyse nic;in soruyorsun? diyor Birinci Ses. Ni­
c;in tekrarhyorsun? Nic;in uykulanrn1 kac;myor­
sun? Nic;in b1krnadan, y1lrnadan, usanrnadan, yo­
rulrnadan aym soruyu soruyorsun bana?
Benirn sorurn be . n irndir, diyor 1 kinci Ses (ke­
sin). Sana, hie; bir zarnan soru sorrnad1rn. Be­
nirn sorulanrn1 sen benirnsedin.
Ve i�kencc boyle ba�lad1, diyor Birinci Ses.
Ve boyle siirecek , diyor 1 kinci Ses.
Nic;in? diyor Birinci Ses.
Yok�'l kac;rnak rn1 istiyorsun? diyor t kinci Ses.
isterdirn, diyor Birinci Ses. Arna biliyorurn ki
elirnden gelrnez.
Oyleyse yapacak ba�ka bir �eyirniz yok, diyor
i kinci Ses. Devarn -
Ediyoruz ya, diyor Birinci Ses.
Ne yaprnarn1 istiyorsun? diyor Birinci Ses.
Biraz daha konu�rnam, diyor ikinci Ses.
Yetrnedi mi? diyor Birinci Ses.
Daha dur bakahm, diyor i kinci Ses.
Ne anlatay1rn? diyor Birinci Ses.
Herhangi bir �eyi. Her �eyi, diyor i kinci Ses.
<;ok zor, diyor Birinci Ses.
Biliyorurn, diyor ikinci Ses . Arna denemeye de­
ger.
Bellegi mi <;ah�tirahrn dernek istiyorsun? diyor
Birinci Ses.
Evet, diyor i kinci Ses. 0 kabuk tutmu� belle-
girnizi.
Hi<; bir �ey ans1rn1yorurn, diyor Birinci Ses.
bnernli hi<; bir �ey ans1rn1yorurn. Ans1d1klanrn
kopuk kopuk.
Ans1rna <;atlaklann arasmdan, diyor ikinci Ses.
Bir s1z11t1 gibi, dogru, diyor Birinci Ses. Ya da
kopuk kopuk. Ya da doki.ik doki.ik. NasII is-
tersen.

46
Ansmanlar bir cevap getirecek samyorsan , al­
damyorsun diyor (gene) Birinci Ses.
Hayir, diyor ikinci Ses. Arna soruya bir a�1k­
hk getirebilir. (Sonra.) Getirmese de olur.
Ans1y1� bellegi �ah�tmyor, diyor Birinci Ses.
Hi� degilse, diyor ikinci Ses .
Ve beyni, diyor Birinci Ses.
Hi� �iiphesiz.
Dii�iindiiriiyor. Dii�iinmek zorunda birak1yor.
�iiphcsiz.
Dii�iiniilmek istcnenleri.
Zorunlu olarak.
Zorunlu ve karn;1k olarak.
Bir diizeni yok ku�kusuz.
Ne de bir siizeni.
Yontemsiz oldugu zaman.
Baz1 durumlarda.
Evet.
Nedir bunlar?
Ornekleme ile soyleyecek olursak: baz1 insan­
lar - adlan unutulmu�.
Ba�ka?
Baz1 adlar - kimlerin oldugu unutulmu�.
Ba�ka?
Baz1 insanlar - ka�m1� .
Ba�ka?
Baz1 insanlar - ka�1nlm1�.
Ba�ka?
Bazi insanlar - olmii�.
Ba�ka?
Baz1 insanlar - oldiiriilmii�.
Ba�ka?

47
Baz1 hayvanlar - evcil .
Ba�ka?
Baz1 bitkiler - yolunmu� ya da solmu�.
Ba�ka?
Baz1 evler - �okmii�.
Ba�ka?
Baz1 gemiler - batm1� ya da karaya oturmu�.
Ba�ka?
Baz1 bedenler - sevilmi�.
Ba�ka?
Baz1 sozler - yazilm1�.
Hi� bir konu�ma, hi� bir am yok mu biitiin­
Iiigii i�inde ya�ayan, par�alanmayan? �imdi, �u
anda yeniden ya�anabilecek?
Genellikle kopuk kopuk, diyor Birinci Ses.
Neler? diye soruyor 1kinci Ses.
Belli bile degil, diyor Birinci Ses. Her biri ko­
puk kopuk. Her biri parampar�a. Her biri ken­
di yalmzhgmda. Her biri kendi karanhgmda.
Her biri kendi unutulu�unda.
Arna gene de ya�1yorlar, diyor i kinci Ses.
Ku�kusuz, diyor Birinci Ses. Kendi ya�amlan­
m. 6rnegin �ocugunu emziren bir kadm. Arna
kim? Nerde? Ne zaman? (Gorsem tamnm. Arna
biliyorum ki gormeyecegim bir daha. Bunu bi­
liyoruz degil mi? Bir daha gormeyecegimi. Ay­
m goriintiiyii. Bugiin gordiigiimii yann gorme­
yecegimi? Goremeyccegimi?)
Bo�luklardan sozediyorsun degil mi? diyor 1kin­
ci Ses. Dolduramad1gm bo�luklardan?
Sende bir biitiin yok, diyor (gene) 1 kinci Ses.
Sende hep par�alar, oyle degil mi?

48
Evet.
Bir biitiinden koprnul?, parc;alanm1!?, koptugu
yerle yeni bir bag kurarnayan, bir araya gelip
o biitiinii yeniden olul?turarnayan?
Olul?turarnayan, kurarnayan , evet, diyor Birin­
ci Ses (sanki yenik). Arna ac;1klayacak olursak,
l?Oyle: bir biitiin, boliinrniil?, baz1 parc;alan yit­
rnil? (unutulrnul?), boylece biitiin ortadan silin­
rnil?, ortada yalmzca parc;alar kalrnI!?. Ya da hie;
bir il?e yararnayan (hernen hernen) bir tek par­
c;a. Bir biitiin onunla kurulabilir mi? Ondan yo.
la c;1karak bir biitiin ansmabilir, yeniden yaratl­
labilir mi?
Sanrn1yorurn, diyor i kinci Ses.
Ben de, diyor Birinci Ses. 0 biitiiniin parc;as1
olarak ans1d1g1m kokular var, bugiin , l?U anda,
diledigirn anda, bende yal?ayan.
Nas1l kokular? diye soruyor tkinci Ses (merak.
la).
Ornegin bir dere kokusu - kururnul?.
Bir bitki, bir c;ic;ek kokusu - solrnul?.
Bir hayvan kokusu - Olrniil?.
Bir insan kokusu. Bir ev kokusu.
Bir su kokusu - ic;ilrnil?.
Bir deniz kokusu - c;ekilrnil?.
Bir koltuk alti kokusu - opiilrniil?.
Bir insan kokusu - koklanrn1!?.
Ne yorgunluk, diyor tkinci Ses.
Kokularmki mi? diyor Birinci Ses . Nice rahat
dol?eklere degil?rnern.
Ya o rahat do'l?eklerdeki diil?iil?lerin kokusu? di­
yor 1kinci Ses.

49
Ya o kalk1�larm kokusu? diyor Birinci Ses.
Ya o dii�ii�-kalk1�lannki? diyor ikinci Ses.
Ya o kalk1�-dii�ii�lerinki? diyor Birinci Ses.
Ya o kalk1�-dii�ii�-kalk1�larmki, diyor ikinci
Ses .
Gen�ligin, gen� ya�1m1zm, delikanhhgnmzm de­
mek istiyorsun, diyor Birinci Ses.

Giiliiyorlar.
Sozctiklere mi?
Yitmi� gen�lige mi?
Giiliiyorlar.

50
Yollara dili�tiigiin giinleri, diyor ikinci Ses, an­
s1yor musun?
<;ok dii�tiim yollara, diyor Birinci Ses. Soziinii
ettigin hangisi?
Kendini bir ken tten bir ken te vurdugun, hi<; bir
yerde erince kavu�amad1gm giinlerden, diyor
ikinci Ses.
Nerden <;1kti bu , boyle, birdenbire, bu siirgiin­
de? diyor Birinci Ses.
Hi<; bir yerden, diyor i kinci Ses. Bellekten.
Nedir <;1kan o igren<; bellekten? diye soruyor
Birinci Ses.
Anlat1yor i kinci Ses :
Sen
ordan oraya gidiyordun
nereye gittigini kendin de bilmeden
yalmzca gi tmek i<;in gidiyordun
yollarda, yolculuklarda kurtulacag1m samyor­
dun
gidi�lerin seni kurtaracagm1 umuyordun.

51
o biiyiik sozii unutmu!?tun (delikanhhgmda s1k
Slk soyledigin): Yurdundan kafmakla kendin­
den kafacagmi mi samyorsun?
Ka�tigm neydi? Bana sorarsan onu bile bilmi­
yordun . Yalmz yollardaydm. Tek ba!?ma. Ya da
yamnda bir di!?i. Yani i ki ba!?ma . 1ti!?e kak11?a.
(Bu yaz1 nerede ge�irelim? Nerde istersen. Bir
dag ba!?mda. Hayir bir deniz k1y1smda.) Deniz
eski tutkundu. Deniz ve giine!?. Giine!?e b1rak­
mak istiyordun bedenini. Hi� bir !?ey dii!?iin­
memek. Giine!?te erimek. Bo!?altmak i�ini. Yo­
kolmak. Yanmak, i!?tahmca yemek, susuzlugun­
ca i�mek, giiciiniin yettigince sevi!?mek.
Evet.
Ans1yor musun o yolculugumuzu?
Ans1man gerek. Sanki bir balay1yd1. (Belki de
bir balay1yd1. ilk ve son.)
Aylardan Temmuz olmahyd1.
Uzun bir gece yolculugundan sonra bir smtr
kentine varmI!?tln.
Yamndaki di!?i: Buras1 �ok giizel. Okyanus. Git­
gel. Giine!?. Daha oteye gitmcyelim. Daha fazla
yorulmayahm.
Sen: Ben sm1rlarda oturamam. Devam edelim.
Yak1c1 s1cakta� trenleri degi!?tirerek, bir trenden
inip obiirii ne binerek, biitiin bir giin yolculuk
etmi!?, en sonunda, o nehrin k1y1smdaki, pis,
y1k1k kentc varm11?tm1z.
Oylesine yorgundun ki, kar!?ma �1kan ilk ote­
le girmi!?tin. Bo!? bir odas1 vard1. Koskoca bir
oda, suite'iyie birlikte (kah-kah-kah). Yandaki
bolme (gene koskoca) bir banyo. Dogrusunu

52
soylemek gerekirse s1cak ve aydmhk bir oday­
d1. Pencerenin demir kepenklerini kapam1�­
tm. Odalarda, oteden beri, lo�lugu severdin.
Banyonun musluklanm a1;m1�, sonra soyunmu�­
tun.
Yamndakini de soymu�tun.
Banyoyu dolduran su, buz gibiydi. Sen banyo­
ya girdiginde, s1cak su muslugundan bir ses gel­
mi�, onu bir buhar izlemi�, sonra kaynar su ak­
maya ba�lam1�tJ.
0, ancak su dmd1ktan sonra girmi�ti banyoya.
Banyoda ba�layan sevi�meniz, geni� yatagm
ipek orti.isi.i i.isti.inde sona ermi�ti .
Bugi.inmi.i� gibi ansmm, pembe, i�lemeli, ipek
bir orti.iydi.i, gi.in boyu, a1;1k pencereden giren
gi.ine�in 1s1sm1 ta�1yan.
i�in bitip sirt i.isti.i dondi.igi.inde, tavandaki En­
di.ili.is si.islemelerini gormi.i�ti.in ilkin.
Sonra, yolculugun, sevi�menin yorgunlugu ve y1-
kanmamn etkisiyle dahvermi�tin.
Uyand1gmda miden kaz1myordu. A<;hgm1 ans1-
m1�tJn.
Yanmdaki uyuyordu (<;ml1;1plak).
Uyandirm1�tm.
Hadi gidip karmm1z1 doyurahm.
Giyinip pkm1�tm1z otelden.
Yolunuzun i.isti.indeki a�evlerinden birine gir­
mi�tiniz.
Ismarlad1gm1z yemekler: Mi.irekkep bahg1 tava­
s1, Ki.iba usuli.i pilav, salata ve bugulu bir �i­
�e rose.
Yemegi 1;ar1;abuk yiyip 1;1km1�tm1z burdan.

53
<;1kt1gm1zda kentin yoksul c;ocuklan sarm1�t1
�evrenizi. KASTRO . . . KASTRO, diye bagmyor­
lard1 ardmdan.
Ne demek istediklerini anlamadm.
Yorgun oldugunu s6yleyen yolda�zm otele b1-
raktm.
Sen kenti g6rmek istiyordun.
Irmak boyu yiirilmeye ba�ladm.
Irmak (sapsan, kirli bir su) yava� yava� ak1-
yordu Okyanusa dogru. K1y1smda camlan ki­
nk, tuglalan kirli fabrikalar v � pis bir koku.
Bir ara
bir le� g6rdiin
suyun akmtisma kapilm1� giden bir le� .
Koca bir k6pek le�i
ya da bir ba�ka hayvanm le�i,
bilmiyorum
bildigim bir le� oldugu
- ve senin dikkatini c;ektigi -
suyun agir akmtismda yol alan.

0 kentten �abuk aynld1mz.

Sabah uyand1gmda yanmdakine �6yle dedin:
Hadi yap bavullan, c;ekip gidelim.
Nereye ?
Nereye olursa.
Tren var m1? Sordun mu?
Hayir. Arna yoksa da gidelim.
Vard1 tren. GUneye inen bir tren.
Binmi�tiniz.

54
Ve o dayamlrnaz s1cakta
rneyvesiz aga<;:lan
tek kath kire<;: badanah evleri
papazlan, papaz okulu ogrencilerini
e�ekler ve e�ek iistiindeki koyliileri
beyaz badanah kiliseleri gorerek
iniyordunuz Giineye dogru.
Sen hirsh hirsh soludun
Yanmdaki, bilrniyorurn hangi kitab1 okuyordu .
Sen, ak�arn <;:okene, trenin varacag1 son kente
varana degin, agzm1 a<;:1p tek bir sozciik soyle­
rnedin. Yalmz i<;:inden konu�tun (bu gibi dururn­
larda, her zarnan oldugu gibi).
Kendi kendine de din:
Nerden <;:1ktirn bu yolculuga
plans1z
haritas1z?

Ans1yor rnusun o ken ti? diyor ikinci Ses.

Elbette, diyor Birinci Ses.
Orda, durrnak bilrneksizin i<;: sava�1 ya�arn1�tm,
diyor i kinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses. Kendi i<;: sava�1rn1.
Arna buras1, onlann i<;: sava�mm izlerini ta�1-
yordu. Sonradan gelenler, yenenler, bu izi orta­
dan kaldirrnak i<;:in ellerinden geleni yaprn1�lar­
d1. Arna gene de ba�ararnarn1�lard1. Dort bir
yanda goriiliiyordu bu. Duvarlarda. Y1k1k bina­
larda. insanlaqn yiiziinde. Konu�rnalannda.
Evet, diyor Birinci Ses. Oraya gitrneden, kitap-

55
larda da okumu�tuk bunu, plaklardan da dinle­
mi�tik.
Fakat sen o giinleri ya�amadm. Bilmezsin, di­
yor 1kinci Ses.
NasII ? diyor Birinci Ses.
Sen o siralarda dogmam1�tm.' Ya da yeni do�­
mu�tun. Yazmasm1 okumasm1, bilmiyordun.
Sen oyle bil, di�·nr Birinci Ses. <;oktan dogmu�­
tum. Her zamanki gibi dogmu�tum. Konu�ma­
sm1 da, okuyup yazmasm1 da senden once og­
rendim ben. Yani, soru sormasm1 demek istiyo.
rum. Nic;in birbirlerini oldiiriiyorlar? Nic;in ben
burda-?
Garip, diyor ikinci Ses. Ben seni bu kadar ya�·
h bilmezdim . Kaer ya�mdasm sahi? Gerc;ek ya­
�1m soruyorum.
Gerc;ek ya�1m m1, diyor Birinci Ses. Gerc;ek ya­
�1m m 1 ? Bunu bana sen mi soruyorsun? <;ok
ya�h olmahy1m. Bilmiyorum gerc;ek ya�1m1. An.
nem gibi. Arn a c;ok ya�h olmahy1m.
tnamhr gibi degil, diyor ikinci Ses. Hie; goster­
miyorsun.
Sakhyorum, diyor Birinci Ses. Oldiigiimde gos­
terecegim.
Eh, oyleyse yakmda ogrenecegiz, diyor t kinci
Ses (alayh).
Sand1gm kadar erken degil, diyor Birinci Ses.
Daha ya�ayacak c;ok gi.inlerim var.

56
Ne garip bir havas1 vard1 o ken tin, degil mi?
diyor 1kinci Ses.
Bunalt1c1 , diyor Birinci Ses.
Oldiirticii, diyor 1kinci Ses.
Kavurucu, diyor Birinci Ses.
Nasil ya!;iad m o kentte, bugiin bile anlam1yo­
rum, diyor ikinci Ses.
Otelde, o lo!;i otel odasmda, diyor Birinci Ses.
Evet, diyor ikinci Ses. Kad1mm orda bulmu�­
tun .
Bu oteli o bulmu!;itu. Senden once gelip yerle!;i­
mi!;iti. Adresi sana bildirmi!;iti. Sen, trenden in­
diginde, telefon etmi!;itin. Otelde seni bekliyor­
du. Pek uzak degildi otel. Yol boyu, bu'ram bu­
ram terlerken, i<; sava!;iI dii!;iiinmii!;itlin.
Evet, diyor Birinci Ses . 1yi ans1yorsun. iki i<;
sava!;i. Biri ge<;mi!;iteki, biri o giinkii.
Otele vard1gmda, ilkin birinci kattaki 13 numa­
rah odaya <;1km1!;itln. Kap1y1 vurmadan a<;mI!;i­
tm. 0 (di!;iin) yatakta <;ml<;1plak uzanmI!;i seni

57
bekliyordu. Hie; bir !?ey si::iy1ememi!?tin. Elinde­
ki bavulu bir kenara koyup , 'soyunmu!?, lava.
boda elini yiizlinli y1kam1!?tln. Ve ayaklanm.
0: istersen bir du!? al, yanda bir du!? var.
Sen : istemez. Ve olanca yorgunlugun, olanca
terin, olanca isteginle c;1plakhg1 tistline atm1!?­
tm kendini.
Gtiliiyor Birinci Ses . 0 ne kokuydu! diyor. Otel
kokusu, ter kokusu, yaz sevi!?mesi kokusu. Bli­
tlin bunlann yanmda bir de barut kokusu.
Barut kokusu mu ? diyor i kinci Ses. 0 da ner­
den c;1kt1?
0 kentte kald1g1m stirece, durmadan barut ko­
kusu duydum, diyor Birinci Ses.
Oysa silahlar susah c;ok olmu!?tu, diyor i kinci
Ses.
Evet, diyor Birinci Ses. Arna gene de havada
kokusu kalmI!?tl barutun.
Afrika m1yd1 oras1? diyor Birinci Ses.
Hayir, sanm1yorum , diyor i kinci Ses. <;:ok s1-
cakti, bir ic; sava!?tan c;1km1!?tl, ama Afrika ol­
dugunu sanm1yorum. Sokaklardaki insanlar ba­
yag1 beyazddar. Seninle b�nim gibi. Hemen he.
men .
Dogru, diyor Birinci Ses. Yanilm1!? olmahy1m.
Kan!?tirmI!? olmahy1m. Dogru , Afrika olamaz.
Nedir seni yamltan? diyor ikinci Ses.
Belki di!?im, diyor Birinci Ses.
Olabilir m i ? diyor ikinci Ses. Bir zenci degil­
di ki .
Kim demi!?? diyor Birinci Ses. Ba!?ka ba!?ka !?ey­
lerden si::izediyor olmahy1m? Beni o s1cak ken-

58
tin otelinde bekleyen bir zenci degilse kimdi?
0 kadar unutkan olabilir misin? diyor ikinci
Ses. Omriin boyu bir zenciyle bir kez yattm. 0
da nerde ve nas1l, i;ok iyi ans1man gerekir. <.;:iin.
kii unutulur gibi degildi.
Unutmu� olmahy1m, diyor Birinci Ses. Sen an­
lat bana o kenti. 0 di�iyi. 0 beni.
Beyaz, san�m bir di�iydi. Sevi�tikten sonra yan­
daki banyoya girip y1kanm1�tm. Soguk du�, bi­
raz olsun kendine getirrni�ti seni. Sonra trra�
olmu�, odaya doniip giyinmi� ve i;1kacagm1, ge.
zinecegini soylemi�tin.
0: Tek ba�ma mi?
Sen: Evet.
0: Bu saatte d1�an i;1kllmaz. Oldiiriicii bir s1-
cak var" Bekle, giin batsm.
Sen : S1cakta dola�mak istiyorum. Giine�in al.
tmda.
0: Bu bildigin giine� degil . <.;:arpar. Oldiiriir.
Sen : Bir deneyelim bakahm.
Dcnemi�tin. Her zamanki gibi plans1z.
insans1z kentin ii;inde ordan oraya dola�arak,
bol bol terleyerek, a91_k buldugun kahvelerde
soguk bir �eyler ii;erek.
Giin batimma dogru onunla bir kahvede bulu�·
tun. Bir a91k hava kahvesinde. Ondan once gel.
mi�tin buraya. Oniinde bir gazete vardr. Dilini
bilmedigin bu iilkenin bir gazetesi. Dilini bili­
yormu� gibi okudugun. 0 geldiginde, gazeteyi
birakm1�, yolculugunu anlatm1�, sonra sorrnu�.
tun:
ii; sava�m izlerini gordiin mii?

59
Senin ytizi.inde izliyorum, demi�ti. Ger<;:ek bir ic;
sava�m izlerini. Senin yi.izi.inde , gozlerinde.
Uzun zaman izledi.
B1kmcaya degin.

Filozof muydu bunu soyleyen? Yoksa psikolog

mu? Yoksa sosyolog mu? Yoksa bir orospu
muydu? diye soruyor Birinci Ses.
Unuttuin, diyor i kinci Ses.

60
Hatirhyor rnusun o geceyi? diye soruyor Birin­
ci Ses.
Hangi geceyi? diye soruyor (bu kez) i kinci Ses.
Hep birlikte (sen, ben, o, biz, siz, onlar) toremiz
geregi yerde kilimlerin iistiine yatt1g1rn1z <;ml­
�1plak geceyi?
Dstiirniize geyik postlarmm ahld1g1 ve yamm1z­
da di�ilerirnizin oldugu geceyi mi?
Evet, diyor Birinci Ses.
Hatirlatrna, diyor i kinci Ses .
Orda da tutarnarn1�tln dilini, diyor Birinci Ses.
Nerde tutabildirn ki, diyor i kinci Ses.
Arna orda tutrnan gerekiyordu, diyor Birinci
Ses.
Hat1rlatrna, diyor ikinci Ses.
Arada bir hat1rlatrnarn gerek, diyor Birinci Ses.
Hatzrlatma sozciigiinii ve ge<;irdigin smavlan.
Hatirlatrna dedirn, diyor i kinci Ses.
Yalmz dilini degil , yamlrn1yorsarn belini de tu­
tarnarn1�tm, diyor Birinci Ses.

61
Onu hie; bir zarnan tutarnad1rn, diyor ikinci Ses.
Yalamn geregi var mi? Elirnde degildi. Tann'
nm bildigini kuldan saklayarnarn. Senden, ben­
den ve onlardan, hie; kirnseden saklayarnarn.
Ho� belini burda da tutarnadm ya, diyor Birinci
Ses.
Hatirlatrna dedirn, diyor ikinci Ses.
Neyi hatirlatrnayay1rn, daha diin oldu, diyor BL
rinci Ses.
Diinil hatirlatrna, diyor ikinci Ses.
Peki, az once olam? diyor Birinci Ses.
Az onceyi de hat1rlatrna, diyor ikinci Ses.
Ne zarnan yokolacaksm ? diyor Birinci Ses.
Buzlar c;oziildilgiindc , diyor i kinci Ses.
Etier kernikten aynld1gmda
kernikler c;ilriiyiip dag1ld1gmda
bellek riizgarda savruldugunda
toprak ana kurudugunda
amlar yokoldugunda.
Yani hie; bir zarnan, diyor Birinci Ses.
Yok, eli kulagmdadir, diyor ikinci Ses.
Senin elin, diyor Birinci Ses.
Ne kadar zekisin, diyor ikinci Ses .

Eski giinleri b1raksak, nc dersin ? diyor Birinci

Ses.
Bence bir sakmca yok, diyor ikinci Ses.
Dogan giine baksak, diyor Birinci Ses.
Her sabah bak1yoruz, diyor ikinci Ses.
Olup bitenlerden, gec;ip gidenlerden gerekli
dersleri alsak, ne dersin? diyor Birinci Ses.
Ben hazmrn , diyor ikinci Ses.

62
Bu durumda neden soz edecegiz biliyor musun ?
diyor Birinci Ses.
Hayir, diyor i kinci Ses. Her !?eyden. Belki. Hie;:
bir !?eyden.

Belki bir dii!?ten, diyor Birinci Ses.

Goriilmemi!? , diyor i kinci Ses.
Belki bir gen;:ekten, diyor Birinci Ses.
DuyulmamI!?, diyor ikinci Ses.
Belki bizden, diyor Birinci Ses.
Yetmcdi m i ? diyor i kinci Ses.
Belki onlardan, diyor Birinci Ses.
Nic;:in olmasm ? Olmah, diyor ikinci Ses.
Belki hie;: bir !?eyden, diyor Birinci Ses.
Belki sessizlikten, diyor ikinci Ses.
Belki havadan, diyor Birinci Ses.
Belki sudan, diyor ikinci Ses.
Hie;: bir zaman, diyor Birinci Ses.
Oyleysc sec;:elim, diyor i kinci Ses.
Neyi? diyor (!?a!?km) Birinci Ses.
Konumuzu, diyor ikinci Ses.
Konumuzu mu? diyor (!?a!?km) Birinci Ses.
Konumuzu sec;:medik m i ? Y11larca once?
Fakat, diyor i kinci Ses. Hep aym konunun c;:ev­
resinde dolamyoruz.
Ba!?ka ne yapabiliriz? diyor Birinci Ses.
Bir az degi!?iklik, bir az renk , diyor ikinci Ses.
Tiimii konumuzun ic;:indc, diyor Birinci Ses.
Dogru, diyor i kinci Ses .

63
1 nsan, diyor Birinci Ses.
1nsan m1, insanlar m1? dedin, diyor 1 kinci Ses.
Hi� bir �ey demedim, diyor Birinci Ses .
Sonra susuyor.

Yatt1g1 yerden kalk1yor. Pencerenin oniine gidi­

yor. Giin batmak iizere. Kar ve kar. Ba�ka hi�
bir �ey. Kar�1 tepelerde, yer yer, kardan f1�k1-
ran birka� aga�. Goz yoran bir akhk. Pencere­
nin kepenklerini kap1yor.
Yeter! Yeter!
Konu�mak yeter. Susmak yeter.
Bellegi �ah�tmnak.
Dii�lemek.
Dii� gormek.
Siirekli yorgunluk.
Buraya geldik. Dag ba�ma. Gene bitmedi.
Yeter artik!

Yeniden yataga doniiyor. Uzamyor.

Solugunu kesiyor.
Oliim sessizligi. (Bu sessizlikte bile sessizlik an­
yor.) Yiireginin atl�m1 dinliyor.
Gozleri kapah.
Gozkapaklarmm ardmda: u�suz bucaks1z bir
oda. Masals1 (gibi).
Duvarlan hah ve kilimlerle kaph. Aralarmda,
altm varak yald1zh eski birka� �er�eve. Istan­
bul i�i. t�Ierinde ne idiigii belirsiz resimler. Ba­
z1larmda birtak1m yazilar. Ko�ede bir yerde, es­
ki bir eldegirmeni as1h. Yerde, yan yana dizil­
mi�, �e�itli boyda ve yap1da havanlar (tun�. tah-

64
ta , mermer. . . Roma, Sel<;:uk, Osmanh, ltal­
yan . . . ). Ortada uzun bir masa. Masif me�e. Stil
Ronesans. Yap1 ingiliz. Tavandan bir avize ini­
yor. Kristal. Tozlu. Sonilk.
llerliyor. Hahnm ilstilnde 1slak (1slak?) ayak iz­
leri. Onilnde bir kanepe var. Sirtl <;:ok yiiksek.
Ostil kadife kaph. Bu kanepeye yakla�1yor. Yak­
la�tl. Kanepenin ilstiinden sark1yor. Bir kadm
var. C1plakhgm1 orten uzun, san sa<;:lan var.
Gozleri kapah. Gogsilne inen san sa<;:lan, 1slak.
Uyuyor mu, uyamk m1, belli degil.
Soluyu�u kesik.
Kendisine yakla�an ayak seslerini duymad1. Ya
da duydu, duymazhktan geliyor.
0, donilyor, kanepenin onilne geliyor. Hahnm
iistilne oturuyor.
Yumu�ak, yer yer dokiilmil�, eski, ama ana ni­
teligini koruyan bir Kanya hallSI bu.
Kadmm elini tutup bacaklarmm arasmda <;:ekL
yor. Kadm (gene) gozlerini a<;:1p bakm1yor. 0,
ba�1m koyuyor iki bacagm ortasma. Kadmm
sag eli, onun ensesini buluyor. Ba�1, kanepenin
sirtmda , soldan saga donilyor (gozler hep kapa­
h). Bir silre sonra dudaklar aralamyor. Di�ler
s1k1hyor. inleme ba�hyor.
Halmm iizerindeler.
Erkek kalktigmda, Saatim nerde? diye soruyor.
Saatim nerde? Ne kadar ge<;:ti, bilmiyorum. Sa­
atimi bir yerde unuttum. Zaman yok. (Hi<; de­
gilse burda. Hi<; degilse bu anda).
Zaman.
Oysa dakik.alar sayihyor. Saniyeler say1hyor. Oy.

65
sa (gene de) zamamn oldugu soylenemez. Ya­
gan kar say1hyor. Gelen mektuplar (gelirse).
Dinlenen radyo. Alman haberler (Vietnam'da
bugiin . . . Ortadogu sava�i. . . Biafra'da ac;:hk . . . Pa­
ris'te genel grevler. . . Johnson'un son demeci . . . ).
Dogan giine�. Batan giine�. Bir giin daha gec;:ti.
Bir giin daha yakla�tlk. (Neye?)
Yatlhyor, kalk1hyor. Dii�ler goriiliiyor. Uykulu
ve uyamk (az onceki gibi).
Giinler, saatler, dakikalar kimin?
Yatihyor. Gozler kapamyor. Arna uyuyan yok.
Dii�leniyor:

Uc;:suz bucaks1z bir oda. Masals1 (gibi). Duvar­

lan hah ve kilimlerle kaph. Aralarmda varak
yald1zh birkac;: c;:erc;:eve. Siislii birkac;: yaz1 ic;:le­
rinde

66
Bu ak�am konu�maya niyetin yok, goriiyorum,
diyor ikinci Ses.
Bu ak�am dii�lerinle ba�ba�a kalmak istiyor­
sun, goriiyorum, diyor 1 kinci Ses.
Bu ak�am devam etmek istemiyorsun, anhyo­
rum, diyor 1 kinci Ses .
Bu ak�am sevi�mck istiyorsun, belli, diyor i kin­
ci Ses.
Ni�in devam edeyim? diyor Birinci Ses.
Neye? diyor ikinci Ses. Ya�amaya mi?
Buradaki ya�amam1z, konu�mak , diyor ikinci
Ses. Onu demek istedim.
Ba�ka yapacak bir i;; ey yok da onun i�in mi?
diyor Birinci Ses.
Ni�in devam? Bunu sordum, diyor i kinci Ses.
Neye dcvam? diyor Birinci Ses. Konu�maya m1?
Hayir, yazmaya, diyor i kinci Ses.
Goriiyorsun ki 1�1g1m1z yok, diyor Birinci Ses.
Gaz1m1z bitti. Karanhktay1z.

67
Olsun, diyor ikinci Ses. Karanhkta da yaz1la.
bilir.
Okunmaz bir yaz1yla, diyor Birinci Ses.
El yordam1yla, diyor i kinci Ses.

68
Stirgtinltik gtinlerini ans1yor musun? diyor Bi­
rinci Ses.
Ans1mak m1? Ya�1yoruz ya, diyor lkinci Ses.
Bu ka<;mc1s1? Sen ondan haber ver, diyor Birin­
ci Ses.
Saymad1m, diyor l kinci Ses . Ama ne ilki, ne de
sonuncusu olmah.
Kuzeyde, karh bfr tilkedeydik bir zamanlar, bu­
nu biliyornm , diyor Birinci Ses. Sonra Gtineyde
gtine�lik bir tilkeye go<; ettik. Orada da tutuna­
mad1k. Denizi arad1k. Yeniden yola koyulduk,
ans1yor musun? Yolumuz bir adaya dti�mti�tti.
Ni<;in durmadan eski gtinleri, eski stirgtinleri
ans1yorsun? diyor l kinci Ses. Ni<;in bana eski
gtinleri, eski ya�amalan anlahyorsun? Bitme­
di mi daha?
Ni<;in ahmyorsun? diyor Birinci Ses. Ttim bun­
larm bir nedeni var. Bilmen gerekir bu ncdeni.
Neymi� o neden? Soyle de ogrenelim, diyor
l kinci Ses .

69
Bellegi c;ah�trrmak, diyor Birinci Ses.
Ne elde edecegini umuyorsun bununla? diyor
1kinci Ses.
Hie; bir �ey, diyor Birinci Ses. Bugilne dcgin ne
el de ettik? Ne el de etmek ic;in c;ah� t1k? Hie; bir
�ey ummuyorum. Arna gene de diycbilirim ki­
Ama gene de, ne diyebilirsin? diyor (k1zgm)
1kinci Ses.
Hie; yoktan iyidir, diyebilirim, diyor Birinci Ses.
Bu odada, bu dag ba�mda, bu yollann kapan­
m1�hgmda, bu pasta yoklugunda, gene de, hie;
yoktan iyidir, diycbilirim.
Ncdir iyi olan? diyor ikinci Ses.
Ans1mak. Bellegi c;ah�tirmak, diyor Birinci Ses.
Dogru, diyor ikinci Ses .
Kuzey . . . Karh illke, diyor Birinci Ses.
Gilney. . . Gilne�. diyor 1kinci Scs.
Bat1, rutubetli diyar, diyor Birinci Ses.
Kuzeybati sisli kent, diyor ikinci Ses.
Gilne�, deniz, ada, diyor Birinci Ses.
Akdeniz mi? diyor ikinci Ses.
Belki ispanya, belki Portekiz, belki Sifilis , diyor
Birinci Ses.
Sen de biliyorsun ki ona hie; bir zaman bula�­
mad1m, diyor ikinci Ses.
<;:ok �ilkilr, diyor Birinci Ses. Arna bula�maman
ic;in, dogrusu hie; bir neden yoktu.
Dogrusun, diyor i kinci Ses.
Ya�amak ic;in elinden geleni yaptm, diyor (alay­
h) Birinci Ses.
Sue; kimde? diyor Birinci Ses .

70
Herhalde bende, diyor ikinci Ses. Seni ordan
oraya hen slirdlim.
Slirgiinlerim hep goniillliydii, diyor ikinci Ses.
Bu kez de mi? diyor Bfrinci Ses.
Tiimii, diyor ikinci Ses.
Bir giin bu kentleri anlatacaksm bana degil mi?
diyor Birinci Ses .
Anlatmak ic;in hie; bir 11eyim kalmad1gmda, beL
ki, diyor ikinci Ses.
Tlikendiginde mi, demek istiyorsun, diyor ID.­
rind Ses.
Onu demek istedim, diyor lkinci Ses.
Oyleyse yanndan tezi yok ba11Iayabilirsin, di­
yor (yeniden alayh) Birinci Ses.

71
Zaman ge�miyor, diyor Birinci Ses.
Ni�in istiyorsun zamanm ge�mesini? diyor Ikin.
ci Ses.
Ihtiyarlamak i�in, diyor Birinci Ses.
Zaman ge�iyor, diyor 1kinci Ses. Hem de ken­
diliginden. Bu konuda �ok yorma kendini.
Zamamn ge�tigini duymuyorum burada, diyor
Birinci Ses. Sanki her �eyle birlikte zaman da
durmu�.
Belki de durmu�tur. Belki her zaman durmu�­
tur. Bundan sana ne?
Giinler say1hyor, diyor Birinci Ses. Saatler sa.
y1hyor. Nas1l bana ne?
Zamanm ak1�m1 �abukla�tlr, madem bu kadar
ilgilisin, diyor. t kinci Ses. Agirhgm1 duymamak
i�in iistiinde. Bu bizim elimizde .
Nas1l? diyor Birinci Ses.
Anlatarak, eski giinleri anarak, gelecegi dii�iine­
rek, diyor tkinci Ses.

72
Bunun bir yard1m1 dokunur mu samyorsun? di­
yor Birinci Ses.
Ba�ka bir i;1kar yol goremiyorum, diyor 1kinci
Ses. Ozellikle bu ii;inde bulundugumuz ko�ul­
larda.
Oy!eyse konu�. anlat, ama yalmz gelecekten so­
zet, diyor Birinci Ses.
Gelecekten sozetmek ii;in, diyor 1kinci Ses. Di.i­
ni.i ans1mak , bugiinii sozciiklere aktarmak ge­
rek.
Oyleyse sus. Kapa i;cneni, diyor Birinci Ses. Hit;
degilse bu ak�am.
Hay1r, diyor ikinci Scs. Sen ba�ladm. Ben de­
vam edecegim . Eski giinleri anlatacag1m. Eski
ya�amalan. Eski oliimleri. Eski a�klan. Eski
yerleri.
Yeter, diyor Birinci Ses. Dinleyesim yok. Yeter.
Dinlesen de, dinlemesen de, diyor ikinci Ses.
Hii; bir �ey yazmaz. Kendim ii;in konu�uyorum
�u anda.
Biiyiik bencil, diye sw;luyor Birinci Ses. Her
zaman boyleydin. Her zaman kendin ii;in konu�­
tun. Her zaman kendin ii;in anlattm. Her zaman
kcndin ii;in ya�adm. Anlatacaklanm, hi<; degil­
sc, ir,;inden anlat.
Zatcn ii;imdcn konu�uyorum, diyor 1 kinci Ses .
Her zaman yapt1g1m gibi, D1�an vuran yalmz
mmltllanm. D1�an vuran sozciikler degil. Ol­
sa olsa heceler. Onleyemedigim .
Hepsi senin olsun, diyor Birinci Ses. �unu bi!
ki seni dinlemeyecegim bu gece.

73
ister dinle, ister dinlerne, bu sana kalrn1� bir
!?ey, diyor ikinci Ses. Ben ba�hyorurn.
Ve ba�hyor i kinci Ses:
Neydi ad1? - Karakura. - Albast1 olrnasm? -
Hayir 1;ar�anibakans1. - Belki de Karakanca­
loz. Yok camm o Siileyman'd1. - Oyleyse bu
Alb1z. - Hay1r Alboz. - Ya da Cangoloz. - Ne
yaprn1�h ki? - Evirnize ugrarn1�tl. - Ne za­
rnan - Doyrnazderede ben kii<;iikken. - Ans1-
yorurn, kara kuru soguk bir geceydi. . . . . . aylar­
dan yamlrn1yorsarn pederim cernheri . . . . . . seni
de alrnay<1. gelrni�ti . . . - Kirn?.. - Pederirn. -
Olabilir. - Bilrniyorurn, uyuyordurn. - Arna
izlerni�tin onu - Ben mi? - Dyle dediler. -
Arna <;ok �iikiir kap1dan 1;1krnarn1!?tm . <;1krna­
dan kap1dan, uyanrn1�tm. Bir ders olrnu� rnuy­
du bu sana? - Sanmam. - Hi<; mi? - Bil­
rniyorurn. Samyorum korkuyu ogretrni�ti bana
ve her �eye inanrnay1. - Her �eye mi? - Evet
Kakkar'a Cettar'a, Gaffar'a, Evel'e, Ahir'e,
Aziz'e, Samet'e, hem de Vahid'e. - Tiirn bun­
lara inandm rn1? - Evet. Her zarnan. - Ne
kadar zarnan? - Bin yd oncesine kadar.

74
Tiim bu anlatt1klann bitti, diyor 1kinci Ses.
Nedir bitecek olan ? diyor Birinci Ses.
Ti.im bu anlattiklann, diyor 1kinci Ses. Sa<;ma.
Yaban. Bencil. Tiim bu anlatt1klarm. Anlams1z.
Ya da anlam1 yalmz sende sakh olan.
Arna daha bir �ey anlatmad1m ki, diyor Birin.
c i Ses.
Biliyoruz, diyor 1 kinci Ses (<;ogul). Tiim sus­
tuklarm. Tiim kendine saklad1klann . Tiim an­
latmak isteyip anlatamad1klarm. Tiim anlata­
caklarm (bir giin). Tiim anlatmak isteyip vakit
bulamad1klarm. Ti.im anlatmak isteyip si::izciik
bulamad1klarm. Tiim <;abalarm. Bo� . yank1s1z.
Tiim sen.
Oyleyse c;ekip gitmem gerek, diyor Birinci Ses .
Oyleyse art1k agz1m1 ac;mamam. Ac;arsam da
uzaklarda. Senden uzaklarda. Senden aynlma­
nm zamam geldi i::iyleyse.
Yaran gene kanamaya ba�lad1, i::iyle gi::iriiliiyor,
diyor 1kinci Ses.

75
Hie; bir zaman kabuk baglamam1�t1 ki yaram,
diyor Birinci Ses. Kanamas1 ic;in scnin ka�1-
man gerekmiyor.
<.;:ok �iikiir, diyor 1 kinci Ses. Yoksa benim ic;in
c;ok ac1 olurdu bu.
Benim yaram bir �ir penc;e, diyor Birinci Ses.
Gogsiimiin iistiinde . Sol gogsiimiin.
Onulmaz bir yara, diyor ikinci Ses (eglenerek).
Bir kanser olmasm.
Kes, diyor Birinci Ses. Yeter artik. Dayanas1m
kalmadi.
Bana m1, yarana m1? diyor f kinci Ses.
1kiniz de aym bokun soyusunuz, diyor Birinci
Scs.
Ne zamandan beri? diyor ikinci Ses.
Her zamandan beri , diyor Birinci Scs.
Bilmiyordum, diyor i kinci Ses.
Bilmen gerekirdi, diyor Birinci Ses.
Ociinii bcnden ahyorsun, diyor (k1rgm) ikinci
Ses.
Kes, diye bagmyor Birinci Ses. Kes sesini. Ac;­
ma o igrenc; agz1m. Bir �ey soyleme. Yalmz din­
le.
Neyi? diyor ikinci Ses .
Dinlt:. diyor Birinci Ses.
Dinliyorlar gecenin ic;inde uluyan ki:ipekleri, in.
leyen Kuzey riizganm. Dinlerken devam ediyor
Birinci Ses. (Sanki) ikisinin adma:

yunlerin kokulan
agarlarm zamanlari
donen dolaplarm girdaplari

76
 bir mmltt gibi
yanstyor bizde.
Yazgun rz bu.

Bir inilti gibi soyliiyor bu garip sozleri Birin­

ci Ses. Tekdi.ize, ama gene de, bir yi.ikselen, bir
al�alan bir inilti gibi. Girtlagmdan soki.ip atma­
ya �ah�tig1 sozci.ikler gibi. Belki ilkel, belki din­
sel bir ilahi gibi.
Bir mmlt1 gibi mi? diyor (�a�km) l kinci Ses.
Soz geli�i, diyor Birinci Ses.
Soz geli�i, yazg1 , evet, diyor ikinci Ses.

Bir siire susuyorlar.

Kopekler bile ulumalanm kesmis.

77
Biliyor musun, sen bir az insanhga benziyor­
sun? diyor Birinci Ses.
!nsan'a m1 diyor !kinci Ses. Bir az m1?
!nsanhga, dedim, diyor Birinci Ses.
Nerem benziyor? diyor 1 kinci Ses.
Tabiyatm, diyor Birinci Ses.
Hangi tabiyahm? diyor ! kinci Ses .
Huzurlu giinlerini tedirgin giinler izliyor, diyor
Birinci Ses.
Sui; ben de mi? diyor ! kinci Ses.
Ne var ki huzurlu giinlerden s1k1hyorsun ve te..
dirginligi kendin yarat1yorsun.
Ba�ka? diyor 1kinci Ses.
Bir �ey yap1yorsun, ba�armca onu y1kmak isti­
yorsun.
Bahi;ede yapt1g1m kopek kuliibesinden mi soz
ediyorsun ? Yoksa diin sabah i;ocuklarla avluda
yapt1g1m kardan adamdan m1? diyor 1kinci Ses.
Senden soz ediyorum, diyor Birinci Ses. Ka9 kez
y1ktm mutlulugunu . . .

78
Onlar mutluluk degildi, diyor 1kinci Ses.
Ka� kez y1ktm sevdiklerini.
Onlar sevdiklerim degildi.
Ka� kez bozdun dostluklan.
Mutluluk, sevdiklerim, dostluklar olsayd1, �im­
di burda olmazd1m. Hi� degilse boyle olmaz­
d1m.
Rabat k1�1m1za bat1yor, diyor Birinci Ses.
Benim rahat yi.izi.i gordi.igi.imi.i soyleyemezsin, dL
yor i kinci Ses.
Yeryi.izi.ini.in en rahat adam1ydm bir zamanlar ,
diyor Birinci Ses. Arna insanhgm nasil sava�­
lan varsa, senin de bir i� sava�m var, seni ba­
g1�latan da bu.
Te�ekki.ir ederim, diyor 1kinci Ses.
Nerdesin? diye soze ba!;ihyor 1kinci Ses. Burda
m1sm? Burdaysan . Evet de.
Evet, diyor Birinci Ses. Burday1m.
Nerde, burda? diyor 1kinci Ses.
Burda, dag ba�mdaki odamda.
Burda dag ba�mdaki karanhk odamda. Tek ba­
�1ma burda dag ba�mdaki odamda. Bu odanm
bir k1y1c1gmda. Kendi kendimle konu�makta.
Kendi kendimle dertle!;imekte. Kendi kendim­
le- eger ogrenmek istiyorsan.
Kimi aldat1yorsun? diyor ikinci Ses.
Nasli? diyor Birinci Ses .
Ba�kalan da var, diyor ikinci Ses.
On!ar da burda, benim yalmzhg1mda, diyor Bi­
rinci Ses.
Ne yap1yorlar? diyor (alayh) 1kinci Ses.
Burdalar, diyor Birinci Ses. (Eliyle yiiregini gos­
teriyor.) Arna bu karanhkta kimse gonniiyor
bunu. Herkes burda. D1�ardakiler. i�erdekiler.
Uzaktakiler. Yakmdakiler. Sen, ben, hepimiz
burday1z. Biitiin dertler. Biitiin dertliler.

80
Karanhkta sec;emiyorum, diyor lkinci Ses. (Gil­
l iiyor) : Y iiregini mi gosteriyorsun yoksa?
Evet, diyor Birinci Ses (k1zgm). Yiiregimi , bey.
nimi, karmm1, kas1klanm1, k1c;1m1, ap1� arala­
nm1 , ta�aklanm1. . . Daha sayay1m m1?
Yeter yeter, diyor l kinci Ses. Yalmz orda ne
yapt1klanm soyle bana.
Hamur yoguruyorlar, yufka ac;acaklar, ekmek
yapacaklar, diyor Birinci Ses. Bugiin yogurt ya.
p1yorlar. Yann bir kase de sana gonderecekler.
<,;ocuklann iistiine bir c;ul atiyorlar. Bebelerini
emziriyorlar. Kanlarmm iistiinde hora tepiyor­
lar. Ocak yak1yorlar. Kocalannm altmdalar .
Mum 1�1gmda konu�uyorlar. Karanhkta opii�ii­
yorlar.
Bu arada ne dii�iiniiyorlar? diye alayla sorusu­
na devam ediyor lkinci Ses.
Hie; bir �eyi ve her �eyi, diyor Birim.:i Ses. Dii­
nii dii�iinmiiyorlar. Olenle oliinmez, diyorlar.
B'ugiin de bitti, diyorlar. Yann bakahm n'ola­
cak, diyorlar. Kar c;oziilse de koyunlardan ka.
yip vermesek , diyorlar. K1� c;ok uzad1, diyorlar.
Ba�ka?
Ba�ka, kanlanm, kocalanm dii�tintiyorlar, ko­
peklerini, biiyiik ve kiic;iik ba� hayvanlanm,
bugday ve arpa ba�aklanm, dogacak c;ocukla­
nm, dogacak kuzulanm, gelecek yaz1 , zomay1.
Kafalanmn ic;i oylesine kan�Ik ki, bilsen, ic;inc
girsen, konu�san, dersin ki: Hie; bir �ey dii�iin­
mtiyorlar bunlar, giinii giiniine ya�1yorlar , hie;
bir �ey dii�iinmiiyorlar, hie; bir �eyi dert edin.
miyorlar, dersin. Yalmz kendilerini dii�iindiik-

81
lerini samrsm. Bunu bile sanmazsm. Yalmzca
ya�1yorlar, dersin.
Ve ya�1yorlar, diyor 1 kinci Ses.
Ya�1yorlar, elbet, diyor Birinci Ses.
Sen de onlan di.i�i.ini.iyorsun, oyle mi? diyor
i kinci Ses.
Onlan ve kendimi . Kendimi ve onlan. Art1k,
sen, hen, o, onlar diye bir ayirma yapmadan,
burda , bu dag ba�mda, aym yazg1y1 payla�tlg1-
m1z1 bilerek ve artlk di.i�lerimde ve di.i�i.incele­
rimde, « Biz» diye konu�arak.
Fakat onlar ne c;oklar, diyor ikinci Ses. Ve yal­
mz burda degiller.
Her yerdeler, tabii, diyor Birinci Ses.
Ve dertleri kendilerinden de c;ok, diyor ikinci
Ses.
Evet, diyor Birinci Ses. <;ok c;oklar. Handiyse
bi.iti.in insanhk, diyecegim.
Diyebilirsin, diyor Birinci Ses.

82
Hi<; kendine sordugun oluyor mu: Ka<;an kim­
di? diyor tkinci Ses.
Hangi ka<;an? Bir ka<;an m1 var? Nerde? Na­
s1I? Ne zaman? diyor (tela�h) Birinci Ses.
Bilmiyorum, diyor ikinci Ses. Bir duygu. Bir
soru. Kim ka<;h?
Neden? Kimden? Ni<;in? diye sirahyor sorulan­
m (gene) Birinci Ses.

Bilmiyorum, diyor ikinci Ses. Zaman zaman bir

�eyden ka<;m1�1m, bir �eyden ka<;1yormu�um , ya
da birileri bir �eyden ka<;m1�lar, bir �eyden ka.
<;1yorlarm1�, daha dogrusu hep birlikte ka<;1yor­
mu�uz gibi. Bunu duyuyorum. Duyar gibi olu­
yorum . Bulamk bir soru. Arna soru.
Sa<;ma, anlams1z bir soru, diyor Birinci Ses. Her
yerde, her zaman bir ka<;ma oldu - olur - var­
dir.
Dogru, diyor ikinci Ses. Arna bizim i�imiz ne
bunlann arasmda?
<,;:iinkii seni ilgilendiriyor bunlar, diyor Birinci

83
Ses.
Bunlar dedigin ne? diyor ikinci Ses.
Kac;malar, kac;anlar, diyor Birinci Ses.
Dogru, diyor ikinci Ses. Hakhsm. Hie; dii�iin.
memi�tim bu konuyu.
brnegin A. diyor Birinci Ses.
N'olmu� A.'ya? diyor i k inci Ses.
Kendinden kac;ard1, ans1yacaksm, diyor Birim:i
Ses.
B. diinyadan kac;maktayd1, diye ekliyor ikinci
Scs. �imdi kimbilir nerde?
Diinyanm ic;inde, diyor Birinci Ses.
C. de kac;m1�u degil mi? diyor i kinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses. 0 kansmdan ve c;ocuk­
lanndan kac;m1�t1.
D . Tann'dan kac;m1�t1, diyor ikinci Ses.
Ona, tav�andan kac;arken taz1ya tutulmak, de­
nir, diyor Birinci Ses (giilerck).
Kim den soz ediyorsun? diyor ikinci Ses (�a�­
km) .
D.'den vc Tann'dan diyor Birinci Ses.
(Anlam1yor. Durakhyor. Sonra anlam1� gibi so.
ruyor: ) Tav�andan kac;arken taz1ya tutulmak
1m? diyor i kinci Ses .
Hahhahhah-Huhuhuhuhuhuhh. . . Kah-kah-Kah.
kahkah . . . i kisi de kas1klanm tutarak giiliiyor.
lar bu anlams1z soze.
Devam edelim, diyor i kinci Ses.
Kimde kaln11�t1k? diye soruyor Birinci Ses (ha­
zirhk h) .
D.'de, diyor i kinci Ses.
Onu soyledik, diyor Birinci Ses. Tann'dan kac;-

84
m1�t1.
E. diyor 1 kinci Ses, onu <;ok yakmdan tamd1k,
yurdundan ka<;m1�t1.
Kurtulacag1m sanarak, diyor Birinci Ses.
Yorum istemez, diyor 1 kinci Ses.
F. ise askerden, diyor Birinci Ses.
Arna sonra, kendi kendine gidip teslim oldu , di­
yor 1kinci Ses.
G. ise zmdandan, diyor Birinci Ses.
Otuz yila mahkumdu. Ka<;may1p da ne yapsm­
d1? diyor i kinci Ses.
Yorum istemez, diyor i kinci Ses.
Su<;u neydi, ans1yor musun? diyor Birinci Ses .
Birini Oldiirmii�tii samnm, diyor 1kinci Ses.
Sanm1yorum, diyor Birinci Ses. Yamlm1yorsam
birinin irzma ge<;mi�ti.
Olabilir, diyor 1kinci Ses. Irzma ge<;tikten son­
ra Oldiirmii�tiir.
Boyle �eyler yapacak adam degildi, diyor Bi­
rinci Ses. Bana kahrsa, sen onu ba�kas1yla ka­
n�tlnyorsun.
Oyleyse sen soyle, diyor Birinci Ses.
Bence, su<;u siyasald1, diyor Birinci Ses.
Dogrusun, diyor 1kinci Ses. Adi siyasal bir cL
nayete kan�m1�t1.
Arna tam zamanmda ka<;tl, diyor Birinci Ses.
Biitiin ka<;1p kurtulanlar gibi , diyor 1kinci Ses.
Bizim gibi, diyor Birinci Ses .
Bizi kan�tirma, diyor 1kinci Ses.
Bugiine degin ele ge<;medi, degil mi? diyor Bi­
rinci Ses.
B ildigim kadanyla yakalanmad1, diyor ikinci

85
Ses.
Devam edelim, diyor Birinci Ses.
Nerde kalm1�tik? diyor i kinci Ses.
H.'da, diyor Birinci Ses.
H. eylemden ka<;:m1�tl, diyor i kinci Ses .
Kimse zorlayamazd1 kendisini buna, diyor Bi­
rinci Ses.
Kimse zorlamad1 zaten, diyor i kinci Ses. Ken­
disi ka<;:tl.
Peki, devam, diyor Birinci Ses.
i .'ye gelince, o hastaneden ka<;:m1�tl, diyor i kin­
ci Ses.
T1marhaneden desene �una, diyor Birinci Ses.
Bizim gibi , diyor i kinci Ses.
Soran olmad1, diyor Birinci Ses.
0 da ele ge<;:medi, diyor i kinci Ses .
Bir �eyi yoktu ki fukaramn, diyor Birinci Ses .
Hepimiz gibi bir az ka<;:irm1�t1, diyor i kinci Ses.
Ne daha fazla, ne daha az, diyor Birinci Ses.
Ka<;:mas1 da bunu gosteriyor, diyor ikinci Ses.
J. ise zifaf odasmdan ka<;:m1�t1. Bunu <;:ok iyi an­
s1yorum i�te, diyor Birinci Ses.
Ben de diyor, i kinci Ses.
Nasil ans1mazsm, ertesi giinii kans1 kendisini
senin kollarma atm1�tl.
iyi avutmu�tum kendisini, hakk1m1 vennelisin,
diyor ikinci Ses.
En ilginci bence K.'d1r, diyor Birinci Ses. Onun
ni<;:in senden ka<;:tlgm1 hi<;: birimiz bilmiyoruz.
Onu tammad1k ama, diyor ikinci Ses.
Bir de L. var, diyor Birinci Ses. Onu da tam­
mad1k, ama duyduk.

86
0 nerden ka<;m1�h? diyor i kinci Ses.
�u anda ans1yamayacag1m, diyor Blrinci Ses.
Kendinden olmasm, diyor 1kinci Ses.
Bir<;oklan gibi, diyor Birinci Ses.
Cennetten ka<;am unuttuk, diyor ikinci Ses.
Masala ba�Iama, diyor Birinci Ses.
Oyleyse soyler misin, biz nerden, ne zaman, ni­
<;in, kimden ka<;hk? diyor i kinci Ses.
Biz mi ? diyor Birinci Ses.
Evet, diyor i kinci Ses. Madero ger<;ek<;i olma­
mm istiyorsun, bir az da kendimize bakahm
izin verirsen.
Dcmek biz de ka<;hk? diyor Birinci Ses.
Az once sen soylilyordun, diyor tkinci Ses.
Obiirleri ka<;hgma gore , herkes ka<;t1gma gore,
biz de bir �eylerden, bir yerlerden ka<;m1� ol­
mahy1z, diyor Birinci Ses.
Nerde obiirleri? diyor i kinci Ses. Merak edi­
yorum. �imdi, �u anda, nerdeler?
Onlan bilmiyorum, diyor Birinci Ses. Bizi bili­
yorum. Biz burday1z. Bu dag ba�mday1z. Yapa­
yalmz1z.
Bununla, biz ka<;mad1k m1, demek istiyorsun?
diyor 1kinci Ses.
Cevaplam1yor bu soruyu Birinci Ses.
Ka<;mamakla iyi mi ettik? diyor ikinci Ses.
Cevaplam1yor bu soruyu Birinci Ses.
Dogru, yapayalnmz, diyor 1kinci Ses.

Hi<; bir kar�1hk alm1yor Birinci Ses'ten.

87
Bu yalmzhk, diyor Birinci Ses.
Bizi konu�turan, diyor 1kinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses. Burda, �imdi, �u anda,
�u odada yalmz1z ve konu�uyoruz.
Ne demek istiyorsun? diyor 1kinci Ses. Burda?
Simdi? Su anda?
Ba�ka ne diyebilirim? diyor Birinci Ses.
Ni<;in kendi kendine konu�uyorsun? diyor t kin­
ci Ses. Nii;in kendi kendine mmldamyorsun?
Nii;in kendi kendine ka<;anlan sirahyorsun? Ni­
<;in soylcniyorsun? Ni<; in sozctikleri geveliyor­
sun agzmda?
Kendi kendimle degil, diyor Birinci Ses. Binler_
ce ses var (sen de bunlardan birisin). Binlerce
ses var konu�an. Binlerce ses var yoguran be­
ni. Burda (eliyle kafasm1, sonra gogstinti gos­
teriyor) beni savuran, beni konu�an, konu�tu­
ran, aglayan, haykiran, dti� goren, dii�lcrindc
bagiran, yard1ma <;agiran, kovan, soven, sayan,

88
sevgilim diyen, geber diyen, ko�an, inen, c;1kan,
bitlenen, yenen . . .
Bunun ic;in mi c;ogul konu�uyorsun? diyor 1kin.
ci Ses.
1sterdim, diyor Birinci Ses (dokunakh).
Konu�. diyor 1kinci Ses.
Ne sayleyeyim? diyor Birinci Ses. Her �ey say­
lendi.
Samyor musun? diyor t kinci Ses.
�imdilik, diyor Birinci Ses. Bir gi.in sen soyle­
mi�tin.
Olabilir, diyor 1 kinci Ses. Arna o zaman bugi.in­
leri ya�amam1�tlk daha.
Ne demek istiyorsun? diyor Birinci Ses.
Bu dag ba�mda, diyor 1 kinci Ses, yeni bir �ey­
ler saylenebilir.
Ornegin? diyor Birinci Ses.

Sayle, diye iisteliyor Birinci Ses. Kiminle ko­

nu�acag1m1 soyle. <;iinkii artlk c;olde konu�mak­
tan b1ktlm.
Sayle diyor Birinci Ses. Burda, bu dag ba�mda,
kimin derdini dinleyelim , kime dert anlatahm?
Konu�ahm, kabul, diyor Birinci Ses. Arna bu
insanlann dilini bile bilmiyoruz.
Ogrendik, diyor 1kinci Ses.
Ogrendiklerimiz yalmz sazciikler, diyor Birin­
ci Ses. Konu�mak ic;in, derdini anlatmak ic;in,

89
dert dinlemek ic;:in yeter mi samyorsun?
�imdilik, diyor ikinci Ses, fazla bile. Ve- (uzun
bir duraklamadan sonra ekliyor:) hep kuru soz.
ciiklerle, hep kopuk sozciiklerle konui?mad1k ffil
bugiine degin ken di dilimizde de?
Hakh olabilirsin, diyor Birinci Ses. Hie;: diii?iin­
memii?tim.
Bclki de yamhyorum, d iyor ikinci Ses. Hele bir
konui? bakahm. Hele bir gorelim bakahm.
Sonrasm1 bilmek istiyorum, diyor Birinci Ses.
Sen bai?la, diyor ikinci Ses.
ilkin kendinle tabii, diyor ikinci Ses. Her za­
man oldugu gibi .
Bir ahi?hrma m1? diyor Birinci Ses.
Evet , diyor lkinci Ses.
Sonra? diyor Birinci Ses.
Sonra dag ilen, tai? ilen konui?uruz, diyor ikin­
d Ses. Otlan, kui?Ian konui?uruz. Sonra art1k bu.
ralan yai?ar, yai?amaya bai?lar, buralan anlar, an­
lamaya bai?lar, buralan dile getiririz. Otlu pey­
nirlerini yer, tiirkiilerini, acilanm, ac1h tiirkii­
lerini tai?1nz.
Tai?mz, diyor Birinci Ses (coi?kuyla- hemen he.
men). Sozciiklerle. Hem bizim olan. Hem olma­
yan. Sozciiklerimizle.
Sozciiklerimizle, evet, diyor ikinci Ses.

Ah yollar kapah olmasaydI, diye bai?hyor Birin­

d Ses.
Ah okunmamii? bir kitap olsayd1, diyor ardm­
dan.
Ah yaziimamii? bir kag1t olsayd1, diyor sonra.

90
Ah ic;:ilmemi� bir rak1 olsayd1, diyor daha son­
ra da.
Ah bu ahlar olmasayd1, diye kesiyor ikinci Ses .
Dag ba�mday1z, bunu unutma, diyor Birinci Ses
(kirgm).
is tesem de unutamam, diyor ikinci Ses.
Yalmz1z, burda, bu odada. Bunu da akhndan c;:1-
karma benimlc konu�urken, bu iki, diyor Bi­
rinci Ses.
Pek o kadar yalmz degiliz, ozellikle bu ak�am,
diyor ikinci Ses.
Kitaplardan da medet umma, bu da lie;:, diyor
Birinci Ses.
Onu sen dii�iin , diyor ikinci Ses.
Kag1tlardan, kalemlerden de. Ne de postadan.
Yollar kar altmda, bu da dort, be� ve alu, di­
yor Birinci Ses .
Onun ic;:in istedim konu�mam, diyor ikinci Ses.
Rakilar da c;:oktan ic;:ildi, sarho�luk da gec;:ti, ar­
t1k ay1k ya�amak zorunday1z, bu da yedi ve se­
kiz, diyor Birinci Ses.
Onun ic;:in konu�mam istedim, diyor ikinci Ses .
Giine�ten de umudunu kesme, bu da dokuz, di­
yor Birinci Ses.
Oyleyse konu�. diyor ikinci Ses.

Susuyorlar.
Sonra,
Kemigin kanad1gm1 gordiim , diyor Biri.
Kanm aktigm1 gordiim, diyor Obiirii .
Nerelerden gec;:tin buraya varmak, bunu soyle­
mek ic;:in? diyor Biri.

91
Bin;ok oyuklardan, diyor Obiirli.
Ne yorgunluk, diyor Biri .
Evet, diyor Obiirli.
Ne yalmzhk, diyor Biri.
Evet, diyor Obilrli.
Giln dogmak iizere, diyor Biri.
Gilne�in �avk1 kar�1 daglara vurdu, diyor Clbilrli.
Penceremize yans1yor, diyor Biri.
Elbette yans1yacak, diyor Clbilrii.
Elbette yans1yacak , diyor Clbilril.
Elbette yans1yacak, diyor Biri ve Clbilrii.

92
Handiyse insamn oyle diyecegi geliyor, diyor BL
rinci Ses.
Evet, diyor 1 kinci Ses. <;iinkii oyle soylemek
gerek.
Zaman zaman dii�iiniiyorum da, diyor Birinci
Ses.
Ne dii�iiniiyorsun? diyor i kinci Ses , Birinci
Ses'in ciimleyi bitirmesini beklemeden.
Zaman zaman dii�iiniiyorum da, diyor Birinci
Ses, bir c;1k1� noktas1 bulmak gerek, diyorum.
Ve zaman zaman, sanki �u anda o c;1k1� noktas1
iistiindeymi�iz gibime geliyor.
Olabilir, diyor i kinci Ses. Kimbilir, belki de oy.
ledir.
Bu dii�iinceyle bekleyebilir insan, diyor Birinci
Ses.
Neyi ? diyor i kinci Ses.
Karlarm erimesini, diyor Birinci Ses.
Karlarm m 1 ? diyor i kinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses. Erimesini.

93
Arna c;ok beklememiz gerekecek, diyor i kinci
Ses. Gordiigiin gibi kar yag1�1 devam ediyor.
Olsun, diyor Birinci Ses. Bekleyecegiz.
Ne kadar? diyor ikinci Ses.
Ne kadar gerekirse, diyor Birinci Ses.
Bu ne degi�iklik, diy�r ikinci Ses.
Bir derenin bir 1rmaga, bir irmagm denize ka­
vu�may1 beklemesi bu, diyor Birinci Ses.
U kadar bekleyebilecek miyiz? diyor l kinci Ses.
Denizden c;ok uzag1z burda, biliyorsun.
Biliyorum, ne c;1kar? diyor Birinci Ses.
0 giinleri gorecek miyiz dersin? diyor ik inci
Ses.
Hangi giinleri? diyor Birinci Ses.
Denize kavu�ma giiniinii, diyor i kinci Ses.
Bunun ne onemi var? diyor Birinci Ses.
Bunu soyleyen sen misin? diyor ikinci Scs.
Evet, diyor (kuru ve kesin) Birinci Ses.
Ya bu karlar? diyor ikinci Ses.
Erir, eli kulagmdadir, diyor Birinci Ses.
Arna daha eski marta bile girmedik, diyor ikin­
ci Ses.
Eli kulagmdadir, diyor (inatla) Birinci Ses .
Nedir eli kulagmda olan? diyor ikinci Ses
(unutkan).
Karlarm erimesi, diyor Birinci S�. Karlarm cri.
yip oluk oluk akmas1, derelere kavu�mas1, dere­
lerin irmaga, irmagm denize.
Biitiin bu karlann m1? diyor ikinci Ses.
Hem de nas1l, diyor Birinci Ses. Doruktakilerin
bile.
i�te o zaman - diyor 1kinci Ses.

94
i�te o zaman <;i<;ekler a<;acak - kar <;i<;ekleri,
diyor Birinci Ses (<;ocuksu bir sevin<; i<;inde).
Dag tav�anlanm gi::ir eceksin, k1� uykusundan
uyanan ayilan, dag ke<;ilerini - yavrulan pe­
�inde, bir kayadan bir kayaya atlarken - insa­
m insanlara, kentleri kentlere kavu�turan yol­
lann a<;1ld1gm1. i�te o zaman -
0 zaman biz de burdan gidecek miyiz? diyor
ikinci Ses.
Onu bilemem, diyor Birinci Ses. Ve �imdiden
dii�iinemem.
Peki burda ne yapacag1z? Bu dag ba�mda? Ne
olacag1z? diyor 1kinci Ses.
Oldugumuz yerde, oldugumuz gibi, yani her
giin, her an degi�ken, yani siirekli bir olu� i<;in­
de, ya�amaya devam edecegiz, diyor Birinci Ses.
Bugiine degin oldugu gibi. Belki daha fazla.
0 giinii beklerken? diyor i kinci Ses.
0 giinii beklerken de konu�acag1z, tartI�acag1z,
beklemesini ogrenecegiz, bekleyecegiz , diyor Bi­
rinci Ses.
Evct, diyor 1 kinci Ses. Beklenecek bir �ey ol­
duktan sonra.

Ve sonra
uzun bir susu�tan sonra:

95
Arna ne korkun9 bir k1�. ne y1prahc1 bir k1�, ne
dayamlmaz, ne umut kmc1 bir k1� bu boyle, di­
yor i kinci Ses.
Dogrusun , diyor Birinci Ses.
Uzun
zor
9apra�1k
karma�1k
ve soguk
ve dondurucu
b1kt1nc1
aman vermez bir k1�.
Dogrusun.
Ne var ki beklemesini bilmeliyiz.
Bcklemek. Gii9 olan, dayamlmaz olan bu, diyor
ikinci Ses.
Sabir, diyor Birinci Ses. Bizden beklenen, sab1r.
Ne sabn ? diyor i kinci Ses. Sayle, bir tarih ver.
Ne tarihi ? diyor (�a�km) Birinci Ses. Ne tarihi?

96
Karlar ne zaman eriyecek ? Biz ne zaman gide­
ccgiz? diyor ikinci Ses.
Pek yakmda, diyor Birinci Ses.
Ne zaman, pek yakmda? diyor ikinci Ses (he­
men hemen bir ba�kaldirma i�inde).
Pek yakmda samyorum, diyor Birinci Ses. Arna
bir tarih veremem.
Yann degil herhalde , diyor 1kinci Ses.
Ne de obiir giin, diyor Birinci Ses.
Biz gorecek miyiz bari ? diyor ikinci Ses.
Neyi? diye soruyor (�a�km ya da soruyu kavra.
yamam1�) Birinci Ses.
Karlarm criyi�ini, diinkii gibi degil, ger�ek yaz
giine�inin �1k1�m1?
Ku�kusuz, diyor Birinci Ses. Arna sabretmek ge­
rek. Ogrenmek gerek. Beklemeyi. Beklerken ya­
pilmas1 gerekenleri. 0 zaman, ku�kusuz, gore­
ceksin ki eli kulagmdadir. Biliyorsun, birinci
cemre dii�tii bile.
Ncreye? diyor i kinci Ses. Havaya m1?
Hayir, topraga, diyor Birinci Ses.
�imdi ikincisini mi bekliyoruz? diyor ikinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses.
Demek bekleyecek bir �ey bulduk, diyor i kinci
Ses. Somut olarak.
Kolay olmad1, diyor Birinci Ses. Bundan son­
rakiler belki daha zor olur.
<;ok gii� oldu buraya varmam1z, diyor tkinci
Ses.
Arna art1k biliyoruz neyi bekledigimizi, diyor B i­
rinci Ses.
Evet, diyor i kinci Ses. D�iincii cemreyi.

97
Evct, diyor Birinci Ses. Arna - (d1�arda esen
yclin ve kopek havlamalannm sildigi, duyulmaz
k1ld1g1 baz1 fJsiltilar.)
Tamam, dedigi duyuluyor 1kinci Sesin .
Ve ,
Nasil istersen, benden soylemesi, dedigi Birin­
ci Ses'in.
Korkulu bir dii� goriirsem eger, diyor 1kinci
Ses -
Korkma, uyandmnm seni , diyor Birinci Ses.

98
Diii;; iindiin mil? diyor l kinci Ses.
Neyi? diyor Birinci Ses .
Anlatacagm1, diyor 1 kinci Ses.
Anlatacag1m1 m1? diyor Birinci Ses. Bir i;;ey m i
anlatacakt1m?
Evet, diyor l kinci Ses. Bir �cy anlatacaktm. Bir
�ey anlatman gerckiyor. Bir i;;ey anlatman ge­
rek.
Nic;in? diyor Birinci Ses (i;; ai;; k m) .
Kurtulman ic;in, diyor lkinci Ses.
Dogru, ans1d1m, diyor Birinci Ses. Anlatacak­
t1m.
Hadi anlat , diyor ikinci Ses.
Diii;;iiniiyorum, diyor Birinci Ses.
Diii;;iinme, anlat, diyor ikinci Ses.
Anyorum, diyor Birinci Ses.
Ne anyorsun? diyor 1kinci Ses.
Sozciikleri, diyor Birinci Ses.
Diii;;iinmc . Arama. Anlat. Anlatmaya bai;; l a. Soz­
ciikler kendiliginden gelir, diyor i kinci Ses (yii_
reklendirici).

99
Arna ba!llamak h;in dil!lilnmem gerek. Sozci.ik­
leri, gereken sozci.ikleri bulmam gerek, diyor BL
rinci Ses .
Dilinin ucuna ilk gelen sozci.igil soyle ba!llamak
ii,tin, diyor l kinci Ses.
Dcneyelim, diyor Birinci Ses. Bu da bir yol.
Ve dcniyor:
Bir oda
Bir odada iki ki!li
Bir odada iki ki!li, erkek mi, di!li mi, bilmiyo­
rum. (Durakhyor.)
Devam ediyor i kinci Ses: Erkek mi, di!li mi ol­
malanmn 6nemi yok.
lki ki!li (diye devam ediyor Birinci Ses). Yal­
mz iki ki!li , dagda, dag ba!lmda bir odada, du­
varlan beyaz kirei,t badanah
uykusuz iki ki!li
birbirlerine dii!llerini anlatan iki ki!li
kurduklan 6ykiileri birbirine anlat1yorlar
ya!lamlarm1 ve 6liimlerini
diinii ve bugiin ii birlikte ya!/1yorlar
d1!1arda kopekler havlarken
dii�leri dii�ii�leri bu dag ba�mda
bu soguk dag ba�mda
bu karh dag ba�mda
bu yalmz dag ba�mda
samnm yalmzlar
bu dag ba�mda
bu belki degil bile
iki ki�i
belki bir
belki bir bile degil.

1 00
Ne istiyorsun ? diyor i kinci Ses.
Her �eyi soyledim, artik hie; bir �ey, diyor Bi­
rinci Ses.
Ne zaman ne i'Stedin k i ? diyor l kinci Ses. Ne
zaman ne istedigini bildin ki?
Hie; bir zaman, diyor Birinci Ses. Kabul. Hie;
oir zaman.
Belki. Hemen hemen. Hie; . Bir. Zaman. Ac;hgm1
ve susuzlugum d1�mda. Diyebilirim. Ac;1kc;a soy­
leyebilirim. Arna �imdi, �u anda, �u dag ba�m­
da, �u dag ba�mdaki �u odada bir �ey var ki
onu -
Evet, diye soziinii kesiyor ikinci Ses. Anhyo­
rum. Artlk zamam geldi, diyc dii�iiniiyorsun. Ar­
tik bilincine erdim, diye dii�iiniiyorsun .
Uzun bir bekleyi�ten sonra.
Uzun bir istemeyi�ten sonra.
Uzun bir kar�1koyu�tan sonr�.
Uzun bir susu�tan sonra.
Uzun bir k1� uykusundan sonra.

101
Uzun uzun bir sessizlikten sonra.
(Birinci Ses, Sessizligim her zaman bir c;1ghk­
t1, derneyi dii�iiniiyor, arna derniyor. Belki de,
diyor. Arna 1kinci Ses duyrnuyor onu. Ya da din­
lerniyor.)
0 (1kinci Ses) dcvarn ediyor:
Uzun bir dayanaszm kalmadt'dan sonra.
Uzun bir Bu ne b ifim d iin ya d an sonra .
'

Uzun bir ya�arndan, uzun bir oliirndcn, uzun

bir kahrndan, uzun uzun bir kalmt1dan, uzun
uzun bir sonradan sonra:
Ne uzun bir yiiriiyii�tii, diyor Birinci Ses.
Ne uzun bir siirii n ii�tii, diye diizeltiyor 1kinci
Ses.
Buraya degin geldik, diyor Birinci Ses.
Hep aym �eyleri soyliiyorsun, diyor 1kinci Ses.
Hep aym �eyleri soyledirn, diyor Birinci Ses.
Dogrusun. Arna geldigim yerler ba�kayd1.
lster isternez, diyor lkinci Ses.
Rica ederirn, diyor Birinci Ses. Her zarnan iste.
yerek.
lsteyerek ya da degil, ne onerni var? diyor Bi­
rinci Ses. Onernli olan ya�ad1g1rn1z bu k1�. Hie;
bitrncyecekrni� gibi. Karlar erir. Giin gelir rnut­
lak erir. Ya sabir. Bunu bilirirn. Her zarnan soy­
ledirn. Gece biter. Giin dogar. Dedimse de boyle
demek istedirn, boyle dii�iindiirn . Daglann bu­
zullarla kaph doruklarma bak1p dii�iindiirn:
Kar erir, bir giin gelir erir. Ya sabir.
Sabr'edcrken, diyor ikinci Ses, konu�. bir �cy
soyle, gec;er akc;e bir �ey. Bir eylem oner.
DI�ARI <;IKMAK ! diye bagmyor Birinci Ses.

1 02
Ne duruyorsun? diyor ikinci Ses.
<;1kacag11n , diyor Birinci Ses.
Bu gece vakti mi ? diyor i kinci Ses.
Bu gece vakti, diyor Birinci Ses.
Hadi �1kahrn oyleyse, diyor tkinci Ses.
Hadi, diyor Birinci Ses.
Hadi, diyor ikinci Ses.
<;1kar gibi yap1yorlar, karh, soguk, kopeklcrin
havlamalanyla korkun�, karanhk geceye.

103
Nerdesin? diyor lkinci Ses.
Sessizlik.
Nerdesin ? diyor ikinci Ses.
Sessizlik.
Cevap yok.
Karlara m1 gomiildii? D1�an �1kar �1kmaz don­
du mu? Yolunu mu �a�1rd1? (Kendi kendine ko­
nu�uyor gecenin ayazmda 1 kinci Ses.) Nerde­
sin? diye sesleniyor yeniden.
Cevab1 sen ver, diye bir ses geliyor uzaktan. (Bi.
rinci Ses bu.)
Basit bir cevap, diyor t kinci Ses.
Ver basit cevabr, diyor Birinci Ses. Seni dinli­
yorum.
Burda, dag ba�mdaki odamrzm bir ko�esinde­
yiz, diyor 1kinci Ses. Btiziilmii�iiz, kendi kendi­
rnizin i�ine girmi� , kendi kendimizle konu�­
makta, kendi kendimize soru sormakta, kendi
kendimize cevaplar vermekte, kendi kendimizi

104
ok�amakta, kendi kendimizle dertle�mek tc, ken­
di kendimizle sevi�mekte.
Daha d1�an c;:1kmad1k m 1 ? diyor Birinci Ses.
Daha ba�kalanna kavu�mad1k m1? Yalmzhg1m1-
za daha ba�kalan girmedi m i ?
Yalmzhg1m1z her zaman c;:ogul, diyor i kinci Ses.
Nerde bu c;:ogulun ki�ileri ? Burda, ncrde? di­
yor Birinci Ses.
Onlar. . . onlar ordalar.. diye kekeliyor ikinci
Ses. D1�ardalar. ic;:erdeler. Bir odanm ic;:inde
toplanm1�lar. Tandirm ba�mdalar. <;oluk c;:ocuk.
Kadm, k1z, k1zan. Kimileri bir ko�eye biizilliip
yatm1�. Yann sabah kalkacaklar. Yann sabah
kalkacaklar, birkac;:1 ag1la gidecek, koyunlan c;1.
kartacak. Birkac;:1 tepeye tirmamp ot getirecek
k1zaklarla. Birkac;:1, bu gcce olen biri varsa onu
gomecek giin dogumunda. (Mezarlan derjn kaz­
malanm ve dereden uzak tutmalanm ogiitledim
onlara.) Birkac;:1 hamur yoguracak, yufka ac;:a­
cak. Birkac;:1 bulgur c;:orbas1 pi�irecek (belki bir
c;:anak da sana getirecekler) , birkac;:1 okula gele­
cek. Seninle konu�acak . Sana bir sozciik ogrc­
tecek. Senden bir sozciik ogrenecck. Scninle
dertle�ecek. Seninle soyle�ecek.
�imdi, �u anda, nerdeler? diyor Birinci Ses.
Orda, karm otesinde, toprak damlanmn altm­
dalar, diyor i kinci Ses. Uyuyor olmahlar.
Uyuyorlar rru ? diyor Birinci Ses.
Her zamanki gibi, diyor i kinci Ses.
Bilmem, belki de yamhyorsun, diyor Birin­
ci Ses.
Hangi konuda? diyor ikinci Ses.

l OS.
Belki dli!jilintiyorlar, demek istedim, diyor Bi­
rinci Ses.
Neyi? diyor ikinci Ses.
Kimbilir? diyor Birinci Ses . Belki hi<; bir !jicyi.
Belki her !jieyi. Belki dtinli. Bclki bugtinli. Bcl ­
ki yanm. Belki tlimlini.i birden. Ola ki bitme­
yen k1�1. Eli kulagmda bahan. Kanlanm. Ko­
calanm. <;ocuklanm. Koyunlanm. Kursaklann­
<laki yufkay1. Yannki a!jiI vc i!jii. Ok!jiayacaklan
(ya da ok!jiad1klan) gogsti. Opecekleri (ya da op_
tliklcri) dudaklan. Is1racaklan boynu. Bagirta­
caklan gelini. Kimbilir, belki birka<;1 da seni.
Samyor musun? diyor i kinci Scs.
D1!jiardan baksan hi<; bir dertlcri yok, dcrsin.
Yalmzca ya!jiiyorlar , dcrsin . Oysa kafalarmm i<;i
o kadar kan!jiik ki, dti!jitinlip dti!jitinmediklerini
gormtiyorsun. Gozlerinin gorlip gormediginden,
kulaklarmm duyup duymad1gmdan ku!jikun var.
Duyduklanm, anlay1p anlamad1klanm anlaya­
mazsm dI!jiardan baktigm stirece.
Onlar da bizim gibi, diyor ikinci Ses. Bunu mu
soy ltiyorsun ?
ic_;ine girdiginde, diyor ikinci Ses.
Oyleyse girelim i<;lerine, diyor Birinci Ses.
Ge<; bile kald1k, diyor i kinci Ses.
Hi<; bir zaman gc<; degil, diyor Birinci Ses.
Bu kez, ger<;ekten d1!jian <;1kahm, bu kez ger­
�ckten onlara gidelim, bu kez ger<;ekten anlata­
hm onlara, diyor ikinci Ses.
Dtizeltiyor Birinci Ses :
Anlayahm onlan
anlatahm onlan.

106
Yanndan tezi yok, diyor i kinci Ses.
Yann oldu bile , diyor Birinci Ses.

(Bir an:)

Biliyor musun, diyor Birinci Ses, Osrrianhlarda,

diyorlar ki, toplumsal sm1flar, dolay1s1yle de bu
sm1flann yaratt1g1 z1tla�ma yokmu�.
Sai;malama, diyor i kinci Scs.
Ben okudugumu soyliiyorum, diyor Birinci Ses.
Peki , ya yonctenlerle yonctilenler? diyor ikin­
ci Ses.
Dcvlct ve Halk mi demek istiyorsun ? diyor B i­
rinci Ses.
Yonetenlerlc yonetilcnlcr dcmck istiyorum, di.
yor ikinci Ses.
Fakat yonctenler, hiiktimdarhk soyundan gel­
diklcri haldc, halk i<;inde, bugtinkii toplumbi­
limscl anlamda bir sm1f yaratmam1�lar. C::iinkii
miilkiycti onlemi�ler.
Nereye gclmek istiyorsun bu sai;malamalarm­
la? diyor ikinci Scs.
Tarihc, diyor Birinci Ses.
Bilirsin benim boylcsi tarihlc ba�1m ho� degiL
dir, diyor i kinci Ses.
Arna tarihsiz hi<; bir �ey yapamazsm , kavraya­
mazsm, i;oziimleyemezsin, yerine oturtamazsm,
anlamazsm, diyor Birinci Ses.
Neyi, diyor ikinci Ses.
Hi<; bir �eyi , diyor Birinci Ses.

107
Hie; bir �eyi anlamak, kavramak, i,ri:iziimlemek,
yerine oturtmak istemiyorum, diyor 1 kinci Ses.
Sonra ekliyor: Senin anlad1gm anlamda.
Peki, ama, diyor Birinci Ses, c;ocuklara, tarih
de i:igretmek zorundasm. Tarih dersinde ne og­
retiyorsun onlara?
Herkes gibi tarihleri, diyor ikinci Ses. Osman·
h Devleti 1299 y1hnda kuruldu. Malazgirt sava­
�1 1 071 y1lmda oldu. Istanbul 1453 y1lmda Tiirk­
lerin eline gec;ti. Cumhuriyet 29 Ekim 1 923'te
kuruldu.
Ba�ka , diyor Birinci Ses.
Ne ba�kas1? diyor i kinci Ses. Istanbul'u Fatih
Sul tan Mehmet ald1. Osmanh Devletini Osman
Han kurdu. Cumhuriyetin kurucusu Mustafa
Kemal Atatiirk'tiir.
Bu kadarla yetinemezsin, diyor Birinci Ses.
Yetinmiyorum, diyor i kinci Ses . Onlara hayat
bilgilerini ve cografyalanm ogretiyorum .
Bun Ian si:iylerken, di�lerini g1c1rdatarak, " . . . lc­
rini» ve « . . . larm1 » hecelerinin iistiinii bas1yor.

(Bir gun:)

Biliyor musun? diyor Birinci Ses. Zaman za­

man bireyin tarihi yaz1labilir mi? diye dii�iinii­
yorum. Yaz1Iacagma inanarak. Yaz1lmas1 gerek­
tigine inanarak. Yaz1labilecegini sanarak. Senin
bunu ba�arabilecegini varsayarak. (Duruyor.
Sonra : ) Tabii, yontemini bulman ko�uluyla.

108
Yontemi aramak gereksiz, diyor 1kinci Ses. Yaz­
maya ba�lamakta i�, ya da konu�maya. Konu�
ya da yaz. Bireyin romamm. (Diizeltiyor:) Ta­
rihini. (Dii�iiniiyor: ) Arna senin istedigin ger­
c;ekte bir roman, diyor.
Eger i::iyleyse yontemsizi daha lezzetli olur, di­
yor Birinci Ses.

(Bir gece:)

Biliyor musun, diyor Birinci Ses , son zaman­

larda sorguya i;eker gibi konu�ur oldun?
Kendimi sorguya i;ekiyor olmahyim, diye ce­
vaphyor Ikinci Ses.
Politik bir sadizm mi bu? diye soruyor Birin­
ci Ses .
Hayir, ne gezer, diyor ikinci Ses. Benimki yal­
mzca cevaps1z sorularm siralanmas1. Aynanm
i::in i.inde. I�kencesiz.
Arna, bu da bir i�kence degil m i ? diyor Birin­
ci Ses.
Dogrusun, diyor Ikinci Ses. 1stersen, adm1 ko­
yahm: Sadism e en masturbat.ion.
Ne demek o? diyor Birinci Ses.
Cacademie Frani;aise'e sor bir mektupla, diyor
tkinci Ses.

(Bir hece:)

Var-

109
(Bir sabah:)

Bu gece bir dii� gordiirn, diyor Birinci Ses.

Hayirdir in�allah, diyor ikinci Ses.
Dii�iirnde ogretmen degil de ogrenci oldugumu
gordiim ve yargdand1g1rn1, diyor Birinci Ses.
Dii�ler, gen;:egin arka yiiziidiir, biliyorsun, di­
yor i kinci Ses. 6yle goriiliiyor ki, sende, on yii­
zii olmaya ba�layacaklar. Dii�iiniin yorurnunu
sorarsan, babadan kalrna bilgiyle �unu soyle­
yebilirim: Tann'nm yard1rn1yla yakmda diizc <;1-
kacaksm.

(Bir ogle:)

Ne yiyecegiz? diyor Birinci Ses.

Biiyii k �Olen, diyor ikinci Ses. Yufka ekmek.
Yiirek ve beyin �i�te. Dstiine kiiflii peynir. Agz1
sulanmasm diye ekliyor sonra. Tabii, bizim yi­
yecegirniz, yalmzca birincisi ve sonuncusu.

(Bir ikindi:)

Besledigin bu kopekler ni<;in 1S1rd1lar seni? di·

yor Birinci Ses.
Bir az insan kam olrnah darnarlannda, diyor
i kinci Ses, kurt kamndan ziyadc.

1 10
(Bir ak�am:)

Giiniin bat1�1 ne kadar korkunc; burda, diyor

Birinci Ses.
Fakat c;ok giizel doguyor, diyor 1kinci Ses.

(Bir yalsl:)

Bir siiredir ic;inde ya�ad1g1m1z bu koyiin top­

lumsal yap1s1 hakkmda ne dii�iiniiyorsun? di­
yor Birinci Ses. Feodalitenin degi�ik bic;imi mi
sence?-
Sus, diyor i kinci Ses. Kurtlar indi koye. Ko­
peklerin ulumasm1 duymuyor musun?

(Bir tan agartlSI:)

Duyuyor musun, erimekte olan karlann ,
c;iiriimii� kemiklerin
ve ye�ermektc olan ilk otlarm tistiinde
ak�am yeli esiyor.
Duyuyor musun (konu�an hep ikinci Ses), her
tetilen c;ekikte
pardon, her c;ekilen tetikte
benim yiiregim kamyor.

YETER , diye bagmyor Birinci Ses.

Anlatma ya�am1m.
Arna seher vakti yah�i olur buranm k1zlan, di­
yor 1kinci Ses . Birak anlatay1m.

11l
Birincisi, seher vakti degil �imdi, diyor Birinci
Ses. l kincisi, <;evremizde kadm k1z yak.
U<;iinciisii . . .
Evet, ii<;iinciisii- diyQr l kinci Ses.
U<;iinciisii, ii<;iincii bir ses gibi konu�maya ba�­
ladm.
Kes sesini .

.Sesiyor kesini (yabanc1).

1 12
II. BOLOM

Ve bahara yakm
bfr kl$ ak$anu
karlar erir
gune$in l$mlarz
toktaganlar ustunde
yansrrken
aynan k1rzlm1$ken
ba$kalanyla kar$lla$mak
ve tanzmak onlarz -

1 13
Nas1l gcldik buraya ? diyor ikinci Ses.
iki durakta, diyor Birinci Ses. Ans1yacaksm, ilk
durak , g6l k1y1smdaki kentti. Ui;akla gelmi�tik
buraya. Be�bu<;uk saat siiren yolculuktan son ­
ra. Bir yaz giiniiydii. Giine�in altmda gol, ma­
sals1, inamlmaz biiyiikliikte bir ziimriit gibi par­
hyordu ui;aktan. Tozlu ve s1cak hava alanma in­
din. Sonra, sala� bir otobiisiin i<;inde, sarsila
sars1la, d1� mahalleleri ve kavakh, diizgiin bir
yolu ge<;ip kente vardm.
Otobiisten indiginde, bavulunu bir adam ald1.
Sana sormadan. Siska, uzun, ya�h. giir b1y1kh
bi1· adamd1. Oniine dii�tii senin. Agz1m a<;1p bir
�ey sormadm. ("Bir bildigi olmah.") Otele de­
gin izledin onu. iki ki�ilik bir odada tek ba�1-
na kaldm.
ikinci geli�in trenlc oldu . iki giin iki gecelik bir
yolculuktan sonra, goliin kar�1 k1y1sma varm1�­
tm. Gece <;okmii�tii. (Burda gece erken <;oker,
biliyorsun art1k.) Elinde, sana nice yolculuklar-

1 15
da yolda�hk etmi� eski deri bavulun. Golil, ge­
ce yans1, korkum; bir ayazda (k1�m eli kula­
gmdayd1) ge<;mi�tin. Yanmda askerler vard1
uyuyan, horlayan, uyamk, tiirkii soyleyen.
Kcnte vard1gmda, ortahk zifiri karanhkti. Soy­
lemi�lerdi sana daha onceden, biliyordun: Gece
yansmdan sonra elektrikler kesilir bu ken ttc.
Gidecegin kentte bu kadanm da bulamayacak.
sm. Arna bu karanhkta bile fayton bulmu�tun.
Soguktan di�lerin birbirine vuruyordu. Fayton­
cuya da agzm1 a<;Ip bir �ey soylememi�tin. 0
da, ilk yolculugunda bavulunu ta�1yan, s1ska,
uzun, ya�h. giir b1y1khmn getirdigi otelin oniin­
de getirip b1rakm1�t1 seni. Agzmdan bir tek soz­
ciik olsun <;1kmam1�t1. Ne senin, ne onun. Ver.
digin paray1, bakmadan, cebine atm1� . gerisin
geriye donmii�tii.
Bu otelde tek ki�ilik oda yoktu. Bu kentteki
otellerin hi<; birinde. Tek ki�ilik oda istiyorum,
dedin. Otelci garip garip yiiziine bakt1 ve bu
kenttcki otellerde tek ki�ilik oda bulunmad1-
gm1 soyledi. Sen, iki ki�ilik olsun, iki yatak pa­
ras1 vcririm, dedin . 0, Bo� yatag1m1z var ama,
bo� odam1z yok, dedi. Sen, Ben yabanc1larla ay­
m odada yatamam, dedin. 0, Ziyam yok, ah�Ir­

s1mz, dedi . ister istemez bir yabancmm horla­

d1g1 bir odada geceleyecektin (daha sonralan
bir<;ok ki�inin horlad1g1 odalarda kaldm. Ve m1-
�1l m1�1l uyuyarak). 0 gecc, bir yandan bir yana
donmii!;>, dogru-diiriist uyuyamam1�tm. Kirden
kararm1� bir yast1k. Tavandan sarkan soniik bir
ampul., Ba�ucunda bir gaz lambas1 . . . Seriiven

1 16
ba�hyor diye dii�iinmii�tiin. Sanmm bu, ilk ge­
Ii�indeydi.
Sabah erken kalk1p, kentte dola!;imaya c;1km1�­
tm. Yolculuga devam etmcn gerekiyordu. Gide­
ceg in kente bir arac; aram1� tm. Bir otobiis var
kalkacak. Arna saat kac;ta kalkar, bilinmez. Oto­
biisiin dolmas1 gerek.
Ne zaman dolar?
Belli olmaz. Arada bir ugraym siz. Merak et­
meyin, bckleriz. Sizi almadan gitmeyiz.
Kahvaltm ic;in bir siitc;ii diikkanma girmi�tin.
Siit, yag, bal. Sonra Hiikiimet Meydamna degin
yiiriiyiip donmii�tiin. Yaz1haneye ugram1�tm. Da­
ha dol mad1. H cniiz on yolcu var. Ken t i dola�ma­
ya c;1km 1 !;i tm. Kac;arsa kac;ar olobiis. Yan sokak­
lar. Kerpic; evler. Toprak yollar. Mezarhk. Ne
gari p bir mezarh kt1. Egri biigri.i kaya pan;ala­
nyla donanml!;i. Evet, tiim bunlar ilk geli�in­
dcyd i.
i kinci gcli�inde ken ti daha iyi tam m1�tm. (Uc;
gi.i n bir aracm kalkmasm1 bcklcmi�tin c;iinkii.
Karayollarmm cipi gelmeseydi daha c;ok bekler­
din.)
Tamdm m1 bu ken ti? Bu eski kenti ? Bu garip
ken ti?
Bilemem.
Arna kani;; kan� d_olai;; t m. Kalesine c;1ktm. GOl­
k1y1sma indin . Nic;in bilmem, binlerce yli once
yap1lm1� su yollanm, ki.inkleri inceledin, resim­
lerini c;ektin. Yamlm1yorsam gO!e de girmi�tin.
(Yoksa bu birinci geli�inde miydi ?)
GO!iin iisti.indeki o kiic;iik adaya gidip, kilise ka-

117
hnt1sm1 gormek ii;:in motor bile tutmu�tun.
Sarp kayalara tirmanm1�tm bu kiliseyi gormek
ii;:in. Denebilir ki turistik bir geziydi - devam1
olmasaydi.
Evet, diyor (o ana degin sabirla dinlemi� olan)
ikinci Ses. Hepsini ans1yorum. Arna anlamad1-
g1m bir �ey var: Nii;:in « Sen» diyorsun ? Sen de
oradaydm, yammdaydm , �imdiki gibi.
Evet, diyor Birinci Ses. Dogru. Ben de orday­
d1m.
Oyleyse? diyor i kinci Ses.
Ben , dememek ii;:in, diyor Birinci Ses.
Anlad1m, diyor i kinci Ses. Devam et.
Sen sozii boyle pii;: edersen hii;: bir �eye devam
edemem, diyor Birinci Ses.
Sozii, bence, arada bir kesmek gerek, diyor ikin­
ci Ses. Bolmek, pari;:alamak, dag1tmak gerek .
Dogru, diyor Birinci Ses. Kendimizi, kendi sc­
simizc, kendi co�kunlugumuza, kendi amlan­
m1za, kendi anlanm1za pek fazla kaptirmamak
ii;:in.
Ozellikle zamanm ak1�ma, diyor i kinci Ses.
Zamanm , yani bizi i;:cvreleyen olaylann, diyor
Birinci Ses.
Sozciiklerin siiriikleyi�ine kar�1 koymak ii;:in de,
diyor ikinci Ses.
Kendi kendimize kalmak ii;:in, diyor Birinci Ses.
Elimizden geldigince, diyor ikinci Ses.
Biitiinliigii miizii korumak ii;:in, diyor Birinci
Ses.
Elimizden geldigince, diyor i kinci Ses.
Ve geri;:ekligimizi, diyor Birinci Ses.

1 18
Susuyorlar . Sonra:
Devarn edecek rnisin? diyor ikinci Ses.
isterdirn, diyor Birinci Ses. Arna her kez, �a­
�1rt1yorsun yolumu. Gii<;liik <;1kartiyorsun. Sozii­
rnii kesiyorsun. Ba�anrn1 engelliyorsun.
Ziyam yok, diyor i k.inci Ses. Sen her zarnan boy.
le yi.iriidiin. Her zarnan karanhkta vc engcbeli
topraklar iistiinde .
Dogru, diyor Birinci Ses. Giindi.izleri bile bir
kor gibi, kirni zarnan. Her zarnan el yordarn1y­
la ilerledirn. Arna gene de az yol alrnad1k sam­
yorum. Bir ba�anrn1z varsa eger, o da bu.
Eger buna ba�an denebilirse , diyor ikinci Ses.
Yoksa sen bunun bir ba�an olduguna inanrn1-
yor rnusun? diyor Birinci Ses. Bu ko�ullarda.
Bu olanaklarla. �imdi �u anda burda oldugu.
muza, buraya degin geldigirnize ve devarn etti­
girnizc.
Bu bir ba�an olsa gerek, diyor ikinci Ses. Ta­
bii kendi <;ap1m1zda.
Tabii, diyor Birinci Ses.
ilk geli�inde nasil da �a�km bak1yordun <;evre­
ne, diyor Birinci Ses. Kentin pazar yerine git­
rni�tin. <;ar�1 demek insan dernekti senin i<;in.
Dcmircilerin dovdiikleri kilitler, kap1 mazgal­
lan satihyordu burda. Bak1rc1larda ibrikler, tas­
lar. Sonra benzin bidonlarmdan <;evrilme soba­
lar. Bugday, un, ke<;e, kilim, kaput bezi, kaya
tuzu, kuru zerdali, petek bal, bo� i;:uval , piastik,
<;ocuk ve biiyiik insan ayakkab1s1 (bu iklimde,
ozellikle oniimiizdeki kl� aylarmda nasil giyer.
ler bu ayakkab1lan ?), tii fek, tabanca, mermi,

119
fi!?ek, <;ak1, bileyta!?l, kara vc kirmm biber, bir­
tak1m bitki kokleri, otlu peynir, kiipte yogurt,
yiin yatak, yorgan, yastlk, battaniye ve her tiir­
lii, !?imdi ans1mad1g1m, unuttugum zahire. Se­
nin ald1gm ilk !?ey, bir <;ak1 oldu . U<; ag1zh, sa.
p1 boynuzdan, ii<; agzmm ii<;ii de kor bir <;ak1.
Bir bileyci bulup biletmi!?tin.
Evet, <;ar!?l demek insan demekti senin i<;in.
Ba!?lan yazmah, ayaklan poturlu, s1rtlan kara
yelekli , yi.izleri giine!? yamg1 insanlar sana ba­
k1yordu. Baz1lan yakla!?lP bir !?CY soyliiyordu,
anlamad1gm bir dilden. (�imdi az da olsa anh­
yorsun bl! dili. Hi<; degilse su isterken «Ab1
mine» demesini ogrendin. Ve gi.ine!? demesini,
kopek demesini, <;ocuk demcsini. Hasta deme­
sirii, kar, k11?, koy, kent, Oliim demesini. Onlann
dilinden.)
Kentin mezarhgm1 <;ok sevmi!?tin. igri biigrii
ta!?lan. Kaya par<;alanm. Bir tek yaz1 yoktu,
bir tck mcrmer mezar yoktu burda. Bir y1gm
fotograf <;ekmi!?tin burda da. Banyosunu yaptir.
d1gmda, gorecegiz bakahm, neler <;1kt1. En so­
nunda, yolculanm toplam11? olan, scni bekleyen
otobiise kat1lm11?tln. Otclden bavulunu ahp, o
bilmem ka<; model Desoto ile yola koyulmu!?tu­
nuz , otuz ii<; ki!?i - !?OfOrii ve muavini de sa­
yarsak. Yanmda, belindeki tabancas1 goriinen
biri oturuyordu. 35 40 ya!?larmda, san!?m, k1sa
-

boylu, t1knaz bir adam. Konu!?maya o ba!?lam11?­

t1. Nice sonra, (onun sorulan bitince) sen sor­
mu!?tun: Polis misiniz? Hay1r, asker. Senin gi­
<lecegin kcntin en u<;taki il<;esinde jandarma ko.

120
mutanhg1 yap1yormu!? bir yild1r. Aym zamanda
da il<;enin kaymakamhgm1. !;ia!?IrffiI!?tm: Nas1l
oluyor bu? Anlatm1!?t1: Gelenler durmuyor. is­
tifa edip gidiyorlar. Biz askeriz. Bizde boyle !?ey
yak. Eh, madem ki bir de kaymakam gerek il­
c,:eye, madem ki kaymakams1z olmuyor, o i!?i de
biz yap1yoruz.
Yilhk izninden doniiyotdu bu jandarma komu­
tam/kaymakam. Kans1 ve <;ocuklan ba!? kenttey­
di. Kendisi il<;eye gcldiginin ikinci haftas1, il<;e­
deki yarg1c1n kans1 dogum s1rasmda olmii!?tii.
Bundan gozii korktugu i<;in kansm1 ve <;ocuk­
Ianm getirmemi!?ti. Hem <;ocuklann okulu
vard1.
Birbu<;uk yll daha dayanacakti bu aynhga. Go­
rev gi..irevd i. Elinden gelen bir !?ey yoktu. Yal­
mz k1!?m, Arahktan sonra biraz gii<; oluyordu.
Ailesinden haber alamad1g1 oluyordu aylarca.
il<;eyi kente baglayan yol, en azmdan dort ay
boyunca kapan1yordu kardan .
Bunlar, gidecegin kente deggin ilk bilgilerdi. Oto_
biis yiiksek bir kalenin eteginde, bir akarsuyun
k1y1smda, ogle yemegi i<;in mola vermi!?ti. Giiz
gii n e!?i kavuruyordu ortahg1. Jandarma komuta­
m/kaymakamla sen bir masaya oturdunuz. 0,
bir etli dolma 1smarlad1 kendine. Sen, bir az ot­
lu peynir getirttin, bir az da kara iiziim. Sert.
Ek!?i. Ancak giize dogru olgunla!?an dag iizii­
miiydii.

121
Kente vard1g1mda vakit ak�amd1.
Bir kent denebilir mi buraya?
Bir valisi var tabii.
Sonra bir mahfel var.
Sonra bir han var - btittin Anadolu hanlan
gibi admm sonuna Palas ekli.
Bir de <;ar�1s1 var: iki a�evi, ti<; bakkal-zahire­
ci, bir demirci, bir avukat-arzuhalci, bir tuhafi­
yeci, bir Stimerbank, iki -kahve, bir Ziraat Ban­
kasi. Dort bir yam daglarla <;evrili. Kayahk.
Aga�s1z. Heybetli . Ozellikle ays1z gecelerde kor­
kun�. Evlcr? Kerpi<; birka<; ytiz ev. Dagm1k.
Yollarda kar�1la�tig1m insanlara bakt1m. ilk kez
gortiyordum sanki insan'i. Ayaklan poturlu. Ba­
k1�lan yenik. Ba�lan sanh. B1y1klan sark1k. On­
lar da bana baktilar. ilk kez bir insan gortiyor­
larm1� gibi.

Elimde bavulum Stimbtil Palas'a gittim.

Bir yatak vard1, benim i�in.

1 22
Be� yatakh bir odada, bo� bir yatak. Bana ay­
nlm1� gibi.
Bavulumu yatagm altma koymu�. karmm1 do­
yuracak bir yer aramak i<;:in d1�an i;:1km1�t1m
ki, bana benzeyen (burdan olmayan) gen<;: bir
adam yakla�tl yamma.
Ho�geldin.
Ho�bulduk .
Geleceginizi biliyorduk. Bekliyorduk sizi. Buy­
run mahfelc gidelim.
Mahrele gittik. Subaylarla dolu bir yer. Bir su­
cuklu yumurta soylcdim kendime. Bir �i�e de
rah (evremizde birka<; yedeksubay birikti. Be­
ni buraya getiren tam�t1rd1. Hepsi ac1yarak ba­
k1yorlard1 ylizlime.
Buraya m1 slirdliler sizi?
Ya sizi ?
Rak1m1 bardag1ma doldurdum. (cvremdekilerin
bardaklan kalkti:
Yeni slirglinlin �erefine.
Biri , Burda yalmz i<;ilir. Buras1 slirgii n ler lilke­
si, dedi. Sonra omuzumu ok�ayarak: ald1rmaym,
ah�1hr. Kendisine aldirmad1g1m1 ve ah�maya­
cag1m1 soyledim. �a�ird1, Peki nas1l ya�ayacak­
sm1z? iki y1l nasll dayanacaksm1z?
insan dayamr, dedim.
Gorccegiz, dedi.

Gorduk i�te.

Alz�tzm mz?

Alz�madm mi?

123
0 gefo;inde, topu topu, dort giin kaldm bu kent­
tc. Dordiincii giin hasta dii�tiin.
Bu kentin tek hekimi, Hastancye yatmamz ge­
rek , burda, gordiigiiniiz gibi, bcnden vc �u has­
tabak1c1dan ba�ka kimse yok. Sizi hastanesi
olan kom�u ken te gondereyim, dedi.
Sevk kag1dm1 cebine koyup ilk otobiise atla­
dm. Kom�u kente, kom�u kent teki devlet has­
tanesine gittin. Bir kopege bakar gibi bak1yor­
lard1 burda insana. Sana bakacak hekim, dilin­
den anlamad1g1 insanlarm derdini de anlamak
istemiyor diye, dii�iindiin. Kendisiyle aym dili
konu�tugun i�in, ya da giysilerin onunkine ben­
zedigi i�in , seninle digerlerinden bir az daha
fazla ilgilendi.
Ve,
Burda gereken filmleri alacak makinemiz yok,
sizi tam te�ekkiillii hastancsi bulunan bir ken­
te gonderelim, dedi.
i ki giin sonraki u�ag1 bekledin.

124
Tam te�ekkiillii hastanesi bulunan kcnte indjn.
Surlarla i;evrili, sokaklan dar, s1cak ve giizel
bir orta<;ag kentiydi burasi.
Ak�am sokaklarmda dola�maya ba�lad1gmda
a�1k olmu�tun bu kente.
Ertesi giin (oylesine a�Ik olmu�tun ki) hastah.
grm unutup, hastaneyi bo�layrp kentte dola�­
maya <;1km1�tm.
<;:ar�1smda birka<; saat ge<;irmi�tin.
Bakirc1lan, demircileri seyretmi�tin.
Unla yiinii dcgi�tiren
yiinle bak1r kap-kacak
.,:ay, peyni r ve �eker degi�tiren koyliileri scyrct­
mi�tin .
Burunlann<lan giimii � halkalar sallanan, uzun,
esmer, dik yiiriiyen, insamn gozlerinin i<;ine ba.
kan, paralan memclerinin arasma s1k1�tlran ka­
dmlara bakm1�tm. <;:omlek <;omlek yogurt sa­
tan gen<; k1zlara. Sonra, i;ar�1ya yakm miizeye
gitmi�tin. (Eski bir ah� kanhk.) Miizcdeki ta�la.
rm arasmda, ozel likle bir tanesi ilgini <;ekmi�­
ti. Bu kentte dogmu�. bu kentte olmii�. bu kent­
tc gomiilmii� bir Frans1z i;ocugunun mezarla­
�1yd1 bu (ni<;in miizeye konuldugunu bugiin bi·
le bilmiyorsun).
Dogum tarihi : 1 865
Oliim tarihi : 1 872
eger yamlm1yorsam.
Sonra bir faytona binmi� (ogle iistiiydii)
raytoncuya agzm1 a<;Ip bir �ey soyJememi�tin.
0, seni kentin d1� mahallelerindeki
genelcvlere gotiirmii�tii

125
insanc1l orospularm
gilzel cvlerin
s1cak, terniz odalann bulundugu
mil�terilerine ipek pijarnalar
vc s1cak dernli c;aylann sunuldugu.

126
Donii�ilmilzil ans1yor musun? diyor ikinci Ses.
Genelevden donil�iimilzii mii? diyor Birinci Ses.
Onu biliyoruz, diyor 1kinci Ses. Geldigimiz kcn­
te donii�ii.
Ans1maz olur muyum? diyor, Birinci Ses. Aym
yollar. Aym toz. Aym duman. Arna bu kez yii­
reginde bir boguntu yoktu. Sanki bu gidi�-do­
nii� adam etmi�ti seni. Egitmi�ti. Ah�t1rm1!;it1
(hemen hemen) .
Gene bir ak�am vakti varm1�tik kente. I�1ks1z
kente. Gene mahfelde yemegimizi yemi�. gene o
yanda (Siimbiil Palas) yatm1�t1k (alh ki�i bir
odada), horlamalar, oksiirmeler ve ter ve ayak
kokulan arasmda.
Ertesi sabah gitmen gereken koyii soylemi�ler­
di sana, diye sozii agzmdan ahyor i kinci Ses.
Buras1 hakkmda hie; bir bilgin yoktu. Sana git­
men gerektigini soyleyen ki�ilerin de bir bir­
gisi yoktu (hie; biri, hie; bir zaman gitmemi�ti
ki oraya) . Yerliler, bell i belirsiz birtak1m bi!-

127
gilet verrni�lerdi. Yola koyulrnadan edindigin
bilgi, c;ok yiiksek bir koy olduguydu. Ve yetrni�
kilornetrelik bir otobiis yolculugundan sonra,
be� saat kadar, at ya da kat1r sirtmda daga hr.
manrnan gerektigiydi.
Bu sana c;ok giic; gelrni�ti. ilk kez binecektin
ata. Ertesi sabah otobiis beklerni�, bulamam1�­
tm. Bir an once gitmek istiyordun. Buraya za­
hire getirmi�, bo� donen bir karnyonun �ofOrii ,
Arkada yolculuk edebilirsen, gel, demi�ti. (Ya­
nmdaki yeri bir subaya ay1rm1�t1.)
Arkada, seninle birlikte , bir baba , bir ogul yoL
culuk ediyordu.
Anlatrna, diyor Birinci Ses. �imdi siras1 degi l .
Anlatma. Tiiylerirn diken diken oluyor.
Nic;in ? diyor 1kinci Ses . Nic;in? Sen de ilgi c;e­
kici bulmu� olrnahsm ki bu k1sa yolculugu, ko­
ye vard1gmda (ya da daha sonra) not defterine
yazm1�sm. Madern isterniyorsun anlatmayaca.
g1m. Senin notunu okuyacag1m.
Ve oniindeki defterden i!?aretlenmi� bir sayfa­
y1 ac;1p okurnaya ba�hyor:

14 Kas11n
Kamyonun gerisinde gidiyoruz. Ben ve yamm­
da bir baba, bir og1tl. Yanlarmda torbalar, �u­
vallar. Erzak alnzaya gelmi� olmal1lar, diye du�
�undum.. Yola koyulur koyulmaz kendileriyle
konu�maya �at1�tm1. <;ocuk dilimden anlam1yor
ve sert sert bak1yordu yuzume. Babas1, asker­
likte ogrendigi tUrk�eyle �evre hakkmda bilgi­
ler verdi bana. Bir ara gozum, �ocugun iistun-

1 28
de otu rdugu {:Uvallardan birine tak1ld1. <;uval­
lann iistiinde UNICEF yaz1l1yd1. Ag1zlart mu­
hurlUydu. Merak edip sordum: Ne var bunla­
rm i9inde? Nerden geliyor? Kime veriyorlar?
Ka9a? Nirin?
Baba, Bimlar bize yap1lan yard1mlar, dedi. Za­
man zaman kente gelir bu yard1mlart allrtz.
Herkese veriyorlar 1111? dedim.
Hay1r, yalmz cuzzamlllara, dedi.
Sen cuzzamll m1sm? dedim .
Bana dogru ellerini uzatt1 ve kendi dilinden og­
luna da uzatmasm1 soyledi (oglu babasmm bu
ist.egini yerine getirmedi).
Evet, dedi. Ben de, oglum da cuzzaml1y1z. Ev­
-
deki ka rtm da.

129
Ki:iye nasll vard1g1mz1 anlatir n11sm1z?
Kamyondan bir jandarma karakolunun onun­
de indim, diyor Birinci Ses. Yammda, yiyecek,
ic;ccek ve giyeceklerimi koydugum amerikan be­
zinden yapllm1� bir torba vard1. Torbay1 sirt­
lad1m ve karakola girdim. Jandarmalara, gi:irev­
li oldugumu ve gidecegim ki:iyii si:iylcdim. (On­
lar da ac1mayla baktllar yiiziime.) Kendilerin­
dcn bana e�lik etmelerini, ya da bana bir mih­
mandar bulmalanm istedim. Tabii kendimin ve
mihmandanmm at kirasm1, aynca mihmanda­
nmm iicretini i:ideyecektim.
J andarmalar, hep bir ag1zdan kumandanm ka­
rakolda olmad1gm1, kumandan gelmeden benim­
lc gelemeyeceklcrini si:iylediler ve burda at (ya
cb katir) bulmamn, mihmandar bulmak kadar
zor oldugunu anlattllar. Bu arada yanmakta
olan sac; soba iistiinde kaynatt1klan c;aydan bir
bardak doldurdular. <;aylanm1z1 ic;erken, burda
gcc;irdikleri hayattan, k1�tan, kendi memlekeL

1 30
lerinden (biri Karadeniz k1y1smda bir ki:iyden
geliyordu, babas1 i:ilmli�tli gei;en k1�, fakat yol­
lar kapah oldugundan babasmm cenazesinde
bulunamam1�h, buna yamyordu. Obiirii bat1hy­
d1, zeytinlikleri vard1 ve bir kans1, iki i;ocugu.
Bir ba�kas1 Trakyahyd1, Sizinle hem�eri say1h­
nz, dedi. San5m ve kekeleye kekeleye konu�an,
sakallan yeni bitmekte geni; bir i;ocuktu. Bir
ba�kas1, yatagm iistline uzanm1� uyuyordu) si:iz­
ediyorlardi.
<;aylanmlZI ii;iyorduk.
Be�inci bardakta, yanmda iki jandarma, ku­
mandan (uzatmah i;avu�) geldi . Selftmla�t1k. Du­
rumu jandarmalar anlath kendisine. Kumandan
iki jandarma gi:irevlend irdi. Benimle gidecegim
ki:iye degin gclemezlerdi ama, yolun ii stlindeki
i l k ki:iye degin yolda�hk edebilir ve bu ki:iyden
belki bir ki:iylii ile bir at (ya da kat1r) bulabilir_
lerdi.
Tek ba�1ma gitmem dogru olmazd1. Ki:ipckler
vard1, bir. i kincisi , ki:iylliler ne de olsa, jan­
darmalardan korkar, hii; degilse bana bir at (ya
da kahr) kiralamaya raz1 olurlard1. Tek ba�1-
na bunu saglamam kolay olmazd1. Bana yolda5-
hk edecek jandarmalar, fi�ekliklcrini ku�and1_
Jar, tiifeklerini aldilar, ben de torbam1 omuzla­
d1m, vc yola koyulduk. Dik bir yoku� t1rman­
d1k. Yoku�un bitiminde soluk solugayd1m. Jan­
darmalardan biri, Gidccegin koy, yorenin en
yiiksek ki:iyi.i. Bir kar yagd1 m1, bir daha a�ag1
incmezsin, dedi.
Zaten niyetim yok, dedim.

131
Yok.u�tan sonra, di.iz ama �amurlu bir yolda
ilerlemeye ba�lad1k. Gori.ini.irde bir koy yoktu.
Goriinen , ($Iplak daglar ve yapraklanm dokmi.i�
aga�lard1. Bir de U($an garip ku�lard1. Nice son­
ra gordi.in koyi.i. ilkin okulu, sonra evleri.
Koye vanrken kopeklcr ald1 �evremizi. J andar­
malar, ti.ifeklerini �1kanp i.irki.itti.iler ve ancak
boyle ilerleyebildik . iki kath bir evin oni.ine
vard1g1m1zda, kopeklerin havlamalanyla evden
insanlar �1kt1. kopekleri susturup bizi buyur et­
tiler. i($eri girdik . (:ay i($erek dinlcndik bir si.i.
re. Ev sahibi ve odaya dolu�an diger koyliilcre
durumu anlatt1k. Gidecegim yeri soyledi k.
Bir at (ya da kat1r) kiralamak istiyordum. Ve
cger mi.imkiinse bir de «mihmandar».
Ev sahibi, Koyde �u anda hi� kimse yok, dcdi
Kimse olmad1g1 i<$in, at ve kat1r da yok.
Ja,ndarmalar -Usteledi .
Bunun i.izcrine, kendi atm1 verecegini (ama, an­
cak kom�u koye degin) soyledi.
Yapacak bir �ey yoktu. Atm1 ald1m. At1 geri
getirecek oglu (onli($-ondort ya�larmda bir <$0-
cuk) oni.ime dii�tii. Jandarmalarla helalla�t1k.
Onlar karakollarma, ben yukanya, lcoyume dog.
ru yola koyulduk. ilk kez ata biniyordum. (:o­

cuklugumdan bu yana ilk kez ata biniyordum

ve egersiz, ozengisiz bir ata. �i.iki.ir huysuz bir
at degildi. Ve samnm olduk($a ya�h' bir att1. Ke­
<$i yolunu izleyerek ilerledik.
Uzakta, dort-be� kii<$i.ik, damlan hemen hcmen
yerle bir, kerpi($ evin bulundugu bir koy se($tik.
Oni.imsira giden ($OCuk ba�1m ($evirdi , Na Evra.

1 32
nis, dedi. Koyiln ad1 olmahyd1 bu : Evranis.
Ne isimler, ne koyler, ne yollar, ne daglar, ne
bura insanlan, hi<; bir �ey �a�irtm1yordu beni.
Sanki y11larca once aynld1g1m, dogup biiyildil­
gilm oz yurduma donilyordum. Ve ata binme­
sini ve bu yollan vc bu dili unutmu� oldugum
i<;in, (sanki) utamyordum kendi kendimden. Ko­
ye girdik. Ve onilmdeki <;ocuk ve atrm bir te­
zek tepesinin onilnde durdu.
Attan atlad1m.
Attan atlad1ktan sonra, diye devam ediyor ikin­
ci Ses, evin onilnde birikenlere selam vcrdik.
Bizi buraya getiren <;ocuk, kim oldugumuzu, ne- ·

reye gittigimizi, nc istedigimizi anlath (samyo­

rum) kendi dilinden. Siska bir adam, bizi eli­
mizdcn tutup i<;eri ald1. is kokulu, karanhk bir
odayd1 buras1. Penceresiz. Yalmz tavanda bir
hava dcligi olan. Orda, bu soluk 1�1kta (ben
i<;eri girince bir yag kandili yakt1lar) pa<;avra­
lara sanh bir <;ocuk gordilm. Can <;eki�iyordu.
Nesi oldugunu sordum. Kendi dilimden. Ne de­
digimi anlad1lar, pa<;avralan a<;t1lar. <;1plak,
boynuna degin tilm bedeni yanm1� bir <;ocukla
kar�Ila�t1m. Olilyor. Olmek ilzere. Ni<;in kente,
kentteki saghk yurduna gotilrmediklerini sor­
clum. Beni buraya getiren <;ocuk, soylediklerimi
onlarm diline <;evirdi.
0 s1ska adam (can <;eki�en bebenin babas1 olsa
gcrekti) omuzlanm kaldird1. Uzun uzun bir �ey­
ler anlatt1 bana. Bir tek Allah sozcilgilnil anla­
yabildim. D1�an <;1kt1m, torbam1 a<;t1m ve i<;in­
deki ila<;lardan bir yamk merhemi bulup <;1kar-

133
dim. Verdim. Tiim bedene siirmelerini soyle­
dim. Hie; bir i!?e yaramayacagm1 bilerek.
Beni buraya getiren c;ocuk, atm yelesinden tut­
mu!? , bir an once geri donmek ic;in sabirs1zla111-
yordu. Kendisine, bana kirahk bir at (ya da
bir katir) bulup bulamayacagm1 sordum . i lac1
verdigim s1ska adamla konu!?tU. Ondan, kcsin
bir Na sesinin c;1kt1gm1 goriince, torbay1 omuz­
lad1m ve c;ocuga, koye gitmem ic;in hangi yolu
tutmam gerektigini sordum. Koyiin k1y1sm1 do.
l anan ince bir yol gosterdi. Bu yolu izlersem
vanrd1m koyiim e. Kimseye selam vermedim.
Kimseye eyvallah demedim. Yola koyuldum.
Koyden c;1kah onbe!?-yirmi dakika olmu!?tu ki,
oniine birkac; koyun katml!? bir koylii gordi.im.
Dizginlerinden tuttugu at ard1 sira geliyor.
Ad1mlanm1 s1kla� tird1m, yanma vard1m ve se­
lamlad1m.
Selami.inaleyki.im.
Aleyki.imsclam.
Ona kim oldugumu, gittigim koyii soyledim. Git­
tigin yer c;ok uzak ve c;ok dik, dedi. Benim a t1.
m1 al. 0, seni bizim koye degin goti.iriir. Bu ge­
ce bizde kahrsm. Yann sabah birlikte gideriz
koye. Atm1 almak istemedim ve birlikte yiiri.i­
yebilecegimi soyledim.
Yol uzun ve dik, al atl, dedi .
Ata atlad1m. Kir bir att1. Torbam1 oni.ime ald1m.
Eyvallah, dedim; yola koyul dum.

1 34
Ba�lang1<;:ta korktugunu itiraf et, diyor ikinci
Ses .
Ederim, diyor Birinci Ses. Yalu bilmiyordum.
Ve dort bir yamm dag ta�t1. Bana ahm veren
koyli.iniin dedigi gibi yapt1m, dizginleri gcv�ek
birakt1m: «At yolu bilir.»
Ui;:urumlann k1y1smda, ta�lann i.istiinden, ya­
va�, temkinli, smah ad1mlarla athyordu. Ve iis.
tiindeki binicinin, yabanc1 (hem de acemi) ol­
dugunu bilirmi�<;:esine, iirkiitmeden, yava� ya­
va� ilerliyordu. Yamlm1yorsam boyle iki saat
kadar gittik. Yol boyu bir tck canhyla (ne in­
san, ne hayvan) kar�Ila�madan. Sonunda uzak­
tan birka<;: ev goriindii. Giin batmak iizercydi.
Bir dere ge<;:tik. Sonra koye vard1k. Koyi.in i<;:in­
de durmad1 at. Ola ki bu koyde degil yeri, diye
dii�iindiim. Kopeklerin havlamasma, saldirmas1-
na ald1rn;; ctmeden, koyiin en son evlerinden bi­
ri oniinde durdu kir ahm. Evden kadmlar <;:Ik­
tI. Hep bir ag1zdan bagirmaya ve, bana sorular
yagdirmaya ba�ladilar. Ne kar�1hk verecegimi
bilemiyordum. Baz1lan aghyordu. En sonunda
koyi.in ii;:inden tiirk<;:e bilen bir adam geldi. Ve
kendisine, atm sahibine bir �ey olmad1g1111, at1-
m bana verdigini, kendisinin de i;:ok ge<;:meden
koyunlarla birlikte varacag1m soyledim.
Ah ald1lar. Torbam1 aldilar. Ve beni buyur ct­
ti ler. Yast1klar konuldu. Postekiler serildi. Soba
yakild1. <;ay demlendi. Ve nice sonra bana at1-
m veren koylii (Hasso'ydu ad1, o gecc ogren.
dim) koyunlanyla birlikte geldi.
0 geceyi Hasso'nun evinde ge<;:irdim. Ertesi sa-

135
bah, giindogumundan hemen sonra, yola koyul­
duk. 0 onde, ben arkada. iki ath.

Bize koye nas1l vard1gmm, nasll kaqaland1gm1-

z1 ve ilk izlenimlerinizi anlatir m1sm1z?
Yoruldum, diyor Birinci Ses. Ba�ka zaman.
Ben anlatacag1m diyor ikinci Ses. <;:iinkii ben
de ordayd1m. iki attan birinin iistiindeki de
bendim. �imdi anlatacag1m. Ve bir objektif gibi
anlatacag1m. 0 sussun. isterse konu�masm.

1 36
Canavar
gibi kopekler
kaq;1lad1 bizi ilkin Pirkanis'te (koyiin ad1 buy­
du).
:;; ii kiir athyd1k.
Ve �iikiir oniimiizde Hasso vard1.
Koy
bir tepenin (i;evrenin en son tepesi) yamacmda
kurulmu�tu.
�oyle bir bakt1k; ag1llan ve okulu saymazsak,
on iii; hane.
On iii; kerpii; hane. Sayd1k.
Niifus (kadmlar ve i;ocuklar dahil), sonradan
ogrendik:
Yiiz on dart ki�i.
Atlan i;e�menin ba�mda b1rakt1k.
<;e�menin ardmdaki, koyiin en biiyiik evine yii­
riidiik.
Kopeklerin havlamalanyla evlerinden i;1kanlar
bize baktilar.

1 37
Hasso, o biiyiik eve girmeden c;evremizi saran­
lann sorulanm cevaplandirdI.
Eve girdik.
Ayakkaplarnmz1 i;1kanhk.
Bir odaya aldilar bizi
geni�, aydmhk, yiiksek tavanh bir oda.
Yer toprak, tavan ot.
1lkin iri-yan biri girdi odaya.
Elimizi s1kt1.
Ogrendik kimligini: Muhtar. Adi Mustafa .
Sonra digerleri girdi.
Onbe�, yirmi erkek.
Biiyiik bir i;ogunlugu tiirki;e bilmiyor.
Ben konw;myorum, muhtar ya da Hasso i;evi­
riyor.
Muhtarm ilk sorusu �u oldu:
Kahc1 m1sm burda?
Kahc1y1m.
Sahi ?
Sahi.

Durahyor burda 1kinci Ses.

Bir objektif gibi anlatacaktm, diyor Birinci Ses.
Devam edecegim, diyor tkinci Ses.

138
Devam ediyor bir objektifin ams1 gibi:
Soba yakildl.
Bir az sonra semaver geldi.
Oday1 dolduranlar, duvarlarm dibine c;omel­
mi�lcr, beni siiziiyorlar. Eller dizler iistiinde.
Sonra bakir bir tepsi ic;inde c;ay bardaklan ge­
liyor.
Bir kase ic;inde ufak ufak kmlm1� kesme �eker.
Dizler iistiindeki eller c;ay fincanlarma uzamyor.
B1y1klan yeni terlemekte olan bir c;ocuk , ayak­
ta, elpenc;e divan, semaverden c;ay1 dolduruyor
ilk bardak bana geliyor
sonra Hasso'ya
sonra muhtara
sonra digerlerfoe
Bu arada bir k1z c;ocugu bir tabagm ic;inde otlu
peynir getiriyor
ve yufka ekmek
benim oniime koyuyor.
Yufka ekmegin ic;ine bir parc;a peynir koyup

139
sanyorum �ay1mdan bir yudum ahyorum
�aylanm i�enler bana bak1yorlar
nasll yiyorum
nasll i�iyorum. �ay1
bardakta �ay1m bitiyor
yeniliyor b1y1klan yeni terlemekte olan deli­
kanh
bir ara kap1 a�1hyor
bir k1z �ocugu
yanmda
sa�lan makasla kirpllm1� iki-ii� ya�larmda bir
oglan
burnunun siimiikleri akmakta
geliyor
sobamn yanma kuruluyor.
Sirtmda
yamah ve pis bir en tari
k11m1z1 �i�ekli
odadakilerin tiimii
bilmiyorum
anlam1yorum ni�in
giilmeye ba�hyorlar
bu arada
kapmm arahgmdan
bir gen� k1z goriiyorum
kendisini gordiigiimii goriince
giilerek ka�1yor
Altmc1 �ay1m1 yudumluyorum
Hasso kalk1yor
ilkin benim sonra digerlerinin cllcrini s1k1yor
Atm1 getiriyorlar kapmm oniine
Atma a01yor

140
bcnim binmi� oldugum at1 da ardma ahyor
koyden aynhyor.
Kapmm oniinde, ardmdan el salhyorum.
Odaya doniiyorum.
Muhtar Mustafa
bana bir kez daha ad1m1 soruyor
sonra hastadan anlay1p anlamad1g1m1
Torbada ilai;Ianm var, diyorum.
Bunun iizerine, beni yandaki evlerden birine go­
tiiriiyorlar. Buras1 da karanhk, penceresiz, ta­
vanda bir hava deligi olan bir oda
bir soba yok burda
bir tandir var
is var
duman var
bir kandil yak1yorlar burda da
buraya nerden, nas1! geldigini bugi.in bile bil­
medigim bir Carlsberg bira kutusundan yap1l­
m1� yag kandilinin titrek 1�1g1 altmda
i;ocuga bak1yorum
iistiinii ac;t1lar
gosteriyorlar
Korkum; � i � bir kann
i lk kez goriiyorum boyle bir �ey
c;ocugun (iki ya�mda var yok) yalmz karm de­
gil, ayaklan, elleri vc yiizii de �i�
vc mosmor
bildigim bir hastalik degil
Muhtar, Bir igne yap, diyor.
Kente, doktora gotiiriin, diyorum.
Korkuyorum igne yapmaya
(iinkii olecek

141
<;iinkii olmek iizere
Ba!jucundaki gen<; erkegc soruyorum , Sen mi­
sin babas1 ?
Muhtar <;cviriyor kcndi diline sorumu vc ken­
disi cevaphyor
Anas1 orda (karanhkta, bir duvann dibine bii­
ziilmii!J gen<; mi, ihtiyar m1, se<;emiyorum), ba­
bas1 koyde yok , babas1 uzakta, bu amcasr.
Yapacak bir !Jey yok, Tann kurtarsm.

Susuyor ikinci Ses .

142
Ve Tann kurtarmad1, degil m i ? diyor Birinci
Ses.
Evet, diyor ikinci Ses. Sabah uyand1gmda <;o­
cugu sordun. Muhtar geceyans1 6ldiigiinii ve bu
sabah gomiildiigiinii soyledi. Hi<; kimscnin yi.i­
ziinde bir acmm iziyle kaq;1la�madm.
Sen de defterinde, Oliim dogal burda, diye yaz­
dm, diyor Birinci Ses.
Evet, diyor ikinci Ses. Birka<; giin sonra ba­
bas1 dondiigiinde ve <;ocugunun oliimiinii og­
rendiginde, pek dogal kar�1lam1�t1 bunu . 0 giin
sana ugram1� , sanki hi<; bir �ey olmam1� gibi
konu�mu�tu.
Halit, diyor Birinci Ses.
Evet, diyor ikinci Ses. Uzun bir yolculuktan
donmii�tii.
Halit, diyor Birinci Ses.
Evet, diyor ikinci Ses. Burda degilse, �imdi de­
gilse bile, ba�ka bir yerde, bir giin, 6ykiisiinii
anlatacag1m Halit.

14.3
Evet, diyor Birinci Ses. Mutlaka.
Oyleyse, diyor ikinci Ses. Ni<;in i;; i mdi olmasm?
�imdi zamarn degil, diyor Birinci Ses.
Ni�in olmasm? diyor ikinci Ses. Bclki hie; bir
zaman zamam olmayacak.
Dogru, diyor Birinci Ses .
Sana ilk ugrad1g1 giinden ba�layabilirsin, diyor
i kinci Ses.
01dan bai;; l ayahm, diyor Birinci Ses :

144
<;ocugunun oliimiiniin birinci haftas1 i<;indeydi.
Ben muhtarm evinden pkm1� lojmamma yer­
le�mi�tim. Sobam1 yeni kunnu� , dil�egimi ken­
di ellerimle yapm1�hm.
Bir ak�am vaktiydi, kap1m a<;1hp, i<;eri girdigin.
de. Selam verdi, ge<;ti kar�1ma oturdu. Kim ol­
dugunu soyledi . Ba�saghg1 diledim kim oldugu­
nu ogrenince. Hepimiz sagolahm, dedi. Sustu.
Bir �eyler soylemek zorunlulugu i<;inde, Yapa­
cak bir �ey yoktu, dedim. Kimbilir, d�di. Ben
burda olsayd1m belki Olmezdi. Sen nerdeydin?
diye sordum. Uzaklarda bir yerlerde, dedi.
Kar�mda diz <;okmii�, cebinden <;1karchg1 taba.
kadan cigarasm1 saran, bu zay1f, k1sa boylu ada­
ma bak1yordun. Kasketini geriye atm1�t1. Ya�1
kirk civannda olmahyd1. (Sonradan benden iki
ya� kii<;iik oldugunu ogrendim).
0 ak�am <;ok oturmad1.
Aynhrken, Ben burdayken bir �eye ihtiyacm

145
oldugunda haber ver, ba!?kasmdan bir !?ey istc­
me, dedi.
Ertesi sabah muhtara Halit'i sordum.
Bu sabah <;ekip gitmi!? , dedi.
Gunter, haftalar ge<;ti di:inmedi.
Ki:iyde yalmz <;ocuklanm ve kans1m gi:iriiyor­
dun.
Bu arada koyliilcrden kendisi hakkmda baz1 biL
giler topladm. Birbirini tutmaz bilgiler.
Muhtar diyordu k i : Halit benim ikinci avrad1-
m111, Zazi'nin karde!?idir. Bunlar aslmda Yiik­
sckovahd1r. Bebeykcn oksiiz kalmI!?, bizim aga­
mlZJn yanmda yeti!?mi�lerdir. Agam1zm anas1
cmzirmi!?tir Halit'i. Ben Zazi'yi almca ve Ha_
lit'in ordaki i!?leri bozulunca, kans1 ve <;ocukla­
nyla go<;tii buraya. Kendisine koy i<;inde bu
gordiigiin yeri verdim. Bir ev yapt1. Toprag•
yoktur. Ka<;ak<;1h k yapar. Mal getirir, satar. i�­
te <;ah!?maz. Tarla i!?ine, ot i!?ine gelmez. Para
isterse verme, alamazsm.
Hasan (muhtarm kii<;iik karde!?i) ise: Halit' Len
sakm bey, dedi. Sagi solu yoktur. Karde!?ini ke­
ser, dini imam yoktur. Ac1mas1 yoktur. 1ki ki!?i
Oldiirdii. Biri Acemdi. Zmdana koydular. Aga­
m1z kurtard1.
Siileyman ifadesi: Halit, bilmem ama, iyi <;o­
cuktur. Gariptir. Bizlere pek benzemez. Toprag1
yoktur. iki ii<; tavugundan ba!?ka hayvam yok­
tur. Ge<;en kl!? bir k1z ka<;1rd1. Getirdi buraya
eve kapatt1. Onbe!? giin sonra koyden gitti. U<;
ay di:inmedi. Bu ara k1zm babas1 geldi ve km
ahp gitti. Halit bu k1za a!?1k. K1zm babas1m bu�

146
giin dcgilse yann bir giin pusuya dii�iiriip vu­
racaktir. Bu yorede Halit 'ten keskin ni�anc1 ko­
lay kolay bulunmaz.
Muhtar Aga (Muhtann yetmi�Iik babas1) : Bun­
Iar genco, bunlara iki kan ne, biri bile <_;ok.
Bende ii<; kan, ii<;iiniin de hakkmdan gelirim.
Kerem bu benim oglum. Sekiz ya�mda. U<;iincii
kanm �u anda gebe .
Seyi t : Halit iyidir. Ko tii bir soz duymad1m ag­
zmdan. 1<.;er. Arna bize ne? Mert <_;ocuktur. U<;
y1Idir kimseyle dala�mad1 , kimsenin mahm <;al­
mad1, kimsenin k1zma dokunmad1, kimsenin sii­
riisiiyle oynamad1 bu koyde. Mert <_;ocuktur Ha­
li t.

147
Yalmz odada
Odada yalmz
Odada yalmz1m
Tek ba�1ma

Konu�muyof bu ak�am kendi kendiyle

U�iiyor
Titriyor
Az once att1g1 son iki tezek parc;as1
birden 1s1th sac; sobay1
sac; soba oday1 1s1th
�imdi gec;iyor s1cakhk
Di�leri birbirine c;arp1yor
Dudaklan moranyor
Gozleri duvarda bir yerde
I s1tmaya c;ah�m1yor kendini
Yataga girmek istemiyor (gibi)
Konu�muyor evet
ve dii�iinmiiyor
Do�eginin iistiinde bagda� kurup oturmu� can.

148
h bir varhga bakar gibi bm,;ucundaki kitaplara
kag1tlara bak1yor
Bir kitap ahyor A<;1yor Okumadan b1rak1yor
Bir zarf ahyor A<;1yor i<;indcn <;1kan kag1da bir
goz at1yor (Kendi yaz1s1 gibi)
Okuyor Sonuna varmadan yirt1p at1yor mektu­
bu Sobanm kapagm1 a<;1p sonmekte olan kiille­
rin iistiine at1yor
Yeniden do�cginc doniiyor
Yeniden bagda� kurup oturuyor
Yeniden gozleri duvarda bir noktaya tak1hyor
Hayir
Dudaklan mosmor
Mosmor dudaklan (ancak) titriyor
Di�leri birbirine vuruyor
D1�arda gene kopekler uluyor
Bir yabanc1 m1 geldi
Yoksa gene kurtlar m1 indi

Noktasiz virgUlsilz. sorusuz bitmek bilmeyen olii

gece boyle bolUk piirfuk suruyor

Siiriiyor boliik por<;iik

gecc
olii
bitmek bilmeycn
sorusuz
noktas1z
virgiilsiiz
iinlemsiz

149
Bitmek bilmeyen olU gece boyle boliik pon;iik
suriiyor n.ok tasiz virgiilsiiz sorusuz iinlemsiz

Yalmz odada
Odada yalmz
0 da yalmz

150
Yatt1g1 sedirdcn kalk1yor.
Kcndim yapt1m bu sediri. Buraya geldig1min
bc�;;i n ci giinii. Okulun yap1mmdan arta kalan
tahtalan <;1kard1m. Koyiin marangozundan,
- Neydi ad1 Alaaddin'in babasmm? - Bir <;e­
ki<; ald1m, bir testere, birka<; da <;ivi. Kestim.
Bi<;tim. Yanyana getirdim tahtalan. Yerden
otuz santim yiikseklikte tahta bir sedir yaphm.
Muhtar bir yiin yatak verdi.
Scdirin iistiine bu yatag1 serdim.
iki <;ar�af getirmi�tim buraya gelirken .
i�lemeli iki yast1k yiizii.
Yorgamm yoktu.
Battaniyem vard1.
Yatagm iistiine battaniycyi serdim, battaniyenin
iis tiinc kilimi, kilimin iistiinc (geceleri) gocu.
gumu.
Scdir tam ko�cde.
Kapmm altmdan giren riizgar, geceler;i ayak
ucumda dolamyor. Ayaklanm , bu dart kat bat-

151
taniye-kilim-gocugun altmda. Duymuyor gecenin
soguk riizgarm1. Ba!?ucuma gelince, duvar kec;e
ile kaph burda. Ramazan'm c;ocuklarla birlikte
okulda dovdiigii kec;e ile. Bir desen koysun iste.
dim bu kec;cnin iistiine Ramazan. Ben bilmcm
dedi. <;izip verdim. Gene koymad1.
(Kilosu onyedibuc;uk liradan ald1g1 on o kka ka­
ra yiinden dovdii bu kec;eyi. Ds tiin� otuz lira i!?­
c;ilik ald1.)
Ak!?amlan yemegimi yedikten sonra, sobacla
ate!? varken soyunuyorum. Belimdcki yiin ku!?a­
g1 c;oziip ycniden doluyorum. Gocugumu yata.
gm iistiine atiyorum. Pijamaianm1 giyiyorum.
Ba!?1ma, anamm ordiigii, bir zamanlar bahga c;1-
karken giydigim yiin ba!?hg1 giyiyorum ve boy­
numa degin indiriyorum . Oylesine ki, yalmz ag­
z1m , burnum ve gozlerim kahyor dI!?arda. Boyle
giriyorum yataga donmamak ic;in.

Pcncercnin kepenklerini ac;1yor.

Daha gece.
Ay karlann iistiinde yans1yor.
Ay I!?Igmm aydmlatt1g1 heybetli daglara bak1yor.
Uzakta, karlann arasmdan fi!?kiran iki-iic; agac;.
Yalmz dallan, kuru, c1hz dallan goriiliiyor vc
kann iistiine golgeleri dii!?iiyor. Kann iistiindc
bir yol anyor gozleri. Yok. Kar ortmii!?. Yag­
maya devam eden kar. Lapa lapa. Fakat ak!?am­
ki gibi degil. Bayag1 yava!?lad1. Oylesinc ki, ka­
rm iistiinde yans1yan ay I!?Ig1m gorebiliyor ve
onun aydmlatt1g1 kar!?I tepcleri. Ayaz yok. Ga­
rip, tatl 1ms1 bir hava. Kopeklcr bile havlam1yor.

1 52
Sessizlik.

S1rtmda gocugu va r . Ba�mda yiin ba�hg1. Pija­

masmm oniinii a<;t1 . Lambas1m yakmad1. Ay ay­
dmlat1yor, d1�ars1 gibi, pencercnin uzant1smda­
ki odanm bir b6liimiinii de. D1�ardaki 1�1k, giin
dogumundan onccki l�Ik gibi. Rahat. Dinlendi­
rici. Oysa saat daha gecenin ikisi bile degil. Pen­
cerenin tam kaq1sma dli�en duvarm dibindek!
konserve kutusunu ahyor. Kapag1 a<;Iim1�. i<;i
bo� bir kutu. Dstiindeki e tiketi okunuyor: TA­
MEK. Pijamasmm oniine yakla�tmyor ve i�i­
yor ii;ine. Dumanlar <;1k1yor. i�emesi bittiktcn
sonra, elinde kutu, yeniden pencerenin oniine
ilerliyor. Cami ai;1yor vc karm iistiine bo�alt1.
yor konserve kutusunu. Sonra bo� kutuyu, pcn­
cerenin kenannda biri kmi� karla dolduruyor
vc pencercnin oniine koyuyor. Pencereyi kap1-

yor. Kapamadan bir kcz daha bak1yor d1�anya.

Derin bir soluk ahyor. Kepenkleri kap1yor. Oda
karanyor. S1rtmdaki gocugu yatagm iistiine at1-
.vor . Uyumay1 denemek gcrek. Bir-iki saat daha.

153
Geldiginin ikinci haftasmdayd1, diye soze ba�h­
yor ikinci Ses. Bir ak�am muhtar gelmi�ti oda­
na. K1y1dan, ko�edcn , �urdan, burdan konu�ma­
lardan sonra, sozii kadm sorununa getirmi�ti.
Oc; kans1 vard1 muhtarm. Dc;iinciisiinii, senin
koye van�1mn dordiincii veya bc�inci giinii aL
m1�t1.
Sana sormu�tu:
Genc;sin
nas1l ya�ayacaksm burda
burda, dag ba�mda
kadms1z?
Ah�1g1m, demi�tin.
Nasil ah�1ksm ?
Yiizi.ine bakm1�t1, �a�km.
�ehirden geliyorsun.
Gcnc;sin. Nas1l ah�1k olursun ?
Dogrusun, demi�tin. Arna ne gelir elden ?
Bir an duralad1ktan sonra, gozleri gozlerinde,
cvli olup olmad1gm1 sormu�tu sana.

1 54
Evliyim, demi:;; t in.
Bu cevabma kar:;; m sana :;;u oneride bulunmu:;;­
tu:
Bir k1z bulmak gerek sana. Evlenrne <;agma
gelmi:;; bir k1z. :au koyden ya da korn:;;u bir koy­
den.
Ne kadar gerek ? diye sorrnu:;; t un.
Dort-be:;; bine bulunur, derni:;; t i. Sen ucuz ahr­
sm . <;:iinkii senin, km, burdan aynhr�en yamn.
da gotiirmeyecegini bilirler.
Arna bcn evliyim , derni:;; t in (yeniden) .
Ne <;1kar? demi:;; ti Muhtar. imam nikah1 k1ya­
nz burcla. Km yamnda gotiirmeyecegin ic;:indir
ki ucuza vcrirler sana k1z1 . Senden sonra ba:;;­
kasma verir kmm babas1. Bu i:;; t en karh <;1kan
o olur.
Bu sozler iistiine dii:;;ii nmii:;; t iin: Hern kendini,
hem de (belki) km. Fakat gene de (bugiin bile
�a�anm nic;:in ?) kcsin bir HA YIR olmu:;; tu ceva­
bm.
Muhtar, Benden giinah gitti deyip, �1km1:;; t 1
odandan.
Sormu :;; t un kendi kendine, Kendi k1zlanndan bi­
rini mi vcrmek istiyor bana ? Ger<;ekten beni dii.
�iindiigiinden mi? Yoksa para s1kmtis1 m1 c;:c­
kiyor?

0 gcccdcn sonra giinler ge<; ti.

N ice gcceler ge<;ti.
Yalmzhklar, ah�tk olmad1gm bir tiirde siirdii.

155
Bu arada (tabii) yumurtahklar �i�ti.
Sonra kendi kendilerine bo�ald1.
Bir giin, Muhtar Aga'nm k1zma soz kesilmeye
gelecegini soylediler. Aym a�iretin uzak bir ko­
yiinden c;1km1�ti k1smeti. 0 giin, Muhtar Aga'
nm sana her giin ckmek getiren bi.iyiik km gel­
medi. Ogle i.istii muhtann evinc gittiginde, y1-
kanm1�, giyinmi� gordiin onu. Kap1 arkasmdan
sana bak1yordu. Odada yalmzdm . Muhtar, ka­
dmlarmm yanmda olmahyd1 . Bir az sonra sana
c;ay getirdi. Online b1rakt1 c;ay1 ve �eker kasesi­
ni. Sonra gozlerinden ya�lar bo�anarak, geri ge­
ri c;ekilerek yiiri.iyiip <;1kt1.

Tabancalar , tiifekler patlad1.

Atlar iistiinde, kadmlar, erkekler girdi koye.
Giin bat1m1yd1. Sen <;e�menin ba�mdaydm.
Atlar muhtarm evi oniinde durdu.
Athlardan birkac;1 muhtarm evinc girdi. Birk.a­
<;1 Muhtar Aga'mn evine.
Obiirleri ba�ka evlere dagiid1lar.
Bu arada, bir kec;i kesildi, ya da bir toklu.
Ak�am, namazdan sonra, yemekler yenildi. <;ay­
lar ic;ildi.
Sonra diger konuklar sokiin ettiler Muhtar Aga'
nm evine.
Sen, Muhtar Aga ile, ad1m bilmedigin bir ya­
bancmm arasmda oturuyordun. Oniinde, bak t r
b i r sini i<;inde, kay1s1 kurusu, ceviz ic;i, iiziim
bulunan tabaklar siralanm1�t1.

Bir az sonra pazarhk ba�lad1.

156
Muhtat Aga, sozcii olarak ibrahim'i Se!;mI�tl.
ibrahim yapacakt1 pazarhg1 . Adet boyledir, den­
di sana. Aldi sozii ibrahim ve ba�lad1 « sataca_
g1 mahn» ovgiisiinii yapmaya:
Kmmm gozleri ceylan goziidiir
geceleri 1�1klar sa!;ar
geceleri bile dostu dii�mandan se!;er
K1z1m1zm boynu kumru boynudur
teni ak
sa!;lan ipeksidir
Yiiriiyii�ii elvand1r
i� tutar
yiin egirir
!;ift siirer
koyiimiizde yiinii en iyi egiren odur
Kar�1 taraftan (oglan tarafmdan) bir ihtiyar ah­
yor sozii ve oglanm ovgiisiine ba�hyor:
Oglumuz Yusuf
yigittir
koyiimiiziin gozbebegidir
beli de kolu gibi gii!;li.idiir
kardan yilmayan
siiri.ileri ag1llardan !;Ikaran
kurdu daga ka!;1ran odur
gozleri komi.ir karas1d1r Yusuf'un
at1 ki.iheylan

Kar�1hkh ovgi.iler boyle si.iri.ip gitti.

Sira, para konusuna geldi.
ibrahim Aga'ya sordular km i!;in ne istedigini
ve ibrahim Aga dedi:
sizin giiz el hat1nmz icin

1 57
ki a�iretimiz yigitlerindensiniz ..

ki aym kandan ki�ileriz

ki birbirimizi karde� gibi severiz
ki ba�kasrna yiizbinlere vermeyecegimiz kmm1z
i<;in
sizden onbin isteriz.
Kar�1 taraf:
Kmmzm giizelligi
Sizden istedigimiz yalmz onbin
Arna sizin i<;in
K1z1m1za k1ymet bi<;ilmcz
kmmzm i�kenligi
malumumuzdur
ama bizim Yusuf'un davarlan dahil
onbin Iiras1 yoktur.
ibrahim:
Nesi var mal olarak Yusuf'Iann
Yusuf'a babasmm verdigi kirk koyun vard1r,
yiiz doniim arazisi vardir ki ikiyiiz kile bugday
verfr ydda
iki at! vard1r
bir tabancas1 bir tiifegi vardir
Biz koyunlardan
onbe�ini �imdi veririz
yaz oldugunda
clli okka yiin veririz
ve ii<;bin lira da para sayanz
ibrahim :
onbe� koyuna
elli okka yiinc
Ye ii<;bin kaymeye

k1z <;1kmaz bu koyden

158
Kar1?1 taraf:
U<;binbe1?yiiz olsun.
ibrahim:
Yiikselt bir az.
Altm11? okka veririz hem de kara koyun yiinii.
ibrahim:
isterseniz birakahm bu i1?i
ve <_;:aylanmm i<;ip gidip yatahm.
Kari?I taraf:
iki koyun daha veririz.
ibrahim, k1zm babas1 Muhtar Aga ile konu�mak
iizere d11?an <;1k1yor. Sen , bunaldm. Terliyorsun.
Bunu firsat bilip sen de d11?an <;1k1yorsun. Ve
eyvallah deyip, evine dogru yiiriiyorsun. Sirtm­
da gocugun, elinde fenerin. Ardmdan s1rna1?1k
bir kopek geliyor. Soguga veriyorsun yiiziinii.
Ayaz. Bir az olsun kcndine geliyorsun. Kap1y1
a<;1p i<;eri girdiginde, gaz lambam yak1yorsun
ve sobaya ilkin birka<; <;ah-<;1rp1 koyup ate1?lL
yorsun, sonra iistiine iki par<;a tezek at1yorsun.
Yatagm iistiine uzamyorsun, radyonu a<_;:1yorsun .
Pazarhk devam ediyor olmah.
i<;indeki, eziklik, <;iiriikliik, o garip kmk-dukiik­
liik de.

159•
Nedir bu
gecenin ic;inde
bu inler gibi uzayan tiirkii?
Bir a�k tiirkiisii olmah
ya da bir ag1t
ya da ikisi bir arada.
Ne diyorlar boyle hep bir ag1zdan Harabo ha­
rabo?
Harabo'nun kotii oldugunu.
Dinliyor musun?
Evet.
Ne diyorlar, anhyor musun?
Bir az. Diyorlar ki, Gel benim ba�ucumda bek­
le, bu ya�ad1g1m yerler ya�anmaz oldu.
Kimden sozediyorlar dersin? Kime sesleniyor­
lar dersin ?
Al iye Ramo koyiiniin iiziimlerinden.
Aliye Ramo koyiiniin iiziimlerine benzeyen me­
melerden
gene; k1z memelerinden

160
bu arada tanndan ve �eytanciart
hem tanndan hem �eytandan
ikisinden de medet umuyorlar
ya da ikisinden de umudu kesmi�ler
ve uzak bir ilden sozediyorlar
Mardin belki
<;iinkii bir �atodan sozediliyor
ya da ona benzer bir �eyden
bir kuleden, bir handan
ve onun i<;indeki fidan boylu bir klzdan
0 gen<; k1zm bedeninden
kar eriten ate�inden
k1� gecelerinden
bahar giine�inden
bir k1z bir k1z ki
ad1 Aliye Ramo
hem bir k1z hem bir koy
bir tiirkii ki hem insandan hem koyden sozedi.
yor
Ba�ka neden sozediyorlar?
Panldamayacak giine�ten
soguk giine�ten
koyundan , tokludan, dogacak kuzudan
ve sonra dagdan inen kurttan
Bu ne k1� diyor tiirkii bu ne bitmez k1�
ne zaman gelip beni bulacaksm

ne zaman beni kurtaracaks m ?

Kim soyliiyor b u tiirkiiyti? K imin agzmdan ya­
k1lm1� bu ag1t ?
Bilmiyorum. Dedim ya, bir k1z i<;in ve bir koy
i<;in ve goriiyorsun hep bir ag1zdan soyliiyorlar
�imdi.

161
Ne diyorlar?
Diyorlar ki, Yeter artlk harabo yeter artik
ba�kas1yla evlendin harabo bizi aldattm
koytinden kac;:tm harabo
yaban ellerine gittin
Yeter artik harabo harabo
beni unuttun
beni kendine kole ettikten sonra unuttun
Tann bunlan yanma komaz harabo
harabo harabo
ama sen gene don
seni bag1�layanm ve sevenin kollanna atil
harabo harabo
oleceksin harabo
kemiklerin kuruyacak kiillerin yelde savrulacak
sabah yeli kiillerini dogdugun topraklara geri
getirecek
sevi�tigimiz agacm altmda birikecek
harabo harabo yamyor memelerim
harabo harabo kavruluyor kas1klanm
harabo ulu daglann yeli eser
harabo bu yeller hie;: durmaz
ic;:imdeki ate� sonene degin.

Hie;: susmuyorlar.
Susmazlar. Sonu gelmeyen, her bittiginde yeni­
den ba�layan bir tiirkiidiir bu. Gelmeden soy­
lemi�lerdi bana. Biitiin gece devam eder. Hep
aym �eyleri soyler gibiler.
Ne diyorlar?
Deyola, diyorlar, ben oliimden korkanm

1 62
korkmam dersem de korkanm
gozden korkanm ulu k1�tan korkanm
senden uzak oldugumda
esen yelden korkanm
yagan kardan
uluyan kurttan korkanm
Ben oli.irsem
sen don ve kaz mezanm1
�tinkti ancak sen bu karlan ktireyip topraga eri.
�ebilirsin
\;tinkti ancak sen bu ulu k1�ta kazabilirsin
kabrimi (kabrimi, diyor)
Ve beni o tepeye ancak sen gomersin
Aga� yoktur ki ba�1ma dikesin
Ziyam yok
karlar erir sen burda olursan
bir aga� bul dik dilmdtiz olmu� mezanmm ba­
�ma dik
delaylo oy delaylo
ne zalimdir karak1�ta gelen oli.im
nc zalimdir sevgiliden uzakta oli.im
helo helo doyamad1m dudaklanna ok�ayama.
dim seni diledigimce
tcninden nasil aynhnm senin
bu gece ne bitmek bilmeyen bir gece
ve kur�un sesleri geliyor delaylo delolo
pcncereden bakt1m kar ba�lad1
uzakta
ytiksekte
karlann ortasmda
yapayalmz
yapayalmz gibi

163
bir <;1ra alevinde
bir i;ira alevinin isli karanhgmda
olmek istemem sensiz
olmek istemem delaylo delolo . . .

Sustular m 1 ?
Evet. Ba�lamak iizere bir azdan.
Ba�layacaklar m1, dersin?
Samnm.
Ne kadar siirer dersin ?
Biitiin gece. Biitiin bir k1� boyu (belki).
Nii;in soyliiyorlar biitiin gece, biitiin k1� boyu,
bu bitmez tiirkiiyii, bu ac1 ag1t1 ?
<;:iinkii.
Bizim yaptig1m1z gibi mi demek istiyorsun ?
Belki.
Evet.
Hi<; �iiphesiz.
1sterdim.

164
Nerden ba�lam1�t1k soze? diyor tkinci Ses.
Nerde ba�lam1�tik soze?
Ne zaman ba$lam1�tik soze?
Ni<;in ba�lam1�tik soze?
N1�1N BA�LAMI�TIK SOZE ?
Bagirma, diyor Birinci Ses.
Yineliyor lkinci Ses :
Ni<;in ba�lam1�tik soze?
Hangi soze ? diyor Birinci Ses.
Bu soze, diyor lkinci Ses.
Bu soze, diyor Birinci Ses, nerden ba�lad1g1m1-
z1 ans1m1yorum. Arna bizden once ba�lanm1� oL
mah bu soze.
Kimler? diyor lkinci Ses.
Nasil kimler? diyor Birinci Ses. Tabii ki insan­
lar.
Biz yalmz devam ediyoruz. Bunu mu soylemek
istiyorsun? diyor lkinci Ses .
Bunu soylemek istiyorum , diyor Birinci Ses.
Bir o<; ahr gibi, diyor lkinci Ses.

1 65
Neden o� ahr gibi ? diyor Birinci Ses.
Sessizlikten, diyor ikinci Ses.
Ola ki, daha nice $eyden, diyor Birinci Ses.
Ornegin? diyor i kinci Ses.
Ornegin yalmzhktan, diyor Birinci Ses.
Ba$ka?
Ba$ka? Belki zamandan, diyor Birinci Ses.
Bir o� alma duygusu mu bizi konU$tUran? diyor
ikinci Ses.
Bunu demek istemedim, diyor Birinci Ses.
Ba$ka ne gibi bir neden olabilir? diyor ikinci
Ses.
Oldugumuz yerde ilerlemek i�in de olabilir, di­
yor Birinci Ses.
Oldugumuz yerde ilerlemek mi? diyor i kinci
Ses. Nerde ba$lam1$t1k konu$maya?
Konu$malanm1za bak1hrsa, soguk bir dag ba­
$Inda, diyor Birinci Ses .
Aym dag ba$mda m1? diyor ikinci Ses.
Hi� bir onemi yok, diyor Birinci Ses. Bir de­
niz k1y1smda da ba�lam1� olabiliriz.
Bir �olde olmasm ? diyor ikinci Ses.
Olabilir, diyor Birinci Ses.
Eger oyleyse, �ok yiikseldik, diyor ikinci Ses
(alayc1).
Sanmam , diyor Birinci Ses . Yer degi�tirmekle
ilerlenecegine inanacak kadar saf degilim, �ok
$iikiir.
Ah, demek onun i�in oldugumuz yerde ilerle­
mckten sozcdiyorsun? diyor ikinci Ses.
Evet, diyor Birinci Ses.
ilerliyor muyuz dersin? diyor (gene alayc1) ikin-

166
 ci Ses.
Bilmiyorum, diyor Birinci Ses. Zamanla gore­
cegiz. Giiciimiizce, yeteneklerimizce, olanaklan­
m1zca. Elbet ilerlemi� olacag1z.
' Ni<;:in? diyor 1 kinci Ses.
Ne nirin? diyor Birinci Ses.
Ni<;:in, diyor 1kinci Ses. Ni<;:in ba�lam1!} h k soze?
Bir ba�Iang1c1 var m1 samyorsun ? diyor Birinci
Ses.
Olmas1 gerek, diyor ikinci Ses.
Bizimki bir devam, diyor Birinci Ses . <:;:olde, de­
niz k1ymnda, ovada, dagda, bir koyde, bir kent­
te ba�Ianm1� bir konu�mamn bir devam1.
Arna �u anda, hi<; degilse burda, sozii biz aldi­
gimiza gore, ni<;:in devam ettigimizi, ni<;:in ko­
nu�tugumuzu bilmemiz gerekir, diyor 1kinci
Ses.
Bu soruyu hi<; bir zaman sormad1m, diyor Bi­
rinci Ses.
Yalmzhg1m1z1 m1 anlatiyoruz? diyor i kinci Ses.
Gordiigiin gibi, diyor Birinci Ses.
Bu dag ba�1m m1 anlat1yor? diyor Birinci Ses.
Diyebiliriz, diyor Birinci Ses.
Geldigimiz yerleri, sevdigimiz insanlan m1 an­
lat1yoruz? diyor ikinci Ses.
Elimizden geldigince, bir az olsun, bellegimiz
izin verdigince, diyor Birinci Ses.
Yoksa siirgiiniimiizii mil? Kopeklerin ulumala­
nm m1? Olen <;:ocuklan m1? <:;:aresizligimizi m i ?
Korkumuzu m u ? 1Ien<;:li insanlann arasmda bir
ilen<;:li olarak bulunu�umuzu mu?
Bilmiyorum, diyor (kesin) Birinci Ses.

1 67
Oyleyse nic;:in konu�uyorsun? diyor 1 kinci Ses.
Oyleyse nic;:in devam ediyorsun?
Yolculugumun oykiisiinii anlatmak ic;:in, diyor
Birinci Ses.

Sonra susuyor.

- Soguk odada tam bir sessizlik.

D1�arda riizgar dinmi�. Kopekler ulumalanm
kesmi�.
1c;:erde ise
soba ve lamba.
Biri sonmii�
obtirti isli bir l�Ik -

Ocak 1964 - Nisan 1974

Hakkdri - Ankara
Paris - 1stanbul

168