ಪ ಸರ & ಪ ಸರ  

ಾನ
Unit-3:
 ೖ ಕ ಭೂ ಾ ಾಯ ಕ ಚಕ ಗಳ

 ಾ  ಾ ನ
 ೖ ಕ ಭೂ ಾ ಾಯ ಕ ಚಕ ವ ಒಂದು  ಾ ಾಯ ಕ ವಸು ವ ಭೂ ಯ  ೖ ಕ ಮತು
ಅ ೖ ಕ ಘಟಕಗಳ ಮೂಲಕ ಚ ಸುವ ಒಂದು  ಾಗ  ಾ .

 ೕವ ಭೂ  ಾ ಾಯ ಕ ಚಕ ಗಳ ಎರಡು ಧಗ

1.ಅ ಲ  ೕಷ ಾಂಶ ಚಕ :
ಸಂಗ ಹ - ಈ ಚಕ ದ ಘಟಕಗಳ  ಾ ಯ ಅಥ ಾ  ಾಗರಗಳ
(ಆ  ಾಗು ಯ ಮೂಲಕ) ಸಂಗ ತ ಾ ರುತ
ಧಗಳ - ಇದು ಆಮ ಜನಕ, ಇಂ ಾಲ ಮತು  ಾರಜನಕ ಚಕ ಗಳನು
ಒಳ ೂಂ ರುತ .
2.ಸಂ ತ  ೕಷ ಾಂಶ ಚಕ :
ಸಂಗ ಹ - ಈ ಚಕ ದ ಘಟಕಗಳ ಭೂ ಯ  ೂರಪದರದ
ಸಂಗ ತ ಾ ರುತ
ಧಗಳ - ಇದು ಭೂ ಪದರದ ಕಂಡುಬರುವ ರಂಜಕ, ಗಂಧಕ ಮತು
 ಾ ಯಂನ ಚಕ ಗಳನು ಒಳ ೂಂ .

ಇಂ ಾಲದ ಚಕ

 ಾ  ಾ ನ -  ೕ ಕರಣವ  ಾ  ಾ ವರಣದ ನ  ಾ ರಜನಕವನು ಸಸ ಗಳ ತಮ

 ಾ  ಾ ನ -  ಾಬ ಚಕ ವ ದು ಸಂ  ೕಷ , ಉ  ಾಟ, ಪ ಯು
ಇಂಧನಗಳ ದಹನ, ಭಜ , ಇ ಾ ನ ಪ ಗಳ ಮೂಲಕ
 ಾ ಾವರಣ ಮತು ಭೂ ಯ ನಡು ಇಂ ಾಲದ ರಂತರ
ಮಯ ಾ .
 ೕ ಗಳ ಮತು  ಾ ಾವರಣದ ನಡು ಇಂ ಾಲದ  ೖ  ಂ - ಇದು
ದು ಸಂ  ೕಷ ಮತು ಉ  ಾಟದ ಎರಡು ಪರಸ ರ ಪ ಗಳ
ಪ  ಾಮ ಾ .
 ಾ ಾವರಣದ CO2 ಾಂದ ಯ ಚ ಳ
ಪ ಯು ಇಂಧನಗಳ ಸುಡು , ಅರಣ  ಾಶ,  ಾ ನ  ಂ ,
 ಾ ಾಮು  ೂ ೕಟಗಳ ಮತು ಸತ  ಾವಯವ ಪ ಾಥ ಗಳ
ಭಜ  ಂ ಾ  ಾ ಾವರಣದ ಇಂ ಾಲವ  ಾ ಗುತ .
ಇದು  ೂ ಯದ  ಾವಯವ ಪ ಾಥ  ಾ ಅಥ ಾ ಜಲಚರ ವ ವ ಯ
ಕರಗದ  ಾ ೂೕ  ೕ ಗ ಾ ಸಂಗ ಹ ಾಗುವ ದ ಂದ  ೕ ಾ ವ ಯ
ಚಕ ಪ ೕ ಸುತ .
ಇದು ಸಮುದ ದ ಕರಗುತ ಮತು  ೕಘ  ಾಲ ಉ ಯುತ .
ಮೂಲ ವ ವ ಗಳ ಮೂಲಕ  ೕ  ೂಳ ವ ರೂಪಗ ಾ ಪ ವ ಸುತ .
 ಾರಜನಕ  ೕಕರಣ - ಇದು ಅ ಲ  ಾರಜನಕವನು ಸಸ ಗಳ ಬಳಸಬಹು ಾದ
ರೂಪ ಾದ ಅ ೕ  ಾ ಆ ಪ ವ ಸುವ ದನು ಸೂ ಸುತ .
 ಾಯುಮಂಡಲದ  ೕಕರಣ -  ಂಚು, ದಹನ ಮತು  ಾ ಾಮು ಚಟುವ ಗಳ
 ಾರಜನಕದ  ೕಕರಣದ ಸ ಾಯ  ಾಡುತ .
 ೖ ಾ  ಾ  ೕಕರಣ - ನ  ಾಪ ಾನ ಮತು ನ ಒತ ಡದ , ಆ ಕ
 ಾರಜನಕವನು ಪರ ಾಣು  ಾರಜನಕ ಾ ಭ ಸ ಾಗುತ , ಅದು ನಂತರ
 ೖ ೂ ೕಜ  ೂಂ  ೕ ಅ ೕ  ಾವನು ರೂ ಸುತ .  ಾ  ೕ  ಾದ  ೕಕರಣ -
 ಾರಜನಕವನು ಸ ಪ ಸಲು ಸ ಾಯ  ಾಡುವ ಎರಡು  ೕ ಯ  ಾ  ೕ  ಾಗ :
ಸಹ ೕವನದ  ಾ  ೕ  ಾ - ದಳ ಸಸ ಗಳ  ೕರು ಗಂಟುಗಳ  ೖ  ೂೕ ಯಂ .
 ಾವ  ೕ ಅವಲಂಬ ಇಲ ಸ ತಂತ ಾ  ೕ ಸುವ  ಾ  ೕ  ಾ -  ಾ ಾ , ಅ ೂೕ ಾ ಕ
ಮತು  ೖ  ೂೕ  ಾ  ೕ  ಾ ಗಳ  ಾ  ಾ ವರಣದ ನ ಅಥ ಾ ಕರ ದ  ಾ ರಜನಕವನು
 ೖ ೂ ೕಜ  ೂಂ ಸಂ ೕ ಅ ೕ  ಾ ಆ ಪ ವ ಸುತ .

 ಾರಜನಕ ಚಕ
 ಾ  ಾ ನ - ಇದು  ಾ ಯುಮಂಡಲ, ಭೂಮಂಡಲ ಮತು ಸಮುದ ಪ ಸರ  
ವ ವ ಗಳ ಮೂಲಕ ಧ  ಾ  ಾ ಯ ಕ ರೂಪಗಳ  ಾ ರಜನಕದ
ಪ ಚಲ ಯನು ಸೂ ಸುತ ..
- ನಮ  ಾ ಾವರಣವ ಸು ಾರು 78%  ಾರಜನಕವನು  ೂಂ ರುತ , ಆದ
ನ  ೕ ಗ ಂದ ಇದನು  ೕರ ಾ ಬಳಸ ಾಗುವ ಲ .
 ಾ ರಜನಕ ಚಕ ಐದು ಮುಖ ಪ ಗಳ ಅವಶ ಕ -  ಾ ರಜನಕ  ೕ ಕರಣ,
 ೖ  ೕಶ , ಸ ೕಕರಣ, ಅ ೕ  ೕಶ ಮತು -  ೖ  ೕಶ
ೖ  ೕಶ
ಇದು  ಾ  ೕ  ಾ ಂದ ಅ ೕ  ಾವನು  ೖ  ೕ ಮತು  ೖ ಗ ಾ ಪ ವ ಸುವ ಪ  ಾ .
ಉ ಾ ಹರ -  ೖ  ೂ  ೂ  ಾ ಮತು  ೖ  ೂ  ೂ  ೂ ಕ ಅ ೕ  ಾ ವನು  ೖ ಗ ಾ
ಪ ವ ಸುತ ಆದ  ೖ  ೂ  ಾ ಕ ಮತು  ೖ  ೂ  ೂ ಕ  ೖ  ೕ ಗಳನು  ೖ  ೕ ಗ ಾ
ಪ ವ ಸುತ .  ೕ  ಾ ವ ಯ ಅ ೕ ಯವನು ದುಬ ಲ ೂ ಸುವ  ಾ ವಣಗಳ
 ೖ  ೖ ಂ  ಾ  ೕ  ಾದ ಯ ಮೂಲಕ ಮ ನ  ೖ  ೕಟ ಳನು ಸುತ .

1
 ಪ ಸರ & ಪ ಸರ  ಾನ
Unit-3:
 ೖ ಕ ಭೂ ಾ ಾಯ ಕ ಚಕ ಗಳ

ಸ ೕಕರಣ
ರಂಜಕ ಚಕ
ಸಸ, ,ಗ ಂದ
, ರ ಾದ  ಾರಜನಕವ  ೕ ೕನ ಳ ಎ ಎ ಆಎ ಎ ಇ ಾ ಗಳಂತಹ
 ಾವಯವ ಅಣುಗ ಾ ಪ ವತ  ಾಗುತ  ಾ  ಾ ನ - ರಂಜಕವ DNA, RNA, ATP, NADP ಮತು  ೕ ಗಳ
.
ಅ ೕ  ಾ ೂ ೕ
 ೕಶ ಅಣುಗಳಂತಹ  ೖ ಕ ಅಣುಗಳ ಕಂಡುಬರುತ .
ಉಪ - ರಂಜಕವ  ೕವ ೂೕಳದ  ೕರಳ ಾ ರುವ ಲ , ಆದ
 ೕ ಗ ಂ ದ ಉತ  ಾ ಗುವ ಯೂ  ಾ ಮತು ಯೂ ಆಮ ದಂತಹ
 ಾ ರಜನಕಯುಕ  ಾ ಜ ಉತ ನ ಗಳನು  ಾ  ೕ  ಾ  ಂ ದ ಅ ೖ ಕ ಅ ೕ  ಾ  ಾ ಬೃಹ ಪ ಾಣದ ರಂಜಕವ ಬಂ ಗಳ ,  ಾಗರದ ಯ  ೕಖರ ಾದ
ಪಮ ಮತು  ಾ ೂೕದ ಇರುತ .
ವ ಸ ಾಗುತ
.ಒಳ ೂಂ ರುವ ಪ
 ೖ  ೕಶ ಹ ಾ ಾನ  ಂದ ಉಂ ಾಗುವ ಸ ತ ಂದ ಈ  ೕಪಗ ಂದ ಇದು
 ೖ  ೕ ಅಥ ಾ
 ೖ ಗಳನು ಮ ಅ ಲ  ಾರಜನಕ ಾ ಡುಗ  ಾಗುತ .
ಪ ವ ಸುವ ದು
ಮು ಖ ಾ .  ೖ  ೕಶ  ಾರಜನಕ  ೕಕರಣದಅದರ ನಂತರ, ಇದು  ೂೕ ಯ ಮತು ಜಲ ೂೕಳದ
. ಪ ಚಲ  ಾಗುತ .
ಜಲಚಕ ಉಪ ೂೕ ಗಳ  ಾ  ೕ ಅ ಾ ರೂಪದ ರಂಜಕವನು
 ೕ  ೂಳ ತ . ಆನಂತರ ಆ ಾರದ ಮೂಲಕ ಆ ಾರ ಸರಪ ಯ ಎಲ

 ೂೕ ಯ
 ಾ  ಾ ನ ಜಲಚಕ ವ ಆ  ಾ ಗು ಘ ೕ ಕರಣ ಮ ಒಳಹ ವ  ೕ
-ವ, ಮತು
ಹ  ೂ ೕ , , ,ಮಟ
ಭೂಗಭ ದ ನಹ ನಪ ಯಮೂಲಕ
ಗ ಅದರ ವ ಾ ವ  ಾಗುತ ಭೂ ಯ  ೕ  ೕ ಮತು
ಳ  ೕ ನ ರಂತರ ಚಲ ಯನು ಸೂ ಸುತ  ೕ ಗಳ ಮರಣ ಮತು ಘಟಕಗಳ ಭಜನ  ಂದ , ರಂಜಕ
ಜಲಚಕ ದ  ಾ ಲ ಾ ಶ ಗಳ ಜಲಚಕ ದ  ಾ ಲ ಾ ಶ ಗ ಂ ದ  ೌ ರ ರಣ
ಮತು ಗುರು ಾ ಕಷ

ಮತು
ಜಲ ೂೕಳ
ಮ
ಗಂಧಕ ಚಕ
 ಾ  ಾ ನ ಗಂಧಕಚಕ ವ ಭೂ ೂೕ ಳಮತು  ೕ ವ ೂೕ ಳದಮೂಲಕ ಗಂಧಕದ

ಡುಗ  ಾಗು
ಚಲ ಯನು ವ ಸುತ
ಒಳ ೂಂ ರುವಪ ಸಲ ಅನು ಹ ಾ ಾನದಮೂಲಕ ಬಂ ಗ ಂದ ಡುಗ
 ಾಡ ಾಗುತ ಮತು ನಂತರ ಸೂ  ೕ ಗಳ ಮತು
ಸಸ ಗ ಂದ ೕ  ೂಳ ಾಗುತ ನಂತರಅದುಆ ಾರಸರಪ ಯ  ೕ
 ಾದು ೂೕಗುತ ಮತು ಸಸ ಗಳ ಮತು  ಾ ಗ ಂದ ಸಂ ೕ ಸಲ ಮತು ಅವ
 ಾ  ಾ ನ ೕ ಯ ಅಂ ಾಂಶಗಳ ಪ ಸರ ಮ ನ ಾರಕಗಳ
 ೂ ಯು ಾಗ ಡುಗ  ಾಗುತ ಬಹು ಾಲು
 ೕಖರ  ೂಂಡು ಶ ೕರ ಂದ  ೂರ ೂೕಗುವ ದ  ಂತ  ೕಗ ಾ

ತ.
ಗಂಧಕವ ಸಮುದ ದ ೕರುಅಥ ಾಸಂ ತ ಗಳ  ೕಷ ಾ
 ೕರಲ ಡುತ ಇದನು ಪ ಸರ ಮ ನ ಾರಕಗಳ ಸಂಚಯನ ಎನು ಾ
 ೖ ೖ ಸಮೃದ ಾದ ೕ ಗಳ ಮತು ಎ  ೕಪ ೖ ಬಂ ಗಳ
 ಾರಣ ಇದುಕಲು ತಆ ಾರವನು  ೕ ಸುವಮೂಲಕಅಥ ಾ ಾ
(ಆ  ೖ ಮತು  ಾ  ೖ ಕಂಡುಬರುತ
 ೕರು ಅಥ ಾ ಮ  ಂದ  ೕರ ಾ  ೕ  ೂಳ ವ ಮೂಲಕ ಧ
 ೕ ಯ ಸಂಭ ಸಬಹುದು

ಇದ ಂದ.ರಂ 2
 ೖ ಕ ಸಂವಧ
 ಾ  ಾ ನ - ಇದು ಆ ಾರಸರಪ ಯ ಸತತ ೂ ೕ ಮಟ ದ ಘಟ ೕಯವಲ ದ  ಾ  ಾ ನ ಇದುಪ ಸರವ ಸಮಥ  ೕಯ ಾ  ಂಬ ಸುವ ಪ  ೕಶ ೂಳ ನ  ೕ ಗಳ ಪ
 ಾ ನ  ಾರಕಗಳ ಾಂದ  ಾ  ಾಣ ಾ
 ಾ ರಣ-  ೖ ಕ ಘಟ ೕ ಯವಲ ದ ಾ ನ  ಾ ರಕಗಳ ಚ ಾ ಪಚಯ ೂ ಳ ವ ಲ ಒಳ ೂಂ ರುವ ಅಂಶಗಳ ಪ ಸರದ ಾ ಸುವ ಾ ಮಥ ವ ಧ  ಾ ಗ
ಅಥ ಾ ಒ ಯುವ ಲ ಅಥ ಾ  ೂ ರ ಾ ಕಲ ಡುವ ಲ ಮತು ಬದ ಆ ಾ ರ ಬದ ಾ ಗಬಹುದು ಮತು ಆ ಾ ರ ಲಭ  ೕ ರು ಸರಬ ಾ ಜು ಪ ಸರ ಪ ಗಳ
ಸರಪ ಯ  ೂ ೕ ಮಟ ಗ ವ ಾ ಸಲ ಡುತ ಮತು  ಾ ಸುವ ಸ ಳವನು ಒಳ ೂಂ ಡಂ ಧ ಅಂಶಗ ಂ ದ  ಾ  ಾ ನಂತರದ
ಕಲ ಶಗಳ  ಾ  ೕ  ೂೕ ಹಗ ಾ ದ  ಾ ದರಸ ಆ  ೕ ಟ ಾ ಶಕಗ ಾ ದ DDT ಬದ ಾಗಬಹುದು
ಮತು  ಾ  ೂ ೕ  ೕ  ೖ  ೖ ಸಂಯುಕ ಗಳನು ಒಳ ೂಂ

 ೖ ಕ ಸಂ ಾವ
 ಾ  ಾ ನ  ೖ ಕಸಂ ಾ ವ ಎಂಬುದುಈ ಳ ನಪ ಗಳ ಒಂದು  ೕ ಯ ಗ ಷ
ಸಂ ಾ ೂೕತ ಯ  ಾಮಥ  ಾ
ಅತು ತ ಮ ಪ ಸರ ಗ ಗಳ
ಅಪ ತ ಸಂಪನೂ ಲಗಳ ಲಭ
ಒಳ ೂಂ ರುವಅಂಶಗಳ ಇದು ಾ ಯಸಂ ಾ ೂೕತ ಯಅವ ಸಂ ಾ ೂೕತ ಯ
ಆವತ ನ ಮತು ಅವ ಗಳ ಬದುಕು ಯು ಯ ಪ  ಾಣದ ನ ವ  ಾ ಸಗ ಂ ಾ
 ಾ  ಾದ ಂತ ಬದ ಾಗುತ
 ೖ ಕ ಸಂ ಾವ ಪ ಸರ ಪ  ೂೕಧ
ಸಂಪನೂ ಲಗಳ
ಸ
 ೕ  ಾಡು
 ೂೕಗ

ಇದು  ಾರ ಾ  ಾಮಥ  ಂತ  ೕ ನ ಮತು ಳ ನ ಜನಸಂ ಯ ಏ ತ ಾ

ಬದ ಾವ ಯು ಜನ ಮತು ಮರಣದ  ೕ ಆ ಾ ತ ಾ