Kazus 1.

Sąsiadujące ze sobą gminy S. i G. postanowiły wspólnymi siłami zbudować halę widowiskowo-

sportową. Podział kosztów inwestycji wynosił dokładnie 50/50 co do grosza. Obaj inwestorzy
zaplanowali, że granica między nimi powinna być tak zmieniona, aby przebiegała dokładnie przez
środek obiektu, jednak ze względów technicznych inwestycja powstała całkowicie na terenie gminy S.
1. Kto może zmienić granice gmin S. i G. ?
Ustalanie granic gmin należy w drodze rozporządzenia do Rady Ministrów. Rozporządzenie to
może być wydane również na wniosek rady gminy. Jednak zmiany te nie mogą ingerować w
infrastrukturę społeczną i techniczną jak było w przypadku gmin S. i G.
(Dz.U.2023.40 art. 4.)

2. Jak wygląda cała procedura zmiany granic gmin?

Wydanie rozporządzenia o którym mowa w art. 4 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym
wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii rad
gmin, które są zainteresowane zmianą granic, po uprzednim przeprowadzeniu przez te rady
konsultacji z mieszkańcami, a jeśli granice gmin naruszają granice powiatów lub województw
potrzebna jest także opinia odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw. Konsultacje z
mieszkańcami w sprawach zmian granic polegającej na wyłączeniu lub włączeniu części obszaru
jednostki pomocniczej gminy i jego włączeniu do sąsiedniej jednostki pomocniczej gminy mogą
być ograniczone do mieszkańców gmin, których zmiana ta dotyczy (przez rady gmin) bądź do
mieszkańców gmin objętych zmianą naruszających granice powiatów lub województw. Jeżeli ww.
opinia nie zostanie wyrażona w terminie 3 miesięcy, uznaje się iż wymóg zasięgnięcia opinii
został spełniony. Aby rozporządzenie zostało wydane wymagany jest wniosek rady gminy (po
uprzedniej konsultacji z mieszkańcami) z odpowiednim uzasadnieniem, dokumentami, mapami i
informacjami potwierdzającymi iż wniosek jest zasadny a w przypadku gmin naruszających
granice powiatów lub województw – rad powiatów lub sejmików województw oraz opinii
wojewody właściwego dla gmin objętych wnioskiem. Rada gminy powinna wystąpić z owym
wnioskiem do ministra właściwego ds. administracji publicznej za pośrednictwem wojewody.
Referendum lokalne może być także przeprowadzone na prośbę mieszkańców (musi być
minimum 15 obywateli). Nie można przeprowadzać referendum, jeżeli z przeprowadzonej przed
referendum analizy wynika, że w skutek podziału lub ustalenia nowych granic gminy dochody na
mieszkańca gminy, w której zostały utworzone nowe granice byłyby niższe od najniższych
dochodów na mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin ( Dz.U. z 2021 r. poz. 1672, z
późn. zm.1 ) lub jeśli w utworzonych granicach gmina byłaby mniejsza od najmniejszej
gminy pod względem liczby mieszkańców gminy w Polsce wg stanu na 31 grudnia, który
poprzedza rozporządzenie. Owej analizy dokonuje wojewoda. Jeżeli referendum
[przeprowadzane jest na prośbę mieszkańców, pytanie które zawarte w tym wniosku musi
zostać szczegółowo opisane oraz musi zostać szczegółowo opisany plan podziału
terytorialnego państwa. Rada Ministrów nie przeprowadza zmian, jeżeli dochody
podatkowe na mieszkańca gminy, w której mają zostać zmienione granice pozostają
niższe od dochodów ustalonych w ustawie z dn. 13 listopada 2003r. o dochodach
jednostek samorządu terytorialnego oraz tak jak w poprzednim przypadku kiedy gmina
zgłoszona do podziału granic jest mniejsza od najmniejszej gminy w Polsce na dzień 31
grudnia roku poprzedzającego ogłoszenie rozporządzenia. W przypadku kiedy gminy są
ze sobą łączone lub jest tworzona nowa gmina Prezes Rady Ministrów wyznacza
pełnomocnika na wniosek wojewody. Pełnomocnik ten jest wybierany spośród
 pracowników podlegających wojewodzie, bądź pracowników pracujących w tych
urzędach gmin. Zadaniem pełnomocnika jest organizacja i prawne przygotowanie gminy
do wykonywania zadań publicznych a także przygotowanie projektu uchwały budżetowej
gminy opartej na przepisach. Przyjmuje on również zadania i kompetencje organów
gminy do dnia wyboru nowych organów lub w pewnym przypadku określonym
przepisami prawa do pierwszej sesji rady gminy. Jeśli zmiana granicy polega na
wyłączeniu części jej obszaru i włączeniu do drugiej gminy, gmina do której obszar ten
został włączony otrzymuje wszelkie prawa i obowiązki gminy na tym obszarze. Akty
prawa miejscowego dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego obszaru
włączanego ustanowione przed zmianą granic w gminie do której obszar ten zostaje
włączony stają się aktami prawa miejscowego włączanego obszaru innej gminy natomiast
w części obszaru, który nie został włączony pozostają one na mocy. Rada gminy określa
drogą uchwały jak powinien wyglądać projekt budżetu obywatelskiego.
3. Kto i w jakim trybie dzieli i powołuje nowe jednostki samorządu terytorialnego:
gminy, powiaty i województwa?

Treść ustawy o samorządzie terytorialnym określa organy uprawnione do tworzenia

nowych gmin, powiatów oraz województw.
 Nowe gminy tworzone są przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia
wydanego na wniosek Ministra Administracji Publicznej
 Nowe powiaty zgodnie z art. 3 powyższej ustawy również tworzy Rada
Ministrów w drodze rozporządzenia wydanego na wniosek Ministra
Administracji publicznej.
 Zmian dotyczących województw oraz tworzenia nowych także dokonuje
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

Kazus 2.
Poseł Adam P. zdecydował się startować w wyborach samorządowych. Jako lider listy
swojej partii do sejmiku województwa uzyskał mandat radnego. Podobnie senator
Elżbieta G., która ubiegała się bezskutecznie o prezydenturę miasta oraz mandat w
radzie miasta, ten mandat wywalczyła.

1. Czy poseł Adam P. i senator Elżbieta G. obejmą mandaty samorządowe?

Tak. Jednak zgodnie z ustawą o samorządzie województwa nie wolno łączyć funkcji radnego z
funkcją posła lub senatora. Jeżeli poseł Adam P. dostanie mandat samorządowy musi wybrać, którą
funkcje chce pełnić i ma obowiązek zrzec się jednego z mandatów , tak samo jest w przypadku senator
Elżbiety G.
(Dz.U.2022.2094 , art.23 ust. 4)

2. Czy moją prawo wyboru objęcia mandatów samorządowych albo utrzymania

parlamentarnych?
 Kodeks wyborczy stanowi, iż w skutek wyboru na posła lub senatora następuje wygaśnięcie
mandatu radnego. W związku z tym dzień wyboru do samorządu jest dniem utraty mandatu
parlamentarnego.
( Dz.U.2023.2408 art.383 )

3. Jak zostanie wyłoniony następca pana posła jeśli ten obejmie mandat w sejmiku?

Marszałek Sejmu informuje, na podstawie informacji Państwowej Komisji Wyborczej. Kolejnego

kandydata z tej samej listy, który otrzymał w wyborach kolejno największą liczbę głosów o
pierwszeństwie do mandatu, które mu przysługuje. Kandydat ten może zrzec się swojego mandatu na
rzecz następnego kandydata z listy z największą liczbą głosów po nim. Musi on złożyć oświadczenie
Marszałkowi Sejmu w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o jego pierwszeństwie. W
przypadku braku możliwości obsadzenia mandatu posła jest niemożliwe z powodu braku
kandydatów , w drodze postanowienia Marszałek Sejmu nie obsadza nikogo na tym stanowisku do
końca kadencji.
( Kodeks wyborczy, Dz.U..2023.0.2408 , art. 251)

4. Jak zostanie wyłoniony następca pani senator jeśli ta obejmie mandat w radzie
miasta?

Prezydent Rzeczypospolitej zarządza wybory uzupełniające do Senatu. Wybory te przeprowadza

się w terminie 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu senatora. Postanowienie
Prezydenta o wyborach uzupełniających podaje do informacji publicznej Państwowa Komisja
Wyborcza, w formie obwieszczenia, na obszarze okręgu wyborczego, w którym wybory te mają być
przeprowadzone. Krajowe Biuro wyborcze druki oraz plakaty. Głosowanie przeprowadza się tylko na
terytorium kraju a prawo do głosowania mają tylko wyborcy, którzy zamieszkują na stałe okrąg
wyborczy.
( Dz.U.2023.2408, art. 283)

Kazus 3.
W gminie miejskiej W. z inicjatywy mieszkańców powołano komitet referendalny mający na
celu doprowadzenie do odwołania z funkcji prezydenta miasta Henryka W. przed końcem
kadencji. Komitet referendalny zebrał odpowiednią ilość podpisów pod wnioskiem o
referendum a komisarz wyborczy ogłosił termin referendum w sprawie odwołania prezydenta
przed końcem kadencji. W referendum 95 % było za odwołaniem a 5 % za pozostawieniem
prezydenta na stanowisku. Miasto liczy 100 tyś. mieszkańców w tym 80 tyś. zarejestrowanych
wyborców, z czego w poprzednich wyborach, które wybrały prezydenta Henryka W. wzięło
udział 40 tyś. wyborców. W referendum wzięło udział 4 tyś. wyborców.
1. Czy Henryk W. straci stanowisko w wyniku referendum?
 Art.55 ust. 1 u.r.l. stanowi, iż ważne jest aby w referendum wzięło udział co najmniej 30%
obywateli uprawnionych do głosowania, natomiast referendum dotyczące odwołania jednostki
samorządu terytorialnego, które pochodzi z wyborów bezpośrednich ważne jest, gdy weźmie w nim
udział nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. W referendum
dotyczącym Pana Henryka W. wzięło udział 4 tyś. wyborców, więc tylko 5%. W wyborach
bezpośrednich wzięło udział 4 tyś. mieszkańców a z 40 tyś. poprzednio głosujących jest to tylko ¼.
Pan Henryk W. nie straci swojego stanowiska w wyniku referendum.

2. Jakie warunki dla ważności referendum stawiają przepisy?

Podstawą prawna do przeprowadzenia referendum lokalnego w Polsce są art. 4 i

170 Konstytucji RP. Mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego mają prawo aby wyrazić swoją
wolę. Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej albo
negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie/a albo dokonania wyboru między przedstawionymi
wariantami. W sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego osoba
inicjująca referendum przekazuje na piśmie, komisarzowi wyborczemu wniosek mieszkańców wraz z
potrzebnymi informacjami. Komisarz wyborczy ma obowiązek niezwłocznego potwierdzenia na
piśmie otrzymania tego wniosku oraz zwraca inicjatorowi lub jego pełnomocnikowi wniosek
zawierający uchybienia a inicjator ma 14 dni na ich usunięcie. Jeżeli danych uchybień nie da się
usunąć, komisarz odrzuca taki wniosek. Ma on na to czas do 30 dni od dnia jego złożenia.
Postanowienie wojewódzkiego komisarza wyborczego o przeprowadzenie referendum zawiera termin,
wzór karty do głosowania oraz kalendarz czynności dotyczących przeprowadzanego referendum.
Referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy między 30 a 40 dniem od opublikowania
postanowienia komisarza wyborczego w danej sprawie ( albo w przypadku złożenia skargi przez
mieszkańców do NSA-od dnia ogłoszenia wyroku). Organy jednostki samorządu terytorialnego nie
mogą uczestniczyć w kampanii referendalnej w sprawie odwołania organu stanowiącego przed
upływem kadencji. Kampania rozpoczyna się w dniu postanowienia komisarza o przeprowadzeniu
referendum i trwa do 24 godzin przed dniem głosowania. Kampanii referendalnej nie wolno
przeprowadzać w urzędach administracji rządowej, samorządowej oraz sądów, w zakładach pracy,
jeśli miałoby to zakłócać ich funkcjonowanie, czy w jednostkach wojskowych i innych jednostkach,
które podlegają ministrowi właściwemu ds. obrony narodowej oraz oddziałów obrony cywilnej, a
także skoszarowanych jednostkach policyjnych. Zabronione jest zwoływanie różnych zgromadzeń czy
manifestacji w dniu głosowania. Na 24 godziny przed dniem referendum aż do jego zakończenia jest
zakaz podawania do informacji publicznej sondaży, przewidywanych zachowań mieszkańców i
wyników referendum oraz sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania. Referendum finansowane
jest z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, której organ stanowiący zarządził przeprowadzenie
referendum natomiast w sprawie związanej z odwołaniem organu stanowiącego jednostki samorządu
terytorialnego jak w powyższym przypadku koszt ponosi budżet państwa z części dotyczącej
Państwowej Komisji wyborczej. Pełnomocnik inicjatora referendum musi w terminie 3 miesięcy od
dnia referendum złożyć zarządowi jednostki lub komisarzowi wyborczemu sprawozdanie finansowe z
dochodów i wydatków, związanych z referendum. Referendum przeprowadzają oraz ustalają wyniki
powołane w tym celu właściwe terytorialne komisje do spraw referendum oraz obwodowe komisje. Po
zakończeniu głosowania komisja sporządza protokół w trzech egzemplarzach zawierający liczbę
uprawnionych osób do głosowania, osób którym kartę do głosowania wydano, kart wyjętych z urny
oraz nie ważnych, liczbę osób które wzięły udział w głosowaniu ( liczbę ważnych kart), głosów
nieważnych, ważnych a także głosów ważnych oddanych na poszczególne odpowiedzi na postawione
pytanie bądź za wyborem określonego wariantu. Jeżeli referendum dotyczy odwołania organu
stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji, , terytorialna komisja
niezwłocznie przesyła protokół wyniku referendum wraz z protokołami obwodowych komisji
właściwemu komisarzowi wyborczemu.

3. Wymień przynajmniej 4 polskie miasta, w których w ostatnich 8 latach odbyły się

referenda o odwołanie wójta, burmistrz lub prezydenta miasta oraz 2 w których doszło
do odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta?

1. Referendum gminne w sprawie odwołania Wójta Gminy Kobylanka przeprowadzone

15 grudnia 2019 roku. Referendum nieważne , Wójt Gminy nie został odwołany.
2. Referendum w sprawie odwołania Burmistrza Gminy i Miasta Lubawka z 2 lutego
2020 roku. Referendum nieważne, Burmistrz nie został odwołany.
3. Referendum w sprawie odwołania Burmistrza Miasta i Gminy Piwnicza-Zdrój 15
grudnia 2019 roku. Referendum nieważne, Burmistrz nie został odwołany.
4. Referendum w sprawie odwołania Burmistrza Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrój z 6
sierpnia 2023 roku. Referendum nieważne, Burmistrz nie został odwołany.
5. Referendum w sprawie odwołania Burmistrza Gminy Mosina z 13 listopada 2022
roku. Burmistrz gminy został odwołany.
6. Odwołanie Wójta Gminy Dzierżanów z 19 października 2023 roku z powodu
wygaśnięcia mandatu. Wójt został odwołany.
7. Referendum w sprawie odwołania Prezydenta Miasta Zduńska Wola z 5 października
2008 roku. Prezydent Miasta został odwołany.
8. Referendum w sprawie odwołania Prezydenta miasta Sopotu z 17 maja 2009 roku.
Prezydent miasta nie został odwołany.
9. Referendum w sprawie odwołania Wójta Gminy Jerzmanowice-Przeginia z 2 sierpnia
2009 roku. Referendum nieważne.

Źródło:
1. pkw.gov.pl
2. Terminarz wyborów i referendów w trakcie kadencji 2018-2024
3. Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego, Postanowienie nr
212/2023

4. Czy przepisy umożliwiają także odwołanie organu uchwałodawczego jednostki

samorządu terytorialnego w referendum?

W przypadku inicjatywy odwołania organu uchwałodawczego jednostki samorządu

terytorialnego (rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki) referendum można
przeprowadzić tylko i wyłącznie z inicjatywy obywateli.
 (Ustawa o referendum lokalnym, art.5, ust.1)

5. Jak inaczej niż w referendum może dojść do usunięcia z funkcji wójta, burmistrza lub
prezydenta przed końcem kadencji?

Odwołanie organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed

upływem kadencji można rozstrzygnąć tylko i wyłącznie w drodze referendum
przeprowadzonego z inicjatywy organu stanowiącego lub na wniosek mieszkańców.
(Ustawa o referendum lokalnym Dz.U. 2000 Nr 88, poz. 985, art.4 i 5)

Kazus 4.
Rada Miasta G. większością 20 do 14 głosów podjęła uchwały o: nadaniu rondu u
zbiegu ulic X i Y imienia Jacka Kuronia oraz drugą o nadaniu szkole podstawowej nr
123 imienia Juliana Tuwima. Po głosowaniu radni pozycji wystosowali do wojewody
województwa, w którym leży miasto G. pismo z żądaniem uchylenia tychże uchwał z
uwagi na pochodzenie i życiorysy Kuronia i Tuwima. Radni w swoim piśmie dowodzili,
że obaj oni nie są godni bycia patronami ronda i szkoły.

1. Na czym polega nadzór wojewodów nad jednostkami samorządu terytorialnego?

,,Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu
terytorialnego i ich związków na zasadach określonych w odrębnych ustawach”
( Dz.U.2023.190, art.12)
Wojewoda nadzoruje legalność, rzetelność i gospodarność wykonywanych
przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, które
realizowane są na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji
rządowej. Nadzoruje on wykorzystywanie zasobu Skarbu Państwa w województwie
przez np.:
- wystąpienie do starosty , który wykonuje zadania z zakresu adm. rządowej, aby
sporządził on w wyznaczonym terminie ( nie mniej niż 2 tygodnie) wykazu
postępowań sądowych, sądowo administracyjnych bądź administracyjnych na temat
nieruchomości, które wchodzą w skład nieruchomości skarbu Państwa w
województwie oraz na tej samej zasadzie o wykaz nieruchomości wchodzących w
skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa w województwie, jako przedmiot
rozporządzenia
- określanie w jakim stopniu szczegółowy jest plan wykorzystania zasobu
nieruchomości Skarbu Państwa
- inicjowanie zmiany obowiązującego planu wykorzystania zasobu nieruchomości
Skarbu Państwa
- zatwierdzenie sporządzonych przez starostów , planów wykorzystania zasobu
nieruchomości Skarbu Państwa oraz ich zmian.
Wojewoda, realizując powierzone mu zadania, wydaje zarządzenia i może
tworzyć zespoły doradcze. Może w zakresie zadań administracji rządowej żądać od
organów administracji rządowej, działających na terenie województwa informacji i
wyjaśnień na temat ich działalności oraz ma prawo do wglądu w tok każdej sprawy
prowadzonej przez organy samorządu terytorialnego z zakresu zadań podjętych na
podstawie porozumienia albo zadań zleconych. Wojewoda posiada uprawnienia
kontrolne pod względem legalności , gospodarności i rzetelności działania organów
samorządu terytorialnego.
( Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie,
Dz.U. z 2023 roku , poz. 190)

2. Jak wygląda pełna procedura tworzenia aktów prawa miejscowego?

Akty prawa miejscowego na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w
ustawie ustanawiają organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy
administracji rządowej.
(Konstytucja RP)
Akty prawa miejscowego to rodzaj aktu powszechnie obowiązującego
skierowanego do mieszkańców poszczególnych jednostek podziału terytorialnego
kraju. Akty prawa miejscowego obowiązują na obszarze, odpowiednio:
województw, powiatów, gmin. Na obszarze województwa, na podstawie
upoważnień ustawowych samorząd województwa stanowi akty prawa
miejscowego. Zgodnie z konstytucyjną zasadą hierarchicznej struktury systemu
źródeł prawa, muszą być zgodne ze wszystkimi aktami powszechnie
obowiązującymi. Są wydawane w formie uchwał przez organy uchwałodawcze
samorządu terytorialnego, natomiast akty wykonawcze prawa miejscowego w
formie zarządzeń organów wykonawczych odpowiednich szczebli. Mogą je
wydawać także terenowe organy administracji rządowej. Wydawane są na
podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, a zakres ich
obowiązywania jest powszechny na terenie działania właściwego organu.
Publikowane są w wojewódzkich dziennikach urzędowych. Zasady i tryb
ogłaszania aktów prawa miejscowego oraz wojewódzkiego dziennika urzędowego
określa ustawa z dn. 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i
niektórych innych aktów prawnych. ( Dz.U. Nr 62, poz. 718 i z 2001 r. Nr 46,
poz. 499).

3. Czy wojewoda może uchylić w nadzorze te uchwały w powodów wskazanych

przez radnych opozycji w piśmie?
 Wojewoda, jako organ nadzorczy, musi w ciągu 30 dni orzec o nieważności w
całości bądź w części uchwały, czyli dokonać rozstrzygnięcia nadzorczego.
Stwierdzenie nieważności następuje aktem deklaratoryjnym i działa z mocą wsteczną.
Nie istotne są przepisy prawa, z daty stwierdzenia nieważności dla oceny wadliwości
danej uchwały, ale przepisy obowiązujące w dniu jej wydania. Przepisy uznają za
nieważne uchwały jedynie nie zgodne z prawem. W przypadku nieistotnego
naruszenia prawa organ nie stwierdza nieważności. Postępowanie w sprawie
stwierdzenia nieważności jest wszczynane z urzędu, o czym wojewoda/organ
nadzorujący zawiadamia odpowiednio organ gminy, powiatu albo województwa. Datą
wszczęcia postępowania w sprawie wydania postanowienia nadzorczego jest data
powiadomienia jednostki samorządu terytorialnego o owym fakcie a decyzja
wydawana jest w terminie nie dłuższym niż 30 dni od doręczenia uchwały i nie
dopuszczalne jest jej przedłużenie. Po upływie 30 dni wojewoda traci kompetencje do
zastosowania środka nadzoru i może jedynie zaskarżyć uchwałę do sądu
administracyjnego. ( na wniesienie skargi nie ma określonego czasu). Rozstrzygnięcia
nadzorcze, które dotyczą nieważności uchwały jednostki samorządu terytorialnego,
lub wskazania, że została ona wydana wraz z naruszeniem prawa są prowadzone po
dokładnym, specjalnym przeanalizowaniu sprawy, do którego stosuje się odpowiednio
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego a postępowanie to kończy się
wówczas, gdy organ nadzoru traci swoje stanowisko w kwestii analizowanego aktu.
Kiedy stanowisko jest pozytywne, nie przewiduje się wydawania decyzji nadzorczych,
natomiast kiedy jest negatywne, jest obowiązek wydania odpowiedniego
rozstrzygnięcia nadzorczego wraz z odpowiednim uzasadnieniem faktycznym i
prawnym oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu
administracyjnego.
Jeżeli analiza treści uchwały przez wojewodę potwierdzi naruszenie prawa
w wyżej wymienionym przypadku dotyczącym nadania rondu imienia Jacka Kuronia
oraz nadaniu szkole nazwy imienia Juliana Tuwima, tak, może on uchylić tę uchwałę.

Źródło:
https://wartowiedziec.pl/serwis-glowny/aktualnosci/63599-postepowanie-wojewody-
w-sprawie-stwierdzenia-niewaznosci-uchwaly

4. Jaki inny organ poza wojewodą nadzoruje akty prawa miejscowego i w jakim
zakresie?
Poza wojewodą akty prawa miejscowego nadzorują także organy niezespolonej
administracji rządowej oraz Prezes Rady Ministrów.
(Dz.U.2023.190,art.59-61)

5. W jakiej przykładowej sytuacji, nie związanej z trybem procedowania ale

biografią osoby, wojewoda mógłby uchylić uchwałę o nazwie ronda lub patronie
szkoły?
 Dopuszczenie uchylenia uchwały może być dokonane np. w przypadku, gdy
np. dochodzi do ujawnienia nieznanych publicznie czynów związanych z działalnością
publiczną (np. propagowanie komunizmu, nazizmu, faszyzmu czy innego ustroju
totalitarnego, stosowania praktyk i metod działania właściwych ustrojowi totalitarnemu,
szpiegostwie na rzecz innego państwa, itd.)lub okoliczności kwestionujących zasadność
uznania danej nazwy za patrona lub patronat osoby nieznanych publicznie w chwili nadania
nazwy ; w przypadku gdy godniejszą formą upamiętnienia jest nadanie tej nazwy innemu
obiektowi przestrzeni publicznej;

(Ustawa o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni

publicznej oraz pomnikami, Dz.U. z 2022 r., poz. 857, art.4)

6. Czy nadawanie nazw rondom i ulicom oraz patronów szkołom należy do

kompetencji rady miasta?
Tak. Zgodnie z art.18 ust.2 pkt 13 ustawy o samorządzie gminnym do właściwości
rady gminy (w mieście położonym na terytorium tej gminy, rada nosi nazwę rady
miejskiej) należy m.in. podejmowanie uchwał w sprawach nazw ulic, rond, czy
nadawanie patronów szkołom.

Kazus 5.
Proszę opisać i scharakteryzować ustrój samorządu terytorialnego wybranego państwa:
struktura, organy, wybory, zadania, ciekawostki. Lista państw ustalona z prowadzącym
podczas ćwiczeń online.

Ustrój samorządu terytorialnego we Włoszech

Ustrój polityczny panujący we Włoszech jest oparty na uchwalonej 22 grudnia

1947r. Konstytucji Republiki Włoskiej oraz na ustawach konstytucyjnych. Państwo jest
demokratyczną republiką parlamentarna z elementami demokracji bezpośredniej. Pieczę nad
przestrzeganiem ustawy zasadniczej ma Sąd Konstytucyjny. Głównymi zasadami systemu
politycznego są republikanizm, demokracja, parlamentaryzm, decentralizacja, praworządność
oraz silna pozycja praw i wolności jednostki.
Władzę ustawodawczą sprawuje prezydent wybierany na 7-letnią kadencję przez kolegium
elektorskie złożone z 956 członków obu izb parlamentu oraz 58 przedstawicieli rad
regionalnych oraz Rada Ministrów, natomiast władzę ustawodawczą dwuizbowy parlament,
wybierany w wyborach powszechnych.
Sądownictwo powszechne należy do sędziów pokoju, sądów apelacyjnych, sądu kasacyjnego
oraz trybunałów zwykłych. Formalnie jednak w Konstytucji nie ma wzmianki o
monteskiuszowskiej zasadzie podziału władzy.
Samorząd terytorialny podzielony jest na Regiony, Prowincje oraz Gminy.
Struktura terytorialna uległa znacznym zmianom w ustawie konstytucyjnej nr 3 z dn.
18.10.2001r., która zwiększyła autonomię regionalną. Jest 20 regionów, do których należą
regiony autonomiczne o statutach specjalnych (wynikający z uwarunkowań geograficznych,
historycznych i obecności mniejszości narodowej):
Dolina Aosty, Sardynia, Sycylia, Trydent-Górna Adyga oraz Friuli -Wenecja Julijska.
Kolejnych 15 to zwykłe regiony ze statutami zwykłymi.
Regiony stanowią jednostkę podziału terytorialnego najwyższego szczebla. Mają one
zagwarantowaną sporą niezależność administracyjną. Posiadają własny statut-akt prawny, w
którym jest określona forma rządu oraz podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania.
Zgodnie z art. 21 tamtejszej konstytucji, każdy region ma wybieralną radę regionalną oraz
odpowiednik polskiego zarządu województwa-regionalny komitet wykonawczy. Komitet jest
odpowiedzialny przed radą i musi poddać się do dymisji w przypadku utraty jej zaufania.
Rada sprawuje władzę ustawodawczą przyznaną regionowi i inne funkcje udzielone jej przez
konstytucję i przez ustawy. Zarząd zaś jest organem wykonawczym. Przewodniczący zarządu
reprezentuje region, jest odpowiedzialny i kieruje polityką regionu, wydaje rozporządzenia
regionalne a także kieruje działalnością administracyjną przekazaną przez państwo, stosując
się do wytycznych Rządu Republiki. Ponadto w regionie tworzone są organy sądownictwa
administracyjnego pierwszej instancji.
Od 1861r. kraj jest podzielony na prowincje, które stanowią drugi szczebel
podziału administracyjnego Włoch w trójstopniowej hierarchii. Jedynym regionem, który nie
został podzielony na prowincje jest Dolina Aosty. W prowincji organem ustawodawczym jest
rad. Jest ona organem ukierunkowania i kontroli politycznej i administracyjnej oraz organem
z ograniczoną kompetencją do uchwalania aktów podstawowych w postaci własnego statutu
oraz statutów organów specjalnych o charakterze lokalnym, planów finansowych,
regulaminów, , rocznych i wieloletnich budżetów, itd..
Władzę wykonawczą sprawuje zarząd-giunta na czele z przewodniczącym. Przewodniczący
prowincji ponosi odpowiedzialność za całą administrację. Zwołuje on posiedzenia zarządu,
przewodniczy im, a także nadzoruje działalność administracji własnej i zleconej. Zarząd musi
współpracować z przewodniczącym w zarządzaniu prowincją. Podejmuje w tym celu uchwały
kolegialne.
Na mocy ustawy przyjętej przez Parlament 3 kwietnia 2014r. dziesięć prowincji zostało
przekształconych w prowincje miejskie (miasta metropolitalne)- był to Rzym, Mediolan,
Neapol, Turyn, Bari, Florencja, Bolonia, Genua, Wenecja i Reggio di Calabria. Natomiast
kolejnym trzem miastom nadano ten status 4 sierpnia 2015r., były to Palermo, Katalonia i
Mesyna a 4 lutego 2016r. Cagliari Od 1 października 2017 Republika Włoch dzieli się na 109
prowincji, wśród których formalnie jest 14 miast metropolitalnych.
Na czele każdej metropolii stoi prezydent ( burmistrz głównego miasta metropolii), oraz rada
metropolii. Miasta te przejęły kompetencje w obszarach wspólnych i spójnych dla jednostek
samorządu terytorialnego je tworzących, czyli gospodarka mieszkaniowa, transport,
gospodarka energetyczna oraz planowanie przestrzenne, oświata, kultura i turystyka czy
drogi. Metropolie są finansowane ze środków centralnych, podatków lokalnych i funduszy
unijnych.
Wspólnotą najniższego szczebla są gminy. Jest ich około 8100 (8092).
Do organów gminy należą: rada gminy, zarząd oraz wójt (syndyk). Funkcjonowanie gminy
wiąże się z przekazaniem części kompetencji ze szczebla centralnego do niższego. Mogą one
samodzielnie postępować realizując własne cele, jednak nie mogą być one sprzeczne z
interesem społeczeństwa. Do zadań gmin należą zadania administracyjne, dotyczące ludności
oraz całego obszaru, w zakresie własnych usług publicznych, świadczonych na rzecz
jednostki lokalnej społeczności, rozwoju gospodarczego, zagospodarowania przestrzennego, z
wyłączeniem zadań, które należą do innych podmiotów prawa państwowego lub
regionalnego.
Zgodnie z konstytucją regiony, prowincje, miasta metropolitalne oraz gminy
posiadają autonomiczne źródła dochodów. Ustalają podatki i dochody własne według zasad
koordynacji finansów publicznych i systemu podatkowego. Współdziałają w zysku z
podatków skarbowych państwa odnoszących się do ich terytoriów. Środki te pozwalają na
całkowite finansowanie zadań publicznych.
Państwo przeznacza również środki dodatkowe i podejmuje specjalne interwencje na rzecz
określonych gmin, prowincji, miast metropolitalnych oraz regionów.
Wszystkie szczeble samorządu posiadają własny majątek i mogą podejmować zadłużenie
tylko dla finansowania wydatków inwestycyjnych.

Bibliografia
Źródła internetowe:

1. pl.wikipedia.org/wiki/Samorząd_terytorialny_we_Włoszech\
2. pl.wikipedia.org/wiki/Ustrój_polityczny_Włoch
3. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Wlochy-Ustroj-polityczny;4575737.html