You are on page 1of 13

IZAGA LENGCAZELO

1 Ababuyisi baphambili - okubi kubi ungaze ubalekele ulaywa


uzafika ulaywe ngokufanayo lapho oya khona.

2 Abake babonana bayaphinda babonane - uma abantu bevalelisana


babalesifiso sokuphinda bahlangane, bahlalisane njengakuqala.

3. Abantwana bensimba bahamba belandelana - kuyabe kulaywa


abantwana bomfazi ukuthi bangalwi bangahluphani.

4. Agelezela lapha okwehle khona - kulula ukwethesa icala


komeyisayo kulalowo omesabayo.

5. Akubeyelwa muva kunge mkhondo - konakele konakele , ukukhala


akusizilutho.

6.Akubuyelwa nganxanye kungemanzi - nxa kukhulunywa indaba


abantu abaze bavumelana bonke.

7. Akunkwali yaphandela enye - kuyingozi ukuthuma omunye


umuntu ukuba akwenzele olunye ulutho olwaziyo ukuthi laye
uyalufuna ngoba hlezi akuphambanise.

8. Akuntombi yagana inyamazana - lanxa ungangala uzakwendela


komunye onjengami.

9. Akuqili lazikhotha emhlane - kukhuzwa umuntu othanda ukwenza


okubi ngoba esithi uhlakaniphile, ngelinye ilanga uzabanjwa.

10. Akusilima sindlebende kwabo - ububi bomuntu bubonwa


ngabangaphandle, abazalana laye kababuboni.

1
11. Amajodo awela abangela mbiza - empilweni izinto kazivamanga
ukuthi ziqondane/ okuhle kutholwa ngabangela ndaba lakho.

12. Ameva ayabangulana- sinceda abasincedayo lathi.

13. Awumbiwa godi linye - zinengi indlela zokwenza ulutho oluthile.

14.Ayikhabi zibaya zimbili - ungaze uphunyuke entweni embi,


ungacabangi ukuthi uzaphinda uphunyuke njalo, uyazikhohlisa/
kutshiwo intombi esekukade iwala amajaha isithe yabanjwa ngelinye
ijaha eliyinkonjwa.

15.Abapheki abanengi bayabona ububende - omunye angathi ngiyazi


lomunye laye athi ngiyazi kuyonakala.

16. Buchitheka bugayiwe - kungonakala abantu bona besithi


sokulungile.

17. Elenxeba ilenxeba - loba befihla kodwa olecala uzabonakala.

18. Elethunga ayisengelwa phansi - umuntu olusizo kuwe


ungamtshaphazi, mphathe kuhle ngoba ungamtshaphaza
uzakuncitsha izinto zakhe ubusuhlupheka.

19. Emuva kuphambili - okwenza lamuhla kuyakwenzeka lakusasa.

20. Enyathele udaka inathile - olecala uhle abonakale ngokudliwa


ngumzwangedwa.

21. Eyomdeni ayingenwa - kuxwayiswa umuntu ukuthi angangeneli


ezomuzi wabantu ngoba isisusa sazo engasazi.

2
22. Guga sithebe kade wacholela - yekela ngiluphale kade
ngangizenza izinto ezinhle.

23. Ibele lendlela kalivuthwa - intombi enguvuma zonke iphetha


ngokuswela oyithathayo/umuntu osekuhluphekeni kavamanga
ukuphumelela.

24. Icala kaliboli - isenzo esibi kasipheli loba umuntu angaze azame
ukubalekela isijeziso ekucineni uzafica silokhu simlindele.

25. Icala lembula ingubo lingene - icala lingakufica ungazi lutho.

26. Idlozi liyaphakelwa - kuxwayiswa umuntu othi angaphumelela


azenze ozuze leyonhlanhla yedwa akhohlwe amadlozi.

27. Igadigadi idiniwe - umuntu osecela uncedo ukuba lokho


akwenzayo sokumehlula kanti uyabe eqale esithi angazenzela yedwa.

28. Igwababa liphethe umgodo - kubatshazwa ulutho oluhle


olwenziwe ngumuntukazana okungakhunjulelwe ukuthi angaluthola.

29. Ihlonipha lalapha engekugana khona - umuntu kumele ahloniphe


abantu bonke, angakhethi.

30. Ikhotha eyikhothayo - kulula ukuthi usize umuntu ojayele


ukukusiza lawe/unceda okuncedayo lawe.

31. Ikhula lamanono ayo - umuntu ukhula lezenzo zakhe ezinhle


ezavele zabonakala esesemncane.

32. Imbila yaswela umsila ngokulayezala - othanda ukuthuma katholi


lutho.

3
33. Imbuzi igudla iguma - kafuni kuphumela egcekeni ngenkulumo
yakhe.

34. Imbuzi iphekwe lempondo - into kayenziwanga kuhle, yenziwe


ngumuntu ongaziyo.

35. Impethu ingena ngenxeba - kuxwayiswa umuntu ukuba


ananzelele lokho akwenzayo ngoba kungamngenisela okunengi
okubi.

36. Indlela ibuzwa kwabaphambili - kufundiswa abantwana ukuba


izinto abangazaziyo kumele bazibuze ebadaleni ngoba bona sebabona
okunengi.

37. Indlu yegagu iyanetha - kuhletshwa umuntu ozenza igqala


ngolutho alwenza abanye kukanti okwakhe ukuyekela kusonakala.

38. Induku enhle iganyulwa ezizweni - into/intombi enhle


iyahanjelwa kayimponguzifikela nje ikulande uhlezi.

39. Induku kayakhi muzi - ungahlali ngokulwa nsuku zonke emzini


wakho.

40. Inhlanzi itshelwe ngamanzi - usehlupheka kanti ubehlezi kuhle.

41. Inhlwa kayibanjwa ngekhanda - ungenzi amawala , yekela into


iphumele egcekeni.

42. Inja ingeke ifuye enye inja - umyanga ngeke agcine omunye
odubekileyo.

4
43. Inkomo ingazala umuntu - ngeke kwenzeke/kuyazila/
kungabayimihlolo.

44. Inkomo ixakelwe linkonyane - usephelelwe yingqondo kasakwazi


angakwenza.

45. Inkosi yinkosi ngabantu - kuxwayiswa umuntu ophethe


isikhundla ukuthi aphathe kuhle abantu ngoba ekuleso sikhundla
ngabo.

46. Inkukhu inatha amaqanda ayo - umzali uzibulalela


abantwabakhe.

47. Inkunzi emnyama iyawona amathole - umkhokheli ongalunganga


wenza lalbo abaholayo bengalungi.

48. Inotho/ubukhosi ngamazolo - kuxwayiswa umuntu ukuthi


angaboziqakisa ngesikhundla alaso loba inotho ngoba kuzaphela.

49. Inqina laphuma embizeni - wasila engozini embi/ into


isiphunyukile sithembile.

50. Intandane enhle ngumakhothwa ngunina - kungcono ukufelwa


nguyihlo kulokufelwa ngunyoko.

51. Into yomuntu ngumhluzi wempisi - into yomunye kayithenjwa


ngoba umniniyo angakuthathela ungalindelanga.

52. Inxeba lendoda kalihlekwa - ungahleki osebunzimeni/


ungathokozeli ukuhlupheka komunye ngoba kungaba nguwe kusasa.

5
53. Inyathi ibuzwa kwabaphambili - kufundwa ebantwini abadala/
buza abadala kuqala ngoba yibo abalolwazi..

54. Inyembezi zendoda zehlela esifubeni - umuntu wesilisa


akumelanga athi nxa elohlupho oluthile ahambe ekhuluma ngalo
ebantwini bonke.

55. Inyoni itshayelwa abadala - umntwana angaze abelecala


olomlandu ngumzali.

56. Inzimakazi izala ilungakazi - umuntu omubi kumbe


ongalunganga uyamzala untwana omuhle kumbe olungileyo/ ivila
lingazala umuntu okhutheleyo.

57. Iqaqa kalizizwa ukunuka - uthanda ukuhleka izici zabanye


esakhe engasiboni.

58. Isalakutshelwa sibona ngomopho - umuntu olihlongandlebe uzwa


ngokuzibona esehlelwe yingozi.

59. Isigogo sigoqwa sisemanzi – umntwana ufundiswa ukuziphatha


kuhle esemncane.

60.Isihuba sakutsha - sezakufa/ ogulayo usephefumulela okokufa.

61. Isikhuni sizala umlotha – umntwana ufuza abazali bakhe lobubi


bezenzo zabazali bakhe.

62. Isilonda sisola imbilaphi - olecala ulinindela komsulwa.

63. Isisu somhambi kasinganani singango phondo lwembuzi -


isihambi kasincitshwa ukudla ngoba singeke sikuqedele konke.

6
64. Isitsha esihle kasidleli - ulutho oluligugu kaluhlali uya uthi
usakholisa ngalo lwedlule.

65. Ithendele elihle ngelikhala ligijima - ukuthi nxa umuntu


esefikelwe yingozi kumele azame amacebo okuphunyuka kulokuthi
azilingane aze alimale.

66. Ithunga liyagcwala ngompehlo - ungaze wadelela izintwana


ezincane ngoba yizo izingakwenza uphumele/uma ungaphumelelanga
kuqala zama njalo.

67. Izandla ziyagezana - kulula ukunceda lowo ojayele ukukunceda


lawe.

68. Izolo liyembelwa - lokho abantu abaxabane ngakho njalo


bathethelelana ngakho kufanele bakukhohlwe.

69. Kazalanga wabola amathumbu - wazala abantwana


abangahloniphiyo njalo abangalunganga.

70. Kubomvu umkhiwa ukhithikile- qaphela kulengozi, abanye njalo


bathi sitsho ukuthi nanku ukudla kuchaphakele wozani lizitike.

71. Kusasa kuyizolo - okwenza lamuhla kuyakwenzeka lakusasa.

72. Kwafa igula lamasi - kukhalwa ngomuntu osetshonile obe elusizo


phakathi kwabantu.

73. Libalele ngitsho lasebukhweni bezinja - emini, ilanga likhanya


kungela ngitsho leyezi elilodwa/kubatshazwa ukutshisa kwelanga.

7
74. Loba kungela qhude kuyasa - loba ungekho ungacabangi ukuthi
abantu bazahlupheka.

75. Ngikubeka isikhupha - ungonile kodwa angizukulwa lawe


lamuhla sizahlangana ngelinye ilanga.

76. Ngumanxiwa kawamili mbuya - ngumuntu ohlezi ethuthile njalo


nje.

77. Ngumnyankomo - abanye bathi kutsho umuntu ongaziwa lapho


avela khona abanye njalo bathi kutsho ukudana kakhulu.

78. Okuvuthiweyo kubolile - ukucebisa abanye ukuthi badle


bengakhali ngoba ukudla kuzaphela.

79. Oxamu baxhulene - kuhletshwa ububi babantu abathatheneyo


ukuba baqondene ngobubu babo.

80. Selidumela emansumpeni - kukhuthazwa umuntu ukuthi


sezaphumelela.

81. Sizoyicela isivuthiwe - kuxwayiswa umuntu ongathandi


ukwelulekwa ngabanye.

82. Sobohla manyosi - kuzaze kukuphele lawe.

83. Ubude abuphangwa - kukhuzwa umntwana ogagamela izinto


eziphezu kwakhe ukuba kufanele aze azenze esefike kulelobanga.

84. Udiwo lufuze imbiza - umntwana ufuze abazali bakhe.

8
85. Udlela emakhukhwini - uyancitshana.

86. Udwayi ufa lensiba zakhe - lokho umuntu oyikho khona uze afe
lakho.

87. Ugandwa yini lenyoka kazisela mazinyo - engasake afe.

88. Ugegelela imbuya wesaba ulude - ulanda abadeleleyo etshiya lowo


omqalileyo ngoba emesaba.

89. Uhamba phezu kwamawa - impilo yakhe isengozini.

90. Uhlobo olungabekwa nhlanyelo - ukuthetha ngezenzo zomuntu


ezitshengisa umdabuko wabakibo ababevele bebabi.

91. Ukhala eziwela esiswini - kukhulunywa ngomuntu olento emdlayo


kodwa owehluleka ukuthi ayibike ebantwini ngoba ingamthelela
ihlazo.

92. Ukhala ngelihlo linye - uzenza olosizi yena engelalo.

93. Ukhuni olungaziwayo kaluthezwa - kuxwayiswa labo abazimisele


ukuthatha ukuthi ijaha loba intombi kumele ithande lowo emaziyo
lapho adabuka khona ukuze kusasa kungamhluphi.

94. Ukungazi kufana lokufa - kukhulunywa ngento eyabe isiwonakele


ngoba bekungaziwa lutho ngayo.

95. Ukusuza komnumzana kwesulelwa kumfokazana – isono


somuntu omdala kasibatshazwa.

9
96. Ukuzala yikuzelula amathambo/yikuzimbela - ukubuka isenzo
esihle esenziwe ngumntwana.

97. Ukwanda kwaliwa ngumthakathi - sibonga umntu ngoba


esihlangule singasakwazi esingakwenza.

98. Umcaba owasala emasini - intombi eyasala ekhaya ezinye zisenda.

99. Umendo kawuthunyelwa gundwane/kawutshayelwa mathambo -


ukuzikhala kowendileyo esebona uhlupho ayengazi ukuthi uzalubona
emendweni.

100. Umenzi kakhohlwa kukhohlwa umenziwa - abantu abonela anye


kabalutho ukukhohlwa kodwa labo abezwe ubuhlungu kabakhohlwa
lanxa kungaze kwedlule isikhathi eside okunganani.

101. Umfazi kalankosi - umfazi kayesabi indoda yakhe


kakukhathalekile ingabe ilesikhundla esikhulu kanganani.

102. Umkhwenyana yinxoza - umkhwenyana akumelanga adinwe


yikupha abakwabozala izipho.

103. Umlahlise okwenyongo yenyathi - umale/umlahle kazafuna


ukuthi asondele kuye njalo.

104. Umlomo litshoba lokuziphungela - ukuphendula uzama


ukuzisiza kulelocala oletheswayo.

105. Umlungisi ngumoni/umuntu kalamcoli - abantu babasole nxa


besenzelwa okuhle, ngomona wokuthi usuzazisa ngezenzo zakho
ezinhle.

1
0
106. Umntwana wenyoka yinyoka - umuntu nxa ezalwa ngabantu
abasolwayo lanxa angaze azame njani ukuba ngumuntu olungileyo
ungamethembi.

107. Umntwana wesilwane yisilwane - umntwana uhle akhanye


ukuthi uzalwa yindoda enjani esemncane.

108. Umntwana yindla ngaye - umuntu omdala oyayathi ulutho


lufunwa nguye alucele ngomntwana athi uyalukhalela.

109. Umqokolo wendwangu uvuthelwa emlonyeni - okwakhe


akumelelwa ukuthi kuze kulunge.

110. Umthunywa kalampontsho - othunyiweyo kalacala.

111. Umthwente uhlaba usamila - impawu zokuhlakanipha zihle


zizikhanyele lanxa umuntu esesengumntwana.

112. Umuntu kazizali - abantwabakhe kabamfuzanga ngezimilo zabo.

113. Umzenzi kakhalelwa - ngumuntu osesenkathazweni ngenxa


yokungalaleli ezluleko zabadala.

114. Ungena ngenxeba njengempethu - umuntu ohluphekayo abantu


bangamenzela umona ngoba besazi ukuthi uyadubeka.

115. Unxiwa luka Ha! Alwakhiwa - lokho osekubonakele akumelanga


kukuqede amandla qina uzame amanye amacebo.

116. Unyawo kalula mpumulo - phatha abanye kuhle ngoba kusasa


kungenzeka ukuthi udinge usizo lwabo.

1
1
117. Usenga inkomo, asenge inkonyane – umuntu ongahloniphiyo,
okhombisa umfazi abuye akhombise indodakazi yakhe.

118. Uthango ludla amakhomane - umzali nguye othakatha


abantwabakhe.

119. UTshaka usekhaya - oqeda abantu ukhonapha ekhaya.

120. Utshaya inja ngekhanda - ngumyanga.

121. Uwelwe ngamazolo - ubelenhlanhla.

122. Uye kwelongwelumatha – uhambe kazaphenduka.

123. Uyibambe ngesidukwini - amandla akuye.

124. Uyisikela emunweni - uhlezi kuhle kasweli lutho.

125. Uzidle izibeka amathambo - uma kusenda intombi engela simile


zingabuyela inkomo zamalobolo.

126. Wafa kabili njengomkhobo - ubekhala ngobubi obumehleleyo


sekuphinda kusenzakala okunye okubi.

127. Waqothula imbokodo lesisekelo - ukubhujiswa komuzi wonke,


abazali labantwana.

128. Wanyiwa yinyoni - umuntu oxwaywa ngabantu ngenxa yezenzo


zakhe okwenza aswele izihlobo labangane.

1
2
129. Yawuchitha umuthi inkonyane - ukuveza ulutho obeluyimfihlo
ngesikhathi esingayisiso.

130. Zinqunywa amakhanda ziyekwe - izindaba ezithinta amabizo


abanye abantu akumelanga zihlale ziphathwa zilamacala.

1
3

You might also like