Kafedra:

Kursantın adı və soyadı:

Taqımın nömrəsi:

Fənn:

Fənn müəlliminin adı və soyadı:

Sərbəst işin mövzusu:

İşin yoxlanma tarixi:

Kursantın aldığı bal:

Müəllimin imzası:
 Buxar hava qarışığının yanğın partlamada rolu

PLAN

Giriş:

1. Buxar Hava Qarışığının Təsviri:

2. Yanğı Partlamaların Təsnifatı:

3. Buxar Hava Qarışığının Yanğı Partlamadakı Rolu:

4. Hava Qarışığının Müəyyən Edilməsi və Təhlili:

Nəticə:
Giriş:

Hava qarışığı, dünya atmosferinin dinamik bir elementi olaraq, yaşamın

əsasını təşkil edən doğal fenomenlərdən biridir. Hava qarışığı,
atmosferdə dövranını və kimyəvi maddələrin müqayisəsini tənzimləyir.
Yanğı partlamalar isə, enerji açığa çıxarmaq üçün oksigenlə yanıcı
maddələrin reaksiyasına əsaslanan tez kimyəvi reaksiyaları təşkil edir.
Bu iki fenomen arasındakı münasibət, uzun müddətdir ki, bilim dünyası
tərəfindən araşdırılan və anlaşılmağa çalışılan bir mövzudur.
Bu mövzuda xüsusilə Buxar hava qarışığının yanğı partlamadakı rolu
vurğulanacaqdır. Buxar hava qarışığının xüsusiyyətləri və kimyəvi tərkibi,
yanğı partlamaların necə təsir etdiyini müəyyənləşdirən kritik amillərdən
biridir. Bu mövzu, Buxar hava qarışığının yanğı partlamadakı rolünü
anlamaq üçün lazım olan əvvəlki bilgi arxasını təmin edəcək və bu
əhəmiyyətli fenomenin daha yaxşı anlaşılmasına töhfə verəcəkdir.

1)Buxar hava qarışığı, atmosferin önəmli bir hissəsidir və çeşitli hava

hadisələrinin meydana gəlməsinə səbəb ola bilən kompleks bir
fenomendir. Bu hava qarışığının həssas və qələvəngli xüsusiyyətləri,
onun atmosferik tərkibindəki maddələr və onların kimyəvi reaksiyalarına
bağlıdır.

Buxar hava qarışığının həssaslığı, atmosferin dövranını və təbii

prosesləri tənzimləməkdə əhəmiyyətli bir rola malik olduğunu göstərir.
Hava qarışığında yerləşən partikullar, tədqiqatçıların və tədqiqatların
diqqət mərkəzində olmuşdur, çünki onların hərəkəti və kimyəvi tərkibi,
hava tərzi və keyfiyyətini müəyyənləşdirir.

Hava qarışığının kimyəvi tərkibi, atmosferdəki çeşitli maddələrin varlığını

əks etdirir. Bu maddələr arasında azot, oksigen, karbon dioksit, su
buxarı, hidrojen, amonyak və digər gazlar yer alır. Bu maddələrin hava
qarışığında mövcudluğu və miqdarı, hava qarışığının təsvirini
formalaşdırır və onun dəyişən xüsusiyyətlərində rol oynar.

Hava qarışığının təsir meydana gətirən elementləri arasında oksigen,

azot və digər atmosfer maddələri yer alır. Bu elementlər, kimyəvi
reaksiyaların həyata keçirilməsində kritik bir rol oynayır və yanğı
partlamaların, yağışların və digər atmosferik proseslərin meydana
gəlməsinə təsir edir.

Buxar hava qarışığının həssaslığı və kimyəvi tərkibi, hava tərzi və

keyfiyyətini təyin edir və atmosferin dinamiklərini anlamaq üçün
əhəmiyyətli bir əsas təşkil edir. Bu yolla, Buxar hava qarışığının təsviri,
hava fəaliyyəti və yanğı partlamalar kimi atmosferik hadisələrin
anlaşılması üçün əsaslı bir mənbədir.

2)Yanğı partlamalar, kimyəvi bir reaksiyanın nəticəsində oksigenlə yanıcı

bir maddə arasında hızlı bir enerji açığa çıxarma prosesidir. Bu
partlamalar, yanıcı maddənin çevrəsində həssas şəkildə kontrollu
vəziyyətdə yerləşir və çox qüsursuzdur. Yanğı partlamalar, geniş
spektrumda hər türlü yanıcı materiallar üzərində həyata keçirilə bilən
təpki növüdür.

Yanğı partlamaların əsas növləri şərtlərə və materialın cürünə əsasən

dəyişir. Bunlar:

1. Yüksək sürətlə yanma partlamaları: Bu növ partlamalar, yanma

prosesinin bir neçə saniyədən az bir müddət ərzində yerinə yetirməsi ilə
xarakterizə olunur. Nüvə reaksiyası, kimyəvi maddənin yanğı partlaması
ilə birlikdə nüvənin dəriyən qatına yaxın bölgələrində meydana gəlir.

2. Batareya partlamaları: Batareya partlamaları, batareyanın içində

meydana gələn yanma prosesidir. Bu partlamalar, çoğunluqla yanıcı
maddələrin yanğı partlamasından daha sakin və daha kontrolludur.

3. Kimyəvi partlamalar: Kimyəvi partlamalar, kimyəvi bir reaksiyanın

nəticəsində meydana gələn yanma prosesidir. Bu partlamalar,
laboratoriya tədqiqatlarından sənaye sahələrinə qədər geniş tətbiq
sahələrində istifadə olunur.

Yanğı partlamaların enerji açığa çıxarma prosesi, yanıcı maddə ilə

oksigenin reaksiyağa girməsi ilə başlayır. Bu reaksiya zamanla bir neçə
adımda nüvədə tamamlanır və bu proses zamanında yanğı maddənin
molekulları parçalanaraq enerji açığa çıxar. Bu enerji, genelliklə sıcaq və
iş işləyərək ifadə olunur. Yanğı partlamaları, bu enerjinin açığa
çıxmasının nəticəsidir və hava qarışığı və digər atmosferik təsirlər ilə də
əlaqəli ola bilər.

3)Buxar hava qarışığının yanğı partlamadakı rolu və təsir meydana

gətirmə prosesi, atmosferik tərkibinin yanğı partlamaların sürətini və
intensivliyini tənzimləyən əhəmiyyətli bir element olduğunu göstərir. Bu
fenomenin anlaşılması və hava tərzi keyfiyyətlərinin dəqiqliyi üçün Buxar
hava qarışığının rolü mühüm bir faktordur.

Buxar hava qarışığının yanğı partlamada təsir etdiyi ən mühüm

keyfiyyətlərdən biri, yanıcı maddələr və oksigen arasında fəaliyyəti
tənzimləməsidir. Hava qarışığında yerləşən partikullar, yanma prosesinin
səmərəli və sabit bir şəkildə həyata keçirilməsini təmin edir. Bu, yanğı
partlamaların daha effektiv və sürətli bir şəkildə baş verməsinə imkan
verir.

Buxar hava qarışığının yanğı partlamadakı təsiri, enerji açığa çıxarma

prosesini də dəyişdirir. Hava qarışığının təsiri altında, yanğı partlamalar
daha kontrollu bir şəkildə baş verir və bu da enerjinin daha səmərəli
istifadəsini təmin edir. Bu, atmosferdəki potensial yanğı partlamaların
etibarlılığını artırır və hava tərzi dəyişiklikləri ilə müşayiət olunan riskləri
azaldır.

Bu prosesin effektləri arasında atmosferin təbii fəaliyyətinin düzgün

qorunması, hava tərzi keyfiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi və yanğı
partlamaların nəzarət altında saxlanılması yer alır. Buxar hava
qarışığının müdaxiləsi olmadan, yanğı partlamaların intensivliyi və tezliyi
dəyişə bilər və bu da potensial riskləri artırır.

Buxar hava qarışığının yanğı partlamadakı rolu, atmosferin dinamiklərinin

anlaşılması və yanğı partlamaların effektiv kontrollu şəkildə idarə
olunması üçün əhəmiyyətli bir faktordur. Bu, hava tərzi keyfiyyətlərinin
müəyyənləşdirilməsi və atmosferik fəaliyyətin sürət və intensivliyinin
tənzimlənməsi üçün kritik bir önəmə malikdir.
4)Hava qarışığının müəyyən edilməsi və təhlili, atmosferin tədqiqat
sahəsində mühüm bir yer tutur və bu məqsədlə bir sıra fərqli metodlar və
tədqiqatlar istifadə olunur.

Buxar hava qarışığının müəyyən edilməsi üçün aparılan tədqiqatlar və

metodlar arasında aşağıdakılar olur:

1. Atmosfer tədqiqatları: Atmosferin tərkibinin, səthindəki quruluşunun və

təzyiqinin ölçülməsi və analizi, hava qarışığının xüsusiyyətlərini və
tərkibini təyin etmək üçün ən əsas metoddur. Bu tədqiqatlar müxtəlif
sensorlar, meteoroloji balonları, uçuşlar və uzay satellite tərəfindən
aparıla bilər.

2. Kimyəvi analiz: Hava qarışığının kimyəvi tərkibinin təhlili üçün

laboratoriya tədqiqatları aparılır. Bu tədqiqatlar, atmosferdə aşkar olunan
kimyəvi maddələrin növünü, miqdarını və varlığını müəyyənləşdirir. Kütlə
spektrometriya, gaz kromatografiya və kütlə spektrometriya kimi analitik
texnologiyalardan istifadə edilir.

Yanğı partlamadakı Buxar hava qarışığının kimyəvi tərkibinin təhlili və

tədqiqatlarının nəticələri isə aşağıdakıları əhatə edir:

1. Kimyəvi tərkibin təyin edilməsi: Yanğı partlamadakı Buxar hava

qarışığının kimyəvi tərkibi, laboratoriya tədqiqatları vasitəsilə təyin edilir.
Bu tədqiqatlar, hava qarışığında mövcud olan fərqli kimyəvi maddələrin
növünü və miqdarını ortaya qoyur.

2. Reaksiya nəticələri: Yanğı partlamaların müxtəlif atmosfer maddələri

ilə təşkil olunmuş Buxar hava qarışığı ilə reaksiya nəticələri, laboratoriya
tədqiqatları vasitəsilə müəyyən edilir. Bu nəticələr, yanğı partlamaların
atmosferik təsirlərinin anlaşılmasına və ölçülməsinə kömək edir.

Bu tədqiqatlar və metodlar, Buxar hava qarışığının kimyəvi tərkibini və

yanğı partlamadakı rolünü daha dəqiq anlamağa kömək edir. Bu, hava
tərzi və atmosferik fəaliyyətin nəzarət altında saxlanılması və
anlaşılmasına yönəlmiş tədqiqatların əhəmiyyətini vurğular.
Nəticə

Buxar hava qarışığının yanğı partlamadakı əhəmiyyəti, atmosferin

dinamiklərinin anlaşılmasında və yanğı partlamaların effektiv şəkildə
idarə olunmasında kritik bir rol oynar. Bu fenomenin yanlış anlaşılması və
nəzarət altında saxlanılmaması atmosferik fəaliyyətə və insan
sağlamlığına potensial risklər yarada bilər.
Yanğı partlamaların sürəti, intensivliyi və effektivliyi, Buxar hava
qarışığının kimyəvi tərkibi və təsir meydana gətirmə prosesinə bağlıdır.
Bu nöqtədən görünən şəkildə, Buxar hava qarışığının yanğı
partlamadakı rolu, hava tərzi və atmosferik fəaliyyətə dair daha geniş bir
anlayışın inkişaf etdirilməsinə təkan verir.
Mövcud potensial və əməkdaşlıq imkanları, Buxar hava qarışığının yanğı
partlamada rolünün daha da ətraflı araşdırılması və anlaşılmasını təmin
etməyə yönəlmiş tədqiqatların aparılması üçün böyük bir potensial
nöqtəsi təşkil edir. İştirakçılar, bu sahədə aparılan tədqiqatlar vasitəsilə
atmosferik fəaliyyət və yanğı partlamaların idarə olunması üçün daha
effektiv strategiyaların inkişaf etdirilməsində əhəmiyyətli bir rol oynaya
bilərlər.
Bu baxımdan, Buxar hava qarışığının yanğı partlamadakı rolünün daha
dəqiq anlaşılması və potensial risklərin azaldılması üçün davam etmək
üçün ətraflı tədqiqatlar və əməkdaşlıq imkanlarının istifadə edilməsi
mühüm və vacibdir. Bu, hava tərzi və atmosferik fəaliyyətə dair daha
geniş bir anlayışın qurulmasına və insan sağlamlığının və
təhlükəsizliyinin qorunmasına kömək edəcəkdir.
Ədəbiyyat:
1) S.R. RƏSULOV, B.Ş. ŞAHPƏLƏNGOVA YANMA VƏ
PARTLAYIŞ NƏZƏRİYYƏSİ (Dərslik)
2) İnternet resursları