Saint Louis School of Solano

Nueva Vizcaya

Silabus sa
Araling Panlipunan X
(Kontemporaryong Isyu)
Submitted by:

Mr. Carlo Keith Garcia

Mr. Julius L. Cacho

Mrs. Jessie C. Olog

Submitted to:

Mrs. Leticia G. Altre Mr. Feliciano V. Malaque

High School Coordinator Principal

1
I. Course Syllabus/Outline:
Unang Markahan
A. Kahalagahan ng Pag-aaral ng mga Kontemporaryong Isyu
B. Mga Suliraning Pangkapaligiran
1. Disaster Risk Mitigation
2. Climate Change (Aspektong Politikal, Pang-ekonomiya, at
Panlipunan)
3. Mga Suliraning Pangkapaligiran sa Sariling Pamayanan
C. Mga Isyung Pang-ekonomiya
1. Unemployment
2. Globalisasyon
3. Sustainable Development

Ikalawang Markahan
A. Mga Isyung Politikal
1. Migration (Migrasyon)
2. Territorial and Border Conflicts
3. Political Dynasties
4. Graft and Corruption
5. Terorismo
6. Transnational Crimes

Ikatlong Markahan
A. Mga Isyu sa Karapatang Pantao
1. Anyo ng Paglabag sa Karapatang Pantao
2. Epekto ng Paglabag sa Karapatang Pantao
3. Mga Halimbawa ng Paglabag sa Karapatang Pantao sa :
a. Pamayanan
b. Bansa at Daigdig
B. Mga Isyu na may Kaugnayan sa Kasarian (Gender)
1. Gender & Sexuality
2. Reproductive Health Law
3. Same-sex Marriage
4. Prostitusyon at Pang-aabuso

Ikaapat na Markahan
A. Mga Isyung Pang-edukasyon
1. Access sa Edukasyon
2. Kalidad ng Edukasyon
B. Pansibiko at Pagkamamamayan (Civics and Citizenship)
1. Pakikilahok sa mga gawaing pansibiko (Civic Engagement)
2. Pakikilahok sa mga Gawaing Pampolitika (Political Socialization)

2
 Unang Markahan: Mga isyung Pangkapaligiran at Pang-ekonomiya
A. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard)
Ang mga mag-aaral ay may pag-unawa sa sanhi at implikasyon ng mga
local at pagdaigdigang isyung pang-ekonomiya tungo sa pagkamit ng
pambansang kaunlaran.

B. Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard)

Ang mga mag-aaral ay nakabubuo ng programang pangkabuhayan
(livelihood project) batay sa mga pinagkukunang yaman na matatagpuan sa
pamayanan upang makatulong sa paglutas sa mga suliraning pangkabuhayan na
kinakaharap ng mga mamamayan.
C. Paksang Aralin
I. Kahalagahan ng Pag-aaral ng mga Kontemporaryong Isyu
II. Mga Suliraning Pangkapaligiran
1. Disaster Risk Mitigation
2. Climate Change (Aspektong Politikal, Pang-ekonomiya, at
Panlipunan)
3. Mga Suliraning Pangkapaligiran sa Sariling Pamayanan
4. Mga Isyung Pang-ekonomiya
 Unemployment
 Globalisasyon
 Sustainable Development
Week # Topic Session #
1 Kontemporaryong Isyu 1&2
1. introduksyon, katangian at kahalagahan
2 2. pag-unawa at pagtugon sa Kontemporaryong Isyu 4&5
3. Kasanayan sa pagtukoy sa Kontemporaryong Isyu 6&7
3 4. Assessment 8
Disaster Risk Mitigation
1. Kalamidad 9
2. Gawaing nagpapalala sa kalamidad 10
3. Mga epekto ng kalamidad 11
4 4. (katuloy ng session 11) 12
5. Mga ahensiyang tumutulong sa panahon ng 13
kalamidad 14
6. Simulation para a kalamidad 15
7. Mini Task

5 Climate Change
1. Aspekto ng Climate Change 16
2. Dahilan at epekto ng Climate change 17 & 18
3. Programa at polisiya tungkol sa Climate Change 19
Solusyon sa Climate Change

3
 6 4. Mini Task 20
5. Assessment 21
Suliraning Pangkapaligiran
1. Waste Management 23
2. Deforestation 24
Week 7 3. Mining 25
4. Flashflood 26
5. Mga ahensiyang tumutulong sa pagharap sa
suliraning pangkapaligiran 27
6. Assessment 28
Week 8 Isyung Pang-ekonomiya
1. Introduksyon sa aralin at konsepto ng unemployment 29
2. Dahilan ng kawalan ng trabaho sa Pilipinas 30
3. Implikasyon ng kawalan ng trabaho 31
4. Solusyon sa kawalan ng trabaho 32
Week 9 5. (pagpapatuloy sa aralin) at debate 33
6. Role Play (Mini Task) 34
7. Assessment 35

Globalisasyon
1. Konsepto ng Globalisasyon 36
Week 2. Kasaysayan ng Globalisasyon 37
10 3. Epekto ng globalisasyon 38
4. Gampanin ng mga ahensya at pandaigdigang 39
samahan tungkol sa globalisasyon
5. Assessment 40
Week Sustainable Development
11 1. Introduksyon sa aralin 41
2. Kasaysayan ng Sustainable Development 42
3. Hamon sa pagtamo ng Sustainable Development 43
4. Assessment 44

D. Mga Layunin/Learning Competencies

 Naipaliliwanag ang konsepto ng Konteporaryong Isyu
 Nasusuri ang kahalagahan ng pagiging mulat sa mga kontemporaryong
isyu sa lipunan at daigdig
 Naipaliliwanag ang iba’t ibang uri ng kalamidad na nararanasan sa
komunidad at sa bansa
 Naiuugnay ang gawain at desisyon ng tao sa pagkakaroon ng mga
kalamidad
 Natutukoy ang mga paghahanda na nararapat gawin sa harap ng mga
kalamidad
 Natutukoy ang mga ahensiya ng pamahalaan na responsible sa kaligtasan
ng mamamayan sa panahon ng kalamidad
 Napahahalagahan ang pagkakaroon ng disiplina at kooperasyon sa pagitan
ng mga mamamayan at pamahalaan sa panahon ng kalamidad

4
  Naipaliliwanag ang aspektong politikal, at panlipunan ng Climate Change
 Natatalakay ang iba’t ibang progama, polisiya, at patakaran ng
pamahalaan at ng mga pandaigdigang samahan tungkol sa Climate Change
 Natataya ang epekto ng Climate Change sa kapaligiran, lipunan, at
kabuhayan ng tao sa bansa at sa daigdig
 Natutukoy ang mga suliraning pangkapaligiran na nararanasan sa sariling
pamayanan
 Natatalakay ang mga hakbang ng pamahalaan sa pagharap sa mga
suliraning pangkapaligiran sa sariling pamayanan
 Nakagagawa ng case study tungkol sa sanhi at epekto ng mga suliraning
pangkapaligiran na nararanasan sa sariling pamayanan
 Naipapaliwanag ang dahilan ng pagkakaroon ng unemployment
 Natataya ang implikasyon ng unemployment sa pamumuhay at sa pag-
unlad ng ekonomiya ng bansa
 Nakabubuo ng mga mungkahi upang malutas ang suliranin ng
unemployment
 Naipapaliwanag ang kosepto ng globalisasyon
 Naipaliliwanag ang pangkasaysayan, pampulitikal, pang-ekonomiya, at
sosyo-kultural na pinagmulan ng globalisasyon
 Nasusuri ang mga pangunahing institusyon na may bahaging
ginagampanan sa globalisasyon (pamahalaan, paaralan, mass media,
multinational na korporasyon, NGO, at mga internasyonal organisasyon)
 Naipaliliwanag ang konsepto ng sustainable development
 Natatalakay ang kasaysayan ng pagkabuo ng konsepto ng sustainable
development
 Naipaliliwanag ang kaugyanan ng mga gawain at desisyon ng tao sa
pagbabagong pangkapaligiran
 Nasusuri ang mga kasalukuyang hamon sa pagtamo ng sutainable
development (hal: consumerism, energy sustainability, poverty, at health
inequalities)
 Napaghahambing ang iba’t ibang istratehiya at polisiya na may kaugnayan
sa pagtamo ng sustainable development na ipinatutupad sa loob at labas ng
bansa
 Nakasusulat ng isang case study na nakatuon sa pagtamo ng sustainable
development ng kinabibilangang pamayanan

Yunit I: Isyung Pangkapaligiran at pang-ekonomiya

Aralin I: Kahalagahan ng Pag-aaral ng Kontemporaryong Isyu

Mga Tiyak Layunin (SMARTER)
Session 1 Natutukoy ang pangunahing kaalaman sa unang yunit ng aralin sa
pamamagitan
ng Diagnostic Test
Session 2 Napag-aalaman ang mga isyung sakop ng aralin sa pamamagitan ng panonood
ng video clips o mga larawan
Nakapagbibigay ng reaksyon tungkol sa mga napanood o nakitang larawan

5
Session 3 Nabibigyan ng kahulugan ang kontemporaryong isyu at natatalakay ang mga
katangian nito
Natutukoy ang pagkakaiba ng kontemporaryong isyu at suliranin
Naipaliliwanag kung kailan nagiging suliranin ang kontemporaryong isyu
Session 4-5 Natutukoy ang mga aspektong makakatulong sa tamang pag-unawa at
pagtugon sa mga isyu
Natutukoy at naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagiging mulat sa mga
kontemporaryong isyu sa lipunan at daigdig
Session 6 Natatalakay ang mga kasanayang kailangan sa pag-aaral ng kontemporaryong
Isyu
Session 7 natatalakay ang pagbuo ng Paghihinuha, Paglalahat at Konklusyon sa isang
isyu
Session 8 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa maikling pagtaya

Aralin 2: Mga Suliraning Pangkapaligiran

A. Disaster Risk Mitigation
Session 9 Nabibigyang kahulugan ang suliraning pangkapaligiran at kalamidad
Naiisa-isa ang mga kalamidad na naranasan ng komunidad at bansa
Session 10 Nasusuri ang mga gawain at desisyon ng tao na nagdudulot o nagpapalala sa
kalamidad ayon sa napanood sa video clip
Session 11-12 Natatalakay ang mga epekto ng mga kalamidad sa ating bansa
Natutukoy ang mga dapat at di- dapat gawin bago, habang at pagkatapos ng
sakuna
Session 13 Nakikilala ang mga ahensiya ng pamahalaan na tumutulong sa kaligtasan ng
mga mamamayan sa panahon ng kalamidad.
Naiisa-isa at naipaliliwanag ang tungkulin ng bawat ahensya para sa kaligtasan
ng mga mamamayan
Session 14 Nakabubuo ng plano para sa gagawing simulation
Naipamamalas ang pagkakaroon ng disiplina at kooperasyon sa pagitan ng
mamamayan at pamahalaan sa panahon ng kalamidad
Nakapagbibigay ng puna sa ginawang simulation at nakapagmumungkahi ng
mga dapat gawin
Session 15 Nasasagot ng mahusay ang pagtatayang ibibigay ng guro (assessment)
B. Climate Change
Session 16 Natatalakay ang konsepto ng Climate change
Naipaliliwanag ang aspektong political, pang-ekonomiya at panlipunan ng
climate change
Session 17-18 Naipaliliwanag ang mga dahilan at epekto ng climate change sa
kapaligiran,
lipunan at kabuhayan ng mga mamamayan sa bansa at sa daigdig
Naiisa-isa ang mga programa, polisiya at patakaran ng pamahalaan at ng mga
pandaigdigang samahan tungkol sa climate change at natatalakay ang
kahalagahan ng mga ito
Session 19 Natutukoy ang mga hakbang na nakakatulong sa pagpigil ng climate change
Naibabahagi sa klase ang paraan ng kanilang pagtulong sa paglutas sa suliranin
ng climate change sa pamamagitan ng galaw ng katawan

6
Session 20 Nagagawa ng mahusay ang mga gawaing nakatakda para sa natapos na aralin
Session 21 Nasusukat ang nakuhang kaalaman sa aralin sa pamamagitan ng mahusay na
pagsagot sa mga tanong sa maikling pagtaya
Session 22 Nasasagot ng mahusay ang mga katanungan sa unang prelims
C. Suliraning Pangkapaligiran
Session 23 Nasusuri ang lumalalang problema ng Pilipinas sa basura
Session 24 Nailalarawan ang mukha ng deforestation sa bansa
Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng deforestation sa bansa
Session 25 Nailalarawan ang pagmimina nagaganap sa Pilipinas
Natitimbang ang mga epekto ng pagmimina at quarrying sa mga mamamayan
Session 26 Natutukoy ang mga dahilan at epekto ng flashflood
Session 27 Natatalakay ang mga hakbang ng pamahalaan sa pagharap sa mga suliraning
pangkapaligiran
Natutukoy ang mga ahensyang tumutulong sa mga mamamayan sa harap ng
mga suliraning pangkapaligiran
Session 28 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagtataya
Aralin 3: Isyung pang-ekonomiya
A. Kawalan ng empleyo
Session 29 Naipaliliwanag ang konsepto at nailalarawan ang mukha ng unemployment
Session 30 Natatalakay ang mga dahilan ng kawalan ng trabaho sa Pilipinas
Session 31 Natataya ang mga implikasyon ng unemployment sa pamumuhay ng tao
Session 32-33 Nakabubuo ng mga mungkahi upang malutas ang suliranin sa
unemployment
Napapangatuwiranan ang kanilang sinasang-ayunang pahayag
Session 34 Napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng role play
Session 35 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagsubok
B. Globalisasyon
Session 36 Naipaliliwanag ang konsepto ng globalisasyon
Session 37 Naisasalaysay ang pinagmulan ng globalisasyon
Session 38 Natitimbang ang mga epekto ng globalisasyon
Session 39 Natutukoy ang mga ahensya at pandaigdigang samahan at ang kanilang
gampanin sa globalisasyon
Session 40 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa maikling pagsubok
C. Likas-kayang Pag-unlad (Sustainable Development)
Session 41 Nabibigyang kahulugan ang Sustainable Development
Naiuugnay ang mga gawain at desisyon ng tao sa pagbabagong
pangkapaligiran
Sessions 42 Naisasalaysay ang kasaysayan ng sustainable development at ang mga
mahahalagang pangyayari sa bawat kasaysayan
Session 43 Naususri ang mga hamon sa pagtamo ng sustainable development
Session 44 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagtaya
Session 45 Naipamamalas ang pagkaunawa sa mga konseptong natalakay sa buong
yunit
sa pamamagitan ng Performance Task
The 21st Century Skills
1. Communication

7
 2. Critical thinking and Doing
3. Creativity
4. Career and Self-reliance
5. Cross-cultural understanding
6. Computer literacy
7. Collaboration
Materials and References:
Mga Sangguniang Aklat
1. Kayamanan (Mga Kontemporaryong Isyu) nina Eleanor Antonio, Evangeline
Dallo, et al
2. Araling Panlipunan sa Makabagong Siglo: Mga Kontemporaryong Isyu 10
Nina Jodi Mylene Lopez, Alfredo Lozanta Jr., et al
3. Mga Kontemporaryong Isyu nina Mary Dorothy Jose, Jerome Ong, et al
4. Mga Kontemporaryong Isyu: Pag-unawa at Pagpapahalaga ni Emmanuel S.
Gonzales
5. Mga Kontemporaryong Isyu ni Diana Lyn Sarenas

Mga Kagamitang Pampagtuturo

1. Laptop
2. Hardcopies ng mga activities
3. Mga larawang susuriin
4. Videoclips
5. Kagamitang pangsining
6. Tisa at pisara

Mga Stratehiya:
Aralin 1. Kahalagahan ng Pag-aaral ng Kotemporaryong Isyu
Session 1
Diagnostic Test (sasagutin ng mga mag-aaral ang mga tanong upang malaman
ng guro ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa pang-yunit na paksa )
Pagtataya 1
a. Ano ang kontemporaryong isyu?
b. Ano-ano ang mga kontemporaryong isyu na inyong nalalaman at bakit mahalaga
ang mga ito na pag-aralan?
c. Ano-anong mga kalamidad ang inyong naranasan? Ano ang mga epekto nito at
paano ito naiiwasan?
Pagtataya 2 Sabihin kung ang mga sumusunod ay katotohanan, haka-haka o
kongklusyon
___________1. Ang climate change ay dulot ng pagdami ng greenhouse gases sa
himpapawid
___________2. Ang pag-ikot ng mundo ay walang kinalaman sa pag-init ng panahon
___________3. Ang pagkabulok ng mga bagay na organiko ay nagpapatindi sa climate
change
___________4. Dumarami ang nagkakaksakit dahil sa pag-init ng mundo.
___________5. Dahil sa lumulubhang pag-init ng mundo, dumadalang ang pagkakaroon
ng malalakas na bagyo.

8
___________6. Hindi pa nakabubuo ng batas ang pamahalaan na tutugon sa isyu ng
climate change
___________7. Tumataas ang presyo ng serbisyong pampubliko dahil sa pagbabago ng
klima
___________8. Walang tuwirang epekto sa agrikultura ang pagbabago ng klima>
___________9. Mas malala ang sliranin ng climate change sa mga bahagi ng mundong
mas Malaki ang konsumo ng greenhouse gasses.
__________10. May mga polisiya an gating pamahalaan na makatutulong sa pagtugon sa
isyu sa climate change.
Session 2
Activity 1 IQF Chart (Map of Conceptual Change- isusulat ng mga mag-aaral ang
kanilang initial idea sa kolum ng I at ang kanilang final answer sa kolum
ng F tungkol sa tanong na: Bakit mahalagang tayo ay magiging mulat sa
mga kontemporaryong isyu sa ating lipunan?)Unang kahon lamang ang
kanilang sasagutin

Initial Idea Question Final answer

Upang magiging Bakit mahalagang tayo
responsable tayong ay maging mulat sa mga
mamamayan kontemporaryong isyu
sa ating lipunan?

Activity 2 Visual Presentation and Analysis ng mga kontemporaryong isyu

Mga Tanong:
a. ano-ano ang mga naipakita sa video?
b. pangkaraniwan na ba ang mga pangyayari ito sa ating bansa?
c. ano ang nangyayari kapag may napapabalitang ganito?
d. sa mga nakita mo, may naramdaman ka ba sa sarili mo? May
mga
padududa ka ba, awa sa sarili o sa iba o sa bansa?
e. pumili ng isang larawan sa video at ibigay ang inyong kaisipan
hinggil dito (ano ang masasabi mo, ano ang mararamdaman mo,
ano ang maari at di mo maaaring gawin)
f. ano ang tawag sa mga pangyayaring iyong nakita?
Activity 3 IQF CHART- sasagutan ng mga mag-aaral ang ikatlong kahon ng IQF
Chart
Initial Idea Question Final answer
Bakit mahalagang tayo Malaki ang maiaambag
ay maging mulat sa mga natin sa paglutas ng mga
kontemporaryong isyu suliranin at
sa ating lipunan? makatutulong sa
pagkakaroon
makabuluhang
pagbabago sa
pamayanan at bansa

9
Session 3
Activity 1 Frayer Model (Punan ang mga Kahon ng mga hinihinging impormasyon
ayon sa kanilang pagkakaalam)

kahulugan
tawag sa mga pangyayari katangian
o ilang suliraning buma- mahalaga ,
bagabag at nag-papabago makabuluhan, may
sa kalagayan ng ating malinaw na epekto,
pamayanan, bansa o nagaganap sa
mundo kasalukuyan
Kontemporaryon
larawan g Isyu
Halimbawa
Drug trafficking,
terorismo, kalamidad,
prostitusyon,
migrasyon

Activity 2 Lecture discussion tungkol sa Kontemporaryong isyu

Activity 3 Closure
Bakit madalas na naging sanhi ng diskusyon ang mga kontemporaryong isyu?
Activity 5 Frayer Model- ilapat ang inyong nalaman tungkol sa saralin sa
pamamagitan ng pagkumpleto sa Frayer Model

Katangian: Hindi katangian

mapaminsala Hindi gawa ng
tao

Natural calamity

Halimbawa: Halimbawa:
bagyo Pagputok ng bulkan

Session 4 & 5
Activity 1 Brainstorming- Paano natin nalalaman at natutugunan ang mga isyu?

10
 Kahalagahan

epekto

Pinagmulan Pagsusuri sa
Kontemporaryong
Isyu

Maaaring
gawin
Personal na
Mga pagkaka-
damdamdamin
ugnay

Activity 2 Group Sharing and Discussion- pag-uusapan sa pangkat ang mga paraan
ng pagsusuri sa mga kontemporaryong isyu
Activity 3 Big group sharing- ibabahagi sa klase ang napag-alaman ng bawat
pangkat mula sa mga miyembro nito
Activity 4 Closure
Kailan maituturing ang isang suliranin na kontemporaryong isyu?
Session 6
Activity 1 Message Relay- ipapasa ng mga mag-aaral ang mensahe: Ang
Hammurabi
Code ay umiiral pa rin sa ilang liblib na lugar sa Pakistan
Tanong: Paano mapapatunayan na ang batas na ito ay umiiral pa rin?
Ano-ano ang maaaring gawin upang mapatunayan ito
Activity 2 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa aralin.
Sa
kanilang pagbabasa ay gabay nila ang mga sumusunod na tanong:
a. Ano ang kailangan sa pagsususri ng isyu?
b. Paano nalalaman kung ang sanggunian ay primary o sekundarya
Activity 3 Group Sharing- pag-uusapan sa pangkat ang mga sumusunod
a. Ano ang kailangan sa pagsusuri ng isyu
 Kailan at paano nagsimula
 Saan galling ang isyu
 Sino ang maaapektuhan
 Sino ang makikinabang
 Sino ang mapipinsala
b. Paano ituring ng tao o media ang isyu

11
  Ano ang kanilang pananaw
 Anong pagkilos ang ginagawa
 Ano ang kahalagahan sa kapaligiran, ekonomiya at lipunan
 Pangmatagalan ba o pangmadalian ang epekto nito
c. Paano nalalaman kung ang sanggunian ay primary o sekundarya?
Activity 4 Big Group Sharing – ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang mga
kasagutan sa mga tanong na naibigay
Activity 5 Closure:
Bakit dapat nating suriin ang mga uri ng pahayag sa ating sanggunian?
Session 7
Activity 1 Team Game- mahahati sa dalawang pangkat ang klase para sa Question
and Answer Activity
Activity 2 Scavenger Hunt- bawat pangkat ay maghahanap sa mga pahayagan ng
mga
artikulo tungkol sa mga kontemporaryong isyu. Gugupitin at ididikit nila
ito sa Mla. Paper at ipapaskil ito sa mga dingding ng klasrum.
Mabibigyan
sila ng pagkakataon na suriin ang mga nakapaskil at bubuo ng
a. Paghihinuha
b. Paglalahat
c. Konklusyon
Activity 3 Discussion
a. Ano ang kontemporaryong isyu na inyong nahanap?
b. Ano ang inyong hinuha, paglalahat at konklusyon sa mga isyu?
Activity 4 Closure
Bakit mahalaga ang balanseng pagpapahayag tungkol sa isyu?
Activity 5 Bumuo ng mga pahayag tungkol sa isyu sa inyong paaralan at ipakita ang
pagkakaiba ng katotohanan, pagkiling, hinuha at paglalahat. Pumili
lamang ng dalawa
Halimbawa
Isyu Katotohanan, Dahilan ng napiling
pagkiling, paglalahat sagot
at konklusyon
Pagkiling: mas Magkakaiba ng
epektibong magturo karanasan ang bawat isa
Epektibong pagtuturo ang mga tenured na
ng mga guro guro Kailangan ng ebidensya
Katotohanan: ang mga upang mapatunayan
guro sa aming paaralan ang katotohanan
ay mga tenured at bago
pa lamang

Session 8 Assessment
1. Self-evaluation
Lagyan ng tsek (∕ ) ang hanay na naayon sa iyong sagot
Ikaw ba ang inilalarawan nito? Lagi Paminsan- Bihira Walang

12
 minsan pakialam
Mapagmasid sa mga nangyayari sa paligid
Inaalam ang mga isyung kinakaharap sa
pamayanan o komunidad na tinitirhan
Sumasangguni sa mga primary at
sekundaryang sanggunian sa pagtiyak ng
mga pangyayari
Sinusuri kung ano ang katotohanan o
opiniyon sa mga isyu
Nangangalap ng makatotohanang
ebidensya at mga impoprmasyon tungkol
sa mga kontemporaryong isyu
Nagpapahayag ng pagkiling o bias sa
naganap na pangyayari
Bumubuo ng sariling
paghihinuha,paglalahat at konklusyon sa
naganap na pangyayari
Ibinabahagi ang ginagawang pag-aaral sa
mga kontemporaryong isyu
2. Quiz
I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan ang pahayag at Mali kung wala
_____1. Magkakapareho ang mga pananaw tungkol sa mga kontemporaryong isyu
_____2. Ang paglalahad ng isyu ay bias kung pumapanig ito sa isang banda.
_____3. Ang opinion ay kailangang patunayan
_____4. Kung hindi tayo apektado ng kontemporaryong isyu ay manahimik na lang tayo.
_____5. Ang kaalaman sa kontemporaryong isyu ay nakakatulong sa paghubog ng
responsableng mamamayan
II Multiple Choice Bilugan ang titik ng tamang sagot
1. Para maituring na kontemporaryong isyu ang isang pangyayari, ito ay
A. mahalaga at makabuluhan sa lipunang ginagalawan
B may matinding epekto sa nakaraan
C naganap sa nakaraan
D may basehan sa nakaraan
2. Mahalaga na matukoy ang pinagmulan ng isyu upang
A. maparusahan ang nagbigay ng impormasyon
B. mapag-aralan ang isyu
C. makulong ang gumagawa ng isyu
D. may maiulat ang mga reporters
3. Ang taong may personal na damdamin sa isyu ay
A. Pinangungunahan ang magiging epekto ng isyu
B. Nag-iisip kung paano palalain ang isyu
C. Nagbibigay ng sariling pagpapasya tungkol sa isyu
D. Panapakiramdaman ang maaaring resulta ng pagsusuri ditto
4. Isa sa mga sumusunod ang nararapat gawin kapag nahaharap sa isang
kontemporaryong isyu.
A. Mag-isip ng paraan kung paano harapin ang isyu

13
 B. Huwag makialam kung hindi sangkot
C. Magsagawa ng pagkilos na magpalaganap sa isyu
D. Pag-usapan ang isyu spara sa kapakinabangan ng iilan
5. Alin ang sekundaryang sanggunian ng isang isyu?
A. Komentaryo
B. Talumpati
C. Dokumento
D. Pahayagan
6. Alin ang primaryang sanggunian ng isyu?
A. Encyclopedia
B. Aklat
C. Ulat ng saksi
D. Articles
7. Isa sa mga sumusunod ang HINDI sumasakop sa kontemporaryong isyu.
A. Politika
B. Pangkapaligiran
C. Sariling katangian
D. Lipunan
8. Aling sanggunian ang HINDI nagbibigay ng impormasyon tungkol sa
kontemporaryong isyu?
A. Pahayagan
B. Pelikula
C. Telebisyon
D. Internet
9. Alin ang HINDI katangian ng kontemporaryong isyu?
A. Malawakang benepisyo
B. Makabuluhan
C. Pangkasalukuyan
D. Nakaraan
10. Isa sa mga sumusunod ay halimbawa ng kontemporaryong isyu
A. Kabuhayan ng isang maliit na komunidad
B. Pamumuhay ngf mga ninuno
C. Mga nagdaang kalamidad
D. Kasalukuyang sitwasyong political ng bansa
11. Ang mga halimbawa ng primarya at sekundaryang sanggunian ay makikita sa mg
sumusunod na anyo maliban sa isa
A. Napapanood
B. Pasalita at nakasulat
C. Nakalarawan at biswal
D. Tsismis
III Enumeration
A. 3 kahalagahan ng pag-aaral sa kontemporaryong isyu
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
B. 3 nalilinang sa pag-aaral ng kontemporaryong isyu

14
 _________________________________________________________________
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
C. 3 kasanayang kailngan sa pag-aaral ng kontemporaryong isyu
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
IV Pagpapaliwanag
1. Kailan maituturing na suliranin ang isang kontemporaryong isyu?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________________________________________
2. Bakit mahalaga ang balanseng pagpapahayag ng mga kontemporaryong isyu?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________________________________________
3. Bakit mahalagang pag-aralan ang Kontemporaryong Isyu?___________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

Aralin 2: Mga Suliraning Pangkapaligiran

A. Disaster Risk Mitigation
Session 9
Activity 1 Brainstorming (magbibigay ang mga mag-aaral ng mga salitang alam
nilang may kaugnayan sa suliraning pangkapaligiran)
Activity 2 Alpha Blocks (pupunan ng mga mag-aaral ang mga kahon ng mga isyung
nakatawag ng kanilang pansin sa kasalukuyan. Ang mga sagot ay
maaring
sa Tagalog o English)

Mga isyung Pangkapaligiran

A G M T tsunami
B bagyo H N U
C I O V
D deforestation J P pagputok ng bulkan W
E K Q X
F Flashflood L lindol R Y
S Z
Activity 3 Discussion Forum (susuriin ang mga nakasulat sa AlphaBlocks kung
pangkapaligiran o panlipunan)
Mga Pamprosesong Tanong:
 Tungkol sa anong isyu ang naisulat ninyo sa AlphaBoxes?

15
  Bakit kaya ito ang mga naisulat ninyo na isyu? Ano ang naging
basehan ninyo sa pagpili ng mga ito?
 Bakit ito tinatawag na isyu sa kapaligiran?
 Nakakabahala ba ang mga sitwasyon na ito?
 Paano nakaaapekto sa iyo ang isyung ito?
 Paano mo kaya matutugunan ang mga isyung ito?
Activity 4 Carousel Research (maglilista ang mga mag-aaral ng mga kalamidad na
naranasan sa komunidad at sa bansa sa pamamagitan ng pagpunta sa mga
kaklase. Mabibigyan ng limitadong oras ng pagpuno sa papel ang mga
mag-aaral)

Typhoon
Ondoy Typhoon
Yolanda
Flasflood sa
Cagayan de Typhoon
Oro Sendong

1990
earthquake Typhoon
Pagputok ng Karen
Pinatubo

Activity 5 Suri-basa (babasahin ng mga mag-aaral ang kanilang mga aklat at

susuriin
ang kanilang mga nakalap na impormasyon sa kanilang mga kaklase
kung
tama o mali)
Cornell Notes (Gamit ang sticky notes, mamarkahan ng mga mag-aaral sa
kanilang aklat ang mga kalamidad na nararanasan sa lipunan at sa bansa
upang makita nila ang kawastuan ng kanilang ginawa)
Session 10
Activity 1 Suri basa- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa gawain ng
tao na nagpapalala sa kalamidad.
Activity 2 Lights, Camera ,Action!- sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga
aksyon,
huhulaan ng mga mag-aaral kung anong Gawain ng tao na
nakapagpapalala sa kalamidad ang tinutukoy
Activity 3 Lecture-discussion- tatalakayin sa klase ang mga gawain at desisyon ng
tao na nagpapalala sa kalamidad
Session 11-12
Activity 1 Entry Slip (sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na: Para sa iyo, paano
mapaghahandaan at mauunawaan ang masamang epekto ng kalamidad?
Naibigay ang tanong na ito bilang kasunduan at kokolektahin ng guro sa

16
 susunod na pagkikita. Mula sa entry slips bubunot ang guro ng ilan at
babasahin niya ito sa klase )
Activity 2 Group discussion- tatalakayin sa klase ang mga paghahandang gagawin
bago, habang at pagkatapos ng sakuna
Activity 3 Exit slip- magbigay ng 3 mahahalagang bagay na inyong natutunan sa
Aralin
Session 13
Activity 1 Flashcards – babasahin ng mga mag-aral ang mga nakasulat sa flashcards
DPWH NDRRM RED DSWD MDRRM
CC CROSS C
Activity 2 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang mga ahensya ng
tumutulong
sa panahon ng kalamidad at ang mga tungkulin ng bawat isa
Activity 3 Team Game- magkakaroon ng quiz bee tungkol sa kanilang mga nabasa
Activity 4 Reflection-
Mula sa aking mga natutunan, malaki ang tungkuling ginagampanan ng
bawat isa kung may kalamidad. Ako bilang responsableng mamamayan
ay may magagawa rin hindi lamang maghintay ng tulong kundi tutulong
din ako sa paraang kaya ko
Session 14
Activity 1 Paghahanda- mabibigyan ang mga mag-aaral ng 20 minutong
paghahanda at pagsasagawa ng simulation para sa isang kalamidad
Activity 2 Simulation Proper
Activity 3 Assessment and evaluation- susuriin ng mga mag-aaral ang ginawa
nilang
Simulation Activity
Session 15 (Summative Assessment)
Activity 1 Pagbibigay alituntunin
Activity 2 Pagtataya
Test I Tama o Mali
_____1. Nararanasan ng mga bansang Pacipico ang El Nino at La Nina
_____2. Ang Pilipinas ay wala sa mga bansang nasa Pacific Ring of Fire
_____3. Ang pakikinig ng balita ay gawaing paghahanda para sa sakuna.
_____4. Kapag ang Rainfall advisory ay kulay pula, pag-oobserba ang dapat na tugon ng
mga mamamayan.
_____5. Ang PHILVOCS ang nagbibigay advisory sa mga signal ng bagyo.
Test II Pagtukoy
______________1. Naglalaman ng mga gamot na pang-unang lunas at resetang gamot
para sa mga may sakit
______________2. Naglalaman ng tubig na maiinom, pagkain na di madaling masira,
first aid kit, kumot, limitadong damit, flashlight, radio at baterya
______________3. Itinuturing na nagdudulot ng malaking pinsala sa kapaligiran, ari-
arian at buhay
______________4. Tumutukoy ito sa biglaang pagbaha sa isang lugar
______________5. Ahensiyang gumawa ng isang geohazard map

17
______________6. Ahensiyang nagbibigay impormasyon tungkol sa hazard map
______________7. Ahensiyang tumutulong sa mga mahihirap
______________8. Pagyanig ng lupa
______________9. Biglaang pagbaha
______________10. Flood alert na nagpapalikas sa mga taong nasa lugar na nababaha
Test III Pagtatapat-tapat
Mga paglalarawan Terminolohiya
___1. Biglaang pagtaas at paghampas ng A. Typhoon belt
malalakas na alon
___2. Paglindol sa ilalim ng tubig B. Tectonic plates
___3. Bahagi ng mundo na lagging C. Storm surge
natatamaan ng bagyo na nabubuo sa
Karagatang Pasipiko
___4. Isang malaki at mahabang hanay ng D. Tsunami
mga aktibong bulkan na nakapaligid sa
Karagatang Pasipiko
___5. Panukat ng lakas ng isang lindol E. Disaster hotspots
___6. Paggalaw ng mga tectonic plates sa F. Hazard mapping
faultline
___7. Malalaking tipak na bahagi ng G. Disaster mitigation
kalupaan na bumubuo sa daigdig
___8. Mga lugar sa mundo na laging H. Richter Scale
tinatamaan ng sakuna
___9. Pagbabawas sa banta at epekto ng I. Seismic Activity
sakuna
___10. Pagtukoy sa banta ng sakuna sa J. Ring of Fire
isang lugar sa pamamagitan ng
pagsasamapa nito

Test IV Acronym
1. MMDA________________________________________________________
2. PAG-ASA_____________________________________________________
3. PHILVOCS____________________________________________________
4. NDRRMC_____________________________________________________
5. PSWS_________________________________________________________
Test V. Pagpapaliwanag
Paano natin nababawasan ang epekto ng sakuna?
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________

B. Climate Change
Session 16
Activity 1 KWLS Chart (sasagutin ng mga mag-aaral ang kahon ng K at W bago
ang

18
 pagtalakay at ang Kahon ng L at S ) pagkatapos ng pagtalakay

K(what you W(what you L(what more do you S(so what if you came to
know)- want to know)- want learn)- know about it)- ano ngayon
dating nais malaman natutuhan pagkatapos ang gagawin natutunan mo
kaalaman ng talakayan

Activity 2 LINK (List, Inquire, Note, Know)

 List- itatala ng mga mag-aaral ang kanilang kaalaman tungkol sa paksa
 Inquire- magsusulat ang mga mag-aaral ng mga tanong tungkol sa paksa
 Link- Maghahanap ang mga mag-aaral ng kanilang kapareha at ibabahagi ang kanilang naisulat
 Know-titiyakin ng mga mag-aaral ang kanilang mga sagot sa pamamagitan ng pagbabasa sa tekso.
Lalagyan nila ng sticky notes ang mga mahahalagang konsepto ng Climate change (Cornell Notes)
Activity 3 KWLS Chart-sasagutan ng mga mag-aaral ang ikatlo at ikaapat na kahon
K(what W(what L(what S(so
you you more do what if
know)- want to you want you came
dating know)- learn)- to know
kaalaman nais natutuhan about it)-
malaman pagkatapos ano
ng ngayon
talakayan ang
gagawin
mula sa
mga
natutunan
mo

Session 17-18
Activity 1 Video Analysis (mula sa mapapanood na video, “Signos: Ang Banta ng
Nagbabagong Klima ay susuriin ng mga mag-aaral kung ito ba ay sanhi
o
epekto ng climate change- Cause-effect Analysis)
Activity 2 Graphic organizer- pupunan ng mga mag-aaral ang graphic organizer
ng Climate Change

Climate Change

dahilan epekto
*nagdudulot ng pagkakasakit ng
*natural na pagbabago ng mga tao(sunburn,blister,skin
klima dala ng epekto ng cancer at heat stroke)
araw sa mundo *pagkatuyo, pagbabaha,
pagksaira ng mga coral
*init mula sa ilalim ng
reef,pagkakasakit at kamatayan
lupa o epekto ng mga ng mga hayop
Gawain ng tao *paghina ng prdoduksyon 19
 Activity 3 Lecture –Discussion- tatalakayin sa klase ang mga dahilan at epekto ng
climate change

Session 19
Activity1 Punahin Mo!- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang mga
obserbasyon tungkol sa kapaligiran
Activity 2 Solusyonan MO!- babasahin ng mga mag-aaral ang mga hakbang na
nakakatulong sa paglutas sa suliranin sa Climate Change
Activity 3 Problem-Solution Map

Ano-ano ang mga

polisiya, *LCCAP
programa at *NFSCC
patakaran ng *CCA
pamahalaan *NCCAP
hinggil sa
pagbabago ng
klima?

Session 20 Pagguhit – Iguguhit ng mga mag-aaral ang kanilang nakikitang epekto ng

climate sampung taon mula ngayon
Rubriks sa Pagmamarka ng Drawing

Kraytirya Katangi-tangi Mahusay Katamtaman Kailangan pa ng

20
 (4) (3) (2) dagdag na
pagsasanay (1)
Interpretasyon Lubhang Makabuluhan at Hindi gaanong Mali ang
makabuluhan at wasto ang makabuluhan at mensaheng
wasto ang mensaheng wasto ang binigyan ng
mensaheng binigyan ng mensaheng interpretasyon
binigyan ng interpretasyon binigyan ng
interpretasyon interpretasyon
Estilo Angkop na angkop ang estilo Hindi gaanong Hindi angkop ang
angkop ang estilo at materyales na angkop ang estilo estilo at matryales
at materyales na ginamit at materyales na na ginamit
ginamit ginamit
Pagkamasining Napakamasining Masining ang Hindi gaanong Hindi masining
ng pagkaguhit pagkaguhit masining ang ang pagkaguhit
pagkaguhit
Pagkakagawa Napakalinis at Malinis at makinis Hindi gaanong Hindi malinis at
napakakinis ng ang pagkakagawa makinis at malinis makinis ang
pagkagawa ang pagkagawa pagkagawa
kawastuan Wasto ang mga May ilang mali sa Maraming mali sa Mali ang larawan
ipinakita sa larawan larawan
larawan

Session 21 Assessment
Test I Tama o Mali Isulat ang salitang Tama kung may katotohanan ang pahayag at
Mali kung wala
_____1. Ang pagdami ng greenhouse gases ang natatangi at nag-iisang sanhi ng
pagbabago ng klima
_____2. Habang tumataas ang temperature sa daigdig, nababawasan ang mga sakit ng tao
_____3. Maging ang mga hayop ay naaapektuhan sa nagbabagong klima ng daigdig
_____4. Nagkakaroon ng modernong teknolohiya sa agrikultura bunsod ng uliranin sa
nagbabagong klima
_____5. Ang paggamit ng gasoline ay nakapagpapalala ng pag-init ng mundo
_____6. Aktibong tinitugunan ng mga pinuno ng Pilipinan ang isyu ng climate change
_____7. Naglunsad ng programa ang pamahalaan upang matugunan ang isyu ng climate
change
_____8. Ang mga hayop at halaman sa mainit na bahagi ng daigdig ay mawawalan ng
tahanan sa susunod na daang taon kung patuloy ang pag-init ng mundo
_____9. Hindi nararamdaman ng maraming Pilipino ang tuwirang sanhi sa kanilang
buhay ng pagbabago ng klima
____10. Ang UN ang nangunguna sa paglulunsad ng mga programa at polisiya upang
tugunan ang isyu ng climate change
Test II Pagtukoy
A. Isulat ang NPK kung ang dahilan ay natural na proseso ng kalikasasn at AT kung
ang dahilan ay aktibidad ng tao
_____1. Mainit ang Pilipinas dahil malapit ito sa equator
_____2. Malubha ang polusyon sa Manila
_____3. Madalang ang paggalaw ng sapin-saping lupa
_____4. May sinturon ang lindol o earthquake belt sa Timog-Silangang Asya
_____5. Mayelo sa Alaska
_____6. Malalakas ang tsunami sa Japan

21
_____7. Pumutok kamakailan lang ang isang bulkan sa Alaska
_____8. Ang kawalan ng punongkahoy ang dahilan ng biglaang pagbaha
_____9. Mainit na ang sikat ng araw kahit alas otso pa lang ng umaga
____10. Dahil nagbago ang anggulo ng axis ng mundo nagging mas mainit ang tag-araw
at mas malamig ang taglamig
B. Tukuyin ang hinihinging impormasyon
_____________1. Kasunduang nilagdaan ng mga bansa na nagbabawal sa paggamit ng
mga material sa industriya na nakasisira sa kapaligiran
_____________2. Panahong nagsasabing pagkasira ng ozone layer
____________3. Mistulang isang kumot na siyang nagtataklob sa matinding init ng araw
o pumipigil sa paglamig ng mundo
____________4. Sistemang pagbabago sa pangmatagalang estadistika ng mga
elementong pangklima gaya ng temperature++, galaw o puwersa ng hangin na nananatili
sa loob ng mahabang panahon
____________5. Penomenong iniuugnay sa paggamit ng mgakarbon at mga gawaing
nakasisira sa kapaligiran
Test III Pagtatapat-tapat Itapat ang mga suliranin sa kolum II sa mga dahilan sa kolum
I
Dahilan Suliranin
___1. Paglaki ng bilang ng pamilya at A. Polusyon sa tubig
pangangailangan sa likas na yaman
___2. Pagtatapon ng mga basura at B. Problema sa basura
nakalalasong kemikal ng mga pabrika,
ospital, planta sa mga daluyan ng tubig
___3. Patuloy na pagtotroso at pagkaingin C. Paglaki ng populasyon
sa mga kagubatan
___4. Pagdami ng bilang ng mga D. Polusyon sa hangin
sasakyan na nagbubuga ng carbon dioxide
sa buong paligid
___5. Pagpapalawak ng minahan at E. Polusyon sa lupa
pagdami ng heavy metals tulad ng
mercury at lead F. Pagkakalbo ng kagubatan

Test IV Pagpapaliwanag
Magbigay ng tatlong sariling paraan ng pagtulong sa paglutas ng suliranin sa
Climate Change at ipaliwanang ang bawat isa
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Session 22 Prelims

C. Suliraning Pangkapaligiran sa Sariling Pamayanan

Session 23 (Solid Waste Management)
1. Video clip presentation / picture parade

22
 2. Magkasama Tayo- aayusin ng mga mag-aaral ang mga larawan na magreresulta
sa pagsasama ng mga larawang nagpapakita ng basura
3. OAK (Observe, Ask, Know)
Observe- tingnan ang paligid kung may kalat
Ask- Bakit may mga kalat?
Know- Ano ang dapat gawin?
4. Discussion with sharing
5. Self-evaluation- lagyan ng puntos ang iyong sarili ayon sa mga sumusunod

katangian 5 4 3 2 1
Pinupulot ko ang basura kahit hindi ako ang nagkalat
Tinuturuan ko ang aking mga kasambahay ng Solid
waste management
Pinagsasama ko ang mga nabubulok at di-nabubulok
Inirereport ko sa kinauukulan ang mga di sumusunod sa
Solid Waste Management
Itinatapon ko ang aking basura kahit saan basta walang
nakakakita

Session 24 (Deforestation)
1. Picture analysis (gagamitin pa rin ang mga larawan na ginamit sa unang session)
2. Text Twist- aayusin ng mga mag-aaral ang mga nagulong letra/salita upang mabuo
ang kahulugan ng deforestation at ang mga epekto nito
3. Text Analysis- susuriin ang July 25, 2011 na SONA ni Pangulong Pinoy
(Di po ba may problema tayo sa baha, na alam nating dulot ng walang humpay na
pagputol ng mga puno? Ang dating solusyon: Photo-op ng pagtatanim na ang
tanging benepisyaryo ay ang nagpapoging politico. Nagtanim nga ng mga puno
kontra baha, pero hindi naman siniguro na mananatiling nakatayo ang mga ito pag-
alis nila. Isa sa mga solusyong pinag-aralan ay gawing kapakipakinabang sa mga
pamayanan ang pagbabantay ng mga puno. Bibigyan sila ng binhi ng kape at
cacao para itanim at mamunga ng kabuhayan. Habang hinihintay ang ani ay
makakakuha sila ng stipend upang bantayan naman ang mga punong itinanim
laban sab aha. Pwedeng maging benepisyaryo ng programang ito ang mga
informal settlers, na ngayon ay nagkukumpulan sa siyudad. Mamumuhunan tayo
sa taong-bayan, habang namumuhunan din sa kalikasan)
4. Pahalagahan Mo-Isulat ang iyong mga saloobin tungkol sa pagputol ng mga puno
kapalit ang industriyalisasyon.

23
Sessi Ipataw ang nararapat Mahigpit sanang
on 25 na parusa sa abusado ipapatupad ang batas
(Mini
ng)
1. S
c Pagtuunan ng pansin ang Magtanim ng punong kapalit
kapakanan ng taumbayan ng naputol npuno
a
v
e
n Kulang ang atensyon na Ang mga puno ang
g ibinibigay ng pamahalaan sa nagbibigay ng sariwang hangin
i pangangalaga ng kalikasan
n
g Nasisira ang kalikasan na
Ang pag-unlad ay natatamo kung
- iilan lang ang nakikinabang responsable ang bawat mamamayan
m
aglabas ng tatlong bagay na laman ng bag. Uriin kung anong yaman ito
2. Timbangin Natin- aalamin kung ano-ano ang mga mabuti at masamang epekto ng
pagmimina.

masama

3. Debate- magdedebate ang klase ng paksang may kinalaman sa logging

Resolbahin ang isyu: Total Log Ban, Isasakatuparan
Session 26 (Flashflood)
1. Video clip presentation ng mga naganap na flashloods
2. Graphic organizer-pupunan ng mga mag-aaral ang graphic organizer ng mga
dahilan, epekto at solusyon ng flashflood
dahilan epekto solusyon
Kalbong kagubatan Nasisira ang mga Responsableng pagputol
Pagbuhos ng malakas na pananim ng kahoy sa kabundukan

24
 ulan Maraming ari-arian ang
naaanod

3. Lecture discussion-tatalakayin ang mga nakalap na impormasyon gamit ang

graphic organizer
4. Paragraph Completion- itutuloy ng mga mag-aaral ang mga di-kumpletong
pangungusap upang makabuo ng paragraph
Ako’y nakatira sa mababang lugar. Tuwing may bagyo at malakas ang
hangin ay wala kaming problema sa paglipad ng aming mga bubong. Subalit sa
tuwing malakas naman ang ulan ay malaking perwisyo ang aming nararanasan.Napag-
isipan ko na dahil pala sa paggugubat ay aming lugar ang nagdurusa dahil kami ay
direktang natatamaan ng flashflood. Ano kaya ang ginagawa ng pamahalaan tungkol sa
suliranng ito? Kunsabagay hindi naman siguro nagpapabaya ang mga opisyal ng
barangay dahil lagi naman silang nagmomonitor ng mga gawain ng tao sa aming
pamayanan pero hindi maikakaila na may mga opisyal na hindi tapat sa kanilang
tungkulin.Kung maging tapat ang mga opisyal sa pagpapatupad ng mga batas hinggil sa
pangangalaga ng kapaligiran ay

Session 27 (Role Play)

1. Inner Circle, Outer Circle- ang mga nasa loob ng bilog ay unang magsasabi ng
mga patakaran sa kanilang mga bahay tungkol sa oras ng pag-aaral, panood ng
TV, curfew, opposite relationships, family dates, etc. Sasabihin nila kung bakit
ayaw o gusto nila ang mga ito.Iikot ang malaking bilog hanggang sa muling
magkita ang unang magkapares
2. Awarenes Check- gamit ang flashcards ay i-flash ng guro ang mga sumusunod at
hulaan ng mga mag-aral kung ano ang mga ito:
DOJ DTI DPWH DepEd Red Cross DSWD DOLE
POEA RA 7610 PD 1081
3. Pagsasatao-gagawa ang mga mag-aaral ng dayalogo na nauugnay sa kanilang
tungkulin sa pangangalaga ng kapaligiran. Iaangkop nila ang dayalogo sa
katauhang kanilang napili (hal. Sec. ng DENR, Logger, Punong barangay, Pulis,
bata, mag-aaral)
Katang-tangi Mahusay Katamtaman Kailangan pa ng
(4) (3) (2) dagdag na
pagsasanay(1)
Nabigkas ang buong Nabigkas ang aaaang Hindi gaanong Hind nabigkas ang
dayalogo nang halos lahat ng nabigkas ang karamihan sa
malinaw dayalogo nang dayalogo nang dayalogo ng malinaw
malinaw malinaw
Lubos at malinaw na Malinaw na naipakita Hindi gaanong Hindi malinaw na
naipakita ang ang katauhan ng naipakita ang naipakita ang
katauhan ng papel na papel na katauhan ng papel na katauhan ng papel na
ginagampanan ginagampanan ginagampanan ginagampanan
Maayos na Naipahayag ang Hindi gaanong Hindi maayos na
naipahayag ang damdamin at maayos na naipahayag ang
damdamin at pananalita ng naipahayag ang damdamin at

25
 pananalita ng ginampanan damdamin at pananalita ng
ginampanan pananalita ng ginampanan
ginampanan
Lubos na naipakita Naipakita ang angkop Hindi gaanong Hindi naipakita ang
ang angkop na kilos na kilos ng tauhang naipakita ang angkop angkop na kilos ng
ng tauhang ginagampanan na kilos ng tauhang tauhang
ginagampanan ginagampanan ginagampanan
Napakaangkop ng Naaangkop ang boses Hindi gaanong Hindi angkop ang
boses sa tauhang sa tauhang angkop ang boses sa boses sa tauhang
ginagampanan ginagampanan tauhang ginagampanan
ginagampanan
Session 28 Assessment
I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan sa pahayag at Mali kung wala
_____1. Advisable na sunugin ang mga basurang plastic
_____2 Taong 2012 pa naaprubahan ang Ecological Solid Waste Management Act
_____3. Paraan ng paglilinis ng kagubatan ang deforestation
_____4. Ang Quarrying ay isa ring paraan ng pagmimina
_____5. Permanenteng nasisira ang kalikasan tulad ng bundok at kagubatan dahil sa
pagmimina
_____6. Ipinagbabawal ng Clean Air Act ang paninigarilyo sa lahat ng lugar
_____7. Ang pagdami ng greenhouse gases ay natatangi at nag-iisang sanhi ng
pagbabago ng klima sa mundo
_____8. Habang tumataas ang klima ng daigdig ay nababawasan ang sakit ng tao
_____9. Hindi naaapektuhan ang mga hayop sa pagbabago ng klima sa mundo
_____10. Ang enerhiya mula sa tubig at renewable
I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan ang pahayag at Mali kung wala
_____1. Ang lindol ay dumarating nang walang babala
_____2. Nagaganap ang patronage politics kung may sakuna
_____3. Nanatili ang price control sa loob ng tatlong buwan
_____4. Ang price control ay totoo sa lahat ng mga bilihin
_____5. Parepareho ang epektong nararanasan ng bawat isa kapag may sakuna
II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon
____________________1. Mabilis kaysa normal na pagtaas ng bilang ng mga kaso ng
nakakahawang sakit sa isang particular na lugar.
____________________2. Ito ay inilalabas ng PAG-ASA upang malaman ng mga tao
kung gaano kalakas ang paparating na tropical cyclone
____________________3. Itinaas na abiso sa mga lugar na inaasahang makaranas ng
15mm hanggang 30mm na buhos ng ulan
____________________4. Itinaas na abiso kung maituturing na mapanganib na ang
pagbuhos ng ulan na umaabot sa 30mm-65mm
____________________5. Ito ang itinataas na abiso kung inaasahang bubuhos ang ulan
mula 7.5mm-15mm at inaasahan na magpatuloy ito
____________________6. Mga gas sa atmospera na sumisipsip at naglalabas ng
radyasyon
____________________7. Nararanasang pagtaas ng temperature ng himpapawid at mga
karagatan
____________________8. Mga pulo-pulong ulap na nakapaligid sa mata ng bagyo
____________________9. Mga malalaking alon bunga ng lindol o pagsabok ng bulkan

26
 mula sa ilalim ng dagat
___________________10. Hindi normal na pagtaas ng tubig sanhi ng bagyo
___________________11. Katapat ng salitang bagyo sa Pilipinas kapag ito ay nabuo sa
Atlantic Ocean at North Pacific Ocean
___________________12. Tawag sa bagyong umaabot ng 220kph
___________________13. Rumaragasang agos ng tubig dulot ng pagkakalbo ng bundok
___________________14. Pagguho ng lupa, putik o malalaking bato dahil pagiging
malambot ng buro o bundok
___________________15. Bagyo na nagtataglay ng bilis ng hangin na 33kph hanggang
61kph
III Acronym Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod
1. PHILVOCS________________________________________________________
2. NDRRMC_________________________________________________________
3. MMDA___________________________________________________________
4. DND_____________________________________________________________
5. DILG_____________________________________________________________
IV Pagsusuri Suriin ang mga sumusunod at lagyan ng (∕) ang mga nararapat gawin kung
may kalamidad at (X) kung hindi nararapat
1 mag-imbak ng labis na suplay ng pagkain at malinis na tubig
2 masayang naliligo sa bakuran ang mga bata tuwing may bagyo
3 bantayan ang nakasinding kandila
4 nililinis ang mga gulong na pinamumugaran ng lamok
5 ayusin ang mga kable ng kuryente kapag kalakasan ng bagyo
6 I-monitor ang babala ng bagyo mula sa PAGASA at payo mula sa NDRRMC
7 bumalik sa lugar ng pinanggalingan kahit wala pang payo ang NDRRMC
8 inireport ng kagawad ng baranggyay ang mga anputol na kable ng kuryente
9 hintayin ang paglakas ng pagsabog ng bulkan bago lisanin ang lugar
10 magdala ng maraming gamit sa gagawing paglikas

Aralin 3: Isyung Pang-ekonomiya

A. Unemployment
Session 29
Activity 1 Pagsusuri sa mga video clips o larawan na nagpapakita ng Job Fair,
mahirap na pamilya taong pumapasok sa trbaho at pamilyang nabubuhay
ng sagana
Activity 2 Concept Mapping- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang nalalaman
tungkol sa mga sumusunod:
unemployed underemployed Employed

27
 Activity 3 Anticipation Guide
Ang pangingibang bansa ng maraming Pilipino ay bunsod ng kawalan
ng trabaho sa Pilipinas
Ang unemployment at underemployment ay tumutukoy sa parehong
konsepto
Ang kawalan ng trabaho ay suliranin lamang ng mga mahihirap
Sa kasalukuyan, bumababa ang antas ng unemployment sa Pilipinas
dahil sa pagpupursigi ng pamahalaan
Ang kawalan ng trabaho ay may kaugnayan sa ekonomiya ng bansa
Ang mga nakatapos ng kolehiyo ay medaling nakahahanap ng trabaho

Activity 4 Group Sharing- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang sagot at

paninindigan
Activity 5 Basa-suri- mabilis na padaanang babasahin ng mga mag-aaral ang teksto at
hanapin ang basehan ng mga pahayag na ibinigay. Susuriin upang
makumpirmi kung tama o mali ang kanilang sagot.
Activity 6 Reflection. Gagawa ang mga mag-aaral ng kanilang reflection sa
pamamagitan ng pagkumpleto sa pangungusap
Ngayong alam ko na ang mga dahilan at epekto ng walang trabaho,
mag-aaral ako ng mabuti upang pagdating ng panahon ay magagamit ko ang
aking napag-aralan na makakuha ng isang magandang uri ng trabaho para
hindi ako mapabilang sa mga taong namomroblema sa kawalan ng trabaho
Session 30
Activity 1 Admit Slip- magsusulat ang mga mag-aaral ng isang pahayag tungkol sa
suliranin ng unemployment. Babasahin ito sa klase
Activity 2 Cause and Effect Analysis- babasahin ng mga mag-aaral ang mga sanhi at
bunga ng kawalan ng trabaho. Ilalagay ito sa Manila paper at ipapaskil sa
pisara. Susuriin nila kung may pagkakaiba ang kanilang mga sagot. Kung
magkakaiba, gagamitan ito ng istratehiyang “Win, win solution”
Activity 3 Pagsulat ng Maikling Sanaysay (Pamagat: Sino ang May Kasalanan?)
Rubriks sa Sanaysay
Pamantay Napaka Mahu- Katam- Nangangailangan
an husay say taman pa ng
(4) (3) (2) kasanayan(1)
Nila- Napakahusay ng Mahusay ang May kahusayan Maligoy ang
laman pagkabuo ng pagkabuo ng ang pagkabuo talata. Nakalilito
talata. Malawak at talata. Malinaw ng talata. Tiyak at hindi tiyak ang
marami ag at tiyak ang impormasyon at mga
impormasyon at mga paliwanag impormasyon
elaborasyon impormasyon at
elaborasyon
Pagta- Masusi ang May ilang tiyak May Hindi natalakay
lakay pagkatakay ng na pagtalakay pagtatangkang ang paksa
nga paksa sa paksa talakayin ang
paksa
Organi- May mahusay na May Hindi gaanong Malabo ang
sasyon organisasyon at organisasyon malinaw ang organisasyon
pokus sa paksa organisasyon kung mayroon
man

28
 Pag- Angkop ang mga Karmihan sa Hindi gaanong Hindi gumamit ng
lalahad salita at mga salita at angkop ang tiyak ns dslitsng
pangungusap sa pangungusap ay salita at sngkip sa mga
paksa at angkop sa paksa pangungusap sa pangungusap,
mambabasa at mambabasa paksa at paksa, at
mambabasa mambabasa.
Session 31
Activity 1 Rigodon Talk- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang natuklasan sa
kasunduan sa kilos ng sayaw na Rigodon (Kasunduan: magsaliksik
tungkol sa pinakabagong datos ng unemployment sa Pilipinas)
Activity 2 Graph Interpretation- susuriin ng mgamag-aaral ang mga graph ng
unemployment sa kanilang textbook at sasagutin ang mga tanong:
a. Sa anong taon mataas ang unemployment at underemployment rate sa
Pilipinas?
b. Aling rehiyon ang may pinakamataas na antas ng unemployment at
underemployment?
c. Lumalala ba o hindi ang unemployment at underemployment sa Pilipinas?
Panindigan ang inyong sagot
Activity 3 Lecture-discussion-aktibong tatalakayin sa klase
Activity 5 Group Sharing (4 members)-pag-usapan ng magkakagrupo ang mga
tanong

Tanong: Ano-ano ang implikasyong dulot ng kawalan ng trabaho sa bansa?

Sektor Implikasyon

kabataan Magiging problem sila sa lipunan

Kababaihan Mananatili silang taong bahay

Pamumuhay ng tao Napakahirap ugunan ang mga pangangailangan at

kagustuhan

Pag-unlad ng Mabagal ang pag-unlad ng ekonomiya

ekonomiya

Session 32-33
Activity 1 Pair-Share- paguusapan ng magkapares ang isa sa mga pagsubok sa
kanilang buhay
at kung paano ito nalampsan
Activity 2 Problem-Solution Map- babasahin ang taksto at pupunan ang problem
solution map ng hinihinging impormasyon
Problem-Solution Map
Problema dulot ng unemployment Solusyon sa problema

29
 Kahirapan Pag-imbita ng mga mamumuhunang
dayuhan

Activity 3 Group discussion-tatalakayin ang ginawa ng mga mag-aaral

Activity 4 Double bubble Map-pupunan ng mga mag-aaral ang mga bilog ng mga
impormasyong hinihingi

bunga

sanhi

Un-
sanhi employ sanhi bunga
ment

Activity 5 Debate-pagdedebatehan ng mga mag-aaral ang isyu na

“Korapsyon ang ugat ng kahirapan”

Rubriks sa Debate
Krayterya 5 4 3 2 1
Malinaw ang layunin at pokus ng mga pahayag
Sapat ang mga katibayan tulad ng mga batas at

30
 kautusan,aklat at dokumento,larawan at sitwasyon para
sa pangangatwiran
Maayos ang mga datos at materyales kayat
makatotohanan ang mga batayan
Nakatulong ang pagbigkas ng mga pananalita kumpas ng
mga kamay,galaw ng katawan at ekpresyon ng mukha
para mapaniwala at mahikayat ang mga nakikinig
Malinaw ang balangkas ng pakikipagtalo
Nakasunod sa takdang oras ang pagtatalo

Session 34 (Role Play)napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng role play

Activity 1 Group planning
Activity 2 group practice
Activity 3 Group presentation

1. rubric sa pagsasadula
Katangi-tangi mahusay katamtaman Kailangan pa ng
pagsasanay
Nabigkas ang dayalogo Nabigkas ang halos Hindi gaanong Hindi nabigkas ang
nang malinaw lahat ng dayalogo nang nabigkas ang dayalogo karamihan sa dayalogo
malinaw nang malinaw nang malinaw
Lubos na malinaw Malinaw na Hindi gaanong Hindi malinaw na
na naipakita ang naipakita ang naipakita ang naipakita ang
papel na katauhan ng papel katauhan ng papel katauhan ng papel
ginampanan na ginampanan na ginampanan na ginampanan
Maayos na Naipahayag ang Hindi gaanong Hindi maayos na
naipahayag ang damdamin at maayos na naipahayag ang
damdamin at pananalita ng naipahayag ang damdamin at
pananalita ng papel ginampanan damdamin at pananalita ng
na ginampanan pananalita ng ginampanan
ginampanan
Lubos na naipakita Naipakita ang Hindi gaanong Hindi naipakita ang
ang angkop ng angkop na kilos ng angkop ang boses angkop na kilos ng
tauhang tauhang sa tauhang tauhang
ginagampanan ginampanan ginampanan ginagampanan
Napakaangkop ng Naaangkop ang Hindi gaanong Hindi angkop ang
boses sa tauhang boses sa tauhang angkop ang boses boses sa tauhang
ginampanan ginampanan sa tauhang ginagampanan
ginagampanan

B. Globalisasyon
Session 36

31
 Activity 1 Paghahayag- gagawa ang mga mag-aaral ng mga pahayag tunkol sa
globalisasyon at ihahayag ito sa klase
Activity 2 Chart Analysis- susuriin ang tsart upang matukoy ang konsepto ng
globalisasyon
Ideya Globalisasyon Cold War
Pangunahing katangian integrasyon dibisyon
Panukat bilis Bigat
Tagapagtaguyod Joseph Schumpeter Karl Marx
Andy grove John Maynard Keynes
Palakasan 100 m dash Sumo wrestling
Pantukoy kompetitor Kaibigan/kaaway
Sistema ng depensa radar x-ray machine
estruktura  Balance ng mga Balance ng mga bansa at
estado at bansa estado
 Balance ng
pandaigdigang
pamilihan at
estado/bansa
 Balance ng mga
indibidwal at
estado/bansa
Activity 3 Closure
Ano-ano ang mga ideyang nakapaloob sa konsepto ng globalisasyon?
Session 37
Activity 1 Komento,Komento!- ang bawat pangyayarari sa kasalukuyan ay may
nag-ugat sa nakaraan.
Activity 2 Timeline- babasahin ng mga mag-aaral teksto para mabuo ang timeline

Petsa pangyayari Lugar kung Mahalagang Mahalagang

saan naganap tauhan samahan

Session 38 (katangian ng globalisasyon)

Activity 1 Komento, Komento!- susuriin ang logo ng Mcdonalds at magbigay ng
komento hinggil sa katangian nito

32
 Mga Tanong:
a. Ano ang alam nyo tungkol sa sinasabing Mcdonaldization?
b. Ano-ano ang katangian ng McDonalds?
Activity 2 Discussion tungkol sa mga katangian ng globalisasyon
Activity 3 Closure
Pumili ng isang katangian ng globalisasyon at ipaliwanag ang

implikasyon nito sa buhay mo

Activity 4 Timbangin- titimbangin ng mga mag-aaral kung alin ang mas mabigat
na epekto ng globalisasyon

Masama Mabuti

Globali
-sasyon

Session 39
Activity 1 Awareness check- ibibigay ng mga mag-aaral ang kahulugan ng mga
sumusunod at kung ano ang kanilang nalalaman tungkol dito
WTO IMF WB ILO
Activity 2 Graphic Organizer- pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang teksto ay

33
 pupunan nila ang graphic organizer ng mga hinihinging impormasyon

WB WTO

Organisasyon at
tungkulin

ILO IMF

Session 40 Assessment
a. Basahin ang mga pahayag sa bawat bilang. Lagyan ng check mark ang hanay
sa kanan ayon sa iyong pagsang-ayon sa pahayag
1 Lubos na sumasang-ayon
2 Suymasang-ayon
3 Walang pagsang-ayon
4 Hindi sumasang-ayon
5 Lubos na hindi sumasang-ayon

Pahayag 1 2 3 4 5
Dapat gumawa ng mga
paraan upang higit na
makaangkop ang Pilipinas
sa mabilis na pagbabago
dulot ng globalisasyon
Masama ang globalisasyon
dahil naiimpluwensiyahan
nito ang katutubong
kultura ng mga Pilipino
Nakabubuti kung
magsasarili at hindi
makikipag-ugnayan ang
Pilipinas sa ibang bansa
upang umunlad
Isa sa positibong epekto ng
globalisasyon ang mas
maraming pagpipiliang
produkto mula sa ibang

34
 bansa
Mas darami ang taong
marunong at maalam kung
magkakaroon ng mas
malawak na serbisyo ang
Internet sa Pilipinas
Dapat samantalahin ng
Pilipinas ang pagsulong ng
teknolohiya bunsod ng
globalisasyon lao na para
sa sector ng agrikultura
Hindi maiiwasan ang
pagsulong ng
globalisasyon
Dapat pagbutihin ng mga
local na mangangalakal
ang kanilang produkto
upang makasabay sa pag-
unlad ng mga
kakompetensya nila sa
ibang bansa
Kasabay ng pag-unlad ng
lipunan ay ang pag-unlad
ng edukasyon
May mabuti at masamang
epekto ang globalisasyon

b. Ibigay ang hinihinging kasagutan

I Tama o Mali Isulat ang Tama kung may katotohanan ang pahayag at Mali kung wala
_____1. Ang globalisasyon ay isang phenomena na gawa ng tao.
_____2. Nagaganap ang mas malayang kalakalan sa iba’t ibang rehiyon ng daigdig dahil
sa globalisasyon.
_____3. Isang pinakamahalang pangyayari sa kasaysayan ng globalisasyon ay ang
pagbubukas ng McDonalds
_____4. Napilitan ang bansang Hapon na buksan ang kanyang bansa sa pandaigdigang
kalakalan dahil sa bantang salakayin ito ng mga barkong pandigma ng Amerika.
_____5. Napag-isa ang daloy ng kalakalan sa pagitan ng mga bansa sa pamammagitan ng
pag-alis ng mga taripa sa mga produktong inaangkat at iniluluwas
_____6. Ang de-localization ay ang pagdami ng inaangkat na produkto at serbisyo
_____7. Ayon sa World Bank at International Monetary Fund, pangunahing layunin ng
globalisasyon ay ang pag-unlad.
_____8. Noong ika-19 na siglo, ang mga pang-ekonomiyang hangarin tulad ng
pagpapalawak ng kapangyarihan at kayamanan ng mga bansa sa Europa ang
nagpalaganap ng globalisasyon.
_____9. Isa sa pangunahing katangian ng globalisasyon ang pagkahilig ng mga tao sa
pagkaing banyaga.
_____10. Isa ang ASEAN sa mga organisasyong rehiyonal na nagpapalaganap ng
integration sa pagitan ng mga kasaping bansa nito
II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon ng mga sumusunod:
_______________1. Pagpapalawig, pagpaparami at pagpapatatag ng mga koneksyon at

35
 ugnayan ng mga bansa sa kapwa bansa at bansa sa mga international
organizations sa aspektong ekonomiya, politika, kultaura at
kapaligiran.
_______________2. Ang pagbubukas nito noong 1869 ay itinuring na tampok ng simula
ng globalisasyon
_______________3. Pagsasama ng mga bansang may nagkakaisang hangarin upang
bumuo ng iisang pangkat ng mga bansa na magsusulong makamit
ang hangaring ito.
_______________4. Pagbabawas ng mga gawaing local at pag-usbong mga gawaing
pandaigdigan
_______________5. Napalawak nito ang kalakalan sa Europa noong ika-18 hanggang
ika-19 na siglo
_______________6. Kompanya na ngamamay-ari ng mga assets o capital sa mga bansa
maliban sa bansang pinagmulan nito. Isa ito sa mga pangunahing
institusyong nagsusulong ng globalisasyon
_______________7. Pinakamalaki at pinakamakapangyarihang organisasyong higit na
nakaaapekto sa daloy ng globalisasyon sa bansa
_______________8. Binubuo ng mga estado na lumilikha ng mga polisiya na dapaat
sundin ng mga bansang kasapi nito
_______________9. Bahagi ng institusyong ito ang mga naghahatid ng impormasyon
tulad ng telebisyon, radio at internet
_______________10. Ayon sa World Bank at International Monetary Fund, ito ang
pangunahing layunin ng globalisasyon
Session 41 Mini Task
Activity 1 pagbabalik-aral sa mga katangian at epekto ng globalisasyon
Activity 2 pagtalakay sa rubriks ng essay
Rubriks sa Sanaysay
Pamantay Napaka Mahu- Katam- Nangangailangan
an husay say taman pa ng
(4) (3) (2) kasanayan(1)
Nila- Napakahusay ng Mahusay ang May kahusayan Maligoy ang
laman pagkabuo ng pagkabuo ng ang pagkabuo talata. Nakalilito
talata. Malawak at talata. Malinaw ng talata. Tiyak at hindi tiyak ang
marami ang at tiyak ang impormasyon at mga
impormasyon at mga paliwanag impormasyon
elaborasyon impormasyon at
elaborasyon
Pagta- Masusi ang May ilang tiyak May Hindi natalakay
lakay pagkatakay ng na pagtalakay pagtatangkang ang paksa
nga paksa sa paksa talakayin ang
paksa
Organi- May mahusay na May Hindi gaanong Malabo ang
sasyon organisasyon at organisasyon malinaw ang organisasyon
pokus sa paksa organisasyon kung mayroon
man
Pag- Angkop ang mga Karmihan sa Hindi gaanong Hindi gumamit ng
lalahad salita at mga salita at angkop ang tiyak ns dslitsng
pangungusap sa pangungusap ay salita at sngkip sa mga
paksa at angkop sa paksa pangungusap sa pangungusap,
mambabasa at mambabasa paksa at paksa, at
mambabasa mambabasa.

Activity 3 pagbabasa ng ginawang sanaysay (2-3 students)

C. Sustainable Development

36
Session 41
Activity 1 Brainstorming-magbigigay ang mga magaaral ng kanilang kaalaman
tungkol sa mga salitang Pag-unlad at Likas-kaya at ipoproseso ng guro
ang mga naibigay na salita
Likas-kaya Pag-unlad

Activity 2 Moment of Thought attention - ipapaskil ng guro ang passage at pag-

aaralan ito ng mga mag-aaral bago magshare ng kanilang ideya
“Sustainable development is the pathway to the future we want for all. It offers a
framework to generate economic growth, achieve social justice, exercise
environmental stewardship and strengthen governance.
(https://www.brainyquote.com/quotes/quotes/b/bankimoon643741.html?src=t_sus
tainable_development ”)
Activity 3 Group sharing- ibabagi ng mga mag-aaral ang kanilang ideya tugkol sa
Quotation
Activity 4 Buuin Mo!- magpapangkat ang mga mag-aaral at mula sa mga strips na
ibibigay ng guro ay bubuin ng mga mag-aaral ang kahulugan ng
sustainable development
Session 42
Activity 1 Pair Share- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang mga nakalap na
datos tungkol sa sustainable development
Activity2 Timeline chart- kukumpletuhin ng mga mag-aaral ang timeline sa
pamamagitan ng paglagay ng mga datos tungkol sa kasaysayan ng
Sustainable development
1700- 1972 1980 1982 1983 1987
1800

Rebolusyo Nations’ World Human World Brundt-

ng Conference Conserva- Responsi- Commission land
industriyal on the tion bility on on Environ- Report
Human Strategy Conservatio ment and on
Environ- n Develop- Sustain
ment ment able
Deve-
lop-
ment
Activity 3 Discussion-pagtulungang talakayin ng guro at mga mag-aaral ang
ginawang timeline chart
Session 43
Activity 1 Sharing-magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang kasagutan sa mga
tanong
a. Nasubukan niyo na bang mahamon o nanghamon?
b. Bakit ka hinamon o nanghamon?

37
 c. Paano mo hinarap ang paghamon sa iyo?
Activity 2 Airplane-chart- pagkatapos mabasa ng mga mag-aaral ang teksto tungkol
sa mga hamon ng sustainable development ay tutugunan ng mga mag-
aaral ang mga kailangang datos sa chart
Sus
tain
able
De
ve
lop
ment

Activity 3 Frayer Model- bilang pagbubuod sa aralin ay kukumpletuhin ng mga

mag-aaral ang Frayer Model

kahulugan kahalagahan
Sustainable
Development
Gawain o paraan Hakbang sa
ng pagsulong pagsulong

Session 44 Assessment (sustainable development)

Assessment 1 Basahin ang mga pahayag sa bawat bilang. Lagyan ng check mark ang
hanay sa kanan ayon sa iyong pagsang-ayon sa pahayag

1 Lubos na sumasang-ayon
2 Suymasang-ayon
3 Walang pagsang-ayon
4 Hindi sumasang-ayon
5 Lubos na hindi sumasang-ayon

Pahayag 1 2 3 4 5
Mahirap makamit ang sustainable development sa mga
mahihirap na bansa

38
 Madaling makamit ang sustainable development kung
makikilahok ang maraming mamamayan
Ipatupad sa mauunlad at industriyalisadong bansa ang
paggamit ng fossil fuel
Dapat pag-aralan ng mga katutubong pangkat kung paano
makipamuhay sa kalikasa upang magkaroon ng mas
malawak na kaalaman sa sustainable development at kung
paano ito masusunod ng marami
Malaking bahagi ang ginagampananng teknolohiya sa
pagsulong ng sustainable development
Dapat pangunahan ng pamahalaan at mga pribadong
kompamya ang paghahanap ng mga alternatibong
pinagkukunan ng enerhiya
Mabuti lamang ang pagbagsak ng ekonomiya kung kapalit
nito ay kaunlaran ng kalikasan
Hindi maiiwasang maapektuhan ang kalikasan sa bawat
gawaing pangkaunlaran ng tao
Posibleng maakmit an gang balance sa pagitan ng
pangangailangang mapanatili ang ayos ng kapaligiran at ang
pangangailangang matustusan ang pangangailangan ng
lipunan
Kasabay ng pag-unlad ng lipunan ay ang pag-unlad ng
kalikasan

Assessment 2
I Tama o Mali Isulat ang tama kung may katotohanan ang pahayag at mali kung wala
_____1. Nakatuon lamang sa proteksyon ng kapaligiran ang layunin ng Sustainable
Development
_____2. Ang pagpapatupad ng mga bansa sa mga programang naaayon sa sustainable
development ay iba-iba pero pare-pareho sila ng antas ng pag-unlad
_____3. Ang green economy at tumutukoy sa pag-unlad ng sangkatauhan
_____4. Sa pagpupulong ng Rio+20, binalangkas nila ang mga suliraning nararanasan ng
mundo sa kabila ng programang sustainable development
_____5. Ang matagumpay na pagkamit ng sustainable development ay nangangailangan
ng pagbabago sa sistema ng pamumuhay
_____6. Ang antas ng realisasyon ng sustainable development ay ayon sa iba-ibang antas
ng kahandaan
_____7. Ang pag-unlad ng mga bansa ay hindi pantay-pantay
_____8. Ang pagbabawal sa paggamit ng plastic bag ay nagpataas sa demand sa papel na
bag pero hindi nabago ang pagnenegosyo sa plastic bag
_____9. Pinaprayoridad ng ibang bansa ang suliraning pangkapaligiran kaysa sa digmaan
_____10. Ang Earth Hour ay ginagawa lamang dito sa Pilipinas
II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon
__________________1. Samahan ng mga bansang nagsusulong ng mga programa para
sa sustainable development
__________________2. Tumutukoy sa hindi paggamit ng ilaw sa loob ng isang oras

39
 upang mabawasan ang konsumo sa kuryente
__________________3. Isa sa mga pinakamahalagang likas na yaman na ginamit noong
panahon ng Industrial Revolution. Ginamit ito sa paggawa ng
mga barko
__________________4. Ama ng Sustainable Yield Forestry
__________________5. Kaisipang nakapekto sa kalikasan ayon kay Malthus
__________________6. Isinulong ang paggamit ng coal bilang panggatong
__________________7. Kultura ng labis na paggamit ng mga bagay at serbisyo na hindi
tunay na kailangan
__________________8. Pagbabawas sa pagkonsumo ng enerhiya nang hindi
isinasakripisyo ang bias o benepisyo ng kagamitang
kumukonsumo dito
__________________9. Pangunahing suliraning kinakaharap ng mundo ayon sa United
Nations
_________________10. Panggatong na karaniwang ginagamit sa power plant
III Pagsusuri Suriin ang mga sumusunod kung pagtugon sa sustainable development o
hindi.
Session 45 Performance Task
Planning para sa performance at Pagsasagawa ng Performance Task
Pagsusulat ng Programang Pangkabuhayan
Goal nahihikayat ang ibang sector ng lipunan na makiisa sa pamayanan
at bansa sa pagsulong ng programang pangkabuhyan batay sa
pinagkukunang-yaman na matatagpuan sa pamayanan upang
makatulong sa paglutas sa mga suluraning pangkabuhayan na
kinakaharap ng mga mamamayan
Role -Newswriter: naglalahad ng mga balita o isyu tungkol sa mga
(pumili lang ginagawa ng mga tao at kaganapan sa ating kapaligiran
ng isa) -SK Leader:nagsusulong ng mga proyekto para sa mga kabataan
sa barangay
-Pintor: gumuguhit ng mga larawan para sa anunsyo ng
pamahalaan na ipinapaskil sa iba’t ibang pampublikong lugar
Madla, -Mga mag-aaral
Mambabasa -mga tao sa barangay
o -iba’t ibang sector ng lipunan
tagapakinig
situation Kahirapan ang pinakamalalang isyiu sa ating bansa . bilang
solusyon, magkakaroon ng programang pangkabuhayan batay sa
mga pinagkukunang yaman na matatagpuan sa sailing pamayanan
Product -balita ng naglalarawan ng programang pangkabuhayan na
makatutulong sa paglutas ng sa mga suliraning pangkabuhayan
-action plan ng programang pangkabuhayan na makatutulong sa
paglutas ng sa mga suliraning pangkabuhayan
-larawan na nagpapakita ng programang pangkabuhayan upang
makatulong sa sa paglutas ng sa mga suliraning pangkabuhayan
Pamantayan

40
 Pamantayan sa mga Programang Pangkabuhayan
Napakahusay Mahusay Katataman Kailangan pa
ng pagsasanay
krayterya 4 3 2
1
pokus Lubhang Malinaw ang Hindi gaanong Hindi malinaw
malinaw ang layuning malinaw ang ang layuning
layuning ipinahayag layuning ipinahayag
ipinahayag ipinahayag
Paghikayat Nakahihikayat at Gumamit ng Nakahihikayat Simple at
kawili-wili ang maraming May limitado ang
lahat ng mga nakahihikayat pagtatangkang mga salita
salitang ginamit na salit makagamit ng
nakahihikayat
na salita
Damdamin Nakapupukaw ng Bahagyang Hindi gaanong Walang
damdamin ang nakapupukaw nakapupukaw damdaming
lahat ng mga ng damdamin ng damdamin napupukaw ang
pahayag ang mga ang mga mga pahayag
pahayag pahayag
Katwiran Sapat ang mga May sapat na Maligoy ang Walang gaanong
detalye at detalye ngunit mga sinasabi at detalye at
lubhang malinaw hindi malinaw may kalabuan Malabo ang
ang ginamit na ang ilan sa ang mga katwiran
katwiran katwiran katwiran
paglalahad Napakaayos ng Maayos ang Hindi maayos Lubhang magulo
paglalahad at karamihan sa ang ang
pagkakasulat mga inilahad at pagkakalahad at pagkakalahad at
isinulat pagkakasulat pagkakassulat

Session 45 Summative Assessment (3 chapters)

Test I Tama o Mali. Isulat ang salitang TAMA kung ang pahayag ay may
katotohanan at MALI kung wala
______1. Ang mga taong underemployed ay ay naghahangad na magkaroon pa ng
karagdagang oras sa kanilang kasalukuyang trabaho o magkaroon pa ng
karagdagang pagkakakitaan o bagong trabaho na may mahabang oras.
______2. Lakas ng ekonomiya ang yamang tao
______3. May kaugnayan ang underemployment sa kahirapan
______4. Ang globalisasyon ay isang penomenang gawa ng tao.
______5. Nagaganap ang malayang kalakalan sa iba’t ibang rehiyon ng daigdig dahil sa
globalisasyon.
______6. Isa sa mga pangunahing katangian ng globalisasyon ay ang pagkahilig ng tao sa
pagkaing banyaga.
______7. Isang pinakamahagang pangyayari sa kasaysayan ng globalisasyon ay ang
pagbubukas ng McDonalds.
______8. Ang globalisasyon ay kaparaanan kung paano nagiging global ang mga local o
pampook o kaya mga pambansang gawi o paraan.
______9. Makakalikha ang pamahalaan ng trabaho kung babaa ng pamahalaan ang buwis
na binabayaran ng mga negosyante
______10. Korapsyon ang pangunahing sanhi ng kawalan ng hanapbuhay sa Pilipinas

41
______11. Ang Philippine Agenda ay naglalayong maturuan ang mga tao tungkol sa
kalagayan ng kapaligiran at kaunlaran ng daigdig
______12. Ipinagpaliban ng Pilipinas ang pagtugon sa panawagan ng Earth Summit na
itaguyod ang likas kayang kaunlaran
______13. Ayon kay Jonathan Harris, ang tunay na likas-kayang kaunlaran ay
malakihang pagbabago sa politika
______14. Ang green economy ay pagkilala sa yaman ng kabundukan
______15. Kasama ang Pilipinas sa Rio+20
Test II. Pagtukoy. Tukuyin ang inilalahad ng mga sumusunod:
_________________1.Tawag sa sitwasyon na pagkawala ng trabaho
_________________2. Kondisyon ng pag-alis ng mga propesyonal sa bansa upang
maghanap ng trabaho.
_________________3. Ang pagpaparami ng mga dayuhang negosyante ang tanging
solusyon sa suliranin sa unemployment.
_________________4. Ang kawalan ng trabaho ang pangunahing sanhi ng kahirapan sa
bansa.
_________________5. Pagbabawas sa konsumo ng enerhiya nang hindi isinasakripisyo
ang bisa o benpisyo ng kagamitang kumokonsumo nito.
_________________6. Ayon sa United Nations o UN, ang kahirapan ang pangunahing
hamon na kinakaharap ng mundo ngayon.
_________________7. Pagtugon sa mga pangangailangan ng kasalukuyang lipunan nang
hindi naisasakripisyo ang kakayahang matugunan ang parehong
pangangailangan sa hinaharap.
_________________8. Ang pagbubukas nito noong 1869 ay itinuturing na tampok na
simula ng globalisasyon.
_________________9. Pagmiminang isinasagawa sa pamamagitan ng paghukay sa ilalim
ng lupa.
_________________10. Isinasaad ng batas na ito na lahat ng mga yamang mineral sa
pampubliko at pampribadong lupa at kagubatan ay bukas sa mga
usaping pinansyal o teknikal
Test III. Pagtukoy Tukuyin kung ang mga sumusunod ay dahilan, epekto o solusyon sa
kawalan ng trabaho. Isulat ang D kung dahilan; E kung epekto at S kung
solusyon
___1. Pagsasaayos ng ___6. Mabilis na paglaki ___11. paglikha ng
sistema ng edukasyon sa ng populasyon maraming oportunidad
Pilipinas para sa lakas-paggawa
___2. Brain at brawn drain ___7. Paglaganap ng ___12. Natitigil sa pag-
krimen aaral ang mga kabataan
___3. Labis na suplay ng ___8. Hindi tugma ang ___13. Mababang antas ng
lakas paggawa mga kasanayan o natapos pamumuhay
na kurso sa mga
hinihinging kwalipikasyon
___4. Kakulangan ng sapat ___9. Paglinang sa mga ___14.mababang kita ng
na edukasyon kasanayan ng mga pamahalaa.
manggagawa
___5. Tumitinding ___10. Mas maraming ___15. Pagbibigay ng

42
kahirapan dayuhang mamumuhunan makabuluhang edukasyon

I. Assessments
A. Prelims

Test I. TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad
ng katotohanan at MALI kung hindi.
____1. Ang pagbabago sa klima ng mundo ay bunga ng pagdami ng greenhouse gases
____2. Habang tumataas ang temperatura ng daigdig ay dumarami ang mga sakit ng tao.
____3. Tsunami ang nagpalala sa epekto ng bagyong Yolanda.
____4. Ang paggamit ng hydro cars ay nakapagpapalala sa pag-init ng mundo.
____5. Aktibong tinutugunan ng mga pinuno ng bansa ang isyu ng climate change.
____6. Nararamdaman ng mga hayop at halaman ang tuwiran dahilan ng climate change.
____7. Ang pamamalagi sa bubong o sa mataas na lugar ang pinakamabuting gawin sa
panahon ng lindol.
____8. Ang pagpapatibay ng estruktura ay paraan ng paghahanda sa kalamidad.
____9. Mainam mag-imbak ng maraming pagkain bilang paghahanda sa kalamidad.
____10. Nakakatulong ang pagiging balisa sa tuwing may kalamidad.
____11. Dapat itago sa mataas na bahagi ng bahay ang mga mabibigat na bagay.
____12. Nakatutulong ang pagkakaroon ng emergency drill sa paghahanda para sa
kalamidad.
____13. Ang nakatatanda ang dapat na maunang lilikas sa panahon ng kalamidad.
____14. Mga rescue workers lamang ang nangangailangan ng pagsasanay para sa
paghahanda sa kalamidad.
____15. Ipinapakita sa geohazard map ang mga lugar kung saan maaaring lumikas kapag
matindi ang tag-ulan
Test II. MULTIPLE CHOICE Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot.
___1. Isa sa mga sumusunod ang halimbawa ng konteomporaryong isyu
A. Personal na hidwaan ng magkakapitbahay
B. Uri ng pamumuhay n g ating mga ninuno
C. Kabuhayan ng isang maliit na komunidad
D. Kasalukuyang sitwasyong political ng bansa
___2. Alin ang HINDI katangian ng kontemporaryong isyu?
A. Pinag-uusapan at pinagdedebatehan
B. Naganap noong unang panahon
C. May matinding epekto sa lipunan
D. Gumagambala at bumabagabag sa mga mamamayan
___3. Aling sanggunian ang HINDI nagbibigay ng impormasyon tungkol sa mga
kontemporaryong isyu?
A. Internet B. Telebisyon C. Pahayagan D. Pelikula
___4. Ito ay mga suliranin o pangyayaring bumabagabag o gumagambala sa kalagayan
ng ating pamayanan at sa bansa.
A. Globalisasyon

43
 B. Climate Change
C. Sustainable Development
D. Kontemporaryong Isyu
____5. Mga pahayag na di kailangang patunayan.

A. Katotohanan
B. Opinyon
C. Pagkiling
D. Paglalahat
___6. Ito ang ibinubunga ng paglindol sa ilalim ng dagat
A. Storm surge
B. Pagputok ng bulkan
C. Tsunami
D. Erosion
___7. Alin sa mga sumusunod ang dapat na kabilang sa emergency kit
A. Magasin
B. Payong
C. Flashlight
D. Tinapay
___8. Totoong pahayag o pangyayari na pinatutunayan sa tulong ng mga aktwal na datos
A. Kongklusyon
B. Katotohanan
C. Opinion
D. Hinuha
___9. “Hindi sana marami ang nasawi sa Marawi City kung sumunod ang mga
mamamayan sa utos ng gobyerno na lisanin ang lugar.” Anong uri ng pahayag
ang ipinapakita sa sitwasyon?
A. Bias
B. Katotohanan
C. Hinuha
D. Konklusyon
___10. Ito ay uri ng pahayag na tumutukoy sa nabuong desisyon, kaalaman o ideya
pagkatapos ng pag-aaral, obserbasyon at pagsusuri ng pagkakaugnay-ugnay ng
mahahalagang ebidensya o kaalaman.
A. Katotohanan
B. Bias
C. Kongklusyon
D. Opinion
___11. Kailangang maging handa para sa mga kalamidad upang
A. maiwasan ang mga sakit
B. mabawasan ang mga pinsala nito
C. mapabilis ang pagbibigay ng tulong
D. maging mulat ang mga mamamayan
___12. Alin sa mga sumusunod ang dapat na kabilang sa laman ng emergency kit?
A. Magasin
B. Flashlight

44
 C. Tinapay
D. pamaypay
___13. Ang mga sumusunod ay layunin ng disaster risk mitigation maliban sa isa.
A. Pagplano para sa maayos na paggamit ng lupa
B. Pagpapatayo ng matibay na impraestruktura
C. Paghahatid ng tulong para sa mga nasalanta ng kalamidad
D. Pagpapalaganap ng kaalamang tungkol sa kalamidad
___14. Alin sa mga sumusunod na paraan ang makababawas sa pinsala ng kalamidad?
A. Dredging ng mga ilog
B. Pagtatayo ng mga dam
C. Pagtatanim ng mga punongkahoy
D. Pagbabaon sa lupa ng mga transmission line
___15. Mahalagang makinig o manood sa mga ulat panahon upang
A. Maging mulat sa mga kontemporayong isyu
B. Madagdagan ang kaalaman
C. Maging handa sa anumang kalamidad
D. Maplano ng maayos ang ating pananamit
Test III MATCHING TYPE Itapat ang mga tungkulin sa kolum I ng mga ahensya sa
kolum II. Isulat lamang ang titik ng inyong sagot.

I II
___1 Nangunguna sa pagsagip at pagbibigay ng mga A. NDRRMC
mungkahing dapat gawin bag, habang at pagkatapos ng
kalamidad
___2. Namamahagi ng relief goods at nag-aalay ng dagliang B. PNRC
tulong sa mga nangangailangan at nasiraan ng tahanan
dulot ng kalamidad
___3. Nagbabantay at nag-aaral tungkol sa mga bagyo C . DSWD
___4 Nagmomonitor at nagsusuri sa mga lindol at pagsabog ng D. PHILVOCS
bulkan
___5 Mabilis na naghahanap, nagliligtas at nagrerekober sa E. PAG-ASA
mga biktima ng kalamidad

Test IV. PAGTUKOY Tukuyin ang inilalarawan ng mga sumusunod

________________1. Makabagong uri ng sasakyan na hindi nakakasira sa kapaligiran.
________________2. Katangian ng kapaligiran na maaring magdulot ng malawakang
pinsala at kapahamakan.
________________3. Malubhang pagkasira sa kaayusan ng komunidad o lipunan na may
malawakang pagkawala ng buhay, ari-arian at kabuhayan at
pagkasira ng kapaligiran.
________________4. Malawakang paggalaw ng mga bato na nagreresulta sa pagguho ng
isang bahagi ng lupa.
________________5. Mataas na paghampas at pag-apaw ng tubig sa dagat.
________________6. Ito ay naglalaman ng mga mahahalagang bagay na kailangan sa
paglikas mula sa mga mapanganib na lugar kung may sakuna
________________7. Kilos o hakbang na naglalayong mabawasan ang mga elementong

45
 nakapagpapalala sa mga negatibong epekto ng sakuna.
________________8. Tawag sa mga siyentistang nag-aaral tungkol sa klima
________________9. Ito ang inilalabas ng PAG-ASA na abiso upang malaman ng mga
tao kung gaano kalakas ang paparating na tropical cyclone o bagyo
at ano ang dapat gawin.
_______________10. Uri ng pahayag na nagpapahiwatig ng saloobin at kaisipan ng tao
tungkol sa inilahad na katotohanan.
Test IV ESSAY Ipaliwanag ng payak ngunit komprehensibo ang inyong sagot sa
tanong.
Paano naaapektuhan ng pagbabago ng klima ang pamumuhay ng mga mamamayan?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
____________________________________
Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag
Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa
Paglinang
Nilalaman Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi
impormasyong tiyak at tama ang naipahayag nang
inilahad. impormasyong maayos ang mga
inilahad. impormasyon.
Organisasyon Magkakaugnay Hindi masyadong Hindi maayos
ang bawat magkakaugnay ang ang
impormasyong bawat pagkakasunod-
inilahad. impormasyong sunod ng mga
inilahad. impormasyon.
Presentasyon Malinis at maayos Hindi masyadong Hindi mabasa at
ang gramatikong malinis at maayos magulo ang mga
isinulat. ang gramatikong nakasulat
isinulat.
Kabuuang
Puntos

B. Final exam
Saint Louis School
Solano, Nueva Vizcaya
First Periodical Exam
Social Studies X (1-6)
Pangalan:__________________ Petsa:_________
Taon at Pangkat:____________ Iskor:_________

Test I. TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad

46
 ng katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Tinutugunan ng sustainable development ang mga pangangailangan ng mga
henerasyon sa kasalukuyan at sa hinaharap.
_____2. Sa bawat gawaing pangkaunlaran ay hindi naaapektuhan ang kalikasan.
_____3. Isa sa mga naging limitasyon ng sustainable development ang sobrang
kasanayan ng mga tao sa iba’t ibang larangan.
_____4. Walang nagagawa ang teknolohiya sa pagsulong ng sustainable development.
_____5. Nabuo ang konsepto ng sustainable development sa pamamagitan ng
pagpupulong ng iba’t ibang bansa upang humanap ng pinakamabisang paraan ng
pagpapaunlad ng mga bansa.
_____6. Mahirap isakatuparan ang sustainable development sa modernong panahon.
_____7. Ang pangangalaga sa hanapbuhay, kalidad ng buhay at proteksyon ngkapali-
giran ang maliwanag na batayan ng sustainable development.
_____8. HINDI hamon sa sustainable development ang pagkonsumo ng tao.
_____9. Ang polusyong dulot ng Industrial Revolution ay nagbunsod sa pagtataguyod ng
sustainable development.
_____10. Madaling makamit ang sustainable development kung makikilahok at
makikipagtulungan ang mga mamamayan.
_____11. Ang pagsusunog ng mga plastic ay nakadaragdag sa konsentrasyon ng
nakalalasong gas sa kapaligiran at atmospera.
_____12. Malaki ang kaugnayan ng gawain at desisyon ng tao sa pagbabagong
pangkapaligiran
_____13. Gumagamit ang globalisasyon ng tanong na “gaano kalaki ang missile mo?”
_____14. Ang globalisasyon ay maihahambing sa isang karera na kailangang magwagi sa
pagtakbo na ang pagkahuli ay nangangahulugan ng pagkatalo o pagkalugi ng
negosyo
_____15. Ang globalisasyon ay umiikot lamang sa dalawang balanse.
Test II. MARAMING PAGPIPILIAN
A. Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot.
____1. Alin sa mga sumusunod na bansa sa Asya ang may mataas na antas ng
employment?
A. Indonesia B. Malaysia C. Singapore D. Pilipinas
____2. Alin sa mga sumusunod ang HINDI epekto ng unemployment?
A. Pagdami ng hindi nakapag-aral
B. Pagbagsak ng mga dayuhang kalakal
C. Kahirapan
D. Pagtaas ng krimen
____3. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng unemployment?
A. Mataas na populasyon
B. Sapat na trabaho
C. Maraming oportunidad
D. kahirapan
Para 4 & 5
Antas ng unemployment
90
80

47
 70
60
50
40
30
20
10
0
Pilipinas Indonesia Brunei Myanmar Malaysia Singapore

___4. Alin sa mga bansa ang may pinakamatinding suliranin sa kawalan ng trabaho?
A. Singapore B. Brunei C. Pilipinas D. Myanmar
___5. Alin sa mga sumusunod ang pinakaangkop na pamagat ng graph?
A. Antas ng employment ng mga bansa sa Timog-Silangang Asya
B. Antas ng unemployment sa mga bansa sa Timog-Silangang Asya
C. Mga bansa na nangunguna sa unemployment rate
D. Mga bansang nangunguna sa employment rate
B. S uriin ang dalawang pahayag at piliin ang titik ng inyong napiling sagot. Isulat ang
A. Kung ang unang pahayag ay tama at ang ikalawang pahayag ay mali;
B. Kung ang unang pahayag ay mali at ang ikalawang pahayag ay tama;
C. Kung ang dalawang pahayag ay tama; at
D. Kung ang dalawang pahayag ay mali
___1. I Ang kahirapan ay isang kalagayan kung saan di matutugunan ng mga tao ang
mga pangunahing pangangailangan
II Epekto ng unemployment ang kahirapan
___2. I Ang unemployment ay isang kalagayan kung saan ang mga mamamayan ay
may trabaho na higit na mabababa kaysa sa kursong kanilang natapos.
II Ang underemployment ay isang kalagayan kung saan ang mga mamamayan ay
walang mapasukang trabaho.
___3. I Ang kalidad ng pamumuhay ng mga tao ay dapat na isaalang-alang sa pag-
aanalisa sa kahirapan.
II Ang mga mahihirap ay yaong kumakain ng higit sa tatlong beses isang araw.
___4. I Ang workforce ay bahagi ng populasyon ng bansa na nasa tamang edad upang
magtrabaho.
II Ang migrasyon ng mga manggagawang Pilipino ay bunga ng kawalan ng
trabaho sa Pilipinas.
___5. I Ang unemployment rate sa Pilipinas ay nasa 7% mula 2014 hanggang 2016.
II Ang underemployment ng Pilipinas rate sa Pilipinas ay nasa 18% noong 2017
___6. I Tumataas ang bilang ng nagaganap na krimen tuwing bumabagsak ang
ekonomiya.
II Nakapagtitipid ang pamahalaan ng gastusin kapag nababawasan ang bilang ng
krimen na nagaganap
___7. I Malaking tulong sa pag-iwas sa kahirapan ang deployment ng mga OFWs.
II Ang deployment ng ng mga OFWs ay epekto ng brain at brawn drain.
___8. I Malaking hadlang ang pagdami ng mangangalakal sa paglutas ng
unemployment.

48
 II Binabale-wala ng mga employers ang mga aplikanteng di nakatapos ng pag-
aaral kaya nahihirapang
makahanap ng trabaho ang mga ito.
___9. I Bumabagsak ang antas ng pamumuhay sa kawalan ng trabaho ng maraming
Pilipino.
II Pareho ang naiaambag sa ekonomiya ng mga may trabaho at walang trabaho
dahil pareho naman
silang gumagastos.
___10. I Ang malaking populasyon ay nakababawas ng mataas na bilang ng walang
trabaho.
II Dahil sa maliit na bilang ng labor force nagkakaroon ng kakapusan sa mga
trabaho.
Test III. PAGTUKOY. Tukuyin ang mga binabanggit na impormasyon.
________________1. Digmaang tinutukoy ng globalisasyon
________________2. Pangunahing katangian ng globalisasyon.
________________3. Sa globalisasyon, ito ang turing ng bawat bansa, estado at
indibidwal sa isa’t isa.
________________4. Katangian ng globalisasyon na tumutukoy sa hindi pakikialam ng
pamahalaan sa mga gawain sa negosyo ng mga mangangalakal.
________________5. Tumutukoy ito sa pagbabawas ng gawaing local at pag-usbong ng
mga gawaing pandaigdigan.
________________6. Sa aspektong ito ng globalisasyon, nakakaligtaan na ang local na
sining dahil sa pagkahilig ng henerasyon sa teknolohiya at bilis ng
daloy ng kaalaman mula sa ibang bansa.
________________7. Pangunahing layunin ng globalisasyon ayon sa World Bank at
International Monetary Fund.
________________8. Pinakamahalagang pangyayari noong ika-19 na siglo sa pag-
usbong ng globalisasyon.
________________9. Isang pandaigdigang Sistema na may malawak na implikasyon sa
politika, kultura, edukasyon, kapaligiran at siyensya
________________10. Katangian ng globalisasyon na tumutukoy sa pagiging Malaya ng
kalakalan.
Test IV. PAGPAPALIWANAG. Ipaliwanag ang inyong saloobin sa sitwasyon.
1. Bilang isang mag-aaral, paano mo matutulungan ang iyong paaralan at
pamayanan sa pagsasakatuparan ng Solid Waste Management dahil hanggang sa
ngayon ay hindi pa umaabot sa 100% ng populasyon ang sumusunod dito?
Ipaliwanag ang mga hakbang na gagawin
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

49
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
__________________

Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag

Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa
Paglinang
Nilalaman Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi
impormasyong tiyak at tama ang naipahayag nang
inilahad. impormasyong maayos ang mga
inilahad. impormasyon.
Organisasyon Magkakaugnay Hindi masyadong Hindi maayos
ang bawat magkakaugnay ang ang
impormasyong bawat pagkakasunod-
inilahad. impormasyong sunod ng mga
inilahad. impormasyon.
Presentasyon Malinis at maayos Hindi masyadong Hindi mabasa at
ang gramatikong malinis at maayos magulo ang mga
isinulat. ang gramatikong nakasulat
isinulat.
Kabuuang
Puntos

Ikalawang Markahan: Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan

A. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard): Ang mga mag-aaral ay may
pag-unawa sa sanhi at epekto ng mga isyung pampolitikal sa pagpapanatili ng
katatagan ng pamahalaan at maayos na ugnayan ng mga bansa sa daigdig

B. Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard): Ang mga mag-aaral ay

nakapgpapanukala ng mga paraan na nagpapakita ng aktibong pakikilahok sa mga
isyung pampulitikal na nararanasan sa pamayanan at sa bansa.

50
 C. Paksang Aralin (Content):

 Migration (Migrasyon)
 Territorial and Border Conflicts
 Political Dynasties
 Graft and Corruption
 Terorismo
 Transnational Crime
 Drug trafficking
 Money laundering
 Human trafficking
D. Pamantayan sa Pagkatuto (Learning Competencies)
 Nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa paunang pagtaya
 Nabibigyang kahulugan ang migrasyon at napag-iiba ang mga uri nito
 Natutukoy ang mga dahilan ng migrasyon sa loob at labas ng bansa
 Naipaliliwanag ang epekto ng migrasyon sa aspektong
panlipunan,pampulitika at pangkabuhayan
 Natatalakay ang mga dahilan ng mga suliraning teritoryal at hangganan
 Nasusuri ang mga epekto ng suliraning teritoryal sa aspektong panlipunan,
pampulitika, pangkabuhayan at pangkapayapaan ng mga mamamayan
 Naipaliliwanag ang konsepto ng dinastiyang political
 Nasusuri ang sanhi at epekto ng dinastiyang political sa pagpapanatili ng
malinis at matatag na pamahalaan
 Naipaliliwanag ang konsepto, uri at pamamaraan ng graft and corruption
 Natataya ang epekto ng graft and corruption sa pagtitiwala at
partisipasyon ng mga mamamayan sa mga programa ng pamahalaan
 Nasusuri ang kaugnayan ng graft and corruption sa aspektong
pangkabuhayan at panlipunan
 Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang maiwasan ang graft and
corruption sa lipunan
 Naipaliliwanag ang mga dahilan at epekto ng terorismo sa aspektong
panlipunan, pampulitika at pang-ekonomiya
 Nasusuri ang mga epekto ng transnational crimes sa aspektong panlipunan
at pang-ekonomiya
 Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang maiwasan ang mga
transnational crimes

Mga Tiyak na Layunin

Session 1. nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa paunang pagtaya (diagnostic test)
Session 2. nabibigyang kahulugan ang migrasyon, napag-iiba ang uri ng migrasyon
Session 3 & 4 natatalakay ang mga dahilan ng migrasyon at ang mga epekto nito sa
aspektong Panlipunan, pampulitika at pangkabuhayan
Session 5 nakababahagi ng kaalaman tungkol sa mga karanasan ng mga migrante
Session 6 napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa migrasyon sa pamamagitan ng
paggawa
ng isang Liham ng Pangako

51
Session 7 nasasagot ng mahusay ang mga tanong at aktibiti tungkol sa migrasyon
Session 8 nabibigyang kahulugan ang teritoryo at pambansang teritoryo
Session 9 natatalakay ang kahalagahan ng kaalaman sa teritoryal at pandaigdigang
hanggananat naipalililiwanag ang mga dahilan at epekto ng suliraning
teritoryal
Session 10 & 11 natatalakay ang isyung panteritoryal ng Pilipinas (West Philippine Sea)
Session 12- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagtaya
Session 13 & 14 – Nakagagawa ng comic strip, audio visual presentation at awit o rap
tungkol sa territorial border and conflict at naipapakita ito sa klase
Session 15. Natutukoy at naipaliliwanag ang konsepto ng political dynasty
Session 16- nasusuri ang mga sanhi ng dinastiyang pulitikal at ang mga epekto nito sa
pulitika , lipunan at ekonomiya
Session 17- natatalakay ang mga dahilan kung bakit napapanatili ang political dynasty
-nakapagmumungkahi ng mga paraan ng pagpigil sa political dynasty
at Sabah – naibigay na kasunduan)
Session 18 nakapagmumungkahi at naipaliliwanag ang mga paraan o solusyon sa
suliraning dinastiyang pulitikal
Session 19 napapangatuwiranan ang sinasang-ayunang pahayag hinggil sa pagbuwag ng
dinastiyang pulitikal sa pamamagitan ng debate (Isyung pagtatalunan-
Dapat
mabuwag ang Political Dynasty)
Session 20 napapalalim ang kaalaman sa aralin sa pamamagitan ng paglikha ng
talumpati,
dula o awit
Session 21 naihahayag sa klase ang ginawang aktibiti tungkol sa pagsugpo ng political
dynasty
Session 22 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa mahabang pagtataya
Session 23 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa Prelims
Session 24- nasusuri ang kanilang sariling kakayahan sa nakaraang pagsusulit
Session 26- naipaliliwanag ang konsepto ng graft and corruption
-natutukoy ang pagkakaiba at pagkakatulad ng graft and corruption
Session 27- naibibigay ang mga uri at pamamaraan ng graft and corruption
Session 28 natatalakay ang mga dahilan at epekto ng graft and corruption sa aspektong
pang- ekonomiya at pampulitika
Session 29- natatalakay ang mga paraan ng paglutas sa suliranin sa graft and corruption
Session 30- nasusuri ang mga katiwalian ng ilang tao sa gobyerno
Session 31- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa assessment
Session 32- natatalakay ang konsepto ng terorismo
Session 33 and 34- nasusuri ang mga aktibidades ng iba’t ibang pangkat ng terorista sa
Pilipinas at sa ibang bansa
Session 35- naipaliliwanag ang mga hakbang ng pagsugpo ng terorismo
Session 36- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa assessment
Session 37. Natatalakay ang konsepto ng transnational crime at ang mga layunin nito
Session 38- natatalakay ang konsepto ng human at drug trafficking bilang mga uri ng
transnational Crime
-naipaliliwanag kung bakit itinuturing na malubhang isyu ang human at drug

52
 trafficking sa bansa
Session 39- natatalakay ang konsepto ng money laundering at ang mga epekto nito sa
ekonomiya at pulitika ng bansa
Session 40- natatalakay ang mga solusyon ng transnational crimes
Session 41- nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagsubok (Summative
assessment)
Session 42- napapalalim ang pang-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Performance Task

Mga Istratehiya
Session 1. Diagnostic test
Aralin 1: Migrasyon
Session 2. Konsepto ng migrasyon
Activity 1. Dito ako manirahan- hahayaan ng guro na lilipat ng upuan ang mga
mag-
aaral kung saan nila gustong umupo
Activity 2. Clock Buddies- hawak ang Frayer Model, maghahanap ng kapareha ang
mga magaaral at ipasagot ang isang parte ng orasan. Lilipat sa ibang
kapareha ang mag-aaral kapag nagsabi ng oras ang guro. Mauulit ang
paglipat hanggang sa mapuno ang kanilang orasan ng sagot

12
21
2

migrasyon
3
9

6
Activity 3. Lecture-discussion- malayang tatalakayin sa klase ang kahulugan at uri
ng Migrasyon
Activity 4 Closure (kumpletuhin ang konsepto ng migrasyon gamit ang graphic
organizer)

53
Session 3 and 4 ang mga dahilan ng migrasyon at ang mga epekto nito sa
aspektong Panlipunan, pampulitika at pangkabuhayan
Activity 1. SQ3Rs
Survey- sa pamamagitan lamang ng kanilang imahinasyon ay iisipin ng
mag-aaral ang posibleng dahilan at epekto ng migrasyon
Question-maglalahad ang mga mag-aaral kung ano ang gusto nilang
malaman tungkol sa kanilang iniisip
Read- babasahin nang tahimik ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa
migrasyon. Habang binabasa ang teksto lalagyan na rin ng sticky
notes ang kasagutan sa kanilang mga inisip na tanong
Recite- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang nalamang
impormasyon hinggil sa mga tanong na kanilang binuo
Review- babalikan ng mga mag-aaral ang kanilang binasa upang
masiguro ang na kanyang ibinigay
Activity 2. Semantic webbing
Sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na “Bakit lumilipat ang mga
tao
sa ibang lugar? Paano naaapektuhan ang aspektong pulitikal,
ekonomiko at lipunan?

Ilalagay ito sa graphic organizer na semantic web

pang-
ekonomiya

Dahilan at
epekto

panlipunan pampulitika

Session - 5 Case study (buhay migrante)

Activity 1. Individual Sharing- magbsbshagi ang mga anak ng OFWs ng karanasan
ng kanilang mga mahal sa buhay na nasa ibang bansa

54
 Activity 2. Case Study-
Mahahati ang klase sa pangkat at mabibigyan sila ng isang OFW
kung
saan pag-aaralan nila ang masalimuot o masaya na karanasan nina
Floor Contemplacion , Jennifer Dalquez, Sarah Balabagan at mga
Pinoy sa Saudi
Sa pag-aanalisa sa kwento ay mailalahad ang mga sumusunod:
a. Ano ang motibo ng kanyang pangingibang bansa? (kagustuhang
maiangat ang buhay)
b. Ano-ano ang hinarap na hamon ng pagiging malayo sa pamilya at
pagiging OFW? Paano niya hinarap ang mga hamon na nabanggit?
(hindi tiyak ang kapalaran sa lugar na pupuntahan)
c. Ano-ano ang mga naging bunga ng kanyang pangingibang bansa?
(mabuti, maayos, masalimuot, trahedya, bangungot)
d. Kung ikaw ay anak ng isang OFW na ito, paano mo rin haharapin ang
mga hamon na dulot ng kanyang paglayo? (sasabayan ko ang
pagsasakripisyo niya at ituring ko na hamon ito sa aking pagiging
resposableng anak )
Activity 3 Big group Sharing- ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang napg-
alaman tungkol sa buhay OFW
Activity 3. Reflective writing- mula sa mga napag-alamang karanasan ng mga
Migrante ay magsusulat ang mga mag-aaral ng kanilang reflection.
Session 6- paggawa ng isang Liham ng Pangako
Activity 1. Branstorming- pag-uusapan sa klase ang tanong na: paano natin
maipapadama sa mga migrante ang ating pagmamahal kahit na sila ay
malayo sa atin?
(mga posibleng sagot:ipagdasal ang kanilang seguridad at kaligtasan,
magkaroon ng patuloy na komunikasyon sa pamamagitan ng text,tawag
o liham)
Activity 2. Pagsulat ng liham- Pangako sa iyo…- gagawa ng liham ng pangako ang
mga mag-aaral para sa kanilang mga mahal sa buhay na nasa abroad.
(Kung walang kamag-anak na nasa ibang bansa ay i-presume na lang
na meron din sa kanila)
Activity 3. I-share Mo- bibigyan ng pagkakataon ang 3 mag-aral na basahin ang
kanilang Liham
Activity 4. Pagsagot sa Synthesis Journal
Ano ang aking Ano ang aking mga Paano koito magagamit?
ginawa? natutunan?

Pinaghusay ko ang Natutunan kong Kung ako’y mandarayuhan

aking pakikinig napakahalaga ang din ay dadalhin ko ang aking
dahil naaapektuhan pagbubuklod ng napag-aralan at sisikapin
ako. pamilya kahit na kong ang aking pamilya ay
magkakalayo may pagkakabuklod-buklod
kahit na malayo ako.

Session 7 – Formative Assessment

55
 Activity 1. Maikling pagbabalik-aral
Activity 2. Formative Assessment
I Tama o Mali Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng
katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Mas mabilis ang paglipat ng mga tao mula sa mga lugar na urban papunta ng
kanayunan kumpara sa paglipat mula kanayunan patungong urban
_____2. Ayon sa ulat ng United Nations, ang Europa ang may pinakamataas na
porsiyento
ng tinatanggap na migrante.
_____3. Pinakamataas ang porsiyento ng international migrants ang nasa working age.
_____4. Dahil sa globalisasyon ay mahirap na mgayon ang maghanap ng trabaho.
_____5. Sa tuwing may lumilikas patungo ng ibang bansa ay lalong nagkakaroon ng
suliranin sa pagdami ng populasyon sa bansang pinanggalingan.
_____6. Naapektuhan ng migrasyon ang ugnayang panlabas ng Pilipinas.
_____7. Proteksyon ng mga OFWs ang layunin ng Batas Blg. 8042.
_____8. OCWs ang kasalukuyang tawag sa mga nagtatrabaho sa ibang bansa.
_____9. Itinuturing na “Modern Day Heroes” ang mga manggawang Pilipino sa ibang
bansa.
_____10. Malaki ang naitutulong ng brain drain sa mga gawaing pangpropesyonal sa
bansa.

II Pagtukoy Tukuyin ang inilalarawan sa mga sumusunod

_______________1. Mga migrante na lumikas sa kanilang sariling bayan upang
makaiwas
sa labanan, prosekusyon o pagkagutom.
_______________2. Tumutukoy sa paglipat ng lugar ng mga tao, pampulitika o pang-
ekonomiyang dahilan.
_______________3. Grupo ng mga migrante na pinakamabilis dumami.
_______________4. Uri ng migrasyon na tumutukoy sa paglipat ng mga tao sa labas ng
bansa.
_______________5. Suliraning pampopulasyon sa mga bansang mauunlad at siyang
dahilan upang tanggapin ang mga migrante
_______________6. Tawag sa salaping padala ng mga manggagawa sa ibang bansa.
_______________7. Doktrinang naniniwala na ang iba’t ibang kultura ay maaaring
magsama-sama ng payapa at pantay-pantay.
_______________8. Doktrinang tumutukoy sa maluwag na pagtanggap sa mga migrante
na makilahok sa mga gawaing pang-ekonomiya, panlipunan at
pangkultura.
_______________9. Pangunahing dahilan ng paglipat ng mga Pilipino sa ibang bansa.
_______________10. Salik ng migrasyon na nanggagaling sa lugar na patutunguhan ng
migrante.
III Acronym Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod:
1 OFW____________________________________________________________
2 POEA____________________________________________________________
3 DOLE____________________________________________________________
4 OWWA___________________________________________________________

56
 5 OCW_____________________________________________________________
IV Pagkumpleto sa graphic organizer. Kumpletuhin ang impormasyong hinihingi at
ilagay sa angkop na pwesto ang sagot

Sanhi at bunga ng Migrasyon

Mga epekto
ng migrasyon

Mga dahilan
ng migrasyon

V Essay Ipaliwanag ang inyong sagot sa tanong:

Paano nakaaapekto ang migrasyong panlabas sa mga sumusunod na aspekto:
a. Panlipunan____________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
b. Pampolitika___________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
c. Pangkabuhayan________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Mga sagot sa Assessment
I. 1. Mali 2. Tama 3. Mali 4. Mali 5. Mali
6. Tama 7. Tama 8. Mali 9. Tama 10. Mali

II 1. Refugees 6. Remittances
2. Migrasyon 7. Multiculturalism
3. Economic migrants 8. Integrasyon
4. International migration 9. Hanapbuhay
5. Population decline and ageing 10. Pull factor
III 1 Overseas Filipino Worker
2 Philippine Overseas Employment Agency
3 Department of Labor and Employment
4 Overseas Worker Welfare Administration
5 Overseas Contract Worker

57
IV

Epekto ng
migrasyon

Dahilan ng
migrasyon

V a Panlipunan: naitataguyod ang multiculturalism dahil nakikilala at natututuhang

matanggap ng bawat isa ang mga nagkakaibang kultura at paniniwala
b Pampolitika: kailangang gumawa ng hakbang ang mga bansa upang
mapangalagaan
ang kapakanan ng mga migrante
c Pangkabuhayan: nakakatulong ang remittances sa pagpapaunlad ng buhay at
ekonomiya

Aralin 2: Territorial and Border Conflicts

Session 8 kahulugan ng teritoryo at pambansang teritoryo
Activity 1. Map reading- gamit ang mapa ng Pilipinas, sasabihin ng mga mag-aaral
ang absolute at relative location ng Pilipinas
Relative location Absolute location
North – Taiwan North – 13ᴼ
South- Indonesia South – 8ᴼ
East- Vietnam East – 122ᴼ
West- Guam West – 117ᴼ
Activity 2. Pair-Share- pag-uusapan ng magkapareha ang babala na
“ Private Property. No Trespassing”
Pamprosesong Tanong:
a. Ano ang pagkakaintindi mo sa babala na naibigay?
b. Maliban sa nakasulat na babala, paano mo ipaparamdam sa iba na
bawal ang trespassing?
c. Bakit mo gagawin ito?
Activity 3. Intellectual Discussion- pagtalakay sa probisyon ng Konstitusyon
tungkol sa pambansang teritoryo
Constitutional provision:
Artikulo 1 ng Saligang Batas: Ang Pambansang teritoryo ay
binubuo ng kapuluang Pilipinas, kasama ang lahat ng mga pulo at
karagatang nakapaloob dito, at lahat ng iba pang teritoryo na nasa

58
 ganap na kapangyarihan o hurisdiksyon ng Pilipinas na binubuo ng
mga kalupaan, katubigan at himpapawirin nito kasama ang
dagat teritoryal, ang lalim ng dagat, ang kailaliman ng lupa, ang
mga kalapagang insular, at ang iba pang pook submarine nito.
Ang mga karagatang nakapaligid, nakapagitan at nag-uugnay sa
mga pulo ng kapuluan, maging ano man ang lawak at mga
dimension ay nag-aanyong bahaging panloob ng karagatan ng
Pilipinas.

Tanong: Ano ang mga elementong nabanggit na nagsasabi ng

hangganan
ng teritoryo ng bansa? (pulo, karagatan,kalupaan,katubigan,
kalapagang insular, pook submarino)
Session 9- kahalagahan ng kaalaman sa teritoryal at pandaigdigang
hangganan at ang mga dahilan at epekto ng suliraning teritoryal
Activity 1. Reciprocal Teaching
1.a. pagbabasa ng teksto (sa textbook)-pagkatapos basahin ang teksto
- magpapangkat ang mga mag-aaral ng may apat na miyembroat
bubuo sila ng mga tanong na humihingi ng katotohanan, opinion
o interpretasyon sa
nabasa at pagpapasya sa impormasyon
-magbibigay sila ng hinuha ng posibleng mangyayari kung hindi
malutas ang suliraning teritoryal
1.b. Over the Bakod- magpapalitan ng mga papel ang mga pangkat
para
suriin ang mga sagot at bibigyan ito ng komento
Activity 2. Intellectual discussion- pagtalakay at paglilinaw sa mga dahilan at
epekto ng suliraning teritoryal
Session 10 and 11- Ang isyung panteritoryal ng Pilipinas (West Philippine Sea
at Sabah – naibigay na kasunduan)
Activity 1. Small Group Sharing- pag-uusapan ng mga naatasang magkakapangkat
ang naibigay sa kanila na isyu. Ilalagay nila ang mga impormasyong
hinihingi ng Data Retrieval Chart

Isyung pag-uusapan West Sabah Crimea Senkaku

Philippine Sea Islands
Dahilan ng pag-angkin
a. Historical
b. Geographical
c. cultural
Mahahalagang tauhan
Mga pagkilos o hakbang
na isinasagawa
Kasalukuyang

59
sitwasyon
Repleksyon sa Isyu

Activity 2. Big Group Sharing- ibabahagi ng bawat pangkat sa klase ang kanilang
napag-usapan sa grupo sa paraang Pagbabalita
Acticity 3. Intellectual discussion- lilinawin sa klase ang mga mahahalagang
impormasyon at anumang pagdududa ang mga mag-aaral tungkol sa
aralin sa territorial border

Session 12- Mahabang Pagtataya

Activity 1. Summative Assessment (30 points)
I Tama o Mali Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng
katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Nakasaad sa Artikulo 2 ng Saligang Batas ng Pilipinas ang pambansang teritoryo
ng bansa.
_____2. Ang suliranin sa teritoryo ay may kinalaman sa likas na yaman.
_____3. Ang simbolikong dahilan ng pag-aagawan ng teritoryo ay may kaugnayan sa
strategic value ng teritoryo.
_____4. Nagkasundo ang samahang MAPHILINDO sa mapayapang paraan ng paglutas
sa
suliranin sa Sabah.
_____5. Ang suliranin sa hangganan ay HINDI dahilan ng digmaan.
_____6. Pabor sa China ang desisyon ng ITLOS.
_____7. Kabilang sa material na dahilan ng territorial dispute ang populasyon.
_____8. Pagtanggi ang tugon ng China sa desisyon ng ITLOS.
_____9. Ayon sa kasaysayan, ang Sultan ng Sulu ang may-ari ng Sabah.
_____10. Sa kasalukuyan, patuloy na ipinaglalaban ng Sultan ng Sulu ang pagmamay-ari
sa Sulu.

II Pagtukoy Tukuyin ang inillalarawan sa mga sumusunod

_______________1. Grupo ng mga isla na mahigpit na pinaglalabanan ng China at
Pilipinas.
_______________2. Bininyagan ito ng administrasyong Aquino bilang West Philippine
Sea.
_______________3. Bansang kasalukuyang sumasakop sa Sabah.
_______________4. Sa doktrinang ito, napangangalagaan ng pamahalaan ang mga
panloob na tubig ng bansa.
_______________5. Sa isang panayam, inihayag ng prinsesang ito ang mahigpit na
paninindigan na hindi sila aalis sa Sabah dahil sa kanila ito.
_______________6. Isa itong pagtatalo o di pagkakasundo sa kung sino ang may-ari o
nararapat na mamahala sa isang lupa o katubigan.
_______________7. Batas na nag-aatas sa lahat ng ahensya ng pamahalaan at
kagawaran
na “West Philippine Sea” ang itatawag sa pinag-aagawang teritoryo
ng China at Pilipinas.
_______________8. Ibang pangalan ng Sabah.

60
_______________9. Ito ang konkretong nagpapaliwanag sa kabuuang kapuluan ng
Pilipinas.
_______________10. Katapat ng West Philippine Sea sa China.
III Acronym Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod:
1 UNCLOS_________________________________________________________
2 ITLOS____________________________________________________________
3 EEZ______________________________________________________________
4 DFA_____________________________________________________________
5 MAPHILINDO_____________________________________________________
_______
IV Essay Ipaliwanag ang sagot sa tanong na “Paano nakaaapekto ang suliraning
teritoryal at hangganan sa kalagayang pangkapayapaan ng bansa”?
Mga sagot
I 1. Mali 2. Tama 3. Mali 4. Tama 5. Mali
6 Mali 7. Tama 8. Mali 9. Tama 10 Tama
II 1. Spratley Islands 6. Teritorial dispute
2 South China Sea 7. Administrative Order # 29
3 Malaysia 8. North Borneo
4 Doktrinang pangkapuluan 9. konstitusyon
5 Jacel Kiram Hasan 10.South China Sea
IV Nanatiling may banta sa seguridad at kapayapaan sapagkat malakas pa rin ang
pwersang militar ng China
Session 13 & 14 – Nakagagawa ng comic strip, audio visual presentation at awit o rap
tungkol sa territorial border and conflict at naipapakita ito sa klase

Gawain 1 Gawain 2 Gawain 3

Gumawa ng visual Lumikha ng isang awit o Gumawa ng isang comic
presentation tungkol sa rap tungkol sa pagtugon sa strip tugkol sa pagtugon sa
pagtugon sa isyu ng isyu ng suliraning teritoryal isyu ng suliraning teritoryal
suliraning teritorial

Activity 1. Pagtalakay sa rubriks

pamantayan napakahusay mahusay di-gaanong Kailangan pang
mahusay magsanay
Kabuluhan ng Napakamaka- Makabuluhan ang Hindi gaanong napakamakabuluhan
mensahe buluhan ang mensahe makabuluhan ang ang mensahe
mensahe mensahe
Kalinawan ng Napakalinaw ng Malinaw ng Hindi gaanong Hindi malinaw ng
sinasabi mensahe at mensahe at malinaw ng mensahe at
pananalitang pananalitang mensahe at pananalitang
ginamit ginamit pananalitang ginamit
ginamit
Katotohanan ng Totoong totoo at Makatoto-hanan at Hindigaanong Hindi makatoto-
sinasabi kapani-paniwala ka-panipaniwala makatoto-hanan at hanan at hindi
ang pahayag ang pahayag kapanipaniwala kapanipaniwala ang
ang pahayag pahayag
paglalahad Napakaayos at Maayos at Hindi gaanong Walang kaayusan at
napakaliwanag maliwanag ang maayos at magulo ang
ang paglalahad paglalahad maliwanag ang paglalahad

61
 paglalahad
Kawastuhan ng Lahat ng datos ay May isa o May ilang Marami ang
paglalahad wasto dalawang kamalian sa datos kamalian sa datos
kamalian sa datos

Activity 2. Pagpaplano para sa Gawain- bawat pangkat ay pipili ng gustong

ipakita sa klase bilang pagbibigay pansin sa suliraning teritoryal
Activity 3. Presentasyon ng bawat pangkat
Activity 4. Ebalwasyon sa ginawang paresntasyon

Aralin 3 Political Dynasty

Session 15. Ang konsepto ng political dynasty
Activity 1. LINK (List, Inquire, Note, Know)
List- magtatala ang mga mag-aaral ng nalalaman tungkol sa paksa
Inquire- magsulat ng tatlong tanong na gusting malaman tungkol sa paksa
Note- magtatambal ang magkatabi at magbahaginan ng knilang isinulat at Susuriin
kung may pagkakaiba o pagkakatulad ang kanilang isinulat
Know- mangangalap ng mga datos para masagot ang kanilang mga tanong
Activity 2. (may kaugnayan sa “Know” part ng LINK)- habang nagbabasa ang
mga mag-aaral ay lalagyan nila ng sticky notes ang mga
impormasyong sumasagot sa kanilang mga katanungan
Activity 3. Big Group Sharing- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang
natuklasang kaalaman. Mahalagang masagot ang mga sumusunod:
 Ano ang Dinastiyang Pulitikal? (panunungkulan ng mga
magkakamag-anag sa politika)
 Ano ang katangian ng political dynasty? (lantarang kasakiman
sa kapangyarihan)
 Ano ang mga tanyag na dinastiyang pulitikal sa bansa?
(Marcos, Macapagal, Estrada, Aquino, Binay, Pimentel at iba
pa)

Session 16- Mga sanhi at epekto ng dinastiyang pulitikal

Activity 1. Memory check- babalikan ng mga mag-aaral ang listahan ng mga
pamilyang nagtatag ng political dynasty at sasagutin ang tanong na: “Paano
kaya nila naitatag ang dinastiya sa kanilang mga lugar
Activity 2. Think and Tell- babasahin ng mga mag-aaral ang pahayag, pag-iisipan
ito
at pagkatapos ay ihahayag ang kanilang saloobin
Pahayag:

If doctors and lawyers are allowed to take after their parents in the
choice of their profession, why not the offsprings of politicians? Why
limit the choices of voters. They get to make the formal decisions in
an election anyway, even if candidates are dying to get into public
office.

62
 Activity 3. Pagtalakay gamit ang Graphic Organizer- tatalakayin ang mga
dahilan at epekto ng dinastiyang pulitikal

Korap
-syon Power
abuse

Mono-
polyo

dynasty

Pre- colo-
kasaysayan
nization

Bago ang kolonisasyon

Kasaysayan ng dinastiya

Session 17- dahilan ng pananatili ang political dynasty

-nakapagmumungkahi ng mga paraan ng pagpigil sa political dynasty
Activity 1. Pair Share- sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na:
“Kung ikaw ay may political power, magtatatag ka rin ba ng dinastiya?
Paano mo ito pananatilihin?”
sagot: 1. Magtatatag ako kung alam kong kaya ng pamilya ang gampanin
bilang
tagapagsilbi sa mga mamamayan. Pananatilihin ko ang dinastiya sa
pamamagitan ng mahusay na panunungkulan.
2.Hindi ako ang mismong magtatatag dahil mga mamamayan ang

63
 nakapagpapasya nito.
Activity 2. Silent Mode- babasahin nang tahimik ng mga mag-aaral ang tekstoat
sasagutin ang tanong na: “Bakit napapanatili ang Political Dynasty?”
Ilalagay ang kanilang mga sagot sa Butterfly at Plant Concept

Kakulangan
ng
mapanuring
pag-iisip
iisip
Limitadong
Patronage pag panahon na
politics makakalap ng
impormasyon

edukasyon

kayamanan

Bakit napapanatili ang

dinastiyang pulitikal?

Session 18- Mga paraan o solusyon sa suliraning dinastiyang pulitikal

Activity 1. Tanong ko, sagot mo, hayag niya!- pag-uusapan ng apat na
magkakasama
ang pagsugpo sa suliranin ng dinastiyang pulitikal.

64
 Tanong: May magagawa ka ba upang masolusyunan ang suliranin sa
dinastiyang pulitikal? Paano?
Sagot: Meron. Ipapaliwanag ko sa mga botante na sa eleksyon, piliin
nila ang taong kayang gampanan ang kanyang tungkulin, di dapat
magpadala sa mga matatamis na salita at mahalagang hwag ibenta ang
boto.
Ihayag: Anuman ang sagot ng bawat kasapi ay babasahin ito sa
klase
ng tagasulat
Activity 2. Basa-Suri- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto sa kanilang aklat.
Mahalagang pagtuunan ng pansin ang mga solusyon sa suliranin ng
dinastiyang pulitikal.
Acitvity 3. Intellectual discussion- tatalakayin ang mga solusyon sa suliranin sa
dinastiyang pulitikal. Pagtuunan ng pansin ang tanong na:
Paano napupuksa ang dinastiyang pulitikal?

65
 Mga
mamama-
yan
Pagboto
Pagboto ng
ng
Pagkilos maayos
maayos

Mga Paano Senado

NGOs masosolusyonan
ang suliranin sa
Politikal
Dynasty
Pagpapa- Paggawa
tupad ng ng mga
mga batas batas
Kongreso

Session 19- Debate (Isyung pagtatalunan- Dapat mabuwag ang Political Dynasty)
Activity 1. Pagtalakay sa rubriks ng Debate
Rubriks sa Debate
Krayterya 5 4 3 2 1
Malinaw ang layunin at pokus ng mga pahayag
Sapat ang mga katibayan tulad ng mga batas at
kautusan,aklat at dokumento,larawan at sitwasyon para
sa pangangatwiran
Maayos ang mga datos at materyales kayat
makatotohanan ang mga batayan
Nakatulong ang pagbigkas ng mga pananalita kumpas ng
mga kamay,galaw ng katawan at ekpresyon ng mukha
para mapaniwala at mahikayat ang mga nakikinig
Malinaw ang balangkas ng pakikipagtalo
Nakasunod sa takdang oras ang pagtatalo

Activity 2. Chart completion- kukumpletuhin ng mga mag-aaral ang

tsart bago bumuo ng sanaysay

66
 Para sa akin, ang katangian ng gusto Bakit dapat taglayin ang mga
ko sa isang pulitiko ay katangiang nabanggit?
1. Tapat sa tungkulin  matamasa ng mga
mamamayan ang dapat na
maibigay sa kanila
2. Kuntento sa iisang termino  maiwasang masilaw sa
salapi
3. Hindi gahaman sa salapi  magamit ng wasto ang kaban
ng bayan
4. Walang kinikilingan  maipakita sa mga
mamamayan ang pantay na
pagtrato

Activity 3. Pagsulat ng sanaysay- mula sa ginawa sa table chart, gagawa ang mga
mag-aaral ng isang sanaysay na may kaugnayan sa political dynasty.
(halimbawa ng pamagat: Karapat-dapat ba ako?)
Session 20- Paglikha ng talumpati, dula o awit
Activity 1. Paglalahad ng Gawain (Differentiated Instruction)-pipili ang mga mag-
aaral ng gawain na naaayon sa kanilang kakayahan at kagustuhan).
Activity 2. Pagtalakay sa Pamantayan /Rubriks
Paman-tayan Lubos na mahusay Hindi gaanong Kailangan pa ng
mahusay mahusay pagsasanay
Nila- Sapat at wasto May ilang detalye May ilang detalye at Marami sa mga
laman at ang mga detalye at impormasyon impormasyon na hindi detalye at
kawastuan at impormasyon na hindi nabanggit wasto o tiyak impormasyon ang
may kamalian
Kalinawan Lubhang Malinaw at Hindi gaanong Malabo at
malinaw at nauunawaan ang malinaw at maunawaan ang
nauunawaan pagkakalahad ng nauunawaan ang pagkakalahad ng mga
ang mga datos pagkakalahad ng mga datos
pagkakalahad datos
ng mga datos
Kabuuang Sa kabuuan, Sa kabuuan, Sa kabuuan, may ilang Sa kabuuan,
epekto lubhang nakahihikayat ang bahagingnakahihikayat hindinakahihikayat
nakahihikayat paglalahad ang paglalahad ang paglalahad
ang paglalahad

Session 21- naihahayag sa klase ang ginawang aktibiti tungkol sa pagsugpo ng political
dynasty
Activity 1. Paglalahad ng mga pamantayan
2. rubric sa pag-awit
pamantayan Katangi-tangi mahusay katamtaman Kailangan pa ng
pagsasanay
Kaangkupan Angkop na angkop Angkop ang tema Hindi gaanong Hindi angkop ang
ang tema sa himig sa himig ng awit ngkop ang tema sa tema sa himig ng
ng awit himig ng awit awit
Pagpaparating ng Lubos na Maliwanag ang Hindi gaanong Malabo ang
mensahe maliwanag ang mensaheng nais maliwanag ang mensaheng nais
mensaheng nais iparating ng awit mensaheng nais iparating ng awit
iparating ng awit iparating ng awit

67
Kabuluhan lubhang makabuluhan ang Hindi gaanong Walang kabuluhan
makabuluhan ang mensaheng nais makabuluhan ang ang mensaheng
mensaheng nais iparating ng awit mensaheng nais nais iparating ng
iparating ng awit iparating ng awit awit
kawilihan Lubos na kakaiba Kakaiba at kawili- Medyo kakaiba at Hindi kawili-wili
at kawiliwili ang wili ang ginawang kawiliwili ang ang ginawang awit
ginawang awit awit ginawang awit

3. rubric sa pagsasadula
Katangi-tangi mahusay katamtaman Kailangan pa ng
pagsasanay
Nabigkas ang dayalogo Nabigkas ang halos Hindi gaanong Hindi nabigkas ang
nang malinaw lahat ng dayalogo nang nabigkas ang dayalogo karamihan sa dayalogo
malinaw nang malinaw nang malinaw
Lubos na malinaw Malinaw na Hindi gaanong Hindi malinaw na
na naipakita ang naipakita ang naipakita ang naipakita ang
papel na katauhan ng papel katauhan ng papel katauhan ng papel
ginampanan na ginampanan na ginampanan na ginampanan
Maayos na Naipahayag ang Hindi gaanong Hindi maayos na
naipahayag ang damdamin at maayos na naipahayag ang
damdamin at pananalita ng naipahayag ang damdamin at
pananalita ng papel ginampanan damdamin at pananalita ng
na ginampanan pananalita ng ginampanan
ginampanan
Lubos na naipakita Naipakita ang Hindi gaanong Hindi naipakita ang
ang angkop ng angkop na kilos ng angkop ang boses angkop na kilos ng
tauhang tauhang sa tauhang tauhang
ginagampanan ginampanan ginampanan ginagampanan
Napakaangkop ng Naaangkop ang Hindi gaanong Hindi angkop ang
boses sa tauhang boses sa tauhang angkop ang boses boses sa tauhang
ginampanan ginampanan sa tauhang ginagampanan
ginagampanan

Session 22 - Mahabang pagtataya

I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng
katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Ang halal na senador ay limitado ang panunungkulan sa dalawang magkasunod
na termino.
_____2. Prinoteksyonan ng mga Espanyol ang pagpapanatili ng mga datu sa posisyon.
_____3. Sa panahon ng mga Amerikno, nabigyan ng karapatan ang mga mahihirap na
sumali sa pulitika.
_____4. Malinaw na isinasaad sa Saligang Batas ang pagbabawala sa political dynasty.
_____5. Ang pasahan at pagpapamana ng posisyon ay maiuugnay sa kasaysayan ng
bansa.
_____6. Mga tao ang nagdedesisyon kung sino ang papalit sa datu.
_____7. Walang kwalipikasyon ang pagiging datu.
_____8. Sa political dynasty, umiikot lamang sa miyembro ng pamilya o kaanak ang
kapangyarihan.

68
_____9. Nagsimula lamang ang political dynasty nang dumating ang mga Amerikano sa
bansa.
____10. Ang political dynasty ay maaaring masama o mabuti.
____11. Napapahaba ang panunungkulan ng halal na opisyal kung may Martial Law.
____12. Ang poliyical dynasty sa Pilipinas ay isang malaking kaganapan sa bansa
ngayon.
____13. Ayon sa pag-aral, kaakibat ng political dynasty an gang talamak na kahirapan at
kawalan ng oportunidad sa hanapbuhay.
____14. Kung may Anti-Political Dynasty Bill ay mabibigyan na ng katapusan ang
political dynasty.
____15. Hindi umuusad ang Anti-Political Dynasty Bill dahil marami sa mga
mambabatas
ang maaapektuhan nito.
II PAGTUKOY Tukuyin ang binabanggit o tinutukoy sa mga sumusunod:
________________1. Tawag sa mga pinuno bago ang kolonisasyon.
________________2. Mga mayayamang pangkat noong panahon ng mga Espanyol.
________________3. Tumutukoy sa ugnayan ng kapangyarihan ng tao sa lipunan at ng
mga pagkilos at paggawa ng desisyon ninuman.
________________4. Isang pamilya na namumuno sa isang lugar sa loob ng mahabang
panahon at naipapasa ang pagkapinuno sa kanilang mga kamg-
anak
o kapamilya.
________________5. Ito ay pagbibigay ng suporta ng mamamayan sa isang politico
kapalit ng mga bagay na maaaring ibigay sa kanila ng naturang
kandidato.
________________6. Tawag sa pinuno ng pueblo sa panahon ng mga Espanyol.
________________7. Pamilya ng mga pulitiko na namamahala sa isang lugar at
naipapasa
sa kanilang pamilya ang katungkulang ginagampanan sa
pamahalaan
________________8. Sa artikulo at seksyon na ito ng Saligang Batas nakasaad ang
termino
ng panunungkulan.
________________9. Tumutukoy ito sa isang pulitiko na gumagamit ng salapi upang
makakuha ng kapangyarihan, nagsasamantala sa kahirapan ng
kanyang nasasakupan at nagwawaldas ng pera mula sa kaban ng
bayan.
_______________10. Naglakas-loob siyang nagsumite sa Korte Suprema ng polisiyang
naglalayong mag-utos sa Kongreso na gumawa ng Anti-Political
Dynasty Bill.
III ENUMERATION Ibigay ang mga hinihinging impormasyon
A. paraan ng pagpapanatili ng Political Dynasty
1.
2.
3.
4.

69
 B. dahilan ng pananatili ng political dynasty
5.
6.
7.
C. epekto ng political dynasty sa pamahalaan
8.
9.
10.
IV. ESSAY Ipaliwanag ang inyong sagot sa katanungan
Nakasasama ba o nakabubuti ang political dynasty? Panindigan ang inyong sagot
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Mga sagot sa Assessment
I 1. Tama 6 Mali 11 Tama
2 Tama 7 Mali 12 Mali
3 Mali 8 Tama 13 Tama
4 Tama 9 Mali 14 Tama
5 Tama 10 Tama 15 Tama
II
1. datu 5. gobernadorcillo
2. principalia 6. political dynasty
3. politika 7. Arikulo 2, Seksyon
26
4. dinastiya 8. traditional politician
5. patronage politics 9. Teofisto Guingona
III
1 Kayamanan

2 Edukasyon

3 Kahusayan

4 Katanyagan

5 Kakulangan sa mapanuring pag-iisip

6 Limitadong panahon na makakalap ng impormasyon

7 Patronage politics

8 Paghina ng Sistema ng Check and Balance

70
 9 Pag-aabuso sa kapangyarihan

10 Pagsulong ng interes ng social class

IV
Nakasasama dahil lumalaki ang agwat ng mayayaman at mahihirap; mas Malaki ang
posibilidad ng katiwalian. Nakabubuti dahil maaring isulong ang kaunlaran ng lugar na
nasasakupan ng pulitiko.

Session 24- Prelims

Activity 1. Pagbibigay alituntunin
Activity 2. Pagsagot sa mga tanong sa ikalawang prelims
Activity 3. Pagkolekta ng mga papel
Session 25- nasusuri ang kanilang sariling kakayahan sa nakaraang pagsusulit
Activity 1. Pagbibigay ng mga papel
Activity 2. Pagwawasto ng mga sagot sa pagsusulit
Aralin 4 Graft and Corruption
Session 26- Ang konsepto ng graft and corruption
-natutukoy ang pagkakaiba at pagkakatulad ng graft and corruption
Activity 1. KWLS – pupunan ng mga mag-aaral ang unang dalawang kahon ng
KWLS Chart

What do I know? What you know? What did I learn So what if I learned
it?
Ang korapsyon ay Bakit nangyayari
ginagawa lamang ang graft and
ng mga pulitiko corruption?

Activity 2. Concept Development- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang

mga ideya tungkol sa mga salitang graft at corrupt

taliwas Madaya,kwesti Pagkuha ng graft

onable salapi

Paggamit ng Pakikipagsa- Intensyonal na Corrupt

kapangyarihan sabwatan pagtatakwil

71
 Activity3.VennDiagram

Graft-pagkuha Corruption-
ng pera o intensyonal na
posisyon sa Pare- pagtatakwil sa tung-
paraang hong kulin at obligasyon
kati- ng isang opisyal ng
taliwas o
walian pamahalaan o pag-
kwestionable kilos na magbu-
bunga ng kawalan ng
kanyang integridad
kawalan ng
integridad o
prinsipyo

Session 27- Mga uri at pamamaraan ng graft and corruption

Activity 1. Graphic organizer- pupunan ng mga mag-aaral ang graphic organizer
ng mga uri at dahilan ng graft ang corruption

Tax Pag-iwas sa Extortion o

evasion public
pangingikil
bidding

Ghost Pagbibiga
employees and y ng tong
projects Uri at pamama-
raan ng graft and
corruption
panda-
rambong
Nepotismo

Pakikipag-
Pang-aabuso sa Pagbibigay Pagpapasahan sabwatan
kapangyarihan ng lagay ng kontrata

72
 Activity 2. Intellectual Discussion- tatalakayin ang mga uri at pamamaraan ng
Korapsyon
Activity 3. Formative assessment
a. karaniwang ipinaparatang sa mga opisyal ng pamahalaan na
ginagamit ang pampulikong pondo para sa pansariling interes (
graft and corruption)
b. itinuring ng ahensya na ito na ang Pilipinas ang may
pinakamalalang kaso ng korapsyon sa Asya (World Bank)
c. pagkuha ng pera o posisyon sa paraang taliwas sa batas at
kwestionable(graft)
d. intensyonal na pagtatakwil sa tungkulin ng isang opisyal ng
pamahalaan o pagkilos na magbubunga ng kanyang kawalan ng
integridad o prinsipyo (corruption)
e. uri ng graft and corrupt na gawain kung saan iniiwasan ang
pagbabayad ng tamang buwis (Tax evasion)
Session 28- Mga dahilan at epekto ng graft and corruption sa aspektong
pang- ekonomiya at pampulitika
Activity 1. Thumbs up, Thumbs down- magpapakita ang mga mag-aaral ng thumbs
up sign kung ang babanggitin ay nagaganap at thumbs down naman
kung sa palagay nila ay hindi
1 Nagdonate ng mga monobloc chairs ang nangangarap maging
mayor
2 Gabi bago ang eleksyon ay may nagpamigay ng nakasobreng pera
sa mga botante
3 Nagbabayad ng dagdag na halaga ang mga mamamayan na
gustong mapadali ang pagpoproseso ng mga kakailanganing
papeles
4 sa panahon ng eleksyon, marami ang nagbibigay ng proteksyon sa
dati ng nakapwesto kaya nagtatagal ito sa posisyon
5 Dahil malaki ang utang na loob ni Juan ay sinasarili na lamang
niya ang kanyang natuklasan na Gawain ni Kapitan

Activity 2. Teksto-suri- babasahin ng mga mag-aaral ang kanilang textbook at

susuriin nila kung ano ang mga dahilan at epekto ng graft and
corruption. Idagdag na ring susuriin ang nasa activity 1
Activity 3. Mirror Chart- mula sa mga nabanggit na sitwasyon at nabasa sa
textbook
ay tutukuyin ng mga mag-aaral ang mga dahilan at epekto ng graft and
corruption.
Ilalagay nila sa isang organizer ang kanilang natuklasan

73
 Mga dahilan at epekto ng
graft and corruption

-kultura at tradisyon
-political dynasty -political dynasty
-mabagal na paglago ng -pansariling
ekonomiya kapakanan
-kahirapan
-red tape (sobrang mabagal na -lumalaking agwat ng
transaksyon) mayayaman at
mahihirap
-kultura at tradisyon -pagkawala ng tiwala
sa mga
nasa posisyon
-pagbagsak ng
pagpapahalaga at
moralidad ng
mga mamamayan

Mga dahilan ng graft Mga epekto ng graft

and corruption and corruption

Session 29- Mga paraan ng paglutas sa suliranin sa graft and corruption

Activity 1. Diad- pag-usapan ng magkatabi ang mga nagagawa nilang katiwalian (sa
bahay, paaralan, sa mga kasambahay at mga kaibigan o ibang kakilala)
Gawing gabay ang Table Chart
katiwalian Kapalit ng Ginawang Naramdaman Ano ang
ginawang aksyon ng ng mahuli nararapat
katiwalian mahuli gawin
Nangopya sa Zero ang nagsorry nahiya Nagreview
quiz score sana
Nag- Kung ano Nagpromise Hiyang-hiya Naging tapat
overprize sa yung na hindi na sana ako
pinabili ni overprize mauulit
nanay amount
ibinawas yun
sa allowance
ko

Activity 2. Small Group Sharing- magpapangkat ang mga mag-aaral ng may

walong miyembro para pagkumparahin ang kanilang mga nagawang
katiwalian. Magbibigay din sila ng kanilang mga repleksyon sa
kanilang

74
 ginawa
Activity 3. Big Group Sharing- mula sa maliliit na pangkat ay ibabahagi sa klase
ang napag-usapan sa malaking pangkat (buong klase)
Activity 4. Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto at tiyaking
matukoy ang mga solusyon kung paano malutas ang suliranin sa graft
and corruption
Activity 5. Lecturette- mula sa mga nabasa ay simpeng tatalakayin ang mga
solusyon sa pagsugpo ng suliranin sa graft and corruption gamit ang
graphic organizer

Mga solusyon sa Graft and Corruption

Mga ahensya ng Mga Batas

Pamahalaan -PD # 1486
-Ombudsman Act of
-Office of the 1989 (RA 6770)
Ombudsman -RA 3019
-Civil Service AKO -RA 6713
Commission -RA 7055
-Commission on Audit -RA 7080
-Sandiganbayan -RA 8249

Session 30- Mga katiwalian ng ilang tao sa gobyerno

Activity 1. Ilista Mo!- magsusulat ang mga mag-aaral ng mga tiwaling opisyal
sa gobyerno

Activity 2. Case Study- pag-aaralan ang mga katiwalian ng ilang pinuno sa

gobyerno
pangalan taon Paglalarawan (dito Sangkot na
masusing pagtuunan ng indibidwal
pansin ang talakayan)
Fertilizer Fund 2004 Akusasyong inilihis ang Jocelyn Bolante
Scam pondong nagkakahalaga (Department of
ng ₱728M para sa Agriculture
fertilizer patungo sa Undersecretary)
kampanya ni Gloria
Arroyo
Philippine Bintang ng katiwaliang Benjamin Abalos
National 2008 paggawad ng (COMELEC

75
 Broadband kontratang Chairman), Jose de
Network nagkakahalaga ng Venecia, Romulo
Controversy $329M sa isang Neri (NEDA
kumpanyang Chairman), Rodolfo
telekomunikasyon na Lozada Jr. (NEDA
Chinese Consultant), Mike
Arroyo (First
Gentleman)
Priority 2013 Paggamit ng pork barrel
Development ng mga mambabatas; Janet Lim-Napoles
Assistance Fund ₱10B ang nawala sa
Scam pamahalaan
“HELLO Garci” 2004 Pagtawag ni Gloria Gloria Arroyo
Scandal Arroyo kay Garcillano (pangulo ng
para sa turn out ng Pilipinas), Virgilio
election Garcillano
(COMELEC)

Activity 3. KWLS Chart- sasagutan ng mga mag-aaral ang huling dalawang

kahon ng KWLS Chart
What do I What do you What did I learn So what if I
know? want to know? learned it?
Ang korapsyon Bakit nangyayari Natutunan ko na Magiging kasama
ay ginagawa ang graft and mahalagang ako sa pagsugpo
lamang ng mga corruption? maging tapat sa ng suliraning
pulitiko anumang gawain graft and
dahil marami corruption sa
ang nadadamay paraang alam
sa mali kong kong maayos at
pagpapasya kapakipakinabang

Session 31- Assessment

Activity 1. Pagbibigay alituntunin
Activity 2. Quiz Proper
I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng
katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Parehong katiwalian ang graft and corruption.
_____2. Makikita ang korapsyon sa lahat ng ahensya ng pamahalaan.
_____3. Patuloy na lumalaki ang agwat ng mayayaman at mahihirap dahil sa korasyon.
_____4. Mabilis na natutugunan ang mga pangangailangan ng mga mamamayan sa mga
pampublikong serbisyo dahil sa political dynasty at graft and corruption.
_____5. Mataas ang paghanga ng mga mamamayan sa mga opisyal na gumagawa ng
katiwalian.

76
II PAGTATAPAT-TAPAT Itapat ang mga katiwalian sa kolum II sa mga katangian sa
kolum I. Isulat lamang ing titik ng inyong sagot
I II
___1.abuso sa deskrisyon kung saan pinapaboran ang A. donasyon
isang kapamilya o kamag-anak
___2. Korapsyon kung saan nagpapalitan ng maliliit na B. panunuhol
halaga o kaunting mga pabor ang mga kasangkot. C. pork barrel
Halimbawa nito ang pagempleyo sa mababang posisyon
sa taong malapit sa opisyal
___3. Pambansang taunang badyet para sa mga D. fixer
mambabatas
___4. Korapsyon na namamayani sa mataas na pwesto E. petty corruption
sa gobyerno
___5. Paggamit ng posisyon at pagtatakwil sa katapatan F. red tape
para sa sariling kapakanan
___6. Pera o bagay para sa kampanya ng isan kandidato G. graft
na may intension na humingi ng pabor kapag siya ay
nanalo
___7. Pagbibigay ng pera upang maimpluwensiyahan H. kickback
ng isang aksyon o desisyon na pabor sa nagbibigay
___8. Perang ibinibigay ng isang kontraktor sa isang I. grand corruption
opisyal upang panalunin sa kontrata o bidding
___9. Opisyal na biabayaran upang mapadali ang J. nepotismo
transaksyon
___10. Di- nararapat na pagtanggap ng pera sa paraang K. corruption
illigal
III PAGSUSURI Suriin ang mnga sumusunod kung dahilan, bunga o solusyon ng
suliranin. Isulat ang D kung dahilan; B kung bunga at S kung solusyon
___1. Kultura at pagpapahalaga
___2. Wstong pangangasiwa sa buwis
___3. Patuloy ang paglaki ng agwat ng mayayaman at mahihirap
___4. Mabuting pamamahala
___5. Paglabag sa karapatang pantao
___6. Political dynasty
___7. Mababang lebel ng moralidad
___8. Pamana ng mga mananakop
___9. Pag-iwas sa mga extortionist
___10. Pagkawala ng tiwala ng taumbayan
IV ACRONYM Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod:
1. PDAF____________________________________________________________
2. DBM_____________________________________________________________
3. SARO____________________________________________________________
4. NLBC____________________________________________________________
5. NABCOR_________________________________________________________
V ESSAY ipaliwanag ang sagot sa katanungan
Bakit nananatiling hadlang sa kaunlaran ang korapsyon sa Pilipinas?

77
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
____________________________________________________________
Mga sagot
Tama o Mali Pagsusuri Essay
1 Tama 1D 5E Nananatiling hadlang sa
2 Tama 2S 6D korapsyon sa kaunlaran
3 Tama 3E 7E dahil hindi nagagamit ng
4 Mali 4S 8D wasto para sa gawaing
5 Mali 9S 10 E pangkaunlaran ang pondo
Pagtatapat-tapat Acronym ng pamahalaan. Hadlang
1J -Priotity Development din sa pag-unlad ang
2E Assistance Fund mababang antas ng
3C -Department of Budget and moralidad ng mga tiwaling
4I Management opisyal.
5K -Special Allotment Release
6A Order
7B -Nationall Livelihood
8H Business Corporation
9D -National Business
10 G Corporation

Aralin 5 Terorismo
Session 32- Konsepto ng terorismo
Activity 1. Awareness Check- magbibigay ang mga mag-aaral ng kanilang
kaalaman tungkol sa mga makikita nila sa flashcards

MAUTE JANJA-
ISIS MNLF
GROUP LANI

OSAMA SADDAM
BIN MILF HUSSEIN
NPA
LADEN
Activity 2. Idea Pond- mula sa mga salitang ibibgay ng mga mag-aaral ay bubuuin
nila ang konsepto ng terorismo

78
 Konsepto ng terorismo

karahasan sibilyan

Pulitikal o
relihiyon manakot

Kumplikadon
g isyu

Activity 3. Word Twist- bubuuin ng mga mag-aaral ang kahulugan ng Terorismo

mula sa mga nagulong mga salita ()
Session 32- Mga uri ng terorismo
Activity 1. Individual Sharing- ibabahagi ng mga mag-aaral ang mga impormasyon
tungkol sa pinakahuling kaganapan na may kinalaman sa terorismo
(naibigay sa kasunduan)
Activity 2. Silent Reading- babasahin ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa uri
ng terorismo
Mga Gabay na tanong:
a. ano-ano ang mga uri ng terorismo ayon sa
a.1. ayon sa pinanggalingan
a.2. ayon sa sandata
a.3. ayon sa layunin
b. paano natatamo ng mga terorista ang kanilang layunin?
Activity 3. Data Retrieval Chart- pagkatapos basahin ang teksto, pupunan ng mga
mag-aaral ang chart

Ayon sa Ayon sa sandata Ayon sa layunin

pinanggalingan
-national -nuclear terrorism -relihyoso
-international -ecoterrorism -politikal
-narcoterrorism -ideolohikal
-biological terrorism
-chemical terrorism
Anyo -cyber terrorism

79
 -hijacking
-arson
-assassination, ambush,
raid
-hosatage taking
-bombs, explosive
Pagsasakat
uparan ng marahas napakamarahas marahas
layunin
Activity 4. Intellectual Discussion-pagtulungang tatalakayin ng guro at mga mag-
aaral ang mga uri ng terorismo

Session 33 and 34- Ang mga aktibidades ng iba’t ibang pangkat ng terorista sa
Pilipinas at sa ibang bansa
Activity 1. Wisdom Tree- ilalagay ng mga mag-aaral ang kanilang mga nakuhang
impormasyon tungkol sa terorismo sa Wisdom Tree (naibigay sa
kasunduan sa bawat pangkat)

80
 Al
Qaeda
MNLF
Pagkatatag:
Pagkatatag:
Pinuno:
Pinuno:
Layunin:
Layunin:
Katangian:
Katangian:
Estruktura:
Estruktura:
Kasalukuyang
Kasalukuyang
Kalagayan:
kalagayan:
MAUTE
ISIS NPA
Pagkatatag: Pagkatatag: Pagkatatag:
Pinuno: Pinuno: Pinuno:
Layunin: Layunin: Layunin:
Katangian: Katangian: Katangian:
Estruktura: Estruktura: Estruktura:
Kasalukuyang Kasalukuyang Kasalukuyang
Kalagayan: Kalagayan: Kalagayan:

Terorismo

Activity 2. Group Sharing- magkakaroon ng talakayan sa mga pangkat tungkol sa

kanilang inilagay sa Wisdom Tree kung Tama ba o Mali
Activity 3. Pangkatang pag-uulat- ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang mga
nakuhang impormasyon sa klase. Gagawin ang paglilinaw kung meron
pang dapat maidagdag o maiwasto
Session 35- naipaliliwanag ang mga hakbang ng pagsugpo ng terorismo
Activity 1. Admission Slip- sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na: “Bakit
mahalagang masugpo ang terorismo?”
(sagot: upang maranasan at maramdaman ang diwa ng kapayapaan)
Activity 2. Pyramid Web- sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong sa isang
pyramid

81
 web pagkatapos basahin ang teksto (Sa paanong paraan nasusugpo ang
terorismo?)

terorismo

Pakikipagkaisa Pagkakaroon ng
sa sa iba,t ibang isang sentrong
bansa pang-intelehensya
kontra terorismo
Pagpapatupad ng pata- Pagkakaisa ng mga
karang “no concessions” ahensya ng pamahalaan

Pagbabago sa pamahalaan Pagsasaayos ng prayoridad ng

pamahalaan
Pagtatatag ng programang Pagpapahina ng suporta ng mga
panlipunan at pang-ekonomiya mamamayan sa mga terorista

Activity 3. Release Slip- sasagutin muli ng mga mag-aaral an gang tanong na:
Bakit mahalagang masugpo ang terorismo?
(sagot: ang pagsugpo sa terorismo ay mahalaga dahil ang
pagkakaroon
ng tunay na panlipunang katarungan ay magdudulot ng ganap na
kapayapaan)
Session 36- Assessment
Activity 1. (PMZ or Plus +, Minus -, Zero 0)
Lagyan ng check (∕)ang angkop na kolum tungkol sa pagsugpo ng
terorismo
(+ nakatutulong, - nakapagpapalala, 0 walang kaugnayan)
+ - 0
Pagpapabuti ng pamumuhay ∕

Pagbigay ng perang hinihingi ∕

Paghihigpit ng seguridad ∕
Pakikipag-ugnayan sa ibang bansa ∕
Pag-alis ng mga karapatan ∕
Pagpapadala ng relief goods ∕
Pakikiisa s pamahalaang lokal ∕
Pagdalaw ng mga tauhan sa telebisyon ∕
Pagsugpo sa korapsyon ∕
Pakikipag-ugnayan sa pandaigdigang samahan ∕
Activity 2. Formative assessment
I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Ang pagpapaunlad sa ekonomiya ay susi sa paglutas ng terorismo.
_____2. Tagumpay ang Pilipinas sa pagpapatupad ng “No Concessions”.
_____3. Katambal ng terorismo ang karahasan.
_____4. Bukod tangi ang Pilipinas sa pagkakaroon ng suliraning terorismo.
_____5. Nakikiisa ang pamahalaan ng Mindanao sa Gawain ng MILF.
_____6. Ang gawaingn terorismo ay naghahangad ng pagbabagong pampulitika at
panrelihiyon.
_____7. Tinanggihan ng Amerika ang Pilipinas sa gawaing anti-terorismo.
_____8. Tanging ang mga Abu Sayyaf ang pangkat ng mga terorista sa Pilipinas.

82
_____9. Mayroon nang matibay na batas kontra terorismo ang Pilipinas.
_____10. Pangunahing hinaing ng mga terorista sa Pilipinas ang kahirapan.
_____11. Pagbabagong panrelihyon ang mahigpit na ipinaglalaban ni Abdujarak Janjalani.
_____12. Lalong lumakas ang puwersa ng Abu Sayyaf ng mamamatay si Janjalani.
_____13. Sinang-ayunan ng mga tagasuporta ng Abu Sayyaf Group ang gawaing
pandurukot, pambibihag at pamumugot ng ulo.
_____14. Ginamit ng Abu Sayyaf Group ang media upang taktutin ang mga mamamayan.
_____15. May command and control network ang mga terorista sa pagpaplano at pag-
oorganisa para sa mga isinasagawang pag-atake.
_____16. May kinalaman ang terorismo sa paniniwala ng isang pangkat na sila ay
pinagkakaitan ng kanilang mga karapatan.
_____17. Sa kasalukuyan, napigil ang karahasan ng Abu Sayyaf Group dahil sa
pagkamatay ng kanilang lider.
_____18. Sa simula layunin ng New Peoples Army na tulungan ang pamahalaan sa mga
usaping pangkapayapaan.
_____19. Nakatulong ang Abu Sayyaf sa mga mahihirap sa Mindanao.
_____20. Ang ideolohiya ng mga terorista ay batay sa kanilang hinaing at layunin na
kanilang tinutugunan sa pamamagitan ng karahasan.
II PAGTUKOY Tukuyin ang mga inilalarawan sa mga sumusunod:
_______________1. Beteranong sundalo sa giyera sa Afghanistanat nagtatag ng Abu
Sayyaf Group.
_______________2. Nagdeklara na ang Abu Sayyaf Group ay isang foreign terrorist
group.
_______________3. Pinakahangarin ng pangkat Abu Sayyaf.
_______________4. Teroristang bumangga sa World Trade Center at nag-hijack ang US
planes.
_______________5. Bansag sa grupong umatake sa New York at Washington D>.
_______________6. Sangay military ng CPP at naitatag noong 1969 at naglalayong
pabagsakin ang pamahalaan ang Pilipinas sa pamamagitan ng dahas.
_______________7. Nagtatag at pinuno ng NPA.
_______________8. Tawag sa puwersahang koleksyon ng NPA sa mga negosyante para
magkaroon ng pondo ang grupo.
_______________9. Pinuno ng MNLF na walang hinangad kundi ang mabawi ang lahat
ng mga lalawigan at bayan ng Mindanao kung saan may dominasyon
ang mga Muslim.
_______________10. Lider ng NPA at Chairman ng CPP na nadakip sa Cebu oong 2014.

III ACRONYM
1. MILF____________________________________________________________
2. ASG____________________________________________________________
3. MNLF___________________________________________________________
4. ISIS____________________________________________________________
5. NPA_________________________________________________________
IV ESSAY Ipaliwanag ang sagot sa katanungan
Paano naaapektuhan ng mga gawaing terorismo ang ekonomiya ng bansa?
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________
Mga sagot
Tama o Mali Pagtukoy Acronym
1.Tama 11.Tama 1.Abdujarak Janjalani 1.Moro Islamic Liberation .
2.Mali 12.Tama 2.Amerika Front
3.Tama 13.Mali 3.Islamisasyon ng Mundo 2.Abu Sayyaf Group
4.Mali 14.Tama 4.Al Qaeda 3.Moro National Liberation
5.Mali 15.Mali 5.9/11 Attackers Front
6.Tama 16.Tama 6.NPA 4.Islamic States of Iraq and
7.Mali 17.Mali 7.Jose Ma. Sison Syria
8.Mali 18.Mali 8.Revolutionary tax 5.New People’s Army
9.Mali 19. Mali 9.Nur Misuari Essay- nasisira ang
10.Tama 20.Tama 10.Benito Tiamson pinanggagalingan ng
ikinabubuhy ng mga tao at
nauudlot ang pag-asad ng

83
 negosyo na nagbubunga
ng negatibong kaunlarang
pang-ekonomiya.
Aralin 6 Transnational Crime
Session 37. Konsepto ng transnational crime at ang mga layunin nito
Activity 1. Entry card-sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong na:
“Bakit malaking isyu sa seguridad ng mga bansa ang pagkalat ng
transnational crime?”
Activity 1. Picture Parade- ipapakita sa klase ang mga larawan na nagpapakita ng
konsepto ng transnational crime pagkatapos ay susuriin ang mga ito
Mga gabay na tanong sa pagsusuri:
a. Ano ang ipinapakita ng iba’t ibang larawan?
b. Sino ang may lakas ng loob na gumawa ng mga ito?
c. Sino-sino ang mga kawawang biktima?
d. Nagaganap ba ang mga ito sa ating bansa?
e. Bakit ito ginagawa ng mga nambibiktima?
Activity 2. Teksto-suri- babasahin ng mga mag-aaral ang mga tekstong ibibigay
ng guro gabay ang mga sumusunod na tanong: Mga gabay na tanong
sa pagsusuri:
a. Ano ang transnational crime? Ano-ano ang mga katangian nito?
b. Ano ang layunin ng gumagawa nito?
c. Bakit nagiging malaking isyu sa seguridad ng mga bansa ang
pagkalat nito?
Activity 3. Lecturette- maikli ngunit kumprehensibong pagtalakay sa aralin
tungkol sa transnational crime
Activity 4. Clustering- ilalagay sa isang cluster map ang mga uri ng transnational
Crime

Human Drug
trafficking trafficking

Transnational
crime

Pamimirata Money
sa karagatan laundering

Session 38- Konsepto ng human at drug trafficking bilang mga uri ng

transnational Crime
-naipaliliwanag kung bakit itinuturing na malubhang isyu ang human at drug

84
 trafficking sa bansa
Activity 1. Spot ideas- magbibigay ang mga mag-aaral ng mga alam nilang uri ng
pang-aabuso sa kapwa tao
Activity 2. Group sharing- pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang naibigay na
kanilang babasahin ay magpapangkat sila at pag-usapan ang mga
sumusunod:
a. Ano ang human (at drug) trafficking ?
b. Bakit may mga kaso ng human (at drug) trafficking sa bansa?
c. Ano ang mail-order bride, child prostitution at child labour?
Magbigay ng mga halimbawa
d. Bakit itinuturing ang mga ito na malalang suliranin ng bansa?
e. Paano nito naaapektuhan ang aspektong panlipunan at pampulitika
(pangkabuhayan din sa droga)?
Activity 3. Big group sharing- ibabahagi sa klase ang mga napag-usapan sa bawat
pangkat
Group I mail-order bride
Group II child prostitution
Group III child labour
Group IV drug trafficking
Activity 4. Lecturette- pagliliwanag sa mga konsepto na hindi masyadong
nabanggit
sa ginawang pagbabahagi ng bawat pangkat
Session 39- Konsepto ng money laundering at ang mga epekto nito sa
ekonomiya at pulitika ng bansa
Activity 1. Concept Development-

85
 Money
laundering

money Clean
Dirty money
money

dayuhan Lokal

Activity 2. Roundtable discussion- magpapangkat ang mga mag-aaral at

magkakaroon ng talakayan tungkol sa money laundering. Pag-uusapan
ang mga sumusunod:
a. Ano ang money laundering?
b. Ano ang FATF?
c. Paano nagaganap ang money laundering sa ibang bansa?
d. Paano naaapektuhan ng money laundering ang aspektong pang-
ekonomiya at pampulitika ng bansa?
Activity 3. Big group sharing-ibabahagi ng bawat pangkat ang kanilang napag-
usapan
hinggil sa paksang money laundering
Activity 4. Case study- tatalakayin sa klase ang kaso ni Joseph Estrada tungkol
Jueteng Money
Session 40- Mga solusyon ng transnational crimes
Activity 1. IQF Chart- sasagutin ng mga mag-aaral ang unang kahon ng chart
Initial Idea Question Final Answer
Masusugpo ang Paano masusugpo ang
krimeng mga krimeng
transnasyonal sa transnasyonal?
pamamagitan ng
sama-samang
pagkilos ng mga
mamamayan
Activity 2. Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang artikulo tungkol sa
transnational crimes

86
 Activity 3. Lecturette- pagtalakay sa mga solusyon ng transnational crime gamit
ang concept map

Higher cost of
innovations
crime

Paano mapupuksa
ang transnational
crimes?

Economic Political will

stability

Transnational
crimes

Activity 4. Kantahan na!- aawitin ang kantang “Let there be peace on earth”
Activity 5. 3-2-1 Exit Card-
3- magbigay ng tatlong bagay na natutunan
2- magbigay ng dalawang tanong na ibig masagot
1-magbigay ng isang bagay na gagawin para masagot ito
Session 41- (Summative assessment)

I TAMA O MALI Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng
katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Layunin ng transnational crime ang maghasik ng karahasan.
_____2. Sa money laundering, inilalagak sa mga bangko sa ibang bansa upang maitago
ang pinagmulan ng salapi.
_____3. Bunsod ng globalisasyon ang pagkakaroon ng transnational crime.
_____4. Karaniwang kinakikitaan ng paggamit ng dahas, pananakot at pang-aalipin ang
human trafficking.
_____5. Sumasang-ayon ang pamahalaan ng Mindanao sa gawain ng MILF.
_____6. Nagaganap sa loob lamang ng iisang bansa ang transnational crime.
_____7. Sinusuportahan ng Amerika ang Pilipinas sa gawaing anti-terorismo.
_____8. Lalong bumagsik ang mga teroristang Abu Sayyaf ng mamatay ang kanilang
lider..

87
_____9. Hinahangaan ang mga tiwaling kawani ng pamahalaan.
_____10. Pangalawa lamang sa ipinaglalaban ng mga terorista ang kahirapan.
_____11. Pagbabagong panlipunan ang mahigpit na ipinaglalaban ni Abdujarak Janjalani.
_____12. Lalong lumakas ang puwersa ng Abu Sayyaf ng mamatay si Janjalani.
_____13. Taliwas sa hangarin ng Abu Sayyaf Group ang gawaing pandurukot,
pambibihag
at pamumugot ng ulo.
_____14. Tinakot ng mga terorista ang media upang di sila makgawa ng ulat tungkol sa
kanilang mga gawain.
_____15.Naakusahan ng plunder si Pangulong Aquino

II.PAGTUKOY Ibigay ang mga impormasyong hinihingi sa mga sumusunod:

________________1. Sistema ng pagnanakaw kung saan ang salaping marumi ay
ginagawang malinis sa pamamagitan ng pagdeposito ito sa bangko.
________________2. Krimeng ginagawa ng mga mamamayan ng isang bansa sa isa pang
Bansa.
________________3. Pagpapadala ng mga babae sa ibang bansa upang maging asawa ng
mga lalaking naghahanap ng mapapangasawa.
________________4. Pagkakalakal ng mga tao particular ng mga kabataan na walang
kapahintulutan ang biktima.
________________5. Pagtatanim, paggawa at pagbebenta o pagtutulak ng bawal na
gamot, droga at narkotiko.
________________6. Taong nagdadala ng bawal na gamot sa mga dealers.
________________7. Taong may edad na at may pagnanasang sekswal sa mga bata.
________________8. Nasampahan ng kasong impeachment dahil sa pagtanggap ng
malaking halaga ng perang galing sa jueteng.
________________8. Ahensyang nabuo noong panahon ni Corazon Aquino na
naglalayong bawiin ang mga nakaw na yaman ng mga Marcoses.
________________9. Anomalyang tumutukoy sa paggamit sa pondo ng fertilizer para sa
kampanya ni Gloria Arroyo.
________________10. Paggamit ng posisyon at pagtatakwil sa katapatan para sa sariling
kapakanan.
III ACRONYM Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod:
1. PCGG____________________________________________________________
2. PAGC____________________________________________________________
3. AMLC____________________________________________________________
4. FATF_____________________________________________________________
5. UNICEF__________________________________________________________
IV PAGSUSURI Sabihin kung ang mga sumusunod ay dahilan, epekto o solusyon ng
Transnational Crime. Isulat ang D kung dahilan, E kung epekto at S kung solusyon.
___1. Kooperasyon at sama-samang pagkilos ng mga bansa kontra transnational crimes
___2. Demoralisasyon
___3. Pagpapalitan ng intelligence report ng mga bansa
___4. Pagpopondo sa tiwaling Gawain
___5. Emosyonal at pisikal na pagkabagabag
V ESSAY Ipaliwanag ang sagot sa mga sumusunod na katanungan:

88
 1. Paano naapektuhan ng korapsyon ang paikot na daloy ng yaman sa ekonomiya?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
______________________________________________________
2. Paano maiiwasan ang dumaraming kaso ng transnational crimes?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
______________________________________________________
Mga sagot
Tama o Mali Acronym Essay
1 Tama 6 Mali 11 Mali 1 Phil. Commission on -ang salaping
2 Tama 7 Tama 12 Mali Good Government nakukuha dahil sa
3 Tama 8 Mali 13 Mali (PCGG) korapsyon ay hindi
4 Tama 9 Mali 14 Mali 2 Presidential Anti-Graft na magagamit
5 Mali 10 Tama 15 Mali Commission (PAGC) (outflow) sa paikot
Pagtukoy 3 Anti-Money Laundering na daloy ng
1 money laundering Council (AMLC) ekonomiya kaya
2 transnational crime 4 Financial Action Task nababawasan na
3 mail-order bride Force (FATF) ang salaping
4 human trafficking 5 United Nations Inter’l nagagamit sa
5 drug trafficking Children’s Educ’l Fund pamumuhunan o
6 courier/mule (UNICEF) ginagamit sa mga
7 pedophile Pagsusuri serbisyong
8 Joseph Estrada 1 S panlipunan
9 fertilizer scam 2 E
10 korapsyon 3 S -sama-samang
4 D pagkilos at
5 E pagtutulungan ng
mga bansa laban sa
transnational crime

Session 42- Performance Task

Activity 1. Pagtalakay sa Rubriks

Rubriks para sa Performance Task

Napakahusay Mahusay Katamtaman Kailangan pa ng
Batayan (4) (3) (2) dagdag na
pagsasanay
Lubhang malinaw Malinaw ang Hindi gaanong Hindi malinaw
Pokus ang layunin ng layunin ng malinaw ang layunin ang layunin ng
ipinahayag na ipinahayag na ng ipinahayag na ipinahayag na
plataporma plataporma plataporma plataporma
Nakahihikayat at Gumamit ng May pagtatangkang Simple at
Paghi- kawiliwili ang lahat maraming makagamit ng mga limitado ang mga
hikayat ng mga salitang nakahihikayat na nakapanghihikayat na salita
ginamit salita salita
Nakapupukaw ng Bahagyang Hindi gaanong Walang
damdamin ang lahat nakapupukaw ng nakapupukaw ng damdaming
Dam- ng mga pahayag damdamin ang damdamin ang mga napupukaw ang

89
damin mga pahayag pahayag mga pahayag
Sapat ang mga detalye May sapat na Maligoy ang mga Walang gaanong
at lubhang malinaw detalye ngunit sinasabi at may detalye at Malabo
Katwiran ang ginamit na hindi malinaw kalabuan ang mga ang mga katwiran
katwiran ang ilan sa mga katwiran
katwiran
Napakaayos ng Maayos ang Hindi maayos ang Lubhang magulo
pagkakalahad at karamihan sa mga pagkakalahad at ang pagkakalahad
Pagla- pagkakasulat inilahad at pagkakasulat at pagkakasulat
lahad isinulat

Activity 2. Presentasyon
Performance Task: Pagsusulat ng isang panukala ng mga paraan na
nagpapakita ng aktibong pakikilahok at solusyon sa mga isyung
pampulitikal at pangkapayapaan

Rubriks para sa Performance Task

Napaka-husay Mahusay Katam- Kailangan pa ng
Batayan (4) (3) taman (2) dagdag na
pagsasanay
Lubhang malinaw Malinaw ang Hindi gaanong Hindi malinaw
ang layunin ng layunin ng malinaw ang layunin ang layunin ng
Pokus ipinahayag na ipinahayag na ng ipinahayag na ipinahayag na
plataporma plataporma plataporma plataporma
Nakahihikayat at Gumamit ng May pagtatangkang Simple at
Paghi- kawiliwili ang lahat maraming makagamit ng mga limitado ang mga
hikayat ng mga salitang nakahihikayat na nakapanghihikayat na salita
ginamit salita salita
Nakapupukaw ng Bahagyang Hindi gaanong Walang
damdamin ang lahat nakapupukaw ng nakapupukaw ng damdaming
Dam- ng mga pahayag damdamin ang damdamin ang mga napupukaw ang
damin mga pahayag pahayag mga pahayag
Sapat ang mga May sapat na Maligoy ang mga Walang gaanong
detalye at lubhang detalye ngunit sinasabi at may detalye at Malabo
Katwiran malinaw ang ginamit hindi malinaw kalabuan ang mga ang mga katwiran
na katwiran ang ilan sa mga katwiran
katwiran
Napakaayos ng Maayos ang Hindi maayos ang Lubhang magulo
pagkakalahad at karamihan sa pagkakalahad at ang pagkakalahad
Paglalahad pagkakasulat mga inilahad at pagkakasulat at pagkakasulat
isinulat

goal Nakagagawa ng mga panukala ng mga paraan na nagpapakita ng aktibong

pakikiisa at pakikilahok ng iba’t ibang sector ng lipunan sa mga isyung
pampulitikal at pangkapayapaan

Role (1 only) -Kapitan ng barangay

-senador

90
 -karaniwang mamamayan
Nagsusulong ng proyekto par sa mga miyembro ng barangay

Nagpapanukala ng mga batas para matugunan ang mga isyu at suliraning

kinakaharap ng sambayanan
Nakararanas ng kahirapan at hindi natutugunan ang pangangailangan

Audience Mga kabataan; mga mamamayan; mga puno at kawani ng mga baranggay
Situation Ang mga isyu ng political dynasty at graft and corruption, terorismo ay
haflang sa mabuting pamamahala ng bansa
Produkto -panukalang nanghihikayat sa mga kabataan na aktibong lumahok sa mga
gawaing nakalulutas sa mga isyung pampolitikal na nararanasan ng bansa
-panukalang batas para sa aktibong pakikilahok sa mga gawaing nakalulutas
sa mga isyung pampolitikal na nararanasan ng bansa
-bukas na liham na nanghihikayat sa bawat mamamayan na lumahok sa mga
gawaing nakalulutas sa mga isyung pampolitikal na nararanasan ng bansa

Summative Assessment
A. Prelims
I. Tama o Mali
Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng
katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Tatlong magkakasunod na termino ang panunungkulan ng halal na senador.
_____2. Ang pag-ikot ng panunungkulan sa isang pamilya o kaanak sa kapangyarihan ay
nagsasaad ng political dynasty.
_____3. Sa panahon ng mga Espanyol, nabigyan ng karapatan ang mga mahihirap na
sumali sa pulitika.
_____4. Walang probisyon sa Saligang Batas na bawal ang political dynasty.
_____5. Hindi umuusad ang Anti-Political Dynasty Bill dahil marami sa mga
mambabatas
ang maaapektuhan nito.
_____6. Ang likas na yaman ang isang dahilan ng suliranin sa teritoryo
_____7. Pabor sa Pilipinas ang naging desisyon ng ITLOS sa suliranin
sa hangganang teritoryal ng China at Pilipinas
_____8. Pagsang-ayon ang tugon ng China sa desisyon ng ITLOS.
_____9. Ipinaglalaban pa rin ng Sultan ng Sulu ang pagmamay-ari sa Sulu
____10. Mas mabilis ang paglipat ng mga tao mula siyudad papunta sa kanayunan kaysa
mula kanayunan papunta ng siyudad
____11. HINDI kawalan sa bansa ang paglikas ng mga manggagawang teknikal at
bokasyonal
____12. Ang tulong pinansyal sa ekonomiya at sakripisyong ginagawa ng mga OFWs ay
dahilan upang ituring silang mga “Modern Day Heroes”.
____13. Ayon sa ulat ng United Nations, ang Europa ang may pinakamababang
porsiyento
ng tinatanggap na migrante.
____14. Pinakamataas na porsiyento ng international migrants ang nasa working age.
____15. Sa tuwing may lumilikas patungo ng ibang bansa ay nababawasan ang

91
 suliranin sa pagdami ng populasyon sa bansang patutunguhan.
II . Maraming Pagpipilian Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot
___1. Bakit napakaraming Pilipinong manggagawa sa ibang bansa?
A. Nasalanta sila ng kalamidad
B. Napakagulo ng sitwasyon sa Pilipinas
C. Hangad nila ang mas magandang buhay
D. Pinepetisyunan sila ng mga kaanak sa ibang bansa
___2. Alin sa mga sumusunod na dahilan ng mga mayayamang bansa na tanggapin ng
malugod ang mga migrante mula sa mga mahihirap na bansa
A. Hangad nilang matulungan ang mga naghihirap na bansa
B. Suliranin nila ang pagbaba ng kanilang populasyon
C. Nangangailangan sila ng mga migrante mula sa mga mahihirap na bansa
D. Napapaunlad ang kanilang ekonomiya sa pamamagitan ngpagtulong sa mga
migrante
___3. Bakit mas mapanganib sa mga kababaihan kaysa sa mga kalalakihan ang
pangingibang bansa?
A. Mas madalas silang naaabuso
B. Mahirap ang nakukuha nilang trabaho
C. Mahina ang kanilang katawan
D. Nahihirapan silang maipagtanggol ang kanilang sarili
___4. Bagamat ibang bansa ang nakikinabang sa lakas at talino ng mga manggagawang
migrante, nakakatulong rin sila sa ekonomiya sa pamamagitan ng
A. Pagboboto sa panahon ng halalan
B. Paghahanap ng trabaho para sa mga naiwang kaanak
C. Pagbibigay puhunan sa mga negosyanteng Pilipino
D. Pagpapadala ng kanilang kita sa kanilang mga kaanak
___5. Paano naaapektuhan ng brain drain ang ekonomiya ng Pilipinas?
A. Malaki ang kinikita ng mga propesyonal sa ibang bansa
B. Ang kasanayang propesyonal na kailangan sa industriya ay mawawala
C. Pantay ang kaalaman ng mga pilipinong propesyoanal sa mga dayuhan
D. Ang paglikas ng mga Pilipinong propesyonal ay pagkakataong makapagsanay
at makapagtrabaho sa ibang bansa
___6. Alin sa mga sumusunod ang magbibigay mainam nakalutasan sa suliraning
teritoryal?
A. Gumamit ng puwersa sa pag-angkin sa teritoryo
B. Hayaan na lamang na kunin ang teritoryo ng bansang may gusto
C. Isangguni ang kaso sa pandaigdigang korte o hukuman
D. Magdeploy ng maraming sundalo sa pinag-aagawang teritoryo
___7. Maraming bansa ang nakakaranas ng suliraning teritoryal. Paano kaya ito madalas
na nagsisimula?
A. Malabong kasunduang nagtatakda sa hangganan ng taritoryo ng mga bansang
nagtatalo
B. Ang kultura ng mga bansang sangkot ay may malaking pagkakaiba
C. Lagging may pagbabagong nagaganap sa pagtukoy ng hangganan
D. Magkakaiba ang mga desisisyon ng iba’t ibang opisyal
___8. Bilang tugon ng Pilipinas sa suliranin sa West Philippine Sea

92
 A. Pinantayan nito ang pwersa military ng China
B. Idinulog sa International Court of Justice ang kaso
C. Nakipagsabwatan ito sa ibang mga bansa sa Asya
D. Nagpatulong ito sa United States
___9. Ang political dynasty sa bansa ay laganap dahil
A. Parte na ito ng kasaysayan
B. Makapangyarihan ang mayayamang pamilya
C. Walang pakialam ang mga botante
D. Kilalang apelyido ang ibinoboto ng mga botante
___10. Alin sa mga sumusunod ang sagabal sa pagpasa sa Kongreso ng Anti political
dynasty?
A. Marami sa mga politico ay mula sa political dynasty
B. Hindi pinapahalagahan ang isyung political sa bansa
C. Wala ito sa mga prayoridad na isyu ng mga mambabatas
D. Wala pang nagsusulat ng batas tungkol sa political dynasty
___11. Sa gitna ng katotohanang nasa batas ang pagbabawal ng political dynasty, bakit
namamayani parin ito sa bansa?
A. Gusto pa rin sila ng mga mamamayan kahit alam nilang mula sa political
dynasty ang mga ito
B. May karapatan ang mga politico na ipasa ang posisyon sa kanilang mga kamag-
anak
C. Tumatanggap ang husgado ng kabayaran mula sa mga politico para hindi sila
makasuhan
D. Lantarang lumalabag sa batas ang mga politico
___12. Bakit may limitasyon sa termino ang isang politico?
A. Para mapaunlad ang ekonomiya
B. Upang manatili sa puwesto ang mahuhusay na pinuno
C. Layunin nitong mapigilan ang matagal na paghawak sa posisyon at
kapangyarihan
D. Mabigyan ng pagkakataon ang iba na maging pinuno ng bansa
___13. Sa paanong paraan naaapektuhan ng dinastiyang political ang kahirapan sa bansa?
A. Malaki ang impluwensya ng dinastiyang political sa takbo ng kalakalan
B. Kinokontrol nila ang presyo sa pamilihan
C. Pinapayaman nila ang kanilang pamilya sa kanilang balwarte
D. Kinakamkam nila ang salaping nakalaan para sa pangangailangan ng mga
mamamayan
___14. Ang pagkakaroon ng dinastiyang political ay nakakatulong din. Sa paanong
paraan ito nangyayari?
A. Mayaman ang pamilyang namumuno
B. Makapangyarihan at maimpluwensiya an gang pamilyang namumuno
C. Tapat at huwaran ang pamilyang namumuno
D. Balimbing/sipsip ang mga mamamayan
___15. Nagkakaugnay ang isyu ng political dynasty at graft and corruption sa paraang
A. Susi sa paglutas sa suliraning graft and corruption ang political dynasty
B. Madalas nasasangkot ang political dynasty sa katiwalian sa pamahalaan

93
 C. Makapangyarihan ang politikong pamilya sa pagpigil sa mga katiwalian sa
pamahalaan
D. Maraming pamilyang politico ang yumayaman dahil sa pangungurakot mula sa
kaban ng bayan

III. PAGTUKOY Tukuyin ang binabanggit o tinutukoy sa mga sumusunod:

________________1. Tawag sa mga pinuno bago ang kolonisasyon.
________________2. Mga mayayamang pangkat noong panahon ng mga Espanyol.
________________3. Tumutukoy sa ugnayan ng kapangyarihan ng tao sa lipunan at ng
mga pagkilos at paggawa ng desisyon ninuman.
________________4. Isang pamilya na namumuno sa isang lugar sa loob ng mahabang
panahon at naipapasa ang pagkapinuno sa kanilang mga kamg-
anak
o kapamilya.
________________5. Ito ay pagbibigay ng suporta ng mamamayan sa isang politico
kapalit ng mga bagay na maaaring ibigay sa kanila ng naturang
kandidato.
________________6. Tawag sa pinuno ng pueblo sa panahon ng mga Espanyol.
________________7. Pamilya ng mga pulitiko na namamahala sa isang lugar at
naipapasa
sa kanilang pamilya ang katungkulang ginagampanan sa
pamahalaan
________________8. Sa artikulo at seksyon na ito ng Saligang Batas nakasaad ang
termino
ng panunungkulan.
________________9. Tumutukoy ito sa isang pulitiko na gumagamit ng salapi upang
makakuha ng kapangyarihan, nagsasamantala sa kahirapan ng
kanyang nasasakupan at nagwawaldas ng pera mula sa kaban ng
bayan.
_______________10. Naglakas-loob siyang nagsumite sa Korte Suprema ng polisiyang
naglalayong mag-utos sa Kongreso na gumawa ng Anti-Political
Dynasty Bill.
IV. PAGPAPALIWANAG
Paano ka makakatulong sa maayos na paglutas ng mga suliranin sa teritoryo at
hangganan?
Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag
Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa
Paglinang
Nilalaman Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi naipahayag
impormasyong tiyak at tama ang nang maayos ang
inilahad. impormasyong mga
inilahad. impormasyon.
Organisasyon Magkakaugnay ang Hindi masyadong Hindi maayos ang
bawat magkakaugnay ang pagkakasunod-
impormasyong bawat impormasyong sunod ng mga
inilahad. inilahad. impormasyon.

94
 Presentasyon Malinis at maayos Hindi masyadong Hindi mabasa at
ang gramatikong malinis at maayos magulo ang mga
isinulat. ang gramatikong nakasulat
isinulat.
Kabuuang Puntos

B. Finals
Saint Louis School
Solano, Nueva Vizcaya
Ikalawang Markahang Pagsusulit
A.P. X (1-6)
Pangalan:__________________ Petsa:_________
Taon at Pangkat:____________ Iskor:_________
I Maraming Pagpipili. Isulat sa patlang ang titik ng inyong napiling sagot
___1. Alin sa mga sumusunod ang pinakamabisang paraan ng pagbabawas ng suliranin sa
bansa?
A. Hahabulin ng pamahalaan ang mga tiwaling opisyal
B. Tuluyang puputulin ang red tape sa mga ahensya ng pamahalaan
C. Magpursigi ang pamahalaan na paunlarin ang ekonomiya ng bansa
D. Magpapasa ng mga batas laban sa graft and corruption
___2. Napapalalala ng media ang graft and corruption kapag
A. Magsusulat tungkol sa graft and corruption ang mga mamamahayag
B. Sangkot sa katiwalian ang media
C. Hindi nakikipagtulungan sa pamahalaan ang mga nagtatrabaho sa media
D. Isisiwalat ng mga mamamahayag ang kanilang nalalaman tungkol sa
katiwalian sa pamahalaan
___3. Maaaring masolusyonan ang suliranin sa graft and corruption sa mga ahensya ng
pamahalaan kung
A. Magpapasa ng iba pang magpapaigting ng batas laban sa graft and corruption
B. Magbibigay ng mas mataas na sahod sa mga kawani ng pamahalaan
C. Magtalaga ng mahuhusay na pinuno sa mga ahensya ng pamahalaan
D. Magbabawas ng mga kawani sa mga ahensya ng pamahalaan
___4. Paano nagkakaiba ang graft and corruption?
A. Corruption ang graft
B. Ginagawa ng isang individual ang graft samantalang ang corruption ay ay
nagaganap sa pagsasabwatan
C. Nagaganap ang graft sa local na antas samantalang ang corruption ay sa
pambansang antas
D. Pagkamal ng kaban ng bayan ang graft samantalang pagnanakaw sa pag-aari ng
pamahalaan ang corruption
___5. Ang Sistema ng hustisya sa bansa (graft and corruption) ay humihina dahil
A. Mabagal umusad ang mga kaso
B. Kulang ng mga kawani sa sangay na ito
C. Mahina ang pagpapatupad ng mga batas sa Pilipinas
D. Maraming empleyado sa korte ang tiwali

95
___6. Ang graft and corruption sa mga ahensya ng pamahalaan ay masolusyonan kung
A. Bawasan ang mga kawani sa mga ahensiya ng pamahalaan
B. Mahuhusay na pinuno sa mga ahensya ng pamahalaan ang italaga
C. Taasan ang sahod sa mga kawani ng pamahalaan
D. Paigtingin ang batas laban sa corruption
___7. Bawat isa sa atin ay makakatulong sa pagsugpo ng corruption kung
A. Babantayan natin ang mga gawain ng mga opisyal
B. Iboto lamang ang mga tapat na opisyal
C. Makinig at magbasa ng balita tungkol sa pamahalaan
D. Balewalain ang mga pinagkakagastusan ng pamahalaan
___8. Ang terorismo ay itinuturing na pandaigdigang suliranin dahil
A. Maraming Muslim sa iba’t ibang panig ng mundo
B. Globalisasyon ang nagpapalala sa terorismo
C. Nagaganap ito lahat ng panig ng daigdig
D. Sakop ito ng pandaigdigang batas
___9. Gumagawa ng karahasan ang mga terorista dahil gusto nilang
A. Ipahayag ang kanilang hinaing
B. Maubos ang kanilang kaaway
C. Maipalaganap ang kanilang relihiyon
D. Mapalakas ang kanilang ekonomiya sa kanilang bansa
___10. Ang terorismong etniko ay naiiba sa iba pang uri ng terorismo sa paraang
A. Makabayan ang mga etnikong terorista
B. Marahas ang mga gawain ng mga etnikong terorista
C. Maimpluwensiya at makapangyarihan ang mga etnikong terorista
D. Mas laganap ang gawain ng mga etnikong terorista
___11. Nahihirapan ang pamahalaan na puksain ang mga Abu Sayyaf dahil
A. Marami ang hinaing ng mga Abu Sayyaf
B. Napakarami ang miyembro nito
C. Pinopondohan sila ng ibang bansa
D. Suportado sila ng mga mamamayan
___12. Ang mga Abu Sayyaf Group ay inihahalintulad sa mga criminal dahil
A. Nakatira sila sa mga liblib na lugar
B. Nilalabanan nila ang pwersang militar
C. Makabago ang kanilang mga armas
D. Pambobomba at pandurukot ang kanilang kinasasangkutan
___13. Ang mga Muslim, Hudyo at Buddhist ay magkakatulad dahil sila ay
A. May pare-parehong paniniwala
B. Mga panatiko sa kanilang relihiyon
C. Nakikipaglaban sa pamahalaan
D. Mga etnikong terorista
___14. Nakikinabang ang mga teroristang pangkat sa mga demokratikong bansa sa
pamamagitan ng
A. Paggamit ng kalayaan sa pamamahayag upang maiparating ang kanilang mga
hinaing

96
 B. Pagtayo ng mga kompanya upang matakpan ang kanilang maling gawain
C. Paggamit ng kalayaan sa pamamahayag upang maiparating ang kanilang mga
hinaing
D. Paggamit ng dahas upang mapabagsak ang demokratikong pamahalaan
___15. Alin ang maglalarawan sa ugnayan ng mga sangkot sa pork barrel scam at ni Janet
Lim Napoles?
A. Mahigpit silang magkakaibigan
B. Ginamit nila ang isa’t isa sa pangungurakot
C. Naisahan ni Napoles ang ilang mambabatas
D. Lahat ng mambabatas ay nakapagbigay ng pera kay Napoles
II. Tama o Mali: Isulat sa patlang ang TAMA kung ang pahayag ay nagsasaad ng
katotohanan at MALI kung hindi.
_____1. Ang transnational crime pinaplano ng isang bansa at isinasakatuparan sa ibang
bansa.
_____2. Sa money laundering, nilalabhan ang maruming pera para mag-anyo itong
malinis
_____3. Dulot din ng globalisasyon ang pagkakaroon ng transnational crime.
_____4. Ang ginagawa ng mga pedophiles ay halimbawa ng human trafficking.
_____5. Sang-ayon ang pamahalaan ng Mindanao sa gawain ng MILF.
_____6. Sa loob lamang ng iisang bansa nagaganap ang transnational crime.
_____7. Kahanga-hanga ang mga tiwaling kawani ng pamahalaan.
_____8. Mahirap tugunan ang mga pampublikong serbisyo dahil sa political dynasty at
graft and corruption.
_____9. Isang solusyon sa suliranin sa transnational crime ay maunlad na ekonomiya
_____10. Nakakatulong ang pagdeklara ng SALN sa pagtukoy sa mga graft at corrupt na
opisyal.
_____11. Ang mga Abu Sayyaf ang tanging pangkat ng mga terorista sa Pilipinas.
_____12. Islamisasyon ang mahigpit na ipinaglalaban ni Abdujarak Janjalani.
_____13. Mas lalong bumagsik ang mga Abu Sayyaf ng mamatay ang kanilang pinuno
_____14. Sa simula layunin ng New People’s Army na tulungan ang pamahalaan sa mga
usaping pangkapayapaan.
_____15. Karahasan ang paraan ng mga terorista sa pagkamit ng kanilang layunin.
III Pagsusuri. Tukuyin kung anong uri ng Transnational Crime ang nailalarawan sa
mga
sumusunod na sitwayon
______________1. Maraming Pilipina na ang nagamit bilang mga drug mule/courier.
______________2. Ideposito sana ni Gen. Dela Paz ang baon niyang salapi sa Russia
kung
di ito nahuli.
______________3. Nagulat na lamang ang mga pasahero ng eroplano papuntang UAE ng
biglang magkagulo ang crew at iba na ang piloto.
______________4. Ginawang sex slave ang Pilipinang nagpakasal sa isang foreigner
______________5. Nagpadala sa G. Tiu ng mga Pilipinang mapapangasawa ng mga
banyagang naghahanap ng mapapangasawa kapalit ng malaking kita
______________6. Pineke ng isang negosyanteng Hapon ang edad ng mga batang dinala
sa Japan

97
IV. Pagtukoy: tukuyin ang hinihinging impormasyon
______________1. Mga proyektong pinopondohan pero hindi naman nakikita
______________2. Mabagal na proseso ng transaksyon sa mga ahensya ng pamahalaan.
______________3. Illegal na komisyon
______________4. Ina ng lahat ng mga scam
V. Pagpapaliwanag
1. Paano nakatutulong ang media at mga mamamayan sa pagkakaroon ng
maayos na pamahalaan?

____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Mga Pamantayan sa Pagsusulat ng mga Pahayag
Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa
Paglinang
Nilalaman Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi
impormasyong tiyak at tama ang naipahayag nang
inilahad. impormasyong maayos ang mga
inilahad. impormasyon.
Organisasyon Magkakaugnay Hindi masyadong Hindi maayos
ang bawat magkakaugnay ang ang
impormasyong bawat pagkakasunod-
inilahad. impormasyong sunod ng mga
inilahad. impormasyon.
Pagtalakay Masusi ang May ilang tiyak na May
pagtalakay ng pagtalakay sa pagtatangkang
paksa paksa. talakayin ang
paksa
Kabuuang
Puntos

Inihanda nina: G. Julius L.Cacho G. Carlo Keith M. Garcia Gng. Jessie C. Olog

98



 






 









 
  
  
 

  
   
  
   
  
   
  
   
 

   
  
  
   
  
   
  
  
   
  
  
   
  
  

99
   
  
 

  
  
 a.  
  
 b.  
  
 c.  
 


 d.  
  
 e.  
  
  
 
f.  
 
 
 
g. 





 
 

 

 

 

 


 



 



100
 


 






 



 





 



 


 



 



 

 


 




 





101



















































102



















































103
 

 









 







































104




















































105



mamamayan

Pantay-pantay

Karapatan

likas legal

 






 





106




























 
 
 


 








 


 






107
  




 


























 


 















108



















































109















 



 



 




























110












Dahilan ng Epekto ng
paglabag paglabag

Namimilipit
sa sakit

balisa












111
  

 

 




 

 

 


 

 


 
 











 Epekto ng paglabag sa
 Dahilan ng paglabag sa
karapatang pantao
 karapatang pantao

112
 politika pisikal

kultura Paglabag sa sikolohikal

karapatang
pantao

ekonomiya emosyonal

Likas na yaman istruktural













 

 
 
 
 
 










 



113
 




























  
  
  
  
  
  















114





 
 
 
 
 

 




 





 






 




 




 




 



 


115
 


 
 





 
 
 
 


 
 

 
 


 
 


 
 



 
 


 
 




 
 



 
 


116
 



 
 




 
 




 
 






 
 

 
 







 













117




















































118










































   
   
  
 
   
   
  
  
  

119
   
  
  
  
  
  
 
   
   
   
   
   
  
 







   
   
  
  
 
 
 
 

   
   
   
   
   
 
 










120
 Feeling babae/lalaki
Lalaki
Bakla
babae
Tomboy
Pinuno
Gay
tatay
Lesbian
nanay
Bisexual
Gawaing bahay
Transgender
driver

sex gender
 




  
  
 
 
 














 

 

 



  
  
  
  

121
   
  
  
  
  

















 

 



























122




Sa
simbahan

Sa pama-
halaan Sa pamilya

Gender role

Sa paaralan Sa lipunan











123
            
            
            

            
            
            

            
            

           
           
           
           
           

































124

















 


 



 
 
 
   
 
  
  
 
  
 

 















125































  
   
 
 





 



 

 



126


 
























   
   
   
   
   
   
 






  

  
  
 
 

  
  
  

127
  

  
 
 


  










128
 

 




  




 



 



  
  
 
 
 

  
 


 



 


    
    
   
 



    
   

129
    
   
   
  
  
  
 

    
    
   
   
   
   
  
  
 




    
    
   
   
   
   
   
   
 


    
    
   
   
   
   
   
   
   
  
 
 


    
    
   
   

130
    
   
   
  
  

















 
 
 
 




 

 

 


 



 

 
 

 




131
  

 

 

 



 

 

 

 




 
 

 

 






 

 

 

 



 

 

 




132
  




 

 

 

 



 

 


 


 





 


 


 


 




 


 

 


133
  






 

 


 

 



 


 

 


 



 

 


 

 






 

 

 


134
  





 


 


 



 





 

 


 


 




 


 

 

 




 
 
 


135
  



 

 

 


 




 

 
 
 




 

 

 
 



 

 

 


 




  


   
  

136
   
 
 

  
   
  
  
 


   
 

   
 


   
  



   
  
 

   
 


  
  

  
 








     

          

          
     

137


          
          
          
         

 

          
          
          
  

          
     


          
          
 































138




   
 
   
   
  
  
  
  
 

   

   
   
   
  
   
   
  
 


















Ikaapat na Markahan: Mga Isyung Pang-edukasyon at pansibiko at
Pagkamamamayan
A. Pamantayang Pangnilalaman: Ang mga mag-aaral ay may pag-unawa sa
kahalagahan ng edukasyon tungo sa ikabubuti ng kalidad ng pamumuhay ng tao,
pagpapanatili ng kaayusang panlipunan at pag- unlad ng bansa.
kahalagahan ng pagkamamamayan at pakikilahok sa mga gawaing pansibiko tungo sa
pagkakaroon ng pamayanan at bansang maunlad, mapayapa at may pagkakaisa.
B. Pamantayan sa Pagganap: ang mga mag-aaral ay

139
nakagagawa ng case study na tumatalakay sa mga solusyon tungkol sa mga suliraning
kinakaharap ng sistema ng edukasyon sa bansa
nakagagagwa ng pananaliksik tungkol sa kalagayan ng pakikilahok sa mga gawaing
pansibiko at pulitikal ng mga mamamayan sa kanilang sariling pamayanan
C. Paksang Aralin
Week Mga Isyung Pang-edukasyon at Pansibiko at Session
# pagkamamamayan #
Topic 1: Mga Isyung Pang-edukasyon
1 Subtopic 1: Access sa Edukasyon
Paunang pagtaya 1
Konsepto ng edukasyon 2
Sistema ng edukasyon (introduksyon at pagsasaliksik) 3-4
Sistema ng edukasyon {presentasyon ng output}
2 Assessment 5
Vision-Mission ng DepEd
Programa tungkol sa edukasyon 6
3 K-12 7
Pagkakapantay-pantay ng edukasyon 8-9
10
11
Subtopic 2: Kalidad ng Edukasyon
4 Kalidad ng edukasyon 12
Suliranin ng sector ng edukasyon 13
Solusyon sa suliranin ng sector ng edukasyon 14
Assessment 15
5 Film viewing 16
Mini Task 17
Assessment 18
Topic 2: Pansibiko at Pagkamamamayan
Subtopic 1: Pakikilahok sa mga Gawaing Pansibiko
Konsepto ng pagkamamamayan 20
6 Katangian ng mamamayan 21
Gawaing pansibiko at epekto ng pakikilahok 22-23
Mini task 24
7 Assessment 25
Subtopic 2: Pakikilahok sa mga Gawaing Politikal
Konsepto ng political na pakikilahok 26
Paraan ng pampulitikang pakikilahok 27-28
8 Kahalagahan ng pagkakaroon ng partidong political
Isyung pampolitika at pampamahalaan 29
Assessment 30
Performance Task 31
32

D. Pamantayan sa Pagkatuto

140
  Nasusuri ang Sistema ng edukasyon sa bansa
 Nasusuri ang mga programa ng pamahalaan na nagsusulong ng pagkakapantay-
pantay sa edukasyon
 Nasusuri ang kalidad ng edukasyon sa bansa
 Natatalakay ang mga suliraning kinakaharap ng sector ng edukasyon sa bansa
 Nakapagmumungkahi ng mga pamamaraan na makakatulong sa pagpapataas ng
kalidad ng edukasyon sa pamayanan at bansa
 Natutukoy ang mga katangian na dapat taglayin ng isang aktibong mamamayan
na nakikilahok sa mga Gawain at usaping pansibiko
 Natatalakay ang iba’t ibang gawaing pansibiko sa pamayanan at bansa
 Nasusuri ang epekto ng pakikilahok ng mamamayan sa mga gawaing pansibiko sa
kabuhayan, pulitika at lipunan
 Nasusuri ang epekto ng pakikilahok ng mamamayan sa mga Gawain at usaping
pampulitika
 Naipapaliwanag ang kahalagahan ng pagkakaroon ng kooperasyon ng
mamamayan at pamahalaan sa paglutas sa mga suliraning panlipunan
 Naipapahayag ang saloobin sa mahahalagang isyung pampulitika at kinakaharap
ng sariling pamayanan at bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino
 Natitimbang ang epekto ng mga patakarang pang-ekonomiya na nakatutulong sa
patakarang panlabas ng bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino
Mga tiyak na layunin (SMARTER)
Topic 1 Mga Isyung Pang-edukasyon
Subtopic 1 Access sa Edukasyon
Session 1 nasasagot ang mga katanungan sa paunang kaalaman
Session 2 naipaliliwanag ang konsepto at kahulugan ng edukasyon at ang
kahalagahan nito
Session 3 & 4 nasasaliksik ang Sistema ng edukasyon mula sa panahong pre-
kolonyal hanggang sa kasalukuyan
Session 5 naiuulat at natatalakay ang mga datos na nakalap tungkol Sistema ng
edukasyon sa Pilipinas
Session 6 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa summative assessment
Session 7 naipaliliwang ang probisyon ng Saligang batas tungkol sa edukasyon at
natatalakay ang Vision-Mission ng DepEd
Session 8 & 9 nasasaliksik at natutukoy ang mga programa ng pamahalaan tungkol
edukasyon
Session 10 naipaliliwanag ang mga programa ng pamahalaan tungkol sa edukasyon (with
emphasis on K-12)
Session 11 nasusuri ang mga programa ng pamahalaan na nagsusulong na
pagkakapantay pantay ng edukasyon
Subtopic 2 Kalidad ng Edukasyon
Session 12 nasusuri ang kalidad ng edukasyon sa bansa at natatalakay ang mga epekto
nito sa lakas paggawa ng bansa
Session 13 naipaliliwanag ang mga suliranin ng sektor ng edukasyon
Session 14 nakapagmumungkahi ng mga paraan na makakatulong sa pagpapataas ng
kalidad ng edukasyon
Session 15 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa summative assessment

141
Session 16 nasusuri ang mga pelikulang “Munting Tinig”
Session 17 napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Mini Task
Session 18 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa summative Assessment
Session 19 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa ikaapat na prelims
Topic 2 Pansibiko at Pagkamamamayan
Subtopic 1 Mga Gawaing Pansibiko
Session 20 naipaliliwanag ang pangunahing konsepto ng pagkamamamayan
Session 21 natatalakay ang mga katangian na dapat taglayin ng mamamayan
Session 22-23 natatalakay ang mga gawaing pansibiko sa bansa, paraan at epekto ng
pakikilahok
Session 24 nakapagpapakita ng isang gawaing pansibiko sa pamamagitan ng simpleng
role play
Session 25 nasasagot ang mga tanong sa assessment
Subtopic 2 Pampulitikang Pakikilahok
Session 26 natatalakay ang konsepto ng Pulitikal na Pakikilahok
Session 27 natutukoy ang mga paraan ng pampulitikang pakikilahok
Session 28 naipaliliwanag ang iba’t ibang paraan ng political na pakikilahok
Session 29 natatalakay ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mga partidong political, ang
pagsali at pagsuporta dito
Session 30 naipaliliwanag ang mga isyung pampolitika at pampamahalaan
Session 31 nasasagot ng mahusay ang mga tanong sa pagsusulit
Session 32 napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Performance Task

 
 
 
 
 
 
 


 


 



 

 


 

 




142
  
 
 
 
 

 
 

Topic 1 Mga Isyung Pang-edukasyon
Subtopic: Access sa Edukasyon
Session 1
Activity 1 Pre-Assessment
I Pagsusuri:
Lagyan ng (∕) ang mga layunin ng sistema ng edukasyon sa Pilipinas ayon
sa Konstitusyon
__1. Makapagtrabaho sa pamahalaan
__2. Ituro ang mga karapatan at tungkulin ng mga mamamayan
__3. Pagbutihin ang mga pagpapahalagang etikal at espiritwal
__4. Malinang ang nasyonalismo
__5. Maging katulkad ng ibang tao sa daigdig
__6. Makapagsanay para sa mga call centers
__7. Itaguyod ang kagalingang bokasyonal
__8. Makapagbayad ng buwis
__9. Malinang ang kagandahang-asal at disiplina
__10. Makapaghanapbuhay sa ibang bansa
Lagyan (∕) kung mapabubuti ang Sistema ng edukasyon sa bansa at (×) kung hindi
__1. Pinalalawak ang edukasyon g mga magulang
__2. Nagpapatayo ng pampublikong paaralan
__3. Iniuugnay ang mga paaralan sa pamamagitan ng teknolohiyang satellite
__4. Humingi ng tulong sa mga negosyante
__5. Nagbibigay ng Licensure Examination
II Multiple Choice Bilugan ang letra ng tamang sagot
1. Mahalaga ang edukasyondahil
A. Nakakatulong ito sa bawat mamamayan upang makapaghanapbuhay ng maunlad
at matiwasay
B. Ito ang bukal ng lahat ng karunungan at kagandahang asal
C. Susi ito upang makapagtrabaho sa ibang bansa
D. Pinakamaganda itong programang ipinagkakaloob ng pamahalaan
2. Mas marami ang mga batang tinuturuan sa mga pampublikong paaralan dahil
A. limitado ang tinatanggap na mag-aaral sa pribadong paaralan
B. karamihan sa mga Pilipino ay sa pampublikong paaralan lamang ang kaya nila
C. mas natututo sila sa mga pampublikong paaralan
D. maayos ang Sistema sa mga pampublikong paaralan
3. Ang hindi lubusang pagtugon ng DepEd sa mga suliranin sa kakulangan sa mga silid-
aralan sa mga pampublikong paaralan ay dahil sa
A. kulang ang pondo ng pamahalaan

143
 B. maraming mag-aaral sa pampublikong paaralan
C. walang lugar na pagpapatayuan ng mga paaralan
D. kakulangan ng suporta ng pamahalaan
4. Bakit maraming kabataang Pilipino ang hindi makapag-aral?
A. mas pinipili nilang maghanapbuhay kaysa mag-aral
B. nagsisiksikan sila sa mga silid aralan
C. walang panustos ang mga magulang para sa kanilang pag-aaral
D. tamad mag-aral ang karamihan sa mga batang Pilipino
5. Nilikha ang Education for All upang lahat ng mga Pilipino ay
A. maging functionally literate
B. mamuhay ng marangal
C. makahanap ng trabaho
D. makasabay sa nagbabagong daigdig
6. Paano nagkakaugnay ang suliranin ng kahirapan sa ating bansa at ang isyu ng kalidad
ng edukasyon?
A. Hindi prayoridad ng ating pamahalaan ang pagkakaloob na kalidad na edukasyon
sa mga mahihirap na mamamayan
B. maraming Pilipino ang naghihirap dahilhindi sila nagkaroon ng pagkakataong
makaranas ng mataas na kalidad ng edukasyon
C. mahal ang halaga ng mas mataas na kalidad ng edukasyon kaya’t naghihirap ang
mga magulang sa pagpapaaral sa mga anak
D. walang kaugnayan ang dalawa
7. Paano naaapektuhan ng pagkakaroon ng edukasyon ang kaayusan at kaunlarang
panlipunan?
A. natututuhan ng mga mamamayan ang mga gawain at tungkulin ng mga ahensya
ng pamahalaan
B. nalilinang ng mga mamamayan ang ang kanilang mga kakakayahang maging
produktibo
C. naisasagawa ng mga mamamayan ang mga paraan upang mapanatiling maayos
ang ating lipunan
D. nalalaman ng mga mamamayan ang kanilang karapatan at kung paano ipaglaban
ang mga ito
8 Ayon sa Konstitusyon, ang Education for All ay
A. nakatuon sa pagpapalago ng disiplinang pansarili, moralidad at kagandahang-asal
B. libre at mataas ang kalidad upang maging kahanay ng edukasyon sa ibang bansa
C. binibigyang dii nag paglinang ng mga kaalaman at kasanayan lalo na sa agham at
teknolohiya
D. sapat, makabansa at naglilinang ng mga kasanayan at pagpapahalaga
9 Paano mailalarawan ang kasanayan ng karamihan sa mga guro sa Pilipinas?
A. Maraming guro ang hindi pa nakapasa sa licensure exam
B. Karamihan sa mga guro ang may lisensya na upang magturo
C. Ang mga guro ay may mataas na kalidad ng edukasyon
D. Karamihan sa mga guro ay mahuhusay kaya’t pumupunta sila sa ibang bansa
10. Ang K-12 ay naglalayong
A. mabigyan ng trabaho ang bawat batang makapagtapos ng pag-aaral
B. maihanda ang mga Pilipino sa pandaigdigang edukasyon

144
 C. gawing bihasa sa Ingles at iba pang banyagang wika ang mga bata
D. damihan ang mga kasanayan ng mga mag-aaral
11. Ang mga mamamayan ay kailangang makilahok sa mga gawaing pansibiko upang
A. mapigil ang mga katiwalian sa pamahalaan
B. malinang ang kakayahan ng bawat isa
C. makatugon sa pangangailangan ng pamayanan at bansa
D. matamasa ang karapatang ipinagkaloob sa atin
12. Paano maipapakita ang ating pagkamakabayan?
A. pagbili ng mga produktong banyaga
B. pakikilahok sa halalan ng mga pinuno ng bansa
C. pagtangkilik sa mga kapwa Pilipino
D. paghahanap ng trabaho sa ibang bansa
13. Paano nakatutulong ang pagtatatag ng mga asosasyon o organisasyon sa bansa?
A. marami ang sumusikat sa pagsali sa mga ito
B. nadaragdagan ng mga ito ang kita ng mga mamamayan
C. nasusuportahan nito ang mga proyektong nagsusulong ng kapakanan ng mga
mamamayan
D natutugunan nito ang pangangailangan ng mga miyembro
14. Dapat ipagbigay alam sa kinauukulan ang mga maling Gawain sa lipunan upang
A. maturuan ng leksyon ang masasamang loob
B. mapanatili ang kaayusan sa pamahalaan
C. mapadali ang kanilang trabaho
D. mapigilan ang mga gawaing ito para sa kapakanan ng lahat
15. Bakit mahalaga ang pagbabayad ng buwis?
A. nakadaragdag ito sa mga programa ng pamahalaan
B. pinagkukunan ito ng pondo para sa agrikultura
C. ginagamit ito ng pamahalaan sa paghahatid ng mga serbisyo
D. pambayad ito sa mga utang ng pamahalaan sa ibang bansa
16. Ayon sa isinagawang pag-aaral, pinipili ng karamihan ang mga kandidato na kanilang
iboboto ayon sa
A. katangian ng kandidato at prgrama ng partido
B. popularidad at pag-endorso ng kakilalang tao
C. popularidad at katangian ng kandidato
D. benepisyo sa botante at pamamaraan ng partido
17. Bakit mahalaga ang mga party list?
A. nakatutulong sila sa mga mahihirap at naghihikahos na mamamayan
B. katulong sila ng mga mambabatas
C. sila ang kinatawan at boses ng iba’t ibang sector ng lipunan
D. itinataguyod nila ang mahahalagang proyekto at programa ng pamahalaan
18. Mahalaga ang mga non-government organizations sa pag-unlad ng bansa dahil
A. marami itong kasapi mula sa iba’t ibang sector ng lipunan
B. pumapanig ang mga ito sa pamahalaan at sumusuporta sa mga programa nito
C. tumutugon ang mga ito sa mga hinaing ng iba’t ibang sector ng lipunan
D. kumikilos ang mga ito para sa mga nangangailangan at mahihirap
19. Paano naiiba ang Ngo sa ibang organisasyon?
A. semi-private at tumatanggap ng sahod ang mga boluntaryong miyembro nito

145
 B. pribado, hindi pangkalakal, boluntaryo, rehistrado at pormal na inorganisa
C. binuo ng mga boluntaryong miyembro na suportado ng pamahalaan
D. pangunahing samahan para sa pagpapaunlad n gating bansa
20. Paano maaring makilahok ang mga mamamayan sa Gawain ng pamahalaan ayon sa
Saligang Batas?
Pagtatayo ng mga samahang sibiko
Pagpigil sa mga ginagawa ng mga politico
A. Pagreregalo sa mga kawani ng pamahalaan
B. Pagbibigay ng mga donasyon sa mga mahihirap
Session 2
Activity 1 Akrostik – magbibigay ang mga mag-aaral ng sarili nilang pakahulugan
sa edukasyon sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga salitan nag-
uumpisa sa bawat letra ng edukasyon. Ibabahagi ito sa klase pagkatapos
ng gawain
E
D
U
K
A
S
Y
O
N
Activity 2 Think, Pair, Share- pag-uusapan ng magkapareha ang mga tanong
a. Bakit sila nag-aaral?
b. Bakit mahalaga na may pinag-aralan?
c. Paano nakakatulong ang pagkakaroon ng edukasyon sa pagkamit ng
maayos na pamumuhay at maunlad na pamayanan?
Activity 3 Small Group Sharing- magbahaginan ng sagot ang mga miyembro ng
pangkat at bubuo sila ng isang talata na magbubuod sa kanilang mga
sharing
Activity 4 Big Group Sharing- ilalahad ng lider ng pangkat ang output ng grupo
Activity 5 Completion- itutuloy ng mga mag-aaral ang naputol na pangungusap
Sisikapin kong makatapos ng pag-aaral upang maihanda ko ang
aking sarili sa mga pagsubok sa pagkakaroon ng maayos at maunlad na
pamumuhay at ng makatulong din ako sa pagkamit ng kaunlarang
panlipunan at pambansa

Session 3 & 4
Activity 1 Sequencing and Clustering Activity- aayusin at igugrupo ng mga mag-
aaral ang mga sumusunod ayon sa kanilang nalalaman

 K-12 curriculum  Panahon ng mga

 Character education Hapon
 Edukasyon ay para sa may kaya  Panaho ng
 Walang impluwensya ang relihiyon sa edukasyon Republika

146
  Tinalikuran ng mga Pilipino ang pag-aaral  Panahon ng mga
 Parating pagbabago ng Sistema ng Edukasyon Amerikano
(DepEd, Bureau of Public and Private Schools,  Panahon ng mga
DECS, ME, MECS) Espanyol
 Libre at kompulsaryong pag-aaral  Panahong pre-
 Sentro ng pag-aaral ang relihiyon para sa mababang kolonyal
paaralan  Kasalukuyang
 Sa sariling bahay ginagawa ang pag-aaral panahon
 Mga pari ang mga guro
 Pagbuburda, paggawa ng palayok at paghahabi

Activity 2 Group research Activity- tutuklasin ng mga mag-aaral ang kanilang

ginawa kung tama o hindi
Rubriks ng partisipasyon
kraytirya Natatangi (4) Natutupad (3) Nalilinang (2) Nagsisimula (1)
Pagtupad ng Gumagawa ng Gumawa ng lahat Gumawa ng ilang Hindi ginagawa
tungkulin sa lahat ng tungkulin ng tungkulin tungkulin lamang ang inatas na
pangkat ng maayos tungkulin
Pakikipagtalakayan Nagbigay ng mga Nagbigay ng ilang Nagbigay ng Hindi nagsalita
kaugnay at mga kaugnay na kaunting
maayos na impormasyon impormasyon
impormasyon
Pakikibahagi sa Kusang ginawa Ginawa ang Bihirang gumawa Iniasa ang Gawain
gawain nang maayos ang Gawain kung kahit na sa iba
mga gawain pinaalalahanan pinaaalalahanan
Pagdadala ng Kumpleto ang May ilang kulang May ilang Walang
kagamitan dinadalang sa kagamitan kagamitang dinadalang
kagamitan dinadala kagamitan

Activity 3 Graphic Organizer- pagkatapos na makakuha ng mga impormasyon ay

kukumpletuhin ng mga mag-aaral ang Data Retrieval Chart

panahon Pre- Panahon ng Panahon ng Panahon ng Panahon ng Kasaluku-

kolonyal mga mga mga Republika yang
Espanyol Amerikano Hapones panahon
Lugar Loob at Sa mga Sa mga Sa mga Sa mga Sa mga
labas ng silid-aralan silid-aralan silid-aralan silid-aralan silid-aralan
bahay
Pokus Gawaing Relihiyon Wikang Nihongo, Science, Kahan-
bahay at (naituro ang Ingles, Wikang English daan sa
kasanayan wika pero sa Literatura at Pilipino, Math kolehiyo,
sa pakiki- mga huling Sining at character Makabayan trabaho at
digma panahon) education negosyo
Edukasyon
para sa lahat
Nagtuturo Mga nakata- Mga pari Mga guro Mga guro Mga guro Mga guro
tanda
Pagba- Edukas-yon Edukasyon Tinamad at Pagbabago- Paggamit ng
bago para sa iilan, ay walang natakot bago ng Mother
may mga limit; mag-aaral Sistema Tongue sa
naipata- maraming ang mga (DepEd, pagtuturo

147
 yong paaralan ang Pilipino Bureau of
paaralan naidagdag Public and 13 years na
nabawsan Private pag-aaral
ang ugaling Schools, bago mag-
barbariko DECS, ME, kolehiyo
MECS:
pabago-
bagong
kurikulum

Rubriks para sa pag-uulat ng pananaliksik

Mahusay (4) Katamtaman (3) Hindi gaanong Kailangan pang
mahusay (2) magsanay (1)
Lubhang malinaw na Malinaw na ipinahayg May kalabuan na Malabo na ipinahayg
ipinahayg ang paksa o ang paksa o suliranin ipnahayag ang mga ang paksa o suliranin
suliranin ng ng pananaliksik paksa o suliranin ng ng pananaliksik
pananaliksik pananaliksik
Wasto lahat ang May isa o dalawang May ilang mali ang Mali ang mga datos o
mganalikom na datos o mali ang mga datos o mga datos o impormasyon
impormasyon impormasyon impormasyon
Lubos na nabigyan Nabigyang solusyon Hindi gaanong Hindi nabigyang
solusyon ang problema ang problema nabigyang solusyon ang solusyon ang problema
problema
Maayos ang pag-uulat May kaayusan ang pag- Hindi gaanong maayos Magulo ang pag-uulat t
naginawa batay sa uulat na ginawa batay ang pag-uulat naginawa hindi batay sa suliranin
suliranin at datos sa suliranin at datos na batay sa suliranin at at datos ang nakalap
nnakalap nakalap datos nnakalap
Natapos ang Gawain sa Nahuli ng bahagya sa Nahuli sa takdang Huling-huli sa takdang
takdang panahon takdang panahon panahon panahon

Session 5
Activity 1 Group Discussion- muling magpapangkat ang mga mag-aaral upang
plantsahin ang kanilang output
Activity 2 Big Group Sharing- tatalakayin sa klase ang bunga ng kanilang
pananaliksik. Pagkatapos ng pangkatang pagtalakay ay ipapaskil nila ang
kanilang mga output at paghahambingin nila ang mga ito. Kung
kailangang pagtalunan ay magkakaroon ng WIN WIN SOLUTION
Activity 3 pagbibigay ng puntos sa pangkatang Gawain
Session 6
Activity 1 Summative Assessment
I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali
kung hindi.
_____1. Ang K-12 ay simula Kinder hanggang kolehiyo
_____2. Kasali rin ang mga matatanda sa Education for All progam ng DepEd.
_____3. Nadagdagan ang basic education ng dalawang taon.
_____4. Sa panahon ng mga Amerikano, pinakamahalaga ang asignaturang industriyal.
_____5. Naging eksklusibo ang edukasyon sa mga may kaya sa panahong Amerikano.
_____6. Impormal ang edukasyon sa panahong pre-kolonyal.
_____7. Malawakan ang paggamit ng wikang Ingles sa panahon ng mga Amerikano.
_____8. Tagumpay ang mga Hapones sa pagpapalaganap ng kanilang impluwensya sa
Edukasyon.

148
_____9. Maraming pampublikong paaralan sa panahon ng mga Espanyol.
_____10.Ang edukasyon ay nagging pangunahing halimbawa ng Amerikanisasyon ng
mga Pilipino
II Pagtukoy Tukuyin ang yugto ng kasaysayan kung saan naipakita ang mga
sumusunod:
________________1. Mahabang panahon ang iginugol sa pagsasaulo ng mga dasal
________________2. Pinamunuan ng mga Thomasites ang mga paaralan.
________________3. Ipinagbawal ang paggamit ng wikang Ingles.
________________4. Pagpapanday at pagsasaka ang itinurong kasanayan
________________5. Katumbas ng sekondaryang antas sa kasalukuyan ang Bachiler en
Artes
________________6. Sa tahanan ginagawa ang pagtuturo
________________7. Ipinakilala ang edukasyong bokasyunal
________________8. Binigyang-diin ang paggamit ng wikang Tagalog.
________________9. Sinasanay ang mga bata sa mga gawaing bahay at pagpapamilya
_______________10. Hinikayat ang mga mag-aaral na pag-aralan ang Niponggo
_______________11. Nilikha ang CHED, TESDA bilang katuwang ng DepEd
_______________12. Itinatag ang Paaralang Normal ng Pilipinas
_______________13. Binigyang diin ang paggamit ng Wikang Bilingual
_______________14. Pinalitan ng DepEd ang Bureau of Instructions
_______________15. Pinalitan ng DECS ang DepEd.
III Pagtatapat-tapat

Sagot Kolum I Kolum II

1 turuan ang mga mag-aaral na umasa sa sarili,
makayanang magtrabaho at matuto ng A. Pagkuha ng
responsibilidad kaalaman
2 magbigay ng pundasyon para sa organisadong B. Pagpapaunlad ng
pag-aaral kasanayan
3 mapalawak ang kapaligiran ng pamilya C. Paghahanda para sa
buhay
4 mahubog ang asal ng mag-aaral D. Pakikihalubilo sa
kapwa
5 mabigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral E. Pagkilala sa
upang malaman ang kanilang kasanayan, awtoridad
potensyal at talento F. Paghubog sa pag-
uugali

Session 7
Activity 1 Quick Think – pagtutuunan ng pansin ang infographics ng UNESCO
(textbook page 287) “Education Transforms Lives”. Pipili ng isang
elemento at ipapaliwanag
Activity 2 Group Work- babasahin ng mga mag-aaral ang probisyon ng Saligang
Batas Artikulo 14 Seksyon 1-3 (textbook page288) at pag-usapan ang
mga sumusunod na katanungan:
Anong karapatan ang tinutukoy sa Seksyon 1?

149
 Sino ang dapat mangalaga sa karapatang ito?
Ano naman ang nilalamn ng seksyon 2?
Ano ang mga tungkulin ng estado?
Ano ang nilalaman ng seksyon 3?
Ano ang dapat na maikintal sa mga mamamayan?
Activity 3 Moment of Silence- babasahin ng mga mag-aaral ang Vision-Mission
ng DepEd
Activity 4 Group Sharing – pagkatapos basahin ang Vision-Mission ay sasagutin
ng grupo ang mga sumusunod na tanong
Nakaalign ba ang V-M ng DepEd sa Saligang Batas? Oo
Pumili ng mga salitang magpapatunay sa alignment ng DepEd
V-M sa Konstitusyon. Ilalagay ito sa chart
Vision -Mission Konstitusyon
Passionately love their Ikintal ang pagkamakabayan at
country nasyonalismo
Patatagin ang pagpapahalagang
Realize full potential etikal, espiritwal, linangin ang
karakter na moral at disiplinang
pansarili
Contribute to building Itaguyod ang kahusayan
the nation
a. Ano ang Misyon ng DepEd?
b. Sino ang mga tatanggap nito?
Activity 5 Closure – sasagutin ng mga mag-aaral ang tanong:
“Naisasakatuparan ba ang V-M ng Deped?” Magbigay ng mga
Patunay
Session 8 & 9
Activity 1 Agree or Diagree- tatayo ang mga mag-aaral kung sang-ayon
uupo kung hindi
 Limitahan ang oras na nasa paaralan
 Araw-araw ang bawat subject
 Gawing 3 oras sa isang linggo ang bawat subject
 K-12
 May mga guro na walang mastery sa itinuturo
 Bawasan ang bilang ng asignatura
 Wala ng quarterly assessment
Activity 2 Diad- pag-uusapan ng magseatmate ang pagsang-ayon o di pagsang-ayon
sa K-12
Activity 3 Survey- ang tumatayong lider ng pangkat ay magsasagawa ng survey sa
kanyang grupo kung sino ang sang-ayon at di sang-ayon sa K-12.
Ilalahad kung ilan ang sang-ayon at di sang-ayon
Activity 4 Pagsasaliksik – sasaliksikin ng bawat pangkat ang mga sumusunod na
programa ng pamahalaan tungkol sa edukasyon:
BEC , EFA (Education for All) at K-12
Gabay na tanong sa gagawing pagsasaliksik:
Ano ang karaniwang pagkakaiba ng mga programa?

150
 Ano ang K-12 Curriculum? Ano ang mga katangian at kalakasan ng
K-12? Ano ang mga isyung kinakaharap nito?
Paano tutugunan ng reporma sa edukasyon ang ang pangangailangan
ng panahon?
Activity 5 Graphic Organizer-
programa katangian pagbabago
BEC
EFA (Education for
all)
K-12
Session 10
Activity 1 Post It- ipapaskil sa pisara ang output ng bawat pangkat. Susuriin ang
pagkakaiba at pagkakatulad ng mga ito
Activity 2 Shared Discussion (with emphasis on K-12)
Pag-uusapan sa klase ng malalim ang tungkol sa K-12
K-12 Kurikulum
Layunin Maihanda ang mga mag-aaral sa kolehiyo, trabaho at negosyo
Katangian Seamless, enhanced and streamlined, strengthened, livelihood
readiness
Kalakasan Economic integration
Isyu Hindi lahat ay sang-ayon
Sasagutin ang tanong na :
Paano tutugunan ng reporma sa edukasyon ang
pangangailangan ng panahon?
Activity 3 Closure- ngayong mas malalim na ang inyong pagkakaintindi sa K-12,
pinaninindigan niyo pa rin ba ang inyong naunang sagot? Bakit?
Session 11 Pagkakapantay-pantay ng edukasyon
Activity 1 Table Analysis
Enrollment in Government and Private Schools by grade Level
Taong Pre-school Elementarya Sekondarya
Pampaaralan Publiko Pribado Publiko Pribado Publiko Pribado
12 318 1 092 1 332
2007-2008 591 445 410 778 505 781 5 173 330 846
12 574 1 112 1 342
2008-2009 746 743 429 056 506 137 5 421 562 296
12 780 1 134 1 340
2009-2010 1 049 035 420 444 327 222 5 415 498 456
13 002 1 012 1 286
2010-2011 1 217 939 369 872 994 604 5 527 399 252
13 228 1 149 1 397
2011-2012 1 671 227 408 747 304 457 5 575 945 856
Tanong: Ano ang mapapansin niyo sa enrolment sa private at public schools
sa bawat School Year?
Sa pre-school
Sa elementarya

151
 Sa sekundarya
Activity 2 Silent Reading- babasahin ng mga mag-aaral ang artikulo at lalagyan ng
sticky notes ang mga mahahalagang impormasyon
Activity 3 T-chart – isusulat sa T-chart ang mga suliraning may epekto sa pantay-
pantay na aksesibilidad sa edukasyon

suliranin Epekto
Bilang ng paaralan Pag nagpunta sa high school at college
limitado ang bilang ng paaralan
-marami ang pupunta sa high school
kokonti ang paaralan ng high school
kaya
Lilipat sila sa private
Magpasyang titigil na lang (di
kaya ang babayaran sa private,
dagdag pamasahe, buong araw
na wala sa bahay)

Bilang ng klasrum -dagdag matrikula, pamasahe, baon,

projects
Activity 4 Group Sharing- pag-usapan ang mga sumusunod:
Sa unang pagpasok mo sa klasrum ano ang gagawin mo kung
-okupado na lahat ng upuan
-sabihan kang magnight shift ka na lang ahil maraming enolees
-mag home study ka na lang
-lilipat ka sa private school
-kumuha ka na lang ng kursong bokasyonal dahil mahirap lang kayo
b. Paano tayo magkakaroon ng pantay-pantay na aksesibilidad
sa edukasyon? (shifting ng klase,home study, paglipat sa skul na mas
mababa ang populasyon,pagbibigay g libreng pagkain sa mga mag-
aaral,4Ps,Scholarships tulad ng CHED, DOST, GSIS at mga
bokasyunal na kurso)
Activiry 5 Formative Assessment – sasagutin ang assessment sa textbook page 306
Session 12
Activity 1 IQF Chart- pupunan ng mga mag-aaral ang kahon ng I sa IQF Chart para
sa tanong na
Initial Idea Question Final Answer
Kapag marami sa mga Kailan masasabing may
nagsipagtapos ang kalidad ang edukasyon
nagtagumpay

Activity 2 Triad- Naniniwala k aba sa karaniwang sinasabi ng mga tao ng mas

magagaling daw ang mga mag-aaral sa pribadong paaralan? Bakit?
Activity 3 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral artikulo gabay ang tanong na:
Ano ang basehan ng de-kalidad na edukasyon? (pananaliksik o research,
pagtuturo, employability ng mga nagsipagtapos, pasilidad,

152
 internalization, inobasyon, engagement, accessibility)
Paano napatataas ang kalidad ng edukasyon sa Pilipinas? (may mandato
ang mga ahensiya ng DepEd,CHED at TESDA; nagsasagawa ng
akreditasyon ang PAASCU, PACUCOA, ACSU-
AAI,AACCUP,ALCUCOA)
Activity 4 Intellectual Discussion- tatalakayin ang mga paraan ng pamahalaan
upang maibigay ng mga paaralan ang de-kalidad na edukasyon
(babalikan ang mga tanong na unang naibigay)
Activity 5 IQF Chart- pupunan ng mga mag-aaral ang ikatlong kahon ng IQF
Chart

Initial Idea Question Final Answer

Kapag marami sa mga Kailan masasabing may Ang lahat ng mga
nagsipagtapos ang kalidad ang edukasyon? gusting mangyari ng
nagtagumpay DepEd,TESDA at
CHED at ng mga
accrediting institutions
ay nagawa ng mga
paaralan

Session 13 & 14
Activity 1 Q & A- magtanungan ang mga magkakatabi tungkol sa mga nakikita
nilang suliranin ng esktor ng edukasyon
Activity 2 Jot Charting - habang binabasa ng mga mag-aaral ang mga material na
ibinigay ng guro ay pupunan ng mga nag-aaral ang Jot Chart
suliranin Mataas na Kakulangan Kakulangan Mababang Mababang
bilang ng ng ng guro kalidad ng sahod
drop-out kagamitang pagtuturo
pampagtuturo
Bakit ito
suliranin
Ano ang
epekto nito
Paano ito
malulutas

Activity 3 Post It- ipapaskil sa pisara ang output ng bawat pangkat at susuriin ang
mga ito. Magkakaroon din ng talakayan sa mga suliranin ng sector ng
edukasyon
Activity 4 Chart Analysis- bawat pangkat ay mabibigyan ng tsart ng may
kaugnayan sa suliranin ng edukasyon at susuriin ang mga ito
Achievement rate ng Elementary
a. Achievement rate ng secondary
b. Passing rate ng licensur exam

153
 c. Salary rate ng mga guro
d. Budget ng pamahalaan
e. Bilang ng silid aralan at enrollment sa paaralan
f. Teacher-student Ratio
g. Drop-outs and completers sa iba’t ibang grade level
Activity 6. Rescue Me- ipapaliwanag ng mga mag-aral ang kanilang sariling
paraan ng pagtulong sa mga sumusunod na sitwasyon:
a. Bumagsak sa tatlong asignatura ang nakababatang kapatid
b. Sa pangatlong pagkakataon ay di pa rin pumasa sa LET ang
kaibigan
c. Na-drop sa school ang pinsan
d. Maraming kapitbahay ang di na pumapasok sa skul
e. Gustong mag-aral ng kuya mo pero di kayo kayang sabay na pag-
aralin
f. 5:1 ang aklat sa public school
g. Di kayo pinapalabas ni teacher tuwing reses dahil may mga paninda
siyang pagkain
Activity 5 Closure- magbibigay ng konklusyon ang mga mag-aaral sa kanilang
mga natuklasan hinggil sa suliranin ng sectoring edukasyon

napatunayan ng mga pagsusuri na aming ginawa na ang matagal nang

suliranin ng sector ng edukasyon ay problema pa rin ngayon

Session 15
Activity 1 Summative assessment (Chapter Quiz)
I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali
kung hindi
_____1. Sa buong Asya mataas ang antas ng literasi sa Pilipinas ayon sa inilalabas na
Survey
_____2. May kalidad ang edukasyon kung mataas ang functional literacy
_____3. Sapat na ebidensya ng de-kalidad na edukasyon ang uri ng mga mag-aaral at
nagtapos sa isang paaralan
_____4. Nagsasagawa din ng akreditasyon sa mga paaralan hinggil sa kalidad ng
edukasyon.
_____5. Ang mga kolehiyo na may mataas na kalidad ay nabibigyan ng akreditasyon
II Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon
__________________1. Kompangyang nakabase sa London na nagssagawa ng
pananaliksik tungkol sa edukasyon at trabaho at naglalabas ng listahan ng 500 na
pinakamahuhusay na kolehiyo sa Asya at sa buong mundo.
__________________2. Pagsusulit na sumusukat sa kasanayan at kakayahan ng mga
guro upang makapagturo.
__________________3. Bilang ng taon na dapat gugulin sa pag-aaral bago makatuntong
sa kolehiyo ang mga mag-aaral ngayon.
__________________4. Sangay ehekutibo ng pamahalaan ng namamahala at nagngalaga
sa Sistema ng edukasyon sa bansa.

154
__________________5. Kategoryang ibinibigay sa mga kolehiyo na mataas ang kalidad
maliban sa akreditasyon
III. Pagsusuri
A. Suriin ang mga sumusunod kung dahilan ng suliranin ng sector ng edukasyon,
solusyon sa suliranin o epekto ng suliranin. Isulat ang D kung dahilan, S kung
solusyon at E kung epekto
____1. Pagsisiksikan ng mga mag-aaral sa klasrum
____2. Erroneous na mga textbook
____3. Priority ng mag-aaral ang lumiban sa klase
____4. korapsyon ng DepEd
____5. Shifting ng klase
____6. Mag-sideline si teacher
____7. Limang estudyante ang gumagamit ng iisang libro
____8. Mali ang konseptong matutunan ng mga mag-aral
____9. Ipasa ng guro ang licensure exam
____10. Mababang sahod ng guro

Suriin ang chart ng ranggo ng mga pamantasan ng Pilipinas sa Asya at sa mundo.

Taon World Ranking (out of 500) Asian Ranking (out of 300)

University of the Philippines University of the Philippines
2010 262nd 78th
Ateneo de Manila University Ateneo de Manila University
307th 58th _____
De La Salle University 451- De La Salle University _1.
500th 101st Bilang
University of Santo Tomas 551- University of Santo Tomas paman
600th 106th tasan
University of the Philippines University of the Philippines sa
2011 332nd 62nd Pilipin
Ateneo de Manila University Ateneo de Manila University as ang
360th 65th napasa
De La Salle University 551- De La Salle University ma sa
600th 104th survey
University of Santo Tomas University of Santo Tomas _____
601-650th 107th _2.
University of the Philippines University of the Philippines Pama
2012 348th 68th ntasan
Ateneo de Manila University Ateneo de Manila University na
451-455th 86th hindi
De La Salle University De La Salle University nakap
601-650th 142nd asok
University of Santo Tomas University of Santo Tomas sa
601-650th 148th Best
500 Universities sa mundo
______3. Pamantasan na nangunguna sa apat na pamantasan ng Pilipinas

155
______4. Pamantasan na laging nakabuntot sa ranggo ng UP sa World Ranking
______5. Pamantasan na nakapasok lang ng isang beses sa loob ng tatlong taon sa World
Ranking
______6. Pinakamataas na ranggo na nakuha ng mga pamantasan sa Asian Survey
______7. Pamantasan ng Pilipinas na nakakuha ng pinakamataas na ranggo sa loob ng
tatlong taon base sa Survey
______8. Pamantasan na nakatali sa pangalawang pwesto sa loob ng dalawang taon
______9. Taon kung saan naunahan ang UP sa unang pagkakataon
_____10. Kung susumahin, aling pamantasan ang nahuhuli sa kalidad ng edukasyon
na ibinibigay?

Session 16
Activity 1 Film Viewing (Munting Tinig o Ganito kami noon, Paano kayo ngayon?)
Session 17
Activity 1 Mini Performance Task
Gawain 1 Gawain 2 Gawain 3
Magsulat ng isang Gumawa ng campaign ad Lumikha ng isang tula o
sanaysay na na naghihikayat sa mga awit na nagpapaliwanag ng
nagpapaliwanag sa mamamayan na gumawa mga sanhi at solusyon sa
kahalagahan ng edukasyon ng mga paraan upang mga suliraning
tungo sa ikabubuti ng makatulong sa pagpapataas kinakaharap ng Sistema ng
kalidad ng buhay ng tao, ng kalidad ng edukasyon sa edukasyon sa bansa
pagpapanatili ng pamayanan at bansa
kaayusang panlipunan at
pag-unlad ng bansa

Rubriks sa Pagmamarka
pamantayan 4 3 2 1
makabuluhan Lubhang Makabuluhan at Hindi Hindi
makabuluhan at wasto ang gaanong makabuluhan
wasto ang mensaheng makabuluhan at wasto ang
mensaheng binigyan ng at wasto ang mensaheng
binigyan ng interpretasyon mensaheng binigyan ng
Interpretasyon binigyan ng interpretasyon
interpretasyon
Makatoto- Lubhang Makatotohanan Hindi Hindi
hanan at makatotohanan at gaanong makatotohanan
kapanipani- at kapanipaniwalala makatotoha- at
wala kapanipaniwalala ang mga nan at kapanipaniwala
ang mga impormasyon kapanipani- ang mga
impormasyon wala impormasyon
ang mga
impormas-
yon
Maayos ang Maayos ang Hindi gaanong May kalabuan Malabo ang
presentasyon ginawang maayos ang ang ginawang ginawang

156
 presentasyon presentasyon presentasyon presentasyon
Malinaw na Angkop na Angkop at wasto Hindi angkop Maraming
naipahayag angkop at wasto ang mga ginamit at wasto ang kamalian sa
ang mga ginamit na salita at mga karamihan sa paggamit ng
na salita at mga pahayag mga ginamit mga salita at
pahayag na salita at pahayag
mga pahayag
Makahi- Nakahihikayat Nakahihikayat Bahagyang Hindi
hikayat nang lubos ang ang ginawa nakahihikayat nakahihikayat
ginawa ang ginawa ang ginawa
Session 18
Activity: Summative assessment (Unit Quiz)
I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali
kung hindi.
_____1. Malaki ang papel na ginagampanan ng edukasyon pra sa social mobility ng
mamamayan.
_____2. May gender at age bias ang Education for All
_____3. Kumprehensibong edukasyon ang bigay ng mga Espanyol
_____4. Layunin ng MDG na ipalaganap ang Universal College Education
_____5. Sa bisa ng K-12, papalitan ang 10 year basic education cycle ng sistemang
magbibigay ng dagdag na kasanayan.
_____6. Ang pagtaas ng bilang ng mga mag-aaral ay nangangahulugan din ng pagtaas ng
kailangang guro.
_____7. Kasama sa pagbabagong dala ng K-12 ay ang mother tongue na gagamitin
lamang sa unang taon.
_____8. Ang K-12 ay paghahanda para sa ASEAN integration
_____9. Ang implemntasyon ng K-12 ay para lamang sa mga pampribadong paaralan.
____10. Ang nakatapos ng K-12 ay obligadong magpatuloy sa kolehiyo
II Pagtukoy tukuyin ang binabanggit sa mga pahayag
________________1. Institusyong para sa edukasyong teknikal at bokasyunal
________________2. Institusyong namamahala sa mga kolehiyo
________________3. Sitwasyo kung saan di magkatugma ang edukasyon at trabaho
________________4. Tawag sa mga paaralan na umaabot sa mga mag-aaral sa robinsya
upang hindi na pumunta sa siyudad ang mga mag-aaral
________________5. Susi para magkaroon ng matalino at makatarungan na pamumuhay
o para makaalpas sa kahirapan
III Multiple Choice Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa patlang
____1. Sino sa mga mananakop ang nagturo sa mga Pilipino na ituring na marangal ang
trabaho at dapat itong mahalin?
A. Amerikano B. Espanyol C. Hapones
____2. Tumutukoy sa agwat ng mga babae at lalaki na nakakapag-aral o nakapag-aral
A. Elementary participation rate
B. Gender gap in literacy
C. Cohort Survival

157
____3. Dito nakapaloob ang adhikain ng United Nations na may kaugnayan sa pagtugon
sa suliranin ng kahirapan, di- pagkakapantay-pantay,literasi, kalusugan ng kababaihan,
sustainable development at pagtugon sa sakit
A. Millennium Development Goals
B. Sustainable Development Goals
C. United Nations Goals
____4. Sistematiko at komprehensibong programa ng pamahalaan para sa pagrereporma
ng Sistema ng edukasyon sa bansa
A. Basic Education Curriculum
B. BEC Ten Point Agenda
C. K-12 Program
____5. Tumutukoy sa kabuuang bilang ng mga batang nakakatapos ng pag-aaral sa antas
ng elementarya taon-taon
A. Cohort Survival Rate
B. Gender gap literacy rate
C. Elementary participation rate
____6. Naglalayon itong gawing 100% ang makatapos ng primary education
A. Reproductive Health
B. Gender Equality
C. Universal Primary Education
III. Odd one Out Guhitan ang hindi kasali sa pangkat
1. A. TESDA B. CHED C. CHR D. DepED
2. A. DepEd B. MES C. MECS D. DECS
3. A. HUMMS B. ABM C. STEM D. TLV
4. A. integrasyon B. trabaho C. kolehiyo D. Negosyo
IV Pagpapaliwanag Ipaliwanag ang inyong sagot sa tanong na
Paano nakakatulong ang edukasyon sa pagbabago at pag-unlad ng buhay?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Session 19
Activity : Preliminary Exam
Subtopic 2 Pansibiko at pagkamamamayan
Session 20 ang pangunahing konsepto ng pagkamamamayan
Activity 1 Visual Presentation/Picture Analysis
Mga makikitang larawan
 Rescue sa mga biktima ng kalamidad
 Rally tungkol sa pork barrel
 Nagbibigay ng relief goods
 Pagbisita sa mga maysakit
 Paghahandog sa mga charity houses

Ano ang karaniwang ipinapakita sa video/larawan?(mga gawaing

158
 nagpapakita ng pagkamamamayan)
Activity 2 Concept mapping-

Paninindigan sa
katarungan

Aktibong
pagkamamamayan nakikilahok

Responsable sa
kapakanang
pantao

Activity 3 Read and Share- babasahin ang artikulo tungkol sa pagbuo ng konsepto ng
pakamamamayan at sasagutin ang tanong na:
Paano umunlad ang konsepto ng pagkamamamayan sa paglipas
na panahon sa iba’t ibang lipunan at panahon?
Activity 4 Data Retrieval Chart- lalagyan ng mga key words ang mga kahon
Piyudalismo at Rebolusyong
Greece Rome merkantilismo Amerikano Pilipinas
Spartans Plebian Landlord naturalisasyon EDSA revolution
Athenians peasant bourgeoise

Activty 5 Group Discussion –pag-uusapan ng pangkat ang tungkol sa pagbuo ng

konsepto ng pagkamamamayan gamit ang mga salitang nailagay sa chart.
Maaaring magbibigay pa sila ng mas maraming halimbawa sa Pilipinas
Activity 6 Closure- sasagutin ang tanong na:
Paano mo maipapakita ang iyong pagkamamamayan?
Session 21 Mga katangian na dapat taglayin ng mamamayan
Activity 1 Group Recitation – bibigkasin ng mga mag-aaral ang Panatang
Makabayan
Tanong: Ano ang pangunahing tinutukoy ng panata? (mga dapat gawin
upang maipakita ang pagiging makabayan)
Activity 2 Self-evaluation Checklist – susuriin ng mga mag-aaral ang kanilang sarili

159
 kung gaano nila naipapakita ang kanilang pagkamamamayan. Lagyan ng
tsek ang kahon na katumbas ng iyong antas

Lagi 5 Mada- Minsan Bihira Hindi

las 4 3 2 1
Mahal ko ang Pilipinas, aking lupang
sinilangan, tahanan ng aking lahi,
kinukupkop ako at tinutulungan upang
maging malakas, masipag at marangal
Pinakikinggan ko ang payo ng aking
magulang
Sinusunod ko ang mga tuntunin ng aking
paaralan
Tinutupad ko ang aking tungkulin na
maglingkod, mag-aral at magdasal ng
buong katapatan
Handa kong ialay ang aking buhay
pangarap, pagsisikap para sa bansang
Pilipinas

Activity 3 Group Sharing – pag-uusapan ng mga magkakapangkat ang mga

katangian na dapat taglayin ng bawat Pilipino. Hahanguin ang kanilang
mga sagot sa mga sumusunod: Panatang Makabayan, Mga Kababayan
Ko, Saligang Batas
Activity 4 Presentasyon ng output- ipapaskil sa pisara ang kanilang output at
ipapaliwanag ang mga ito
Activity 5 Sa mga katangiang nabanggit, alin ang taglay mo?
Magbigay ng mga ginawa upang mapatunayan ang katangian mong ito
Session 22-23
Activity 1 Pahabaan ngListahan- ilista ang mga alam niyong mga samahan o
organisasyon na pansibiko. I-check ang samahan kung saan kayo kasali
Activity 2 Triad – pag-usapan ng mga magkakagrupo ang mga samahan o
organisasyon na kanilang sinalihan gabay ang mga tanong na:
Bakit sumali ka sa samahan o organisasyon na ito?
a. Bakit ayaw mong salihan ang organisasyon o samahan na ito?
b. Bakit wala kang sinalihan?
Activity 3 Silent Mode- babasahin ng mga mag-aaral ang kanilang textbook (page
315-319)
Activity 4 Lecturette- magkakaroon ng talakayan sa aralin (mga gawaing pansibiko:
mga paraan at epekto)
Mga gabay sa pagtalakay:
Ano-ano ang mga gawaing pansibiko?
Paano naisasagawa ang mga gawaing pansibiko?
Paano nakakatulong ang gawaing pansibiko sa pag-unlad ng lipunan at bansa?
Activity 5 Closure- sasagutin ang tanong na : Paano nakakatulong ng mga gawaing
pansibiko sa kaunlaran ng ng iyong lipunan at bansa

160
Session 24
Activity 1 Pagtalakay sa rubriks ng pagsasadula (just a recall)
Katangi-tangi (4) Mahusay (3) Katamtaman (2) Kailangan pa ng
pagsasanay (1)
Napakahusay ng Mahusay ang Hindi gaanong Mahina ang pagbigkas
pagbigkas ng diyalogo pagbigkas ng diyalogo mahusay ang ng diyalogo nang may
nang may angkop na nang may angkop na pagbigkas ng diyalogo angkop na lakas ng
lakas ng boses lakas ng boses nang may angkop na boses
lakas ng boses
Ang kilos ng katawan Ang kilos ng katawan Ang kilos ng katawan Ang kilos ng katawan
at ekpresyon sa mukha at ekpresyon sa mukha at ekpresyon sa mukha at ekpresyon sa mukha
ay lubos na nakatulong ay nakatulong sa ay hindi gaanong ay hindi nakatulong sa
sa pagpapahayag ng pagpapahayag ng nakatulong sa pagpapahayag ng
damdamin ng diyalogo damdamin ng diyalogo pagpapahayag ng damdamin ng diyalogo
damdamin ng diyalogo
Lubhang malinaw na Malinaw na naipahayag Hindi gaanong hindi malinaw na
naipahayag ang ang mensahe ng malinaw na naipahayag naipahayag ang
mensahe ng duladulaan duladulaan ang mensahe ng mensahe ng duladulaan
duladulaan
Gumamit ng maraming Gumamit ng sapat Gumamit ng kaunting Hindi gumamit ng
materyales para sa namateryales para sa materyales para sa materyales para sa
ikagaganda ng ikagaganda ng ikagaganda ng ikagaganda ng
duladulaan duladulaan duladulaan duladulaan
Lubos na wasto ang May ilang mali ang Maraming mali ang Mali lahat ang mga
mga datos at mga datos at mga datos at datos at impormasyong
impormasyong impormasyong impormasyong ipinarating ng dula
ipinarating ng dula ipinarating ng dula ipinarating ng dula

Activity 2 Presentasyon ng bawat pangkat

Paano naipapakita ang pagkamamamayan at pagkamakabayan sa mga
sumusunod na sitwasyon:
a. Katatapos ng malakas na bagyo
b. May lindol
c. May mga nagpuputol ng mga puno
d. Marami na ang nagugutom sa Marawi
e. Naideklara ang Martial Law
f. May Clean and Green Campaign
g. Pinaaga ang Curfew hour sa mga kabataan (9 pm-5 am)
Activity 3 Ebalwasyon ng mga presentasyon
Session 25
Activity 1 Pagtalakay sa Alituntunin
Activity 2 Assessment Proper (Pansibiko)
I Tama o Mali. Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali
kung hindi.
_____1. Ang pagkamamamayan noong unang panahon ay payak.
_____2. Ang konsepto ng kalayaan ang gumising sa mga Griyego upang makawala sa
pang-aalipin ng mga dayuhang mananakop
mga mananakop
_____3. Para sa mga mamamayang plebeian, ang pagkamamamayan ay naipapakita sa
paggalang sa pribadong karapatan
_____4. Ang batang naipanganak sa ibang bansa ng mga Pilipinong magulang ay

161
 mamamayang Pilipino ay HINDI na mamamayang Pilipino
_____5. Ang pagkamamamayan ay maaaring natural o inaangkin.
_____6. Maaring mawala ang pagkamamamayan sa kusang paraan.
_____7. Ang Jus soli ay batayan ng pagkamamamayan ayon sa dugo.
_____8. Upang kwalipikado ang dayuhan na makakuha sa naturalisasyon ng
pagkamamamayan ay dapat siyang may edad na 21
_____9. Ayon sa Artikulo II, Seksyon 4 ng Saligang batas, pangunahing tungkulin ng
mamamayan ang pagligkuran at pangalagaan ang sambayanan
____10. Ang pagsunod sa mga ordinansa ay simpleng pagsunod sa alituntunin ng
komunidad
II Pagtukoy Tukuyin ang binabanggit sa mga pahayag
________________1. Uri ng mamamayan na nakikiisa sa pagkilos at pagmamalasakit sa
kanyang pamayanan
________________2. Uri ng mamamayan na nagtataglay ng kamalayang pangkatarungan
at mapanuring nakapagtataya ng istrukturang panlipunan at
pampolitika
________________3. Batayan ng pagkamamamayan para sa mga Spartans
________________4. Itinuturing silang maliliit na tao sa lipunan ng Roma
________________5. Legal na batayan ng pagkamamamayan
III Pagtatapat-tapat Itapat ang mga katangian na dapat taglayin ng aktibong mamamayan sa
Kolum II sa mga sitwasyong nagpapatunay nito sa Kolum I
Sagot Kolum I Kolum II
1 pagkanta sa pambansang awit at A nakikipagtulungan sa
paggalang sa bandila maykapangyarihan
2 modelo sa pagsunod sa mga batas B tapat sa republika ng Pilipinas
3. tumutulong sa panahon ng mga C sinusunod ang Saligang Batas
kalamidad D produktibo
4. kayang pagtagumpayan ang anumang E matatag, may lakkas ng loob
pagkabigo o paghihirap sa buhay at may tiwala sa sarili
5 hindi inaabuso ang karapatan ng iba F makatao

IV Pagpapaliwanag Ipaliwanag ang inyong sagot sa tanong na

Paano nakatutulong ang pakikilahok sa mga gawaing pansibiko sa kaunlaran ng bansa?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Session 26
Activity 1 Big Group Activity- Magpapangkat ang klase at magpapahabaan sila ng
listahan ng mga salitang may kaugnayan sa Pulitikal na Pakikilahok
Activity 2 Inductive Method
a. Paghahanda: Ano ang kahulugan ng Pulitikal na Pakikilahok?
b. Paglalahad: Magbigay ng halimbawa ng pakikilahok sa politika ng
bansa (pagboto tuwing halalan, pagsali sa mga demonstrasyon,
panonood ng mga forum)
c. Paghahambing:
 political na pakikilahok at pakikilahok pansibiko
 isyung pampolitika at isyung pansibiko
 pagtulong na pansibiko at pagtulong na pampolitika

162
 d. Paglalahat: Mula sa mga natalakay na konsepto ano ang ibig sabihin ng
political na pakikilahok? (aktibong pakikibahagi ng mga mamamayanna
nakaaapekto sa gawaing may kinalaman sa pagbuo ng desisyon ng
pamahalaan)
Session 27 natutukoy ang mga paraan ng pampulitikang pakikilahok
Activity 1 Think, Pair, Share: maghahanap ng kapareha ang mga mag-aral upang
ibahagi ang kanilang sagot sa kasunduang magsaliksik ng isang isyung
pulitikal at kaung paano sila makikilahok ditto
Activity 2 SQ3R
Survey- mabilis na pasadahan ng mga mag-aaral ang teksto at hanapin ang
dalawang uri ng pakikilahok na political
Question- bubuo ang mga mag-aaral ng mga katanungang inaasahan nilang
masagot ng tekstong kanilang babasahin
Read- Babasahin ng tahimik ang teksto tungkol sa mga paraan ng
pakikilahok sa mga gawaing political ng bansa at sasagutin ang
kanilang mga binuong katanungan
Recite- ibabahagi ng mga mag-aaral ang kanilang binuong tanong at
kasagutan sa tanong
Review- babalikan ng mga mag-aaral ang teksto upang matiyak kung tama
ang kanilang ginawa
Session 28
Activity 1 Turn to your partner – magbabahaginan ang magkapareha ng
kanilang ginawang kasunduan tungkol sa mga napanood nilang
partisipasyong political
Activity 2 Discussion Web-
a. Babasahin ng mga mag-aaral ang aralin: Mga Paraan ng Pakikilahok:
Malayang pamamahayag, Pagbot, Pagsali at Pagsuporta sa mga
organisasyon
b. Gabay sa pagbabasa ang tanong na: Ano-ano ang mga paraan
upang makalahok ang mga mamamayan sa mga gawaing
pampolitika ng ating bansa?
c. Magtutulungan ang magkapareha sa pagsagot sa katanungan na
nailahad
d. Kung natapos na ang Gawain ay magpapangkat muli ng anim na
miyembro upang makabuo ng konklusyong na may sapat na
ebidensya.
e. Ibabahagi ng lider ng pangkat ang nagawang konklusyon
Activity 3 Assessment
a. Ano ang katangian ng karaniwang botanteng Pilipino?
b. Ano-ano ang nagging batayan ng mga Pilipinong botante sa pagpili
ng kanilang kandidato?
c. Kung ikaw ay isang botante, ano-ano ang mga dapat mong taglayin?
Session 29
Activity 1 Quick Share – mabilis na sasabihin sa klase ang mga nalalamang Partido
political sa bansa
Activity 2 Fishbowl

163
 a. Paglalahad ng aralin: pagsali at pagsuporta sa mga organisasyong
may kinalaman sa pulitika
b. Magtatagpo sa gitna ang sampung kasali sa Gawain at gagawa ng
dalawang bilog. Ang bilog sa gitna ang magbabahagi ng
kaalaman tungkol sa aralin. Magsisilbing tagapakinig ang mga
miyembrong nasa panlabas na bilog
c. Pag-uusapan ang natapos na Gawain at sasagutin ang mga
tanong:
 Nagging malinaw ba ang talakayan ng mga gumanap?
 Paano kaya ito gawing mas malinaw pa
 May mga idyeya pa ba kayong gusting ipahayag o
ipaliwanag
d. Pagbuo ng konklusyon: ano ang magiging basehan ninyo ng
pagpili ng sasalihang partido political kung sakaling mabigyan
kayo ng pagkakataon? Bakit?
Session 30
Activity 1 A & A- sasagutin ng mga mag-aaral ang mga tanong
a. Alam mo ba kung saan galing ang pondo ng pamahalaan?
b. Alam mo ba kung saan ginagamit ang pondo ng pamahalaan?
c. Alam mo ba kung nagagamit ng tama ang pondo ng pamahalaan?
d. Tiyak ba ang nakokolektang pondo ng pamahalaan?
e. Bakit hindi lahat ng dapat na makolekta ng pamahalaan ay hindi
nakukuha?
Activity 2 Problem-Solution Strategy- magpapangkat ng may apat namiyembro at
sasagutin ang tanong na: Paano malulutas ang mga sumusunod na
suliraning pampolitika:
a. Tax evasion
b. Pandaraya sa halalan
Activity 3 Problem-solution graphic organizer- Bubuuin ang probem-solution
graphic organizer

solution
Problem
Ireport sa kinauukulan ang
pandarayang nasaksihan
Pandaraya sa halalan
Parusahan ang mga nahu-
Tax evasion huling umiiwas magbayad ng
tamang buwis

Activity 4 Closure
Sa inyong palagay, sapat na ba ang ginagawa n gating pamahalaan hinggil

164
 sa mga suliraning ito?
Session 31 formative assessment
Session 32 Napapalalim ang pag-unawa sa aralin sa pamamagitan ng Performance Task
(Case Study ng mga Solusyon sa mga Suliraning Pang-edukasyon, Pananaliksik at
Pakikilahok sa mga gawaing pansibiko at Politikal)

Layunin Nakatatalakay ng mga solusyon tungkol sa mga suliraning

kinakaharap ng Sistema ng edukasyon sa bansa, at nakagagawa ng
pananaliksik tungkol sa kalagayan ng pakikilahok sa mga gawaing
pansibiko at political ng mga mamamayan sa kanilang sariling
pamayanan
Gampanin Lider ng Interest Group
Researcher
Rural Planner
Madla Mga mag-aaral at mamamayan ng barangay
Sitwasyon magulo ang kapaligiran, maraming mahirap at mabagal ang pag-
unlad ng ekonomiya dulot ng kakulangan ng edukasyon, hindi
pagsali sa mga gwaing pansibiko at politikal
Produkto Case study, ulat sa ginawang pananaliksik, photo album nagpapakita
ng kakulangan ng edukasyon at partisipasyon sa gawaing
pampolitikal at pansibiko, disenyo ng maunlad na lipunan

Activity 1 Pagtalakay sa rubriks

Napakahusay Katamtaman Kailangan pa
Pamantayan (2) Mahusay (3) (2) ng pagsasanay
(1)
Pokus Nakapokus sa Nakapokus sa Hindi gaanong Hindi
paksa ang lahat paksa ang na kapokus sa nakapokus sa
ng pahayag o karamihan ng paksa ang paksa ang lahat
sinabi pahayag o pahayag o ng pahayag o
sinabi sinabi sinabi
Paghikayat Lubhang Gumamit ng May Simple at
nakahihikayat ilang pagtatanggkang limitado ang
at nakaaantig nakahihikayat gumamit ng mga ginamit na
ang mga na pananalita mga pananalita
pananalitang nakahihikayat
ginamit na pananalita
Kalidad ng Tiyak at Tiyak ngunit May mga tiyak Hindi tiyak at
datos kumpleto ang hindi kumpleto na datos ngunit maraming mali
mga datos ang mga datos maraming o kulang ang
kulang mga datos
Katwiran Sapat ang May sapat na Maligoy ang Walang
detalye at detalye ngunit mga sinasabi, gaanong
lubhang hindi malinaw may kalabuan detalye at

165
 malinaw ang ang ilan sa ang mga Malabo ang
ginamit na katwiran katwiran mga katwiran
katwiran
Paglalahad Maayos at Hindi gaanong Hindi gaanong magulo ang
kawili-wili ang maayos at maayos ang pagkakalahad o
pagkakalahad o kawili-wili ang pagkakalahad o pagkakasulat
pagkakasulat pagkakalahad o pagkakasulat
pagkakasulat

Summative Assessment
Saint Louis School
Solano, Nueva Vizcaya
Fourth Preliminary Test
A.P. X 1-6
Pangalan: _______________________ Petsa: __________
Taon at Pangkat: _________________ Iskor: __________
I. Tama o Mali Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay katotohanan at Mali
kung hindi.
_____1. Layunin ng K-12 na maihanda ang mga mag-aaral sa trabaho, kolehiyo at
negosyo.
_____2. Ang bisyon ng DepEd ay magkaroon ng de kalidad na edukasyon.
_____3. Tatlong taon ang naidagdag sa Basic Education
_____4. Ang mga Pilipino ay may pantay na aksesibilidad sa edukasyon.
_____5. Bagamat guro sa propesyon, marami sa mga ito ang pumapasok sa trabaho
bilang domestic helper
dahil mas mataas ang sahod
_____6. Nababagay ang shifting ng klase sa mga paaralan na may maliit na populasyon
II Maramihang Pagpipilian Bilugan ang letra ng tamang sagot
1. Mahalaga ang edukasyon dahil
A. nakakatulong ito sa bawat mamamayan upang makapaghanapbuhay ng maunlad
at matiwasay
B. ito ang bukal ng lahat ng karunungan at kagandahang asal
C. susi ito upang makapagtrabaho sa ibang bansa
D. pinakamaganda itong programang ipinagkakaloob ng pamahalaan
2. Mas marami ang mga batang tinuturuan sa mga pampublikong paaralan dahil
A. limitado ang tinatanggap na mag-aaral sa pribadong paaralan
B. karamihan sa mga Pilipino ay sa pampublikong paaralan lamang ang kaya nila
C. mas natututo sila sa mga pampublikong paaralan
D. maayos ang Sistema sa mga pampublikong paaralan
3. Ang hindi lubusang pagtugon ng DepEd sa mga suliranin sa kakulangan sa mga silid-
aralan sa mga pampublikong paaralan ay dahil sa
A. kulang ang pondo ng pamahalaan
B. maraming mag-aaral sa pampublikong paaralan
C. walang lugar na pagpapatayuan ng mga paaralan
D. kakulangan ng suporta ng pamahalaan
4. Bakit maraming kabataang Pilipino ang hindi makapag-aral?

166
 A. mas pinipili nilang maghanapbuhay kaysa mag-aral
B. nagsisiksikan sila sa mga silid aralan
C. walang panustos ang mga magulang para sa kanilang pag-aaral
D. tamad mag-aral ang karamihan sa mga batang Pilipino
5. Nilikha ang Education for All upang lahat ng mga Pilipino ay
A. maging functionally literate
B. mamuhay ng marangal
C. makahanap ng trabaho
D. makasabay sa nagbabagong daigdig
6. Paano nagkakaugnay ang suliranin ng kahirapan sa ating bansa at ang isyu ng kalidad
ng edukasyon?
A. Hindi prayoridad ng ating pamahalaan ang pagkakaloob na kalidad na edukasyon
sa mga mahihirap na mamamayan
B. maraming Pilipino ang naghihirap dahil hindi sila nagkaroon ng pagkakataong
makaranas ng mataas na kalidad ng edukasyon
C. mahal ang halaga ng mas mataas na kalidad ng edukasyon kaya’t naghihirap ang
mga magulang sa pagpapaaral sa mga anak
D. walang kaugnayan ang dalawa
7. Paano naaapektuhan ng pagkakaroon ng edukasyon ang kaayusan at kaunlarang
panlipunan?
A. natututuhan ng mga mamamayan ang mga gawain at tungkulin ng mga ahensya
ng pamahalaan
B. nalilinang ng mga mamamayan ang ang kanilang mga kakakayahang maging
produktibo
C. naisasagawa ng mga mamamayan ang mga paraan upang mapanatiling maayos
ang ating lipunan
D. nalalaman ng mga mamamayan ang kanilang karapatan at kung paano ipaglaban
ang mga ito
8. Ayon sa Konstitusyon, ang Education for All ay
A. nakatuon sa pagpapalago ng disiplinang pansarili, moralidad at kagandahang-asal
B. libre at mataas ang kalidad upang maging kahanay ng edukasyon sa ibang bansa
C. binibigyang diin ang paglinang ng mga kaalaman at kasanayan lalo na sa agham
at teknolohiya
D. sapat, makabansa at naglilinang ng mga kasanayan at pagpapahalaga
9. Paano mailalarawan ang kasanayan ng karamihan sa mga guro sa Pilipinas?
A. Maraming guro ang hindi pa nakapasa sa licensure exam
B. Karamihan sa mga guro ang may lisensya na upang magturo
C. Ang mga guro ay may mataas na kalidad ng edukasyon
D. Karamihan sa mga guro ay mahuhusay kaya’t pumupunta sila sa ibang bansa

167
10. Ang K-12 ay naglalayong
A. mabigyan ng trabaho ang bawat batang makapagtapos ng pag-aaral
B. maihanda ang mga Pilipino sa pandaigdigang edukasyon
C. gawing bihasa sa Ingles at iba pang banyagang wika ang mga bata
D. damihan ang mga kasanayan ng mga mag-aaral
11. Ang kalidad ng edukasyon sa bansa ay sinisiguro ng pamahalaan sa pamamagitan ng
A. maayos na pagpapatupad sa mga tuntunin
B. pagsasakatuparan ng mga programa ng DepEd
C. pagbibigay ng libreng edukasyon sa lahat ng mga batang Pilipino
D. paghingi ng suportang pang-edukasyon sa ibang bansa
12. Ayon sa Saligang Batas, ang uri ng edukasyon sa para sa lahat ng mga Pilipino ay
A. nakahanay sa ibang bansa dahil mataas ang kalidad at ito ay libre
B. kaalaman at kasanayan sa teknolohiya at agham ang pokus
C. nalilinang ang mga kasanayan at pagpapahalaga, kumpleto, sapat at makabansa
D. disiplinang pansarili, moralidad at kagandahang asal ay napapalago
13. Kung mababa ang kalidad ng edukasyon sa ating bansa, nangangahulugan na
A. ang antas ng unemployment ng mga katatapos pa lang ng pag-aaral ay mataas
B. mababa ang achievement rate ng mga mag-aaral sa ibat ibang asignatura
C. kakaunti ang bilang ng enrolment sa maraming pribado at pampublikong paaralan.
D. maraming silid-aralan at kagamitan ang dapat pang tugunan
14. Bakit mataas ang porsiyento ng mga nakapag-aral na hindi nakakakuha ng trabaho?
A. maraming manggagawang banyaga sa ating bansa
B. kulang ang kasanayan ng mga nakapagtapos sa trabahong gustong pasukan
C. mas maraming nakapagtapos kumpara sa bilang ng trabahong papasukan
D. hindi angkop ang natapos sa trabahong gustong pasukan
15. Isang katotohanan na mas marami ang nag-aaral sa mga pampublikong paaralan
kaysa sa mga pribadong paaralan. Ito ay dahil sa
A. limitado ang bilang ng mga mag-aaral na tinatanggap sa pribadong paaralan
B. mas nakakayanang magpaaral sa mga pampublikong paaralan ang mas
nakararaming Pilipino
C. nakahihigit ang bilang ng mga pribadong paaralan sa pampublikong paaralan
D. mas maayos ang sistema sa mga pribadong paaralan kaysa sa mga pampublikong
paaralan
16. Ang Education for All ay nilikha upang ang lahat ng mga Pilipino ay
A. makahanap ng trabaho
B. mamuhay ng marangal
C. maging functionally literate
D. makasabay sa nagbabagong daigdig
17. Ang mga pribadong sector ay nakakatulong sa pagpapataas ng kalidad ng edukasyon
sa ating bansa sa pamamagitan ng
A. pagbibigay ng mga kagamitan sa mga pampublikong paaralan
B. paghingi ng karagdagang pondo mula sa pamahalaan
C. pagsuporta sa mga programa ng pamahalaan
D. pagpapaaral ng mas maraming bata.
18. Maraming Pilipinong guro ang nagpapasyang mangibang bansa dahil
A. mas madaling turuan ang mga banyagang mag-aaral

168
 B. mahirap turuan ang mga Pilipinong mag-aaral
C. mas mababa ang sahod sa ating bansa kumpara sa ibang bansa
D. kulang sila ng mga pagkakataong makapagturo sa bansa
Para sa aytem bilang 19-21
Bilang ng mga pumasa sa mga pambansang pagsusulit sa mga piling propesyon
Propesyon Bilang ng kumuha Bilang ng pumasa
Doctor 815 425
Inhinyero 4 289 1 862
Arkitekto 1 803 1 100
Nurse 29 188 11 225
Guro sa elementarya 38 377 11 120
Guro sa high school 42 358 12 033

19. Alin sa mga propesyon ang mahigit kalahati ng mga kumuha ng pagsusulit ay
pumasa?
A. Inhinyero B. Doktor C. Guro sa elementarya D. Guro sa High School
20. Aling propesyon ang may pinakamataas na porsiyento ng nakapasa sa pagsusulit?
A. Inhinyero B. Guro sa Elementarya C. Arkitekto D. Nurse
21. Makikita sa chart na higit na mas marami ang hindi pumapasa sa mga pagsusulit. Ano
ang dapat gawin hinggil dito?
A. Ipapasara ang mga paaralang nagbibigay ng mga kursong mababa ang passing
rate
B. Papalitan ang lahat ng mga guro sa mga paaralan na may kinalaman sa kurso
C. Tatanggalin ang permit ng mga paaralan na mag-operate dahil mababa ang
passing rate
D. Sa mga paaralan, tanggalin ang kurso kung saan laging mababa ang kanilang
passing rate

Para sa aytem bilang 22-23

Propesyon Bilang ng OFW
Laborers and skilled workers 706 860
Service, shop and market workers 383 265
Trades and related workers 296 055
Plant and machine operators and assemblers 268 515
professionals 266 220

22. Aling pangkat ng mga OFWs ang may pinakamaraming deployment?

A. traders and related workers C. laborers and skilled workers
B. plant and machine assemblers D. professionals
23. Makikita sa chart na maraming Pilipino ang nagtatrabaho sa ibang bansa.
Nangangahulugan ito na
A. kayang makipagsabayan ng mga Pilipino sa mga dayuhan
B. ayaw ng mga dayuhan ang mga gawaing teknikal at bokasyunal
C. walang maayos at maliit lamang ang kita sa bansa
D. mas talentado at preparado ang mga manggagawang Pilipino

169
III. Pagtatapat –tapat
A. Programang Pang-edukasyon. Itapat ang mga katangian sa kolum I ng mga
programa o repormang pang-edukasyon sa kolum II
sagot I II
1. itaas ang kalidad ng edukasyon sa Pilipinas sa
pamamagitan ng pagpapatibay sa edukasyon ng A.Makabayan
kindergarten, pagbibigay ng edukasyon sa mga magulang Kurikulum
at pagsasagawa ng Alternative Learning System
2. magamit ang mga kaalamang nagtuturo ng konsepto
bilang pagsasanay ng mga kasanayan sa mga asignatura na B. K-12
ditto naman nakatuon Kurikulum
3. magkaroon ng integrasyon ang mga asignatura kung C. Education For
saan ang pinakabuod ay mga konsepto ng Araling All
Panlipunan
4. magdaragdag ng dalawang taon sa Batayang Edukasyon
upang mas lalong ihanda ang mga mag-aaral sa kolehiyo at D. Understanding
mahasa ang kanilang kaalamang bokasyunal at teknikal by Design
5. mapaunlad ng mag-aaral ang kanyang kakayahang E. Content –
makabuo ng kahulugan mula sa mga esensyal na ideya at based instruction
maisalin ang kanilang pagkatutuo

B. Kalidad ng Edukasyon Itapat ang mga katangian sa kolum I sa mga programa

Panukat ng kalidad ng edukasyon sa kolum II

Sagot I II
1. Bilang ng mga research na nailathala, A. pagtuturo
pagkilala o citation ng mga institusyong pang-
edukasyon sa mga pananaliksik na ito mula sa
organisasyon sa buong mundo
2. Kalidad ng pagtuturo, ebalwasyon ng mga B. pasilidad
mag-aaral, national student surveys, bilang ng
mga mag-aaral at guro
3. kontribusyon ng mga pamantasan sa pag- C. pananaliksik
unlad ng ekonomiya, lipunan at kultura ng
bansang kanilang kinabibilangan
4. kontribusyon ng mga pamantasan sa kanilang E. inobasyon
local na pamahalaan
5. mga imprastruktura sa loob ng pamantasan F. engagement
tulad ng para sa isports at medical

IV Pagpapaliwanag . Ipaliwanag ang inyong sagot sa katanungang nauugnay sa

Kasabihan
“A human being does not attain his full heights until he is educated”

Tanong: Nabubuksan ba ng edukasyon ang lahat ng kakayahan ng tao? Ipaliwanag

170
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa

Paglinang
Nilalaman Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi
impormasyong tiyak at tama ang naipahayag nang
inilahad. impormasyong maayos ang mga
inilahad. impormasyon.
Organisasyon Magkakaugnay Hindi masyadong Hindi maayos
ang bawat magkakaugnay ang ang
impormasyong bawat pagkakasunod-
inilahad. impormasyong sunod ng mga
inilahad. impormasyon.
Pagtalakay Masusi ang May ilang tiyak na May
pagtalakay ng pagtalakay sa pagtatangkang
paksa paksa. talakayin ang
paksa

Inihanda nina: G. Julius L.Cacho G. Carlo Keith M. Garcia Gng. Jessie C. Olog

Saint Louis School

Solano, Nueva Vizcaya
Fourth Periodical Test
A.P. X 1-6
Pangalan: _______________________ Petsa: __________
Taon at Pangkat: _________________ Iskor: __________

I Maraming Pagpipiliian Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang

___1. Ang mga mamamayan ay kailangang makilahok sa mga gawaing pansibiko upang
A. malinang ang kakayahan ng bawat isa.
B. mapigil ang mga katiwalian sa pamahalaan.

171
 C. matamasa ang mga karapatang ipinagkaloob sa atin.
D. matugon sa pangangailangan ng pamayanan at bansa.
___2. Paano maipapakita ang ating pagkamakabayan?
A. Pagtangkilik sa kapwa Pilipino.
B. Pagbili ng mga produktong banyaga.
C. Paghahanap ng trabaho sa isang bansa.
D. Pakikilahok sa halalan ng mga pinuno ng bansa .
___3. Mahalagang sa lahat ng mga mamamayan na sundin ang mga batas sa bansa para
A. lubos na maunawaan ang mga ito.
B. masiguro ang kapayapaan at seguridad ng bansa.
C. matulungan ang mga pulis at sundalo sa pagsupil sa kasamaan.
D. maparami ang mga pagkakataon makapagtrabaho ang mga mamamayan.
___4. Paano nakakatulong ang pagtatatag ng mga asosasyon o organisasyon sa bansa?
A. Nadaragdagan ng mga ito ang kita ng mga mamamayan.
B. Marami ang mga sumisikat sa pamamagitan ng pagsali sa mga ito.
C. Natutugunan nito ang mga pangangailangan ng mga miyembro nito.
D. Nasusuportahan ng mga ito ang mga proyektong nagsusulong ng kapakanan ng
mga mamamayan.
A. Piliin natin nang mabuti ang mga pinunong ating iboboto.
B. Iboto ang mga kandidatong ating kakilala o kaibigan.
C. Mga taong matatalino at may kaya sa buhay ang iboto sa halalan.
D. Suriing mabuti ang mga sinasabi ng mga kandidato sa kanilang kampanya.
___6. Maraming katiwalian ang nagaganap sa iba’t ibang ahensya ng pamahalaan. Paano
tayo makakatulong sa pagpuksa ng katiwalian sa pamahalaan?
A. Bantayan natin ng mabuti ang mga gawain ng mga opisyal.
B. Magmungkahi para sa mga programa sa pamahalaan.
C. Magbigay tayo ng tulong upang mapabilis ang pagproseso sa ating mga
transaksiyon.
D. Lagi tayong manonood ng balita sa telebisyon at magbabasa ng mga pahayagan.
___7. Napakahalaga na mapangalagaan ang mga karapatan ng bawat mamamayan upang
A. Mapapabilis ang pag-unlad ng ng buong bansa.
B. Matiwasay nilang matutupad ang katumbas na mga tungkulin.
C. Makapaghatid ang mga pamahalaan ng mga maaayos na serbisyo .
D. Makapamuhay sila ng ligtas, malusog , mapayapa, at maunlad.
___8. Tungkulin ng pamahalaan na pangalagaan ang karapatan ng mga mamamayan. Ito
ay sa pamamagitan ng
A. Pagkakaroon ng maraming pulis at sundalo ito.
B. Pagdaragdag ng mas marami pang ahensya nito
C. Maayos na pagpapatupad nito ng mga batas para sa proteksyon ng bawat
mamamayan.
D. Pagbibigay ng tulong sa mahihirap lamang na mga mamamayan.
___9. Bakit kailangan nating ipagbigay alam sa mga awtoridad ang mga maling gawain
sa lipunan?
A. mapapadali ang kanilang trabaho.
B. mapapanatili ang kaayusan sa pamahalaan.
C. matuturuan ng leksyon ang mga masasamang loob.

172
 D. mapipigilan ang mga gawaing ito para sa kapakanan ng lahat.
___10. Ang pagtulong sa pangangalaga ng mga pampublikong estrakturang
tulad ng mga kanal,estero at irigasyon ay resposibilidad ng bawat mamamayan.
Alin sa mga sumusunod nararapat nating gawin?
A. gawing moderno ang mga kalidad ng mga tao.
B. magtanim ng mga halaman sa tabi nito.
C. magtapon ng mga basurang magbabara sa mga ito.
D. magtatayo ng mga karagdagang estraktura sa tabi ito.
___11. Bilang mamimili ng mga produkto, paano natin masisiguradong masusuportahan
natin ang mga produktong sariling atin?
A. Piliin ang mas mura ngunit dekalidad na produkto.
B. Alamin ang pinagmulan ng bawat produktong ating bibilhin at piliin ang gawang
Pilipino.
C. Laging manood ng telebisyon upang maging bihasa sa mga produktong pinagbili
sa mga pamilihan.
D. Magbigay ng mga suhestiyon sa mga gumagawa ng produkto upang mapabuti pa
nila ang kanilang produkto.
___12. Bakit mahalaga ang pagbabayad ng buwis?
A. Pinagkukunan ito ng pondo para sa agrikultura.
B. Nakadaragdag ito sa mga programa ng pamahalaan.
C. Ginagamit ito ng pamahalaan sa paghahatid ng mga serbisyo.
D. Pambayad ito sa mga utang ng pamamahalaan sa ibang bansa.
___13. Ayon sa isinagawang pag aaral, alin sa mga sumusunod ang basehan ng
karamihang Pilipino sa pagpili ng kandidatong kanilang ibinoboto?
A. popularidad at pagendorso ng mga kilalang tao.
B. katangian at popularidad ng mga kandidato.
C. benepisyo sa botante at pamamaraan ng partido.
D. katangian ng kandidato at programa ng partido.
___14. Bakit mahalaga ang mga partido political?
A. Pinabibilis ng mga ito ang proseso ng halalan sa bansa.
B. Ginagampanan ng mga ito ang ilang tungkulin ng pamahalaan.
C. Ginagabayan nito ang mga botante sa pagpili ng mga kandidato.
D. Nililinaw ng mga ito ang mga pananaw tungkol sa mga isyu ng pamahalaan.
___15. Bakit mahalaga ang party list?
A. Tinutulungan nila ang iba pang mga mambabatas.
B. Nakakatulong sila sa mahihirap at hikahos na mga mamamayan.
C. Kinakatawan at binibigyang-tinig nila ang iba’t ibang mga sektor ng lipunan.
D. Itinataguyod nila ang mahahalagang proyekto at programa ng pamahalaan.
___16. Bakit sinasabing mahalaga ang papel ng mga nongovernment organization sa pag
unlad ng bansa?
A. Kumakatawan o kumikilos ang mga ito para sa mahihirap at nangangailangan.
B. Pumapanig ang mga ito sa pamahalaan at sumusuporta sa mga programa nito.
C. May maraming mga kasapi ang mga ito mula sa iba’t ibang sektor ng lipunan.
D. Tumutugon ang mga ito sa mga hinaing ng iba’t ibang sektor ng lipunan.
___17. Paano naiiba ang mga NGO sa iba pang organisasyon?
A. pangunahing samahan ito para sa pagpapaunlad ng ating bansa.

173
 B. binubuo ito ng mga boluntaryong miyembro na suportado ng pamahalaan.
C. Pribado ito, hindi pangkalakal, boluntaryo , at rehistrado o pormal na inorganisa.
D. semi-private ito at tumatanggap ng sahod ang mga boluntaryong miyembro nito.
___18. Paano mailalarawan ang isang civil society?
A. Binubuo ito ng lahat ng mga mamamayan ng bansa.
B. Binuo ito ng mga organisasyon nagsusulong sa kapakanan ng mga mamamayan.
C. Binubuo ito ng mga NGO na nakikipagtulungan sa mga sektor ng pamahalaan at
negosyo.
D. Binubuo ng mga NGO, iba pang mga mamamayan at organisasyong malaya sa
pamahalaan.
___19. Ang pakialaman o paghadlang ng pamahalaan sa mga asosasyong binubuo ng
mga mamamayanay nagaganap lamang kapag ito ay
A. may pagkiling sa mga partikular na sektor sa lipunan.
B. gumagawa ng gawain katulad ng sa mga ahensiya ng pamahalaan.
C. kapareho na ng ibang samahan sa layunin, miyembro, at mga gawain.
D. lumilikha ng panganib sa kaayusan, kalagayang moral, o kaligtasan ng publiko.
___20. Paano naiiba ang value-added tax sa iba pang uri ng buwis na ating binabayaran
sa pamahalaan?
A. binabayaran ng mga mamamayang 18 taong gulang na at pataas.
B. Dagdag na bayad kapag tayo ay bumibili ng tayo ng mga bagay tulad ng pagkain,
gamot, kasuotan at kagamitan.
C. naging bahagi ng perang ibinayad ng isang mamamayan kapag siya ay
nagtratrabaho o nagnenegosyo.
D. buwis ito na batay sa halaga ng di-natitinag na pag-aari gaya ng lote, bukirin, o
ano mang lupa na pag- aari pati ng mga bahay, gusali, at iba pang estrakturang
ipinatayo roon.
___21. Bakit maraming Pilipino ang hindi nagbabayad ng tamang buwis?
A. Masyado raw ang halaga ng mga buwis na ipinapataw sa mga mamamayan.
B. Ang pangunahing layunin daw nila ay paunlarin at pamayanin ang sarili at hindi
ang bansa .
C. Napupunta lamang daw ang kanilang ibinabayad na buwis sa mga tiwaling
kawani ng pamahalaan.
D. Ayaw raw nilang tulungan ang pamahalaan sapagkat hindi sila naniniwala sa mga
programa at proyekto nito.
___22. Alin ang naglalarawan sa mga kaganapan sa tuwing eleksiyon sa ating bansa?
A. Naloloko ang mga botanteng Pilipino ng mga makapangyarihan kandidato.
B. Nananalo ang mga may malinis na layunin at plataporma.
C. May mga kandidatong nandaraya at namimili ng boto ng mga mamamayan.
D. Hindi malinaw ang mga patakaran sa pangangampanya at pagboto na inilalabas
ng COMELEC kaya walang kaayusan.
___23. Paano maaaring makilahok ang mga mamamayan sa gawain ng pamahalaan ayon
sa saligang batas?
A. pagtatayo ng mga samahang sibiko.
B. pagpigil sa mga ginagawa ng ng mga politico.
C. pagreregalo ng mga kawani ng pamahalaan.
D. pagbibigay ng mga donasyon sa mahihirap.

174
___24. Bilang isang mamamayang Pilipino, paano ka makakakilos para magkaroon ng
mabuting pagbabago sa ating pamahalan?
A. Magsikap mag-aral ng mabuti.
B. Sumali at maging aktibo sa samahang sibiko.
C. Magbigay ng opinion at mungkahi sa mga nakakatanda.
D. Manghihikayat sa ibang tao na magbibigay ng tulong sa pamahalaan.
___25. Ang pagsali sa mga gawaing pansibiko at pampolitika ay mahalaga upang
A. mapaunlad ang ekonomiya.
B. maging mulat sa isyu ng lipunan.
C. masiguro ang mabuting pamamahala ng mga opisyal.
D. makabuo ng mga bagong programa ang pamahalaan.

II. Tama o Mali: Suriin ang mga sumusunod na pahayag. Isulat ang Tama kung ang
pahayag ay wastong kalaman at Mali kung ang pahayag ay hindi wasto
_____1. Ang kasanayang pangkabuhayan ay magdudulot ng katatagang pinansyal.
_____2. Ang edukasyong pansibiko ang magtataguyod ng pagbabagong panlipunan na
makatutugon upang maibsan ang kahirapan.
_____3. Ang mga gawaing pansibiko ang mekanismo sa pagsasakatuparan ng
edukasyong pansibiko.
_____4. Ang pakikibahagi sa mga gawaing pansibiko ay isang paraan ng pagtupad sa
mga tungkulin ng mamamayan
_____5. Higit na mas malawak ang partisipasyong political kaysa sa gawaing pansibiko.
_____6. Ang paglinang sa kalidad ng serbisyong pangkalusugan at pang-edukasyon ay
halimbawa ng kapakinabangang nauugnay sa mga gawaing pampamahalaan.
_____7. Ang pakinabang na idinudulot ng gawaing pansibiko ay pangkolektibo lamang.
_____8. Ang pakikilahok sa paligsahang pampalakasan o isports ay halimbawa ng
gawaing pansibiko
_____9. Ang edukasyon sa pagkamamamayan ang kaalamang kailangan sa pagsasa-
katuparan sa mga gawaing pansibiko.
_____10. Ang layunin ng gawaing pansibiko ay mapabuti ang kalagayan ng pamayanan o
nasyon
III. Pagtukoy Tukuyin ang hinihinging impormasyon ng mga sumusunod:
_______________1. Sangay ng agham panlipunan na nakatuon sa pag-aaral ng
interaksyon ng tao sa kanyang lipunan.
_______________2. Tumutukoy sa anyo ng pakikisalamuha ng isang indibidwal sa mga
gawaing politikal sa lipunang kanyang kinabibilangan.
_______________3. Mga saloobin, paniniwala, at pagpapahalaga na sumusuporta sa
proseso ng isang partikular na sistemang politikal na kinabibilangan
ng mga kaalaman at ksasanayan, positibo at negatibong saloobin,
paghahatol at pagtataya tungkol sa sistemang political.
_______________4. Tumutukoy sa pakikilahok sa mga gawaing may kinalaman sa
politika.
_______________5. Prosesong political kung saan ang isang indibidwal o grupo ay
naglalayong magpalaganap ng isang panawagan ukol sa isang
usapin o suliraning panlipunan.
_______________6. Ito ay isang halimbawa ng institusyong political na kabilang sa

175
 mababang kapulungan ng ating sangay lehislatura.
_______________7. Tumutukoy sa mga pagpapahalaga at ideyang nagpapahayag ng
saloobin ng isang grupo sa lipunan tungkol sa isang partikular na
usapin o suliraning panlipunan.
_______________8. Pagpapasya hinggil sa isang usapin o pagpili ng mga pinuno sa
pamamagitan ng pagboto.
_______________9. Tumutukoy sa mga institusyong pangkomunikasyon na nagdudulot
ng malakas na impluwensya sa pagtataguyod ng political
socialization.
_______________10. Pangunahing yunit ng lipunan na nagsisilbing pangunahing
instrumento o agent ng political socialization.

IV. Pagpaliwanag. Ipaliwanag ng mahusay at komprehensibo ang inyong kasagutan sa

tanong.

Bakit makabuluhan ang pakikibahagi sa mga gawaing pansibiko?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Pamantayan Mahusay (3) Kainaman (2) Mahina (1) Puntos sa

Paglinang
Nilalaman Tiyak at tama ang Hindi masyadong Hindi
impormasyong tiyak at tama ang naipahayag nang
inilahad. impormasyong maayos ang mga
inilahad. impormasyon.
Organisasyon Magkakaugnay Hindi masyadong Hindi maayos
ang bawat magkakaugnay ang ang
impormasyong bawat pagkakasunod-
inilahad. impormasyong sunod ng mga
inilahad. impormasyon.
Pagtalakay Masusi ang May ilang tiyak na May
pagtalakay ng pagtalakay sa pagtatangkang
paksa paksa. talakayin ang
paksa
Kabuuang
Puntos

176
Inihanda nina: G. Julius L.Cacho G. Carlo Keith M. Garcia Gng. Jessie C. Olog

177