KURAN LMLER

KURAN-I KERM SURELERNN SMLER VE ANLAMLARI

M. Ali KAYA TURHAL-2007 www.fikirbahcesi.org malikaya33@gmail.com

GR
Kuran- kerimin surelere blnmesi, surelere ayr isimlerin verilmesi, hep vahiyle olmutur. Allah deme isimleri retti (Bakara, 2:31) ayeti eyann isimleri yannda harf isimlerinin, saylarn, gnlerin ve aylarn isimleri yannda sure isimlerinin de Allah tarafndan verildii ve insanlara retildiini ifade eder. Sure isimlerinin verilmesinde bilemediimiz pek ok hikmetleri yannda bizim tespit etmi olduumuz baz hikmetler unlardr: 1. 2. 3. 4. Mevzuuna gre: Bakara suresi gibi, Ana Fikrine gre: Rad, Hud, Yunus suresi gibi, Huruf-u Mukattaa ile balamasna gre: Kf, Nn ve Yasin gibi, lk ayetine gre: Vaka, Tn, Necm, Asr gibi,

Her surenin ismi Kuranda gemektedir; ancak FATHA ENBYA HLS surelerinin isimleri Kuranda isim olarak gemez. M. Ali KAYA 1. FATHA SURES: (Mekkede nzil olmutur ve Besmele ile 7 ayettir.) Fatiha: Amak-Balamak anlamndadr. Kuran- Kerime giri bu sure iledir. badetlerin ba olan namaza da bu sure ile balanr. Dier simleri: 1. mml-Kitap: Kitabn z. 2. mml-Kuran: Kurann z. Tm kitaplar Kuranda, KURAN ise FATHA da toplanmtr. Bundan dolay mml-Kurndr. 3. Kitabl-Fussilet: Tafsilatl kitaplarn z demektir. 4. Sebl-Mesani: 7 ayet olup, her zaman tekrarland iin denilmitir. Yce Allah Kuran da buyurdu: Ey Habibim! Biz Aziman sana Seban minel-Mesani vel-Kuranil Azim olan fatiha suresini inzal buyurduk. (Hicr, 87) 5. Surets Salt: Fatihasz namaz olmaz hadisinden dolay bu isim verilmitir. Bu sure hls ile okununca bir hatim sevab kazandrr. Yani, hls bir Fatiha hatim sevab kazandrr. Bu sure sadece namazlarda okunduu zaman gnde 40 defa okunmu olur. nk bir gnlk namaz 40 rekttr. Bunun 20 rekt farz ve vacip, 20 rekt ise farza tabi olan nafile ve snnet namazlardr. Teravih namaz da 20 rekttr. Bir gnn kazas da 20 rekttr. Levh-i Mahfuza ilk yazlan Fatihann ilk ayeti olan Besmele dir. Peygamberimiz (sav) buyurdular: Fatiha her derde deva; her zehire ifadr. Yine buyurdular: Nefsim kudret elinde olan Allaha yemin ederim ki, Allah ne Tevratta ne Zeburda ne de ncilde misli bulunmayan Fatiha suresini bana indirmitir. Fatiha suresi 113 harf olup, kendisi ile beraber 114 sureye iaret ederek tm Kuran- Kerimi iinde topladna ima ve iaret eder. 1

2. BAKARA SURES: ( Medinede nazil olmutur ve 286 ayettir.)

Genel olarak sure Yahudileri muhatap alarak Yahudilerin yanllklarn dzeltir ve ehli imana ders verir. Sure nce insan ele alr ve Mmin, Kfir ve mnafklarn vasflarn

Bedizzaman, ualar, (15. ua) Fatihann bir hlasasna baknz. S. 526

3 sayarak insanlar inanlarna gre bu kategoride deerlendirir. Sonra yaratl gayesini aklar, Allah, ahireti, nbvveti ispat eder. Bakara nek demektir. Bu surede 6771. ayetlerde 5 (be) defa bakara kelimesi geer. Medeniyete ilk gei iin nce inan lazm, sonra yanl inanlar dzeltmek ve ortadan kaldrmak. Vahet devrinin kutsal inek inanc nein kurban edilmesi, Allah iin kesilmesi medeniyetin balangc olduu iin Medinede ilk inen surede bunlar ehl-i kitap olan Yahudilere hitaben ders verilmitir. Sonra ehl-i kitabn durumu ve Hakka, doru yola nasl dnecekleri aklanm, beyan edilmitir. Haram ve helallerin erhleri bu surede ifadesini bulur. erisinde AYETEL-KRS vardr. (255. ayet) Bu ayette yce Allahn tm azamet sfatlar vardr. Bunun iin her namazn sonunda okunmas peygamberimiz (sav) tarafndan emredilmitir. Bu surede ayrca Yce Allahn azameti ve bykl beyan buyrulmutur. Yce Allah bu surede Medeniyet iin gerekli olan kurallar koyduktan sonra sonunda, man ve badet ile Allaha ball terennm eden dua ayetleri ile tamamlamtr. Bunun iin peygamberimiz (sav) de her gnn sonunda yats namazndan sonra bu dua ayetlerinin okunmasn mmetine vasiyet etmitir. Kim Bakara suresinin son iki ayetini okursa o gece eytandan ve musibetlerden korunmasna kfi gelir buyurmulardr. Yine Her eyin bir zirvesi varr, Kurann zirvesi de Bakara Suresidir buyurarak bakara suresine dikkatleri ekmilerdir.

3. L- MRAN SURES (Medinede nzil olmutur ve 200 ayettir.)

Hristiyanlara hitap etmektedir. Bu surede Hristiyanlarn yanl inanlar tashih edilir. l-i mran Hz. Meryemin ailesidir. Meryemin annesi HANNE, karnndaki ocuunu Allaha adar. O da kz olur. Meryem ismi verilir, Allaha adanr. Onun da babasz bir ocuu olunca, ona SA der. Yahudiler ona iftira ederler. Allahn kudretini ve gcn hafife alrlar. mtihan kaybederler. Bir ksm da, Onun gsterdii mucizeler sonucunda ona Allahn olu derler. Hz. sa (as) Allahn kulu ve peygamberi olduunu aklayarak onlar hak dine davet eder. Bylece Hristiyanlar yanl ve batl dncelerden kurtarr. Bu sure Hz. Meryem ve sa (as) hakkndaki doru inanc beyan ettii iin sureye isim olmutur. Ayrca surenin ehemmiyetli bir ksm Uhud harbinden sonra nazil olarak slama hizmet ve Cihat konusunda mhim dersler vermektedir.

4. NSA SURES: ( Medinede nzil olmutur ve 176 ayettir.)

Bakara suresinde inanlarn atas Hz. dem (AS)n yaratl ve grevlendirilmesi anlatlrken, bu surede de Hz. Havvann devam olan Nisadan bahsedilmektedir. Bu surede kadnlardan ve kadn haklarndan genie bahsedildii iin sureye isim olmutur. Mslmanlarn aile ve cemiyet hayatna dair prensipleri, bilhassa miras ve kadn haklar gibi birok ferdi ve itimai meseleleri beyan eder. Nitekim cahiliye dneminde bilhassa yetim olan kadnlarn haklar yenir, ne mallar ve ne de mihirleri dzgn verilmezdi. Bu surede yce Allah kadnlarn haklarna yer vermitir.

5. MADE SURES: (Medinede nazil olmutur ve 120 ayettir. )

Maide sofra demektir. Kurann son nazil olan surelerindendir. Yce Allahn insanoluna nimetlerini u kre-i arz ve kinat sofrasnda atn ve bu nimetlere kar zikir, fikir ve krle mukabele lzumunu, bunun iin de helal, haram ve hukuka riayetin gerekliliini anlatr.

4 Arz bir semavi sofradr. Semadan inzal etmitir. Nimetlerini de hazine-i rahmetten indiriyor... Ayn ekilde Kuran bir maide-i semaiyedir ki dinin ve imann hkmlerini inzal buyurarak insann kalp, ruh ve aklna iman ve imandan tezahr eden tm maddi ve manevi rzklarn manevi sofralarn amtr. Sure Akitlerinizi yerine getirin diye balar. Szlemelerin salam bir ekilde yaplmasn tm bunlarn temel art sayar. Bunun iin evvela Allaha kar insanln gerei olan hamd ve kr vazifesini yaparak insanln gerei olan ve ezelde verdiimiz kulluk szmzn gereini yapmamz istenmektedir. Emir ve yasaklar dinin koruyuculardr. Cenab- Hak: 1. Namaz emretmi, dini korumutur; 2. kiyi nehy etmi, akl korumutur; 3. Katli yasaklam, can korumutur; 4. Hrszl yasaklam, mal korumutur; 5. Zina yasaklanm, nesli korunmutur. Ulema-i slam bunlara Makasdu - eria Dinin amalar adn vermilerdir. Tm bunlar Maide suresinin bir maide-i Rabbani olarak insanolunun nne konmutur. Bunun iin sa (AS) havarilerin gkten sofra inmesini istemelerine mukabil onlara Allahtan Korkun diye hitap ederek (Maide,112) yce Allahn semadan insanlarn kalp ve ruhlar iin inzal buyurduu ncile kanaat etmeyip midelerini dnerek maddi sofra inmesini istemelerine zldn belirtir.

6. ENAM SURES: (Mekkede nazil olmutur. 165 ayettir.)

Yce Allahn hamde layk olduunu ifade ile balar. Hamd ve kr yaratl gayesi olarak gsteriyor. Surede man esaslar olan Allahn varlk ve birlii, peygamberlik messesesi, ahirette yeniden dirili parlak delillerle ve Allahn nimetleri saylarak ispat ve izah edildikten sonra insanlar iin yaratlan ve her zaman insanlarn kendilerinden istifade ettii havanlara dikkat ekilmi, onlarn mahza nimet olduklar ifade edilerek bunlara mukabil kredilmesi istenmitir. Drt ayakl otlayan hayvanlara Enam denir. Bunlar: Deve, sr, koyun, kei gibi hayvanlardr. Her cihette birer nimettir. Hatta gbreleri bile insanlarn yakaca ve tarlalarnn verimini artrc zelii vardr. Elbette bunlar bu ekilde yaratan Allah bunun karl olarak kr isteyecek ve Hamdi bunun ifadesi olarak insanlar retecektir.2

7. ARAF SURES: (Mekkede nzil olmutur. 206 ayettir. )

Araf, Cennetle-Cehennem arasndaki yerin addr. Araf, Cennete girme midi olanlarn hesap ii bitene kadar, Cennetlikler Cennete, Cehennemlikler Cehenneme girene kadar bekleyip, sonra Cennete gidecek olan sabi ocuklarn ve bulua ermeden vefat eden kfirlerin ocuklarnn bekleme yeridir. Cenab- Hak nihayet rahmeti ile onlar cennete koyacaktr. Araf suresi, iki arada bir derede kalanlarn durumuna dikkat ekerek, kararsz olanlara bir an nce Hak ve hakikatin bulunduu tarafta yer almalar hususunda gerekli ikazlar yapmaktadr. Enam suresinde zikredilen iman hakikatleri bu surede tafsilat ile anlatlmakta ve peygamberlere ait geni yer verilmekte ve Hazret-i Nuh, Hd, Salih, Lt ve uayib (as)dan bahsedilmektedir. nsanolunun en byk dman olan ve dem (as) n Cennetten karlmasna sebep olan eytandan ve hilelerinden bahsedilerek adlanlmamas hususunda ikazlar yaplmaktadr. eytann Allahn nimetleri sayesinde kt yce makamndan kibir ve
2

Bedizzzaman, Lemalar, 28. Mektup (Latif Nkteler) s. 36

5 gururu sayesinde nasl dt anlatlmaktadr. Yine surede dnya menfaatleri iin dinini satan ve ilmini halka gsteri iin kullanan limleri ikaz ederek bir nevi tehdit etmektedir.

8. ENFAL SURES: (Medinede nzil olmutur ve 75 ayettir.)

Enfal, ganimet demektir. Bedir harbinden sonra ganimetlerin nasl bltrlecei hususunda sual sorulmas zerine nazil olmutur. Sava hukuku ve harp usullerini, ganimetlerin paylatrlmas hususlarn haber verir. Surede Allah ve Raslne itaatn mminler iin dnya ve ahiret saadetine ve izzetine sebep olduu gzel ekilde anlatlr. Allah yolunda cihat ve hicret edenlere byk mjdeler vererek, mminler arasndaki dostlua dikkat eker. Bu surede : 1- Sava ancak savaanla yaplr, 2-Aman dileyene kl kaldrlmaz, 3-limler, yallar, kadnlar ve ocuklar ldrlmez, 4-Meyve aac kesilmez, mahsule zarar verilmez, 5-Hayvanlara dokunulmaz, 6-Sanat ve ilim eseri yok edilmez. Denilerek harp ve sulh hukuku retilmitir. Harbin, sulh ve bar iin yapld izah ve ispat edilmitir.

9. TEVBE SURES: (Medinede nazil olmutur. 129 ayettir.)

Tebk savandan sonra nazil olmutur. Bu sure mriklere bir ltimatom niteliindedir. Mriklere ikaz ile balar, nedamet ve pimanlk duyarak tvbe etmeye davet eder. Huneyn savandan, Tebk seferinden ve Hudeybiye barndan bahseder. Bu surenin banda Besmele yoktur. Sebebi; a-Enfal Suresinin devam olduu iin, b-Harp ve Katlden bahsettii iin, c-Mnafk ve kafirlerin alametlerinden bahisle onlar tantp, erlerinden korunmay istemektir. Mnafklar, 1- yilie mani, ktle saiktirler. 2- Cimridirler, hayra elleri gitmez, hayra mani olurlar. 3- Uzun emel sahibidirler, dnya iin drt bir yana saldrrlar. 4- Dnyay ahirete tercih ederler. 5- Korkaktrlar, herkesten korkarlar, her hareketi aleyhlerine sanrlar. 6- Bozguncudurlar. Yeryznde ileri gleri fitne ve fesattr. Ancak onlarn tm aba ve gayretlerinin bo olduunu, Allahn nurunun flemekle snmeyeceini ifade ederek Mminlere bearetler verir.

10. YUNUS SURES: (Mekkede nzil olmutur. 109 ayettir.)

Yunus (AS) Kuran- Kerim tertibine gre adna ilk sure nail olunan peygamberdir. Mriklerin Allah Eb-u Talibin yetiminden baka peygamber gnderecek birini bulamad m? eklinde vaki olan sual neticesinde nazil olmutur. Yce Allah onlarn bu sualine cevaben Kurann azamet-i Kutsiyetine nazar- dikkati ekerek Kurana ve dolaysyla Allaha balanmalar ve peygamberin ahsna ve ahsiyetine de Kurana ayine ve mbelli olmas noktasndan bakmas gereini vurgular. Bunun iin sure Kuran ile balar ve Kuran ile sona erer. Yunus (AS) misal olarak zikreder ve O kasabay

6 terk ettii halde Kasaba halknn Allaha tvbe etmesi ile Allahn azab zerlerinden kaldrdna dikkati ekerek Allaha dnmelerini, peygamberin ahs ile bal kalmamalar hususunda tahidat yapar. Bunun iin Azab grdkten ve peygamberleri kendilerini terk ettikten sonra, man edip, iman kendilerine fayda veren bir kasaba halk vardr ki, o da Yunus (AS)n kavmidir.3 Yce Allah bu surede kendisini kullarna pek ok delillerle tantr. Firavunun cesedinin denizden karlacan ve gelecek nesillere ibret olacan da bu surede beyan eder.4

11. HUD SURES (Mekkede nzil olmutur. 123 ayettir.)

Bu sure, peygamberimiz, (SAV)e en skntl gnlerinde nazil olmutur. Kfirlerin zulm ve ikencelerini arttrd gnlerde nazil olmutur. Nuh (AS), Hud (AS) ve Lut (AS)n kavimlerinin akbetini haber verir. Sonunda, Dilediinizi yapn, yapacanz varsa, greceiniz de var diye mrikleri tehdit eder. Peygamberimiz (SAV)e de Allaha gven, O yaptklarnzdan haberdardr diye teselli veriyor. Surede ayca peygamberimiz (sav) e stikamet tavsiye eder. Bu istikamet mmeti iin olduundan Peygamberimiz (sav) mmetinin bana gelecek olan fitneleri ve hadiseleri tahattur ederek, mmetinin istikametinden endie etmi ve Hud Suresi beni kocatt buyurmulardr.

12. YUSUF SURES: (Mekkede nzil olmutur ve 111 ayettir.)

Ahsenl Kasas olan Yusuf (AS)n kssas anlatld iin bu ismi almtr. Sabr, sebat ve ilenin neticesinin ne derece hayrl olacan bu surede Yusuf (as) misal vererek aklar. Bu surede yce Allah en byk dmann nefis olduunu nefis bir ekilde anlatr. ffeti korumann ve nefis mcadelesinin ne derece nemli olduunu aka ifade eder. Dnyann fani, ahiretin ise ebedi ve istenilen bir yurt olduunu veciz bir ekilde belirtir. Sure Yusuf (as)n dnya saltanatn tam kazand ve en mutlu ve mesut olduu bir zamanda Allahm beni Mslman olarak vefat ettir ve Salihlerin arasna kat5 eklindeki duas ile son bulur. Bylece Kabrin arkas iin alnz, hakiki saadet ve lezzet oradadr6 dersini verir.

13. RAD SURES: (Mekkede nzil olmutur. 43 ayettir.)

Rad, gk grlemesi anlamndadr. nsanlarn nazarlarn gkyzne evirerek yaratcs olan Rabbini aramak ve bulmak iin yaratt insana aradn bulduracak olan delillerden ve mahlkatn lisan- hal ile olan ahadetlerinin radn yani gk grltsnn gk grlemesi gibi sadaya dntn kula ve gz olanlara haber verir. Gk grlts o Yce Allah hamd ile tesbih eder, melekler ise korkuyla yine onu tesbih ederler7 ayetinden ismini alr. bn-i Abbas (RA) buyurdu: Peygamberimiz (SAV) buyurdular ki, gk grlts iitince bu mezkr ayeti okuyana yldrm isabet etmez Bu surede Yce Allah tm mevcudatn tespih ederek ann yceltir, tm noksan sfatlardan tenzih eder, yce isim ve sfatlarndan bahsedilmek suretiyle varl birlii, azameti ve kudreti en gzel ekilde izah ve ispat edilir

14. BRAHM SURES: (Mekkede nzil olmutur ve 52 ayettir.)

3 4

Yunus, 98 Yunus, 92 5 Yusuf, 101 6 Bedizzaman Said Nursi, Mektubat, 274 7 Rad, 13

7 Peygamberlerin atas ve Hanif dini, yani Tevhid dini ncs Hz. brahim (AS) ki, Halilullah (Allahn dostu) unvanna layk olan peygamberin adyla anlmtr. Surede Tevhid hakikati en gzel ekilde ifade edilmitir. Yce Allahn isim, sfat ve uunatndan genie bahsedilmitir. Allahn nimetlerinin saylamayacak kadar ok olduu vurgulanm, nimetlerin okluuna dikkat ekilmi, hamd ve krn zerinde durulmutur. Yce Allahn inkr edilmesinin mmkn olmad veciz bir ekilde anlatlm ve tm varlklar buna delil ve ahit gsterilmitir. Sure varlklarn dili ile esrin messire delaleti nevinden Yce Allaha delil olduunu ispat etmitir. brahim (AS)n Rabbim sana nasl hamd ederim ki hamd etme nimetini de bana verdin diye Allaha olan hamdi yapt ifade edilir. Bu sureye brahim Suresi denilmesinin bir hikmeti de budur.

15. HCR SURES: (Mekkede nzil olmutur. 99 ayettir.)

Mekke ile Medine arasnda ormanlk bir yerin addr. Burada eski dnemlerde Salih (as) ve kavmi yaamt. Salih (AS)in kavmi Semudun inkrlarndan dolay bir sayha ile helak olduklarn haber verir. Onlar ok gl ve kuvvetli ve zengin bir kavimdi, ancak btn bunlar krlerini deil inkrlarn ve isyanlarn artrd, Allah onlar helak etti. Mallar ve gleri onlara hibir fayda vermedi. Surede ayrca Hz. dem, Lt, uayib (As) n kssalarndan bahsedilir. Sure yce Allah tespih ve tazim etmenin nemini vurgulayarak ve lm gelene kadar ibadetten ayrlmamay tleyerek biter.

16. NAHL SURES: (Mekkede nzil olmutur. 128 ayettir. )

Nahl, ar demektir. Yce Allah bu surede, ar, hurma, zm ve inek gibi hayvanlarn kudret-i ilahi ile en basit maddelerden ve imknszlk iinde en mkemmel eyleri yaptn nazara vererek kudretini varln, birliini aklamaktadr. Ayrca gklerde ve yerlerde Allahn birliine ve kudretine delalet eden nice ayetlerin var olduunu bizlere aklayarak imana ve itaate davet eder. Her ey zelliini, mkemmelliini Emr-i lahiye kulak vererek gsterir. demolu, demliini ibadet ve itaatle kazanr... man ve itaat olmazsa insanln da olmayacan bizlere ders verir. Sure iyilik ve takva sahiplerine Allahn yardm edecei mjdesi ile sona erer.

17. SRA SURES: (Mekkede nzil olmutur. 111 ayettir.)

sra, gece yry demektir. Peygamberimiz (sav) in risalet grevi zerinde durur. Sure Peygamberimizin (SAV) Mekkeden, Kudse olan Mira gecesi esrarengiz yolculuunu anlatarak balar. Mira ise Necm suresinde anlatlmaktadr. Bu surede emir, tavsiyeler ve gzel nasihatler vardr. Mira olayna tereddtsz iman ile Ebu Bekir (ra) Sddkyet makamna kar. Peygamberimiz (sav) miraca hem ruhu hem de bedeni ile beraber kar. Be vakit namaz ve bakara suresinin sonundaki dualar miracda peygamberimiz (sav) e ikram ve ihsan edilmitir.

18. KEHF SURES: (Mekkede nzil olmutur. 110 ayettir.)

Kehf, Ashab- Kehfin sakland maarann addr. Bu surede, Hz. sa (AS)dan sonra Dakyanus isimli zalim bir hkmdar puta tapcl icat etti. Tapmayana ise zulm etti. Bir ksm genler bu maaraya sndlar. 300 emsi, 309 Kemeri yl uyuyup, kaldlar. Peygamberimiz (SAV): Kehf Suresini okuyan deccaln errinden emin olur buyururlar.

8 Bu surede deccaln tahribi ve ehl-i imann durumu, fitnelere kar ehl-i imann Allaha snmas gerektii ve tevhid hakikatndan ayrlmamas gerektii konularna rnek verilir. Zlkarneyn ve hz. Musa (as) ile Hzr (as) n kssalar bu surede zikredilir. Ahir zamanda Deccala kar mcadele edecek olan Mehdi ve yardmclarnn durumu surede iari olarak anlatlmakta ve ehl-i mana kurtulu reeteleri verilmektedir. Surede Deccal n fitnelerine kar burhanlar iine almaktadr.

19. MERYEM SURES: (Mekkede nzil olmutur. 98 ayettir.)

Hz. Meryem, mrann kz ve Hz. sa (AS)n annesidir. Hz. Meryem, Allahn bir mucizesi olarak hibir erkei grmeden Hz. sa (AS) dnyaya getirmitir. Bundan dolay haksz itham ve iftiralara maruz kalmtr. Bu sure Hz. Meryemi temize karr, gerei aklar. Nitekim, Hz. sann yaratl, Hz. demin yaratlna benzer. Bunda Yce Allaha zor gelecek bir durum yoktur.

20. TAHA SURES: (Mekkede nzil olmutur. 135 ayettir.)

Ta-Ha Huruf-u Mukattaadr. Ey nsan! Ey Peygamber! Manasnda olabildii gibi, Peygamberimizin bir addr da. Bu surede peygamberlerin mmetleriyle mcadelesi ve hakikati teblii anlatlr. Hz. mer bu sureyi okumakla Mslman olmutur. Sonunda Peygamberimiz (SAV)e dolaysyla mminlere tler vardr.

21. ENBYA SURES: (Mekkede nzil olmutur. 112 ayettir.)

Enbiya; Nebiler, Peygamberler demektir. Btn peygamberleri iine alan bir suredir. Sure Peygamberlik messesesinden ve davalar olan man ve Vahdaniyet-i lahiyi ilan ve Ahiretin geleceini ispat etmelerini ifade eder. Hz. dem (AS): iftilerin piridir. Kabri Mekkede, Ebu Kubeys dandadr. 1000 sene yaamtr. Kendisine 10 sahife verilmitir. Arafat danda Allah onun duasn kabul etmi ve Havva annemizle bulumutur. Kbeyi ilk kez bina etmitir. iftilik yapan, hayvanlar evcilletiren ve her ocuuna bir dil ve meslek reten O dur. Hz. it (AS): Hz. dem (AS)n oludur. Kendisine 50 sahife verilmitir. 1022 sene yaam, 70 dilde insanlar hak dine davet etmitir. Vahdaniyet, tp, matematik ve astronomi ile ilgili bilgiler vermitir. Hz. dris (AS): neyi icat etmi ve kuma imal etmitir. Bunun iin terzilerin piri saylr. Yazy icat eden ve sembollerle yazmay reten O dur. Rivayetlerde 12 alfabe yazd ve rettii sylenir. Urfa dhil 180 ehir kurmu, 360 sene yaam ve daha sonra da cesedi ve ruhu ile ge ekilmitir. Hz. Nuh (AS): 900 sene yaam, 50 yandan itibaren insanlar Allaha davet etmitir. Gemicilerin piridir. Tufan olay ile inanmayanlar helak olmu, 80 Mslman kurtulmutur. Ayrca bundan dolay kendisi II. dem saylr. Hz. Hud (AS): Ad kavmine peygamber olarak gnderildi. Fakat mmeti ona uymad. Bunun zerine Yce Allah onlar kum frtnas ile helak etti. 150 sene yaad ve Mekkede vefat etti. Hz. Salih (AS): am ile Hicaz arasnda Hicr blgesinde Semud kavmine peygamber olarak gnderildi. Kavmi mukaddes deveyi ldrd, Yce Allah da onar ta yadrarak helak etti. 85 yanda Mekkede vefat etti... Hz. brahim (AS): Ululazm peygamberlerdendir. Peygamberimiz (SAV)n 40. ceddidir. Babil halkna gnderilmitir. Halilullah olup, ateten mucizev bir ekilde kurtulmutur. Nemrutun helakndan sonra 100 yl yaam, Kudste Halilurrahman kasabasnda metfun bulunmaktadr. smail (AS) ile beraber Kbeyi yeniden ina etmitir.

9 Hutbe, misvak, snnet, trnak kesme Hz. brahimin snnetleridir. Misafirperverlik de onun snnetidir. Kendisine 10 suhuf verilmitir. Hz. Lut (AS): Hz. brahim(AS)n yeenidir. Filistin halkna gnderilmitir. Halk sz dinlemedi. Allah tala ve sayha ile helak etti. Lut (AS), Hz. brahim (AS)n yanna gitti. Halilurrahman kasabasna meftundur. Hz. smail (AS): brahim (AS)n, Hz. Hacerden olan oludur. Hz. shaktan yedi yl nce domutur. Sare annemiz Hz. shak dourunca onu kskanm, Hz. brahim (AS)da onu Allahn emriyle Mekkeye brakt. Yce Allah ona zemzemi verdi. Yerleim yeri yapt. Kbeyi bina etti. Yce Allah onu Yemendeki Amalika kavmine gnderdi. 137 yanda vefat etti. Hicr denilen yerde meftundur. Hz. shak (AS): Hz. brahimin hanm Sareden dnyaya gelmitir. am ahalisine peygamber olarak gnderildi. 160 yanda vefat etti. Kudste Hz. brahimin yannda meftundur. Beni srailden gelen peygamberlerin babasdr. Hz. Yakup (AS): shak (AS)n oludur. Lakab sraildir. Bu yzden soyuna srail oullar ad verilir. Kenan iline peygamber olarak gnderildi. Sonra Yusuf (AS)n davetiyle Msra geldi. Vefatnda vasiyeti zerine brahim (AS)n yannda metfundur. Hz. Yusuf (AS): Yakup (AS)n 12 oullarndan biridir. Gzelliinden kendisine Cemilullah denilitir. Yusuf Suresi 111 ayeti ile 111 yllk hayatn anlatm, bu kssa Ahsenl Kasas olmutur. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) kurucusudur. Ayrca baraj ve gletler yapmtr. Hz. Eyp (AS): shak (AS)n neslindendir. Beni sraile gnderilmitir. Sabr kahramandr. 93 yanda Urfada vefat etti. Orada meftundur. Hz. uayb (AS): brahim (AS) neslindendir. Medyen ve Eyke halkna peygamber olmutur. Kavmi l ve tartya riayet etmezdi. ok kuvvetli hatipti. Hatibl Enbiya diye adlandrlrd. 300 yanda Mekkede vefat etmitir. Ve orada meftundur. Hz. Musa (AS): Ulul Azm peygamberdir. Kuranda 136 defa ismi geer. Msrda domutur. mrann oludur. Beni sraili, Firavunun zulmnden kurtard. uayb (AS)n kz Safura ile evlendi. Tur-i Sinada Kelamullaha mlaki oldu. Kendisine Kelimullah denildi ve Tevrat verildi. Hzr (AS) ile stanbulda grm, ondan ilim ve hikmet dersleri almtr. 120 yanda iken Kenanda vefat etti. Hz. Harun (AS): Musa (AS)n byk kardeidir. Beraber peygamberlik yapmlardr. ok beli konuurdu. Hz. Musann veziriydi. 120 yanda Tih sahrasnda vefat etmi, Mrura maarasnda defnedilmitir. Mnafklar Hz. Musa (AS), Hz. Harunun lmnden sorumlu tutmulard. Hz. Yua (AS): Hz. Musadan sonra peygamber olmutur. Filistini fethetmi, devlet kurmu, stanbulu alm ve orada defnedilmitir. Kabri stanbulda Yua tepesindedir. Hz. Davud (AS): Yakub (AS)n oullarndandr. Filistine, Beni sraile peygamber olarak gnderilmitir. Kendisine Zebur isminde bir t kitab verilmitir. eri hkmlerde Musa (AS)n kitabna uyard. Sesi ok gzeldi. Davudi ses tabiri ondan kalmtr. Hazineden cret almaz, demircilik ile geinirdi. Kuds bakent yapt ve 70 yanda ld. Demiri Allahn izni ile bulan ve mucize ile yourarak ekil veren ve insanln hizmetine sunan O dur. Hz. Sleyman (AS): Davud (AS)n oludur. 13 yanda babasnn makamna oturmu ve bilahare kendisine nbvvet verilmitir. Seba melikesi Belks dhil birok hkmdar onun hkimiyetini kabul etmitir. 40 sene hkmdarlk ve peygamberlik yaptktan sonra 60 yanda vefat etmitir. Ku ve hayvan dillerini bilir, cinlere ve rzgra hkmederdi. Yce Allah Onun emrine rzgr vermi ve maiyeti vezir-u vzeras ile iki aylk yolu bir saatte uarak alr devletini denetlerdi. Bununla beraber elinin emeini yer ve sepet rerek geimini salard...

10 Hz. lyas (AS): Beni sraile peygamber olarak gnderilmitir. Kavmi isyan etmi ve onu dinlememitir. O da uzlete ekilmi ve mrn tamamlamtr. Hz. Elyesa (AS): Beni srail onu da dinlememitir. Cenb- Allah onun yardmna Zlkifl (AS)i gndermitir. Bir mddet sonra da Elyesa (as) ahirete irtihal etmitir. Hz. Zlkifl (AS): Elyesa (AS)dan dan sonra peygamber olmu ve Beni sraili hakka davet etmitir. Bitliste medfundur. Hz. Yunus (AS): Ninova ehrinde 33 yl peygamberlik yapm, davetine kulak aslmaynca kavmini terk etmitir. Bunun zerine Allahn hkmyle denize atlan Yunus (AS) bir balk yutmu ve Allahn yardm ile yetiip kurtarmtr. Kurann onuncu suresi 109 ayeti ile Yunus Suresi, onun adna nazil olmutur. Azap hkm verildikten sonra affa urayan kavim onun kavmidir. 100.000 kii bylece kurtulmutur. Hz. Zekeriyya (AS): Sleyman (As)n soyundan Beyt-i Makdise peygamber olarak gnderilmitir. Yahudiler, ona iftira atarak 100 yanda iken onu ehit etmilerdir. Hz. Yahya (AS): Zekeriyya (AS)n oludur. Gen yanda nbvvet verilmitir. Musa (AS)n eriatna davet etmitir. 30 yanda ehit edilmitir. Hz. sa (AS): Ulul Azm peygamberlerdendir. Hz. Meryemden babasz olarak dnyaya gelmitir. Allahn bu mucizesine inanmayan Yahudiler, Hz. Meryeme iftira ettiler. Bunun zerine Hz. Meryem kucandaki Hz. sa ile kt ve Hz. sa kundakta iken Beni sraile konutu. Bunun zerine korkup, ldrmekten vazgetiler. 30 yanda peygamber olmutur. 33 yanda ge ekilmitir. 12 havariyi seti, ncili onlara retti. Bylece Hz. sadan nce 5594 sene geti. dem (AS)dan 2000 sene sonra Nuh (AS), 2000 sene sonra brahim (AS) tevhid mcadelesi verdi. Bu saylan peygamberler dnda Kuran- Kerimde isimleri geen Hz. zeyir, Lokman ve Zlkarneyn (as) simlerinde kii vardr ki bunlarn nebi mi, veli mi olduklar hususunda ihtilaf vardr. Kuran- Kerimde isimleri geen 28 peygamber dnda peygamberimiz (sav) in bize saylarn haber verdii peygamberlerin adedi 124.000 dir. Bu 124.000 peygamberin 315 adedi kendilerine kitap verilen Rasllerdendirler. Ayrca kendilerine lakap verilen peygamberler unlardr: dem (AS) Sunullah brahim Halilullah Yusuf Cemilullah Musa Kelimullah sa Ruhullah (Kelimetullah) Muhammed Resulullah Hz. sa (as) Peygamberimiz (sav) in mjdecisi olup, ncilde Peygamberimiz (sav) den Reslllah (=Allahn Elisi) olarak bahseder. Kendisi de Allahn elisine mmet olmay Allahtan rica ettiini ve Allahn bu duay kabul ettiini ncilinde bahseder. Ahir zamanda gelerek Mehdiye tabi olup Deccal ldrecei, peygamberimiz (sav) tarafndan sahih bir surete haber verilmitir. Resulullah unvan sadece peygamberimize (sav) has klnmtr. Dierleri Nebiyyullah unvann almlardr.

22. HAC SURES: (Medinede nzil olmutur. 78 ayettir.)

Hacdan ve Kbeden bahseder. Yeryznde ilk yaplan ibadet evi Kbedir. Hz. dem (AS) yapmtr. it (AS) tamir etmitir. brahim (AS), smail (AS) ile birlikte yeniden ina etmilerdir. brahim (AS) insanlar Hacca davet etti. Hac hakknda sure inmesi Haccn nemini belirtir. Hac ve Cuma sure ismi olmu. Bu ibadetin neminin ve azametinin delilidir.

23. MMNUN SURES: (Medinede nzil olmutur. 118 ayettir.)

Sure kurtulua eren Mminlerin vasflarndan bahseder. Bu cihetle sureye isim olmutur. Bu vasflar unlardr:

11 1. Namazn tadil-i erkn ile huu iinde klarlar. 2. Dilleri bo ve lzumsuz szleri konumaz. 3. Zektlarn hakkyla verirler. 4. Haramdan son derece saknrlar ve iffetlerini korurlar. 5. Emanete ve verdikleri sze riayet ederler. 6. Namazlarn asla brakmazlar. Peygamberimiz (sav) Kim bu surenin ilk on ayetinin hkmn yerine getirirse cennete girer buyurdular. Yce Allah ayrca bu surede insan bir damla sudan yarattn ve pek ok harika fiillerini haber vererek ilmini, iradesini ve kudretini gsterir ve salam bir iman ile ancak bu gibi amellerin yaplabileceini beyan eder.

24. NUR SURES: (Medinede nzil olmutur. 64 ayettir.)

Nur, k ve aydnlk anlamndadr. Bu surede yerin ve gn nurunun Allaha iman olduu anlatlr. Her ey nurunu Yce Allahtan alr. Varlk onun nurunun eseridir. Eya, vcut ve adem ortasnda iken onun nurunun temas ettii her ey vcuda, ztt ademe intikal eder. Cennet vcudun, cehennem ademin temsilcisidir. Her ey ztt ile bilinir Nasl bir elektronik devrede elektrik akmnn geip, gememesi bilgisayar iletiyorsa yle de Kinat ark da eyann iradeli veya iradesiz nuru ilahiyle temas kurup, kuramamas ile dnyor. Yce Allah semay yedi kat yaratmtr. Yani yedi kat lemleri birbiri iinde yaratmtr ve Yce Allah her eye her eyden daha yakndr. te bu nuraniyet srr ile olmaktadr. Eya-Madde-Atom-----------------------------Esir-Nur-Ar-Krsi MLK LEM MELEKT LEM Kelam- Kadim olan Kuran- Mbin tm bu lemlerden bize haber veren, bizi onlardan haberdar eden, bir hutbe-i ezeliyedir. Yce Allah bize man ve Kuran nur, kfr ve dalaleti ise zulmat olarak gsterir. Ameli ise, insan zulmetten nuru ulatran yol ve vasta yapar.

25. FURKAN SURES: (Mekkede nzil olmutur. 77 ayettir.)

Furkan, hakk batldan, mmini kfirden ayrmak demektir. Burada Yce Allah yine Rahmann has kullarnn vasflarn anlatr. Onlarn ehl-i dalaletten ayrlan zelliklerine dikkat eker. yle ki: 1. Geceleyin kyama kalkar, secdeye kapanrlar. 2. Allahm bizi cehennem azabndan koru derler. 3. Mallarn israf etmezler. 4. Fakirlere infak ederler. 5. Cimrilikten saknrlar. 6. Katl ve zinadan saknrlar.

12 Allah da Tvbe ve nedamet edenlerin ktlklerini, iyilie tebdil eder.8

26. UARA SURES: (Mekkede nzil olmutur. 227 ayettir.)

airlerin insanlar hak ve hakikatten uzaklatran, akl ve mantktan uzak hayal mahsul iirlerin Kurana muarazasna kar; Bylelerine ancak azgnlar uyar9 buyurarak durumlarn haber verir. Tebli metodunun uarann, yani sz ustalarnn parlak kelimeleri ile olmadn beyan eder. Kurann metodu hak ve hakikati izhar ve Hakka davet olduunu, akla kap ap, ihtiyar elden almadn ve dine yle veya byle zorlamadn ak bir ekilde beyan eder. Yce Allah bu surede Musa, brahim, Nuh, Hud, Salih ve uayb (as) dilinden Tevhit hakikatlerini dile getirerek vahdaniyet-i lahiyeyi parlak bir surette ispat eder.

27. NEML SURES: (Mekkede nzil olmutur. 93 ayettir.)

Neml karnca demektir. Yce Allah bu surede karncalar arasndaki cumhuriyetilik, vazifeinaslk ve emre itaati rnek gstererek, insanlardan bunu takip eden Belks ve ynetimini vyor. Karncalarn da arlar gibi ana karnca ile idaresini ve karncalarn ona itaatini Nemlenin konumas ile ifham ediyor. Ayn ekilde Belksn idaresinin ve adaletinin onu neticede slam ile ebedi saadetine vesile olduunu belirtiyor. Ana karncann karncalar idaresi ile kadn kralienin halkn idaresini ve adaleti salamasn ibret iin bizlere ders veriyor. Sleyman (AS) n Belks ile macera-i hayatn Hdhdn lisanndan ifade ediyor. Sleyman (AS), Belksn hediyelerini kabul etmeyerek davasnn ciddiyetini ve davann malmlk davas olmadn en gzel ekilde gsteriyor. stn asttan hediye almasnn caiz olmadn anlatyor. Hak davann cret mukabili ifade edilmeyeceini de ders veriyor.

28. KASAS SURES: (Mekkede nzil olmutur. 88 ayettir.)

Kasas, kssalar demektir. Musa ve uayb (AS)n kssalarnn anlatld iin bu ismi almtr. Kuran- Kerimde 1000 ayet, gemi peygamberlerin kssalarn anlatr. uayb, Musa, Harun (AS) ile Firavun ve Harun, Karun kssalar bunlardandr. Aslnda bunlar, insan hayat boyunca yaayan ve yaanan olaylardr. Bize, ibret ve t iin aktarlmtr. Kuran- Kerimde geen kssalarn tm ya bir hakikatin ifadesi veya bir umumi kuraln bir ucudur. Kssa ile bu hakikat anlatlr veya bir kural nazara verilir. Hayali kssalar deil yaanan hakikatlerdir. Neticede daima hak batla galebe eder, Firavun suya gmlr, Karun topraa gmlr ve Hak galip gelir. eytan aklyla, Firavun avaneleriyle, Karun malyla helak olmutur. Akl nakille, mal zektla, toplum imanla faydal hale gelir. sure bunlar bizlere ders vermektedir. 29. ANKEBUT SURES: (Mekkede nzil olmutur. 69 ayettir.) Ankebut, rmcek demektir. Allahtan bakasna gvenenlerin durumu rmcein a gibi zayftr. Allaha gvenenlere ise rmcek a en gl ve kuvvetli bir muhafazadr, en salam delildir. Bunu keke ehl-i dalalet ve kfr bilseydi10 Kendi gcne ve aklna gvenenlere bu sure rmcei misal vererek cevap verir. rmcein a rmcek iin yeterlidir ancak aklna gvenen insann durumu ise pek vahimdir.

30.RUM SURES: (Mekkede nzil olmutur. 60 ayettir.)

8 9

Furkan 70 224. ayet 10 41. ayet

13 Rumlar Yunan soyundan olup, Yunan felsefesi ile hareket eden ve Roma felsefesi ile Hristiyanl mezcetmeye alan bir toplumdur. Mecusi olan Sasanilere kar ehl-i kitabn temsilcileridirler. Rumlar ile Farslar arasnda yaplan bir savata Rumlarn yenilmesini mrikler kendilerinin hakllna sebep gstererek Mslmanlara eziyet etmeye baladlar. Yce Allah Rumlarn galip geleceini bu ayetlerde beyan etti. Ehl-i kitap ile Mslmanlarn ve ehl-i kfr ile mriklerin beraberliini gsterdi. Yce Allah burada Mslmanlara, mriklere kar ehl-i kitap ile beraber hareket edilmesini ders verir. Siyasi ve iktisadi ynden birbirlerini desteklemelidirler. Yine bu surede Yce Allah ehl-i kitaba delillerle ispat ederek teslisi ve irki en gzel ekilde reddetmektedir. Tevhitten sonra imann ikinci rkn olan ahirete iman, ayetlerle ispat edilmekte, bu delillere gz ve akln kapayan llerden saymaktadr. Sen llere katiyen iittiremezsin11 buyurmaktadr. nk Allaha inanan Hrstiyanlarn nbvvet ve hair konusunda pheleri vardr. Bu pheleri izale edilmeden onlara iman telkini fayda vermez. Yce Allah Rum Suresinde bu hakikatleri ders verir.

31. LOKMAN SURES: (Mekkede nzil olmutur. 34 ayettir.)

Lokman (AS), Davud (AS) zamannda yaam ve Kendisine hikmet verilmi bir nebidir. Lokman Hekim tabiri buradan gelmitir. Tm bitki ve ieklerin dilinden anlar, onlardan ifa verici ilalar yapard. Her derdin devasn Allahn ilham ile bulmutu. Bunun yannda olunu hikmet ykl nasihatlar ile Maddi-manevi her iki hikmeti topladn gstermitir. Bu tlerinden bazlar unlardr: 1. Evladm, Allaha irk koma. Bu zulm- azimdir. 2. Allaha ve anne-babana teekkr et, kran duy ve itaat et. 3. Ehl-i Kfr ile dnya iinde ho gein, ama onlar seni irke zorlarsa sakn onlara uyma. 4. yilik yapmay adet edin. Bu seni her yerde bulur. 5. Namazn kl, iyilii emret, ktl nlemeye al, bundan dolay gelen skntlara da sabret. 6. nsanlar kk, hakir grme. Sen de yeryznde bbrlenerek yrme. Allah kibirlileri sevmez. Surenin sonunda Mugayyebat- Hamse denilen be eyin gayb bilgisi olduunu ve ancak Allah tarafndan bilinecei beyan edilir. Bunlar: Kyametin ne zaman kopaca, kiinin nerede ve ne zaman lecei, yarn ne kazanacamz ve bamza ne gelecei, yamurun ne zaman yaaca ve anne karnndaki ocuun istikbalinin ve istidadnn ne olaca bilgisidir. Bunun dndaki bilgiler gayb bilgisi saylmaz. Ehl-i Hikmet bunlar Kurandan ve kinattan istihrac ederek ilimlerine ve sair insanlara stnlklerine ve imtiyazlarna delil yaparlar.

32. SECDE SURES: (Mekkede nzil olmutur. 30 ayettir.)

Secde: Allahn huzurunda alnn yere koymaktr. Bunun anlam da nefisten ve dnyadan vazgeerek Allaha yaknlamaktr. Secdenin anlam budur. Yce Allah buyurdu: Bizim ayetlerimize ancak kendilerine kudret delillerimiz hatrlatlnca ve t verilince byklk taslamakszn secdeye kapanarak hamd ile tesbih ve tenzih edenler gerekten inanrlar.12 Bununla yce Allah namaz klanlar kast etmitir. Drt trl secde vardr: Namaz Secdesi, Tilavet Secdesi, kr Secdesi, Sehiv Secdesi
11 12

52. ayet Secde, 15

14

33. AHZAB SURES: (Medinede nzil olmutur. 73 ayettir. )

Ahzab: Hizipler ve Guruplar anlamndadr. 20. ve 25. ayetlerde dman birlikleri olarak isimlendirilmitir. Hendek Savann bir dier ad Ahzab dr. ve d dman kabileler birlemiti. Yce Allah bu surede ihlsl Mminlerin sabr ve sebatn, mnafklarn ise bozgunculuundan bahseder. Kfirlerin ise korkup, ihlsl Mminlerden ekindiini beyan buyurur. Ehl-i iman ihlsa ve sebata ve sabra davet eder. Kfir, mnafk ve Mminlerin psikolojik durumlarn tahlil eder. Bu gibi imtihanlar ihlsllarn imann artrrken, mnafklar tereddde sevk eder. Allah ise hkm ve hikmet sahibidir. hls tam olarak kazanmak ise imanda kemale ermek iledir. Bunun yolu da yce Allahn isim ve sfatlarnda tefekkr ile olacandan yce Allah bu surede tefekkre emreder.

34. SEBE SURES: (Mekkede nzil olmutur. 54 ayettir.)

Her eyden haberdar olan ve her eyi hikmetle icat eden Yce Allah dnya ve ahiretin ve iindeki tm mevcudatn Hamd ve kr iin yaratldn, niam- lahiyenin nihai hududunun Hamd ve kr olduunun beyan ile balar. Sebe: Yemende yerleen ve yurt edinen bir kavmin, addr. Gzellii ile dillere destan olan bu belde baheler ve balarla mzeyyen evlerde otururlard. kr yerine kfrana saptklar iin Yce Allah onlara Arm seli gndermi ve helak etmitir. Gzellii dillere destan olmu ve masallara konu olmutur. Kfran- nimet yznden helake uramtr. Bunun sebebi ise onlarn ahirete inanmamalardr.

35. FATIR SURES: (Mekkede nzil olmutur. 45 ayettir.)

Fatr: Yaratan ve yaratc anlamnda Yce Allahn bir ismidir. Semavat ve Arz yoktan yaratan olarak geer. Semavat ve arz yoktan yaratan Yce Allahn yaratcln bu sure nazara veriyor. Yaratm olmay da Hamd ve kre vesile sayyor. Yaratlan varlklarn saysn Allah bilir. Yerde ve gklerde nice varlklar ve melekleri yoktan yaratan yce Allah bu surede de azamet ve kudretine ayine olan yaratlm varlklar ve melekleri nazara vererek kullarn hamd ve kre davet eder.

36. YASN SURES: (Mekkede nzil olmutur. 83 ayettir.)

Yasin: Huruf-u Mukattaadandr. Ey Nas! Ey peygamber! anlamnda da olabilir. Yasin ile balayan sure Allahn her eyi kudreti ile ve Kn emri ile yarattn ifade ederek bitiriyor. Kurann kalbi mesabesinde tm imani ve ahlaki meseleleri iine alr. Mekke mriklerine Hz. sa havarilerini Antakyaya gndermesini misal vererek balar. Nihayet ona dneceksiniz diye biter. Peygamberimiz (sav) Yasini okumak on hatim sevabn kazandrr buyurmutur. Yasin Suresi: 3.000 harftir. Her harfin sevab 10 olsa, 30.000 eder. Kadir gecesinde okunsa 1 harfine 30.000 sevap karl 3.000 x 30.000 = 90.000.000 doksan milyon sevap olur. 300.000 harf olan Kuran her harfinin 10 sevab olunca 3.000.000 sevap olur. Cuma gecesi okunan bir Yasin 10 Kuran hatmi sevab verir. Kadir gecesi okununca 30 hatim sevab kazandrr. nk o mbarek gecede Kurann her harfinin sevab 1e 30.000 smbl verir. yle ise, Kurann kalbini kalbe yerletirmek gerekir.

37. SAFFAT SURES: (Mekkede nzil olmutur. 182 ayettir.)

15 Saf kelimsinin ouludur. Saflar anlamna gelir. Saflar ise farkl farkldr. Meleklerin saflar, Allah zikredenlerin saflar, Namaz klanlarn saflar, Cihatta saf tutan Mminler, Ahirette mahlkat saf saf huzur-u lahide hesap verirler. Tm kinat zerrattan seyyarata saf saf Allah zikredip, ordu manevras gibi manevra yaptklar iin bu sureye isim olmutur.

38. SAAD SURES: (Mekkede nzil olmutur. 88 ayettir.)

Saad, huruf-u mukattardandr. Bu isimle anlmtr. Yce Allah bu surede zikir ve fikirden nemle bahsetmitir. Tefekkr olmadan Kurann hikmetinin anlalmayacan ifade eder. Davud (AS)n Yce Allaha olan ynelmesini rnek gsterir ve Davud (AS)a adaleti tavsiye eder. Ya Davud, seni hkmdar kldk. Hevesine uyma. nsanlar arasnda adaletle hkmet der. Sonunda peygamberimizin dilinden Biz bu hizmeti bir cret mukabilinde yapmyoruz diye cret mukabili dini hizmetlerin yaplmayacan beyan buyurur.

39. ZMER SURES: (Mekkede nzil olmutur. 75 ayettir.)

Zmer, zmreler, blkler demektir. Cennet ve cehenneme blk blk girildiinden bu ismi almtr. Mminleri ve insanlar iyi ve doru olan zmre ile beraber olmaya davet eder. badetle ihls emreder. Dinde halis olmasnn gereini belirtir. Hak sz dinleyip, ona uyan hayrl ve ihlsl kiiler olup, kurtulanlar zmresinden sayar.

40. MMN SURES: (Mekkede nzil olmutur. 85 ayettir.)

Sure, Huruf-u Mukattaadan Ha-Mim ile balar, Kuran- Kerimi ycelterek devam eder. Mmin, inanan ve iman kavi olan anlamndadr. Bu sureye isim olmas ise 28. ayette, Firavun ailesinden olup, imann gizleyen birisinin Rabbim Allahtr dedii iin birisini ldrecek misin diye Hz. Musa (AS) mdafaasndan almtr. Ana fikir budur. mann, iman davasnn tebli metodunu esas alp onu retiyor. Teblideki usul ve metotlar da yle sralar: 1.Zalime yardmc olmamak, caydrmaya almak, 2.Mazlumu mdafaa etmek, 3.Emr-i bil maruf ve nehy-i anil-mnkeri en iyi ekilde ifa etmek, 4.Tm bunlarn amacnn Rabbin rzas, tvbelerin kabul ve gnahlarn balanmasn istemek olacak.

41. FUSSLET SURES: (Mekkede nzil olmutur. 54 ayettir.)

Fussilet, tafsilatl, uzun uzun anlatmak demektir. Yce Allah buyurdu: Bu Kuran, Rahman ve Rahim olan Yce Allah katndan indirilmi olup, bilenler ve ilim sahibi olanlar iin, Arapa okunan, ayetleri tafsilatl biimde aklanan, herkesin anlayaca bir kitaptr.13 Kuran 114 suresiyle temel konu olan akideyi, iman ve iman davasn btn tafsilatyla aklamtr. Dier ayetler ki emir-nehy-kssa ve ibadetler bu temel zerine oturmutur. Hepsi de yine bu iman esaslarn takviye etmektedir.

13

Fussilet, 1, 2, 3

16 Ezelden ebede olacak her eyi iine ald, Yce Allah tm isim ve sfatlaryla tantt, Ahireti, peygamberleri ve melekleri tafsilatl anlatt iin, Kuran- Kerime KTABUN FUSSLET denilmitir. Kinat insanda toplayan, aac ekirdekte cem eden Yce Allah, Ya ve kuru her ey Kuranda vardr.srrnca her eyi Kuranda toplamtr. O halde bu muhtasar, tafsilatn kendisidir. Kuran da Kitabun Fussilettir. Btn bu tafsilat ancak Arapa ile ifadesini bulur ki bu sebeple Kuran Arapa nazil olmutur. Yce Allah Kaf- Nun tezghndan tm kinat yarattna gre dier huruf-u mukattaa ile ifade edilen tezghlarda ne gibi srlar ve lemler mevcuttur, ancak Allah bilir. Bilginler demilerdir ki limler drt kitapta, drt kitabn hakikatleri Kuranda, Kuran Fatiha da, Fatiha ise Besmelede, Besmele de bann noktasnda toplanmtr. Bunun iin hz. Ali (ra) buyurdu: lim bir noktadr, cahiller onu oaltmlardr.

42. URA SURES: (Mekkede nzil olmutur. 53 ayettir.)

ura, meveret, istiare, danma, bilene sorma anlamndadr. smini 32. ayetteki Mminler ilerini aralarnda meveretle yaparlar. ayetinden alr. Mminler dnya ilerini istiare ile yaparlar. slam idari tekilat ura ile i grr. stiare itimai meselelerde isabetli kararlar verebilmek iin muhta olduumuz en nemli prensiptir. slam Cumhur-u Nasn, efkr- ammenin fikrine nem verir. cma- mmet eriatta bir esastr. Demokrasinin ounluk yanlmaz prensibi burada domutur. Peygamberimiz (SAV) buyurdu: mmetimin ounluu hakl bir urada yanlmaz. htilaf grdnz zaman sizler ounlua tabi olunuz. Al-i mran Suresinde de Yce Allah Uhud savan mteakip meveretle alnan karar gerei klan bir savata malubiyet olunca hatann meverette deil tedbire tam riayet etmemek ve alnan kararlara tam bir teslimiyet ve kararllkla sahip kmamaktan kaynaklandn belirterek yle buyurmutur: Ey Habibim Allahn bir rahmet eseri olarak sen onlara yumuak davrandn. Sert ve kat kalpli olsaydn onlar etrafndan dalverirlerdi. Sen onlarn kusurlarna bakma. Yine onlarla istiare et. Bir de karar verdin mi Allaha tevekkl ederek azimle ve kararllkla bu karara uy. Allah tevekkl eden, kendisine dayanp gvenen kullarn sever14 buyurarak istiarenin nemini belirtmitir. Mnafklarn Muhammed, oluk, ocuun lafna uyup, bizi perian etti gibi fitnelerin nn alm, yine istiareyi emretmitir. Yavuz Sultan Selimde kendisini aldran Seferine vazgeirmeye alan vezirini idam ederek, itiraz edenlere Al-i mran suresinin 159. ayetini ispat gstermitir. stiareden vazgemek, kararn nemsememek nifak alametidir demitir. Bedizzaman Said Nursi (RA) istiarenin nemi zerinde ok durur. Yce Allahn bu emrini millet olarak devlet idaresinde seimle, parlamentoyla, Diyanette ura ile ve devletleraras ortak parlamento ve meslek uralaryla yaplmas gerekir der.

43. ZUHRUF SURES: (Mekkede nzil olmutur. 89 ayettir. )

Zuhruf: Altn, gm ve btn ziynet eyalar anlamndadr. Ayette yle geer: man edenler kfirlerin hallerine imrenerek onlar gibi olmaya zenmeselerdi, biz o kfirleri dnya hayatnda gme ve altna boardk. Btn bunlar dnya hayatnn geimliidir. Rabbiniz katndaki ahiret ise mttakiler iindir15 Dnyann fani ve aldatc ciheti altn v.b. eylerdir. Ebedi hayatn nndeki engeller de bunlardr. Bu sadece Yce Allahn insanlar birbirine muhta ederek hayat- itimaiye yi
14 15

Al-i mran Suresi, 159 Zuhruf, 3335

17 tanzim etmesinden dolaydr. Rzk ayrdr, servet ayrdr. Rzk taahhd rabbani altndadr. Servet ise almakla elde edilir. Kazanr da yiyemez. Allahn zikrinden yz evirenlere de Yce Allah eytan arkada verir onlar da onu yoldan karrlar. Onlar kendilerini doru yolda sanrlar. Nihayet huzur-u lahiye gelince her ey ortaya kar, ama i iten gemi olur. Bu surede yce Allah ite bu hakikatleri ders verir.

44. DUHAN SURES: (Mekkede nzil olmutur. 59 ayettir.)

Duhan, duman demektir. 10. ayette: Gn grlecek bir duman karacan bekle buyurulur. Surenin banda Kurann mbarek bir gecede inzal edildii ifade edilerek ann yceltir. Bu gece Berat veya Kadir Gecesi olduu sylenir. Bu gecenin Cuma Gecesi olduu da kabul edilebilir. Kyamet de bu gece kopacaktr. 1. Duhan kyamet alametlerindendir. 2. Dabbe 3. Yecc, Mecc 4. Deccal (= taut) 5. Hz. sann (AS) gelmesi. Bunlar ayetlerle sabit kyamet alametleridir. Peygamberimiz (sav) bir hadislerinde Kyamete yakn ehirlerin zerini bir dumann kuatacandan haber vermitir ki bu vaki olmaktadr. Bilhassa k aylarnda byk ehirlerde hava kirlilii o dereceye gelmektedir ki insanlar maske almak durumunda kalmaktadrlar.

45. CASYE SURES: (Mekkede nzil olmutur. 37 ayettir.)

Casiye: Diz st kmek ve ylece beklemek anlamna gelir. 28. ayette Her mmeti kyamette diz st km grrsn buyurularak kyametten haber verir. Duhandan sonra kyamet kopar. mmetler maherde dizilirler. Korkularndan diz st kerek kalrlar. Yce Allah bu surede kyametten sonraki maher gnn tasvir ediyor.

46. AHKAF SURES: (Mekkede nzil olmutur. 35 ayettir.)

Ahkaf: Arabistanda gneyde kumluk bir yerin ad olup, Ad kavminin yaad yerdir. Hud (AS) peygamber olarak gnderilmitir. Sure Ad kavminin bana gelenleri hatrlatarak ders vermektedir. Resulullaha uymamz emreder.

47. MUHAMMED SURES: (Mekkede nzil olmutur. 38 ayettir.)

Sure Allah inkrclarn ve Allah yolundan al koyunlarn amelleri baa kartr diye balar ve man edip, salih amel ileyenlerden Muhammed(as) a Rablerinden gerek olarak indirilen Kurana ve Resulne inananlarn ktlklerini rter ve durumlarn dzeltir diye devam eder. Bu sure yine Ahir zaman peygamberi Hz. Muhammed (as) a uymay, onunla beraber cihad etmeyi emreder. Tevrat ve ncilde haber verilen ve vasflar saylan peygamberin bu olduu ifade edilir. Enfal ve Tvbe sureleri gibi sava, hukuk, ve cihattan bahseder. nk Tevratta ve ncilde ahir zaman peygamberinin Sahibus-Seyf yani kl sahibi ve cihada memur olduu ifade edilmitir.

FETH SURES: (Medinede nzil olmutur. 29 ayettir.) Fetih, bir eyi amak, ulamak anlamndadr. Almak, iine girmek ve zaptetmek anlamlar da vardr. Muhammed suresinde cihada memur olduu ifade edilen peygamberin fetihlerinden bahseder. 48.

18 Muhammed, sava suresi idi. Bu sure de fetih suresidir. Mekkenin fethini mjdeler. Peygamberimiz (SAV)n grd Kbeyi ziyaret ve Hac yapmak zere yola klp Hudeybiye anlamas ile hac yaplmadan dnlmesi neticesi Fetih suresi nail olmu, oka giren mminleri mjde ile teselli etmitir. Gerek fethin bu bar anlamas olduu ifade edilmitir. Sheyl bin Amrn yapt bu anlama Mslmanlara her nevi siyasi ve iktisadi ambargo uygulanyordu. Tm maddeleri aleyhte idi. Bu teklifler sahabileri galeyana getirmitir, o derecede ki Hz. mer (RA) der: O gnk hiddetimden aleyhimde ayet nazil olacak diye korktum, sonra bunu affettirmek iin verdiim sadaka ve azat ettiim klenin adedini bilmiyorum. Bir sene de kefaret orucu tutmutur. Yce Allah: Ant olsun ki Allah resulnn grd ryann hak olduunu tasdik etti.16 Ayetiyle peygamberimizi tasdik ederek, Hani rya grmtn! diye itiraz eden sahabeleri tehdit etmitir. Bu Hudeybiye Antlamas Fetih suresinin nazil olmas ile yeni bir dnm noktas olmu ve slama, insanln gnl kaplarn ap, manevi fetihle maddi fetihlere zemin hazrlamtr. Surenin sonunda hilafet srasna gre Hz. Ebu Bekir, Hz. mer, Hz. Osman, Hz. Ali, tabiin ve tebe-i tabiine vg vardr. Hem mucize olarak hilafetlerinden sras ile bahseder.

49. HUCURAT SURES: (Medinede nzil olmutur. 18 ayettir.)

Hcurat; hcreler, odalar demektir. Peygamberimiz (SAV)n Mescid-i Nebeviye bitiik hanmlarna ait 9 oda sz konusudur. Bu surede Mekkede nazil olan Akide temeli zerine cemiyet ve medeniyet nizamn yerletirmeye alr. Sure Allah ve resulnn nne gemeyin diye balar. Bu surede iman yannda ameli, takva ve edebi retmeyi amalar. 1. Allah ve resul huzurunda haddi ve edebi bildirir. Yksek sesle konumay yasaklar. 2. yi bilmediin eyin ardna dme der. 3. Mminlerin arasn dzeltin der. 4. Kimseyi hor grmemeyi, alaya almamay anlatr. 5. Zan ile konuulmamasn ister. 6. Kt lakap taklmamasn emreder. 7. Renk ve rk ile vnmemeyi emreder. stnln takva ile olduunu aklar. 8. Allah ve resulnn szne dayanmadan hkm vermeyi yasaklar. Hz. mer (RA), Resulullahn hkmn kabul etmeyip de kendisine gelenlerin kellelerini tereddtsz uurmutur. Sure slam edep ve terbiyesini ders vermektedir.

50. KAF SURES: (Mekkede nzil olmutur. 45 ayettir. )

Kaf: 21. harfi hecaidir. Huruf-u mukattadr. Ayrca surenin ilk harfi ve Kurann da ilk harfidir. Kaf, Kurann zdr, Kurann ifresidir. Kitabun Fussilet olan Kurann ekirdeidir. Sure Kuran Mucizul Beyann Tevhidden sonra en byk davas olan risalet ve BasBadel Mevti yani ldkten sonra dirilmeyi en gzel ekilde ispat eder. Peygamberimiz (sav)dier surelerden farkl olarak bu sureye zel nem vermi ve Kaf suresini renin ve ocuklarnza retin ferman etmitir. nk bu surede tevhidden sonra gelen hair yani ldkten sonraki hayat ok gzel bir ekilde izah ve isbat edilmektedir.

16

Fetih Suresi, 27.

19

51. ZARYAT SURES: (Mekkede nzil olmutur. 60 ayettir.)

Zariyat: Esip, savuran rzgr anlamndadr. Bir gn Hz. Ali (RA) Kufe mescidinde minbere kt ve Kurandan sormak istediiniz ne varsa sorun dedi. Birisi kalkt ve: Zariyat ne demek? Diye sordu: Hz. Ali (RA): Rzgrdr. Hamilat ne demek? Diye sordu: Hz. Ali (RA): Buluttur. Cariyat ne demek? Diye sordu: Hz. Ali (RA): Gemiler. Muksimat ne demek? Diye sordu: Hz. Ali (RA): Meleklerdir eklinde cevap vermilerdir.17 Yce Allah bu surede insanlarn peinden kotuu Rzkn Allahn elinde olduunu dilediine diledii gibi verdiini, rzk iin yeryznde ticaretle dolalmas gerektiini ifade eder. Rzgr bulutlar srkler, muhta yerlere ulatrr. Hava buluta dntrr. Yamur olur. Yine hava vastasyla telkih ile bitkiler alanr tohum olur. Yine hava ile gemiler ve uakla rzk peinde koulur. Tm bunlar Yce olan Allahn takdiri iledir. nsanlar rzk yiyicidir. Allah rzk vericidir. Rzk da yaamak iindir. Yaamaktan asl ama ibadettir. badeti terk ederek rzk peinde komak ahmaklktr. Hz. brahim (AS)n misafirlere ikramn da rnek verir. Allahn verdiklerinden siz de vererek ikram edin dersini verir. Rzgrlar eit eittir. Ama hepsi havadan oluur. Bunda byk hikmetler vardr. Kuran bunu ders verir. Bu surede dikkatler havaya evrilmitir. Havann bu gn ne derece mhim hikmetlere medar olduu aikrdr. Seslerin, grntlerin, elektrik, cazibe, dafia gibi kuvvelerin cereyannda ve isalinde ne derece hikmetli iler yaptklar bu gn daha iyi grlmektedir. Btn bunlar tesadf ve tabiat vehmini bertaraf ederek her eyin yaratln ve hayatlarnn devamn Allahn kudretine havale ederek birliini isbat eder.

52. TUR SURES: (Mekkede nzil olmutur. 49 ayettir. )

Tur; ormanlk, dalk, aalk yer anlamna gelir. Hz. Musa (AS)n Allaha mracaat ettii dan da addr. Hz. Musaya 10 emir burada verilmiti. Onlar: 1. Allah birdir. 2. Puta tapma. 3. Bo yere Allahn ismini alma. 4. Cumartesi ibadet gndr. 5. Anne-babaya itaat et. 6. Adam ldrme. 7. Zina etme. 8. Hrszlk yapma. 9. Yalanc ahitlik yapma. 10. Komuya tamah etme.

53. NECM SURES: (Mekkede nzil olmutur. 62 ayetti.)

Necm: Yldz demektir. Tur suresi Necm ile bitti. Necm suresi balad. Surenin banda Mira hadisesi anlatlr. Peygamberimiz (SAV)n Sidretl-Mnteha ve Cennetl-Meva ya gittiini haber verir. Her bir ayet okuyan ycelere ekmekte ufk-u ala gibi ruhu yceltmektedir. Namazda da Mmin namaza devam ile Yce lemlere hazrlamaktadr. Hz. Ebubekir (RA) gibi bu sure okuyan Sddk makamna ykseltir. Yldzlarn her birinin bir leme pencere olduu aktr. Sure yldzlara yemin ederek dikkatleri yldzlara eker ve tevhit delilleri ile nbvvet hakikati zerinde durur.
17

bn. Kesir 3/381

20

54. KAMER SURES: (Mekkede nzil olmutur. 55 ayettir.)

Kamer: Ay demektir. Yldzlarn her biri kendinden nereden bir gne olduu gibi, yldzlardan k alan ve kendiliinden olmayan aylar da vardr. Ay gneten ald nereder. Kuranda bu sure Kyamet yaklat ve ay ikiye blnd18 eklinde balar. Sure; 1) Ayn vazife ve hikmetlerine dikkati eker. 2) In gneten ald gibi peygamberler vahiyi Allahtan alp, insanlara tebli ettiini ifade ederek kaynaa ynelmeyi tavsiye eder. 3) Ayn yarlmas mucize-i kyamet alameti olduunu ve bu mucizenin de hakikat olduunu aka ifade eder.

55. RAHMAN SURES: (Mekkede nzil olmutur. 78 ayettir.)

Bu surede Yce Allahn sonsuz rahmet eserleri gz nne serilmekte rahmetin mull nimetleri nazara verilmekte ve Rabbinizin hangi nimetlerini inkr edebilirsiniz diye insana bu rahmet hatrlatlmaktadr. Rahman Allahn sfatdr ki tm nimetleri kapsar. Bu sure pek ok srlar da iine almaktadr. lk rahmet eseri olarak da Allemel Kuran diye Kuran retmek, eitim, retim ve ilim nazara verilmektedir. Bylece kuran ilminin ne derece rahmet kayna olduu ifade edilmektedir. Gerek rahmet ahirette olduu iin ahiret nimetleri daha ok tadat edilmektedir. Sonunda cehennemden kurtuluun da bir rahmet eseri olduu ifade edilmektedir. Ve sure, Celal ve ikram sahibi olan Allah daima tazim ve tesbih etmeyi tleyerek sona ermektedir.

56. VAKIA SURES: (Mekkede nzil olmutur. 96 ayettir.)

Vaka, vakalar, olaylar anlamna gelmektedir. Sure, En byk vaka olan kyamet koptuu zaman diye balar. Bu suretle sureye isim olmutur. Vakalar: En byk vaka kyametin kopuu, cansz tohumun canlanp aa oluu, bir damla suyun insan olmas ve ldkten sonra tekrar dirilmektir. Yce Allah dnyadaki bu nevi vakalar gstererek Bunlar kolayca yapan, elbette sizi de ldkten sonra diriltebilir, istediini yapar buyurarak ldkten sonra dirilmeyi ispatlar. nanp salih amel ileyenler Eshab- Yemin; inkr edenleri ise Eshab- imal tabir eder. Sonunda, tesbihi ve zikri Azamet sahibi Rabbinin yce ismini an ayeti ile emreder.

57. HADD SURES: (Medinede nzil olmutur. 29 ayettir.)

Hadid, demir demektir. Tesbihi emreden Yce Allah nasl tesbih edeceimizi bildirerek sureye balar. Tm mahlkatn bu zikri yaptn da ifade eder. Sureye isim olan demir ise; o da Allah zikreder. Demir ar bir maden olmakla beraber pek ok vaka ya da parmak basar, harika vaziyetler gsterir. Cansz demire bu ileri yaptran Yce Allah ve yapan insan zeksn da lisan- haliyle ver ve yle buyurur: Biz demiri de indirdik, onda byk bir kuvvet ve insanlar iin faydalar vardr.19 Tm bu menfaatleri ve bu nimetleri biz tarafmzdan insanlara ihsan ettik ifade etmek iin Demiri indirdik buyurur.20
18 19

Kamer Suresi, 1 Hadid, 25 20 Demiri indirdik ayetinin izah iin baknz. Bedizzaman, Lemalar, Y.A.N. (1998) s.341

21 Hadid suresi Medinede nazil olmas, medeniyetin Medineden sonra tm dnyaya demirle yaylmasna iarettir. Bylece Rahman olan Allahn rahmeti demiri insana hem savata, hem barta ihsan eylemitir. Karl ise tesbih, tahmid ve tehlildir. Allah bunu fazl ile dilediine verir.

58. MCADELE SURES: (Medinede nzil olmutur. 22 ayettir.)

Mcadele, tartma ve kavga etme demektir. Aile ve cemiyet hayatn dzenleyen bir suredir. Huveyle binti Salebe, kocas Samit bn. Evs hakknda peygamberimize (SAV) ikyeti zerine nazil olmutur. Bu sure zhar olaynn boamay netice vermesini kaldrp, onun yerine bir kle azat etmesi veya 60 gn oru tutmas veya 60 fakiri doyurmas cezas verilerek kurtarlyor. Kle azad ve fakirlerin doyurulmas isteniyor.

59. HAR SURES: (Medinede nzil olmutur. 24 ayettir.)

Har, toplanmak, srmek ve srgn etmek anlamndadr. Yahudilerin yurtlarndan toplanp, srgn edilmesini konu edinir. Beni Nadr yahudileri hakknda nazil olmutur. Peygamberimiz (SAV)e Yahudilerin tertipledii su-i kasd haber veriyor. Ftratlarn aklyor. Mekki sureler akideyi temel alrken, Medeni sureler Yce Allahn sfatlarn konu edinerek inanlar takviyeyi, ehl-i kitabn yanl itikadlarn dzeltmeyi esas almtr. Bunun iin bu surenin sonunda Allahn isim ve sfatlarn topluca zikreden ayet vardr ki peygamberimiz (sav) Kim bu ayeti sabah ve akam okursa, Allah ona yetmi bin melek grevlendirir onun iin istifar ederler ve o kii vefat edecek olsa ehit olarak vefat eder buyurmulardr.

60. MMTAHNE SURES: (Medinede nzil olmutur. 13 ayettir.)

Mmtahine, imtihan etmek anlamndadr. Ayette yle geer: Ey iman edenler! Mmin kadnlar size hicret iin gelirse onlar imtihan edin21 Yce Allah burada, Ben de inandm diyen herkese gvenmemek gerektiini, inancn, etin imtihanlarla ortaya kacan belirtiyor. Peygamberimiz (SAV) Mekke muharebesi plann yapmak iin sekin sahabelerden bir grupta istiare etti. Bunar iinde Hatip bn. Ebi Beltaa bu plan Mekke mriklerine haber vermek iin gizlice mektup yazd. Mekkeye bir kadnla gnderdi. Bu durum vahiyle peygamberimize bildirildi. Hz. Ali, mektubu o kadnn salar arasndan kartt, peygamberimize getirdi. Hatib itiraf etti, peygamberimiz (SAV)da onu affetti. Bu sure, hsn zan, adem-i itinad prensibini ortaya koyar.

61. SAFF SURES: (Medinede nzil olmutur. 14 ayettir.)

Saf; temizlik, paklk, cemaatle namaz, cihatta saf tutma, temiz kalplilik anlamna gelir. Sure Allah, kendi yolunda kenetlenmi bir duvar gibi saf tutup, cihad edenleri, savaanlar sever22 buyurur. Mminlerin kemerli binalar gibi birbirlerine kenetlenerek Allah yolunda cihad edeceklerdir. Bunun n art da, yapmayacaklarn sylemeyeceklerdir. Yine Hz. Musa (as) a kavminin eziyet ettii gibi, Allah iin hizmet edenlere yardmc olunacak ve eziyet edilmeyecektir. Allah iin hizmet edenlere ayn noktaya parmak baslarak birlik salanmaldr. Fikir ihtilaf kuvveti hie indirir. Sure bunlar ders verir.

21 22

Mmtahine, 10 Saff, 4.

22

62. CUMA SURES: (Medinede nzil olmutur. 11 ayettir.)

Cuma, toplanmak, Cuma namaz iin bir araya gelmek anlamndadr. Kulun birinci vazifesi ibadettir, Allahn zikrine komaktr. Rzk ise taahhd- Rabbani altndadr. Maiet iin ibadet ve namaz terk etmek caiz deildir. badetten sonra yeryzne dalp, Allahn fazlndan rzk istemek de surede emredilmektedir. Cemaat olmak gnlk 5 vakit namazla, haftalk Cuma, yllk iki defa bayram namaz ile mrde bir defa Arafatta toplanmakla emredilmitir. En byk toplant ise maherde olacaktr.

63. MNAFIKUN SURES: (Medinede nzil olmutur. 11 ayettir.)

Mnafklar konu alarak nazil olmutur. Onlar aktan inandklarn sylerler, kalben inanmazlar, fitne ve fesat peinde koarlar ve yalancdrlar. Yce Allah buyurur: Mnafklar yalancdrlar23 Cuma suresinden sonra gelmesi ise mnafklarn cemaat ruhunu bozmaya almalarndan dolaydr. Allah cemaati emretti. Ona fitne sokanlara ise arkasndan zikretti. Hilelerini bir bir ortaya koydu. Mminleri onlardan sakndrd. Mnafklarn vasflar: 1. Yalancdrlar. 2. Kalplerinde kin ve nefret vardr. 3. Korkak ve ikiyzldrler. 4. Halka kar kr ve sardrlar. 5. Mcadelecidirler. 6. Cimridirler. 7. Bozguncudurlar. 8. Haindirler. 9. Fesatdrlar.

64. TEABN SURES: (Mekkede nzil olmutur. 18 ayettir.)

Teabn: Kyamet gnnn bir addr. Aldandnn aa kt gn demektir. Kyamet gnnn dier isimleri ise: Yevml-Kyame, Yevms-Saat, Yevml-Vaka, Yevml-Mevud dur. Yce Allah buyurdu: Toplanma gn toplandnz zaman kimin aldand ortaya kar 24 Sure bizi ikaz ediyor ve yle ders veriyor. 1. Dnya, mal, e ve ocuklar imtihan vesilesi sizi aldatr. 2. Onlardan sorumlusunuz. Vazifemizi yapp, terbiye etmezsek, yine mesul durumuna deriz. 3. eytan, mal ve dnya sevgisiyle sizi megul eder. 4. Mal hrs ile tul-i emel, helal-haram dnmez eder. 5. Yine mal sevgisi hayrda cimrilii netice verir. Bylece insan aldanr. Bu da ahirette belli olur. hls ise ancak mal ve vnmeyi, hreti sevmemekle kazanlr. nsan da ancak byle kurtulur. Sure bunlar ders verir.

65. TALAK SURES: (Medinede nzil olmutur. 12 ayettir.)

23 24

Munafikun, 1 Teabn, 9

23 Talak: Kadn boamak demektir. slamda eyin akas da gerektir: Nikh, Talak, Kle azat etmek. Bu surede talak ve onun hkmleri vardr. Buna gre kadn hemen boamak mmkn deildir. 1) Geim artlar denenecek 2) ddet beklenecek 3) Kar-koca sakin kafa ile boanacak 4) talak belli mddetlerde verilecek 5) Hay ve edep lleri korunacak25 Her eyin en gzeli KURAN VE SNNETTE vardr. Medeni olmak isteyen slam medeniyetine sarlmaldr.

66. TAHRM SURES: (Medinede nzil olmutur. 12 ayettir.)

Tahrim: Kendine haram etmek anlamndadr. Peygamberimiz (sav) hanmlar arasndaki bir meseleden dolay bal erbeti imemeye yemin etti. Yce Allah onu ikaz etti. Yce Allah Ey Nebi! Allahn helal kldn niin kendine haram klyorsun? diye Allahn haram kldn helal, helal kldn haram saymann yanlln dile getiriyor. Bu surede kadnlarn psikolojik yaplar nazara verilir. Peygamberimiz, Hz. Zeynepin yannda bal erbeti iti. Biraz fazla kald. Dier hanmlar kskandlar. Peygamberimiz (SAV)de bir daha bal erbeti imemeye yemin etti. Sure bunun zerine nazil oldu. Kadnlarn zellikleri: 1) Kskan olmalar 2) evreden abuk etkilenmeleri 3) Sr saklayamamalar 4) Ruh yaps itibaryla zayf olmalardr. Sure bunlar ders verir.

67. MLK SURES: (Mekkede nazil olmutur. 30 ayettir.)

Mlk, tm varlk ve eya demektir. Mlk Allahndr. Yce Allah buyurdu: Mlk elinde tutan Yce Allahn an ycedir. O her eye kadirdir Allahn Mlk dilediine vermesi srryla mlk ihsan edip, imtihan ettii kulun akll olmas ve akll yerlerde kullanmas gerektiini belirtir. Cehenneme girenlere Niin buraya girdiniz? Sualine kar, Biz dnp aklmzla hareket etseydik buraya gelmezdik.26 ayeti ile de dinleyen, itaat eden ve dnen insann cehenneme dmeyecei nazara verilir. Cenab- Hakkn mlknde yiyin, iin, gezin lakin ona nankrlk etmeyin. O vermezse siz hibir ey yapamazsnz diye ikaz eder. kre davet eder. lm ve hayat yaratan yce yaratc her eyi hikmetle kusursuz yapm ve hayatn gayesini gstermitir. Ne mutlu o gayeye uygun davranana...

Kalem: Yaz ve ilim aletidir. Sure, Kaleme yemin ederek27 ile balar. Yce Allah Nuna, kaleme ve onun yazd ilme yemin ederek onlar kudsiletiriyor, kutsallatryor. Nn iine mrekkep konan hokkaya benzetilir. Peygamberimiz (SAV) buyurdu: Yce Allah ilk olarak kalemi yaratt, ona her eyi yazmasn emretti Burada yle bir nkte var: Yce Allah evvela esiri yaratt. Esiri ise atom cevherine inklap ettirdi. Yedi kat lemleri esir ile, madde alemlerini de atom cevheri ile yaratt. Bu yaztan her nevi ilim ortaya kt. Bu yaz, yce Allaha o derece kolaydr ki, birisinin 29
25 26

68. KALEM SURES: (Mekkede nazil olmutur. 52 ayettir.)

Bilmen, . Nasuhi . Fkh Kamusu 2/174 Mlk, 1011 27 Kalem, 1

24 harf ile ciltlerce eser yazmas gibi basittir. Yce Allah da esir ve atomdan kinatlar ayn suhulette yazar Kalem suresi ile buna ima ve iaret eder. lmin temeli ve vastas kalem olduuna iaret eder. Alak suresinde: Kalemle reten de Allahtr buyurur. retim vastas kalem olduunu bildirir. Surede ayrca: 1. Cahillerin peygambere mecnun dediini ifade ediyor. 2. Peygamberin gzel ahlakndan 3. Toplumda nasl davranlmas gerektiini belirtiyor. Netice: Kalemin cehalete at sava vyor.

69. HAKKA SURES: (Mekkede nazil olmutur. 52 ayettir.)

Hakka kyamet gnnn isimlerindendir. Hakkn tecelli ettii gn demektir. Kyametin dehetinden ve onun numunesi olan Ad-Semud kavmine gelen dehetli, felaketli kyametten haber verir. Onu yapan byk kyameti koparacaktr. yle ise iman edin, salih amele devam edin diye ders verir. Kaleme, kitaba sarln der.

70. MERAC SURES: (Mekkede nazil olmutur. 44 ayettir.)

Mearic gkyznn dereceleri, tabakalar, katlar anlamndadr. Semavata uruc edip, gezmeyi ifade eder. Bu tabakalarda melekler 50.000 senelik yolu bir anda alrlar. Zaman ve mekan mefhumunu ifade eder. Bin yl Allah katnda bir gn saylr28 buyurur Sure Bast- zaman ve Tayy- Mekn ders verir.

71. NUH SURES: (Mekkede nazil olmutur. 28 ayettir.)

Sure Kendilerine azap gelmeden nce Kavmini uyar diye Nuhu peygamber olarak gnderdik. diye balar. Kuranda adna sure nazil olan 7 peygamber vardr. Nuh 7. ve sonuncusudur. Dierleri srayla: 10. Sure = Yunus (AS) adna, Yunus Suresi 11. Sure = Hud (AS) adna, Hud Suresi 12. Sure = Yusuf (AS) adna, Yusuf Suresi 14. Sure = brahim (AS) adna, brahim Suresi 31. Sure = Lokman (AS) adna, Lokman Suresi 47. Sure = Muhammed (AS) adna, Muhammed Suresi 71. Sure = Nuh (AS) adna, Nuh Suresi Nuh (AS) 950 sene kavmini Hakka davet etti. cabet etmediler. Nihayet tufan ile kyamet vuku buldu. Peygamberimiz (SAV)den sonra da gerek kyamet kopaca iin Tufan ve Sefine sahibi Nuh (AS) adna son sure, Muhammed Suresinden sonra nazil oldu. Mminler, kyametin dehetinden Nuh (AS)n gemisine snp, kurtulanlar gibi kurtulacaklardr. Nuh (AS)n gemisi ise ahir zamanda Ehl-i Beyt-i Nebeviden gelen Hz. Mehdinin Cemaat-i Nuraniyesidir.* Nitekim Peygamberimiz (SAV) buyurdu: Ehl-i Beytim Nuh (AS)n gemisi gibidir. Ona giren kurtulur Bu surede Nuh (AS)n tevhid mcadelesi anlatlr.

72. CN SURES: (Mekkede nazil olmutur. 28 ayettir.)

Cin: Grnmeyen varlktr. Yce Allahn dumansz ateten (elektrikten) yaratt bir takm canllardr. Bu surede cinlerden bir toplumun iman ettii, Kuran dinledii belirtilir.

28 *

Hac-47. ayet Bu satrlar yazarken nbeti renci Yeni Asya gazetesi ile ieri girdi. Hlbuki gazetenin geldii saat deildi. Datcs da yoktu. Bir vesile ile okula gelmiti. (29 Kasm 1995 M. Ali Kaya)

25 Peygamberimiz (SAV) in, Resuls-Sakaleyn yani cinlerin ve tm insanlarn peygamberi olduu vurgulanyor.

73. MZZEMML SURES: (Mekkede nazil olmutur. 20 ayettir.)

Mzemmil: rtmek, rtye brnmek anlamndadr. lk ayette: Ey rtsne brnen kalk diye Peygamberimiz (SAV) greve davet edilir. Bu sure nzul srasna gre 3. suredir. 1. Alak 2. Kalem 3. Nzemmil suresidir. lk tebli emri bu sure ile balamtr. Yani bu surede tebli metodu olarak da Kuran Tertil ve tecvidle okumak, okuyarak hizmet etmek emredilmitir. bn-i Esir: Ben Kuran haftada hatmediyorum. Sonra dnerek ayda hatmetmeye baladm. Son olarak da aratrarak 7 senede bir hatim indirdim der. Sure: Seher vakti Kuran ar ar okumay ve nce nefsini slah etmeyi emrediyor.

74. MDDESR SURES: (Mekkede nazil olmutur. 56 ayettir.)

Mddesir: rtsn, yorgann bana ekme halidir. Mzzemmil suresinden sonra nazil olmutur. nsanlar uyarmay, Yce Allah tekbirle yceltmeyi, azametini ilan etmeyi, taharet ve temizlii emretmektedir. Yce Allah buyurdu: Ey rtsne brnen habibim. Kalk. Kullarm ahiretin dehetli azab ile uyar. Rabbini Tesbih ve tekbirlerle ycelt. Kullarma beni tant. Elbiselerini temizle. Kt eyleri terk et ve ettir. Yaptn iyi ileri de ok grerek baa kalkma. Rabbinin rzasna ermek iin tm skntlara sabret.29 Surede Cehennemliklerin amelleri sralanyor: 1. Namaz klmamalar, 2. Fakirlere ikram etmemeleri, 3. Allahn dmanlar ile beraber olmalar, 4. Ahireti inkr etmeleri onlarn vasflarn tekil ettii ifade edilmektedir.

75. KIYAME SURES: (Mekkede nazil olmutur. 40 ayettir.)

Kyamet: Dnyann sonu demektir. Sure kyamet gnne yemin ederek balyor. Yce Allah bu surede ldkten sonra dirilmenin kendisine kolay geleceini ispat ediyor.

76. NSAN SURES: (Mekkede nazil olmutur. 31 ayettir.)

nsann deer ve kymetini anlatyor. Tm varlklarn insana hizmeti onun deerini gsteriyor. Kendi kymetini ve deerini bilip, ona gre davranan insann gerek insan olup, saadete ve cennete layk olacan ifade ile bu deeri yok sayp, nankrlk edenin de cehennem ile ceza ekeceini ifade ediyor. Surede cennetin ok gzel bir tasviri yaplyor. nsan suresinde cennet tasvirinin yaplmasnn hikmeti ise cennetin insan iin yaratld ve insan ile enlenip eref kazandndan kinayedir.

77. MRSELAT SURES: (Mekkede nazil olmutur. 50 ayettir.)

nsana hizmet iin gnderilen meleklerden bahsettii iin GNDERLENLER anlamnda mrselat denmitir. Resuller ve nebiler insanla hizmet iin gnderildii gibi melekler de kimi amellerini yazarak, kimi ruhlar kabz ederek, kimisi de rzk ve rahmet iin grevlendirilerek insana hizmet ediyorlar. Sure bunu ifade ediyor.
29

Mddessir, 17

26 Tabii ki tm bunlar ahirete hazrlk iin olduundan bir mana ifade ediyorlar. Yoksa manasz ve anlamsz olduu iin Yazklar olsun o gn inkr edenlere diye inkrclar 10 ayetle tehdit eder. Bir sonraki Nebe suresinde de Ahireti ispat eder.

78. NEBE SURES: (Mekkede nazil olmutur. 40 ayettir.)

Nebe: Haber demektir. Nebi habercidir. Nebe-i Azim ise byk haber demektir. Bu byk haber, kyametin kopmas ve ahiret hayatnn balamasdr. Yine yeniden dirili en byk haberdir. Sureye bunun iin Haber suresi denilmitir. Yce Allah bu surede Ahiret gnn ve ldkten sonra dirilme haberini byk haber olarak ele alyor. Ahiretin varln ispat ediyor.

79. NAZAT SURES: (Mekkede nazil olmutur. 40 ayettir.)

Naziat Kfirlerin ruhlarn iddetle kebzeden meleklerdir. Naitat Mminlerin ruhlarn kolayca alan meleklerdir. Sabihat Yzp giden meleklerdir. Sabikat Hayrl amellerde yaran melekler ve Mdebbirat ise dnyadaki ileri idare eden meleklerdir. Sure meleklerin eitlerini zikretmekle beraber ruhlarn da durumlarn haber verir. nsann bir yolcu olduu, esas olan ruhun varl, bedenin ise ruhun elbisesi olduu nazara verilir. Ahirete lm ve kabir yoluyla geildiine dikkat eker. Sure lmden, meleklerden ve ahiret leminden haber vermektedir.

80. ABESE SURES: (Mekkede nazil olmutur. 42 ayettir.)

Abese: Yz ekitmek, yz evirmek anlamndadr. Nzul sebebi m mm- Mektumun peygamberimizden sorusuna peygamberimiz cevap vermeyip, zengin ve ileri gelenlerle sohbeti etmek ister. Yce Allah bu durumundan dolay peygamberimizi ikaz etti. Bu sure dine davet ve dini kuvvetlendirme hususunda insan ayrm yaplmamasn, ihtiyac olana anlatlmas gereini ifade ediyor. stnlk takva iledir hakikatini ve kemiyet deil, keyfiyete nem verilmesi gereini belirtir.

81. TEKVR SURES: (Mekkede nazil olmutur. 29 ayettir.)

Tekvir: Drlmek, toplanmak anlamna gelir. Gnein n toplayp, kyametin kopmasn hatrlatr. Sure kyameti tafsilatl olarak anlatr. Karanlk ve souu hatrlatarak, cehennemi tasvir ve n ne byk nimet olduunu, scan ne byk faydalarnn bulunduunu kfr ve isyann bu byk nimetleri nasl azaba evirdiini hatrlatyor.

82. NTFAR SURES: (Mekkede nazil olmutur. 19 ayettir.)

ntifar: Gklerin yaratlmas, paralanmas anlamn ifade eder. Bu surede gklerin atlayp, kyametin dehetini hatrlatr. nsan ikaz eder. Rabbine kar seni aldatan nedir? diye grevimizi ihtar eder. Kyamet ve maheri gz nne serer. Hz. mer (ra) n dedii gibi ahmaklar dnda kendisini yaratan Rabbine isyan eden olmaz.

83. MUTAFFFN SURES: (Mekkede nazil olmutur. 36 ayettir.)

Mutaffifin: Eksik ve noksan lp, tartmak anlamnda kullanlan bir kelimedir. Veyl, Hem yazklar olsun demek, hem de cehennemde bir vadinin addr. Alverite hileli i

27 yapanlara mahsustur. Her ne kadar drst lp, tartmak muamelat ile ilgili ise de, drstlk ve doruluk itikadi bir mesele olduundan Mekkede nazil olmutur. Haram-helal duygusu ancak itikat ile salanr. Ahirete iman, ahlak, drstlk ve faziletin kaynadr. Sure bunlar ders verir.

84. NKAK SURES: (Mekkede nazil olmutur. 25 ayettir.)

nikak: Gn yarlmas, birbirinden ayrlmas anlamndadr. Cennet-cehennem, hayrer tamamen birbirinden ayrlacak ve Ahiret lemi byle kurulacaktr. nkrclarn inkr bunlara mani olamayacaktr. yle ise gerei kabul edip, iman ve itaat etmek gerekmektedir.

85. BURU SURES: (Mekkede nazil olmutur. 22 ayettir.)

Burlar iinde olan gkyzne ant olsun ayeti ile balar. Dnyann, gne evresinde dnerken her ay zerinde bulunduu yer ile gne arasna hat ekilip, arada kalan yldzlarn arasnda hat ekilince meydana gelen ekillere bur ad verilir. Bylece dnya her 30 gnde bir bur zerindedir. Bylece Allahn kitabnda aylar on ikidir hkm gerei 12 ay ve 12 bur teekkl eder. OCAK UBAT MART NSAN MAYIS HAZRAN TEMMUZ : KOVA BURCU : BALIK BURCU : KO BURCU : BOA BURCU : KZLER BURCU : YENGE BURCU : ASLAN BURCU AUSTOS EYLL EKM KASIM ARALIK : BAAK BURCU : TERAZ BURCU : AKREP BURCU : YAY BURCU : OLAK BURCU

Dnya her ayn 21inden 21ine bir burtan bir dierine geer. Peygamberimiz (SAV): Dnya kz ve balk zerindedir30 buyurmas ile mesele tavazzuh eder. Yani her ay dnya bir bur zerindedir ve gne etrafnda dnmektedir buyurarak asrlar sonra anlalacak bir hakikati sahabelerine haber verir. Sure her eyin LEVH- MAHFUZDA sabit olduunu ifade ile hitama erer. Bylece kader kalemine ve kader meselesine iaret eder. Her burcun bir tabiat ve yeryzne tesiri farkl farkl olduu iin farkl mevsimler ve tabiatlar vcuda gelir... Sure bu nevi hikmetleri ders verip, nazar ona evirir.

86. TARIK SURES: (Mekkede nazil olmutur. 17 ayettir.)

Tark, bir yldzn addr. Gece grnp, gndz saklanan yldzlara iarettir. Gz ile k arasndaki mnasebete deinir. Yer ile gk, anne ile baba, ruh ile ceset arasndaki mnasebetleri nazara verir. Duygu ile ceset, madde ile mana arasndaki irtibat kuran Allahtr der ve insanlara ders verir.

87. ALA SURES: (Mekkede nazil olmutur. 19 ayettir.)

Buruc ve Tark suresinden sonra Yce olan Rabbini tesbih et ayeti ile yce Allahn bykln, stnln, sanat ve maharetini, kudretini takdir etmeyi, tesbih edip, onu vmeyi emreder.
30

Bu hadisin izah iin baknz. Bedizzaman, Lemalar, (1998) s.140

28 Tesbih, Sbhane Rabbiyel-Azim ve Sbhane Rabbiyel-Ala diyerek Yce Allah vmek, namaz klmak demektir. Allah yceltip nefsini hakir grmek, secde etmektir. Tevazuunun, alak gnllln ve kulluun zirvesine ulaarak acz ve fakrn gstermektir. tikad, lmi muamelata dntrmektir. Niyet, uur ve ihls ile huu ve huzur ile namaz klmak ve onun eserlerini tefekkr ile mtalaa etmektir. Taklidi deil, Tahkiki imana sahip olmak, namazn rk ve secdelerinde Allah zikretmektir. uurlu ekilde namaz klan bu srra mazhar olacana iarettir.

88. AYE SURES: (Mekkede nazil olmutur. 26 ayettir.)

aiye, her eyi kuatan, kaplayan demektir. Her eyi kaplayann haberi sona geldi mi? diye sure balar. Bu her eyi korku ile kuatan kyamet haberidir. Kyametle balayp, ahiretle devam eden ahiret hayatnn tasviri yaplmakta insanlarn iki zmreye ayrlaca ifade edilmektedir. 1. Zmre: Erardr. Yiyecekleri, ne besleyici, ne al giderici, ateten halk olmu, yeil renkli, kt kokulu, olgunlatka acl artan, zehire benzer, meyvesi ve iei eytan ba gibi olan cehennemliklerdir. Bu tarif TTN bitkisinin tarifine benziyor. Ttn imek mekruh mu, haram m? diye deil de meseleye Mevzi-i iman, tercman- esrar- Rahman, zikr-i Kuran olan gzel azmz ve dilimizi rayiha-i kerihe-i eytaniye ile telvis etmek mslmanlara yakmaz diye bakalm. Sanki itim diyelim. Bir hayr yapalm. Sigaraya verilecek paramz bir gazeteye ve kitaba verelim. Allahn rzasn arayalm. 2. Zmre: Ebrardr. Bunlar iman ve amel-i salih peinde koan mminlerdir. Allahn rzasna eren ve cennete girecek olanlar bunlardr. Sure bunlar bize aklar.

89.FECR SURES: (Mekkede nazil olmutur. 30 ayettir.)

Sure, Fecir vaktine, on kutsal geceye, ifte ve tek olana, ortal kaplayan geceye yemin ederek balar. Fecr, tan yerinin aarma zamandr. Bu vakit en erefli vakittir. Her eyin hayata balad, gnn aydnlanaca, niam- ilahinin tezahr edecei andr. On gece: Zilhiccenin ilk on gnnn gecesi, 10 kandil gecesi, Muharremin ilk on gecesi, Ramazan aynn ilk on gecesi, veya son on gecesi olabilir. Tek ve ift olanlar; tek Allah, ift ise ift ift yaratlan mahlkattr. Hepsinden stn fecr vakti olduu iin sureye isim olmutur. Surede kendini beenenlerin ve erlilerin vasflar yledir. 1. Yetimi hakir grp, onu ezen, 2. Yoksulu barndrmayan, 3. Mirasta hak yiyen, 4. Dnya malna dkn olanlar, 5. Helal, haram dnmeyenlerdir.

90. BELED SURES: (Mekkede nazil olmutur. 20 ayettir. )

Beled, ehirler, beldeler anlamna gelmektedir. Buras, ahir zaman peygamberinin doup byd ehir, belde olan Mekke dir. Ayrca kutsal beldeler drttr. 1. Mekke-i Mkerreme, 2. Medine-i Mnevvere, 3. Kuds,

29 4. stanbul.31 Sure, ehrin, ana vatann nemini dile getirir. Nitekim peygamberimiz (sav) Ey Mekke, Allahn emri olmasayd senden ayrlmaz ve hicret etmezdim buyurmulardr. ehirde oturmann kymetini takdir edip, nimetlerinden istifade etmek gerektiini bizlere hatrlatyor.

91. EMS SURES: (Mekkede nazil olmutur. 15 ayettir.)

ems, gne demektir. Gnein zellikleri; kendisindedir, her eyi aydnlatr, str, piirir ve olgunlatrr. Allahn kudretini ispat eden en byk delillerdendir. Is ve nn bitmeyii bunu delilidir. Hayatn kaynadr. Drt klli unsur olan hava, su, s ve ktan s ve kendisinde toplayan bir ayine-i kudrettir. Sureye, bunlar iin isim olmutur. Kamer = Ay ise karanlktr, zulmattr. Ancak gneten k almak suretiyle karanl izale edebilir. te Arapada Heca Harflerinin emsi, Kameri olmas gibi mevcudatta da ilahi nurdan feyz alanlar Kamer gibi olurlar, nurlanrlar. Yoksa kesafetlidir, zulmatldr. Akl ile vahiy de bunlardandr. Gz nasl ki gne olmazsa gremez, yle de akl da vahiy olmazsa krdr. Sure, tm bu manalar ifade etsin diye Yce Allahn Gnee ve aydnlatt a yemin olsun ki buyurarak Kelime-i Tevhidin, gne gibi yeryzn aydnlatarak kfrn karanln giderip akllar ve kalpleri vahyin nda nurlandrdna dikkat ekiyor.

92. LEYL SURS: (Mekkede nazil olmutur. 21 ayettir.)

Leyl; gece demektir. Yce Allah, Karanl ile her eyi bryen geceye yemin etmitir. Her ey zdd ile bilinir. Gece karanl olmazsa k bilinmez. Kn souu olmazsa, yazn sca hissedilmez. Tek olmaz ise ift hi olmaz, emsin olmazsa kamer grnmez. Velhasl Yce Allahn bilinesi de insandaki itibari ve czi sfatlarndandr. nsann aczi kudret-i ilahiye, fakr Ganiyy-i Alel-Itlaka delildir. Dnya da ahirete delildir. Bir gn gelecek, dnya perdesini ekecek, ahiret grnecektir. Tm pere-i gayb altndaki gizlilikler ortaya kacaktr.

93. DUHA SURES: (Mekkede nazil olmutur. 11 ayettir.)

Duha; kuluk vakti demektir. Bu vaktin nemi: 1. Fecirde kalkmayan gafil mminlere duha vakti ile ikinci bir frsat verilerek sabah namaz eda edilir. 2. Gne nn yannda, ss da mahlkat kuatt bir andr. 3. Kuluk nurun zulmata tam galebe ald eref vaktidir. Bu sure, her eyin kemale yaklat ann erefini ihtar eder. Yce Allah, surede, slamn kemale yaklamas ile nimetini tam hissettirdiini ifade ile nce Rabbin honut olacan kadar verecek diye tebir ediyor. Sonra nimetleri hatrlatp kre davet ediyor. Neticede krn kemalini yetime ve dilenciye iyi davran, isteyene istediini ver diye belirtiyor ve Tahdis-i Nimet eklinde sana verilen nimetleri an buyuruyor.

94. NRAH SURES: (Mekkede nazil olmutur. 8 ayettir.)

nirah, Amak, geniletmek ve gsn amak, zorluu gidermek anlamndadr. Duha suresinin devam gibidir. Yce Allah peygamberimize hitaben bizleri de iraden; slam ile gslerinizi ap, iman ile tenvir ettik. yle ise glklere aldrmayn. Her glk bir kolayln habercisidir. Sizin vazifeniz ancak alp, abalayp, gayret gstermektir. yle ise
31

Belde-i Tayyibe Yemende Melike Belksn bakenti idi. Sonra slamn bakenti stanbul oldu. Belde-i Tayyibe Cifren stanbul oldu. Akemseddin bunu stanbulun fethine yorumlad.

30 bo kaldnz zaman hemen onu hayrl ilerle doldur. Dinlenmek istediin zaman badete, Kuran okumaya ve Allahn ayetlerini tefekkre ynel. Btn amacn ve gayretin de Rabbine rabet iinde gesin buyurur.

95. TN SURES: (Mekkede nazil olmutur. 8 ayettir.)

Tin: ncir demektir. Yce Allah; zeytin, hurma, zm gibi nimetlere yeminle kadr- kymetine ve nimetiyet cihetini nazara vermektedir. Yine Tin ve Zeytin ile Hz. sann bulunduu beldeyi, Tur-i Sina ile Hz. Musann bulunduu beldeyi Beled-i Emin sfat ile de peygamberimizi ve bulunduu beldeyi iaret etmektedir. peygamberin ve kutsi beldenin insanlar zerindeki etkisine dikkati eker. Yce Allah bu surede insann yaratlna ve incirin, zeytinin yaratlna dikkati eker. Ey insan kendine ve kinata ibret nazar ile bak ve onlar oku! der. Sonunda Allah hkmedenlerin en iyi hkmedicisidir diye bu ibret nazarlarnn nihai hedefini gsterir, Allahn hkimiyetini kabul ve tasdik ettirir.

96. ALAK SURES: (Mekkede nazil olmutur. 19 ayettir.)

Alak: Phtlam kan anlamnda olup, insann yaratlndaki harikala dikkati eker ve der: Bir damla su ve nihayeti bir avu toprak olan insana bu kadar nimetleri veren ve onu yce bir mahiyete, en mkemmellie karan nedir? Elbette ki bu sureti kendi kendisine veremez, bu kemali bulamaz. yle ise niin rabbine kar nankrlk eder? Niin iyilie, takvaya, imana kar kar. Kendi vazifesini brakr, ftrat gayesi olan namaz klanla urar. Tin Suresindeki kemale ermek ancak Yaratan Rabbinin ad ile OKU! emire imtisal ile okumakla olur der. nsan okuya-yaza mkemmellie, kemale ular der. Besmele ile balamay emreder. Her hayrn bann besmele olduunu iaret eder.

97. KADR SURES: (Mekkede nazil olmutur. 5 ayettir.)

Kadir; kymet ve deer anlamndadr. Leyle-i Kadir; takdir gecesi veya deerli gece anlamndadr. Kuran Kerimin nzulnn vaki olduu gecenin kadr- kymetine iarettir. Kuran Kerim en deerli hazinedir. Onun nazil olduu gece bin aydan hayrldr. O gecede Biz bu Kuran mbarek bir gecede inzal buyurduk srr ile her emir, her hkm kaydedilir. Aslnda bu eref, bu deer insana aittir. nsan kendisine Kuran indirilen hitabat- ilahiyeye mazhar olan ve kendisi iin kadir gecesinin bahedildii, Alak suresinde bahsedilen deeri kendisine verilen ve Tin Suresinde Ahsen-i Takvime karlan eref-i mahlktur. Bu yce makam, ancak gecelerde Kuran okumak, okuyup yazmak, Hz. Muhammede (AS) mmet olup, snnet-i seniyyesini rehber etmekle korunur.

98. BEYYNE SURES: (Mekkede nazil olmutur. 8 ayettir.)

Beyyine, beyan etmek, aklamak, delil ve hccet anlamndadr. Sure, ehl-i kitap ve mmin ve kfirlerin aralarndaki farklar beyan eder ve vasflarn ifade eder. Buna gre mminler; 1. man eder, salih amel ilerler. 2. hlsla Allaha ibadet ederler. 3. Namazlarn klarlar. 4. Zektlarn verirler. Ehl-i Kitaba da bunlar emredilmitir. Gerek din ve doru din budur. Bunda ihtilaf anlamszdr. Kalbin hastalna alamettir. Ehl-i Kitabn beyyine olan Beyan- Kurandan sonra ihtilaf kfrlerine delildir. Bundan dolay ebedi cehennemde kalacaklardr gibi hakikatleri ders verir.

31

99. ZLZAL SURES: (Mekkede nazil olmutur. 8 ayettir.)

Zilzal; zelzele, yer sarsnts ve kyamet demektir. Kyametin bir baka tasviri yapldktan sonra insanlarn blk blk mahere gelmesi ve zerre kadar hayr ileyenin mkfatlarn alacan, zerre kadar er ileyenin de cezasn ekeceini ihtar eder. Beyyine suresinde belirtilen Mmin, Kfir ve Ehl-i Kitab ikaz eder.

100. ADYAT SURES: (Mekkede nazil olmutur. 11 ayettir.)

Adiyat; cihat meydanlarnda koan at demektir. Burada cihad yapan at deildir, ata binen insandr. At ise bir cihad vastasdr. Dolaysyla sure cihad emreden surelerden nce nazil olmu olup, cihad vastalarn ver. Yce Allah, Sleyman (AS)n at sevdiini ifade eder. Cihad iin kuanm atlar hazrlayn der. Atn sadakati, cihad vastas olmas, Kurann mesajn dnyaya yaymas, hayr ve bereketin kyamete kadar atn pereminde bulunmas gibi Kurani ve nebevi hakikatlerine binaen Fask ve gnahkr da olsa cihad edeni velayet mertebesine ykseltmesi hakikati Cihat meydanlarnda koan at kendisine kasem edilecek derecede yceltiyor. Vasta deil, gayenin nemini, vastann basitlii, hakareti, gayeyi etkilenmediini, bunun iin vastalara taklp, hakir grp onun ile elde edilecek neticenin yksek deerine bakmayarak hizmetten kaanlar ikaz ediyor. Dine hizmette sebeplerin ve vastalarn nemini belirtiyor. Yine surede insann nankrl ifade ediyor. Bile bile hakka kar kmasndan bahsediyor. Hlbuki Yce Allah her eyi yazmakta ve bilmekte olduunu sylyor. Zilzal suresinde Zerre miktar iyilik ve ktlk cezasz kalmayacaktr deniliyor. Bu da sureler arasndaki irtibat gsterir.

101. KARA SURES: (Mekkede nazil olmutur. 11 ayettir.)

Karia; kyamet gnnn isimlerindendir. Kyameti bir baka ekilde tasvir etmektedir. Neticede amelleri iyi olan ve ameli ok olanlarn ho bir hayat iinde olaca, gnah ok olanlarn da HAVYE ye, yani kzgn bir atee girecei belirtilir.

102. TEKASR SURES: (Mekkede nazil olmutur. 8 ayettir.)

Tekasr: oklukla vnmek demektir. Sure: okluklarla vnmeniz sizi aldatt diye balar. Bu okluk, mal ve evlat okluudur. Byle yapan, rk ve kabile sevgisi ile hareket eden kimselerin cehennem azabna decei haber verilmitir. Cehennemi herkesin grecei kesinlikle ifade edilir. Herkesin Allahn kendisine verecei nimetlerin ne yapt konusunda sorulacan da sure anlatmaktadr.

103. ASR SURES: (Mekkede nazil olmutur. 3 ayettir.)

Asr; Asr, yzyl anlamndadr. Ayrca ikindi vaktine asr denir. Yce Allah Asra, Asr saadeti ve ahir zaman devrine yemin eder. Nitekim peygamberimizin geldii asr, bir gn iindeki Asr vaktine rastlar. Bu benzerlie ima vardr. hir zamanda hsranda olan imanln ancak man, Amel-i Salih ve sabr, hakk birbirlerine tavsiye edenlerin kurtulacaklar mjdesini verir. mam- afii: Kuran inmeseydi, bu sure yeterdi demitir. Sahabeler, birbirlerinden ayrlrken bu sureyi okurlard. Bu sure nasihat olarak yeterlidir.

104. HMEZE SURES: (Mekkede nazil olmutur. 9 ayettir.)

Hmeze, dil, dudak ve az hareketleriyle alay etmek anlamndadr. Hmeze, diliyle lakap takmak ve ktlemektir.

32 Yce Allah bu surede; Alay eden, lakap takan, mal toplayp ymay ve onlar soymay adet edinen, malnn kendisini kurtaracan sananlarn cehenneme gireceklerini ifade eder. Veyl Cehennemde bir vadinin addr. Hutame de cehennemde bir derenin addr.

105. FL SURES: (Mekkede nazil olmutur. 5 ayettir.)

Fil, fillerle Kbeyi ykmaya gelen Ebrehenin ordusuna iarettir. Gcn filden ald iin sureye Fil Suresi denmitir. Ayn ekilde Filolar tekil ederek slam dnyasn tahribe alan kffarn da hezimete urayacana ima ve iarettir. Nitekim 1. Cihan ve 2. Cihan harplerinde insanlk bu felaketi yaad. slam dmanlarnn banda patlayan bombalar onlar hezimete uratp insan haklar beyannamesini kabul ettirdi. Mslmanlardan maddi gc alan Allah, slamn maddi gle deil, man nuru, ilim, irfan ve ahlakla yayldn ima eder. Mslmanlar teselli eder ve imana, ibadete davet eder. Kurana dayanarak iman ve ahlakta terakki etmek art ile kfrn tamamen hezimete urayacana iaret verir.

106. KUREY SURES: (Mekkede nazil olmutur. 6 ayettir.)

Kurey, Peygamberimiz (AS)n kabilesidir. Yce Allah onlarn yaz ve k yolculuklar ve ticaretle elde ettikleri kazanla geiniyorlar. Kbe hrmetine karnlarn doyurduunu ve korkulardan emin kldn ifade eder. Daha sonra da yce Allah o lde petrol kartarak onlarn geimlerini temin etmitir. Zemzem denilen kudret suyu ile de sulanmtr. Bu ak delildir ki, rzk Allahtandr. Tm dnyadan yine oraya almaya gidiliyor. Allah yokluk iinde bolluk yaratmaya kadirdir.

107. MAUN SURES (Mekkede nazil olmutur. 7 ayettir.)

Maun; iyilik, ba, zekt ve sadaka cinsinden olan eylerdir. Yemneunel - Maun hayr men eden demektir. Maher gnn yalanlayan, yetimi azarlayan, yoksula, fakire ikramda bulunmayan, gsteri ve riya iin namaz klp, zekt men edenlerin bunu maher gnn inkardan dolay yaptklarn ifade eder.

108. KEVSER SURES: (Mekkede nazil olmutur. 3 ayettir.)

Kevser; bolluk, okluk, bereket, devamllk anlamnda peygamberimiz (SAV)e ait bir havuzdur. Sure slamn devaml olacan, Peygamberimize dil uzatan ve ebter diyenlerin neslinin kesileceini, bunun kr olarak kurban kesip, namaz klmas gerektiini ima eder. slama dil uzatan deccallarn neslinin olmayacan da ayet ispat eder. Dier kfirler ise manen hayr, bereket ve shhatleri olmad iin, ebterdirler.

109. KAFRUN SURES: (Mekkede nazil olmutur. 6 ayettir.)

Kafirun; kfirler demektir. Sure kfirlere hitap ile balar. Mriklerin Sen bizim putlarmza dokunma, bizim putlarmza secde et, biz de senin rabbine secde edelim teklifine inantan taviz vermemeyi emretmektedir. Yce Allah buyurdu: Sizin dininiz size, benim dinimiz banadr.

110. NASR SURES: (Medinede nazil olmutur. 3 ayettir.)

Nasr; yardm demektir. Hak dininden taviz vermek olmaz. Mriklerle inan noktasnda anlama olmaz. Nusret ve yardm Allahtandr. Buradaki yardmdan ama, fetih ve nusrettir. Mekkenin fethidir. Sonra insanlk seve seve slama gelecektir. yle ise vazifemiz, istifar ve hamdle tesbihe devam etmek olmaldr.

33 Bu son nazil olan suredir. Bundan sonra fetih ve nusretin devam edeceine iarettir.

111. LEHEB SURES: (Mekkede nazil olmutur. 5 ayettir.)

Leheb; Peygamberimiz (sav)in amcas Ebu Lehebdir. slama dmanl ile mehurdur. Yce Allah, Nasr suresinden sonra bu sureyi zikretmekle, fetihler her ne kadar devam edip, Allahn yardm olsa da, Ebu Leheb gibi slam dmanlarnn olacann ifade eder. Ebu Leheb ve onun kars mm- Cemil gibi slam dmanlarnn mallar ve servetleri ile slam ykmaya alacaklarn, kadnn erkee tahribde egemen olduunu ima eder. Ebu Leheb de mm- Cemilde ok yakkl ve gzeldiler. Servetce de zengindiler. Gzellikleri ve mallar onlar aldatt. Bu sure slam dmanlarnn kt akbetini hatrlatr.

112. HLS SURES: (Mekkede nazil olmutur. 4 ayettir.)

hls; kalbin samimiyeti anlamna gelir. Samimi inan. Kfr ancak byle bir inanla yok olur. Mrikler ve mnkirler, Allah tam olarak bilselerdi, kfr ve irke asla girmezlerdi. Sure slamn tevhid inancnn zdr. Allahn zat sfatlarn anlatr. Kurann te birine denktir. Kurann Tevhit, Hair ve Nbvvet gibi temel esasndan Tevhidi tam olarak ders verdii iin Kurann te birine denktir. Bu surenin aklad Allah inancnn sembol Allah lafz Kuranda 2666 yerde geer. Bu da Kuran ayetlerinin 1/3ne tekabl eder. Bunu aklayan R. Nurun eserleri sraya konarsa yine Arapa Allah lafz ortaya kar. Bu da Risale-i Nurlarn mana ve ihlsa dayal bir hizmeti gelitirerek devam ettirdiini gsterir. Yine Kuran Kerimde zikredilen 99 Esma-i Hsnann mecmunu bir araya getirilirse, 200 sayfa tutar. Bu da Kurann 1/3ne tekabl eder. hls suresi aslnda Tevhid Suresi dir. hls suresi denmesi halis tevhit olmadan ihlsn olmayacan ifade etsin iindir. Peygamberimiz (sav) btn bu sebeplerden dolay ihls bir fatiha hatim sevab kazandrr buyurmulardr. Fatiha-i erifede Yce Allah hamd ve vg ile balayan Kuran, sonunda icmali bir ekilde hls suresinde zet olarak yine Allah tarif ederek hitam bulur. Kuran bu iki giri ve sonu arasnda Yce Allah tavsif edip, 1001 esma ve sfat ile Kitabun Fussilet olduunu gsterir. Ayrca sure, yaratln gaye ve amacnn Yce Allah tanyp iman ederek ona ibadet etmek olduunu en gzel ekilde ifade eder.

113. FELAK SURES: (Mekkede nazil olmutur. 5 ayettir.)

Felak; Tan yerinin aarmas demektir. Sure, Karanl aydnlatan Yce Allaha snrm buyurarak her nevi zulmat ve karanl aydnlatan Allaha snmay emreder. Bu sure gece nazil olmutur. Gece ve karanlk her nevi ktln, kt his ve dncelerin hkim olduu zamandr. Cinayetler, hrszlklar, ehvani gnahlar hep gecenin erlerindendir. erirler ve eytanlar hep gece harekete geerler. Tm bu tehlikelerden koruyacak olan da Felak, gece ve gndz meydana getiren Yce Allahtr. yle ise ona snmaldr. Sihirbazlar da sihirleri ile insann grnmeyen duygularn tesir altna alrlar. pnotizma, nazar, hasedin hasidlik duygular hep karanlk duygulardr. Tm bunlardan halas ancak Allaha snmakladr. Sure bunlar ders verdii gibi bu gibi ktlklerden korunmann da en byk sebebidir.

114. NAS SURES: (Mekkede nazil olmutur. 6 ayettir.)

34 Nas; insanlar demektir. Be defa Nas lafz geer. Nas lafz insan cumhur-u Nasa uymaya arr. Cumhur-u Nas Allahn himayesindedir. erler czidir. nsanlardan erirler ve erli gruplar da czidirler. Cumhur ise inayet-i ilahi ile hfza mazhardr. yle ise cumhur-u Nasa muhalefet hatay- azimdir. Nasn Rabbi, Nasn Meliki, Nasn lah Allahtr. yle ise vesveseden, erlerden ve eytanlardan Allaha snmakla kurtulabiliriz. timai hayatta da Cumhur-u Nasa uymakla insan selamet bulabilir. Peygamberimiz (SAV) muavvizateyn okumadan uyumazd. Her gece uyumadan nce hls ile Fatiha ile beraber okurdu. Kuran Hamd ile balar. Nas ile sona erer. Yine Hamde geer. Bu ban, sonun birlemesidir. Kurann insanlara hitab ettiini, insann en nemli vazifesinin Allah bilip, ona hamd ile kran olmasnn ifadesidir. Mminin silahnn da abdestle beraber Euzbillahimineeytanirracim olduunu gsterir. Yine insann en byk dostu, yardmcs, onu her nevi kemale ve gerek insanla karan KURAN olduunu aka isbat eder.