Yol Mhendisliinde

Yama ve evlerin
Stabilitesi
Prof. Dr. Mahir VARDAR
Dr. Mh. Muhterem DEMROLU
Uzm. Yk. Mh Cenk KOAK
Ar. Gr. Gkhan ANS

15 Kasm 2012

Projenin amac ve nitelikleri

Proje Aamas
Topografya-Morfoloji
Jeolojik durum
Sismik etkiler-Depremsellik
Kayalarn Mhendislik Jeolojisi
Parametreleri
Kayalarn Jeomekanik Parametreleri
Yeraltsuyu Durumu ve drenaj koullar

HESAPLAMA
YNTEMLER

3
2

YARMA-EV
GEOMETRS

4
KAZI VE YAPIM
NLEMLER,
LEMLER,
YNTEMLER

YOL
GEOMETRS

JEOLOJ

DEPREMSELLK


MEKAN VE BOYUT
Geometrik bilgiler
TOPOGRAFYA, JEODEZ
JEOMORFOLOJ
TEKNK RESM,
TASARI GEOMETR,
KARTOGRAFYA,
UZAKTAN ALGILAMA, GPS, GS,
BLGSAYAR DESTEKL TASARIM

KKEN - OLUUM
EVRM VE SRELERN TANIMI

Ortamsal ilikiler
JEOLOJ +
JEOFZK

MNERALOJ, KRSTALOGRAF
PETROGRAF, PETROLOJ,
SEDMANTOLOJ, STRATGRAF,
PALEONTOLOJ, YAPISAL JEOLOJ,
TEKTONK, TEKTONOFZK,
SSMOLOJ,
JEOKMYA

Jeosistemin
matematik tanm
YER-TR-DURUM-BOYUT-BM
NTELK-NCELK-KOULLAR
EVRE ETMENLER

MHENDSLK JEOLOJS
MHENDSLK JEOFZ

DEPREMSELLK
HDROJEOLOJ
EVRE JEOLOJS
MALZEME JEOLOJS

Mhendislik Jeolojisinde
ORTAMLAR

Sistem Bykl - Kaya Davran

Yamalardaki olas su hareketleri

Jeosistemin
davran modelleri
JEOMEKANK JEODNAMK
ZEMN MEKAN
KAYA MEKAN
(TOPRAK MEKAN)
JEOKMYA
KONTNUUM MEKAN
KUVAZKONTNUUM MEKAN
DSKONTNUUM MEKAN
REOLOJ

Heyelan
balang(ta) ksm
Gerilme atlaklar
Esas ayna
Tepe
En Echelon fissr ve
atlaklar
Esas kayma yz
kesiti
Kayma kamas
Kayma yzeyi
Alalan blok
Ykselen blok
Hareket yn
Kaynak
Heyelan gl
kme blgesi
Kabarma blgesi
Enine atlaklar
Devrilen aalar
Kayan kitle
Kaymayan temel
Kayan kitlenin topuu
Boyuna atlaklar
Akma
Akma ucu

HEYELANLARIN KAREKTERSTK KISIMLARI

Zaman ve dinamik etkilerle

dayanm azalmas

Zamanla gelien psdoplastikleme

sonucu diren azalmas

Harekete geen sreksizlik

yzeylerindeki dayanm azalmas

Jeosistem ile teknik giriim

arasndaki

ETKLEMLER
GELER, NLEMLER,
LEMLER,YNTEMLER

JEOTEKNK
TEMEL BARAJ YOL - LMAN
YARMA - DOLGU
HEYELANLAR
TNEL METRO - YERALTI SANTRALLARI KUYULAR
YERALTI MADEN OCAKLARI
AIK OCAKLAR

Kaya evlerinde yenilme mekanizmalarnn geliimi ile

denetim ve destekleme almalarnn zamanlanmas

Heyelanla sonulanan Deformasyon Sreci

Jeoteknikte
Optimizasyon
YNTEM, MAKNA - EKPMAN

JEOTEKNOLOJ
PLANLAMA VE PROGRAMLAMA BLGS,
MAKNA BLGS, SONDAJ TEKN,
KAZI VE RETM MAKNALARI,
MAKNALARI,
SALAMLATIRMA- YLETRME
DESTEKLEME MAKNA VE GERELER,
DRENAJ VE HAVALANDIRMA EKPMANI,
SERVOKONTROL-UZAKTAN KUMANDA
TEKNOLOJS

Heyelanl yama ve evlerde stabilitenin salanabilmesi iin

alnabilecek mhendislik nlemleri

Hangi koullarda hangi nlem?

Filtre zonlu, enerji krc palye

dzenlemesi

ev kaymas

Erisel yzeyli
kayma
(heyelan)
trleri

topuk heyelan

taban kaymas

Davran belirleyici zelikler

Kat haldeki kayalarn davranna dorudan etki
eden faktrlerin hepsine birden davran belirleyici
zelikler ad verilir.
Bunlar; ayrk kaya (zemin) niteliindeki
ortamlarda danelerin mineralojisi, boyutu, biimi,
dizilimi ve dalmdr.
Benzer ekilde, kayalarda maddesel zellikler,
sreksizlikler arasnda kalan paralarn (birim kaya
elemanlarnn) boyutu, biimi, dizilimi ve dalm
da ortamn davrann dorudan ynlendirir.
Maddesel (substanz) zellikler dnda kalan
etmenler, doku ad altnda toplanr.

Ayrk kayalarda davran

belirleyici etmenler
Dane boyutu
Dane dizilimi ve biimi
Kimyasal bileim
Jeolojik Yap
Yeralt suyu
A- Suyun teetsel kuvvete etkisi
B- Suyun normal kuvvete etkisi
C- Boluk suyu basncnn gerilme
durumunu deitirici etkisi

V=h.b.1
G = h . b . o
N = h . b . o . cos
T = h . b . o . sin

t = ((h-a) 0 + a( 0 + H2O n) )/ h

Yeralt suyu Etkisi

YAMA VE EVLERDE
DURAYLIK (STABLTE) ANALZ YNTEMLER
GENELLETRLM YNTEM
SVE DLM YNTEM (PETTERSON-FELLENUS YNTEM)
ETKN GERLME ANALZL DLM YNTEM (BSHOP YNTEM)
DARESEL OLMAYAN KAYMA YZEYLER N
GELTRLM DLM YNTEM
(JANBU YNTEM)

Fi - DARES YNTEM ( TAYLOR YNTEM )

LOGARTMK SARMAL YNTEM ( RENDULC YNTEM )
KAYMA DARESNN VE GERLME ATLAININ
KONUMLARINI BELRLEYC YNTEMLER
Fellenius Yntemi
atlak Derinlii Yntemi
Jumikis Yntemi
Hoek ve Bray Yntemi

GENELLETRLM YNTEM

Teknik Kohezyon iin:

C = (G.d - N tan f ) / L
Stabilite Oran (Ns)

SVE DLM YNTEM

(PETTERSON-FELLENUS YNTEM)

Gs 1.0:
1.0 Gs 1.2:
1.2 Gs 1.4:
Gs 1.5:

gvensiz
kukulu
baraj iin kukulu
yarma ve dolgular
iin gvenli,
gvenli

ETKN GERLME ANALZL DLM YNTEM

(BSHOP YNTEM)
Bishop Yntemi, alma biimi asndan sve Dilim
Yntemi ile byk benzerlik gsterir.
Burada da dairesel kayma yzeyi zerinde dilimler
oluturulmakta, nce her dilim ve daha sonra da tm
ktle iin tutucu ve kaydrc etmenler biribirleriyle
oranlanarak gvenlik says hesaplanmaktadr.
Yntemin farkl ve ilgi eken yan ise, geirgenlii
dk ve dolaysyla ok uzun zamanda ve glkle
drene olabilen zeminlerdeki boluk suyu basncn (pu)
dikkate almas ve etkin (effektif) gerilme analizlerinden
yararlanmasdr.

DARESEL OLMAYAN KAYMA YZEYLER N

GELTRLM DLM YNTEM

(JANBU YNTEM)

Fi - DARES YNTEM
(TAYLOR YNTEM)
Yntemin uygulanmas srasnda
ev veya yama lekli olarak
izildikten sonra, tahmini kayma
dairesi geirilir.
Kayan ktlenin arl planimetre
ile arlk merkezi de ipe aslarak
saptanr.
a uzunluu formlden elde edilir.
Analitik olarak momentin eitliinden
C b a = C L r yazlr ve buradan da
moment kolu uzunluu
a = L r / b olur

Denge koulunu salayan birim

kohezyonun bulunabilmesi iin
kuvvet genin izilmesi ve
bunun iin de nce A noktasnn
belirlenmesi gereklidir.

LOGARTMK SARMAL YNTEM

( RENDULC YNTEM )

Kayma yzeyinin denklemi

r = r0 e a tan f

Toplam Moment:
M = C r1 2 e 2a tanf da olduu iin
M = C ( r22 - r12 )/ 2 tanf
Gvenlik Says:
Gs = (C ( r22 - r12 )/ 2 tanf) / Gd

KAYMA DARESNN KONUMUNU BELRLEYC

YNTEM

Fellenius Yntemi
Yntemde; yalnzca kohezyonu
olan (srtnmesiz) homojen
zeminlerde en gvensiz kayma
dairesinin konumunun, oluturulan
evin veya mevcut yamacn
eimine bal olduu
varsaylmaktadr. Felleniusa gre
bu dairenin merkezi, evin topuk ve
tepe noktalarndan a ve b alarna
gre izilen dorularn kesime
noktasdr. Deiik ev eimleri
veya ev alar iin kullanlmas
gereken a ve b deerleri bir
izelgede toplanmtr. Eimi ve
ykseklii bilinen bir evin a ve b
alarnn deerleri izelgede
bulunduktan sonra, grafik veya
analitik yoldan M ve C noktalarnn
yerleri saptanr.

GERLME ATLAININ KONUMLARINI BELRLEYC

YNTEMLER

atlak Derinlii Yntemi

Gerilme atlann derinlii:

h = 2 C tan ( 450 + (f/2) ) / g

Merkez As ():
q= 180-2(arctan(ym/xm)-arctan(yc / xc))

GERLME ATLAININ KONUMLARINI BELRLEYC

YNTEMLER

Jumikis Yntemi

Kayma dairesi merkezinin bulunmas iin burada da, evin eimine gre
izelgeden alnan a ve b alarndan yararlanlarak nce bir M noktas saptanr.
Jumikis ynteminde, M noktasnn kesin yeri verilememekte, olas konumu
hakknda yaklamda bulunulabilmektedir. Dzensiz ev geometrilerinin,
yeraltsuyu etkisinin ve inhomojenliin dikkate alnamamas da yntemin
baka bir zayf yndr.

GERLME ATLAININ KONUMLARINI BELRLEYC

YNTEMLER

Hoek ve Bray Yntemi

Hoek ve Bray; kuru veya suya doygun,
kohezyonsuz, fakat srtnmeli ve homojen
yapl zeminlerde kritik kayma dairesi
merkezini ve olas gerilme atlann yerini
belirlemeye yarayan abaklar
gelitirmilerdir.
sel srtnme as ve ev eiminin
bilinmesi durumunda bu abaklardan
yararlanlabilmektedir.