GNE

ENERJS
HAZIRLAYANLAR
Anl ALKAN
Anl BERTAN
ada GNGR
Mecit LMEZ
H

KONU BALIKLARI
Gne Enerjisi Nedir?
Gne Enerjisi le lgili Genel Bilgiler
Dnyadaki Gne Enerjisi le lgili Gelimeler
Trkiyenin Gne Enerjisi Alannda

almalar

GNE ENERJS NEDR?

Gne

enerjisi, Gne ndan enerji elde

edilmesine dayal bir teknolojidir.
Gnein yayd ve Dnya'mza da ulaan
enerji, Gne'in ekirdeinde yer alan fzyon
sreci ile aa kan nm enerjisidir.
Gneteki
hidrojen
gaznn
helyuma
dnmesi eklindeki fzyon srecinden
kaynaklanr.

Gne Enerjisinden Elektrik

retimi

YAYGIN OLARAK
KULLANILAN GNE
ENERJS UYGULAMALARI

 Gne nlarndan yararlanmak iin pek ok

teknoloji gelitirilmitir.
Bu teknolojilerin bir ksm Gne enerjisini k
ya da s enerjisi eklinde direk olarak
kullanrken, dier teknolojiler Gne enerjisinden
elektrik elde etmek eklinde kullanlmaktadr.
Gne enerjili scak su sistemleri, suyu stmak
iin Gne nlarndan yararlanr.

 Bu sistemler evsel scak su ya da bir alan

stmak iin kullanlabildii gibi ounlukla bir

havuzu stmak iin kullanlr.
Bu sistemler ounlukla bir termal Gne paneli
ile bir de depodan oluur.
Gne enerjili su stclar grupta toplanr.
Aktif sistemler, suyun ya da s transfer svsnn
evirimi iin pompa kullanrlar.
Pasif sistemler suyun ya da s transfer svsnn
devrini doal evirim ile salarlar.
Ktle sistemleri su tanknn dorudan Gne
ile snmasn amalarlar.

Dzlemsel Gne Kollektrleri

Dzlemsel Gne Kollektrleri: lkemizde de ok

yaygn olarak kullanlan, evlerde scak su elde

etmede kullanlan sistemlerdir.

Odakl Gne Enerjisi

Santralleri
Bunlarda,

dorusal, anak eklinde ya da

merkezi bir odaa ynlendirilmi dev aynalar
kullanlarak, odak noktasnda ok yksek
scaklkta s elde edilir.
Genellikle elektrik retiminde kullanlr.

Vakum Tpl Gne

Enerjisi Sistemleri
ie gemi 2 adet silindirik cam

tpn s yolu ile birbirine

balanmas ve bu ilem srasnda
arasndaki havann alnmas ile
retilir.
D silindirik tpn yzeyine den
Gne nlar aradaki havasz
ortamdan geerek i ksmdaki
silindirik tpn yzeyinde absorbe
edilmesi ile alr.
Arada madde olmadndan dolay
sadece ma ile snan sistem suyu
d hava scaklndan bamszdr.

Gne Ocaklar
Gne ocaklar: anak eklinde ya da kutu

eklinde Gne ssn toplayan yaplardr.

Gelimekte olan lkelerde daha yaygn kullanlr.

Trombe Duvar
Sandvi eklinde cam

ve hava kanallar ile

paketlenmi bir pasif
Gne enerjisi
sistemidir.
Gne nlar gn
boyunca, duvarn altnda
ve stnde yer alan hava
gei boluklarn tahrik
ederek, doal evirim ile
termal ktleyi strlar.
Gece ise trombe duvar
biriktirdii enerjiyi ma
yolu ile yayar.

Gne Pilleri
Gne pilleri k

enerjisini elektrik
enerjisine dntren
fotovoltaik aralardr.
Gne pilleri, kurulan
sisteme bal olarak bir
ka kW'dan birka MW'a
kadar elektrik retebilir.
Yksek retim
maliyetleri nedeniyle,
yakn zamana kadar
olduka az kullanlmtr.

Gne Enerjisi Kullanm

Alanlar

Trafik aret
Lambalarnda
Trafik iaret lambalarnn enerji ihtiyalarn

karlamak
iin
gne
enerjisinden
yararlanlmaktadr.
Trafikteki tm lambalar gne enerjisiyle
almaz.
Gne enerjili trafik lambalar genellikle
ebekeden uzak alanlarda kullanlr. Lambann
zerinde bulunan gne pili hem lambaya k
verir hem de fazla enerjiyi gece kullanlmak
zere bataryaya depo eder.

Hesap Makinelerinde
Hesap makineleri minik gne hcreleri tarlar.

Byle bir hesap makinesi pil deitirme derdi

olmadan yllarca alabilmektedir.

Gne Arabalarnda
Gne enerjisiyle alan otomobiller ilk rnek

aamasn geebilmi deil.

Bununla birlikte teknolojideki gelimeler ilerde
gne enerjisiyle alan otomobillerde seyahati
mmkn klacak.

Evlerin Elektrik htiyacnn

Karlanmasnda
Evlerin atsna

yerletirilen gne
panelleri (gne pilleri)
byklkleri orannda
elektrik retirler.
retilen elektrik evreye
hi zarar vermez ve
paneller neredeyse hi
bakma gerek
duymadan yllarca
alr.

Gne Enerjisi le alan

Sokak Aydnlatmas

nsansz Hava Aralar, ve Gemilerde

Gne Enerjisi Kullanm

Dnyadaki Gne Enerjisi le

lgili Gelimeler

Dnyadaki Gne Enerjisi le lgili

Gelimeler
Dnya'da

bilinen en byk santraller ise

Amerika'da USA Salar One, USA Salar Plant 1,
Japonya'da Sunshine,
talya'da Eurelios,
spanya'da Cesa 1, IEASSPS,
Fransa'da Themis,
Rusya'da SSCB SES-5'tir.

Dnyadaki Gne Enerjisi le lgili

Gelimeler
Gne havuzlar sistemlerini en yaygn olarak

srail kullanmaktadr. Onu Avustralya ve ABD

izlemektedir
Bir baka uygulama alan olan gne ocaklar ise
Hindistan ve in gibi bir ka lkede yemek
piirmede kullanlmaktadr.
sve souk bir iklime sahip olmasna ramen
binalarn stmada gne enerjisi kullanmaktadr.
skandinav lkeleri yazn depoladklar sy kn
kullanabilmektedirler.

Dnyann Gne Inm

Haritas
Dnyann

atmosferinin
zerine ve Dnya
yzeyine den
teorik yllk
ortalama Gne
miktar

Amerika
ABDnin Kaliforniya ve Nevada eyaletlerinin

snrndaki Primm blgesinde dnyann en

byk gne enerjisi santrali bulunmaktadr.
Bilgisayarla kontrol edilebilen ve her biri 2.5
metre yksekliinde ve 3 metre geniliindeki
300 bin ayna panel 139 metrelik bir merkez
kule vastasyla elektrik enerjisi retmektedir.

Amerika
Her alt buuk metrekarede 300000 adet

bilgisayar kontroll ayna bulunmaktadr, 137

metre yksekliindeki l kuleler, 392 MW
gcne kadar elektrik retmektedir. Bu,
140.000 haneli Kaliforniyaya yetip artacak
derecede bir miktardr.

ABD de kurulan 392MW gcndeki

dnyann en byk gne enerjisi santrali

ABD de kurulan 392MW gcndeki

dnyann en byk gne enerjisi santrali

ABD de kurulan 392MW gcndeki

dnyann en byk gne enerjisi santrali

SPANYA
spanyann

Sevilla ile Cordoba kentleri

arasnda kalan Andalusinin ovalarnda kurulu
Gemasolar gne enerjisi santrali 7/24
elektrik retimi yapabilme zelliiyle dnyada
bir ilktir. Her biri 120 metre kare
byklnde 2600 gne pilinden oluan
enerji santrali 480 dnm arazi zerine
kuruludur.

SPANYA
Enerji 500 dereceden daha yksek scaklkta

eritilmi tuzla dolu depolarda saklanyor. Tuz,

elektrik reten trbinlerin dnmesi iin
buharn ortaya kmasnda kullanlyor.
Gemasolar
dier
gne
enerjisi
santrallerinden farkl klan enerji depolama
kapasitesi. Santral gn iinde depolad
enerjiyi kullanarak gece boyu elektrik
retmeye devam ediyor.

SPANYA
Bu da depolama kapasitesi olmayan bir

gne enerjisi santralinden yaklak %60

daha fazla enerji retimi demek. Standart
gne enerjisi santralleri ylda ortalama 1200
2000 saat alrken Gemasolar ylda 6400
saat elektrik retebiliyor.

spanyada kurulan 7/24 elektrik retimi

yapabilme zelliine sahip tek gne
enerjisi santrali

ALMANYA
Almanya yapt yatrmlar sonucunda gne

santrallerinden 20 nkleer santrale edeer

elektrik retti ve dnya rekoruna imza att. Alman
hkmeti, Japonya'daki Fukuima Dayii felaketi
sonrasnda nkleer enerjiye bamlln azaltma
ynnde admlar att. Baz santralleri kapatt.
Kalan 9 santral, 2022'ye kadar kapatlaca
duyruldu.

ALMANYA
Bu yzden de Almanya'nn ihtiyacn karlamas

iin yenilenebilir enerjiye ynelik yatrmlar hz

kazand. Bu yatrmlar ile Almanya, gne enerjisi
retiminde rekor krd. Gne santrallerinden,
gnein en yksek olduu le zamannda,
saatte 22 gigawatt elektrik retildi. Bu miktar, 20
nkleer santralden elde edilecek elektrik
enerjisine edeer ve dnyada saat bana
retilen en yksek gne kaynakl enerji.

ALMANYA
stelik bu miktar, ekonomi devi lkenin, hafta ii

enerji ihtiyacnn te birini de karlamaya

yetiyor. Almanya gne enerjisi alannda
dnyann nde gelen lkelerinden. Dnyadaki
gne enerjisi santrallerinin yars Almanya'dadr.
Elektriin bete birini bu yenilenebilir kaynaktan
karlanyor.

Almanyann 20 Nkleer Enerji

stasyonuna Eit Gne Enerjisi
Santrali

Gney Fransada 2,5 MWlk Themis

Santrali

Rusyada Azak Denizi Kysndaki

5 MWlk SES-5 Santrali

Japonyada Nioda 1 MWlk

Gne I Santrali

ek Cumhuriyeti Dukovany
ehrinde ina edilen gne
enerjisi retim panelleri

Belikadaki Gne Enerjisi

Tarlas

Trkiyedeki Gne Enerjisi le lgili

Gelimeler

TRKYENN GNE ENERJS

POTANSYEL
Trkiyenin

zerine gelen gne enerjisinin

btnnn enerji retim amacyla kullanlmas
sz konusu olamaz. Ancak genel enerji bilanosu
iin brt gne enerjisi potansiyeli, alnan gne
enerjisinin % 2,5i kadar olup, 24360 kWh/yl
dzeylerindedir. Teknolojik kstlar altnda teknik
potansiyel ise 278 milyar kWh/yl olarak tahmin
edilmektedir.

TRKYE ENERJ
POLTKALARI

TRKYE
ENERJ
POLTKALARI
YENLENEBLR

ENERJ
KAYNAKLARININ
ELEKTRK ENERJS
RETM AMALI
KULLANIMINA
LKN KANUNDA
DEKLK
YAPILMASINA DAR
KANUN
Kanun No. 6094

Kabul Tarihi:
29/12/2010

Trkiye Gne Inm Haritas

Trkiyenin Aylk Ortalama Gne

Enerjisi Potansiyeli
BLGE

G.DOU
ANADOLU

TOPLAM GNE GNELENME

ENERJS
SRES (Saat/yl)
(kWh/m2-yl)
1460
2993

AKDENZ

1390

2956

DOU ANADOLU

1365

2664

ANADOLU
EGE

1314
1304

2628
2738

MARMARA

1168

2409

KARADENZ

1120

1971

Konya Gne Enerjisi Santrali

Konya Gne Enerjisi Santrali

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl tarafndan

2011 ylnda yaplan 92 MW retim kapasitesiyle

elektrik enerjisi reten Konya'nn Karapnar
ilesindeki Konya Gne Enerji Santrali,
Trkiyedeki ilk Gne Enerjisi santralidir.

Konya Gne Enerjisi Santrali

Karapnar'daki

arazilerin
tarma
elverili
olmamas ve Trkiye'nin en az ya alan
blgesinde
bulunmas
nedeniyle
gne
enerjisinden
elektrik
retilmesine
ynelik
santraller iin olduka elverili olduundan
gne enerji santrali yapmnda bu blge tercih
edilmitir.

Sakarya niversitesi
2003 ylnda kurulan Sakarya niversitesi leri

Teknolojiler Merkezi (SATEM), TBTAK Formula

G yarlarna katlan SAGUAR (Sakarya
niversitesi Gne Arabas) ve TBTAK
Gnemobil
yarlarna
katlan
SAHIMO
(Sakarya niversitesi Gnemobili) adl Gne
Enerjili Arac retmitir.

Sakarya niversitesi Tarafndan

Yaplan
Gne Enerjisi le alan Otomobil

Ege niversitesi
Ege

niversitesi Gne Enerjisi Enstits

tarafndan niversite bnyesinde 22 kW kurulu
gcndeki ebekeye entegre fotovoltaik sistem
2005 ylnda, Trkiyedeki niversiteler arasnda
bu alanda tek rnek olan Fotovoltaik Panel
retim Laboratuar ise 2006 ylnda kurulmutur.
Son zamanlarda enstitde zellikle organik
gne
pilleri
retimi
zerine
almalar
yaplmaktadr.

Ege niversitesi Gne Enerjisi

Enstits Tarafndan 2007de Pillerden Silisyum
Tabanl Fotovoltaik Modl retimi

zmirde Ege niversitesi Gne

Enerjisi Fotovoltaik G Sistemi (14 kW
Adaya ve 10 kW ebekeye Bal Sistem)

HAL NVERSTES
2003

ylnda Hali niversitesi Mhendislik

Fakltesinde gne enerjisi ile alan bir buzluk
gelitirilmitir.
Bir
dondurma
firmasnca
desteklenen proje kapsamnda retilen soutucu
sessiz almakta, asgari eksi 12, azami de eksi
19 santigrat dereceye inebilmektedir. Soutucu
15 gn karanlkta da alabilecek ekilde
tasarlanmtr.

AKDENZ NVERSTES
Akdeniz

niversitesinde
kampsn
eitli
yerlerine kurulacak 8.805 m2 toplam panel alanna
ve 629 kW toplam kurulu gce sahip fotovoltaik
sistemlerden yllk 1.377.354 kW elektrik enerjisi
elde edilmesi planlanmaktadr. Sistem kurulum
maliyeti 7.987.393 TL ve 30 ylda retilecek toplam
enerji de 41.320.607 kW olarak ngrlmektedir.
Elektrik retimine ynelik fotovoltaik panellerin
yannda scak su kolektrleri de bu proje
kapsamndaki uygulamalardandr.

Orta Dou Teknik niversitesi

ODTl aratrmaclar pencere camlar arasna

yerletirilmi gne pilleri ile elektrik enerjisi

reten Trkiyenin ilk gne paneli prototipini
retmilerdir. Hcre retimini de ieren ve cam
zerine montaj yaplan gne paneli prototipi
Trkiyede ilk kez ODT mikro elektronik
tesislerinde retilmitir. Bu ayn zamanda yar
geirgen pencere sistemlerinin bir rneini
oluturmaktadr.

TBTAK-MAMn Gebzedeki HYDEPARK Projesi. (12 kW

fotovoltaik modller, 5 kW rzgar trbini, 2,4 kW PEM
tipi yakt hcresi, 48 V 1500 A ak kapasitesi, invertrler,
bir meteoroloji istasyonu)

ZMAK Ltd. tarafndan eme zmirde

telekomnikasyon sistemi iin yaplm
bir hibrit fotovoltaik uygulamas

Gne Enerji Sistemleri Fuar

2014

BZ DNLEDNZ
N TEEKKR
EDERZ

KAYNAKLAR
1. Elektrik leri Ett daresi Genel Mdrl Web Sitesi / Yenilenebilir Enerji Kaynaklar/ Gne
(http://www.eie.gov.tr/turkce/YEK/gunes/gunes_index.html)
2. Kaynak: Dr. idem TIRIS / TBTAK-MAM
3. Trkiyenin Yeni ve Temiz Enerji Kaynaklar / Trkiye evre Sorunlar Vakf Yayn/ Austos 1984 / Bask:
nder Matbaa / Sayfa: 62
4. Coody, Gnetrik A. . / 3e / Mays 1994. / Sayfa: 29
5. IEA PVPS (International Energy Agency Photovoltaic Power Systems Programme) Annual Report 2007
Turkey PV Technology Status and Prospects. Sddk li, Director, Solar Energy Institute, Ege University,
zmir, Turkey Mete ubuku, Research Assistant, Solar Energy Institute, Ege University, zmir,Turkey
6. TBTAK-MAM (Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu Marmara Aratrma Merkezi)
7. Prof Dr. Metin olak, Ege niversitesi, Ulusal PV Teknoloji Platformu ve Trkiyede Baz PVPS
Uygulamalar, 23 Ocak 2009.

KAYNAKLAR
8. Temiz Dnya Rehberi Gne Enerjisi / Temiz Dnya Ekoloji Dernei / Doa Yaynclk Ltd. ti. / stanbul,
2009.
9.
Pentland,
William.
Solar
Energy
A
Synopsis
http://knol.google.com/k/william-pentland/solar-energy

of

Everything

Under

the

Sun

10. History of Solar Energy (Part 1)

http://www.freeenergy.ca/news/120/ARTICLE/1272/2007-03-17.html
11. History of Solar Energy (Part 2)
http://www.freeenergy.ca/news/120/ARTICLE/1273/2007-03-17.html
12. History of Solar Energy (Part 3)
http://www.freeenergy.ca/news/120/ARTICLE/1274/2007-03-17.html
13. Fotovoltaiklerin Tarihesi, Temiz Dnya Rehberi Gne Enerjisi, Temiz Dnya Ekoloji Dernei, stanbul,
2009
14. The Sun and How to Observe It , Jamey L. Jenkins, Springer, 2009