TEKNIK PERSAMPELAN

OLEH:
DR.SHAHLAN SURAT
drshahlan@ukm.edu.my

Bab 1

Teknik Pensampelan

Objektif pembelajaran:
1. Memahami
pensampelan.

prinsip

utama

dalam

2. Membezakan di antara populasi sasaran dan

kerangka pensampelan.
3. Mengecam perbezaan di antara pensampelan
berkebarangkalian dan pensampelan tak
berkebarangkalian.
4. Menggambarkan perbezaan di antara teknikteknik pensampelan.
2

Proses Rekabentuk Pensampelan

Proses rekabentuk pensampelan melibatkan
jawapan bagi tiga soalan:
1.

Adakah menggunakan sampel atau banci?

2.

Jika sampel, maka yang mana pendekatan

pensampelan yang paling baik?

3.

Berapa besar sampel adalah diperlukan?

Peringkat2 Di dalam Pemilihan

Sampel
Lngkh 7: Kendalikan
kerja lapangan

Lngkh 6: Pilih
unit2 pensampelan

Lngkh 2: Pilih
rangka pensampelan

Lngkh 1: Takrifkan
populasi sasaran

Lngkh 5: Kenalpasti
saiz sampel

Lngkh 3: Kaedah?
keb
ATAU
tak keb

Lngkh 4: Rancang
pemilihan
unit2
pensampelan

Langkah 1: Populasi Sasaran

Khusus, kumpulan lengkap
berkaitan projek kajian
Siapa yang benar-benar mempunyai
maklumat / data yang anda
perlukan
Bagaimana anda menakrifkan
populasi sasaran anda.

Asas untuk menakrifkan populasi

yang menjadi minat kajian termasuk
Geografi
Demografi

Langkah2: Kerangka Pensampelan

Senarai

bagi elemen-elemen
dari mana satu sample mungkin
diambil.

Contoh?

?Ralat Kerangka Pensampelan

Ia mungkin tidak dikemaskini
Ia mungkin termasuk unsur-unsur yang bukan
kepunyaan populasi sasaran.
Ia mungkin tidak termasuk unsur-unsur kepunyaan
populasi sasaran.
Ia mungkin digabungkan daripada pelbagai senarai
dan mengandungi unsur-unsur yang serupa.

Unit-unit Pensampelan
Satu elemen tunggal atau kumpulan
elemen-elemen yang dipilih di dalam
sampel.

Langkah 3: Pilihan Kaedah?

Sampel Kebarangkalian:

Satu teknik pensampelan di mana

setiap ahli bagi suatu populasi
mempunyai kebarangkalian untuk
dipilih.

Langkah 3: Pilihan Kaedah?

Sampel Tak kebarangkalian:
Unit-unit bagi sampel adalah dipilih
berasaskan penilaian/kebijaksanaan
individu atau kemudahan penyelidik
Tidak ada teknik berstatistik untuk
mengukur ralat pensampelan rawak
Secara statistiknya tidak sesuai

Klasifikasi bagi Kaedah-kaedah

Pensampelan
Kaedah2
Pensampelan

Sampel Keb

Sistematik

Kelompok

Tak-keb

Strata

Rawak
Mudah

Mudah

Penilaian

Bolasalji

Kuota

Kaedah-kaedah Pensampelan
berkebarangkalian
Pensampelan Rawak Mudah

Kaedah yang paling mudah.

Menjamin setiap elemen di dalam populasi
mempunyai peluang yang sama untuk dipilih
Penjana nombor rawak @ secara loteri

Kelebihan
Perlukan pengetahuan minima mengenai populasi
yang dikaji.
penganggaran ralat pensampelan boleh disukat
Mudah untuk menganalisis data

Kelemahan
Kos tinggi
sukar digunakan apabila melibatkan saiz sampel
yang besar
Memerlukan kerangka pensampelan

Pensampelan Sistematik

Satu titik permulaan pertama dipilih secara

rawak dan kemudian memilih setiap elemen
ke-k di dalam senarai.
k=selang pensampelan
Nisbah saiz populasi dengan saiz sampel
Ralat: sekiranya susunan elemen dalam
rangka pensampelan adalah tidak rawak.

Kenalpasti selang k dengan mendapatkan

nisbah N/n dimana N saiz populasi dan n saiz
sampel.
k = N/n

Daripada rangka pensamapelan, pilih secara

rawak satu nombor daripada k unit yang
pertama. Sekiranya unit itu ialah j, maka siri
unit-unit yang dipilih adalah j, j+k, j+2k,
j+3k, sehingga saiz sampel dicapai.

Kelebihan
(i) mudah untuk ambil sampel, tanpa kesilapan.
(ii) lebih tepat daripada pensampelan rawak mudah
Kelemahan
(i) Jika susunan elemen adalah secara periodik maka
hasilnya tidak baik.
(ii) Memerlukan kerangka pensampelan

contoh

Kita hendak memilih 100 invois daripada 3000 invois yang

telah difailkan mengikut susunan tarikh ianya dikeluarkan
Bagi kes ini k ialah
k = N/n
k = 3000/100 = 30
Seterusnya pilih secara rawak satu nombor daripada 1 hingga
30 .
Jika nombor yang terpilih ialah 6 maka invois yang ke 6 adalah
elemen drpd populasi yang dipilih sebagai elemen sampel
Elemen yang seterusnya ialah elemen populasi yang ke 6+ 30
= 36
100 elemen sampel yang yang terpilih -> invois yg ke 6, 36,
66, 96, 126,.2970.

 3.Pensampelan Strata

Proses mendapatkan sesuatu sampel

dengan mengasingkan populasi
kepada bbrp kumpulan homogenus yang
berbeza dan tidak bertindih.

Contoh strata : bidang pekerjaan, pendapatan,

umur, bangsa

Bagaimana?
1.Kenalpasti pembolehubah sebagai asas untuk
distrata.
2.Senarai lengkap bagi elemen elemen populasi
mesti diperolehi
3.Secara rawak ambil sampel daripada setiap
strata.

Jenis-jenis sampel strata

Sampel strata berkadaran:

Bilangan elemen yang dipilih daripada

setiap strata adalah berkadaran
dengan saiz strata berkenaan.

Sampel

strata tak berkadaran :

Bilangan unit pensampelan diambil

daripada setiap strata adalah tidak
berkadaran dengan bilangan elemen
dalam populasi

Kelebihan

Dapat memberikan gambaran yang lebih baik

terhadap populasi
Fokus kepada subpopulasi yang penting ,
abaikan yang tidak berkaitan.
Perwakilan yang menyeluruh
Ciri-ciri bagi setiap strata boleh dianggarkan
dan perbandingan boleh dibuat.

Kelemahan

Sukar memilih persampelan utama penstrataan

yang berkaitan
Tidak berguna bila tiada subkump homogenus
Memerlukan maklumat tepat berkaitan populasi
yang dikaji.
Timbul masalah jika strata tidak ditakrifkan
dengan jelas.
Memerlukan kos yang lebih

Contoh :
Kajian berkaitan prestasi pelajar mengikut program
pengajian.
Populasi : Pelajar-pelajar yang mengambil kursus TR1713
Sampel : 200 orang pelajar daripada keseluruhan pelajar
yang mengambil kursus TR1713.

STRATA
TS
TP
TR
TK
TH
JUMLAH

BIL. PELAJAR
105
70
85
140
60
460

%
23
15
18
30
13
100

BIL. DIPILIH
46
30
37
61
26
200

Contoh

Andaikan kita ingin menganggar

bilangan jam menonton TV bagi
semua penduduk di dalam satu
negeri.
Negeri ini mempunyai dua bandar dan
satu pekan. Untuk mendapatkan
sampel rawak berstrata bagi penduduk
di dalam negeri ini kita akan
mengambil satu sampel rawak mudah
daripada setiap bandar, dan satu lagi
daripada pekan. Ini memberi kita tiga
strata.

Populasi
Bandar

A
N 1 155

Bandar

B
N 2 62

Pekan

N 3 93

Keseluruhan

L3
310
N

155
N1 N
N3
62 2 93

Masa menonton TV (dalam jam per minggu)

Keseluruhan saiz sampel:

n1 20

n 40

n2 8

n3 12

35 43 36

27 15 4

8 14 12

39 28 28

41 49 25

15 30 32

29 25 38

10 30

21 20 34

27 26 32
29 40 35
41 37 31
45 34

7 11 24

.
4.Pensampelan Kelompok

Unit pensampelan utama adalah bukan elemen tunggal,

tetapi satu kelompok besar elemen-elemen. Sama ada
kelompok dipilih secara rawak atau elemen-elemen di
dalamnya dipilih secara rawak.
Contoh : negeri, daerah, mukim, kampung, sekolah
atau kilang
Biasanya diguna bila tiada senarai populasi
yang dapat digunakan atau disebabkan kos
ataupun populasi kajian berselerak

Persoalannya: Adakah kelompok

heterogeneus seperti populasi? Bolehkah kita
andaikan ianya adalah mewakili?

Kebaikan
Kos rendah, kekerapan penggunaan tinggi
Memerlukan senarai bagi semua kelompok, tetapi hanya
individu-individu di dalam kelompok dipilih.
Boleh menganggar ciri-ciri bagi setiap kelompok dan juga
populasi
Kelemahan
Ralat yang lebih besar berbanding teknik lain
Memerlukan bilangan elemen yang lebih banyak untuk
menghasilkan ketepatan yang sama dengan bila guna pens.
rawak mudah..

Contoh

Andaikan satu kajian berkaitan dengan tabiat utamakan

kebersihan di kalangan isi rumah di bandar besar A.
Unit pensampelan diperlukan ialah individu/isi rumah dalam satu
keluarga.
Katakan bandar A mempunyai 20,000 keluarga, semua tersenarai
di dalam rekod, dan sampel yang diperlukan ialah 200.
Satu sampel rawak mudah bagi 200 boleh diperolehi di
keseluruhan bandar A ttp melibatkan kos yang tinggi dan masa
yang panjang.
Penyelidik boleh membahagikan populasi kepada kpd bbrp kump
yang lebih kecil dipanggil kelompok.
Katakan bandar tersebut boleh dibahagikan kepada 400 kawasan
dengan setiap satunya mempunyai 50 buah keluarga. Kemudian
penyelidik boleh memilih secara rawak 4 buah kawasan dan
keluarga semua kawasan yang terpilih akan mewakili sampel.

Pensampelan Kelompok PelbagaiPeringkat

Pensampelan kelompok melibatkan pembahagian populasi
kepada beberapa kelompok dan memilih secara rawak bilangan
kelompok yang ditentukan dan sama ada mendapatkan
maklumat daripada semua elemen di dalam kelompok atau satu
sampel rawak dipilih. Dengan pensampelan kelompok pelbagai peringkat proses yang sama diulang dua kali atau lebih.

Contoh
Kajian terhadap sikap pelajar-pelajar
sekolah;

(i) peringkat pertama- bandar-bandar

(ii) peringkat kedua- sekolah-sekolah di dalam
setiap bandar
(iii) peringkat ketiga- kelas-kelas di dalam
setiap sekolah
(iv) peringkat keempat -pelajar- pelajar di
dalam setiap kelas

Kaedah-kaedah pensampelan tak

berkebarangkalian
1.

Sampel Mudah

Tatacara memilih sampel dengan cara

yang paling memberikan kemudahan
kepada penyelidik.

Kelebihan
Kos yang sangat rendah
Tidak perlu senarai elemen-elemen
populasi
Kelemahan
Kepelbagaian dan bias, tidak boleh diukur
atau dikawal

2.

Sampel Judgement atau Purposive

Tatacara memilih elemen sampel yang
mana pengalaman penyelidik adalah
penting dalam memilih sampel
berdasarkan ciri-ciri tertentu bagi
mencapai objektif kajian.

Kelebihan
Kos sederhana
Biasa digunakan/ difahami
Sampel memenuhi objektif tertentu
Kelemahan
Bias

3.

Sampel Kuota
Tatacara memilih sampel yang
memastikan bahawa satu ciri tertentu
bagi sampel diwakili hingga ke tahap
yang dikehendaki oleh penyelidik sendiri.

Kelebihan

Kos sederhana
Sangat luas digunakan
Tidak perlu senarai populasi

Kelemahan

Kepelbagaian dan bias, tidak boleh diukur atau

dikawal.

contoh

Satu contoh sampel kuota bersaiz

20

Jantina
L
9

Umur

P 20-29
11 30-44
45-64
65+

Status
4 H
6 M
7 L
3

2
4
14

4.

Pensampelan Bolasalji

Teknik ini digunakan apabila elemen kajian yg

diperlukan adalah sukar dikenalpasti dan
dihubungi.
Tatacara memilih elemen sampel dengan
responden permulaan diperolehi dengan
menggunakan kaedah berkebarangkalian atau
tak. Responden seterusnya dipilih berdasarkan
maklumat yang diperolehi drpd responden pd
permulaan tadi.
Contoh : kajian terhadap penagih-penagih
dadah, lumba haram dsbnya.

Kelebihan
Kos rendah
Berguna di dalam keadaan tertentu
Berguna untuk populasi yang kecil
Kelemahan
Bias sebab unit pensampelan bersandar

Menentukan saiz sampel

melibatkan beberapa faktor:

Kepelbagaian elemen-elemen di
dalam populasi sasaran
Jenis sampel yang diperlukan
Masa.
Belanjawan.

Latihan
Kes 1
Satu kajian dijalankan terhadap pelajar-pelajar di
FTSM untuk mendapatkan pendapat mereka
bagaimana untuk mengatasi masalah tekanan
menghadapi peperiksaan akhir. Seramai 200
orang pelajar diperlukan untuk memberi respon
terhadap persoalan ini.Pelajar yang terpilih
daripada senarai nama semua pelajar yang
sedang belajar di FTSM akan dihubungi.
Pemilihan nama pelajar dilakukan dengan cara
yang memastikan setiap pelajar mempunyai
peluang yang sama untuk dipilih.

Soalan

Apakah populasi sasaran?

Nyatakan rangka pensampelan
Nyatakan unit pensampelan
Dengan menggunakan keempat-empat
kaedah pensampelan berkebarangkalian,
terangkan dengan jelas bagaimana
elemen sampel ini boleh diperolehi.

Kes 2
Penulis-penulis buku Statistik untuk
Teknologi Maklumat & Industri ingin
membuat kajian terhadap 100 orang
pelajar yang menggunakan buku ini.
Soalan

Terangkan prosidur untuk mendapatkan

elemen sampel bagi setiap teknik
pensampelan : rawak mudah, sistematik,
mudah, strata dan kelompok.