BAB 1:

MALAYSIA: KESEPADUAN
DALAM KEPELBAGAIAN
 HASIL PEMBELAJARAN
Selepas mempelajari bab ini, pelajar dapat:
1. Menjelaskan hubungan etnik dipengaruhi
oleh unsur etnik dan unsur sosial lain.
2. Menerangkan keupayaan masyarakat
sebagai sebuah entiti sosial untuk
membentuk kesejahteraan.
3. Menghuraikan konsep akomodasi,
akulturasi, amalgamasi dan asimilasi yang
membentuk toleransi antara etnik ke arah
menghasilkan kesepaduan sosial dalam
kehidupan seharian.
PENGENALAN
Tumpuan modul kepada:
Bentuk, tahap ,tingkat intensiti hubungan
antara kumpulan etnik.
Mempelajari, menganalisis serta
memahami negara dan masyarakat di
Malaysia
Hubungan individu dalam masyarakat
tidak hanya dipengaruhi oleh unsur-unsur
etnik; dipengaruhi juga oleh unsur-unsur
sosial yang lain seperti kelas, status,
agama, gender, bahasa, kedudukan
sosioekonomi, ideologi politik dan wilayah.
Sebuah Negara, Dua Imaginasi Sosiologikal:
Antara Perpaduan atau Kesepaduan
Definisi Perpaduan ialah satu proses yang
menyatupadukan anggota masyarakat dan
negara seluruhnya melalui ideologi negara
supaya tiap-tiap anggota masyarakat dapat
membentuk satu identiti dan nilai bersama
serta satu perasaan kebangsaan bersama di
kalangan mereka
Perpaduan ialah KeSAMAan atau keSATUan -
1 bangsa, agama, bahasa dan negara.
 Kesepaduan sosial boleh difahami sebagai
jalinan hubungan kerjasama antara kaum
dan kelompok, berkongsi aktiviti budaya dan
pinjam meminjam unsur budaya masing-
masing.
Jalinan hubungan terjelma dalam putaran
ekonomi dan pasaran yang menyebabkan
saling kebergantungan melalui kegiatan
ekonomi seharian.
1. Maksud perpaduan dalam kepelbagaian (unity in
diversity) dari perspektif :
Psikologi Sosial rasa kesatuan merentas pemisahan
fizikal dan psikologikal.
Antropologi-sosiologi: aspek epistemologi- ialah
bagaimana manusia mengurus abstrak dan nyata
serta perbezaan sosial sedia ada.
Aspek Ontologi- mengurus dan menyusun perbezaan
untuk mewujudkan keadaan aman dan stabil bagi
meraih kesenangan dan kemewahan material.
2. Memahami perpaduan dalam konteks cogan
kata perpaduan dalam kepelbagaian.
3. Konsep kesepaduan sosial
adalah fenomena
praperpaduan dan difahami
menerusi konsep takrifan
harian (everyday define)
dan takrifan autoriti
(authority define).
. Justeru setiap anggota
masyarakat bebas bertindak
dan berperilaku demi
survival diri, keluarga dan
kelompok sosial.
Takrifan
Autoriti
Cenderung
bersifat tetap
Cth: Melayu-
menganut agama
Islam, bertutur
dlm bahasa
Melayu, dan
mengamalkan
adat resam dan
budaya Melayu
Harian
Takrifan
masyarakat
awam berbeza
dalam kehidupan
seharian.
Cth: Melayu-
sebahagian
bertutur dalam
bah. Inggeris.
Adakah layak
Kesepaduan sosial memberi pengiktirafan
terhadap takrifan harian oleh anggota
masyarakat dan ia menjadi pelekat sosial
dalam konteks hubungan etnik tanpa
campur tangan daripada pihak negara.
Dinamika Hubungan Etnik di Malaysia

A. ERA KONFLIK (1945-1960)

Pasca Perang Dunia Kedua (PD2)

Konflik etnik Cina dan Melayu daripada

tindakan anggota komunis Bintang Tiga.
Banyak nyawa terkorban. Kesannya timbul
distant and distrust.
1 April 1946
British
mengisytiharkan
Malayan Union
yang mendapat
tentangan orang
Melayu.
Melibatkan
penyerahan
semua kuasa raja
Melayu kecuali
berkaitan agama
dan adat resam
Melayu.
 11 buah negeri di bawah British crown
colony. UMNO menggerakkan penyatuan
pertubuhan Melayu. Diganti dengan
Perjanjian Persekutuan 1948.
9 negeri Melayu menjadi protectorates.
Pulau Pinang dan Melaka sebagai British
Colonial Territories.
 Rusuhan dan mogok pekerja ladang secara
besar-besaran. Pemimpin kesatuan buruh
ditangkap dan kesatuan diharamkan.
Penglibatan Bintang Tiga dan berlaku
pembunuhan tiga orang pengurus ladang
Eropah di Sungai Siput pada 16 Ogos 1948.
Pengisytiharan Darurat pada 23 Julai 1948
yang tamat pada 31 Julai 1960.
Jun 1948 Pesuruhjaya Tinggi British, Sir
Edward Gent mengisytiharkan darurat di
seluruh Tanah Melayu
Tujuan melindungi kepentingan ekonomi
British di Tanah Melayu
Undang-undang Darurat membolehkan British
menahan sesiapa sahaja yang disyaki terlibat
dalam kegiatan komunis.
Pasukan keselamatan dibenarkan menggeledah
rumah kediaman, memindahkan penduduk ke
penempatan baru atau memagar kawasan
kampung yang disyaki penduduknya membantu
pengganas komunis.
 Parti Komunis Malaya diharamkan pada 23
Julai 1948
Parti-parti politik berfahaman kiri yang
perjuangkan kemerdekaan juga diharamkan
seperti;
Angkatan Wanita Sedar (AWAS)
Ikatan Pemuda Tanah Air Melayu (PETA)
Pemuda Radikal Melayu (PERAM)
Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM)
Parti Hizbul Muslimin
Bentuk badan perunding mengembalikan
kesepaduan sosial dengan menubuhkan
Communities Liaison Committee (CLC) pada 1949
yang dipertanggungjawabkan kepada Malcolm
MacDonald, Pesuruhjaya Agung British di Asia
Tenggara. Anggota CLC terdiri daripada ketua etnik
Melayu, Cina dan India.
Idea dan konsep CLC dikatakan
mengasaskan perkongsian kuasa di
Malaysia dan wujudnya konsep Perikatan
sebagai suatu institusi dan sebuah parti
yang menggabungkan parti politik
Melayu, Cina dan India. Awal 1974,
Perikatan dibesarkan menjadi Barisan
Nasional.
 Bermula dari CLC wujudnya konsep ethnic
bargaining atau tolak ansur etnik yang
digunakan dalam analisis Malaysia.
Ia juga menjadi kerangka perundingan
antara British dengan pemimpin etnik dan
ketua parti politik, perundingan dengan
ketua Parti Komunis Malaya (PKM) di Baling
pada 1955, menggubal Perlembagaan
Persekutuan melalui jawatankuasa Reid,
institusi rencana pembangunan lima tahun
yang pertama.
Era konflik 1945-1960 di Malaya
adalah sebenarnya era yang
cukup kritikal dari segala segi
terutamanya dalam meletakkan
asas pembentukan negara
Malaysia iaitu sistem
pemerintahan, pengagihan
kuasa, sistem perundangan dan
tadbir urus serta penentuan hak-
hak rakyat dalam sebuah sistem
demokrasi biar pun masih
B | ERA STABIL TAPI TEGANG
(1961 1970)
Pelbagai cabaran masih wujud menguji
kesepaduan sosial yang dibina oleh rakyat.
Pembentukan Malaysia 16 September 1963,
satu lagi kejayaan pengaplikasian prinsip tolak
ansur etnik yang diamalkan.
Perjanjian antara kerajaan persekutuan dengan
Sabah dalam 20 perkara dan Sarawak dalam 18
perkara. Antaranya berhak mengurus sendiri
imigresen.
Idea/Konsep Malaysia ini ditentang oleh
Indonesia yang dipimpin oleh Sukarno dan
melancarkan konfrontasi atau ganyang Malaysia.
 Rusuhan etnik Melayu Cina-Singapura
pada 21 Julai dan 3 September 1964.
Diikuti rusuhan di Kuala Lumpur pada 13
Mei 1969.
 Selepas13 Mei 1969, pelbagai usaha top-
down untuk mengembalikan kepercayaan
umum tentang perlunya kesepaduan sosial
dilaksanakan seperti penubuhan Majlis
Perundingan rakyat, Jabatan Perpaduan
Negara, Rukun Negara dan Dasar Ekonomi
Baru (DEB).
 Erastabil tapi tegang (1961-1970) adalah
asas dan struktur rangka kesepaduan
sosial yang lebih mantap terbina akibat
trauma nasional selepas Peristiwa
Berdarah 13 Mei 1969. Kesepaduan
berlaku dalam suasana yang umumnya
stabil dan aman. Tercetusnya keganasan
etnik dan keganasan Ganyang Malaysia
oleh angkatan bersenjata Sukarno semasa
konfrontasi telah memberi pengalaman
pahit tetapi mematangkan rakyat
Malaysia.
C. ERA KESEPADUAN SOSIAL
(1971-2011)
40 tahun keamanan dan kestabilan, kecuali peristiwa Kg.
Medan dari 4 hingga 8 Mac 2001 apabila berlakunya rusuhan
etnik Melayu-India yang mengingatkan bahawa faktor
ekonomi sangat penting untuk kesepaduan sosial.
Sejak pilihanraya umum ke-4 pada 1974 sehingga kini tidak
wujud sebarang kekacauan etnik yang ditimbulkan oleh
mana-mana pihak.
Dari sudut takrifan harian, rakyat Malaysia tidak segan silu
untuk menyuarakan rasa tidak puas hati terhadap sebarang
perkara yang mereka tidak suka tetapi pola yang jelas iaitu
rakyat Malaysia sangat suka bertikam lidah, tetapi tidak
bertikam menggunakan parang
they talk conflict, they walk cohesion berdebat habis-
habisan tentang segala perkara yang tidak betul atau tidak
sempurna yang dilakukan oleh pemerintah, pihak swasta dan
para pemimpin.
Era kesepaduan sosial (1971-
2011) adalah era berlakunya
pemantapan interaksi antara
M+N+P (masyarakat, negara dan
pasaran) dari sudut positif. Paksi
utama kesepaduan sosial adalah
kemakmuran dan kestabilan
politik.
Masyarakat Pelbagai Etnik di
Malaysia
Jumlah penduduk Malaysia pada
2010 ialah 28.3 juta.
Mempunyai lebih daripada 70
kumpulan etnik, ditambah
dengan subetnik, kumpulan
bahasa dan dialek jumlahnya
melebihi 200 kumpulan.
 MASYARAKA
T PELBAGAI
ETNIK
MALAYSIA
(Rujuk hlm.
13)

Kumpulan Kumpulan
etnik, Kumpulan
etnik,
Subetnik, etnik,
Subetnik,
Suku, Subetnik, Suku,
Suku,
Kumpulan Kumpulan
Kumpulan
Bahasa & Bahasa &
Bahasa &
Dialek - Dialek -
Dialek
Semenanjung Sarawak
Sabah
Acheh, bab Balau, Berawan,
Bajau, Bisaya,
Nyonya, banjar, Bidayuh, Cina,
Bugis, Cina,
bateq, Chindian, Iban, India,
Dusun, Hulu,
Foochow, kajang, Kayan,
India, Iranun,
Gujarati, Kedayan, Kelabit,
Kadazan,
Hainanese, Punan, Lun
Kedayan,
Hakka, Hokkien, Bawang dll.
Murut, Suluk,
Jah Hut, Jahai, Tausug dll.
ANTARA KONFLIK SOSIAL & KESEPADUAN SOSIAL|
perbandingan Malaysia & Sri Lanka (1945-2011)
MALAYSIA

1948 - 1964 1969 2001

1960

1945 2011

1940-1950 1951-1960 1961-1970 1971-1980 1981-1990 1991-2010

SRI LANKA
KEAMANAN ditakrif sebagai the absence of violence (GPI 2011). Konflik berdarah berlaku di Malaysia dan Sri Lanka semenjak 1945.
Bukti menunjukkan bahawa keadaan kesepaduan sosial mendominasi hidup di Malaysia di Sri Lanka didominasi oleh pertumpahan
darah, meragut lebih dari 100,000 nyawa. Untuk sebuah analisis perbandingan terbaik sila lihat, Sirimal Abeyratne, Economic
Development and Political Conflict: Comparative Study of Sri Lanka and Malaysia, South Asia Economic Journal
9:2(2008): 393-417
 Global Peace Index

2007 2008 2009 2010 2011

World World World World World
Ranking Ranking Ranking Ranking Ranking
37. Malaysia 37. Malaysia 26. Malaysia 22. Malaysia 19. Malaysia

Asia Ranking Asia Ranking Asia Ranking Asia Ranking Asia Ranking
9. Malaysia 8. Malaysia 6. Malaysia 4. Malaysia 4. Malaysia

2012
World
Ranking
20. Malaysia

Asia Ranking
4. Malaysia
 10.0 Indek Ketegangan Masyarakat (IKM)

2008
2009 2010
Keganasan/Rusuhan : Tiada Tiada Tiada
Demonstrasi/Protes : 398 456 482
Serangan/Pergaduhan : 1522 1104 1046
Isu : 493 234 371
Jumlah : 2413 1794 1899
IKM : 27.9 21.6 22.5
/sejuta penduduk
Indeks Ikatan Sosial 1990-2012
Potret Hubungan Etnik di Malaysia
Negara Malaysia dengan kerencaman
demografi terus kukuh, maju dan membangun
malah disegani oleh jiran tetangga dalam
konteks negara berbilang etnik.
Keadaan yang aman damai telah melahirkan
suatu bentuk kestabilan politik, ekonomi dan
sosial yang baik.
Malaysia berjaya mencapai tahap negara
berpendapatan sederhana dalam tempoh
kurang daripada 50 tahun.
Keunikan tadbir urus negara mengurus
perpaduan dalam kepelbagaian amat penting.
Hubungan Etnik dari Perspektif Konflik

Terdapat pandangan - masyarakat yang

memiliki kerencaman budaya, bahasa, agama
seperti di Malaysia akan terpisah dan terasing
mengikut kumpulan etnik masing-masing.
Perbezaan etnik akan melahirkan persaingan
antara kumpulan etnik dan berlaku kepupusan
ciri-ciri etnik.
Etnik yang dominan menguasai etnik minoriti.
Media massa kerap memotretkan hubungan
etnik di Malaysia dalam perspektif yang
sempit - membangkitkan sentimen etnik atau
agama dalam laporan berita.
KESEPADUAN SOSIAL: PANDANGAN
ATERNATIF UNTUK MEMAHAMI
HUBUNGAN ETNIK DI MALAYSIA
Kebanyakan kajian tentang hubungan etnik di
Malaysia menggunakan paradigma konflik
untuk menganalisis dan memahami setiap
permasalahan yang wujud dalam masyarakat.
Pandang sedemikian mengandaikan
masyarakat Malaysia sentiasa berada dalam
persengketaan, saling bersaing khususnya
antara kumpulan yang berlainan etnik dan
agama.
Hakikat mengangkat paradigma konflik sebagai
teras memahami permasalahan masyarakat di
Malaysia adalah kurang tepat kerana realitinya,
masyarakat hidup dalam aman dan stabil.
 MEMAHAMI KESEPADUAN
SOSIAL DALAM KONTEKS
Masyarakat Malaysia terhasil daripada
perkongsian sejarah membina struktur
sosial, ekonomi, politik dan budaya.
Masyarakat Malaysia bersifat dinamik
membina kesepaduan sosial melalui
interaksi dan amalan harian secara langsung
dan tidak langsung secara berterusan.
Kesepaduan sosial juga terbina menerusi
proses akomodasi, akulturasi, amalgamasi
dan asimilasi mekanisme untuk
mengekalkan toleransi.
Hubungan Saling Terkait & Saling
Bergantungan
Cuba bayangkancerita sepinggan
nasi
Dari manakah datangnya sepinggan
nasi yang anda makan pada
tengahari ini?
Siapakah yang terlibat untuk
memastikan anda dapat menjamah
sepinggan nasi sebentar tadi?
Di manakah anda membeli makanan
tengahari anda tadi?
Kesimpulan
Kesepaduan dalam kepelbagaian,
bukan perpaduan dalam
kepelbagaian.
Perpaduan adalah work in
progress .
Kesepaduan sosial sedia ada
perlu dikekalkan dan
dipertahankan.