ELECTRONIC TECHNOLOGY

MODULE CEEN 102

ELECTRONIC ENGINEERING DRAWING
 MODULE DESCRIPTION
This module introduce to electric and electronics engineering
drawing. This module will prepare students to draw
electrical/electronic symbols, schematic diagram, block diagram,
transform electronic circuit into schematic drawing and construct
flow chart using technical drawing equipments according to
standard specification

MODULE OUTCOMES
At the end of the module, the students should be able
to:-
Carry out electric/ electronics symbols drawing.
Construct schematic diagrams.
Construct block diagrams.
Transform electronic circuit into schematic drawing.
Construct flow chart.
 COMPETENCY 1
ELECTRIC AND ELECTRONICS SYMBOLS DRAWING

LEARNING STANDARD:
1.1 Identify electric symbols.
1.2 Identify electronics symbols.
1.3 Draw electric and electronics symbol.
 1.1 Identify electric symbols
1.2 Identify electronics symbols
INFO PENTING
Simbol dalam lukisan elektrik & elektronik adalah
sebagai perwakilan kpd komponen @ alat
sebenar.
Pengenalan kpd simbol-simbol komponen @ alat
sebenar boleh membantu seseorang itu
mengenal pasti komponen dlm sesuatu litar &
mengenali jenis litar.
Simbol simbol ini dilukis mengikut piawai
antarabangsa utk keseragaman sesuatu bentuk
litar.
 Simbol elektronik boleh dilukis mengikut
kepiawaian antarabangsa yg telah ditetapkan &
diiktiraf oleh Pesuruhjaya Elektroteknik
Antarabangsa.
Kepiawaian yg dimaksudkan ialah :
a) ASA @ ANSI (American National Standard
Institute)
b) DIN (Data International Standard)
c) BS (British Standard)

Sebahagian drpd simbol kepiawaian BS mirip

kpd kepiawaian DIN.
Sebahagian drpd simbol komponen mengikut kepiawaian ANSI
Sebahagian drpd simbol komponen mengikut kepiawaian DIN
Contoh Komponen Elektronik

Contoh
Simbol
Komponen
 Simbol Elektrik
AKSESORI PENDAWAIAN
Nama Simbol

Lampu

Pembaz (Buzzer)

Motor elektrik

Berus pada gelang gelincir

Penukar tertib

Jana kuasa

Motor DC

Perangkai

Meter watt

Meter volt
 Simbol elektrik
AKSESORI PENDAWAIAN
Nama Simbol

Meter ampere

Meter ohm

Palam dan soket

Suis biasa terbuka

Suis biasa tertutup

Punat tekan biasa terbuka

Suis 3 kutub berangkai

Suis 2 kutub berangkai

Fius suis 3 fasa

Suis fius 3 fasa

 Simbol elektrik
AKSESORI PENDAWAIAN
Nama Simbol

Kutub tunggal neutral

Kabel/pengalir pelindung
bumi

Jam elektrik

Meter tenaga kWj

Meter faktor kuasa

Meter frekuensi

Suis ambil alih

Papan fius agihan 4 hala

Papan fius agihan 12 hala 3
kutub dan neutral (TPN)
 Simbol elektrik
AKSESORI PENDAWAIAN
Nama Simbol

Poin lampu pendarfluor

Poin lampu pendarfluor
dengan rod gantung
Poin lampu pendarfluor
kembar
Poin lampu pendarfluor
dinding
Soket alur keluar

Soket alur keluar bersuis

Soket alur keluar beregu (2)

Soket alur keluar (15A)

Soket alur keluar (13A)

 Simbol elektrik
AKSESORI PENDAWAIAN
Nama Simbol

Alat hawa dingin

Kipas siling

Kawalan utama

Pemanas

Suis dan lampu penunjuk

 Simbol elektrik
AKSESORI PENDAWAIAN

Suis had masa

Suis masa

Suis kendalian kunci

Lampu kecemasan

Alatur kipas
 Simbol elektrik
KOMPONEN KAWALAN MAGNETIK
Nama Simbol

Suis haba (biasa tutup)

Suis alir (biasa buka)

Suis alir (biasa tutup)

Punat tekan dan tindakan

Suis gelendong
Penyentuh masa lengah (biasa
tertutup)
Penyentuh masa lengah (biasa
terbuka)

Jalur tamatan
Suis punat tekan kecemasan

Motor AC 3 fasa
 Simbol elektrik
KOMPONEN KAWALAN MAGNETIK
Nama Simbol
Motor aruhan pemutar
berlilit
Pengubah auto 3 fasa
Suis apung biasa terbuka

Sesentuh biasa terbuka

Sesentuh biasa tertutup

Pemula

Pemula urutan

Punat tekan mula

Punat tekan henti
Gegelung penyentuh
 SIMBOL ELEKTRONIK
KOMPONEN komponen
RAJAH SIMBOL

PERINTANG

PERINTANG BOLEH
LARAS

PERINTANG PRASET

REOSTAT
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

PERINTANG
SADAP

TERMISTER

PERINTANG
BERGANTUNG
PADA CAHAYA

PEMUAT
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

PERINTANG MUDAH
LAKUR

PERINTANG
BERGANTUNG PADA
VOLTAN

PEMUAT + +
ELEKTROLITIK

PEMUAT
BERGU
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

PEMUAT
BOLEH LARAS

PEMUAT
TRIM

GEGELUNG

GEGELUNG TERAS
BESI
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

GEGELUNG TERAS
BOLEH LARAS

GEGELUNG
TERAS FERAIT

GEGELUNG
BOLEH
LARAS

PENGUBAH
TERAS BESI
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

PENGUBAH IF
BERPERISAI

PENGUBAH
TALIAN LENGAH

PENGUBAH
AUTO

PENGUBAH
TERAS UDARA
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

SUIS
SEHALA

SUIS BUKA
TUTUP

SUIS TEKAN

SUIS
TOGOL
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

SUIS SATU KUTUB

DUA BALINGAN
(SPDT)

SUIS DUA KUTUB

SATU BALINGAN
(DPDT)

FIUS
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

GEGANTI

BICU MONO

BEKALAN
AC

METER
AMPERE A
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

METER VOLT
V

SEL

BATERI

SEL
FOTO
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

BUMI

CASIS

HABLUR

PENAPIS
SERAMIK
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

PEMBESAR
SUARA

MIKROFON

MIKROFON
PEMUAT

FON TELINGA
TUNGGAL
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

FON
TELINGA
KEMBAR

KEPALA
PERAKAM DAN
MAIN SEMULA

KEPALA PADAM

DIOD
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

DIOD VARIKAP

DIOD TEROWONG

PENERUS
KAWALAN
SILIKON (SCR)

DIAK
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

DIOD FOTO

DIOD PANCARAN
CAHAYA (LED)

DIOD
ZENER

DIOD
VARAKTOR
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

TRIAK

PENERUS TITI

AERIAL /
ANTENA

AERIAL
DWIKUTUB
TERLIPAT
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

ANTENA
DWIKUTUB

LOCENG

BUZZER
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

TRANSISTOR PNP

TRANSISTOR NPN

TRANSISTOR
DARLINGTON
NPN

TRANSISTOR
FOTO NPN
TANPA TAPAK
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

TRANSISTOR FOTO
PNP

TRANSISTOR
KESAN MEDAN
(FET) SALURAN N

FET SALURAN N

FET SALURAN P
 KOMPONEN RAJAH SIMBOL

LAMPU NEON
AC

LAMPU PIJAR

LAMPU NEON DC

LAMPU PENUNJUK
Uji Minda
1. Apakah nama penuh kepiawaian ANSI?
2. Namakan kepiawaian bagi komponen dibawah:

a) b) c) d) e)

3. Namakan komponen dibawah.

Komponen Simbol
1.3 Draw electric and electronics symbol
 1.3.1 How to use correct drawing set

Geometri Set Pembaris Skala Set Square

T Square

Pensil
Papan Lukisan
 Kegunaan Peralatan Lukisan
BIL JENIS KEGUNAAN
1 Papan Lukisan Digunakan dalam proses melukis.
Pita pelekat digunakan untuk melekatkan kertas lukisan
2 Sesiku T / T Square Membina garisan ufuk
3 Set Sesiku / Set Square Memudahkan pembinaan garisan tegak dan sudut
condong. 45 X 45 dan 30 X 60
4 Protaktor Mendapatkan sudut yang tidak diperolehi drpd set sesiku
5 Lengkung Perancis Membina lengkok sepusat
6 Lengkung Mudah Lentur Membina lengkok sepusat
7 Pembaris Skala Memindahkan ukuran mengikut skala tertentu
8 Jangka Lukis Membina bulatan sepusat
9 Pembahagi Memindahkan ukuran daripada pembaris kepada lukisan
10 Perisai Pemadam Melindungi garisan yg diperlukan daripada terpadam
11 Plat Pencontoh Membantu pelukis mendapatkan keseragaman bentuk
1.3.2 Drawing Techniques & Procedures
Cara penggunaan peralatan lukisan
Cara penggunaan Set Square
Cara penggunaan Set Square
1.3.3 Draw the electric & electronic components
symbol

Membentuk
B
Garisan Binaan
A & Melukis
Simbol
Transistor

C D

E F
 Membentuk Garisan Binaan & Melukis Simbol

Perintang Sel
Aerial

Casis

Pemuat Suis Buka Tutup

Diod Cok Bumi

Uji Minda
Lukiskan simbol bagi komponen komponen yang terdapat pada jadual dibawah
mengikut kepiawaian ANSI.
Komponen Simbol
Pemuat

Transistor PNP

Mikrofon

Gegelung

Diod Foto

Geganti

Aerial
 COMPETENCY 2
SCHEMATIC DIAGRAMS

LEARNING STANDARD:
2.1 Identify circuit diagram.
2.2 Draw schematic diagram.
2.1 Identify circuit diagram.
INFO PENTING
Rajah skematik elektronik adalah satu lukisan
simbol-simbol elektronik yang disambungkan
antara satu sama lain & membentuk satu litar
yang berfungsi mengikut piawaian.

Beberapa perkara harus diambil kira semasa

melukis litar skematik elektronik:
Susun atur komponen
Penyesuaian saiz komponen
Melabel
Kekemasan
 Contoh Litar Elektronik

Litar Gambaran Litar Skematik

Contoh Litar Skematik Elektronik
Elemen - elemen pada rajah skematik
1. Garisan bersambung
Rajah di bawah menunjukkan kaedah yang lazim digunakan untuk
melukis garisan sama ada bersambung atau tidak bersambung.

Bersambung Tidak bersambung

Contoh litar skematik bagi garisan bersambung
2. Garisan terputus
garisan yang tersembunyi bagi satu papan litar tercetak elektronik.
Bermaksud : apabila dilihat dari pandangan atas terdapat garisan
tersembunyi kuprum di sebelah bawah papan litar.

Pandangan atas litar papan tercetak: Garisan tersembunyi kuprum di

bawah litar
Pandangan bawah : Garisan tersembunyi kuprum di bawah
litar
 Contoh melukis litar papan tercetak

-
3. Titik tamatan

Titik tamatan biasanya digunakan untuk menunjukkan :

a. Sambungan bekalan kuasa
b. Isyarat masukan/ keluaran

R3
TITIK
R1
TAMATAN

TR1 C2

C1
TITIK
TITIK R2 TAMATAN
C4
TAMATAN

Contoh titik tamatan pada rajah litar skema

 Litar Skema Mengikut Kepiawaian

Litar Skema Mengikut Kepiawaian DIN Litar Skema Mengikut Kepiawaian ANSI

Info Khas
Mengikut peraturan kepiawaian yg telah ditetapkan bahawa simbol elektrik & elektronik
yg dilukis dlm 1 litar skema hendaklah mengikut 1 kepiawaian shj.
 LANGKAH-LANGKAH MEMBACA DAN
MENTERJEMAH LITAR
Langkah Tindakan
1. Membaca lukisan skematik - Kenalpasti nama dan jenis
dan mengenalpasti nama komponen yang digunakan
serta jenis komponen yang berpandukan simbol.
digunakan.
- Kenalpasti nilai komponen yang
digunakan.
2. Mengenalpasti kaedah - Kenalpasti cara komponen
sambungan antara satu disambung dengan komponen
komponen dengan komponen yang lain di dalam litar.
yang lain. - Tentukan kekutuban kaki
komponen pada sambungan
yang ditunjukkan dalam lukisan
skematik
 Langkah Tindakan
3. Menterjemah lukisan - Sediakan gambarajah papan
skematik kepada lukisan litar atau bod litar.
bergambar. - Lukis gambarajah tentang rupa
bentuk komponen-komponen
yang telah dikenalpasti pada
rajah bod litar.
4. Menyemak dan - Bandingkan lukisan bergambar
membandingkan lukisan yang telah disediakan dengan
bergambar dengan lukisan lukisan skematik.
skematik. - Pastikan bahawa kedudukan
komponen yang dilukis pada
rajah bod litar adalah betul
seperti yang ditunjukkan dalam
litar skematik.
 MELUKIS LITAR SKEMA

Simbol-simbol yang dilukis mestilah seimbang jaraknya dan

mengikut saiz yang seragam atau piawai
MELUKIS LITAR SKEMA (1)
MELUKIS LITAR SKEMA (2)
MELUKIS LITAR SKEMA (3)
 MELUKIS LITAR SKEMA (4)

R1 R2 R4
R3
TR1

TR2

C2
C1

TR3
L1 TR4 L2

+
 Tutotial 1
Lengkapkan lakaran sambungan litar skematik
dibawah pada papan jalur dan labelkan komponen




















 Tutotial 2
Lengkapkan lakaran sambungan litar skematik
dibawah pada papan jalur dan labelkan komponen

LED
+9V

LDR

R2
470

R3
1K

Q2N3904

R1
10K

-ve
 S

-ve

E
Q2N
3904

B
LDR

C
SUSUN ATUR LITAR SKEMA (1)
SUSUN ATUR LITAR SKEMA (2)
 Susun atur litar skema (3)

SUSUN ATUR KOMPONEN DI

LITAR SKEMA ATAS LITAR PAPAN
TERCETAK
MELUKIS LITAR SKEMA KEPADA LITAR TERCETAK (1)
JAWAPAN 1
MELUKIS LITAR SKEMA KEPADA LITAR TERCETAK (2)
JAWAPAN 2
 LATIHAN 1
MELUKIS LITAR SKEMA KEPADA LITAR TERCETAK
 LATIHAN 2
MELUKSI LITAR TERCETAK KEPADA SKEMA