MEDICINSKA PARAZITOLOGIJA

LABORATORIJA ZA PARAZITOLOGIJU I MIKOLOGIJU

(medparbg@eunet.yu)

INSTITUT ZA MIKROBIOLOGIJU I IMUNOLOGIJU

MEDICINSKI FAKULTET U BEOGRADU
UVOD U MEDICINSKU
PARAZITOLOGIJU
Medicinska parazitologija - Parazitizam

Protozoologija (protozoe-praivotinje / jednoelijske

eukariote)
Helmintologija (crvi / vieelijske eukariote /metazoe)
Entomologija (artropode)

Bioloke asocijacije komensalizam

mutualizam
simbioza
inkvilinizam
parazitizam
 Parazitizam /Odnos parazit-domain
ivotni ciklus parazita kompleksan

Sluajni parazitizam
Fakultativni parazitizam
Obligatni parazitizam trajni paraziti
(permanentni)/ceo ivotni ciklus
periodini paraziti /deo ivotnog
ciklusa
Domain - nosioc
Broj domaina monokseni, dikseni, polikseni
Vrsta domaina stalni (konani)
prelazni (intermedijerni)
 Domain
Stalni domain u kojem se razvija odrasli oblik
parazita (helminti) ili u kojem se odigrava seksualni
nain razmnoavanja parazita (protozoe)

Prelazni domain u kojem se razvija larveni oblik

parazita (helminti) ili u kojem se odigrava aseksualni
nain razmnoavanja parazita (protozoe)

Za nekog parazita ovek moe da bude samo stalni,

samo prelazni ili u isto vreme i stalni i prelazni
domain
 Parazitizam /Odnos parazit-domain

Lokalizacija parazita ekto- i endoparaziti

Prenos parazita direktan prodor

indirektno
hematofagne artropode
preko placente
preko transplantata
 Parazitizam /Odnos parazit-domain
Patogeneza mehaniko prisustvo
traumatizacija
privativno dejstvo
toksinost
zapaljenska reakcija
imunska reakcija

Patogeno delovanje zavisi od vrste, broja,

mase i lokalizacije parazita kao i od
odbrambenih snaga domaina !!!
 Parazitizam /Odnos parazit-domain
Odbrana domaina primarna otpornost
fagocitoza i zapaljenska reak.
specifini imunski odgovor

Ishod infekcije uginue parazita

asimptomatska infekcija
smrt domaina
kliniki ispoljena infekcija (ac, chr)
latentna infekcija
maligna alteracija
PROTOZOE
 Protozoe /Biologija
Eukarioti sa jednim ili vie jedara
(ekvivalentne ili odvojene funkcije jedara vegetativna,
reproduktivna)

Mehurasto jedro kariozom (=jedarce, nukleolus) sa

eventualnim hromatinskim granulama du unutranje
strane jedarne opne
Kompaktno jedro hromatin difuzno rasporeen

Endoplazma - najgui zrnasti deo citoplazme,

prehrambene i glikogenske vakuole, hromatofilna telaca
(rezerve proteina), endoplazmatski retikulum sa
ribozomima i mitohondrijama

Ektoplazma - hijalina, elijska opna debela (pelikula) ili

tanka (haptogena opna)
 Protozoe /Biologija
ISHRANA PSEUDOPODIJE, CITOSTOMA (primitivna usta),
PREHRAMBENE VAKUOLE, EKSKRETORNE VAKUOLE, CITOPIG
(primitivni anus)

KRETANJE - PSEUDOPODIJE, KLIZANJE, OKRETANJE OKO

UZDUNE OSE ILI POSEBNE ORGANELE (BIEVI, TREPLJE,
TALASASTA OPNA)

VEGETATIVNI OBLICI OBLICI KOJI SE HRANE I RAZMNOAVAJU

CISTINI OBLICI FORME PREIVLJAVANJA U NEPOVOLJNIM

USLOVIMA UNUTAR KOJIH MOE DA SE DELI JEDRO

Napomena: vegetativni oblik (trofozoit) i cistini oblik se javljaju samo

kod nekih protozoa, obino kod onih koje parazitiraju u digestivnom
traktu (npr. Entamoeba histolytica, Giardia lamblia)
 Protozoe /Biologija
RAZMNOAVANJE
DEOBA NA DVOJE (ASEKSUALNI TIP)

MULTIPLA DEOBA (IZOGONIJA -

ASEKSUALNI TIP)

ENDODIOGENIJA (ELIJE ERKE UNUTAR OPNE

ELIJE MAJKE)

POLNI NAIN (SPOROZOA - SPOROGONIJA)

KONJUGACIJA (TREPLJARI)
 endodiogenija

izogonija

binarna deoba
 Protozoe /Klasifikacija
1. RHIZOPODEA - AMEBE

2. CILIATEA - TREPLJARI

3. ZOOMASTIGOPHOREA - FLAGELATI

4. APICOMPLEXA (SPOROZOA) ukljuujui

KOKCIDIJE

5. NEKLASIFIKOVANE - BLASTOCYSTIS HOMINIS

6. MICROSPORA MIKROSPORIDIJE?
 Protozoe /Klasifikacija

Protozoe krvi i tkiva

(npr. Plasmodium spp.)

Protozoe digestivnog i urogenitalnog trakta

(npr. Entamoeba histolytica, Cryptosporidium spp.)
PROTOZOE KRVI I TKIVA
 Protozoe krvi i tkiva
Flagelate

Trypanosoma brucei gambiense bolest spavanja (chr, Af)

Trypanosoma brucei rhodesiense bolest spavanja (ac, Af)

Trypanosoma cruzi Chagas agasova bolest (Juna Am.)

Leishmania spp. lajmanioza (irom sveta)

Apikompleksa (sporozoe)

Plasmodium spp. malarija (tropi i subtropi)

Babesia spp. babezioza (irom sveta)
Toxoplasma gondii toksoplazmoza (irom sveta)
 Protozoe krvi i tkiva
Stadijumi u ivotnom ciklusu flagelata*

AMASTIGOT LAJMANIJEVO TELO

PROMASTIGOT LEPTOMONAS

EPIMASTIGOT - KRITIDIJA

TRIPOMASTIGOT TRIPANOZOMA

*kriterijumi: morfologija, domain, lokalizacija

 T. brucei gambiense
T. brucei rhodesiense
Afrika tripanozomoza
ivotni ciklus afrikih tripanozoma
 Afrika tripanozomoza
VSG - povrinski varijabilni glikoprotein
ijim menjanjem neke jedinke preivljavaju
i nastavljaju sa razmnoavanjem u krvi,
likvoru i drugim telesnim tenostima

Winterbottom-ov simptom uveane

limfne lezde (T. brucei gambiense)

Perivaskularne manetne - usled

infiltracije zadebljala pia mater stvara oko
krvnih sudova manetne koje su uzrok
ishemije, malacije i petehijalnih krvavljenja
Pikovi parazitemije kod afrike tripanozomoze svaki pik odgovara novim VSG
 T. gambiense/rhodesiense

Tripanozoma oblik
(Iz: Kranji-Zec I i sarad. Medicinska Protozoologija.
Medicinski Fakultet Univerziterta u Beogradu, 2005.)
Razmaz aspirata limfne lezde (Giemsa)
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd
ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)
 Afrika tripanozomoza

B C

A Primarna lezija
B Winterbottom-ov znak
C, D Somnolencija (meningoencefalitis)
A, B, C (Iz: Beaver Pc, Jung RC, Cupp EW. Clinical Parasitology, 9th ed. Lea &
Febiger, 1984, Philadelphia.)
D (Iz: Tropical Diseases Research. Progress 1999-2000, UNDP/World
D Bank/WHO.)
Trypanosoma cruzi Chagas
Amerika tripanozomoza
T. cruzi Chagas ivotni ciklus
 Amerika tripanozomoza
EKSTRACELULARAN OBLIK PARAZITA TRIPOMASTIGOT
INTRACELULARAN OBLIK PARAZITA AMASTIGOT

ROMAA ZNAK - OTOK NA MESTU UBODA (CHAGOMA),

OBINO U BLIZINI ONIH KAPAKA, UNILATERALNI
PERIORBITALNI EDEM I KONJUNKTIVITIS

AKUTNI STADIJUM BOLESTI - T, GROZNICA,

GENERALIZOVANA LIMFADENOPATIJA,
HEPATOSPLENOMEGALIJA, RA, OBINO OVAJ STADIJUM
PROLAZI BEZ TERAPIJE ILI SE RAZVIJE AKUTNI MIOKARDITIS
ILI MENINGOENCEFALITIS

HRONINA BOLEST KARDIOMEGALIJA, MEGAEZOFAGUS,

MEGAKOLON, MEGAURETER, ENCEFALITIS
 Amerika tripanozomoza
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

T. cruzi u razmazu krvi Romaa znak

Armadilo
Oposum
 Amerika tripanozomoza
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

Megakolon (obdukcija)
Ksenodijagnoza

Megaezofagus (R)
Hronina Chagas-ova bolest
Leishmania spp.
 Leishmania spp.
RASPROSTRANJENE U CELOM SVETU IZUZEV AUSTRALIJE I
ANTARKTIKA

PARAZITI KRVI I TKIVA RAZNIH IVOTINJA I OVEKA

RAZLIITE VRSTE MOGU DA DAJU ISTE KLINIKE

MANIFESTACIJE KAO I TO ISTE VRSTE MOGU DA DAJU
RAZLIITE KLINIKE MANIFESTACIJE!

ZAVISNO OD VRSTE PARAZITA I IMUNSKOG STATUSA

DOMAINA KLINIKE MANIFESTACIJE SE OBINO DELE U 4
GRUPE:

1. VISCERALNA LAJMANIOZA
2. KONA LAJMANIOZA
3. MUKOKUTANA LAJMANIOZA
4. DIFUZNA KONA LAJMANIOZA
 Leismania spp.
Vektor Phlebotomus sp.

Morfologija
1. Amastigot (Lajmanijevo telo) -
intracelularan oblik u organizmu oveka,
ivotinje

2. Promastigot (leptomonas) - u vektoru i

na kulturi
Leishmania spp.
 Leishmania spp. ivotni ciklus
(Iz: Despommier DD, Gwadz RW, Hotez PJ. Parasitic Diseases, 3rd ed. Springer Verlag, 1995, New York & Berlin.)
Lajmanioza
 Leismania donovani

KALA-AZAR (CRNA BOLEST, DUM-DUM GROZNICA)

L. donovani donovani (INDIJSKI KALA-AZAR)

L. donovani infantum (MEDITERAN. KALA-AZAR)

REZERVOAR PARAZITA: OVEK, PAS, PACOV,

VUK, AKAL, LISICA, RAZNI GLODARI
 Leishmania donovani
INDIJSKI TIP EE KOD ODRASLIH
NEKADA U EPIDEMIJAMA
AKUTNOG ILI SUBAKUTNOG TOKA

LANAC INFEKCIJE OVEK FLEBOTOMUS OVEK

PSI NE OBOLJEVAJU

MEDITERANSKI TIP ZEMLJE MEDITERANA, JUGOISTONE EVROPE,

KINA, SREDNJA AZIJA, CENTRALNA I JUNA AMERIKA

RANIJE SE JAVLJAO UGLAVNOM KOD DECE

SPORADINO
HRONINOG TOKA

LANAC INFEKCIJE PAS FLEBOTOMUS PAS

OVEK SE SLUAJNO UKLJUI U CIKLUS

REZERVOAR: PAS, PACOV, LISICA

AIDS! kod ovih pacijenata L. donovani se ponaa kao oportunista

 Lajmanioza
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

Leishmania infantum (lajmanijevo telo=amastigot)

u makrofagu u razmazu kostne sri (Giemsa)
 Lajmanioza Visceralni oblik (kala-azar)
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

Visceralna lajmanioza
hepatosplenomegalija

Kala-azar
purpura

Visceralna lajmanioza
Hepatosplenomegalija
Lajmanioza PKDL (post-kalaazarni koni lajmanoid)
Levo, Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.
Desno, Iz: Beaver Pc, Jung RC, Cupp EW. Clinical Parasitology, 9th ed. Lea & Febiger, 1984, Philadelphia.

Papulozne lezije

Konfluentne
nodulozne lezije

Hipopigmentacija
 Leishmania donovani - dijagnoza

Metode pregleda:
Uzorak: - BOJENI PREPARAT
- KRV (GIEMSA)
- PUNKTAT KOSTNE SRI - KULTIVISANJE
- PUNKTAT LIFNIH LZDA - BIOLOKI OGLED
- PUNKTAT SLEZINE ILI - NESPECIFINI TESTOVI
JETRE FORMOL-GEL TEST (40%)
(DAJE NAJVII % + UREASTIBAMINSKI TEST
NALAZA ALI SE RETKO (4%)
PRIMENJUJE ZBOG - KONI I SEROLO. TESTOVI
MOGUE RUPTURE MONTENEGRO
ORGANA) INTRADERMALNI TEST
SEROLOGIJA
 Lajmanioza Laboratorijska dijagnoza I
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

Paraziti (amastigot forme) u Paraziti (promastigot forme) u

razmazu kostne sri (Giemsa) kulturi (NNN)
 Lajmanioza Laboratorijska dijagnoza II
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

Test Imunofluorescencije

Montenegro test

Formol-gel test (nespecifini)

 Leismania tropica & L. major
ALEPPO, BAGDADSKA RUA,
KONA LAJMANIOZA STAROG SVETA

L. tropica
1. UZRONIK SUVIH PROMENA KOJE KASNO
ULCERIU I KOD KOJIH SU MOGUI KASNI
RECIDIVI
2. EA U GRADSKIM SREDINAMA

L. major
1. UZRONIK VLANIH PROMENA KOJE RANO
ULCERIU SA EKSUDATOM KOJI PREKRIVA ULKUS
2. NAJEE SEOSKA PODRUJA
 Lajmanioza Koni oblik (Leishmania tropica)
(Iz: Faust EC, Russel PF, Jung RC. Craig anf Fausts Clinical Parasitology, 8th ed. Lea & Febiger, 1970, Philadelphia.)

A Rani oblik (papula), B Uznapredovali oblik (ugnut vrh,

uzdignute indurirane ivice)
 Lajmanioza Koni oblik
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

L. major vlani oblik (seoski) L. major noduloulcerativna promena

L. tropica suvi oblik (gradski) L. tropica hiperergijska reakcija

Leishmania mexicana & L. braziliensis

KONA LAJMANIOZA NOVOG SVETA

(chiclero ulkus, uta)

MUKOKUTANA LAJMANIOZA
(espundia)
 Lajmanioza Muko-kutani oblik
Levo, Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.
Desno, Iz: Beaver Pc, Jung RC, Cupp EW. Clinical Parasitology, 9th ed. Lea & Febiger, 1984, Philadelphia.

Chiclero ulkus (L.mexicana)

Espundia (L. braziliensis)

 Lajmanioza Difuzni kutani oblik (DCL)
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

L. mexicana kompleks
L. aethiopica

Deficit elijske
imunosti

Terapija privremene
remisije
Plasmodium spp. - Malarija
 PLASMODIUM SPP.
Plasmodium falciparum
Plasmodium vivax
Plasmodium malariae
Plasmodium ovale

MALARIJA (paludismus latinski: palus = movara,

movarna groznica)

Vektor Anopheles spp.

OKO 270 MILIONA LJUDI U SVETU BOLUJE OD

MALARIJE, A OKO 2.5 MILIONA GODINJE UMIRE,
3.2 milijarde ljudi ivi pod rizikom

P. falciparum i P. vivax - 95% INFEKCIJA

 PLASMODIUM SPP.
IVOTNI CIKLUS PLAZMODIJA OVEKA

1. FAZA IZOGONIJE (OVEK) ASEKSUALNA DEOBA

2. FAZA GAMOGONIJE I SPOROGONIJE
(enka Anopheles) SEKSUALNO RAZMNOAVANJE

IZOGONIJA
1. EE FAZA (PREERITROCITNA, 5-15 dana)
2. E FAZA (ERITROCITNA U ERITROCITIMA)

HIPNOZOITI !!! P. vivax, P. ovale

Uspavane, latentne forme koje zaostanu u jetri, a
koje su odgovorne za relapse
 Malarija ivotni ciklus
(Iz: White NJ. Antimalarial drug resistance. Journal of Clinical Investigation 2004, 113:1084-1092., by Ken Beauchamp.)
 Malarija - ivotni ciklus
(Iz: Kranji-Zec I i sarad. Medicinska Protozoologija. Medicinski Fakultet Univerziterta u Beogradu, 2006.)
 PLASMODIUM SPP. /Prodor u ER
Prisustvo vie merozoitnih antigena
tri povrinska antigena (msa i, msa ii, msa iii)
proteini roptrija
protein koji se prenosi na povrinu eritrocita u
vreme prodiranja merozoita
resa (ring-infected erythrocyte surface ag)

Prisustvo specifinih receptora na eritrocitima

kod P. vivax ovi receptori su ujedno i antigeni
krvnih grupa (duffy ag), a za P. falciparum
sijalinska kiselina
 PLASMODIUM SPP. /Prodor u ER
U procesu prodiranja vaan je i citoskelet eritrocita, kod
malezijaca opna eritrocita rigidna (ovalociti) i otporna na
invaziju P. falciparum merozoita

P. falciparum tee koristi hemoglobin tipa HbF

(talasemija) koji normalno perzistira tokom prvih nedelja
ivota i doprinosi zatiti novoroenadi od tekih malarinih
napada, i HbS (drepanocitoza)

Deficit glukoza-6-fosfodehidrogenaze takoe koi razvoj

parazita

Faza u Er razliito traje: 48h za P. vivax, P. falciparum i P.

ovale, 72h za P. malariae
 MALARIJA PUTEVI PRENOENJA

Preko vektora

Transfuzija krvi
Kontaminirane igle
Sa majke na plod
 MALARIJA
PREKO 80 VRSTA ANOFELESA SU MOGUI VEKTORI
PLASMODIJUMA

U BIVOJ JUGOSLAVIJI PRISUTNO JE 7 VRSTA

A. maculipenis, A. superpictus, A. bifurcatus, A. algeriensis,
A. plumbeus, A. sacharovi i A. hyrcanus

KLINIKA SLIKA

MALARINI NAPAD SA PROGRESIVNOM

ANEMIJOM I POJAVOM SPLENOMEGALIJE

MALARINI NAPAD JE SKUP PAROKSIZAMA

IZMEU KOJIH SE JAVLJAJU KRAI ILI DUI
AFEBRILNI INTERVALI
 MALARIJA
paroksizmi su posledica istovremenog prskanja velikog
broja eritrocita i oslobaanja merozoita u krv

paroksizam kliniki poinje groznicom (nekoliko sati),

sledi febrilni stadijum (t tipa continue i preko 40c,
nekoliko sati) i zavrava naglim padom t (crisis) uz
profuzno znojenje

pravilno pojavljivanje paroksizama dalo je osnovu za

nastanak naziva:

MALARIA TERTIANA (48h P. vivax)

MALARIA QUARTANA (72h P. malariae)
MALARIA TROPICA (24h 48h P. falciparum)
 PLASMODIUM VIVAX

NAJRAIRENIJA VRSTA

MALARIA TERTIANA ILI VIVAX MALARIA

paroksizmi se javljaju na 48 sati i odgovaraju

oslobaanju merozoita iz eritrocita

maksimalno trajanje neleene infekcije 4-5

godina zbog relapsa
 Malarija Plasmodium vivax
(Iz: Kranji-Zec I i sarad. Medicinska Protozoologija. Medicinski Fakultet Univerziterta u Beogradu, 2005.)
 Malarija Plasmodium ovale
(Iz: Kranji-Zec I i sarad. Medicinska Protozoologija. Medicinski Fakultet Univerziterta u Beogradu, 2005.)
 Malarija Plasmodium malariae
(Iz: Kranji-Zec I i sarad. Medicinska Protozoologija. Medicinski Fakultet Univerziterta u Beogradu, 2005.)
 PLASMODIUM FALCIPARUM

MALARIA TERTIANA MALIGNA ILI MALARIA

TROPICA ILI FALCIPARUM MALARIA

Cerebralna malarija komplikacija P. falciparum

infekcije, s obzirom da se kod ove vrste izogonija
odvija u krvnim sudovima unutranjih organa

ispupenja na povrini parazitiranog

eritrocita
proteini bogati histidinom, odgovorni za adherenciju
eritrocita za endotel kapilara mozga stvaranje
aglutinata poremeaj mikrocirkulacije
mikrotromboze nekroza
Er inficiran vrstom P. falciparum sa ispipenjima (knobs) na povrini
 PLASMODIUM FALCIPARUM

crnomokrana groznica - esta kod

falciparum malarije - rezultat je nagle
intravaskularne hemolize

aktivirani humoralni i celularni mehanizmi

odbrane obolelog mogu dovesti do
zaleenja, ali otporniji oblici preivljavaju
formiranjem novih antigenih varijanti koje
daju rekrudescencije
 Malarija Plasmodium falciparum
(Iz: Kranji-Zec I i sarad. Medicinska Protozoologija. Medicinski Fakultet Univerziterta u Beogradu, 2005.)
 MALARIJA /DIJAGNOZA
KLINIKA SLIKA
SPECIFINA DIJAGNOZA
DOKAZ PRISUSTVA PARAZITA
SEROLOGIJA
PCR

MATERIJAL KOJI SE KORISTI U DIJAGNOSTICI:

KRV (UKLJUUJUI I KRV IZ PUPANE VRPCE)

PUNKTAT KOSTNE SRI ILI, IZUZETNO, JETRE
OTISNI PREPARAT (TOUCH) PLACENTE
PATOHISTOLOKI PREPARATI TKIVA RAZNIH ORGANA

KRV: OD KRVI SE PRAVE KRVNI RAZMAZ (KR) I GUSTA KAP (GK)

PRAVILO JE UZIMATI KRV TO EE I TO RANIJE,

OBINO 3 UZASTOPNA DANA UJUTRU I UVEE, ODNOSNO
VIE PUTA TOKOM DANA I NOI !!!
 MALARIJA /DG
pregledom krvnog razmaza mogue je otkrivanje
parazitemijeod 200 parazita / l i navie

pregledom guste kapi otkriva se parazitemija od 10-20

parazita/l

patentna parazitemija: paraziti se nalaze u preparatima gk

i kr

subpatentna parazitemija: paraziti iako prisutni u krvi,

nalaze se u nedovoljnom broju da bi se otkrili u gk ili kr

u sluaju da je pregledom 100 mikroskopskih (10x100)

vidnih polja kr dobijen negativan nalaz, dijagnozu treba
upotpuniti serologijom!
 PLASMODIUM SPP.
KRITERIJUMI RAZLIKOVANJA VRSTE PARAZITA U KRVI

izgled mladih i starih trofozoita

broj jedara zrelog izonta
izgled gametocita
boja, lokalizacija i koliina pigmenta
izmene eritrocita (boja, oblik veliina): npr. kod
P.vivax mogu imati prenik i 12 m
prisustvo granula

SCHFFNER-OVE GRANULE KOD P.VIVAX I P.

OVALE
MAURER-OVE MRLJE KOD P. FALCIPARUM
 Malarija Izgled parazita u krvnom razmazu
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

P. vivax - izont P. malariae trofozoit (earpa)

P. falciparum trofozoiti P. falciparum mikro- i makrogametociti

 MALARIJA /DG
SEROLOKE ANALIZE: SA MANJIM ILI VEIM USPEHOM SE
DANAS KORISTE IFT, IHA, ELISA KAO I PCR

SEROLOKE ANALIZE SU OD NAROITE POMOI KOD:

1. stanja poviene temperature nepoznatog porekla
2. pacijenata pod antimalarinom terapijom
3. u radu slubi za transfuziju
4. epidemioloka ispitivanja

POSTOJE I TESTOVI ZA DOKAZIVANJE PARAZITSKIH ENZIMA:

npr. Opti mal test kojim se za 8 minuta moe otkriti parazitska laktat
dehidrogenaza koja je antigen P. vivax i P. falciparum
 MALARIJA - TERAPIJA

Grupe lekova prema efikasnosti delovanja na

razliite razvojne stadijume parazita:

1. tkivni izontocidi (aktivni protiv hipnozoita u jetri)

2. krvni izontocidi (aktivni protiv aseksualnih oblika u

krvi oveka, spreavaju pojavu malarinih napada)

3. gametocidi (aktivni protiv gametocita, spreavaju

transmisiju)

4. sporontocidi (spreavaju sazrevanje gametocita,

odnosno stvaranje sporozoita u vektorima)
 MALARIJA /PREVENCIJA
(vakcine u eksperimentalnoj fazi)

antisporozoitne vakcine

antimerozoitne vakcine

preeritrocitne vakcine (delovanje na

sporozoite ili na hepatine forme parazita)

antigametocitne vakcina (vakcine koje u

organizmu komarca spreavaju stvaranje
gametocita redukcija transmisije)

DNK vakcine
 MALARIJA PROBLEMI !

Rezistencija parazita na antimalarike

Rezistencija komaraca na insekticide

Ne postoji vakcina

Importovana malarija
Babesia spp.
 BABESIA SPP.

paraziti eritrocita divljih i domaih ivotinja

Babesia divergens, B. microti i dr.

osim krpeljima (Ixodes, Rhipicephalus, Dermacentor,

Ornithodoros) moe da se prenese i transfuzijom krvi

naroiti rizik kod osoba sa imunodeficijencijama: infekcije kod

splenektomiranih pacijenata, ali i kod osoba sa intaktnom
slezinom

teko se lei i moe da bude smrtonosna

 BABESIA SPP.

u Er se paraziti vide kao prstenaste strukture, u

obliku suze ili pleomorfni, veliine 1-5m, nekada u
obliku tetrada (malteki krst), eritrociti nisu
izmenjeni i pigment se nikada ne vidi (dif.dg sa P.
falciparum!)

oteenje i raspadanje eritrocita je glavna

karakteristika babezioza!
ivotni ciklus Babesia spp.
 Babesia spp.
(Iz: Peters W, Gilles HM. A Colour Atlas of Tropical Medicine & Parasitology, 3rd ed. Wolfe Medical Publications Ltd, 1989.)

DIJAGNOZA: Klinika slika

Krvni razmaz i gusta kap
Serologija (At, Ag)
PCR

Trofozoiti polimorfni oblici (prstenasti, krstasti- Maltese cross)

Toxoplasma gondii
 Toxoplasma gondii

Heteroksena obavezno intracelularna protozoa

iz grupe kokcidija (apikompleksa-sporozoa).

Rasprostranjena irom sveta.

Posebno znaajan izaziva infekcija u

trudnoi i kod imunokompromitovanih
osoba !!!
 Biologija T. gondii - ivotni ciklus
A - aseksualni nain razmnoavanja: izogonija () i
enodiogenija (E)

S - seksualni nain razmnoavanja:

gamogonija (gametogonija) sporogonija oocista

Stalni (definitivni) domain

Felidae (Felis domestica i dr) - A (, E), S

Prelazni (intermedijerni) domain

glodari, domae ivotinje, ptice, ovek - A (E)
 Biologija T. gondii
Stadijumi u ivotnom ciklusu

Stalni domain /maka

oocista i dr.

Prelazni domain /ovek i dr.

tahizoiti (endozoiti) akutna i subakutna faza
bolesti
pseudociste (elije ispinjene tahizoitima) akutna faza
bolesti
bradizoiti (cistozoiti)
ciste hronina/latentna infekcija, sadre
bradizoite
tahizoiti + bradizoiti = trofozoiti
ivotni ciklus
T. gondii
 Biologija T. gondii
Trofozoiti
Oblika polumeseca - ~ 6 mm 2 mm
Jedro i organele
Tri membrane - pelikula
Prednji i zadnji polarni prstenovi
Konoid, mikroneme, roptrije

Ciste ovalne, ~30 mm

PSEUDOCISTA CISTA
 Epidemiologija i ekologija I
Rasprostranjenost - irom sveta
Putevi prenoenja
ingestija sporulisanih oocista/feces make/ruke,
zemlja, voda, povre
ingestija cisti u termiki neobraenom mesu, mleku,
jajima
preko koe/kontakt sa izluevinama akutno obolelih ljudi
i ivotinja
psi/ksenosmofilija
sa majke na plod
transplantacija organa
transfuzija krvi
transfuzija leukocita
laboratorijske infekcije
 Epidemiologija i ekologija II

Urbana i ruralna sredina

Srbija - 1988-1997, 2936 ispitanica

generativne dobi, 69% (1988, 86% 1997,
39%)

Francuska (Pariz) - ~90%

 Patogeneza
Inficira sve vrste elija, ukljuujui M

Infektivni oblici - sporozoiti (oocista) ili bradizoiti (cista)

Gastrointestinalni trakt limfni sistem organi i tkiva

miii, srce, jetra, slezina, plua, limfne lezde, CNS

Ishod infekcije
Tahizoit deoba smrt elije nekroza akutna
infekcija
Bradizoit deoba cista hronina infekcija reakcija
domaina

Reaktivacija latentne infekcije !!!

 Klinike manifestacije I
Steena (akvirirana)
Kongenitalna infekcija

Imunokompetentni domain (inkubacija 4 - 21 dan)

Asimptomatska infekcija (80-90%)
Simptomatska infekcija
- cervikalna limfadenopatija!
- sindrom slian mononukleozi
- retinohoroiditis
- pneumonitis, miokarditis,
meningoencefalitis, polimiozitis, ospa,
sistemska bolest
 Klinike manifestacije II
Kongenitalna infekcija
Primarna infekcija u trudnoi !!!
Anatomske karakteristike placente/doba gestacije utie na
verovatnou prenosa parazita sa majke na plod
30% tokom cele gestacije
6% 13 nedelja
72% 72 nedelja
75% inficirane dece asimptomatsko na roenju simptomi
mesecima/godinama kasnije !!!
Spontani abortus, smanjena TT, sistemska bolest
CNS - hidrocefalus, mikrocefalus, epilepsija,
intracerebralne kalcifikacije (ICK)
Trijas: retinohoroiditis + ICK + hidrocefalus
 Klinike manifestacije III

Imunokompromitovani domain
(AIDS, transplantacija, limfomi, leukemije)

AIDS - rizik 100 CD4+ T elija/ml

Reaktivacija latentne infekcije ili svea infekcija
Encefalitis
Orhitis, pankreatitis, miokarditis, pneumonitis,
gastroenteritis, kolitis, cistitis
Retinitis
Kone lezije - ospa, noduli
 Laboratorijska dijagnoza I
Uzorci
tkivo dobijeno biopsijom
telesne tenosti (bronhoalveolarni lava, CST, krv, urin,
amnionska tenost)

Metode
Direktna detekcija parazita - histopatoloki i otisni
preparati/Giemsa, Wright, PAS
Izolacija parazita - laboratorijski mievi, kultura elija
Detekcija Ag
Detekcija DNK - PCR (B1 gen, SAG1 gen) - kongenitalna
toksoplazmoza (amnionska tenost, krv, urin)
 Laboratorijska dijagnoza II

Seroloki testovi - IgG, IgM, IgA, IgE

Prisustvo infekcije
Vreme infekcije /aviditet

Nalaz: IgG + IgM infekcija unutar 3 meseca

IgG + IgM infekcija pre 3-6 meseci

Sabin-Feldman daj (dye) test

ELISA
Indirektna imunofluorescencija
Aglutinacija (ISAGA i dr)
 Terapija
Imunokompetentni domain
pirimetamin + sulfadiazin
Infekcija u trudnoi
spiramicin
pirimetamin + sulfadiazin posle prvog trimestra
Imunokompromitovani domain
pirimetamin + sulfadiazin
pirimetamin + klindamicin
pirimetamin + klaritromicin/azitromicin, dapson
Primarna profilaksa
trimetoprim + sulfametoksazol (Bactrim)
Sekundarna profilaksa (terapija odravanja)
pirimetamin + sulfadiazin
 Prevencija
Zdravstveno prosveivanje i obrazovanje
Izbegavanje kontakta sa maijim izmetom
Termika obrada mesa /66o C
Pranje povra i voa
Ruke i posue (kontakt sa presnim mesom)
dobro oprati toplom vodom i sapunom
Zatitne rukavice za trudnice prilikom rada sa
zemljom

Vakcina - iva za ovce