Ugovori i reformski akti

1. Rimski ugovori i osnivanje Evropske ekonomske zajednice

2. Prva politika kriza i Sporazum iz Luksemburga
3. Jedinstveni evropski akt kao projekat zajednikog evropskog trita
4. Ugovor iz Mastrihta od ekonomske prema politikoj uniji
5. Ugovor iz Amsterdama
6. Ugovor iz Nice
7. Lisabonski sporazum
Rimski ugovori i osnivanje Evropske ekonomske
zajednice
Nova etapa evropskog ujedinjenja poinje 1955. godine inicijativom
zemalja Benelux-a koja se odnosila na stvaranje:
1. carinske unije,
2. integraciju trita,
3. promet i
4. koritenje energetskih izvora.
 Francuski interes:
1. zajednica za atomsku energiju,
2. uspostavljanje zajednike poljoprivredne politike;
3. udruenje kolonijalnih teritorija, te
4. iste plate za ene u cijeloj Zajednici, na koje je francuska industrija
prema francuskom zakonu bila obavezna.
 Italija, ija je privreda bila najslabija, je podrala prijedlog uz uslov da
se:
1. osnuje Evropska investiciona banka,
2. Socijalni fond i
3. da se osigura slobodno kretanje radne snage.
 Svi ovi elementi su ukljueni u Rimske ugovore kojima je osnovana:
1. Evropska ekonomska zajednica i
2. Evropska zajednica za atomsku energiju
U sedam poglavlja Rimskog ugovora o osnivanju EEZ razraeni su:
1. glavni principi zajednikog trita,
2. harmonizacije ekonomskog razvoja,
3. socijalne politike,
4. slobode kretanja ljudi, znanja i kapitala.
Rimski ugovori koji su postali temelj novog evropskog zajednitva predviali
su:
1. Stvaranje zajednikog trita postepenim uklanjanjem carinskih
prepreka i stvaranje zajednike carinske tarife u trgovinskim
odnosima sa svijetom;
2. Osiguranje slobodnog kretanja ljudi, usluga i kapitala;
3. Stvaranje specijalnih uslova za razvoj poljoprivrede i jedinstvenog
poljoprivrednog trita;
4. Izradu zajednike prometne, privredno-trgovinske i socijalne politike
i
5. Pridruivanje Zajednici kolonijalnih podruja kojima upravljaju
drave lanice
 Rimskim ugovorom su osnovani Evropski socijalni fond i Evropska
investiciona banka.
Ugovor je stupio na snagu 01. januara 1958. godine i vai na
neogranien vremenski period. (lan. 240).
 Evropska ekonomska zajednica je imala znaajne ekonomske
nadlenosti, ukljuujui i ovlasti da ustanovi carinsku uniju sa
slobodnom unutranjom trgovinom i zajednikom vanjskom
carinskom politikom te nadlenosti za razvoj politike u pojedinim
sektorima, a posebno u poljoprivredi.
 Rimskim ugovorom, uspostavljene su etiri glavne institucije koje su dobile
nadlenost da sprovode njegove odredbe i ciljeve.
Te institucije su:
1. Evropska komisija, koja inicira politiku i sprovodi ve dogovorenu politiku;
2. Vijee ministara, koje donosi odluke ili zakone na osnovu prijedloga koje
podnosi Evropska komisija;
3. Evropski parlament, koji ima savjetodavnu ulogu i
4. Evropski sud pravde koji daje tumaenja odluka Zajednice i ugovora u
sluaju spora.
Ekonomski i socijalni komitet je imao savjetodavnu ulogu u radu Evropskog
vijea i Evropske komisije
 Ugovor o Evropskoj zajednici za atomsku energiju (EURATOM)
predviao je:

1. Razvoj atomske energije u mirne svrhe

2. Osiguranje sirovina i atomskog goriva dravama lanicama
3. Pomo i saradnju u realizaciji kljunih investicija
4. Kontrolu koritenja goriva
5. Stvaranje zajednikih propisa o zatiti zdravlja i sigurnosti zaposlenih
u atomskim postrojenjima
 U samo prvih pet godina primjene sporazuma o Evropskoj zajednici za
ugalj i elik trgovina izmeu drava lanica je porasla ak za 129%.
Trgovina unutar Evropske ekonomske zajednice je nakon 1958. godine
rasla za 28,4% na godinjem nivou, a prosjean rast uvoza iz treih
zemalja je iznosio oko 10%
Prva politika kriza i Sporazum iz Luksemburga
1958. godine De Gaulle je postao predsjednik Francuske.
Kao potivnik federalizacije Evropske ekonomske zajednice u svojoj
politici pokuavao je iskoristiti Zajednicu kao sredstvo za razvoj
francuske moi i liderstva.
Veto 1963. godine na zahtjev Velike Britanije, Danske, Irske i Norveke
za ulazak u lanstvo Evropske ekonomske zajednice, to je Francusku
dovelo do politikog sukoba sa drugim lanicama Zajednice.
 Kriza je kulminirala 1965. godine u dogovorima oko zajednike
poljoprivredne politike, koju je Francuska od poetka smatrala svojim
kljunim interesom.
Zajednika poljoprivredna politika se prema francuskom konceptu
trebala temeljiti na podrci u cijenama koja je traila velike javne
rashode iz budeta Komisije.
Ostale drave lanice Evropske ekonomske zajednice su zahtjevale da
evropski budet bude pod kontrolom Evropskog parlamenta, to je za
Francusku bilo neprihvatljivo.
 Od 1966. godine veliki broj odluka trebalo je donositi kvalifikovanom
veinom.
De Geulle nije mogao prihvatiti mogunost da Francuska bude
nadglasana kada se radi o znaajnim pitanjima. Iz tog razloga je 1965.
godine u znak protesta zabranio svojim ministrima da prisustvuju
sjednicama Vijea ministara.
U samom poetku veinu odluka Zajednice trebalo je donositi
jednoglasno.
Kriza je okonana 1965. godine Luksemburkim sporazumom, kako
bi Francuska i dalje ostala lanica Zajednice
 Sutina Luksemburkog sporazuma je uvoenje prava veta pri
odluivanju u Vijeu ministara.
Zapravo ovim je kompromisom prihvaen zahtjev Francuske
dogovorom da se u sluaju spornih pitanja mora postii konsenzus, a
pojedinane lanice imaju pravo veta ako su ugroeni njihovi vitalni
interesi
 Suoene sa kompleksnom institucionalnom strukturom Evropske
ekonomske zajednice, drave lanice pristupaju njenom
pojednostavljivanju sredinom 60 tih godina.
U tom cilju zakljuen je Ugovor o objedinjavanju zajednikih
institucija, kojim je ustanovljena jedinstvena Komisija i jedinstven
Savjet za sve tri Zajednice.
Evropski sud i Evropski parlament su posebnom Konvencijom situirani
kao jedinstvene institucije za sve tri zajednice.
 Time su ranije uspostavljene tri zajednice objedinjene u jedinstvenu
Evropsku zajednicu. Ugovor iz Luksemburga je stupio na snagu 1. jula
1967. godine.
De Gaulle je 1969. godine podnio ostavku, i na mjesto predsjednika
Francuske je doao Georges Pompidou, koji je u temelju promjenio
francusku politiku prema Zajednici.
De Gaulleov nacionalistiki fundamentalizam je ustupio mjesto
pragmatinom meuvladinstvu
 Uz zadovoljavanje francuskih interesa u nainu finsansiranja
zajednike poljoprivredne politike i koordinaciji vanjske politike
postignut je kompromis o irenju Ekonomske zajednice.
Njemaka je snano podrala proces daljnih evropskih integracija i u
tome je kljunu ulogu imao njemaki kancelar Vili Brand (Willy
Brandt), koji je na samitu est efova vlada u decembru 1969. godine
promovisao irenje Zajednice te ekonomsku i monetarnu uniju.
Njegovi prijedlozi su naelno prihvaeni i razvijali su se uporedo sa
irenjem Zajednice, iako je ekonomska i monetarna unija zaivjela tek
dvije decenije poslije, poetkom 90-tih godina.
Jedinstveni evropski akt kao projekat
zajednikog evropskog trita
Period od 1970. do 1985. godine je bio najtei period u razvoju Ekonomske
zajednice.
Usljed globalne ekonomske krize u 70-tim godinama XX stoljea drave
lanice Evropske zajednice su prihvaile projekt uspostavljanja jedinstvenog
unutranjeg trita.
Na inicijativu aka Delora (Jacques Delors), predsjednika Evropske
komisije, pokrenuti su pregovori o reformi osnivakih ugovora koji bi vodili:
1. jedinstvenom tritu,
2. jedinstvenoj valuti i
3. institucionalnoj reformi Evropske zajednice.
 Jedinstveni evropski akt iz 1986. godine je najznaajniji reformski akt
kojim je bitno modificiran Ugovor o Evropskoj ekonomskoj zajednici iz
1957. godine.
Ovim aktom su uspostavljeni pravni temelji za stvaranje jedinstvenog
evropskog trita do 1993. godine.
 Proirene su postojee i uspostavljene nove nadlenosti Evropske
zajednice u oblasti:
1. socijalne politike,
2. ekonomske i socijalne kohezije,
3. istraivanja i tehnolokog razvoja,
4. zatite okoline,
5. vanjsko - politike saradnje.
 Nadlenosti Evropskog parlamenta su institucionalnom reformom
ojaane uvoenjem principa saradnje u odluivanju sa drugim
institucijama Evropske zajednice.
Pojednostavljen je proces donoenja odluka u Vijeu ministara.
Osnovana nova institucija Evropske zajednice: Evropsko vijee, kojeg
sainjavaju efovi drava i vlada lanica Evropske zajednice.
 Prijedlog Jedinstvenog evropskog akta je predloen Evropskom vijeu
1985. godine.
Godinu ranije, Evropski parlament je usvojio novi politiki projekat:
Nacrt ugovora o Evropskoj Uniji
Na meuvladinoj konferenciji u Milanu 1985. godine razmatran je i
program Evropske komisije za uspostavljenje jedinstvenog trita kao i
Nacrt ugovora o Evropskoj Uniji koji je pripremio Evropski parlament.
Rezultat zasijedanja je bio Jedinstveni evropski akt, koji je osigurao
ekonomski oporavak i pokrenuo razvoj Zajednice.
 Jedinstvenim evropskim aktom proirene su nadlenosti zajednice u
oblasti regionalnog razvoja i utvreni su ciljevi regionalne politike
Evropske zajednice.
U petom poglavlju Ugovora, koji se odnosi na ekonomsku i socijalnu
saradnju, naglaava se potreba harmoninog razvoja Zajednice.
U tom smislu kao jedan od osnovnih ciljeva Zajednice je smanjenje
razlika u razvijenosti regija, a drave lanice Zajednice se obavezuju
da svoju ekonomsku politiku prilagode navedenim ciljevima
Zejednice.
Takvu politku Evropska zajednica e podrati kroz uspostavljene
strukturne fondove.