Grupna tehnologija I

fleksibilna proizvodnja
• Značajan naučni prodor u tehnologiji obrade i montaže učinjen је
razvojеm koncepta grupne i tipske tehnologije.

• Tipska tehnologija je definisana tehnološkim procesom, a zasniva se na

zajedničkom redoslijedu većine tehnoloških operacija za grupu radnih
predmeta sa zajedničkim osobinama.

• Grupna tehnologija se definiše kroz opremu (mašine, alati i pribori, kao i

kroz pomoćne pribore, mjerne pribore i alate), koje su neminovnost pri obradi.
• Iz ovoga proizilazi da je potrebno istražiti tehnološku sličnost radnih
predmeta i izvršiti njihovo grupisanje.

• Grupisanje se vrši na klase, podklase, grupe i tipove (slika).

Slika 1. Struktura grupisanja dijelova
• Klasu sačinjavaju dijelovi koji imaju zajedničku konfiguraciju.

• Podklase čine podsklopovi dijelova jedne klase i imaju zajedničke

tehnološke postupke obrade.

• Grupa je osnovna tehnološka jedinica. Pri obradi koristi iste

mašine, zajedničke pribore i alate i zajedničko im je podešavanje.

• Tip je skup delova koji ima istu operaciju obrade.

• Danas se u industrijski razvijenim zemljama Japan, SAD koristi osnovna
karakteristika grupne tehnologije, a to je grupisanje radnih predmeta u grupe
sa zajedničkim karakteristikama, a na bazi toga se vrši dalja tehnološka
razrada.

• To je osnova za projektovanje fleksibilnih tehnoloških ćelija, kao

proizvodnih kompleta za pojedine grupe - familije dijelova.
• Svi radni predmeti koga čine elementi u proizvodnom procesu mogu
se razvrstati u klasi dijelova prema vrsti obrade (tipovi, mašina, alatke)
i prema grupnom, zajedničkom, tehnološkom postupku.

• Klase dijelova prema vrsti obrade, odnosno vrstama mašina mogu se

podijeliti na automate, glodalice, strugove, brusilice, obradne centre i
NU mašine.

• Ta definisana klasa se razvrstava na grupe koje imaju zajednički

tehnološki proces i to:
• • grupe sa ciklusom obrade na jednoj
• • grupe sa posebnim tehnološkim operacijama,
• • grupe sa zajedničkom tehnologijom.
• Tehnološka klasifikacija za grupnu tehnologiju bazira se na sledećim
cjelinama:
• geometrijski oblik radnih predmeta i karakteristike površina koje se
obrađuju,
• gabaritne mjere radnog predmeta prije obrade i posle obrade,
• •tačnost dimenzija sa kvalitetom obrađenih površina,
• zajedništvo tehnološkog procesa,
• veličina serije,
• vrste materijala.
• Na osnovu izvršene klasifikacije radnih predmeta u grupe, postupa se
razradi grupnog tehnološkog procesa, a pri tom se polazi od sljedećih
kriterijuma:
• ekomomičnost je osnova pri usvajanju optimalnog puta alata
• pomoćni pribori za obradu i stezanje radnih predmeta treba da omoguće
brzo podešavanje mašine i brzo stezanje radnih predmeta,
• grupni dizajn alata objezbeđuje sve obrade radnih predmeta u grupi
uz uvođenje kriterijuma postojanosti alata,
• priprema mašina ili uređaja za prelazak na obradu drugog radnog
predmeta sa promijenjenim osobinama treba da bude jednostavna i
kratkotrajna,
• mašine, oprema i uređaji za grupnu tehnologiju treba da budu u
potpunosti iskorištene.
• U cilju uvođenja tehnologije vrše se značajni zahvati u pravcu
automatizacije pogona na bazi definisanog grupnog koncepta.
• Automatizacija obuhvata samo izvođenje operacija na mašinama
i opremi, automatizacije prostora između mašina kao i povezivanje
mašina u cilju efikasnog protoka materijala od jedne do druge mašine.
• Automatizacija pogona se ostvaruje u tri pravca:
• • grupne operacije,
• • grupne višepredmetne ćelije,
• • grupne automatske linije.
• Osnovne faze aktivnosti za uvođenje grupne tehnologije:
• povezivanje i klasifikacija dijelova u grupe,
• definisanje vještačkog kompleksa dijela, ukoliko ne postoji prirodni
reprezent,
• projektovanje grupnog tehnološkog postupka,
• projektovanje automatizovanog pogona,
• projektovanje tehnološkog postupka za dio