Elementi pneumatskih sistema

KOMPRESOR- pojam, vrste i

funkcije
Pitanja za ponavljanje :
1.Navesti osnovne veličine stanja vazduha?
2.Navesti veličine sadržane u jednačini stanja idealnih gasova,
objasniti njihov odnos .
3.Objasniti pojam vlažnosti zraka.
4.Apsolutna vlažnost zraka predstavlja....
5.Relativna vlažnost zraka predstavlja...
6. Boyle-Mariotteov zakon se definiše kao....
7.Navesti osnovne promjene stanja idealnih gasova?
8.Objasniti IZOHORSKU, IZOBARSKU, IZOTERMSKU i POLITROPSKU
promjenu stanja ?
9. Objasniti nastanak i vrste rada u dijagramu stanja p-V?
 Da bi neki pneumatski sistem ostvario svoje osnovne funkcije
pogona i upravljanja, potreban je izvor komprimiranog zraka.

 Vazduh pod pritiskom se proizvodi u kompresorskoj stanici pomoću

kompresora.

 Komprimirani vazduh sadrži u sebi kapljice vode te razne nečistoće

(prašina, kapljice ulja), pa je za daljnju upotrebu neophodna određena
priprema.
• Prije svakog pneumatskog uređaja ili grupe uređaja postavljaju se
elementi, koji pripremaju zrak u stanje prikladno za rad.

Pripremnu grupu čine:

• filter – pročišćivač zraka
• regulator pritiska
• zauljivač
Pripremno pneumatska grupa
 Ostali elementi pneumatskih sistema su :

 Razvodnici
Ventili
Izvršni organi (pneumatski cilindri, obrtni motori)
Cjevovodna instalacija sa priključcima i
Rezervoari
 Kompresori su mašine koje obezbjeđuju potrebnu energiju vazduha
u pneumatskom sistemu na račun mehaničkog rada pogona.
Kompresor zraka je pneumatski stroj koji služi za pretvaranje
mehaničke energije u energiju komprimiranog zraka, dok se u
pneumatskim motorima obavlja pretvorba energije u suprotnom
smjeru.
Osnovni zadatak kompresora je da sabija zrak na određeni pritisak ,
koji se kasnije koristi kao radni fluid u pneumatskim sistemima.

Prema osnovnim karakteristikama i načinu na koji radni elementi

kompresora sabijaju vazduh, razlikuju se:
1. klipni (radijalni i aksijalni)
2. protočni kompresori
 KLIPNI KOMPRESORI

Klipni kompresor je kompresor koji se najviše koristi u tehničkoj

praksi, a kod njega je pritisni mehanizam klip s cilindrom, dok
mehanizam za razvođenje zraka ima dva ventila sa sjedištem
(jednoradni kompresor).

 Klipni kompresori se upotrebljavaju za dobave zraka do 4 000 m3/h.

Klipni kompresori koriste se pritiske za niže od 10 bara.

• Podjela klipnih kompresora :
 prema načinu djelovanja:

 Kompresor jednostranog djelovanja ( vrši usisavanje i sabijanje

vazduha sa jedne strane klipa, daju vazduh pritiska do 6 bar)

Kompresor dvostranog djelovanja ( vrši usisavanje i sabijanje vazduha

sa obje strane klipa)
Princip rada jednoradnog klipnog kompresora
Klipni dvoradni kompresor sa 6 cilindara
• Prema položaju cilindara :

Horizontalni (ležeći)
Vertikalni (stojeći)
Sa cilindrima pod uglom

Prema hlađenju :
Klipni kompresori sa vazdušnim hlađenjem
Klipni kompresori sa vodenim hlađenjem
• U pneumatici se klipni kompresori najčešće koriste kao jednostepeni i
dvostepeni.

• U jednostepenom kompresoru zrak se sabija na pritisak do 6 bar a u

dvostepenom normalni pritisci su do 15 bar.

• Visokotlačni trostepeni i četverostepeni kompresori mogu postići

pritiske do 250 bar.
Klipni kompresor sa jednim stepenom kompresije
Klipni kompresor sa 2 stepena kompresije
Klipni kompresori sa više stepeni kompresije
• VIŠESTEPENA KOMPRESIJA
• Primjenjuje se zbog smanjenja konačne temperature i uštede u radu.

• Što kompresor ima više stupnjeva to je ušteda u radu veća (veće

približavanje izotermnoj kompresiji pod uslovom da se nakon svakog
stupnja plin ohladi na početnu temperaturu).

• Temperatura je ograničena zbog opasnosti od samozapaljenja

mazivog ulja te promjene njegovih svojstava. Hladnjaci su ugrađeni
nakon svakog stupnja.
• ROTACIJSKI KOMPRESORI
• Radijalni (centrifugalni)
• Aksijalni kompresori

• Kao uređaji za dobijanje komprimiranog zraka pogodni su rotacioni

kompresori sa ćelijama ili lamelarni kompresori.

• Ovi kompresori sabijaju u jednom stepenu vazduh do 4 bar, a u 2

stepena do 8 bar. Količine vazduha, zavisno od veličine, mogu iznositi
do 100 (m3/min)
a) Ruts-ov kompresor b) Radijalni c) Aksijalni kompresor
• Vijčani kompresor koristi dva rotora da bi sabio zrak. Tu je jedan
“ženski” i jedan “muški” rotor.

• Kada se rotori počnu okretati, zrak biva usisan sa jedne strane i

“zarobljen” između rotora. Kako se rotori neprekidno okreću zrak se
potiskuje na drugi kraj rotora ( na “stranu sabijanja”) i novi svjež zrak
se usisava.

• S obzirom da je ovo kontinuiran proces, ova vrsta kompresora ne

stvara mnogo buke; radi tiho i lagano.

• U poređenju sa klipnim kompresorom, vijčani kompresor je skuplji.

• Vijčani kompresor: 1-vodeći rotor, 2-vodjeni rotor
a) horizontalni presjek; b) presjek po vodećem rotoru (A-A); c)
poprečni presjek preko rotora; d)poprečni presjek preko usisne
komore
• TURBOKOMPRESORI -predstavljaju vrstu centrifugalnih kompresora
koji se primjenjuju na motornim vozilima (kod teških motornih vozila
ugrađeni su pneumatski kočioni sistemi te drugi pneumatski pogoni).
Pripremna grupa za vazduh

• Sve nečistoće, prisustvo ulja i vode, imaju štetno djelovanje na

elemente pneumatske instalacije. Zbog toga se vazduh prije ulaska u
sistem priprema kako bi funkcija uređaja bila tačna a vijek trajanja
duži.

• Glavni cjevovodi koji vode iz kompresorske stanice postavljaju se pod

nagibom od 1-2 stepena u smjeru strujanja vazduha radi oticanja
kondenzata.
• Na pogodnim mjestima u cjevovodu (koljena) postavljaju se odvajači
kondenzata sa ručnim ili automatskim djelovanjem.

• Pored odvajača kondenzata, u sistemu je ugrađena pripremna grupa

za vazduh, koja se sastoji od prečistača, regulatora pritiska i zauljivača,
slijedom.
PREČISTAČ - FILTER
• Ima zadatak da komprimirani vazduh oslobodi od kapljica vode i
ostalih nečistoća

Vazduh ulazi kroz otvor (1), zatim prolazi preko rešetke koja ga usmjerava
naniže. Nakon toga, vazduh ponovo skreće prema ulošku filtera (4), gdje se
zbog centrifugalne sile sve kapljice vode i druge primjese odvajaju i padaju
u čašicu (2) slivajući se na dno filtera. Ispuštanje svih nečistoća i
kondenzata vrši se kroz ventil (8).
Filter vazduha,regulator i mazalica za ulje.Protok vazduha 1500
L/min,maksimalni pritisak 10 bara.Veličine ulaza 1/4, 3/8, 1/2
cola.
• REGULATOR PRITISKA
• Komprimirani vazduh koji se proizvodi u kompresorskoj stanici je
pritiska 6-10 bar.

• Pneumatska mreža je često dugačka i razgranata po pogonu do

različitih potrošača, pritisak vazduha se smanjuje pa bi moglo do
smetnji u radu pneumatskih uređaja.

• Zbog toga se ispred instalacije (iza prečistača) postavlja regulator

pritiska sa manometrom. Ima zadatak da propušta u sistem uvijek
vazduh konstantnog pritiska.
  Vazduh ulazi kroz otvor (I) , dolazi do membrane (m), koja se
silom pritiska podiže i sabija oprugu. Vazduh iz komore ispod
membrane produžava ka potrošaču. Pritisak vazduha koji ide ka
potrošaču može se regulisati zavrtnjem za podešavanje,
obrtanjem ručice na vrhu regulatora.

Regulator pritiska sa membranom

• ZAULJIVAČ

• Vazduh oslobođen štetnih primjesa, poslije regulatora pritiska prolazi

kroz zauljivač.

• Ovdje se vazduhu dodaje fina uljna magla koja podmazuje pokretne

dijelove pneumatskih sistema.

• Ovaj uređaj ne zahtijevaju svi pneumatski sistemi (vazduh za sisteme

niskog pritiska mora biti potpuno suh, vazduh kod pištolja za farbanje
mora biti potpuno čist).
HVALA NA PAŽNJI