1ο ΔΗΜ. ΣΧ.

ΑΙΓΙΝΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΣΤ1

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ
ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ
ΚΡΑΤΟΥΣ
Η σχέση του πρώτου κυβερνήτη
της Ελλάδας με την Αίγινα

Υπεύθυνη δ/λα: Άννα Ρόδη

ΑΙΓΙΝΑ, ΣΧ. ΕΤΟΣ 2018 - 19

1
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
1. Βιογραφικό σημείωμα
Ο Ιωάννης Καποδίστριας
γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις
11 Φεβρουαρίου 1776 από
αριστοκρατική οικογένεια,
γραμμένη στο libro d’ oro, που
καταγόταν από την πόλη
Κάπο ντε Ίστρια (= Ακρωτήριο
της Ίστριας) της Δαλματίας.
Πρόκειται για τη σημερινή
πόλη Κόπερ της Σλοβενίας.
Το αρχικό οικογενειακό
επίθετο ήταν Βιτόρι αλλά από
το όνομα της πόλης αυτής
Ο Ιωάννης Καποδίστριας προέκυψε το εξελληνισμένο
σε νεαρή ηλικία επώνυμο Καποδίστριας.

Πηγή εικόνας: https://el.wikipedia.org

2
 Πορτραίτα του Αντωνίου – Μαρία και της Διαμαντίνας Καποδίστρια

Ο πατέρας του ονομαζόταν Αντώνιος – Μαρία και η μητέρα του

Διαμαντίνα το γένος Γονέμη, με καταγωγή από την Κύπρο.
Πηγή εικόνας: https://www.geni.com/people/Adamantine-Capodistria
3
 Η οικογένεια Γονέμη το 1606 έλαβε από τη Γαληνοτάτη
Δημοκρατία της Βενετίας τον τίτλο του κόμητος, λόγω της
συνεισφοράς της στον αγώνα εναντίον των Τούρκων.
Όταν η Κύπρος όμως κατακτήθηκε από αυτούς,
μετανάστευσε στην τότε βενετοκρατούμενη Κρήτη. Εκεί
έμεινε για περίπου έναν αιώνα μέχρι που και αυτή η
μεγαλόνησος πέρασε σε τουρκικά χέρια, για να
μεταναστεύσει εκ νέου.
Αυτή τη φορά, ακολουθώντας στη φυγή τους από την Κρήτη
τους Βενετούς, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα το 1699.
Οι Βενετοί τους προσέφεραν ένα μεγάλο τιμάριο, ενώ
αργότερα η απόγονος της οικογένειας Διαμαντίνα, κόρη του
κόμη Χριστόδουλου Γονέμη, ενώθηκε με τα δεσμά του γάμου
με τον Αντώνιο - Μαρία Καποδίστρια.

4
 Ο Ιωάννης ήταν το έκτο από τα εννέα παιδιά που απέκτησε το
ζευγάρι, ενώ τα πιο γνωστά από τα αδέλφια του ήταν ο Βιάρος και
ο Αυγουστίνος.

Βιάρος Καποδίστριας Αυγουστίνος Καποδίστριας

(Κέρκυρα, 1774 – 1842) (Κέρκυρα, 1778 – Πετρούπολη, 1857)
5
 Σ’ αυτό το σημείο στην περιοχή Μουράγια της Κέρκυρας,
βρισκόταν παλαιότερη οικία στην οποία πιθανότατα γεννήθηκε
ο κυβερνήτης. Το κτίριο που βρίσκεται σήμερα στη θέση του
χτίστηκε από τον μικρότερο αδελφό του Γεώργιο Καποδίστρια.

Πηγή εικόνας: http://kapodistrias.digitalarchive.gr/monuments.php

6
 Σπούδασε και πήρε το διδακτορικό του στην ιατρική στο Πανεπιστήμιο
της Πάντοβα, ακολουθώντας τη συνήθεια της εποχής σύμφωνα με την
οποία οι γόνοι των αριστοκρατικών οικογενειών των Επτανήσων, για να
μορφωθούν, πήγαιναν να σπουδάσουν στην Ιταλία.

Πάντοβα (18ος-19ος αιώνας)

Πηγή: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Piazza_signori_1817.jpg
7
 Όταν επέστρεψε μετά τις σπουδές του στην Κέρκυρα (που ήταν τότε σε
γαλλικά χέρια), συνελήφθη μαζί με τον πατέρα του από τους Γάλλους,
γιατί θεωρήθηκε φίλος των Ρώσων.
Μόλις οι Ρώσοι κατέλαβαν το νησί, απελευθερώθηκε και διορίστηκε
αρχίατρος σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο, που είχε ιδρυθεί από τους
Τούρκους.

Ο ρώσικος δικέφαλος αετός

Πηγή εικόνας: https://commons.wikimedia.org

8
 Ο Αλή Πασάς Τεπελενλής (1744 – 1822), έργο του Λουί Ντυπρέ

Αργότερα υπέβαλε την παραίτησή του και συνέβαλε στην οργάνωση της
άμυνας της Λευκάδας, που απειλείτο από τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων.
Πηγή εικόνας: http://room5.trivago.gr/347-to-romantiko-teras-tis-ipeirou/

9
 Το 1809 πήγε στη
Ρωσία, όπου διορίστηκε
αρχικά σύμβουλος της
κυβέρνησης.
Στη συνέχεια ο τσάρος
Αλέξανδρος ο Α΄,
αναγνωρίζοντας τις
διοικητικές και πολιτικές
του ικανότητες και
εκτιμώντας την
εξαιρετική του μόρφωση,
τον αναβάθμισε.

Ο Αλέξανδρος ο Α΄ (1777 – 1825), χαρακτικό Πηγή εικόνας:

των Γκουντλέ και Μόρισον, βασισμένο σε https://commons.wikimedia.org
αρχικό πορτρέτο του Κρούγκερ

10
 Πορτραίτο του Ιωάννη Καποδίστρια, έργο του Τόμας Λώρενς και ο κόμης
Καρλ φον Νέσελροντ (1780 – 1862), λιθογραφία του 19ου αιώνα.

Έτσι τοποθετήθηκε στη θέση του υπουργού εξωτερικών μαζί με τον

Καρλ φον Νέσελροντ.

Πηγές εικόνων: https://commons.wikimedia.org

11
 Το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας (σήμερα της Ουκρανίας) ιδρύθηκε
από τους Νικόλαο Σκουφά, Εμμανουήλ Ξάνθο και Αθανάσιο Τσακάλωφ
(ας μην ξεχνάμε και τη συμβολή σ’ αυτήν την αρχική φάση των
Αναγνωστόπουλου, Παπαφλέσσα και Σέκερη) η Φιλική Εταιρεία.

Αθανάσιος Τσακάλωφ (1788 – 1851), Νικόλαος Σκουφάς

(1779 – 1818) και Εμμανουήλ Ξάνθος (1772 – 1851)

12
 Στόχος της ήταν να προετοιμάσει την Ελληνική Επανάσταση
για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.

«Ο Όρκος των Φιλικών», έργο του Διονυσίου Τσόκου

Πηγή εικόνας: http://www.mixanitouxronou.gr

13
 Κεντρικό σύνθημα: «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ»

Η Εταιρεία θέλησε να εκλέξει έναν αρχηγό που να δίνει σάρκα και

οστά στο όνειρο του ξεσηκωμού και της απελευθέρωσης του γένους.
Έτσι απευθύνθηκε στον Καποδίστρια και του πρότεινε να αναλάβει
αυτό το δύσκολο έργο.

Πηγή εικόνας: https://3.bp.blogspot.com 14

 Εκείνος όμως αρνήθηκε,
γιατί πίστευε ότι δεν ήταν η
κατάλληλη στιγμή για την
επανάσταση, αφού από το
1815 στην Ευρώπη
επικρατούσαν οι
αντιδραστικές θέσεις της
Ιερής Συμμαχίας και του
καγκελάριου της Αυστρίας
Κλέμενς φον Μέτερνιχ, που
στόχευαν στην κατάπνιξη
των φιλελεύθερων
εθνικοαπελευθερωτικών
κινημάτων.

Πηγή εικόνας:
Κλέμενς φον Μέτερνιχ (1773 –1859) https://commons.wikimedia.org

15
 Τελικά αυτόν το ρόλο
έμελε να τον αναλάβει ο
πρίγκιπας Αλέξανδρος
Υψηλάντης (1792 –
1828).
Ο υπασπιστής του
τσάρου Αλέξανδρου του
Α’, διαποτισμένος από
τη βαθιά αγάπη του για
την πατρίδα διέθεσε την
προσωπική και
οικογενειακή του
περιουσία για τη
δημιουργία ελεύθερου
ελληνικού κράτους.

Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792 – 1828) Πηγή εικόνας: https://www.sansimera.gr

16
 Παρ’ όλο που αρχικά ο Καποδίστριας δεν πίστευε ότι οι
Έλληνες θα κέρδιζαν την ελευθερία τους επαναστατώντας
τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, στη συνέχεια υποστήριξε
με πάθος τα ελληνικά συμφέροντα.
Όταν η Ελληνική Επανάσταση βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη,
προσπάθησε να πείσει τον τσάρο να την υποστηρίξει.
Επειδή όμως δεν τα κατάφερε, δήλωσε παραίτηση από το
αξίωμά του και κατέφυγε στην Ελβετία, όπου επικρατούσε
εμφυλιοπολεμική κατάσταση.
Ο ίδιος φρόντισε να ομαλοποιηθούν τα προβλήματα και
βοήθησε τη χώρα να οργανωθεί διοικητικά με το σύστημα
των καντονιών, ενώ συνέβαλε στη δημιουργία του
ελβετικού συντάγματος. Τέλος η Ελβετία, χάρις στον
Καποδίστρια, πέτυχε να κατοχυρώσει την ουδετερότητα
της. Όλα τα παραπάνω ισχύουν μέχρι σήμερα.

17
 Για την προσφορά του αυτή τιμήθηκε από το ελβετικό κράτος
με πολλούς τρόπους, όπως με την ανακήρυξή του ως πρώτου
επίτιμου δημότη της Γενεύης αλλά και…

Δίπλωμα σε μαύρη κορνίζα της ανακήρυξης του Ιωάννη

Καποδίστρια ως επίτιμου πολίτη της πόλης της Γενεύης.

Πηγή εικόνας: http://kapodistrias.digitalarchive.gr

18
 … στήνοντας αγάλματα, για να τον τιμήσουν.

Ελβετία, Λωζάννη: Προτομή του Ιωάννη Καποδίστρια (2017).

Άγαλμά του υπάρχει και στη Ζυρίχη.

Πηγή εικόνας: http://www.saronicmagazine.com/?p=30300

19
 Η αξία του αναγνωρίστηκε όμως και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δείτε
ακόμη δύο από τα αγάλματα που τού έστησαν στη Ρωσία…

Ο επιβλητικός ανδριάντας του Ι.Κ. στην Αγία Πετρούπολη

Πηγή εικόνας: http://dipanoskaltsis.blogspot.com

20
 … και τη Σλοβενία.

Καθιστός ανδριάντας του Ι.Κ., έργο του Κ. Παλαιολόγου

από χαλκό. Το έργο είναι δωρεά του ελληνικού κράτους
στην πόλη Καπο ντ’ Ίστρια (Κόπερ) της Σλοβενίας.

Πηγή εικόνας: http://wikimapia.org

21
 Το σπουδαιότερο όμως
για την Ελλάδα ήταν ότι
στην Ελβετία ο
κυβερνήτης γνώρισε τον
Ζαν Γκαμπριέλ Εϋνάρντ,
θερμό φιλέλληνα, που
λίγο καιρό αργότερα θα
πρόσφερε σημαντικές
υπηρεσίες στο
νεοσύστατο ελληνικό
κράτος. Σε αυτήν όμως τη
λαμπρή προσωπικότητα
θα αναφερθούμε και
παρακάτω.
Ζαν Γκαμπριέλ Εϋνάρντ (1775 – 1863),
Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

22
 2. Η εκλογή

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου, έργο του Γάλλου

ζωγράφου Γκαρνερέ, Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Τον Οκτώβριο του 1827 οι ενωμένοι στόλοι των τριών Μεγάλων

Δυνάμεων κατέστρεψαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο του Ιμπραήμ
στο Ναυαρίνο και η Επανάσταση φάνηκε να προχωρά πια προς θετική
κατάληξη.
23
Οι ναύαρχοι - νικητές της ναυμαχίας Λογγίνος Χέυδεν (1773 – 1850),
Έντουαρντ Κόδριγκτον (1770 - 1851) και Ερρίκος Δεριγνί (1782 -1835)

Πηγές εικόνων: https://el.wikipedia.org και

https://argolikivivliothiki.gr/tag/battle-of-navarino

24
 Στις 19 Μαρτίου 1827
η Γ΄ Εθνοσυνέλευση
που πραγματοποιήθηκε
στην Τροιζήνα ψήφισε
νέο σύνταγμα, το
«Πολιτικόν Σύνταγμα
της Ελλάδος», και
εξέλεξε τον Ιωάννη
Καποδίστρια ως πρώτο
κυβερνήτη του
νεοσύστατου ελληνικού
κράτους για εφτά
χρόνια. Εκείνος δέχτηκε
την εκλογή.

Προσωπογραφία Ιωάννη Καποδίστρια,

Μουσείο Μπενάκη

25
 3. Η θερμή υποδοχή

Αφού δέχτηκε τη θέση, περιόδευσε σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες και

ήρθε σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες, για να ζητήσει τη
βοήθειά τους για τη στήριξη της Ελλάδας.
Μετά από μια σύντομη στάση στη Μάλτα, όπου συναντήθηκε σε
φιλικό κλίμα με τον Άγγλο ναύαρχο Κόδρινγκτον, επιβιβάστηκε στο
αγγλικό πολεμικό πλοίο Γουορσπάιτ και, συνοδευόμενος επίσημα από
το ρωσικό Ελένη και το γαλλικό Ήρα, ξεκίνησε για το μακρύ ταξίδι του
προς τη ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα.

Πολεμικά πλοία της εποχής σε ναυμαχία

Πηγή εικόνας: https://www.arxon.gr
26
 Άποψη του Ναυπλίου, έργο του Πετιέ

Εξαιτίας της θαλασσοταραχής το καράβι έμεινε για λίγες μέρες

στο Ναύπλιο και…
27
 Ο όρμος της Περιβόλας παλαιότερα (φωτ. Ά. Ρόδη, 2008)

… τελικά τον οδήγησε στην Αίγινα στις 11 Ιανουαρίου 1828.

Συγκεκριμένα αποβιβάστηκε στον όρμο της Περιβόλας.
28
 Το Μπούρτζι της Αίγινας (σχέδιο του Χάνσεν, 1837)

Αργότερα πήγε στο λιμάνι του νησιού όπου ο λαός του επεφύλαξε
ενθουσιώδη υποδοχή.

Πηγή εικόνας: https://anemourion.blogspot.com

29
 Ο Μητροπολιτικός ναός της Αίγινας, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Έπειτα κατευθύνθηκε προς τον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, δηλαδή
τη Μητρόπολη της πόλης, που μέχρι τότε λειτουργούσε ως Βουλευτήριο.
30
 Εκεί έγινε δοξολογία και
ο Ανδριώτης ιεράρχης
Θεόφιλος Καΐρης
εκφώνησε προς τιμήν του
έναν προφητικό λόγο για
την όλη πορεία αλλά και
το τραγικό τέλος του. Τον
προειδοποίησε αλλά
πιθανόν να θεώρησε όσα
του είπε υπερβολικά.
Η ιστορία όμως
δυστυχώς δικαίωσε τον
κληρικό.

Πηγή εικόνας:
https://commons.wikimedia.org/
Θεόφιλος Καΐρης (1784 – 1853) wiki/File:TheophilosKairis.jpg

31
 Στη Μητρόπολη στις 26 Ιανουαρίου 1828 έγινε και η ορκωμοσία του.

Σε κάποιο απ’ αυτά τα ευαγγέλια του 18ου αι., που φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη του
ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ορκίστηκε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας

Πηγή εικόνας: κάρτα που εκδόθηκε από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο

του Ι. Μητροπολιτικού Ναού Αίγινας για την επέτειο των 200 χρόνων
της εκκλησίας, 1806 – 2006, Αίγινα, Αυγ. 2006
32
 Στην Αίγινα έδρευε στον Πύργο του Φιλικού Σπύρου Μαρκέλλου η
Αντικυβερνητική Επιτροπή, που εκτελούσε προσωρινά κυβερνητικά
καθήκοντα μέχρι λίγο πριν τον ερχομό του Ι.Κ., οπότε και παραιτήθηκε.

Ο Πύργος του Μαρκέλλου το 1903

Πηγή εικόνας: https://www.facebook.com/aiginaia/photos

33
 Το Κυβερνείο της Αίγινας (παλιά φωτογραφία, φωτ. αρχείο Ά. Ρόδη)

Με ενέργειες της τελευταίας επισκευάστηκε το 1827 το απλό διώροφο

κτίριο που έγινε η κατοικία του και το πρώτο κυβερνητικό μέγαρο της
χώρας. Για λίγες μέρες πριν την εγκατάσταση του φέρεται να φιλοξενήθηκε
στο σπίτι του Βούλγαρη ή κατ’ άλλους στο σπίτι του Νικόλαου Λαλαούνη.
34

Σπυρίδων Τρικούπης
(Μεσολόγγι 1788 - Αθήνα 1873),
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Το «Παλάτι του μπαρμπα –
Γιάννη» ή «του Ντούκα», όπως
το αποκαλούσαν οι ντόπιοι,
έγινε το πρώτο κυβερνητικό
μέγαρο της χώρας, στο οποίο
πάρθηκαν οι πρώτες κρίσιμες
αποφάσεις και υπογράφτηκαν
από τον κυβερνήτη τα πρώτα
σημαντικά έγγραφα.
Απ’ αυτόν το χώρο
διαχειριζόταν ο Ι.Κ. τις
υποθέσεις του κράτους με τη
βοήθεια του πολιτικού
Σπυρίδωνα Τρικούπη με τον
οποίο συνεργαζόταν στενά.
35
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
1. Η κατάσταση της χώρας

Με την άφιξή του στην Αίγινα ο κυβερνήτης είδε μπροστά

του εικόνες που τον συγκλόνισαν. Χαρακτηριστικό είναι το
παρακάτω απόσπασμα από τα Άπαντα του Τερτσέτη:

«… ανατρίχιαζα, μού έτρεμαν τα γόνατα, η φωνή

του λαού έσχιζε την καρδιά μου μαυροφορεμένες,
γέροντες, μου εζητούσαν να αναστήσω τους
απεθαμένους τους. Μανάδες μού έδειχναν εις το
βυζί τα παιδιά τους και μού έλεγαν να τα ζήσω και
ότι δεν τους απέμεναν παρά εκείνα κι εγώ.»

Τερτσέτη, Άπαντα, Απόλογα για τον

Καποδίστρια, Αθήναι 1953, σ. 214

36
Η Αίγινα, λίγο πριν την άφιξη του Καποδίστρια. Ψαριανοί πρόσφυγες
(λιθογραφία του Φρήντριχ Χοχ από πίνακα του Καρλ Κράτσαϊζεν)
37
 Στο ξεκίνημα λοιπόν του έργου του είχε να αντιμετωπίσει
πολλά και δυσυπέρβλητα προβλήματα:

• Η οικονομία του κράτους ήταν ανύπαρκτη, ενώ η χώρα λόγω

των μακροχρόνιων πολεμικών συγκρούσεων ήταν ερειπωμένη
και ο λαός αντιμετώπιζε την προσφυγιά, την πείνα, την
ορφάνια, τη χηρεία, την αναπηρία, την αμάθεια.

Ερειπωμένη Αθήνα,
από το λεύκωμα
Πετιέ (της συλλογής
Στ. Βαλλιάνου), επιμ.
Στ. Παπαδόπουλος,
Αθήνα, εκδ. ΕΤΕ,
1971, σ. 29.

38
• Ελεύθερες περιοχές ήταν η Αίγινα, ο Πόρος, τα Μέγαρα και
το Ναύπλιο και στην Πελοπόννησο δρούσαν τα απομεινάρια
της στρατιάς του Ιμπραήμ, ενώ ο στρατός ήταν άτακτος.

• Οι πειρατές λυμαίνονταν τις θάλασσες, όπου «ανθούσε» το

λαθρεμπόριο.

• Οι ληστές λεηλατούσαν την ύπαιθρο και εμπόδιζαν τη

διακίνηση ανθρώπων και αγαθών.

• Η γεωργία, η κτηνοτροφία και η βιοτεχνία εξασκούνταν με

τελείως πρωτόγονα μέσα και σε μηδαμινή κλίμακα, λόγω των
συνεχών συρράξεων.

• Υπήρχε παντελής έλλειψη δικαστηρίων και σχολείων.

39
 2. Εργασία – επισιτισμός – υγεία

Η φτώχεια, η ανέχεια και η πείνα βασάνιζαν τον πληθυσμό τόσο

στην Αίγινα όσο και στις υπόλοιπες ελληνικές περιοχές, ενώ τα
χρήματα ήταν λιγοστά.
Ο κυβερνήτης έβαλε σε εφαρμογή έργα, όπως σχολεία, φάρους,
κ.ά., σε όλη την επικράτεια και με αυτόν τρόπο έδωσε δουλειά σε
πολύ κόσμο, που την είχε ανάγκη. Το μεροκάματο ήταν «ο άρτος ο
επιούσιος».
Στην Αίγινα ίδρυσε λοιμοκαθαρτήριο για τις λοιμώδεις νόσους στην
Καραντίνα, κατά πάσα πιθανότητα πάνω στα ερείπια και με τα υλικά
του αρχαίου θεάτρου.

40
 Δουλειά βρήκαν επίσης
πολλοί άνθρωποι στο έργο
που ανέλαβε να
χρηματοδοτήσει και να
επιβλέψει ο Αμερικανός
γιατρός Σάμιουελ
Γκρίντλεϊ Χάου, την
επισκευή του λιμανιού και
την κατασκευή του μεγάλου
λιμενοβραχίονα.
Ο αμερικάνικος μώλος,
όπως τον αποκαλούσαν οι
ντόπιοι, κτίστηκε με υλικό
από τον αρχαιολογικό χώρο
της Κολόνας και
Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου ολοκληρώθηκε το 1829.
(1801 – 1876)

41
 3. Στρατός – Στόλος – Σύνορα

«Ως ψάρι εις το δίχτυ σπαράζει εις πολλούς κινδύνους ακόμη η

ελληνική ελευθερία. Μου εδώσατε τους χαλινούς του κράτους.
Τίνος κράτους; Μετρούμε εις τα δάκτυλα την επικράτειάν μας».
(Λόγια του κυβερνήτη σε συνομιλία του με τον
Γεωργάκη Μαυρομιχάλη, μετέπειτα δολοφόνο του,
λίγο μετά τον ερχομό του)

Πηγή εικόνας: https://olympia.gr

42
 Ο στρατός της Επανάστασης ήταν οι Κλέφτες που πολεμούσαν
«άτακτα» (κλεφτοπόλεμος) και ο Ι.Κ. προσπάθησε να οργανώσει
τους «ατάκτους» και να δημιουργήσει τακτικό εθνικό στρατό με τη
βοήθεια του φιλέλληνα Κάρολου Φαβιέρου.

Καρλ Χάαγκ: Έλληνας ή, κατ’ άλλη

Κάρολος Φαβιέρος
τιτλοφόρηση, Κλέφτης (υδατογραφία
(1782 – 1855)
1861, Μουσείο Μπενάκη)
43
 Για την υποστήριξη μάλιστα του παραπάνω εγχειρήματος προσπάθησε
να εξοικονομήσει χρήματα για την αγορά όπλων και τη μισθοδοσία του
στρατιωτικού δυναμικού, ενώ δημιούργησε στρατιωτικά συσσίτια και
φρόντισε για το χτίσιμο στρατώνων.

Οι Στρατώνες του Άργους κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο

του Ι.Κ. και φέρουν το όνομά του (φωτ.: Κ. Βέργας)

44
 Επίσης ίδρυσε την πρώτη Σχολή Ευελπίδων που στην αρχή λειτούργησε
στην Αίγινα, έπειτα στον Πόρο και τέλος σε δικό της κτίριο στο Ναύπλιο.

Το κτίριο της Σχολής

Ανεπίσημη στολή
Ευελπίδων στο Ναύπλιο,
Ευέλπιδος (1829)
φωτ. Ά. Ρόδη, 2011

45
 Ο στρατηγός Μεζόν με γαλλικά στρατεύματα ξεκαθάρισε την
Πελοπόννησο από τα απομεινάρια του τουρκοαιγυπτιακού στρατού,
ενώ ο Τσορτς με ελληνικά στρατεύματα και σε συνεργασία με τον
στόλο απελευθέρωσε τη Δυτική Στερεά και το Μεσολόγγι.

Ζοζέφ Νικολά Μεζόν (1770 – 1840),

ελαιογραφία του Λέον Γκονιέ, Βερσαλίες,
Μουσείο Ανακτόρων, από τον κατάλογο της Ρίτσαρντ Τσορτς (1784 –
έκθεσης «Η Ελληνική Επανάσταση, ο
1873), Αθήνα , Εθνικό
Ντελακρουά και οι Γάλλοι Ζωγράφοι, 1815 –
1848, Εθνική Πινακοθήκη, 1997, σ. 115 Ιστορικό Μουσείο
46
 Το τελευταίο σημαντικό όμως γεγονός της Επανάστασης ήταν η νίκη
στη Μάχη της Πέτρας με πρωταγωνιστές τον Δημ.Υψηλάντη και 2500
μαχητές, που σήμανε την απελευθέρωση σχεδόν ολόκληρης της Στερεάς
Ελλάδας.

Δημήτριος Υψηλάντης
(Κων/πόλη 1793 –
Ναύπλιο 1832), Αθήνα,
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

47
 Τέλος ο κυβερνήτης υπέγραψε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830) στο
οποίο αναγνωριζόταν και επίσημα η ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους,
που τότε περιλάμβανε μόνο την Πελοπόννησο, μέρος της Στερεάς Ελλάδας,
τις Κυκλάδες και την Εύβοια (γραμμή Αμβρακικού – Παγασητικού).

Το ελληνικό κράτος (Πρωτόκολλο του Λονδίνου, 26 Σεπτ. 1831)

Πηγή εικόνας: https://skolix216.files.wordpress.com

48
 4. Οικονομία

«Όχι μόνο χρήματα δεν έχουμε στο Ταμείο αλλά δεν

υπάρχει καν Ταμείο»
(Φράση του Π. Λιδωρίκη, υπ. Οικονομικών προς τον Ι.Κ.)

• Ο Ι.Κ. κατέφυγε στον εξωτερικό δανεισμό.

• Ίδρυσε με τη βοήθεια του Εϋνάρντ την

Εθνική Χρηματιστηριακή Τράπεζα με πρώτο
διοικητή τον έμπορο και Φιλικό Παναγιώτη
Σέκερη και έβαλε σ’ αυτήν ως κεφάλαιο την
προσωπική του περιουσία, ενώ σε χρήματα
συνεισέφεραν οι Εϋνάρντ και Λουδοβίκος ο
Α’ της Βαυαρίας, πατέρας του μετέπειτα
βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα.
Πηγή εικόνας:
Ιωάννης Καποδίστριας https://www.sansimera.gr/biographies/195

49
 • Ίδρυσε Νομισματοκοπείο στην Αίγινα και σ’ αυτό «έκοψε» το
πρώτο εθνικό νόμισμα, τον φοίνικα, δίνοντας στο νησί ακόμη μια
παρόμοιου είδους πρωτιά μετά τη χελώνη των αρχαίων χρόνων.

Φοίνικας: το πρώτο εθνικό νόμισμα

Πηγή εικόνας: https://karavaki.wordpress.com/2016/09/30/october-1st-1829-hellenic-currency

50
 Χαρτονομίσματα των πέντε και εκατό φοινίκων. Αυτά αποσύρθηκαν
γρήγορα, γιατί οι Έλληνες προτιμούσαν τα μεταλλικά.

Πηγή εικόνων: http://www.greekbanknotes.com/greek-banknotes/national-finance-bank/

51
 Να πώς σκεπτόταν εκείνος:

«Εφ´ όσον τα ιδιαίτερα

εισοδήματά μου αρκούν
διά να ζήσω, αρνούμαι
να εγγίσω μέχρι και του
οβολού τα δημόσια
χρήματα, ενώ
ευρισκόμεθα εις το
μέσον ερειπίων και
ανθρώπων βυθισμένων
εις εσχάτην πενίαν.»

Πηγή εικόνας:
Ιωάννης Καποδίστριας https://www.newsbeast.gr

52
 5. Γεωργία – σηροτροφία
• Ο Κυβερνήτης έμαθε τους Έλληνες να καλλιεργούν αλλά και να…
τρώνε πατάτες και μ’ αυτό τον τρόπο προσπάθησε να καταπολεμήσει
και το επισιτιστικό πρόβλημα. Την εποπτεία της καλλιέργειας της
πατάτας ανέλαβε ο Ιρλανδός φιλέλληνας Στέφενσον, ενώ χρήματα για
σπόρους και εργαλεία διέθεσε ο Εϋνάρντ.

Ζαν Γκαμπριέλ Εϋνάρντ (1775

- 1863) ελαιογραφία του
Φερμίν Μασό, από το
αφιέρωμα στον Ζ.Γ.Ε.,
Ιστορικό Αρχείο Εθνικής
Τράπεζας, Αθήνα, σ. 15.

53
Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο του Δήμου Αίγινας: έγγραφο που αφορά
την πατάτα, στη γαλλική γλώσσα με την υπογραφή του Ιωάννη Καποδίστρια

54
• Ίδρυσε στην Τίρυνθα το Πρότυπον Αγροκήπιον, μια γεωργική σχολή, για
να εκπαιδευτούν σωστά οι Έλληνες γεωργοί στις νέες καλλιέργειες. Για τον
σκοπό αυτό έφερε μάλιστα γεωπόνους από την Ελβετία, που ανέλαβαν το
έργο αυτό.
• Πήρε μέτρα, για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, της σηροτροφίας και
της παραγωγής μεταξωτών υφασμάτων.

Το κτίριο της γεωργικής σχολής στεγάζει σήμερα

τις αγροτικές φυλακές (φωτ.: Κ. Βέργας)
55
 6. Δικαιοσύνη

Ο κυβερνήτης φρόντισε για

την οργάνωση των
δικαστηρίων και με νόμο
σύστησε το 1828 τα πρώτα
δικαστήρια.
Με τις ενέργειες του μπήκαν
οι βάσεις για την Ποινική
Δικονομία.
Για πρώτη φορά
αναγνωρίστηκε επίσης η
υποχρέωση του κράτους να
προσφέρει στους
κρατούμενους τροφή, ρούχα
και υγειονομική περίθαλψη.

Η Θέμις Πηγή εικόνας:

https://commons.wikimedia.org
56
 7. Ναυτιλία – Πειρατεία - Ληστεία

Πήρε μέτρα για την τόνωση – ανάπτυξη του εμπορίου με δασμούς

υπέρ των πλοίων ελληνικών συμφερόντων και για τον εκσυγχρονισμό
των λιμανιών, ενώ εγκατέστησε φάρους σε πολλά επικίνδυνα σημεία.
Προσπάθησε να ελευθερώσει τους θαλάσσιους δρόμους από τους
Τυνήσιους, Αλγερινούς, Μαροκινούς, Σαρακηνούς αλλά και Έλληνες (π.χ.
Μανιάτες) πειρατές, που χτυπούσαν ανελέητα τα εμπορικά πλοία και
δημιουργούσαν κλίμα τρόμου και ανασφάλειας.

Το καποδιστριακό Φανάρι (φάρος) του Μπούζα στην Αίγινα (φωτ.: Ά. Ρόδη, 2006)
57
 Γι’ αυτό τον σκοπό μάλιστα σύστησε το «θαλάσσιον δικαστήριον», που
σημείωσε μεγάλη επιτυχία και συνέβαλε δραστικά στον περιορισμό του
φαινομένου της πειρατείας.

Ελαφρύ σκάφος που

χρησιμοποιούσαν κυρίως οι
Μανιάτες πειρατές, τμήμα Ο Πύργος του κάστρου της Νάξου
λιθογραφίας, 1827, (φωτ. Ά. Ρόδη, 2005)
Μουσείο Μπενάκη

58
 Για την καταπολέμηση της ληστείας οι προσπάθειες δεν πέτυχαν ούτε
επί Καποδίστρια ούτε επί Όθωνα, που πάρθηκαν σκληρότερα μέτρα.
Το φαινόμενο, λόγω των δυσμενών κοινωνικών συνθηκών (εξαθλίωση,
πείνα, έντονες κοινωνικές ανισότητες, δυσαρέσκεια για την ξένη
παρουσία και τους – Έλληνες πια – τσιφλικάδες εκμεταλλευτές), συνέχισε
να υπάρχει και να ταλαιπωρεί για πολλά ακόμη χρόνια τον ελλαδικό
χώρο μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Οροφύλακες της οθωνικής περιόδου

συλλαμβάνουν ληστή, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
59
 8. Παιδεία

Ο κυβερνήτης έδειξε το ιδιαίτερο

ενδιαφέρον του για την
εκπαίδευση ήδη από τότε που
δραστηριοποιείτο στα Ιόνια νησιά.
Πίστευε άλλωστε ότι η αναγέννηση
του έθνους περνάει μέσα από τη
μόρφωση του λαού και την
πνευματική του ανάπτυξη.
Έτσι, όταν βρέθηκε στην Ελβετία,
επεδίωξε να γνωρίσει τον μεγάλο
παιδαγωγό Γιόχαν Χάινριχ
Πεσταλότσι και εντυπωσιάστηκε
από τη διδασκαλία και τις
παιδαγωγικές του αντιλήψεις.

Γιόχαν Χάινριχ Πεσταλότσι

(1746 – 1827) Πηγή εικόνας:
http://aeginalight.gr/article.php?id=28102
60
 Ο Ι.Κ. πίστευε ότι έπρεπε «… να ενδύσωμεν πρώτον την χώραν, η οποία
είναι γυμνή παιδείας κι έπειτα να την στολίσωμεν με πολυτελέστερα
ενδύματα». Έδωσε λοιπόν προτεραιότητα στην οργάνωση της στοιχειώδους
εκπαίδευσης και ίδρυσε:
• Πρωτοβάθμια αλληλοδιδακτικά σχολεία σε πολλά μέρη της επικράτειας,
όπως τα παρακάτω:

Άργος, το καποδιστριακό αλληλοδιδακτικό σχολείο

Πηγή εικόνας: https://argolikivivliothiki.gr/2009/03/11/kapodistrian-school/

61
 Καποδιστριακό σχολείο στο Γαλαξίδι

Πηγή εικόνας:
http://odysseus.culture.gr

Καποδιστριακό σχολείο στη Μεθώνη,

που αποκαταστάθηκε πρόσφατα

Πηγή εικόνας:
http://methonitv.gr/methon
i/kapodistriako-sxoleio/

62
 Το σπουδαιότερο όμως απ’ αυτά για το οποίο θα γίνει ιδιαίτερη
αναφορά εδώ ήταν το Πολυσχολείο – Ορφανοτροφείο της Αίγινας.

Το Ορφανοτροφείο –
Η σφραγίδα
αλληλοδιδακτικό σχολείο της Αίγινας
του σχολείου
(φωτο: (φωτο: Ά. Ρόδη, 2006)

63
 Το Ορφανοτροφείο της Αίγινας στέγασε περίπου 600 ορφανά του
πολέμου και υπήρξε κυψέλη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων παντός
τύπου. Συγκεκριμένα περιλάμβανε:
Α. Στοιχειώδες σχολείο, όπου οι μαθητές εκπαιδεύονταν με βάση την
αλληλοδιδακτική μέθοδο (Σαραζίν) κατά την οποία οι μεγαλύτεροι και
πιο προχωρημένοι απ’ αυτούς (πρωτόσχολοι) δίδασκαν με τη βοήθεια
των δασκάλων τους μικρότερους και πιο αδύνατους.

Σφραγίδα των
αλληλοδιδακτικών
σχολείων

Πηγή εικόνας: http://aeginalight.gr/article.php?id=28102

64
 Εδώ βλέπουμε σχέδια με θέμα την αλληλοδιδακτική
μέθοδο διδασκαλίας από το βιβλίο της Ελένης
Καλαφάτη: Τα Σχολικά Κτίρια της Π.Ε. 1821 – 1829.
Πηγή εικόνας: http://aeginalight.gr/article.php?id=28102
65
Β. Σχολείο Θηλέων με δασκάλα τη χήρα του παιδαγωγού Κλεόβουλου,
εισηγητή της αλληλοδιδακτικής μεθόδου στην Ελλάδα, και 32
μαθήτριες. Τη χρηματοδότηση και την επίβλεψή του είχε αναλάβει
αρχικά η περίφημη Δούκισσα της Πλακεντίας αλλά αργότερα διέκοψε
την υποστήριξή της και μετά από λίγο το σχολείο έκλεισε.

Το Μέγαρο της Δούκισσας στην

Η Δούκισσα της Αθήνα, που σήμερα στεγάζει το
Πλακεντίας Σοφί ντε Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
Μπαρμπέ ντε Μαρμπουά (φωτο: Ά. Ρόδη, 2008)
66
Γ. Το πρώτο ελληνικό γυμνάσιο

Δ. Τεχνικές σχολές μαθητείας σε επαγγέλματα όπως η

ωρολογοποιία, η τυπογραφία, η βιβλιοδετική, η
υποδηματοποιία και η ραπτική.

Ε. Ωδείο στο οποίο διδασκόταν και εκκλησιαστική μουσική.

ΣΤ. Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων με υπεύθυνο τον Γάλλο

λοχαγό Ποζιέ. Η ονομασία «εύελπις» εφευρέθηκε από
τον ίδιο τον Καποδίστρια.

Ζ. Στο ίδιο κτίριο στεγάστηκαν η Εθνική Βιβλιοθήκη και το

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο υπό την εποπτεία του
Κερκυραίου Ανδρέα Μουστοξύδη.

67
• Για την εκπαίδευση – κατάρτιση των μελλοντικών δασκάλων
ιδρύθηκε το Κεντρικό Σχολείο της Αίγινας που χτίστηκε με
χρήματα του Εϋνάρντ και σε σχέδια μεγάλων αρχιτεκτόνων.
Διευθυντής του ορίστηκε ο Ανδρέας Μουστοξύδης.

Το Κεντρικό Σχολείο ή Εϋνάρδειον Διδασκαλείον (φωτ.: Ά. Ρόδη,

2006) Ανδρέας Μουστοξύδης (Κέρκυρα 1785 –1860), ελαιογραφία,
Ληξούρι Κεφαλονιάς, Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη

Πηγή εικόνας: http://aeginalight.gr/article.php?id=28102

68
 9. Η ίδρυση του πρώτου εθνικού τυπογραφείου

Το πρώτο Εθνικό Τυπογραφείο

λειτούργησε για λίγο στον
περίβολο του Ορφανοτροφείου
της Αίγινας. Έπειτα μεταφέρθηκε
στη Σπιτάρα του Λογοθέτη, που
γκρεμίστηκε το 1906.
Εκεί εκδίδονταν σχολικά βιβλία,
εφημερίδες, ελληνικές και
γαλλικές, και άλλα έντυπα.
Ανάμεσα στις πιο γνωστές
εφημερίδες που τυπώνονταν σε
αυτό ήταν η Γενική Εφημερίς της
Ελλάδος και η Αιγιναία.
Φωτογραφία
του πρώτου Εθνικού
Τυπογραφείου στην Αίγινα

69
 Έντυπα που
τυπώθηκαν στο
Εθνικό
Τυπογραφείο
της Αίγινας

70
 Αργότερα το Τυπογραφείο
μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο.
Το Πιεστήριο του Εθνικού
Τυπογραφείου στο Ναύπλιο
ήταν προσφορά του Γάλλου
φιλέλληνα Ντιντό.

Εθνικό και Ιστορικό

Μουσείο: Το Πιεστήριο του
Εθνικού Τυπογραφείου του
Ναυπλίου (φωτ. ΣΤ1, 2018)

71
 10. Η μεταφορά της πρωτεύουσας στο Ναύπλιο
Το Ναύπλιο υπήρξε κατά την προεπαναστατική και την επαναστατική
περίοδο σημαντικότατο εμπορικό κέντρο, λόγω του αξιόλογου λιμανιού.
Επίσης διέθετε ισχυρά οχυρωμένα κάστρα (Μπούρτζι και Παλαμήδι) και
επιλέχτηκε αρχικά ως πρωτεύουσα.

Εικόνα 1: Ε. Πετιέ, Γενική άποψη Πρόνοιας και Ναυπλίου.

Πηγή εικόνας: https://argolikivivliothiki.gr

72
 Επειδή όμως τον καιρό που έφθασε ο Κυβερνήτης στην Ελλάδα η
Πελοπόννησος βρισκόταν ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση διάλεξε να
πάει στην Αίγινα απ’ όπου και ξεκίνησε το έργο του και όχι στο
Ναύπλιο, όπως είχε αποφασιστεί αρχικά.

Τζότζεφ Καρτράιτ: Το Ναύπλιο,

Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

73
 Όταν όμως τα πράγματα ηρέμησαν, μετά από περίπου έξι ή οκτώ
μήνες από τον ερχομό του στην Αίγινα, το Ναύπλιο έγινε επίσημη
πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελεύθερου ελληνικού κράτους και
έδρα της κυβέρνησης.
Παρέμεινε μάλιστα πρωτεύουσα μέχρι την 18η Σεπτεμβρίου 1834,
οπότε και ο Όθωνας έκανε πρώτη πόλη της χώρας την Αθήνα.

Το κυβερνητικό μέγαρο του Ναυπλίου

74
 Όλα τα παραπάνω (εκτός από το τελευταίο) ήταν έργα που έφεραν την
υπογραφή του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια.

Πηγές εικόνων: https://www.newsbeast.gr και http://kapodistrias.digitalarchive.gr

75
 ΚΕΦ. Γ΄: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ ΚΑΙ ΤΙ
ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ
1. Πιθανές αιτίες που οδήγησαν στη δολοφονία του

Στο σύντομο πέρασμά του από την ιστορία της Ελλάδας ο Ιωάννης
Καποδίστριας έδειξε τις πολύπλευρες ηγετικές και άλλες ικανότητές
του. Αλλά ήρθε σε αντίθεση:

• Με τα αλληλοσυγκρουόμενα ξένα συμφέροντα.

• Με τα συμφέροντα των Προκρίτων και των Φαναριωτών, που

ένιωσαν να απειλείται η γερά εδραιωμένη εξουσία τους, όπως για
παράδειγμα με την ισχυρότατη οικογένεια των Μαυρομιχαλαίων.

• Με τα συμφέροντα των Καπεταναίων της Ύδρας, κάποιοι μάλιστα

από τους οποίους ζητούσαν αποζημιώσεις για όσα έδωσαν στον
αγώνα και για τις ζημιές που υπέστησαν, πράγμα που ήταν αδύνατον
να γίνει, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας.
76

Αδαμάντιος Κοραής
(Σμύρνη 1748 – Παρίσι 1833)
Πηγή εικόνας:
http://pluton22.blogspot.com
• Με διανοούμενους, όπως ο
Αδαμάντιος Κοραής που επέδειξε
εχθρική στάση απέναντί του.
• Με μερίδα των προοδευτικών
πολιτών που προσδοκούσαν έναν
δημοκρατικότερο τρόπο
διακυβέρνησης της χώρας τη στιγμή
που εκείνος ασκούσε πεφωτισμένη
δεσποτεία, συγκεντρώνοντας όλες τις
εξουσίες στα χέρια του και
καταργώντας την Εθνοσυνέλευση και
το Σύνταγμα, ενώ διόριζε σε θέσεις –
κλειδιά συγγενικά του πρόσωπα.
• Τέλος με τους ακτήμονες αγρότες που
περίμεναν το μοίρασμα των εθνικών
γαιών, που δεν έγινε παρά στα 1910.
77
 ΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΗΤΑΝ
ΠΙΑ ΠΡΟΦΑΝΕΣ και η αφορμή
για τη δολοφονία δεν άργησε
να δοθεί. Ήταν η φυλάκιση της
«κεφαλής» των Μανιατών
Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, στο
Ιτς Καλέ του Ναυπλίου.

Πετρόμπεης
Μαυρομιχάλης (Μάνη Χαρακτηριστικοί
1773 – Αθήνα 1848), μανιάτικοι πύργοι
Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό
Μουσείο Πηγή εικόνας: http://www.dimosdytikismanis.gr

78
 Ο ίδιος προειδοποιήθηκε από αρκετούς, μεταξύ άλλων και από τη Μαντώ
Μαυρογένους, να φυλάγεται αλλά δεν το έκανε. Η άποψή του ήταν:

Πηγή εικόνας: https://www.protothema.gr/stories/article/673288/i-dolofonia-tou-kapodistria

79
 2. Η δολοφονία

Γεώργιος Μαυρομιχάλης ( 1798 - 1831) και Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης

(1797; –1831), Αθήνα, Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο

Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 ο αδελφός του μπέη της Μάνης

Κωνσταντίνος και ο γιος του Γεώργιος Μαυρομιχάλης παραφύλαξαν
τον κυβερνήτη έξω από την είσοδο του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα
στο Ναύπλιο, που είχε πάει για να εκκλησιαστεί.
80
 Διονύσιος Τσόκος, Η δολοφονία του Καποδίστρια

Τον χαιρέτησαν υποκριτικά και ο Κων/νος τον πυροβόλησε

πισώπλατα στην πίσω δεξιά πλευρά του κεφαλιού, ενώ ο Γεώργιος
έμπηξε με δύναμη το μαχαίρι του στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς του.
81
 Η δολοφονία του Καποδίστρια από λαϊκό ζωγράφο, Μουσείο Μπενάκη

Ο Κωνσταντίνος πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε επιτόπου από τον

Κρητικό μονόχειρα σωματοφύλακα του Κυβερνήτη, Γεώργιο Κοζώνη, ενώ
ο λεγόμενος και… «αγγελόμορφος» Γιωργάκης εκτελέστηκε αργότερα.
82
 «ΕΔΩ ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ Ο
ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΟΣ ΙΩ.
ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ»

Κάπου κοντά στην

ταμπέλα υπάρχει και ένα
Η πύλη του ναού του Αγίου
σημάδι από βόλι από τότε.
Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο

83
 Ο λαός συγκλονίστηκε από το τραγικό τέλος του πρώτου Κυβερνήτη
της χώρας και ακολούθησαν σκηνές θρήνου. Μετά τη νεκροψία –
νεκροτομή η ταριχευμένη σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα
για αρκετές ημέρες.
Η κηδεία του τελέστηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1831 με
μεγαλοπρέπεια στον ναό του Αγίου Γεωργίου και τα σπλάχνα του
τοποθετήθηκαν εντός πολυτελούς θήκης κάτω από το Ιερό Βήμα του
ναού του Αγίου Σπυρίδωνα.

84
 Αυγουστίνος Καποδίστριας (Κέρκυρα Οι τάφοι των αδελφών
1778 – Αγία Πετρούπολη 1857) (Αθήνα, Ιωάννη και Αυγουστίνου
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο) Καποδίστρια στην Κέρκυρα

Ο θλιβερός επίλογος της ζωής και του έργου του σπουδαίου αυτού
Έλληνα σφραγίστηκε με τη μεταφορά και τον ενταφιασμό του από τον
αδερφό του Αυγουστίνο στην Κέρκυρα στην Ιερά Μονή της Υπεραγίας
Θεοτόκου Πλατυτέρας.
Τον θάνατό του ακολούθησαν σοβαρότατα επεισόδια και ταραχές.
Εντέλει επικράτησε χάος και αναρχία στη χώρα.
85
 Ο ανδριάντας του Ιωάννη Άγαλμα του Ιωάννη Καποδίστρια
Καποδίστρια στο Ναύπλιο στην οδό Πανεπιστημίου (έργο
(έργο του Μιχάλη Τόμπρου, του Γεωργίου Μπονάνου)
1932), φωτ. Ά. Ρόδη, 2011)
Πηγή εικόνας: https://commons.wikimedia.org/wiki
86
 3. Τα επακόλουθα
Τότε οι Μεγάλες Δυνάμεις βρήκαν την ευκαιρία που γύρευαν και, σε
συνεργασία με τα ντόπια συμφέροντα, εγκαθίδρυσαν στη χώρα τη μοναρχία.
Πρώτος βασιλιάς της έγινε ο 16χρονος Όθων, γόνος της βαυαρικής δυναστείας
των Βίττελσμπαχ και γιος του βασιλιά Λουδοβίκου του Α΄.

Λεπτομέρεια από τον πίνακα του Πιτερ φον Ες, Η άφιξη του
Όθωνα στο Ναύπλιο, ελαιογραφία, 1835.
Πηγή εικόνας: https://argolikivivliothiki.gr
87
 Με τον ερχομό του βασιλικού ζεύγους (Όθωνος και Αμαλίας) και των Βαυαρών
από την Κεντρική Ευρώπη στην Ελλάδα εδραιώθηκε και επίσημα πια ο έλεγχος
του νέου κράτους από τα ξένα συμφέροντα και με τη δολοφονία του Ι.Κ. χάθηκε
η μεγάλη ευκαιρία για μια πιο ανεξάρτητη πορεία της πατρίδας μας.

Φρειδερίκος Λουδοβίκος Όθων (Σάλτσμπουργκ 1815 – Βαμβέργη

1867) και Μαρία Φρειδερίκη Αμαλία (1818 – 1875), έργα του
Τζότζεφ Στίλερ, Μόναχο, Ίδρυμα οικογένειας Βίττελσμπαχ.
Πηγή εικόνας: https://el.wikipedia.org 88
ΚΕΦ. Δ΄: ΤΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ

Καποδιστριακά κτίρια θεωρούμε τόσο αυτά που

σχετίζονται με τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας όσο κι
εκείνα που χτίστηκαν με ενέργειές του και για σκοπούς
που εκείνος επέλεξε. Αυτά λοιπόν είναι τα εξής:

α. Ο Πύργος του Μαρκέλλου

β. Η Μητρόπολη της Αίγινας
γ. Το Κυβερνείο
δ. Το Ορφανοτροφείο – πολυσχολείο
και η εκκλησία του (Μεταμόρφωση του Σωτήρα)
ε. Το Κεντρικό Σχολείο ή Εϋνάρδειο
στ. Το Προκαταρκτικό Σχολείο και
ζ. Το Φανάρι του Μπούζα

89
α. Ο Πύργος του Μαρκέλλου
Ο Πύργος αυτός χτίστηκε
το 1802, πιθανότατα πάνω
σε παλαιότερο κτίσμα, από
τον Φιλικό, αγωνιστή και
βουλευτή Σπυρίδωνα
Μάρκελλο από τον οποίο
πήρε και το όνομά του.
Ο αρχιτεκτονικός του
τύπος μοιάζει πολύ με τους
πύργους της Μάνης, όπως
για παράδειγμα μ’ εκείνον
του Μούρτζινου, κουμπάρου
του Κολοκοτρώνη.

Ο Πύργος του Μαρκέλλου

(φωτ.: ΣΤ1, 2018)

90
 Περιστοιχιζόταν από τάφρο, ενώ είχε ξύλινη κινητή γέφυρα,
που συνέδεε το επάνω πάτωμα με το έδαφος και την έβγαζαν
το βράδυ.
Στις τέσσερις πλευρές του υπάρχουν στρογγυλοί πυργίσκοι,
που χωρούσαν 2 – 3 πολεμιστές.
Κατασκευάστηκε έτσι, για να μπορούν όσοι έμεναν σ’ αυτόν
να προστατεύονται από τις επιδρομές των πειρατών, που
ήταν ιδιαίτερα συχνές.
Σ’ αυτόν φιλοξενήθηκαν διάφορες σημαντικές
προσωπικότητες της εποχής όπως οι Κουντουριώτης, Μέξης,
Φαβιέρος, Γεώργιος Υψηλάντης, κ.ά..
Τέλος μέχρι τον ερχομό του κυβερνήτη, όπως προείπαμε,
ήταν η έδρα της Αντικυβερνητικής Επιτροπής, που την
αποτελούσαν οι: Γιαννούλης Νάκος, Γεώργιος Μαυρομιχάλης
και Ιωάννης Μιλαήτης.

91
 β. Ο Μητροπολιτικός Ναός της Αίγινας

Η Μητρόπολη (φωτ.: ΣΤ1, 2018)

Ο ναός χτίστηκε το 1806. Είναι τρίκλιτος με ισάριθμες αγίες Τράπεζες.

Το μεσαίο κλίτος είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, το δεξί
στον Άγιο Διονύσιο και το αριστερό στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Η
αγιογράφηση του τέμπλου έγινε από τον μοναχό Μητροφάνη, που
αγιογράφησε την Ι. Μ. Ζωγράφου του Αγίου Όρους.
92
 Το εσωτερικό του ναού (φωτ. Ά. Ρόδη, 2008)

Στα 1827 λειτούργησε ως Βουλευτήριο. Σ’ αυτόν τον ναό γιορτάστηκαν

με λαμπρότητα η νίκη του Καραϊσκάκη στην Αράχοβα και η Ναυμαχία
του Ναβαρίνου. Τέλος, εδώ έγινε η επίσημη υποδοχή και η τελετή
ορκωμοσίας του Ιωάννη Καποδίστρια.
93
 Στον ναό υπάρχουν:
• Το στασίδι του Ι.Κ.,
φροντισμένο και σε
περίοπτη θέση στο
κέντρο του ναού, και
τα ευαγγέλια σ’ ένα
από τα οποία
ορκίστηκε.

Φωτ. Ά. Ρόδη, 2008

94
• Το παλαιό ελβετικό
εκκρεμές δώρο του
Εϋνάρντ στον Ιωάννη
Καποδίστρια και…

Φωτ. Ά. Ρόδη, 2008

95
 Το καμπαναριό και το ηλιακό ρολόι στη Μητρόπολη (φωτ. ΣΤ1, 2018)

• … τα μανουάλια – αφιερώματα του Καποδίστρια στον ναό.

• Επιβλητικό τέλος είναι το θαυμάσιο καμπαναριό με το ηλιακό ρολόι
που κατ’ εντολήν του κυβερνήτη τοποθετήθηκε στο νότιο τοίχο του.
96
 γ. Το Κυβερνείο

Το πρώτο Κυβερνείο της νεότερης Ελλάδας στην Αίγινα (φωτ.: Ά. Ρόδη, 2008)

Το λιτό πέτρινο αρχοντικό χτίστηκε κατά πάσα πιθανότητα γύρω το 1803,

ανήκε στον πρόκριτο Μιχαήλ Μοίρα, ενώ υπήρξε κατοικία του αρχιμανδρίτη
Γρηγόριου Μοίρα και το 1822 του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
97
δ. Το Ορφανοτροφείο – αλληλοδιδακτικό σχολείο της Αίγινας

Το Ορφανοτροφείο – αλληλοδιδακτικό σχολείο (φωτ. ΣΤ1, 2018)

Το κτίριο σχεδίασε και επέβλεψε την κατασκευή του ο αρχιτέκτονας

Θεόδωρος Βαλλιάνος, απόφοιτος της Αρχιτεκτονικής Σχολής του
Πολυτεχνείου της Βιέννης, με βοηθό τον Δημήτρη Σταυρίδη.
98
 Μετά τον θάνατο του Κυβερνήτη το έργο του έπεσε σε μαρασμό.
Απ’ αυτό δε γλίτωσαν τα σχολεία.
Έτσι και το μεγάλο σχολείο της Αίγινας λειτούργησε με διάφορα
προβλήματα ως ορφανοτροφείο μέχρι το 1844, ενώ το 1854 ο
περιηγητής Άμποτ το βρήκε ερειπωμένο.

Το Ορφανοτροφείο – αλληλοδιδακτικό σχολείο (φωτ. ΣΤ1, 2018)

99

Ο αγωνιστής της Επανάστασης
Νικήτας Σταματελόπουλος ή
Νικηταράς (1784 – 1849)
Πηγή εικόνας: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nikitaras.jpg
Αργότερα το οθωνικό
καθεστώς φυλάκισε σ’ ένα
μπουντρούμι στον χώρο τον
αγωνιστή του ’21 Νικήτα
Σταματελλόπουλο, τον γνωστό
ως Νικηταρά τον Τουρκοφάγο
και από κει βγήκε μετά από
καιρό έχοντας χάσει πλέον το
φως του.
Στα κατοπινά χρόνια το κτίριο
μετατράπηκε σε επίσημη
φυλακή του κράτους για
ποινικούς και πολιτικούς
κρατουμένους, που υπέφεραν
πολλά στα δύσκολα χρόνια που
πέρασαν (δικτατορίες, Κατοχή,
εμφύλιος, κ.τ.λ.).
100
 Μερικοί πολιτικοί κρατούμενοι που φυλακίστηκαν εκεί ήταν οι Μαρίνος
Αντύπας, που τιμωρήθηκε με μακρά απομόνωση και «άναλον δίαιτα», Άρης
Βελουχιώτης, Μανώλης Γλέζος, Νίκος Μπελογιάννης, Αλέκος Παναγούλης
και πάρα πολλά άλλα σημαντικά πρόσωπα της νεότερης ιστορίας.
Το 1985 η φυλακή έκλεισε οριστικά και αργότερα το κτίριο άρχισε να
επισκευάζεται μέχρι που οι εργασίες σταμάτησαν.

Μαρίνος Αντύπας (1873 - 1907) και Άρης Βελουχιώτης (1905 – 1945)

Πηγές εικόνων: https://el.wikipedia.org/wiki και https://www.rizospastis.gr/story.do?id=646879

101
 Η επιγραφή του ναού του Σωτήρα (φωτ. Ά. Ρόδη, 2014)

Η εκκλησία του αλληλοδιδακτικού σχολείου αφιερώθηκε από

τον κυβερνήτη (εκ μέρους του ελληνικού λαού) στον Σωτήρα των
Ελλήνων Θεό και ο ίδιος παρίστατο στα εγκαίνιά του μαζί με
αγωνιστές και πολιτικά πρόσωπα της εποχής.
102
 Ο ναός του Σωτήρα (φωτ. Ά. Ρόδη, 2014)

Σήμερα ο ναός έχει βανδαλιστεί από αγνώστους, πράγμα

που μας λύπησε και μας προβλημάτισε.
103
 ε. Κεντρικόν Σχολείον ή Εϋνάρδειον Διδασκαλείον
Το σχολείο αυτό κατέχει πολλές πρωτιές:
α. Υπήρξε η πρώτη παιδαγωγική σχολή στην Ελλάδα και σ’ αυτή δίδαξαν
μεγάλοι δάσκαλοι της εποχής, με σπουδές στη Δυτική Ευρώπη, όπως
οι εικονιζόμενοι και άλλοι.

Αριστερά ο Γεώργιος Γεννάδιος (Σηλυβρία 1786 – Αθήνα 1854),

ελαιογραφία του Λουδοβίκου Τίρς (Εθνική Πινακοθήκη) και δεξιά ο
Ιωάννης Βενθύλος (Σμύρνη 1804 – Αθήνα 1854, ελαιογραφία του
Διονυσίου Τσόκου (Συλλογή Πανεπιστημίου Αθηνών)
104
β. Ήταν το πρώτο καθαρά νεοελληνικό νεοκλασικό κτίριο της χώρας και
το πρώτο που σχεδιάστηκε από τους σπουδαίους αρχιτέκτονες
Σταμάτη Κλεάνθη και Έντουαρντ Σάουμπερτ, που επέβλεψαν και την
κατασκευή του. Επίσης υπήρξε πιθανότατα το πρώτο δημόσιο κτίριο
του νεοελληνικού κράτους.

Έντουαρντ Σάουμπερτ (1804 – 1860),

Κλεάνθης Σταμάτης (1802- 1862) έργο του Κρίστιαν Χάνσεν

Πηγή εικόνων: https://www.protothema.gr 105

γ. Μια ακόμη σημαντική πρωτιά είναι ότι στον χώρο αυτόν
δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για την πρώτη εξέγερση στην
ιστορία του ελληνικού φοιτητικού κινήματος.
Πρόκειται για ένα σημαντικό γεγονός με ενδιαφέρουσες
πτυχές για την κατανόηση του γενικότερου κλίματος, αφού
στα πλαίσιά του πραγματοποιήθηκε μια από τις σχετικά
σπάνιες αντικαποδιστριακές εκδηλώσεις.

Το Κεντρικόν Σχολείον ή Εϋνάρδειον Διδασκαλείον (φωτ. ΣΤ1, 2018)

106
 στ. Το Προκαταρκτικό Σχολείο
Δεν είναι γνωστή η αρχική
χρήση αυτού του κτιρίου ούτε
πότε ακριβώς χτίστηκε. Το 1828 το
επισκεύασε ο Θεόδωρος
Βαλλιάνος, για να λειτουργήσει
ως αλληλοδιδακτικό σχολείο και
το 1829 – 1830 επισκευάστηκε εκ
νέου από τους Κλεάνθη και
Σάουμπερτ για να χρησιμεύσει ως
Το Προκαταρκτικό Σχολείο,
ενδιάμεση διτάξια βαθμίδα
νυν Δημοτικό Θέατρο Αίγινας
(φωτο: Ά. Ρόδη, 2006)
μεταξύ του αλληλοδιδακτικού
σχολείου και του Κεντρικού
Σχολείου.

Κάτι τέτοιο κρίθηκε πιθανότατα απαραίτητο λόγω του χαμηλού

επιπέδου μόρφωσης των σπουδαστών του, που θα γίνονταν δάσκαλοι.
Σήμερα στεγάζει το θέατρο του Δήμου Αίγινας.
107
 ζ. Το Φανάρι του Μπούζα

Το Φανάρι του Μπούζα (φωτ.: Ά. Ρόδη, 2006)

Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε με εντολή του Κυβερνήτη, για την

ασφάλεια των πλεουμένων, που προσέγγιζαν το λιμάνι του νησιού

108
 Μετά την επίσκεψή μας στα καποδιστριακά κτίρια
συζητήσαμε στην τάξη για την κατάσταση στην οποία
βρίσκονται.
Θεωρούμε λοιπόν ότι είναι απαραίτητο όλα τους να
επισκευαστούν, γιατί αποτελούν σπουδαία στοιχεία
τόσο της τοπικής ιστορίας του νησιού όσο και όλης
της Ελλάδας. Αφού γίνει αυτό, προτείνουμε:

Ο πανέμορφος Πύργος του Μαρκέλλου να

χρησιμοποιηθεί ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων
ή να αποκτήσει έναν μόνιμο μουσειακό χαρακτήρα
με κάποια ιστορική συλλογή που θα έχει σχέση με
την ιστορία του τόπου.

109
 Η Μητρόπολη της Αίγινας είναι ένα αληθινό κόσμημα του νησιού.
Διαπιστώσαμε όμως ότι η μάντρα της είναι αναγκαίο να
επισκευαστεί, να γίνει προσπάθεια περιποίησης της αυλής και του
κήπου της και να συντηρηθούν οι όμορφες νωπογραφίες της.

Να ολοκληρωθεί το έργο του καποδιστριακού Ορφανοτροφείου

– Φυλακών και να στεγάσει όλες τις δημόσιες υπηρεσίες του
νησιού ή και κάποια σχολή ή σχολές. Επίσης να καθαριστεί και να
προστατευθεί ο Ναός του Σωτήρα.

Το Εϋνάρδειο σήμερα έχει αφεθεί στην μοίρα του να ρημάζει και

να καταρρέει, ενώ θα μπορούσε να στεγάσει την αξιόλογη
δημόσια βιβλιοθήκη μας, πηγή μόρφωσης, πολιτισμού και
ιστορικής μνήμης για τις επόμενες γενιές. Ακόμη και τα διάσπαρτα
αρχαία μέλη, που βρίσκονται στον αύλειο χώρο του, θα
μπορούσαν να είναι η καλύτερη διακόσμηση για μια σύγχρονη
βιβλιοθήκη.

110
 Το Προκαταρκτικό Σχολείο – Δημοτικό Θέατρο χρειάζεται
να επισκευαστεί και να ανανεωθεί, για να συνεχίσει να
είναι μια ζεστή φωλιά για τις θεατρικές ομάδες του νησιού
μας αλλά και για άλλες που έρχονται από αλλού και
προσφέρουν σ’ εμάς όμορφες στιγμές γεμάτες γέλιο και
συγκίνηση.

Το Φανάρι του Μπούζα

είναι μια από τις πρώτες
εικόνες του νησιού μας, που
αντικρίζει ο επισκέπτης από
τη θάλασσα.
Θα πρέπει λοιπόν κι αυτό
και ο χώρος που υπάρχει
γύρω του να είναι
περιποιημένα και καθαρά.
Το Φανάρι του Μπούζα
(φωτ.: Ά. Ρόδη, 2006)

111
 Το Κυβερνείο σήμερα (φωτ. ΣΤ1, 2018)

Όσο για το Κυβερνείο περιμένουμε με ανυπομονησία την

ολοκλήρωση του έργου και την εγκατάσταση στο κτίριο του
σημαντικότατου τοπικού Ιστορικού μας Αρχείου.
112
 Κάπου εδώ το ταξίδι
μας στην ελληνική
ιστορία και στην
ιστορία του νησιού μας
στα χνάρια του πρώτου
κυβερνήτη της χώρας
Ιωάννη Καποδίστρια
τελειώνει και ελπίζουμε
να ήταν ενδιαφέρον για
σας όσο και για μας.
Τέλος θα θέλαμε να
σας ευχαριστήσουμε
για την παρουσία και
την προσοχή σας.

Προσωπογραφία του Ιωάννη

Καποδίστρια από άγνωστο ζωγράφο, Πηγή εικόνας:
http://kapodistrias.digitalarchive.gr
πιθανότατα της επτανησιακής σχολής.

113
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Γιάνναρης Γιώργος: Φοιτητικά κινήματα και ελληνική παιδεία, Α΄τόμος, εκδ.
το Ποντίκι, Αθήνα 1993.
2. Γιαννούλης Εμμανουήλ: Η Μεγάλη Εκκλησία (ο μητροπολιτικός ναός της
Αίγινας), 1997
3. Δάφνης Γρ.: Ιωάννης Α. Καποδίστριας - Η γένεση του ελληνικού κράτους,
Αθήνα 1976.
4. Δεσποτόπουλος Ι. Αλέξανδρος: Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας και η
απελευθέρωση της Ελλάδος, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης,
Αθήνα 1996.
5. Δημαράς Αλέξης (επιμ.): Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε, Α. 1821 - 1894, εκδ.
Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1985.
6. Ευαγγελόπουλος Σπύρος: Ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης –
Οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης,τόμος Α΄, εκδ. Δανιά, Αθήνα 1987.
7. Καποδίστριας Ιωάννης: Απομνημονεύματα επισκόπησις της πολιτικής μου
σταδιοδρομίας, εκδ. Δημιουργία, Αθήνα 1997.
8. Καποδίστριας Ι.: Κείμενα, ανθολόγηση Κώστα Δάφνη, Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα 1976.

114
9. Κολιόπουλος Σ. Ιωάννης: Η ληστεία στην Ελλάδα (19ος αι.) – Περί λύχνων
αφάς, ΕΚΔ.Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1996.
10. Κοκκώνας Γιάννης: Οι μαθητές του Κεντρικού Σχολείου (1830 -1834), εκδ.
Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Κέντρο
Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε., Αθήνα 1997.
11. Κούκκου Ελένη: Ιωάννης Καποδίστριας. Ο άνθρωπος – ο διπλωμάτης 1800 –
1828, Αθήνα, εκδ. Εστία, 1978.
12. Κουλικούρδη Γεωργία – Αλεξίου Σπύρος: Αίγινα – Οδηγός για τα μνημεία και
την ιστορία της, εκδ. β΄, 2005.
13. Κουλικούρδη Π. Γεωργία: Αίγινα ΙΙΙ (τοπογραφικά και ιστορικά στοιχεία για
τη νεότερη πόλη (1800 -1828), εκδ. Πέτρα, Αθήνα 2006.
14. Κουλούρη Χριστίνα – Λούκος Χρήστος: Τα πρόσωπα του Καποδίστρια – Ο
πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας και η νεοελληνική ιδεολογία (1831 – 1996),
εκδ. Πορεία Αθήνα 1996.
15. Κωνσταντινόπουλος Χ.Γ.: Η Αίγινα στα χρόνια του Καποδίστρια, Αθήνα 1968.
16. Κωνσταντινόπουλος Γ. Χρήστος: Αντικαποδιστριακές Σάτιρες, Ανέκδοτα
κείμενα, Αθήνα 1972.
17. Λάζος Χρήστος: Ελληνικό Φοιτητικό Κίνημα, εκδ. «Γνώση», Αθήνα 1987.

115
18. Λούκος Χρήστος: Η αντιπολίτευση κατά του Κυβερνήτη Ιω. Καποδίστρια 1828 –
1831, εκδ. Ιστορική Βιβλιοθήκη Θεμέλιο, Αθήνα 1998.
19. National Geographic: 1821, Ο ξεσηκωμός του γένους, ιστορικό οπικοακουστικό
λεύκωμα, 2009.
20. Ομάδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Το Κάστρο και οι πύργοι της Αίγινας, 2ο
Γυμνάσιο Αίγινας, σχ. χρονιές 2010 – 11 και 2011 – 12.
21. Πετρίδης Παύλος (επιμ.): Ιωάννης Καποδίστριας, 1776 – 1831, ο κορυφαίος
Έλληνας Ευρωπαίος, εκδ. Γκοβόστη, Αθήνα 1997.
22. Πηγαδάς Νίκος : Αίγινα… κάθε κελί σελίδα ιστορίας, εκδ. Το Ποντίκι, Αθήνα
2005.

23. Σκουμπουρδή Άρτεμις: Αθήνα – μια πόλη μαγική, εκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2004.

24. Σολομωνίδου Χριστίνα: Εκπαιδευτική τεχνολογία – μέσα, υλικά, διδακτική χρήση

και αξιοποίηση, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1999. Σταμάτης Μ.Κ.: Αίγινα – ιστορία
και πολιτισμός, Β΄μέρος, 1828 – σήμερα, Αθήνα 1998.

25. Στούρτζας Αλέξανδρος: Λόγος Επιτάφιος εις τον κυβερνήτην της Ελλάδος
Ιωάννην Αντωνίου Καποδίστριαν, εν Αιγίνηι, εκ της εθνικής τυπογραφίας, 1832.

116
26. Συγγραφική επιτροπή: Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμος ΙΒ΄, εκδ. Εκδοτική
Αθηνών Α.Ε., Αθήνα 1975.

27. Συγγραφική ομάδα: Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770 – 2000, εκδ. εφημ.. Τα
Νέα, παραγωγή Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, τ. 3ος και 4ος.

28. Σφυρόερα Σοφία: Αίγινα – πρώτη πρωτεύουσα της νεότερης Ελλάδας, εκδ.
Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2002.

Η πολύτιμη χρυσή ταμπακιέρα του Ιωάννη Καποδίστρια

Πηγή εικόνας: http://www.kathimerini.gr

117
 ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ε – Ιστορικά, εφημ. Ελευθεροτυπία: Θεόφιλος Καιΐρης 1784 –
1853, τ. 223, 12 Φεβρ. 2004.
2. Εφημερίδα: Η Καθημερινή, περιοδικό: Επτά Ημέρες: Ιωάννης
Καποδίστριας, Σάββατο 25 – Κυριακή 26 Μαρτίου 1995.
3. Εφημερίδα: Η Καθημερινή, περιοδικό: Επτά Ημέρες: Πειρατές
και Κουρσάροι, Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 1997.
4.: Εφημερίδα: Η Καθημερινή, περιοδικό: Επτά Ημέρες: Αρματολοί
και Κλέφτες, «Η μαγιά της ελευθερίας», Κυριακή 21 Μαρτίου
1999.
5. Περιοδικό: Η Αιγιναία, περιοδική πολιτιστική έκδοση, τ. 3,
αφιέρωμα: Ο Καποδίστριας και η Αίγινα, Αίγινα, Ιαν. – Ιουν.
2003 και τ. 15, αφιέρωμα στο επιστημονικό συνέδριο για τον
Καποδίστρια, Αίγινα, Ιουλ. – Δεκ. 2009.

118
 ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

https://www.kontranews.gr/KOINONIA/347271-Demoprateitai-e-chryse-
tampakiera-toy-Ioanne-Kapodistria
https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=2051
https://anemourion.blogspot.com/2017/08/blog-post_528.html
https://www.antibaro.gr/article/11343
https://www.protothema.gr/stories/article/673288/i-dolofonia-tou-kapodistria
https://www.corfupress.com
https://corfutvnews.gr
http://www.discoveraegina.gr/greek/past-aegina/kapodistriaka-aegina/1158
http://kapodistriaka.blogspot.com/2015/10/blog-post.html

119
 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Οι εικόνες και οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στην

παρούσα εργασία προέρχονται από: α) τα βιβλία 2, 18 και 19 της
βιβλιογραφίας, β) τα περιοδικά 2, 3 και 4 της αρθρογραφίας, γ) τον
ταξιδιωτικό οδηγό του Τάσου Αναστασίου, δ) το αρχείο της εκπ/κού
Άννας Ρόδη και ε) από λήψεις των ίδιων των μαθητών.
2. Η φωτογραφία των τάφων των αδελφών Ιωάννη και Αυγουστίνου
Καποδίστρια στην Κέρκυρα στη διαφάνεια 53 προέρχεται από το
National Geographic: 1821, Ο ξεσηκωμός του γένους, ιστορικό
οπτικοακουστικό λεύκωμα, 2009, σ. 53.

120
Πηγή εικόνας: https://www.sansimera.gr
121