ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Εκπαίδευση και Ιδεολογία: Η

εκπαίδευση και εθνική ταυτότητα -
ιστορική προσέγγιση
«Εθνολαϊκιστές» εναντίον «εθνομηδενιστών»
Διδάσκων :Αναπληρωτής Καθηγητής Χάρης
Αθανασιάδης
 Άδειες Χρήσης

• Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

χρήσης Creative Commons.
• Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται
σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης
αναφέρεται ρητώς.
«Εθνολαϊκιστές» εναντίον
«εθνομηδενιστών»
Η δημόσια διαμάχη για ένα εγχειρίδιο
νεότερης και σύγχρονης Ιστορίας
(2006 - 07)
 ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
• Προκήρυξη 2003 (Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ).
•Έγκριση 2005 (Κυβέρνηση ΝΔ).
•Διανομή στα σχολεία Σεπτέμβριος 2006
(Υπουργός Παιδείας: Μαριέττα Γιαννάκου).
•Δημόσια διαμάχη Ιούνιος 2006-
Δεκέμβριος 2007.
•Απόσυρση Σεπτέμβριος 2007
(Υπουργός Παιδείας: Ευριπίδης Στυλιανίδης).
 Μία δημοσιογραφική
ανασκόπηση της διαμάχης
Μια επιστημονική προσέγγιση της
διαμάχης
ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΜΦΥΛΙΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ● ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ● ΠΟΛΙΤΕΣ ΕΝ ΓΝΩΣΕΙ INTERNATIONAL FEDERATION
FOR PUBLIC HISTORY

ΧΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ:

Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Δημαρχείο Βόλου Αίθουσα Συνεδριάσεων

30 Αυγούστου - 1 Σεπτεμβρίου 2013
Συνεδρία Χ: Εκπαίδευση και δημόσια ιστορία ΙΙ
Πρόεδρος: Γιώργος Αντωνίου (Διεθνές Παν. Ελλάδος)

Χάρης Αθανασιάδης (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων),

«Εθνολαϊκιστές» εναντίον «εθνομηδενιστών»: Η δημόσια
διαμάχη για το εγχειρίδιο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού Στα
νεότερα και σύγχρονα χρόνια (2006-07).

Βαγγέλης Τσιανάκας (δρ Παιδαγωγικής), Τουρκοκρατία και

ελληνισμός στα ελληνικά και τουρκικά σχολικά βιβλία
Ιστορίας: Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Ζέτα Παπανδρέου (δρ Διδακτικής της Ιστορίας), Η σφαγή

του Διστόμου: Ερευνητική προσέγγιση ενός τραυματικού και
επίμαχου ιστορικού γεγονότος.
 Τα ερευνητικά ερωτήματα

1. Ποιες ήταν οι πτυχές του εγχειριδίου

στις οποίες επικεντρώθηκε η διαμάχη;
2. Ποιες ήταν οι ιδεολογικές και πολιτικές
συντεταγμένες των αντιπάλων;
3. Από πού αντλήθηκε η υπέρτερη ισχύς
των πολεμίων; Γιατί επικράτησαν;
 Τα επίμαχα σημεία

α. Η δόξα και το τραύμα.

Τα επίμαχα σημεία

β. Η συμβολή της Εκκλησίας

Στην τέχνη
 ΟΙ ΑΠΟΥΣΙΕΣ

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί Ν. Γύζης «Το κρυφό σχολειό».

τη σημαία της Επανάστασης.
Φανταστική σύνθεση με θέμα τη
θανάτωση του οικουμενικού
πατριάρχη Γρηγορίου ‘Ε. Μετά
τον απαγχονισμό του, η σωρός
του σύρεται προς τη θάλασσα.
 ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Αθήνα, 7.5.2006
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος
«Στο Βιβλίο της Ιστορίας της Στ΄Δημοτικού
ουδόλως γίνεται λόγος για την συμβολή της
Εκκλησίας στην Επιτυχία της Επανάστασης του
1821. Είναι δίκαιο αυτό; 11 Πατριάρχες, 100
Ιεράρχες και 6.000 παπάδες διαγράφησαν
μονοκοντυλιά, που έδωσαν το αίμα τους; Εμείς
θα διαμαρτυρηθούμε βεβαίως αρμοδίως και θα
το επισημάνουμε. Γιατί όμως να γίνονται σε ένα
τέτοιο λαό αυτά, ο οποίος είναι υπερήφανος για
την τιμητική του διάκριση στην Ιστορία;»
«Ακτινογραφία στα πιο πολυσυζητημένα νέα
βιβλία Ιστορίας του Δημοτικού και του
Γυμνασίου» , Β. Κρεμμυδάς, εφ. Τα Νέα, 7.10.06
«Χαίρομαι που από όσο καταλαβαίνω ο Μακαριώτατος
δεν διεκδικεί πια Κρυφό Σχολειό - πείστηκε, ίσως, ότι δεν
υπήρξε· πρέπει τώρα να πάψει να διεκδικεί την ύψωση
του λαβάρου της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα, γιατί
ούτε αυτό το γεγονός υπήρξε. Αντίθετα, ο κ.
Χριστόδουλος πρέπει να ευχαριστήσει όλους τους
συγγραφείς σχολικών βιβλίων που δεν γράφουν ότι η
επίσημη Εκκλησία ήταν αντίθετη στην Επανάσταση· και
όσοι, ελάχιστοι, ανώτεροι κληρικοί έλαβαν μέρος και
έπαιξαν σημαντικό ρόλο ανήκουν στην κατηγορία αυτών
που ο Πατριάρχης απειλούσε ότι θα αφορίσει.»
 Τα επίμαχα σημεία

γ. Η συνέχεια του ελληνισμού

«Ποιος φανταζόταν, λίγα χρόνια πριν, ότι θα
φτάναμε στο σημείο να αντιμετωπίζουμε στο
επίπεδο του επίσημου κράτους, στα ίδια τα
σχολικά εγχειρίδια του Υπουργείου Παιδείας,
αμφισβήτηση της ελληνικής συνέχειας […] Ότι
δεν υπάρχει καμία ιστορική συνέχεια με το
Βυζάντιο και την Αρχαία Ελλάδα […] Αυτές είναι
οι βασικές θέσεις που διαπερνούν ως ιδεολογία
το περίφημο βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού».

Περικλής Νεάρχου, εφ. Το Παρόν, 08/04/2007

(Ο Περικλής Νεάρχου διετέλεσε σύμβουλος επί θεμάτων
εξωτερικής πολιτικής του Ανδρέα Παπανδρέου).
2. Οι ιδεολογικές και πολιτικές
συντεταγμένες των αντιπάλων
 «Το βιβλίο λοιπόν της ΣΤ΄
Δημοτικού εξεδόθη σε συμφωνία με
τους Τούρκους ιστορικούς οι οποίοι
και το διόρθωσαν. Έτσι εξηγείται και
το γιατί δεν υπάρχει πουθενά η λέξη
“ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ” αλλά έχει
αντικατασταθεί από το
“ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ” και το
γιατί “ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ” έγιναν
“κλέφτες” και το γιατί η Καταστροφή
της Σμύρνης έγινε “συνωστισμός”
[…]
Όταν είχαμε πρωτοδιαβάσει αυτό το
βιβλίο, όλοι είπαμε ότι είναι “ΣΑΝ
ΝΑ ΤΟ ΕΙΧΑΝ ΓΡΑΨΕΙ ΟΙ
ΤΟΥΡΚΟΙ” σήμερα απεδείχθη ότι
πράγματι οι Τούρκοι το έγραψαν».

Άδωνις Γεωργιάδης, ΆλφαΕΝΑ,

30/06/2007

Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΆλφαΕΝΑ (ΛΑ.Ο.Σ.)

 ΕΡΩΤΑΤΑΙ

Η κ.. Υπουργός στην οποία απευθύνεται η παρούσα:

1. Γιατί δεν αποσύρεται το συγκεκριμένο βιβλίο εφόσον η πλειοψηφία του

ελληνικού λαού καταδικάζει το περιεχόμενό του;
2. Με ποια κριτήρια το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο απορρίπτει τις
παρατηρήσεις της Ακαδημίας Αθηνών και άλλων ανθρώπων του πνεύματος;
3. Γιατί και με ποια κριτήρια ανατέθηκε η συγγραφή του βιβλίου στην
κα. Ρεπούση και την ομάδα της και όχι στην Ακαδημίας Αθηνών;

Αθήνα, 5-06-2007

ΑΔΑΜ Π. ΡΕΓΚΟΥΖΑΣ
ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Β' ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
 ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
«Μια ορθολογική ιστορική δουλειά
απαλλαγμένη από φανατισμούς, υπερβολές
και τεχνητούς μύθους μπήκε στο στόχαστρο
των φανατικών και των επαγγελματιών
"ελληναράδων".»
Α. Ανδριανόπουλος, πολιτικός, πρώην
υπουργός σε κυβερνήσεις της Ν.Δ.
«Στον Μεσαίωνα, τα βιβλία που
ενοχλούσαν, τα έκαιγαν. Τώρα
υπάρχει η σύγχρονη μέθοδος με τα
βιβλία που επίσης ενοχλούν και για
τα οποία δεν μπορούν να
αναλάβουν ούτε την πολιτική, ούτε
την επιστημονική ευθύνη να τα
εκδώσουν, υπάρχει η απλή
μέθοδος, σύμφωνα με την οποία,
απλώς δεν τα τυπώνουν.»
Γ.ΡΑΓΚΟΥΣΗΣ, στέλεχος ΠΑΣΟΚ.
 " ... δεν με ενδιαφέρουν
εμένα αυτά. Εμένα με
ενδιαφέρει ο γιος μου,
όταν πάει σχολείο, να μην
διδαχτεί αυτό το
παλιοβιβλίο... "

Βούλα Πατουλίδου,
ολυμπιονίκης και υποψήφια
νομάρχης του ΠΑΣΟΚ στην
Θεσσαλονίκη.
«Το πρώτο και μείζον καθήκον λοιπόν, σε αυτήν τη συγκυρία, είναι η
υπεράσπιση του βιβλίου. Η "διόρθωσή" του, ως αποτέλεσμα της
εκστρατείας αντιδράσεων -πολλώ δε μάλλον η απόσυρσή του-- θα
αποτελέσει σοβαρή οπισθοδρόμηση. Πιστεύω ότι για τους
αναγνώστες τουλάχιστον της «Αυγής» το ζήτημα είναι λυμένο, γι’
αυτό και δεν επιμένω. Από εκεί και πέρα όμως, εάν και εφόσον
συμφωνούμε σε αυτό το μείζον, υπάρχουν και κάποια άλλα, ήσσονα
αλλά όχι ασήμαντα ζητήματα, που συνδέονται με τη στάση μας. Με
δυο λόγια, με ποιους τρόπους και ποια επιχειρήματα οργανώνουμε
αυτή την υπεράσπιση.»
Στρατής Μπουρνάζος, «Πατρίς, Θρησκεία, Ιστορία: Οι αντιδράσεις για το βιβλίο
Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού», Αυγή, 11/03/2007.
«Διδάσκων στο ΑΠΘ έγραψε ένα βιβλίο Ιστορίας για πολιτικώς ορθούς
ραγιάδες. Διότι άμα δεν στραβώσεις το παιδί από μικρό, μπορεί να σου βγει
Σπάρτακος.»
Στάθης Σταυρόπουλος, σκιτσογράφος, εφ. Ελευθεροτυπία, 15/02/2006
Ο Στάθης Σταυρόπουλος θα είναι, στις βουλευτικές εκλογές του 2012, υποψήφιος βουλευτής
Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ.
«Βασικούς άξονες της μεθοδολογίας του βιβλίου –αλλά και εμφανείς σκοπούς του- αποτελούν:

Το πάγιο αστικό ιδεολόγημα της «κοινωνικής συναίνεσης» ή της ταξικής συνεργασίας (διάβαζε
αλλιώς: της υποταγής στον ιμπεριαλισμό της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων). Αυτή η
επιδίωξη υποταγής κρύβεται πίσω από τις διακηρύξεις των υποστηρικτών του βιβλίου για δήθεν
εξάλειψη του μίσους ανάμεσα στους λαούς, μέσα από την ουδέτερη, άνευρη και υποβαθμισμένη
παρουσίαση κορυφαίων επαναστατικών γεγονότων και άλλων λαϊκών ξεσηκωμών.

Η «νέα» αστική θεώρηση που εξισώνει την επαναστατική βία με την τρομοκρατία συνιστά επί της
ουσίας ένα ανάθεμα στη βία που δε… δικαιούνταν –κατά το βιβλίο- να είχαν ασκήσει οι υπό
εκμετάλλευση και καταπίεση λαοί ενάντια στους εκμεταλλευτές και καταπιεστές τους! Σε αυτή τη
βάση εξαφανίζεται από το βιβλίο ο ανά τους αιώνες μαζικός λαϊκός ηρωισμός.»

«Το βιβλίο ιστορίας της ΣΤ΄ δημοτικού και η αντιπαράθεση εθνικισμού-κοσμοπολιτισμού», Κυριακάτικος
Ριζοσπάστης, 22/4/2007.
 «Το “Κρυφό Σχολειό” και ο
“Όρκος στην Αγία Λαύρα” είναι
δύο από τους ωραιότερους και
βασικότερους ρομαντικούς μύθους
του ‘21, που έχουν μπει στο
στόχαστρο των οπαδών της αφασικής
Ιστορίας. Η “πολιτικά ορθή” Ιστορία δε
χρειάζεται τη μυθολογία, την
αυτοθυσία, το μαρτύριο, τον ηρωισμό.
Όλα αυτά αντικαθίστανται από την
ξερή παράθεση ημερομηνιών και
κοινωνικο-οικονομικών αναλύσεων.
Ιστορία και μύθος όμως, βαδίζουν
πάντα μαζί. Άλλωστε έχει
δημιουργηθεί όλους αυτούς τους
αιώνες ένα ολόκληρο σώμα
λογοτεχνικής και καλλιτεχνικής
παραγωγής που συγκροτεί ντε φάκτο
“Ιστορία”.»

Λεωνίδας Αποσκίτης, «Η ”Ιερά Συμμαχία”

του Αναθεωρητισμού», περ. Άρδην, τχ. 64,
2007.
 Η ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ
Στη Νέα Δημοκρατία, εκτός από μια μικρή μερίδα του
ανώτερου στελεχικού δυναμικού με φιλελεύθερη ιδεολογία και
ευρωπαϊκό προσανατολισμό, η Λαϊκή Δεξιά θα επιβεβαιώσει την
ιδεολογική και πολιτική της κυριαρχία της τόσο στο ηγετικό
επίπεδο, όσο και κυρίως στο επίπεδο των μεσαίων στελεχών.

Στο ΠΑΣΟΚ, η αμήχανη σιωπή της ηγεσίας καθ’ όλη τη

διάρκεια της διαμάχης, αποτύπωνε την εσωκομματική διάσταση
ανάμεσα στην ευάριθμη εκσυγχρονιστική ομάδα, η οποία τάχθηκε
υπέρ του εγχειριδίου με δημόσιες δηλώσεις προβεβλημένων
στελεχών της, και στη συντριπτική πλειονότητα του μεσαίου
στελεχικού δυναμικού, που απέδειξε πως συγκινείται ακόμη από
τις πατριωτικές παραδηλώσεις που απέπνεε ο λόγος και οι
πρακτικές του κόμματός τους κατά την πρώτη του μεταπολιτευτική
περίοδο.
 Το ΛΑΟΣ εναντιώθηκε στο εγχειρίδιο δυναμικά, προσήλθε στη μάχη
ενωμένο, χωρίς εσωτερικές οργανωτικές ή ιδεολογικές αντιφάσεις, αξιοποιώντας-
την με τον ίδιο τρόπο που αξιοποίησε νωρίτερα τη μάχη των ταυτοτήτων και
αργότερα το ζήτημα της απόδοσης ιθαγένειας στους μετανάστες: Για να
ανασυγκροτήσει τον εθνικιστικό χώρο ιδεολογικά και πολιτικά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναδειχθεί στον βασικό υπέρμαχο του εγχειριδίου,

χωρίς ωστόσο να πετύχει την αρραγή εσωτερική ενότητα του αντιπάλου του: Μία
σημαντική μερίδα της διανόησης του χώρου θα δηλώσει τη διαφωνία της δια της
σιωπής, η αριστερή του τάση (με ελάχιστες εξαιρέσεις) θα αποστασιοποιηθεί
διακριτικά, ενώ κάποιες συνιστώσες θα διατρανώσουν την αντίθεσή τους με
επιχειρήματα που αντλήθηκαν από τη φαρέτρα του αντι-ιμπεριαλισμού, ακριβώς
όπως οι ποικίλες οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, με μόνη
αξιομνημόνευτη εξαίρεση αυτή των Οικολόγων.

Υπό το πρίσμα του αντι-ιμπεριαλισμού θα ανακαλύψει και το ΚΚΕ την

αξία του έθνους και θα επιμείνει στην αντιστασιακή του πορεία στο χρόνο.
•Ράπισμα: Το 73,9% απορρίπτει την ιδεολογική τρομοκρατία περί εθνικισμού...

•Το 35% απαιτεί παρεμβάσεις διορθώσεις των ιστορικών ακρωτηριασμών.

•Το 45% ζητά άμεση απόσυρση.

•Μόνο το 7% αποδέχεται το βιβλίο-έκτρωμα...

Δημοσκόπηση της RASS για την εφ. Παρόν, 08/04/2007.

Πρόσφατα προέκυψε θέμα με το βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ΄
Δημοτικού. Εσείς τι πιστεύετε πως πρέπει να γίνει;
Ανάλυση ως προς την ψήφο στις βουλευτικές εκλογές 2004

Σύνολο ΝΔ ΠΑΣΟΚ ΑΛΛΑ ΆΛΛΕΣ

ΚΟΜΜΑΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ*

Το βιβλίο πρέπει να 45,1 47,4 48,4 36,4 38,8

αποσυρθεί
Το βιβλίο πρέπει να 35,9 37,3 32,7 45,6 34,5
διορθωθεί
Το βιβλίο πρέπει να 7,2 4,2 9,8 7,4 8,1
μείνει ως έχει
Δεν έχω γνώμη (ουδ.) 11,8 11,1 9,1 10,6 18,6
Σύνολο 100 100 100 100 100

*Άκυρο- Λευκό/ Δεν ψήφισαν/ Δεν απάντησαν.

Η διαχωριστική γραμμή τέμνει
εγκαρσίως το πολιτικό φάσμα
 ΔΥΤΙΚΙΣΜΟΣ- ΑΝΤΙΔΥΤΙΚΙΣΜΟΣ
Υποστηρίζω πως κάτω από την ιδεολογική ασυμβατότητα των
πολεμίων, υφίσταται ένας κοινός τόπος, ο οποίος μπορεί να
γίνει ορατός εάν απαγκιστρωθούμε από το δίπολο Δεξιά-
Αριστερά και προτάξουμε το δίπολο Δυτικισμός-
Αντιδυτικισμός.
Παρά τους διαφορετικούς αριθμητές, ο Αντιδυτικισμός είναι
ο κοινός παρονομαστής του συνόλου των πολεμίων. Βεβαίως
η Δύση νοηματοδοτείται διαφορετικά από κάθε ομάδα: Για
την εθνικιστική Δεξιά, Δύση είναι η «Νέα Τάξη» πραγμάτων,
ο «παγκοσμιοποιημένος χυλός» που επιδιώκει τη διάλυση
των εθνών. Για τη λαϊκή Δεξιά είναι μια επίφοβη πολιτισμική
και οικονομική δύναμη. Για την Εκκλησία και τους
νεοορθόδοξους διανοούμενους Δύση είναι ο καθολικισμός,
ενώ για το ΚΚΕ, την «πατριωτική» πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ και τις
οργανώσεις της άκρας αριστεράς Δύση είναι ο
Ιμπεριαλισμός.
 Η ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΩΝ
Ένα εξηγητικό σχήμα δεν μπορεί να αγνοήσει
τρεις γενικές τάσεις της τελευταίας εικοσαετίας:
• Τη μείωση της πολιτικής και οικονομικής ισχύος
του εθνικού κράτους προς όφελος της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Την επανεμφάνιση του εθνικισμού στα Βαλκάνια
που στα καθ’ ημάς εκφράστηκε με τη
διπλωματική διαμάχη για το όνομα Μακεδονία.
• Την μαζική, τέλος, έλευση μεταναστών στην
Ελλάδα που υποδαυλίζει τις φοβίες περί
απώλειας της εθνικής ομοιογένειας.
Ωστόσο:
Ένα εξηγητικό σχήμα κατασκευασμένο με
υλικά της συγκυρίας δεν αντέχει στην
ιστορική προοπτική.

Διότι παρόμοιες διαμάχες αναπτύχθηκαν

στην Ελλάδα τόσο στην μεταπολεμική
περίοδο, όσο και νωρίτερα στο
μεσοπόλεμο.

Το βιβλίο που έγινε αντικείμενο διαμάχης

στη μεταπολεμική περίοδο θα μας
απασχολήσει στο επόμενο μάθημα.

Πρόκειται για το βιβλίο «Ιστορία Ρωμαϊκή

και Μεσαιωνική» που γράφτηκε από τον
Κώστα Καλοκαιρινό στο πλαίσιο της
μεταρρύθμισης του 1964 για τους μαθητές
και τις μαθήτριες της Β΄ Γυμνασίου.
Τέλος Ενότητας
 Χρηματοδότηση
• Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.

• Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο

Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του
εκπαιδευτικού υλικού.

• Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος

«Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την
Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς
πόρους.
Σημειώματα
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου

Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0.

Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις:
• Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.
http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1114.
 Σημείωμα Αναφοράς

Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Διδάσκων

:Αναπληρωτής Καθηγητής Χάρης Αθανασιάδης.
«Εκπαίδευση και Ιδεολογία: Η εκπαίδευση και εθνική
ταυτότητα - ιστορική προσέγγιση: Εθνολαϊκιστές
εναντίον εθνομηδενιστών». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα
2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:
http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1114.
 Σημείωμα Αδειοδότησης

• Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας

χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού -
Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή
μεταγενέστερη.

• [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.