Professional Documents
Culture Documents
στην ανθρώπινη, δραστηριότητα έως την παρούσα εποχή.[1] Η ιστορία μελετά κυρίως
γραπτές πηγές που μας δίνουν πληροφορίες για το παρελθόν ενώ ως προϊστορία
αναφέρεται η εποχή για την οποία δεν έχουμε γραπτές πηγές ή που αυτές δεν μας είναι
κατανοητές. Η μελέτη των γεγονότων περιλαμβάνει την καταγραφή τους, αλλά και τα
αίτια που οδήγησαν σε αυτά, όπως και τους γενικούς νόμους της ιστορικής εξέλιξης.
Πίνακας περιεχομένων
1 Γενικά
2 Αντικείμενο της ιστορίας
3 Η σύγχρονη ιστορική επιστήμη
4 Ετυμολογία
5 Περιοδολόγηση
6 Δείτε επίσης
7 Παραπομπές και σημειώσεις
8 Βιβλιογραφία
9 Εξωτερικοί σύνδεσμοι
9.1 Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ
Γενικά
Προτομή του Ηροδότου Θεωρείται ο Πατέρας της Ιστορίας Στοά του Αττάλου.
Η ιστορία δεν αποτελεί απλή αφήγηση τετελεσμένων γεγονότων, αλλά προσπάθεια
αναδόμησης και ερμηνείας του παρελθόντος, με στόχο συνήθως την ερμηνεία του
παρόντος και την πρόβλεψη του μέλλοντος.[2] Ως εξελισσόμενη επιστήμη υφίσταται
διαρκείς αλλαγές και μετασχηματισμούς, παράγοντας διαφορετικές ιστοριογραφικές
προσεγγίσεις.
Ο ιστορικός ερευνά τις τάσεις της κοινωνίας σε διάφορες περιόδους και σε διάφορους
τομείς, τις οικονομικές συνθήκες, την εξέλιξη του πολιτισμού,[3] της επιστήμης, της
φιλοσοφίας και της τέχνης. Υπάρχει ιστορία των εθνών, ιστορία της μουσικής, ιστορία
της ιατρικής, ιστορία της αρχιτεκτονικής κ.λ.π.
Ετυμολογία
Η λέξη "ιστορία" προέρχεται από το ουσιαστικό ίστωρ (με δασεία και οξεία στην
πολυτονική περίοδο της ελληνικής γλώσσας). Ίστωρ ήταν εκείνος που κατείχε ένα θέμα
καλά ή ήταν αυτόπτης μάρτυρας ενός γεγονότος, ο διαιτητής, ο κριτής. Ίστορες θεοί
είναι οι μάρτυρες θεοί παρόντες όπως στον όρκο των Αθηναίων εφήβων «Ίστορες θεοί
τούτων Άγλαυρος …Ηγεμόνη» .Η λέξη "ίστωρ" με τη σειρά της είχε προέλθει από τη ρίζα
Fιδ- του αρχαίου ρήματος οίδα και είδα (το συναντάμε στα αρχαία κείμενα και με τις
δύο μορφές) και το οποίο σήμαινε "γνωρίζω". Στην αρχική λέξη "ίδτωρ", το οδοντικό
σύμφωνο το "δ" τράπηκε σε "σ" πριν από το επίσης οδοντικό "τ".
Έλκει την προέλευσή της από το ρήμα ίστημι και το ρήμα οίδα, με ό,τι η σύνθεση των
δυο συνεπάγεται. Δηλαδή τη ροή, τη γραφή, την καταγραφή της μαρτυρίας, την
αρχειοθέτηση, τη μνήμη.
Μούσα της ιστορίας θεωρείται η Κλειώ που εγγυάται την πιστότητα του αρχικού λόγου,
διατηρώντας την ενότητά του στο διηνεκές προφορικά ή γραπτά, εφόσον «η φωνή
ομηρεύουσα», αυτή που καθίσταται όμηρος του γραπτού λόγου είναι και λιγότερο
επισφαλής σε αλλοιώσεις προϊόντος του χρόνου.
Κατά τον Ησίοδο οι Μούσες δίδαξαν την αφήγηση και η Κλειώ είναι η πρώτη καθώς τις
απαριθμεί στη Θεογονία, το όνομα της οποίας αποκαλύπτει σημαντικές πτυχές της
επιστήμης την οποία εποπτεύει. «Κλειώ ιστορίαν» αναφέρεται και σύμβολά της είναι το
χειρόγραφο το οποίο εκτυλίσσει από τη θήκη του, η σάλπιγγα για να διαλαλεί τις
αξιομνημόνευτες παραδειγματικές πράξεις και η κλεψύδρα όσον αφορά τη ροή και τη
χρονική τάξη των γεγονότων.
Κλείω> Κλεϊζω, δοξάζω, λαμπρύνω και ακόμη, κλείνω, κλειδώνω, περικλείω. Το κλεός, η
δόξα και η κλεις, το κλειδί έχουν άμεση σχέση με την Κλειώ και την ιστορία.
Η καταγραφή των ένδοξων πράξεων του παρελθόντος έδινε το κλειδί για την εξαγωγή
χρήσιμων συμπερασμάτων για τα μέλλοντα να συμβούν, έργο παιδευτικό κυρίως. Εξ ου
και η φράση του Ησίοδου «τα τ’ εόντα προ τ’ εόντα τα τ’ εσόμενα» που συμπυκνώνει
την ουσία της ιστορικής γνώσης. Ιστορία, η ιερή κλείς του ένδοξου κλέους, ασφαλής
δικλίδα ασφαλείας και οδηγός μέλλοντος. Με άλλα λόγια η ιστορία κλείνει εντός
λόγων, επών και έργων την ουσία της ζωής που οφείλει να ρέει αβίαστα εμποδίζοντας
την λήθη και τρέφοντας το αειθαλές δέντρο της αλήθειας, μιας και μητέρα της
Κλειούς, όπως και όλων των μουσών είναι η Μνημοσύνη.
Περιοδολόγηση
Προϊστορική εποχή: Καλύπτει το χρονικό διάστημα από την εμφάνιση του ανθρώπου έως
το 3500 π.Χ. περίπου και εξετάζεται από την Προϊστορία.
Αρχαιότητα: Καλύπτει το χρονικό διάστημα από το 3500 π.Χ. έως το 476 μ.Χ. και
εξετάζεται από την Αρχαία Ιστορία.
Μεσαίωνας: Καλύπτει το χρονικό δ