1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ

Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

(σχολικό, σελίδες 37-38)

1) Σε ποιες χώρες της Ανατολής συντάχθηκαν ιστορικές επιγραφές και

ιστορικά βιβλία πριν από την αρχαϊκή εποχή του ελληνικού πολιτισμού;

Aιγύπτιοι, Ασσύριοι και Βαβυλώνιοι κατέστησαν τα κατορθώματά

τους αθάνατα σε μνημειώδεις επιγραφές. Διοικητικά έγγραφα και άλλα
που αναφέρονταν στη δόξα τους βρίσκονταν στα αρχεία των
ανακτόρων.
Τα γεγονότα μεταξύ 1.300-400 π.Χ. υπάρχουν στα ιστορικά βιβλία της
Παλαιάς Διαθήκης. Δύσκολα μπορούν να συσχετιστούν με γεγονότα
αναφερόμενα από άλλες πηγές. Τα κείμενα της αποτελούν κυρίως
ομολογία πίστεως και δεν έχουν κύριο σκοπό την καταγραφή ιστορικών
συμβάντων.
Από τις Αρχές της 1ης χιλιετίας στην Άπω Ανατολή έχουμε γραπτά
στοιχεία για ιστορικά γεγονότα. Την κινέζικη ιστοριογραφία
χαρακτηρίζουν η απόλυτα συνειδητή καταγραφή των γεγονότων και το
ενδιαφέρον περιορίζεται μόνο στους κρατικούς αξιωματούχους.
Γενικότερα η κινέζικη ιστοριογραφία ενδιαφέρεται αν η μελέτη της
προσφέρει χρήσιμα διδάγματα για τη ζωή.

2) Ποια είναι η βασική διαφορά της πρώιμης ελληνικής

ιστοριογραφίας από αντίστοιχες προσπάθειες των ανατολικών λαών;

Οι Έλληνες ιστορικοί προσπάθησαν να διακρίνουν τα πραγματικά από

τα φανταστικά γεγονότα και να βρουν επιστημονική μέθοδο που θα
ακολουθήσουν. Η ελληνική ιστοριογραφία αναπτύχθηκε μέσα σε δυο
αιώνες (τέλος αρχαϊκής έως τα μέσα του 4 ου αιώνα). Οι Έλληνες
ιστορικοί ενδιαφέρονταν για τη γλώσσα και την έκφραση τους χωρίς
να καταγράφουν απλώς τα γεγονότα. Στην αρχαιότητα εμφανίστηκαν
δεκάδες ιστορικοί. Στην αθανασία όμως έμειναν μόνο τα έργα εκείνων
με αξιώσεις λογοτεχνικές .

www.mariafilologos.gr Φιλόλογος – συγγραφέας Μαρία Χρήστου-Πατρινού, Ζωντανά και on line μαθήματα σε Εκθεση,
Αρχαία, Λατινικά, Λογοτεχνία, 6943729366.
 2 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ

3) Ποιες επιστήμες άνθισαν στις πόλεις του Ανατολικού Αιγαίου κατά

την αρχαϊκή εποχή;

Οι κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές εξελίξεις εκεί κατά την αρχαϊκή

περίοδο έφεραν μεταβολές στον τρόπο σκέψης, τέχνης και ζωής. Η
γεωγραφία, η ιστορία και η φιλοσοφία θεωρούνται μεγάλα
επιτεύγματα. Η φιλοσοφία προσπαθεί να εξηγήσει κάτω από νέο
πρίσμα τη δημιουργία του κόσμου, η γεωγραφία βασίζεται στην
αυτοψία του τόπου, ενώ η ιστορία καταγράφει γεγονότα σημαντικά
του παρελθόντος αλλά και σύγχρονα.

4) Ποιοι είναι οι γνωστότεροι λογογράφοι της αρχαϊκής εποχής και

ποια είναι τα επιστημονικά τους ενδιαφέροντα;

Ο Διονύσιος ο Μιλήσιος, ο Χάρων ο Λαμψακηνός, ο Εκαταίος ο

Μιλήσιος, ο Ξάνθος ο Λυδός.
Ενδιαφέρονταν για:
- ιστορικές περιγραφές
- καταγραφή προφορικών παραδόσεων
- τοπικά έθιμα λαών
- παράκτια ναυσιπλοϊα
- μυθογραφία, γενεαλογία
- σύνταξη καταλόγων με ονόματα αθλητών και αρχόντων.

5) Ποια ιστορική περίοδο καλύπτουν με το ιστορικό τους έργο α) ο

Ηρόδοτος, β) ο Θουκυδίδης, γ) ο Ξενοφών (με τα Ελληνικά);

Ο Ηρόδοτος περιγράφει την εξάπλωση των Περσών σε Ασία, Αφρική

και Ευρώπη. Εξιστορεί τις τρεις εκστρατείες τους εναντίον της Ελλάδας
και σταματά στην μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ.).
Ο Θουκυδίδης κατέγραψε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο που διήρκεσε
από το 431 έως το 404 π.Χ. Το έργο του σταματά απότομα το 411 π.Χ.
Ο Ξενοφών με το έργο του καλύπτει την περίοδο 411-404 π.Χ., ενώ
περιέχει και τα συμβάντα της περιόδου 411- 462 π.Χ. (μάχη της
Μαντίνειας).

www.mariafilologos.gr Φιλόλογος – συγγραφέας Μαρία Χρήστου-Πατρινού, Ζωντανά και on line μαθήματα σε Εκθεση,
Αρχαία, Λατινικά, Λογοτεχνία, 6943729366.
 3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ

6) Ποιο στόχο έθεσε στο ιστορικό του έργο α) ο Ηρόδοτος, β) ο

Θουκυδίδης, γ) ο Ξενοφών (στα Ελληνικά);

Ο Ηρόδοτος καταγράφει ἕργα γενόμενα εξ ἀνθρώπων για να γίνουν

μεγάλα τε και θωμαστά.
Ο Θουκυδίδης επιδιώκει το έργο του να καταστεί κτῆμα ἐς ἀεί.
Στόχος του είναι οι άνθρωποι του μέλλοντος να μην επαναλάβουν την
ολέθρια συμπεριφορά των εμπολέμων τότε.
Ο Ξενοφών θέλει να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη.

7) Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε ο Θουκυδίδης κατά τη συγκέντρωση

του υλικού για το έργο του;

Ο Θουκυδίδης επιδιώκει να βρει τα βαθύτερα αίτια των γεγονότων.

Κάτι τέτοιο όμως απαιτεί δύσκολη διερεύνηση, αφού οι εκάστοτε
μάρτυρες μπορούν να δώσουν για αυτά διαφορετική εκδοχή.
Χρησιμοποιεί τη μέθοδο της αυτοψίας και της διερεύνησης των
πηγών. Ακόμη τα αρχεία των πόλεων ερευνώντας τις πηγές. Βέβαια για
την καταγραφή των παλαιότερων συμβάντων δυσκολεύτηκε
περισσότερο αφού δεν υπάρχει αντικειμενικότητα. Στην εξιστόρηση
του Πελοποννησιακού Πολέμου άφησε μόνα τα γεγονότα για τα οποία
είχε κάνει επίπονη έρευνα και διέθετε προσωπική γνώση.

8) Ποια ήταν κατά την κρίση του Θουκυδίδη η βαθύτερη, ανομολόγητη,

αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου;

Βαθύτερο αίτιο του Πελοποννησιακού Πολέμου θεωρεί την οικονομική,

στρατιωτική και πνευματική ανάπτυξη της Αθήνας Η Σπάρτη αυτό δεν
μπόρεσε να το δεχτεί ποτέ. Έτσι οδηγήθηκαν στη φοβερή αυτή
σύγκρουση. Υπήρχε τρομερός ανταγωνισμός μεταξύ τους για την
ηγεμονία των ελληνικών πόλεων.

9) Ποιος είναι ο σημαντικότερος ιστορικός της ελληνιστικής εποχής,

ποια χρονική περίοδο καλύπτει το έργο του και ποιο είναι το βασικό
γνώρισμά του.

O Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης Από τα 40 βιβλία του πιο σημαντικού

έργου του (Ιστορίαι) έχουν σωθεί τα 5 πρώτα και αποσπάσματα από
τα υπόλοιπα. Κάλυψε την περίοδο 220-168 π.Χ., δηλαδή από την αρχή

www.mariafilologos.gr Φιλόλογος – συγγραφέας Μαρία Χρήστου-Πατρινού, Ζωντανά και on line μαθήματα σε Εκθεση,
Αρχαία, Λατινικά, Λογοτεχνία, 6943729366.
 4 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ

του Β΄ Καρχηδονιακού πολέμου έως την κυριαρχία των Ρωμαίων στην

Ελλάδα. Είναι ο πρώτος που δηλώνει πως γράφει συνοπτική,
παγκόσμια ιστορία. Η Ρώμη είχε πλέον κυριαρχήσει και το έργο του
είναι μια συνοπτική θεώρηση για τους αναγνώστες. Θέλει να δείξει με
ποιο τρόπο και με ποια μορφή πολιτεύματος η Ρώμη κατέλαβε όλη την
οικουμένη μέσα σε 53 χρόνια, κάτι πρωτοφανές.

10) Ποια ήταν τα κύρια γνωρίσματα της πνευματικής ζωής της Αθήνας
κατά την περίοδο της νεότητας και της ωριμότητας του Θουκυδίδη;

- Τα μεγάλα επιτεύγματα του αρχαίου δράματος και οι προβληματισμοί

των τραγικών ποιητών,
- η καινοτόμος ιατρική του Ιπποκράτη,
- η επανάσταση στο τρόπο σκέψης από τους Σοφιστές.

11) Ποιες ήταν οι δύο πιο οδυνηρές προσωπικές εμπειρίες του

Θουκυδίδη κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου;

- Προσβλήθηκε και ο ίδιος από το φοβερό λοιμό της Αθήνας

- τον τιμώρησαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι με εξορία, γιατί δεν
μπόρεσε να σώσει την Αμφίπολη, αποικία των Αθηναίων.

12) Γιατί, από την αρχή, ο Θουκυδίδης έκρινε ότι ο πόλεμος θα ήταν
«μέγας και αξιολογώτατος των προγεγενημένων»;

Εξαιτίας την τεράστιας πολεμικής προετοιμασίας των δυο αντιπάλων.

τόσο η Αθήνα όσο και η Σπάρτη με τις συμμαχικές τους πόλεις
βρίσκονταν στη μεγάλη τους ακμή. Ακόμη τα ουδέτερα ελληνικά κράτη
αδυνατούσαν να εμπλακούν στον πόλεμο.

13) Με ποια πολιτική θα μπορούσε η Αθήνα να διατηρήσει τη δύναμη

της και να κερδίσει τον πόλεμο (σύμφωνα με την έκθεση των εξελίξεων
από τον Θουκυδίδη);

Με την αυτοκυριαρχία των πολιτών και των πολιτικών και τη σωστή

στρατηγική. Αυτά θα μπορούσαν να τους χαρίσουν τη νίκη. Δυστυχώς ο

www.mariafilologos.gr Φιλόλογος – συγγραφέας Μαρία Χρήστου-Πατρινού, Ζωντανά και on line μαθήματα σε Εκθεση,
Αρχαία, Λατινικά, Λογοτεχνία, 6943729366.
 5 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ

Περικλής πέθανε στην αρχή του πολέμου και ο λαός παρασύρθηκε στην
καταστροφή από τους φιλόδοξους δημαγωγούς που τον διαδέχτηκαν.

14) Ποιες περιπτώσεις «εγκλημάτων πολέμου» καταγράφει ο

Θουκυδίδης και ποια θεωρεί ως τη βαθύτερη αιτία τους;

α) Τα εγκλήματα πολέμου ήταν:

- η εξόντωση των Πλαταιέων από τους Σπαρτιάτες.
- η καταστροφή των Μηλίων από τους Αθηναίους.
- οι αγριότητες και των δυο πλευρών στην διάρκεια του εμφυλίου
πολέμου στην Κέρκυρα.
- η καταστροφή των Μυτιληναίων, που είχαν αποστατήσει, από
τους Αθηναίους .
- η σφαγή από Θράκες μισθοφόρους όλου του άμαχου
πληθυσμού, ακόμη και των μαθητών στη βοιωτική πόλη
Μυκαλησσό.

β) Βαθύτερο αίτιο όλων αυτών θεωρεί την κακή πλευρά του εαυτού
τους που οι περισσότεροι άνθρωποι κρύβουν μέσα τους και ο οποίος
σε περιόδους πιεστικές εξαγριώνεται, γιατί ο πόλεμος είναι κακός
δάσκαλος.

15) Ποιες προσωπικότητες ήταν τα πρότυπα του Ξενοφώντος και ποια

προσόντα τους θαύμαζε;

Οι δυο προσωπικότητες που θαύμαζε ήταν ο Σωκράτης για τον

χαρακτήρα του και ως πρότυπο ζωής και ο Σπαρτιάτης βασιλιάς
Αγησίλαος για τα ηγετικά του χαρίσματα και την απλότητά του.

16) Ποια είναι τα χαρακτηριστικότερα στοιχεία της συγγραφικής

ικανότητας του Ξενοφώντος;

- η σαφήνεια και η ακρίβεια στην έκφραση

- η ζωντάνια της αφήγησής του που θυμίζει σύγχρονο ρεπόρτερ
- περιγράφει με ακρίβεια τους χώρους που διαδραματίζονται τα
γεγονότα.
- η πίστη του σε αξίες και ιδανικά, η ιδεολογική του συνέπεια.
- το απλό ύφος και η καθαρότητα των νοημάτων

www.mariafilologos.gr Φιλόλογος – συγγραφέας Μαρία Χρήστου-Πατρινού, Ζωντανά και on line μαθήματα σε Εκθεση,
Αρχαία, Λατινικά, Λογοτεχνία, 6943729366.
 6 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ

- ζωντανεύει με δραματική ένταση την αφήγησή του.

- το απλοποιημένο αττικό ιδίωμα στη γλώσσα, τη σύνταξη και το
τυπικό.

17) Ποιες αξίες κυριαρχούν στη σκέψη του και στις κρίσεις του για τα
ιστορικά γεγονότα

Είχε εντιμότητα, δικαιοσύνη και ευσέβεια στους Θεούς. Διακατεχόταν

από πίστη σε αξίες και ιδανικά. Για αυτό καταδικάζει τις αγριότητες των
τριάκοντα τυράννων, αποδοκιμάζει την κατάληψη της Καδμείας από
τους Σπαρτιάτες, ενώ θαύμαζε τους θεσμούς και το πολίτευμά τους.
Πιστεύει ότι με τιμωρία των Θεών νικήθηκαν από τη Θήβα και κατόπιν
παρήκμασαν.

18) Ποιες είναι οι φάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου και πώς

έληξε η καθεμιά.

Οι φάσεις του:
O Δεκαετής ή Αρχιδάμειος Πόλεμος (431-421 π.Χ.), τελειώνει με τη
Νικίειο ειρήνη.

Η Σικελική εκστρατεία (415-413 π.Χ.) με καταστροφικές συνέπειες για

την Αθήνα. Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς ΄Αγις εισέβαλε εκ νέου στην Αττική
και οχύρωσε τη Δεκέλεια.

Ο πόλεμος στο ανατολικό Αιγαίο ή Δεκελεικός πόλεμος. (413-404

π.Χ.), τελειώνει με την κατάληψη της Αθήνας από τους Σπαρτιάτες και
την επιβολή της τυραννίας των τριάκοντα.

www.mariafilologos.gr Φιλόλογος – συγγραφέας Μαρία Χρήστου-Πατρινού, Ζωντανά και on line μαθήματα σε Εκθεση,
Αρχαία, Λατινικά, Λογοτεχνία, 6943729366.