RIMSKI GRADOVI

NA TLU SRBIJE
Teritorija Srbije, osim Bačke i većeg dela
Banata, nalazila se šest vekova u sklopu
Rimske imperije. Za to vreme nastali su
veliki gradovi:
Sirmijum, Singidunum, Viminacijum, Feliks
Romuliana, Nais, Justiniana Prima...
U njima su podizane palate, pozorišta,
amfiteatri, javna kupatila sa freskama i
mozaicima velike vrednosti.
Sem gradova, otvoreni su i mnogi rudnici,
izgrađeni dobri putevi i podignuto je
nekoliko carskih palata i letnjikovca
(Romulijana, Medijana).
Na teritoriji današnje Srbije, u tom
vremenu, rođeno je ili živelo
sedamnaest rimskih imperatora.
 SIRMIUM
DANAŠNJA SREMSKA MITROVICA
 Na strateškom mestu gde su se
spajali glavni rimski putevi, pod
južnim obroncima Fruške gore
Bio je prestonica Istočnog Rimskog
Carstva.
U naselju ili okolini rođeno je
nekoliko rimskih careva:
Trajan Decije, Hostilijan, Klaudije
Gotski, Kvintil Aurelijan, Prob,
Maksimijan, Konstancije II i Gracijan.

Trajan Decije Hostilijan Klaudije Gotski Aurelijan Grad je od I do IV veka značajan

administrativni i ekonomski centar
provincije Panonia Secunda i moćno
vojno uporište za odbranu od
nadirućih varvara.
Sirmijum je vrhunac doživeo u III
veku naše ere, kada je bio proglašen
Apolon Mozaik za jednu od prestonica Carstva.
Sistem puteva, akvadukta i
vojnih utvrđenja, ostaci
carske palate, termi,
pozorišta, hipodroma
pokazuju da je ovaj grad bio
Maketa grada
centar čitave oblasti i važan
trgovački i tranzitni centar
Carstva.

Mozaici, a posebno freske i

skulpture otkrivene na
Prob Maksimijan Konstacije II Gracijan
području današnje Sremske
Mitrovice imaju visoke
umetničke kvalitete i
pokazuju da su u Sirmiumu
radili prvorazredni dekorateri
i umetnici.
Sunčani sat
SINGIDUNUM
DANAŠNJI BEOGRAD
 Prvi deo reči Singi označava okrugli,
a dunum utvrđenje ili grad.
Rimljani su Beogradom ovladali
početkom I veka nove ere i pod
njihovom vlašću bio je čitava četiri
veka..
Nalazio se na rimskom limesu - granici
sa sistemom tvrđava koja je štitila
Carstvo od upada varvara, tačno na
JOVIJAN
granici između rimskih provincija
(FLAVIJE JOVIJAN AVGUST)
Mezije, Panonije i Dalmacije.
Naselje Singidunum sastojalo se od tri
odvojene celine: vojnog logora
(današnji Kalemegdan), naselja vojnih
veterana (današnji Donji grad) i civilnog
naselja (između Studentskog trga i Trga
Republike).
Vojnici mezijskih legija, čine prvu
rimsku vojnu posadu u
Singidunumu. Iz tog perioda potiču
grobovi u obliku bunara pronađeni
na Trgu republike i drugim mestima
u gradu.
Uz vojni logor, Rimljani su
naseljavali veterane svojih legija
kako bi još više obezbedili svoju
granicu. Tako je vremenom tu
nastalo dosta veliko naselje koje je
imalo pravolinijsku osnovu, sa
ulicama koje se seku pod pravim
uglom.
Grad na raskršću puteva,
Singidunum su pohodili mnogi
carevi, među kojima Septimije
Sever, Dioklecijan, Konstancije II,
Valerijan.
VIMINACIUM
KOD DANAŠNJEG POŽAREVCA
Viminacijum je jedan od najznačajnijih
rimskih gradova i vojnih logora od I do
IV veka. Stalni je logor legije VII Claudia
Pia Fidelis.
Civilno naselje uz logor u vreme
Hadrijanove vladavine stiče status
municipijuma, grada sa visokim
stepenom autonomije. U vreme
vladavine Gordijana III grad stiče status
kolonije rimskih građana, kao i pravo
kovanja lokalnog novca.
Viminacijum je više puta biran za mesto
koncentracije vojske i polaznu tačku u
mnogobrojnim ratovima. Položaj grada
u ravnici, poslednjem širokom prostoru
pred Đerdapsku klisuru, bio je idealan
za grupisanje velikih vojnih snaga.
Unutar i oko grada otkriveni su
amfiteatar, monumentalne zgrade i
tragovi razvijene infrastrukture.

Gotovo da nije bilo rimskog imperatora

koji nije prošao kroz Viminacijum, ili u
njemu boravio, duže ili kraće vreme

Trajanov boravak u Viminacijumu u

okviru priprema za rat sa Dačanima

Hadrijan na Viminacijumu dva puta

organizuje lov, u dva maha posećuje
ga i Septimije Sever

Drugi imperatori: Gordijan III, Filip

Arabljanin, Trebonije Gal, Hostilijan,
Dioklecijan, Konstantin Veliki,
Konstancije I i Julijan. Koliko je poznato,
Gracijan je bio poslednji imperator koji
je posetio Viminacijum.
ROMULIANA
Gamzigrad
KOD DANAŠNJEG ZAJEČARA
 Carsku palatu s kraja III i početka IV
veka izgradio je imperator Galerije u
mestu rođenja, u živopisnoj dolini Crne
reke, među brežuljcima, nedaleko od
današnjeg Zaječara, i dao joj ime po
svojoj majci Romuli.
Gamzigradski kompleks, koji čine carska
palata i mesto gde su Galerije i njegova
majka Romula uzdignuti među bogove,
sigurno je najatraktivniji spomenik
Licinije Maksimus Daja Galerije antičkog doba sačuvan u Srbiji.
Na njegovim ostacima posetilac
podjednako dobro može da otkrije
moć, raskoš, ali i umetničku
prefinjenost i način života drevnog
Rima.
Galerije je zamislio Romulijanu po
uzoru na Dioklecijanovu palatu u
Splitu. Obe palate su predstavljale do
tada jedinstvene arhitektonske
poduhvate u rimskom svetu – za života
vladara da služe kao raskošni dvorci i
mesto gde će provesti dostojanstvenu
i spokojnu starost, a nakon smrti da
postanu mesto sahrane i trajnog
hodočašća.
Raskošne palate Romulijane, ukrašene
izvanrednim mozaicima, freskama i
skupocenim skulpturama,
predstavljale su vrhunac umetnosti
toga doba.
Feliks Romulijana, Gamzigrad, od
2007. godine je na listi svetske
kulturne baštine UNESKO-a.
NAISSUS
DANAŠNJI NIŠ
 Naisus je rodno mesto imperatora
Konstantina Velikog, vladara koji je
hrišćanstvo proglasio zvaničnom
religijom Rimskog carstva.

Car Konstantin je tvorac jednog od

najvažnjih dokumenata za
hrišćanstvo - Milanskog edikta, akta
kojim je proglašena verska
ravnopravnost i prestanak gonjenja
hrišćana.
Konstantin I Konstacije III Sever II
Tokom Konstantinovih čestih
boravaka na Balkanu Naisus je
postao važan grad sa velikom
carskom rezidencijom.
Najpoznatije i najotmenije njegovo
predgrađe bila je Medijana, na kojoj
je Konstantin izgradio veliki
ekonomski kompleks sa nizom
luksuznih vila.
Do danas je otkriveno oko
osamdeset građevina antičke
Medijane, koju najviše krase bogati i
dobro očuvani mozaici.
Ovaj lokalitet, iako do sada
nedovoljno poznat turistima, uskoro
treba da postane arheološki park i
još jedna od atraktivnih tačaka na
Putu rimskih careva.
U Naisusu su rođeni i imperatori
Sever II i Konstacije III.
JUSTINIANA
PRIMA
DANAŠNJE LEBANE
 Grad Justinijana Prima, Caričin grad,
leži na blagim padinama koje se
spuštaju od planine Radan ka
Leskovačkoj kotlini, na mestu van
glavnih putnih tokova.

Zaostavština je Justinijana I, rimskog

cara koji je potekao iz južne Srbije a
odlučio da u rodnom kraju podigne
Justinijan I grad koji će veličati njegovo ime.

Život u Caričinom gradu trajao je

tokom 6. i početkom 7. veka, kada je
prekinut slovensko-avarskim
razaranjima.
Utvrđeni grad dužine je preko 500
metara, dok su urbano jezgro činili
Akropolj, Gornji i Donji grad, na koje
se nadovezuju široko podgrađe i
spomenici u bližoj i daljoj okolini.

Caričin grad predstavlja vanredan

spomenik antičkog urbanizma i
arhitekture.

Ruševine fortifikacija, ulica sa

porticima, bazilika, javnih i privatnih
građevina odaju nekadašnji izgled
grada i odraz su dostignuća
paleovizantijske civilizacije, nastale
na grčko-rimskim tekovinama.
BORIS ĐURKOVIĆ
SIRMIUM MARKO ŽIVOTIĆ
VIMINACIUM
SINGIDUNUM

ANDRIJA ĐURKOVIĆ
RASTKO ĐURIĆ
FELIX ROMULIANA

LUKA ELEZ

I6
NAISUS MEDIANA

JUSTINIJANA PRIMA

LAZAR VASILJEVIĆ