Professional Documents
Culture Documents
informatyka + 1
TRÓJKĄT I JEGO
WŁASNOŚCI
Bronisław Pabich
Agnieszka Rogalska
2
WSTĘP
3
WSTĘP
4
W pokazie przyjęto następujące oznaczenia:
Link do dowodu
Link do filmu
5
LEKCJA 1
ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA
I JEGO WŁASNOŚCI
6
WYSOKOŚCI TRÓJKĄTA
7
WYSOKOŚCI TRÓJKĄTA
8
WYSOKOŚCI TRÓJKĄTA
W dowolnym trójkącie ABC poprowadź prostą prostopadłą do boku BC
przechodzącą przez wierzchołek A tego trójkąta.
Gdy trójkąt jest ostrokątny, wówczas prosta ta przecina bok BC.
Jeśli jednak chwycisz myszą za wierzchołki C lub B i przesuniesz je tak,
by trójkąt był rozwartokątny, to prosta ta pozostaje dalej na ekranie.
9
WYSOKOŚCI TRÓJKĄTA
10
ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA
Utwórz odcinki AA’, BB’ i CC’. Są to wysokości trójkąta ABC.
Punkty A’, B’ i C’ będziemy nazywać spodkami wysokości.
Czy spodki wysokości należą zawsze do boków trójkąta?
11
TRÓJKĄT O WIERZCHOŁKACH NA BOKACH INNEGO
TRÓJKĄTA
Obierz na każdym z boków trójkąta po jednym dowolnym punkcie
i oznacz je kolejno: K na boku AB, L na boku CB i M na boku AC.
Utwórz trójkąt KLM i zmierz jego obwód. Przesuwaj punkty K, L i M
po bokach trójkąta ABC i obserwuj, jak zmienia się obwód trójkąta
KLM.
Kiedy jest on najmniejszy, kiedy największy?
Skorzystaj ze wskazówki umieszczonej w pliki GeoGebry.
Sformułuj odkrytą własność.
12
TRÓJKĄT SPODKOWY
Uaktywniaj przyciski GeoGebry by obserwować położenie punktów K, L i
M oraz obwód trójkąta KLM.
14
WŁASNOŚCI ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA
15
OBRAZY ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA W SYMETRIACH
16
OBRAZY ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA W SYMETRIACH
Czy zauważyłeś, że niezależnie od wielkości i kształtu trójkąta ABC obrazy
jego ortocentrum H względem boków trójkąta leżą zawsze na okręgu
opisanym na nim?
Czy to przypadek?
17
OBRAZY ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA W SYMETRIACH
Odkryte punkty charakterystyczne trójkąta ABC nie są przypadkowymi
punktami. Utwórzmy kilka odcinków łaczących niektóre z nich.
Rozważ sześciokąt powstały z połączenia wierzchołków trójkąta ABC z H’,
H’’, H’’’. Dorysuj odcinki AH, BH i CH i spójrz na całość jak na rysunek
przestrzenny.
Czy dostrzegasz w nim rzut jakiegoś znanego Ci obiektu przestrzennego?
18
OBRAZY ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA W SYMETRIACH
19
OBRAZY ORTOCENTRUM TRÓJKĄTA W SYMETRIACH
20
OBRAZY ORTOCENTRUM JAKO WIERZCHOŁKI RZUTU
PROSTOPADŁOŚCIANU
Jeżeli masz trudności z odpowiedzią na to pytanie, skonstruuj
równoległą do odcinka WB przechodzącą przez punkt H’’ i równoległą
do odcinka HA przechodzącą przez punkt H’.
Niech punkt U będzie punktem wspólnym tych prostych.
22
TWIERDZENIA
23
TWIERDZENIA
24
LEKCJA 2
ŚRODKOWE TRÓJKĄTA
I ŚRODEK CIĘŻKOŚCI
TRÓJKĄTA
25
ŚRODEK CIĘŻKOŚCI FIGURY PŁASKIEJ
Mechanicy, fizycy, inżynierowie, akrobaci cyrkowi, tancerki, a nawet
kominiarze to zawody wymagające dobrej znajomości pojęcia środka
ciężkości.
Dla figury płaskiej jest to taki jej punkt, który zastępuje masę (ciężar)
całej figury.
Zajmijmy się poszukiwaniem takiego punktu dla trójkąta.
26
ŚRODKOWE TRÓJKĄTA
27
ŚRODEK CIĘŻKOŚCI TRÓJKĄTA
Odcinki AA’, BB’ i CC’ nazywamy środkowymi trójkąta
a punkt przecięcia tych odcinków - jego środkiem ciężkości.
29
ŚRODEK CIĘŻKOŚCI CZWOROKĄTA
30
ŚRODEK CIĘŻKOŚCI CZWOROKĄTA
D TR1
D
S1
TR2 S4
S2
S1 B S2A
S4 S1
TR3
C C
S3 S2 S3
S3
TR4
S4
A
S1S2
B
S3S4
S
31
ŚRODEK CIĘŻKOŚCI CZWOROKĄTA WKLĘSŁEGO
Czy to oznacza, że mimo tego ten czworokąt nie posiada środka ciężkości?
Nie, on znajduje się poza tym czworokątem. Można się o tym przekonać,
wykonując proste doświadczenie:
Dwa widelce umieszczamy jeden w drugim, a następnie zawieszamy je
w równowadze za pomocą prętu.
Mimo że widelce te stanowią figurę wklęsłą, to utrzymują się w równowadze,
a położenie palca podtrzymującego tę konstrukcję wskazuje środek ciężkości
tego wklęsłego układu widelców. Leży on zdecydowanie poza układem.
32
ŚRODEK CIĘŻKOŚCI DOWOLNEGO WIELOKĄTA
33
WSPÓŁRZĘDNE ŚRODKA CIĘŻKOŚCI TRÓJKĄTA
Przyjmują wartości: 3 1 5 1 1 2 4
1 co zgadza się
3 3
z obliczeniami GeoGebry.
34
TWIERDZENIA
35
LEKCJA 3
DWUSIECZNE I SYMETRALNE
TRÓJKĄTA A OKRĄG
DWUNASTU PUNKTÓW
TRÓJKĄTA
36
DWUSIECZNE I SYMETRALNE W TRÓJKĄCIE
37
DWUSIECZNE I SYMETRALNE W TRÓJKĄCIE
38
PUNKTY PRZECIĘCIA DWUSIECZNYCH I SYMETRALNYCH
TRÓJKĄTA
39
PUNKTY PRZECIĘCIA DWUSIECZNYCH I SYMETRALNYCH
TRÓJKĄTA
Skonstruuj trójkąt, którego wierzchołkami są punkty przecięcia się
symetralnych i dwusiecznych trójkąta ABC.
Niech to będzie trójkąt A’B’C’’.
Czym są dwusieczne kątów trójkąta ABC dla trójkąta A’B’C’?
40
TRÓJKĄT O WIERZCHOŁKACH W PUNKTACH PRZECIĘCIA
DWUSIECZNYCH I SYMETRALNYCH TRÓJKĄTA
41
TRÓJKĄT O WIERZCHOŁKACH W PUNKTACH PRZECIĘCIA
DWUSIECZNYCH I SYMETRALNYCH TRÓJKĄTA
42
TRÓJKĄT O WIERZCHOŁKACH W PUNKTACH PRZECIĘCIA
DWUSIECZNYCH I SYMETRALNYCH TRÓJKĄTA
43
TRÓJKĄT O WIERZCHOŁKACH W PUNKTACH PRZECIĘCIA
DWUSIECZNYCH I SYMETRALNYCH TRÓJKĄTA
44
TRÓJKĄT O WIERZCHOŁKACH W PUNKTACH PRZECIĘCIA
DWUSIECZNYCH I SYMETRALNYCH TRÓJKĄTA
45
OKRĄG DWUNASTU PUNKTÓW TRÓJKĄTA
46
TWIERDZENIA
47
LEKCJA 4
TRÓJKĄTY RÓWNOBOCZNE
ZBUDOWANE NA BOKACH
DOWOLNEGO TRÓJKĄTA
48
TWIERDZENIE NAPOLEONA BARLOTTIEGO
Tak się stało w wieku XVII i XVIII, kiedy któryś z matematyków utworzył
na bokach dowolnego trójkąta trójkąty równoboczne.
49
TWIERDZENIE NAPOLEONA BARLOTTIEGO
50
TWIERDZENIE NAPOLEONA BARLOTTIEGO
51
TWIERDZENIE NAPOLEONA BARLOTTIEGO
52
TWIERDZENIE NAPOLEONA BARLOTTIEGO
53
TWIERDZENIE TORRICELLEGO
54
TWIERDZENIE TORRICELLEGO
55
TWIERDZENIE TORRICELLEGO
Oznacz przez T punkt, w którym przecinają się odcinki AL, BM i CK.
Punkt ten nazywamy punktem Torricellego (Jan Evangelista Torricelli
1608-1647).
56
TWIERDZENIE TORRICELLEGO
Zmierz kąty, jakie tworzą te odcinki między sobą. Co dostrzegasz?
Na każdym z trzech skonstruowanych trójkątów równobocznych opisz
okrąg.
Czy tak skonstruowane okręgi przecinają się?
Czy zawsze? Jeżeli tak, to gdzie znajduje się ich wspólny punkt?
57
PUNKT TORRICELLEGO
Rozważ odcinek łączący środki dwóch skonstruowanych okręgów
opisanych i odcinek łączący wierzchołek nowo powstałego trójkąta
równobocznego, na którym jest opisany trzeci okrąg z wierzchołkiem
trójkąta ABC, który nie należy do tego trójkąta równobocznego.
58
PUNKT TORRICELLEGO
59
PUNKT FERMATA TORRICELLEGO
61
TWIERDZENIA
62
LEKCJA 5
PROSTA I OKRĄG EULERA
63
LEONARD EULER
64
PROSTA LEONARDA EULERA
Rozważmy dowolny trójkąt ABC.
Wyznaczmy punkty charakterystyczne trójkąta, do których zaliczamy:
ortocentrum (H), środek ciężkości (M), punkt przecięcia się
środkowych, środek okręgu opisanego i wpisanego.
65
PROSTA LEONARDA EULERA
Zwróć szczególną uwagę na punkty H, M i O.
Czy może się zdarzyć, by któreś trzy z nich były współliniowe?
Jeżeli tak, to jakie jest ich uporządkowanie na tej wspólnej prostej?
Który z tej trójki punktów znajduje się pomiędzy pozostałymi?
66
PROSTA LEONARDA EULERA
Utwórz odcinki MH i MO.
Zmierz je i zaobserwuj, jaka relacja zachodzi między ich długościami
w trakcie zmiany położenia wierzchołków trójkąta ABC.
67
OKRĄG LEONARDA EULERA
68
OKRĄG LEONARDA EULERA
Skonstruuj środki P, Q i R odcinków HA, HB i HC,
gdzie H jest ortocentrum trójkąta ABC.
Gdzie znajdują się te trzy nowopowstałe punkty?
Czy ten fakt jest przypadkowy?
Znowu zmień położenie wierzchołków trójkąta
i zaobserwuj, czy własności dostrzeżone przez Ciebie zmieniły się?
69
OKRĄG LEONARDA EULERA
Zmierz promień okręgu opisanego (np. OA) i promień okręgu o środku E (np. EC).
Co tym razem dostrzegasz?
Zbadaj, czy środek okręgu Eulera leży na prostej Eulera.
70
TWIERDZENIA
71
TWIERDZENIA
72
ZAMKNIĘTE OTWARTE
73